Tema: Obeziteti

(0-18 vjec)
Tema: Obeziteti

(0-18 vjec)

Tema:
Obeziteti
(0-18 vjec)

Detyre kursi

Tema:
Obeziteti
(0-18 vjec)

#MesueseAurela

Page 1

OBEZITETI
a. Ceshte obeziteti?
b. Historia
c. Etiologji
d. Cfare e Shkakton Obezitetin ?
e. Simptomat
f. Mjekimi
g. Trajtimi
h. Parandalimi
i. Publikime
j. Keshilla

#MesueseAurela

Page 2

far sht obeziteti?

Obeziteti tek femijet dhe adoleshentet eshte nje nga sfidat me te
medha te sjelljes me te cilat perballen specialistet si mjek
,psikolog,punonjes social. Perpjekjet x ta parandaluar dhe
trajtimi jane te veshtira. Obeziteti ka prevalence te larte,eshte
rritur ne 14% tek femijet dhe 12% te adoleshtentet . 33% e
burrave ne ShBA dhe 36% e grave jane mbi peshe . Prevalenca
varion nga rraca seksi pasha,mosha dhe statusi social
ekonomik.ne shume raste varet dhe nga pozicioni
gjeografik.Gjate dimrit ne zonat metropolitan dhe ato rurale
jane te shoqeruara me nje varg pasojash sa mjekesore aq dhe
psikologjike.secila prej tyre mund te filloj qe ne femijeri. Pasojat
e semundjes muns te jene si psh. Diabeti
mielitus,hipertensjoni,hiperlipopretenimia,problem
ortopedike,veshtiresi ne frymemarje,fraktura te artikulacionit
koksofemoral .
Ne pasojat psikosocaiale perfshijne vetvlersim te ulet ,crregullim
te imazhit te trupit ,veshtiresi ne krijimin e mardhenieve ,izolim
social,depression . Adoleshentet obez jane shpesh te pakenaqur
dhe jo aktiv socialisht .Diagnoza e obezitetit behet duke
kalkuluar indeksin e mases trupore ku raporti peshes me gjatesise
I transformuar ne kurbat referente te standarteve te monitorimit
te vlersimit antropometrik ,dhjamosja vihet re ne dy vjet .Dy vitet
e par ate jetes eshte perjudha e shendoshjes me e madhe .Tek
femijet me peshe normaleqelizat e shendoshjes arrijne nga fundi
I vitit te dyte te jetes ku menifastohet me rritjen e indit subkutan

#MesueseAurela

Page 3

Dallojme tre perjudha kritike te obezitetit te cilat I

korespondojne
1) Femijerise se hershme
2) Moshes 5-7 vjec
3) Adoleshences
Gjate viteteve te par ate jetes kane tendencen te akumulojne
dhe te kthehen ne bebifat te ndjekur me reduktim relative ne
vitet qe do te vijne me pas .Natyra multifaktorjale e femijeve
obez na shpie drejt faktorve ambjentik,gjentetik,familjar dhe
sipas zakoneve familjare .
Obeziteti sht nj pjes e teprt e trupit yndyr totale. Nj
person sht konsideruar obez kur pesha e tij ose t saj sht
20% apo m shum mbi pesh normale.Masa m e zakonshme e
obezitetit sht indeksi I mases trupore, ose BMI. Nj person
sht konsideruar mbipesh nse BMI e tij ose t saj sht midis
25 dhe 29.9, nj person sht i konsideruar obez n qoft tij ose
t saj BMI sht mbi 30.
"obezitet patologjik" do t thot se nj person sht ose 50% 100% mbi pesh normale, m shum se 100 mbi pesh
normale, ka nj BMI prej 40 ose m t lart, ose sht mjaft
mbipesh per te nderhyre ne funksjonin e tij trupor.

#MesueseAurela

Page 4

HISTORIA E OBEZITETIT/ETIMOLOGJIA
Obeziteti sht nga obesitas latine, q do t thot "i shndosh,
yndyr, ose shndoshet."sus sht pjesore kaluara e edere (pr
t ngrn), me ob (mbi) shtuar n t.
Gjat Mesjets Obeziteti sht par shpesh si nj shenj e
pasuris, dhe ishte relativisht e zakonshme n mesin e elites se
njerzve me te pasur.
Grekt ishin t part q e njohen Obezitetin si nj rregullim
mjeksor. Hipokrati shkroi se "obeziteti nuk sht vetm nj
smundje n vetvete, por shenj paralajmruese e t tjerve".
Indian Kirurg Sushruta (6 shekullit pes) obeziteti eshte I lidhura
me diabetin dhe crregullime zemre Ai rekomandoi pun fizike
pr t ndihmuar kuruar at dhe efektet e saj ansore. Pr
shumicn e njerzve ne historis njerzorekane luftuar me
mungesn e ushqimit. Obeziteti ka qen historikisht kshtu shihet
si nj shenj e pasuris dhe prosperitet.Ajo ishte e zakonshme n
mesin e zyrtarve t lart n Europ n Mesjet si dhe n
qytetrimet e lashta e Azis Lindore.
Me fillimin e revolucionit industrial u kuptua se fuqia ushtarake
dhe ekonomike e kombeve ishin varur n t dyja prmasat e
trupit dhe fuqin e ushtarve t tyre dhe t puntorve.] Rritja
mesatare n mas indeksin e trupit nga ajo konsiderohet tani
mbipeshe,sht varg normale luajtur nj rol t rndsishm n
zhvillimin e shoqrive t industrializuara.
#MesueseAurela

Page 5

Gjatesia dhe pesha kshtu dy u rrit me shekullin e 19-t n botn

e zhvilluar. Gjat shekullit t 20, si popullsit arritur potencialin e
tyre gjenetik pr lartsin, peshn filloi rritur m shum se
lartsia, duke rezultuar n trashje. N 1950 rritje pasuri n
botn e zhvilluar ulur vdekshmris foshnjore, por si pesha e
trupit rritur zemrs dhe veshkave Smundja u b m e
zakonshme. Gjat ksaj periudhe kohore kompanit e sigurimeve
e kuptoi lidhjen mes peshs dhe jetgjatsia dhe rritja e
obezitetit Shum kultura gjat gjith historis e kan par
trashje si rezultat i nj krisje karakter. Karakteri obesus ose
yndyr n komedi greke ishte nj gryks dhe figur e
tallje.Gjat kohs kristiane ushqimi ishte par si nj port pr
mkatet e prtaci dhe epshit. N kulturn moderne perndimore,
pesha e teprt sht konsideruar shpesh si t shmtuar, dhe
trashje sht i lidhur zakonisht me stereotipe t ndryshme
negative. Njerzit e t gjitha moshave mund t prballen me
stigmatizimin shoqror, dhe mund t vihen n shnjestr nga
kolegt e tyre.Obeziteti sht srish nj arsye pr diskriminim.
Perceptimet publike n shoqrin perndimore n lidhje me
pesh t shndetshme t trupit ndryshojn nga ato n lidhje me
peshn q konsiderohet ideale - dhe t dyja kan ndryshuar q
nga fillimi i shekullit t 20-t.Pesha q shihet si nj ideal ka br
m t ult q nga viti 1920.Kjo ilustrohet nga fakti se lartsia
mesatare e fituesit e Miss Pageant Amerik sht rritur me 2%
1922-1999, ndrkoh q pesha mesatare e tyre ka rn me
12%.N ann tjetr, pikpamjet e njerzve n lidhje me pesh
t shndetshme kan ndryshuar n drejtim t kundrt.N Britani
pesh n t ciln njerzit e konsideronin veten t jen mbipesh
#MesueseAurela

Page 6

ishte dukshm m e lart n vitin 2007 sesa n vitin 1999.Kto

ndryshime jan t besohet t jet pr shkak t normave rritje t
adipoziteti ojn n pranimin rritjen e trupit yndyr ekstra si jo
normale.
Obeziteti ende shihet si nj shenj e pasuris dhe t mirqenies
n shum pjes t Afriks. Kjo sht br veanrisht e
zakonshme q epidemia e HIV-it filloi.
SIZE ACCEPTANCE

United States PresidentWilliam Howard Taft was often

ridiculed for being overweight

#MesueseAurela

Page 7

. Cilat jane Shkaqet e obezitetit?

Obeziteti ndodh kur nj person konsumon m shum kalori se sa ai
ose ajo djeg. Pr shum njerz kjo tedence eshte shume e perhapur
pr t ngrn shum dhe ushtruar shum pak. Por ka edhe faktor
t tjer q gjithashtu luajn nj rol n Obezitet. Kto mund t
prfshijn:
Mosha. Sa me te vjeter te jeni, aftsin e trupit tuaj pr t
metabolizem ushqimor ngadalsohet dhe do t krkoj sa m
shum kalori pr t mbajtur peshn tuaj. Kjo sht arsyeja pse
njerzit han t njjtn dhe t bj t njjtat aktivitete si bn
kur ata ishin 20 vje,por ne moshn 40 vjec ata fitojne shume
peshe.
Gjinia. Grat priren t jen m mbipesh se meshkujt. Burrat
kan nj norm t lart metabolike pushimi (t thot se ata
digjen m shum energji) se sa grat, kshtu q burrat krkojn
m shum kalori pr t mbajtur peshn e tyre trupore. Prve
ksaj, kur grat bhen postmenopausal, norma e tyre metabolike
zvoglohet. Kjo sht pjesrisht arsyeja pse shum femra t
fituar pesh pas menopauzs.
Gjenetik.Obezitet (dhe thinness) tenton pr t kandiduar n
familje. N nj studim t rriturit t cilt ishin t miratuara si
fmij, studiuesit gjetn se pesha pjesmarrse ishin rritur afr
'peshat se prindrit e tyre adoptues "prindrit biologjik. Mjedisi
i dhn nga familja birsuese me sa duket ka pasur pak ndikim
n zhvillimin e trashje se prbrjen gjenetike e personit. N fakt,
n qoft se nna juaj biologjike sht e rnd si nj i rritur, ka
afrsisht nj shans 75% se ju do t jen t rnda.
#MesueseAurela

Page 8

Nse nna juaj biologjike sht e holl, ekziston edhe nj shans

75% se ju do t jet i holl. Megjithat, njerzit q mendojn se
gjenet e tyre kan dnuar ato n nj jet t trashje duhet t
marr n zemr. Shum njerz t predispozuar gjenetikisht pr
trashje nuk bhet i trash, ose jan n gjendje pr t humbur
pesh dhe pr t mbajtur at.
Faktort mjedisor. Edhe pse gjene jan nj faktor i rndsishm
n shum raste t trashje, mjedisi e nj personi gjithashtu luan nj
rol t rndsishm. Faktort e mjedisit prfshijn sjelljet e jetess
t tilla si far nj person ha dhe sa aktive ai ose ajo sht.
Aktiviteti fizik. Individt aktiv t krkoj m shum kalori se sa
ato m pak aktive pr t ruajtur peshn e tyre. Prve ksaj,
aktiviteti fizik ka tendenc pr t ulur oreksin n individ t
trash duke rritur aftsin e trupit pr t favorizuese metabolize
yndyr si nj burim t energjis. Pjesa m e madhe e rritjes n
trashje n 20 vitet e fundit mendohet t ket rezultuar nga niveli
i zvogluar i aktivitetit t prditshm fizik.
Faktort psikologjik. Faktor psikologjik ndikojn edhe zakone
t te ngrenit.Shum njerz han n prgjigje ndaj emocioneve
negative t tilla si mrzitje, trishtim, zemrim apo.Njerzit t cilt
kan vshtirsi me menaxhimin e peshs mund t prballet me
shtje m emocionale dhe psikologjike, rreth 30% e njerzve t
cilt krkojn trajtim pr probleme peshe serioze kan vshtirsi
me hahet qejf. Gjat nj episod qejf-ngrnie, njerzit han sasi
t mdha t ushqimit, ndrsa ndjenja q ata nuk mund t
kontrolloj se sa ata jan t hahet.
#MesueseAurela

Page 9

 Smundje. Edhe pse nuk sht aq e zakonshme sa m shum

besojn, jan disa smundje q mund t shkaktoj trashje. Kto
prfshijn probleme t hormoneve t tilla si hypothyroidism (keq
vepron ngadalson metabolizmin tiroide), depresioni, dhe disa
smundjeve t rralla t trurit q mund t oj n rritjepeshe.
Ilaet.Disa droga, t tilla si steroid dhe disa ilaqet kundr
depresionit, mund t shkaktoj t fituar pesh t teprt.

OBEZITETI TEK FEMIJET

Obeziteti infantil
BMI ndryshon me moshn dhe seksin e fmijs.Trashje n fmijt
dhe adoleshentt sht prcaktuar si nj BMI m t madhe se 95
prqindsh.T dhnat e referencs q kto prqindjeve jan t
bazuara n sht 1963-1994 dhe kshtu nuk ka qen prekur
nga rritjet e fundit n normat e trashje. Fmijria ka arritur
prmasa epidemike n shekullin e 21-t, me normat e rritjes n
t dy bot t zhvilluara dhe n zhvillim. Normat e trashje n
djemt kanadeze jan rritur nga 11% n vitin 1980 n mbi 30%
n 1990, ndrsa gjat ksaj kohe t njjtn periudh u rrit
normat e 4-14% e fmijve braziliane
Si me obezitet n t rriturit, shum faktor t ndryshm
kontribuojn pr normat n rritje t trashje fmijri. Ndryshuar
dietn dhe uljen e aktivitetit fizik jan t besohet t jen dy m
t rndsishme pr t shkaktuar rritjen e kohve t fundit n
normat e.

#MesueseAurela

Page 10

Sepse trashje fmijri shpesh vazhdon n moshn e rritur dhe

sht e lidhur me smundje kronike t shumta, fmijt t cilt jan
t trash jan testuar shpesh pr hipertensionit , diabeti,
hyperlipidemia, dhe mlis yndyrore. [65] Trajtimit t
prdorura n fmij jan kryesisht ndrhyrje jetess dhe teknikat
e sjelljes, ndonse prpjekjet pr t rritur aktivitetin e fmijve
kan pasur pak sukses.]N Shtetet e Bashkuara, medikamente
nuk jan t FDA miratuar pr prdorur n kt grup moshe.

Obeziteti tek femijet si pasoje e mosushqyerjes me gji.

N ditt e sotme foshnjat ushqehen me shume me qumesht kutie
dhe jo qumsht gjiri.
Nga ana tjeter,nnat jan t prirura ti ushqenj ato me produkte
ushqimore te gatshme.
Kto t dy tendenca,sipas mjekve pediatr ojn n obezitetin
tek fmijt. Studimi m i fundit kombtar i Institutit t Shndetit
Publik tregon se obeziteti i fmijve n Shqipri arrin n nivelin 4
%.

#MesueseAurela

Page 11

Por far duhet t bjm pr t shptuar nga ky problem?

Sipas Organizats Pediatrike Amerikane, 17 % e fmijve t
grupmoshave 2-19 vje jan mbi pesh. Specialistt t cilt
theksojn domosdoshmrin e vendosjes s mnyrave t
shndetshme t ushqyerjes pr t mbrojtur fmijt nga obezitetit,
pohuan se familjet duhet t ndihmojn dhe mbshtesin fmijt.
Specialistt na kshillojn t tregohemi t kujdesshm n disa
pika
1. Specialistt t cilt krkojn tu shpjegojm dhe flasim
fmijve pr rrugt e konsumimit t produkteve t shndetshme
na kshillojn t bjm nj plan u
shqimi dhe ti mbajm afr vetes kur gatuajm ndonj gj.
2. Kthejeni blerjen n dika zbavitse . Krkoni ndihmn e
fmijs pr t prgatitur nj list rreth gjrave q do t blini.
Krkoni nga ato t gjejn gjrat e shkruara n liste kur t shkoni
n market apo pazar.
3. Prpiquni t hani bashk me gjith familjen. Bisedoni rreth
gjrave q keni br gjat dits ose bni plane rreth pushimeve
t ardhshme.Kufizoni ushqimet.Nse keni zakon t hani jasht n
restorant mundohuni ti kufizoni shkuarjet.Sepse produktet q
prdoren n restorant kan m shum kalori.
4. Prgatisni vet drekn q mund t haj fmija n shkoll.
Hamburgeri, patatet e skuqura apo pijet e gazuara q mund t
marr n shkoll kan shum kalori dhe yndyrna.

#MesueseAurela

Page 12

5. Zgjohuni hert , zgjoni fmijn dhe bashk me t bni disa

ushtrime. Nj nga rrugt m t mira t djegies s kalorive sht
brja e ushtrimeve fizike. Ushtrime si krcimi n litar apo aerobia
do ti plqejn.
6. Bhuni nj shembull i mir pr fmijn dhe konsumoni ushqime
t shndetshme. Fmijt imitojn shum shpejt do gj. Nse do
t krijoni nj mnyr t shndetshme jetese edhe fmijt do t
msohen m shpejt.
PARANDALIMI.
Shume medikamente ne faze ekperimentale mund te sjellin nje
obezitet te menjehershem keshtu qe duhet bere kujdes me keto
lloj medikamentesh.
Duhet bere vazhdimisht moniorimi I BMI ,eleminimi I fast
food,aktivitet fizik,ushtrime.menyra e te ushqyerit shume e
kujdesshme.
Nj nga shqetsimet m t mdha t shekullit ton sht dhe
obeziteti tek fmijt.
Fmijt tan po ndikohen negativisht nga ndryshimi i kushteve t
jetess dhe mnyrs s ushqyerjes. Por far duhet t bjm pr
t shptuar nga ky problem?
Parandaloni obezitetin tek fmijt me ushtrime!

#MesueseAurela

Page 13

N kuadrin e lufts kundr obezitetit, bhet e ditur se edhe

fmijt q nuk kan msuar t ecin akoma duhet t bjn
ushtrime.
Autoritetet e shrbimeve shndetsore t Anglis publikuan listn
e kshillave, t cilat ndihmojn n parandalimin dhe luftimin e
obezitetit, shndoshjes s teprt gj e cila sht kthyer n nj
epidemi n vend.
N list prfshihen dhe fmijt nn moshn nj vjeare.Fmijt
nn moshn 5-vjeare duhet t bjn t paktn 3 or aktivitet
fizik n dit.
Duke pohuar se duhet minimizuar koha e qndrimit para
televizorit dhe n karroc, autoritetet shndetsore theksojn se
edhe fmijt e porsalindur apo ato q nuk din t ecin, duhet t
mbahen mbi bark, t luhet me ta ose t nxiten n aktivitete fizike
si noti etj. me prindrit.
Obeziteti rrit edhe m shum rrezikun e smundjeve t zemrs,
diabetit dhe kancerit.Fmijt duhet t nxiten n zhvillimin e
ushtrimeve fizike sepse duke vepruar kshtu parandalohet
problemi i obezitetit kur t rriten. 02/2012
Sipas Organizats Pediatrike Amerikane, 17 % e fmijve t
grupmoshave 2-19 vje jan mbi pesh. Specialistt t cilt
theksojn domosdoshmrin e vendosjes s mnyrave t
shndetshme t ushqyerjes pr t mbrojtur fmijt nga obezitetit,
pohuan se familjet duhet t ndihmojn dhe mbshtesin fmijt.

#MesueseAurela

Page 14

STUDIME.
Bruksel, 28 shtator NOA-Bashkimi Evropian ka ndrmarr nj
fushat pr promovimin e ushqimit t shndetshm, pr t'a
penguar rritjen e mbipeshs tek fmijt.
Komisionerja pr Bujqsi, Marijan Fisher Boel, tha se duhet t
reagohet tani, sepse numri i fmijve me mbipesh po rritet.
Ajo tha se n vendet e Bashkimit Evropian ka 22 milion fmij
me mbi pesh, nga t cilt pes milion me pesh t niveleve
ekstreme.

#MesueseAurela

Page 15

Ndrkoh qe edhe ne vendin tone rastet e fmijve autike po

shtohen, nj studim amerikan tregon edhe disa shkaqe te reja te
ksaj smundjeje. Nj femr obeze apo diabetike ka me shume
rrezik te linde nj fmij autist apo me probleme nervore.
Krkuesit kane zbuluar se ky rrezik rritej me rreth 70% kur nenat
bheshin obeze gjate shtatznis. Pr sa i prket lindjes se
fmijve me vonesa nervore, kjo dyfishohej me obezitetin.
Pr te bere kt studim u desh te analizoheshin 1.004 nena qe
kishin fmij autiste apo me vonesa ne zhvillim, ndrkoh qe
vetm 14% e ktyre grave obeze kishin lindur fmij normale.
Duhet thn se edhe prqindja foshnjave me autizem te lindura
nga nena diabetike rritej (nga 6,4% ne 9,3%). Megjithat ky
nuk sht nj tregues aq i larte sa pr te bindur shkenctaret pr
lidhjen mes diabetit dhe autizmit.
OBEZITETI TEK MOSHAT 16-18 VJEC
Obeziteti tek adoleshentete eshte nje shqetesim ne rritje per
shume prinder. Jeta sedentare, pijet me shume sheqer, perdorimi
i ushqimeve te keqija dhe predispozitat gjenetike e kane kthyer
kete problem ne epidemi sidomos ne Amerike. Femijet mbi peshe
dhe qe jane obeze paraqesin me shume rreziqe lidhur me
shendetin ne te ardhmen, duke perfshire semundjet e zemres,
kaceri, diabeti e shume te tjera. Megjithate prinderit mund te
luajne nje rol shume te rendesishem ne parandalimin e obezitetit
tek femijet.

#MesueseAurela

Page 16

1. Kerkojini femijes suaj qe te beje sa me shume aktivitete fizike.

Kur femijet jane te vegjel, lejojini te provojne sporte te ndryshme
dhe gjeni se cfare u pelqen. Mbajtja e femijeve tuaj aktive do te
mundesoje qe ata ta mbajne larg mbipeshen gjate kohes qe
hyjne ne vitet e para te adoleshences.
2. Inkurajojini femijet te luajne perjashta dhe limitoni kohen qe
ata shohin televizor dhe qe luajne video game. Qendrimi brenda
ndikon ne shtimin ne peshe. Cojini femijet ne park, ne nje pishine
ose cojini te bejne ski ose snowboard. Mesojini femijes suaj se te
qenit sa me aktive nuk eshte e veshtire dhe mund te jete shume
argetuese. Jepni nje shembull te mire duke u ushtruar per vete.
3. Mesojini femijes suaj rendesine e te ngrenit ne menyre te
shendeteshme dhe jepni shembull per kete. Jepuni femijeve
drithera, proteina, fryta e shume perime. Nese mesohen me
ushqim te shendetshem qe te vegjel, kane me shume mundesi qe
me kalimin e moshes kjo te mos ndryshoje.
4. Parapergatisni vaktet. Pergatitja e ushqimeve ne shtepi mund
te jete e veshtire kur jeni ne pune dhe gjithe oraret i keni te
zena. Te pakten, minimalisht duhet te gatuani dy here ne jave.
5. Eleminoni pijet me shume sheqer nga dieta e femijes suaj.
Kalorite shtese mund te kthehen lehtesisht ne kile te teperta.
Konsumi i sasive te medha te ujit jo vetem qe eshte dicka pozitive
per shendetin e femijes suaj, gjithashtu ajo promovon renien ne
peshe ne menyre shume te shendeteshme.

#MesueseAurela

Page 17

Shpeshtsia e obezitetit n fmij sa vjen dhe rritet. Studimet e

fundit tregojn nj rritje dhe t shpeshtsis s mbipeshs.Nuk
ekziston nj rrug e shkurtr dhe e thjesht pr t ndihmuar
fmijn tuaj t bjer nga pesha.Prandaj nevojitet nj modifikim
afatgjat i mnyrs s jetess dhe asaj t ushqyerjes s fmijs,
ka krkon prfshirjen e tyre n strukturn e familjes.Por si mund
t t realizohet kjo?M posht mjekt pediatr japin disa
kshilla.
Obeziteti sht nj smundje kronike q karakterizohet nga rritja
e depozitimit t indit adipoz n organizm.Ai konsiderohet si
shkaktari madhor i shum patologjive serioze q bhen shkak
pr vdekje t papritur.

#MesueseAurela

Page 18

N gjuhn mjeksore shpesh her prdoret termi obezitet malinj

(morbid obesity) pr t karakterizuar obezitetin q paraqet rrisk
t lart pr shfaqjen e nj sr smundjesh.Normalisht indi
adipoz (kalorit) prbn burim energjie pr organizmin dhe luan
rol barriere mbrojtse pr organet e brendshme dhe lkurn.Ai
ndodhet normalisht n sasi m t lart nnlkure, n artikulacione
dhe rreth organeve t brendshme. Shfaqja e obezitetit
shkaktohet si pasoj e prishjes s disbalancs s marrjes s
kalorive dhe humbjes s tyre n favor t rritjes s kalorive duke
shkaktuar gradualisht akumulimin e tepruar n organizm.
Faktort q prishin kt disbalanc jan t shumt, por m
kryesort jan si m posht.
Rreziqet e obezitetit
Obeziteti shkakton nj gam t gjer disfunksionesh dhe
patologjish n organizm, duke u br shpesh her shkak pr
vdekje t papritur.Aparati kardiovaskular sht ai q preket
dhe dmtohet m shpesh.Rritja e mass dhjamore n zemr
bhet shkak pr shfaqjen e aritmive dhe arterosklerozs s
enve t gjakut. Kur arteroskleroza shkakton obstruksion te
aa.coronare rezultati mund t jet infarkti akut i miokardit q
mund t jet me pasoja fatale.
Diabeti i sheqerit si pasoj e rezistencs s indeve n periferi
ndaj insulins sht tepr i shpesht.Shifrat e pacientve
dibetik, si pasoj e obezitetit jan br tepr alarmante.Dhe
moshat e reja jan ato q kan filluar t preken m
shpesh.Insuficienca respiratore sht komplikacion tjetr.Ajo
karakterizohet nga vshtirsi n frymmarrje dhe prgjumje q
#MesueseAurela

Page 19

mund t oj deri n koma. N aparatin gjenital te femrat

shkaktohet m shpesh amenorrea, kurse te meshkujt fenomenet e
impotencs jan t shpeshta. Tek t dyja sekset obeziteti mund t
bhet shkak pr sterilitet.N lkurn e obezve shpesh her
mund t shfaqen eritema ose dermatite t ndryshme.Ndrsa n
traktin gastrointestinal fenomenet si konstipacioni dhe kolelitiaza
dominojn.
Kontrollojeni rregullisht te pediatri
Drgoje fmijn do 2 jav tek mjeku pr kontroll t peshs dhe,
n qoft se nevojitet, edhe pr ekzaminim t gjakut. Nuk
kshillohet peshimi i prditshm, pasi ndryshimet ose jo t peshs
i shtojn stresin fmijs.
Prkraheni dhe mbshteteni
sht mjaft e rndsishme q gjith familja t ndryshoj mnyrn
e ushqyerjes pr ta ndihmuar at. Sigurohu q t mos mbani
ushqime t mbetura n shtpi.Mbaj n frigorifer karota, selino,
fruta.
Gatuaj ushqime t shndetshme dhe me pak yndyr pr t gjith
familjen. Dhe mbi t gjitha: mbshtete dhe jepi kuraj. Studimi i
ISHP-s

#MesueseAurela

Page 20

Rreth 15% e fmijve jan mbipesh dhe 3.8% obez

Rreth 15% e fmijve shqiptar jan mbipesh dhe 3.8%
obez.Sipas nj studimi t Institutit t Shndetit Publik, rezulton se
mbipesha dhe obeziteti, sidomos tek moshat e vogla, mbetet
sfid pr shndetin publik, si pr efektet potenciale, ashtu dhe
ato psikike.T dhnat e studimit tregojn se rreth 15.2% e
fmijve jan mbipesh dhe 3.8 % e tyre, obez.Specialistt e
shndetit publik pohojn se obeziteti sht m i dukshm tek
fmijt e zonave urbane nga ato rurale.Kshtu, pr do fmij
obez n fshat gjendjen 4 fmij obez n qytet.Interesante
jan krahasimet e obezitetit tek fmijt n shkollat publike dhe
ato jopublike.Sipas studimit, numri i fmijve mbipesh n
shkollat jopublike sht 2 her m i lart se n shkollat publike.
Bazuar n t dhnat e studimit, ky raport sht m i lart pr
fmijt obez n shkollat respektive. N studimin e ISHP-s u
prfshin rreth 4 000 nxns t klasave t ciklit 9-vjear t
shkollave publike dhe jopublike n 12 qarqe t vendit. Objektivi
i tij ishte krijimi i nj banke t dhnash mbi situatn
epidemiologjike t gjendjes s ushqyerjes s shndetshme t
grup-popullats, me qllimin specifik, modifikimin e sjelljeve
ushqimore jo korrekte. Nisur nga t dhnat e studimit, specialistt
pohojn se vmendja duhet drejtuar tek parandalimi dhe frenimi
i rritjes s obezitetit t moshs fminore, pasi trajtimi i obezitetit
t instaluar sht shum i vshtir, ndrsa mundsia e t qenurit i
rritur obez sht shum i lart.Po kaq i vshtir sht dhe
korrigjimi i zakoneve t gabuara ushqyese n mosh t rritur, t
cilat jan fituar q n fmijri.Obeziteti prbn rrezik potencial
#MesueseAurela

Page 21

pr zhvillimin e smundjeve kardiovaskulare, por dhe pr ato

psikike, etj. 28 Janar 2010
Publikimi: Dr. Andrew W. Zimmerman, drejtor i Luire Center for
Autism ne Massachsetts, thot se jo te gjitha ato nena qe jan
obeze gjate shtatznis do te lindin fmij te smur me autizem,
por rreziku tek ato sht me i madh, prandaj duhen mare masa.
(marre nga topSant)

STATISTIKA
Popullsia mbipesh dhe ajo obeze mund t shndrrohet n nj
krcnim t madh pr jetn n dekadat e ardhshme,
paralajmruan ekspertt e Universitetit t Londrs, transmeton
TCH. Rritja e madhe demografike ka vendosur nn presion
rezervat aktuale ushqimore dhe n vitet e ardhshme situata
mund t vazhdoj t prkeqsohet n mnyr drastike, jo
vetm prej shtimit t popullats, por edhe me konsumimin e
nj teprie ushqimesh.
Popullsia mbipesh dhe obeze, aktualisht ndikon n rritjen e
mimit t ushqimeve n mnyr abuzive, duke rritur koston
pr njerzit e varfr n vendet kryesisht t bots s tret, por
jo vetm.
Nse asgj nuk do t bhet n kt drejtim, n vitin 2050
pritet q popullsia n tok t jet shtuar edhe me 2,3 miliard
persona, ndrsa obeziteti mund t jet rritur deri disa her m
shum.
#MesueseAurela

Page 22

Sipas prllogaritjeve, e gjith popullsia mbi tok peshon 287

milion ton, 15 milion prej t cilve si rezultat i mbipeshs
dhe 3,5 milion si rezultat i obezitetit.
T dhnat e Organizats Botrore pr Shndetsin tregojn
se mesatarja e peshs n bot sht rritur n 71 kilogram,
nga 62 q ishte deri disa vite m par, ndrsa m shum se
gjysma e personave q jetojn n Europ e treereku i atyre
n SHBA jan mbipesh.
Aktualisht, vendet me popullsin m t shndosh n bot
jan SHBA, Kuvajti dhe Kroacia, ndrsa vendet me mesataren
m t ult Korea e Veriut, Burundi dhe Kamboxhia.

#MesueseAurela

Page 23

Dhjet vendet m t rnda

1. SHBA
2. Kuvajti
3. Kroacia
4. Katari
5. Egjipti
6. Emiratet e Bashkuara Arabe
7. Trinidad dhe Tobago
8. Argjentina
9. Greqia
10. Bahrein

1. Renditja e obezitetit n BE
tek femrat
2. Britania e Madhe 23,9% e
popullsis
3. Malta
21,1%
4. Letonia
20,9%
5. Bullgaria
11,3%
6. Italia
9,3%
7. Rumania
8%

#MesueseAurela

Dhjet vendet m t lehta

1. Koreja e Veriut
2. Kamboxhia
3. Burundi
4. Nepali
5. kongo
6. Bangladeshi
7. Sri Lanka
8. Etiopia
9. Vietnami
10.

Eritrea

8. Renditja e obezitetit n BE
tek meshkujt
9. Malta
24,7%
10. Britania e Madhe 22,1%
11. Hungaria
21,4%
12. Bullgaria
11,6%
13. Italia
11,3%
14. Rumania
7,6%

Page 24

Keshilla
Si t mposhtini mbipeshn
1-Duhet t lvizni duke caktuar koh pr aktivitete do dit.
2- Zgjidhni ushqimin cilsor, duke i dhn organizmit gjithka pr
t ciln ai ka nevoj.
3- Yndyrat dhe sheqernat kan shije t mir dhe ju nevojitet nj
mas e caktuar e tyre do dit.
4- Balanconi dietn tuaj, t gjitha ushqimet mund ti vendosim n
diet t shndetshme.
5- Planifikoni nj meny t shumllojshme gjat dits.
6- Planifikoni t kaloni 5-10 minuta relaks do mngjes.
7- Mundohuni t jeni korrekt me ushqimin, hani nga t gjitha
Antibiotikt rrisin rrezikun e obezitetit tek fmijt
Antibiotikt rrisin rrezikun e mbipeshs tek fmijt n t ardhmen.
Nj studim i fundit ka dal n prfundimin se kurimi me
antibiotik i smundjeve t fmijve q nuk kan mbushur ende 6
muaj jet bn q t rritet me 22% rreziku i obezitetit kur t
rriten
Studimi ka vzhguar 11 000 fmij n Britanin e Madhe.Ky
krkim shkencor tregon se obeziteti nuk ka lidhje vetm me nj
diet t pashndetshme, por ndikojn edhe faktor t tjer.
Marrja e antibiotikve n muajt e par t jets eliminon
bakteret e shndetshme q ndikojn n prthithjen e vlerave
ushqimore n organizm, theksoi pr Daily Mail profesori
Leonardo Trasande i Universitetit t Nju Jorkut. Lajmonline.

#MesueseAurela

Page 25

Obeziteti apo
dhjamosja q po vret
As q mendohej se do t vinte edhe n Shqipri kjo dit: Q,
shndeti i teprt, ose obeziteti si quhet n mjeksi, t
shndrrohej n shqetsim dhe krcnim pr shqiptart, sepse
njerzit e shndosh, apo shum t shndosh kan qen t
rrall. Kurse njerzit me trup normal apo t dobt, t
panumrt.Madje shndoshja trupore ka qen e lakmuar dhe
quhej tipar bukurie.Fmij dhe grua e bukur prgjithsisht
quheshin fmija buko dhe gruaja e kolme.
Gjate dhjetvjearve t fundit mbishndoshja sht shpeshtuar
s teprmi thuajse kudo.M shum se 1 miliard njrs n bot
jan sot me mbipesh trupore, nga t cilt 300 milion t
dhjamosur rnd.N Evrop nga viti 1980 e ktej numri i
njerzve obez sht rritur 3 her.Alarmuese sht se ai po
shtohet edhe tek fmijt Nga viti 1970 numri i t rinjve dhe
fmijve obez ose me pesh t teprt trupore n Evrop sht
rritur 10 her.Obeziteti prbn tashm epidemin m t re q
po pushton heshturazi pandalshmerisht planetin.Prandaj e quajn
ndryshe GLOBEZITET.Prej padijes, nnvlersimit, naivitetit
shndetsor dhe pasivitetit shoqror po shtohen frikshem bashk
me t, problemet shndetsore dhe shoqrore q ai krijon.
Dantja e pat perceptuar gryksin si mkat dhe e pat dnuar
at n nj nga rrethet e tij te ferrit. Por a e pat parashikuar ai
#MesueseAurela

Page 26

q kjo dobsi njerzore n dukje e pafajshme, t merrte

dhjetra shekuj pas tij, prmasat e nj suicidi t heshtur t till
gjigant t njerzimit?
Paradokset e dhjamosjes
Duket paradoksal ky shqetsim pr obezitetin n nj popullsi si
ajo e jona q historikisht ka vuajtur nga nnushqyerja dhe uria.
Kto dy t fundit si edhe varfria ende nuk jan zhdukur,
prkundrazi jan prezent dhe mjaft t shpeshta. Mangsit,
njanshmria dhe vshtiruesit e sigurimit t ushqimit hasen ende
sot gjersisht tek shqiptart. Nj studim i nj agjencie t huaj t
specializuar dshmoi se n vitit 2003 n vendin ton 37.3 % e
njerzve vuanin nga pamjaftueshmria ushqimore kronike prej t
cilve 17,3 % n grad t rnd.
Por pikrisht varfria, paaftsia dhe padija pr t zgjedhur dhe
pr t bler, ushqimet e duhura, t mira pr shndetin, kan
krijuar nj lloj t ri kequshqyerje e cila nuk lidhet aq me sasin e
ushqimit t konsumuar, se sa me cilsin e tij, me prbrjen,
gatimin, ofrimin, shit -blerjen, reklamimin, przgjedhjen dhe
preferencat e reja t ushqimit dhe kalorazhin e lart.Veanrisht
n shtresat e varfra t popullsis, sht shtuar ndjeshm konsumi i
ushqimeve t pasura n sheqerna dhe yndyrna shtazore t cilat
jan me te lira si mim, por fatkeqsisht jan dmtuese pr
shndetin. Pr pasoj obeziteti, dikur i frikshem kryesisht per t
pasurit , po shtrin putrat e tij tani edhe n kontinentet dhe
territoret e vendeve t varfra shume milionshe.

#MesueseAurela

Page 27

Tregu i lire dhe obeziteti

Ushqimi i njerzve varet nga t ardhurat mesatare , produksioni
ushqimor, furnizimi , shprndarja tregtimi , reklamimi dhe
konsumimi i tyre. Demokratizimi dhe tregu i lir fal ndryshimeve
ekonomiko - shoqrore n bot, Evrop dhe tek ne mundsuan
rritjen e produktivitetit, shkmbimin e lir, globalizimin e biznesit
ushqimor dhe kulinar dhe furnizimin me ushqime t shumllojshme,
kryesisht t importuara.Ve knaqsive, ato krijuan rreziqe t
reja pr shndetin e njerzve tan si konsumimin e teprt t disa
ushqimeve potencialisht t rrezikshme pr shndetin veanrisht
ato t paraprgatitura, t industralizura, t superkoncentrauara
me sheqer, yndyrna shtazore, alkool dhe n trsi me kalorazh
t lart.
Tregu i lire dhe reklamimi krijuan preferenca t reja dietetike
ushqimore t popullats son, sidomos n qytet. Ushqimet
natyrale me produkte t freskta, zarzavate, fruta, fibra, buk
t zez, qumsht dhe produktet tradicionale t tij po lihen pas
dore, si demod. Ato gatuhen nga grate tashme te zena ne
pune gjithnje e me pak dhe me pertese . N vend t tyre ushqimi
i industrializuar, m shpesh i importuar, i gatshm ,gjysm i
gatshm (Fast Food, Sandvi, Mac Donald ,Doner, Sushi,Coca
Cola, Fanta, okollata, dhe pijet alkoolike te ndryshme ) me shije
t reja por me kalorazh t lart dhe prbrje ushqimore
kryesisht yndyrore, sheqerore dhe alkoolike kane pushtuar
tregun dhe tryezat. .Bashk me to po spostohet gradualisht dhe
vendi i ngrnies: nga ai tradicional familjar shtpiak n at me
shoqri n lokal. Edhe tradita e marrjes s ushqimit nga shtpia
#MesueseAurela

Page 28

me vete n ant pr ta konsumuar gjat pushimit t dreks n

pun ose n shkoll, po zvendsohet me blerjen e tij t gatshm
npr kioska, pika shitje ambulante apo automate t vendosura
kudo n qendra pune ose shkolla.
Nj rrjet i panumrt restorantesh, baresh, qebaptoresh, pastieri
n tezga, kioska apo lokale super luksoze kan mbir kudo, n
rrug, shkolla, qendra pune dhe banimi. Fal globalizmit ushqimet
e kuzhina te huaja : kineze , indiane ,meksikane ,orientale , picat
italiane e suflaket greke kane kapercyer kufijt e shteteve dhe po
konkurojne kudo me ato tardicionale lokale.
T gjitha s bashku kan krijuar edhe tek ne nj BUM ushqimor
dhe kalorik t papar q i trheq njerzit tan me knaqsit
dhe shijet e reja gastronomike dhe kulinare aq t lakmuara, por
t paplotsuara dot ndonjher.m par
Rrezikun e dyt sinergjist me t parin e prbn rehatia fizike.
Nj stili ri jetese po prhapet i karakterizuar me aktivitet fizike
dhe veprimtari muskulore t paksuar. Ai sht pasoj e
urbanizmit, shprnguljes masive nga fshati n qytet,
automobilizmit, q zvendsoi ecjet e dikurshme me kmb ose
biiklet , ashensorve, n vend t ngjitjeve t shkalleve n
kmb, qndrimit t strzgjatur prpara TV, kompjuterve, pra
pasivitet, n vend t lvizjeve aktive, sporteve dhe puns s
mparshme t lodhshme muskulore fizike.Mbi 60 % e te rinjeve
tane nuk arrijne te kryejne aktivitet fizik sistematik as dy here ne
jave per rrujatjen e linjes se trupit Jo vetm shqiptart, por gjith
popujt e varfr kan ndrruar t ken t han dhe t lodhen.
#MesueseAurela

Page 29

Por luga , kolltuku , automobili dhe gota e pijes dhe po behen

tani armiqt e tyre te rinj
Ku sht e keqja?
E keqja sht se ushqimi nuk sht si ajri frymmarrjes.
Organizmi merr dhe mban vetm aq ajr sa i duhet,tepricn e
nxjerr. Me ushqimin nuk ndodh kshtu.Ushqimi sht karburanti,
nga djegia e t cilit vihen n lvizje dhe pun t pandrprer
qelizat e trupit.Tepricat e tij, organizmi nuk i flak, por i
depoziton si karburant rezerv.Fal ketij mekanizmi fiziologjik
mbrojts organizmi siguron rezervat per rastet e mungess s
ushqimit.Depozitimi i tepricave kalorike kryhet n form
dhjami.Ky formohet nga kalorit e teprta tgrumbulluara nga
mos lvizja, nga mbi ushqyerja dhe mos djegia prej trupit t
kalorive t mara me ushqim Depozitimi, ndonese me synim
pozitiv kur teperohet deri n obezitet shndrohet pr fat t keq
n nj bomb te heshtur me sahat brenda organizmit
E keqja e obezitetit nuk sht vetem estetike. Ai krijon smundje
dhe vret. Madje sht nj nga shkaktart kryesor pr lindjen
dhe rndimin e smundjeve t nj liste t gjat smundjesh
kronike: Bilanci i mbrapshtive t tilla t tij ne bote sht i madh:
600 milion njrz me hipertoni arteriale, 177 milion me diabet,
20 milion me kancer, dhe 20 milion me smundje ishemike te
zemrs e t arterieve t trurit. Nprmjet smundjeve t
msiprme vetm n vitin 2005 obeziteti shkaktoi vdekjen e 35
milion njerzve : 7 milion prej smundjes ishemike t zemrs, 5
milion aksidentet vaskulare t trurit, 7 milion nga hipertensioni, 7
#MesueseAurela

Page 30

milion kanceri, 4 milion t vdekur n vit i atribuohen diabetit, 4.4

hiper kolestrolit. Cilat luftra, epidemi apo katastrofa natyrale i
kan shkaktuar njerzimit kasaphan m t madhe se kjo?
Shtojm ktu edhe barrn financiare dhe psiko-emocionale t
lidhur me diagnostikimin dhe mjekimin e tyre e cila sht kolosale
si pr pacientt , familjet e tyre, ashtu edhe ne n rrafshin
shoqror. Shpenzimet jan n rritje deri n nivele t
paprballueshme si n vendet perndimore t prparuara, ashtu
edhe tek ne. Sipas nje ankete te botuar ne shtypin tone 26%e
vajzave shqiptare vuajne emocionalisht prej mbipeshes trupore
Kurse sipas
sipas nj studimi t fundit t Banks Botrore, n krahasim me
dhjet vjet m par,ne Shqiperi vdekshmria nga smundjet e
zemrs, t vazave t gjakut dhe kancerit ne sht rritur 40 %.
Ne kt fakt alarmant ka gisht edhe obeziteti.Ai sht n rritje,
madje edhe tek fmijt, t cilt nj dekad m par prekeshin
prej tij dhe prej diabetit shum m rrall.
T mos ndalosh nj t keqe t evitueshme sht faj
Dmet e paralajmruara t obezitetit nuk jan
fatale.Prkundrazi jan n nj mas t madhe t evitueshme.Mbi
80 % e smundjeve ishemike t zemrs, 90 % e diabetit t t
rriturve dhe nj treta e numrit t smurve me kancer, si edhe te
rasteve t vdekjeve ose vuajtjeve t lidhura me to, mund t
parandalohen. Duhen per kete vetm tre masa t thjeshta: diet
ushqimore, aktivitet i prditshm fizik dhe mospirje ose ndalim i
duhanit.
#MesueseAurela

Page 31

Pr duhan pirjen , reagimi ka qene i fuqishm dhe kontrolli i tij se

shpejti pritet te behet realitet. N saj te kmbnguljes s
Ministris s Shndetsis dhe qeveris s tanishme. si edhe
bonsensit te deputeteve Konventa Ndrkombetare e OBSH pr
kontrollin e duhan-pirjes u ratifikua para pak kohe edhe nga
parlamenti.yne Edhe paketa e re ligjore per zbatimine saj eshte
miratuar nga qeveria dhe s shpejti pritet t gjej aty t njjtin
miratim konsensual.
Impakti jetshptues i ksaj konvente do t jet i paharruar.
Nse ajo do t vihet n jet ,do t prbj pa dyshim suksesin
m t bujshm t Shndetsis shqiptare n prpjekjet e saj
shume vjeare pr mbrojtjen dhe forcimin e shndetit Nje
Shqiperi pa duhan nuk duket me utopi
Me kontrollin dhe kufizimine duhan pirjes do te hapet nj faqe e
re ne modernizimin konceptual te shndetsis son lidhur me
riorientimin e prioriteteve t saj :nga fokusimi i deritanishm tek
mjeksia dhe kurimi i smundjeve ( me fokus dhe fetishizim te
medikamenteve , listave finaciarisht katastrofike rimbursuese ) n
ato te interventeve kost efeketive: profilaktike, mbrojtese dhe
promocionale t shndetit t popullats n trsi. Parlamenti i
tanishm, qeveria e kryeministrit Berisha dhe Ministri i
Shndetsis Cikuli si iniciator dhe zbatues t tyre do te t
memorizohen n historin e shndetsis shqiptare qoft edhe
vetm pr kt kethese .
Sfida e re
Nderkohe ata i pret tani edhe nje sfid tjetr, po aq e veshtire ;
perballja me nj vrastare po aq te egr sa edhe duhanpirja. Ajo
#MesueseAurela

Page 32

sht kequshqyerja e popullats dhe sidomos obeziteti me t

gjitha pasojat e tij.Masat e duhura mbrojtse dhe evituese ndaj
tij per fat te keq deri me sot kan dshtuar .
Shoqria dhe shndetsia jon n veanti, pas transformimeve
ekonomiko - shoqrore t dekads s fundit jan kapur n
befasi, kan reaguar plogt dhe pa efekt. Dshtimi ka ardhur
nga rezistenca e , mentaliteteve dhe mnyrs se ushqyerjes e
jets s preferuar t njerzve, nga njera ane dhe , agresivitetit,
shkathtsis reklamuese dhe intensitetit ofertues t tregut. nga
ana tjeter Tregu i hapur, i lir i globalizuar ka qen m i
zhdrvjellt, efektiv dhe imponues, se sa propaganda shabllone
mbrojtse shndetsore.
Shndetsia tone nuk duhet te vazhdoi e zhytur verbas ne
aspektet diagnostiko mjekuese te semundjeve sidomos atyre
kronike pa kerkuar dhe bllokuar me se pari burimet e tyre . Ne
rastin e obezitetit ajo do t duhej t konkurronte me tregun me
nje informim dhe edukimin dietetik lehtsisht t kuptueshm pr
popullatn, sa m t gjer e t detajuar, pr kriteret n
przgjedhjen e ushqimeve ,si edhe me an t mekanizmave
ligjore dhe rregullator rigoroz per mbrojtjen e shndetit t
popullats si prioritet shoqror.

#MesueseAurela

Page 33

Koordinim qe le per te desheruar

Ushqimi i popullats dihet , sht nje nder produktet shum
sektorial: , konkretisht i bujqsis, transportit, tregtis, kultures ,
edukimit, medias,dhe natyrisht shndetsis.
Koordinimi i politikave , synimeve dhe prioriteteve t sektorve
t mesiperm lidhur me t per fat te keq pergjithesisht ka caluar
Jo vetm tek ne. Thuajse kudo n bot. Buqesia ka patur prioritet
te saj kryesisht shtimin maksimal te prodhimtarise ,transporti
furnizimin dhe globalizimin e shperndarjes , tregetia shitjen sa m
t madhe.Por te treja nuk kane arritur ti lidhin dhe harmonizojne
keto me njera tjetern dhe aq me pak me shendetin .
sht pikrisht ky koordinim midis sektorial q sht shndrruar
tani n prioritet si pr OBSH ashtu edhe FAO - n, t cilat po
punojn pr nj strategji t prbashkt n mbrojtjen e njerzve
nga obeziteti dhe ushqimi jo i shndetshm.
Nj workshop n vitin 2004 n Kob te Japonise inicioi
bashkpunimin e ktyre dy organizatave nderkombtare n nj
program t prbashkt bashkpunimi dhe marrveshje pr
shndetin.
Ne sinergji me te nje Platforme Evropiane veprimi per Dieten ,
Aktivitetin Fizik dhe Shendetin si edhe nje politike e perbashket
buqesore eshte formuluar dhe po zbatohet nga vendet antare te
BE

#MesueseAurela

Page 34

Nj rezolute dhe strategji e re shprese pr ushqimin e

popullats
OBSHja qe e para q me raportin e saj t vitit 2002 Strategjia
globale pr dietn, veprimtarin fizike dhe shndetin reagoi
fuqishm ndaj shtimit t rreziqeve pr shndetin dhe t
smundshmris kronike t lidhur me to.Ajo rekomandoi 6
drejtime strategjike pr kontrollin, minimizimin dhe parandalimin
e tyre.
Prdorimi sa m i shumte n ushqimin e prditshm t
popullats i zarzavateve, dhe frutave te fresketa (minimum
400 gr n dit ) dhe ushqimeve me prmbajtje t lart fibre;
Promovim i veprimtaris s prditshme fizike,( minimum
30minuta ecje n dit)
Minimizim i konsumit t yndyrnave shtazore n raport me ato
me origjin bimore;
Kufizimin e produkteve ushqimore me prmbajte t lart t
yndyrnave , kriprave dhe sheqernave t lira;
Mbajtjen e peshs trupore n shifra optimale, evitimin e
shtimitn pesh;
Mospirjen ose ndrprerjen e duhanit.
Nj draft rezolut e prbashkt kundra obezitetit- sht
prpiluar para pak javsh pas konsultimeve me ekspert
intersektorial nga ana e OBSH dhe do tu paraqitet pr
#MesueseAurela

Page 35

diskutim dhe miratim 53 Ministrave t Shndetsis s Evrops

n nj mbledhje t posame te planifikuar n Stamboll n
Nntor 2006.
Thelbi i saj sht krijimi i nj paradigme t re lidhur me
politikat e ushqimit.Ne se deri tani ajo ka qen e orientuar
drejt sasis, rritjes t produktivitetit t ushqimeve, knaqjes
maksimale t krkesave konsumeriste t popullsis dhe atyre
ekonomiko-financiare t shoqris.
Sot, prkundrazi, synohet q t orientohet drejt cilsis , n
kuptimin e prbrjes, efekteve pozitive, por edhe rreziqeve
potenciale t ushqimeve pr shndetin e njerzve.
Koha per reflektim dhe veprim
Platforma e ktij draft - rezolute t re sht e gjer me shume
fusha veprimi. Disa prej drejtimeve kryesore jan:
Stimulimi dhe mbshtetja e bujqve e fermerve t vegjl lokal
n kultivimin, transportimin dhe shitjen e zarzavateve dhe
frutave t freskta; mime t ulta t prballueshme dhe
subvesion financiar i fermerve pr to; pilotimi i dhnies s
frutave falas fmijve t shkollave; krijimi i rrjetit t pikave t
shitjes s tyre n qendra t vogla banimi; masa kufizuese t
prodhimit, furnizimit dhe tregtimit t ushqimeve me prmbajte
t lart kalorike yndyrore dhe sheqerore; politika t taksimit
t shtuar t tyre; detyrime pr etiketimin e detajuar t
prbrsve n ushqimet e paraprgatitura t gatshme ose t
importuara; kufizime n reklamimin e ushqimeve jo t
favorshme ose t rrezikshme pr shndetin n shkolla, n TV ,
#MesueseAurela

Page 36

n shtyp dhe media; ndalim t automateve dhe marketimit t

tyre n shkolla; mekanizma kontrollor dhe rregullator n
proceset e prpunimit, dhe tregtimit t ushqimeve
hiperkalorike dhe me prmbajtje t lart yndyre dhe sheqeri;
zvogelim te porcioneve ne shitje , platform kombtare pr
edukimin sistematik dietetik veanrisht pr moshat e hershme
t fmijris n kopshte e shkolla, por dhe publikun e gjer;
ngritjen e shrbimit dietetik dhe konsultoreve t specializuara;
inkurajimin e ushqimeve tradicionale t shndetshme
mesdhetare.
Paralelisht me kto do t inkurajohet veprimtaria e prditshme
fizike dhe sporteve; ndrtimi i rrugve dhe infrastrukturs s
duhur pr ecjen dhe shtitjet e mbrojtura n kmb dhe
sidomos per iklistt ( qyetet tona jane ndofta te vetem ne
Evrope pa rruge te posaceme per ciklistet) ; krijimi i sa me
shume pishinave, fushave sportive, qendrave t fitnesit dhe
ambienteve t blerta pr lodhje aktive. Masa dekurajuese
duhen marr pr prdorimin e automobilit, programe per
krijimin e kulturs s re t puns, ushqimit dhe t lodhjes
fizikisht aktive pr punonjsit , n qendrat e puns.si edhe ne
shkolla
Keto rekomandime sa do ne dukje te vshtira, per tu zbatuar,
jan t bazuara ne eksperiencat e suksesshme t provuara n
nj ser vendesh t Evrops. N saj t tyre vende si Polonia
kan raportuar uljen e ndjeshme n dhjet-vjearin e fundit t
smundshmris dhe vdekshmris s lidhur me smundjet
kardiovaskulare .

#MesueseAurela

Page 37

Rikujtojm q per fat te keq gjat s njjts periudh, n

vendin ton ato u rriten 40 %. A do te vazhdojme edhe ne
dekaden e ardheshme keshtu te mos ndalim dot hovin e
obezitetit dhe te demeve dramatike te tij ?

Publikime

Libri I pediatrise.
Leksione nga neuropatologji infantile.
Studime te fundit.
http://zoneelire.blogspot.com/2011/05/obeziteti-kercenon.html
http://www.inquisitr.com/326715/obesity-and-kids-overweightteens-eat-less-calories-than-healthy-weight-teens/?obref=obinsite
http://www.inquisitr.com/322044/pressuring-children-to-eatmay-increase-risk-of-obesity/
http://www.inquisitr.com/336459/obesity-rates-predicted-to-hit50-percent-by-2030/?obref=obinsite
http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=we
b&cd=1&ved=0CDIQFjAA&url=http%3A%2F%2Frapitful.blogsp
ot.com%2F2012%2F05%2Fobeziteti-problem-madhor-pershendetin.html&ei=ACVUKCENqbN4QSrloCwDw&usg=AFQjCNFSmkjx6uIhTfZLUtwfY3XYBqghA&sig2=aPYJ7hqNXYa9QI1iCAIltA&ca
d=rja
http://www.tiranachat.net/shqip/2009/05/lajme/shendeti/10semundjet-e-shkaktuara-nga-obeziteti/
http://zoneelire.blogspot.com/2011/05/obeziteti-kercenon.html

Punoi #MesueseAurela
Durres 2015
#MesueseAurela

Page 38