Tuyet Thuc Di Ve Dau

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm
1 | http://www.taisachhay.com
Thi Khc L, Phm Th Ngc Trm bin son
TUYT THC I V U?
(Nhn n, cha bnh, hi xun)
T SCH Y O PHNG NG
D n 1.000.000 ebook cho thit b di ng
Pht hnh ebook: http://www.taisachhay.com
To ebook: T Hi Triu
Ebook thc hin dnh cho nhng bn cha c iu kin
mua sch.
Nu bn c kh nng hy mua sch gc ng h tc
gi, ngi dch v Nh Xut Bn
MC LC
TUYT THC I V U? ................................................................ 2

NHP .................................................................................................. 9
THAY LI TA .................................................................................... 22
AI KHNG C NHN I? ........................................................ 29
NHN N - QU TRNH THANH LC T NHIN CA C
TH PHNG V CHA BNH ................................................ 29
PHN I .................................................................................................... 33
THNH KIN V PHNG PHP NHN N ........................... 33
I. NHN N V PHNG PHP OHSAWA ........................... 33
II. NHNG LI BI BC V PHP NHN N ...................... 40
III. S CHT CHC TRONG LC NHN N .......................... 41
IV. NHN N KHNG PHI L CHT I ............................ 43
PHN II................................................................................................... 48
NHN N I VI THIN NHIN V KHOA HC ................. 48
I. NHN N CA LOI VT......................................................... 48
II. NHN N VI CON NGI ................................................... 51
III. TRNG THI T PHN........................................................ 57
IV. NHNG BIN CI HO HC V T CHC NI C
TH TRONG LC NHN N........................................................ 65
V. S THAY I NHNG C NNG CN BN CA C
TH TRONG THI K NHN N .............................................. 72
VI. NI TIT V BI TIT .......................................................... 76

VII. HOT NG CA RUT ..................................................... 78
PHN III ................................................................................................. 81
NHN N VI S CI TO TH CHT V TINH THN CON
NGI .................................................................................................... 81
I. S BNH PHC CA CC C QUAN V CC M TRONG
LC NHN N .................................................................................. 81
II. NH HNG CA S NHN N TRONG VIC NY N
V CI TO CHUNG CHO C TH .......................................... 82
III. S CI THIN TINH THN V GIC QUAN TRONG
LC NHN N .................................................................................. 85
IV. S TNG V GIM SC MNH TRONG LC NHN N
.............................................................................................................. 87
V. THM V ST CN TRONG LC NHN N .................... 90
VI. NHN N VI VN TNH DC V SN DC ......... 92
PHN IV ................................................................................................. 94
NHNG IU CN BIT TRONG LC THC HNH PHP
NHN N ................................................................................................ 94
I. TRIU CHNG HC TRONG PHP NHN N ................. 94
II. NHNG BIN CHNG C TH XY RA TRONG THI
GIAN NHN N............................................................................. 100
III. NHN N TRONG CC BNH CP TNH ..................... 109
IV. PHP NHN N TRONG CC BNH KINH NIN V

CC CHNG NGHIN CHT C ........................................ 116
V. NHN N I VI KH CHT V TNH TRNG SC
KHO CA MI NGI ........................................................... 123
VI. NHNG TRNG HP PHI THN TRNG TRONG
LC P DNG PHP NHN N .............................................. 130
VII. V SINH TRONG LC NHN N .................................... 131
VIII. THI GIAN NHN N....................................................... 138
IX. CHM DT THI K NHN N ...................................... 141
X. MI IU TM NIM CA NGI TUYT THC 147
NHN N V HI XUN ................................................................ 151
NHNG NGI NO D NH NHN N LN U CN
PHI C BIT CH : ................................................................. 152
NHNG IU KHNG NN QUN ........................................... 153
NHNG TRNG HP NHN N C TH ............................ 155
KT LUN .......................................................................................... 195
PH LC I: N UNG THEO NGUYN L M - DNG CA
GIO S OHSAWA .......................................................................... 203
1. TM LC CCH N THEO NGUYN L M DNG
CA GIO S OHSAWA ........................................................... 209
2. NHNG PHN NG C TH XY RA LC MI BT
U P DNG PHNG PHP OHSAWA........................ 211
3. BY CCH N UNG THEO T L QUN BNH

M/DNG = 5/1 CA PHNG PHP OHSAWA ..... 212
I. NHNG SAI LM THNG MC PHI TRONG PHP
N UNG THEO PHNG PHP OHSAWA .................... 216
II. VI S BT B THNG THNG LIN QUAN N
PHP N UNG NY................................................................. 217
KT LUN .......................................................................................... 220
PH LC ............................................................................................. 221
PH LC II. PHN LOI CC TH BNH V THI GIAN
CHA LNH ...................................................................................... 221
PH LC III: QUAN H CA NHAI K THC N ............... 223
PH LC IV. NHN N THEO YOGA NHN N THEO CC
TUN TRNG - EKADASHI.......................................................... 227
THC N V S CHN LA ...................................................... 237
1. Lc tri gic v cc thc n tri gic: ................................. 237
2. Lc bin dch v thc n bin dch: ............................... 238
TH NG T CNG NG M C SCH
Cc bn thn mn!
Trong thi i cng ngh thng tin Internet ngy cng
pht trin nh hin nay, Ebook nh l mt mn n tinh
thn khng th thiu ca cng ng mng v khng ai c
th ph nhn nhng li ch m n mang li. Chng ti
Cng ng M c Sch c gng s ha cun sch ny
vi hy vng mang n cho cc bn nhng tin ch nht
nh khi s dng Ebook.
u tin, Cng ng M c Sch chn thnh xin li Tc
Gi v NXB v thc hin Ebook khi cha c s ng
ca bn lin quan.
Tip n, mong cc bn s dng Ebook mt cch hp l,
trnh in n, photo nhn bn gi gn gi tr vn c ca
cun sch in. Nu cc bn c nh in hoc photo ebook
ny hy ra nh sch gn nht v mua ngay 1 cun v tin
mua sch ngha v r hn rt nhiu so vi vic bn
t in n v Photo
Vic s dng Ebook ny l min ph. Do , Cng ng M
c Sch khng chu trch nhim v bt k sai st g trong
qu trnh bin tp Ebook.
Cui cng, chng ti hy vng c gi yu sch nn s hu
cho mnh cun sch in tri nghim v nh gi c tt
hn v Ebook ln sch in, cng nh ng h v mt ti
chnh cho Tc Gi v NXB.
Chng ti xin gi li cm n trn trng n Tc Gi, NXB
mang n cho ngi c nhng cun sch v cng gi
tr.
V xin cm n cc c gi ng h Ti Sch Hay.

Trn trng!
NHP
Ln u tin ti c quyn sch Tuyt thc i v u ca
Thi Khc L vo nm 1983, ti b hp dn l k bi tn
gi ca quyn sch v ci hnh ngi d xng kinh khng
ngay trang ba, chnh l bc tng nhn n m mc
m bn c th nhn ra d dng nu bn tng i thm
quan nhiu cha chin. Ti c quyn sch vi nhiu t
m v hng th, ng thi ti hon ton b chinh phc bi
lp lun khoa hc v sng t nhiu iu trong cuc
sng. c xong, ti thch nhn n ngay, nhng ci mm th
g cng mun n, mi hay ho ra mun v kh nng thc
hin c c mun li l mt vn khc na.
Hai nm sau, trng ti dy hc, gio vin thay nhau au
mt . Mi ngi thi nhau xng l du, v ung thuc
khng sinh... n lt ti cng b ly bnh, thy khng
mun n, ti chp ly c hi qu bu thc hin tm
nguyn ngy no, ti quyt nh nhn mt t 7 ngy xem
sao. Thi gian H ni hu nh cha c ai thc hin nhn
n cha bnh bao gi. y l mt li cha bnh theo thin
nhin m mt s nc phng Ty ti khm ph li.
l mt cch t cha bnh theo t nhin thot nhn c v k
l nhng hp Logic, theo c truyn v c bit l bt chc
cc con vt khi chng b bnh. y l cch cha mi l i
vi ngi dn H Ni lc by gi. Thng th dn chng t
ng t gic p dng theo kinh nghim sch ch by khi
b ht cch cha, hoc c ai tng nhn th hi thm kinh
nghim.
Ti bit c anh Hong Thi cng tng nhn n, nn nh
b ti cng anh Thi ti thm trong thi gian nhn n ngay
ti trng ti dy, l trng Vn ho ca B T lnh
Thng Tin, trng ng bn Gia Lm, H Ni. Hai ngi

p xe hn chc cy s ti thm ng vin tinh thn,
gip ti thm t tin th ng hn. Ti theo di mi triu
chng bn thn tng ngy. V khng n nn cng bt phn
tn tm tr bi i ch, nu nng v n... th l bt c 3
khon , gii phng tm tr c th khi b tiu hao
nng lng.
Thng thng ngi ta ch thy nhn n, ngha l khng c
g vo bng th cht i, i ai chu c, i th cht mt...
Khng ai thy c nu khng n th c th, nht l h
thng tiu ho c ngh ngi mt cht, c th s khng
mt i mt s nng lng tiu ho thc n! l l do
gii thch c v sao mt s ngi nhn n th thy kho
ra. Phn ln chng ta u nhm tng rng tiu ho
thc n (m bn li n ton nhng th kh tiu), th c th
ch c c thm nng lng hay calo, m khng mt t
nng lng no tiu ho chng? Bn ch c C qua
n m khng c MT g qua n sao? Chng ta thng
nhm ln ch ny, nht l khi c th b bnh nng, b to
bn hay a chy, bun au hay tc gin... th n vo ch c
hi hn l c li. Gii php cho nhng vn ny l g, c
nht thit c phi l nhn n? Xin bn kin nhn c ht
quyn sch ny, ri li gii p l tu c ng bin ca tng
c nhn.
Sau t nhn n thnh cng trn c hai lnh vc th cht v
tinh thn, mt ti khi trong thi gian bng vi nhng
ngi ung thuc khng sinh, nh th l kh nng min
dch t nhin trong c th ca ti khng b suy gim bi s
l thuc vo thuc, l th ti bit sau khi ung s t nhiu
li hu qu ph, lm cho cc men vi sinh tt trong rut
b hu dit v chc chn n lm suy gim h thng min
10 | h t t p : / / w w w . t a i s a c h h a y . c o m
dch t nhin ca c th. th trong khi nhn n ti cn

bit ti b xoang v vim hng v t nhin cng lc nhn n
th ti khc ra khng bit bao nhiu m (?), l th bnh
tim n cha xut u l din.
Ti sao ti khng nh nhn n thnh cng c trn lnh vc
tinh thn? y l mt k nim kh qun, ti xin trnh by
li: Ngy nhn th nm, anh hiu ph cng dy ton rt qu
ti v cng bt u lo th no, v ti sng v lm vic ngay
ti trng; nh ti ni thnh i li xa, nn ti li ngay
trong phng lm vic, trng b tr chn ring cho ti mt
ch . Ti hm anh hiu ph n thm ti v chng
ti mang gh ra ngi gia sn trng tranh lun nhau. Anh
hiu ph tn l Phm Ph Nhn, l mt ngi thng minh,
o c v lm th c nhiu bi ng bo kh l hay. Ti
thng chng bao gi thng anh v l lun. Ni theo ngn
ng dn gian l ti thng thua c anh mi khi anh mun
bt nt ti mt to. Th m ti khng hiu sao bng
dng ti li sng sut hn ra trong khi tranh lun vi anh,
lm anh thua c v hi bc bc v cho l ti cng thuc
loi ng gn kh bo. Anh lm sao thuyt phc ni ti lc
ang trong nhng ngy cui t nhn n m ti thy rt
tuyt vi, nht l thm mt bng chng hng hn l ln
u ti ci li c anh, ti cn hi tranh lun vi
anh trong ngy nhn n th nm, nhn tuyt i ch ung
nc nng bng nhit c th.
Mi sau ny, khi c k nhng ti liu ca GS. OHSAWA ni
l trong khi bn nh tranh lun vi ai, m ngi ta chp
mt sau bn th bn hy m i rt lui l va, v nu khng
bn khng bao gi thng ni l l ca h. Ho ra cc chc
nng trong c th hon ton lin quan ti nhn cch v
thng minh ca ngi . GS cn nhc li kinh nghim c
l trc khi i thuyt ging hay hng bin v ti no,

cc nh hng bin xa thng nhn n trc khi ln bc
hng hn, v ngi xa bo l: Ci bng trng th ci u
y. GS OHSAWA tuyn b: May hay ri, hnh phc hay
au kh, th hay yu, thng minh hay n n, xu hay
p, thin hay c, tt c u do n ung m ra. Khi hiu r
iu ny, ta thy rng con ngi khng hn l tt hay xu
m ch c cch n ung tt hay xu to ra con ngi
h.
Khi bt u n li ming u tin sau t nhn n, hp t
nc cho go lt long... th tri i! Nh l ln u tin
trong i ti mi bit th no l ming n ngon, mi bit
th no l ming ngon i. My hm sau, n ht lc m
ti thy n ngon ngt nh n ko, ming cho go lt thy
ngon bo lm sao, nh n th nc tht xng tu ninh
nh m trc mi ln m ti ninh nu, khi n nhng
th nc ti c thy hi hi gh gh c ngi v b bo
kh tiu. Ti n cm go lt trc hai, ba nm, m
qua ln nhn n cho ti khi n tr li ti mi tin su hn
vo gi tr dinh dng ca ht go lt bng chnh kinh
nghim ca bn thn, lc ny mi sch v chng minh
gi tr dinh dng ca ht go khng cn cn thit vi ti
na. Nh nhn n m ti thy c tin ca ti v ht go lt
tng trng, cn ngoi ra cc cch chng minh khc i
vi ti u t thuyt phc hn. Ch th m nh th Vng
T lm bi th bt h, sau 49 ngy nhn n ca mnh.
Ti cho rng nu khng nhn n di ngy, khng c kinh
nghim thc chng v nhn n th khng th no vit
nhng cu nh th:
Ht cm to bng ni
Git nc ngt cam l

L k thay ci i
R ng c h v.
Vng T
Sau t nhn n, ngi ti ly li dn sc kho v mt thi
gian ngn 1, 2 thng sau ngi ti bo kho ti tn, mc
o qun cng cht, nc da m mng ai thy cng khen,
nhng chng ai n cch th nghim nhn n k qui
ca ti. Ch c mt s ng nghip bt u xin th ming
cm lt ti nu, n th v cng khen i cht cht vy
thi. V i qua ni cm lt ti nu c chy ngon bc mi
thm nc mi khng chu c, xin t n th, ch lng d
h cn chung tnh vi tht c lm, cho rng tht c l ngon.
ng nghip cho l ti c tin m sao sng c v kh hnh,
t y a xc thn. H chng n ci con ngi ti
mn mn th sau t nhn n, dm h ngh ti ang yu
hay ang c yu v hng ngn nguyn nhn khc lm.
Nhng ti th mc k, v ti thc nghim nhn n thnh
cng m mn trn c th mnh, m thin h c m tiu th
cng thnh ra gi thong my bay ht. Cn nim tin v gi
tr nhn n ca ti kin c, nh bn tin c mt tri vy.
Nhiu nm sau ti c thc hin nhn n vi t na, nhng
ln nhn u tin l n tng nht v s chuyn ho r nt
nht. So vi nhng kinh nghim nhn n trong sch th
trng hp ca ti kh l khc thng: c sau mi t
nhn n, khi n li ngy th hai, th ba l ti li i tiu ra
th nc i c cn, snh l nh nh mt th bn ven
b sng Hng, i ra th nc nh th trong hai ngy, n
nh vy vo on cui ca bi nc tiu. Nh kinh
nghim m ti thy s nhn n i vi ti l cn thit,

nu b tr mi nm nhn n mt t 7 ngy th tt. Khi ti
bit nguyn nhn bnh, di g m ti a thm nhng
th c hi vo ngi, ti c phanh t t ch n cm lt,
cn cc thc n ti thch ti c gi nguyn, ri b dn dn.
Khi ti gp c i t Bc s L Minh, v bc s Hoi
Nam l nhng ngi hng dn nhiu ngi nhn n
trn khp t nc th ti li cng thm cng c v gi tr
ca nhn n. Nhiu ngi nhn n thnh cng, vi ngi
thy nhn tt th hi t li nhn n, mt s ngi khc nhn
khng thnh cng... V nhng nguyn nhn ny, ti thy ch
c sch khng th khng m cn cn c nhng ngi c
trnh v kinh nghim nhiu nm theo di, v phi bit
bnh no nn nhn, bnh no khng nn nhn, bnh no
nn n ung ra sao... Sch cung cp kin thc th kh y
nhng con s thng k bnh chuyn ho v nhiu kinh
nghim thc t ca bn thn v bn hu th t, v c mt s
nhn thc cha ti ni, nn ti c nh t nhiu nm nay
bin son li quyn ny lm sng t thm ra nhiu iu.
Do vy a vn ra cng khai, trnh cho dn chng p
dng my mc v km hiu qu khi dng quyn Tuyt
thc i v u l mt vic lm cn thit. Ti t my m
tm gp nhiu ngi nhn n trn khp t nc, thy
c ci hay d khi p dng phng php ny v c dp
phng vn rt nhiu ngi nhn n... Do vy ti mnh
dn trnh by li ni dung quyn sch vi hng chc
trng hp nhn n lm v d bn tin hc hi, chn lc
vi nhng ngi in hnh.
Nhiu ngi ni n nhn n th cm thy kinh khng v
khng th nhn n c. Kinh khng l v n i hi mt s
ngh lc, can m v hiu bit nht nh, n cn cho nhng

ngi cng ng v a phiu lu mo him.
Ti tng nhn n nhiu ln, vi nm ti nhn n mt ln,
ch v nm hiu qu k diu ca s nhn n. Ti thng
chp ng lc trong ngi c vn nho nh no v
iu gip s nhn n d dng hn nhng lc sung sc,
n g cng thy ngon v mau i. Ma xun nm 2002 ti
nhn c 8 ngy, 3 ngy u tin th bnh thng kho
mnh nh khng, ch hi i vo ba n, ti vn lm mi
vic nh thng v c khi cn lm nhiu hn. V ti n
chay, nn vic nhn n ca ti khng c phn ng l bao so
vi ngi n mn. Sang ngy th 4, 5, 6 th ngi mt l,
nhng ch no hi au hoc khng au nay bng au di
ln kh chu lm sao, ti thng nm nhiu hn. Trong khi
ti nhn n, ti c tin ch Phan S Thiu (P6P2, khu tp
th i hc Kinh t Quc dn, T: 8692429), mt ngi
quen thn gia nh cng ang nhn n cha u rut m
bnh vin va pht hin ra, bit tin ti cng ang nhn, ch
gi in thoi n khuyn ti hy nhn nhiu ngy cng
ch (sau ny ch k ch nhn c 25 ngy v soi li thy
u bin mt). Chiu ngy nhn n th 6, c c bn gi cng
tng nhn n, tn l Nguyn Hng Thu hin l ch
mt qun cm chay, n k chuyn ci nh l mt s
ngu nhin tnh c, lm chng ti ci thi ri l ci. Ti
nm nghe chuyn m ci r ngi. Sau trn ci ti
thy ngi khc hn, kho hn ra v mi s au n gn
nh tan bin. Bui chiu cn li, nm di trn ging mt
mnh khoan khoi, nh hu... Mi hay, ti cn pht hin ra
mt cch cha bnh thn hiu hn c nhn n l Liu
php Ci v ci quan trng n nh th no trong cuc
sng. Ci c th lm cho ngi cht sng li. Bn ti
xut hin nh mt thin thn, ting ci lm cho sinh lc

nh u tro ln. Th l nhng ngy cn li ti nhn n
nh nhng nh khng.
Ti thng cng phu to thin, sng ti ti u c kinh v
cu nguyn... th m trong thi k nhn n ti thy u c
trng trn n ti khng ngh ti mt th g xa xi
c. T ch tp nim ngh th, mc d c thc hnh
tm linh chu o, ti ch nht nim, u c ti ch ngh
ti cc mn n! Nhn n k diu lm sao, chng c ci g
chen vo gia cc mn n m ti mng tng trong u
c na. Cc mn n t dng bin thnh v tr s 1 trong
u c ca ti. Cn nh GS. OHSAWA ni: Hnh phc thay
nhng ngi lun lun i v kht. Chng cn th g hp
dn trn i cho bng cc thc n! T ch ti coi ming n
khng c g quan trng i vi ti, th thc n tr thnh s
1 - mt s o ln v tt c mi th! Ti nh ra nhng
mn n ti qun bng. Trong u ch c n v n... 3
ngy cui, nc l un si ung vo ming sao m n ngt,
nc bt cng tr nn ngt lm cho mm ti lc no cng
ngt ngt hi kh chu, v ti ght ca ngt t b. C cm
gic nh ci bng ti tr thnh tam gic Bermut, cn tt c
cc thc n trn th gii, nht l rau c, d c chui tt tt
c vo bng ti, cng khng lm cho ti tho mn. V ti n
chay lu, cho nn vic lm sch c th v truy qut
ngun bnh tim n ch sau chng y ngy l c th kh
trong sch v lnh mnh tr li.
Sau khi n li ngy th 2 ging nh nhng ln nhn trc
y 3 nm, cui bi nc tiu ca ti bao gi cng l mt t
nc cn c lm cho vic i tiu hi kh khn. Khi n li
trong nhng ngy u, c th vn trong o thi cht
c mnh, c cm gic ngi nh mt con quay, quay tt,
vng ht nhng cht khng cn thit ra ngoi, tiu nh vy

chng 1, 2 ln th nc tiu trong li bnh thng, c l ci
au lng nhiu ngy th 4, 5 l o thi ra cht c
cn nc tiu chng? Mi c 2 ngy n li cht nc cho
long, ngi vn cn gy cm m mi ti hng bng
nh nh son, chng b my hm trc mi kh cong, m
cng thy sc hng, v nc da r rng c ci thin, s
ln mt thy da mm mng nh da em b. Ti gy i 6 kg,
v trng vo gng thy mnh khng cn ra hn ngi,
mt trng li ra, ngi tong teo thn nhin v tm v t, i
li nh nhng ging nh ci bng ma; nhng c ai nh
trc nghim v u c nhn thc hay trnh tm linh ca
ti th thng l vui thch v ngc nhin, v h gp mt
ngi bn t thy li mnh nhiu hn trc, v rt thch
nghe ni v ch n! Nh th Vng T, mt ngi
tng nhn n 49 ngy bit tin ti nhn n, email k chuyn
v nhn n cho ti: S nhn n s n giai on trong veo,
thun khit n thn tm bng khng, nh c nh
khng, ch c th ni rt mu nhim, m cng gin d nh
nguyn tc n by, m NHU O, HIP KH O, THI
CC QUYN... kho lo ng dng nh nguyn tc mt
lng ch ngn cn. Cn nhng ngi bn tu V vi ca ti
cng email v khuyn khch ti nhn n thanh lc bn th,
mi hay nhng ngi tu V vi c trnh tm linh cao.
Mt s ngi tu thin v n chay H Ni, tu cc mn phi
khc c nhiu bnh cng khng khi, phi nh n nhn n
v n go lt mi c chuyn bin tt. Phi ni nhn n c
th xp vo bc vua ca mi cch cha bnh thn v tm.
Bng nhin ti c kh nng ci d dng v tt c mi th.
C th ni nhn n l lm ci khng lm, l tin tng tuyt
i thin nhin, c th, v c th n cng chng minh
cho ta thy kh nng bt tn ca n v mi chiu hng.

Bn ph bc v i x bt cng vi c th ca bn, ch
ngc li c th bn khng bao gi ph bc v bt cng
i vi bn. V mc du bn c c x vi c th bn th
no, th n lun l n nhn ca bn, nht l trong khi nhn
n. Khi bn khng cho n n th lc u n s lm cho bn
ln b xung rung v trong giai on o thi cht c do
bn cht ln mnh n, cui cng th n s gii p cho bn
thy l n t t nht! Nu bn kin nhn vi n th n s
tr cng bn xng ng. N l thng y t ti, nhng cng
li l a t c lc v hu ch nht nu bn bit cch iu
hnh n.
C mt iu r rng l nhn n th khng bao gi bit n
bun chn. Trong khi nht nim vi cc mn n a thch
trong u, th khng bao gi c th bun chn c, iu
ny tht l logic, v li nhn n c kh nng o thi bun
chn v o thi loi bnh tt tim n nay xut u
l din. Cn cc ngh th l lng thay: Chng c bin i
ng no? Cc ngh thi nhau chy trn, hnh nh cc
ngh khng thch mt ci c th khng c thc n? u c
trng trn nh nhng, ngh tan long vo h khng su
thm mnh mng ngn i, mt cm gic m vnh
truyn... Nm ngh ngi trn ging, thy ngi nh tnh
tch, sung sng lm sao, iu m cc thin nhn m c,
th nay khng cn thin cng sn c mt cch t nhin.
iu ny lm ti nh ti cu th ca mt ngi ti khng
nh tn, m nh th Vng T c cho ti nghe: Kho tri
chung m vn v tn ca mnh ring! Ti ngh ti ci cht
th s nh th no? Mt ci xc khng n, khng th, v
khng suy ngh!
Trong khi nhn n ti c li quyn Milarepa con ngi

siu vit v thm knh phc cc ch t - nhng ngi
vt thng c ming n trong khi thin nh. Milarepa
c giai on cng phu min mt cn n ton loi rau
hoang, rau tm ma cng phu. iu ny lm cho ti lin
tng n hai v s V Khc Minh v V Khc Trng
cha u ca ta, gi l s u rau, v ton n rau sng
v thin nh, m cng t o.
Nh nhn n, ti thy r hn nhng yu hn ca bn thn,
trnh ca ti li tt hn xung ng cp ca mt con
vt: Ch ngh ti n! K nhn n ln ny lm cho vi
thnh kin n tng trong ti b v, ti tr nn thnh
thang trong nhn thc v khong t trong t duy hn
trc. Ti pht hin ra mt s iu lm cho cuc sng ca
ti v ca nhng ngi lin quan c tt p hn, iu
m chc chn nu khng nhn n th ti khng th no pht
hin ra c.
Khi n li th cn kh hn nhn n nhiu ln. Nu khng n
li mt cch t t th s ngon n n mc nh th ch xut
hin sau khi nhn n s mt i nhanh chng. Nu khng, n
c th ko di rt lu, em li nim vui thc s nh th
no. C ngi ni s ngon n k diu l lng sau mi k
nhn n c th ko di c 4 thng.
Ti ngh chng ta bc vo k nguyn sinh hc, chc
chn ngi ta s xem xt li con ngi dng mt tng
th v n l mt phn ca th gii t nhin, nn cch cha
theo t nhin l cch cha ca thi i mi. Michio Kushi
ni: Theo , y hc t nhin l y hc xem con ngi l
mt dng nng lng v rung ng, v trong ngha ny, y
hc t nhin khng cho con ngi l mt th cht m ch l
mt trng thi tinh thn. Y khoa cha theo triu chng

ngy nay chc hn ri s thay i chuyn hng v y
hc t nhin hn. S cch mng trong y hc s nng nhn
loi ln cao hn v xem trng thc th tinh thn m khng
nghi ng g l n s thit lp mt nn vn minh hon v
lnh mnh.
H ni, thng 5 nm 2002, Ngc Trm (T: 04. 8534225,
D: 0953456638).
Khi c trong tay quyn sch Tuyt thc i v u ny nu
bn mun thc hin nhn n, xin tm c tham kho quyn
Phng php t cha bnh tp 2 ca G.P Malakhov, mt
quyn sch chuyn v nhn n thng tin v nhn n
ca bn c y v hon ton. Theo kinh nghim ca
ring ti, nu bn nhn n v li kt hp cu nguyn
hng tm ti mt cuc sng mi tt p hn cuc sng
trc - iu m lm cho bn phi nhn n, th kt qu li
tt p bi phn.
Ti gp mt s chng ngi trn con ng tm linh, sau
nhiu my m v tm kim v thc hnh nhiu phng
php ci tin bu khng kh. Cui cng sau mt t
nhn n 9 ngy thng 5 -2006 ti thc hnh sm hi v
cui cng chng ngi mi bt u c bin i theo
chiu hng tt. Trong quyn Y hc Ty Tng c ni ti
9 nguyn nhn ca bnh trong bao gm c tham sn si
v suy ngh sai lm. Ngay nguyn nhn chnh th hai l
do thc n sai lm, nu ta lm cch m cuc sng
vn cha c ci thin, th ta phi ln m ti cch thc
thc hin nhng phng php tm linh nh sm hi. Sm
hi l s thanh lc trong thc chng ta. Khi sm hi v
iu g , con ngi c thanh lc khi iu . Sc p

nng lng ri khi trng nng lng ca con ngi.
Lc nng lng tr nn nhiu hn, c cm gic vui
sng v nh nhm...Trong thi gian nhn n bn nn p
dng nghe loi Nhc dnh thin nh v tr liu, nh nhng
a nhc c m thanh OM chng hn...
THAY LI TA
Nh sinh l hc ni ting Claude Bernard qu quyt
tuyn b rng: Tnh trng c th l chnh yu, vi trng
khng c g ng k. Tht vy, nu mi t bo tng ph
trong ngi u lnh mnh th chng c mt loi vi trng
no c th quy ph hoc tc hi c. V mun cho mi
c nng tng ph u c lnh mnh th trc ht cc
cht b dng a vo mu phn phi nui c th phi
tinh khit, y v ng qun bnh.
bit qua thuyt OHSAWA chng ta ai cng bit rng
bnh tt s d sinh ra l v qun bnh m-Dng b chnh
lch, do vi trng hoc ngoi t mi c dp xm nhp
pht tc v gy tn hi cho c th.
S khm ph ra vi trng ca Pasteur li ngnh y khoa
hin i v chiu hng gii phu v su tm cc thuc
khng sinh ngy cng hiu lc, qu tht em li nhiu
tai hi cho loi ngi. Phng thc cha bnh ca cc y s
ng l l nghin cu mi cch tit bo tn sinh lc
cho c th c khuynh hng o c v chim nghim v
u, do nguyn nhn no m c th mt qun bnh, nhng
v qu ch trng n vi trng, ngi ta c con ngi
ngp ln trong dc lc truy hoan v ch tm cch git cho
c vi trng, li cho chng nh l nguyn nhn chnh
yu ca bnh tt, do np sng con ngi b sa a v
vt cht cng nh tm linh.
Mun phc hi sc kho ang b mt loi vi trng no
lm tn hi th cng vic cho bnh nhn - ung mt th
khng sinh no cha m phi cha tr tn ngun gc
v phc hi ton din sinh lc cho c th. V mun hon
thnh cng vic y, mun loi tr nguyn nhn su xa ca

cn bnh, mun lp li qun bnh m-Dng cho c th,
mun ci to sc kho cho th cht v tm linh, tng
khng c phng cch tr liu no hu hiu hn php nhn
n hp cch.
Nhn n d thi gian hoc di hay ngn l mt thi c tt
p cho tng ph c ngh ngi, gip iu kin cho t bo
bi tit cc cht c, c th phn phi cc thc n d tr,
cc khong cht, sinh t... lp li qun bnh m-Dng
tt p cho c th.
iu ngi ta thng lo ngi hn c l nhn n lm st cn
qu nhiu nhng s d ngi ta lo ngi nh vy v ngi ta
khng hiu s ch li, s mu nhim ca php nhn n. Mi
lo ngi l v cn c, l hon ton h o. Tht vy, sau
thi gian nhn n phi php v khi s gii c c hon
thnh cho c th ngi nhn n tuy gy hn trc nhng
nh cc t bo tr nn trong sch v non tr hn trc
nn mt khi n ung tr li l ln cn ng mc qun bnh
v sc kho thm di do, min rng ng n ung ba bi
sa vo ch mt qun bnh m-Dng gy ra bnh tt
trc kia.
Ngi hnh php nhn n ch cn ngh ngi hoc hot ng
va phi, trong php i b c xem l tt hn c. Mi
c ng t ngt u nn trnh, v d ang nm m vng
ng dy c th sinh ra xy xm mt my trong chc lt.
V thi gian nhn n, l tng v cng hiu hn c l nhn
n cho n khi no s thm n t nhin tr li, nhng
trong thi bui m nhp sng tr nn si ng v cung
lon nh ngy nay, m th gi c xem l vng bc th k
ra cng t ngi iu kin c thi gi thong th

thun tin eo ui n cng mt k nhn n di hn.
Tu kh nng, thun tin ta c th nhn n 7, 14, 21 hoc
28 ngy hay hn th na...
Nhng k nhn n di hn d nhin kt qu tt p hn,
nhanh chng hn nhng k nhn n ngn hn thng
dnh cho nhng bnh nhn khng iu kin ngh di
ngy. Nhng cuc nhn n ngn hn c li l c th thc
hnh lc no cng c m khng cn ngng cng vic
sinh hot hng ngy. Nhn n ngn hn c th l mi tun
mt ngy: mi thng 2-3 k, mi k 3 ngy; hay mi thng
1-2 k, mi k 5 ngy tu bnh trng, tu s thch, ty suy
lun hay kinh nghim ca tng ngi.
Nhn n gt ra cc cht c ra khi c th, ci thin s
tun hon v h hp. Sinh lc ng l phi dn vo trong
cng vic tiu ho thc n nay c dnh ring cho s gt
ra cc c t trong c th, sa cha, b p cc tng ph,
c quan b suy tn. Thn kinh h c gii khai, bp tht
c thoi mi ngh ngi, cc ni tng lm vic t li, sinh
lc con ngi c ci to, nh m nh hng tt p
lan rng n a ht tr tu v o c con ngi.
i vi qung i qun chng, ngi ta thng cho rng
bnh tt ch l mt s cp pht, mt him ho do vi trng
bn ngoi a vo ch khng phi do s vi phm cc nh
lut thin nhin lin tip c khi ngay t thu s sinh. Qu
tin vo thuyt vi trng, ngi ta ln ln ly qu lm
nhn, do vy pht sinh lng nghi ngi bn khon t hi lm
sao s nhn n c th cha lnh c nhng bnh nhim
trng truyn nhim, cho rng nhn n bt qu c cha
c th cha lnh mt s nh bnh thn kinh, mt ng,
nhc u hay cc bnh do s hn lon bt iu ho ca cc

c nng hay tng ph m thi. Nhng trn thc t li khc,
c th nh php nhn n lp li c qun bnh m-Dng
th tnh thc bo, tc kh nng tiu dit vi trng c
cng thnh v kh nng xut tit khng th trung ho
c t thm sung tc th th hi vi trng cn u t dung
thn, h li phi cu cnh n cc c dc, khng sinh
mi cha lnh c bnh hay sao?
Bc s Roger v Josue lm th nghim sau y chng
minh li ch ca s nhn n: Hai ng chia mt by th lm
i, mt na cho n ung nh thng, cn mt na th bt
nhn n hon ton t 5 n 7 ngy ri cho n ung bnh
thng tr li t 2 n 11 ngy. Cc ng nhn thy rng
nhng con th nhn n t to mt sc min dch phi
thng, chu ng c mt cch d dng m v hi
mt lng vi trng tim vo mnh chng sc git mt
cch nhanh chng nhng con th khc trong na by
khng c nhn n.
Bc s Dewey cha cho con trai ng mi 3 tui b chng
bch hu (diphtie). ng cho a b nhn i tuyt i ch
ung nc rt t v nhn thy rng bnh cn chng lnh
hn l cha tr bng thuc men.
Bc s Dewey cn p dng rt hiu qu phng php nhn
n tuyt i v di hn trong nhng trng hp cc bnh
nhn gy st nh cm, sng phi, u lo, st rt, cc bnh
gy c do vi trng streptocoque, staphylocoque. ng lun
nhn thy rng nhng ngi bnh y bao gi cng c
chng bnh phc v nht l phn xut t vong nhng
trng hp trng bnh ht sc thp so vi cch cha bnh
thng thng m c cho ngi bnh n ca cc bc s

ng nghip.
Bc s Oswald ni: Mt bnh do vi trng gy ra lc c
nh bnh giang mai, t xa xem nh mt bnh dai dng
vi cch cha bng nhng phng php ho hon, tm b
(v d vi thu ngn, thch tn...) c tr tn gc vi
php nhn n trong nhng bnh x rp Ai cp trong
thi gian Php chim ng. Avicne m ch n s cng
hiu ca phng php ny m hnh nh ng p dng
mt cch thn hiu cha bnh u ma. V bc s
Robert Barthlow l mt y s trung kin trong vic bnh vc
thuc men cng phi tha nhn rng: Nhn n chc chn
l mt phng tin xut sc bi tit vi trng ra khi c
th bng mt qu trnh lin tc tun t hu dit phn t v
ti to cc c cu trong c th. l phng php nhn
n dng cha lnh bnh giang mai, mt phng php
ng phng dng cha bnh y v nhng kt qu rt
m mn thu hoch bng phng php ny.
Bc s Von Seeland ni: Trn nhn xt bn thn cng nh
trn nghin cu thc nghim, ti cng ngy cng i n tin
tng vng chc rng nhn n chng nhng c mt gi tr
v phng din y khoa m chc chn rng cn c mt gi
tr ln lao hn nhiu ng v phng din dng sinh v
gio dc. X hi ca chng ta n l di ch thuc l v
ru nay li sp sa sa a vo nn thuc phin, dn dn
tr thnh ming mi ngon cho s u su, cho nim chn
sng v do nhng v t vn gia tng... Ri t trong lng
x hi y xut hin nhng trit gia u ut bi quan (trng thi
tinh thn biu l mt cn bnh thc th hay mt s suy
nhc tinh thn). Cho nn mt x hi nh vy mun c
cnh tnh cn phi pht ng mt phn ng quyt lit l

cch thc hnh tit dc v nhn n.
*
Lnh bnh c tnh cch nht thi l d, nhng bo tn sc
kho c tnh cch trng k mi l chuyn kh. Nhn n
em li sc kho c tnh cch giai on nhng sau nu
c bo tr bng cch n ung cho ng qun bnh mDng ca Gio s OHSAWA th php dng sinh mi c
th ton ho nh vy.
Cch n ung sau thi k nhn n phi c chm sc k
lng khng km g s chm sc trong lc nhn n. S ti
to cc t bo quan trng khng km g s gt ra cc t
bo v chnh trong thi gian sau khi nhn n m ngi ta
phm nhng iu khinh sut. Nhiu ngi ngh rng nhn
n l iu quan trng, bnh lnh l xong chuyn cn sau
th chng c g ng k.
Nhng ngi bnh nh p dng php nhn n m lnh
bnh, nhng ngay sau h li sa vo vt xe c ca thi
quen xa. H tr li n ung qu , n hp tp khng nhai
k, n ung ba bi khng bit chn mn n qun bnh,
tng rng c n ung tho thch nh vy th chng phc
hi sinh lc, mau ln cn nhng c bit u rng chnh v
s cu th trn chng nhng lm tn hi thnh qu tt
p thu hoch c trong thi gian nhn n m cn lm
suy nhc cc c quan tng ph, chun b cho nhng tai
hi mi, nhng au kh mi. Nhn n nh vy th khc no
cng cuc d trng xe ct bin ng. V vy ti ghp lin
php nhn n vi cch n theo nguyn l m-Dng ca
Gio s OHSAWA vi dng gii thiu cng cc c gi
phng php bo tn sc kho v cha bnh thn diu v
tin khong hu ca Gio s OHSAWA, mt n nhn ca

nhn loi em thn th v cuc sng hy sinh cho l
tng cao c v tha...
i o ph, hu nhn ngha (o c kinh), v khng
hiu o sng thun theo dch l m-Dng ca v tr
mi by ra thuc men v bnh vin, ri thuc thang v
sung tc th bnh tt ngy cng nhiu, o c cng suy. Vi
trng u c g ng s, ng s chng l s v minh v
khng thu hiu nguyn l ca v tr dng sinh, tu
thn. Thn khng tu th nhn loi suy vong, v nhn loi
no c ai khc hn l bn v ti cng bao nhiu ngi khc
ang sng trn ci i ny...
Tp sch nh ny nu c hnh ng lt vo mt xanh ca
bn, ti thm c nguyn khi bn c xong gp sch li th
vn tuyt thc t y s gy cho bn i cht suy t...
Thi Khc L
AI KHNG C NHN I?
Ph n c mang giai on th hai v ph n ang cho
con b.
- Nhng ngi b cc hnh thc lao nng phi nm lit
ging.
- Nhng ngi b cc khi u c tnh nng phi nm lit
ging.
- Nhng ngi ung th mu th nng phi nm lit ging.
- Nhng ngi b cc bnh n lan m lin kt th nng phi
nm lit ging.
Nhng bnh nhn tm thn th nng phi nm lit ging
hoc ngi in.
- Cc trng hp mng m rng c quan ni tng (p se,
hoi th v.v...)
Tm c mt quyn sch chuyn v nhn n: Phng
php t cha bnh tp 2 ca G.P Malakhov, NXB Thun
Ho 2002.
NHN N - QU TRNH THANH LC T NHIN

CA C TH PHNG V CHA BNH
Nhn n l mt trong nhng cch cha bnh c xa nht
ca thin nhin. Bt k con vt no khi au m cng cn
nhn n theo bn nng, nhng con ngi thng i ngc
li. Khi au m, thay v nhn n thanh lc c th th
chng ta cng nhi nht vo nhiu thc n bi dng
sc kho, v th m bnh lu ht.
Cc nh hin trit v cc bc thy dy v tm linh c xa

thng nhn n khng ch v mc ch sc kho m cn
nng cao tm tr v tm linh. H ni: D dy no cng th
khng chu suy ngh. Cc trit gia Hy Lp v i (Socrates,
Platon, Pythagore) bao gi cng nhn n trc khi vit cc
tc phm trit hc hoc trc nhng nghin cu c bit
v h bit nhn n kch thch kh nng tr tu. Khi trit gia
kim ton hc Hy Lp (Pythagore) i Ai Cp hc mn
khoa hc tm linh huyn b, ng phi nhn n 40 ngy v
cc v Thy Ai Cp c gii thch rng 40 ngy l cn thit
ng c th nm c nhng g chng ti s dy ng. Thnh
M- xe nhn n 40 ngy m trc khi ln ni Sinai
nhn 10 iu rn. Cha Jesus nhn n 40 ngy trong sa
mc t khc phc mi cm d v t chun b cho Ngi
trc hnh ng cao c v chu s au n. c Pht cng
nhn n tch ri tm tr ca mnh ra khi th gii vt
cht v t ti thc cao hn. Sau t nhn n trong
vng 49 ngy Ngi gic ng.
Sau khi nhn n nh sng tr tu ca con ngi s to sng
nh bui ban mai v sc kho ca con ngi s pht ra
nhanh chng (Lsaian 5,8:8). R rng c nhiu li ch ln
lao i vi c th v tm tr khi ta nhn n. Nhiu ngi s
nhn n v h ngh bn thn h s cht i. iu ny khng
ng cht no. Theo Tin s Patwak th nhn n ng cch
khng bao gi c hi, thc ra n thng ch l th tc tin
hnh bo ton nng lng thn kinh v cho thin
nhin c th tp hp c sc lc ca mnh chin u
chng bnh tt. Thc vy, c th c nhiu ngun t
nui dng trong mt thi gian di. Mt ngi nhn n c
kinh nghim c th nhn n mt cch an ton trong vng 1
thng hoc hn th na. iu tr ngi chnh l t khc
phc nhng mi lo s n su v mt vn ho - x hi v
tm l i vi vic nhn n.
ng t ngnh Y (Hippocrates) ngi Hy Lp th n 90
tui vit Ai cng c v thy thuc trong mnh - n khi
bn au yu l nui dng bnh hon ca bn. Cn i
trit gia Hy Lp Paracelsus vit: Nhng ai nhn n l c
trong tay mnh mt thy thuc bn trong.
Gn y nhiu Bc s hin i cng nhn thy s an
ton tng qut ca ngi nhn n v khuyn mi ngi
nhn n huy ng s phng ng t nhin ca c th
chng li bnh tt. Cc bc s cp ti:
Nhn n to cho ton b c th (tim, d dy, rut thn,
phi, ty gan, v.v.) mt c hi ngh ngi v ly li sc mnh
c th hot ng vi hiu qu ln hn sau khi nhn n.
Tim v mch mu c mt k ngh cn thit v khng
phi bm nhiu mu ti h thng tiu ho.
Nhn n to ra s ph v v bi tit cc cht c hi bm
vo ton b cc c quan v m ca c th, do lm sch
ton b c th, to iu kin cho c th lm vic vi hiu
qu cao nht.
Nhn n lm tr li ton b h thng v phc hi li s
thanh xun cho mi t bo, m, mch mu - lm chm qu
trnh gi nua v lm tng tui th.
Nhn n gip cho vic ti lp v s tit xut bnh thng
v cn i ca cc tuyn v cc c quan.
Nhn n bo ton nng lng, tin ho tm linh, lm tr
c sng sut, gic quan bn nhy v tng cng tr nh.
Cht thi c hi lm tc nghn no c ra sch v ty
tr. Tr tu rt tp trung v minh mn, nh no c tng

cng lng mu nui.
Nhn n ty sch c nhng sn phm c t qua da,
t nhng cht bo v lm gim trng lng d tha. N
gip dp b c s thi thc phi ht thuc l v ung
ru. N lm th gin h thng thn kinh, lm du i
nhng lo u v gp phn cha bnh mt ng.
Bng cch t chy v thi cc cht khng cn ti, nhn
n c th lm chm dt cc s pht trin khng bnh
thng trong c th, c th cha khi cc khi u, m bnh,
cc ch lot, ch sng, cc vin si, v.v...
Nhn n thng k phng nga c bnh, do gi c c
th sch s v c th hot ng vi sc lc v hiu qu ti
a. Cc Bc s nhn thy rng nhn n lm tng sc
khng chng li nhim trng.
Trch Thc n v sc kho ca Avadhutika Ananoamitra
Acanya - Ngi dch: Vnh Ph).
PHN I
THNH KIN V PHNG PHP NHN N
I. NHN N V PHNG PHP OHSAWA
Trc khi i su vo vn nhn n, ta nn nh ngha r

rng danh t nhn n. Tuyt thc hay nhn n (Jeune) l
khng n mt thc g di hnh thc c hay lng, m ch
ung nc trong thin nhin hay nc si ngui.
Nu c dng xen vo mt lng thc n g d rt t nh
nc tri cy, nc sa, nc sm chng hn, hay tim
thc n, cht b vo ngi th vic hon ton khng cn
ngha tuyt thc hay nhn n na m ch c gi l tit
thc hay king n m thi.
Nh cc bn hiu qua thuyt OHSAWA, thy ni c th
con ngi m Dng trong s tng phn vn lun c s
tng t, tng tr v m Dng bao gi cng c khuynh
hng b tc, iu ho p i ly nhau. Mi bnh tt ch
cn l s biu l ca qu trnh y.
Theo ngha , Gio s OHSAWA dy rng: Ta khng nn
cha mt bnh g c bi v n s t iu chnh ly. Bnh tt
c l do tn ti ca n.
Gio s OHSAWA bo ta ng cha, ngha l ta t nhin
cho m-Dng trong c th t iu chnh lp li th qun
bnh mt ch khng phi l lm trm trng thm s
chnh lch cho cng thm chnh lch. C ngi ngy th
m hiu ngha khng nn cha l khng ung thuc v
trong lc y c n ung ba bi ri mt thi gian no
tnh c sc kho s tr li vi mnh. Ngi ta hiu s qun
bnh m dng ca thc phm quan h mt thit n qun
bnh m Dng ca c th con ngi nh th no th tt

nhin ai cng nhn nh ng n rng Khng nn cha
l ngoi vic khng ung thuc ra, ti thiu l ta khng nn
lm trm trng thm s mt qun bnh m-Dng bng
cch n ung cc thc phm mt qun bnh m dng, cn
bnh tt hay s mt qun bnh sn c th cho mDng ca linh nng c th t iu chnh dn dn.
Lm ng theo v song nguyn l, theo Dch l thun vi
o l lm ci khng lm. Ni cch khc Khng nn cha
c ngha l n ung cho ng qun bnh m-Dng, l n
ung theo phng php OHSAWA. y l phng php
va b dng c th bng qun bnh m-Dng thc
phm va cho m-Dng trong c th t iu chnh ly
li qun bnh.
Phng php Khng nn cha th hai l php nhn n.
y l phng php ngh ngi cho cc c quan dinh dng
v sinh l bng cch t phn ho nhng thc n d tr
trong cc t bo t quan trng nui dng cc c quan
cn thit cho sinh mng ho gii cc cht c trong tng
ph, lp li qun bnh m Dng tt p cho c th. y l
phng php t phn t dng cho qun bnh mDng tr li sau s phc hi sc lc bnh thng
bng cch n ung li cho phi php.
Ta c th ni rng: n ung theo nguyn l m-Dng ca
Gio s OHSAWA l lm ci khng lm, cn nhn n l giao
ph cho t nhin. c im ca i ng l lm sng t
ngha Mm yu l ci dng ca o, l khng tranh vi
bnh m thng bnh, duy c phn bit chng l mt tch
cc v mt tiu cc. Ta nn suy nghim k tu c ng
dng cho thch hp vi c th, kh cht, bnh trng v tm

l tng ngi.
Thng thng ngi ta c sn thnh kin cho ngi bnh
n v p ngi gy m n nhiu thc phm cn c trn l
thuyt ngi bnh phi n cho sc chng vi bnh.
Ngi ta c bit u rng lm nh vy tc l lm suy
nhc bt kh nng ca c th vn ang suy nhc v lm
trm trng thm s mt qun bnh m-Dng vn sn
mt qun bnh. Phi chng y l o ca ngi: bt ch
thiu, b ch d (o c kinh). Chng hn trong trng
hp chng st, do phn ng t nhin d dy xut tit rt t
v toan nn n khng th dung np mt thc n no v thc
n s tr thnh mt ngun tr lc nguy hi cho d dy v
cng l cho ton c th v thc n khng tiu c n c
nm ra y c khi n 30, 40 gi ri ln men nhim c
vo c th.
Ngi ta thng bit ch li ca ci c m khng n
s cn thit ca ci khng. Nhi t nn chn bt chnh
nh ch khng mi c ci dng ca chn bt. Thanh m
nh c nhng khong khng lng thinh ngn di mi lm
thnh tit tu. S d ngi ta lm vic c lu di l nh
c cng dng ca s ngh ngi. Ai ai cng thy s cn thit
ca s n, m t my ai thy iu li ch ca vic nhn n.
Ai cng bit rng mi khi c vi trng xm nhp, c th lin
pht ra cc bch huyt cu, tit ra cc khng th bao
vy, hu dit vi trng, ho gii cc c t. Yu t to ra cc
khng th l cc phn t gi mt a v quan trng trong t
bo cht ADN (acidedesoxyribonuclique) rt cn thit
cho s sinh sn ca t bo. Tuy nhin s lng khng th
tit ra mi ln thng qu mc nhu cu lm cho ADN b
mt mi khng chu ton nhim v iu khin v kch thch

s bo phn, v l nguyn nhn ca s gi yu.
Nhn n gip ton din c th c thc s ngh ngi, tc
l phc hi sinh lc em li s tr trung cho con ngi.
Gio s C.M Child i hc ng Chicago th nghim
trn cc su b, bt chng nhn i th thy rng chng
khng cht m ch cng ngy cng tr thnh nh li. Sau
nhiu thng c th chng thu nh n mc ti thiu, c
cho n li th chng ln ln li v tr thnh non tr hn
bao gi ht.
Theo bo Moscovosky Komsonmolest th ti Mc-t-khoa,
c nh vt l hc nguyn t tr tui tn l Vladimir
Lechkovser b nhiu tai bin t thu cn th: cnh tay
phi b ca sau mt tai nn, k n v ng cht bt c k
t, hn na ng ta li b bnh t bi nng, bt buc phi
nm lit ging m bnh th mi ngy mt tng. Danh y
bnh vin khp nc Nga c mi n dng th
thuc men v p dng nhiu phng php tr liu cc ti
tn nhng u v hiu qu.
n ngy 9-1-1961, Vladimir quyt nh nhn i v ch
ung nc sui nhng ch ung rt t. n ngy th su,
ng khng bit i na. Sau hai tun nhn i, ln u tin
ng i do mt c. C th cng gy m, ngi ng cng
cm thy d chu, kho khon. n ngy th 40, ng bit
i tr li v bt u n li cc thc n nh vo ngy 24-21961. V t ng ht bnh. Nhn i nh vy l 45 ngy
hay ng hn l 1.089 gi. Trong thi k nhn n, ng
Vladimir c chp nht k ghi nhng cm gic ca ng ta.
Cha bng thuc men v huyt thanh ch lm tiu dit cc
triu chng ca bnh nhng s th tiu cc triu chng
khng phi l mt s hi phc sc kho cho c th. Nhn

n em li qun bnh m-Dng cho c th tc l o thi
thc s nhng nguyn nhn ni ti ca bnh tt, thanh lc
sch s c th. S phc hi sc kho ny l mt s ci to
n cn ci ch khng phi hi ht triu chng. Gio s
OHSAWA rt tn thnh php tuyt thc nn ng nhn
n n 60 ngy vo hi thng 8 v thng 9 nm 1955.
V tuyt thc trong tn gio c thc hin t thu rt
xa xa. S nhn n hon ton hay n king mt s mn n
no vo nhng ma ch nh c p dng
Assyrie, Ba-T, Babylone, Scythie, Hy-Lp, La-m, n-,
Ninive, Palestine, Trung Hoa, Bc u v nhng ngi da
cc nc M-ty-c, Ba-ty,.v.v. M Chu, ngi Ai-Cp
Phi Chu vi tnh cch tn gio. Cc tn gio ln nh n gio, Hi-gio, Thin- cha-gio cng rt ch trng n
php nhn n v s cu nguyn. Sau ny ngi ta ch
nhiu n s tuyt thc khi thnh Gandhi nhn n tranh
u bt bo ng ginh c lp cho nc n .
Thnh Gandhi tn thng s ch li ca php nhn n trn
phng din sc kho tuy rng a s cc k nhn n ca
ng l ty u c th, thanh tnh bn tm sm hi,
cu nguyn hoc cm ho chnh quyn Anh nhng b
nhng i hi ca ng cho quyn li dn tc n . ng
nhn n chng nhng cho thn tm c thanh tnh m
cn nguyn cu sm hi cho nc n c thanh
bnh. V vi php nhn n, ng t mc ch cao c
bng cch bt tranh nhi thin thng v bin ci mt cch
tt p k ch th thnh bn hu...
Kinh in Pht-gio nhiu ln cp n tnh cht tr liu
qu gi ca php nhn n:
Mt hm v mt t lm bnh nng nn i Mc KinLin phi ln cung Tri o Li tm thy thuc K B

xung cha.
i Mc Kin Lin hi K B rng:
- Ti c mt ngi t lm bnh nn cha theo cch
no?
K B p:
- Nn nhn n l tt hn ht.
i lut chp rng: Thy T kheo c bnh tc phi ngh
n, ly au m lm chng, ku l thuc Tri. C bnh,
khng bnh thng phi qun xt thn ny lm gc sinh,
gi, bnh, cht ci ngun cc kh, rt phi trch mc ngn
tinh dc, c sao bung i cn kia, li thm gc kh cho
mnh (Sadi lut gii).
ng trn quan im m-Dng, nhn n ng php s
em n s qun bnh m-Dng tt p cho c th m
thin nhin thnh lp huyn diu vi s bin dch khng
ngng, nui dng c th bng cch iu chnh mi c
nng v t phn ho nhng thc phm d tr cc t bo
trong c th. Do m-Dng c mt qun bnh tt p, v
phng din th cht, sinh lc v sc kho c gia tng,
v phng din tm linh, tinh thn c an tnh, minh
mn, ch, k c, nh lc pht trin di do, tri gic lc
tr thnh bn nhy tinh t.
Cho nn c Pht tri gn 6 nm tu tp mi phng
php cc k kham kh ch a li nhng th kh no cho
thn tm cui cng n giai on tu hnh nhn n, Ngi
mi thot nhin, i ng chn l Trung o chng qu B

V Thng (theo MAHA SACCAKA-S, MAJJHIMA 1,242).
Cha Jesus cng nhn n rng r 40 ngy m. c
cha sau khi nhn n 40 ngy v 40 m, lc ngi
mi i (MATHIEU IV, 2). V cng sau 40 ngy nhn n
Ngi mi khi s truyn gio v thu nhn cc mn u
tin dc m bin Galilee.
Nh vy cng thy rng ci d dy c trng tri l
mt iu tt lnh ln lao cho c th v mt yu t cn thit
cho nhng ai mun i trn con ng tm chn l hay l
nhng ai mun c mt c tin o hi di sn. Trong dp
cha bnh kinh phong cho mt a tr, Cha Jesus
phn vi cc mn rng: Thy ni tht vi cc con, nu
cc con c c tin bng ht ci m cc con khin ni ny
rng: Hy ri khi y qua bn kia, n lin ri i, li chng
c vic no cc con khng lm c. Cn th qu (ch bnh
kinh phong) ny, nu khng cu nguyn v nhn n, khng
tr c n (MATHIEU XVII, 20-21).
Trc y bao nhiu ngi t c thnh qu tt p
nh php nhn n nhng sau khi nhn, li n ung sai lm
nh ngy trc, sa vo vt xe c ca bnh tt phin no.
Bi v mun duy tr thng xuyn qun bnh m-Dng
tt p nh php nhn n, duy tr sc kho c hi phc,
duy tr chnh kin v chnh tn, ta phi bit ly chnh thc
n lm cn bn v tuyt thc khng th ko di v hn
nh. Php Chnh Thc ny xy dng trn dch l mDng, Gio s OHSAWA kh cng nghin cu trong
my mi nm v khm ph ra, ngy nay b quyt qu
gi y Gio s OHSAWA trao cho nhn loi mc tnh s
dng tm chn hnh phc cho i mnh v ph bin cho

nhng k xung quanh.
II. NHNG LI BI BC V PHP NHN N
Lm ngi chng i php nhn n bin lun nghe qua

cng c v khoa hc lm, nhng tht ra ch xy dng trn
mt s thiu hiu bit, thiu kinh nghim thc t v php
nhn n. Nhng bin chng, tt bnh ngi ta cho s
nhn n tht ra l kt qu ca nhng nguyn nhn khc
hoc i khi khng bit nhn n. Ngy trc ngi ta cn
bo rng nhn n lm yu tim, d dy thu hp li, v toan
cng ph d dy hoc con ngi ch nhn n 5-7 ngy l
cht ngm ri. Nhng qua thi gian, vi s thc hnh
php nhn n cng nh qua khm nghim t thi ngi ta
xc nhn rng nhng lp lun, kin trn u sai lc v v
cn c.
Ngi ta thng b sai lm v khng phn bit c hai
giai on ca tuyt thc l: giai on nhn n c tnh cch
tr liu v giai on i n, l giai on cng kit cht d
tr trong c th.
Nhng ngi c quan nim rng giai on i n pht
khi t khi ngh ba n u tin m khng bit rng giai
on i n ch bt u lc thm n tr li sau mt thi
gian di nhn n. iu ngi ta thng vin c chng
bng l nhn n lm yu ngi bnh, lm kh lnh bnh v
d mc nhng bnh khc. Nhng trn thc nghim, nhn
n khng nhng khng gim sc khng bnh m tri li
sc khng gia tng gp bi v sc kho con ngi l kt
qu ca kh huyt trong sch v h thn kinh cng kin.
Bc s Geo S. Weger tuyn b rng: Trong khng bit bao
nhiu trng hp nhn n m ti sn sc, khng thy mt
trng hp no v nhn n m sinh ra bnh lao. Tri li, ti

thy nhiu ngi mc bnh lao cha lnh nh nhn n ri
sau n ung phi php.
ng Pearson ni rng sau mt thi gian nhn n mui t
khng lm da tht ng sung nga, lnh lo khng lm ng
cm cm nh trc kia.
C ngi lm tng rng nhn n th mt mu hoc lm
long mu, nhng trn thc t th ngc li. Bc s Weger
thut li mt trng hp bn huyt nh nhn n 12 ngy
m mu tr trung li, hng huyt cu tng t 1.500.000 ln
3.200.000, sc t mu ln t 55% n 85% v bch huyt
cu t 37.000 gim xung 14.000.
III. S CHT CHC TRONG LC NHN N
Trong hng vn cuc nhn n chng ging nhau t vi ngy

n 60 ngy v c khi c 90 ngy, khng c ci cht no c
th quy trch nhim cho s nhn n. Trong nhng cuc gii
phu khm t thi, ngi ta u khm ph ra rng
nhng trng hp cht trong thi gian nhn n u l hu
qu ca mt ni thng trm trng c sn, nn nn
nhn d nhn n hay khng nhn n th cng khng th
sng thm c na. Bc s Dewey qu quyt mt cch
ng n rng nu sinh lc gn tn hay mt c quan
trng yu cho sinh mnh b tn thng trm trng th
ci cht sm ti gn k l hu qu tt nhin phi n chc
chn d ngi ta n hay d ngi ta nhn. Phn ng
ngi ta cu cu n php nhn n l n lc cng ng
ch khng phi khi va vng bnh. H p dng phng
php nhn n khi thn th tiu tu, sc kho tn t,
suy bi sau nhiu nm sng ba bi, sau khi dng ht bao
loi thuc men, chu bao nhiu cuc m x, ni tm li l
trong mt tnh trng tuyt vng. Trong nhng trng hp

nh vy th ai cng thy rng thnh thong th no cng
kh trnh mt vi ngi cht d l Hoa hay Bin Thc
c ti sinh i na. Trong trng hp y bo rng v nhn
n m cht th tht l hm h, bt cng v oan c.
Bc s S. Lief vit trong tp ch Health for all nh sau:
Trong hng ngn trng hp m ti cha bnh bng php
nhn n trong 18 nm tri, ti cha h gp mt trng hp
no m ngi ta cht v nhn n.
Tilden vit: Ngi ta c th ni mt cch chc chn rng
khi c mt ngi no cht trong thi gian nhn n th
ci cht nht nh phi gy ra do cn bnh ngi y
mc t trc m thi gian nhn n cn thit cha kp
tr liu trc khi t thn cp ot sinh mng.
Bc s Dewey k trng hp mt a b 4 tui gy yu, d
dy b chy v ung nhm nc b tt, n ni ung vo
mt ngm nc cng khng gi li c. N cht sau
75 ngy nhn i, tr khn vn sng sut n pht cui
cng tuy rng thn th ch tr li c da mng bc ly
xng vi gn, nhng b no khng my may hao st.
ng Macfacden phc trnh mt v nhn n 90 ngy v 9
ngi nhn n 94 ngy nh cng phn i Cork m
khng h c ngi no c triu chng b bnh thiu cht
b c.
Ngi ta ch cht i khi no mi d tr trong c th u
cng kit v ch sau lc y mi c quan cn thit cho sinh
mng mi b tn thng m thi. Trong nhng trng hp
b bnh ri nhn n m cht, th ta c th ni qu quyt
rng tnh trng ca ngi bnh y nu c n nhng thc
ht sc b bo - b v ung thuc chi i na, ngi y vn

cht m cn cht sm hn nhiu.
IV. NHN N KHNG PHI L CHT I
Nhiu ngi khng hiu, tng rng mu huyt v cc m

cn thit cho sinh mng b hu hoi lin sau khi nhn n v
mi ngy nhn n thm l mi ngy tn ph thm c th,
cc m cn thit cho mng sng. Sinclair ni: Qu tht c
nhiu ngi cht i sau 3 hay 4 ngy nhn n nhng s
cht i kia ch do trong c h: chnh s s hi git cht
h. Ta nn phn bit s tuyt thc lm hai giai on: Giai
on nhn n hu ch v giai on i n nguy hi.
Carrington tm tt ngha s nhn n nh sau: Nhn n l
mt phng php khoa hc o thi cc m bnh tt v
nhng cht liu ca m au nn sau th no cng c
nhng hu qu tt p. i n th khng cn thc n d
tr cn thit cung cp cho cc m na v by gi s t
phn a n nhng kt qu tai hi. Tt c b quyt c th
tm tt nh sau: Nhn n bt u vi s ngng ba n u
tin v kt thc bng s bit i t nhin, tri li i n
khi u bng s tr li ca ci i t nhin v chung cuc
bng ci cht... Ch m ci nhn n kt thc li l ci i n
bt u. i n l tiu th cc m lnh mnh lm gy yu
c th, lm suy kit sinh lc; nhn n l qu trnh tiu ho
cc cht nguy hi, cc m m v ch, tng gia kh lc v
em li cho c th s iu ho m ta gi l sc kho.
Cc nh sinh l hc cng kim cch quy nh thi gian con
ngi c th sng khng cn n thc phm cn c trn
cc loi vt c bit l loi c v. Qua cc cuc th nghim,
ngi ta thy rng thi gian ti khi cht t l vi cn s bc
3 ca sc nng c th. Mt con chut nng 180gr cht sau
5 hoc 6 ngy khng n. Thi gian ny con ngi s l

15,6 ln di hn tc l t 96,5 n 109 ngy. Mt con ch
cn nng 20kg nhn i 60 ngy sau mi cht, so snh th
thi gian tng ng con ngi s l 89 ngy. Mt con
th nng 2kg422 cht sau 26 ngy, tng ng vi thi
gian 79 ngy con ngi.
Bc s A. Putter nghin cu v php nhn n kt lun rng
cn c theo khoa sinh l i chiu khng c mt l do g
con ngi li khng th sng t 90 n 100 ngy nhn n
min l h c duy tr trong nhng iu kin thch ng
v nhit, ngh ngi, khng kh trong sch, v nc v thoi
mi tinh thn.
Sylveter Graham ph nhn ngi mp c th sng lu
trong vic nhn n hn ngi gy. ng ta bo rng: Nu
qu thc m l ginh cho vic nui dng c th trong
nhng thi gian nhn n di ngy th nu mt ngi bo
mp v mt ngi gy cng chung nhn n mt ln trong
nhng iu kin ging nhau th no ngi mp cng sng
lu hn ngi gy nhiu; nhng trn thc t li tri hn:
Ngi gy xung cn rt chm v sng hn ngi mp n
my ngy.
Trail v Garrington cng ng quan im khi bnh lun
kin trn: Ti c th ni rng y l nhng iu chnh ti
kinh nghim.
C iu ng l tnh trng thiu cht b khng h xy
ra trong thi gian nhn n. Tnh trng ny tri li xy ra rt
chng trong trng hp ch cho n c mt mn hydratcacbon, protein hay thc phm thiu khong cht. Trong
nhng th nghim trn nhng con vt n ung khng c
khong cht, cc con vt ny tr thnh yu ui, n,
mt nhc, ln cn v cht. Trong cc cuc th nghim v

loi ny, ngi ta thy thn kinh h b tn thng hn c.
Bc s Foster th nghim ni nhng con ch v b cu pht
hin thy ni chng nhng triu chng t u c nu cho
n nhng thc phm khng c khong cht v cht cn
chng hn l khng cho chng n vt g c. Nhng con ch
cho n thc n thiu khong cht b cht sau mt thi gian
t 26 n 30 ngy trong lc nhng con ch nhn n hon
ton cht sau thi gian t 40 ngy n 60 ngy.
Con ngi cng s cht i mt cch chc chn v v cng
nhanh chng nu ngi ta ch n mt hoc hai cht b v
d nh bt trng vi nc hoc ng trng vi nc m
thi...
Khng n ung g c, c th t tc bng thc n d tr
trong cc m nhng lun lun c s qun bnh trong c
th. Nhng thin nhin khng d tr nhng cht cung
cp cho mt c th lin tc hp th nhng thc n khim
khuyt khng hon ho. C th khng tn tr nhng cht
cn thit b p cho nhng s thiu thn cht b to ra
do thc n bin tnh. Thc vy, ngi ta th nghim
nhiu ln v nhn thy rng con ngi ta c th cht bng
cch n nhng ba mt qun bnh cn nhanh hn l hon
ton nhn n. Ngi ta s cht cn nhanh hn nhn i nu
ch n cm go my tht trng v cng n nhiu, ngi ta
cng suy ln v cng i nhanh n ci cht. Nhng thc n
khim khuyt trn mun c ng ho thu ht qu
nhiu nhng cht d tr no trong c th lm cho
nhng cht suy mn, cn kit nhanh chng gy nn mt
s mt qun bnh trm trng v mi phng din sinh, l,
ho.
Tnh trng ca c th nhn n l khc: C th kim sot d

dng s phn phi v tiu hao cc cht d tr, loi no
ng c dng trc th dng trc, loi no ng bo
tn, ng d phng th gi li, loi no ng chia cho c
quan ny hoc cho c quan khc th phn phi li cho thch
hp. Nh vy s qun bnh sinh ho c thnh lp, bnh
thiu cht b khng th pht sinh v khng mt c quan
no b tn thng. Sut thi gian nhn n hon ton, thc
n d tr c dng mt cch qun bnh, nhng cht tha
thi c s dng trc tin ri tun t nhng thc t
quan h, phc hng dn li s qun bnh tt p cho chu
thn. Nhn n em li qun bnh cho c th cn n ung
cng khim khuyt lm s mt qun bnh cng thm trm
trng.
Ngi ta phc trnh nhng trng hp hoi huyt, u lo
(typhus), thng hn, mng no, tu vim, cm... pht sinh
trong nhng vng i km. Sau trn i ngi ta bt gp
nhng trng hp cm xng, i t, phong nga, mt
sng chy m hu nh khp cc tr em v cc bnh y ko
di mi mt thi gian sau khi trn i chm dt. S ngi
m tng ln rt nhiu sau cc trn i.
V nhng hin tng trn, ngi ta thng lm tng nhn
n s c nhng tai hi trn, nhng nu c cht kinh
nghim thc t v php nhn n ngi ta s thy rng
nhng cuc nhn n rt di ngy cng khng bao gi pht
sinh ra nhng kt qu tai hi nh th. Nhn n khng khi
no pht sinh cc chng m, ic, n n, in cung; cc
bnh mt, cm xng, hn lon rut... l nhng tn tch s
d pht xut chnh l do s n ung thiu qun bnh. Cho
nn chng phi ring trong cc nn i km m con ngi
thng b bnh tt m nhng k n ung y , nhng k
n qu nhiu ng ko, nc ngt, go my... cng khng

trnh khi bnh tt trn. Chng ta ng lm ln kt qu tt
p ca php nhn n v hu qu tai hi ca nhng cch n
c mt v hoc bt trng hoc m hoc pat, nc tht,
sa nu dit trng, ng ho hc, khoai ty nghin... n
nhng thc n khim khuyt, thiu qun bnh pht sinh ra
chng bnh v thn kinh; nhn n chng nhng khng bao
gi gy ra cc chng bnh trn m cn lm bin mt
nhng triu chng thn kinh nu ngi bnh c trc khi
nhn n. Kt qu ca s nhn n v li n ung khim
khuyt thiu qun bnh hon ton tri ngc nhau tr s
st cn v i khi gim sc tm thi.
Nh thy, sc kho con ngi hon ton thnh lp trn
s qun bnh m-Dng. V trn nguyn tc m-Dng
tng tr, Gio s OHSAWA ni: Ta khng nn cha
mt bnh g c bi v t n s t iu chnh ly. Nhn n l
thi c thun tin cho tnh nng c th bt ch d, b ch
thiu, ch cao th p xung, ch thp th nng ln cho mDng dung ho p i ly nhau, thun o m em li
qun bnh cho c th.
Nhng ta phi r u l gii hn kh nng ca c th mi
mong em li kt qu nh mun, nu nhm mt lm ba
ta kh trnh khi sa vo s nguy hi v Dch kinh ni: Vt
cng tc bin, vt cc tc phn.
PHN II
NHN N I VI THIN NHIN V KHOA
HC
I. NHN N CA LOI VT
Trc khi i su vo phng php nhn n p dng cho

con ngi, ta th i vo thin nhin kho st mt t v tp
qun nhn n ca mt s th vt. Th vt khng phi ch
nhn n trong lc au m c trong lc lnh mnh. Chng ta
cn ch im ny b nim s nhn n v c mt
nhn nh chnh xc hn v vn ny.
Trong thi k giao tnh, chim cnh ct (pingouin) v ngng
c nhn n. Sau thi k ny, ngng c st mt 1/4 sc
nng.
Con hi cu th ai cng bit l n nhn i trong sut ma
giao tnh. ng ng 3 thng lin ca thi k giao tnh
hng nm, con hi cu khng n m cng chng ung
(trong thi gian ny thc phm n c th kim d dng) t
thng 5 hay trung tun thng 6 n cui thng 7 hoc
thng tun thng 8. Sau khi quyt chin th thng vi
5-6 tnh ch ng hu chim mt a im m lp mt hu
cung vi 5-6 c hi cu, chng hi cu c sut ma h
phi phn th lin min chin u bo v hu cung ca
mnh, phn th phi lm tha mn sinh l cho cc c th
thip. Ray Champan Andrews ni: Trong sut ma h,
chng hi cu khng n khng ng. y l chui ngy trc
tng v tnh dc v chin u chng nhng k n
nhm ng v xm lng hu cung ca mnh.
Sc vt nhn n khi b kch ng hoc u oi, bun ru.

Ngi ta thng k chuyn nhiu con ch bun n b n
khi ch n cht hoc i vng lu ngy. C nhiu trng
hp ch v cc ging vt khc nhn n n 10, 20 ngy hay
hn th na khi chng b ni thng hay gy xng. Voi b
thng n cng nhn n. Mo, ch, b, nga, heo u nhn
n khi chng n au.
i khi thch nghi vi hon cnh, vi s khan him thc
n, thiu nc, con vt mun bo tn sinh mnh to
thi quen nhn n trong gic ng min hay H min.
V ma lnh cc min cc Bc, ngy ngn m di, kh
hu lnh lo phn ma tuyt, phn thiu thn thc n, th
vt phi gii quyt i sng ca chng cho thch nghi trong
cc trng hp rt kh khn bt li. Nhiu ging th tch
tr thc n ngoi, nhiu loi dnh trong mnh.
Di, chut, chn, sc, nhm, cc, nhi, tc k, rn, c sn,
gu, c su, c gy u l nhng con vt c gic ng min
x lnh.
ng min l mt trng thi yn ng trong lc s h
hp, tun hon v bin dng gim bt rt nhiu, trng
thi nh th vt n i sng qua ma rt. Trong thi
gian ny, s hot ng cc c quan trong ni th gn nh
ngng ngh, nhit trong mnh st xung xut sot vi
kh hu bn ngoi, tim p rt chm v con vt mt t 30%
n 40% sc nng, i khi 50% hay hn th na.
Trong gic ng min, con th c th sng nh vo s thc
n tch tr trong c th hoc thnh thong thc dy n s
dnh trong hang .
Trong thi k ng min ca con di, tim n p chm n

mc ta khng nhn thy, hi th hu nh dt hn, mu
chy rt chm, nhit trong mnh xut sot kh hu bn
ngoi, v d kh hu ngoi l 1 th trong mnh n ch 1
ri m thi.
Cn cc vng nhit i, trong thi gian kh hn lc thc
n thiu cy c kh ho, cng c nhiu loi th vng n
i, c bit cc min sa mc cc ging su b, c sn, c,
c su v vi loi c v vt qua nhng ni kh khn
vi gic h min.
Ma nng sng h kh cn, khng c thc n, c su nm
yn khng n trong sut nhng ngy nng hn. Nhiu
ging c nh c dt c su trong lng t khng n ch
ma ma ti. Ra ng trong bn, ra bin ng trong hc
, a, nhi ng trong bn kh.
Nng, hn, thiu thc n l yu t quyt nh gic h min
cng nh lnh v i thc y gic ng min ni cc ng
vt.
Thi gian nhn n ca loi c xng sng c th ko di t
vi ngy ni nhng ging chim nh, vi thng ni loi c
v, n nhiu nm ni loi rn. Loi mu lnh thng c
th sng nhn n lu di hn loi mu nng nhiu.
S nhn n trong nhng iu kin khc nhau l tnh trng
rt thng thng trong thin nhin dng ng u vi
nhng nhu cu ca i sng. Ci kh nng nhn n trong
gic ng min v h min l yu t quan trng sng
cn; nu khng c kh nng trn con vt s cht trong ma
ng hay hn hn do thiu thc phm hay thiu nc.
Trong trng hp au m, b thng nng, khi khng mt

thc n no c th tiu ho c th c th dng nhng
thc n d tr trong t bo nui dng nhng c quan
trng yu v iu hnh cc hot ng cn thit cho sinh
mng.
St, au, bun, kh, vim chn ng s xut tit cc dch
ca b tiu ho, ngn nga mi s co bp ca d dy v v
vy khng cn cm gic thch n na. Trong nhng trng
hp nh vy ch cn mt ngun thc phm: Thc n d
tr trong ngi.
Nhn n trong lc bnh tt cng nh trong thi k ng
c giao tnh hot ng c th vn tip tc nhng s hao
tn th nhanh hn trng hp nhn n ca gic ng min
v h min nhiu.
II. NHN N VI CON NGI
Ni con ngi, ngi ta nhn n vi nhiu mc ch, v

nhiu trng hp: nhn n v tn gio, nhn n cu
nguyn, nhn n v gii lut, nhn n biu din ly tin,
nhn n th nghim, nhn n v khng n c, v tu
chm, v hm m st.v.v...
Theo Gio s Agostino Levannzin, con ngi c th mt
60% sc nng trung bnh c th m khng c nguy him
n tnh mng hay suy gim sc kho. Theo ng th mt
phn ln sc nng ca c th bnh thng cng l nhng
thc n d tr.
Nhn n trong trng hp khng n c, v d b ung th
d dy, d dy b hu hoi v axt, v.v...
Ngy nay nhiu ngi cho rng m au th phi n bo

v sc kho v nu khng n th sc khng s gim i
v ngi ta s b mt sc, nh th c ngha l nu nh
ngi bnh khng n th c th cht c. Trn thc t th
tri li h cng n th cng d cht.
Khi th vt au th chng nhn n v ch khi no bnh
phc n mi chu n li.
Ngi ta phi nhn n, v chin tranh, v hn hn, v su b
ph hoi ma mng, v bo lt, v ng t, v gi bng,
v.v... gy s i km cho dn chng c mt vng, mt
x. C trng hp h cn thc phm, nhng cng c
trng hp h khng c my may. Trong nhng trng
hp ny chnh kh nng nhn n l phng tin hu hiu
bo tn sinh mng.
S bun ru, lo lng, hn gin, xo trn tinh thn v nhng
giao ng tnh cm khc cng c tc dng tai hi trn s
tiu ho khng km s au n, cn st hoc cc vim
chng trm trng.
Nhng ngi in cng thng ght cc mn n, th m
ngi ta li thng c p bt h n, i khi vi nhng cch
rt tn nhn. S ght mn n l mt hnh ng ca bn
nng rt thch hp.
Bc s Page k chuyn mt ngi b bnh tinh thn phc
hi tnh trng bnh thng sau 41 ngy nhn n sau khi
cch cha chy vi cc phng php khc.
Nhn n theo bn nng l chuyn rt thng: Ngi bnh
c th vn lm lng cng vic nhng vn thy khng thm
n v bn nng c th bit rng n nh thng ngy s
tng bnh. Nhng ngi ta thng ngh rng n khng

bit ngon l mt tai bin v tm mi cch n cho nhiu,
tng rng lm nh vy th chng bnh phc: ngi ta
thay i mn n, ung ru khai v, ung thuc kch thch
d dy, v.v...
Ngi ta c thnh kin lm lc s cht i v nhn n, c
bit u rng mt a b c th nhn n n 70 ngy,
nhiu ngi chng nhng c th nhn n c 76 ngy m
cn c thu c nhiu li ch cho sinh lc.
Muni Shrri Misriji, mt tn o Jain nhn n 132 ngy
thuyt phc ku gi cc ng mn on kt thng nht.
Nm 1928, cc bo y hc Bal ng tin mt thiu n mc
bnh thng hn nhn n 110 ngy.
Bc s Dewey thut chuyn hai a b v ung nc b tt
h hoi d dy, mt a vn sng 75 ngy v mt a
sng hn 3 thng khng n ung g c nhng tinh thn vn
sng sut n gi pht lm chung.
Bc s Hazzard k chuyn mt thiu ph mc bnh ph mp
v sng thn kinh nin nhn n trong 60 ngy. B ny
nh vy lnh mnh tr li v sinh a con u tin sau 20
nm hn l.
Bc s cn k cu chuyn mt ngi bnh kinh nin trong
khong 140 ngy nhn n 118 ngy v nh vy sau
sc kho c phc hi.
Bc s Shelton ni rng v nhn n lu nht di s sn sc
ch thn ca ng l 68 ngy.
Thng 1-1931, b A.G.Walker, mt n ca s danh ting x

Rhodsie nhn n 101 ngy, mi ngy ch ung vi lt
nc nng v lnh cho ngi gy bt.
Mt k ngh gia ngi Anh 53 tui ti Leeds (Lun n)
nhn n di s chm sc ca John W. Armstrong, ng ta
cn nng 86kg 500 lc khi s nhn n, cn li 59kg 800
sau 50 ngy nhn n v rt cuc cn nng 46kg 200 sau
101 ngy nhn n, nh vy l hao mt 40kg 300. Trc
ngy nhn n, ng ta b m (hai mt b ni trng thong
manh), mi khng bit mi, ng mch cng, tim ri lon.
Trc kia ng tng cha vi i-t, aspirine, atropine v
nhiu thuc khc. Trc ngy nhn n, ng ta khng phn
bit c c ngy v m. Sau 56 ngy nhn n, thu tinh
th trong mt bt c v ng thy m m. Sau th
gic phc hi dn dn n khi sng hn nh trc. Khu
gic cng tr li bnh thng, tnh trng ca tim v ng
mch kh quan. Cc phng vin bo ch phng vn, ng tr
li: Ti tuyt vng. Cha cch m chng n thua g,
cui cng ti nh liu theo php nhn n. Ti lm bt c
cch no vi hy vng ly li sc kho. Ti bt u phi
nhn n th 10 ngy, thy hi , th l ti c tip tc mi.
n 101 ngy th ti dng li, nhng c l ti c th tip
tc thm mi ngy na nu ti mun.
ng ta ni: Nhn n d t sau 15 ngy u, nhng trong
giai on u y phi c mt ch chng li sc cm d
ca thc n.
ng ta vn c th do chi thong th hng ngy trong thi
k nhn n v tr li lu lot cc phng vin trong 2 gi
ng h lin tip vo ngy th 101.
ng A.J Carison, gio s sinh l hc i hc ng Chicago

ch trng rng mt ngi khe mnh n ung y c
th sng t 50 n 75 ngy khng cn thc phm vi iu
kin ng bt ngi y chu lnh qu ng, trnh vic lao
lc v gi tinh thn cho bnh tnh. Thi hn 75 ngy cng
ch l thi hn trung bnh m lm ngi vt khi.
Trong tc phm The Natural Cure, bc s Page vit: Ngi
ta thng cho nhng ngi nhn n l nhng k phi
thng nhng tht ra h ch phi thng ni im h bit
kh nng c th chu ng c s nhn n v h c gan
thc hnh s hiu bit y.
Ngi ta thng phn i s nhn n ni con ngi ly c
rng con ngi khng phi l ging vt ng min. Tuy
rng con ngi khng c nhng d tr thc n c bit
nh ging gu Nga, ging hi cu Bc cc nhng con
ngi li c thc n d tr trong khp cc t bo ging
nh mi th vt nh ch, mo, heo, nga, tru, voi cng
chng phi l nhng th vt ng min nhng chng vn
theo bn nng nhn n mi khi au m hoc b thng.
Nu khng c nhng thc n d tr trong t bo c th
trong nhng trng hp nh vy hoc i km th chng
lm sao c th sng cn c. Mi t bo, mi c quan u
c thc n d tr ca n, hn th na, cn c mt s ln
glycogene tch t trong gan, mt s prtin v nhiu cht
b dng lun lu trong mu, trong nc lm ba, nhiu k
l m (d ngi rt mnh khnh cng c rt nhiu m) v
rt nhiu thc n d tr trong tu xng. Trong cc ni
hch d tr rt nhiu cc loi vitamin.
ng min khc s nhn n loi vt ng min c nhng
ngun d tr ring trong thi k hn na xut bin
dng thp thua nhiu trong trng hp ng min v vy

s hao tn thc n rt t.
Nhn n l mt s hp dng vt thc c bit di hnh
thc rt n gin ca c th nu ta c th ni. Chng
nhng cc thc phm d tr c th nui nhng t bo cn
thit cho sinh mng trong mt thi gian no m khng
mt t bo no cn thit cho sinh mng li b thng tn
mt khi cc thc d tr ang cn. S hi s nhn n
thiu cn c v n c thnh lp trn v minh, trn mt
quan nim sai lm.
Nhn n l khng n m ch ung nc cho n lc thc n
d tr khng cn na. Cn i n l c nhn n n lc m
cc thc n d tr tiu th ht ri.
C th tn dng ti a thc n d tr: n c dng nhng
ti nguyn lu chng no tt chng y. Tht vy, nhng
cht tuyt i cn thit cho sinh mng v cho s vn
chuyn cc c quan cn thit nh tim, thn kinh h ch
c em dng khi no nhng c quan khc khng th
cung cp c. Th c dng trc ht l m v
glycogene, th n l cc cht protin. Nhn n cng lu, c
th cng tit kim thc n bng cch gim mi hot ng
vt cht, sinh l n mc ti thiu. Nu ngi nhn n ngh
ngi th s d tr t tiu hao hn. S hot ng ca c th,
cn st, s lnh lo bn ngoi, ni bun ru, nim xc
ng mnh lm gia tng s tiu hao cc thc n d tr.
Trong sch The Natural Cure, bc s Page ni: thc n d
tr trong t bo t dng trong lc nhn n l thc
phm tt nht, qu bu nht i vi ngi lm bnh, c
bit l trong cc bnh cp tnh trm trng.
Cc m ca c th c th xem nh mt b cha thc n c

th vn chuyn n bt c ni no theo s cn dng. Kh
nng ca c th v vic nui cc m quan h n sinh
mng do cc thc n d tr v cc m t cn thit cho s
sng l mt s quan trng i vi ngi bnh khng th
n ung v tiu ho thc n. Khng c kh nng ny, ngi
bnh trong cn cp pht s cht i ngay.
Ngi ta thy rng nhng m cn thit cho sinh mng
c nui dng trc ht do nhng thc n d tr v
khi nhng thc n ny cn th c th t dng nhng m
t quan trng cho s sng nui dng cc m cn thit
cho sinh mng. Cho nn mt khi thc n d tr ang cn
th nht nh khng c s thit hi my may n cc m
cn thit cho sinh mng.
Ngi bnh theo bn nng m nhn n nhng thng cc y
s, cc ngi nui bnh hay cha m, anh, em bnh nhn li
p ung ngi bnh c n gi sc. Thc l mt iu lm
ln ln m ngi ta khng ng n.
III. TRNG THI T PHN
T phn l trng thi tiu ho hay phn ho cc t bo nh

cc enzym ngay trong t bo. l mt qu trnh t tiu
ho, ni bo tiu ho. Trng thi t phn ny chng phi
ring cho ng vt m c ni thc vt. Cc trng hp ht
ny mm, cnh nt r, c nt nhnh, nt l u l hin
tng t phn tu dng hoc sinh trng c.
Trong trng hp trng c p n ra con cng l mt
qu trnh t phn t dng: trng phi t phn cc
cht b dng to ra c th v nui dng phi thai cho
n lc trng thnh khy v thot ra ngoi. Mun to ra
cc t bo ca c th th thc n kia phi c tiu ho v

s tiu ho ny phi c thc hin nh cc phn ho t
ca phi thai xut tit. Ta b gy ci ui ca con thn ln,
ri bt n nhn n, ch mt thi gian sau l ci ui mi li
mc ra. Con nng nc lc sp bin thnh cc hoc ch, nhi
th ci ui n tr thnh v dng; ngi ta thng tng
rng ci ui y rng i, nhng trn thc t ci ui y
gm tht, m, da, thn kinh t phn ha dn a vo
trong mu bi dng cho con vt nhn i lc hai chn
trc bt u mc. Thc n do s t phn trn thay th
thc phm bn ngoi gip con vt hon thnh kin to cc
b phn trong c th mt cch m mn bc t giai
on nng nc sang giai on ch, nhi.
Trng hp con thn ln th thc n t phn trong c th
ti to ui. Cn trng hp con nng nc th ci ui
t phn ci to ni tng ca con nhi.
Con tm sau 30 ngy n du, ko kn nm ngh nhn n, c
th t phn bin i thnh bm ngi x kn bay ra. Cc
c cu c u b ph hu, cc vt liu ci t, cc b phn
c kin to ra v thit lp li n ni khi ra khi kn so
snh con bm ngi vi con tm ngy trc ai cng phi
cho rng l hai ging khc nhau. Trng thi t phn
trong lc nhn n lm ra php l . y l mt php l
hin nhin cho ta thy kh nng ca c th lm g
trong lc nhn n.
Con th b trng thng nhn n th m vt thng ng
so. Nhng lng mu v i c vn chuyn n phn
thng tch to ra mt s thc phm ln c em li ni
ny. Mu lm ng tc phn phi trn mi hnh thc ca
i sng. Con vt nhn n phi nh n thc n d tr
hn gn li cc m b rch nt, b ct t hay gy v. Cc

thc n d tr trc ht c t phn ho ri chuyn vn
n ch no m c th cn dng. C th chng nhng c
th phn phi cc thc n d tr m cn c th phn phi
li cho thch hp vi tnh trng c th nh phng php
t phn.
Trng thi t phn l mt qu trnh c kim tra cht ch
ch khng phi mt qu trnh m qung nh th voi trong
hng gm. Trong lc con nhi tnh trng nng nc
nhn n th ci ui t n phn ho thnh thc n v tiu
mt ch khng bao gi c mt ci chn hay mt c quan
no khc b t phn. Mt con a b cht thnh nhiu
mnh, mi mnh t pht trin thnh v bin dn thnh
mt con a mi. Mi mnh nh vy khng th hp th
thc n ngoi trng thnh. V vy, mi mnh phi
phn phi li cc thc n d tr nh t phn to thnh
mt con a mi nh xu.
Sau y l nhng trng hp t phn pht hin trong
nhiu giai on trong i sng ca con ngi: s thu nh
nh tuyn sau thi k cho con b, s thu bp t cung sau
khi sinh , thu b ton th ca c th ngi gi, s tan cc
nc vng trong phi lc b bnh sng phi, s thu nh
hch thymus lc dy th. Trong thi k nhn n, cc c
quan trng yu nh tim, no khng th ngng ngh c
nn phi cn cung cp cc thc vt nh prtin, glucit,
lipit, khong cht, vitamin, v vy phi rt cc thc n
trong bp tht ca b xng c xem nh nhng c quan
c ng nhng ng thi cng l kho d tr prtin.
Cc prtin ca bp tht v c quan khc c t phn ho
nh cc enzym ni bo tin thnh prtin tan long, thnh
acit amin chuyn ch ti cc c quan trng yu cho sinh

mng.
Ta cng nn rng s kim tra ca trng thi t phn
bo gm c cc m au m nh mn nht, vt ung m, cc
chng r nc...
Trng thi t phn l mt qu trnh c kim tra cht ch
ch khng phi ph thc cho ri may, l mt s m bo
chng ta khi thc mc v vn cc m cn thit cho
sinh mng c b hy sinh mt cch ba bi trong thi gian
nhn n hay khng? V chng ta bit mt cch chc chn
rng ch nhng m khng quan h mi b phn ho vn
chuyn n nui cc c cu cn thit cho sinh mng.
Qua cc nhn xt trn, ta c th rt ra kt lun sau:
1) Nh cc diu t ni bo, c th c th tiu ho cc cht
m, m, ng ca c th mnh nh s phn ho.
2) C th c th kim tra qu trnh t phn, gii hn s
phn ho cc m khng quan trng hoc t quan trng.
V d n tnh trng i n khi phm n gii hn cc
m cn thit cho sinh mng vn c mt s kim tra cht
ch v cc m t phn cung dng vn l cc m tng
i km quan trng.
S phn ho cc mn nht
Cc nh sinh vt hc u cng nhn rng cc c cu sinh
trng bt thng nh bu, ung nht, sng... tt nhin
khng cn thit cho sinh mng bng cc m bnh thng,
v vy chng d b hu hoi hn nhiu. Trn phng din
sinh l ta cng thy rng chng d b phn ha v n khng
c mt lin h mt thit g vi c th, khng y thn
kinh v kh huyt... S thiu st ny l yu t lm cho

chng d b phn ho.
Nhng ngi nhiu kinh nghim v bn thn hoc quan
st v php nhn n u ng rng cc m bt thng d
b phn ho v bi tit nhanh hn cc m bnh thng.
Cc nh sinh l hc tuy c nghin cu qu trnh t phn
nhng h khng bit p dng vo u m ch dng c
mt cch l lm cho gy ngi m thi. ng l ra h
phi bit li dng trong trng hp hin tng t phn
tiu ho cc mn nht v dng cc cht m cng cc cht
b dng khc ca n nui cc m cn thit cho sinh
mng. Qu trnh t phn c th c mt cng dng thc t
v n c th dng phn ho cc mn nht, cc cc bu.
Ai cng bit rng trong cc mn, cc bu gm c tht, c
mu, c xng, tu m c cc danh t bu xng
gi cc m xng, bu c gi cc m tht, bu thn
kinh gi cc m thn kinh, bu m gi cc m m,
bu x gi cc m x, bu nhm thng b gi
cc m thuc thng b.v.v...
*
Cc bu trn gi chung vi danh t chuyn mn l t
chc mi (noplasme).
Mt bu ln cng trn v c th ch l ch sng ca mt
hch lm ba hay mt hch v. Mt ci hch b sng nh
vy c th rt au n nhng khng phi l mt t chc
mi.
c gi thy r s nhn n c th phn ho m v cc

th tht th hn chng cn thc mc v s t phn lm tiu
ho mt cc mn sng bu.v.v...
Trong lc nhn n, cc m tha thi tch lu u c ch
v phn tch; cc thc n phn ho c sung dng
nui dng cc m quan trng, cc cn b u c o
thi mt cch thng xuyn v trn vn. Cc mn bu
c tiu ho lc nhn n c thc hin mau hay chm
cn tu thuc vo tnh trng chung ca ngi bnh, lng
b dng cha trong ngi, loi bu, sng, s cng hay
mm ca cc bu, v tr ca cc bu v tui tc ca
ngi bnh. y l hai v d cc oan chng minh s khc
nhau v mau, chm.
Mt ngi n b di 40 tui c mt bu x (fibroma)
t cung to bng qu trng trung bnh. Sau 20 ngy nhn
n, bu ny tiu hon ton.
Mt ngi n b khc trc tui c mt cc bu bng qu
trng ngng. Nhn n 38 ngy th bu mi chu tan. l
trng hp mt nhanh mt chm.
Nhng khi cng ni v nh t bng mt ht u n ln
bng qu trng ngng u c th tiu mt t khong 3
ngy n 3 tun. y l mt trng hp c bit va l th
va b ch: Mt thiu ph 21 tui c mt cc sng ln bn
v phi lm au nhc 4 thng. n khm nhiu bc s u
cho l ung th v khuyn nn ct v gp. Nhng cui cng
b ta theo li mt ngi bn v nhn n ch khng chu
m x. Sau 3 ngy nhn n, cc cng tiu mt v au n
cng khng cn, sau my chc nm bnh cng khng
bao gi ti li.
Hng vn trng hp nh trn b ngi ta gn l ung th,

l sang nht, m c.v.v... b m x mt cch oan ung
trong lc c th cha lnh mt cch d dng nh php
nhn n.
Nhng trng hp nh trn lm cho ta nghi ng li tuyn
b cc bc s bo rng bnh ung th sm bit m m x c
th ngn nga v cha lnh tuyt nc.
V mt k ngh gia b mn cng bng qu h o v n
khm nhiu bc s, ng no cng khuyn mt cch nng
nhit l nn ct v i cho ri. Nhng b ta khng nghe v
nhn n trong 1 thng th cc cng kia thu nh li bng ht
u. Sau n chay 1 thng th mn kia mt lun. Mt thi
gian b ta sinh 2 a con cng u cho con b v a no
cng mnh kho.
S phn ho cc bu sng do nhn n c nhiu u im
hn s gii phu nh sau:
1. S gii phu bao gi cng nguy him, t phn l mt qu
trnh sinh l khng nguy hi.
2. S gii phu gim sinh lc v gip thm s suy bi v
bin dng l nguyn nhn ca mn bu; tri li nhn n
thc y s t phn cc bu nht v bnh thng ho s
dinh dng, o thi cc c t tch t, gip s tiu tan cc
bu nht.
3. Sau khi m x, bu mn c khuynh hng pht sinh
li; tri li nhn n th trng hp ti sinh ht sc him khi
xy ra.
4. Cc bu mn thng ti pht di mt hnh thc c
hi sau lc gii phu. Tri li nu c mt bu ung no c
khuynh hng lm c th s nhn n ngn tr vic thnh

hnh.
N bc s Hazzaro k mt trng hp c nhiu bc s
cho l ung th d dy lnh hn sau 55 ngy nhn n.
Bc s Shelton k nhiu trng hp bu t cung tiu
mt sau 30 ngy nhn n.
C nhiu trng hp bu to qu th phi nhn n lm
nhiu k trong 2-3 nm v gia cc thi k nhn n phi
tit thc cc mn n huyt nhc (tht, c, trng). Trong
nhiu trng hp ung th ng l phi dng thuc ch
thng lm du s au n, ngi ta ch nhn i 3- 4
hm l du hn cn au lin.
Trn phng din m dng nh chng ta thy, s t
phn l mt trng thi m nhng chnh nh s t phn
m cc c quan chnh yu c nui dng bo tn
sinh mng. S bi dng bo tn sinh mng phc v
sng l mt trng thi dng. m dng qun qut ly
nhau, b tr cho nhau, cng nhau p i ng sinh
ho.
Nhn n to thi c thun li cho c th c iu kin thi
trin qu trnh sinh l t phn. Chnh trong lc nhn n m
pht sinh cc s bin dch nhim mu i trng thnh con
chim, con tm, con ngi, con su thnh con bm, con
qung thnh con mui, con u trng thnh con ong, con
rui, con mui mt.v.v... Th trong lc con ngi nhn n,
s bt ch tha b ch thiu, lp li qun bnh m dng
cho c th, s phc hi sinh lc, s hn gn trng tu, bi
b cc c cu h hng u phi l nhng iu ngoi c
vng, nhng chuyn vin vng...
Trn quan im dch l, trng thi t phn l mt qu trnh

bin ci khim khuyt thnh ci hon ho, bin ho bu
nht c hi ph hoi sc kho thnh thc n tinh khit
nui dng c th, bin i oan tc thnh bn hu, ci to
hn th thnh tnh thng.
IV. NHNG BIN CI HO HC V T CHC NI C TH TRONG
LC NHN N
Ngi ta nhn thy rng trong thi gian nhn n, cc m

trong c th khng phi m no cng suy tn theo mt tc
ging nhau: nhng m no khng quan trng cng
c dng nhanh chng hn, nhng m t quan h chm
thua cn nhng m quan trng th khng bao gi mang ra
dng lc ban u m ch dng ht sc tn tin vo pht
cui cng. Thin nhin lun lun u i cc c quan cn
thit cho sinh mng. Ban u l cc cht m tiu dn, sau
l cc m t cn thit. Cc m cn thit cho sinh mng
c nui dng bng cc thc n d tr trong cc m t
quan trng do tc dng cc enzym, l qu trnh t phn
nh ta thy trc kia.
Theo s phn tch trn nhiu trng hp cht v i,
ngi ta nhn thy s suy tn i theo t l nh sau:
M 91%
Mu 17%
L lch 63%
Gan 56%
Bp tht 30%
Thn kinh 0
Nh vy chng t rng no v thn kinh h khng h suy

suyn n cng gi s ton vn v c cu v tc dng
trn c s cho khi phm n nng lc dinh dng trong
lc cc m khc u b suy tn nng n. Ty tnh trng suy
kit trm trng nh vy m mu huyt vn khng c s
hao gim ln lao nh ngi ta thng tng.
Do s linh mn ca bn nng, c th ta lun lun bo v
n cui cng nhng c quan ch yu cn thit cho sinh
mng chng ta nh tim, phi, no, thn kinh v cc c
quan trng yu khc. Ngay n cc bp tht lin h n s
h hp cng c bo v chu o hn nhng bp tht khc
trong ngi.
Ta th i vo mt t chi tit v s suy tn cc c quan v
cc m quan trng ng hu c mt s nhn nh chnh xc
hn v vn nhn n.
Nhng s thay i v mu
Dung lng mu gim dn theo t l s suy gim bt th
tch ca thn hnh nn lng v phm ca mu hu nh
tng ng vi c th v khng c s thay i no trong
lc nhn n m mu cn tr trung i mi li l khc.
Bc s Rabagliati chng minh rng ci tc dng u tin
ca php nhn n l tng thm s hng huyt cu ch tr
khi no nhn n n giai on i n s hng huyt cu
mi b st gim xung.
Pahustin thut li trng hp cht sau 4 thng 12 ngy
(132 ngy) khng n, th m 2 ngy trc khi cht mu
vn cha 4.849 l 400 hng huyt cu v 7.852 bch huyt
cu mi ly khi.
Gio s Stengel vit: Trong lc nhn n, mu vn gi s

sung tc huyt cu mt cch khng ng d sau mt thi
gian di.
Jackson vit: Trong thi gian nhn n, s hng huyt cu
thng th vn gi mc trung bnh nhng i khi tng ln
trong thi k nhn n v gim st bt trong thi k i n.
Ni th vt cng vy tr phi trng hp ng min th s
hng huyt cu c nhiu thay i.
Trong bui ni chuyn Chicago, bc s Tilden tuyn b:
Nhiu trng hp bn huyt kinh nin sau khi nhn n
trong mt tun l m s hng huyt cu tng gp i.
Bc s Weger k mt trng hp bn huyt sau nh
nhn n 12 ngy m hng huyt cu tng ln t 1.500.000
ln 3.000.000, sc t mu tng ln 50% v bch huyt cu
gim t 37.000 xung 14.000.
Mu bnh thng cha t 4.500.000 n 5.000.000 v c
khi ln n 6.000.000 hng huyt cu trong mi ly khi
nhng ngi tr tui kho mnh v 3.000 n 10.500 bch
huyt cu vi mt mt trung bnh l t 5.000 n 7.000
mi ly khi.
Bc s Win H. hay thut li rng 101 trng hp bn huyt
kinh nin do ng ta cha trong 21 nm cha bnh bng
php nhn n, ch c 8 trng hp l khng c hiu qu. C
vi trng hp bnh ti pht nhng nhn n li ln khc l
bnh lnh hn.
C ngi bo rng nhn n lm gim kim cht trong
ngi v sinh ra s nhim axit pht hin bng nhng triu
chng nh l r ri mt mi, au u, nhc chn, au
lng, d nng ny, li , da trong mm , i khi hay

bun ng v hi th c mi tri cy. Cc triu chng ny
pht hin lc mi nhn n nhng dn d s dt hn sau
mt thi gian tip tc nhn n v nu ta s thy rng
triu chng ny h cng trm trng th ngi bnh nhn n
cng c nhiu li ch v kt qu cng mau chng hn.
Da
Trong lc nhn n, nc da tr nn mn mng v hng
nhun chng t rng da non tr li. Cc ti, bt, cc vt
nhn u bin mt chng t ngha ca s tt lnh m
da thu hoch c trong thi gian ngh ngi ca th ch
sinh l. Hin tng ny c th nhn thy sau thi k nhn
n, phn nh cho mt tnh trng sc kho kh quan.
Xng
Xng khng h b tiu hao trong thi k nhn n, chng
nhng th n cn tip tc tng trng na l khc. Cn tu
l mt thc n tch tr, tu c th long hn. Nhng iu
cng cha xy ra trong giai on nhn n.
Rng
Nhiu ngi ngh rng nhn n th hng rng ht thy.
Thnh kin ny khng ng t no c v nhng ngi kinh
nghim trong php nhn n u ph nhn kin trn.
Jackson ni: Cng nh b xng, rng t ra rt bn b
trong thi gian nhn n. Trong thi gian nhn n, ung hoc
ch ung nc trong m thi, rng nhng ngi trng
thnh khng c s bin i g v trng lng hoc v c
cu ng k.
iu ni trn c chng nghim nhiu ln trong

phng th nghim.
Bc s Shelton sn sc hng ngn ngi bnh bng php
nhn n xc nhn rng cha bao gi thy c s h hi ni
rng do nhng cuc nhn n di hn. ng Pearson k li
rng: Sau thi k nhn n, nhng ci rng c l en u
bin thnh trng, mi ch su hu nh dng li nh nhn
n v ti khng cn au rng na.
Rng lung lay cng tr nn chc li ni nu rng trong
thi gian nhn n.
No, tu, xng sng v thn kinh
No v thn kinh u c cp dng y v duy tr
trong thi gian nhn n mt rt t hay khng h mt trng
lng trong lc cc m km quan trng phi hy sinh
bo tn cc b phn trn. N vn gi nguyn nng lc
kim sot cc tc dng, cc hot ng ca c th mt khi
vn cn c nui dng bng cc thc n d tr t phn.
Tu xng sng mt khng y 10%, cn no th khng
suy suyn cht no trong cc trng hp cht i. Hu
nh chng c s thay i no v c cu trong no v trong
tu sng nhng ngi cht i.
Thn
Cc s suy tn ca thn khng ng k so vi s suy tn
chung ca c th.
Gan
Trong lc nhn n gan mt rt nhiu v nc, glycogene v

m, v vy so vi cc c quan khc, gan mt rt nhiu
trng lng trong lc nhn n.
Phi
Phi thu c nhiu li ch trong php nhn n, iu ny
c chng minh trong vic cha lnh bnh lao sau mt
thi gian nhn n.
Thi gian nhn n cha bnh v phi thng l phi
ngn hn thi gian nhn n cha bnh cc c quan
khc. Carrington ngh rng iu ny c l do cc m ca
phi c kh nng c hu t cha lnh trong mt thi gian
ngn hn v trn vn hn bt c mt c quan no khc.
Cc bp tht, tim
Cc bp tht ca b xng c th mt 40% trng lng
trong lc cc bp tht tim ch mt 3% trc khi cht i.
i cc thc n d tr trong cc bp tht c em ra
dng trc v dng nhiu hn cc c trn. Cc t bo tuy
b nhng vn c hon ton v hi.
Theo nhng kt qu thu hoch c trong nhng bnh
thuc v tim trong giai on nhn n th thy rng tim
hng c nhiu li ch do 3 duyn c chnh sau y:
1. Nhn n hu b s kch thch thng xuyn ca tim.
2. Ct mt gnh nng cho tim v cho php n c ngh
ngi.
3. Lc mu tr thnh trong sch, cp dng cho tim nhng
thc n tinh tu, b dng hn.
Tim p 80 ln mi pht tc l 115.200 ln sut trong 24

gi, sau mt thi gian nhn n tim gim bt xung 60 ln
sut thi gian nhn n, nh vy l ch p 86.400 ln mi
ngy, p t li 28.800 nhp so vi trc khi nhn n, nh
vy l gim c 25% cng vic ca tim.
Trong lc ngh ngi tim hn gn, bi b nhng c cu
h hng.
Carrington ni rng: Qu tim bao gi cng c tng sc
v tr nn cng trng nh php nhn n l iu chc tht
vt trn mi s hoi nghi. Ti ch trng rng nhn n l
phng thuc thn hiu nht cha bnh tim yu, l
php tr liu hp l v phng din sinh l.
Ch khi no tim thc c nhng tng lo s, ngi ngng
th c th hoc c quan mi b suy yu trong lc nhn n.
T tng
Trong thi gian nhn n, t tng con ngi thng b li v
cng chc li. Tuy nhin c nhiu trng hp gii phu
ngi cht i, ngi ta thy t tng vn bnh thng.
Tu tng
Trong thi gian nhn n, phn ln tn tht ca tu tng l
nc. Ni nhng ngi cht i, trng lng ca tu tng
c th mt n 67%.
D dy
Mt ci d dy yu v mc chng kh tiu s tr li hot
ng bnh thng sau giai on nhn n. Cc bp tht v
cc hch c ci to li sau mt thi gian ngh ngi. a s
cc d dy b suy kit v lao lc do thi quen n ung qu
nn nhn n l s ngh ngi cn thit m d dy i hi

phc hi sinh lc.
Nhng s nhy cm bnh hon mt i, s tiu ho c
ci thin, d dy b cng dn v sa xung c co tr li v
th tch bnh thng, cc ung sang t lnh, cc ch sng
lng du, chng vim nc d dy c bi tit v ln hi
s ngon ming thm n tr li.
Nhng s bin i ho hc
D nhin l trong lc nhn n, c th phi mt mt s cht
liu nhng khng phi l loi no cng mt mt lng
ngang nhau v iu ng l c mt s phn phi li
cho thch hp vi nhu cu khn cp bo ton kh lc
cho cc c quan cn thit n sinh mng.
Mt cht cn thit cho c th bao nhiu li cng chm tiu
hao by nhiu. Bp tht v mu tng i mt nhiu
khong cht, v d nh cht sodium, tri li trong s ln
khong cht li c tng tr no, tu tng v gan.
Trong lc cht dim sinh v cht ln gim bp tht trong
lc nhn n th tri li cht vi li tng ln . Phn sut
potassium tng ln ni nhng phn mm trong ngi,
cht st khng h b bi tit trong lc nhn n.
V. S THAY I NHNG C NNG CN BN CA C TH TRONG
THI K NHN N
S an ngh sinh l
Mt iu quan h m nhn n mang li cho c th l s an
ngh cc c quan. S kch thch qu cc hot ng sinh
l do s n ung qu lm cho suy yu v lao lc qu
nhiu cc c quan ny. S nhn n thay i hon ton cc

hot ng trn v gip cho c th c bnh phc. Trong
thi gian ngh ngi , cc c quan c th bi p hn gn
li cc c cu thit hi thng tn v phc hi sinh lc
trc b suy kit sn sng hot ng li. Nhn n i
vi cc c quan khng khc g mt m ng ngon gic i
vi ngi lm lng mt nhc sut ngy.
S tiu ho v ng ho thc phm l mt gnh nng cho
c th suy yu v phi tng gia cng vic ca d dy, ca
gan, rut, tim, phi, thn, hch, v.v... H ngi ta cng n
th c quan cng lm vic lao lc. Lm sao ta c th gip
ngi bnh bng cch tng s lm vic cc c quan
ny? Nu thc phm khng ngn chn c bnh tt th
lm sao s bi thc c th phc hi sc kho?
Jenning, Graham, Trail, v.v... u nhn mnh rng nhn n
l mt thi k ngh ngi v sinh l.
Thomas Low Nichols ni: Trong nhng cn st v nhng
bnh v vim chng, nhn n l mt iu tt yu. Thng
thng l mt phng thuc ca thin nhin. Khi no
th vt mc mt bnh g th n ngh n lin. n mt ngon l
triu chng ca bnh tt m cng l mt phng thc
t cha bnh. D dy c ngh ngi th cc c quan dinh
dng cng cc thn kinh lin h cng c tnh dng.
Nhn n trong lc st hoc trong lc mc cc vim chng,
chng ta gim lng mu v lm nh cng vic cho tim v
c th nh bt c cng vic tiu ho cng ng ho nn
sc mnh ca thn kinh c em dng trong vic hi
phc sinh lc. Bnh cm l mt loi st v trong trng
hp y khng th thuc no thn hiu hn php nhn n.
Nhn n l tnh dng, liu php thn hiu hn c. Tnh

dng t n khng cha lnh bnh, khng ni lin on
xng gy hoc hn gn ming vt thng nhng n to
nhng iu kin cn thit, cung cp nhng nguyn liu
tinh khit gip cho bnh nhn chng lnh.
Ngoi cc bnh v c quan tiu ho cn c bit bao nhiu
bnh tim nan y c cha lnh nh nhn n mt thi hn
kh di. Cc ni hch, b my tiu ho, b my h hp, b
my tun hon, cc dy thn kinh u c ngh ngi
trong lc nhn n. Ch c b my bi tit l tng gia hot
ng trong vic trc xut khi c th mi c t tch lu
thm nin t trc n nay.
Tnh dng, ngh ngi, ngi ta thng hiu ngha
bng cch i i gi, i thc phm, i cch hot ng, i
cm tri, i ngh mt v.v... nhng nh vy cha gi l
ngh ngi thn xc nu ta khng p dng n php nhn n.
Khng c g tr li sinh lc cho mt b my tiu ho kit
qu, khng c g tr li s thoi mi cho b thn kinh cng
thng, cho b rut mt mi, khng c g c th em li sinh
kh cho mt qu tim hay mt h thng ni hch suy km v
qu lao lc nu khng phi l php nhn n l liu php
tnh dng v song cho thn xc.
S bin dng
S bin dng h xung 1/4 hay 2/5 trong lc nhn n
S h hp
Theo Morgullds, h hp l mt c quan trng yu c ci
thin hiu qu nh php nhn n. Nhng kt qu c bit
ca php nhn n v b my h hp ca nhng ngi b
bnh suyn khng ai c th chi ci c nu ngi ta

chu nhn xt trong nhiu trng hp nhn n ca
ngi mc bnh suyn.
Trong lc nhn n, s bi tit thn kh gim xung. Trng
thi ny l do s hot ng gim bt v s bin dng
gim st ch khng phi nng lc bi tit ca phi km
nh c ngi lm tng. Trong lc nhn n th hi th tr
nn hi hm nhng dn dn sau c th c gt sch
th hi th khng cn b nng mi na.
S bi tit
Nhn n l phng php ph hp vi thin nhin o
thi khi c th thc n tha thi trong cc m bnh tt,
cc cn b tch lu v cc c t. Khng c s bi tit no
trn vn hn s nhn n.
Lc ban u nhn n th tng i s bi tit gia tng hn
thng l nhng sau th s bi tit gim dn n mc
thp hn v ta khng n thc phm ngoi na.
Mu, nc, lm ba, thn kinh h cc tng ph u c ty
lc ngh ngi. Nhn n 1 tun l ng tiu ho t d dy
n rut non khng cn loi vi trng no li bn trong
na. Bit bao nhiu ngi mc bnh thng hn nh nhn
n m lnh bnh v khng cn nguy him nh mt k
mang trong mnh ht ging vi trng thng hn sn
sng truyn nhim cho nhng ngi khc.
C th ngi nhn n gy dn l gi ton vn cc c
quan cn thit cho sinh mng, n ch dng nhng vt liu
tha thi v b hay c hi trc ht nh mn nht, cht a
ra ngoi mch mu, sng thng, m, v.v... u c phn
phi bin dng lm thc n nui cc c quan trng yu,

cn cn b th bi tit ra ngoi. S st cn l mt phng
php thin nhin t v, mt cch gim bt mc tiu th
thc n ng phm n cc tng ph trong ngi.
Ngi ta cha tm thy mt phng php bi tit no, mt
cch thanh lc c th no linh nghim qua php nhn n.
Sc kho con ngi b suy gim phn ln khng phi l v
thiu n m v tch lu qu nhiu cht c trong ngi. S
tiu tu, gy cm khng phi do thiu cht b m do b u
c bi thc n qu hoc thiu qun bnh m dng.
VI. NI TIT V BI TIT
Trong lc nhn n, cc s ni tit ca c th u ngng

ngh hoc gim n mc ti thiu t l vi nhu cu ti
thiu.
Nc bt tit rt t d c ung nc bnh thng khi no
kht. Nc bt thng th c tnh cht kim nhng lc
nhn n li trung ho hoc hi chua, nhng li tr thnh
kim lc thm n tr li hoc sau lc n ung li. Cng c
khi nc bt tr nn hi hm lm ta c cm gic bun nn,
cng c khi nc bt keo c li.
Dch v
V dch vn xut tit trong thi gian nhn n nhng vi mt
lng rt t v ch hi chua. Trong nhng trng hp a v
toan th chng au d dy vn tip tc, i khi cn thy
au hn trc trong 3-4 ngy, nhng sau li gim dn
v cui cng th mt hn. Khng c phng thuc no
cha lnh bnh nhiu axit trong d dy linh nghim v
mau chng bng php nhn n.
Mt
Mt thng tit nhiu hn trong nhng ngy u mi
nhn. C th nu nhiu cn b, c t th mt tit cng
nhiu i khi lm ngi bnh pht nn, ma ra rt thi tha
nhng sau sc kho li c ci thin tt p v sau
mt khng cn xut tit nhiu na. S lng v tnh cht
ca mt xut tit hnh nh tu thuc vo tnh trng thu
c v phn ng ca c th.
Theo s nhn xt ca bc s Shelton trn hng ngn trng
hp nhn n do ng sn sc th lng mt xut tit cng
nhiu v xy ra cng sm sau khi nhn n th ngi bnh
cng mau bnh phc. Th mt ny thng c mi kh chu,
ta c th xem nh mt s bi tit ca gan.
T tng v rut
Cc dch ca tu tng v rut tit ra rt t v c l l khng
c iu t.
Sa
Ngi n b nhn n th cn sa nn ch p dng php
nhn n trong trng hp ti khn thit. Tt hn ht l n
ung theo phng php OHSAWA va tr c bnh, va
tt sa cho con b.
M hi
M hi ngi nhn n th hi hm, c khi rt nhiu trong
trng hp rt him.
Cht nht, di
Trong thi gian nhn n, nhiu ngi bnh khc nh ra rt

nhiu m nht c st v rt nho mu vng, xanh nh
m hoc i khi xm. Nc mi ban u chy ra nhiu
nhng sau bt li dn dn.
Trong trng hp nhng chng rut v vim mng m ch
trong mt thi gian cc cht nht m c ty sch v
bnh khi.
Cc toan cht phn tit ca m h, cc loi bch i, kh
h,.v.v... u c ngng li v s nhn tit c bnh
thng trong lc nhn n.
Cc mi hi thi t ca mnh hoc trong t cung do bnh
tt gy nn cng khng cn na.
Nc tiu
Trong nhng ngy u nhn n, nc tiu lun lun nu
sm, mt cao, cha nhiu ur, pht pht sc t cao, mi
khai nhng sau trong dn v t hi.
S tng gia cc cht c trong nc tiu l do kh nng bi
tit c ci thin cng kin hn ch khng phi l v
nhn n m cht trong ngi thm ra nh lm ngi
lm tng.
VII. HOT NG CA RUT
Nhn n em li s ngh ngi cho d dy, rut non, rut gi

v gip cho c quan ny iu kin trng tu, kin to
li nhng c cu h hng. Cc bnh tr, bnh sng hu
mn, sng rut gi, sng rut non, sng rut tha, sng d
dy, mc bnh thng hn,.v.v... c hi phc d dng
trong lc nhn n. Vi trng khng cn trong rut na
nhng t ra cng sau mt tun nhn n d dy mi tht

khng cn mm mng ca vi trng.
Trong lc nhn, rut vn cn hot ng cht t a phn
ra ngoi. Cng c trng hp ngi nhn n khng i ra
phn ln no trong sut thi gian nhn n. Phn ca ngi
nhn n thng th mm hoc lng ch t khi cng v to.
Ta nn t nhin cho rut lm vic ca n ch ng nn
sc rut thng gy cho ngi nhn n s au n, mt
nhc hoc c cm tng b suy nhc.
Nu mng bong bng khng hp th nc tiu th mng
rut gi cng khng bao gi li hp th cc c t v thc
t chng minh l khng bao gi c xy ra hin tng t
u c trong thi gian nhn n. Thng sc rut trong
thi gian nhn n lm yu v gim sinh lc ca rut nn
sau khi n ung tr li, sc hot ng ca rut khng
cng kin bng rut nhng ngi ch theo t nhin.
Dng thuc x v nc khong cht trong thi gian nhn
n li cn tai hi hn c vic sc rut v mt khi ung vo
n kch thch xut tit cc cht nhy sut dc ng tiu ho
cn sc rut th ch gy tc dng trn rut gi m thi.
Bao nhiu loi th nhn n v thiu thc phm, v au
m, v ng min hay h min, trong ma giao tnh, v.v...
vi mt thi gian cn di hn thi gian con ngi nhn n
m u c con vt b t trng c do phn trong rut gi
ca n.
Cc nh sinh vt hc nhn thy rng loi gu Canada sau
thi gian ng min 4-5 thng, trong rut ch cn cht t
phn hon ton khng c du vt ca mt loi vi trng no.
PHN III
NHN N VI S CI TO TH CHT V TINH
THN CON NGI
I. S BNH PHC CA CC C QUAN V CC M TRONG LC NHN
N
C th c mt s ln lng thc d tr dnh dng khi

cn thit mt cch hiu qu, d dng v nhanh chng li
khng lm nhc b my tiu ho phi tn sc, tn cng
bin cc thc phm thnh cc cht b dng nui c
th. V vy cho nn s hn gn sa cha thnh tu d dng
v nhanh chng hn lc ta n ung bnh thng.
C nhng vt thng, nhng ung nht kinh nin cha mi
khng lnh th m qua mt thi gian nhn n li hn kn
ming v ra da non ng so rt mau. Nhn n thanh lc
mu huyt, ci to cc m nn hin tng chng lnh cc
thng tch, h hng trong ngi khng phi l chuyn l.
Thc phm ngoi mc du chng tip t vo nhng cng
vic kin thit xy dng vn lun lun tip tc trn mi
chiu hng tt p, c li cho sc kho chng ta.
Bc s Oswald k chuyn mt con ch ri t vc xung
ng b gy 2 chn, 3 r xng sn, b ni thng
phi. Sut 20 ngy n nht nh khng n ung g m ch
ung cht t nc. n ngy th 26, a tht n mi chu
n v lc th xng n lin li, phi lnh, con ch
chy v sa mnh m nh trc.
Aaron thy rng xng v no vn tip tc sinh trng
trong lc nhn n. Tc v ru th mc chm hn nhiu. C
th hy sinh lng v tc kin to nhng c cu nhu yu

hn tuy rng trong lc nhn n tc thng rt t rng.
Ch trong giai on i n, bp tht tiu hao qu i nn
khng c ng c v cc hch suy kit qu mc khng
xut tit c cc kch thch t ri kt cuc bng ci
cht.
Nh trc kia ta thy nhng s thay i c bit ca
cc cn trng trong thi k bin i hnh dng c hon
thnh trong mt thi gian nhn n. Cc c cu c c
phn ho kin to cc c cu mi n ni hnh th hon
ton khc hn vi hnh th trc m li cn phc tp v
tinh t hn.
Nhn ta thy r ci kh nng ti to nh s t phn
trong lc nhn n huyn diu nh th no.
II. NH HNG CA S NHN N TRONG VIC NY N V CI
TO CHUNG CHO C TH
Thompson v Mendel nhn thy rng tip theo mt giai

on ngng pht ln do s thiu n l mt s tng pht
ln khi c n ung y tr li.
Morgulis ni: ngi ta th nghim nhiu ln v thy
rng sau mt thi k bt con vt nhn n ta li cho n n
ung phi php th n bt u ln li mt cch nhanh
chng trng thy v trong mt thi gian tng i ngn
thu hoch li s cn b st xung trc kia hay ln cn hn
c hi trc.
S tri cn kia l biu hin mt qu trnh cng thnh ca
s ny n. khng phi ch l mt s tch tr nhng cht
d tr m c mt s vn dy ca sinh lc. C c mt s
ln mnh ca cc t bo, mt s tch lu cc cht dnh

di hnh thc d tr ni bo v gian bo. Cc m cht
c hp th vi kht vng mt c th non tr ang k
ny n.
Thng thng ch trong mt thi gian ngn m c th
tng trng bng c my nm. Nhn n cch tn c th.
Nghin cu cc hin tng v t chc hc sau mt thi
gian nhn n ngi ta thy rng khng c mt s h bin
no ni cc m tr phi c th lm vo tnh trng i n.
Tuy cc t bo mt mt s ln cc cht d tr m sinh kh
n vn khng suy gim t no. Trong s tranh chp cam go
xy ra trong c th lc nhn n, nhng cht t quan h ca
t bo c hy sinh trc ht cng nh phn trng yu
trong c th. Nhng c cu cn thit cho sinh mng c
bo tn v sinh lc cc t bo c ci thin. Cc t bo tr
li v rt ging cc t bo thu phi thai. iu y chnh l
nguyn nhn ca nhng hiu qu cng trng v non tr
li ca php nhn n.
Sau thi gian nhn n, ngi tr cng nh ngi gi c th
u c cch tn, tng ph c tu b, hot ng cc c
nng c ci thin. Mt khi chng ta hiu rng c th c
th phn ho nhng cht d tr trong t bo v phn phi
li kin to v iu ho cc c quan trong thi gian nhn
n th hin tng c th non tr li mt cch nhanh chng,
sc khe ci to li mt cch tt p hn l mt iu tt
nhin.
Cu to, s cng trng, s nhy cm v s iu hnh cc
c quan u c ci to, tng cng sinh kh. Da d non
tr trng thy, nhng vt nhn, nhng ci bt, nhng mn
nht u bin mt ph by mt ln da mn mng ti

tn.
Mt trong sng hn. Mi ngi nhn n u cng nhn
rng c th v ngh lc h u c i mi nh php
nhn n.
Bc s Kunde ni: L tt nhin l khi c th bt st xung
45% s cn trc khi nhn n v sau thu hi li khi tip
tc n ung, nh vy l gn mt na c th hi phc gm
ton nguyn nhn sinh cht mi. Trong trng hp ny ta
thy c s tr trung li r rng.
Nu thnh thong c thi hnh u u s nhn n nh vy,
con ngi c th mi nm mi tr m khng c phng
php ci lo hon ng no snh kp.
Gio s Child nhn thy rng vi chc nng sung mn
nhiu loi ng vt kt liu i chng trong 3-4 tun
nhng khi s pht ln b tr ngi v thiu n th chng li
tip tc sinh hot v tr trung t ra l trong 3 nm.
Nhng s nhn xt ca Weismann v nhng kt qu ca
cc cuc th nghim nui cc m chng t rng khng c
mt gii hn no v sinh kh. Nhng c t v nhng c
dc t sinh ca s h thi v ln men trong d dy v
rut l nhng nh hng chnh lm gii hn tui th li.
c t c bi tit, c th thanh lc, kh huyt non tr li,
c quan i mi, gic quan ci thin, s tiu ho v ng
ho c tng gia, cc t bo, cc m tr li iu kin ca
tui tr, cc th tha thi, bnh hon, h hng trong ngi
c loi tr ri thay th l s chun b cho mt sinh lc
mi.
S ci to c th c mang li do s i mi hng ngy

cc t bo v cc m m nhn n chnh l phng php
thc y s thay c i mi nhim mu .
Nhng th nghim ni ngi v ni ging ch thi hnh
ti phng th nghim sinh vt ca trng i hc ng
Chicago chng minh rng mt cuc nhn n t 30 ngy n
40 ngy gy ra mt s tng gia thng xuyn t 5% n
6% v bin dng.
S suy gim v bin dng l mt trong nhng hin tng
ca s gi ci. Nhn n tng nng sut bin dng do
ci lo hon ng.
Ngy 18-5-1933, mt trong cc bc s sn sc thnh
Gandhi trong khi ng tuyt thc k li rng trong hm
nhn n th 10, v phng din sinh l, nh lnh t n
mnh khe nh ngi 40 tui mc du nm y tui ng
ngoi lc tun.
III. S CI THIN TINH THN V GIC QUAN TRONG LC NHN N
Tc dng tinh thn ca s nhn n c ngi ta bit n

t lu v c cc nh nghin cu v php nhn n bn
lun rt nhiu. Trc y c ln c mt nhm sinh vin
i hc ng Chicago nhn n th trong mt tun m vn
hc hnh v chi th thao nh thng l, nhn thy rng
s tin h trong s hc hnh rt ng ch . Th i, th li
nhiu ln thy kt qu u tt p t ra rng y khng
phi l trng hp c bit.
Mi nng lc tinh thn con ngi u c ci thin trong
thi gian nhn n. Kh nng suy lun pht trin, tr nh
tng thm, s ch v hi c kch thch, cc yu t
tinh thn nh trc gic, cm tnh, tnh thng, v.v... u
tng gia. Mi c tnh v tr tu, tnh cm u c ci

thin, sc bn khng lc no bng. Nhng lng mu v
nng lc tinh thn ng l phi dng trong vic tiu ho
ny c sung dng n b no suy t.
Nhng ngi c thi quen nghin tht, ru, c ph, thuc
l, phin, ng... sau khi nhn n phi tri qua mt giai
on suy nhc v chng au u, nhc mi, bn thn v
nhiu chng khc nhng sau vi hm khi c th th gi
gt ra, bi tit mi c t th tr tu pht trin dn dn
sng t ra, gic quan tr nn minh mn.
Levanzin ni: Trong thi k nhn n, sc mnh v th cht
khng mt m nng lc tinh thn li gia tng mt cch
ht sc phi thng. Tr nh pht trin mt cch l lng, tr
tng tng t n mc phong ph cc a.
Nhng s ci thin ny phi ni rng phn ln l nh s
ty sch cc c t ca no. S nhn n cn tng thm kh
nng kim sot, kim ch cc dc vng say m.
Nhng trng hp in v b thn kinh c cha lnh
nh nhn n lm ngi ta phi ngh rng chng bi quan
phi do mt cn bn sinh l gy ra. Bc s Shenton cha
lnh khng bit bao nhiu trng hp cc bnh thn kinh.
Carrington k nhiu trng hp v bnh thn kinh c
cha lnh bng php nhn n, thut li tnh trng bin
chuyn ca mt con bnh nh sau: Ngi bnh tr thnh
nh in cung t ngy th 2 n ngy th 5. Mt khi cn
bin bnh qua ri khng c mt du hiu g t ra trng
thi y li ti hin: tm tr tr nn v cng sng sut cho ta
thy rng cn bin ca bnh trn ch l tm b m li c
tnh cch tr liu v c cuc cch mng t ngt bn trong
c th nn lm kch ng mnh ngi bnh nh trn.

Trong trng hp ny i khi hot ng ca gan c s xo
trn ln, mt tit qu nhiu gy nn s ri lon trong s
tun hon nn ngi bnh hu nh da xanh lc n my
ngy nhng sau tr li bnh thng nu c tip tc
nhn n.
Trong thi gian nhn n, cc gic quan u tr nn tinh
nhy hn. Mt tr nn trong sng, c nhiu ngi c th
b knh m vn thy r, nhn xa.
Xc gic cng nhy hn, vi t hn.
V gic sau mt thi gian nhn n tr nn tinh t, sc bn
hn.
Thnh gic thng thng l kt qu r rng hn c, c l
mt phn do tnh trng thn kinh, mt phn nh cc b
phn trong tai c ty sch. Ni tt c th qu ng
nhng c th ni rng rt nhiu ngi ic hoc hi nng
tai nh nhn n mt thi gian m thnh gic c khi
phc li.
Khu gic tr nn rt sc bn, nhy cm, mi c th nh
hi thy nhng mi m trc kia khng th ngi thy
c.
Nhn n tng kh cc cht tha thi v cn b ra khi c
th, tng gia sinh kh cho thn kinh h nn ci to mt
cch hu hiu cc gic quan suy yu v bnh tt, tui
tc, v bnh u c bi cc thc n ca k ngh vn minh,
cc thc n thiu qun bnh m Dng ph hp vi c th
con ngi.
IV. S TNG V GIM SC MNH TRONG LC NHN N
Bc s Tilden ni: Phn ng ngi ta thng ngh rng

n mi em li sc mnh v khng my ai hiu rng ngng
n mi c sc mnh. Mi xem qua th dng nh tri
ngc i vi nhng ngi cha h kinh nghim trong
php nhn n nhng tht ra lun lun ngi ta c thm
sc trong lc nhn n.
Trong mt cuc trc nghim bng lc k (dynamo-mtre),
ng Succi sau 21 ngy nhn n t ra tng thm sc
mnh vi sc ko ca 2 cnh tay. n ngy th 30 ng ta
vn ci nga, leo nhanh cc bc thang ln tn nh thp
Eiffel, cng vic m mt ngi sc kho trung bnh cng
vt v lm mi lm c.
Macfadden ni: Trong nhiu trng hp m ti sn sc
cng nh trong nhiu trng hp thut li do Dewey v
Carrington, sc mnh ca ngi bnh nhn n mi ngy
mi tng ln mi cho n lc ngi bnh c th i nhiu
cy s trong mi ngy trong lc ban u h khng th i
ng g c c. Mt hm ngi ta khing n cho ti mt
ngi n b qu lit nhc n ni chng i c na
v trc n ung ba bi. Trc c mt bc s cho b
ta n ung thc bo b, th thuc men, sn sc
nhng b ta li ngy cng yu thm. n khi p dng php
nhn n, b ta qu i ngc nhin khi thy sc kho mi
ngy mi tng tin.
Nhng trng hp nh vy xy ra khng k xit.
C nhiu v s, lc s, nh th thao khi u s tp dt
ca h bng mt tun nhn n d cc trn u hoc thi
ti v thu hoch kt qu rt kh quan.
Trc s ngc nhin ca 16.000 khn gi Madison

Square Gadren, ng Low sau 8 ngy nhn n biu din
lp 9 k lc th gii v sc lc v do dai m ng ta gi
trong nhiu nm. Nhng k lc ny c thi ua vi
nhng ngi c n ung iu ho. ng li cn chim
thm c nhiu th na sau nhiu ln nhn n khc. y
l cu tr li hng bin cho cc y s thng bo rng nu
c nhn n mt tun th i khng ni, cn nu nhn n
gng thm t hm na l nguy ri y.
Bc s Levanzin ni: Nhng k cm thy ui sc trong
lc nhn n u l nhng ngi nng ny v rt d xc
ng nn s lit nhc ch l nhng hiu qu ca s
c hi ca s tng tng qu phong ph. Nu bn c
ngh rng bn vn kho mnh v bn c th i c 2 cy
s sau khi nhn n 30 ngy, th l bn s i mt cch ht
sc kho khon; tri li nu bn c thnh kin rng nhn
n lm suy nhc con ngi v bt rt v ngh th
nhn i chng my hm bn thy mt l do bn tr thnh
nn nhn ca t k m th ca mnh.
Bc s Shelton k li chuyn mt ngi bnh ng ta cha
lc mi n phi b leo ln cc bc thang lu, sau khi
nhn n th sc kho hi phc tng ngy mt, n ngy th
18 th c th chy ln chy xung cu thang mt cch d
dng.
Sc mnh l s hp tc ca bp tht, ca thn kinh v s
tinh sch ca mu. Ta nn phn bit sc mnh thc s v
cm tng ngh rng mnh mnh. Con ngi c thi quen
mi ngy 3 ba n sung tc ri ung tr, c ph, ht thuc
n khi thiu i l ngi ta cm thy yu ui, u oi, tiu
tu d tay khng ni. Tht s yu ui ch l s thu hi
nng lc ca bp tht. Hin tng ny nu c xy ra th ch

3- 4 hm u m thi, v ngi nhn n nu lm c ng
t pht th sau sc mnh s tr li vi bp tht v cm
thy kho mnh ngay. Hin tng yu ui thng xy ra
nhng ngi n tht c nhiu, n nhiu gia v, cc th
kch thch, ru, tr, v.v... hn l nhng ngi n chay.
Trng thi ny tng t tnh trng nhng ngi nghin
thiu thuc hoc thiu ru lc cn nghin n.
Ta nn n s khc nhau gia cm gic yu ui v s
suy nhc tht s v sinh lc.
Carrington ni rng: Trong nhng trng hp qu suy
nhc v bnh tt tc l sinh kh n mc kit qu th hiu
qu v s tng gia sinh lc nh nhn n cng c r rt
hin nhin. Trn l thuyt, nhn n trong nhng lc nh
th tc l em n ci cht nhanh cho ngi bnh; nhng
trn thc t th tri hn: sc kho v sinh lc tr li vi
ngi bnh v tng gia trong thi k nhn n.
V. THM V ST CN TRONG LC NHN N
Nhng ngi mp st cn nhanh hn nhng ngi gy v

h cng hot ng nhiu th s tt cn cng chng. Nhng
h thi gian nhn n cng di th s tt cn cng ngy cng
chm bt li.
Trong 2-3 ngy u nhn n c ngi st cn n 2-3 kil
trong 1 ngy, nhng s st cn ny khng phi v tiu hao
tht m phn ln l do thc phm v phn trong d dy v
rut c tng thi ra m khng c thay th.
S st cn chng trong lc nhn n biu th mt tnh trng
suy nhc cc m. Nhng ngi mp nc tht mm, nho
st cn nhanh hn nhng ngi tht chc cng. Nhiu yu
t chi phi s st cn ca ngi nhn n: Nhng ngi

bnh mp, thng mt nhiu m hn nhng ngi gy,
nhng ngi nng ny a cm mt cn nhanh hn nhng
ngi bnh tnh, c tinh thn iu ho; nhng ngi thoi
mi, ngh ngi chm st cn hn nhng ngi thn kinh
cng thng hoc hot ng nhiu. C s tng quan gia
tnh trng cc m v st cn. Nhng ngi ung nc
nhiu trong lc nhn n th thy sc nng khng xung
my v cc m cha gi mt s nc.
Mt ngi nhn n nhng ngy u c th st 1-2 kg,
nhng nhng ngy sau c khi ch mt 125gr vo ngy
th 25 hoc 30.
Thng thng n b tng i chm st cn hn n
ng v s bin dng thp hn.
Ngi ta ni rng mt ngi c th mt 40% s cn trung
bnh, m khng nguy hi g cho sinh mng v sc kho;
trn thc t, nhiu ngi bnh cn mt nhiu hn th na
m vn khng h hn g. Bc s Dewey nhn mnh v im
nu ci cht n trc khi tnh trng ch cn xng bc
da th ci cht l do s gi ci hay mt hnh thc khc
ca bnh tt hay ni thng ch khng phi v nhn n.
Bc s Hazzard v Carrington cng ht lng bnh vc
kin trn. Tuy nhin, c nhiu trng hp tr con mt trn
20% sc nng trung bnh nguy n sinh mng.
C ngi v ung nhiu nc qu li ln cn trong lc nhn
i.
C nhiu ngi s nhn n th sinh ra ho lao, h ngh rng
nhn n gy i th d sinh bnh lao. Lp lun trn l v cn
c v gii thch sai lm v s gy g ni bnh lao khng

phi l nguyn nhn ca bnh m l hu qu ca bnh y.
S mt cn hu nh l iu cn thit cho s hi phc ca
cc cn bnh cp tnh v thin nhin gip vo s lm gy
ngi trong nhng bnh cp tnh mc d ngi bnh c n
ung nhiu bao nhiu i na. Tht vy, mt ngi mc
bnh thng hn m n ung nh thng cn st cn v
mt sc nhanh chng hn l mc bnh thng hn m
nhn n. Gy m trong s nhn n l du hiu tt p ca
s mm mi do dai ca cc t bo, do c th thy r
kh nng ci to ca t bo. Nhng bnh nhn trong lc
nhn n m gy t, gy mt cch kh khn l nhng ngi
rt d mc chng ngnh ho cc t chc trong c th; l
du hiu c th mt s gi ci tai hi ca cc c quan
khng cn kh nng lm non tr li c na.
VI. NHN N VI VN TNH DC V SN DC
Phng vn nhng ngi nhn n, Carrington u c tr

li l s hot ng tnh dc ch tm ngng trong my hm
u, dng lc b nh tr ch l s ngng ngh tm thi
ca c quan sinh dc v sau cng thi gian tip tc nhn
n, s hng vng ca tnh dc lin tr li vi phong
cng trng v lnh mnh ca n.
ng ta cn dn chng nhiu trng hp bt lc kinh nin
v n b khng sinh c cha lnh nh php nhn
n.
Bc s Shelton cng c thut li rt nhiu trng hp do
chnh ng sn sc, xin trch vi th d in hnh nh sau:
- Mt ngi n ng trung nin b bt lc nhiu nm,

sau 31 ngy nhn n hi phc dng lc mt cch
nhanh chng ngoi c vng.
- Mt ngi n b ly chng lu nm m khng sinh
, th thai sau khi nhn n 40 ngy lin. a con sinh
ra b bm, kho mnh v chng ln.
- Mt ngi n b khc ly chng 10 nm m khng c
con, ch sau mt k nhn n c 10 ngy lin th thai v
bnh.
Nhn n cn gip con ngi t ch kim sot vn
tnh dc ca mnh, gip c th cha lnh nhng qui trng
bt thng ca tnh dc ch khng phi l phng thc
kh hnh tuyt dc nh ngi ta lm tng.
Nhn n l phng php thun thin nhin gip mi
sinh hot c th tr li qun bnh thin nhin vn sn c.
PHN IV
NHNG IU CN BIT TRONG LC THC
HNH PHP NHN N
I. TRIU CHNG HC TRONG PHP NHN N
Triu chng ch quan

Ngi ta thng ngh rng nhn n i ba ba l sinh ra
chng mt, yu ui v i khi au n bng trn...
Mch
Mch thay i rt nhiu trong thi gian nhn n, c th
thnh lnh mi pht p 120 nhp hoc c khi li xung cn
40 nhp. Thng thng mch tng lc bt u nhn n ri
mt hai ngy sau th h xung. Trong nhng trng hp
k nhn n nhp mch sau khi tm thi tng ln li st
xung 48 hay 40 nhp nh vy mt hai hm ri tr
ln 60 nhp cho n khi n ung tr li.
Nhn xt nhiu trng hp tim yu qua mt thi gian nhn
n tr nn mnh m, hi phc nn c th kt lun mt
cch chnh xc rng nhng trng thi tim p mnh, nhanh
hay chm l mt qu trnh sa cha bi dng c ch li
cho c th ch khng phi l mt s lon ng ca tim do
tnh trng suy nhc gy nn do lm ngi thng ngh
lm. Nhp tim cc thp c th nhn thy trong nhng
trng hp m ngi bnh c tnh trng sc kho qu suy
nhc c bit ni nhng ngi trc thng dng
cht kch thch hoc hng phn. Cc cht ny mt khi thiu
thn hn thng gy ra tnh trng tr tr cc hot ng ca
c th m trc hng ngy vn c kch thch.
Nhp tim p qu nhanh hay qu chm u l tnh trng

bt thng ch khng phi nh lut thng thng trong
thi k nhn n ca tt c mi ngi. Ni chung th nhp
tim p u, mnh v tng quan vi hot ng ca c
th.
S thm n
Trong hm u nhn n th cha c g kh chu lm, n
ngy th 2 th s thm n tr nn khn thit hn nhng
n ngy th 3 th s thm n li gim xung rt nhiu
hoc khng cn thm n na.
T c th khng cn i hi thc n nh trc m i
khi cn chn ght thc n cho n khi s thm n t nhin
tr li.
Smith vit: Thc phm cng kch thch bao nhiu th c
th cng i hi by nhiu. C nhiu ngi bnh than vn
mnh cm thy i bng sut thi k nhn n. Tht ra cm
gic ch l nhng o tng thuc v tm l hoc nhng
cm gic do s kch thch gy nn.
Theo bc s Guelpa, thc n trong d dy c cng dng hp
th v trung ho cc cht c trong d dy, trong rut v
n xoa du nhng cm gic trng tri, rn rang, bng rt,
v.v... gy ra do mt s t u c hu hiu m ngi ta
lm tng l i bng.
Ngi ta c th lm lng du cm gic i bng bng
nhiu cch: ra rut, ung nc, p bng trn, ch xt
trn bng, v.v... hoc s t ht i khng cn phi lm g c.
Ngi ta ngh rng cm gic i c th gy ra do s co bp
ca d dy nhng im ny khng ly g lm ng v
nhn xt rng ngi n chay nhn i gii hn ngi n

tht rt nhiu mc du s co bp d dy ca i bn cng
khng khc nhau l my.
C nhiu ngi xu mu i than vn xt xa trong d
dy, bn rn trong ngi, au bng, si bng bun nn,
nhc u, chong vng mt my, chn tay ri r v nhiu
cm gic bnh hon khc mi khi n cn i bng m
khng kp n. Nhng triu chng ny y ht nhng cm gic
ca ngi nghin phin ln cn mi khi thiu thuc.
Nhng cm gic ny c tm thi xoa du nu c n
ung vo cng nh trng hp mt tch c ph v do
ngi ta suy lun rng n l lun lun cn thit cho sinh
lc. Nhng l mt s lm ln, nu ngi bnh kin
nhn nhn n trong t hm th s au kh kia s bin mt.
Bc s Claunch ni rng: Khi ngi ta i v ngi ta cm
thy thoi mi, khoan khoi, l s i bng tht. Cn
khi ngi ta i m ngi ta cm thy kh chu, b dy v
th ch l mt s thm n gi tr. Khi mt ngi bnh
hon b mt ba n thng nht th h cm thy suy
nhc i trc khi thy i. Cn mt ngi kho mnh b
i mt ba n hng ngy th cm thy i trc khi cm
thy b suy nhc.
S chn tht khng c ph theo mt triu chng g khc
c.
Li v hi
Trong sut thi gian nhn n th phn nhiu li c bn
nh ri dn dn gim bt, ban u chung quanh v
cht li v ri ch tht sch sau khi s thm n t nhin
tr li.
Trong thi gian nhn n, hi th cng tr nn nng mi v

bt dn khi c th c thanh lc sch s hn v cng ch
tr thnh sch s du mi khi s thm n tr li. C th
cng nhiu cn b, c t th hi cng nng mi v li
cng ng bn nh nhiu.
Nhit
nhn xt nhit con ngi trong thi k nhn n,
chng ta khm ph mt lot hin tng nghch thng
va l th m cng va b ch. a s nhng ngi mc
bnh kinh nin nhn n nhit hu nh gi mc trung
bnh th ni cc bnh cp tnh nhit li st xung nhng
li tng ln nhng ngi thng ngy c mt nhit
di mc trung bnh.
Khi mt ngi ln cn st nhn n th nhit h khng
bao gi ln cao nh lc h c n ung. iu chc chn l
nhit tr li mc trung bnh nu ta chu tip tc nhn
n. Trn thc t, trong cc bnh cp tnh m nhit ln
cao, cn st s h xung mt t nu ta ng cho ngi
bnh n v cn st rt t khi tng ln li.
Trong cc bnh kinh nin, ngi nhn n rt t khi c nhit
di mc trung bnh. l mt chng c hin nhin
minh xc gi tr ca php nhn n i vi nhng ngi
bnh ny. Trong trng hp d cc bnh nhn kinh nin
m nhit di mc trung bnh i na nhng mt khi
p dng php nhn n th nhit cng s dn dn tr li
mc bnh thng mt khi s thm n t nhin tr li.
Ban u d cho bnh nhn nhit ch 34o3 nhng dn
dn nhit s ln n 36o8 d thi gian nhn c ko di
n 40 ngy hay lu hn th na. Tht ra th ban u nhit
c chiu h xung nhng lu dn nu ngi ta c tip

tc nhn n th nhit li tng ln v t n mc nhit
trung bnh.
Carrington thut li nhiu trng hp m nhit ngi
bnh h xung di mc trung bnh nu ngi ta n ung
nhng li ln c mc trung bnh trong lc nhn n. Cho
nn c nhiu trng hp v dt ngang qu sm s nhn n
m nhit b h mt cch t ngt.
V vy cng ch ly lm l rng nhit thp i khi chnh
l do n ung qu gy ra mt s suy gim sinh lc v
thi quen n ung qu nhiu.
Thnh thong c trng hp sau mt thi gian di gi mc
nhit trung bnh bng thnh lnh nhit st xung, ta
nn xem phng trng hp c th i t giai
on nhn n qua giai on i n do s suy kit cc cht
d tr trong ngi. Trong trng hp ta cho dng s
nhn n v si m cho ngi bnh bng hi m hoc bnh
nc nng th chng h c hu qu tai hi g cho ngi
bnh c.
C ngi a kin rng hin tng nhit ngi bnh
t ch st tr li mc trung bnh cng nh t ch lnh
tng ln mc trung bnh l gii hn ta nn ngng li s
nhn n v l mt minh chng rng nhn n l mt qu
trnh thin nhin a con ngi t ch mt qun bnh n
ch qun bnh cho sc kho.
Cm gic lnh rt run
Mc d nhit ca ngi nhn n gi mc trung bnh
trong thi gian nhn n hay l c tng ln i na, ngi
nhn n thng thng vn cm thy lnh lo di mt kh

hu m thng ngy h cho l d chu. Cm gic lnh
vn c th cm thy mc d nhit trong ngi cao hn
mc trung bnh, c ngha l st nh. Cm gic lnh ny c
l do s tun hon ca mu ngoi da gim bt, ni mt
cch khc l mt s thiu mu ngoi da.
St v i
Trong rt nhiu trng hp, c bit l ni nhng ngi
n ung nhiu thng xy ra cn st v i lc mi bt u
nhn n. l mt s tng nhit cht t c th ko di t
mt ngy hoc nhiu ngy. y l mt triu chng c tnh
cch cha bnh, ci to sc khe con ngi.
Gic ng
Thng thng th ngi nhn n khng my khi ng qu 34 gi trong 24 gi v iu ny thng gy cho ngi ta s
lo ngi. Sau y l 3 nguyn nhn chnh ca s mt ng :
1. S cng thng thn kinh.
2. Mu tun hon khng c iu ho nn i bn chn
thng b lnh nn kh ng. Dng mt bnh nc nng p
vo chn l c th b khuyt c im ny.
3. Ngi nhn n khng cn phi ng nhiu. Mt khi c th
c kho khon v tinh thn thoi mi ngi ta c th
ng bt lun nhiu hay t tu theo nhu cu ca c th.
Horace Fletcher c nhn xt rng mi khi ng ta n li th
ng khng cn phi ng nhiu. Ngi n t l ngi rt
tnh ng. Ngi nhn n t ng thng cm thy trn trc
v m di nhng li khng my may mt nhc hay bt an
do s thiu ng. Tuy h than vn khng h chp mt

nhng tht ra h ng rt nhiu m khng ng ti. Nhn n
cng l phng thuc hay cha lnh bnh mt ng.
II. NHNG BIN CHNG C TH XY RA TRONG THI GIAN NHN
N
Vi nhng ai cha h nhn n hoc c dp nhn xt nhng

ngi nhn n u inh ninh rng nhn n l mt chuyn
gian nan kh i m ngi nhn n phi gnh chu bao
nhiu au n thng kh ri cui cng c th cht
trong s au kh v cng bi thit. Nhn n khng phi bao
gi cng l mt s th nghim th v nhng au m th d
nhin lun lun chng bao gi c th v c. Ngi nhn
n, b dy v chng l v h thiu nhng th kch thch m
trc h thng dng hng ngy: c ph, thuc l,
ru, phin, gia v, v.v... Nhng ch sau mt thi gian
nhn n l s dy v trn bin mt. iu ny chng t rng
cc bin chng kia chng phi gy ra do s nhn n, do s
thiu thc phm.
Nhng ngy u trong cuc nhn n
Hai ngy u tin nhn n thng l nhng ngy cam go,
vt v hn c, th nht l v thi quen i hi thc n ca
c th, th hai v c s thiu thn t ngt cc cht kch
thch thng dng hng ngy. Nhc u, xy xm chng
mt, mt n om m, bun nn o ma, xt xa, trng tri
trong d dy l nhng kh chu trong thn th vo nhng
ngy u nhn n. Cc triu chng u pht sinh do
thiu tr, thiu thuc, thiu c ph, thiu gia v, thiu
thc n kch thch.
Cho nn nhng k hu n, bm nhu, bm ht l nhng

ngi b y a, b hnh h, b dy v kh s nht, rt kh
chu ng c s nhn n. Nhng phn ng nhng ngy
u cng mnh th kt qu ca s nhn n cng sm thu
hoch. Li bn, hi hi, ming ng l du hiu ca mt
qu trnh thanh lc, gt ra, bi tit hu hiu.
Cn ngi thng n ung thanh m th hu nh chng
c phn ng g ng k.
S bin mt triu chng
Cuc nhn n tin hnh th cc triu chng gim bt dn
cho n khi bin hn.
S kch pht cc triu chng
Tuy vy i trng hp cc triu chng li gia tng tm
thi trong nhng ngy u.
Cc chng nhc u c th tng ln lc ban u ri thuyn
gim.
Cc s au n d dy trong bnh tha cht chua v
bnh ung sang d dy hu nh lun lun tng ln trong 3
ngy u nhn n.
C triu chng thn kinh cng i khi trm trng lc ban
u.
Cc mn ngoi da, cc chng vim nc dng nh
nng ln trong nhng ngy u.
Cc cht nhy, mi, di tit ra nhiu mi, t xoang,
hng, t cung, m h v rut gi. n b kh h, bch
trc trong thi gian ny thnh t cung v m h xut tit

rt nhiu cht nhy nht.
Trong tt c mi trng hp cc triu chng kch pht ch
l tm thi v sau mi c nng dn dn c ci thin
tt p i n s lnh bnh.
Bc s Dewey ni: S trm trng ca cc triu chng y
trong lc nhn n t l cht ch vi s cn thit phi kin
tr trong vic nhn n bi v cc triu chng hm n
ngha l cn bnh ang chiu hng tin trin tt p.
Cc cn bin bnh trong lc nhn n
a s cc triu chng m ngi nhn n cm thy u do
mt s iu chnh ca thn kinh. Hy ly v d mt ngi
b bnh t mt m ngoi da cui xng sng, sau vi
ngy nhn n bng cm thy rt au n ch trong vi
gi ri sau y xc gic ch b t tr li bnh thng. S
au n trn l mt hin tng iu chnh thn kinh.
Khi ngi ta ngng ung c ph hay nhn n - n m thy
nhc u th s nhc u l trong qu trnh iu
chnh thn kinh. Tnh trng bi hoi v s nng ny pht
bnh sau khi nhn n cng chng khc no tnh trng bi
hoi v gt gng ca mt ngi b ht thuc u l thi lc
trong qu trnh chnh n ca thn kinh, lun lun em li
s ci thin cho sc kho s ch li cho c th.
Tt c cc trng hp nhn n u chng gy ra nhng
bnh bin ng k v trong i a s trng hp u v
hi, chng ht v ci thin tnh trng sc kho cho bnh
nhn. Trong cc bnh kinh nin th phn nhiu cc bnh
bin khng pht l m c tnh cch tim n. iu ng
v ng nh l mi triu chng pht hin trong thi gian

nhn n khng phi l s trm trng cn bnh, s ph hoi
c th ca ngi nhn n m l nhng triu chng ca cc
s ci to sinh lc no bn trong lun lun vi mc
ch ci thin sc kho cho bnh nhn.
Khc nh
i khi c ngi nhn n th m nht sinh ra v k, bt
khc nh lun mm trong nhiu hm, c khi v lm cho
ngi bnh mt ng. chnh l mt qu trnh bi tit m
ta ch tm lo ngi v sau th no cng a n mt
tnh trng sc khe tt p.
Vim nc
C khi trong my ngy u nhn n l ngi ta mc chng
s mi nc hoc au ni hng tuy trng hp ny cng t
khi xy ra. Trong cc bnh kinh nin, s bi tit cc cht
nht thng c tng gia trong my ngy nhn n u
tin.
Bin chng ngoi da
Cng c trng hp ngoi da sinh cc nt hoc sinh
nga, sinh phong m ay trong i ba ngy u nhn n.
l nhng qu trnh bi tit.
Nhc u
Thng sau mt cn m mt ngi ta cm thy nhc u
v au lng lin tip 3-4 ngy. Thy vy ng c lo ngi,
ng c chm dt s nhn n v khng c g nguy hi c,
ch l s iu chnh thn kinh. Triu chng ny khng pht
hin ni mi bnh nhn m thng xy ra nhng ngi
nghin thuc, ru, c ph, tr, v.v... v cc thc n, cc

dc liu kch thch, hng phn...
Tay chn nhc mi
Trong nhng ngy nhn n u tin, c ngi cm thy au
lng, hng m cng c ngi cm thy tay chn nhc
mi, c bit l cc khp xng rt kh chu nhng
khng my khi ko di qu mt i ngy v thng th c
v m.
Bun nn
C ngi v thi quen d dy thnh lnh khng nhn thc
n na nn gy ra h p lc trong d dy v to ra cm
gic bun nn.
Mt chy vo d dy cng l duyn c gy ra s bun nn
hoc i khi s o ma. y l mt qu trnh ca s thanh
lc c th bng cch bi tit cht mt xanh mt vng v
nhy nht trong d dy. C trng hp ngi bnh bun
nn v o ma lin min 5-7 ngy v sau li nc ct,
nhng qua nhng bnh bin th tr nn ti tnh, kho
khon hn trc nhiu. Nhng trng hp c phn ng
d di hoc vi ngy thng xy ra nhng bnh kinh
nin.
Chm dt s nhn n trong lc ang b ma khng phi l
iu hay m cn tai hi l khc, ta nn nhn ni v tin
tng vo s linh mn ca bn nng t tn ca con ngi
sn c. n ung tr li trong nhng trng hp nh vy l
i tm ci cht. Gp trng hp trn ta ch cn bnh tnh
cho c th v tinh thn thoi mi cho c th t hon
thnh cng vic ci to sinh lc ca n. S nn ma c th
xy ra lc mi bt u nhn n m cng c khi sau khi nhn

n 20, 30 ngy.
i khi s nn ma cng pht xut mt ln vi chng
nhc u v nhng mn ngoi da. Trng hp ny
thng gp nhng ngi b bnh kinh nin c cc chng
hn lon b my tiu ho v thn kinh.
Chng chut rt
Chng ny c th pht sinh trong rut mi ngi phi nam
hay phi n hoc trong t cung n b.
Trong rut, chng ny c th gy ra l do hi, do s di
chuyn ca phn trong rut hay bi nhng nguyn nhn
v tm linh vi s kim sot nhu ng do thn kinh dinh
dng. Chut rt t cung th rt him v thng ch xy
ra ni nhng bnh nhn b bng huyt t cung. Cng c
mt vi trng hp rt him l s chut rt t cung l
hu qu ca s c gng trc ra khi t cung nhng cht
nhy nht tch lu trong y.
Hi
Nhiu ngi bnh v b tiu ho nhn n thng than
phin mc chng y hi, nhng trn thc t th chng
my khi trong rut ngi nhn i tht c mt s hi quan
trng. Do s phn x ca thn kinh dinh dng m c s
gia tng p lc trong ng tiu ho lm ngi ta c cm gic
c s au n trong bng. Do s bc bi, s khch ng,
nhng cm xc mnh cng gy ra nhng cm gic bt rt
v nhng ni lo s ngm ngm trong tim thc cng gy ra
nhng cm gic kh chu v s y hi ri do m thao
thc khng ng ngay c.
Khi ngi bnh hiu l do nh vy nn t ch cho

tm tr c ngh ngi thoi mi th mi chng gi l y
hi gy ra do s cng thng ca thn kinh t nhin
bin mt.
i t
Chc t ai ngh nhn n li i t nhng thnh thong vn c
xy ra trng hp i t trong lc nhn n v tu trng
hp l mt i hi cn thit ca c th thanh lc b
my tiu ho.
Chng mt
y l mt triu chng thng gp lc mi bt u nhn
n hoc lc ang nm m ngi ta vng dy t ngt.
Thng th n ch chong vng trong vi giy v nu mun
trnh th ta nn ngi dy t t. S chng mt, chong vng
thng l do mu huyt no dn xung qu cp bch.
Ngi nhn n trong lc hot ng c ch nn im m,
khoan thai th khng my khi mc phi chng ny.
Ngt xu
Trng hp ny rt him v c th xy ra trong mt hai
ngy nhn n u tin. l mt iu tm thng khng
c g phi cung qut kinh hi hay lo s. Ch vic cho ngi
bnh nm ngay thng ch thong kh v m o qun cho
rng ri th thi cho ngi bnh d th l lm ri.
Khng cn phi p nc lnh vo mt, c yn nh vy
trong chc lt s tnh ngay; ngi b ngt cn s ngh ngi
ch khng cn n s khch ng.
au hng
Thng xy ra lin sau khi ngng cuc nhn n m cng c

khi trong thi gian nhn n. i l v hi v ch c
trong mt vi hm l nhiu v chng c g ng ngi.
Hi hp
Hi hp c khi l do hi trong ng tiu ho, c khi l do s
nng ny bc bi, lo s hay lm vic mt nhc.
i khi tng u l au trong tim nhng tht ra th ci
au y l trong lng ngc. Cng c th do hi, c th l
do cht c m cng c th l do nguyn nhn tm l.
ng quan tm lm g cho mt, khng c g trm trng u
v triu chng ny rt chng ht.
Mt ng
Trong vi trng hp, mt ng l do s thn kinh hoc l
do thiu tin nghi, phn ln ngi nhn n ng t l v c
th h khng cn thit n gic ng qu di. C khi h ng
rt ngon m h khng ng n. Ngi ng gi tnh dy
cng chng khc no mi ng 15 pht v thi gian ta ng,
ta hon ton v thc v s lng thi gian tri qua m mt
gi thao thc khng ng ta li c cm tng nh sut mt
m trng v thi gian tri qua chm chp khi ngi ta
ch gic ng.
Hn lon v th gic
Trong nhng cuc nhn i qu di i khi xy ra trng
hp hn lon v th gic nh thy c hi lo lo nhng
chc chn l khng bao gi c s thng tn trong nhn
cu hoc ni thn kinh th gic. n ung li l s hn lon
bin mt v th lc ngi bnh cn c tng gia, c th
b knh eo mt khng cn dng nh trc na.
C trng hp mt ngi n b mang knh nhng h ct

knh th thy mt ra hai, sau mt thi gian nhn n th mt
tr li bnh thng, nhn n n ngy th 16 th khng cn
dng knh na m c th c sch, may v, xu kim, v.v...
Bin chng trm trng
Tht ra rt t khi c du hiu bo nguy xy ra trong thi k
nhn n. Nu c chng chc chn l do mt nguyn nhn
khc ch khng phi v nhn n.
Chiu theo cc thnh kin thng thng chng bng
phng php nhn n v s xung t kch lit ca ngnh y
khoa v s p dng phng php ny, nhng ngi thc
hnh php nhn n khng dm tip tc nhn n khi thy
pht sinh ra nhng triu chng m h cho l nguy him.
Nu c ngi bnh no nhn n m cht i th l ngi ta
cho l v i m cht.
Mt vn ngi bnh c th cht sau khi ung, tim vo
ngi nhng dc phm c a hoc sau khi m x hay
ca ct mt vi c quan, b phn m chng mt ai thy c
trch nhim g m ch cho l bnh khng th cu
cha c. Nhng nu ri thi c mt ngi trng bnh
cha theo phng php nhn n, v cn bnh qu nng m
cht th li ln n phng php nhn n l nguy hi.
Chng ta c sng sut nhn nh m xem s thy u l l
phi.
Sc mnh ca bp tht trong lc nhn n
Levinson ni: Nhiu ngi tng rng trong thi gian
nhn n, ta phi ngi trong gh bnh c bo, hay ng
g ng gt bi v ngi ta khng cn hi sc u m lm
vic ny, vic khc. Nu bn nng 91 kg trong lc ng ra

s cn trung bnh ca bn ch l 60 kg, bn c th nhn n
60 ngy v mi ngy bn s tng thm sc mnh bi v bn
s tr li trng lng trung bnh. Ti bt u nhn n vi
s cn trung bnh; ti tri qua 32 ngy th thch vi khng
bit bao trc nghim khoa hc lin tip, nhng ti khng
bao gi cm thy mt sc v nhng th nghim ghi bng
lc k chng t iu ny.
C iu xem nh mu thun l c bnh nhn lc mi u
nhn n th tr thnh lit nhc nhng nu c kin nhn
tip tc nhn n th s yu ui bin mt v tr thnh kho
mnh hn xa.
Mt s yu ui rt gn s suy nhc cc im c th biu
l di nhiu hnh thc cn bin ca bnh, c bit l
chng o ma: cn ma l cn mt, nhng cn ma qua
ri l sc kho tr li rt di do.
III. NHN N TRONG CC BNH CP TNH
Nhng ngi khn ngoan khi c s bt an trong ngi th

nm ngh ngi v nhn n cho c th t hi phc li.
Mt trong nhng du hiu ca bnh tt l s bing n dn
u cho s khi pht cc triu chng khc. Nu bnh pht
sinh thnh lnh trong lc d dy ang cha y thc phm
th cc thc n ny thng c gii to bng ng tc
ma.
Nh vy l theo bn nng sinh tn, trong bnh cp tnh c
th ch cn nc m thi, cn trong cc bnh kinh nin th
nn n t li. Nu lm theo nhng bn nng thin nhin c
l ngi ta trnh c nhiu s au n, bnh hon v
nhiu ngi trnh c nhng s cht yu.
Nhng l thuyt ph phim thng mnh danh l khoa

hc gy bao nhiu tai ha khc lit m ngi ta khng
bao gi ng ti.
Khi con vt au m hay b trng thng th khng bao gi
chng chu n.
Mt s kch ngt, mt vt thng nng, mt cn st, mt
s au n, mt vim chng, mt s th c lm ngng
hay gim s hot ng ca b tiu ho v lm gim nhng
hot ng dinh dng ca ton c th.
Con ngi ta cng vy, nhng con ngi li lm ngc li
bn nng v h c ngh rng khng th cht, u c bit
rng trong lc m au, c th thiu kh nng tiu ho, cc
cn b n khng tiu ho hay tiu ho khng trn vn
s lm nguy hi cho ngi mc bnh cp tnh khng t.
Trong cn st, dch v xut tit rt t hoc khng xut tit l
khc. V vy iu quan trng nn nh k l ng cho n
trong lc st. Nn dnh nng lc dng vo vic tiu ho,
hp th, ng ho thng ngy dng vo trong qu
trnh phc hi sc kho.
Th hi ta c li lc g m n trong lc khng tiu ho
c thc n?
Bc s Emmett Densmore khuyn ngi ta nn lm nh
sau khi thy kh chu trong ngi: Khng nn n g c
trong 48 gi v sau tip tc nhn n cho n khi no
ngi bnh thy i. Trong nhng trng hp c chng
vim hay st th phi nhn n mt hoc nhiu ngy cho n
khi no mi triu chng v st u tiu tan v thy thm
n tr li.
Trong mi bnh cp tnh ton c th u tp trung vo

trong vic bi tit cc c t ch khng phi ch trng vo
vic hp th cc thc n. Bing n, hi hi, li bn, bun
nn, o ma, bi tit cc cht tanh hi, cc cht nhy nht,
bn xen vi i t, v.v... mi trng thi y chng t rng cc
c quan u ch trng vo vic bi tit ch khng phi vo
vic tiu ho.
Ly lng tri m xt, ai cng thy rng nu n vo m
khng tiu th tt nhin l n y khng nui c th c
m cn h thi ra trong ng tiu ho to thnh cht u
c ngi bnh lm cho cn bnh cng thm trm trng v
lm nhc cng bi tit cho c th.
C th vn c kh nng min dch v trong gii hn no
lm cho v hi nhng cht h thi tan ra trong cht tiu
ho, nhng nu n ung khng phi php, tri qun bnh
m Dng th sc khng ca c th s suy gim i, s
tiu ho b xo trn, cc c t vt trn kh nng ho gii
ca sc min dch ri cc s kh chu khi sinh. C th tt
nhin phi khng c li cc c t v s khng c chng
ta gi l bnh tt.
Cht c mt khi pht sinh qu nhiu trong ng tiu ho
do s thi ra th d dy v rut chng nhng khng hp
th vo mu m cn xut tit ra mt lng ln cht nc
(huyt thanh ca mu) lm long v trung ho nhng
cht b h thi em i.
S o ma v i t b tc cng vic ra ry cho sch s
ton th ng tiu ho v tng thi cc cht c ra ngoi.
Bun nn v o ma l triu chng thng thng trong
nhng bnh cp tnh di tt c mi hnh thc ca n. Nu
n vo th thc n cng b ma ra; nu khng ma ra th

thc n cng b tng kh bng cch i t. Thc phm n
vo trong nhng trng hp nh vy ch lm tng nhit
, thm s au n v kh chu cho ngi bnh. S bn
chn v nhng s kh chu thng nhn thy ni nhng
ngi ln cn st trong mi trng hp u do thc n v
thuc men. Ngi bnh nhn n tng i cm thy d
chu v thoi mi, s bnh phc nhanh chng v m mn
hn.
Bc s Jennings ni: ng lm trm trng s au n ca
ngi bnh bng cch p buc h n m bt chp n s
phn i ca h.
Chng ta hy xem nhng g xy ra khi chng ta cho nhng
ngi bnh cp tnh n. iu th nht m bnh nhn cng
nh y s u l s kch pht cc triu chng: st tng
ln, mch tng ln, s au n v nhng triu chng khc
u tr nn mnh lit, ngi bnh tr nn d kch thch.
Tt c mi hnh thc ca bnh cp tnh u c chn
ng v tr nn d chu nh php nhn n, st h nhanh
chng v cc chng vim cng u lng du rt mau.
S ngng ngh ton th hot ng ca c quan tiu ho l
phng sch b tr vi mc ch bo tn nng lc dnh
vo hot ng chng i bi bnh tt bi tit cc c t.
Trong chng cm s mi v kh nng tiu ho cn tn ti
ch trong bnh sng phi th kh nng ny tuyt nhin
khng cn na.
Nh vy c ngha l bnh cng nng cng khng nn n.
ni no c bnh truyn nhim nu dn c y nhn n

i ba ngy v sau n ung cho ng qun bnh m
Dng l chc chn khng bao gi b ly bnh. Nu ngi
ta bit nhn n khi mi thy nhng triu chng u tin th
nht nh t khi c nhng bnh cp tnh li c th bin tr
thnh trm trng.
Nu chu nhn n th khng bao gi b bnh thng hn v
mi cn st u bin mt sau nm ba ngy cho ng tiu
ho ngh ngi v khng bao gi c s cht chc hoc c s
ko di trong nhng trng hp bnh ho g ch l mt loi
ho ca d dy gy ra do chng vim nhit ca c quan ny.
Bc s Chas E. Page ni: Trong 40 nm thc nghim cha
bnh bng php nhn n ca ti, ti cha tng thy mt
trng hp no st m chuyn qua thng hn, cn bnh
thng hn th khng bao gi ko di qu i ba ngy v
gy ra s cht chc.
Ngi ta thng lm lc m so snh c th con ngi cng
ging nh ci my, h ht nhin liu th my ngng nn c
ngh rng bt k lnh hay au, con ngi ta phi lun lun
n ung mi sng c.
Tht ra con ngi phi bit tun theo s minh mn ca
bn nng, khi ng n mi n, khi cn nhn th phi nhn.
n hay nhn lm khi l i ng ca sng cht.
C nhng au n tng rng khng chu ni nu khng
dng thuc ch thng, an thn, tht ra c lng du rt
nhanh chng nu ngi ta nhn n trong mt thi gian
khng lu hoc vi hm l ngi bnh thy d chu ngay.
C nhiu chng phong thp khp xng au nhc khng

t c lng du v ngi bnh cm thy khoan khoi
trong 3-4 hm nhn n.
Trong nhng giai on cui cng ca bnh ung th lc m
ngi ta khng cn c th lm g c hn l chch nha
phin cho ngi bnh, nhng s au n gy ra do nha
phin cng chng km g do bnh ung th, th nhn n
trong trng hp ny hi phc s khoan khoi cho ngi
bnh v gip cho ngi bnh cht trong s minh mn v
an lc.
i khi trong mt bnh c nhiu tuyt vng ngi y s bo
thn nhn bnh nhn rng: Ngi bnh mun n th g
th c cho n, bnh ny th ch cn nc lo liu. y l s
tn nhn ng thn, y ngi bnh vo ca t thn, trong
khi nhiu trng hp m ng l nh php nhn n m
ngi ta c th bnh phc c.
Ti sao lm cho k hp hi phi au n hn na? Ti sao
lm tng gia s au kh ca h m chi?
Trong lc cn au ngi m thng d dnh: con gng n
cho ht bt cho cho mau mnh ko m bun. V cng
thng bo chng nh vy, anh khuyn em cng th m c
n y t xinh xinh d ngt ngi bnh ung thm hp sa,
hp thm chn sp tht cng v tnh c bit u rng cc
thc n kia u c c tiu ho m s thi ra ra trong
ng tiu ho ca h.
Ni mt ngi au, mi sinh lc u hng v ni s c
gng bnh phc sc kho nn chng cn c th hoc tiu
ho hoc ng ho thc n bin thnh mu huyt nui
c th.
Ngi no mc bnh thng hn s cm thy d chu sau

3-4 hm nhn i nu bit p dng phng php ny lc
bnh mi pht sinh v vo thi k li sc sau 1 tun
hay mi ngy. Bnh lnh d dng n ni thn quyn,
bn b khng cho l bnh thng hn na.
Nhn n trong nhng bnh cp tnh khng phi l s th
thch m n vo mi chnh l s th thch vi him nguy.
Trong bnh sng phi cng vy, nu p dng ngay t lc
s khi th trng hp khng bao gi tr thnh trm
trng, nc sng trong phi cng khng c nhiu v s
lnh bnh s mau chng. Nhng trng hp t vong ht
sc him.
Y khoa cng phi cng nhn gi tr ln lao ca php nhn
n trong mi trng hp sng rut tha v khuyn ngi
bnh nn p dng nu h khng chu m hoc v mt l do
no khng thun tin cho s gii phu. Trn thc t s
au n ngng ch sau chng 3 hm nhn n.
i vi bnh phong thp, s nhn n cng em li nhng
kt qu rt m mn n ni bc s Wood tht ra rng:
Qua cc kt qu nhanh chng v tt p chc chn nh
vy ca php nhn n lm cho ti tin rng ni cho cng
phong thp ch l mt nh k ca chng kh tiu.
Phn nhiu cc chng ho c th cha khi bng cch nhn
n t 24 gi n 72 gi v sau thay i cc thc n cho
ng qun bnh th chng ho khng cn tr li na.
T, l, o, ma, mt ng, ph mp u l triu chng ca
bnh kh tiu c th cha d dng bng php nhn n.
Cc bn hy tng tng v s ngh th no khi thy ngi

ta c p cho n mt ngi i t 20 n 30 ln trong 24 gi
hoc mt ngi chc chc li ma. Nu p dng phng
php nhn n cc bn khi bn tm v tn km g v thuc
men ht c.
C trong cc bnh cp tnh, bnh nhn cng n c th
cng suy nhc thy rng khng c s hp th, s thu
dng cc thc n trong mt bnh cp tnh.
Thc n khng th tiu ho th lm sao m hp th c;
khng hp th c th ly u m ng ho th th hi c
g l b bo, ch li cho thn th ngi bnh m n vo cho
thm kh.
Ta ng cho rng s suy nhc trong bnh cp tnh l do
nhn n m ra, trn thc t ngi bnh nhn n bao gi
cng kho mnh hn ngi bnh c n ung v ngi
bnh cng suy nhc th s cn thit v ngh ngi cng
nhiu.
IV. PHP NHN N TRONG CC BNH KINH NIN V CC CHNG
NGHIN CHT C
Cc iu m ngi mc bnh kinh nin thng than th l

n khng bit ngon, bng y hi. C ngi li thch n
sut ngy v c ban m na, m khng bit no. H ging
nh nhng ngi say b chng thn kinh hn lon dy v
nhng li bo cha bng lp lun rng y l s thm n
t nhin th s n ung ph phn l hp l.
Nhng lun c nh vy chng khc no s bin h cho s
tho mn thm kht nhng ngi nghin nha phin, ru,
tr, c ph, thuc l, v.v...
Cc bnh kinh nin thng gy ra do mt c quan no

hot ng bt iu, v b u c, v bo lc, v b kch thch
qu th cn c phng thuc no thn diu bng
phng php ca ngh ngi, ca ty c, ca bi tit hu
hiu hn c trong vic bi b, hi phc v ci to sinh lc
con ngi.
Cc sn sc c th ca nhiu ngi lc lnh cng nh lc
au chng khc no mt bi kch. H n sut ngy khng h
mm ri li dng cc mn kch thch p buc cc c
quan mt nhc trong cc cuc truy hoan phung ph sc
khe, tiu hao sinh lc n lc sinh mng b e do, c
tnh ng chng th i khi qu mun lm ri.
Nhn n l con ng a con ngi bnh hon au kh
n ch sc kho, hnh phc.
Bc s Shew ni: Rt him c mt trng hp nhc rng
m c th ko di sau 24 gi nhn n tuyt i.
Mt y s Nga bc s Von Seeland ni rng: Sau nhiu th
nghim, ti i n kt lun rng nhn n chng nhng l
mt phng php tr liu ti thng phm m cn xng
ng s trng vng v phng din gio dc.
Bc s Adolph Mayer, mt y s xut chng ngi c, vit
trong quyn sch Tr bnh trong php nhn n, tr bnh
ca nhim mu nh sau: Ti xc nhn rng nhn n l
phng php thn hiu nht cha lnh bt c bnh tt
g.
Bc s Ed. Bertholet thut trng hp mt c gi 73 tui
mc chng nhip h tuyn phnh ln. T lu ng c mi
ngy phi thng khoan 2 ln i tiu, do sinh bnh
sng bng i trm trng v i ra mu. Sau 6 thng cha

tr, v bc s sn sc tht vng khng mun dng thuc
men na ngh ra m x. ng c khng thun v n nh
bc s Ed. Bertholet cha theo php nhn n lm nhiu t
ngn hn. t u nhn n 3 ngy lin c s ci thin r
rt, ngi bnh khng b b tiu tin na v khng cn
dng ng thng na, nc tiu ngy cng trong v khng
cn mu m na. Sau 5 t nhn n u u, mi t 4
ngy, ngi bnh hon ton bnh phc v c th sng bnh
thng. Lc cha nhn n ng c cn nng 87 kg 400. Sau
5 t nhn n st xung 79 kg 400. Tim khi bnh sung
huyt, hot ng iu ho v thoi mi, t sc khe tr
li, ng c i b rt xa m khng thy mt; n ma rt,
ng c chu lnh mt cch d dng v khng h au n g
c. ng mt nm sau, thy i tiu hi kh khn, ng c
lin nhn n 8 ngy lin, tip sau l 2 t, mi t 4
ngy. T ng c dt bnh hon ton v cm thy hot
ng hng hi hn bao gi ht.
Mt ngi n ng 40 tui, sc kho kit qu khng lm
lng g c hn 1 nm: hi rn sc mt t hay i mi
bc l tim p lin hi v ngc au nhi. Tim, ung
th thuc, p dng nhiu li cha khc nhau nhng chng
em li kt qu no, y s nh b tay tuyt vng. Th m
sau 28 ngy nhn n, ngi bnh thy sinh lc phc hi, c
th lm vi c ng th dc m khng mt nhc v sau 2
thng tnh dng, con ngi m y khoa kt n mc bnh
nan y lnh mnh hon ton sng mt cuc i ti
sng hot ng.
Mt ngi n b suy nhc n cng cc, trong khong
10 nm tri m 2 ln b m bng v bnh lao rut nn s
tiu ho rt kh khn v n ba n l au khng chu ni.
S suy nhc n ni ch cn i trm bc trn ng

phng cng gy mt cn mt l n my gi. Ngi ta
tm mi cch tr chng gy cm n rng rn kia v
y qu tht l b xng lu ng vi 1,80 m b cao m
ch nng 42 kg 600. Khng mt li tr liu ho hc no t ra
hu hiu. Cho n nhiu, n b bng mi cch cng chng
em li kt qu no, vy ngi bnh cng thm lit
nhc v n cui cng th ngi bnh chng bun n
na. Cui cng th b ta cu cu n php nhn n: sau 3
t nhn n 3-4 ngy ri 5 ngy mi t cch nhau na
thng tnh trng sc khe ci tin tt p trng thy v
ngi bnh c th hng ngy i do chi cht t m khng
thy mt v sau mt thi gian th b ta c th lm lng vt
vnh trong vn. Sau 4 thng, ngi bnh cn nng 48kg
v b ta bo rng t lu b ta cha c khi no cm thy
kho mnh v vui sng nh vy.
Cc chng i t, nhiu m v ho kinh nin, thng nc,
cc chng nc trong mng phi, mng tim, mng bng
hay nc trong no, bt c cc chng chy m xut pht
t s thnh m kinh nin, bnh nhiu nc tiu v nhiu
bnh khc do s mt qun bnh m Dng trong ngi
u c ci thin nh php nhn n v t ung.
Khi lng nc tha trong ngi m tnh c thanh
ton v sau bit sa cha cch n ung li cho ng
qun bnh m Dng, tinh thn qun bnh vi th cht, th
l bnh tt khng bao gi n vi bn.
Mi khi bn b chng vim nc vi mu cam (mi) ra
hay b bnh lao m th huyt hoc lao rut m i t, v.v...
bn hy ngng vic ung nc v nhn n th trong vng
24 gi s xut huyt chc chn s cm ngay. Sau n

theo cch s 7, 6 hay 5 th th no bn cng s lnh bnh.
Mt cuc nhn n di hn c chnh thc kim sot m
Ulrich Von Hutten thc hnh cha lnh bnh giang mai.
Cu chuyn ny hn mi sinh vin y khoa u bit r. Sau
v th nghim ting tm ny, nhiu ngi khc p dng
v thu hoch kt qu rt m mn. Gi tr ca php nhn n
trong bnh giang mai khng th chi ci c. Khng c
th thuc no hiu nghim bng nht l lc bnh ang
trong thi k th nht v th nh.
Bc s Luys v Klotz cha bnh lu bng php nhn n,
kt qu tht nhanh chng v bnh khng thy ti i ti li.
Nh ln c mt ngi b bnh nhc u kinh nin n nh
ng Shelton cha bng php nhn n. ng ta khm
nhiu bc s v mi ngi u xc nhn rng trong no ng
ta c mt ci nht cn phi m mi lnh c. my
thng tri ngy m u au nh ba b m cc bc s
khng cch g lm lng du c d l tm thi trong chc
lt. Th m l thay sau 24 gi nhn n, cn nhc u
tiu tan nh mt php mu.
Nhiu php nhn n mt c tinh anh sng sut hn, c
nhiu trng hp m c sng tr li l khc.
Tai cng nghe r hn, c nhiu trng hp ngi b
bnh ic phc hi thnh gic nghe li hon ton. C ngi
m lu sau khi nhn n mt trng thy tr li sng sut.
Bc s Guepla nh phng php nhn n cha lnh
nhiu bnh v mt trm trng nh sng gic mc v mng
mt, xut huyt trong mt, thanh qun nhn, vng mc
vim, t lit cc bp tht ca mt, thu tinh th ca mt b

m c.
C ngi ic 25 nm, sau khi nhn i 30 ngy cha
mt bnh khc tnh c nh m nghe li c nh
thng. Nhng trng hp ny c l nh s ci to v cc
thn kinh thnh gic v th gic trong lc nhn n.
Nhn n hnh nh c bit c cng hiu vi cc bnh thuc
v phi nn kt qu tng i nhanh chng hn i vi
cc tng ph khc, hn th na hnh nh nhng ngi mc
bnh phi thng nhn i d dng hn nhng ngi mc
cc bnh khc.
Trong trng hp bnh lao ngi ta thng p dng
nhng k nhn n ngn hn.
Nhn n trong nhng trng hp au tim l mt phng
php chc chn cho tim c ngh ngi v hi phc sc
mnh.
Theo bc s Riedlin, kh nng tr liu ca php nhn n bao
qut tt c mi chng kinh nin, nht l n cha lnh tt c
mi bnh tt gy ra do cc cn b ca s t chy cc thc
n cha trn vn cn st li. ng cha lnh mt cch
chc chn v nhanh chng nhng bnh phong thp, bnh
thng phong, bnh au thn kinh hng, bnh vim nc v
trng, bnh gan sung huyt, bnh tr, cc bnh sn
ngoi da, m cn c cc bnh v ph khoa, cc bnh v sinh
dc, cc chng thn sng kinh nin, cc bnh thn kinh,
cc bnh v tai, v mt... Tc rng, m hi thi tha chn,
cc bnh tnh mch trng u cha lnh vi php nhn
n.
V vy ngi ta c th gi mt cch hp l: Nhn n l s

gii phu khng cn n dao m.
n thc phm vo l t mt gnh nng trn qu tim; bi
thc l tng gia mt cch v ch ci gnh nng y. Lm
ngi au tim cht gc sau mt ba n thnh son hoc
ngay gia bn tic y cao lng m v. Cc chng thp
pht v tim t s tim p dn dp n s hi hp v cui
cng l bnh nhi tim trm trng, a s u dai dng do
gy ra bi s n ung qu , s ln men, s cng dn d
dy v s khng tiu ho kp.
Nhn n cha c bnh v thn kinh v tr no, gip
ngi ta thm tr nh, thm sc ch , thm s minh mn
trong t suy lun cng nh t tng.
Nhn n cn l mt php tr liu thng phm cha
lnh cc tnh trng c th u c bi cc th nghin c
nh ru, tr, c ph, ca cao, thuc l, nha phin, cocaine,
v.v... Nhn n gip cho c th c hi iu ho cc c nng
v thc y s bi tit nhanh chng cc c t cn li trong
ngi. D sao ngi nghin c cng c mt phn no s
n bit ngon, nhng nh nhn n, b tiu ho phc hi sinh
lc. c bit l tr no tr nn minh mn hn, cng trng
hn v ngi bnh nh c mt sc mnh o c v
y ch nh bi tt xu ca mnh.
iu ng ch l nu ngi no b nghin c sau khi
nhn n m chu n chay m bc th khng cn sa vo s
nghin ngp ca mnh. T nhin h cm thy s gh tm,
chn ght tt xu trc kia ca mnh, chn ght v phng
din vt cht m cng v tinh thn.
Cc cht ma tu, cc cht kch thch thi thng gy s

hng phn khoi lc nhng lun lun sau l s bt rt,
u oi, chn nn do s ph hoi cc t bo thn kinh, s u
oi l ngun gc ca mi th nghin ngp m ngi ta
dng cht kch thch hng phn. mun lng du s
khc khoi au kh kia, ngi ta li dng cht kch thch
trn an xoa du s dy v kh chu pht sinh do s
kit qu v tn hi m cc cht c gy cho thn kinh h v
c th.
Mun trnh s tr li nghin ngp trc kia, iu quan h
l sau khi nhn n ta nn trnh nhng thc n ung kch
thch gy s tn hi cho thn kinh h m nn n ung cho
ng qun bnh m Dng em li sc kho cho c th
v lnh mnh cho tinh thn.
Nhn n cha c bnh ? Nhn n lm nhng g? Nhn
n khng lm g c. Nhn n em li sc kho m thc ra v
n khng lm g c, do s v vi m n cho c th mt c
hi ngh ngi, thanh lc, gt ra chu thn cho ngi
trong sch ri sau sinh lc t phc hi ly.
V. NHN N I VI KH CHT V TNH TRNG SC KHO CA
MI NGI
Trn l thuyt c ngi ch trng rng nn nhn n v

ma nng v ma ny ngi ta ch cn dng t thc n
gi nhit lng trung bnh cho c th bng ma lnh. Trn
thc t th v ma lnh cng vic nhn n li rt thun tin,
d dng min l gi cho ngi nhn n c m p. V vy
thit tng mi khi cn thit th nn nhn n v ta khng
nn cho bnh n thi k trm trng mi nhn n.
Nhng ngi n chay
C ngi bo rng ngi n chay khng nn nhn n hoc

nhn n ngn hn v cht m d tr trong ngi rt t.
Lp lun trn khng c xy dng trn kinh nghim cng
nh trn nhn xt m ch hon ton l thuyt. Trn thc t,
ngi n chay nhn n gii hn ngi n mn, ngi t n
c tht nhn n do dai hn ngi n c tht nhiu.
Hi nhi v tr em
Ngi ta thng thc mc khng r tr con cn b c th
nhn n c khng? Carrington tr li: Chng nhng tr
con c th nhn n v hi; tri li, trong lc chng au m
nu khng cha cho chng bng cch nhn n li cho chng
ung thuc men mi tht l nguy hi. Hi nhi thng
chng my khi cn phi nhn n qu i ba ngy. Khi no
a b nhc n th cho n ngh n n khi no n i n
li. Mi khi chng b au n, st hoc b vim chng th
ng c cho n b hoc n. Hi nhi c th nhn n nhiu
ngy m khng hi g cho n c. Chng st cn cng nh
ln cn rt chng. t khi c a hi nhi cn nhn n vi ngy
nh mt ngi ln tui. Ch cn xem lc no chng
kht nc th cho ung cht t va phi.
Tr em m cho nhn n th c ngh ngi yn tnh v hu
nh lc no n cng ng, trnh cho n c bao nhiu au
n, bc bi hoc gy ra nhiu bin chng do thc n hoc
do thuc men.
Chng ho g mi pht, nu cho n nhn n th n bt ho,
khng ma.
Chng ban lnh sau 4-5 hm nhn n v khng bao gi
ti sinh bin chng.
Bnh quai b, sng phi, bch hu, u tri, v.v... s lnh

khng my chc nu ng cho a b n g ht.
Nhng ngi kinh nghim trong php nhn n u nhn
thy rng cng mt chng bnh, tr con nhn n chng
lnh hn ngi ln. Cn non tr, s phc hi trong c th
tr con nhanh chng hn, c th chng t b ng c hn
v cc c quan tng ph t b tn hi hn.
Thng thng th tr con hay bi thc v s n nhiu
thng l nguyn nhn ca bnh tt ca chng. Tr con
bnh do n nhiu ko, bnh ng, tri cy... thng c
triu chng au n, st, ming ng, li kh hoc li
trng ming hi, chng mun n, dn ma v nhng du
hiu khc bo hiu mt s tiu ho b nh tr th ch nn
p ung chng phi n.
Bnh kh tiu kinh nin ca tr con trong hu ht mi
trng hp l kt qu ca s ung thuc men quanh nm
chy thng v kh tiu u c phi l mt bnh di truyn.
Ngi gi c
Ngi ta thng s rng ngi gi m nhn n th nguy
him nhng tht ra ngi gi nhn n gii hn c. ng c
ngi bnh no ngh rng mnh qu gi nn khng dm
nhn n. Nhng kt qu lm non tr con ngi c bit
thc hin rt r rt ngi gi c.
Bc s Shelton sn sc cc ng, b gi nhn n t 65 n
85 tui trong s c nhiu c gi nhn n t 30 n 40
ngy. Nhng d sao ta cng nn thn trng vi nhng bc
cao nin hn l nhng ngi trai tr v i khi cc c c
nhng cn bnh tim n m ta khng ng n.
n b cha
ng y ta c cu: hu thai v bnh, nu ta s thy
cc bnh kinh nin v ngay c bnh lao u thuyn gim
trong thi k c thai. Nhng s bin i ln pht sinh
trong thi k c thai ging nhng hin tng trong lc
tui dy th.
Tim, phi, thn, thn kinh h trc kia suy nhc u
c cng trng thm, cc ni hch ngy trc thi hot
ng th cng trong thi k ny li hot ng tr li. Ton
th c th u c canh tn hp thu mt ngun sinh lc
mi.
Sau y l ngha ca nhng s bun nn, o ma bui
sng, s n mt ngon v nhiu triu chng khc m nhng
ngi n b c thai thng cm thy trong my tun u
mi th thai. Mt ngi n b kho mnh khng bao gi
c triu chng nh trn.
Mt ngi n b bit sa i cch n ung cho ng qun
bnh m Dng, trc v trong lc c thai th khng bao
gi b nhng triu chng kh chu trn. Nhng triu chng
khng phi l triu chng ca s th thai m l triu
chng ca s ci to m thin nhin gip cho c th
iu kin tt p dng thai v sinh v sau. S pht
trin cc triu chng l mt du hiu khng th lm ln
v mc cn thit mt s thanh lc cho c th.
Khi no c chng n mt ngon, bun nn, o ma th
khng nn n bt c thc n g tr ra ung mt t nc
cho n khi no ht cc triu chng trn v c mt s i
hi tht s thc n. Ta c th tin chc rng mi triu chng
trn th no cng phi chm dt v c th s i hi thc
n mt khi cng vic thanh lc hon tt m khng my

may phng pht n ngi m hoc thai nhi. Nu ngi
dng ph sng ba bi, n ung qu v tri vi qun
bnh m Dng th s b chua, y hi, sng mt c,
chng mt, git thai, au u, tr, bn hoc mc cc s hn
lon trm trng hn hoc cc chng bnh cp tnh. Cho
nn nhn n lp li qun bnh m Dng hoc n ung
cho ng qun bnh m Dng l cch cha bnh cng
l cch gi gn c th v bnh hng ngy trong i sng
con ngi.
Trong thi k con b
Cn thit lm mi nn nhn n v nhn n trong thi k cho
b s b tt sa. Tt hn ht l nn n ung theo nguyn l
m Dng ca Gio s OHSAWA.
Ngi mnh, k yu
Ngi ta thng ngh rng ngi mnh c th nhn n mt
thi gian no m khng hi, cn ngi yu ui th
chng nhng khng nn nhn n m cn phi p h n
bi dng thm vo. V vy c nhiu ngi mun p dng
php nhn n nhng li s mnh qu yu khng bit c th
chu ng ni nhng hu qu ca php nhn n hay khng?
Sinclair tr li mt cch chnh xc v cu hi trn nh sau:
Khng c s lm lc no ln hn s lm tng rng ch c
ngi mnh mi c th nhn n. H cn bnh cng lm cho
bn yu i chng no th nht nh l bn cn phi nhn n
chng y v chc chn rng c th bn khng th cn
sc tiu ho vt thc m bn n vo. Nu nh bn nhn
n trong nhng iu kin y bn khng v m yu i
cht no tri li cng thm cng trng. Trn thc t theo
kinh nghim ca ti th nhng k no t c s hn lon

trong lc nhn n l nhng k cn thit s nhn n hn c.
C th kit qu v phung ph sinh kh trong vic tiu ho
cc thc n ngi ta c nht vo, nay c ngh ngi
th ra khoan khoi v ng thoi mi.
Mt quan nim ngy ng v nguy hi thng c y s
khuyn khch v a s qun chng chp nhn l mt khi
khng n ung c ngi ta phi ung thuc b hay
thuc tiu thc hay thuc kch thch s thm n. Ngi
ta cn cho rng ngi bnh nu khng n th khng th
bo tn sc lc c v do s b suy nhc v vy phi
cho h n, bt h n d h khng th tiu ho s thc
phm m h n vo.
S yu ui ngi ta thng cm thy khng phi do thiu
thc n m do s b u c bi cc c t v vy s bi
tit cc cht c trong ngi lm tng cng sc lc.
Nhng ngi tht gy
Nhng ngi gy m tiu tu c th nhn n chng? Chc
chn l nn v s gy m t khi v thiu thc n m hu nh
lun lun do bnh tt. Trong nhiu trng hp ngi ta
th cho ngi tht gy n ung thc bo b u v
cng hiu v nhng ngi ny ch ln cn khi tri qua mt
k nhn n.
ng Shelton cho mt ngi mc bnh suyn ch cn da
bc xng nhn n 17 ngy v sau anh ta lnh c
bnh kinh nin trn m anh au kh sut 9 nm tri.
Bit bao nhiu trng hp bnh lao cm ci gy mn v
bi thc, n nhiu vi mc ch tm b.
Bc s Eales ni: Nu nh bn qu gy di sc nng

trung bnh th nhn n l phng php hu hiu i vi
bn hn c. Ngi qu gy cng nh ngi qu mp u
trong trng thi khc thng v s nhn n bao gi cng
em s li ch ln. Khng bit bao nhiu ngi gy g
nh php nhn n m sau ln cn v tng gia sc kho.
C trng hp mt ngi nhn n trong sut 9 hm v sau
n li trong 4 tun m ln c 13kg 500. S ln cn
ny khng phi do nhng thc n bo b m tht ra ch vi
nhng thc n c qun bnh m i vi nhiu ngi li
cho kham kh l ng khc. Ngi bnh trn t 7 nm
mc cc bnh nhiu nc chua trong d dy sng d dy,
sng rut y hi, bn, b tun hon km, gy, tinh thn
suy nhc.
Ngi ta c c thnh kin rng ch c ngi mp mi phi
nhn n cn ngi gy th khi phi lm chuyn m
phi ung sm, nhung, vitamin, thc n bo b cho n
nhiu nhng bit u chnh nhng ngi gy thiu n v
h n qu nhiu. Ta phi sng sut hiu nh vy v
p dng php nhn n cho ngi gy ci to sinh lc cho
b my tiu ho ng hu hp th cc thc n y
cung cp cho c th. Thc phm sinh da tht th ti sao
nhiu ngi cng n li cng gy nh cu tc ng c cu:
Gy thy n? Nh vy cng chng minh rng quan h
khng phi ni im n nhiu m ch c th c tiu ho,
hp th, ng ho c nhiu hay khng v nh th ta
cng thy r s cn thit nhn n cho nhng ngi gy
yu.
im ng l nhng ngi tht gy li l nhng ngi
li n nht nhng v lo s, v mc cm, v b xung quanh
thc y li c m n nhiu vo. H khng bit rng bn

nng sinh tn ca c th ngn s i hi thc n trong
nhng bnh thiu cht b l mt chng minh rng ngi
gy khng nn n l mt iu ti cn thit.
Gy l thy n l nhng s thc hin nhin nhng li
khng c my ai chu suy nghim. Nhng ngi l ,
tiu tu khng phi l nhng ngi t n m li chnh l
nhng ngi c tng n vo cho nhiu mong chng
c ln cn, chng thm sc khe.
VI. NHNG TRNG HP PHI THN TRNG TRONG LC P
DNG PHP NHN N
1. Ngi nhn n khng tin vo php nhn n m cn lo s

trong lc nhn n. Nhn n vi tm trng nh vy c th
em n s nguy hi cho sc kho cng nh sinh mng
trong lc ng ra l a n nhng kt qu tt p, li ch
cho sc kho ngi bnh.
2. Ngi gy qu sc. Trong trng hp ny khng nn p
dng cch nhn n di ngy. C th cho nhn n 2-3 ngy
th c kt qu tt nhng phi nn thn trng.
3. Trong nhng trng hp cc suy yu hoc h bin th
mt lot nhn n ngn hn c th em li nhiu s ci thin
cho sc khe. Trong nhng giai on cui cng ca bnh
ung th, s nhn n tuy kh cu vn c sinh mng cho
ngi bnh nhng vn lm gim cho h s au n vt v
v sng thm c i ba ngy.
Ni tm li, nhn n l mt phng php ngh ngi cho
ton din c th nn trong mi trng hp lnh mnh
hoc bnh tt u em li s li ch khng nhiu th t cho
ngi p dng.
Trong trng hp xt rng khng th no p dng php

nhn n th tt hn ht l cho ngi bnh n ung theo
nguyn l m Dng ca gio s OHSAWA.
VII. V SINH TRONG LC NHN N
Php nhn n khng nn xem nh mt tr a m cng

ng coi nh mt tr thch . Ngi nhn n di hn nn
nghin cu k lng cc chi tit lin quan n php nhn
n hay nh ngi kinh nghim sn sc. Trm hay khng
bng tay quen: mt bc s khng hay bit g v phng
php nhn n khng bng mt ngi c nhiu kinh
nghim v php nhn n d h khng phi l y s. Mt khi
nhn n ai cng u c ngh thu hoch kt qu ti a vi
mt thi gian ti thiu.
Tt c mi s sn sc ca chng ta bng mi cch phi
nhm vo vic bo tn sinh kh v cc cht d tr cho k
nhn n. Nhng phng sch sau y nu c p dng k
lng s em li kt qu mong mun v v vy s thu ngn
thi gian nhn n cn thit.
S ngh ngi
Con th trong gic ng min c kh n d tr
chi dng trong cc hot ng sinh l ti thiu v sut thi
k nhn n khng hot ng hay hot ng rt t. Khi au
yu, theo bn nng thin nhin c th ngng mi hot
ng ca s tiu ho bo tn sinh kh bng cch ngn
nga mi s phung ph dng vo s phc hi cho c
th. S ngh ngi bo tn sinh lc, cc cht trong c th v
thc y qu trnh phc hi sc kho. Ngi nhn n
tng i chm st cn nu c th c ngh ngi v gi
cho c m p. Ngh ngi lm hao tn mt s n d
tr trong cc hot ng vt cht v c trong cc hot ng

sinh l na.
C th cng c ngh ngi, sc kho cng chng phc hi.
Ngh ngi c ngha l ngng mi hot ng th cht v tinh
thn d cho l c, l vit, l ni, l nghe radio, nghe m
nhc kch ng mi tnh cm... tt hn c l cng nhiu
cng hay.
Nhng nh hng tinh thn
Ln nhn n u tin d nhin l c nhng s lo lng khng
u, nhng php phng nghi ngi, nhng bin ng tinh
thn v i khi c s hi na. Ngi nhn n s c nhng
cm gic mi l t trc n nay cha c bao gi n lm
xo ng tm t. Bun nn, bn rn, au n, o ma
nhc u v triu chng khc pht sinh c th gy ra s
hi hng ri cung cung chy cha thuc men c a
hay dt ngang s nhn n mt cch di dt v tai hi.
Ngi nhn n phi hiu mi kha cnh ca php nhn n
hoc c mt ngi snh si sn sc, hiu cc triu
chng c th gii thch v khuyn khch ngi bnh
kin nhn tip tc cng vic nhn n hu ch. S hi s
nhn n, ni u su v nhng hnh thc khc v s suy
nhc tinh thn u phi lu tm nh .
Trong lc nhn n cng nh nhng lc khc trong i
sng, t tng v cc xc cm lm thng tn su xa cc
c quan v c nng ca c th. Thi vui ti l yu t
c bit quan trng trong thi gian nhn n. iu ti k
trong vic nhn n l s s hi cht i; s hi th nn
chm dt s nhn n i l hn. S s hi c th git ngi.
Bit bao nhiu cu chuyn ngi ta cht ch v s hi, v
gin d, v bun ru, v khch ng...
S cht i m nhn i th nhn lm g cho kh?

Khng kh trong lnh
Trong lc nhn n, khng kh trong lnh cn cn thit hn
c mi khi. Nn lm th no cho cn phng ngi nhn n
m ngy u c thong kh. Gi cho mi ngi nhn n
c m p khng c ngha l khng cho khng kh mt
m, trong lnh len vo phng.
S m p
Ngi nhn nn gi cho c th c lun lun m p
khi hao tn mt cch v ch s thc n d tr trong mnh,
cm lnh l nguyn nhn s kh chu trong ngi, lm
ngn tr s ngh ngi cng gic ng v ngn chn s bi
tit. Trong lm trng hp n c th gy ra s bun nn,
o ma v s au n. Ngi bnh gi cho c m p th
chng bnh phc hn. Mt chai nc nng di chn
cng m bo tin nghi v ngn nga cm lnh. Ngi
nhn n khng nn p qu nhiu mn chn. Thng
thng nhng ngi than vn lnh bn chn, bn tay
khng cn ci lnh y na sau mt k nhn n. Tuy vy
trong thi k nhn n ngi ta li thng xuyn cm thy
lnh lnh hai chn. Ta phi gi cho ngi nhn n c
m p. C th dng sc mnh ca thn kinh t si m
v ta khng nn ngi nhn n phi phung ph nng lc
thn kinh trong vic si m c th. Ta phi gip h si
m bng sc nng bn ngoi.
Nhng ngi nhn n ht chn i bo rng qu nng
nhng r vo bn tay, bn chn li thy gi lnh th cn
phi lu tm lm cho h c m p li v l mt
triu chng khng hay. Ta nn si m cho ngi bnh,
nn cho h ung cht t nc go rang v ung trong nhiu

bn. S ngh ngi v yn tnh rt cn trong nhng trng
hp ny.
S hot ng
i vi a s cc bnh kinh nin th hng ngy nn hot
ng va phi tu tnh trng sc kho ca ngi bnh,
iu quan h l trnh s nhc mt. C ngi li ch trng
l ngi bnh ch nn ngh ngi trong lc nhn n. Ch c
nhng ngi kho mnh nh nhn n mi hai ngy
hay na thng thanh lc c th v nhng ngi mp
nhn n cho gn ngi li mi nn hot ng trong lc
nhn n.
Trong thi k nhn n ngh ngi l yu t chnh, sau khi n
ung tr li hay hot ng tr li dn dn.
Thnh Gandhi trong ln nhn n th nh ko di 14 ngy
trong lc ng Nam Phi lm tng rng ng c th hot
ng nh lc ng n ung y . Ngy th 2 sau khi n
ung tr li ng ta i b rt lu nn hai chn au nhi,
nhng tip my ngy sau ng ta vn c c gng i b na
nn s au n cng tng thm v sau sc kho b suy
km phi n my nm sau mi bnh phc. Thnh Gandhi
mua c kinh nghim ny vi mt gi kh t.
Tuy vy cng tu theo tnh trng sc kho ca mi ngi.
Nh hi nm 1926, nh lc s Johnston t ngy 2-6 n
20-6 nhn n i t Chicago n Bedfort, tc l mt l
trnh 930 km di nng ma.
Tm
Ngi nhn n nn trnh qu nng hay qu lnh khng nn

ngm mnh lu trong bn tm hay di vi nc tia. Nu
tm nhanh hoc lau bng khn t th dng nc m m l
tt hn c.
Lt ming
Trong thi gian nhn n, ngi ta thng cm thy mi v
kh chu trong mm. Ngi ta c th lm gim bt bng
cch nh rng, co li. Khng nn dng cc loi thuc
sc ming. C th dng nc mui bin sc ming. Nhn
n mt thi gian kh di th li tr nn sch s dn v
ming t nhin s khng cn hi hm na.
Ung nc
a s mn nhn n khuyn ung nhiu nc trong lc
nhn n cho rng nc gip s bi tit cc c t trong
ngi. C ngi khuyn ung nc nhiu l lm du
nhng cm gic kh chu ca d dy m ngi ta thng
cm thy lc mi khi s nhn n. Nh vy l tho mn
nhu cn c th. Tht ra l mt s sai lm v s nc
tha y chng nhng khng gip ch g trong s bi tit cc
c t trong ngi m cn c tc hi l ng khc. Ta c
th cn c vo cn kht nh s lng nc cn thit.
Kht nc th ung, cn khng th thi.
Th vt khi nhn n th ung t nc hoc khng ung
nc. Cc con vt ng min hay h min trong thi gian
ng chng h ung nc bao gi. Thng thng cc con
th c bnh tt hay b thng nng ung nc rt t. a s
ging vt u khng bao gi chu ung nc nhiu.
t khi ngi ta kht nc nhiu trong lc nhn n. C nhiu

ngi n 2-3 ngy m chng ung mt hp nc, c
ngi mi ngy ung na tch. Tuy vy, cng c ngi
kht nhiu nhng cng c ngi ung l cho bng khi
rng, c ngi ung nhiu l v nghe ngi ta bo ung
nhiu l tt, l c ch li ln.
Nc tha trong ngi chng gip g s bi tit m tri li
cn lm gim s bi tit cc cht cn b.
Nhn nc th mau st cn hn nhng rt hu ch trong
cc trng hp thng nc v rt ngn thi gian nhn n
cho nhng ngi mp nc mun nhn n cho gy bt li.
Nhn xt cc loi chut, th, sc sng trong sa mc ta nhn
thy chng chng ung nc bao gi m cng t loi chy
m hi. Trong sa mc Gobi c ging la hoang v ging
linh dng cng rt t ung nc hay khng ung nc v
trn bi ct mnh mng vi trm cy s mi ri rc c mt
vi ging nc Mng c o tht su.
nh rng con ngi mt mt s ln nc qua cc l chn
lng nhng i vi ngi nhn n c ngh ngi th
lng nc quan trng khng phi l iu cn thit. Ngi
ta thy nhiu t ti b nhn n ln ung vn c th sng
t vi ngy n 17 ngy, nhng trong nhng trng hp
ny yu t tnh cm v tinh thn gi mt vai tr quan
trng. Ci iu m ai cng nhn thy l khng n th tng
i rt t kht. Ta nn theo bn nng m ung mi khi c
th i hi l hay hn c.
C ngi nhn n, ung nc thy hi hm do ming hi
sinh ra. C ngi li thy nc ngt qu mun thm mt
cht mui hay cht nc chanh qu cho d ung.
B mui vo nhiu v ung nhiu nc i khi gy ra

nhng chng ph thng, cn ung nc chanh c ngha l
ngi bnh n tr li tuy rng lng nc chanh rt t
i, nhng cng can thip vo trong qu trnh nhn n
khi thng gy ra s thm n tr li lm cho cng vic
nhn n thm phn kh khn hn hay thc dc s nh ch
cuc nhn n.
Ta ch cn nh rng, sc ming, co li cho sch s l
cm gic hi hm khng cn na.
iu ng ch l ngi nhn n khng bao gi nn ung
nc lnh, v cng tai hi cho sc kho.
Ra rut
C ngi khuyn ra rut trong lc nhn n, ni nh vy
nghe qua dng nh hp l nhng trn thc t th chng
nhng khng c li ch g ht m cn lm chm s phc
hi sinh lc ca rut. Ta cng khng nn ra rut lc mi
bt u n ung li. Ra rut lun lun lm suy nhc
ngi nhn n, thuc x lm suy yu rut gi v au rt
rut non cng d dy.
Bc s Shelton th nghim cho cc bnh nhn ca ng
ra rut hng ngy trong 5 nm, cn 30 nm v sau th ng
ta li cho cc bnh nhn t lm vic ly theo thin
nhin, a ra kt lun qu quyt rng nu ngi bnh
nhn n m khng ra rut hoc khng ung thuc x th
bnh tt chng bnh phc hn v s hot ng ca rut
mun phn m mn, sau khi chm dt s nhn n.
Ngh ngi trm lng, yn tnh, m p l nhng yu t quan
h trong lc nhn n hn c mi phng php kch thch,
thc y tri t nhin nh ra rut, ung thuc x, tm

hi, tm nng, tm lnh, xt mui, xoa bp, nn xng
sng, v.v... bao gi cng c hi nhiu hn phn li ri
qui trch nhim cho php nhn n.
Nht l nn b thi quen dng thuc men trong lc nhn n
v trong thi gian ny thn kinh tr nn bn nhy, mn
cm hn khi n ung bnh thng, d gy ra nhng kt
qu mau l v mnh lit. Cho nn ung thuc men trong
thi k nhn n bao gi cng nguy him hn trong bt c
trng hp no c.
VIII. THI GIAN NHN N
i l s bo v cho i sng. i thc y c th tm kim

thc n cn thit cho i sng ca mnh. Ngi ta c th
kt lun rng nu khng i y l ngi ta khng cn n
thc n. V vy khi ta cha c cm gic i ta khng nn
n, cm gic i ch kh chu trong 3 hm u. Nhng
ngi n tht ung ru, dng gia v nhiu bao gi cng
kh chu ng s nhn n hn ngi n chay. Ngi mp
n nhiu, tnh tnh nng ny, ht hong cng khng quen
chu ng s nhn n vi ba ba.
c nhiu cuc tranh lun si ni gia phi ch trng
nhn n ngn hn v phi ch trng nhn n di ngy.
Ngi ta s khng kho s ri vo giai on i n lm tn
hi cho sc kho ngi nhn n. Nhng l iu qu lo xa
ca ngi cha c kinh nghim thc t v php nhn n.
Carrington ni: Bt k thi hn nhn n l bao lu, khng
c s nguy hi no ng s v s i n v cn i lun
lun tr li trc thi gian nguy hi c th xy n. Cho
nn mt khi no cha thy i l du hiu thc n cha
cn thit n v du hiu phi chm dt s nhn n. Du

hiu lun lun n rt ng lc v hp cch nn ta
khng nn bn tm lo s g n mi nguy hi i n. S
dt ngang s nhn n, n li ng lc cha tht s i v
ngi sn sc thiu kinh nghim ngh rng ngi bnh
nhn n lu ngy l mt iu gh tm, mt s lng
nhc cho phng php v khng c my ai tn thng.
Carrington lu c nhiu trng hp bi xui v nhng
bnh tt khc m lun lun c s ci thin hng ngy
nhng n khi dt ngang cuc nhn n th s tin b kia
dng li nn s li ch cho c th tng ng vi thi
gian nhn n. Cho nn nu 30 ngy nhn n l cn thit cho
mt cn bnh no m ngi bnh ch nhn n 20 ngy
th h ch thu hoch c 2/3 kt qu mong mun, m i
khi nhng ngy sau cng ca cuc nhn n li l nhng
ngy em li nhiu kt qu hn c.
Ngi ta thng ngh rng thm hay bt nm mi ngy
nhn n th kt qu cng chng khc nhau l bao ch
khng bit rng i khi thnh cng hoc tht bi c
quyt nh nhng ngy .
Ta c th ni rng khng c mt cch g quyt nh
trc thi gian nhn n cn thit cho bnh nhn. Ta khng
nn gii hn c on thi gian nhn n tr trng hp
ngi bnh khng c gi thun tin tip tc n
cng. Ch c c th ca ngi bnh l minh nh c lc
no k nhn n nn chm dt. S thm n tr li i khi ch
l o tng ca ngi bnh nn sau khng lu cm gic
thm n khng cn na. Cn s thm n thc th tr li
th n vn tip tc mi cho n khi c tr li mi thi.
Ngi ta thng bo rng lc no li ngi nhn n sch

tr li th nn n tr li nhng hin tng ny khng nht
nh.
C ngi li sch m vn cha thy thm n v c th
c thanh lc sch s thc n d tr cha vi. C ngi
thm n tr li nhng li vn bn nh v thc n d tr
ht trong c th cha c thanh lc hon ton. Cng
c nhiu trng hp li ngi nhn n sch s t u
n cui. Nhng thng thng nu c s ngh ngi tht s
v tm tr, th cht v gic quan th t khi xy ra chuyn
cht d tr cng kit trc khi c th c gt ra trong
sch hon ton.
Trn y l ni trng hp thun tin v l thuyt tuyt
i nhng trn thc t ta nn s dng linh ng v c
nhng ngi bnh khng cn thit mt k nhn n trn
vn. C ngi phi nhn n trn k cng nh c ngi nu
khng nhn n trn k th khng lnh c bnh.
Thng thng th s nhn n phi tip tc cho n khi t
kt qu d nh nhng tu trng hp ta cng c th
chm tr, v d trong cc bnh cp tnh ngi ta c th tip
tc nhn n khi m cc triu chng trm trng cn tip
din v sau nhn n cho n lc no s thm n t
nhin tr li.
Nhng trong cc bnh kinh nin khng phi bao gi ngi
ta cng c th nhn n m khng thy xy ra cc bin
chng g th d nhin l c tip cho n khi lnh bnh hoc
s thm n tr li. Nhng khng nn quyt nh mt cch
c on mt thi gian 30 ngy, hoc di hn na nh
mt cuc thch thc. Nu l trng hp cn thit mt cuc
nhn n di hn m ngi bnh qu suy nhc th nn t
chc cuc nhn n lm nhiu k ngn hn, trong thi gian

chuyn tip nn n ung cho ng qun bnh m Dng.
Thng thng nhng ngi yu v gy chu ng s
nhn n gii hn nhng ngi bnh mnh v mp.
Trn kinh nghim th mt k nhn n di ngy kt qu bao
gi cng cng hiu v va hn mt lot nhn n ngn
hn. Rt nhiu ngi ch nhn n 5-3 ngy li mong
mun t kt qu ch c th thc hin vi mt k nhn n
5-7 tun hay hn na.
Ta nn suy nghim k v php nhn n ri quyt nh m
thi hnh cho n ni n chn, hoc l khng tin hay lo s
th ch nhn n khi phi tht vng v trong 5-7 ngy
nhn n c th lm cho bi tit hoc ho gii cc hu qu
ca bao nhiu nm n ung ba bi tri thin nhin, thiu
qun bnh m Dng. S hi phc thng c nhanh
chng trong cc bnh cp tnh, nhng nhn n 5-7 ngy th
k ra cng cha . Cn cc bnh kinh nin d nhin l
mun kt qu c m mn th phi qua mt thi k nhn
n kh di mi c.
IX. CHM DT THI K NHN N
Nhng du hiu thng thng chm dt cng cuc nhn

n gip ta minh nh gii hn thi k nhn n v thi k
i n:
- S i bng v thm n t nhin tr li. y l du hiu
quan h chnh yu hn c v th no cng c khng bao
gi thiu st sai chy.
- Hi th ra trong phn ln thi gian ca thi k nhn n
thng hi hm, tr thnh d chu v thm du.
- Li tr nn sch: lp bn trng sch mt.

- Nhit trong ngi m trc trn hay di mc
trung bnh nay nh nhn n tr li trung bnh v gi
vng mc y.
- Tit iu v tn s ca mch tr thnh bnh thng.
- Nhng phn ng trn da v nhng phn ng khc tr li
bnh thng.
- Li trng, ming lt cng bin mt.
- S xut tit nc bt tr li bnh thng.
- Mt tr thnh trong, sng v th gic tinh anh hn.
- Cc cht bi tit mt mi hi hm.
- Nc tiu tr thnh trong.
Carrington m t nhng cm gic ca ngi bnh nhn n
trong giai on ny nh sau: S tr trung n mt cch
bt ng v trn vn; mt cm gic th thi, nh nhng,
hng hi v kho mnh trn ngp ngi bnh nhn n, em
n s thch th, mt cm gic yu i v mt cm tng
vui v di do trong ngi.
Li lm thng mc phi l ngi ta chm dt qu sm
ngha l trc khi cng vic lm cho tr trung c hon
thnh, l mt iu ng ght mt s lng nhc ng phn
nn cho phng php nhn n.
S sn sc chu o cn thit cho vic chm dt cuc nhn
n t l vi thi gian ca k nhn n v tnh trng sc kho
ca ngi nhn n.
Phng php thch hp nht chm dt cuc nhn n l

nc cho go lt lng hoc nc go lt rang. Ta c th
bt u bng mt tch nc go lt rang, 1 gi sau ung
thm mt tch na. Ngy u c mi gi ta c th ung
mt tch nc go lt rang nh vy.
Ngy th hai ta c th ung mi ln hai tch nc go lt
rang, nhng li ung cch 2 gi mt ln.
Ngy th 3, th 4 ngi ta c th n cho go lt rang hay
n cho go lt nu tht nh vi cht mui.
n ngy th 5 th c th n cho go lt hm vi u
tht nh nhng nu c n vi mui nhng khng nn n
no. n no l iu ti k sau thi k nhn n.
n ngy th 6, th 7 th c th dng thm cc thc sa
bt tho mc, c ph OHSAWA, nc sp c rt, su ho,
v.v...
T ngy th 8 tr i, tt hn l nn n iu cm go lt
theo cch s 7, 6 hoc 5 nhai tht k (xem phn Ph lc).
Trn y l cch n chuyn tip ca cc k nhn n di hn,
cn nhng k nhn n ngn hn d nhin i hi thi gian
thn trng t hn. Nn trnh s chm dt cuc nhn n
bng nhng thc n nhiu m tnh v nht l hp.
Nu mun t kt qu ti a ca mt k nhn n, giai on
chuyn tip t s nhn n n s n ung bnh thng tr
li ht sc thn trng lu tm; s thnh cng trong vic
nhn n mt phn cng nh cch n ung k lng, d dt
v thin ch ca ngi nhn n. Giai on chuyn tip phi
tin hnh t t. Cc tng ph lu ngy b qua cc thc
phm a t bn ngoi vo nay phi tp cho thch ng t
t trong cng vic tiu ho v mu huyt cng nh my

lm ba u khng nn t ngt mang cha qu nhiu cht
b dng. nh rng hn k nhn n chm dt nhng
nhng c gng bi tit cc c t trong c th d sao vn
tin hnh nn mu huyt vn chuyn vn nhng cn b
cng nh nhng cht c loi tr ra khi c th. Qu
trnh gt ra ny s b tr ngi nu ta thnh lnh n ung
vo qu nhiu v do gy ra mt s kh chu, bt rt
trong khp thn th, mt s ti li triu chng bnh cc c
nng khc. S kin to cc m trong c th mun tt p
phi thi hnh thong th v iu ho. Mi s hp tp hi h
ch t gy thm nhng t bo bnh hon mi.
Cch n ung trong thi gian chuyn tip tu thuc vo
thi tit, kh hu, th cht v tnh trng sc kho tng
ngi. Ngi yu ui nn n thc n nh trong thi gian
lu hn ngi kho mnh, ma lnh nn n thc n nng
hn ma nng, v.v...
Thng thng ngi nhn n c khuynh hng mun n
nhiu, mt phn v thy i, v thm n nhng cng v
mun chng ln cn. Thn bng quyn thuc cng thc
y n cho mau li cn. Nn thn trng trong cc thc
phm dng sau khi nhn n v ngi nhn n thng c
khuynh hng thch n li nhng mn n d l tai hi m
h c thi quen ham chung trc kia ch ng tin rng
thc n g m ngi bnh thm l thc n ph hp vi
tng ph ngi nh lm ngi xng. Tuy vy nh
s nhn n, bn nng con ngi tr nn linh mn hn nn
sau s la chn thc n ph hp vi c th c li cho
sc kho c pht trin tinh t hn trc nhiu nhng
my khi l tr thng s ham khoi lc ca gic quan.
Cho nn tt hn ht l nn thn trng p dng cch n

ung tun t ch by trn hn l v hiu k chp nhn
nhng l thuyt k qui hay l lng hp dn nhng tai hi
khng chng.
Thi gian i bng thm n sau mt thi k nhn n di
hn thng tn ti n vi tun hay lu hn na cng nn.
Trong thi k ny, nu n ung cho tho mn th rt mau
ln cn nhng s bi thc s em n bnh tt hoc s
kh chu trong ngi lm tiu hao mt phn ln nhng li
ch thu hoch c trong thi k nhn n. Trn kinh
nghim thc t ngi ta thy rng nhng ngi ln cn
chng qu sau thi k nhn n th cc bp tht khng c
cng nhc nh nhng ngi ln cn chm dn dn.
Trng hp ln cn hay st cn khc hi cha nhn n l
nhng kt qu tt p em li qun bnh cho c th nh
s ci to sinh lc v iu ho b my tiu ho, khng nn
thy s khc bit nhau m thc mc.
Nu nhn n mt thi gian ri sau li n ung ba bi
ri li nhn n ln khc th chng khc no thuyn lng,
nh dt m khng lo sa cha, v, trm li cho nc
tun vo ri thnh thong mi tt bt nc ra cho nn sau
thi gian nhn n tt hn c v hp l hn c l nn n
ung cho ng qun bnh m Dng theo phng php
OHSAWA bo tn vnh vin sc kho v th cht cng
nh tinh thn.
Sau y l mt t thc n nh m b dng v ng qun
bnh m Dng theo phng php OHSAWA nn dng
trong giai on chuyn tip t lc chm dt nhn n n
lc n ung bnh thng nh trc:
Tr go lt
Go lt rang n khi no vng sm. Mt mung go rang,

10 mung nc, bc ln nu cho si. B mt t mui vo v
ung. Xc go dng n rt tt.
Nc go lt rang
Rang go lt vng sm nh c ph, xc mt mung y
vo 1 lt nc vi mt t mui nu trong mt gi. l
thc ung tuyt diu m ta c th dng thay ch en hay
ch xanh, rt hu ch cho mi bnh nhn cng nh cho tt
c mi ngi, nht l v ma h.
C ph go lt
Go lt, k lt, bo bo lt, u huyt, ht sen, cc th bng
nhau, rang cho n khi no xung mu nu sm l c.
B vo ci xay c ph nh hoc tn nh ri ry k. Mi ln
ung, xc 1 mung c ph b vo m nc vi mt tch
nh nc un cho si, thm vo cht mui. Rt tt cho
nhng ngi lm vic bng tr no, b bnh nhc u.
Ngi c sc kho cng trng c th dng mt mung
nh ng en hay mui.
Cho go lt rang
Rang go lt cho mu sm nh rang c ph. Ly 50gr nu
trong 1 lt nc, thm vo mt cht mui si t t cho
nc cn cn mt na. l mt thc n tr liu s b rt
hu ch cho tt c mi ngi bnh cng nh mi ngi m
mi khi ang thi k dng sc.
Cho go lt c bit
Dng du olive hay du vng rang vng go lt (10 go, 1
du) ri dng go y nu cho (mau nht cng phi 1 gi).
C - rem (kem) go lt
Rang mt mung ln y go lt cho n khi vng hoe. Xay
hoc tn ra bt, chin vng trong 2 mung du m hoc
du olive. Thm nc nu si cho tht lu. B mui hi
mn.
C - rem go lt rang
Nu cho go lt rang tht nh, vo trong ci bao vi p
tht ht nc. Ly nc bc ln nu cho cn bt t 10%
n 20%. Rt tt cho nhng ngi bnh thn yu v
nhng ngi n khng bit ngon.
Sa tho mc
Rang vng ring tng th: go lt 40%, bo bo 15%, np lt
15%, k lt 15%, m 10%, u nnh 5%. Mui rang cho
khi sng trong, go, np, bo bo v u nnh phi ngm
nc 7 gi ng h, cho ro nc hy rang. Xay
thnh bt tht mn vo phu y kn.
X. MI IU TM NIM CA NGI TUYT THC
1. Nhn n l thun theo t nhin m Dng trong c

th t iu chnh lp li qun bnh, linh nng iu khin
cc t bo t phn nui dng c th ly ch tha b
ch thiu, ci to li cc tng ph, iu ho li kh huyt,
phc hi, ci thin li sinh lc.
Bn phn u tin v ti yu ca ngi nhn n l ng
lm g nghch l vi l t nhin trn; mun th ta khng
nn n bt k mt thc phm g di bt k hnh thc no
v cm ung ru, tr, c ph, ht thuc, v.v... Mt lng
rt nh cc th trn ang li dng s ngh ngi nh lc
nhn n o thi cc cn b. S ngh n phi tuyt i,

nu khng cc c quan s b ngn tr trong vic bi tit v
ci to.
2. Ta nn nh rng trong nhng ngy u mi nhn n, cc
t bo au hoc yu, cc cn Axt uric, cc c t ca c
th, cc kh c, cc cht tha ca t bo b t chy u b
tiu hu v bi tit tng t, do c nhng bin chng
trong lc gii c vi nhng s au n c bit: nhc mi
ton thn, nhc u chng mt, v.v... nhng cc triu
chng y khng c g ng lo s m tri li cn ng mng
v nh vy t ra rng s gt ra, ty c c th c tin
hnh nhanh thun li.
3. Cm gic i i khi rt mnh lit lc mi bt u nhn
n l mt cm gic gi i m ta khng bao gi nn yu
lng nhng b chiu theo. ch l mt s i hi o gic
pht sinh sau s kch thch cc nim mc ca d dy v
rut gy ra do cc c t b bi tit, cm gic ny khng
my chc t nhin s du li ri bin mt.
4. Trong lc nhn n, nn tnh thn cng nh tnh tm nht
l ng m nh bi ngh thm n hoc khao kht m
tng cc mn cao lng m v. Nhng t tng ny lm
suy nhc rt nhiu tinh thn ngi nhn n v lm tr
ngi ch theo ui n cng thi hn nhn n cn thit.
5. Ta nn thc chnh xc rng cht m trong c th
khng lm nn sc kho, s st cn trong thi gian nhn n
biu l s o thi cc t bo bnh tt, cc m v dng, cc
cht c tch t trong c th l t lit mi c nng. Phi dt
b s lo s, s yu ui v i n; mun thng nim ,
ta ch cn nh rng c nhng k nhn n v hi ko di n
70 ngy l thng.
6. Ta nn lu tm rng c th i hi trong thi gian nhn

n nhng s chm sc v gi gn v sinh cho c chu o
c th gip v thc y s bi tit cc c t trong
c th qua phi v da. Ngi nhn n phi sng ni thong
kh, trong khng kh trong lnh, nht l ng bn khi
thuc l th rt tai hi cho ngi nhn n.
Thnh thong 5-7 ngy nn vo ni kn gi dng khn
nhng nc nng vt ro lau sch c th. Mi ngy nn
hot ng nh hoc i tn b cht t cho kh huyt lu
thng.
7. Nhn n l mt cuc gii phu khng dng dao m, vy
ta nn cho thn tm ngh ngi, trnh sng xo ng
nht l ng nh thc m; gic ng ban m rt cn
thit, d ngn d di rt c tnh cch bi dng. Ngi
nhn n phi gi cho c th lun lun m p.
8. Cng ging nh sau mt cuc gii phu, thi k chuyn
tip n ung tr li v thi k tnh dng phi c sn
sc rt chu o. Trc ht nn n nhng thc n nh theo
nguyn l m Dng v trnh cc thc n c huyt tnh.
iu ng lu tm m ngi ta hay khinh sut l khng
nn tr li cuc i hot ng qu sm. Ta phi cho t
bo mi c ci to c th gi phc hi sinh lc v tr
li hot ng bnh thng bi v nu qu hp tp dng sc
qu , ngi ta khng kho s phung ph mt cch v ch
mt phn ln nhng thnh qu tt p thu hoch c
trong thi gian nhn n va qua.
9. Trong thi gian nhn n khng phi ch c th cht mi
ngh ngi v ci to ton din m tinh thn, tm linh cng
phi ngh ngi, ci to bng nhng t tng trong sch,
cao qu.
10. Cui cng nhn n phi l khi im ca mt cuc i

mi, ch trng v tinh thn, v o c hn, cao thng
hn. Bi hc nhn n phi dy cho ta ng ti phm nhng
li lm c v php dng sinh, v dch l m Dng ca v
tr. Nhn n c th dn chng ta n ch tr tu trnh b
ph hoa, hiu l thiu dc tri tc m tr v Gic l l ci
ngun ca chn hnh phc v bin.
NHN N V HI XUN
Nhiu cung phi thi c i ca Trung quc bit n
thut nhn n gi gn nhan sc. t nht mi nm h nhn
mt t 7 ngy, n chay cng l mt cch khc tr lu.
Nhng ngi n tht mau gi ai cng bit, nht l cc b
cc c. Theo gio s Ohsawa ph n khi v gi dng ln,
cn nam gii th m i, v th nu phi n khng bit iu
ny c n nhiu tht l t lm hi mnh. Tin sinh Ohsawa
khuyn ph n vng nhit i khng nn n thc n
huyt nhc gn gi sc khe v s kiu dim ca mnh.
Nhn n l vic cn lm thanh ty cht c v thay
i ln da mn mng. Kinh nghim ca chng ti sau mt
k nhn n 7 ngy, sau khong 3 thng, mi ngi gy
thng bo ln 2-4 kg, cn ngi bo th tr li mc cn
nng bnh thng, v c bit ai cng tr ra t 3- 5 tui
nh ln da ti tn v sinh lc di do, m nhng ai thc
hin nhn n ng n th s c thng thc th sinh
lc vn sn ca c th.
Tuy nhin nu bn gt hi c thnh cng trong ln nhn
u tin th bn hy gn gi tri nghim k diu cho
nhng ln sau, v nhng ln sau phi cch xa ln trc.
Th d: Bn nhn n mt t t 5 ngy tr ln th mi nm
ch nn nhn mt n hai t cch nhau 6 thng. Nhn 7
ngy tr ln th mi nm nn nhn mt ln m thi, nht l
nhng ngi n chay trng. C nhiu ngi thy r
li ch k diu ca nhn n thnh ra hi t nhn lin, nhn
mt ba hay mt ngy th khng thnh vn v nhn vo
k Ekadashi th cn rt tt. nhng nhng ngi n chay
ri m nhn lin tc hay k nhn khng cch xa nhau th
chng ti c li khuyn khng nn lm nh th.
NHNG NGI NO D NH NHN N LN

U CN PHI C BIT CH :
Nu c th qu ti do vic n qu nhiu t trc th vic
khng n trong mt thi gian c th lm gim s qu ti
ny v khin cho c th thi loi hay to thun li cho s
thi loi c t. Thc phm tr thnh mu v li tr thnh
t bo theo trt t hi ho. V vy iu g s xy ra khi bn
khng tip tc n? Nhng m t bo khc nhau, theo tm
quan trng ca chng i vi s sinh tn ca bn v trong
chui hi ho t nhin, tr thnh mu . Nhng t bo
yu nht chuyn ha u tin, sau l nhng t bo ngy
cng km quan trng hn i vi cuc sng ca bn.
V vy, dng mu c th tr thnh mt ci cng thi c t
sut qu trnh nhn n. Nu bm sinh c cc c quan bi
tit yu mt cch cn bn v bn dng nhiu thc phm
v dc phm c hi trc y, th tt nht l bn khng
c nhn n qu mt hay hai ngy. Nhng ngi kho
manh c thn khe v rut tt th c th nhn n trong
nhiu tun l v h c th t cha tr. Nhng nhiu ngi
phn on sai sc chu ng ring ca h v nhn n
trong thi gian di... ch n khi h qun ht, v nhy b
vo loi thc phm hon ton k d trong nhiu tun l
cui. Kh khn nht ca vic nhn n l gii quyt s thm
n ca bn khi n n. Bn phi n t t nhng phn nh
thc phm trong vi ngy.
Nhiu ngi ngh rng nhn n cn thit cho mi ngi.
Nhng mi ngi phi bit rng bt c ci g m bn lm
trong lnh vc n king, hay trong bt c lnh vc no lin
quan n vn , th lun lun l mt phn ng i vi
hot ng qua. Nu bn lm dng tri cy th bn ang
phn ng li vic dng qu nhiu tht. Nu bn dng v tin

tng thc phm sng, ni ln trc y bn l u bp
d... bn nu qu chn mi th. Nu bn quyt nh khng
dng mui l bn qu d mui ri... Nu bn king hot
ng tnh dc, th c l bn l mt ngi am m nhc dc
trn mi phng din. Bn ng vi ln n bt c li sng
ca mt ngi no, bi v anh ta cng nh bn, ch ang
phn ng li nhng hot ng trc y. iu khng
th trnh khi. V th nn nhn n nu bn mun nhng
nn xem li bn thn bn, v c l nn tm li khuyn khn
ngoan ca ngi tng nhn n trc y.
Thi gian n li quan trng hn thi gian nhn n v y l
thi k quyt nh bn c thnh cng trong vic nhn n
hay khng. L do n gin l do s ngon n t nhin mnh
lit diu k ti mc bn nh sng trong mt chiu kch
khc ca thc ti cho nn y li l lc bn d gii i sa
trong vic n nhiu hn nhng g cho php dn n kt
qu l bn gt hi rt t li ch thc s m bn c th c.
NHNG IU KHNG NN QUN

Hin nay c nhiu ngi nh nhn n m thn th kho
mnh v bnh tt dng nh tan bin, nhng h ch dng
li ci cm gic thn th c nh nhm hn trc v li
lao vo cc cuc n ung nh c m h khng bit c l
nguyn nhn bnh ca h rt su xa v phi nh ti mt
ch n chay kh k lng theo phng php Ohsawa t
7- 10 nm th may ra gc bnh mi c tiu tr. Nht l
nhng bnh nng nh bnh ung th th nn xc nh i
sang cch n chay mt cch tuyt i, v phng php
Ohsawa hay phng php nhn n cng ch cu ngi ta
c mt ln thi.
Nhiu nm qua chng ti chng kin rt nhiu ngi

sau khi thy cn bnh lui bt v thn th nh nhm l li
khng chin thng c cch n ung nh c thnh ra
nhng phng php ny ch c li ch lc u cho h sau
h li mc li bnh c mt cch trm trng hn v lc
ny th qu tht l ht phng!
Thng 9 nm 2002 sau khi bi bo trn An Ninh Th Gii
c ng tin go lt mui m cha c ung th, c mt
ng trong thnh ph H Ch Minh gi in thoi ra cho ti
(Ngc Trm) k l sau khi c bo thy n go lt mui
vng cha c ung th, ng ti 390 in Bin Ph mua
go lt mui vng v n t cha ung th gan cho ng,
sau 3 thng thy bnh tnh thuyn gim ng m rng li
cch n c th bnh ti pht nhanh v nng hn, ng hi ti
c cch no cha c? Qu tht l ti ngc ng khng
bit ni sao vi ng, khng l ti ni huch tot ra rng
ngnh Thc Dng chng ti c nhng iu trong nh bo
nhau rng: khng nn nhn gip cho nhng ngi mc
bnh v gan, nht l u gan v bnh no tt ny, nhng
ngi mc bnh gan thng nng tnh v bo th s mt,
h khng d g chu thay i bn thn h u. y ti
c bo ban trong nh nh vy y! Ti khuyn ng nn
tm sch c k ch khng th p dng mt cch cu th
hi ht cho mng sng ca mnh nh vy. Kinh nghim
ca chng ti l nhng ai chu thay i bn thn v my
m hc hiu v gio php Ohsawa th c may cho nhng
trng hp ung th mi c chuyn ho rt ro. Nht l
nhng ngi c phc c mun tin ha, i vo tu tp
gii thot th c nhiu c may hn nhng ngi duy vt
ch ngha! Tuy nhin ngi no c lng tri n bnh tt v
trn trng bnh tt th c may cho h khi bnh cn cao

na.
Chng ti thy c mt s kinh nghim gip bn thng
vt chnh mnh:
1. Tm c cc sch v Thc Dng, nghin cu thu o
nhng iu cn bn ghi nh p dng hng ngy.
2. Ngy no cng c vi trang sch v Thc Dng, c th
c i c li nhng iu hu ch trong .
3. Tm c tt c nhng quyn sch gii thiu pha
cui sch.
4. Tm cch lin lc vi cc ngi bn p dng go lt
to hng phn p dng cho bn thn, khng b cm gic
l loi c n v thit thi so vi chng bn. Hin nay c rt
nhiu ngi sng vui hnh phc theo phng php ny
khp t nc, hy lin lc vi h, c nhiu gia nh c nh
p dng v nhiu chu b go lt ra i thng minh dnh
ng, ng yu hn nhng a khc.
5. Nn tm cch p dng v ph bin phng php tt ny
cho nhiu ngi ang au kh nh mnh hoc hn mnh.
6. Nn c hc hiu v nguyn l ca trt t v tr p
dng vo cuc sng hng ngy.
7. Tm c quyn Ph chiu hay cn gi l Knh vn hoa
bit cch pht trin tr phn on, ch khi tr phn on
tng trng th bnh tt mi chuyn ho cn bn.
NHNG TRNG HP NHN N C TH

1. Anh Nguyn Minh Tun (Sinh nm 1945)
a ch: S 3 ph Yn Th - H Ni (Tel: 9.872882).
Hi: Anh k nhng nt chnh qu trnh t cha ca anh?

p: Nm 1983, theo chn on ca Vin qun y 108, ti b
khi u nh phi bn phi. Ti khng mun nghe theo li
khuyn ca b ti cha bnh theo Ty y (B ti nguyn l
Vin trng Vin Qun y 108). Ti khng chp thun theo
hng m Hi ng hi chun ca Vin quyt nh. Va
lc ti gp i t Bc s L Minh (cng tc ngay ti Vin
Qun y 108 thi by gi). Bc s L Minh gii thiu
phng php nhn n cha bnh v phng php n go
lt mui m cha u cho ti. Thi gian ny ti liu v sch
bo v phng php ny rt t. Sau t lu, phng php
ny c bc s L Minh gii thiu cho cc c cu lc
b Thng Long. i vi dn chng (thi by gi) l rt c
o v mi l. Song tin tng kh nng lp lun ca vn
v tin vo bc s L Minh cng nh tin vo phng php
cha bnh mi m ny, ti tnh hung phi chn mt
trong hai gii php:
- Mt l cha theo Ty y thi phi m v ct b t 2 n 3
xng sn. Nu phu thut an ton th ti cng tr thnh
tn ph.
- Hai l chn mt gii php nh bc s L Minh gii thiu...
v ti quyt nh theo phng php cha bnh ny. Ti
phi lm n mi c ra vin v v t cha cho mnh.

Kt hp 4 thng n ung theo ch s 7 (ch n go lt v
mui vng) v mt t nhn n di hn 40 ngy lin, kt
qu khi u bin mt hon ton, cng 4 bnh gn 20 nm
l vim lot d dy mt ln chy mu, thp khp, tr, to
bn cng khi hn. Sau khi khi bnh, ti c Vin
Qun y 108 cho ngh hu vi tui 39, cp bc i u nm
1984.
Hi: Anh nhn n 40 ngy vo lc no?
p: Sau 4 thng n s 7, ti m rng cch n c n thm
rau, c.... Nm 1987, ti b mt t cm lnh, thy phi hi
yu nn mi quyt nh nhn, ti nhn n 40 ngy vo
nm ny (tc l sau 4 nm n cm go lt) v thnh
cng.
Hi: Trong khi nhn n anh c b phn i?
p: B ti c mt thi k l Vin trng Vin Qun y
108, do tri ngc quan im nn gia nh ti phn i
rt kch lit. Nhng ti vn vng tm thc hin.
Hi: Anh thc hin nhn n c ai ch dn?
p: Ti c sch Tuyt thc i v u? ca Thi Khc L
v ti p dng theo sch. Nhng din bin trong thi
gian nhn n hon ton ng nh sch ni, nn ti cng tin
tng.
*
Hi: Anh c ngh khng cn nhn n m ch cn n ng l
bnh s t khi?
p: ng vy. Nhng nu kt hp nhn n ngn ngy,

trong trng hp bnh nng vi thng nhn mt ln th kt
qu nhanh hn. Ci chnh l duy tr c ch n ung
thch hp th khi phi dng nhng bin php mnh nh
nhn n. Nhng my ai lm ch hon ton c khu
u? Cng phi rn mi mi c.
Hi: Ngi nh ca anh c tin tng v p dng cng n
go lt vi anh?
p: V ti b u v, p dng cng khi. Con trai ti
ang hc i hc nm th hai b tm thn phn lit sau
chuyn i cha Hng v, p dng nhn n 45 ngy v sau
p dng n cm go lt cng khi.
Hi: C 3 trng hp u p dng xen k nhn n v n
cm go lt?
p: ng vy.
Hi: Anh c tp luyn thm g khng?
p: Ti thng i nhy.
Hi: V anh k rng anh nhy rt gii, th cc b cc c c
thch nhy vi anh khng?
p: (ci) u c ngi gii m ng n, t t th cc
b cc c u thch ht.
Hi: Hin nay anh n ung nh th no?
p: Ti m rng cch n ung v thy ngi kho hn
trc nn 15 nm nay v cho mi v sau, ti quyt em
phn cn li cui i ca mnh tuyn truyn, hng dn
v chm sc ngi bnh vi mc ch gip i hon ton
min ph v tri n phng php tng gip ti kho

mnh v hnh phc.
Hi: Anh c iu g tm huyt v phng php ny?
p: Xin gi qu v a ch ca ti. a ch dnh cho tt c
nhng ai ang b au kh v bnh tt.
2. B T Th L (Sinh nm 1940)
a ch: 31B Thnh Cng, Thi H - H Ni (T: 5142882).
Ngh nghip: cn b hu tr.
Ch thch nh: B T Th L bo co kinh nghim nhn n

ti CLB Thin - dng sinh Hi Phng nm 2000.
B ni: Ti b to bn t b. Thi tr hng tun c phi
tht lun. Cha tr cc loi thuc ng ty y khng khi,
khi ln tui dng phng php tht khng n thua. Thng
6 - 1991, ti mn c mt ti liu chp tay ni v nhn
n cha bnh ca i t bc s L Minh ni chuyn CLB
Bch ng, Hi Phng. Quyn sch nhan Nhn n - Mt
phng php cha bnh, y l quyn sch c bc s
L Minh bin son cng phu gm nhng cu hi v p v
vn nhn n rt thc t. V nh, ti p dng ngay v lc
ny ti b thoi ho ct sng v b khi u v. Sau khi
c sch, ti hiu ra to bn l nguyn nhn dn n nhiu

loi bnh, trong c bnh ca ti, cho nn ti ngh mt l
cht, hai l p dng cc phng php cha bnh mi m
ny, ti phi liu mnh mt phen v ti cm thy i vi ti
th ht cch cha. Ln u tin, ti nhn c 6 ngy, gy
nh xc ve, nhng u v ht. Sau ti n ung tr li v
ch em trong c quan khuyn ti thi nhn n ko cht th
nh hng khng tt. Thi , thy nhn n nh ti ngi
ta hi lm, c ngh ti b tm thn. Cc bc s phn i
mnh nht, h da nt no l h huyt p, ngt xu, hn
m, v.v... nhng ti vn chng lm sao c v sch hng
dn rt k cc phn ng ca c th trong lc nhn n v tn
hiu nh th no th nn n li. Sau khi n li, ti p dng
n bi s 7, ti thy i tiu tin bnh thng, bnh au ct
sng th ch cha ht, phi vi nm sau, khi ti kt hp
c thin v vi ln nhn n na th mi ht hn. Nu khng
c thin v nhn n th sc kho ca ti khng chuyn bin
mau l nh vy. Mi ngy ti u n theo dng sinh v
thin. Thin nh v n ung theo thin nhin lm tng
sng v lm mnh ch sinh tn. Nhng thc n nhn to
nh m chnh, hn the, cht bo qun thc phm... ch lm
gim sinh lc v h thp mc rung ng tm linh ca
con ngi.
Hin nay sc kho ca ti tng hn hi cn thanh nin. Ti
tham gia nh bng chy mt thi gian di CLB bng
chy qun ng a, mt ti sng ra, tai thnh ln, rng cht
li, da d hng ho khng ti xm nh xa. Ti c i
i t phng php n go lt, nhn n v thin. Ti a
thch c ba phng php.
Theo kinh nghim ca ring ti, p dng nhng phng
php ny i hi lng kin tr v thi gian. T nm 1994
n nay, ti n chay trng th sc kho tng vt hn xa.

Ti c th i trong ma dm gi bc m khng s b cm
lnh. Ma ng khng bao gi ti i tt m chn vn m,
ti ch mc hai o mng m vn khng thy tri lnh. Tm
tnh hin t hn, khng c iu g lm cho ti nng gin.
Nhiu bo vit v trng hp ca ti v ti c bn b
khp t nc, nhiu ngi vit th cho ti v ti
gip cho nhiu ngi b con rut tht ca ti c lnh
mnh nh phng php OHSAWA - thay v ti cho h cn
ng, qu cam, ti biu h sch. H c, p dng v
c chuyn ho. Nng thn qu ti c nhiu gia nh c
nh n go lt mui vng, h gim n tht c, tng n rau
c.
Cch ni dn qu ti d hiu l ti gii thch:
Ht go lt vt xung t l n mc thnh cy m v n
cha s sng, trong khi go trng vt xung t l... thnh
t! Qu ti - mt lng ven - nng dn cn ngho p
dng go lt l rt thc t v hiu qu. T nm 1993, ti
gip hng trm ngi c mt phng php sng kho,
sng vui, sng hu ch. Ti l bn ca mi ngi, mi gia
nh. Ti khng bit bun chn. Con ti v b con thn
quen u hu ht l nhng ngi n go lt v tp thin
hoc tp kh cng, nhn in, sui ngun ti tr, yoga...
Hin (2006) b L c mt thin ng (b mi i tu hc
thin Min in v nc) va dnh cho ngi tu thin
v ngi nhn n qu b, l ni t hi ca bn o bn
phng. B m thm gip nhiu ngi c c nim
vui sng, cng c ca b tht l v i. Chng ti rt yu
qu v ngng m b, mt v b tt ca Min Bc. Trong
khi ai cng tm cch ly g ngi khc, th b lm nh
cho mi ngi ti nhn n, trong thi gian b cn m

bp v chm sc min ph. Cha c mt ai lm c
nhng cng c c th v v i nh vy. Ti gi b l s
ph v thm gi b l B tt a phng!
3. Nguyn Hng Thu (Sinh nm 1962)
a ch: 19 H5, TT Trng nh - H Ni (T: 6620101)
Ngh nghip: cng nhn
T thu mi i lm, nm 20 tui, ti rt thch n tht ch,

tit canh lng ln n 2 t, ung ru gii nht phi n
nh my.
Nm 28 tui, ti quy y v n chay 10 ngy trong thng. Mt
thi gian sau c quyn Khoa hc n chay ca NXB
KH&KT nm 1993, ti mi hiu r n chay rt khoa hc v
hp v sinh, t tr i ti n chay trng. Trong thi
gian , ti tham d vi bui sinh hot ca nhm dng
sinh OHSAWA, c nghe nhiu ngi khi bnh nng
bng phng php nhn n, lc ti bt u tin vo
phng php tuyt thc, trong khi trc ti c ti
liu Tuyt thc i v u? ca Thi Khc L m vn bn
tn bn nghi.
V ti bit n chay rt tt v rt ph bin cho nhiu ngi,
trong khi ti vn lo khoo, cao 1m58, nng 43 kg. Ti
mun c mt s chuyn bin mnh m na, cho n khi
mt ln ti b cm cm v chn n - Chp ly c hi , ti
nhn lun 9 ngy vo nm 1996.
Trong khi nhn n, nhng bnh c ti pht li nh bnh
au lng, au khp, phi yu, ni nh ht h... nhn n
thy vt v v bnh n hnh mt nhc, bt rt, ch thch
yn ni tnh mch. Phi u tranh vi bn thn rt vt v,
ti t khng nh trong lc nhn n: mt l sng tip th
phi kho mnh, khng th cho i lun.
Sau 9 ngy nhn n, s thm n t nhin tr ti, ti ung
nc go rang ming u tin thy rt d chu, nhng v
thy cht. Sau khi n li bng nc cho hai hm, sang
ngy th 3 ti n cho... trong thi gian n li, ti rt thch
n rau v hoa qu, nhng ti u tranh khng ngng vi
bn thn v n rt k lng theo sch v bit r thnh cng
ca ngi nhn n l hon ton khu n li ny.
Hin nay (4-1997) ti tng 4kg do p dng n ung
theo phng php OHSAWA mt cch k lng.
Sau y l hi p gia ch Thu v ti:
PV: Thu nhn n c b ngi nh v bn b phn i
khng?
TL: B ti bo ti d hi, t hnh h mnh... T khi ti n
chay, nhiu ngi phn i. Nghe thy ti nhn n mi
ngi phn i bng chin tranh lnh: Khng ai hi thm
mt cu!
PV: C ai hng dn Thu nhn n v theo di Thu trong
qu trnh nhn n khng?
TL: Ti ch theo sch, v sau khi nghe mt s ngi nhn n

bo co kt qu, ti tin tng vo sch Tuyt thc i v
u? hn, v coi sch nh mt ngi hng dn. Trong 9
ngy nhn n cn c c L, em nh, mt v s c tn l
Lin - l nhng ngi tng nhn n n thm v ng
vin ti.
PV: Kt qu nhn n c khc vi sch Thc dng i v
u? khng?
TL: Ti khng b nn o trong qu trnh n, ngi khng
hi hm...
PV: Trong khi nhn n, Thu thch n g nht?
TL: Ti rt thm n ma.
PV: Sau khi nhn n xong, nhn thy Thu tr p ra, da d
mn mng, mi ngi c khen v tin nhn n khng?
TL: C ch, c mt s ngi bt chc nhn n lun. Hin
nay, m, cu Thu v b m nui ang nhn n vi kt
qu rt tt.
PV: Nhn n thnh cng, thu c tri n Thng khng?
Tri n bng cch no?
TL: (ci)... Tri n bng cch m qun chay ti nh.
4. Ng S Thu (Sinh nm 1977)
a ch: B3, TT hc vin chnh tr quc gia HCM (T:
8360550).
Hin nay ang theo ui ngnh hi ho.

Mt ln ti tm thy trong hiu sch c quyn Tuyt thc
i v u, ti nh hnh nh nh ti cng c quyn ny.
Tuy th ti cng xem qua v nm nhng chnh ca quyn
sch, trong c mt cu: Bn phi c duyn may mn lm
bn mi bit n phng php ny. Nh b ti cng c
mua my quyn sch v phng php n ung go lt
mui m v nhn n nh, m b ti c p dng go lt
mt thi gian xong khng ai nu cho n nn b ti li b.
Ti v tm sch c v ti c thuyt phc bi l lun
trong sch. Ti cng mun thanh lc c th, cha bnh v
ng tiu ho ca ti, v ti thng cm thy nng n
mt nhc. Li thm bnh tinh thn hay mt ng. Hm
ti b cm cm au hng st dch ti nhn lun 1, 2 ngy
nhn dp tt u nm, thy d chu ti c nhn tip tc v
thy khng c cm gic ngon n nh trong sch ni xut
hin, nn ti c th tip tc nhn hn 40 ngy mi c cm
gic ngon n tr li, v nh th ti mi n li. Trong thi
gian nhn n, tun u tin ti nhn m c nh khng ai
bit v ti khng b st cn bao nhiu. Trc khi nhn n
ti cn nng 60 kg, sau hn 40 ngy ti ch cn 45 kg.
Ti vn i li bnh thng, ngi khng mt v tnh to. 3
ngy u ngi ti ni mn , nga khp ngi. Tinh
thn ti khng h mt nhc d th xc c hi st i mi
ngy. Khi n li ti n rt cn thn nh trong sch ch dn.

Ti t mnh nhn n qua sch khng c ai hng dn hay
chm sc.
Khi n li ngi ti vn gy yu, v phi 3 thng sau ngi
ti mi tr li cn nng nh c. Tuy nhin ti gt hi
c tht nhiu:
- S ngon n ti mc ti khng thy c mn g ngon hn
mn cm lt v ti khng cn thm c tht v tr thnh
ngi trng chay t u nm1999.
- H thn kinh ca ti nh nhm hn trc, u c khng
b cng thng nh xa, khng cn kh ng. Khi n li ti
ng nhng gic ng rt su.
- Cc bnh lt vt bin mt. Ti quan tm v thc hnh
thin nh.
Sau ny b ti cng n li go lt vi ti.
Ti thy rng thanh nin ngy nay hay vui n ung nhu
nht ri i ht karaoke ch c g hn.
5. Nguyn Th Huyn (Sinh nm 1976)
a ch: S 2 T 34A TT May X40 Khng Trung - T. Xun
HN
Tt nghip khoa cao ng ting Php, i hc ngoi ng,
i hc quc gia H ni nm 1999.
Sau y l bi vit ca bn Huyn v trng hp nhn n

ca mnh:
I DNG CM XC SAU 9 NGY NHN N
Ln u tin, ti tip xc vi php nhn n v dng sinh
cch y 4 nm qua mt bi bo trong chng sch bo c.
i th l bi bo ca ngi phng php nhn n, sau n
li ng qun bnh m dng cha nhiu cn bnh nan
y m khoa hc hin i phi b tay. Bi bo cn vit nhiu
ngi c tnh nng gin, ch k hay u su... n ung s 7
cng sa i c tnh nt... i ch! Hay ra tr, mai ta th
lun. V cm nhn khi nhn n ca ti cng nh bo
vit, thm ch ti thy khng gh gm nh tinh thn ti
chun b. Cun sch gy n tng nht i vi ti l cun
Tuyt thc i v u? v Khoa hc n chay. Tuy nhin
nu khng b mc mt ci mn gn hu mn vo thng
5- 2001 th chc l ti cng chng chu nhn n di ngy,
cn trc th ti c ln nhn n ngn ngy. Ngay m
trc khi ti quyt nh nhn n ti b ci mn hnh h n
ni khng ng c: Nga, chy nc v sng ty. Vn l
mt ngi a hnh ng, phiu lu v th sc mnh trc
kh khn, ti quyt nh phi nhn ngay hm sau. V ti
cn nh nh in l ti rt s sng hm sau mnh i . Nh
cch y bn nm, ti mang gi bnh ko n biu b L
nhn dp tt. B L l ngi p dng nhn n cha bnh
nhiu ln thnh cng v b ph bin cho nhiu ngi a tr ti gi qu, b ni: Nu my c qu tao th hy n
y nhn n vi tao, tt ny tao nhn n. Trc tt thin h
c gng mua sm thc phm, st sinh sc vt n tt. Khi
n tt xong mi ngi u cm thy mt mi v mc bnh
n khng cn bit ngon, thng b to bn hay tiu chy.
Ti ch va nhn n 9 ngy nn chng nghim cha c
nhiu. Hn na, vic nhn n khng cn xa l vi bt k ai
n Qun cm chay thin nhin. D vy, ti cng xin
vit i dng chia s cng cc bn.
Nhn ti ngy th 7, ti c c hi chay a ln Ho Lc.
y l ngy ti mt nht v cng l ngy lm ti xc ng
nht. Tinh thn ti bng sng v mt tinh yu su sc
tri dy. Ti ao c lm c tht nhiu vic tt, em li
c nhiu nim vui cho mi ngi.
Ti ngi cng xe vi Oanh, anh Quang v con anh Quang.
Ti nh mt ln xe rung ng mnh, cnh tay ti ri thng
xung mt ci khng th t bm li, rt mt v th xc.
n Ho Lc, ti nm sp xung t, p ton thn trn nn
t; bng ti c cm gic nh mnh ang m c qu t v
t m ang tip sc cho ti, d chu v cng... Ti c mc
k cho mi ngi ku bn hay tr mt nhn ti nm. Bui
chiu, Oanh dn ti ln i nm. Ti bit n thng ti
lm, n bo: Mai Huyn n li ri, Oanh s tng Huyn
mt chic o. Ti thm p: Oanh i, nu bn nhn ri th
tinh thn bn trong khng au kh nh hnh dng bn
ngoi u!. Ti nm p mt trn i ngt ngn cy xanh,
trng non bt u mc. Ti cng cm nhn ngun sc sng
mnh lit t lng t m truyn sang, hnh phc qu! Khi
Oanh a ti v ti mi nhn ra bao nhiu con cn trng
nht l nhng con kin to en b ln ti cng khng thm

t ti. Nhng ngi a ti ln Ho Lc, n xong ri v
H Ni, cn b L l mt trong nhng ngi nhn n u
tin ca phong tro dng sinh theo thin nhin H ni,
b tng hng dn nhiu ngi nhn n thnh cng,
sau khi b cht ht ng ci i ng. m y ti khng
th no ng c. Ti m ca ra ngoi v cm thy cnh
m trng tht thn tin. My, trng, sng nc, c cy, i
ni yn tnh thun khit, lm ti ngt ngy. Sng hm sau,
ti nghe anh gc vn ni chuyn Ci gi y - m ch ti to gan lm, n chng s g c, m hm khuya khot th
m ra cui vn ngi mt mnh, nh! Lc ti mi
nhn ra sao mnh khng s nh, ti vn l a nht nh
cy c m, l tht?
Sau 9 ngy nhn n ti rt nhy cm v thc n. Ti ght
cay ght ng bt canh v m chnh. Lc ny, mi rau
hoang, mi cm lt, mi en... sao m thm ngon
nguyn thu n th. c m hon thin bn thn t lu
c thc tnh, m mt trong nhng c m y l nm
c cha kho ca cch nu n thin nhin qua chia
s tnh yu ca mnh vi mi ngi.
Ngi ghi li my dng ny l khi ti n li cm lt c
gn mt thng. Nu bn mun bit thm chi tit xin n
thm qun dng sinh Cm chay thin nhin 33b Thi
H (T: 5142882).
Theo kin ca ring ti th mi ngi hng nm nn nhn
n mt t nhn n 7 ngy lm sch c th, lm mi li
cm xc. Nu khng c iu kin th nhn mi thng hai
ngy (ngy rm hoc mng mt) v tt hn c l vn dng
mt cch uyn chuyn phng php Thc dng trong
i sng hng ngy sau khi nm vng l thuyt m

Dng (7 nguyn l v 12 nh l v Trt t V tr ca GS
OHSAWA).
Bnh lun: Huyn thch p sp ngi xung t nh l mt
hnh ng t nhin, c thc y bi ng lc g? V khi
nhn n c th c dng ho; bn Huyn ca chng ta
cng hi dng nn t l m nn bn c mt nhu cu
t nhin mun lm nh th v lm nh th bn thy rt l
d chu m chnh bn cng khng hiu v sao li th, cn
chng ta th khng th no hiu ni v sao bn Huyn li c
hnh vi l lng khc ngi nh th. Nng lng ca t
tr thnh th b tc qu gi cho bn Huyn. Qua y, bn
Huyn s phi hc hiu v tnh nng ca t ai pht
trin bn thn: Mi th nh bn u xung t m t
khng h phn ng, t m thm chuyn ho thnh hoa,
thnh cy tri... nui sng con ngi. t c rt nhiu c
tnh qu bu...
6. Nguyn Ch Anh (Sinh ngy 9-10-1978)
a ch: 54 ng 16 Hong Cu, ng a, HN (T 8516722).
Ngh nghip: V cng.
L do nhn n: Ti n qun cm chay thin nhin, ng
Thi H v c quyn Tuyt thc i v u, vn ti b
bnh hong n: Mt, da vng. Lc u ti n s 7 mi
ngy th ht vng da, ri ti n chay trng theo phng
php OHSAWA mt thng, sau ti n mt ba tht ch
v ngay sau ti nhn n 7 ngy. Trong qu trnh nhn n
phn ng y ht trong sch, tuy nhin nhng ngy cui nhn
kh khn hn. Khi n li ti cng thy ging nh trong
sch t.
Sau khi nhn n ti thy da trng hn c, tc mt hn,

kho hn, chc chn ti s n theo phng php OHSAWA.
nh: i bn nhy gii nht H Ni (Tr Anh v Khnh Thi)

Mt ln chng ti phng vn bn Khnh Thi: n theo
phng php Ohsawa bn thy th no?, bn pht
biu: Trc y cha n theo phng php dng sinh,
nhy mt ting l mt. Nay nhy n 3 ting.
Cui nm 2001, bn Khnh Thi cng nhn n mt t 10
ngy, sau bn tng ln 4kg, tr p ra khng ng. Hin
ti i bn nhy hu duyn vi nhn n ny sp sa i biu
din Nht, M. Hai bn ny nhy gii s 1 ca Vit Nam.
7. V Hi (Sinh nm 1963)
a ch: 10 Nguyn Gia Thiu, H ni (T: 8224033 - D:
090432415).
Ngh nghip: Ho s.
Mc ch: Th cha mt (Thu tinh th c rui v my).

D dy hay au, thn yu, ngt mi d ng (mi khi i
thi tit)... v lung tung cc loi bnh cha bit, hu qu
ca 40 nm n nhu.
30/5 (Ngy u tin):
Sau ba n tra cc mn (ngha l tht c lu b) kt thc
lc 14h30 th ny nh th nhn n thm d mt vi
ngy. Ti cn 59kg (23h30). Ti khng n, thy i, ci i
t nhin. Vo xng v c ngy.
31/5 (Ngy th hai):
Vn i theo thi quen khi n cc ba n nhng cng d
qua. Ti c bn r i nhu, vn i nhng ch ngi nhn v
ung nc khong lavi - kim tra s ham mun v ngh
lc. Bm nhu m phi ngi nhn ngi khc nhu. Quyt
nh nhn t nht 7 ngy hoc mun n u th n. iu
ng s khng phi l i v mt m l s cm d ca cc
cuc hn h nhu nht m mnh thng xuyn c v b
tham gia. Ti nay chy nc mi. 21 h cn 58kg. 23h c
sch ri ng. Khng a c, i 4 ln.Vo xng v c
ngy.
1/6 (Ngy th ba):
Vo xng v c ngy. Thin t 8h15 n 8h45. Hi mi

lng. Khng dm k vi ai ngoi ngi thn v cc bn o
v chuyn nhn n, nu khng s nhn c nhng li m
nghe cn kh hn l nhn! Tuy vy vn lc quan v tin
tng lm (khng bit ri c my ngy?)
Bt u thm ngt (kem lnh, bnh ngt). Thm c xi lc
na. 22h cn 57,2kg. Nc mi ht chy, lng ni nhiu
nt nh, ng vo th nga. Hi ngy ngy st. Cp
nhit 367, a khng, i 6 ln. Xem phim n 24h10,
c sch ri ng. Bng bt u ro bi ca sc si, nhng
cng khng thy i lm.
2/6 (Ngy th t):
n my ming bnh ngt ngon tuyt vi, cht nh ang
nhn n, vi nh ra ph ph. Bc qu tnh dy th ra l m mng h va (Hm 1/6 nhn thy bnh ngt thm qu).
Thin t 9h45 ti 10h15. V nh. Tt in thoi trnh
cc cuc gi nhu nht ngy th 7 v ch nht. B khng i
Ho Lc.
Nhn chung trong ngy cc cn i c du i, thm xi lc
v ngt. Kht nc hn my hm u, a khng; i 5
hay 6 ln g . 23h cn 56,5 kg. Nhit 3675. cm gic
ngy ngy st v m.
3/6 (Ngy th nm):
nh rng chy mu, cc nt lng chuyn thnh
en, nga. i li c hi mt, hi c cm gic bun nn khi
nm xung, nh mt mnh bun gi in thoi i lung
tung cc ni chi nhng khng gp ai, duy nht mt ngi
c nh th li tnh khu, kht, ung nhiu nc. Nhit
3685. Chy nhiu nc mi. Nhn chung c ngy khng

i lm nhng cng ng di dt ngh v n. Khu gic lc
ny pht trin rt tt. Cc nh hng xm xa gn un nu
mn no u bit ht (trong khi v ngi bn cnh m
khng ngi thy mi g). Bun ng nhiu. Thy mt nhiu
hn hm qua, c bun nn na, vn cha c du hiu g
ca a. i 5 ln, nc tiu ht hi, trong nh bia. 22h cn
56kg.
4/6 (Ngy th su):
Sng ng dy cht bt ra mt t ting c ( l t nhn
n). Thy hi l v t lc bit t ny n by gi khong
15-16 nm, m ch bao gi dng n, th m sp cht i
ri li bt ra - hay tht.
Khng thin c, u cng thng tri lung tung. Kht
nc. Thm 1 bt nc lu rau, 1 bt min, 1 bt canh da
lc, 1 v xi np, 1 ci kem sa... ni chung thm tt. ng
l i khng c ai c m khng phi tr.
19h30 cn 55kg. Nm nhiu hn ngi. Thy hi au d dy
v au lng (ngay tht lng) v nn nao kh chu, vt v
khi ng.
5/6 (Ngy th by):
Ng dy thy kho hn, ung v mt cc nc nng rt d
chu. au lng. Cc mn sau lng mt gn ht. au d
dy.
21h15 cn 54,5kg. Chiu v ti khuya thng mt hn ban
ngy Kh ng.
6/6 (Kt thc t nhn n by ngy):
Ng dy ung mt cc nc nng rt ngon, thy kho hn

cc hm trc nhiu (chc l do tm l), bnh thng
nhng ngy ma gi v thay i thi tit nh th ny th
no cng b ngt mi (d ng) nhng bnh ny mt i
t hai hm nay (k c nm di qut). Khng cn phi nh
thuc. 15h30 cn 54,3 kg. 17h30 long trng n ch mt
tha cho long go lt nh mt i tic. Cha bao gi thy
v c ch nh ngy hm nay. Tuy nhin c th n li hi
sm nn s ngon ming vn cha trn vn - kt thc t
nhn n 7 ngy t ba ti 30/5. Khng a c.
7/6:
Sng thy kho hn nhiu, vn n cho lt long. Cn tip
tc gim (54kg). Nhit 368.
Kt qu tm thi sau t nhn n by ngy:
- u v thn th: Sng sut linh mn hn (7/6). Thn th
thanh nh (nu thch c th bay)
- Mt: Bt mt s ln rui v my thu tinh th, hy vng
s ht dn - cn c thi gian kim nghim.
- Mi: Thnh nh mi ch - cn c thi gian kim nghim.
- Tai: Cha c iu kin th. cn c thi gian kim nghim.
- Tr nh: Chc chn tt hn.
- Cc bnh khc: cn c thi gian kim nghim.
- Di mt nhiu ngi: L mt k t nhin b in trong 7
ngy - khng cn thi gian kim nghim.
V trn y l bc tranh ho s V Hi v sau t nhn n.

Bc tranh rt ngha v phng din o hc v tm linh.
Cc bn hy quan st ci thng ip thng minh v tinh
nghch m ho s mun gi gm v bn bit ngi trong
tranh l ai?
Bnh lun: Bn c bit v sao bn V Hi nhn n ri m cn
thm bnh ngt v kem? Bnh ngt v kem theo phng
php ca chng ta u l hai th cc m. Bn V Hi l
ngi n mn tuy nhn n c th bn c dng ho
nhng tr phn on trong by ngy nhn n ny ca bn
V Hi cha quay c v im gc bn c th bit t
la chn mn n thin nhin, nhng mn n bn V Hi
thch mt cch t nhin m bn k trong nht k th mt
na l mn n thc s khng tt cho c th. Tuy nhin
trn nhng bnh din khc th bn c tin b nh tr
nh tng trng, c bit vo ngy nhn th t bn V Hi
vn cn nh mnh ang nhn n c trong gic m, l
mt u im biu hin mt thc cao m khng d g
ta c c. y l mt kh nng tim n rt qu m nh
nhn n pht l ra... v c bit hn l bc v a chi
ca bn rt l ngha, rt thin. Tuy nhin nu sau t
nhn n ny, bn V Hi li quay v n nhu tht c nh xa,
th cng ging nh ngi i lm c 10000 ng th li
t i 9000 ng vy. Chng ta cng chc cho bn V Hi
tinh tin trn mi chiu hng nh.
8. Nguyn Mng Hng (Sinh nm 1942).

a ch: Nh 18 t 46, phng Dch Vng - Cu Giy - H
Ni.
Ngh nghip: Tt nghip HTH Ton.
ng Hng l mt ngi n chay trng tu thin t 1994.
Do vy, y l kinh nghim ca mt ngi n chay trng
tu thin (ngi gy mnh khnh) thc hin nhn n
thanh lc c th v trc nghim mt t nhn n, nh
mt ngi lm cuc th nghim ngay trn thn mnh, ng
dng c th mnh nh mt phng th nghim v c
nhng tri nghim khc bit hn mt ngi nhn n vi
cc mc ch khc, ng l mt ngi bn o ca chng ti
v sn lng chia s kinh nghim. Chng ti c c mt
ti liu qu (Nht k 15 ngy nhn n) xin cung cp cho cc
bn.
Ch thch nh: ng Hng sau ngy nhn n th 15 v hai v

chng ng Hng chp thng 2 nm 2002 (c hai v chng
u nhn n v l nhng ngi n chay trng, tu
thin).
Thc hin nhn n t ngy 31/3 - 21/7 nm 1997
Chun b nhn n: Nghin cu k cc ti liu v nhn n
theo phng php Thc dng.
Tm hiu kinh nghim ca cc v thc hin, c bit l

du hiu ca bin chng, cc bin chng, qu trnh chuyn
tip sang n li, hiu qu ca nhn n, chng nghim i
tht, i gi,...
Mc tiu nhn n cn t c:
- Chng nghim c ngi tu hnh d thc hin nhn n,
chng nghim s khc nhau gia i gi v i tht.
- Khi nhn n vn lao ng nh bnh thng.
Trc khi nhn n nn c giai on gim n. Ngy u tin
nhn n:
Bit l ngy u bc vo kh khn, nn tm mi cch
khc phc. Cm u vo son bi, dy hc v lm cc
vic vt trong gia nh. Thnh thong phi th dn bng:
Do chi, xem tivi, c sch.
Kt qu ngy nhn:
T sng n 18h khng n, khng ung. Trc khi t lp
hc v (p xe i, v khong 5 km mt lt thm 4 km i
chi) c nhp ging 1/2 chn con nc phng mt.
Cm nhn: Cui ngy thy xut hin triu chng nc gii
mu nu sm, c m, i bng, c lc qun au, mi mt,
ming hi,...
Ngy th hai nhn n:
y l mt trong nhng ngy gay go nht nn xc nh
t tng t u.
Kt qu ngy nhn: V phi tip khch, dy hc 2 bui tra

+ 2 bui chiu, li p xe i xa nn phi ung nc nhiu
hn (gp 3 ngy u), tuy kh nng nhn n vn tt.
Cm nhn: Nc tiu sm hn, c cm gic nhit, i hn,
nhiu lc qun au, mi mt, ming vn hi, nhc xng
t hai bn hng, 2 chn (t trn xung bn chn)
Bi hc:
Khi mt nm ngh mt lc, i li, chuyn trng thi (nm,
ngi...) phi nh nhng, chm ri.
Khng c tip cn nhiu vi mi trng kch thch n
ung.
Ngy th 3 nhn n:
y vn l chng u gay go, nn sn sng i ng vi
mi din bin c th xy ra.
Kt qu: Mt ngy tri i rt an ton. Ngh dy hc
nhng phi tip khch nhiu nn cng ung nc nhiu
hn, vn cm thy cn cc triu chng ca ngy th hai:
Nc tiu sm, ming vn hi, li thnh thong hi nng
(nh giun a). Bui ti (khong 8 gi) thy chng mt
nhc u - c th mt phn cn do thi tit thay i? Da
d thy nhn nheo, thy nhc mi trong xng, bp tht
tay, chn, cm thy au nhi. dng bin php ung
nc nng, nm ngh v ti ng sm - tuy hi kh ng su,
cm thy gim dn cc triu chng k trn.
Ngy th 4 nhn n:
Ngy u tin bc vo giai on an ton, nn cng yn
tm hn. Tuy khng phi i dy hc, nhng vn phi son
bi, tip khch nn vn phi ung nc nhiu. Cc din

bin vn nh ngy th 3, nhng c mt hin tng l:
Khong 12h km15, ang son bi, thy nhc u, chng
mt, hoa mt, lin ct sch v, ung mt t nc nng v
ln gc nm. Lc u tim p mnh, sau gim dn. Bng
nhin c mt lc g dn nn ton thn lm cho khc nc
n, khc hi h nh mun gii oan iu g, trong khi khc,
c ngh: Khng hiu ti sao mi ngi t b, m, anh, em,
con chu, n bn b hng xm ai cng thng, cng qu
mnh, m sao khng bit thng mi ngi, v c nh th
cng khc nc n hn, khng km hm c. Khong 40
pht sao mi tm lng xung. Sau khi x mi, lau sch, c
nc mt, mt qu, ng thip i, gn 2 gi chiu mi tnh.
Lc ny ngi thy nh nhm v kht nc.
Bui chiu vn sinh hot bnh thng, c cm gic cao
rng mn dn. Ngi thy mt v yu hn trc. Thy
thc n khng cn mun n na.
Ngy th 5 nhn n:
Thi tit hm nay chuyn sang rt nng Bn nn bui
sng thy lnh, hoa mt, nhc u. nh rng, ra mt
xong li phi i nm, n 9h mi dy. i do quanh nh
cho thch nghi vi iu kin rt, sang bn ng b chi. n
11 h ngi son bi v chun b ln lp. Khong 12h 15pht
ln ngi c mt lc ri ng cho n 13h30. Trn ng
i n ni dy hc thy mi mt, au chn, nhc u, bun
nn... nn phi i rt nh nhng v chm. Dy 2 tit u
cng phi gng nh v lc mt qu c nm xung ngh
mt lt. Khi n lp th hai tip sau , lc u vn mt,
nhng v cui dn. Phi ung nhiu nc nng hn.
Bng vn qun au nh c giun phn ng. Trn ng v,

lnh qu, phi mc o ma, ra ngoi ai cng tr mt nhn.
Qu l mt ngy y kh khn nhng thnh cng.
Ngy th 6 nhn n:
Ngy ny tri qua rt nh nhng v nhanh chng.
Bui sng dy vn lm vic vt nh mi khi, sang thm ng
b ri v ngi son bi. Ti tip khch mt lc, ri c sch
v i ng.
Cc hin tng v nc tiu, ming, chn tay,...vn nh
trc, nhng gim au. c bit, ngi thy mt mi hn,
thnh thong bng li qun au (chc l giun). Lc u hi
kh ng v cm gic v xc gic v khu gic rt nhy.
Ngy th 7 nhn n:
y l ngy cui ca s ngy ti thiu trong mt t nhn
n.
Cc din bin cng nh c v gay go v quyt lit hn:
Ngi mt mi r ri, cc ng tc ch cn hi mnh l
thy hoa mt, chng mt, nhc u. Ming lun tit ra cht
c qunh mu xanh, vng hi hi, rt kh chu. V vy
lun lun phi xc ming, tng cng ngh ngi.
C nh ngy ny, nu ai thi ch, bc nhc, do d, tho
mn th s d nh ch cuc nhn n.
Ngy th 8 nhn n:
Vn nh ngy th by.
Dng nh cng bi tit cn mnh hn, sc ming

lun cha , thnh thong cn th ra x bt mc hi.
Khi ng, do ngi gy, cc t th nm phi thay i lun,
ngi mi mt nhng ng c. Hi th, i lc nh ht
hng. Nhng kt qu cm nhn sau 8 ngy l: Ton b hm
rng cht li (chng t c th c dng ho), trng
ra, sch s, cc cao rng rng gn ht. Da d nhn nhi,
trn tru. Hng cu tng ln trng thy.
Ngy th 9 nhn n:
Ti hm th 8, do s sut ung t nc m thi k bi tit
ang mnh nn bui sng thy i tiu rt, nhit v but.
Sau ung nhiu nc thy gim dn cc triu chng
trn.
Hm nay l mt ngy bi tit mnh nn phi nhiu ln
nh rng, sc ming, h hi v ung nhiu nc nng.
Ngy th 10 nhn n:
Sng dy ngi c tnh hn, cm thy s bi tit c gim,
song chn tay r ri, c ng rt kh v phi lun lun
thay i. Nhng lc c ng, di chuyn hoc cc t th
khng thun li, gy kh th, lc phi ht hi mnh
(nh th kh cng) mi tr li bnh thng.
Ngy th 11 nhn n:
Sng dy c cm gic bt u c bnh phc. Tuy ngi
vn mi mt, mi c ng di chuyn vn phi nh nhng
chm chp, nhng din bin v bi tit c thay i: Nc
tiu trong hn, cht nhy tit ra ming hi hn. Bui
tra, hin tng l ca ngy th t lp li: ang ng tra,
bng tnh gic lc 1h 20pht, c mt cn dn nn t di
ln v c ngh n mi ngi u thng mnh l ti li

khc nc n nh mun x b mt ni oan c no . Sau
10 pht th ngui dn.
Ngy th 12 nhn n:
Sng dy thy vng u (c l do thi tit thay i). Cc
din bin bi tit tip tc gim: Nc tiu trong hn, m
qunh, hi hn...Tuy nhin ngi cng mt v cng
r ri hn. Bui chiu lc nm ngh li thy mt hin
tng nho nh: My mt lin tc, khng dt, ht t ny
n t khc, ch c iu khng phi mt thng m l
mt tr hu (huyt nm trn n ng). Bui ti, nc tiu
trong hn, m di vn cn nhng mi hi gim hn,
nh ta vt qua mt bi rc.
Ngy th 13 nhn n:
Sng tnh dy, mt vn cay, dng nh ng cha y gic.
Dy nh rng, ra mt xong li ng tip. Lc dy, tuy ci
thn th ch cn da bc xng ny ch no cng thy nhc
mi, thy au, nhng ngi sng khoi hn. Nc tiu gn
trong, m vn c, nhng mi hi cn khng ng k.
Ngy th 14 nhn n:
Mt ngy tnh to, bnh thng. Cc du hiu bi tit ang
i n kt thc.
Ngy th 15 nhn n:
Sng dy, ngi rt sng khoi. Cc du hiu bi tit gn
nh dng hn; ming ch cn ng, kh v kht nc. Hin
tng i tht rt r: Thnh thong bng vn cn co,
mun n, sau t giy li thi v ngi vn thoi mi (nh
ngi i gi v hoc au d dy). Ti dy ra khi ging,

nh rng, ra mt v ung mt t nc ri i nm li mt
lc.
Cc thng s cn ghi:
Cn nng: 35 kg
Vng ngc 73
Vng bng: 54
Vng mng: 78
Vng cnh tay: 19
Vng c tay: 14
Vng i: 36
Vng c chn: 17
Ngy n tr li u tin:
Theo d nh, ng 6 gi n ba u tin v sau c sau
1 gi n tip 1 ba. Thc n l nc cho long go lt vi
vng en. Dng c l cc con v tha nh dng cho tr s
sinh. ng 6 gi m cho vn cha nh. Lng khao kht,
mong i khin cho thi gian tri i qu chm. Th ri 6
gi 15, tha cho u tin vo ming, nh c mt vin
linh an thn diu. V sau mt ngy n li, ngi tnh to
hn, chn tay t, tri t nh sng sa li, mi vt
chung quanh u rt mn yu.
Ngy n tr li th hai
Thc n vn nh ngy u. n tra, n mt cht b cho,

nhai k thy khng c phn ng g, li trung tin tt.
Khong 4 gi chiu, quyt nh n 2 c khoai luc inh
v lp tc n 5 gi tng c ton b b tn ng
cui rut gi, sau 17 ngy b lu gi. Bi tit c, ngi
nh nhm thm mt nc na, sng khoi v tnh to hn
ln, dng nh cc tr lc c bn c tho g.
Ngy n tr li th ba:
Thc n vn nh ngy th hai, nhng thm , en
v n c nc ln ci. Bui sng vn n khoai luc inh cho
nhun. Bui chiu thy ngi i li d hn, quyt nh
n th mt lng cm, nhai k.
m ng tt, ngi nh thy kho dn.
Ngy n tr li th t:
Bui sng vn n khoai luc inh (l cch luc khoai
khng cho nc m cho inh vo, kiu ny n rt ngon),
cho go lt vi en v . Bui tra n mt t cm.
Bui chiu, sau khi thy bi tit bnh thng lin quyt
nh n tng lng cm ln, nhng nhai k.
m ng ngon.
Ngy n tr li th nm:
gim lng n cho v tng cng thm cm v vng
en, nhai k. Khng r v l do thi tit hay l v l do g
khc, sc kho vn cn yu, nn bi tit tr nn kh khn,
lin dng bp khoai lang luc b tr, nn gii quyt
c mt phn.
m rt kh chu v vn bi tit kh khn.
Ngy n tr li th su:
i tin t nhin thnh mt vn phc tp. C th do
khoai lang nng nn phi gim n v tm cch n tng
cng thm rau (dn, ngt, lang) cho mt v nhun
trng. Tr ngi mi ny khc phc c mt phn. m
vn thy kh chu.
Ngy n tr li th by:
Hin tng kh khn v bi tit ang suy gim dn th
nhng cn nng p ti mt cch tai hi! Khp ngi chn
tay pht ban thnh tng vng ln, gm nhiu con rm to
mng nc. Ti v m nga qu, nh phi gi, th l cc
mn nc v ra, gy nga. Li phi trt ln ngi lp m
khng sinh phng nhim trng.
Tht l Ho v n ch!.
Bnh lun:
Hin tng khc l mt hin tng tt v rt qu v l
mt hin tng t nhin... Nghe chuyn, b m ti cng l
mt ngi n chay trng v tu thin nhn xt ngay: Gii
to su nh! Nhn xt ny rt chnh xc. Nhn n khng
nhng thanh lc v th cht m cn thanh lc c tm linh,
nhng th nng lng vi t hn, c th l bnh din cm
xc, n ng khng d g khc, thnh ra nhng mun
phin h thng giu kn c, nhng nhn n lm cho th
ny tr nn mong manh nhy cm v h c th khc d
dng gii to nhng bc xc su kn ngm su vo
cc th nng lng khc ca bn th m chnh h khng
hay bit. Qua y ta cn thy nhn n cng cn l mt liu
php gii to stress rt hiu qu.
ng Hng cm thy mt nhic do khi nhn n vn i dy

hc, khng b tr ngh ngi c nhiu thnh ra khu
khai thn kh tn b mt sc thm.
Khi n li l c th vn cn trong tnh trng bi tit tip
tc, nn phn ng ca c th l bnh thng. Nhiu ngi
nhm tng l n li l dng bi tit, nhm to, c th l ta
bi tit nhiu hn: i tin, tiu tin, m hi, mn nga,
i c,... Thc ra c th s mi mi bi tit v c u vo
tt c u ra, nhn m cn bi tit th hung h khng
nhn? Tuy nhin bi tit do nhn n s khc hn bi tit do
n li, hay bi tit bnh thng hng ngy. Sau khi n li,
c th s cn nhng phn ng bi tit trong giai on mi
n li, cho nn khng c g ng lo ngi. Chnh ti, sau mi
t nhn, ngy n li th nht, th hai, th ba u i i ra
mt th nc snh mu bn rt gh, v ln no ti cng
gp li hin tng ny my ngy n li u tin.
ng Hng n li khng ng theo kinh nghim sch a
ra, m n theo ca ng nn kt qu khng c nh v
hin tng nga vn nm trong qu trnh o thi cht
c, l mt hin tng phi mng hn l ng ngi. Cn
mun i tin d dng khng g bng du vng hay b
vng, nu khng n mn Ch m ph (bt sn dy nu
vi vng en). n li khoai v rau l th cc m ngay sau
khi kt thc t nhn n lm dng ho c th l khng
hp cch. Trong trng hp nu c tip tc n nc cho
go lt rang thm t ngy na ri mi chuyn ch n
dn dn, ti tin chc ng Hng s khng b nhng hin
tng nh trn. V thi gian n li th cn nguy him hn
nhn n. Thnh cng hay tht bi l do qu trnh n li s
quyt nh chnh.
9. V Vit Thanh (Sinh nm: 1943)

Ngh nghip: K s.
a ch: 14/18A ng ng Quan, Ngha - H Ni (T
- 7563920)
iu chnh thn tm u l iu rt kh khn. iu tm th
dng thin iu khin. Thin th c nhiu cch nh tc
gi Phm Th Ngc Trm ni kh r trong Thin l g,
tp 2. Cn iu chnh thn, theo ti ngh ch yu phi dng
phng php n ung hng ngy. n ung th t xa n
nay c rt nhiu cch: n ung sng, nhng sng phi
kho mnh. Mun kho mnh, hoc khng b m au
bnh tt chng ta phi iu chnh thc n, thc ung hng
ngy. Mt trong nhng cch l nhn n cha bnh,
nhng thc ra phng php ny cng l iu chnh thn
xc chng ta mt cch rt hu hiu. Nu bit r s thch
ng ph hp ca mi con ngi chng ta vi thc n, thc
ung hng ngy a vo c th. Bn thn ti cng tng
nhn n 2 nm lin trong thi gian 7 ngy/nm. T ti
rt ra c cch n ung hng ngy thch hp cho bn
thn, khng nhng gim bt bnh tt hu hiu m tm
tnh cng t thm minh mn, sng sut, ngy cng thy
an lc. T mi thm tha rng iu c thn th cng
chnh l iu tm, v iu tm th cng chnh l iu thn.
Hai cch ny b tr rt c lc cho nhau.
10. Trng hp nhn n t nhin (b vi cha Thanh Sn)
Ti ang bin son li quyn Nhn n - cha bnh v hi
xun a ra mt vi kinh nghim c nhn cng nh
nhng kinh nghim rt hiu qu, rt c o, ly k v th
v ca nhiu ngi nhn n.
Nm 1998, qua ch Nguyn Vn C, mt ngi bn o

chn thnh gii thiu, ti quen bit s thy m Tnh tr
tr cha Thanh Sn thuc khu vc danh lam thng cnh
cha Hng. K t ti thng ra vo khu vc cha
Hng vi bao hng th v c m. Cha Thanh Sn l
mt ni c phong thu p v c a kh kh tt, ln no
chng ti vo cng ti tn v kho ra tng ngy.
Ngoi nhng ngy xun hi ng c, cn li ngy rng
thng di th cha vng v, hp vi nhng ngi mun c
mt ni yn tnh v an n trm t mc tng, v nht l
ni y cn l mt ca rng, thng c rau sng (t thng
2 m lch cho n thng 8 m lch), rau B Cng Anh, hoa
chui rng, c mi... ring cha th cn c cc loi rau sch
v c bit l thy tr tr th n cm lt v n mi ba
tra, m thy vn ngy mt mnh kho bo tt, thnh ra
ni y cn l ni m chng ti - nhng ngi theo trng
phi go lt - n ung theo thin nhin rt thch.
V hi t c nhiu th th v nh th, thnh ra nhng
ngi bn ca chng ti u rt thch n thm v li
cha t ngy thc hnh np sng thanh cao lnh mnh.
Qua nhiu ln vo thm cha trong vng 4 nm qua, ti c
nhiu dp sng cnh b vi gi ca cha tn l b Nm (tc
Nguyn Th Gi, sinh nm inh Su) nm nay 65 tui; dn
d thn mt b ci m k cho ti nghe v cuc i ca b.
B l mt ngi c hon cnh c bit, l ngi tng
chu nhiu cnh kh, th nhng ngy nay gp b khng ai
c th tng tng ra c mt ngi mnh kho tho
vt, nhanh , trc tnh v sng c tnh ngi; trng p v
kho mnh l thng tui gi 65. B k c ln b nu vi
t cm phc v l hi; b lm vic gp nhiu ngi
khc. Chng ti u qu b, nhng ring ti th ti cn
thng thch eo theo gip v a tru b. Ch l

ngy nh ti thng vi ng b ni v gn b c tui th
bn b ni, nn ti c mt thi quen l c thy cc c gi l
ti u yu qu, m b Nm th c nhiu nt ging b ni
ti lm.
C ln chng ti chng kin b di thy tr tr v khng n
trong hai ngy, trong hai ngy ny b vn lm vic hng
say cn hn c lc bnh thng. Sau b n li bnh
thng v khng c king khem g.
Cho n t va ri ti vo cha Hng 5 ngy (cui
thng 11- 2001), th ti li cng thn qu v ch ti b
nh c mt s sp xp theo thin , v ti ang thai nghn
quyn sch v nhn n. Khng hiu sao ti c tm tc khen
b l sao b p th, sao b tr th, sao b kho th, sao b
y sc sng nh th... v ly lm l na, ti nhn ngm b
rt chm ch ngng m nh b ht hn, nh th ch c b
hin hu duy nht trc ti. Ti nhn b nh nhn ngi
ti yu nht trn i v t dng b ni l mi khi b tc
gin iu g bao gi b cng nhn n di hn, cm thy
c mt ci g , ti lp tc ch n cu ni ca b v hi
b mt lot cu hi theo duyn lnh dt dn. Chng ti rt
i th v v c nghe mt ngi k li mt cch sinh
ng n nh th, v nhng iu chng ti mi thot c
c mt cch s si t sch v v gi tr ca s nhn n:
- Th b c hay di khng?
B ci bo:
- C!
Ti hi tip:
- Th mi nm b di chng bao nhiu ln?

- Chng 5, 6 ln - B li va ni va ci v chng ti cng
va hi va ci y t m hng th, xem chng mc
ly k ang c chiu hng tng dn.
- Th b thng nhn n bao nhiu ngy di?
- Tu trng hp c khi 2, 3 ngy. C ln 5, 7 ngy.
- Ln no di, b cng lm vic tng hn ngy bnh thng
hay sao?
- Ln no ti cng lm hng hn! C ln na m ti vc
cuc ra ng v cuc n sng th thy c gn c so
rung, c nh khng hiu ti i u. B k li nhng iu
ny trong ting ci r ra th v, ting ci ca b ly lan
bc x ra lm chng ti cng tr mt ci thoi mi ht c
v cc k khoi tr khi thy nhng iu chng ti ang tm
kim li c n tn ci ngun ca s hng th ln. C
ngi a tru l bit b Nm nh th th ln no cha c
vic g th c kch cho b tc gin b lm vic hng say,
li tn cm! Chng ti li c th ci v ci, b
cng ci, c cy v mt trng mi su cng ci, dng
nh c V tr cng cng ci vi chng ti v cu chuyn
l lng hy hu ny.
- Th sau khi nhn vi ngy b n li th no? B c n cho
hay n bnh thng ngay?
- Ti n li bnh thng.
- Th khi n li b c thy ngon n khng?
- Khng, vi ngy sau mi thy ngon n.
- Th b nh li xem sau mi ln nhn v di nh th b c

kho hn hn trc khng? Mt thi gian sau y.
B ci ni:
- Lc mi n li thng thy khng ngon v ngi bi
hoi; sau mt thi gian c thy kho hn ra.
- Ti sao nhn n m b li lm hng th?
- Ti mun lm hng ln cho n cht lun i cho kh!
B li ci v chng ti cng thy bt ci v ngh mun
thot kh ca b vi hon ton bt ng, vt khi kh
nng t duy logic ca chng ti.
i tri i, cng mun cht th li cng sng nguy nguy!
Li cn sng khe, sng tr trung vui ti lnh mnh.
Chng ti ch cn bit tn thn s tn ti k diu. Ho ra
cuc sng lun y p nhng bt ng th v y hng th,
li mt ln na chng ti thm mng vui v ci DUYN m
chng ti c c. Bao ln chng ti gp b, nhng c ln
no chng ti tip xc vi b mt cch su sc nh th
u, c ln no chng ti c nghe b k nhng chuyn
th v b ch cho cng vic hon tt quyn sch ca chng
ti n th. iu ny lm ti nh ti cu th ca ai m
nh th Vng T ni vi ti: Kho tri chung m v tn
ca mnh ring. Mi mt ngi u cha ng v vn b
n ca V tr.
Cu chuyn ca b vi gi kho khon y sc sng mm
rng t b sng t nhin hn nhin n nh th, da mt b
mu nu bng p gn nh khng c np nhn v b
thng lm vic lun chn lun tay, sc lm vic ca b
lun lun bng hai ba ngi, iu ny lm tan i bao nhiu
l thuyt v gi gn sc kho m ti bit, tht l bt kh

t nghi (khng th ngh bn). Ch vi b quyt: Tc gin
hay bun ru th dt khot khng n, m ch ai bo ban
iu ny cho b, b p ng cuc sng mt cch trc
gic m li ng n, chnh xc n mc c th ly lm
kim ch nam cho chng ta.
Khi tc gin hay bun ru d dy l ni nhy cm nn n
thng phn ng nhanh tc khc bng cch khng tit ra
dch v t nhin tiu ho thc n, cho nn thc n n
vo tr thnh kh tiu v thng lm bng y ch; n vo
ch t lm hi d dy v h thng tiu ho. Ti cn nh ti
c c mt quyn sch tm linh, c nhng nh tu
hnh nhy cm, khi h di chuyn i tu xe, h cn nhn n
trong sut chng ng gi gn sc khe. Cn gio s
OHSAWA th khuyn trc khi ln din gii iu g th nn
ci bng trng. V ci bng trng th ci u y, v
ngc li khi ci bng y th ci u trng. Khoa hc
chng minh khi n no, mu no dn xung d dy tp
trung tiu ho thc n, nn lc s suy ngh sng sut
km i. Nh ngy cn hc o vi Thng To Thch Tm
Cn, c ni cho ti hay l chu hy quan st m xem c
my ai hc hi hay tin ho g c nhiu ci bn tic
u. Cu ni ca c gm vo trong tr ti cho ti c bao
dp trc nghim iu c ni.
(Rm thng 10 nm 2001)
Bc nh ch nh hng ca mt trng ln nm ngi n

b. Nhng tia sng cng nng lng ca mt trng lm
thn tr v c th h thay i, lch lc v hng phn cng
nhy mt iu nhy vui ri ( nim ny pht sinh mt
thi gian lu trong sut th k th 18 ti chu u).
KT LUN
Nu ta c quan nim m Dng tuy i lp nhng b tc
tng tr cho nhau th bnh tt chnh l mt qu trnh ci
to cho sc kho, l mt ting ci bo ng cho ta bit s
sai lm trong cch n ung hng ngy, l mt phn ng do
bn nng ca c th bo v sc khe ca mnh. V d
nn ma l mt cn bnh hay l mt cch o thi mt
thc n khng thch hp ra khi d dy. Ho l mt bnh
hay l mt - hnh ng cn thit ty kh cc cht c hi
ra khi ng h hp? i t l mt bnh hay l mt qu
trnh khai tr nhng cht c hi ra khi b my tiu ho?
Cc chng vim l mt cn bnh hay l mt qu trnh ci
to, phng th ni xng, lin tht, ng so hoc y
cc vt l ra ngoi, st l nhng cn bnh hay l nhng
hot ng cha bnh ca c th? Nh vy bnh c phi
l k th ca ta chng? Bnh l g? Bnh phi chng l mt
s qut khi ca c th em li s qun bnh cho c th
l mt tn hiu ca ngi bnh kp thi sa cha li s n
ung ba bi ca mnh. Php nhn n khng tha nhn s
hin hu ca hng trm hng nghn bnh m ch trng
mi trng thi gi l bnh nh nhng s biu l khc
nhau mt tnh trng duy nht: s thiu qun bnh m
Dng trong c th gy ra do n ung sai lm.
Nhn n trc ht l s ngh ngi cho c th m khng c
mt loi bnh tt no m s ngh ngi li khng em li
ch. S ngh ngi l mt dp tt cc c quan kin to li
nhng c cu h hi phc hi sinh kh. Nhn n gip cho c
th bi tit cc c t sinh t trong mu huyt, ng
trong cc m. Nhn n lm tr trung cc t bo, cc th tht
hn bt c mt phng php no. Nhn n lm tiu s m
tha cng nh cc mn nht, ung sy trn c th bng

cch t phn ho nui dng cc m cn thit cho sinh
mng. Sau thi k nhn n c th ng ho hu hiu hn
cc thc n b dng nn thng sau c ln cn hn
trc kia ni nhng ngi gy g.
Sau thi k nhn n nu bit n ung ng qun bnh m
Dng th c th s c mi mi sc kho. Bnh l bn
ch khng phi l th, c th chng l quan nim lm lc
ca ta v php n ung khng hp vi qun bnh m
Dng. K th ca ta chnh l kin gii lm lc ca ta ch
khng phi l bnh, l vi trng... Trong lc nhn n, c th
tit kim sinh lc cn thit dng trong vic tiu ho, dng
vo vic khc nh hn gn cc vt thng, ci to cc c
cu h hng, chng li cc vi trng, v.v... Sinh lc khng th
trong cng mt lc phung ph trong nhiu lnh vc, c
quan ny hot ng qu nhiu bt buc cc c quan khc
km phn hot ng. Sinh lc dnh mt hot ng
ny sn sng c em s dng thn hiu cho mt hng
hot ng khc l mt lut tng quan ca cc tng ph
trong ngi.
Bc s Waklter ni rng: Khng c mt phng php tr
liu no c th ci to sinh lc thn hiu bng cch nhn
n. y l mt phng php thin nhin li lc trong mi
bnh tt, gip s tun hon, ci thin s tiu ho, tng
cng s bi tit, phc hi sinh lc, hng vng sinh kh
chng g so b kp. Nhn n cn thit cho bnh kinh nin
cung nh bnh cp tnh.
Theo trit l ng phng th nhn n l phng php
cha bnh theo t nhin, theo o, theo nguyn tc v vi:
Bt tranh nhi thin thng. Trong lc nhn n tuy khng
dng thuc men g i tr bnh tt nhng chnh nh ch

con ngi tht s khng nhng tay vo m o t hnh,
m Dng t iu chnh ly. o tri ? Khc no cy
cung dng ln: ch cao th p xung, ch thp th nng
ln. C d th bt i, ht th b vo (o c Kinh chng 77). Ngi khng lm th o lm nn tuy l
Khng lm m khng c g l khng lm. l nguyn l
ca php nhn n.
Theo ngha , Gio s OHSAWA dy rng: Ta khng nn
cha mt bnh g c bi v t n s t iu chnh ly. Bnh
tt c l do tn ti ca n.
kt thc chng cui, ta nhc li thm mt ln na li
i thoi vn tt ca i Mc Kin Lin v v Thin y K B
trn cung Tri ao Li:
- Ti c ngi t lm bnh nn cha theo cch no?
K B p:
- Nn nhn n l tt hn ht...
Trch Kinh I PHNG TIN BO N, quyn th 6
Mi bn tm c: NHN N NN BIT ca G.P Malakhov
(chnh l quyn Phng php t cha bnh tp 2)
Nguyn Th Thuyn, sinh nm 1952, l Pht T.
a ch: 38/18 ng Hunh Vn C, x Chnh M, th x
Th Du Mt, tnh Bnh Dng.
T: 0650.821792
Nm 2002 ti chn n v khi khm bnh bc s chn on

suy nhc thn kinh. Sau ti i siu m. Bc s kt lun:
Nhiu khi u nh c. Trong nh ti c sn quyn Tuyt
thc i v u? ca Thi Khc L t trc c chc nm
m cha s dng ti km lc c bi bo trn An ninh
th gii (ngy 25-7-2002) ca Hong Anh Sng ng ti
v nhiu trng hp t cha ung th bng n cm go lt
v nhn n. Khi ti quyt nh c li quyn sch qu v
nhn n t cha bnh.
Ti nhn c 21 ngy, bu bt nhng cha ht.
Sau khi n li 2 thng ti li nhn mt t 2 tun na.
Ln th ba sau chng 2 thng ti nhn 1 tun. Ln u
trc khi nhn n ti nng 54 kg.
Sau 1 nm tnh t t nhn u tin ti nhn n ln th 4,
nhn lin 6 tun l v sut cht v thiu kinh nghim v
c th b nhim lnh trong qu trnh nhn n. Sang tun l
th 6 ca t nhn n c mt hin tng l m v th ti
tip tc nhn c lu nh vy l n tun th 5 th vm
hng v mi c th tun ra rt nhiu m xanh m trng,
ngi ti lc tong teo cn nng ch cn 28-30 kg.
Nh nhn n ko di v thc ra l cha thnh cng m mn
v ti cho c th b nhim lnh cho nn nh kinh
nghim xng mu ny ti khuyn bn hy gi gn s
m p ca c n l 11 khim cn dao cho nn ta nn
ht sc cn thn.
Th hai ti c kinh nghim l phi nhn n lu nht m c
th cho php th v s tn ti ca s sng cn ca thn th
lc cht c mi chu bt ra khi c th. chng c l
ti nhn n n 11 ngy th m xanh m trng khng x ra,

m ch c nhn nhiu ngy th n mi chu ri c th.
Kinh nghim th 3 l khng nn qu lo lng v s hi m
n li cho nhiu sau t nhn n di ngy ly li phong
m phi phc sc t t, ht sc t t v thn trng.
Kinh nghim th 4 l nn n cho trc khi nhn n cho
c th khi phi tch t phn c trong c th. Nhiu ngi
khng i cu trong sut qu trnh nhn n v khi n li i
cu b to bn kh khn. Nu c th th dng bin php ty
rut (theo cch ca Yoga) hay n cho nh vi hm trc
khi nhn rut c sch trong qu trnh nhn.
Nh nhn n m ti pht hin ra c tinh hoa ca phng
php go lt mui m ca gio s Ohsawa, ng a cho
nhn loi mt con ng ngn nht kt hp vi s pht
trin tm linh ca tng c nhn. Nht l nu bn l mt
thin nhn th phng php Ohsawa s tr duyn rt tt
gip bn t chn n con ng gic ng.
Trong khi nhn n ti gp c tinh thn v u khng bit
s ca nh Pht, v l mt kinh nghim qu bu nh
nhn n ti mi pht hin ra c. Nu ta c chnh kin v
chnh t duy th ta s c dp chim nghim nhiu iu qu
v gii thot gic ng qua vic nhn n.
Li bnh: Chng ti c li khuyn bn khng nn nhn di
ngy nhiu ln trong mt nm, ngha l mi nm nhn t 7
ngy tr ln th ch nn nhn t 1 - 2 ln v mi t cch xa
nhau. Nhn mt t 15 ngy tr ln th ch nn nhn mt
nm/1 ln.
Ti c dp theo di nhiu ngi nhn n t nhiu nm nay.

Mt s ngi vn theo ui phng php ny sau nhiu
nm trng, trong c mt s c bc tng tn l Gii
Thanh, ngi Nng, ti gp c l bn cng tu trng
thin Shwe Oo Min, Min in, thng 11 nm 2006. T
dng c k cho ti nghe l c thc hnh mi tun nhn n
mt ngy, t gn 3 nm nay, c l ngi n chay trng.
Khi c k chuyn ca c, ti thm cm n duyn lnh ci
duyn ng tri se, ci que ng tri t v ti t tr li
c cu hi trong u ca ti, khi nhn thy thn thi
ca c: Ti cha gp mt ngi n chay no c sc kho
theo kiu nh vy. Thn thi ca c kh qun bnh, ti
tn trm tnh. Sc kho ca c kh tt, nhan sc xinh ti.
V chng ti cng mi mit tu tp v gi chnh nim v
trnh tr chuyn nn ti cng khng kp hi c nhiu v
chuyn n chay ca c. Nhng d c n chay cch no m
thn thi v sc kho ca c nh th l tiu chun ch ra
cho ti thy l c n ng v sng ng.
S c Gii Thanh
Tuy nhin, nhn y ti xin thng bo nhng kt qu ca
vic theo di vic nhn n t pht ca nhiu ngi (trong
c ti) trong nhng nm qua v c li khuyn nh sau:
1. Khng nn nhn n v mc ch cho mau khi bnh v

khi khi ri th li quay li cch n v cch sng c - l
nguyn nhn gy ra bnh tt.
2. Khng nn nhn n vi ch mt mc ch l khi bnh
tt, m nn nhn vi quyt tm thay i s phn, thay i
c thi quen tham n, v Ohsawa ni rng: ngi bnh vn
thng l k tham n.
3. Sau khi nhn n nn tm sch tm linh v sch thin
c v thc hnh mt cuc sng hng thng, gn gi
cc bc thin tri thc. H l ai? l nhng ngi c yu
mn v knh trng, bit ni v chu nghe, li tht ra su
sc, khng v c buc rng, ngi y quan tm hon ton
n s an lc v thch tin b.
Lu :
C nhng ngi nhn n nhiu ln, khi sc khe tng
ln vn qun i iu cn bn: ci cn l quan st c ci
tm tham n l ngun gc chnh ca nhiu bnh tt trn
thn v trn tm. C ngi va n li sau mt k nhn n 9
ngy n ngy th hai li n tht c. Nh vy nhn n ch
lm cho c th tr nn suy yu v lm hng thn ca mnh
mt cch nhanh chng. Nhng ngi khc nhn n m
khng bit k thut iu chnh m dng sau mt thi
gian n li th li mc nhng loi bnh mi, v h li sng
thng nhn n ti mc h c c cht no kh chu l h
li nhn n, lm nh n l phng thuc thnh cha th
bnh tt. H qun i rng nhn n v cu nguyn l phng
tin rt tt c th v l nhiu iu trong cuc sng.
Ci quan trng hn l phi c c thi sng ng n,
thu hiu lut cng bnh v s dng thnh tho k thut
iu ho m dng trong cuc sng v trong bn th ca

mnh.
Tm li hiu o trc khi nhn n, th mi s dng mt
cch thng minh v khn ngoan vic nhn i cho bn thn
mnh; cch khc th phi gn gi nhng bc thin tri thc
thc s, hay hc hi gn gi nhng bc cao nhn bit cch
nhn n, v nhng ngi nh vy th v cng him hoi.
PH LC I: N UNG THEO NGUYN L M DNG CA GIO S OHSAWA

Gio s OHSAWA, ngi Nht tn tht l Nyoiti Sakura
Zawa, sinh ngy 18.10.1893 ti Kyoto (Nht Bn), ng bm
sinh bc nhc, hi ang cn b m v 3 em u ln lt
cht v bnh lao. Nm 16 tui, n lt ng mc bnh ho
lao v ung th d dy, cc bnh vin u b tay, sau n
nng nu mt Thin vin nh n ung phi php m
lnh bnh. T ng khi tm hy sinh c cuc i
nghin cu Dch l v ng y, khm ph v truyn b
phng php theo nguyn l m Dng c cng nng ci
to sinh lc tng gia tui th, cha lnh tt c mi bnh tt
gm c cc bnh m ngi ta thng gi l nan y nh:
phong ci, ung th, ho lao, suyn, au tim, bn, v.v...
Sau mt thi gian di thc nghim, ngy nay trn th gii
c rt nhiu ngi hu ht cc nc vn minh hng
ng v hoan nghnh nhit lit phng php dng sinh v
iu tr liu gin d ca Gio s OHSAWA. Trong s cc
mn ca ngi c rt nhiu v y khoa bc s danh ting
Nht Bn cng nh chu u v M chu.
Gio s OHSAWA nhiu ln nhc i nhc li rng
phng php n ung theo Dch l m Dng khng phi
do ng pht minh m chnh l c sn trong nn ng y
nguyn thu t 5.000 nm ri.
V php tr liu qu thun phc, cch n ung qu gin d,
lc ban u khng my ai tin tng nhng dn dn thy
kt qu ra ngoi c vng, lc by gi suy ngh k ngi ta
mi thy r s nhim mu ca l thuyt m Dng trong
phng php OHSAWA.
Theo dch l ca ng phng, vn s vt trong v tr u

c chia ra 2 nguyn tnh tng phn nhau nhng li b
tc cho nhau l m v Dng. Hai sc mnh ny c th v
tng t nh cc Bc v cc Nam ca chic la bn. Cng
nh chic la bn gip cho nh hng hi nh hng cuc
hnh trnh, lut m - Dng bit p dng s hng dn
cuc i ta i vo no hnh phc nh .
m xua ui m, Dng y li Dng; m qun qut
Dng v Dng hp dn m. Nhng theo Dch l th ta
ng nn c thnh kin c mt s g, mt vt g tuyt i
m hay tuyt i Dng trong ci i ny. Nhng g c
nhiu Dng tnh hn m tnh th gi l Dng v trong
trng hp nhng g c nhiu m tnh hn Dng tnh th
gi l m. Th d c sn dy c nhiu Dng tnh hn c
khoai m tc l Dng i c khoai m nhng li t Dng
tnh thua c sm, c ngha l m i vi c sm.
Theo ng y c truyn, c th con ngi c xem nh l
do cc thc phm bin ci ra v bnh tt l nhng hin
tng mt qun bnh xy ra trong khi bin ci y. Con
ngi l kt qu ca nhng g mnh n th bnh tt theo
nguyn tc u phi c cha lnh bng cch iu chnh
li cc mn n hng ngy. Chn mt s n nhiu Dng
tnh cho mt ngi n trong mt thi gian ta c th thay
i trng thi m ca ngi y v bin ngi y thnh mt
ngi c nhiu Dng tnh. Thng thng ngi ta mc
bnh tt l v qu lm dng cc thc n m lm chnh lch
cn cn qun bnh m Dng ca c th, v vy Gio s
OHSAWA thng khuyn chng ta nn chn cc thc n
nhiu Dng tnh.
Nhng c tnh ca m l: mm, lnh, nh, ti, tnh, c

khuynh hng ly tm, bnh trng, i ln, cha nhiu
nc, sinh t C, nhng cht ho hc nh potassium (K),
xy, a-zt, lu hunh, silic, pht pho, cal-ci, aluminium,
v.v... c mu xanh, chm, tm c v chua hay ngt. Do nhng
c tnh trn, thc vt tng i m i vi ng vt
Dng.
Tri li nhng c tnh ca Dng l: cng, nng, nng,
sng, ng, c khuynh hng hng tm, thu sc, h
xung, cha t nc, sinh t D, K, nhng cht ho hc nh
sodium (Na), hydro, cacbon, magnesium, thch tn, v.v... c
mu , da cam, vng, lc, c v mn hay ng. So snh cn
c theo cc c tnh trn, ng vt tng i Dng so vi
thc vt m.
Trn phng din sinh l v tm l k nh m nhng
ngi kh cht lnh m, s rt, da mt v hi t, sc mt
xanh, mu da trng, tc du, lng t, hay rng tc, tht mm,
hu l, huyt mch yu, dng s km, chng mt trong
s giao hoan, hay b di tinh, phi yu, ging ni nh, hay
trt mi, t v km, hay b i t, y bng, khng tiu. Tnh
tnh hay gt gng, do d, km tr nh, nht gan, bt mn,
lin thong, km ngh lc, mt qun bnh v tinh thn.
Tri li c xem nh dng l nhng ngi kh cht
huyt tnh, thn th vm v, khng s rt, da nng, sc
din ti tn, mu da sm, tc rm v en, phi tt, hi
th mnh, ging ni to, trng dng, ham chuyn sc dc,
tiu tin li, i tin to, t v tt n g cng tiu nhng
khng hp cc thc n to - nhit, tn tn, kch thch. Tnh
tnh th hot ng, cng ngh, can m, qu quyt, khoan
dung, a x giao, tr nh tt, vui v, qung i, sng sut,
thn kinh v tinh thn vng chi, nhng trong trng hp

qu khch li rt nng gin.
S d con ngi ny thuc m, ngi kia thuc Dng l
do hai yu t chnh: phn tin thin do di truyn bm th
ca ng b, cha m v phn hu thin do cc n ung ca
b m trong thi thai nghn cng cch b mm hng ngy
ca h. Cho nn mun c kho mnh, mun c cha
lnh mt cn bnh no ta ch cn n nhng thc phm
em li cho c th s qun bnh m Dng thch ng.
Theo s kho cu ca gio s OHSAWA th qun bnh m
Dng ca c th mt ngi kho mnh phi trong t l
m Dng bng 5. Dng nh tnh cht ca thc phm c
th nh r i khi tu theo lng potassium so vi lng
sodium m n cha. Nhng thc phm thch hp nht
gi ci t l y phi l trong s tng ng K/Na = 5.
Cn c trn dch l, sinh l v sinh vt hc, Gio s
OHSAWA khm ph rng con ngi l mt ging n cc
loi (crealien) ch khng phi l loi n tht m cng
khng phi l loi n rau tri nn thc phm l tng ca
con ngi gm i 80% cc loi v 20% cc rau tri
khc xo vi mui bin v mt t du tho mc; cc loi v
rau c khng nn trng bng phn ho hc v ry thuc
st trng. Cc loi phi hon ton lt, ngha l ch xay b
v cng m thi, cn phn trong ca ht lt phi c gi
nguyn khng c gi bt cm ca n i.
ng v phng din ho hc, go my thiu sinh t B1
thin nhin (a s nm trong cm v ring phn ph ca
mng la gi l scutellum chim ht 2/3 cht thiamine)
nn mt khi c tiu ho c th khng th t sch cht
glucit thnh C02 + H20 cho nn th st li l nhng cht
c gy ra nhng bnh ngu pht v thn kinh c th th

nghim mt cch d dng loi ng vt, c bit l ni
ging b cu (bnh a thn kinh vim). Cc bnh ngu
pht kia d nhin sinh ra do thc phm bn cht thin
nhin n vn v hi.
n ch trng nht l nhai tht k tiu ho mt phn ln
cc loi ngay t mm nh iu t ptyaline trong nc
bt.
Thc n to ra c th v c th con ngi cng nh mi
sinh vt l mt c cu bin dch khng ngng. Tng pht,
tng giy, tng sat-na, hng h sa s t bo ny dit i v
nhng t bo khc sinh ra thay th. Tuy sinh dit, dit sinh
nh vy m liu ai ngh rng mnh khng bao gi tm
c hai ln cng mt th nc trn dng sng tri l
lng.
Ngy nay khoa hc p dng cc cht ng v trong a ht
sinh vt hc c th chng minh rng cc cht prtin
trong c th chng ta c hon ton thay th ch trong
vng chng 1 thng, cn mu huyt th c i mi hon
ton trong vi mi hm.
Bc s Alexis Carrel t s thay i bt tuyt ca c th
chng ta bng mt hnh nh nh: Con ngi l mt thc
nc Niagara, b ngoi n c v lc no cng nh lc no
nhng tht ra th nc c chy i v i mi mi khng
ngng vi mt tc kinh hn: Hn 1.000.000 lt mu
chy ngang cc t bo ca chng ta mi nm. V bao nhiu
triu lt dng kh... Chng ta n ung khong 60kg n
v thc ung mi thng. Nh vy l chng ta t hp c th
mnh 12 ln trong 1 nm. Tht ng l mt s ho thn li.
Mt s bin ho trong c th nh vy gi l i t
(mtabolisme) c chia lm 2 loi tm tt nh sau: C

th ta cn thc n v kh tri sng nhng phi ng ho
cc cht y bng cch tng hp thnh nhng sinh cht ph
hp vi c th mnh. Trng thi gi l s din bin
(anabolisme). C th mun bo tn cn phi c nng lng
v mun lm cng vic thay th cc t bo gi cht cng
phi cn c nng lng. Mun c s nng lng cn thit
trn, c th phi ph hoi mt s sinh cht bng cch xy
ho chng. Nhng sinh cht ng ho b ca x thnh
nhng phn t nh hn v cui cng thnh C02 v H20.
Trng thi dng dng ny gi l thoi bin (catabolisme).
Cc phn ng trn c xc tc nh cc iu t (enzyme)
trong b tiu ho v trong ton c th chng ta.
Nhn thy s bin ho trn, ta hiu c b quyt v u n
ung by b th au m, mau gi, sc p chng tn phai v
n ung theo thut trng sinh ca gio s OHSAWA li
cha lnh c tt bnh, lm cho tr trung v sng lu.
m Dng l ci gc ca cy sinh mng, kh huyt v nh
cnh l, m nh ai ai cng thy rng thc n lm ra kh
huyt, vy bit la chn thc n ng qun bnh m
Dng cho c th tc l bit ci to phm cht ca kh
huyt mnh tc l bit vun ti gc r cho m Dng sung
tc v qun bnh th cnh l t nhin tt p xinh ti vy.
Ph bnh php n ung theo nguyn l m - Dng ca
gio s OHSAWA, bc s Parodi vit: Chnh nh Gio s
OHSAWA nn ti nm c nhng cng yu m ti tin
rng xc tht nht v bnh tt, sc kho, dinh dng v ti
vn mi nh n ng v nhng cng yu y.
Ti khng bao gi nghe mt trong nhng bui ni chuyn

ca ng m khng rt ra c vi nguyn tc hoc gio l
i vi ti c v c sc.
Nhng chim nghim trn bn thn v ni cc ngi bnh
thuyt phc ti v s li ch ln lao ca php tit thc
trng sinh v nhng nguyn l xy p nn tng cho
php tit thc trng sinh y.
1. TM LC CCH N THEO NGUYN L M DNG CA GIO
S OHSAWA
i thc n gm t 70% n 90% cc loi lt v t

30% n 10% rau c.
Cc loi
Go, np, bo bo, k, hc mch, dng th no cng c
nhng go lt l thc phm qu hn c v t l K/Na ca n
l 4/5 gn nh tuyt ho i vi con ngi. Nu cm go
lt th phi nhiu nc hn khi ta nu cm go my;
lc cm cn cng trn bp than lu hn cho cm
chn v go lt cng hn nn lu chn hn. Khi cm si,
thm 1 mung c ph mui bin sng khi nhai nc bt
ra nhiu hn. Khng nhai cm c c th nu cho m n
cng rt tt. Go nhiu dng tnh hn go trng.
Rau u
1. Kh: mi ngy c th n thm mt nm u , u en
hay ht sen (n c v cng) nu chn. C th nu chung vi
cm.
Khng nn n bt c mt th u no khc.
2. Cc th rau c khc: nhng th nn dng l c rt, c

ci, c sen, b , hnh, ti ty, hoa l, l b cng anh, rau
cc, rau dip m, rau dip qun, rau ci soong, rau khoai
lang, mp ng.
Tuyt i king dng: c chua, c qu, c di d, khoai ty,
mng tre, gi, da chut.
Khng nn dng: u a, u vn, mng ty mp ngt,
ac-ti-s, da gang, c u, gi, nm, c ci ng, t tri,
tiu...
3. Cc thc n huyt nhc: C, tht, tm, cua, mc, s, hn,
v.v... ch nn n t, cn trong lc cha bnh th khng nn
n.
4. Sa v cc ph sn: b, t mt, sa chua, c th dng
cht t khi lnh; sa d nhiu Dng tnh l tt hn c. Cn
khi au th khng nn dng.
5. Tri cy: Lnh mnh th c th n cht t nhng loi tri
cy nh pomme, to, du ty, tri trng g, lu, na. ang
c bnh th khng c n.
6. ng: Lnh mnh th thnh thong n cht ng en
ch to theo phng php c truyn nh ng en
Qung Ngi.
7. Gia v: cc loi tiu, t, dm, gng, c ri, qu, bt ngt
(m chnh), tu v yu u khng nn dng.
Nn dng nc tng lu nm, tng c, chao kho, cht
t ti, ng. Gia v chnh c th ni rng l mui bin.
8. Du: Khng c dng b cy, margarin. Nn dng du

m (vng), du lc nguyn cht. Khng c lc bng cc
cht ho hc. ng n du sng cha kh.
Thc ung
Ung t chng no tt chng y, ung nng v khng b
ng. Khng bao gi nn va n va ung, trnh ng
ung cc loi nc tri cy, ru nho, ru , nc
lnh...
Nn ung nc ch gi (ch bancha), nc l vi, nc go
rang, nc u hoc u en rang, nc cc th l dip
qun, l sen, l cc, l b cng anh, l ngi cu phi kh.
Ta nn ung t mi ngy 24 gi ch i tiu 2 hoc 3
ln. Nu nhai k trong lc n th t nhin ta thy t kht
nc trong ngy nh s lng nc bt cha mt s
nc kh nhiu ri, ung va phi th khng bao gi thn
th v tay chn rn m hi.
Trong 5-7 hm u ngi ta thy kh chu v ung t nc
nhng nn c nhn ni dn dn quen i v ngi ta khng
cn thy thm nc na. Nh ung t v n lng mui,
sc kho tr nn do dai v ngi ta khng bao gi b
trng nng lc lm ngoi tri.
2. NHNG PHN NG C TH XY RA LC MI BT U P
DNG PHNG PHP OHSAWA
Trong lc mi u p dng phng php OHSAWA thnh

thong cng c ngi gp nhng phn ng ca c th. a
s nhng ngi b phn ng mnh trong lc n ung theo
nguyn l m Dng u l nhng ngi thng ngy c
th b u c do cc th kch thch nh: ru, c ph,
thuc l, thuc phin, cocaine, cc cht ho hc hoc cc

gia v v nhiu ng, tht m, v.v... V s thiu thn t
ngt cc cht kch thch hng ngy, ngi n ung theo
phng php OHSAWA cng b nhng bin chng gn
ging nh lc ngi ta mi nhn n. Phn ng nhng ngy
u cng mnh th kt qu tt p cng sm thu hoch,
bnh cng chng lnh. C kin nhn tip tc n ung ri
cc phn ng gim dn cho n khi bin mt hn cng vi
bnh tt ca mnh.
Nu nhn n lp li qun bnh m Dng cho c th
ri sau n ung theo nguyn l m Dng th tuyt i
khng bao gi xy ra cc phn ng trong lc n ung nh
nhng trng hp ni trn.
3. BY CCH N UNG THEO T L QUN BNH M/DNG = 5/1
CA PHNG PHP OHSAWA
Gio s OHSAWA thnh lp php n ung trng sinh

ca ng trn nn tng dch l m Dng trn khoa sinh vt
hc, sinh l hc, sinh ho hc. ng nghin cu phn tinh
tu ca Y hc Trung Hoa, i chiu vi Y hc Nht Bn, n
v Ty y, kho cu n php dinh dng ca cc dn
tc khp u, , M, Phi, rt kinh nghim trong hn 40
nm cha bnh khp th gii lp ra 7 cch n ung c
th em li sc kho v hnh phc cho i sng ca con
ngi nu ngi ta bit cch s dng thc n cho ng vi
lut m Dng ca nn trit l ng phng. l mt
nn trit l v v tr nh lut hc, sinh vt hc v sinh l
hc. Nhng d khng rnh v l thuyt, bn cng c th
chn 1 trong 7 cch n ung sau y v theo ng li ch
dn v thut trng sinh em li sc kho v hnh
phc cho mnh.
T cch n s 4 n cch n s 7 l cch n ca ngi n

cc loi (cralien).
Nu nh bn thay th tht c bng rau tri (s 2 n s 1)
bn s thnh ngi n tho mc (vgtarien).
Nu nh khng thy sc kho tng ln nh mun th bn
hy th n cch cao hn. Cch n s 7 l cch n d nht v
khn ngoan nht. Trc ht hy th n theo cch gin d
nht trong 10 hm v theo ng nhng li ch dn sau
y:
1. Khng c n ung cc th g do k ngh sn xut nh:
ng, nc ngt, n nhum ho hc, nc lnh,
trng khng c trng, nhng thc n ung ng hp hoc
ng chai.
2. Sc khe tng dn vi s am hiu lut m Dng, bn
c th n theo nhng cch di mt cch thn trng nu
nh bn mun n hoc n u th cho bit tu .
Tuy th bn c th tip tc n trong thi gian lu chng
no th n m khng c hi g c t cch s 3 tr ln n
cch s 7. Nu bn khng thy kh hn th bn th n theo
cch s 7 trong mt hoc hai tun, hoc hng thng, hng
nm cng tt.
3. ng n rau tri trng bng phn ho hc hoc ry st
trng.
4. ng n nhng thc n cc ni xa a li nht l

hp. Cc loi v rau c tt hn ht ch nn n th trng
trt a phng, khng cch xa ch mnh qu 50km
(theo nguyn tc thn th bt nh, c ngha l ngi v
t rau c khng la nhau).
5. ng n rau c tri ma.
6. Tuyt i trnh nhng thc n cc m nh khoai ty,
khoai lang, mng tre, c chua, c d, c qu. Phng ngn
ta c cu: Mt ming c l ba chn thuc.
7. ng n cc cht gia v ho hc, ch nn n mui bin
thin nhin.
8. Cm ung c ph, ru, ht thuc, ni chung l cm
dng cc loi c c cht kch thch, hng phn. Khng nn
ung cc th tr c nhum mu ho hc d gy ra bnh
ung th. Ch nn ung ch gi thin nhin khng pha ch.
9. Hu ht cc thc n ng vt (gm c b, phomat, sa)
nh g, heo, b ( u M) u c sn xut v nui
dng bng cc cht ho hc. Nhng phn nhiu chim
chc gia tri, c ti v s, hn th khi ci nn nhim cc
cht ho hc.
10. Tuyt i nh ch vic dng mi th thuc men hoc
bt k loi thc phm no khc ngoi cc ba n trong
thi gian n ung cha bnh theo phng php
OHSAWA.
11. Phi nhai tht k, nhai cho n lc no c cm tng
cm bin thnh sa l c. Mun mau lnh bnh
chng no phi nhai nhiu chng y. Mi bng cm phi
nhai t l 100 ln. Thnh Gandhi thng dn cc mn :

Cc con phi nhai cc thc ung v ung cc thc n.
12. Ung nc t li mi ngy ch i tiu 2 ln (n ng)
hoc 3 ln (n b) l va.
Hi trung tun thng 5-1965, trong dp n Hu ging dy
Dch l m Dng trong php n ung, gio s OHSAWA
c vch mt thc n hng ngy thch nghi cho sc kho
dn chng Vit Nam x nng ca chng ta nh sau:
Cm 60%
Rau c 30%
Tri cy 10%
sm thu hoch nhng kt qu m mn trong lc ban
u mi p dng phng php n ung theo nguyn l m
Dng ca Gio s OHSAWA, chng ta nn lu chim
nghim nhng nhn xt t m v nhng kinh nghim ca
bc s Pierre Parodi ng trong Nguyt san Joie de
vivre s 22 thng 12 nm 1960 v cch n ung theo
phng php OHSAWA nh sau:
I. NHNG SAI LM THNG MC PHI TRONG PHP N UNG

THEO PHNG PHP OHSAWA
- Nu nhiu qu, nn nh mi ngi ch dng nhiu nht l

2 mung xp du thi.
- n nhiu qu m khng nhai k nn cng kht nc.
- n nhiu rau sng qu: ch n 2 mung xp mi ba
n, nn xem nh gia v. Lun lun gi t l 70%90% cc loi nguyn cht.
- Nu n cho vo nhiu nc qu. Thng thng cc
loi phi nu cho hi kh (nhng tht chn) nhai cho
ngon ming.
- V c vi th rau sng c php n, ngi ta n nhiu
qu. V d: n lun mt a to x lch cresson hay b cng
anh m ng l ra th vi ba l l .
- V mun chng lnh bnh, ban u ngi ta c rn nhn
ung nc qu ng, sau thnh lnh ph gii bng cch
ung hng lt nc v n tng cn tri cy, rt nguy him
(d b ph thng nh chi).
- Ngi ta lnh bnh mau khng phi v c rn qu m
thi gian l cn thit:
... hai thng rt nghim nht,... hai nm ch thn trng v
ng ra ngoi l li qu... nhng ch sau 10 nm ngi ta
mi c th mun lm g th lm...
i vi ngi gi v tr con, s gim nc phi ni hn.
H c th n thm mt t tri cy, mt ong v thc n lm
bng sa v dng t mui hn. Khi no cn tng thm
lng mui th phi n di hnh thc trn ln vng (m)

vi mui, v sau y l cch lm:
- Mua vng (m) nguyn v, b vo trch, un la liu riu
khuy cho u tay, rang va chn th thi.
- Mt khc rang mui bin cho mt nc i ri gi tht
nh.
- Trn ln nhau, bn phn vng, mt phn mui bt.
- B vng vo ci, gi cng vi mui.
- B vo l y tht kn.
Ngi ta n ln vi t n trong ba cm t 1 n 10
mung c ph mt ngy (3 mung c ph mi ngy l va).
II. VI S BT B THNG THNG LIN QUAN N PHP N
UNG NY
1. Thiu cht prtin sc vt: nhng cht prtin tho

mc cng y cc acitmin ca cc loi v rau u (u
, u en, u xanh) b tc.
Vi th tho mc c mt gi tr b khuyt, cc cc loi
cn tt hn tht v sa, th d nh kh du m v hng
qu (cng trnh kho cu ca b Rondoin) ch c prtein
ca trng l hn n thi.
Nhng thc n b khuyt cc loi l nhng thc n em li
cho c th nhng cht m cc loi khng c.
2. Thiu sinh t C: nhng kho cu mi y ca Nht v
Anh chng minh rng trong cm cc loi c cht
nguyn sinh t C, c th chu nng trn 150o v t cht
c th c th ho hp thnh sinh t C.
Li na, mi ba n hng ngy c cht t rau mi hoc rau

dip, chng nhng nhiu sinh t C hn cam v c chua,
v.v... m cn c nhiu sinh t A na.
Nhng sinh t D th trong mng la nguyn cht, du
olive, du lc.
Ch : ng n thm mng la m na, y trong cc
loi nguyn cht ri.
Sau ht l sinh t trong nhm F do cc acit bo khng bo
ho ca du tho mc. Cc acit bo cng c bit gip
s bin ho cht Cholesterol trong c th. Nhng th du
ng tin cy v phng din l du m, du olive, du
hng qu, du lc. Trong phm vi ny dng m sc vt
hoc macgarin th c hi - kho cu ca b Rondoin cng
b nm 1957 trong K yu ca Vin V sinh thc phm.
3. S ung t lm nhc thn: Tht ra th tri li. Chng ta
th nhc nh li nhng kt qu tuyt diu ca php nhn
n kh ca Volhard trong bnh thn vim cp khuch tn
(ngi c i n mc 7 v 10 ngy php n tht kh).
Li na, thn c mt kh nng bi tit cht NaCl (mui n)
trn kh nng m ngi ta thng tng (kho cu ca
nhng ngi c Buckenwali do bc s Bayle tng
trnh trong Croix gamm contre Caduce. Volhard
c ch nh lm v gim nh to n Nuremberg v
tng trnh kt qu ca nhng cng trnh kho cu ).
Nhiu ngi c th bi tit 30gr v nhiu hn na cht
NaCl trong 1 lt nc tiu.
Nay vi thc phm cc loi cho d c n mt ngy 4-5 tha

mui vng i na th cng cha qu 10gr n 15gr NaCl l
mt vic rt thng.
KT LUN
Sau ht, nn lun lun rng nhng kho cu ca vn
dinh dng gm mt phn ln nhng iu cha bit v
k no khn ngoan hn c trong lnh vc ny l bit trng
cy vo nhng qun bnh thc phm c truyn t ra c
kh nng to ra c nhng ni ging cng trng.
Nn tng ca php OHSAWA ng l nn tng ca s dinh
dng truyn thng ca nhiu dn tc nng dn cng
trng Ty phng cng nh ng phng v Cc
ng. Nhng s qun bnh u b o ln khp Ty
phng v hu ht.
Nhng yu t c th thay i ca php dinh dng ny tu
theo kh cht hay l bnh tnh, trc ht l lng nc v
trng lng mui ri sau t l tng i gia lng cc
loi, rau c v tt nhin cng tu tng lc i vi cng mt
ngi bnh m thay i t l ca cc yu t ni trn.
Bc s Pierre Parodi
PH LC
PH LC II. PHN LOI CC TH BNH V
THI GIAN CHA LNH
Cn c trn kt qu thu hoch c, gio s OHSAWA chia
tt c cc bnh lm 7 loi v t theo th t sau y theo
thi gian trung bnh cha lnh mt cch hu hiu v
chc chn.
I. Mt: Cm, s mi, n mt ngon, au s s, kinh nguyt
khng u, v.v... Cha lnh trong 2 hoc 3 ngy.
II. au n: au nhc na u, bun nn, au dy thn
kinh, au trong ngi v cc khp xng, v.v... Cha lnh
trong 4 hoc 5 ngy.
III. Bnh ca kh huyt: bn huyt, bnh huyt hu (mu
khng ng hoc chm ng), bnh bch huyt sang thp,
bin ng tnh, ung sang, ung th, i ng, niu huyt,
nhiu cht ure trong mu, suyn, tim p chm, phong
hi, sng rut tha, sng rut gi, chng huyt thuyn tc,
tinh thn thc lon, tnh v khun v dc (khng sinh ),
lit dng, v.v... Cha lnh bnh trong 15 hoc 20 ngy.
IV. Thn kinh m tu cng v cng giao cm: Chng
phong thp, chng au hng, au lng, chng au thn
kinh hng, sng khp xng, chng ngnh ho, bnh bi
lit, v.v... Cha lnh trong 1 hoc 2 thng.
V. Tng ph b h hng: Bnh tim, bnh gan, bnh thn,
bnh d dy, bnh rut, bnh phi, bnh trong bng, t
cung, v.v... Cha lnh trong vng 2 hoc 3 thng.
VI. Bnh v thn kinh: Mt ng, hi hp, bi hoi, u bnh,

thn kinh suy nhc, u ut, bnh hysteria, c on, v.v...
Cha lnh trong 3 hoc 4 thng.
VI. Bnh kiu cng: S hi, tht vng, in cung, chu
ng, ghen ght, ch k, h tin, t ph, cc, t vn, git
ngi, v.v... Cha lnh trong 5 nm hoc nhiu hn.
PH LC III: QUAN H CA NHAI K THC N

Ti xin lu mc cn thit ca s nhai k cm cho n khi
no c cm gic bng cm bin thnh sa ngt. a s
qun chng khng ng rng s nhai k thm nhun
nc bt cc thc n cc loi v c bt l giai oi tiu ho
u tin quan trng v chnh do y m s tiu ho trong
d dy v trong rut c d dng v sau. Cc tuyn nc
bt mi ngy trung bnh xut tit 1 lt ri u phi khng
c cng dng ca n: cht ptyaline trong nc bt thu
phn tinh bt chnh thnh gluct v dextrt theo cng thc
ho hc sau y:
2(C H O )n + nH20 ---> nC H O
6
10
12
22
11
i vi cc thc n rau, c, tho mc, nhai k ph v cc

mng cellulot ca t bo lm d dng s xc tc cc enzym
v gip tc dng cc dch tiu ho c hu hiu v nhanh
chng hn.
S xut tit nc bt cng c tng gia nh s nhai lu
v nhai k. Ngi no mun c kho mnh v n ung
d tiu ho nn nhn ni nhai lu v nhai k cho n khi
cm bin thnh sa long hy nut. Nhng ngi c thi
quen va n va ung hoc chan canh vo m la thng
rt li nhai lm cm khng thm nhun nc bt, cho
nn cng vic tiu ho rut v d dy tr nn nhc nhn,
kh khn lm suy tn rt nhiu sinh kh ca cc c quan
ny.
Chnh nh ni ming m ngi ta cha lnh c cc
bnh ca d dy v rut, ri t y nh hng tt p n
cc tng ph khc trong ngi.
Horace Fletcher mc bnh kinh nin, cc y s ng thi

u b tay v kt lun l ng mc phi bnh nan y cha
bit s cht khi no trong sm ti. Thy y khoa t ra bt
lc, ng ta nh chim nghim cn bnh ca mnh ri
quyt nh nhai tht k cc thc n v l lng thay sc
kho ca ng cng ngy cng hi phc, sinh lc c ci
to hon m n ni v sau ng tr thnh mt nh th
thao danh ting; trc ng ta l mt con ngi bc
nhc, hp hi, b y khoa rung b v khoanh tay kt n
nan y.
Sau y ng Fletcher vit sch, chng minh bng nhng
bng chng rng n theo lng thc phm thng xuyn
v trm trng, nu mt khi bit nhai chm v nhai k th c
th gim bt 50% cc thc phm v 1/2 kg thc n kh
cng qu bo tn sinh lc v sc kho ca chng
ta ri.
T khi quyn sch ca Fletcher ra i phng Ty, cc
nh dng sinh mi khi ni n s nhai k thc n thng
dng danh t Fletcher ho thc n v nhng ngi p
dng phng php ny xng ch ngha Fletcher
(Fletcherisme) c v s nhai chm v nhai k cc thc
n hu em li sc kho v hnh phc cho con ngi.
T xa n , cc hnh gi Yogi thc hnh v khuyn
mi ngi cch nhai k v nhai chm vi mc ch thu
hoch ti a sinh kh ca thc n, rt ly tt c Prana ca
thc phm tn dng cho c th. Theo cc v ny, thc n
mt khi nhai m cn c hng v y l Prana ang cn pht
tit v v gic ang ng ho nh cc thn kinh v gic, cho
nn ta c phi tip tc nhai cc thc n trong ming cho
n khi khng cn tit ra mi v g na v ch c nh vy
mi khai thc trn vn sinh kh ca thc phm v c th

nut xung cho ng tiu ho tip tc cng vic ca n
m bi dng c th.
Mukerji, trong quyn Brahmane et Paria k cu chuyn
mt v thnh tu kh hnh m ng rt quen bit, mi ngy
ch n mt ba cm rt t nh nhai rt k.
Trong tp sch Traitement mental, Caillet nhn mnh
rng: Cc nh tm linh hc cn phi lu tm n mt vn
ti yu m ngi ta thng h hng xem nh khng
my quan h: S nhai cc thc n.
ng vi cc hnh gi Yogi, Caillet cng nhn rng s
nhai chm v nhai k chng nhng c cng nng gip s
tiu ho d dng cho d dy v rut m cn trc tip cung
cp kh lc cho cc trung tm thn kinh nh s hp th
c sinh kh Prana ca v tr cha trong thc n nh s
nhai k.
Tu s Ramacharaka, vi kinh nghim bn thn tuyn b
rng mt bng cm nhai chm v nhai k b dng bng
hai bng cm nhai cu th v cung cp 3 ln nhiu hn c
linh kh Prana thc phm.
ng y quan nim rng: Dng hu thin m h th
phi b v kh; m tin thin m h th nn b chn m,
bi v l con ca nguyn Dng, li l cc b cha thu cc,
ci ngun ho sinh m lm qun ch cho chn Dng.
Ngi m cu sng khang kin th tt phi tm chn m,
chn Dng lm thuc m khng bit r l y c khc g
khc du thuyn tm gm th lm sao c c.
Nhn xt k phng php n ung theo nguyn l m

Dng trn ta s thy rng Gio s OHSAWA cha lnh
bnh bng cch dng thc n t dng t v, bi b m
Dng l cn ci con ngi v t tun t gip sc
tng sinh cc tng ph khc n ch cng trng khang
kin.
Din mo mun ngi du khc, nhng m - Dng tng
ph ch c mt m thi. Danh xng ca vn bnh tuy nhiu
nhng chng ra ngoi kh huyt m Dng bn ch. Quan
st k cch cha bnh ca Gio s OHSAWA, ta s thy
Ngi ly cc php tr mt chng bnh y rt li cn
bn cng nh tr mt bnh m thi. Bi trong nhn loi ai
ai cng kh huyt y, tng ph y, m Dng y.
Nht bn tn vn th, vn th qui nht bn, bit ch yu
c mt li ni l , khng bit ch ch yu th lu tn v
cng...
PH LC IV. NHN N THEO YOGA NHN N

THEO CC TUN TRNG - EKADASHI
Trong ch Phn, Ekadashi c ngha l ngy th 11 v ch
thi gian sau lc trng trn v trng non khi mt trng
c mt tri h tr v to nn mt sc ht mnh i vi
tri t.
T thi c, cc nh duy linh thc hin vic nhn n vo
cc ngy Ekadashi ny v s bo v th cht, tm tr v tinh
thn. Do , Ekadashi c hiu l nhn n vo ngy th
11 sau lc trng trn v trng non.
Ging nh tri t, c th con ngi gm 80 phn trm
cht lng v 20 phn trm cht rn. y l iu kin sinh
hc cn bn gip chng ta thu hiu ngha khoa hc ca
vic nhn n Ekadashi.
Chng ta u bit thu triu ln vo nhng ngy trng non
v trng trn, thu triu xung vo nhng ngy th by
ca tun trng. Tri t v mt trng ht ln nhau nhng
c nhng ngy sc ht ny mnh hn v chng gn nhau.
Chnh sc ht ny to ra thu triu cc i dng v
tt nhin cng phi c thu triu sinh hc ln, xung do
mt trng iu khin. Sc ht ca mt trng to nn tc
ng vo cht lng trong c th con ngi cng ging nh
tc ng vo cc i dng ca tri t. ng Arnold
Lieber, mt chuyn vin tm thn Miami, Florida,
khm ph rng cc dng thu triu sinh hc tc ng
n tm tnh v hnh vi ca chng ta. Nhiu bnh vin tm
thn cho bit vo cc ngy trng trn v trng non, hnh vi
ca cc bnh nhn tm thn cng lc cng b kch ng v
k qui.
Trong mt bi vit c nhan Mt trng c iu khin

tm tnh ca bn khng?, Edga Ziegler cho bit s Cu
Ho Phoenix, tiu bang Arizona bo co nhn c s
ln gi in thoi tng thm t 25 n 30 ln vo nhng
m trng trn.
C bng chng cho thy nhng ngy thu triu ln khi mt
trng n gn tri t nht, nhng ngi b suy nhc c
th v tm thn phi chu nhiu tc ng xu hn. Cc cuc
nghin cu ch r nh hng ca cc thin th i vi
chng ta. Chng gy ra nhng mt qun bnh v kch
thch t v cc cht lng v nm mt vai tr quan trng
trong vic to ra cc bnh th xc v cc hnh vi bt bnh
thng v tm l. Cc tuyn v kch thch t sinh l trong
c th chng ta l nguyn nhn tm - sinh - l ca mt s
biu hin tm tr c gi l virttis (vi-ti), chng hn nh
s hi, tham lam, th hn, am m v gin d.v.v... Nu
nhng tuyn ny b mt qun bnh, cc cht ni tit s tr
thnh bt bnh thng, th d nh cc trng thi cao hoc
thp a n cc biu hin bt bnh thng hoc l
virttis. Nhiu trng thi virttis ny c th b tc ng bi
thu triu sinh hc ca mt trng, ch yu l do nhng
nhiu lon hp lc.
Cn c nhng lc khc cng gy ra bt qun bnh tm sinh - l. Da ca thn th chng ta l mt mng bn thm,
cho php cc lc in t di chuyn theo hai chiu to
mt th cn bng ng lc. Licher ni mi xung t
thn kinh sinh ra mt lng nng lc nh, mi t bo
ging nh mt h thi dng c nh u c in t
trng m yu ca n. C th cc lc in t ln pht sinh
t cc thin th tc ng n th qun bnh ca th gii
cc t bo vi-ti. Khi thu triu ln rt cao, hot ng in
t vng ln cn cng gia tng do cc bc x in t c

bn i t mt trng. Tnh trng ny kch thch h thn kinh
v lm yu cc dy thn kinh. Khi nghin cu mt s bnh
suy nhc thn kinh, Lieber ghi nhn vic ti xut hin
cc triu chng suy nhc, nn nao, mt ng v tim p
nhanh trong cc ngy thu triu ln cao.
Ngi ta cng thng nhn thy cc cn au do sn kim
gy ra nhiu nht l vo cc ngy thu triu dng cao v
tc ng xy ra t thi gian Ekadashi n cc ngy trng
non v trng trn.
Trai gii trong thi k Ekadashi bao gm c nhn n v
nhn ung, nh th mi to ra c mt khong trng
trong ng tiu ho chng li sc thu ht ca mt
trng. Cng cn l tc ng thu triu mnh nht
trong sut thi gian t k Ekadashi n lc trng trn v
trng non. Phi mt ba ngy c th mi ly li c mc
cht lng bnh thng sau mt ngy nhn n hoc ung. V
vy, tc dng i khng ca trai gii k Ekadashi s tn ti
hu nh sut giai on thu triu ln.
Nh tc dng qun bnh ny, vic nhn n ung to c
nhiu li ch cho c c th v tm tr. Li ch u tin v
quan trng nht l duy tr th qun bnh ca kch thch t
v cc cht ni tit khc trong cc tuyn v t bo gip s
iu khin chc nng ca tt c c quan, cc thay i ho
hc, s tng trng ca cc t bo v cc chuyn ho sinh
hc khc.
Mi ngi trn 12 tui nn thc hin trai gii vo thi k
Ekadashi. Trai gii vo cc ngy trng trn v trng non
mang li nhng kt qu tt hn. Vic bn ph ca cc lc
in t v tr vo cc t bo nh b ca chng ta s b
gim hoc khng c tc dng no ht, nh vy th qun

bnh s c m bo hu hiu hn.
Qua cc th nghim, ngi ta thy cc bnh nhn suy
nhc thn kinh c cha khi nh cc k trai gii c h
thng ny. Nhiu trng thi bt bnh thng ca tm tr
m nhiu ngi trn th gii ngy nay vp phi s gim
bt. S kch thch tnh dc qu , gin d, s hi, tham
lam v am m v.v... s c thng hoa nh cc k trai gii
ny. Ngay c bnh huyt p cao cng c th b ch ng mt
cch hu hiu. Nhiu ngi s rng nhn n s lm h suy
nhc. y l mt ni s hi khng ng. Nhn n mt
ngy s lm cho b my tiu ho c ngh ngi, do s
gip cho b my ny hot ng tt hn trong tng lai.
Hn na, trai gii vo k Ekadashi cn c ngha c bit
i vi nhng ngi tp Thin. N gip chuyn bin cc
ho cht ca c th thnh nhng cht tinh t nh phn
ngoi cht (citta) ca tr no v cn ln nhng mc cao
hn na.
Ekadashi khng phi ch c ngha nhn n, ung m cn c
mt ngha tinh thn na: sng tip cn vi ng Thing
Ling. Mun t c trng thi ny, ta phi lnh xa cc
hot ng hng ngoi ca ng quan v tr vo nim
Thc V Tr. Nh trit trai gii vo ngy Ekadashi cng
vi vic tr vo nhng nim thing ling, mt ngi kht
vng s c th gi cho mnh lnh mnh c th xc ln tm
tr hu thnh t c mc tiu ca cuc sng.
Sau y l vi im thc tin cn ghi nh khi nhn n:
1. Khng c n nhiu trc v sau khi nhn n.
2. Nhn n qu cng c th nguy him, mc du c mt

s ngi cn nhn n lu cha bnh.
3. Cch tt nht chm dt mt k nhn n l ung mt ly
nc chanh c b thm cht mui. K n mt tri chui
chn lm trn ng rut, sau vi pht, c th dng
mt ba n nh gm tri cy v sa chua.
nghin cu nhng b n v nh hng ca mt trng
ln qu t v con ngi, ngha ca ngy Ekadashi v
vic nhn n trong nhng ngy quan trng nh th no.
Mi cc bn c phn t liu tham kho m chng ti mi
nhn c:
T ngn xa, cc nh chim tinh, cc nh s hc, cc nh
trit hc u tm nghin cu v s lin quan gia cc
pha ca mt trng v cc sinh vt sng trn qu t cng
nh cc hin tng trn qu t. Ngy nay, khoa hc
chng minh c s lin quan y, d rng mt trng cch
xa qu t chng ta khong 384 400 km. T lu con
ngi t ra tun l. Tun l qu tht l thn diu, n c
th xem nh l1/4 phn ca chu k giao hi quay ca mt
trng hay ca thng. Mt trng bao gm bn pha chnh,
l trng non, trng u, trng rm v trng cui thng.
iu k l m khoa ni tit hc khm ph mi y l
mt s cht ni tit trong c th thng thay i theo nhp
ca tun l mt cch ht sc cht ch. S lin quan y theo
cc nh nghin cu xa v nay v vn ny u quy vo
mt trng. Mt trng c tc dng thu ht (hp lc) mnh
i vi qu t hn mt tri v mt trng gn qu t hn.
i vi thy triu bin th chnh mt trng gy nn
thy triu dng cao. Sc ht y chim 70 % (cn mt tri
ch 30% thi).
Ngy nay cc nh khoa hc phi cng nhn rng qu

tht l c nhp hng thng hoc s tc ng hng thng ln
c th sinh vt. con ngi, ph n l d thy hn c. T
nm 1890, mt v thy thuc di thi Nga Hong pht
hin ra rng c th ph n c lin h mt thit vi mt
trng v theo chu k hng thng. Mt th d in hnh l
chu k kinh nguyt xy ra mi thng c th ngi ph
n v chu k ny c lp i lp li thng ny sang thng n.
Khi cng nhn rng c nhp hng thng tc l cng nhn c
s lin quan nh hng ca mt trng ln c th con
ngi.
Nm 1959, hai bc s Hoa K l Manaker A. v Manaker V.
a ra nhn xt rng nhng ngy trng trn thng
ph hp vi s rng trng, s th thai. Hai ng theo di
v phn tch s liu ngy thng t 250 000 ca sinh n i
n kt lun y. Nm 1973, cc nh nghin cu khc ca
Hoa K cng tip tc nghin cu v vn ny, v kt
qu c kh chnh xc hn, h phn tch, nghin cu v
theo di hn na triu ca sinh n khc Hoa K. Kt lun
sau cng a ra l s rng trng phn ln trng vo lc
trng trn.
Mi y, mt s bc s tiu bang Florida khm ph ra
rng nhng ca m trng vo ngy trng rm (trng trn)
thng chy mu nhiu sau mi ln m. Xc sut thng k
cho thy trng hp ny chim t l rt cao, n 82%.
Nh khoa hc Php l Liber v Sherin khng nh rng:
cc sinh vt sng trong mi trng lun lun b mi
trng tc ng nhng cc sinh vt y cn b mt trng (v
c mt tri) tc ng ln na. tr s sinh, khi chng b
sa xong nu nh hng ca lc tc ng ca mt trng
ln qu t mnh th d gy nn hin tng c sa v sc

ht ca mt trng s nng, ht sa trong d dy a b ln
ging nh to sc ht ln nc bin vy. Hin tng triu
ln, triu xung qu t ngy nay ai cng bit l do
nh hng sc ht ca mt trng gy nn.
Ring v s ion ho kh quyn cng nh hin tng in
t ngy nay cho thy c s i thay tu theo pha ca
mt trng.
nh hng ca mt trng ln qu t v con ngi nay
thy r, nhng iu lm mi ngi lo ngi nht y l vn
ti c. Cho n nay, cc nh nghin cu v tr cho
rng: s hung bo con ngi thng pht sinh mnh
hn do tc ng ca mt s hnh tinh trong v tr ln c
th cc sinh vt trn qu t. Theo A. Liber th c th con
ngi c n 80% l nc, khi trng trn, lc tc ng
mnh ca mt trng ln lng nc y lm xo trn mi
hot ng sinh l v tm tnh con ngi. V th s suy
ngh, cn nhc b lch lc, d gy ra nhng hnh ng sai
lm. Ring v no b, dch no tu cng b sc ht ca mt
trng tc ng khin cho trung tm thn kinh d b tn
thng sai lch. T lu cc nh vit tiu thuyt thng m
t nhng cnh rng rn di nh trng, c th y l mt
s trng hp. Tuy nhin qua s tnh ton ca cnh st
Nht v Hoa K th bo lc v ti c thng xy ra vo
nhng m trng trn.
Cc d kin khoa hc cho thy vic nghin cu nhng nh
hng chim tinh hc ny (thng qua s nh hng ca
mt trng, mt tri...) rt ng c cc nh thc vt hc
cng nh ng vt hc quan tm. Hng ngn nm nay con
ngi nhn thy nh hng ca k trng khuyt v
trng trn n cuc sng ca con ngi v thc vt. Ngi

nguyn thu lm l th cng mt trng vo thi im
h t chc l hi linh nh v nhy ma cung nhit. Nhiu
iu v nhng hin tng siu nhin c coi l c lin
quan ti ngy ny, hin nay trn th gii vn cn nhiu
nng dn ch gieo ht vo nhng ngy trng trn.
Mt s hin tng sinh hc hp dn cng c th gii thch
bng chim tinh hc. V d, cc nh nghin cu v bin tm
thy mt ging trai c hai ma sinh sn mi nm vo k
trng trn thng nm v trng trn thng mi mt. Mt
ging san h c Chu c ba giai on sinh sn, giai on
th nht vo lc trng non (thng tun) ca cc thng t
thng mi hai n thng t, giai on th nh vo lc
trng trn ca thng by v thng tm, giai on th ba
vo k trng mi chuyn sang trn ca thng nm v su.
Loi giun bin Palolo, c ngi dn o Samoa v o
Fyi dng lm thc phm, ri qu hng ca chng trong
cc rng san h bi vo b ca hai o ny thnh nhng
n ng v k hai ln mi nm, trong thng mi v
trong thng mi mt, v trong hai ngy lin, vo bnh
minh ngy c trng bn nguyt h tun v vo bnh minh
ngy hm trc. Trong nm nhun m lch loi giun ny
cng bit iu tit cho ng thng dng lch, v cc nh
nghin cu khng th gii thch c nhng iu k l
ny.
Mt trng cng c nh hng i vi cc sinh vt bin
khc nh loi c vng bin su i vo vng b bin cn hay
vng nc ngt ca sng v trong sng sinh sn theo
chu k trng. Chu k sng ca cc loi ng vt khc cng
cho thy c nh hng chim tinh hc. Mi nm vo ngy
mi chn thng ba, mt loi chim n California bay v t
sau thi gian tr ng min nam, v chng s bay i vo

ngy hai mi ba thng mi.
Loi ngi ngy nay khng nghi ng g hiu ng ca cc
vt en trn mt tri i vi t trng v kh hu tri t,
hay sc ht ca mt trng gy ra thy triu v c nh
hng ti mt t. Ngi Phng ng, c th l ngi
Vit Nam ta t lu kt lun c s nh hng ca mt
trng v chu k con nc ti vic lm n v sinh sn th
no qua li ca dao:
Phi ai bun bn trm ngh,
Phi ngy con nc i v hay khng.
Phi ai giao hp v chng,
Phi ngy con nc kh lng nui con.
Hay trong cu sau cho thy vic sinh sn ca ngi b k
trng tc ng s nh th no:
Trai mng mt, gi hm rm,
Nui th nui vy nhng cm d ny.
Ngha l nhng c gi chng trai no sinh vo ngy mng
mt hoc chnh vo ngy rm th thng l gh gm, o
v kh nui!
Theo s nghin cu ca gio s OHSAWA th nhng nh
cch mng hay sinh vo thng 5. Cn nhng nh trit hc,
t tng hay sinh vo thng 10.
Ngi Roman c xa bit r rng bnh in thng gy ra
bi mt trng lunancy (chng in r) xut x t ting
Latinh luna (mt trng). Cc nh Yoga sm khm ph
ra nhng ngy ny gi l ngy Ekadashi (ba ngy trc khi

trng khuyt v trng trn, tc l 3 ngy trc rm v
mng mt), v cho rng ngi ta d b ri lon cm xc
vo nhng ngy ny. Cc nh khoa hc Anh ch ra rng
trong thng c hai ngy m s rung ng in t ca c
th thay i tn gc, l thi im trc trng trn v
trc trng mc ba ngy, hai thi im ny trong thng c
s khc bit r rt v in lc gia s dao ng in t
rn v no. Cc nh khoa hc thc mc ti sao hai ngy c
bit li c s thay i nh vy. Nhng nhng bc thy
Yoga hiu r ngha ca nhng ngy ny v thng
nhn n vo thi gian . Nhiu ngi trong sut giai on
ny c th b kch thch, bn chn, bc tc, cn nhng
ngi nhn n khng ung nc trong ngy s thy
rng tr no ca h tr li thng bng v bnh tnh.
Tm c Thai gio quan trng nh th no NXB VHDT,
cc bn c th thu hiu hn gi tr ca thc n lin quan
n phm cht i sng ca mt con ngi ngay t trong
bo thai.
THC N V S CHN LA
Chng ta n nhng thc n g th con ngi chng ta cng
tng ng nh vy. Cch y hng ngn nm, cc nh hin
trit Yoga nhn thy thc n nh hng quan trng i
vi trng thi c th v tr c ta. Qua phng php ni tm
su nghin cu bn cht ca v tr, cc o s Yoga c xa
nhn ra iu m khoa hc hin nay bt u pht hin l:
ton b v tr biu hin ra u bao gm cc rung ng,
rung ng ca nng lng v cui cng l rung ng ca
thc. Trong v tr ca nhiu sng khc nhau, ci m chng
ta gi l vt cht (cht c, cht lng, kh), ting ng, nh
sng, t tng, tt c ch l sng rung ng cc tn s
khc nhau, t th thin n tinh t. Tt c cc loi thc
n cng trn ngp nhng rung ng tinh t ca ring mnh
cc tn s khc nhau, n nh hng ti c th v tm tr
ngi. Do , chng ta cn hiu cc loi thc n, bit
cch la chn n gip c th kho mnh, tinh thn thoi
mi v tm linh khai m.
1. Lc tri gic v cc thc n tri gic:
l lc u tin ca v tr v s nhn thc, tnh thng,

s bnh an, s trong sng v nim vui. Cc thc n tri gic
(c s hiu bit trong khi la chn v hiu bit v cch
thc n ung) to sc kho cho c th v s thanh thn
nht cho tm tr. Nhm ny gm cc loi tri cy, phn ln
cc loi rau u, ng cc, sa, sn phm ca sa. Chng
cung cp nhiu dinh dng, prtin, ng cht bo, cc
loi vitamin v cc cht khong thit yu. Trong u
nnh l thc n k diu nht v cung cp 8 acid amin cn
thit cho c th v cha lng protein cao hn gp i so
vi tht c, cht lecithin trong u nnh l thnh phn to
ra sc thanh xun thn k: n lm tng cng tr nh v

kh nng ca tr tu nh nui t bo no, thn kinh, lm
vng chc cc tuyn, ti lp cc m ca c th, ci thin
tun hon, h hp, cng c xng v tng cng sc
khng i vi s thng tn, hi phc nng lng v sc
lc mt.
2. Lc bin dch v thc n bin dch:
Lc bin dch l lc ca s chuyn ng khng ngng hot

ng hoc bin i. N lm chng ta d b kch ng, bn
chn, thao thc, khng yn, khng thoi mi. Nhm thc
n ny c catein nh c ph, tr, cc thc ung c
cacbonat, chocolat, cc gia v cay nh t, cc n ln
men v mt s thuc tn dc.
L lc ca s n n, tr tr, thi ra v cht chc. Lc
ny hot ng lm chng ta thy bun ng, u oi, l ,
thiu sinh lc v sng kin. Cc thc n nhm ny c: tht,
c, hnh, ti, trng, cc loi nm, ru, thuc l, ma tu v
thc n ln men thi, i v n thi. Nhng ai mu cu
c c sc kho cho c th v nng cao tm tr phi trnh
cc thc n ny.
luyn tp c th vi hiu qu tt, chng ta nn chn ch
n chay vi cc loi thc n thch hp, b dng v c
li ch cho vic khai m tm linh.
D n 1.000.000 ebook cho thit b di ng
Pht hnh ebook: http://www.taisachhay.com
To ebook: T Hi Triu
Ebook thc hin dnh cho nhng bn cha c iu kin

mua sch.
Nu bn c kh nng hy mua sch gc ng h tc
gi, ngi dch v Nh Xut Bn

Tuyet Thuc Di Ve Dau

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tuyet Thuc Di Ve Dau

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Thi Khc L, Phm Th Ngc Trm bin son

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

TUYT THC I V U? ................................................................ 2

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

VI. NI TIT V BI TIT .......................................................... 76

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

IV. PHP NHN N TRONG CC BNH KINH NIN V

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

3. BY CCH N UNG THEO T L QUN BNH

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

V xin cm n cc c gi ng h Ti Sch Hay.

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Thng Tin, trng ng bn Gia Lm, H Ni. Hai ngi

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

dch t nhin ca c th. th trong khi nhn n ti cn

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

l trc khi i thuyt ging hay hng bin v ti no,

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Git nc ngt cam l

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

nghim m ti thy s nhn n i vi ti l cn thit,

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

ngh lc, can m v hiu bit nht nh, n cn cho nhng

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

xut hin nh mt thin thn, ting ci lm cho sinh lc

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

vng ht nhng cht khng cn thit ra ngoi, tiu nh vy

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

cho ta thy kh nng bt tn ca n v mi chiu hng.

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Trong khi nhn n ti c li quyn Milarepa con ngi

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

mt trng thi tinh thn. Y khoa cha theo triu chng

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

iu g , con ngi c thanh lc khi iu . Sc p

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

thnh cng vic y, mun loi tr nguyn nhn su xa ca

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

ra cng t ngi iu kin c thi gi thong th

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

nhc u hay cc bnh do s hn lon bt iu ho ca cc

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

thng thng m c cho ngi bnh n ca cc bc s

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

cnh tnh cn phi pht ng mt phn ng quyt lit l

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

tin khong hu ca Gio s OHSAWA, mt n nhn ca

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

NHN N - QU TRNH THANH LC T NHIN

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Cc nh hin trit v cc bc thy dy v tm linh c xa

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

tr. Tr tu rt tp trung v minh mn, nh no c tng

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

Trc khi i su vo vn nhn n, ta nn nh ngha r

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm

bnh m Dng ca c th con ngi nh th no th tt

Tuy t th c i v u | Tha i Kha c L, Pha m Thi Ngo c Trm