QELLIMI : Analizimi I vecorive te sistemit diellor ,te

planeteve dhe trupave te tjere qiellore.

PUNOI:XHULIA HAXHIAJ

DIELLI
Dielli yne eshte yll i klasifikuar ne kategorine G2, nje prej me shume se 100 miliard yjeve
ne galaksine tone.
Diametri: 1.390.000 km.
Masa: 1.989e30 kg
Temperatura: 5537 C ne Siperfaqe
Temperatura: 15,000,000 C Ne Berthame
Dielli eshte quajtur ne mitologji me emra te ndryshem: Greket e quajten
ate Helios kurse Romaket e quajten ate Sol.
Dielli eshte objekti me i madh ne sistemin diellor. Ai permban me shume se 99,8% te mases
totale te Sistemit Diellor (Jupiteri permban pjesen tjeter). Eshte thene shpesh se Dielli eshte
nje yll. Kjo eshte e vertete ne kuptimin, qe ka shume te tjere te ngjashme me ate.
Kuptimi dhe Jeta e Diellit ne te kaluaren + ardhmen e tij [ky sqarim bazohet ne imazhin e
me poshtem]

1: Lindja 4.5 Miliard Vjet me Pare

4.5: Dielli i koheve te sotme
5/8: Rritje e vogel Graduale
9: Rritje e dukshme
10: Transformim ne Gjigand te Kuq
11: Transormim ne Re Molekulare [Nebula Cloud]
12: Transformim ne Xhuxh te Bardhe [White Dwarf]
13/4: Humbje te mases ne nje perqindje te vogel [White Dwarf]
Lindja/Formimi/Perberja e Diellit dhe e vete Sistemit Diellor
Sistemi Diellor u formua nga renia gravitacionale e nje Reje gjigande molekulare
4,568,000,000 vjet me pare. Reja Molekulare ishte rreth disaLight/Years=Vjet/drite e madhe.
Rajoni qe do formonte Sistemin Diellor, ishte i njohur si mjegullnaje para-diellore. Ajo filloi
te shkaterrohej ne nje disk tjerrje me nje diameter te madh dhe te nxehte, gjithashtu te dendur ne
qender. Ne kete pike, ne evolucionin e tije, Dielli eshte besuar te kete qene nje yll T Tauri.
Brenda 50 milion viteve, presioni dhe dendesia e hidrogjenit ne qender te Diellit u be i madh
dhe i mjaftueshem, qe te filloje fusionin termoberthamor. Temperatura, norma reagimit, presioni,

dhe densiteti i rritur deri ne ekuiliber u arrit, luftuar nga forca e tkurrjes gravitacionale. Ne kete
pike Dielli u be nje yll i plote. Kjo rritje e presionit ndez thelbin/berthamen. Si
rezultat, Dielli eshte ne rritje te ndritshme me nje norme prej rreth 10% cdo 1.1 miliard vjet. Si
rezultat, Dielli eshte ne rritje te ndritshme me nje norme prej rreth 10% cdo 1.1
miliard vjet.Dielli eshte i perbere aktualisht me rreth 71,1% hidrogjen dhe 27.4% helium dhe
pjesa tjeter perbehet nga sasi te vogla elementesh te renda. Kjo ndryshon ngadale me kalimin e
kohes, per shkak se Dielli konverton hidrogjenin ne helium. Metalet me te bollshme jane
te oksigjenit rreth 1% te mases se Diellit, karboni 0,3%, neoni 0,2%,
dhe hekur 0,2%. Dielli para konvertimeve masive ishte 71,1%hidrogjen, 27.4% helium,
dhe1,5% metale. Ne pjeset e brendshme te Diellit, fuzioni berthamor ka modifikuar perberjen ne
konvertimin nga hidrogjen ne helium, keshtu qe pjesa me intime e Diellit eshte tani
rreth 60% helium, me bollek metali te pandryshuar. Rreth 5.4 miliard vite nga
tani, hidrogjeni ne thelbin e Diellitdo te konvertohet krejtesisht ne helium, duke i dhene fund
fazes kryesore. Heliumi ne baze te djegies do jete ne nje temperature shume te nxehte, dhe do
prodhoje energji shume here me te medha se sa nga koha e procesit te hidrogjenit. Ne kete kohe,
shtresa e jashtme e Diellit do te zgjerohet per afersisht deri ne 260 here nga diametri aktual.
Perfundimisht heliumi do te shteroje vete ne nje shkalle shume me te shpejte se hidrogjeni, dhe
djegia e Diellit me fazen e helium do te jete shume me e vogel ne krahasim me fazen e djegies
se hidrogjenit. Dielli nuk eshte shume masiv dhe i mjaftueshem, dhe reaksionet berthamore ne
baze do te zvogelohen. Shtresa e jashtme e tij do te biere diku larg ne hapesire, duke bere
qe Dielli te humbe pothuajse te gjithe fuqine e tije. Qe nga lindja e tij, ai ka perdorur rreth
gjysmen e hidrogjenit ne thelbin/berthamen e vet. Ai do te vazhdoje te rrezatoje edhe per 5
miliarde vjet apo me shume (edhe pse shkelqimi i drites se tij do te dyfishohet ne ate kohe).
Por ne fund ai do te konsumoje te gjithe hidrogjenin duke e kthyer ne helium dhe pastaj te
shnderrohet ne nje gjigand te kuq ,dhe do te shperbehet dhe zvogelohet ne nje yll XhuxhDwarf. Ky fenomen do jete i detyruar ne ndryshime radikale, te cilat edhe pse te zakonshme nga
standardet yjore, do te rezultojne ne shkaterrimin total te Tokes (dhe ndoshta per krijimin e
nje mjegullnaje planetare).

Shtresa e jashtme e rrotullimit varion: ne ekuator rrotullohet 1 here ne do 25,4 dite, ne afersi te
poleve eshte me shume se 36 dite. Kjo sjellje e uditshme eshte per shkak te faktit se Dielli nuk
eshte nje organ solid-i ngurte si ne Toke. Efekte te ngjashme jane pare edhe ne planetet e gazit.
Rotacioni shtrihet ndjeshem poshte ne brendesi te Diellit,
por Berthama/Thelbi i Diellit rrotullohet si nje trup i ngurte. Kushtet ne berthamen
eDiellit (perafersisht e 25% e rrezes te tij) jane ekstreme. Temperatura eshte 15,000,000
C dhe presioni eshte 250 miliard atmosfere. Ne qender te berthames dendesia
e Diellit eshte 150 here me shume se sa ajo e ujit. Forca e Diellit varjon: (rreth
386.000.000.000) megavat nga reaksionet e fuzionit berthamor. do sekonde
rreth 700.000.000 ton hidrogjen konvertohet ne rreth 695.000.000 ton
helium dhe 5.000.000 tone energjise ne forme te Rrezeve Gamma Rays. Njollat e zeza jane
rajone me temperature rreth 3527 C. Njollat e zeza mund te jete shume te medha, rreth 50.000
km ne diameter. Njollat e zeza jane shkaktuar nga komplikimet dhe marredheniet e fushes
magnetike te Diellit. Kur shikojmeDiellin dhe siperfaqen e tij, karakteristikat me te dukshme
jane zakonisht Njollat e Zeza Sunspoots, te cilat jane zonat e mire-percaktuar ne siperfaqe dhe
shfaqen me pjese me te erreta se sa pjesa tjeter e siperfaqes per shkak te temperaturave te

uleta. Njollat e Zeza Sunspoots jane rajone te aktivitetit te dendur magnetike ku konvertimi i
elementeve frenohen nga fusha te forta magnetike, reduktimin e transportit te energjise nga e
brenda. Fusha magnetike shkakton ngrohje te forte ne Corona-Kurora-Siperfaqa, duke formuar
rajone aktive, qe jane burim i fishekzjarreve intensive diellore dhe nxjerrja ne mase e materialeve
nga Corona: quajtur ne anglisht corona mass ejection ose CME. Numri i dukshem i Njollave
te zeza ne Diell nuk eshte konstant, por ndryshon me kalimin e nje cikli 11-vjear i njohur
si cikli diellor. Ata qe nuk shfaqen jane ne latituden e larte diellore. Pas ciklit njollat
diellore perparojn, numri i njollave rritet dhe levizin me afer ekuatorit te Diellit, nje fenomen i
pershkruar nga ligji Sporer. Historia e numrit te njollave verejtur gjate 250 viteve te fundit,
tregon ciklin 11-vjear diellor. Cikli Diellor ka nje ndikim te madh te motit ne hapesire, dhe
eshte nje ndikim i rendesishem ne klimen e Tokes qe nga shkelqimi i drites dhe mardheniet e
tjera magnetike. Ne shekullin e 17, cikli diellor duket se ka ndaluar teresisht per
disa dekada.Shikoni imazhin rreth ketij informacioni [Sun Spoot = Njolla Zeze]

Fusha Magnetike dhe disa faktore tjere

Rajoni mbi kromosfere i quajtur corona-kurore, shtrihet miliona kilometra ne hapesire, por
eshte e dukshme vetem gjate nje eklipsi Diellor. KurHena kalon midis Tokes dhe Diellit atehere
kemi te bejme me nje eklips Diellor. Eklipset jane te dukshme mbi zona te gjera te Tokes.
Eklipset eDiellit ndodhe nje here ose dy here ne vit. Fusha magnetike e Diellit eshte shume e
forte (sipas standardeve tokesore) dhe shume e komplikuar.Magnetosfera e tij, (e njohur edhe
si heliosfera) shtrihet pertej Plutonit. Perve ngrohjes dhe drites, Dielli gjithashtu leshon
nje lume me dendesi te ulet te grimcave te ngarkuara (kryesisht elektronet dhe protonet), e
njohur si Era Diellore, e cila pershkon te gjithe sistemin diellor ne rreth 450 km/sec. Era
diellore dhe grimcat shume te larta te energjise hidhen nga shperthimet Diellore. Keto grimcka
ose kjo Ere Diellore e quajtur Solar Storm ose Solar Flare, mund te shkaktoje nje efekt
dramatik ne Toke duke rrezikuar egsistencen e njerezimit ne te ardhmen ne planetin tone.

SISTEMI DIELLOR

Sistemi diellor sht sistem i organizuar planetsh, t cilt sillen rreth Diellit. Sistemi diellor
sht nj sistem planetar i prbr nga trupa qiellor t ndryshm q mbahen n orbita nga forca
e gravitetit t yllit ton, Diellit. sht i prbr nga nnt planet (dhe 166 hnat e tyre), nga
tre planet xhuxh (Ceresi, Plutoni, Erisi dhe katr hnat e tyre), dhe miliarda trupa t vegjl.
Ktu bjn pjes trupat e Rripit t Kuiperit, disa dhjetra mijra asteroid, nj numr i pacaktuar
por me siguri shum t madh kometash, meteoritsh, dhe pluhuri ndryjor.
Planett e sistemit diellor sipas largsis nga dielli
jan: Mrkuri, Afrdita, Toka, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani , Neptuni dhe Plutoni. Prej ktyre
tet planetve gjasht prej tyre kan satelit natyror t emrtuar zakonisht "hna" sipas emrit
t Hns s Toks, dhe secili prej planetve t jashtm sht i rrethuar nga rrath planetar prej
pluhuri dhe grimcash t tjera. T gjith planetet, prve Toks, jan emruar sipas perndive dhe
perndeshave t mitologjis greko - romake.

NDERTIMI I SISTEMIT DIELLOR

Dielli sht ylli n qndr t sitemit diellor q prodhon drit e nxehtsi (elmente t
domosdoshme pr jetn n tok). Toka dhe trupat e tjere qiellore t sistemit diellor (duke
prfshir planetet, asteroidet, meteoritet, kometat dhe pluhurin kozmik) rrotullohen rreth diellit
(revolucioni) dhe boshtit te vet (rrotacioni). Dielli prbn 99% t mass s sistemit diellor.
Energjia diellore mbshtet pothuaj t gjith jetn n tok nprmjet fotosintezs q nga shfaqja e
organizmit t par. Njerzit e prdorin energjin diellore pr ndriim, ngrohtsi, rritjen e t
korrave dhe pr shndrrimin e fuqis diellore n energji elektrike. Nxehtsia e krijuar nga dielli
prcakton klimn (moti) dhe ndrrimin e stinve n tok, pra dielli sht element i cili mundson
jetn dhe zhvillimin e saj normal n tok.
Shenja astronomike e diellit sht .
Rreth 71% e mass s diellit sht hidrogjen, 27% sht helium, dhe pjesa tjetr 2% prbhet nga
sasi t vogla elementesh t rnda. Mosha e diellit sht rreth 4.6 miliard vjet dhe ai sht
pothuajse n gjysmn e ciklit t tij t zhvillimit gjat t cilit ndodh proesi kimik i shndrrimit t
hidrogjenit n helium. Gati 5 milion ton lnd diellore kthehet n energji do sekond brenda
brthams s diellit, duke prodhuar neutrino dhe rrezatim diellor. Pas rreth 5 miliard vjetsh
dielli do t shndrrohet n fillim n nj gjigand t kuq dhe pastaj n nj xhuxh t bardh, duke
krijuar nj mjegullnaj planetare.

PLANETET E TJERE :

MERKURI
Mrkuri sht planeti m i afrt me Diellin dhe gjithashtu planeti m i vogl n Sistemin
Diellor. Mrkuri kryen orbitn rreth Diellit nj her n 87.969 dit duke kompletuar tre
rrotullime rreth aksit n do dy orbita. Teknikisht Mrkuri sht nj objekt shum i shndritshm,
por ai shte i vshtir t shihet sepse dielli e pengon shum dritn e tij t duket qart.

VENERA
Venera sht planeti i 2-t m afr Diellit dhe i 5-ti pr madhsin e tij. Kur themi e tij duam t
tregojm, q Venera sht planet, i cili konsiderohet si femr pr shkak t emrit dhe disa historive
t kaluara. Pas Diellit dhe Hns, Venera sht objekti m i ndritshm n hapsir nga
kndvshtrimi i Toks. Venera sht cilsuar si planet inferior kur shihet me teleskop nga Toka.

TOKA
Toka (lat: Terra) sht planeti i 3-t i sistemit tone Diellor. Toka sht rreth 4.55 miliard vjet e
vjetr dhe i vetmi planet n Sistemin ton Diellor ku sht zhvilluar jeta. Toka ka vetm nj
satelit natyror: Hnn. Supozohet q krijimi i Toks erdhi si rezultat i ngjarjeve q pasuan Big
Bang-un (Shprthimin e Madh).

MARSI
Marsi sht planeti i 4-t nga Dielli dhe i 7-t pr nga madhsia. Rrotullimi i tij rreth vets
zgjat 24 ore dhe 39 minuta ndersa rrotullimi rreth Diellit 687 dit. Marsi ka dy Hna ose sic
quhen ndryshe Satelit t vegjel qe rrotullohen rreth tij. Marsi (greqisht: Ares) sht Zoti i lufts.
Planeti ndoshta e mori kt emr pr shkak t ngjyrs s kuqe pr kt Marsi eshte referuar disa
her si Planeti i Kuq.

JUPITERI
Jupiteri sht planeti i 5-t nga Dielli dhe m i madhi nga t gjith tjert n galaktikn "Rruga e
Qumshtit". Jupiteri sht m shum s dy her m i madh s sa planett e tjer dhe 318 her m
i madh s sa Toka. Jupiteri ka 63 Hna ose si quhen ndryshe Satelit q rrotullohen rreth tij.
Shumica prej tyre jan shum t vegjl n krahasim m disa nga Hnat e mdha. Jupiteri
(Zeus pr grekt) ishte mbreti i Zotve, princi i Olimpit dhe mbrojts i shtetit romak. Zeus ishte i
biri i Cronus (Saturni).

SATURNI
Saturni ose Shtuni (dikur Shtuni) sht nj planet i Sistemit Diellor. Ai sht planeti i 6-t pr
nga largsia nga Dielli. U emrtua sipas zotit romak Saturnus, i quajtur Kronos n mitologjin
greke. Simboli i Saturnit sht , q sht simboli i draprit t Saturnusit.

URANI
Urani sht planeti i 7-t nga Dielli dhe i 3-ti m i madh (m diametr). Urani sht m i madh
n diametr por m i vogl n pesh s Neptuni. Urani sht Perndi e lasht grek e qiejve.
Urani ishte i biri dhe shoku i Gaia, babai i Cronus (Saturni), e Cyclopes dhe Titans (paraardhsit
e Perndive Madhshtor). Urani kishte qn par shum her m par por injoruar thjesht si nj
yll tjetr.

NEPTUNI
Neptuni sht planeti i 8-t n Sistemin Diellor. sht emrtuar sipas Neptunit q ishte Prndia
e detrave dhe ujit te rrjedhshm.
Neptuni sht planeti i 8t pr largsin nga Dielli n Sistemin ton Diellor. Ai sht planeti i
katrt m i madh nga diametri dhe i treti m i madh nga masa. Neptuni peshon 17 her m shum
se masa e Toks.

PLANETET XHUXHE

'Plutoni' rrotullohet prtej orbits s Neptunit. Ai sht shum m i vogl s do planat zyrtar
dhe klasifikohet tani si nj Dwarf Planet (planat xhuxh). Plutoni sht m i vogl s shtat prej
Hnave t Sistemit Diellor (Io, Europa, Ganymede, Callisto, Titan dhe Triton). Pluto (greqishtxhehnem) sht Zot i bots s krimit.
Ceres sht deri tani asteroidi me i madh. Ceres sht planeti me i vogel i kategorive Dwarf
(xhuxh). Ceres u zbulua me 1 Jan. 1801 nga Giuseppe Piazzi. Ideja se nj planet i pazbuluar
mund te ekzistoje midis orbitave t Marsit dhe Jupiterit ishte sugjeruar me par nga Johann Elert
Bode n 1772.

KOMETAT

Kometat
Ndryshe nga objektet e tjera te vogla ne sistemin diellor, kometat kane qene te njohura qe nga
lashtesia. Rekordet per kometen Halley jane qe ne epoken, 240BC-para-Krishtit. I
famshmi Bayeux sixhade, i cili pershkroi Pushtimin Norman te Anglise ne 1066, pershkroi edhe
nje shfaqje te Kometes Halley.
Qe nga 1995, jane kataloguar perafersisht 878 kometa, madhesite, distancat dhe orbitat e tyre.
Nga keto, 184 jane kometa periodike, disa nga pjesa tjeter jane pa dyshim periodike, por orbitat e
tyre nuk kane qene te percaktuara me saktesi te mjaftueshme.

Kometat jane quajtur ndonjehere snowballs=Top i Akullt. Ato jane nje perzierje e akujve me
uje, gazeve te ngrira, dhe pluhuri. Kjo i ben ato shume interesante si mostra, qe ne historine e
hershme te Sistemit Diellor.
Kur ato jane afer Diellit dhe aktive, kometat kane disa pjese te dallueshme.
Kometat jane te perbera me:
Berthama: relativisht te forta dhe te qendrueshme, kryesisht akull dhe gaz me nje sasi te vogel
te pluhurit dhe trupat e ngurte te tjera
Koma: re te dendura te ujit, dioksidit karbonit dhe gazet te tjera nga berthama
Re Hidrogjeni: miliona km ne diameter
Pluhuri Bishtit: deri ne 10 milion km i gjate i perbere nga pluhur tymi me grimca te shtyra
jashte berthames
Kometat jane te padukshme perve rasteve kur ata jane afer Diellit. Shumica e tyre kane orbita
shume te uditshme pertej orbites se Plutonit, keto shihen dhe pastaj zhduken per mijevjeare.
Vetem kometat si prsh Kometa Halley etj qendrojne brenda orbites se Plutonit per nje pjese te
rendesishme te kohes.
Deri tani kometa me e famshme eshte Kometa Halley por SL 9 ishte nje hit i vertet per nje jave
ne veren e vitit [B]1994/B] per astronomet.
Dushi Meteoreve=MeteorShower ndodhin kur Toka kalon ne orbiten e nje komete. Dushi
Meteoreve ndodh do vit ne mes 9 gusht dhe 13 kur e Toka kalon ne orbiten e kometes SwiftTuttle.
Shume prej tyre jane zbuluar se pari nga astronomet amatore. Kometat zakonisht jane te
dukshme vetem ne agim apo muzg

ASTEROIDET

Ne 1 janar 1801, Giuseppe Piazzi zbuloi nje objekt, te cilin ai mendoi se ishte nje komete e re.
Por pas orbites se saj ishte e qarte, se kjo nuk ishte nje komete, por me shume si nje planet i
vogel. Piazzi Ia vuri emrin Ceres, sipas perendeshes siiliane te grurit. Tre objekte te tjera te
vogla u zbuluan ne vitet e ardheshme (Pallas, Vesta, dhe Juno). Nga fundi i shekullit te 19 jane
zbuluar disa qindra te tilla.
Disa qindra mijera asteroide jane zbuluar dhe dhene emertimet e perkohshme. Mijera te tjere
jane zbuluar do vit. Jane pa dyshim me qindra e mijera, qe jane shume te vogjel per t'u pare
nga Toka. Ka 26 asteroide te njohur, te medhenj rreth 200 km ne diameter. Por ne dime shume
pak per ata te vogjelit, ka ndoshta ne menyre te konsiderueshme me shume se 1
milion asteroide ne varg 1 km.
Asteroidet Ida 243 dhe Gaspra 951 jane fotografuar nga anija Galileo duke shkuar gjate rruges
tek Jupiteri.
Asteroid me i madh deri tani eshte Ceres. Ajo eshte 974 km ne diameter dhe permban
rreth 25% te mases se gjithe asteroideve te kombinuar. Asteroidete tjere te medhenj
jane Pallas, Vesta dhe Hygiea te cilat jane midis 400 dhe 525 km ne diameter. Te
gjithe asteroidet tjere te njohur jane me pak se 340 kmne diameter.
Ka disa debate per sa i perket klasifikimit te asteroideve, kometave dhe henave. Ka shume
satelite planetare qe ndoshta jane kapur si asteroide.

Asteroidet jane klasifikuar ne nje numer te tipeve te ndryshem (perberjen e tyre kimike) dhe
terrenin:
Tipi-C: perfshin me shume se 75% e asteroideve te njohur: jashtezakonisht te erret me terren
0,03; te ngjashme me meteoret karbonike, perafersisht te njejten perberje kimike
si hidrogjen, helium dhe dhe perberje tjera.
Tipi-S: relativisht 17% te ndritshem: terren 0,10 -. 22; nikel-metalik, te perzier me hekur.
Tipi-M: te shndritshem me terren 0,10 -. 18.
Theksojme: Ka edhe shume lloje te tjera te asteroideve
Per shkak te paragjykimeve te perfshira nga vezhgimet, perqindjet e mesiperme mund te mos
jene perfaqesues te shperndarjes se vertete te asteroideve. Ka pak te dhena ne lidhje me
densitetin e asteroideve.
Asteroidet jane kategorizuar edhe nga vendodhja e tyre ne Sistemin Diellor:
Brezi-Asteroideve: gjendet midis Marsit dhe Jupiterit; te ndara ne nengrupe: Hungarias, floras,
Phocaea, Koronis, Eos, Themis, Cybeles dhe Hildas (te cilat jane emeruar pas brezit asteroideve
ne grup).
Asteroidetet Prane Tokes: objektet qe jane me afer me Token ne orbiten e tyre.
Trojanet: ndodhen prane pikave te Lagranzhit (60 grade perpara dhe pas Jupiterit ne orbiten e
tij). Tashme jane disa qindra asteroide te tille te njohur.
Ndermjet perqendrimeve kryesore te asteroideve ne brezin kryesor jane relativisht te rajoneve te
njohura si boshlleqet Kirkwood. Nje objekt ne orbite te tille ka shume gjasa te jete e
pershpejtuar nga Jupiteri ne nje orbite te ndryshme.
Ka edhe disa asteroide te percaktuar si Centaurs ne sistemin e jashtem Diellor. Perberja e
ketyre objekteve eshte ndoshta me shume si ajo e kometave apo objekteve te Brezit Kuiper se sa
ajo e asteroideve te zakonshem. Ne veanti, Chiron eshte klasifikuar tashme si nje komete.
Vesta 4 eshte studiuar kohet e fundit me HST = Teleskopi ne Hapesire. Ky eshte
nje asteroid veanerisht interesant dhe duket te kete qene i diferencuar ne shtresa si
planetet Tokesore. Kjo nenkupton nje burim te brendshem te ngrohjes, e cila eshte e
pamjaftueshme per shkrirjen e nje objekti te tille.Edhe pse ata nuk jane te dukshme me sy,
asteroidet jane shume te dukshem me dylbi apo nje teleskop te vogel.

METEORET

je meteorit eshte nje pjese e nje meteoroidi apo asteroidi qe i mbijeton kalimit te
saj neper atmosfere duke rene ne toke pa u shkaterruar.
Nje meteoroid eshte grimce e mesme rere-guri ne Sistemin Diellor. Rruga e dukshme e nje
meteoroidi qe hyn ne atmosferen e Tokes quhet nje meteor. Nese nje meteoroid i
mbijeton ndikimit te atmosferes ne Toke, atehere quhet nje meteorit. Kur meteoret
shfaqen ne numer te madh brenda sekondave ose minutave, athere quhet ajo qe ne njohim
si nje dush meteorsh. Fjala rrenje meteor vjen nga fjala greke Meteo Ros, qe do te
thote i larte ne ajer. Cdo vit neToke hyne rreth 15.000 tone metrike meteoresh, pluhur
dhe copeza hapesire te llojeve te ndryshme.
Qe nga 2011, Unioni Nderkombetar i Astronomise, zyrtarisht e perkufizoi
nje meteoroid si nje objekt te ngurte qe leviz ne hapesiren interplanetare, me
madhesi konsiderueshem shume shume me te vogel se nje asteroid dhe shume me te
madhe se sa nje atom. Shkrimet e disa anetareve te Shoqerise Mbreterore
Astronomike, propozonin nje perkufizim te ri, ku nje meteoroid eshte ne mes 100
m dhe 10 metra. Pas zbulimit dhe emertimin te asteroideve poshte 10 metrave ne
madhesi (p.sh. 2008 TC3), shkencetaret, Rubin dhe Grossman rafinuan definimin e nje
meteoroidi ne objektet ne mes 10 m dhe 1 meter ne diameter.
(Perkufizimi Neo perfshin objekte te medha, deri ne 50 metra ne diameter, ne kete
kategori. Meteoret qe jane shume te vogjel jane te njohur si mikrometeoride.
Perberja e meteore mund percaktohet kur ata kalojne permes atmosferes se Tokes dhe
nga spectri i drites qe rezulton tek ata. Efektet e tyre tek radio sinjalet gjithashtu japin
nje informacion vecanerisht te dobishem per meteoret e kalojne gjate dites, te cilat jane
shume te veshtira per tu vezhguar. Nga matjet e trajektoreve, eshte mesuar se meteoret
kane orbita shume te ndryshme, p.sh.. disa grupime shpesh shoqerohen nga nje komete
meme, kurse te tjeret ne dukje sporadike. Spectra e drites, e kombinuar me trajektoren
dhe me matjen e perkuljes se drites, kane dhene kompozime dhe densitete te ndryshme, si

p.sh objektet e brishta ne forme floku bore me dendesi rreth 1/4 e akullit, deri te
objektet e perbera nga nikel-hekuri shkembore.
Meteoret udhetojne rreth Diellit ne nje shumellojshmeri orbitale dhe ne shpejtesi te
ndryshme. Me te shpejtat udhetojne ne hapesire me rreth 42 kilometra per sekonde ne
afersi te orbites se Tokes. Meteoret levizin neper hapesire rreth orbites se Tokes me
rreth 20 km/sek.
Nje meteor eshte rruga e dukshme e nje meteoroidi qe ka hyre ne atmosferen e Tokes.
Meteoret zakonisht ndodhen ne Mezosfere, dhe shkojne me ne lartesi prej 75 deri ne 100
km. Meteroidet e shkaktuara nga meteoret kane madhesi te nje guraleci. Sshpejtesite e
meteoreve rezultojne nga levizja e Tokes rrethDiellit me rreth 30 km/s, shpejtesia
orbitale e meteoreve dhe terheqje gravitacionale e Tokes.
Meteoret behen te dukshem ne mesin e rreth 65-120 kilometra mbi Toke. Ato
shperbehen ne lartesi prej 50 deri ne 95 kilometra. Meteoret kane afersisht50% shans
per tu pare gjate dites, (ne varesi te madhesise). Shumica e Meteroeve zakonsiht
vezhgohen gjate nates. Dukshmeria e tyre eshte per shkak tepresionit atmosferik (dhe jo
ferkimit) qe ngroh meteoroidin ne menyre qe ai te ndricoje dhe dhe krijoje nje gjurme te
ndritshme te gazit dhe grimcave. Shumica e meteoreve shkelqejne per rreth 1 sekonde.
Nje perqindje relativisht e vogel e meteore godasin atmosferen e Tokes dhe pastaj ikin
perseri, duke u quajtur fireballs - topa zjarri, (per shembull topi i madh i zjarrit i vitit
1972). Meteore ndodhin edhe ne forme shiu, duke u krijuar kur Toka kalon neper nje shteg
te mbeturinave lene nga nje komete.