Professional Documents
Culture Documents
Material Curso Egap PDF
Material Curso Egap PDF
Material Curso Egap PDF
lingua e linguaxe
administrativa galegas
REA DE FORMACIN
REVERSO SERVIZOS LINGSTICOS, S.L.
Ra da Rosa 42, 3. C
15701 Santiago de Compostela
Tfno.: 981 936 750
info@reversoweb.com
www.reversoweb.com
Autores/as:
Nel Vidal Barral (coordinador)
Xon Antn Lado Lago
Ana Beln Domnguez Salgado
Natalia Blanco Carreira
(REVERSO SERVIZOS LINGSTICOS, S.L.)
Agradcense as achegas feitas por Valentn Garca Gmez,
Beatriz Bascoi, Xos Ramn Lpez Boulln e Mercedes Leobalde.
Edita:
ESCOLA GALEGA DE ADMINISTRACIN PBLICA (EGAP)
Polgono das Fontias
Ra de Madrid 2-4
15707 Santiago de Compostela
Tfno.: 981 546 040
egap@xunta.es
www.egap.xunta.es
Santiago de Compostela
Abril de 2005
Reservados todos os dereitos. O contido deste libro est protexido pola lei,
que prohibe a reproducin, plaxio, distribucin ou comunicacin pblica, na
sa totalidade ou en parte, das obras cientficas, artsticas e literarias, sen a
preceptiva autorizacin.
Escola Galega de Administracin Pblica
A EGAP non se identifica necesariamente cos criterios dos/as autores/as.
Presentacin do curso
1. Obxectivos
Con motivo da reforma das Normas ortogrficas e morfolxicas do idioma galego no ano
2003, este curso ten por obxecto perfeccionar e actualizar os coecementos da lingua galega
e da linguaxe administrativa, se o caso.
2. Destinatarios/as
Vai dirixido ao persoal da Xunta de Galicia.
Os criterios de seleccin para participar nel son os seguintes:
1. A antigidade na realizacin do curso medio de linguaxe administrativa galega ou
do que motivou a sa validacin.
2. O menor nmero de cursos realizados en escolas ou institutos de Administracin
pblica.
3. A antigidade na Administracin.
3. Metodoloxa
A metodoloxa do curso sempre terico-prctica, con realizacin de exercicios prcticos,
explicacin dos contidos, resolucin de dbidas e manexo das ferramentas axeitadas para
unha escrita correcta.
Nas sesins partirase de exercicios prcticos para chegar aos contidos tericos. Os exercicios
prcticos de cada sesin estarn centrados nos contidos desa sesin, pero ao mesmo tempo
servirn para repasar o xa visto en sesins anteriores e para ir adiantando os contidos das
prximas. Deste xeito pretndese ir relacionando uns contidos con outros para as velos
sempre como un todo.
Unidades
tericas
UNIDADE 1
ESTANDARIZACIN DA
LINGUA GALEGA.
HISTORIA E EVOLUCIN
1. Breve repaso pola historia da estandarizacin da
lingua galega
2. As modificacins nas normas de 2003:
ortografa, morfosintaxe e lxico
3. A coherencia nas escollas normativas
XIX,
cando se d un interese por dotar a variedade culta do galego dun modelo nico
unificado; isto , de dotar o galego dun estndar (estudos gramaticais de Francisco Mirs,
Cuveiro Piol, Saco y Arce ou Marcial Valladares e estudos lexicogrficos de Francisco Javier
Rodrguez ou dos propios Cuveiro Piol e Marcial Valladares). Este interese dse polo
incremento cuantitativo da producin escrita en galego, polo obxectivo cada vez mis
ambicioso de recuperacin do galego e polo temor a unha imaxe de anarqua e caos nos
textos.
Xa nesta mesma poca teen lugar as primeiras polmicas sobre o modelo ortogrfico da
lingua galega, sobre todo entre os defensores dun modelo etimoloxista e os defensores dun
modelo foneticista, centradas mis que nada na polmica da escrita de <g, j, x> fronte a
<x>.
Ao mesmo tempo que ten lugar esta polmica, na mesma poca ten lugar outra sobre a
autonoma do galego, con das posturas claramente diferenciadas: a protorreintegracionista
e a autonomista. Os defensores da postura protorreintegracionista argumentaban que entre
o galego e o portugus existe unha identidade esencial dada pola sa orixe comn; que
despois da separacin poltica entre Galicia e Portugal a evolucin do galego desvase da
natural; que achegar o galego ao portugus sera reparar un erro histrico; e que o galego
tera maior proxeccin se se adoptara o padro portugus. Os defensores da postura
autonomista argumentaban que as diverxencias entre o galego e o portugus non son
sempre consecuencia da evolucin do galego; que a adopcin do padro portugus deixara
nunha posicin marxinal as formas dialectais propias do galego; e que a unificacin co
portugus contribuira a darlle mis proxeccin nosa lingua, pero a reintegracin dificultara
anda mis a xa difcil tarefa de recuperacin social do idioma.
No perodo de entreguerras as polmicas polo modelo ortogrfico do galego e pola
autonoma do idioma seguiron vixentes, con tendencias foneticistas, etimoloxistas e
popularistas.
As primeiras normas oficiais do idioma galego elaborounas o Seminario de Estudos Galegos,
e publicronse en 1933 coa intencin de diminur a anarqua ortogrfica do momento. Estas
normas parten da idea de que a lingua galega e a portuguesa son orixinariamente a mesma
lingua, at o sculo
XIV.
galego desapareceu do mbito da cultura, mais seguiu vivo no pobo, onde se mantivo
influenciado polo casteln, pero ao mesmo tempo mantivo trazos propios que no portugus
desapareceron e incluso desenvolveu algns novos. A orientacin xeral destas normas de
1933 basebase no achegamento ao portugus nas lagoas e baleiros que tia o galego, en
deixar que o galego seguira ceibamente polo camio que se a marcando e en non deixar
que se desbotaran as ricas formas dialectais.
Desde a posguerra at a actualidade a polmica ortogrfica do galego seguiu vixente.
A Real Academia Galega (RAG), que se constitura en 1905, publicou en 1970 as sas
primeiras normas para a escrita do galego, basendose na ruptura coa orientacin
popularista e tendo como elemento lexitimador a tradicin literaria. Deste xeito, nestas
primeiras normas da RAG xa se marca o plural en -ais (animais), a preferencia pola
terminacin -bel (posbel), o rexeitamento de vulgarismos, as terminacin -n, - (cidadn,
cidad), etc.
A partir destas normas houbo diversas e novas polmicas e foron aparecendo novas
propostas alternativas.
En 1977 o Instituto da Lingua Galega (ILG) publicou as Bases pr unificacin das normas
lingsticas do galego, baseadas na visin integradora das distintas propostas e na elevada
frecuencia de dobretes (-ara / -era; -ble / -bel; -cin / -zn; para / pra, etc.).
Despois disto houbo novas propostas reintegracionistas (Directrices para a reintegracin
lingstica galego-portuguesa, de Montero Santalha, 1979) e de mnimos reintegracionistas
(Orientacins para a escrita do noso idioma, Asociacin Socio-Pedagxica Galega, 1979).
No ano 1979 a Xunta de Galicia decidiu entrar no conflito para ditar unhas normas oficiais e
nomeou unha comisin que non chegou a ningn acordo, e no ano 1980 publicronse das
versins diferentes do mesmo texto. Polo tanto, nesa comisin deuse unha escisin definitiva
e no mesmo 1980 naceu a Associaom Galega da Lngua (AGAL), de orientacin
reintegracionista.
Xa que logo, vemos como en canto representacin escrita do galego houbo desde sempre
diversas tendencias e propostas alternativas. Nos ltimos anos destacaron tres pola sa
importancia e representatividade, que son a da normativa oficial (autonomista ou
independentista)
defendida
maiormente
pola
RAG
polo
ILG,
normativa
*anque
*alomenos
anda que
polo menos, cando menos
Grupos cultos CC- e CT-: suprimiuse a primeira consoante destes grupos cando van
despois das vogais i e u (produto, estrutura, traducin, conducin, conflito,
construcin, dicionario, ditado, producin, reproducin, vtima, vitoria, adutor,
aflicin, conduta, contradicin, destrucin, frutificar, introducin, restricin,
xurisdicin, etc.), anda que se mantn nalgns tecnicismos e palabras de pouco uso
(adiccin, adicto, amicto, anfictin, apodctico, conviccin, convicto, dectico, diccin,
dctil, edicto, ficcin, ficticio, friccin, ictericia, ictioloxa, invicto, pictrico, succin,
veredicto, etc).
pertenza,
postizo,
preguiza,
presenza5,
prezo
(desprezo,
1
2
3
4
5
6
7
Pero
Pero
Pero
Pero
Pero
Pero
Pero
cervexara,
moblara,
concellara,
panadara,
consellara,
papelara,
conserxara,
peixara,
reloxara,
enfermara,
tesourara,
tinturara, zapatara, etc. (En calquera caso, hai que ter en conta que algns
galicismos
modernos,
como
batera,
galera,
galantera
ou
mercera
presentan
de
tempo:
acoto,
decontado,
decoto,
deseguida,
deseguido,
Numerais cardinais: sepranse e fanse regulares os nmeros entre vinte e trinta: vinte
e un, vinte e unha; vinte e dous, vinte e das...
Esta ltima edicin das NOMIG, como tamn as anteriores, propoen en varios puntos
diferentes posibilidades normativas (dobretes), case sempre referentes seleccin
morfolxica. Anda que cando se dan das opcins as das son totalmente vlidas, nalgns
casos na redaccin das normas sinlase a preferencia por unha ou outra, e cando non se fai
isto pdense deducir as preferencias acadmicas pola opcin que se escolle na redaccin do
texto normativo.
En todos os casos os dobretes responden a das tendencias, unha que podemos denominar
cultista e outra que pode chamarse popularista/tradicionalista:
Primeira e segunda formas do artigo: a segunda forma do artigo (popularista), que nas
NOMIG 1982 era preferente (-lo, -la, -los, -las), coas NOMIG 2003 s obrigatoria
despois da preposicin por e do adverbio u (veu pola autoestrada; u-lo dieiro?). No
resto dos casos o seu uso opcional, anda que no texto normativo emprgase a
primeira forma e non a segunda (redactar a acta e non redacta-la acta).
XX
oscila entre a solucin de tipo medieval -bel e a de tipo moderno -ble, sen
decantarse claramente por unha ou outra. Mentres as NOMIG 1982 aceptaban as das
terminacins
pero
decantndose
por
-ble
(popularista),
nas
NOMIG
2003
son
que igual que antes, a RAG escolleu para a redaccin do texto normativo ble. Hai que
ter en conta que a terminacin bel (cultista) lle afecta acentuacin: posbel, posbeis.
Terminacin ARA/-ERA: a solucin medieval era a terminacin -ara, pero mis tarde
introduciuse a solucin -era, de orixe galorromnica. No galego escrito do sculo
XX
Como xa se viu antes, estes dobretes responden a das tendencias, unha que podemos
denominar cultista e outra que pode chamarse popularista/tradicionalista. No seguinte
cadro podemos ver que opcins lles corresponden a cada unha das tendencias:
Cultista
todos os
ao
posbel
librara
posible
librera
ao
posible
librara
redactar a acta
Popularista
tdolos
redacta-la acta
Recomendacins das
todos os
NOMIG
redactar a acta
Tendo en conta todo isto, podera parecer claro que para ser coherentes na escrita
terimonos que decantar por unha ou por outra tendencia (cultista ou popularista), mais
tamn temos que ter en conta que as NOMIG 2003 fan unhas recomendacins (explcitas ou
implcitas) que mesturan ambas as tendencias (todos os; redactar a acta; ao; librara
cultista; amable popularista), polo que outro xeito de ser coherentes sera o de seguir as
recomendacins do texto normativo. Agora ben, non hai nada que impida mesturar
formas recomendadas ou non dunha ou doutra tendencia (tdolos, con ao, con redactar a
acta, con ambel, e con librera, por exemplo), anda que isto semella pouco coherente.
Xa que logo, nos textos escritos debemos harmonizar as escollas, e non se deben, polo
tanto, mesturar varias opcins. recomendable ser coherentes optando ben por unha das
tendencias (cultista ou popularista), ben polas preferencias normativas, mais o que nunca se
debe facer mesturar nun mesmo texto varias opcins (ao e ; -bel e -ble; primeira e
segunda formas do artigo; -ara e -era).
UNIDADE 2
ACTUALIZACIN
ORTOGRFICA
1. A acentuacin. A acentuacin diacrtica
2. Casos dubidosos de uso de b e v, h, x e s, e m, n
e
3. Casos dubidosos de unin e separacin de
palabras
1.1 A acentuacin
O acento est determinado pola forza expiratoria ou intensidade con que se pronuncia unha
slaba con respecto s que ten arredor, o que determina a existencia de slabas tnicas e
slabas tonas e ao mesmo tempo a de palabras tnicas e tonas.
As son:
Daquela, a slaba que soa mis alta a denominada tnica. As teremos palabras como
dctil, armario ou visto en que a slaba tnica a penltima; como albar, campin e
achegar, que teen como slaba tnica a ltima e como tnico, selrano e mprobo, que
teen a antepenltima como slaba tnica.
Segundo onde tean colocada a slaba tnica as palabras divdense en:
Na lingua hai moitas palabras que s se diferencian pola sa slaba tnica. As, por exemplo
na palabra tem-pe-ra vara o significado segundo a colocacin do acento de intensidade (a
tnica mrcase en cursiva):
tem-pe-ra: pintura.
tem-pe-ra: dlle a algo o punto exacto.
tem-pe-ra: que chega antes do seu tempo.
Na oralidade non haber problemas de confusin, pero na lingua escrita, para poder
interpretar correctamente as palabras, precisaremos do acento grfico.
a terminacin da palabra.
Outro sera o caso de formas como todos e fixo, palabras graves que non levan acento
grfico pero que si o precisan ao engadirlles o artigo ou o pronome.
tdolos, fxoo
Ocorre algo similar coas formas verbais do tipo estaban e faltaba, que modifican a sa
acentuacin se lles engadimos un pronome como che, nos, ou lle e pasan a levar acento
grfico por seren esdrxulas.
faltbanos, estbanlle, estbanche
Dse tamn a situacin inversa. Isto , existe un grupo de formas verbais que deben levar
acento grfico porque son agudas e rematan en vogal, en -n ou en -s.
est, ests, escribir, enviarn
Se a estas formas lles engadimos un pronome ou a segunda forma do artigo deixan de ser
palabras agudas e pasan a ser graves.
estao, escribirache, enviaranlles, esta-lo
Dado que estas formas rematan en vogal ou en -s debemos escribilas sen acento grfico.
As palabras compostas
Non mantn o acento grfico o primeiro termo de palabras xa soldadas.
vichelocrego, fervellasverzas
as
regras
xa
enunciadas
emprego
do
acento
grfico
obrigatorio
independentemente de que unha palabra estea escrita con letra maiscula ou minscula.
Isto , as letras maisculas deben levar sempre acento grfico en caso de precisreno.
O acento diacrtico non se emprega en todos os pares de palabras en que ocorre isto, s nas
mis frecuentes e nas que aparecen mis habitualmente en contextos que se prestan ao
equvoco; a meirande parte delas son monoslabas. Levan sempre acento grfico as palabras
que teen vogal aberta ou as que son tnicas.
No seguinte cadro aparecen os pares de palabras en que unha delas precisa levar acento
diacrtico:
(a + a artigo e subst.)
(a + as artigo e subst.)
as
(artigo; pron.)
bla
(esfera)
bola
(peza de pan)
(ca + a)
ca
(conx.)
ch
(plana)
cha
(che + a)
chs
(planas)
chas
(che + as)
(ca + o)
co
(con + o)
cs
(con + os)
cos
(con + os)
cmpre
( mester)
compre
(merque)
cmpren
(son mester)
compren
(merquen)
da
(de + a)
ds
(pres. de dar)
das
(de + as)
(compaixn)
do
(de + o)
(pres. de ser)
(conx.)
fra
(adv.)
fora
(run)
ma
(me + a)
ms
(runs)
mas
(me + as)
mis
(adv. e pron.)
mais
(conx.)
(subst.)
no
(en + o)
ns
nos
(a + o)
(artigo; pron.)
(a + os)
os
(artigo; pron.)
so
(do corpo)
oso
(animal)
(parte do corpo)
pe
(letra)
pla
(rama)
pola
(galia; por + a)
pr
(poer)
por
(prep.)
prsa
(apuro)
presa
(prendida; presada)
(conx.; pron.)
(infusin)
te
(pron.; letra)
vn
(pres. de vir)
ven
vs
(pres. de vir)
ves
(pres. de ver)
vs
(pron. tnico)
vos
(pron. tono)
(prep.)
2.1 O emprego de b e v
Estas das letras, b e v, representan un mesmo fonema. O ideal sera que este fonema
estivese representado por un nico grafema pero por unha concesin ao culturalismo e
tradicin na ortografa do galego actual hai palabras que se escriben con b (dbida, pobo,
abrente) e palabras que se escriben con v (gravar, inverno, avogado).
Os prefixos ab-, abs-, ambi-, bi-, bio- biblio-, brio-, ob-, sub-: abdome, abstraer,
ambivalente, bimensual, biografa, biblioteca, brifitas, obtemperar, subliar.
Teen un V:
Levan B:
abel
birollo
escornabois
prebe
acubillar
bisbarra
faba
rabada
acubillo
bitola
fibela
rebentar
adubar
bogada
gabear
reboredo
adubo
boina
gabin
ribeira
alba
bolboreta
gobelete
robaliza
albo
bordo
gobernar
rodaballo
alboio
bubela
goberno
roibo
almorbide
bufarda
lambeteiro
rubio
arrabalde
bulebule
marabed
sabugo
asubiar
bulicio
marabilla
sabugueiro
bafo
cabido
marabillar
sarabia
baleiro
carballal
marabilloso
suburbio
berbequ
carballeira
mbil
trabe
berce
carballo
mobilidade
trebn
berregar
cenobio
moble
trobador
berro
cobertor
nboa
trobar
bvera
cobiza
boe
xabaril
bico
chiba
orballar
xouba
bidueiro
chibo
percebe
zamburia
billa
debandar
pobo
birlo
debandoira
polbo
Levan V:
acevo
avultamento
cova
eivar
acivro
avultar
covarde
envorcar
acovardado
cadaval
covarda
envurullar
acovardar
cdavo
chuvasco
envurullo
adival
canaveira
chuvia
ervella
avarento
caravel
chuvieira
ervello
avaro
caraveleira
devagar
escaravello
aviar
caveira
devalar
escarvar
av
caverna
devalo
esvarar
avoa
corvear
devecer
esvelto
avoengo
corveta
devesa
fervenza
avogado
corvo
eiva
gaivota
vrego (vento do
cotova
eivado
garavanzo
gavacho
vaga
varredor
vermello
gravar
vagar
varrer
verniz
gravata
vago
varudo
vernizar
laverca
vaidade
varxa
verroallo
louvanza
vaa
vasca
verza
louvar
vaira (depsito de
vascallo
vesgo
sudoeste)
vaixela
vascullo
vieira
noivado
valado
vasoira
voga
noivo
valga
vasquia
vogar
ouvear
varanda
veado
voa
pavilln
varcia
veiga
voitre
pelviano
vareixa
vendaval
vorcalladas (s)
pelvmetro
varga
ventada
vulto
pelve
vargado
vento
vurullo
ravo
varola
verme
xavelina
trevo
Abalar / avalar
Bacante / vacante
Bacilo / vacilo
Baga / vaga
Balor / valor
Valor, coraxe, validez, prezo. preciso moito valor para seguir adiante.
Era unha alfaia de moito valor.
Bascular / vascular
Basta / vasta
Basta, dobra inferior na roupa. Esa saia qudalle grande, precisa unha
basta.
Vasta, extensa, ampla. Era unha persoa con vasta experiencia para o
posto.
Basto / vasto
Basto, espeso, groseiro, vulgar. A sopa estaba moi basta. Era moi basto
no falar.
Bela /vela
Vela, peza de lona dun barco, accin de velar, velorio. Soaba con ter
un barquio de vela. A vela do finado fxose moi longa.
Observacin: castelanismo o emprego de vela no canto de candea. A
chama da candea iluminaba a sala.
Ben / ven
Bola / vola
Bola, pan circular, pastel, torta, bica. Foi por unha bola de pan centeo.
Bolo / volo
Bolo, molete, pan, grumo. Non sei se nos chegar un bolo de tres
cuartos. O amoado das filloas tia bolos.
Bota / vota
Haber / a ver
Nobel / novel
Rebelar / revelar
2.2 Emprego do h
O h (hache) caracterzase por non ter ningn valor fonolxico, por non representar ningn
fonema do galego. Trtase entn dunha letra muda, que non se le, e que se mantn na
ortografa actual do galego, coma no caso do b e o v, por razns etimolxicas.
Malia todo, hai excepcins ao emprego do h etimolxico, isto , procedente da lingua de
orixe. Nomeadamente, o caso de
HIBERNU
Como aconteca tamn no caso do b e do v, tampouco aqu doado establecer regras que
permitan saber cando unha palabra leva h ou non. Esta aparecer, inevitablemente, cando
haxa que marcar un fonema aspirado e nos dgrafos ch, gh, e nh. Non ten valor fontico,
pero debe aparecer, nas palabras que posen os prefixos halo-, haxio-, hecto-, heli, hem-,
hemi-, hendeca-, hepat-, hept-, hetero-, hexa-, hidra-, hiper-, hipo-, histo-, homo-.
As: halxeno, haxiografa, hectmetro, heliporto, hemaca, hemiciclo, hendecaslabo,
hepatite,
heterosexual,
hexagonal,
hidroavin,
hipermercado,
hipocampo,
histoloxa,
homofbico.
Verbos con h
Comezan por h os seguintes verbos:
haber, habitar, habilitar, habituar, halar, harmonizar, herdar,
hibernar, hidratar, hipnotizar, homenaxear, homologar, honrar,
horrorizar, hospedar, hospitalizar, humanizar, humedecer.
Os verbos que comezan con h manteno en todas as sas formas:
Haber: hei, haxa, haba, haberei, houben, houbera.
Habitar: habito, habite, habitaba, habitarei, habitei, habitara.
Palabras derivadas
Escrbense con -h- intercalado as palabras derivadas de bases que levan h- inicial, que
precede un prefixo (in-, an-, des-, pan-, re-, etc):
2.3 Emprego do s e do x
Hai unha serie de palabras que se escriben con s pero que s veces se poden ver
incorrectamente grafadas con x. Moitas delas son palabras que por etimoloxa se escribiran
con x pero nas que, por levaren moito tempo na lingua e seren moi populares, o grupo culto
[xs] se simplificou en [s].
Escrbense con s:
escavar, escepticismo, escptico, escisin, esclusa, escorrer,
escrutar, esculcar, esdrxula, espectacular, espectculo,
espectador, espiar, esplndido, esplendor, espoliar, espontneo,
espremer, estender, estranxeiro, estraar, estratexia,
Estremadura, estro, mistificar.
Dentro dunha mesma familia lxica normalmente as palabras escrbense igual:
escavar, escava, escavacin, escavadora
espoliar, espolio
estraar, estrao, estraeza, estraamento
estranxeiro, estranxeira, estranxeirismo
escusa, escusar
Malia isto, hai ocasins en que non coincide a solucin de palabras da mesma familia lxica,
por seren unhas formas patrimoniais (e consecuentemente grafadas con s) e outras formas
cultas (grafadas con x). As:
estender / extensin, extenso, extensivo, extensor
estremar (delimitar un terreo), estremo, estrema (linde dunha
propiedade), estremeiro / extremar, extremo, extremidade,
extremoso, extremismo.
Hai casos de palabras que se distinguen polo par de opostos s / x.
Opense por levaren s ou x /ks/:
esotrico (oculto, reservado aos iniciados) / exotrico (comn, accesible)
esperto (sen durmir) / experto (coecedor)
espiar (asexar) / espiar (pagar por unha culpa)
esterno (so do peito) / externo (de fra)
estirpe (liaxe) / extirpe (do verbo extirpar; extrae, arrinca)
estrema (linde) / extrema (mxima)
estremar (facer lindes) / extremar (levar ao extremo)
2.5 O uso de m, n e
O emprego das consoantes nasais pode provocar algunhas dbidas debidas evolucin
histrica da lingua e disimilar solucin sexa esta culta, semiculta ou patrimonial. As temos,
por exemplo, pares de palabras que se distinguen soamente pola presenza ou ausencia de n
intervoclico:
Aboar / abonar
Aboar: acreditar, garantir, facer bo; pagar. O perito aboou a sa sinatura. Temos
que aboar un suplemento por atraso no pagamento.
Area / arena
Arena (subs.) espazo central do circo, da praza de touros. Naquela pelcula vimos
varias mortes sobre a arena do Coliseo.
Consoante / consonante
Luar / lunar
Lunar -adx.: relativo la; subst.: mancha. Segundo o ciclo lunar estamos en
minguante. Tia un lunar no lombo.
Serea / serena
Serea (subs.): ser fantstico, metede peixe, metade muller. O canto da serea
faca tolear os marieiros.
Soar / sonar
Xeral / xeneral
Sono: estado do que dorme. Voume ir deitar que teo moito sono.
Soo: o que un imaxina durante o sono, desexo, aspiracin. Tivo un mal soo.
Ese un soo difcil de alcanzar.
Na escrita prodcense con certa frecuencia erros pola mala segmentacin dalgunhas
palabras. Isto dbese existencia de unidades de significado con varios constituntes, das
cales algunhas se escriben separadas, mantendo a divisin formal dos seus compoentes
(porco bravo), e outras se escriben xuntas, integradas nunha nica palabra ortogrfica
(camposanto).
Os erros mis frecuentes danse na ortografa dos adverbios, conxuncins e preposicins, e
das locucins adverbiais, conxuntivas e preposicionais, dado que hai moitas que presentan
unha estrutura moi semellante, pero que nuns casos se escriben separadas e noutros
xuntas:
de speto / devagar
en fronte de / embaixo de
prsa / amodo
entre tanto / entrementres
(adv. de lugar)
de mis
a cada pouco
a cada tanto
(adv. de tempo)
(adv. de tempo)
de pronto
de menos
a carn
a contramn
a deshora
a destempo
a diario
a eito
mantenta
a mido
prsa
a rente, a rentes
a tempo
s prsas
s veces
as mesmo
de certo
de golpe
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
(adv.
de propsito
de repente
de socate
de socato
de speto
en fronte
hoxe en da
ao cabo
ao chou
ao fin
ao lado
ao p
ao redor
ao xeito
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
de
lugar)
lugar)
tempo)
tempo)
tempo)
modo)
modo)
tempo)
tempo)
lugar)
tempo)
tempo)
tempo)
afirmacin)
afirmacin)
modo)
(adv. de cantidade e
precisin)
(adv. de modo)
(adv. de cantidade e
precisin)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de lugar)
(adv. de tempo)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de modo)
(adv. de lugar)
(adv. de lugar)
(adv. de lugar)
(adv. de modo)
Secuencia formada pola preposicin con e a conxuncin que, que introduce unha
proposicin subordinada (equivalente a con iso).
Atopouse de speto con que non poda seguir
Conxuncin condicional equivalente a se, como, con tal de que, en caso de que.
Con que lle axudasen un pouco xa abondara
Conque
Conxuncin consecutiva, equivalente a por conseguinte, polo tanto, as que, etc., que
anuncia unha consecuencia natural do que se acaba de dicir.
Eras consciente, conque agora non te podes queixar
Porque, por que e porqu
Porque
Conxuncin causal equivalente a por causa de que. Introduce proposicin
subordinadas de causa e respostas a preguntas formuladas con por que?
Avisouno porque precisaba a sa axuda
Conxuncin final, equivalente a para que, a fin de que.
Traballa duro porque as cousas vaian a mellor
Conxuncin concesiva, equivalente a anda que, por mis que. Indica oposicin entre
das oracins, pero unha non impide a realizacin do que expresa a outra.
Porque o planificase as, non significa que vaia sar ben
Por que
Secuencia formada pola preposicin por e o pronome relativo que. Neste contexto, a
preposicin por s veces significa para, e o pronome relativo ten normalmente como
antecedente substantivos como causa, motivo ou razn. Admite o artigo entre a
preposicin e o pronome.
Este o regulamento por que se rexe a organizacin
Este o regulamento polo que se rexe a organizacin
Secuencia formada pola preposicin por e o pronome interrogativo que. Aparece nas
oracins interrogativas indirectas e non leva nunca artigo (*non me contou o por que
marchara) nin se escribe xunto (*non me contou porque marchara).
Por que marchaches?
Porqu
O substantivo porqu significa causa, motivo, razn. Sempre vai precedido do artigo
determinado e variable en nmero.
Non adivio o porqu da ta reaccin
Senn e se non
Senn
Conxuncin adversativa, que contrapn das ideas, unha negativa e outra afirmativa.
Emprgase con varios significados:
-
A secuencia non s... senn tamn... indica suma sobre o expresado en primeiro
lugar.
Non s colaborou nesa tarefa, senn que coordinou todo o
proxecto
Se non
Secuencia formada pola conxuncin condicional se e o adverbio de negacin non nas
oracins condicionais.
Se non ests al a esa hora entenderemos que non vs
Secuencia formada pola conxuncin completiva se e o adverbio de negacin non nas
oracins subordinadas completivas e nas interrogativas indirectas.
Pensaron se non sera conveniente adiantar a xuntanza
Amais, a mais, e a mis
A mais
Conxuncin copulativa sinnima de e mais.
Eles a mais ns sempre fomos ben levados
A mis
Artigo a + adverbio mis.
A mis alta de todas elas
Preposicin a + adverbio de cantidade mis.
A chuvia ten cara de ir a mis
Amais de
Locucin prepositiva.
Hai, amais de vs, outros tantos candidatos para das prazas
Demais e de mis
Demais
Pronome e adxectivo indefinido identificador que significa outro, o resto de.
Acostuma ir precedido do artigo determinado e variable en xnero e nmero.
Deixou os documentos indispensables e arquivou todos os
demais
De mis
Locucin adverbial de cantidade e precisin que significa de sobra, en exceso.
Tia o estmago pesado por comer de mis
Secuencia formada pola preposicin de seguida do adverbio de cantidade mis.
Aquel libro era de mis pxinas c anterior
Tampouco e tan pouco
Tampouco
Adverbio de negacin.
O vicepresidente tampouco puido asistir reunin
Tan pouco
Secuencia formada polo cuantificador tan e o adverbio de cantidade pouco. Adoita
formar frases consecutivas.
Durmiu tan pouco que estaba moi canso
Afeito e a feito
Afeito
Participio do verbo afacer.
Non estaba afeita a aquel horario
Presente de indicativo do verbo afeitar.
Hai varios das que non afeito a barba
A feito
Locucin adverbial equivalente a a eito, que significa seguido e con orde, sen
escoller.
Ordenou os papeis a feito
Douscentos, trescentos... e dous centos, tres centos...
Douscentos
Numeral cardinal que significa das veces cen ou que nunha serie ocupa o nmero
douscentos. variable en xnero.
Lera at a pxina duascentas
Dous centos
Secuencia formada polo numeral cardinal dous e o substantivo cento, que significa
das veces un conxunto de cen unidades, dous centenares.
Deba haber dous centos de milleiros de persoas
UNIDADE 3
ACTUALIZACIN
MORFOSINTCTICA
1. As formas do artigo e do demostrativo
2. Casos dubidosos de xnero e nmero
3. O pronome persoal tono e a sa colocacin
FEMININO
SINGULAR
PLURAL
OS
AS
FEMININO
SINGULAR
LO
LA
PLURAL
LOS
LAS
diante do adverbio u: u-la camisa, u-lo coche do teu irm (Nunca *u-la a camisa,
u-lo o coche do teu irm). Convn salientar aqu que o uso do guin obrigado
cando se trata do artigo pero non se utiliza cando a forma un pronome: a camisa,
ula?, o coche do teu irm, ulo?
Como observamos, o artigo pdese representar na escrita coas variantes lo, la, los, las,
seguida ou non de guin segundo os casos. Estas formas son de uso opcional:
Logo do infinitivo e das formas verbais conxugadas que rematen en -r ou -s: vai
saca-lo coche do garaxe, entnde-lo que che digo?
Despois dos pronomes enclticos nos, vos e lles: duno-lo ditame, truxovo-las
cartas, indiculle-la sada.
Despois da conxuncin copulativa (e) mais: veu o secretario (e) maila directora.
O uso da segunda forma do artigo opcional e na escrita queda vinculado ao uso prescrito
polas pautas estilsticas de harmonizacin. De feito, na redaccin das NOMIG 2003 non se
utiliza en ningn caso.
Pero hai que ter en conta que anda que non se represente graficamente, na fala a nica
pronuncia recomendable a que reproduce a segunda forma nos contextos que se indicaron
anteriormente: [merkala kamisa non *merkar a kamisa]; [estiberon o pai e mailo fillo
non *estiberon o pai e mais o fillo].
Anda podemos detectar a existencia dun terceiro alomorfo do artigo que se representa
graficamente coma o primeiro logo dun verbo rematado en -n, ou das palabras sen, tamn,
nin:
Nin o teo nin o quero
Ese tamn o collo
Sen os documentos
A pronuncia con este alomorfo sera [nino teo nino quero, ese tameno collo, senos
documentos]. Anda que este alomorfo do artigo ten unha vida cada vez menor na fala en
favor da primeira forma do artigo [nin o teo nin o quero, ese tamn o collo, sen os
documentos].
MASC. PL.
FEM. SG.
FEM. PL.
UN
UNS
UNHA
UNHAS
MAS. SG.
MASC. PL.
FEM. SG.
FEM. PL.
CON
CUN
CUNS
CUNHA
CUNHAS
DE
DUN
DUNS
DUNHA
DUNHAS
EN
NUN
NUNS
NUNHA
NUNHAS
Para que exista contraccin, o artigo debe formar parte da mesma unidade sintctica c
preposicin, o que pode non ocorrer en oracins de infinitivo, xerundio ou participio:
Non est todo solucionado con un carpinteiro estar avisado /...
con estar avisado un carpinteiro
Non vou quedar aqu por o director dicir que debo ficar calado
/... por dicir o director que...
De o teu curmn non chegar hoxe, dorme fra /... De non chegar
hoxe o teu curmn...
En o secretario rematando o documento, deber entregarllo
alcaldesa / En rematando o documento...
1.
Cando un topnimo que leva artigo vai precedido de preposicin dse a contraccin
correspondente: vive na Corua e non *vive en A Corua.
4.
1.3 O demostrativo
Os pronomes demostrativos organzanse polos criterios de localizacin identificadora de
proximidade e pola sa autonoma.
O paradigma dos pronomes demostrativos o seguinte:
PROX.
I
II
III
NM.
MASC.
FEM.
SG.
ESTE
ESTA
PL.
ESTES
ESTAS
SG.
ESE
ESA
PL.
ESES
ESAS
SG.
AQUEL
AQUELA
PL.
AQUELES
AQUELAS
NEUTRO
ISTO
ISO
AQUILO
As formas isto, iso, aquilo son as nicas formas correctas do demostrativo neutro singular
segundo os reaxustes establecidos na actulizacin das NOMIG do ano 2003 en detrimento
das anteriores formas posibles: *esto, *eso, *aquelo.
O demostrativo de alteridade
O demostrativo combina co indefinido outro, e d lugar en cada caso formacin dunha
palabra, xa que s o segundo elemento admite morfemas de xnero e nmero:
PROX.
I
II
III
NM.
MASC.
FEM.
SG.
ESTOUTRO
ESTOUTRA
PL.
ESTOUTROS
ESTOUTRAS
SG.
ESOUTRO
ESOUTRA
PL.
ESOUTROS
ESOUTRAS
SG.
AQUELOUTRO
AQUELOUTRA
PL.
AQUELOUTROS
AQUELOUTRAS
Contraccins do demostrativo
O pronome demostrativo contrae coas preposicins en e de: deste, neste, destoutra,
nestoutra, naqueloutra, etc.
Do mesmo xeito que o artigo, estas contraccins non teen lugar cando a preposicin non
rexe o substantivo modificado polo substantivo:
De estas alegacins seren aceptadas
De esa declaracin for gravada
1.4 O posesivo
DETERMINADO (posudo)
MASCULINO
Persoa
Tratamento
FEMININO
Nm.
SG.
PL
SG.
PL.
SG.
MEU
MEUS
MIA
MIAS
PL.
NOSO
NOSOS
NOSA
NOSAS
SG.
TEU
TEUS
TA
TAS
PL.
VOSO
VOSOS
VOSA
VOSAS
SG.
SEU
SEUS
SA
SAS
(poudor)
1P
2P
NON CORTS
CORTS
PL.
3P
SG.
PL.
Cos posesivos meu, teu, seu, noso, voso (tanto para masc. e fem., sing. e pl.) utilzanse
expresins con de para expresar propiedade plena:
Ten unha casa de seu
Temos un garaxe de noso
Teo coche de meu
Cmpre lembrar que os posesivos van acompaados de determinante:
Xa est rexistrada a ta solicitude
e non *Xa est rexistrada ta solicitude
1.5
d) o relativo posesivo cuxo que presenta flexin de xnero e nmero: A oficina cuxa parede
non ten vents, O documento cuxo cartafol era azul.
dcimo
cuarto
vixsimo,
vixsimo
primeiro
trixsimo,
cuadraxsimo
quincuaxsimo, sesaxsimo, etc. Todas estas formas admiten morfemas de xnero e nmero
que nas formas compostas s se unen ao ltimo elemento (vixsimo primeira).
As formas dos multiplicativos son: dobre; duplo, dupla; triplo, tripla; cudruplo,
cudrupla... nnuplo, nnupla; dcuplo, dcupla; cntuplo, cntupla. Os restantes frmanse
mediante o cardinal correspondente seguido da palabra veces (setenta veces).
Os partitivos son: medio/a, terzo/a, cuarto/a, etc.
Outros numerais colectivos indican unha globalidade de elementos: par/parella (2),
decena (10), ducia (12), quincena (15), vintena (20), trintena (30), centena, cento (100),
milleiro, millar (1.000). Ntese ademais que mil e milleiro son formas sinnimas, polo que
non sera correcto o sintagma: *eran miles de milleiros.
Outras formas de expresin de cantidade: abondo, ningun (nunca *naide), calquera (e
non *calquer ou falsos plurais: *calisquer, *calesqueira).
Neste punto monos cinguir a trazar as principais regras para a formacin de xnero e
nmero, as como resaltar os principais problemas que xorden no mbito da linguaxe
administrativa.
2.1 O xnero
Anda que non doado proporcionar unhas pautas estritas para a formacin do xnero, a
seguir relacionamos unha serie de pautas que nos poden servir de axuda:
Regras de uso
Os substantivos rematados en -o son, na sa maiora, masculinos excepto dnamo,
libido, tribo, foto, radio, moto, polio, que son femininos. Tamn son masculinos os
rematados en -o tnico: av, n, cap, esquim, d...
Son femininos a maiora dos substantivos rematados en -a: asma, auga, etc.; anda
as, hai un gran nmero deles como da, mapa, planeta, albar, enzima..., que son
masculinos. Tamn son femininos os rematados en - tnico.
Hai substantivos rematados en -e que son msculinos: leite, sangue, dote, tomate,
etc., e hainos que son femininos: liberdade, apcope, fraude...
Os rematados en -axe, -uxe, son femininos, a non ser garaxe, traxe e paxe que son
masculinos, e personaxe, que pode ser masculino ou feminino.
Os rematados en -me son msculinos: friame, legume, queixume..., coa excepcin de
fame, sndrome, servidume, mansedume, inchume, que son femininos.
Os procedentes da terminacin grega -tis / -sis: a dose, a anlise, a parntese, a
hepatite, etc.
Cando o substantivo remata en -, e tnico masculino: rub, carn, chal;
excepto en fe, merc, s (eclesistica), que son femininos.
Os substantivos rematados en -n, -n, -n, -n son masculinos. Man e as palabras
rematadas en sufixo -cin, -sin, -zn son femininas. Fin feminino cando indica final e
masculino cando significa finalidade. Os rematados en -n forman o feminino en -ina,
excepto run que invariable.
Algns xentilicios galegos poden conservar a sa forma local -ao / -: arnoiao / arnoi;
burelao / burel; courelao / courel; caldelao / caldel (Castro Caldelas); dezao / dez;
lancarao / lancar; limiao / limi; mariao / mari; etc. Pola mesma razn admtese
tamn a forma feminina local en -n: unha carnotn, unha fisterrn, unha muradn, etc.
Principais problemas
Os principais problemas que derivan nun uso incorrecto da concordancia de xnero no
substantivo ou na utilizacin de formas inadecuadas prodcense pola interferencia do
casteln no galego; as podemos atopar:
Forma galega
*o aldraxe
a aldraxe
*o anlise
a anlise
*o rbore
a rbore
*o arma
a arma
*o armazn
a armazn
*o augardente
a augardente
*o aula
a aula
*o ave
a ave
*o avestruz
a avestruz
*o calor
a calor
*o canle
a canle
*o color / cor
a color / cor
*o corretaxe
a corretaxe
*o dolor / dor
a dolor / dor
*o eclipse
a eclipse
*o fraude
a fraude
*o fronte / frente
a fronte
*o paisaxe
a paisaxe
*o paraxe
a paraxe
*o quilometraxe
a quilomentraxe
*o suor
a suor
*o viaxe
a viaxe
Forma galega
*a be
o be
*a cal
o cal
*a crcere
o crcere
*a costume
o costume
*a couce
o couce
*a cume
o cume
*a dote
o dote
*a eme
o eme
*a ese
o ese
*a fantasma
o fantasma
*a masacre
o masacre
*a mel
o mel
*a milagre
o milagre
*a nariz
o nariz
*a sal
o sal
*a sinal
o sinal
*a(s) labor(es)
o(s) labor(es)
2.2 O nmero
A seguir, enumranse as regras de formacin de plural:
Palabras rematadas en vogal (tnica ou tona) ou en ditongo: forman o plural
en -s: mesa, mesas; irm, irms; caf, cafs... Os estranxeirismos rematados en
vogal forman o plural engadindo -s ou respectando a forma de plural de orixe: spray,
sprays; hippy, hippys ou hippies.
Palabras rematadas en -r e -z: engade -es: mar, mares; calor, calores; luz,
luces. Os estranxeirismos adecanse regra xeral (palier, palieres; somier,
somieres; dlar, dlares), a non ser en formas pouco integradas coma: pster,
posters ou psteres; gngster, gngsteres ou gangsters.
Palabras rematadas en -s e -x [ks]:
as agudas engaden -es: deus, deuses, comps, compases... a non ser as que
rematan en grupo consonntico coma luns que son invariables,
as formas que rematan en -x: son invariables: fax, unisex,
as graves e esdrxulas acabadas en -s ou -x [ks] son invariables: lapis,
martes, mrcores, trax, clmax, etc.
Palabras rematadas en -n: engaden -s: can, cans; lambn, lambns; lacazn,
lacazns; dolmen, dolmens; mitin, mitins...
Palabras rematadas en -l:
monoslabas: engaden -es: cal, cales; el, eles; fel, feles; gol, goles; sal,
sales; sol, soles...,
polislabas: o ele substitese polo morfema -is: animal, animais; cruel,
crueis; aval, avais; control, controis; azul, azuis, etc.,
palabras compostas en que o segundo elemento algn dos monoslabos
citados, fan o plural en -les: (ollomoles, chuchameles, papasoles, cartafoles,
mirasoles...). O plural de el eles e de aquel aqueles,
a pesar da sa aparencia: caracol e aerosol non son compostos de col e sol,
polo que os seus plurais son caracois e aerosois,
palabras graves: engaden -es: xiles, difciles, tiles, cnsules... Exceptase
desta regra a terminacin -bel que fai o plural en -beis.
Palabras rematadas noutras consoantes: son case todas estranxeirismos ou
cultismos, e forman o plural engadindo -s: clubs, pubs, fracs, smkings, complots,
robots, sprints, tests, clips, etc.
Cmpre lembrar que nas oracins simples algunhas das regras mis comns son:
a) En oracin simples negativas ou na principal de subordinadas, o pronome precede ao
verbo: Non mo dixo a min. Dxolle que se puxera ao da.
b) Os indefinidos algo, nada, algun, ambos, bastante, calquera, entrambos, mesmo...
situados antes do verbo producen a prclise: Calquera lle di o que ten que facer.
Algo che comentou. Para nada me tivo en conta.
c)
Os adverbios acaso, ata, case, incluso, quizais, seica, xa... producen a prclise:
Incluso se alporizou. Case me deixa sen traballo.
g) Nas oracins desiderativas, se o suxeito precede ao verbo, tamn hai prclise: Deus
o leve na gloria! Ogalla nos teamos que axudar.
h) Nas oracins en que se produce unha entoacin enftica sobre o suxeito, ou cando
se focaliza (antepn) algn elemento do predicado, tamn se d a prclise: O meu
corazn che mando, cunha chave para o abrir.
i)
Os adverbios hoxe, ma, onte, entn, despois..., non producen a prclise: Hoxe
rematareino / Rematareino bastante.
UNIDADE 4
ACTUALIZACIN
LXICA
1 Os erros lxicos e terminolxicos mis frecuentes
na linguaxe administrativa
2 A fraseoloxa administrativa
arquitectura,
etc.,
fornecen
habitualmente
co
seu
lxico
propio
documentacin administrativa.
FORMA INCORRECTA
COMENTARIOS
FORMA CORRECTA
*abogado
avogado
*abonar / *abonarei
*acuse de recibo
*adxuntar
*albarn
*alcantarilla
*alcantarillado
*alquiler
*alumeado pblico /
*alumbrado pblico
*andamio
*andn
*aportacin
*aporte
*apremio
*arcn
*armona
obriga de
aboamento
xustificante de
recepcin
xuntar, achegar,
anexar, engadir
albar
sumidoiro
rede de sumidoiros
alugueiro
iluminacin pblica
estada
plataforma
achega,
contribucin
achega,
contribucin
constrinximento,
prema
beirava
harmona
*asignatura
*basura
*beca
*bsqueda
*buzn
*calificar
*canxear
*casa consistorial
*clube
*concellal
*concexal
*construccin
*contenedor/contedor
*convalidar
*corresponsal
*coste
*croquis
*cualidade
*cuanta
*cumprimentar
*cuota
*cursillo
*danos e prexuzos
*derogar
*Asignatura un castelanismo. En
galego debemos usar materia ou
disciplina.
A forma correcta lixo; *basura un
castelanismo.
En galego temos de noso a forma bolsa
(de estudos). Beca unha forma correcta
co significado de insignia ou banda.
A forma correcta busca; *bsqueda
un castelanismo.
A forma correcta caixa de correo.
Esta forma un castelanismo, a forma
galega correcta cualificar.
Este un calco da forma castel canjear.
En galego podemos usar intercambiar,
trocar, permutar.
O edificio onde estn as oficinas do
goberno dun concello a casa do
concello.
Mantense o prstamo club sen adaptar. O
plural de club clubs.
Esta forma un calco da castel
concejal. En galego temos concelleiro.
Esta forma un calco da castel
concejal. En galego temos concelleiro.
Os grupos cultos ct e cc mantense nos
vocbulos cando os preceden as vogais
a, e, o, pero suprmese a primeira
consoante cando os preceden as vogais i
e u.
O recipiente onde se deposita o lixo
denomnase en galego colector do lixo.
A forma correcta en galego validar.
A persoa que enva informacin ao seu
medio de comunicacin dende outra
poboacin ou pas correspondente.
O que o casteln denomina coste, o
galego denomnao custo.
Esta forma un castelanismo; formas
correctas galegas son bosquexo ou
esbozo.
A forma correcta calidade.
Esta forma un castelanismo, a forma
galega correcta conta.
Co significado de inclur informacin nos
espazos baleiros dun formulario dbese
usar cubrir.
Esta forma un castelanismo, a forma
galega correcta cota.
Debemos usar a forma curso, sen a
terminacin castel.
Esta forma un calco da castel daos y
prejuicios. En galego temos danos e
perdas.
Este verbo un castelanismo, o verbo
correcto galego derrogar.
materia, disciplina
lixo
bolsa
busca
caixa de correo
cualificar
intercambiar,
trocar, permutar
casa do concello
club
concelleiro
concelleiro
construcin
colector do lixo
validar
correspondente
custo
bosquexo, esbozo
calidade
conta
cubrir
cota
curso
danos e perdas
derrogar
*desenrolar
*desenrolo
*desfrutar / *disfrutar
*desglosar
*deshaucio
*devengar
*devengo
*dietas
*enaxenacin
*enaxenar
*enmenda
*entorno
*estadstica
*estructura
*estudiar, *estudio,
*estudiante
*financiacin
desenvolver
desenvolvemento
gozar, aproveitar
desagregar
desafiuzamento
adquirir o dereito a
percibir, reportar,
rendar
adquisicin do
dereito a percibir
axudas de custo
alleamento
allear
emenda
contorno, ambiente
estatstica
estrutura
estudar
financiamento
*firma
*firmar
*garantizar
*grabar
*gra
*incurrir
*inscripcin
*inters
*intereses de demora
*intervinte
*inversin
*invertir
*IVA
*licencia
*marquesina
*marxen
*mvil
*nervo / *nervoso
*obligacin
*ostentar
*pagar / *pagarei
*pago
*pegatina
*perxuicio
sinatura
asinar
garantir
gravar
guindastre
incorrer
inscricin
interese, xuro
xuros de mora
interveniente
investimento
investir
IVE
licenza
marquesia
marxe
mbil
nervio / nervioso
obriga
ocupar
obriga de
pagamento
pagamento
adhesivo
prexuzo
*plantexamento
*plantexar
*plantilla
*pobo
*ponencia
*produccin
*producto
*profundizar
*querella
*recabar
*recib / *recibn
*reflexar
*renta
*requerir
*revocar
*sentencia
*servicio
*silenzo
formulacin,
proposta...
formular, propor...
cadro de persoal;
soleta
aldea, vila
relatorio
producin
produto
afondar, profundar
querela
conseguir, solicitar
carta de recepcin
reflectir
renda
requirir
revogar
sentenza
servizo
silencio
*silla
*sobresante
*sondeo
*subasta
*subsanar
*sustitur
*suxerencia
*tantear
*tanteo
*taquilla
*trmino
*testigo
*testimonio
*transcurrir
*turno
*ubicacin
*ubicar
*urbn
*vantaxa
*venta
*ventanilla
*vocal
*xenerar
*xeralizar
cadeira
sobresaliente
sondaxe
poxa, subhasta
rectificar
substitur
suxestin
tentear
tenteo
despacho de
billetes
termo
testemua
testemuo
transcorrer
quenda, vez
localizacin,
situacin,
emprazamento
localizar, situar
urbano
vantaxe
venda
portelo
vogal
xerar
xeneralizar
*xoven/*xove
*xuzgado
A FRASEOLOXA ADMINISTRATIVA
FORMA CORRECTA
* atencin de
*a bo recaudo
*a ciencia certa
*a conta e risco
*a data fixa
*a dicir verdade
*a este fin
*a fin de
* larga
*a maior abundamento
*a menos que
* postre
*a proposta de
* sa vez
*a tal efecto
*acto seguido
*acusar recibo
xustificar a recepcin
*adeudar en conta
cargar na conta
*ambos inclusive
*ao efecto
para o efecto
*ao sumo
como mximo
*aos efectos
*bastanteo de poderes
verificacin de poderes
*con arreglo a
*danos e prexuzos
danos e perdas
*en aras a
*en base a
*en orde a
*entablar negociacins
*estar expectativa
*facer as veces
*habida conta
tendo en conta
*imputar o gasto
asignar o gasto
*no seu da
*poer en coecemento
*prazas a extinguir
*proba fehaciente
proba irrefutable
*recabar fondos
conseguir fondos
*respecto a
*sen embargo
*so pretexto de
*surtir efecto
producir efecto
*ter a ben
*va de apremio
va de constrinximento, va de prema
*visto bo
visto e prace
UNIDADE 5
REDACCIN E ESTILO:
CARACTERSTICAS DA
LINGUAXE
ADMINISTRATIVA
1 A variedade lingstica administrativa
2 Caractersticas e modernizacin da linguaxe
administrativa
3 Algns dos principais problemas lingsticos na
variedade administrativa
4 A linguaxe sexista
Unha lingua un medio de comunicacin e identidade social, e por iso non pode ser
entendida como un sistema nico, monoltico e homoxneo, senn como a interrelacin de
diversos subsistemas de tipo xeogrfico, histrico, social e funcional. Todo falante pose,
polo feito de selo, unha variedade que lle propia en cada un dos tres primeiros subsistemas
(a derivada do seu lugar de nacemento, a derivada da poca na que vive e a derivada do
grupo social ao que pertence), pero ademais pode manexar tamn variedades pertencentes
ao cuarto subsistema, aquelas que mudan en funcin da situacin na que se materializa a
comunicacin (segundo fale de matemticas, deporte, economa, etc.). Estas variedades,
tamn chamadas linguas de especialidade, presentan unha serie de particularidades
gramaticais que as distinguen da lingua comn.
Unha lingua, xa que logo, utilzase nos terreos mis diversos da actividade humana. En cada
un deles vai adaptando as sas caractersticas s peculiaridades da situacin en que se
emprega. Nos contextos formais, na lingua culta, a variedade, que consubstancial s
linguas, vese como negativa, polo que se tende a potenciar unha das alternativas que xa
existen ou a crear un hbrido tomando elementos dunhas e doutras. Esta variedade
potenciada adquire unha relevancia especial e recibe o nome de estndar.
Agora ben, calquera das variedades lingsticas vai introducir peculiaridades especiais, sobre
todo no lxico e na fraseoloxa, en funcin do tema que con ela se trate. A linguaxe das
matemticas, a xurdica, a da fsica ou a do deporte van posur trazos distintivos con
independencia do nivel social ou da zona de procedencia dos falantes.
Polo tanto, e despois disto, a linguaxe administrativa pdese definir situndoa no espazo
lingstico onde a variedade estndar se cruza coas especializacins temticas que se
relacionan co mundo da administracin, e podemos delimitala mis concretamente por:
Actitude e intencin dos comunicantes: est marcada esta comunicacin por
unha relacin civilizada e atenta, respectuosa, xeralmente formal e impersoal, tanto
por parte da administracin como por parte da cidadana.
Canle de comunicacin: predominio da utilizacin da escrita, polo que hai certa
tendencia fixacin.
Materia obxecto de comunicacin: trtase da actividade ou das relacins
administrativas, nas sas diversas vertentes (cidadana-administracin,
administracin-cidadana, administracin-administracin, etc).
CARACTERSTICAS E MODERNIZACIN DA
LINGUAXE ADMINISTRATIVA
2.3 Personalizacin
A
persoa
que
emite
un
documento
administrativo
non
pode
quedar
detrs
da
indeterminacin que ofrece unha sinatura colectiva, senn que debe aparecer identificada
con claridade e responsabilizarse dos seus actos, para as poder dar conta deles no caso de
que fose preciso. Por iso, tntase reducir a abundancia de expresins impersoais que dilen
as accins e as obrigas individuais. Isto non se contrad co afn de acadar un estilo
impersoal e obxectivo, algo desexable tendo en conta que, na maiora dos casos, o emisor ou
emisora deste tipo de comunicacins non fala como persoa particular senn en funcin do
cargo que ocupa ou representa.
2.4 Democratizacin
Nun marco igualitario de relacins non poden ter cabida as expresins de submisin e splica
empregadas no pasado, que deben substiturse por frmulas nas que se manifeste a
correccin e o respecto entre as das partes. Ademais, hai que evitar a aparicin de
expresins, termos ou marcas que marxinen calquera sector da poboacin, especialmente
aquelas que poen de relevo o sexismo latente nos usos lingsticos mis habituais.
leva a cabo a
Usos do xerundio
Xerundio modal
Usos
Indica o modo en que se realiza a accin
correctos
principal
Xerundio temporal
Indica contemporaneidade entre a accin
principal e a do xerundio
Xerundio durativo ou de continuidade
Indica continuidade nunha accin
Xerundio inmediatamente anterior accin
principal
Indica que a accin ten lugar inmediatamente
antes accin principal
Xerundio condicional
Indica condicin
Xerundio causal
Indica causa
Xerundio concesivo
Indica concesin
Xerundio explicativo
Introduce unha explicacin
Marchou correndo
Estando no seu despacho,
caeu desmaiado
Est redactando un moi
bo proxecto
Levantndose de speto,
escapou a correr
Estando enferma, o
mellor que non veas
traballar
Coecndoo como o
coezo eu, non creo que
minta
Ventando como venta, ira
recollerte oficina
O departamento,
comprobando o xito que
tia a obra, fixo unha
nova edicin
Usos
incorrectos
Xerundio de posterioridade
A accin expresada polo xerundio posterior
accin principal (e o xerundio s pode expresar
simultaneidade ou anterioridade)
*Decreto nomeando
delegado de Educacin
*Mandeille un paquete
contendo libros
A LINGUAXE SEXISTA
A lingua , en moitos aspectos, o reflexo da sociedade que a emprega. Por iso, os trazos
sexistas que se poden detectar no galego derivan dunha realidade que favoreceu e nalgns
aspectos anda favorece a discriminacin entre os homes e as mulleres.
A linguaxe administrativa debe ser especialmente respectuosa con estas cuestins, pois a
travs dela manifstase na prctica a ideoloxa dos distintos organismos oficiais, que
representan o conxunto da poboacin, homes e mulleres. Por iso, inadmisible que a
linguaxe administrativa perpete esquemas xa superados, nos que a figura feminina era
discriminada.
Na linguaxe administrativa dbese facer un esforzo especial por superar tanto o sexismo
lingstico como o sexismo social, xa que esta linguaxe ten que reflectir unha visin
igualitaria, que establece deberes e dereitos para cada unha das partes. Como xa se dixo, as
principais lias para a modernizacin da linguaxe administrativa galega teen que ser a
democratizacin, a personalizacin, a claridade (concisin, precisin, sinxeleza) e a
uniformidade. Pois ben, tomando a primeira lia de modernizacin, temos que ter en conta
que para acadar esa democratizacin non podemos darlles cabida a expresins, termos ou
marcas que marxinen a calquera sector da poboacin, especialmente a aquelas que poen de
relevo o sexismo latente nos usos lingsticos mis habituais. Tomando a segunda lia de
modernizacin, a personalizacin, temos que ter en conta deste xeito que para referirnos a
unha persoa temos que facelo dun xeito lingisticamente correcto, isto , se a persoa
feminina, en feminino, e se masculina, en masculino, e se nos dirixirnos a un sector amplo
no que teen cabida mulleres e homes, non podemos facelo s en masculino, pois deste
xeito dirixirmonos s aos homes, e deixaremos fra s mulleres.
social,
xa
que
con
frecuencia
situacins
sociais
de
paridade
poden
Utilizacin de pronomes
Quen superen a seleccin...
Xenricos reais
Convn empregar aqueles nomes xenricos que engloban a realidade social existente.
O emprego de abstractos, colectivos e xenricos reais marca a atencin nas funcins que se
denotan e non nas persoas que as realizan.
Algns termos alternativos que posibilitarn evitar usos discriminatorios sern10:
10
agrupacin
alumnado
asemblea
asociacin
autoridades
avogaca
cadro de persoal
cidadana
colectividade
comunidade
consello
direccin
equipo
funcionariado
infancia
mocidade
poboacins
presidencia
profesorado
pblico
vecianza
xente
xerencia
xuventude
O funcionariado deber...
O emprego de barras
O emprego de barras pode ser un recurso adecuado no caso de documentos administrativos
abertos onde se descoece a persoa interesada (formularios, fichas, impresos de solicitudes,
etc.), ou en textos breves como sinaturas ou cabeceiras de cartas.
Noutro tipo de textos o seu uso resulta un recurso pouco recomendable polo feito de que fai
a lectura do texto pesada e incmoda.
O/a interesado/a:
Estimadas/os seoras/es,
O/a solicitante:
Variacin de pronomes
Hai outras formas de evitar as marcas de xnero como pode ser o emprego de distintos
pronomes.
Se algun presenta unha demanda...
r En vez de *O demandante...
Un recurso novidoso e con certo xito na escrita o do emprego dunha @ (arroba). Esta
unha abreviatura latina da preposicin ad (a, cara a, en, para). No ingls seguiuse utilizando
este smbolo para substitur a sa preposicin at e de a pasou aos teclados das mquinas de
escribir e informtica. Xa que logo, este un smbolo, non unha letra que exista no noso
abecedario, polo que se debe evitar o seu uso. Ademais, inservible na linguaxe oral, xa que
non ten ningn son asociado.
Tratamentos
Os textos administrativos teen sido prolixos en frmulas de cortesa, na actualidade
prefrese un tratamento correcto e sen excesos.
Nos textos administrativos, pois, non debern aparecer mis frmulas de tratamento ca don
ou dona, desenvolvidos ou abreviados en D. ou D..
Nos documentos onde non se coeza a persoa destinataria empregarase a barra: D. / D.
Orde de palabras
Nos documentos administrativos, cando se mencionan expresamente os dous sexos, polo
xeral, o masculino aparece precedendo ao feminino.
A utilizacin desta orde con carcter sistemtico non parece sustentarse lonxe do papel
secundario atribudo muller tradicionalmente en relacin coa sa capacidade para a
representacin social.
Alternar este costume, adiantando a mencin muller, contribuir a modificar os
estereotipos tradicionais construdos a partir de relacins de desigualdade entre os colectivos
masculino e feminino.
Nai, pai ou representante legal...
As traballadoras e os traballadores...
Estimadas/os seoras/es,
Para substitur
os adolescentes
os nenos
os mozos
o encargado
os inmigrantes
o home urbano
os vecios
os vellos
os maiores
o(s) home(s)
Alcalde
os adultos
colaborador(es)
consultor(es)
coordinador(es)
alumno(s)
evolucin do home
notario(s)
os electores
os funcionarios
a seora da limpeza
os galegos
os profesores
profesor(es)
secretario(s)
tesoureiro/a
UNIDADE 6
REDACCIN E ESTILO:
PUNTUACIN
E CONVENCINS
GRFICAS
1 Criterios de utilizacin dos signos de puntuacin e
doutros signos ortogrficos nos documentos
administrativos
2 Algunhas convencins grficas nos documentos
administrativos
Para sinalar o principio e a fin dun inciso, digresin, aposicin, etc., que aclare ou
explique o sentido do texto no que est inserido.
No rexistro, que est no terceiro andar, onde ten que entregar
a documentacin
sase coma despois de elementos incidentais do discurso, tales como palabras ou
locucins de relacin ou aclaracin do tipo as mesmo, as pois, con todo, finalmente, etc.
E, finalmente, s debe esperar ao perodo de reclamacins
Corua, A
Laracha, A
A separacin das horas dos minutos nunca se debe facer cunha coma, senn cun punto:
*Chegou s 12,13 h para ser exacto
Chegou s 12.13 h para ser exacto
dpto.
s/n
21.50 h
18.35 h
Utilzase nas numeracins para separar os nmeros nos distintos niveis e, cos ttulos,
para separar a numeracin do ttulo.
2.1. Documentacin que se debe presentar
2.2. Valoracin dos mritos presentados
Despois das abreviaturas que xa levan punto e despois dos puntos suspensivos e dos
signos de interrogacin e exclamacin, non se pon punto.
Sabes onde est o informe de onte? que non o atopo
Xeralmente non se usa punto nos ttulos dos documentos nin dos seus apartados ou
subarpartados.
20.15 h
15.000 : 30 = 500
120 : 5 = 24
puntos
suspensivos
()
grfanse
como
tres
puntos
seguidos,
non
mis,
inmediatamente despois da palabra ou letra precedente polo tanto, sen ningn espazo en
branco no medio, e que indican que o enunciado queda aberto, sen conclur, omitindo algn
dos seus compoentes. Indican, polo tanto, unha pausa longa e unha entoacin parecida
da coma, e a slaba precedente sofre un lixeiro ascenso.
Os puntos suspensivos poden indicar:
Unha enumeracin incompleta, o que tamn se pode representar con etc.
Neste andar estn os departamentos de persoal, de
comunicacin, de administracin, de educacin...
Unha parte que falta nun texto e que xa se d por coecida.
Na casa do ferreiro...
A suspensin momentnea dunha oracin co fin de provocar interese ou sorpresa no
receptor ou receptora no momento de continuar.
A persoa seleccionada foi... Manuel Gmez.
Que unha frase ou texto citado est incompleto no principio ou no final. Neste caso os
puntos suspensivos deben ir pegados primeira ou ltima palabra, ou a ambas as
das, segundo por onde estea incompleto.
O nico que se escoitou da sa despedida foi: ...boas noites
Que nunha cita hai un fragmento do texto que se suprimiu. Neste caso os puntos
suspensivos van entre corchetes.
No artigo que sau na prensa destacaba: Varios representantes
das asociacins veciais galegas reunronse onte coa Alcaldesa
para tratar algunha das cuestins que lles preocupan. [...] Tal e
como se esperaba, non todos saron co mesmo nimo.
1.6 As comias ( )
As comias ( ) son uns signos ortogrficos que distinguen, por diversos motivos, unha
palabra ou un texto doutra unidade maior na que se atopa.
Podemos empregar varios tipos de comias: latinas (), inglesas ("") e simples (''). O
uso dunhas e doutras comias pode ser indistinto ou pode atender a uns criterios de
xerarquizacin. Posiblemente optar por un sistema xerarquizado sexa o mis prctico, pois
permtenos marcar at tres niveis dentro dun texto que vai entre comias.
Deste xeito, a orde de xerarquizacin sera, polo tanto, a de comias latinas (), comias
inglesas ("") e comias simples (''). As pdense utilizar as comias inglesas para sinalar
un texto que xa est entre comias latinas e pdense usar as comias simples para sinalar
un texto que xa est entre comias inglesas.
Isto dica no informe presentado:
Por todo o mundo coecido que o artigo "O politicamente
correcto na sociedade galega" unha crtica social en clave
humorstica.
1.7
O guin (-)
O guin (-) un trazo horizontal de pequeno tamao (-) que se usa entre das partes
dunha palabra ou entre das palabras, con distintos fins. Nestes casos non se deixa espazo
en branco entre o guin e as letras e non debe confundirse coa raia, que mis longa ().
redacta-las actas
v-las catro
U-la certificacin?
U-los informes?
Para separar os dous constituntes dunha palabra que non est consolidada como un
todo nico, que non est lexicalizada no idioma.
contencioso-administrativos
1.8 A raia ()
A raia () un trazo horizontal aproximadamente o dobre de longo que o guin (-) e que
cumpre unha funcin totalmente distinta.
Os seus usos principais en documentos administrativos son:
Cumpre unha funcin moi semellante da parntese en incisos, anda que a vinculacin
do inciso co resto do texto maior cando se sinala coa raia que cando se sinala con
parntese ou corchete. Se ese inciso se sinala con comas, a vinculacin anda maior.
Unha representacin do alumnado da comarca unha ou das
aulas por colexio asistiron hoxe ao concerto didctico.
Pode usarse tamn para introducir cada un dos elementos de listas ou enumeracins.
Deben entregar no rexistro a seguinte documentacin:
fotocopia do documento de identidade,
fotocopia do ttulo,
currculo,
memoria do traballo.
1.9 As parnteses ( )
As parnteses [()] son signos de puntuacin usados para introducir incisos que incorporan
informacin adicional ou aclaratoria no texto principal. A vinculacin do inciso co resto do
texto maior cando se sinala coa raia que cando se sinala con parntese ou corchete. Se ese
inciso se sinala con comas, a vinculacin anda maior.
No ano 2004 construronse na comunidade 15.000 vivendas (un
10% mis que en 2003).
Os seus usos mis comns na documentacin administrativa son:
Adoitan enmarcar as siglas que aparecen por primeira vez no documento ao lado da
forma desenvolvida e que aparecern ao longo do documento en solitario e sen levar
parnteses.
O Instituto de Conservacin da Natureza (Icona) fixo pblico
hoxe o seu informe anual. Desde o Icona vese necesaria unha
maior concienciacin da cidadana.
Tamn se poden utilizar parnteses de peche [)]nas enumeracins, despois das letras
coas que se ordenan os elementos. Isto tamn se pode facer con puntos.
a) Director/a xeral
a. Director/a xeral
b) Comisin xestora
b. Comisin xestora
d) Xefe/a de seccin
d. Xefe/a de seccin
* Xa estou cansa !
Xa estou cansa!
Despois de dous puntos e parte ou se se transcribe unha cita textual que empece
por maiscula.
Funcin connotativa
Nos ttulos.
Universidade da Corua
Diario Oficial de Galicia
Instituto Galego de Artes Escnicas e Musicais
A Mesa pola Normalizacin Lingstica
Os nomes das entidades pblicas (administrativas, xurdicas e relixiosas) escrbense
con inicial maiscula, mais os modificadores que os acompaan, se non forman parte da
denominacin oficial, van en minscula.
Goberno autonmico
Administracin local
Deputacin coruesa
Concello padrons
Se os rganos aos que nos referimos non estn constitudos formalmente deben
grafarse con minscula.
a xunta de voceiros/as das asociacins deportivas
o equipo de goberno municipal
Hai que ter en conta que os nomes que non fan referencia a unha entidade
concreta, senn que se usan nun sentido xenrico ou en plural, van en minscula.
as senadoras galegas
os representantes das igrexas da comarca
Os ttulos dos textos legais e administrativos levan en maiscula s a inicial (sen
ningn outro distintivo, como podera ser a cursiva ou a negra).
Decreto lei do 15 de xuo
Estatuto de autonoma de Galicia
Lei de normalizacin lingstica
Lei orgnica
D. Pedro Mario
libros,
obras
teatrais,
peras,
pelculas,
series
de
televisin,
sinfonas, etc.
A rosa dos ventos, de Chillida (escultura)
Don Giovanni, de Mozart (pera)
Laudamuco, seor de ningures, de Roberto Vidal Bolao (obra de
teatro)
O antroido, de Laxeiro (cadro)
Para que non me esquezas, de Patricia Ferreira (pelcula)
Sempre en Galiza, de Castelao (libro)
Terra de Miranda (serie de televisin)
Como norma xeral, os ttulos ou nomes de publicacins deben ir sempre en cursiva.
Deste xeito grfanse en cursiva os ttulos dos libros (ensaio, ficcin, teatro, poesa, etc.),
publicacins peridicas, revistas, xornais, etc.
A Nosa Terra (semanario)
Galicia Hoxe (xornal)
Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro (libro)
Tempos Novos (revista)
Cmpre ter en conta que as partes de producins artsticas e de publicacins, as
como as obras non publicadas, non van en cursiva, senn entre comias. Deste xeito van
entre comias os artigos, cancins, captulos de libros, captulos ou episodios de series
de televisin, informes, poemas, proxectos de investigacin, teses, etc.
Rosas, de Manuel Mara (poema)
A abreviatura
A abreviatura a representacin dunha palabra con s algunhas ou unha das sas letras, a
primeira das cales ten que ser a inicial.
As abreviaturas proveen da eliminacin da parte final da palabra (tt. ttulo), de pr s a
primeira letra da palabra ou palabras que se abrevian (o. orde, r. d. real decreto) ou ben
da supresin da parte interna dunha palabra (ca. compaa).
De todos os xeitos cmpre ter presente que se debe ler a forma plena da abreviatura, xa que
se trata dunha comodidade grfica, non ten carcter fontico.
aconsellable evitar abreviacins que non aforren polo menos tres letras con respecto
denominacin completa (*cgo. cargo, *vulg. vulgar).
A sigla
Unha sigla un conxunto de letras que ten como fin a abreviacin dunha denominacin
ampla. Frmase utilizando unicamente a letra inicial da forma plena.
polas siglas silbicas, xa que un dos factores a ter en conta na sa creacin a facilidade de
pronuncia.
As siglas non teen formas internacionais, polo tanto podemos tomar a sa forma orixinal
(Irish Republic Army - IRA: Exrcito Republicano Irlands) ou polo contrario traducir a
designacin (NATO North Atlantic Tearty Organization OTAN Organizacin do Tratado
Atlntico Norte).
O acrnimo
O acrnimo un tipo de abreviacin que resulta da unin de mis dunha letra de todas ou
algunha das palabras da denominacin completa, para tratar as de facilitar a sa pronuncia.
En lias xerais, os acrnimos rxense polas mesmas normas que as siglas, coa excepcin de
que s se escribe con maiscula a letra inicial (Ieco Instituto de Estudo da Comunicacin e
non IECO).
Tamn temos acrnimos que entran dentro das siglas lexicalizadas, acrnimos que se foron
asentando na lingua e que se escriben con minscula e seguen as regras xerais de
acentuacin (bit bits, mdem modems).
O smbolo
O smbolo unha forma abreviada que na ciencia e na tcnica se refire a unha palabra ou a
un sintagma. Son formas recoecidas internacionalmente, polo que non poden ser de libre
creacin por parte dos/as usuarios/as.
Se o smbolo est constitudo por mis dun elemento, non levar espazo entre eles,
anda que na denominacin completa o levase.
CV cabalo de vapor
Non debe separarse a unidade e o smbolo en distintas lias.
percorreu 200 metros
* meda 20
cm
Escrbense con minscula, maiscula ou unha mestura das das segundo as convencins
internacionais.
Os puntos cardinais e smbolos qumicos tamn irn sempre con maiscula na sa forma
abreviada.
2.4 Os nmeros
Podemos botar man de varios recursos para inclur nun documento administrativo contidos
relacionados coa cantidade. Entre estes destacan os numerais (de diferentes tipos) e algns
adxectivos e adverbios.
Os numerais
Existen algunhas pautas habituais para a sa utilizacin na documentacin administrativa:
Non existen regras concretas que o expliciten, pero o uso consagrou o costume de
escribir con todas as letras os nmeros cardinais do cero ao nove. Unha excepcin a isto
son os casos en que debemos facer enumeracins que contean cifras menores e
maiores de nove, xa que debemos escribilas todas con algarismos.
5 libros, 8 bolgrafos e 22 folios
Estivo de vacacins oito das
O mis importante estudeino das veces
No caso de querer indicar unha cifra redonda, anda que normalmente ser unha
cantidade aproximada, escribirmola con todas as letras, ou cunha combinacin de cifras
e letras se esa cifra non tan axustada.
Esta vila non chega aos 3.000 habitantes
Desde aqu hai 30 quilmetros
Cardinais
Utilizacin dos numerais cardinais
Os nmeros cardinais son empregados para indicar unha determinada cantidade, pero sen
dar informacin sobre a sa orde ou sobre o seu valor en relacin co conxunto, etc.
Esta unha serie teoricamente infinita, o que nos pode dar algns problemas hora de
compoer certas palabras.
A escrita dos cardinais con letras
Escrbense con letra as cifras que encabezan unha oracin ou un pargrafo.
Trinta persoas participaron na asemblea
As cantidades que forman parte de topnimos ou de frases feitas escrbense sempre con
letra.
Ela vive na ra Vintecinco de abril
Non quen de facer o exercicio nin de tres
Os nicos nmeros simples son os 10 que van do cero ao nove. Anda as, non son as
nicas palabras simples que temos para indicar nmeros cardinais, xa que tamn son
simples outras como mil, cento e cen.
As cifras mis altas que teen palabra propia en letras son os trillns, que en algarismos
se expresan coa unidade seguida de dezaoito ceros.
As porcentaxes (que levan o signo matemtico que lles corresponde unido ao ltimo
nmero).
Este ano hai un 20% menos de alumnado no ensino secundario
Ordinais
Utilizacin dos ordinais
Os numerais ordinais emprganse para sinalar a orde dunha unidade nunha serie. Presentan
as seguintes particularidades:
Todos os ordinais teen variacin de xnero e nmero: o cuarto andar, a cuarta persoa,
os cuartos expedientes, as cuartas solicitudes. Debemos lembrar que nas formas
compostas a flexin s se aplica ao ltimo elemento: undcimo primeira denuncia.
Non son formas ordinais senn partitivas expresins coma as seguintes: doceavo,
treceavo, quinceavo, ... Non debemos esquecer que o sufixo avo s se emprega para os
nmeros quebrados ou partitivos: 1/14 (un catorceavo).
Debido sa complexidade, o normal usar a forma do ordinal at o 20, anda que xa
a partir de 10 mis frecuente utilizar os cardinais que os ordinais, polo que se pode
afirmar que posible que os cardinais tean o valor dos ordinais nalgn caso: Afonso XII
lese normalmente Afonso doce e non Afonso dcimo segundo.
11
12
13
dcimo stimo
dcimo oitavo
dcimo noveno
vixsimo
vixsimo primeiro
vixsimo segundo
trixsimo
cuadraxsimo
quincuaxsimo
sesaxsimo
septuaxsimo
octoxsimo
nonaxsimo
centsimo13
milsimo
millonsimo14
Os indefinidos
Os indefinidos son palabras que poden funcionar como substantivos ou como adxectivos. Fan
referencia a un nmero de elementos indeterminado ou a unha cantidade ou grao
intermedio.
Calquera. unha forma invariable (non temos o plural *calesquera, que se utiliza
incorrectamente por influencia do casteln cualesquiera). Pode ir anteposta ou posposta
ao substantivo e pode aparecer tamn en casos nos que non acompaa a ningn
substantivo.
Empezarei a estudar calquera da / Empezarei a estudar un da
calquera
Iso calquera o di
Este tipo de utilizacins son calcos do casteln, lingua na que si se pode empregar
algn en contextos negativos. O correcto na nosa lingua empregar o indefinido
ningn nos casos nos que existe negacin.
Non fixo ningn comentario
Non viron ningunha posibilidade
2.5 As datas
Algunhas caractersticas que debemos ter en conta no referente s datacins nos
documentos administrativos son:
Resulta mis axeitado presentalas nun bloque separado que integralas no propio texto,
para que a sa localizacin sexa mis doada.
Nin o lugar nin o da levan preposicins. Si levan preposicin de antes do ano.
Viveiro, 13 de xuo de 2005
*En Viveiro, a 13 de xuo de 2005
O ano escrbese sen punto de separacin entre millares e centenas.
1998 non *1.998
O da adoita aparecer escrito con nmeros, o mes con letras de maneira completa e o
ano con nmeros.
O 5 de xullo de 1984
Do 20 de decembro ao 4 de xaneiro de 2005
UNIDADE 7
REDACCIN E ESTILO:
OS DOCUMENTOS
ADMINISTRATIVOS
1 Cuestins de formato
2 Estrutura xeral comn para todos os documentos
administrativos
3 Distintos tipos de documentos administrativos
CUESTINS DE FORMATO
Tamn se pode empregar un tamao de letra superior ao do texto, pero sempre que non
haxa moita diferenza.
1.2 As numeracins
Un recurso que se pode utilizar sistematicamente para a identificacin dos distintos
apartados o da numeracin, xa que facilita moito a ordenacin dos documentos e a
relacin dos contidos.
Cando botemos man da numeracin para a identificacin dos apartados dun documento
debemos respectar unha serie de convencins formais:
recomendable utilizar o sistema numrico de cifras arbigas (1, 2, 3...).
Para separar os nmeros nos distintos niveis hai que empregar o punto (1.2.5).
Pdense facer subdivisins ou esquemas numerados establecendo varios niveis e
partindo sempre do 1. Non conveniente utilizar mis de tres niveis.
1.3 Os pargrafos
Os pargrafos son cada unha das seccins ou divisins dun captulo ou texto e adoitan ter
unha certa unidade temtica ou de significado unitaria e homoxnea. Dito doutro xeito, o
pargrafo a porcin dun escrito comprendida entre dous puntos e parte. Sempre
comezan con letra inicial maiscula e rematan cun punto, e para facilitar a comprensin do
texto e o seu bo efecto visual, non deben ser en ningn caso moi longos.
Pola seu bo efecto visual e por proxectar unha imaxe esttica mis ordenada e correcta, o
mis conveniente nos documentos administrativos utilizar pargrafos sen sangras e cunha
separacin dunha lia en branco entre un e outro.
Cada un dos documentos administrativos ten unha finalidade concreta, polo que os contidos
destes van responder sempre a esa finalidade do documento. Anda as, a maiora dos
documentos administrativos pdense estruturar en tres partes, que seran a cabeceira, o
corpo e o peche hai algunhas excepcins, como poden ser a circular, a dilixencia, o contrato
ou o convenio, anda que en cada unha das partes, e dependendo do documento, non vai
sempre a mesma informacin ou non segue en todos os casos a mesma orde.
A continuacin veremos cada unha desas partes.
2.1 A cabeceira
A cabeceira a parte onde se identifica o documento, onde se avanza o seu contido, onde se
indica o procedemento do que forma parte ou o expediente onde se insire, onde se d
informacin sobre a emisora ou emisor e/ou sobre a receptora ou receptor.
A continuacin indicaremos todas as partes que poden formar a cabeceira, anda que tendo
en conta que non todos os documentos levan todas nin todos as levan da mesma forma.
Cabeceira impresa: aparece por defecto en todos os documentos administrativos e
incle o logotipo ou escudo, o nome da institucin e, de ser o caso, da unidade
administrativa, e tamn pode inclur o enderezo postal, o nmero de telfono e fax, o
enderezo electrnico e o enderezo web.
Outros datos: a acta de reunin debe inclur tamn na cabeceira o lugar no que se
desenvolveu a sesin ou xuntanza, a hora de inicio e fin, o carcter ordinario ou
extraordinario e se foi en primeira ou en segunda convocatoria, a relacin das persoas
que asistiron (nome, cargo e condicin na que acudiron), a relacin de persoas que non
asistiron (indicando, de ser o caso, se o xustificaron ou non) e a orde do da.
2.2 O corpo
No corpo sitase o cerne dos documentos administrativos, a informacin, a comunicacin, as
anlises, antecedentes, clusulas, conclusins, texto das queixas, reclamacins, solicitudes,
etc.
Sado: emprgase na carta, na circular, na convocatoria e no oficio. Dependendo da
relacin co destinatario ou destinataria, pdense empregar unhas frmulas ou outras
(benquerida amiga, benquerido seor, estimada seora, querido compaeiro, seor,
etc.).
Ncleo: o ncleo dos documentos pode variar moito duns a outros. Nel onde se centra
a informacin mis relevante, a comunicacin, as anlises, as clusulas, etc. Dependendo
do tipo de documento pdese estruturar dun ou doutro xeito.
2.3 O peche
O peche a ltima parte de todos os documentos administrativos, e o mis comn e que nel
figure a sinatura, o lugar e a data.
Sinatura: xeralmente consta de tres partes, que son, nesta orde, o cargo ou condicin
en que se asina, a rbrica e o nome e apelidos. Naqueles documentos en que o emisor
ou emisora xa se identifique ao comezo (certificacin, dilixencia, alegacin, queixa, etc.),
na sinatura s debe figurar a rbrica, a non ser que haxa mis dun emisor ou emisora,
que para identificar a quen lle corresponde cada unha das rbricas tamn debe figurar o
cargo ou o nome e apelidos.
documentos
de
transmisin,
que
tamn
son
coecidos
como
documentos
de
Cuberta de fax: para enviar documentacin por fax, esta dbese acompaar dunha
cuberta de presentacin que contea unha serie de datos identificativos e no que
tamn se pode engadir unha breve mensaxe sobre a informacin que se enva.
Estrutura: pdese estruturar en cabeceira, corpo e peche. Na cabeceira debe
figurar o/a emisor/a, o/a receptor/a, a data, o nmero de fax ao que se enva
Solicitude: o documento polo que un cidadn ou unha cidad lle solicita por
escrito a un organismo competente a tramitacin dun procedemento e polo que lle
piden Administracin aquilo ao que teen dereito.
Estrutura: debe seguir o esquema de cabeceira, corpo e peche. A cabeceira
estara formada pola identificacin do documento e pola identificacin da
persoa que fai a solicitude; o corpo pola exposicin dos motivos, polo texto
do que se solicita encabezado pola frmula SOLICITO e polas indicacins para
a notificacin; o peche debe levar o lugar, a data, a sinatura e a identificacin
do/a destinatario/a (autoridade, organismo, dependencia, unidade, etc.,
que se lle enva a solicitude).
UNIDADE 8
MANEXO
DE FERRAMENTAS
BSICAS PARA A AXUDA
ESCRITA EN LINGUA
GALEGA
1. Ferramentas bibliogrficas: dicionarios,
vocabularios, manuais de consulta, modelos de
documentos, etc.
2. Ferramentas informticas e en lia: correctores
ortogrficos, dicionarios e vocabularios
electrnicos, etc.
FERRAMENTAS BIBLIOGRFICAS
1.1 Dicionarios
Unha das principais ferramentas que se debe empregar para escribir correctamente o
dicionario.
En xeral, a palabra dicionario pode definirse como obra de consulta de palabras ou termos
que se atopan xeralmente ordenados alfabeticamente, mais hai varios tipos de dicionarios, e
dependendo de que tipo sexan estes, poden ter unhas ou outras funcins. Os principais tipos
de dicionarios son:
Dicionarios monolinges:
Dicionario de autoridades: aquel no que cada voz aparece ilustrada con citas
das autoridades escollidas que apoian a inclusin e acepcins da palabra.
Dicionario de dbidas: aquel que se centra nas principais dbidas e
dificultades lxicas (explicacin de estranxeirismos, neoloxismos,
vulgarismos, palabras frecuentemente mal usadas, etc.).
Dicionario de sinnimos e antnimos: aquel que recolle os sinnimos e/ou
antnimos das palabras.
Dicionario de uso: aquel no que, ademais do significado da palabra, se fan
indicacins sobre o seu uso correcto.
Dicionario etimolxico: aquel no que se indica a orixe das palabras.
Dicionario histrico: aquel que estuda as fases de evolucin do significado
das palabras.
Dicionario ideolxico: aquel que permite chegar palabra partindo da sa
idea.
Dicionario normativo: aquel que dita normas sobre o lxico dunha lingua.
Dicionario total ou tesouro: aquel que pretende recoller todas as palabras
usadas nunha lingua, normativas e non normativas.
Dicionarios bilinges ou plurilinges: aqueles nos que se indican as palabras
equivalentes noutro idioma ou noutros idiomas.
De todos os xeitos hai que ter en conta que moitos dos dicionarios son combinados, isto ,
teen mis dunha funcin. Estes seran os que poderiamos denominar dicionarios da
lingua.
Realmente, na redaccin de textos administrativos en galego acdese aos dicionarios por
varias cuestins:
Existe a palabra x?
Entn, centrndonos nestes catro tipos de preguntas ou dbidas que podemos ter,
botaremos man dun ou doutro dicionario.
Ante as tres primeiras preguntas deberemos botar man dun dicionario convencional, ou de
lingua, e ante a cuarta necesitaremos un dicionario bilinge.
En galego temos varios dicionarios xerais adaptados s NOMIG 2003, mis non todos teen
as mesmas caractersticas, xa que uns s recollen as entradas correctas, outros recollen
entradas incorrectas para referirse a cal debe ser a correcta, uns recollen sinnimos e
antnimos e outros non, uns dan exemplos e outros non, uns dan explicacins sobre o uso e
outros non, etc.
Normalmente, todos os dicionarios teen ao comezo unha explicacin, mostra prctica ou
gua de uso para a sa consulta.
A continuacin vemos as caractersticas dos principais dicionarios galegos adaptados s
NOMIG 2003:
DICIONARIOS MONOLINGES
Gran dicionario Cumio da lingua galega
Editorial: Cumio
Pxinas: 1.600
Entradas: 75.000
Acepcins: 150.000
Definicins: 400.000
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Xentilicios.
Editorial: Cumio
Pxinas: 962
Entradas: 44.000
Acepcins: 80.000
Definicins: 200.000
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Xentilicios.
Editorial: Ir Indo
Pxinas: 2.000
Entradas: 65.000
Acepcins: -
Definicins: -
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Observacins.
Locucins e perfrases.
Smbolos qumicos.
Nomes cientficos.
Editorial: Xerais
Pxinas: 1.280
Entradas: 37.000
Acepcins: -
Definicins: -
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Observacins.
Informacin etimolxica.
Sinnimos.
Fraseoloxa.
Indicacins fonticas.
Ilustracins.
parte destes hai outros, anda que con menor nmero de entradas. Proximamente tamn
se publicar o Gran dicionario Xerais da lingua (con 95.000 entradas) e o Dicionario da Real
Academia Galega (con 50.000 entradas).
DICIONARIOS BILINGES
Actualmente non hai ningn dicionario bilinge nin desde nin para o galego adaptado nova
normativa. Aqu daremos as caractersticas dos dous dicionarios casteln-galego mis
populares, anda que non estn adaptados aos cambios do 2003.
Diccionario Xerais casteln-galego de usos, frases e sinnimos
Editorial: Xerais
Pxinas: 843
Entradas: 50.000
Acepcins: 85.000
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Usos.
Fraseoloxa.
Sinnimos.
Observacins.
Editorial: Cumio
Pxinas: 469
Entradas: 100.000
Acepcins: 200.000
Categora gramatical.
Xnero e nmero.
Exemplos.
Fraseoloxa.
Sinnimos e antnimos.
Observacins.
ESPECFICOS
Algns lxicos e vocabularios editados en papel que poden resultar de interese para a
producin de textos administrativos son os seguintes (ningn deles est adaptado s NOMIG
2003):
BOULLN AGRELO, A. I. et al. (1991): Lxico da administracin casteln-galego, Real Academia
Galega / Instituto da Lingua Galega, Santiago de Compostela [casteln e galego].
CARBALLO MARTNEZ, A.
Galego sculo
XXI.
Editorial: Galaxia
Pxinas: 255
Esta obra un dicionario de erros e dbidas que lle presta tamn atencin ao lxico propio
da
linguaxe
xurdico-administrativa.
Pode
ser
til
para
resolver
algunhas
dbidas
Editorial: Galaxia
Pxinas: 1.308
Editorial: Galinova
Pxinas: 334
Nova edicin da obra xa publicada en 1997 e que busca describir os usos ortogrficos do
galego actual.
Editorial: Galinova
Pxinas: 567
Obra que recolle a ortografa da nosa lingua nos seus distintos niveis (ortografa da letra, da
slaba, da palabra e da frase).
En primeiro lugar dbese seleccionar e abrir o arquivo .zip que se quere descargar
dunha das pxinas web indicadas. Dependendo da versin de Office que se tea, ben
pode ser o arquivo 2.mil para Office XP e Office 2003 ou o arquivo 2.mil3 para Office
2000.
2.
3. Unha vez aberto o asistente de instalacin, este pediranos os nosos datos (nome
do/a usuario/a, iniciais e organizacin). Unha vez cubertos os campos debemos
premer sobre Seguinte.
5.
Na seguinte vent que se abra debemos introducir a ruta na que queremos instalar o
corrector (normalmente esta : C:\Archivos de programas\Microsoft Office\). Unha
vez que a indiquemos debemos premer sobre Seguinte.
6.
A seguinte vent ser para comezar a instalacin, para o que deberemos premer
sobre Instalar agora. Deste xeito o asistente comezar a instalacin.
Se todo foi ben aparecer a ltima vent na que se nos indicar que o programa se
instalou correctamente.
Manexo
Activar o corrector. Para activar o corrector dbese mudar o idioma a galego en
Ferramentas > Idioma > Cambiar idioma. Aqu dbese seleccionar Galego e asegurarse de
que non estn activados os cadros de Non revisar a ortografa nin a gramtica nin Detectar
automaticamente o idioma.
Revisar a ortografa mentres se escribe. Se queremos que o corrector nos vaia
marcando os erros mentres escribimos tmonos que asegurar tamn de que temos activado
o cadro Revisar a ortografa mentres escribe, e de que non temos activado o cadro Ocultar
erros de ortografa neste documento. Estes dous cadros estn en Ferramentas > Opcins >
Ortografa e gramtica.
Se facemos isto, o corrector ir marcando os erros cunha lia vermella por debaixo da
palabra. Se queremos ver cales son as suxestins ortogrficas e tipogrficas que o corrector
nos d para cada erro, temos que poer o cursor sobre a palabra marcada e pulsar o botn
dereito do rato. Deste xeito abrirase unha pequena vent na que aparecern as suxestins
do corrector e na que se dan opcins como Omitir todas, Agregar, Autocorreccin, Cambiar
de idioma ou Revisar ortografa. Se estamos de acordo con algunhas das suxestins que nos
fai o corrector, s temos que seleccionala e xa se cambiar automaticamente no texto.
Outras opcins. Ademais das opcins bsicas xa sinaladas, o 2.mil3 ofrcenos outras
opcins como as de engadir dicionarios personalizados, detectar palabras repetidas,
autocorreccin, divisins de palabras en final de lia, etc.
Dicionario da CRTVG
http://www.crtvg.es/adicc/pridiccionario.htm
A Compaa de Radio-Televisin de Galicia tamn dispn dun dicionario en lia, anda que
con menos entradas que o da Real Academia Galega, pero cunhas caractersticas tcnicas e
un modo de busca similar. Tampouco est adaptado nova normativa.
Na rede hai moitos outros lxicos e vocabularios, mais que ao non ser especficos de
linguaxe administrativa aqu s os citamos acompaados do seu enderezo. A sa calidade e
fiabilidade tamn moi variable.
? (s. d.): Diccionario galego da construcin [en lia:
<http://carlinhos90.eresmas.com/index.html>] [galego e casteln].
Blanco Valds, X. L. (1993): Lxico editorial casteln-galego, Universidade de Santiago de
Compostela, Santiago de Compostela [tamn en lia en
<http://www.usc.es/snlus/vocab.htm>] [casteln e galego].
Caballo Villar, M. B. et al. (1997): Lxico bsico de educacin social (131 conceptos clave),
Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Normalizacin Lingstica,
Santiago de Compostela [tamn en lia en <http://www.usc.es/snlus/vocab.htm>]
[galego].
Candocia Pita, P.; Fernndez Prieto, L. e Sousa Fernndez, X. C. (1994): Vocabulario da
historia, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela [tamn
en lia en <http://www.usc.es/snlus/vocab.htm>] [casteln e galego].
CNL da Facultade de Xeografa e Historia (1996): Lxico bsico de xeografa casteln-galego,
Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela [tamn en lia en
<http://www.usc.es/snlus/vocab.htm>] [casteln e galego].
Nomencltor de Galicia
http://www.xunta.es/nomenclator/index.htm
O artigo 10 da Lei 3/1983 de normalizacin lingstica establece:
1.
2.
3. Estas denominacins son as legais para todos os efectos e a rotulacin ter que
concordar con elas. A Xunta de Galicia regulamentar a normalizacin da rotulacin
pblica respectando en todos os casos as normas internacionais que subscriba o
Estado.
Por estas razns, o Goberno galego recolleu os topnimos galegos, de acordo cos ditames da
Comisin de Toponimia, nos seguintes decretos:
EXERCICIOS
Unidade 1
ESTANDARIZACIN DA LINGUA GALEGA. HISTORIA E
EVOLUCIN
1. Identifica cales das seguintes palabras non son correctas en galego e escribe
cal sera a forma correcta delas.
1. Alemana
2. Alomenos
3. Anque
4. Atravs
5. Catalana
6. Diferenza
7. Espazal
8. Estudiante
9. Galiza
10. Gracias
11. Infraestrutura
12. Introduccin
13. Ouvir
14. Presenzal
15. Sentenzar
16. Servicio
17. Talvez
18. Vinten
19. Vogal
20. Xusticia
AVISO
Comuncase a tda-las persoas inscriptas no curso titulado Aplicacin da Lei de
xurisdiccin contencioso-administrativa que debido s incompatibilidades horarias da
profesora queda aprazada a ltima sesin que tia que ter lugar o vindeiro da
vintedous de outubro.
A data na que ter lugar esta sesin non se poder concretar at que se conceda
unha aula por parte da direcin do centro de ensino no que se est a desenrolar o
curso. Proximamente poermonos en contacto con tda-las persoas incriptas para
anunciarlle o da, hora e lugar desa ltima sesin.
A organizacin do curso lamenta estes cambios de ltima hora.
Santiago de Compostela, 15 de outubro de 2005
A coordinadora do curso
Milagres Salgado Pieiro
EXERCICIOS
Unidade 2
ACTUALIZACIN ORTOGRFICA
h
_armonia
_inchar
_umidade
ad_esin
_endecaslabo
_abitual
_a
_ermo
ve_emencia
ba_a
_ola
co_erente
ve_iculo
ex_uberante
x ou s
e_traar
e_ceptico
E_tremadura
e_tranxeiro
e_premer
e_tender
e_tension
e_plendido
e_traeza
e_pontaneo
e_plendor
con_u_e
e_i_ente
_a_tre
e_actitude
12. Enche, en caso de que cumpra, os ocos nas seguintes oracins, empregando
b/v, h, s/x, e os acentos grficos que sexan precisos.
1. Aquel foi o a_ogado elixido para mediar na cuestion da e_tension daquel
predio.
2. O go_erno fala_a de _armonizar os intereses de todos os _abitantes, mais
por veces non eran mais ca e_cusas.
3. Terasevos que abo_ar un suplemento polo atraso na e_tensin do
proxecto.
4. Era moi apreensivo e ademais aumentralle a inchazon no _ombreiro.
13. Cubre os ocos con b/v e s/x e coloca os acentos grficos que cumpran.
O peche da sesion intentou e_itar a dimision dos ministros encargados de recadar
as ta_as dos contratos de subministracion. A pesar disto, tras sondar os posi_eis
_otantes, o presidente fixolle sa_er a prensa a sua decision de proceder ao
cesamento dos de_anditos politicos.
EXERCICIOS
Unidade 3
ACTUALIZACIN MORFOSINTCTICA
cnsul
leite
carta
cirurxin
augardente
fraude
musulmn
caldeln
aula
testemua
hspede
xerente
crcere
atleta
secretario
milagre
xornalista
sndrome
quilometraxe
mineiro
personaxe
anlise
enxeeiro
arma
xudeu
xuz
arte
canle
estudante
dolor / dor
labor
cnxuxe
emperador
presidente
infante
paraxe
nariz
marxe
guindastre
radio
vixiante
rexente
coche cama
icona
xornaleiro
caracol
azul
lapis
clip
cataln
administrador
pub
cidadn
catal
xil
baixorrelevo
garda civil
albanel
medioda
culpable
sol
feliz
cartafol
complot
triste
carn
razoable
pster
difcil
can
jnior
fax
aerosol
parasol
aval
tal
composteln
aquel
cnsul
til
cal
concidadn
luns
control
ollomol
EXERCICIOS
Unidade 4
ACTUALIZACIN LXICA
26. As seguintes formas existen en galego mais non co significado mis habitual
na linguaxe administrativa. Sinala cal o significado destas formas.
1. aportar
2. desenrolar
3. dieta
4. estudio
5. firma
6. inversin
Seor,
En contestacin ao seu escrito do 19-02-2002, poo no seu coecemento que
a Direccin Xeral de Poltica Lingstica non ten impedimento algn en realizar
o curso de lingua galega que solicitan.
Sen embargo, a peticin destes cursos debe realizarse de xeito formal,
segundo a Orden que regula os cursos de iniciacin e perfeccionamento de
lingua e extensin cultural galega para residentes no exterior e persoas
interesadas no idioma e na cultura de Galicia (DOG nm. 48, de 7 de marzo de
2001).
Adxntolle unha copia desta orden na que estn includos tanto os obxetivos
coma os contidos dos citados cursos e un modelo de peticin. Esta peticin
debe facerse no modelo que facilita a Consellera de Emigracin e Cooperacin
Exterior, rgano colaborador na organizacin dos cursos e ao cal se deben
dirixir as solicitudes.
Atentamente,
ORDEN DO DA
1 Aprobacin da acta da sesin anterior
2 Resolucin da licitacin, polo procedemento negociado, para contratar unha
consultora que se ocupe da redaccin, edicin e distribucin de 3 nmeros da revista
corporativa da Consellera de Innovacin, Industria e Comercio
3 Rogos e preguntas
DELIBERACINS
1 Aprobacin da acta da sesin anterior
Aprbase a acta da sesin anterior, de carcter extraordinario, correspondente ao 0508-2002.
2 Resolucin da licitacin polo procedemento negociado, para contratar unha
consultora que se ocupe da redaccin, edicin e distribucin de 3 nmeros da revista
corporativa da Consellera de Innovacin, Industria e Comercio
A presidenta lee o informe elaborado polo responsable do proceso de negociacin. Nel
consta que a empresa Pedroso SL a que obtivo a maior puntuacin e a sa oferta
cumpre as condicins tcnicas establecidas no prego de prescricins.
A presidenta respndelle que non pode precisalo, pero coida que a vontade da
consellara editar un nmero cada dous meses.
ACORDOS
1 Aprbase a acta da sesin anterior, de carcter extraordinario, correspondente 0508-2002.
2 Acrdase propoer como adxudicataria do contrato de consultora a empresa
Pedroso SL, por un importe de 30000.
Non habendo mais asuntos que tratar, a Presidenta remata a sesin, da que eu
levanto esta acta como Secretario.
O secretario
Visto bo
A presidenta
DOCUMENTOS ADXUNTOS
1 documentacin aportada pola empresa adxudicataria coa sa oferta
2 informes tcnico e econmico presentados pola presidenta
EXERCICIOS
Unidade 5
REDACCIN E ESTILO: CARACTERSTICAS DA LINGUAXE
ADMINISTRATIVA
33. Sinala cales das seguintes afirmacins son verdadeiras e cales falsas, e
comenta a ta eleccin.
1. A linguaxe administrativa debe buscar sempre a simplicidade de expresin, xa
que a finalidade debe ser intentar achegarse lingua comn sen que iso
supoa unha merma na calidade nin na precisin da comunicacin.
2. A linguaxe administrativa, como linguaxe formal que , debe buscar unha certa
elegancia na expresin e un certo estilismo literario.
3. A persoa que emite un documento administrativo debe estar sempre por detrs
dunha sinatura colectiva, xa que a responsable ltima do documento a propia
administracin no seu conxunto.
4. Aclarar o sentido da informacin sen deixar aberta ningunha posibilidade de
dbida unha necesidade na linguaxe administrativa.
5. As principais caractersticas da linguaxe administrativa deben ser: a claridade e
simplificacin, a precisin e exactitude, a personalizacin, a democratizacin, e
a uniformidade e fixacin.
6. importante manter unha certa uniformidade nos documentos administrativos,
pois a asociacin dunha forma externa cun modelo concreto facilita e
automatiza o traballo do/a redactor/a e permtelles aos/s usuarios/as unha
identificacin mis doada dos elementos relevantes.
7. Na linguaxe administrativa a abundancia de sinnimos pode ser un atranco,
polo que se debe tender a fomentar a adopcin de denominacins nicas para
cada concepto.
8. Na linguaxe administrativa dbese botar man de termos e fraseoloxa que na
lingua xeral se abandonaron hai anos anda que revelen unha certa concepcin
anticuada da relacin administrativa e anda que a cidadana non os sinta como
moi normais e prximos.
EXERCICIOS
Unidade 6
REDACCIN E ESTILO: PUNTUACIN E CONVENCINS
GRFICAS
N. Expte: RE 1343/04.
DA 15 de xullo de 2.004
HORA 12:00 h
LUGAR Saln de Plenos Pazo de Raxoi Concello de Santiago Praza do obradoiro
s/n, Santiago de Compostela
orde do da
Punto nico da orde do da
1. Elaboracin dun ditame sobre a proposta de modificacin da Ordenanza
municipal reguladora das axudas rehabilitacin de edificios e vivendas en
execucin do Plan especial de proteccin e rehabilitacin de edificios cidade
histrica
Santiago de Compostela 3 de xullo de 2004
O Presidente da Comisin:
Xerardo Vzquez Lago
O Secretario
EXERCICIOS
Unidade 7
REDACCIN E ESTILO: OS DOCUMENTOS ADMINISTRATIVOS
A Directora Xeral
Iria Viqueira Axeitos
Para Xacobe Castro Martn
Asociacin de Vecias/os do Outeiro
Lugar de Castro 4, Outeiro
12345 Vigo
CERTIFICO
Que dona Beln
Eu, dona Sara Freire Carballo, con documento de identidade nmero 12.345.678L, e con domicilio na ra dos Cruceiros nmero 6, CP: 12345, Cambados.
Declara que nunca ten sido arredada mediante expediente disciplinario dos
servicios de ningunha das administracin pblicas.
E para que conste, s efectos oportunos, asina esta declaracin en Cambados, a
sete do 4 do 2005.
II-
Co visto bo da Presidenta
Dona frica Diguez Merino
Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria da Xunta de Galicia
SOLUCIONARIO
Unidade 1
ESTANDARIZACIN DA LINGUA GALEGA. HISTORIA E
EVOLUCIN
1. Identifica cales das seguintes palabras non son correctas en galego e escribe
cal sera a forma correcta delas.
1. *Alemana
>
Alem
2. *Alomenos
>
3. *Anque
>
Anda que
4. *Atravs
>
A travs
5. *Catalana
>
Catal
6. Diferenza
>
Diferenza
7. *Espazal
>
Espacial
8. *Estudiante
>
Estudante
9. Galiza
>
Galiza ou Galicia
10. *Gracias
>
Grazas
11. Infraestrutura
>
Infraestrutura
12. *Introduccin
>
Introducin
13. Ouvir
>
Ouvir ou Or
14. *Presenzal
>
Presencial
15. *Sentenzar
>
Sentenciar
16. *Servicio
>
Servizo
17. Talvez
>
Talvez
18. *Vinten
>
Vinte e un
19. Vogal
>
Vogal
20. *Xusticia
>
Xustiza
Por que (prep. por e pron. inter. que), non porque (conxuncin).
Silencio, non silenzo.
Presenza, non *presencia.
Moza, non *xoven.
Alem, non *alemana.
A entoacin interrogativa mrcase s ao final do enunciado (?), anda que
para evitar ambigidades tamn se pode marcar ao principio.
4. Gracias a que me deu onte o visto bo, hoxe puiden facer a inscripcin.
Grazas a que me deu onte o visto e prace, hoxe puiden facer a
inscricin.
Grazas, non *gracias.
Visto e prace, non *visto bo (esta expresin sera un calco do casteln).
Inscricin, non *inscripcin.
5. Para que realmente aumente a produccin, tal vez haxa que cumprir os
turnos, ter unha boa presencia e traballar en silenzo.
Para que realmente aumente a producin, talvez haxa que cumprir as
quendas, ter unha boa presenza e traballar en silencio.
Producin, non *produccin (Despois de u redcese o grupo culto -cc-).
Talvez, non *tal vez (este adverbio de dbida debe grafarse aglutinado).
Quendas, non *turnos, que un castelanismo.
Presenza, non *presencia.
Silencio, non *silenzo.
De acordo: grfase
separado.
*Oficia un hiperenxebrismo.
*Tabln un
castelanismo. A forma
galega taboleiro.
AVISO
Comuncaselles a todas as persoas inscritas no curso titulado Aplicacin da Lei de
xurisdicin contencioso-administrativa que debido s incompatibilidades horarias da
profesora queda aprazada a ltima sesin que tia que ter lugar o vindeiro da vinte e
dous de outubro.
Todas as: se se utiliza a segunda forma do artigo debe facerse sen trazo (tdalas); se
non se utiliza debe escribirse todas as.
Inscritas: sen -p-.
Xurisdicin: o grupo culto -cc- perde un c despois de i e u.
Vinte e dous: grfase separado (vinte e un, vinte e dous, vinte e tres, etc.).
A data na que ter lugar esta sesin non se poder concretar at que se conceda
unha aula por parte da direccin do centro de ensino no que se est a desenvolver o
curso. Proximamente poermonos en contacto con todas as persoas inscritas para
anunciarlles o da, hora e lugar desa ltima sesin.
Direccin: mantense o grupo culto -cc- (despois de a, e e o).
Desenvolver: desenrolar s ten o significado de desfacer ou desenvolver un rolo.
Todas as: se se utiliza a segunda forma do artigo debe facerse sen trazo (tdalas), se
non se utiliza debe escribirse todas as.
Inscritas: sen -p-.
A coordinadora do curso
Milagres Salgado Pieiro
SOLUCIONARIO
Unidade 2
ACTUALIZACIN ORTOGRFICA
avogado
_arrer
varrer
gra_ata
gravata
de_er
deber
automo_il
autombil
_aleirar
baleirar
po_o
pobo
a_ultar
avultar
mo_ilidade
mobilidade
_arredor
varredor
gra_acion
gravacin
h
_armonia
harmona
_inchar
inchar
_umidade
humidade
ad_esin
adhesin
_endecaslabo
hendecaslabo
_abitual
habitual
_a
_ermo
ermo
ve_emencia
vehemencia
ba_a
baa
_ola
ola
co_erente
coherente
ve_iculo
vehculo
ex_uberante
exuberante
e_traar
estraar
e_ceptico
escptico
E_tremadura
Estremadura
e_tranxeiro
estranxeiro
e_premer
espremer
e_tender
estender
e_tension
extensin
e_plendido
esplndido
e_traeza
estraeza
e_pontaneo
espontneo
e_plendor
esplendor
cn_u_e
cnxuxe
e_i_ente
esixente
_a_tre
xastre
e_actitude
exactitude
x ou s
12. Enche, en caso de que cumpra, os ocos nas seguintes oracins, empregando
b/v, h, s/x, e os acentos grficos que sexan precisos.
1. Aquel foi o avogado elixido para mediar na cuestin da extensin daquel
predio.
2. goberno falaba de harmonizar os intereses de todos os habitantes, mais
por veces non eran mis ca escusas.
3. Tersevos que aboar un suplemento polo atraso na extensin do
proxecto.
4. Era moi aprehensivo e ademais aumentralle a inchazn no ombreiro.
13. Cubre os ocos con b/v e s/x e coloca os acentos grficos que cumpran.
O peche da sesin intentou evitar a dimisin dos ministros encargados de
recadar as taxas dos contratos de subministracin. A pesar disto, tras sondar os
posbeis votantes, o presidente fxolle saber prensa a sa decisin de
proceder ao cesamento dos devanditos polticos.
APERTURA DE PLICAS
A mesa de contratacin cualificar previamente os documentos presentados en
tempo e forma, constituirase formalmente para este acto e proceder a abrir os
sobres, con exclusin do que contn a proposicin econmica.
SOLUCIONARIO
Unidade 3
ACTUALIZACIN MORFOSINTCTICA
o/a cnsul
o leite
a carta
o cirurxin
a augardente
a fraude
o musulmn
o caldeln
a aula
a testemua
o/a hspede
o/a xerente
o crcere
o atleta
o secretario
o milagre
o/a xornalista
a sndrome
a quilometraxe
o mineiro
o/a personaxe
a anlise
o enxeeiro
a arma
o xudeu
o xuz
a arte
a canle
o/a estudante
a dolor / dor
o labor
o/a cnxuxe
o emperador
o presidente
o infante
a paraxe
o nariz
a marxe
o guindastre
a radio
o/a vixiante
rexentes
coches cama
iconas
xornaleiros
caracois
azuis
os lapis
clips
catalns
administradores
pubs
cidadns
catals
xiles
baixorrelevos
gardas civs
albaneis
mediodas
culpables
soles
felices
cartafoles
complots
tristes
carns
razoables
psteres
difciles
cans
jniors
os fax
aerosois
parasoles
avais
tales
compostelns
aqueles
cnsules
tiles
cales
concidadns
luns
controis
ollomoles
SOLUCIONARIO
Unidade 4
ACTUALIZACIN LXICA
2. *aportacin
achega, contribucin
3. *asignatura
materia, disciplina
4. *buzn
caixa de correo
5. *construccin
construcin
6. *cursio
curso
7. *derogar
derrogar
8. *desglosar
desagregar
9. *devengar
10. *plantexar
11. *turno
quenda, vez
12. *transcurrir
transcorrer
13. *ubicar
situar, localizar
14. *ventanilla
portelo
26. As seguintes formas existen en galego mais non co significado mis habitual
na linguaxe administrativa. Sinala cal o significado destas formas.
1. aportar:
2. desenrolar:
3. dieta:
4. estudio:
5. inversin:
para os efectos de
2. *acuse de recibo
xustificante de recepcin
3. *va de apremio
va de constrinximento
4. *con arreglo a
segundo
5. *danos e prezuzos
danos e perdas
6. *en base a
7. *recabar fondos
conseguir fondos
9. *inversin pblica
investimento pblico
2. *levantar a sesin
rematar a sesin
3. *levantar acta
redactar a acta
se non
6. *poer en coecemento
7. *pola presente
xa que
9. *visto bo
visto e prace
efectuar dilixencias
Inscricin, sen p.
Compravenda. *Venta
un castelanismo.
Compravenda. *Venta
un castelanismo.
*Aos efectos un
calco do casteln.
*Dita: mellor a devandita. De usarse dita deber facerse con artigo (a dita).
*Aportacin: con este significado un castelanismo. Achega, contribucin.
*Financiacin: un castelanismo. En galego financiamento.
*Abonar: co significado do texto aboar.
*Cumplido: un castelanismo. En galego cumprido.
*Sptima: en galego perdeuse o grupo culto. Stima.
Seor,
En contestacin ao seu escrito do 19-02-2002, comuncolle que a Direccin Xeral
de Poltica Lingstica non ten ningn impedimento en realizar o curso de lingua
galega que solicitan.
Non obstante, a peticin destes cursos debe realizarse de xeito formal, segundo a
Orde que regula os cursos de iniciacin e perfeccionamento de lingua e extensin
cultural galega para residentes no exterior e persoas interesadas no idioma e na
cultura de Galicia (DOG nm. 48, de 7 do marzo de 2001).
Achgolle unha copia desta orde en que estn includos tanto os obxectivos
coma os contidos dos citados cursos e un modelo de peticin. Esta peticin debe
facerse no modelo que facilita a Consellera de Emigracin e Cooperacin Exterior,
rgano colaborador na organizacin dos cursos e ao cal se deben dirixir as
solicitudes.
Atentamente,
ORDE DO DA
1 Aprobacin da acta da sesin anterior
2 Resolucin da licitacin, polo procedemento negociado, para contratar
unha consultora que se ocupe da redaccin, edicin e distribucin de
tres nmeros da revista corporativa da Consellera de Innovacin,
Industria e Comercio
3 Rogos e preguntas
DELIBERACINS
1 Aprobacin da acta da sesin anterior
Aprbase a acta da sesin anterior, de carcter extraordinario,
correspondente ao 05-08-2002.
2 Resolucin da licitacin polo procedemento negociado, para contratar
unha consultora que se ocupe da redaccin, edicin e distribucin de
tres nmeros da revista corporativa da Consellera de Innovacin,
Industria e Comercio.
A presidenta le o informe elaborado polo responsable do proceso de
negociacin. Nel consta que a empresa Pedroso SL a que obtivo a
maior puntuacin e a sa oferta cumpre as condicins tcnicas
establecidas no prego de prescricins.
3 Rogos e preguntas
Dona Ana Martn do Pazo pregntalle presidenta da mesa se coece
o prazo de execucin co que se conta para este contrato, pois a estas
alturas do ano difcil poder tirar os tres nmeros acordados da revista.
A presidenta respndelle que non pode precisalo, pero coida que a
vontade da Consellera editar un nmero cada dous meses.
ACORDOS
1 Aprbase a acta da sesin anterior, de carcter extraordinario,
correspondente ao 05-08-2002.
2 Acrdase propoer como adxudicataria do contrato de consultora a
empresa Pedroso SL, por un importe de 30.000.
Sen mis asuntos que tratar, a presidenta remata a sesin, da que eu redacto
esta acta como secretario.
O secretario
Visto e prace
A presidenta
ANEXOS
1 documentacin achegada pola empresa adxudicataria coa sa oferta
2 informes tcnico e econmico presentados pola presidenta
SOLUCIONARIO
Unidade 5
REDACCIN E ESTILO: CARACTERSTICAS DA LINGUAXE
ADMINISTRATIVA
33. Sinala cales das seguintes afirmacins son verdadeiras e cales falsas, e
comenta a ta eleccin.
1. Verdadeira. A linguaxe administrativa dbese caracterizar pola simplicidade e pola
precisin e debe ser accesible e comprensible porque o vehculo de
comunicacin entre a Administracin e a cidadana.
2. Falsa. A linguaxe administrativa debe buscar a naturalidade por ser a sa
finalidade principal comunicar feitos e evitar pretensins literarias ou de falsa
elegancia.
3. Falsa. A persoa que emite un documento administrativo a responsable do dito
texto polo que debe aparecer indicada con claridade. Xeralmente o emisor ou
emisora deste tipo de comunicacins fala en funcin do cargo que ocupa ou
representa polo que o seu estilo debe pretender a impersonalidade e a
obxectividade.
4. Verdadeira. A linguaxe administrativa o instrumento de comunicacin entre a
cidadana e a Administracin polo que fundamental que sexa precisa e prxima
lingua comn para non deixar ningn tipo de dbida.
5. Verdadeira. Antigamente a relacin entre a cidadana e a Administracin era
xerrquica, distante. Esta foi cambiando e actualmente pdese dicir que
igualitaria polo que importante que a linguaxe administrativa presente as
caractersticas mencionadas: a claridade e simplificacin, a precisin e exactitude,
a personalizacin, a democratizacin, e a uniformidade e fixacin.
6. Verdadeira. A importancia de que os textos administrativos sexan ben entendidos
fai que esta tea un carcter mis formal c lingua comn e que procure a
uniformidade para un mellor entendemento.
7. Verdadeira. A linguaxe administrativa debe ser precisa e concisa para ser ben
entendida o uso abusivo de sinnimos pode dificultar unha boa comprensin polo
que se debe tender utilizacin de denominacins nicas.
8. Falsa. Na linguaxe administrativa dbese botar man de termos e fraseoloxa que a
cidadana sinta como normais e prximos e que dean unha imaxe moderna da
administracin.
En galego regra de estilo a reiteracin do complemento indirecto por medio do pronome tono
lle/s.
10. Chegou tarde asemblea e marchou correndo antes do ltimo punto da orde do
da.
O conxunto de persoas que pertencen a un mesmo colectivo que se renen para tratar asuntos en
comn chmase asemblea e non *asamblea.
*Orden un castelanismo, a forma correcta orde.
As solucins que se dan para este exercicio non son as nicas posibles, outras
tamn sern vlidas se estn baleiras de connotacins sexistas.
Acordo non contrae coa na escrita coa preposicin de polo que debemos escribir de acordo e non *dacordo.
Escrbese con maiscula s a palabra inicial da denominacin dos textos legais: Lei 230/1963, do 28 de
decembro, xeral tributaria..., Lei 66/1997, do 30 de decembro, de medidas fiscais, administrativas...
*Orden un castelanismo, a forma correcta orde.
Desde o seguinte ao da publicacin e non o da publicacin porque ese artigo debe ir acompaado da
preposicin a.
Delegacin debe ir con maiscula porque neste caso faise referencia a unha entidade concreta.
Transcorrer o verbo que designa a accin de decorrer, pasar o tempo. *Transcurrir un castelanismo.
Dito/a/s ten que ir sempre acompaado de artigo no xnero e nmero que corresponda: o dito prazo e non
dito prazo.
Non debe grafarse coma entre efectuarse e a comparecencia porque este signo serve para separar
elementos e os dous citados van xuntos.
Ao do vencemento e non o vencemento porque neste caso o artigo debe ir acompaado da preposicin a.
O tempo establecido para a realizacin de algo chmase prazo.
SOLUCIONARIO
Unidade 6
REDACCIN E ESTILO: PUNTUACIN E CONVENCINS
GRFICAS
Actividade: construcin dun silo forraxeiro, reforma dunha sala de muxido existente
e instalacin dun depsito para xurro.
Situacin: Vilar - Cabrui.
Regulamentacin legal: art. 30 RAMINP de 30 do 11 de 1961.
Prazo de informacin pblica: 10 das.
Lugar de consulta: Servizo de Atencin ao Cidadn. Centro de Informacin do
Concello de Muros. Casa do Concello. De 9.00 a 14.00 horas de luns a venres.
Tfno.: 981 787 000. Fax: 981 787 965.
correo@muros.dicoruna.es
O presidente da comisin
Os tratamentos, antenomes,
ttulos, cargos e empregos deben
escribirse en minscula.
O secretario
SOLUCIONARIO
Unidade 7
REDACCIN E ESTILO: OS DOCUMENTOS ADMINISTRATIVOS
Estimado seor,
Pome en contacto con vostede para facerlle chegar a Gua de asociacins veciais
de Galicia 2005, editada por esta Direccin Xeral e na que se recollen todas as
asociacins veciais galegas, xunto cos seus cargos directivos e cos datos de
contacto.
Agardo que esta gua lle sexa til.
Un cordial sado,
A identificacin do/a emisor/a da carta debe
figurar despois da sinatura, mais non ten que
estar resaltada tipograficamente nin centrada.
Cmpre lembrar que os cargos non se grafan
con maiscula.
A directora xeral
Iria Viqueira Axeitos
Santiago de Compostela, 23 de maio de 2005
Que dona Beln Lantes Pallas, con documento de identidade 13.345.678-X, forma
parte do cadro de persoal desta Consellera como interina.
E para que conste, para os efectos oportunos, asino esta certificacin.
Santiago de Compostela, 12 de outubro de 2005
Que nunca fun arredada mediante expediente disciplinario dos servizos de ningunha
das administracin pblicas.
E para que conste, para os efectos oportunos, asino esta declaracin.
Cambados, 7 de abril do 2005
A datacin non debe ir inserida no texto,
senn parte, sen en antes do lugar e
sen a antes do da. O da debe grafarse
en nmero e o mes en letra.
CONVOCATORIA
Estimada seora:
Comprceme convocala xuntanza da Asociacin de Vecias e Vecios da Zona
Vella
Entre as horas e os minutos debe ir un
punto e non dous. O smbolo da hora h
(en minscula e sen punto).
Unha aperta,
Para que a
informacin quede
mis clara
conveniente
ordenala e
esquematizala e non
inserir o da, hora e
lugar da
convocatoria dentro
do texto corrido.
Cmpre ter en conta que
mesmo non ten valor
anafrico, que labouras non
unha palabra galega
(anda que si labores,
masculino), que
recomendable repartimento,
mellor que reparto, e que
recomendable a frmula
rolda de intervencin libres
(mellor ca rogos e
preguntas).
ACTA DE INSPECCIN
A abreviatura de
avenida Avda.
Xin Porto Mexuto, con DNI 12.345.678, domiciliado en Ferrol, na Avda. de Lugo 14,
con data de nacemento do 12 de decembro de 1949, estaba a exercer a actividade de
venda en va pblica sen licenza.
Desenvolver, non
*desenrolar.
1. Dado que non pose a preceptiva licenza debe deixar de desenvolver de inmediato
a actividade que estaba a realizar.
2. De persistir no exercicio de tal actividade procederase a dar cumprimento ao
establecido na lexislacin vixente sobre venda ambulante, que establece a retirada
do posto de venda ilegal e dos seus produtos sen prexuzo da sancin econmica
que proceda.
Axentes
Nm. axente
Produtos, e non
*productos.
Sinatura
214
Nm. axente
Prexuzo, e non
*perxuicio.
Sinatura
310
Instrutor
ASISTENTES:
Os cargos grfanse
con inicial minscula.
ORDE DO DA
Punto nico. Decisin da obra gaadora do Premio de Novela 2005.
ACORDOS
Logo das valoracins de cada un dos membros do xurado, o xurado do Premio de
Novela 2005 acorda por unanimidade dos membros asistentes xuntanza (7),
entregar o Premio de Novela 2005 obra Tempos de esperanza, do autor Deaqu
(pseudnimo).
O secretario
Visto e prace
A presidenta
O nome de quen asina a acta non se
debe poer novamente onda a sinatura,
pois xa est sinalado na relacin de
asistentes. Polo tanto, abonda con
sinalar o cargo para as poder identificar
a rbrica de cada quen.
NDICE
UNIDADE 1
ESTANDARIZACIN DA LINGUA GALEGA. HISTORIA E EVOLUCIN............ 9
1. Breve repaso pola historia da estandarizacin da lingua galega ........................ 11
1.1. Xustificacin da estandarizacin e dos avances nas normas dun idioma ..................11
1.2. Breve historia da estandarizacin da lingua galega ..............................................11
2. As modificacins nas normas do 2003: ortografa, morfosintaxe e lxico .......... 14
2.1. Cambios obrigatorios mis relevantes ................................................................14
2.2. Cambios optativos mis relevantes....................................................................16
2.3. Outros cambios de menor entidade pero obrigatorios ...........................................17
2.4. Outros cambios de menos entidade e formas que se engaden ...............................17
3. A coherencia nas escollas normativas ................................................................ 18
UNIDADE 2
ACTUALIZACIN ORTOGRFICA ............................................................... 21
1. A acentuacin. A acentuacin diacrtica ............................................................. 23
1.1 A acentuacin .................................................................................................23
1.2. As regras de acentuacin .................................................................................24
1.3. Algns casos especiais canto acentuacin ........................................................24
1.4. O acento grfico como marca de hiato ...............................................................27
1.5. A acentuacin diacrtica ...................................................................................27
2. Casos dubidosos de uso de b e v, h, x e s, e m, n e .......................................... 30
2.1. O emprego de b e v ........................................................................................30
2.2. O emprego do h .............................................................................................35
2.3. O emprego do s e do x ....................................................................................37
2.4. Erros relacionados coa escrita do x....................................................................39
UNIDADE 3
ACTUALIZACIN MORFOSINTCTICA ....................................................... 55
1. As formas do artigo e do demostrativo .............................................................. 57
1.1. O artigo determinado ......................................................................................57
1.2. O artigo indeterminado....................................................................................58
1.3. O demostrativo ..............................................................................................59
1.4. O posesivo.....................................................................................................61
1.5. Relativos, interrogativos e exclamativos .............................................................61
1.6. Algns contextos con numerais.........................................................................62
2. Casos dubidosos de xnero e nmero ................................................................ 63
2.1. O xnero .......................................................................................................63
2.2. O nmero ......................................................................................................66
3. O pronome persoal tono e a sa colocacin ..................................................... 67
UNIDADE 4
ACTUALIZACIN LXICA .......................................................................... 69
1. Os erros lxicos e terminolxicos mis frecuentes na linguaxe administrativa .. 71
1.1. Caractersticas do lxico administrativo ..............................................................71
1.2. Listaxe de erros lxicos e terminolxicos mis frecuentes .....................................71
2. A fraseoloxa administrativa .............................................................................. 79
2.1. Caractersticas da fraseoloxa administrativa .......................................................79
2.2. Listaxe de erros fraseolxicos mis frecuentes ....................................................79
UNIDADE 5
REDACCIN E ESTILO: CARACTERSTICAS DA LINGUAXE ADMINISTRATIVA81
1. A variedade lingstica administrativa ............................................................... 85
2. Caractersticas e modernizacin da linguaxe administrativa .............................. 86
2.1. Claridade e simplificacin .................................................................................87
2.2. Precisin e exactitude......................................................................................87
2.3. Personalizacin...............................................................................................88
2.4. Democratizacin .............................................................................................88
2.5. Uniformidade e fixacin ...................................................................................88
3. Algns dos principais problemas lingsticos na variedade administrativa ........ 89
3.1. O uso do xerundio ..........................................................................................89
3.2. O uso de mesmo ............................................................................................90
3.3. Reiteracin pleonstica do complemento indirecto ...............................................90
4. A linguaxe sexista .............................................................................................. 91
4.1. Sexismo lingstico .........................................................................................92
4.2. Sexismo social ...............................................................................................95
UNIDADE 6
REDACCIN E ESTILO: PUNTUACIN E CONVENCINS GRFICAS............ 99
1. Criterios de utilizacin dos signos de puntuacin e doutros signos
ortogrficos nos documentos administrativos...................................................... 101
1.1 A coma ........................................................................................................ 101
1.2 O punto........................................................................................................ 103
1.3. Os dous puntos ............................................................................................ 104
1.4. O punto e coma............................................................................................ 105
1.5. Os puntos suspensivos .................................................................................. 106
1.6. As comias .................................................................................................. 107
1.7. O guin ....................................................................................................... 107
UNIDADE 7
REDACCIN E ESTILO: OS DOCUMENTOS ADMINISTRATIVOS ................ 125
1. Cuestins de formato ....................................................................................... 127
1.1. Os ttulos dos documentos e a identificacin dos apartados ................................. 127
1.2. As numeracin ............................................................................................. 128
1.3. Os pargrafos .............................................................................................. 128
2. Estrutura xeral comn para todos os documentos administrativos .................. 128
2.1. A cabeceira.................................................................................................. 129
2.2. O corpo ....................................................................................................... 130
2.3. O peche ...................................................................................................... 131
3. Distintos tipos de documentos administrativos................................................ 132
3.1. Documentos de transmisin ........................................................................... 132
3.2. Documentos de xuzo .................................................................................... 135
3.3. Documentos de decisin ................................................................................ 136
3.4. Documentos de constancia ............................................................................. 138
3.5. Documentos da cidadana .............................................................................. 139
UNIDADE 8
MANEXO DE FERRAMENTAS BSICAS PARA A AXUDA ESCRITA EN
LINGUA GALEGA ..................................................................................... 143
1. Ferramentas bibliogrficas .............................................................................. 145
1.1. Dicionarios................................................................................................... 145
1.2. Lxicos e vocabularios ................................................................................... 149
1.3. Gramticas e manuais de consulta .................................................................. 150
1.4. Modelos de documentos................................................................................. 152
2. Ferramentas informticas e en lia .................................................................. 153
2.1. Correctores ortogrficos................................................................................. 153
2.2. Dicionarios e vocabularios electrnicos............................................................. 156
2.3. Outros recursos electrnicos........................................................................... 160
EXERCICIOS
Exercicios 1.......................................................................................................... 165
Exercicios 2.......................................................................................................... 170
Exercicios 3.......................................................................................................... 176
Exercicios 4.......................................................................................................... 183
Exercicios 5.......................................................................................................... 191
Exercicios 6.......................................................................................................... 196
Exercicios 7.......................................................................................................... 201
SOLUCIONARIOS
Solucionario 1 ...................................................................................................... 209
Solucionario 2 ...................................................................................................... 216
Solucionario 3 ...................................................................................................... 223
Solucionario 4 ...................................................................................................... 230
Solucionario 5 ...................................................................................................... 238