Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

3.3 YAN HATLAR (STUB) KULLANARAK EMPEDANS UYGUNLAMA

Bir yk empedansnn iletim hattna uygunlanmas iin kullanlan teknikler, ayn
zamanda kaynan iletim hattna uygunlanmas iin de kullanlabilir. Bu yzden, bu
blmde incelenecek olan uygunlanma ilemi, yk empedansnn iletim hattna
uygunlanmas ilemi ile snrlandrlacaktr. Kolaylk asndan da, normalize empedans
veya admitanslar kullanlacak ve uygunlama devresi olarak, ksa veya ak devre iletim
hatt paralar ile salanacak olan reaktif elemanlardan yararlanlacaktr. Ayrca, bu
blmde sadece kaypsz hatlar dikkate alnacaktr. Reaktif eleman salayan hat paralar
yan hat (stub) olarak adlandrlacak ve aadaki ksmlarda ana hatta paralel ve seri
olarak balanan yan hatlarla uygunlama ilemleri incelenecektir. Buna ilave olarak, hem
analitik olarak, hem de Smith Aban kullanarak grafik yolla bu ilemler tekrarlanacaktr.
3.3.1 PARALEL YAN HAT LE EMPEDANS UYGUNLAMA
lk olarak, aadaki ekil.3.2de olduu gibi, karakteristik empedans Z0 olan iletim hattnn
saf rezistif zL=rL normalize yk empedans veya yL=gL=1/zL normalize admitans ile
sonlandrldn kabul edelim. Ykten d uzaklktaki bir noktada normalize giri admitans,

1 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

y(d)=1+jb
d
y0 = 1
S=1

S>1

ys

yL=1/zL

ds

ekil.3.2 Saf rezistif ykn paralel yan hat ile uygulanmas

y (d ) = 1 + jb
olacaktr. Bu noktada ana iletim hattna normalize giri admitans

y s = jb

olan bir paralel

yan hat balanrsa,

y (d ) = 1 + jb jb = 1
2 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

elde edilir, yani uygunlama art salanm olur. Frekans hassasiyetini mmkn olduu
kadar kk tutmak iin,

y (d ) = 1 + jb normalize admitansn salayacak d uzunluunu

da mmkn olduu kadar ksa tutmak gerekir. Yan hat ak veya ksa devre hat
paras olabilir. Ancak, ayarlama kolayl ve harici etkilere kar daha az hassas
olmas nedeniyle, genellikle, ksa devre yan hatlar tercih edilir. d-uzunluunu
belirleyebilmek iin,

y (d ) = 1 + jb =

y L + j tan d
1 + jy L tan d

denkleminin zlmesi gerekir. Yk empedans saf rezistif

(3.6)

( y L = g L ) olduundan,

Denk(3.6)nn reel ve imajiner ksmlarndan,

1 bg L tan d = g L
j (b + g L tan d ) = j tan d

(3.7a)
(3.7b)

eitlikleri elde edilir. Denk(3.7b)den,

b = (1 g L ) tan d

(3.7c)

ve Denk(3.7a)dan,

3 / 12

Adnan GRR

tan d =

Analitik Empedans Uygunlama

1 gL
bg L

yazlr. Bu son eitlikte Denk(3.7c) ile verilen suseptans eitlii kullanlrsa,

tan d =

1 gL
=
bg L

1
gL

(3.8)

elde edilir. Buradan,

d=

tan 1
2
gL

(3.9a)

veya,

tan d =
2

1 cos 2 d
cos 2 d

eitlii yardmyla,

gL
1

d=
cos
2
1 + gL

(3.9b)

4 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

elde edilir. Dikkat edilirse, karekkl terimin iaretine bal olarak, d uzunluunun
mmkn olan iki deeri vardr. Eer, denk (3.9b)de

cos 2 d =

1
(1 + cos 2 d )
2

2 cos 2 d = (1 + cos 2 d ) =

2gL
1 + gL

g 1
cos 2 d = L
gL + 1

eitlii dikkate alnrsa,

d=

g 1

cos 1 L
4
g L + 1

yazlabilir. Bu denklemin btn zmleri,

(3.9c)

( d1 n / 2) olacandan, eer bu denklemin

zmlerinden biri d1 ise, dier zm (/2-d1) olacaktr.

Denk (3.7c) ve (3.8)den dolay, giri suseptansnn deeri,

b = (1 g L ) tan d =

1 gL
gL

(3.10)

5 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

ile verilir.

y s = jb kadarlk normalize giri suseptans salayacak ksa devre yan hattn

uzunluu

ds,

y (d s ) = jb = j

1 gL
= j cot d s
gL

eitliinden,

ds =

gL

tan 1
2
1 gL

eklinde elde edilir. Burada

(3.11)

g L nin iareti, denk (3.10)daki suseptans iin doru iaret

verecek ekilde seilmelidir. Eer, 0<d</4 ise pozitif, /4<d</2 ise negatif karekk
kullanlmaldr.

6 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

Yk admitans kompleks olduunda da, benzer bir analiz kullanlabilir. Byle bir durumda,
ilk olarak, minimum voltaj noktasnn ykten uzakl belirlenir. Minimum voltaj noktasnda
yansma katsays negatif reel byklk ve giri admitans da saf reeldir. Bu noktada,
minimum giri admitans,

1+
y (d min ) =
1

L
=s
L

(3.12)

Vmin
y(dmin) = s

d0
y0=1

yL

y(d)=1+jb
y0=1

ds

dmin

ekil.3.3: Paralel yan hat ile kompleks yk uygunlama

7 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

eklinde verilir. ekil.3.3den grld gibi,

y (d ) = 1 + jb admitansnn elde edildii

noktann minimum voltaj noktasna uzakl d0 ise,

d s ve d0 uzunluklarn belirlemek

iin, zlmesi gereken denklemler, saf rezistif yk empedansnn uygunlatrlmas

durumundaki denklemlerle ayndr. Ancak, gL yerine s yazlmaldr. Bylece,

d0 =

s 1
1 1
=
cos 1
tan

4
s + 1 2
s

(3.13a)

yazlrsa, yan hattn yke uzakl,

d = d 0 + d min
eitliiyle hesaplanr. Burada,

(3.13b)

d 0 / 2 konumlarnn da uygunlama ilemi iin uygun

uzunluklar salayacana dikkat edilmelidir. Paralel yan hattn uzunluu ise, (3.11)den

ds =

tan 1
2
1 s

(3.14)

8 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

eitliiyle verilir. Yada karekkn iaretine baklmakszn, bu eitlik s>1 iin negatif
olacandan, dse /2 eklenerek,

1 s
+
ds =
tan
s
2
1

(3.15)

yazlabilir.
3.3.2. SER YAN HAT
Bilindii gibi, minimum voltaj noktasnda,

z (d min ) =

1
s

dir. Bu noktadan d0 uzaklkta ise,

z (d ) = 1 + jx
olduundan, bu noktada, normalize giri reaktans jx olan bir yan hat ana hatta seri olarak
balanrsa, z(d)=1 olur ve uygunlama art salanr.

9 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

Vmin
z(dmin)=1/s

ds

zL

z(d)=1+jx
d0

dmin

ekil.3.4: Seri yan hat uygunlama

Bylece d0 uzunluunu bulmak iin,

z (d ) = 1 + jx =

s 1 + j tan d 0
1 + js

tan d 0

(3.16)

denkleminin zlmesi gerekir. Bu eitlik daha nceki admitans denkleminde b yerine x, s

yerine s-1 yazlarak elde edilir. Bylece,

d0 =

1 s
1 s 1
=

+
cos 1
cos

4
2 4
1 + s
s + 1

(3.17)

10 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

s 1
1
x = 1 tan d 0 =
s
s

tan d 0 = s d 0 =

(3.18)

tan 1 s
2

zmleri elde edilir. Burada karekkl terimin iareti tand0 iin doru iaret verecek
ekilde seilmelidir. Yani, 0<d0</4 ise

s , /4<d0</2 ise s seilmelidir.

Yan hat uzunluu ise,

j tan d s = jx

ds =

1 s
tan 1

s
2

(3.19)

elde edilir. Yada karekkn iaretine baklmakszn, bu eitlik s > 1 iin negatif
olacandan,

ds =

d s a /2 eklenerek,

1 1 s

tan

2
s

(3.20)

eklinde verilir.

11 / 12

Adnan GRR

Analitik Empedans Uygunlama

PROBLEM : VSWR 2.1 olan bir iletim hatt zerindeki iki minimum voltaj noktasnn
ykten uzakl 1.25 ve 2.77 m.dir. Bu iletim hattn uygunlamak iin gerekli yan hat
uzunluunu ve yan hattn ykten uzakln bulunuz.
ZM :

d1 min = 1.25 m

d 2 min = 2.77 m

= 2.77 1.25 = 1.52 m

2

olduundan

tan d 0 =

1
s

d 0 = 0.292 m.

d = d 0 + d min = 0.292 + 1.25 = 1.542 m

bulunur. Ancak, bu uzunluk /2den daha uzun olduundan,

d = 1.542

= 0.022 m
2

alnabilir. Yan hattn uzunluu ise,

tan( d s ) =

s
1 s

d s = 1.074 m

olarak bulunur.
12 / 12