LI M U

Vit Nam l mt nc c nn kinh t ph thuc ch yu vo nng nghip.

V th tng sn lng cy trng ta cn s dng mt lng ln phn
bn. Trong , Cng ty c phn supe photphat & ha cht Lm thao l
mt trong cc nh cung cp phn ln hng u nc ta. L mt sinh vin
nm ba ngnh k thut mi trng em nhn thy vic tip xc vi cc dy
chuyn cng ngh thc t l rt quan trng. Chnh v vy thc tp k thut
Lm Thao l c hi tt emc th tm hiu, tip cn thc t v nhn
nhn vn mt cch st thc hn cng vic ca mt k s mi trng
tng lai.
Trong bo co thc tp, em xin gii thiu s b v 5 x nghip chnh
ca Nh my gm: Axit, Supe, NPK, Phn ln nung chy v Nc. Do
thi gian khng cho php v ti liu c hn nn bo co ca em cn nhiu
thiu st, rt mong nhn c s gip ca thy c em c th hon
thnh bo co tt hn.
Em xin chn thnh cm n.

GII THIU V CNG TY C PHN SUPE PHOTPHAT & HA

CHT LM THAO
I

LCH S HNH THNH V PHT TRIN

Cng ty Supe pht pht v Ho cht Lm Thao l mt n v trc thuc Tng
Cng ty Ho cht Vit Nam - B Cng nghip,tin thn l Nh my Supe pht pht
Lm Thao c Lin X (c) gip xy dng vo thng 6/1959 vi din tch 82 ha
thuc a bn Lm Thao, l mt trong s cc nh my hin i vi quy m ln ra i
sm nht ca tnh Ph Th. Nm 1962, Nh my sn xut thnh cng m ln u
tin.
p ng nhu cu phn bn ngy cng tng cho nng nghip, sau nhiu ln
c u t khi phc v m rng vi phng chm kt hp u t chiu su, ci
to, i mi thit b cng ngh v c bit l ch trng yu t con ngi Cng ty
pht huy cc tim nng ni lc, tp trung nng cao nng xut v cht lng sn
phm, a cng sut axit sunfuric ln 300 nghn tn, supe ln ln 800 nghn tn/nm.
c bit, gn sn xut vi th trng, Cng ty pht trin mnh m phn hn hp
NPK, a cng sut ln 800 nghn tn/nm, nng nng lc sn xut phn bn chung
ca Cng ty ln gp nhiu ln cng sut ban u. Cht lng sn phm ca Cng ty
ngy mt nng cao.
Tri qua 52 nm xy dng v pht trin, Cng ty lin tc hon thnh xut sc
nhim v c giao. T nhng kt qu , Cng ty vinh d nhn c nhiu phn
thng cao qu ca ng v Nh nc. Cng ty ng thi c cp chng ch h
thng qun l cht lng theo tiu chun ISO 9001 - 2000 cho 3 sn phm chnh l
NPK, supe ln, axit sunfuric thng phm. Phn thng cao qu nht m Cng ty c
c, l bn ch vng bn ca nh nng, sn phm lun c b con nng dn
c nc tin tng, mn m v s dng ngy cng nhiu.
II

CC SN PHM CH YU
Nh my sn xut, kinh doanh cc sn phm phn bn cha ln, phn hn hp
NPK v cc ho cht cng nghip nh:
- Supe ln.
- NPK cc loi: 5-10-3, 12- 5- 10
- Phn bn c th cho cc loi cy (cy hoa, cy cnh, cy n qu ).
- Axit sunfuric k thut, tinh khit, tinh khit phn tch, axit dng cho
cquy.
- Natri sunfit v bisunfit k thut.
2

III

- Natri silic florua k thut.

- Natri florua tinh khit.
- Phn nhm sunfat k thut v phn kp amni nhm sunfat k thut.
- Oxy k thut.
N V TRC THUC
- X nghip Axit 1, Axit 2 v Axit 3: sn xut axit sunfuric phc v sn
xut supe pht pht v bn axit thnh phm ra th trng.
- X nghip Supe 1 v Supe 2: sn xut supe ln.
- X nghip NPK: sn xut phn hn hp NPK.
- X nghip phn ln nung chy.
- V cc X nghip khc nh : in, Nc, N Mc, C kh, Vn ti...
- Chi nhnh Hi Dng.

PHN 1: X NGHIP AXIT S

I.

QUY TRNH SN XUT AXIT SUNFURIC I T LU HUNH

NGUYN T

1. Nguyn liu :
Trc y nguyn liu u vo qung pirit (FeS2). Tuy nhin s dng qung c
nhiu nhc im nh cha nhiu tp cht, i hi nhiu cng on hn ra c
lu hunh cn thit nn hin nay nh my i mi dy chuyn vi nguyn liu
u vo l lu hunh nguyn t nhp ngoi.
Tnh cht chung ca lu hunh nguyn t :
Tnh cht

Dng n t

Dng hnh thoi

1,96

2,07

95,6119,3

<95,6

Nhit nng chy: oC

119,3

112,8

Nhit nng chy: J/g

45,3

39,4

10,8

9,4

T trng: g/cm3
Phm vi bn nhit: oC

Cal/g

2. Axit Sunfuric (H2SO4)

a. Khi nim
- Axit sulphuric l hp cht ca anhydric sulphuric vi nc. Cng thc
ho hc: SO3.H2O hoc H2SO4. Trng lng phn t: 98,08 g
- Axit H2SO4 khan l mt loi axit v c mnh, khng mu, c snh, c
tnh cht ht m, ho tan trong nc theo t l bt k.
Trong cng nghip, axit sulphuric c nhiu ng dng quan trng nh: dng sy
kh kh trong cc ngnh ho cht khc (sn xut HCl, Cl2...), sn xut phn supe ln
n, phn, dng trong ngnh sn xut c qui, lm ho cht phn tch, iu ch mt s
cht v c khc.v.v..
b. Mt s tnh cht ha l
- Nhit si:
4

Khi tng nng H2SO4 th nhit si ca dung dch cng tng ln v t cc i

nhit 336,2oC ng vi nng 98,3% H2SO4 sau nhit si li gim.
Khi tng hm lng SO3 t do trong lum th nhit gim t 296,2oC ng
vi nng lum 0% xung cn 44,7oC ng vi lum 100%.
- p sut hi:
Khi tng nng dung dch H2SO4 th p sut hi trn mt dung dch gim,
t cc tiu nng 98,3% H2SO4 sau li tng ln. Khi tng hm lng SO3
t do trong lum th p sut hi trn lum tng.
- Khi lng ring:
Khi tng nng H2SO4 th khi lng ring ca dung dch tng ln v t cc
i 98,3% H2SO4 v sau li gim. Khi tng nng SO3 trong lum th khi
lng ring tng ln v t cc i 62% SO3 t do sau li gim dn.
Khi tng nhit khi lng ring ca dung dch axt sunphurc v lum u
gim.
- Nhit dung:
Khi tng nng th nhit dung ca H2SO4gim, cn khi tng hm lng SO3 t
do th nhit dung ca lum tng. Khi tng nhit nhit dung ca dung dch H2SO4
v lum u tng.
- nht:
nht ca dung dch axt sunphurc c gi tr cc i 84,5%H2SO4 v 100%
H2SO4, luml 5055% SO3 t do. Khi tng nhit , nht ca axt sunphurc
gim mnh.
3. Cc cng on sn xut
Gm 4 cng on chnh l:
- Cng on ch to nguyn liu (ho lng lu hunh)
- Cng on ch to SO2 bng l t - ni hi
- Cng on tip xc
- Cng on hp th to axit
a. Cng on ch to nguyn liu (ha lng lu hunh)
5

S cng ngh
Nguyn liu

Hi
lu
hunh

Sy

Thit b ha lng

lu hunh
ri vi

Thit b khuy trn

Thng lng

Kh H2S, Hi nc

Cn lu hunh

Thng cha

Thng trung gian

Lu hunh t kho cha c cu trc mc ln bunke, sau c vn chuyn

bng bng ti a vo thit b ho lng. Trong thit b ho lng c b tr cc cm
trao i nhit bng hi nc bo ho vi p sut 6at, nhit 1580C gia nhit ho
lng lu hunh. tng cng ho lng, trong thit bc b tr thm thit b khuy
trn. Lu hunh sau khi c ho lng chy trn sang thng lng lng cn. Cn
trong lu hunh lng c lng xung y v nh k tho x ra ngoi. Thng lng
l thit b hai v, hi i gia 2 v c tc dng duy tr nhit ca lu hunh lng
nhit 140-145oC. Lu hunh lng sau khi c lng cn tip tc chy trn sang
thng cha c b tr bm kiu nhng chm bm lu hunh ln cc thng trung
gian u l t ca cc dy chuyn axit s 1, 2, 3. duy tr nhit ca lu hunh,
ti cc thng cha trung gian u l cng b tr o hi gia nhit.
Trong lu hunh lun lun tn ti mt lng axit nh nn trong qu trnh ho
lng lng axit ny dn tch t s gy n mn thit b. V vy cn s dng mt lng
sa bt tnh theo lu hunh rn trn bng ti trung ho ht lng axit ny. Lng
sa iu chnh theo gi tr pH c kim tra bng qu tm thm nc ti cc thng
ho lng lu hunh hoc theo phn tch hm lng axt c trong l lu hunh a
vo sn xut.
6

Qu trnh ho lng lu hunh lun lun c hi nc bay ra vi kh H2S v hi

lu hunh. kh hi ny ti b phn ho lng c b tr h thng qut ht v thit
b dp hi lu hunh bng nc, thit b hp th H2S bng dung dch kim v phoi
st x l kh thi trc khi thi ra ngoi tri.
b. Cng on ch to SO2 bng l t ni hi
S cng ngh
ng khi khi ng

Nhin liu ( du DO, khng kh kh..)

Thit b l
kh nng

x vo hp th

Thng cha DO

Bm

hn
hp k
sau n

S
lng

L t
lu hunh

Thng cha lu hunh lng

hn h
x vo b thu Lu hunh

Lu hunh c nhit 140 - 145oC t b phn ho lng c bm cp v cc thng

cha trung gian u l t ca 3 dy chuyn axit s 1, 2, 3. Ti cc thng cha trung
gian u l lu hunh c cc bm cp qua vi phun vo l t. Khng kh m sau khi
qua thp sy kh t tiu chun v m, tia bn tip tc qua cc trao i nhit
gia nhit trc khi vo l t. Trong l t lu hunh chy cng vi O2 trong khng kh
theo phn ng:
S + O2 = SO2 + Q
Hn hp kh c nhit t 100025oC, nng SO2 t 9 - 10.5% th tch i qua
ni hi h nhit xung cn 400-430oC sau i qua thit b lc gi nng
sang cng on tip xc.
7

Ti b phn ni hi, nc c x l ti b phn lc nc ho hc c a vo

thit b kh kh kh O2 sau qua bm cp a vo ni hi. Hi to ra trong ni
hi c p sut 25 at, nhit 225 oC c a qua thit b gim p h xung cn
6 at, 1580C ri cp ho vo mng chung.
c. Cng on tip xc
Hn hp kh SO2 t thit b lc gi nng c nhit 400430oC v nng SO2
t 910,5% i vo lp 1 ca thp tip xc. Nh c xc tc V2O5 kh SO2 phn ng
vi O2 to thnh SO3 theo phn ng:
SO2 + 1/2 O2

SO3 + Q

y l phn ng thun nghch, to nhit, gim th tch. Qu trnh xy ra theo

chiu thun khi c xc tc.
C ch ca s xy ho SO2 trn xc tc VANADI c gii thch bng s to
thnh, phn hu hp cht trung gian dng sulfatvanadi theo phn ng
V2O5 + SO2 = V2O4 + SO3
V2O4 + 2 SO2 + O2 = 2 VOSO4
2 VOSO4 = V2O5 + SO3 + SO2
-----------------------------------------2 SO2 + O2 = 2 SO3
Nh vy trong qu trnh phn ng th VANADI l cht vn chuyn xy.
Mc tip xc c xc nh bng t s p sut ring phn ca SO 3 vi tng s p
sut ring phn ca SO3 v SO2
P SO3
X = --------------------P SO3 + P SO2
Mc tip xc cn bng ph thuc vo t s gia SO2 v O2, O2 cng ln v SO2
cng nh th mc tip xc cn bng cng cao.

Sau lp 1, hn hp kh SO2 t mc chuyn ho X1 =6070%, nhit 59550C

c qua trao i nhit sau lp 1 h nhit xung 4504850C nh thit b trao i
nhit ngoi sau lp 1 ri tip tc i vo lp xc tc th 2 tip tc phn ng chuyn
ho SO2 thnh SO3.
Sau lp 2 hn hp kh t mc chuyn ho 8590% nhit 5205450C i vo trao
i nhit ngoi h nhit kh xung 4304500C ri i vo lp xc tc s 3 tip
tc phn ng.
Ra khi lp 3 kh SO2 c chuyn ho t 94,596,5%, nhit t 450475oC i
qua cc trao i nhit nng nhit cho kh SO2 sau hp th trung gian hoc trao i
nhit vi khng kh m h nhit xung <165oC ri i vo hp th trung gian
hp th lng SO3 to thnh ca 3 lp chuyn ho sau qua cc thp tch m (l
cht c hi cho xc tc v thit b) ri c nng nhit nh cc trao i nhit t 500C
n 4054150C trc khi vo lp 4.
Ra khi lp 4kh SO2 c chuyn ho t 99,699,85%, nhit t 420435oC i
qua cc trao i nhit lm ngui SO3 bng khng kh m, khng kh kh hay nc
mm h nhit xung <165oC trc khi vo hp th cui.
d. Cng on hp th to axit :
- Qu trnh sy khng kh m
Hi nc khng phi l cht c i vi cht xc tc vanadium. Nhng nu
trong kh c hi nc th s to m qu trnh hp th, lm mt nhiu axt trong
kh thi v m axit rt kh hp th trong cc thp hp th. Ngoi ra m cn ngng
t trong cc thp trao i nhit bn ngoi ca thp tip xc nht l cc trao i
nhit lm ngui SO3 lm n mn cc ng trao i nhit v vy khng kh cn phi
c sy t tiu chun trc khi cp vo h thng.
Khng kh c ht vo thp sy. Ti thp sy, axit sulphuric c nng
95% c ti t trn xung tip xc vi khng kh i t di ln qua cc lp
m. Nh c s tip xc ny hi nc trong khng kh c axt hp th, khng
kh sau thp sy c hm m < 0,015 %V c nng nhit ln 1001500C trc khi
a v l t lu hunh.
- Qu trnh hp th kh SO3
u tin SO3 ho tan vo trong axit, sau phn ng vi nc trong theo
phn ng tng qut sau:

n.SO3 + H2O = H2SO4 + (n-1).SO3

Tu theo t l gia SO3 v nc m nng axit thu c s khc nhau:
- Nu n > 1: sn phm l lum
- Nu n = 1: sn phm l mn hyrat
- Nu n < 1: sn phm l axit long
C ch ca qu trnh hp th kh SO3 cng tng t ca qu trnh sy khng
kh (hp th hi nc bng axit sulfuric).
Nng axit v nhit axit nh hng ln n tc v hiu sut hp th.
Ti nng axit 98,3% H2SO4 v nhit thp th c tc hp th v hiu sut
hp th t gi tr cc i v p sut hi SO3 trn b mt dung dch axit ny rt
thp. Nng axit cng ln ( >98,3%), nhit axit cng cao th p sut ring phn
ca kh SO3 cng cao, hiu sut hp th cng gim.
Hn hp kh SO2, SO3 ra khi lp 3 thp tip xc c mc chuyn ho
94,596,5% s qua cc trao i nhit lm ngui xung nhit 1901950C
trc khi i vo y thp hp th trung. Axit mnhyrat c nng 98,30,4%
H2SO4 c nhit 705oC t thng cha c cc bm chm bm ln dn lm
lnh axit kiu tm v c lm lnh xung 505oC sau vo thng cao v ri
c ti vo thp hp th trung gian qua h thng phn phi axit bng a.
Lng axit chy t thp hp th trung gian v thng cha li tip tc c bm
tun hon ln thp kt thc mt chu trnh. Do hp th SO3 nng axt tng dn
ln, duy tr nng axit mn ta pha long bng nc cng ngh hoc bng
axit sy. Do hp th SO3 v b sung H2O nn mc thng cha axit cao dn ln,
duy tr mc thng cha ta a axit sang b phn sy nng nng axit.
Kh ra khi thp hp th trung gian c nhit 4560oC i vo b phn kh m
tch ht lng axit v m axit ri i qua cc trao i nhit nng nhit ln
405415oC trc khi vo lp 4thp tip xc chuyn ho tip lng SO2 cn li.
Hn hp kh SO2, SO3 ra khi lp 4 thp tip xc c mc chuyn ho
99,699,85% nhit 4204350C s qua trao i nhit lm ngui SO3 bng khng
kh kh, khng kh m hoc nc mm lm ngui xung nhit <165oC ri i
vo y thp hp th cui. Axit mn c nng 98,3 0,4% H2SO4 c nhit
5575oC t thng cha c cc bm chm bm ln cc thit b lm lnh kiu tm
hay kiu ng chm v c lm lnh xung 4555oC sau vo thng cao v ri
c ti vo thp hp th cui qua h thng phn phi axit bng a vi lu lng.
10

Lng axit chy t thp hp th cui v thng cha li tip tc c bm tun hon
ln thp kt thc mt chu trnh. Sau thp hp th cui hn hp kh i vo thit b
kh m hay thp tch git trc khi thi ra ngoi tri qua ng thi kh.
Sn phm ca cc dy chuyn sn xut axit c 5 loi: sn phm axit k thut,
sn phm axit c quy, sn phm axit tinh khit loi P, sn phm axit tinh khit loi
PA u c nng 92,5%; cn sn phm nng 7685% a sang sn xut
supe ln c ch bin qua b phn trn h nng axt t 9598.30.4%
xung 7685%.
4. Cu to v nguyn l lm vic ca mt s thit b chnh trong dy chuyn
sn xut axit sunfuric
a. Thp tip xc
- Cu to :
Thp tip xc c chiu cao gn 20m v c hnh tr, ng knh ca thp
D=8000 mm. ng trung tm chu lc lm bng gang chu nhit, cc gi lm
bng thp khng g. Lp xc tc 1 c chiu dy 450mm. Lp 2 c chiu cao
560mm. Chiu cao lp 3 l 500mm; lp 4 v 5 l 700mm. y thp t ng dn
kh ra khi thp.
- Nguyn l lm vic
Thp trc khi vn hnh c gia nhit ton b h thng n khi t c
nhit ti u cho xc tc hot ng hay gi l nhit hot tnh xc tc. Hn hp
kh SO2 t lc gi nng i vo nh thp v c b phn chp nn phn tn u
trn mt ca lp 1. Hn hp kh mt ln na c lm sch khi i qua lp thch
anh trn mt lp 1. Hn hp kh sau lp 1 c trao i nhit trc tip vi khng
kh kh qua h thng van t ng. Hn hp kh tip tc a v nhit hot tnh
xc tc v vo lp 2. Sau hn hp kh c dn ra ngoi thp vo thit b trao
i nhit h nhit xung nhit hot tnh xc tc v a tr li thp vo lp
3. Qua lp 3 hn hp kh li tip tc trao i nhit gin tip vi khng kh kh a
nhit v nhit hot tnh xc tc vo lp 4. Sau lp 4 hn hp kh li tip
tc trao i nhit gin tip vi khng kh kh a v nhit hot tnh xc tc. Kh
ra khi lp 5 ch yu l hn hp SO3. Cc h thng van iu chnh lu lng kh
hon ton t ng iu khin qua h thng t trc trn phng iu khin.
- Nhng s c thng gp ca thp tip xc v cch khc phc
Ng c xc tc: Khi nhit ca cc lp xc tc v nhit ca hn hp
kh khng t tiu chun ca nhit hat tnh xc tc th s xy ra hin
11

tng ng c xc tc, tc xc tc khng lm vic hoc chuyn ho sang cc

sn phm khng mong mun. trnh s c ny th xc tc thng xuyn
nh k c kim tra, nhit ca cc lp v hn hp kh lun c theo
di bng h thng cm bin t trn thp v iu chnh kp thi nu c s c.
Mc chuyn ho gim: Nguyn nhn ch yu l do xc tc lm vic km
hiu qu sau thi gian di hay nng kh SO2 thp. Khc phc bng cch
kim tra nh k xc tc v hon nguyn xc tc.
b. Thp hp th
- Cu to :
Thp hp th mono hnh tr c chiu cao 14.762 mm, ng knh 5000 mm, v
bng thp xy gch chu axit m snh. Chp thp hnh nn ct. Thp c
ghp bi 3 modun qua cc mt bch. y thp t ng thu axit v ng dn kh vo
thp. Trn nh thp t gin ti axit
- Nguyn l lm vic :
Hn hp kh i t di y thp i ln. Kh v axit tip xc nhau trn b mt
m v axit s hp th SO3 ng thi to nhit, axit ra khi thp c pa long
98,3% trc khi c tun hon li. Kh ko theo axit git lng c chp nn thu
hi khi git va chm vi nn. Qu trnh vn hnh v dng my theo ch dn.
- Nhng s c thng gp v cch khc phc
Gin lm lnh b hng hay nng pha long axit trc khi tun hon khng
t yu cu lm gim hiu sut hp t lm gim hiu sut hp th. Khc phc
bng cch thng xuyn kim tra gin lnh v nng axit ti trc khi
tun hon.
Trong thp to m axit do nhit axit ti cao hn nhit cho php. Cn
kim tra gin lnh v a v nhit thch hp.
Nng axit thp do lng nc b xung qu nhiu. Cn iu chnh li lu
lng nc vo thng cha.
c. L t
12

- Cu to
L t lu hunh c cu to hnh tr nm ngang, c t trn 5 gi di ng kiu
con ln, bn ngoi l c bc bng lp v nhm. Chiu di ton thn l 14.230
mm; chiu di thn tr bung trc 6.800mm; chiu di thn tr bung gia
2.000mm; chiu di thn tr bung sau 1.780mm; chiu di phn cn 883mm. L c
ng knh v 3956mm; ng knh trong ca l 3.000mm. Th tch lm vic 81m3.
- Nguyn l lm vic
Lu hunh t thng cha c nhit 140 145 0C c bm lu hunh cp vo
vi phun lu hunh. Ban u l c gia nhit bng du DO ln nhit 950 1000
o
C. Ti nhit ny, lu hunh c vi phun phun vo trong l dng sng m
cng vi khng kh kh s t chy v sinh nhit. Nhit sinh ca qu trnh chy lu
hunh trong khng kh s duy tr hot ng lin tc ca l m khng cn cp du
DO.
Lu lng lu hunh vo l c iu khin t ng qua h thng iu khin
DCS ti van iu chnh qua tn hiu lu lng. Lu lng khng kh cp vo l c
iu khin qua h thng van trn ng khng kh v van b sung.
Kh t l ra c nhit t 1000 1050 oC v nng SO2 10 - 11% th tch qua
ni hi nhit tha. Kh i qua ni hi c gim nhit xung cn 430 420 0C.
Trong qu trnh lm vic khi nhit sau ni hi khng t 430 420 0C th van i
tt 1 ni hi c m ra nng nhit ca kh trc khi vo lc gi nng.
d. Ni hi
- Cu to
Thn ni hnh tr c kch thc 2300 x 25 x 7000 mm. Bn trong l cc ng la
gm 421 ng 63,5 x 4. Thn ni c ni vi hp kh vo v hp kh ra. Cc hp kh
u c bo v bng gch chu la.
- Hiu sut: 88%
- Th tch cha hi: 3,7 m3
- Th tch cha nc: 16 m3
- Nguyn l lm vic
Nc mm c cp qua bnh kh kh ui khng kh v nng nhit ln
100 0C vo ni qua h thng bm cao p. Nc trao i nhit vi kh t l t qua
13

cc ng la v ha hi ti nhit bo ha 225 0C 23 - 25 kg/cm2. Hi c a

qua van gm p vo trm gim p gim p sut hi ra cn 6 kg/cm 2, nhit 164
0
C ha vo mng chung.
- Nhng s c thng gp
Hng van an ton
C hin tng n ca kh l
p sut tng qu cao trong khi van an ton khng lm vic.
Mc nc gim xung di mc cho php
C chy trong khu vc l hi.
II.

CC VN MI TRNG

1. Cht thi kh
Dy chuyn sn xut axit to ra cc thnh phn gy nhim dng kh nh:
a. Kh SO2
Lng kh thi ny ph thuc trc tip vo hiu sut chuyn ha SO 2 thnh SO3
tc l ph thuc trc tip vo s bc tip xc, lng cht xc tc s dng, nhit
v p sut, nng SO2 v oxy c trong kh cng nghip. Vi cng ngh v thit b
nh hin nay hiu sut chuyn ho khong 98,6% tc s c khong 4- 4,5kg SO 2/tn
axit thi ra mi trng d vn nm trong tiu chun cho php.
b. Kh SO3- m axit.
Ton b lng m axit thot ra t x nghip ni chung u t cc thp hp th.
M axit c hnh thnh khi SO3 kt hp vi hi nc nhit thp hn im
sng ca SO3. N c hnh thnh ngay trong dy chuyn cng ngh v cc ht
ma axit ny bn v ch mt phn nh c gi li trong thit b.
Khi sn xut ch yu l axit c nh Oleum; monohirat axit cng nh hng
ln ti s pht thi m axit. N lm tng hm lng cc ht m axit v rt kh thu
hi. Ti lng m axit hin nay ca x nghip l khong 0,2 - 0,5kg/tn axit.
Ngoi ra cn c hi lu hunh sinh ra trong qu trnh ha lng, hi H2S
14

Cc kh thi ny gy vim ng h hp, vim hng. c bit l kh SO 2 nhim

vo mu gy ri lon qu trnh chuyn ho protein v ng lm cho c th b ri
lon v thiu ht mt s vitamin B,C. Khi chng kt hp vi cc bi to nn bi axit
c kch thc nh d dng i vo cc ph nang tch t v gy tn thng t chc t
bo, gy ung th nh ung th phi, vm hng
Vi mi trng sinh thi th cc kh thi trn l nguyn nhn gy ra ma axit.
Gy hu qu nghim trng trc tip ti h sinh thi, s pht trin v sinh trng ca
thc vt v ng vt. Gy nhim ngun nc v t. Ph hu cc cng trnh xy
dng v nh xng. n mn thit b my mc bi tnh axit v oxy ho ca n.
2. Cht thi lng
Cc ngun sinh ra nc thi trong qu trnh sn xut axit sunfuric ch yu l
nc lm mt. Ttrong trng hp khng b d r axit th y l loi nc sch c th
tun hon li. Nu trong dy chuyn c s d r axit hay cc b phn ra kh th y
l ngun nc thi nguy him v trong nc thi cha mt lng axit v cc cht ho
tan theo khi nc c pH thp v mang theo nhit. Cc loi nc ny u theo h
thng thot nc ca Cng ty ra h tun hon v c x l cc b ti y. Nc
c trung ha bng sa vi v lu ti y iu ho nhit . Khong 60 - 70%
lng nc ny c bm tun hon ti s dng. Lng cn li t pH t 6,5 - 7 th
thi trc tip ra Sng Hng.
3. Cht thi rn
Dy chuyn sn xut axit hin nay ang s dng lu hunh nguyn t nn lng
cht thi rn l khng ng k. Ch yu l lng cn ca cc thng cha lu hunh
lng Ngoi ra cn c cht thi rn sinh ra t qu tnh i tu do axit ngng t lm
n mn cc ng ng, thit b.

PHN 2: X NGHIP SN XUT SUPE S 1

15

I.

QUY TRNH SN XUT SUPE PHOTPHAT N

1. c tnh ca Supe photphat n

a. c im
L sn phm ca qu trnh phn hy qung apatit bng axit sunfuric
L loi phn ln ph bin nht, c thnh phn ch yu gm cc mui ca axit
octo photphoric, axit sunfuric, 1 lng axit octo photphoric t do v apatit
cha b phn hy. Ngoi ra cn c cc mui ca Magie, mt s cht khong
trong nguyn liu khng b phn hy, SiO2.nH2O..
b. Tnh cht ha l c bn
- Tnh cht ha hc
Supe photphat l mt loi bt ti, xp, c mu xm sm hoc xm nht,
trng lng ring ng ca supe photphat t 1,4 1,5 tn/m 3. Hm lng
cc hp cht photphat trong supe c tnh ra phn trm anhydryt photphoric
tc P2O5.
Phn P2O5 trong supe photphat dng ha tan trong nc gm c : mono
canxi photphat v axit photphoric t do.
Phn P2O5 trong supe photphat dng khng ha tan trong nc m tan
trong xitrat amon gm c : photphat st, photphat nhm, i canxi photphat.
Cht lng ca supe photphat c nh gi theo hm lng P2O5 hu hiu l
tng cc dng P2O5 ha tan trong nc v P2O5 ha tan trong xitrat.
- Tnh cht l hc
Supe photphat n dng bt ri khng trung ha c tnh ht m mnh v
d b kt dnh, vn cc, ng rn.
Supe photphat trung ha, o trn, ng quy trnh th gn nh khng b
dnh kt, vn cc, ng rn.
Khi dng lc c hc tc dng ln supe photphat n th pha lng tit ra
ngoi, lm cho cc ht nh dnh kt li vi nhau.
c. ng dng
Supe photphat n c s dng chnh lm phn bn c cha photpho th
dinh dng lm tng lng bt cc loi cy c c, c ht, tng cng lng
16

ng cc loi cy c qu, lm cho cy cng cp, chng c su bnh. Cho

cy trng nng nghip hay cng nghip pht trin khe mnh, cho nng sut, cht
lng cao.
Ngoi ra supe photphat n cn dng sn xut cc loi phn bn hn hp
PK hoc NPK, dng sn xut cht khong b sung thc n cho gia sc.
2. Nguyn liu
Nguyn liu chnh dng sn xut supe photphat n ti Cng ty Supe photphat
v ha cht Lm Thao l qung apatit v axit sunfuric. Nguyn liu trung ha
supe photphat cng l bt apatit, l khong c thnh phn c biu th bng cng
thc chung Ca10R2(PO4)6 hoc rt gn Ca5R(PO4)3. R l F, Cl, OH hoc CO3. Qung
apatit c mu xm hoc mu nu vng, khng ha tan trong nc, khng ha tan
trong cc axit v c. T trng t 1,5 2,2 tn/m3. Nhit nng chy t 1550
1570C.
Qung a vo sn xut ti Cng ty Supe photphat v ha cht Lm Thao c 2
loi :
- Qung nguyn khai: Qung ny cha lm giu, khng ng nht v kch thc
v phm cht, thng cha 81 90% Flo apatit v phn b khng u. Cc
tp cht nhiu v khng n nh, m cng cao thp tht thng.
- Qung tuyn m: Qung ny c u im l d tch nc gim m, c
bit l khi c o trn tt. Khi m gim th ti khng dnh bt. Hm
lng P2O5 chung : 32 33%. m : 18 22%.
Axit Sunfuric: Thng thng dung dch axit H2SO4 a sang iu ch supe
photphat t : nng : 75 77%, thng l 76%, nhit : 40 45C
Ngoi ra trong qu trnh sn xut supe photphat n cn sn xut sn phm ph
l Na2SiF6 i t nguyn liu l axit H2SiF6 (sn phm ca qu trnh hp th kh thi
khi sn xut supe photphat n) v mui n NaCl.
Nguyn liu trung ha nc thi trong qu trnh sn xut supe photphat n l
vi sng CaO.
Nhin liu s dng gm : than cm, du FO.
3. C s l thuyt v sn xut supe photphat
a. Cc giai on phn ng
Trong qu trnh sn xut supe n, phn ng gia apatit v axit sunfuric xy ra
theo phng trnh tng qut sau :
17

2Ca5F(PO4)3 + 7H2SO4 + 3H2O = 3Ca(H2PO4)2.H2O + 7CaSO4 + 2HF

Nhng thc cht n tin hnh theo 2 qu trnh :
Qu trnh 1 :
Ca5F(PO4)3 + 5H2SO4 + 2,5H2O = 3H3PO4 + 5CaSO4.0,5H2O + HF
Qu trnh 2 :
Ca5F(PO4)3 + 7H3PO4 + 5H2O = 5Ca(H2PO4)2.H2O + HF
Giai on 1:
Khuch tn axit sunfuric ti cc ht apatit. Qu trnh ny km theo phn ng ha hc
nhanh trn b mt cc ht:
Ca5F(PO4)3 + 5H2SO4 + 5/2H2O = 3H3PO4 + 5CaSO4.1/2H2O + HF
Phn ng ny bt u ngay khi trn qung Apatt vi Axt Sunfurc ty theo mc
phn ng m nng H2SO4 gim dn,nng H3PO4 tng ln bt st c to thnh
nhanh chng v chy xung phng ha thnh., khi khong 60-80% lng Axt
sunfurc cho vo tham gia phn ng, lng cn li tip tc c phn ng trong phng
ho thnh v kt thc sau khong t 20-40 pht trong phng ho thnh ri dn dn ng
kt li.
CaSO4.1/2H2O chuyn ho thnh CaSO4 khan v tch ra vi tc tu thuc vo
nhit v thnh phn ca pha lng. Ti y do khi phn ng c nhit cao (t 110120C) v nng P2O5 trong pha lng ln (42-45%) nn CaSO4.1/2H2O tch ra thnh
CaSO4 khan nhanh chng
Giai on I vic phn hu qung tin hnh rt nhanh cui giai on ln n 70-80%.
Tu theo mc kt tinh ca CaSO4 m khi phn ng b ng rn do nhng tinh th CaSO4
to ra nhng bc cha pha lng. Vic ng rn xy ra trc lc tiu hao ht H 2SO4 v
mc phn hu mi t 60%. Giai on ny kt thc khi tiu tn ht axit v kt tinh sunfat
canxi:

2CaSO4.0,5H2O 2CaSO4 + H2O

Giai on 2:
Giai on th II c bt u sau khi tiu hao ton b lng Axt H 2SO4( sau khi supe
t thng trn xung ha thnh (khong 20-40 pht) Khuch tn axit photphoric to thnh
vo trong cc mao qun ca nhng ht apatit khng phn hy. Axt H3PO4 c to thnh
giai on I tip tc phn hy Apatt theo phn ng :
Ca5F(PO4)3 + 7H3PO4 + 5H2O = 5 Ca(H2PO4)2. H2O + HF

18

Mn canxiphotphat to thnh lc u trong dung dch khi qu bo ho bt u kt

tinh. Giai on II c bt u sau 20-40 pht supe trong phng ho thnh v ko di
trong sut thi gian n trong kho ty thuc vo loi nguyn liu dung cho sn xut v
iu kin kho.
Tc phn gii giai on II chm v ko di do nhng nguyn nhn sau:
-

Nhng ht qung cha phn gii l cc ht c kch thc ln m axt H 3PO4 li l

axt ch yu.

Lng canxisunfat kt tinh ra qu nhiu lm cho Axt H 3PO4 kh tip xc vi ht

qung.

Mn canxisunfat tan trong dung dch H3PO4 s dn dn to thnh dung dch bo

ha,dn n lm gim hot ca ion H+ trong pha lng v tng nht ca dung
dch.

Mn canxisunfat kt tinh to thnh v mn bao bc ht qung lm gim s tip

xc pha.

b. Cc yu t nh hng n qu trnh sn xut supe photphat n

- Nng v nhit ca axit sunfuric
Nng v nhit ca H2SO4 nh hng rt ln n c cu v tnh cht l hc
ca sn phm. Tc phn hy ca qung ph thuc vo hot ca axit v mc
qu bo ha ca n do sn phm phn ng gy nn.
Mc phn hy t c ca qung apatit bng axit nng thp th cao,
nhng vic s dng axit nng thp khng cho php v lng nc a vo theo
n qu ln do lm cho sn phm c m cao, sn phm nho khng kh kt
c. Khi nng cao nng axit th tc phn hy b chm li v t n cc tiu
sau li tng ln.
Nhit ban u ca axit cng nh hng n vn tc phn hy. Khi nhit
tng th tc phn ng ban u tng nhng do qu trnh bo ha canxi sunfat nhanh
to mng ngn cch, tc phn ng b gim mnh.
Theo cng ngh sn xut lin tc, nng v nhit axit c lin h cht ch vi
nhau. Nng cao th nhit phi gim. Tuy nhin nhit axit cng ph thuc
nhit mi trng. Vi iu kin nhit Lm Thao nng axit thch hp l 66
68% v nhit t 55 75C(ma h 55 65C, ma ng 60 70C).
19

- mn ht qung
Qung cng mn th b mt ring cng ln, do tc phn hy cng nhanh.
Tuy nhin nu qung qu mn th chi ph cho vic sy nghin s tn km nh hng
ti gi thnh.
- Cng khuy trn
Vic khuy trn lm mt kh nng bo ha cc b, to s tip xc pha tt hn, do
tng cng khuy trn s tng tc phn ng. Nhng khi khuy trn mnh qu
th s c xt gia qung v axit km i gim hiu sut phn ng. Gia cng
khuy trn v mn c mi lin h cht ch vi nhau.
- Thi gian lu ca bt st trong thng trn
Thi gian lu ca bn st trong thng trn ty thuc vo thnh phn ca qung
v nng axit a vo phn hy (thnh phn pha lng ngay lc bt u tc dng)
v c khng ch bng tm chn thng trn.
Thi gian lu li khng ln trnh cho vic bn c st lm mt linh ng.
- supe photphat kho
Supe photphat ct t phng ha thnh(supe ti) ra c cha 1 lng apatit cha
phn hy. S phn hy tip theo gia apatit v H3PO4 vn tip tc xy ra vi tc
gim dn. Qua nhiu ngy supe trong kho h s phn hy s tng ln. Trong qu
trnh supe ta tin hnh vic o trn, nh ti supe nhm mc ch :
Lm ngui supe n nhit thch hp
Hi nc v kh Flo d thot ra lm gim m ca supe v h nhit .
Supe c trn u, ti, xp v ng nht hn do tnh cht vt l ca
supe c tng ln.
- Trung ha supe photphat
Supe ti ra khi phng ha thnh cn cha 1 lng H 3PO4 t do ng vi hm
lng P2O5 t do trong supe t 10,5 12,5% khi lng, s tn ti H 3PO4 trong supe
lm cho sn phm c tnh ht m lm nh hng xu n tnh cht vt l ca sn
phm, lm n mn, ph hy phng tin vn chuyn n. gim lng axit t do
ny ngi ta tin hnh trung ha supe. Ngi ta c th trung ha supe bng bt
20

xng, bt apatit, bt vi, bt dolomit, amoniac...Cc cht c cha photphat khi

s dng trung ha s lm tng hm lng P 2O5 hu hiu nn c dng trung
ha l tt nht. Cng ty Supe Lm Thao ta s dng bt apatit trung ha.
T phng trnh phn ng trung ha ngi ta tnh c lng apatit dng
trung ha :
Phn ng trung ha supe bng bt apatit nh sau :
Ca5F(PO4)3 + 7H3PO4 + 5H2O = 5Ca(H2PO4)2.H2O + HF
Khi trung ha bng apatit nu lng cht trung ha tnh ton th hm lng
P2O5 hu hiu tng. Nu lng cht trung ha d th hm lng P2O5 hu hiu gim.
Khi trung ha ng liu lng apatit, supe photphat ca Cng ty supe photphat
v ha cht Lm Thao t cc ch tiu sau :
Hm lng P2O5 hu hiu : khng nh hn 16%
Hm lng P2O5 t do : khng ln hn 4%
m : khng ln hn 13%
4. Qui trnh cng ngh
Qu trnh sn xut supe photphat n Cng ty c phn Supe photphat v ha
cht Lm Thao ti cc x nghip supe theo s cng ngh sau :

21

Khi

Bi

L t
X

Nguyn liu
Qut thi

Bi, ting n, nc ri vi, kh th

My sy thng quay
Xyclone nhm 4

Than
Qut ht sau sy

Lng bi t
B phn tch git
My nghin bi

Xyclone nhm 6

Ting n, bi

Phn ly c hc
Bunke bt apatit

Thng cao v
cha nc
Thng cao v
cha H2SO4

Thng hn hp

Kh Flo, nc thi

Phng ha thnh
Kho cha Photphat

a. Cng on sy nghin
- Cng on sy nghin s b
Than v qung apatit t trong kho c cu trc kho apatit mc ln cc bunke
cha ca h thng my cung cp xch, t cc bunke cha than v qung c
nh lng theo nng sut qung cn sy ri c h thng bng ti xch vn chuyn
xung h thng bng ti cao su.

22

 T bng ti cao su vn chuyn than nh cc c cu gt phn chia, than c

phn phi u n vo bunke cha than ca cc l t.
T h thng cc bng ti cao su vn chuyn qung, qung apatit theo ng
dn qung vo thng sy.
T bunke than ti cc l t, than c x xung sn thnh ng v c lm
m, sau c tung vo l bng xng, nhit tr ca than 6500 6900 kcal/kg.
Ngi ta dng qut thi l cung cp gi cho l t m bo khng kh sao cho
than chy trit m bo lng kh nng theo yu cu c v cht v lng (lu
lng v nhit ), mun than trn mt gh l chy bnh thng th lp than cn c
chiu dy 2025cm v lp x than khng qu 12cm, vic thi x than phi c tin
hnh lun phin tng bn gh l v phi khn trng qu trnh sy apatit c lin
tc. Kh nng l t vo thng sy c nhit t 350800C, nh qut ht cui
h thng c vn chuyn sang thng sy sy qung sau khi lng bi than v
x bay theo kh ti ngn lng ca l t. L lm vic di p sut m 510mm H 2O
nh qut ht. Kh nng ra khi thng sy c nhit t 100110C
vt liu sau khi sy vo my nghin khng qu nng y ta thc hin bin
php sy xui chiu, vt liu m v kh nng cng vo u thng sy, vt liu kh v
kh ngui ra pha cui thng sy. Pha trong thng sy phn u khong 1m c
hn cc cnh thp xon v c tc dng tip nhn qung v dn qung vo trong
thng sy v phn phi qung cho u, tng b mt tip xc gia kh nng v
qung sau cnh hng qung c lp cnh o dc theo thn thng phn sau. Cui
thng sy cn c 1 on cnh o hnh sao theo tit din ngang, trn cnh sao c hn,
lp ghp nhiu cnh o ph. T yu cu v nng sut, m sy, ngi ta tnh c
thi gian sy do tnh c tc quay thng sy.
Khi thng sy quay th qung lin tc c o u v tip xc trc tip vi kh
nng i t l t sang, qung c sy kh t m 1822% xung 1014% i vi
qung tuyn v t 1014% xung 1,53% i vi qung nguyn khai. Nh
nghing, lc quay ca thng sy, qung trong thng sy s dn dn di chuyn v pha
cui thng sy.
Sau sy tuyn, cc ht qung c kch thc ln ln trong qung c sng quay
cui thng sy loi ra sau a tr v kho apatit tuyn, qung di sng c cc
bng ti trung gian vn chuyn vo bng ti 57-1 ri a sang bunke b phn iu
ch supe photphat.
Sau sy nguyn khai : sau khi c sy ti m 1,53%, qung ra khi thng
sy c vo my ba, ti y nh cc l ba qung c p nh s b. Qung
apatit c kch thc t tiu chun qua ghi sng xung bng ti cao su v c vn
23

chuyn vo my nghin bi, cn qung to tip tc c cc l ba p tip. Nhit

qung ra khi my ba t 8090C
Kh c bi qung apatit v bi than c nhit 100110C t thng sy v l t
sang c dn vo h thng xyclon theo phng tip tuyn, chng c lng ch
yu ti xyclon nhm 4, bn trong xyclon kh s theo ng xoy, bi va p vo
thnh xyclon mt ng nng s ri xung y. Phn y hnh cn di xyclon c lp
ng dn bt v van ng m t ng theo nguyn tc n by v trng lc, apatit do
xyclon lng xung c a xung bng ti qung sau sy.
Kh v bi cn li theo ng ng gia xyclon ra ngoi vo thit b kh bi
mng nc. Ti y chng c sc qua bunke cha nc, phn ln bi b thm c
lng ti y, kh bi ko theo bi thm t v nhng git nc i vo thit b tch
git hnh tr theo phng tip tuyn. Nc v cc ht bi b thm t c lng li
thnh thit b chy xung y theo ng ng ra ao lng tun hon. Kh c lm
sch bi m bo tiu chun v sinh mi trng theo ng khi thi ra ngoi tri.
- Cng on nghin mn
Qung apatit sau my nghin ba c vo my nghin bi nghin mn.
Qung sau my ba c cc bng ti cao su vn chuyn trc tip vo my
nghin (nghin bi s II) hay vo bunke sau c my cung cp a gt nh
lng cp cho my nghin (nghin bi s I)
Sau khi qua my nghin bi, qung c nghin nh nh lc va p gia bi thp
c ng knh 4070 v v m thnh my nghin v c a ln sng phn ly
tnh t pha trn my nghin nh qut cao p nghin pha cui h thng. Thit b
phn ly hot ng theo nguyn l kh ln bi vo my theo phng thng ng va
p vo phn cn bn trong ca thit b, cc ht to mt ng nng s ri xung quay
tr v my nghin, khng kh ln bt mn s i theo ng tip tuyn vo pha
trn(bn trong) thit b lc bi tnh, bt nh c kch thc < 0,16mm s tip tc i
sang xyclon n lng bi, cn ht to s ri xung y cn v quay tr li my nghin
tip tc c nghin nh.
Kh ln bt sau khi qua xyclon n ng knh 1600mm s lng phn ln bt
mn ti , sau tip tc i qua nhm xyclon 6 lng tip bt mn cn li.
Bt apatit lng ti xyclon n v nhm 6 c cha ti cc bunke ri c cc
van gt bt gt xung cc vt xon, sau tip tc c cc bng ti cao su, gu
nng ln nghin, gu nng nh, gu nng ln iu ch, cc vt xon vn chuyn sang
bunke trung gian b phn iu ch.
24

Kh ra khi xyclon nhm 6 qua qut ht. Kh ra khi qut ht chia lm 2 ng,
1/3 lng kh c a tr li my nghin bi, 2/3 lng kh cn li c a qua
thit b si bt lm sch kh trc khi phng khng. Bt apatit lng ti si bt c
dn ra ao tun hon thu hi apatit v tun hon nc si bt.
b. Cng on iu ch Supe photphat
- iu ch v trung ha Supe ti t I
Qung apatit nguyn khai sau sy nghin c m 1,53% v c ht 95% qua
sng 0,16mm v qung tuyn sau sy, sng (hay nghin) c m 1014% v kch
thc c ht 0,774mm c vn chuyn vo bunke trung gian b phn iu ch.
Axit sunfuric c nng t 75-77% c bm t kho cha axit v x nghip
supe v cha 3 thng cha ln. T thng cha axit c bm ln thng cao v,
y c b tr 1 ng ng chy trn duy tr mc axit khng i trong thng cao
v.
Nc cng nghip c bm thng t phn xng nc sang thng cha cao v.
Theo cng ngh hin ti iu ch th nng axit vo thng trn nm trong
khong 7074% nh vy phi dng nc pha long axit, mt khc cng phi iu
chnh lu lng axit long vo thng trn m bo nng sut axit theo ng t
l L:R. Qu trnh pha long v iu khin lu lng axit c lin quan cht ch vi
nhau, khi thay i lu lng nc pha long t nng C% th dn n nng
sut thay i v ngc li khi thay i lu lng axit dn n nng thay i.
t c yu cu ta s dng cc thit b sau :
Mt van cu in kh iu khin gc m v cp trn ng ng dn nc t
thng cao v n ng pha long.
Mt van cu in kh iu khin gc m v cp trn on ng ng dn
axit t thng cao v n ng pha long
Lp t cc thit b bo mc axit, mc nc ti cc thng cao v v a v
ch th ti h thng
Lp t thit b iu khin van nc. Thit b ny thu nhn tn hiu nng
x l v a ra tn hiu iu khin gc m van thch hp, m bo nng
n nh theo yu cu, c th iu chnh theo lut PID.

25

 Lp t thit b iu khin van axit. Thit b ny thu nhn tn hiu lu lng

x l v a ra tn hiu iu khin gc m van thch hp, m bo nng sut
axit n nh theo yu cu, c th iu chnh theo lut PID.
Lp t thit b iu khin tng quan. Thit b ny thu nhn 2 tn hiu :
nng v nng sut axit, x l v a ra cc tn hiu iu khin gc m
van axit v van nc, lun m bo mi quan h tng qua gia 2 i lng.
T thng cao v, axit v nc c nh lng bng h thng van iu chnh
bng kh nn (hoc bng tay) tho xung ct ch T pha long axit vi nc.
Trc khi vo pha long lu lng axit c xc nh bng ng h o lu lng :
Axit sau khi pha long xong c nng 70-74% v nhit khong 4560C, sau i qua thng lu lng axit vo thng trn. Nng v
nhit c o bng nhit k, t trng k nu chy tay, cn khi chy t
ng hay bn t ng gi tr ca chng c hin th trn ng h o hoc
mn hnh iu khin.
Hn hp bt apatit t bunke trung gian qua van xi bia y bunke c nh
lng xung thng trn nh h thng bng cn nh lng c iu chnh
t ng iu khin nng sut bt apatit bng cch thay i tc ng c
thng qua bin tn t t iu khin o lng hay mn hnh iu khin.
Trn axit vi apatit c thc hin trong thng trn nh cc que khuy c
tc cao.
Thi gian cho php lu li ca bt st trong thng trn ty thuc vo thnh phn
ca pha lng ngay lc bt u tc dng ca cc cht phn ng.
Vic cung cp qung v axit lin tc ng thi bn to thnh khng ngng chy
ra qua mt tm chn s gi cho bt st c 1 th tch khng i trong thit b trn, thi
gian lu li ca n khng ln trnh bn c st lm mt linh ng. i vi apatit
Lo Cai khi dng nng axit vo trn l 6768%(cho qung apatit kh) th thi
gian lu li ca bt st trong thng trn l 35 pht v nhit ca bt st ra khi
thng trn l 110115C, sau c tho xung phng ha thnh, qua tm chn
theo kiu chy trn.
Bt st s thnh supe trong phng ha thnh khong t 1h30 pht n 2h. Sau
khi xung phng ha thnh khong 20 pht, giai on I kt thc, h s phn hy K 1
= 7077% v bt u giai on II ca qu trnh iu ch supe.
Giai on I kt thc khi H2SO4 phn ng ht vi qung apatit.
26

Phng ha thnh c ng knh 7,1m v chiu cao 2,9m bn trong c b tr b

phn dao co, dao ct gn trn v karusen nn supe trong phng ha thnh sau khi
t h s phn hy chung ca c qu trnh K 85% v h s phn hy ring ca giai
on II K2 = 6062% s c ct nh ra ri gt vo l trung tm v xung bng
ti supe ti. G II ko di tip tc ti kho . Lng supe trong phng ha thnh
c khng ch nh hn 2/3 chiu cao phng ha thnh.
Supe ra khi phng ha thnh cn 1 lng P 2O5 t do nm trong pha lng(chim
khong 102,5% khi lng supe) cha phn ng do pha lng bo ha mono canxi
photphat v 1 s mui khc, lng apatit cn li b bao bc bi mng CaSO 4 v
Ca(H2PO4)2.H2O do phn ng gia 2 pha L:R b cn tr, mt khc s tn ti ca
H3PO4 trong supe lm cho sn phm c tnh ht m lm nh hng xu n tnh cht
vt l ca sn phm. V vy khc phc ta s dng qung apatit trung ha supe
ti (do apatit em trung ha khng b bao bc bi mng CaSO 4 v Ca(H2PO4)2.H2O
nn b mt tip xc pha tng dn n tc phn ng nhanh) v supe trc khi ra
kho c nh tung(mc ch lm ngui supe t 8090C xung 40C kt tinh
Ca(H2PO4)2.H2O khi pha lng, khi phn ng G II li tip tc xy ra). Vic trung
ha supe ti t I c thc hin ngay trn bng ti vn chuyn supe ti ra kho .
Bt apatit dng trung ha t I l hn hp gia bt kh ly t bng ti cao su vn
chuyn bt sau nghin mn ra kho v qung apatit tuyn sang kho c gim
m, hn hp qung ny c cu trc s I kho mc ln bunke trung ha t I
nh h thng cung cp xch nh lng xung 2 bng ti cao su v c vo bng
ti supe ti, lng bt s dng trung ha t I cho supe ti l 20%(ca lng
bt apatit cn trung ha supe ti). Bt apatit trung ha s cng vi supe ti c
ct t phng ha thnh xung c nhit 8090C v c tung cng supe vo kho
bng my nh ti.
Do phn ng vn tip tc xy ra nn nhit khi phn ng li tng ln khong
50C (do phn ng ta nhit), pha lng li bo ha Ca(H 2PO4)2.H2O v sau khi ti
kho 23 ngy hm lng P2O5 t do cn cao 57%. V vy ta tip tc trung ha ln
II (lng bt ny chim 80% lng bt cn trung ha) v dng cu trc o trn
thot hi nc v h nhit khi supe, tng tc phn ng G II.
Phn ng trung ha :
Ca5F(PO4)3 + 7H3PO4 + 5H2O= 5Ca(H2PO4)2.H2O + HF
- Hp th kh Flo
Hn hp kh gm : khng kh, hi nc, CO 2, SiF4 c ht t phng ha thnh
v thng trn bi qut ht kh cao p c nng Flo l 1535 g/m3 kh ny c dn
qua h thng hp th tch Flo.
27

Lng Flo thot ra t qung dng hp cht SiF 4 tc dng vi nc theo

phng trnh sau :
SiF4 + 3H2O = 2H2SiF6 + H2SiO3
Phn ng ny xy ra nhit nh hn 65C, v vy ch yu n xy ra b hp
th, cn li xy ra trn ng ng v thp hp th. im ni bt ca qu trnh
hp th hn hp kh Flo l s to thnh keo H2SiO3 (SiO2.H2O)
Sau khi ra thng trn, ha thnh, hn hp kh c dn qua ng ng nghing
t phng ha thnh n phng hp th(phi m bo nhit ca kh trong ng
>65C),ra khi ng kh c dn sang h thng hp th :
Qu trnh hp th c tin hnh qua 2 cp l phng hp th v thp hp th :
Flo c hp th ch yu trong phng hp th.
Phng hp th c trc vy : L mt hnh hp nm ngang pha bn trong c
chia thnh 4 gian bi 3 vch ngn tng s tip xc pha gia 2 pha lng v
kh, kh i qua cc gian y mt cch lin tc v c ra bng axit H 2SiF6
long, gung quay t cht lng thnh mt mng cc ht lng phn tn mng
v u (m), lng m sinh ra cng nhiu cng tt. Axit long t thp hp
th s 1 c b sung vo phng hp th u i din vi u kh i vo
v n chuyn ng ngc chiu vi kh. Phn axit t nng 812%
chy ra b cha u phng hp th, sau khi c lng keo silic s b n
c bm vn chuyn v thng cha axit H 2SiF6, phn keo silic lng ng
trong phn hp th v trong cc b nh k c lm sch.
Thp hp th, gm c 2 thp :
Kh ra khi phng hp th c dn vo thp hp th s I, thp hnh tr rng hp
th theo nguyn l ngc chiu nhm tng s tip xc pha kh i t di ln, nc
phun thnh m t trn xung, nc c bm tun hon. Ti thp hp th s I c
b sung bng axit long t ng ng tun hon ca thp hp th s II, ng thi
trn ng ng tun hon ca thp s I ta b sung 1 phn vo phng hp th. Kh sau
khi ra khi thp hp th s I c i qua thp tch git, sau a qua thp s II.
Nguyn l lm vic thp hp th s II tng t nh thp s I, ti thp hp th
s II c b sung bng nc sch, ng thi trn ng ng tun hon ca thp s
II ta b sung 1 phn axit long vo thp hp th s I.
Phn axit ln SiO2.H2O dng keo bm vo trn cc ng ng dn kh v thp
hp th, phng hp th, cc b cha axit, thng cha axit nh k c o v thng
28

ra. Flo thu c trong phng v thp hp th dng H2SiF6, hiu sut hp th Flo
trong hn hp kh ti h thng hp th khng t hn 98%.
Kh sau khi i ra khi thp hp th i qua qut ht ri thi ra ngoi qua ng khi.
Axit H2SiF6 thu c t h thng hp th c a sang b phn sn xut Na2SiF6.
Trong trng hp sn xut Na2SiF6 t th H2SiF6 c trung ha bng sa vi trc
khi thi b.
Vi c ch bng cng nng t x nghip NPK 1 n x nghip supe c
thnh ng, sau c ti trong thng nh h thng nc v hi nc, sa vi sau
khi ti c khuy u ri c nh lng trung ha nc thi khu iu ch v
khu sn xut Na2SiF6 trc khi thi.
Cc phn ng xy ra ti b phn trung ha :
CaO + H2O = Ca(OH)2
Ca(OH)2 + 2HCl = CaCl2 + 2H2O
Ca(OH)2 + H2SO4 = CaSO4 + 2H2O
Ca(OH)2 + H2SiF6 = CaSiF6 + H2O
c. Sn xut Na2SiF6
Kh HF c tch ra trong phng ho thnh trong qu trnh phn hu apatit c
hp th, c chuyn ho thnh axit H2SiF6.
Axit H2SiF6 nng 8 12% trong hai b hp th c a vo b iu chnh
mc nc v bm li tm bm vo b lng SiO 2. Ti b lng axit H2SiF6 c bm
ln thng cao v.
Mui n c pha long thnh dung dch mui c nng 20% c bm ln
thng cao v mui. Bt u thc hin qu trnh phn ng bng cch m van cho dung
dch mui vo. Thi gian cho dung dch mui vo 10 15 pht. Sau khi cho kt
dung dch mui vo thng phn ng tip tc khuy kt thc qu trnh phn ng v
thc hin qu trnh lng sn phm. My khuy trn lm vic trong thng phn ng
lm tng tc phn ng v kch thc ca ht khong 10 pht. Sau cho my
khuy dng v lng Natriflosilicat. Natriflosilicat lng xung y cn phn nc
ci bn trn l axit HCl v nc. Dung dch HCl c tho vo thng nc thi.
Cht huyn ph Natriflosilicat c ra sch HCl v SiO 2 chuyn vo my lc li tm
ng. Thi gian lng sn phm ph thuc vo chiu cao ca thng phn ng (tc
lng tinh th l 3m/h). Sau thi gian lng kt ta 15 30 pht th m van x nc t
29

v thc hin qu trnh ly tm, ra sn phm ti my ly tm n khi nc ra c pH

5 th vt kh. Sn phm Na 2SiF6 c ra sch HCl v SiO2 chuyn my lc ly tm
ng. Cc tinh th Na2SiF6 c hai ch quay ca my ly tm nn ht nc v
m gn 15% c a vo bng ti tr su t vo bunke tr su t. My ly tm c
hai ch : ban u quay vi vn tc 300 vng/pht sau l 900 vng/pht tch
nc.T y Na2SiF6 c vt ti a vo thp sy. Thp sy s dng kh nng ca
du chy FO trong l t cho kh nng m bo sch trnh lm bn thuc tr su
sau sy. Trong thp sy thc hin di p sut m nh qut ht ht ht huyn ph
Na2SiF6 theo kh nng i cng chiu. Cc kh bi tr su sau sy c i qua hai
xyclon ni tip nhau thu hi bi tr su a xung vt ti tr su kh xung b phn
ng bao. Kh thi c thi trc tip ra ngoi tri.
Nc thi ca thng phn ng v nc thi t thp kh bi bng nc mang theo
HCl nn c a xung b trung ho bng sa vi vi pH = 6,5 7 v thi ra
ngoi.
Phn ng iu ch thuc tr su:
H2SiF6 + 2NaCl = Na2SiF6 + 2HCl
d. , o trn supe trong kho v trung ha t II
Supe va apatit sau khi trung ho t I c my nh ti tung ra kho. Ri c
cu trc s I mc thnh tng ng trong kho. Sau 23 ngy tung supe vo kho
supe v cha mt lng axit t do 57 % v vy cu II tip tc a qung apatit vo
supe thc hin qu trnh trung ho t II v o trn ln I. Sau 34 ngy o trn
ln I, supe tip tc c cu III o trn ln II ra cnh khu vc sng nghin supe.
Sau 58 ngy sau khi o trn ln II, sn phm supe ln t cc tiu chun cng
b (P2O5 hu hiu, P2O5 t do, H2O, gc SO42- ) s c cu trc s III hoc IV
mc i sng, nghin, nh tung trc khi cp NPK, bn ngoi.
Supe c cu trc s III hoc IV mc vo :
- Bun ke sng rung mt li ca XN-NPK2, ri c bng ti trn sng vn
chuyn ln sng rung phn loi sn phm. Sn phm sau khi c sng phn
thnh 2 loi sn phm ; phn di sng l sn phm supe t kch thc tiu chun
cht lng (<6 mm) c bng ti sn phm vn chuyn sang XN-NPK2 sn xut
NPK. Phn cc to trn sng ln xung cc ga u sng v nh k c cu trc mc
sang, bun ke b phn sng nghin supe ln xut bn hoc cp NPK 1&3.
-Bun ke sng rung mt li ca X nghip supe s I , sau c bng ti trn
sng vn chuyn ln sng phn loi sn phm. Sng rung c lm vic theo
nguyn l trc lch tm v c t nm nghing 1 gc (=30o) . Sng rung mt li
30

c kch thc (2350 x 1600 mm). Sn phm sau khi sng c phn thnh 2 sn
phm; phn di sng l sn phm supe t tiu chun cht lng (<10 mm ) c
bng ti vn chuyn ra kho ngoi v c cu trc mc ra kho x nghip ng
Bao ng bao xut bn. Phn cc to trn sang ln xung cc ga u sng vo my
nghin trc , ti y cc cc c kch thc 10 mm c nghin nh ri qua hp ga
sau nghin xung my nh tung ln 2 v c p nh , sn phm u my nh
tung c cu trc mc mc cp cho XN ng bao ng bao xut bn, hay mc
ln bun ke cp sn phm cho XN NPK 1&3.
Sn phm supe ln sau khi c o trn, trung ho t cc tiu chun k thut
v (P2O5 hu hiu, P2O5 t do, H2O. gc SO42-) , sau khi c qua sn rung mt
lui phn loi sn phm , sn phm trn sng c cu trc vn chuyn vo
bun ke my nghin xch nghin nh supe. Ti y cc cc c kch thc 10 mm
c nghin nh nh lc ly tm, ri qua hp ga sau my nghin xch, sn phm u
my nghin c cu trc mc mc cp cho XN ng bao ng bao xut bn, hay
mc ln bun ke cp sn phm cp cho XN NPK.
Supe sau khi , o trn, nh tung , sng, nghin , ng quy trnh, kim tra t
cht lng theo tiu chun quy nh mi c xut bn. Hin nay supe c ng
trong bao PP c trng lng 50 kg/ bao sau c bc vc ln t hay tu ho v
c vn chuyn i tiu th.
5. Cc thit b chnh
a. Thng sy quay
- Cu to :
Thng sy cu to hnh tr rng c lm bng thp tm chiu dy 10mm c
ta trn bn con ln nh hai vnh ai bng thp c. Thng sy c nghing 3 40
so vi mt phng nm ngang. cho thng khng b tri ln hoc xung ngi ta b
tr cc con ln chn cnh vnh ai trt. Thng sy chuyn ng c nh ng c
in truyn lc gin tip sang bnh rng ln ca thng sy.
Bn trong thng sy, pha u lp ghp cc cnh thp v c tc dng hng
qung vo thng di khong 1m. Tip n l cnh phn phi qut hnh lng mo. Cui
cng l on cnh o hnh sao theo tit din ngang trn cnh sao c lp ghp nhiu
cnh o ph.
- c tnh k thut :

ng knh thng: 1.6m.

Chiu di: 12m.
nghing: 3 40.
S vng: 15vng/pht.
31

 Nng sut: 11,5tn/h.

T trng lng thng: 10,57 tn.
- Nguyn l lm vic :
Qung m vo ca 1, kh l vo ca 2. Nh cnh hng v nghing ca thng
sy, khi thng sy quay th qung c o trn lin tc v tip xc trc tip vi
khng kh nng (khi l) t l thi sang. Qung c sy kh, nh thng sy
nghing 40 v quay m qung dn dn c di chuyn v pha cui thng sy v i
vo my p ba (i vi qung nguyn khai) hoc a vo bng ti xung thng
trn (i vi qung tuyn).
b. My nghin ba
- Cu to :
V my c lp ghp bng thp dy, pha trong c cc tm m bng thp
chng mi mn.
- c tnh k thut :

ng knh roto: Dr = 800mm

Chiu cao roto: Lr = 600mm
S vng quay: 950vng/pht
Kch thc qung vo: < 100 x 100
Kch thc qung ra: 15 30mm
Nng sut: 14 tn/h
- Nguyn l lm vic :
Qung c sy kh ng tiu chun k thut t thng sy vo my nghin ba
v c p nh nh roto quay. Khi roto quay, cc l ba quay theo v cc u t
do ca l ba vng ra theo lc ly tm v to nn lc va p rt mnh. Qung b v
nh qua bng sng ghi 4 lt xung ca ghi v ra ngoi.
c. My nghin bi
- Cu to :
My nghin bi gm thng quay hnh tr, v ch to bng thp dy, bn trong p
bng cc tm gang c hoc thp chng mn v thng.
- c tnh k thut :
ng knh thng nghin D = 2070mm
32

 Chiu di my nghin L = 2650mm

Tc quay 22 vng/pht
Nng sut 28 30 tn/h
- Nguyn l lm vic :
Vt liu c a vo ca 1. Khi thng quay vi tc thch hp, nh lc ma
st ca bi v tm lt bn trong nn n c nng ln mt on theo hng quay. Khi
trng lng ln hn lc ly tm th vin bi ri xung theo ng parabol v vt liu
c nghin nh sau b ht ra ngoi nh qut ht.
d. Thng trn
- Cu to
Thng trn c cu to bng thp ccbon c dy 10mm. Bn trc khuy
c t lin tip nhau. Khong cch gia cc trc l 110mm.
Tc quay ca cc trc khc nhau: 3 trc u quay cng chiu cn trc cui
quay ngc chiu. Tc cc trc gim dn. Cc thng s ny c iu chnh tu
thuc vo c tnh, tnh cht qung v axit. Nhit lm vic khong 100 2000C.
- c tnh k thut

Chiu di thng trn: 4500mm

Chiu rng: 1600mm
Chiu cao: 1500mm
Tng th tch: 7,25m3
Th tch lm vic: 3m3
- Nguyn l lm vic
Hn hp apatit v axit H2SO4 c nng thch hp c a vo thng qua ca
1. Nh cc que trn c khuy u, thi gian phn ng trong thng t 3 5 pht
ri chy trn qua tm chn ra theo ca bn ra xung phng ho thnh.
e. Phng ha thnh
- Cu to :
Phng ho thnh c v ngoi c ch ti bng thp bn trong ho thnh c b
phn dao ct calusen. ng knh dao ct D = 2600mm. Chiu cao H=2150mm.
Gia phng dao ct v im rt bt st t thng trn xung ho thnh c ngn
bng mt bc_tng chn (vch chn) bng thp.
33

- c tnh k thut

ng knh phng D = 7100mm

Chiu cao thng H = 2680mm
Tc thng 90 120vng/pht
Tc calusen 6 8vng/pht
- Nguyn l lm vic
Bn st Supephotphat t thng phn ng lin tc chy xung phng ho thnh ti
v tr rt bn. Khi thng ho thnh quay, khi Supe b ng rn s dch chuyn ti b
phn dao ct. Supephotphat c ct bng dao ct quay ngc chiu vi thng v
c dao gt gt ti ng trung tm theo ra ngoi xung bng ti ti b phn trung
ho.
6. Cc s c thng gp
Qung vo thng sy c m qu ln b kt li trong thng sy v lm tc
nghn qu trnh sy nguyn liu. Khc phc bng cch dng my vo o li
lng qung trong thng bng tay. Mt s c khc thng gp l chy ng
c truyn ti do phi chay qu ti hoc tui th ng c qu thp. S c ny
phi dng thng sy v tin hnh thay ngay ng c.
Bn st ra khi thng trn khng kh kt, supe b chy. Nguyn nhn do
nng , nhit ca axit ln v thi gian lu ca bn st ti thng cha .
Bn st trong thng trn kt sm. Nguyn nhn do tiu chun axit thp v
lng bt apatit nhiu, mc axit trong thng cha thp.
Kh Flo bc ln t thng ho thnh: Nguyn nhn c th do qut ht
hng; axit c nng qu cao v lng qu nhiu; ng ng dn kh b tc;
mc nc trong thng hp th qu thp hoc nng axit trong thng hp th
qu cao. Khc phc bng cch kim tra thng xuyn ton b h thng dn
kh v nng ho cht s dng.
Supe pht pht chy qua lng dao ct xung thng bng ti. Nguyn nhn ch
yu do cc chn vt b mn hoc b hng. Tin hnh ct ht Supe pht pht v
sa cha chn vt.
Supe l tng mng trong thng ho thnh lm dao ct qu ti. Nguyn nhn
do dng tiu chun nng v nhit ca axit thp.

34

II.

CC VN MI TRNG

1. Cht thi khi

Cc ngun gy nhim trong cc nh my sn xut Supe pht pht n thng
l t qu trnh cp liu vo kho v tinh ch nguyn liu (sy; nghin; phn loi),
cp liu trn h thng bng ti; ng bao. Ngoi ra lng kh thi cn t qu trnh
iu ch.
Ti xng Supe pht pht n s 1 th cc ngun kh thi v bi theo kh t cc
qu trnh sau:
- Kh thi v bi t my sy nghin nguyn liu ch yu l cc kh SO2
- Kh thi t qu trnh iu ch Supe pht pht ch yu l HF
a. Bi kh thi t cng on s ch nguyn liu
Trong cng oan tinh ch nguyn liu th lng kh thi v bi l rt ln. Lng
bi apatit thot ra trong cng on nghin v sy u vt qu ch tiu cho php.
Mt khc trong qu trnh sy qung th x nghip li s dng than lm nhin liu t
nn s c mt lng kh CO, CO 2, SO2 sinh ra khi than chy. Tuy x nghip c trang
b thit b x l bi v kh trc khi thi ra ngoi nhng lng bi ngay trong xng
sn xut vn rt ln v khng x l ht.
b. Kh thi ca cng on iu ch
Lng kh thi ch yu l cc kh HF; SiF 4 khng hp th c ht tht thot t
khu hp th v qu trnh chn. y l nhng cht kh c hi pht sinh rt nhiu
trong qu trnh sn xut c hi cho sc kho v mi trng. Mt khc trong cng
on ng bao thuc tr su th hu nh khng c thit b ht bi no.
Cc loi bi apatit, bi tr su v kh thi ra trong cng on tinh ch nguyn
liu hay iu ch Supe pht pht n c nh hng rt nhiu ti sc kho ca con
ngi c bit l cc cng nhn vn hnh v mi trng xung quanh. Cc bnh ngh
nghip ca cc cng nhn vin cho thy mc d c trang b khu trang v o
bo h nhng ch c th ngn nga phn no bi apatit; tr su; supe ln.. ch khng
ngn nga c cc kh c nh: CO; SO 2; HF; SiF4; Cc kh ny nh hng trc
tip ln c quan h hp, kch thch mt (48mg/m3) v tc ngc, kh th. Cc kh ny
theo thi gian s gy ra cc bnh nh: ung th phi; vm hng;
Cc loi kh thi v bi ny nhn qua khng nh hng nhiu ti mi trng
xung quanh x nghip. Nhng nu nh gi khch quan v rng th lng kh thi
ny vn mang mi tim n s e do ti h sinh thi. Ni v d: X nghip c trng
35

cy lm xanh ho khu vc sn xut nhng cc cy ny khng c du hiu pht

trin v lng bi bm trn l qu ln gy cn tr kh nng quang hp.
2. Cht thi lng:
Ngun nc thi ch yu ca x nghip Supe pht pht s 1 l cc loi nc hp
th x l kh. Lng nc thi t h thng x l kh bi sau my sy thng quay
~10m3/h. Lng nc thi t h thng s l kh Flo ~13m 3/h. Lng nc thi t
khu sn xut thuc tr su ~3m3/h. Tng lng nc thi l 26 - 30m3/h.
Thnh phn nc thi sau x l kh bi sau thng sy c th tun hon sau khi
lng cn. Cn lng nc thi t x l Flo v tinh ch thuc tr su mang tnh axit.
Nc thi ny c x nghip x l cc b bng phng php trung ho bng sa
vi ri thi thng ra Sng Hng.
3. Cht thi rn:
Trong dy chuyn sn xut Supe pht pht n ca x nghip s 1 th lng cht
thi rn ch yu tp trung khu t than v x than. Lng x ny khng mang tnh
nguy hi v ch yu l cc cht v c chy. Chng c em chn hoc a i s
dng lm nguyn liu cho sn xut gch chu la hoc vt liu xy dng.

PHN 3: X NGHIP NPK

I.

QUY TRNH SN XUT NPK

1. Nguyn liu
Supe photphat
Loi sn phm 16% P2O5 hu hiu.
m 10%.
Hnh thc: ti xp.
Sunphat Amon (NH4)2SO4 (SA)
Hm lng N: 20-21%.
m 1,5%.
36

Hnh thc: dng tinh th rn, kh ri, mu vng nht hoc xm, rt d b ht m v
ng rn. Trng hp b ng cc, chy nc th phi phn tch li hm lng v
x l p, nghin, sang.
Kali clorua KCl
Hm lng K2O: 60%
m 1%
C ht 0.5-1mm
Hnh thc: dng tinh th hoc trng.
Ure CO(NH2)2 (cacbamit)
Hm lng N: 45-46%
m 1%
C ht 1-2.5mm
Hnh thc: dng vin, mu trng c. Ure mi trng bnh thng d ht m
v b thy phn. Trng hp b ng cc, chy nc th phi phn tch li hm
lng v x l.
Di Amon photphat (NH4)2HPO4 (DAP)
Hm lng N: 17-18%. Hm lng P2O5 48-50%
m 2%.
Hnh thc: dng ht mu nu sm hay xm . DAP b tn tht Amoniac nhit
70oC v chuyn thnh Mono Amon photphat (MAP)
Mono Amon photphat NH4H2PO4 (MAP)
Hm lng N: 9-12%. Hm lng P2O5 48-50%
m 2%.
Hnh thc: dng bt mn mu trng. MAP l hp cht kh bn vng 100-110oC,
khng b phn hy v tht thot Amoniac.
Ph gia
Bt apatit, ph sa, lmit, secpentin, bt vi

2. Nhin Liu
- Du FO
- Mn ca.
3. Dy chuyn sn xut
S :
Nguyn Liu
Kim tra
V vin, to ht
37

Sy
Lm ngui,
Kim
Sngng
tra bao

Lu kho

a. Cng on chnh
- Cng on cp liu:
Amoni, ure v supe ln i ring mt bng ti, amoni clorua, ln nung chy i
bng bng ti khc khi lng c thit b cn trn bng pht tn hiu v phng
iu khin.
Nguyn liu c vo bng tng hp ri rt thng vo thng trn trn u
vi nhau trc khi sang my v vin a.
- Cng on sy
Thng sy bng thp hnh tr nm ngang, di 22m, rng 2,8m, t nghing 2
. Tc quay 3v/p, nng sut 50 tn/h.
Cc ht NPK c m 8-10% c a vo my sy thng quay lm vic
theo nguyn l xui chiu, tc nhn sy l ngun kh nng 200-400C. Nh thng
quay t nghing, bn trong lp cnh o nn sn phm c o u, sy kh v
dch chuyn dn v cui thng sy. Ra khi thng sy sn phm t m t 24%. Dng kh nng sau khi trao i nhit vi sn phm xung tm 110C th i
vo chum cyclone 8, bi tun hon to ht, dng kh qua thit b x l si bt
khng kh sch thi ra ngoi.
- Cng on ng bao, vn hnh bng ti di ng.
Sn phm NPK sau khi qua thit b lm ngui i vo xilo thnh phm c
ng gi v nh lng t ng.
b. Cc cng on khc
- Cng on cp ln
38

- Cng on v vin to ht
- Cng on t du FO
- Cng on sng rung
- Cng on nghin cc
- Cng on lm ngui
4. Mt s thit b chnh
Cc thit b chnh ca X nghip NPK s 2:
- My v vin a: ng knh a: <D 5600. Chiu cao thnh a H 650.
dy 12 mm. Thnh dy 10 mm. Gc nghing a 48.Tc a quay:
11 v/ph. Nng sut: 12,5 T/h (i vi 1 a).
- L t du FO: V = 20,4 m3.ng knh 0 2552, chiu di L 5140.Nng
sut t: 200 - 400 kg/h.Lu lng khng kh cp vo vi phun: 6000
Nm3/h.
- My sy thng quay
- My lm ngui thng quay: kiu thng quay nm nghing 3. Bn trong
c gn cc cnh o ng knh <D 2200. Chiu di L 14000. Nng sut:
30 T/h.
- Bng cp liu nh lung.
- My ng bao t ng v my khu bao.
- Xyclon chm 8: ng knh: 0 750.Nng sut: 40.000 - 50.000 m3/h.
Kch thc: 3540x2900x7400.
II.

CC VN MI TRNG

1.Vn mi trng pht sinh:

- Cht thi kh: Kh ca qu tnh t du
- Cht thi rn: Bi t cc xyclon, bi bay ln trong qu trnh vn chuyn cc
nguyn liu, sn phm dng bt trn cc bng ti.
- Ngoi ra cn c nhim ting n do s yn chuyn trn cc bng ti,
nhim nhit ti b phn t l.

2.Gii php x l:
- Sn phm v nguyn liu c vn chuyn bng ng st v ng b
39

(t). Qu trnh bo qun nguyn liu, sn phm trn cc toa xe ca

ng st khng m bo, c bit khi i ma c th lm t cc bao
sn phm, dn n phi x l li. cn thit k thm b phn che chn
trn cc toa xe.
- Khi khng kh m, cc kh thi khng bay ln cao c, mi phn bn
bay ra xung quanh rt nhiu, nh hng n sc kho ca ngi lao
ng v ca c cc h dn xung quanh, cn thit k thm h thng x
l kh thi (lp t thm h thng ng khi, kh mi bng than hot
tnh ...).

PHN 4: X NGHIP PHN LN NUNG CHY

I
CNG NGH SN XUT
1 Gii thiu chung
y l cng ngh sn xut phn ln bng phng php nhit, n gin,
d vn hnh, gi thnh u t thp, gi thnh sn phm h. Ty thuc vo
phng php ch bin v nguyn liu m sn phm c hm lng P 2O5 hu
hiu t 16- 36%.
Phn ln nung chy l hn hp photpo silicat (Ca v Mg) thnh phn ch
yu l 4(Ca, Mg).O.P2O5 v 5((Ca, Mg).O.P2O5.SiO2. trong thc t sn xut
phan ln s c phi trn to ra nhiu loi phn vi pH 6-8 ph hp vi
tng loi t.
2 Nguyn, nhin liu
Nguyn liu chnh l qung apatit v secpentin, kch thc qung
a vo l cao l 11-90mm. Ngoi ra cn s dng mt s qung v khc:
sa thch, qung bnh
Nhin liu s dng l than chat lng tt, hm lng cht bc nh,
cng chu nhit cao, nhit nng ln. hin nay nh my ang s dng atraxit
v than.
3 Cng ngh sn xut
a Thuyt minh cng ngh
Qung apatit, secpentin tp kt bi cha, c a vo phu ca my p
nhm gia cng nhin liu ri qua sng kh sng t loi b ht di c. Qung
v than c cn theo phi liu, chuyn vo thng a ln l cao, y din ra
qu trnh sy, ha mm chy lng v qu nhit chuyn ha ln thnh dng v nh
40

hnh bng cch lm lnh t ngt bng nc, c trc mc vo phu cha, nh
h thng bng ti a vo bi ro. Bn thnh phm c cu trc mc vo phu
theo bng ti i vo my sy thng quay (600- 700C) sau khi ra bn thnh phm
c m <1% sn xut ln nghin hoc ln ht.
b Cc qu trnh ha l xy ra trong l cao
C th chia t nh l xung y l lm 4 khu vc:
- Khu vc sy phi liu -nh l: nhit c khng ch trong khong
150- 700C. Khi nhit >650 secpentin bt u b phn hy:
3MgO.2SiO2 2MgO.SiO2 + MgOSiO2 + 2H2O
- Khu v phn gii mui cacbonat: nhit 730- 920C, xy ra phn ng
phn gii mui cacbonat v hon nguyn kim loi Fe, Ni.
NiO + CO Ni + CO2
Fe2O3 + 3C 2Fe + 3CO (800C)
Fe2O3 + 3CO 2Fe + 3CO2
V t trng Fe, Ni ln hn rt nhiu so vi t trng phi liu nn chng b lng
xung thnh x gang niken.
- Khu vc ha mm v chy lng: nhit 1200C th qung bt u chy.
Ti y oxi khng kh v than chy mnh hn:
Phn ng chnh: C + O2 CO2 + Q
Phn ng ph:
C + H2O CO + H2 Q
V phn ng kh F hon nguyn Ni, P
- Khu vc qu nhit nm tm mt gi tr xung, nhit khong
1200-1300, ln tng thi lng, rt linh ng c tho bi hai ca ra
liu lm lnh t ngt ri ti nhanh bawngf nc c p lc cao. Bn
thnh phm dng v nh hnh c y v b toi, tan tt trong axit
xitric 2%.
II
CC VN MI TRNG
1 Cht thi kh
- CO, CO2 trng qu trnh t nhin liu.
- Kh HF, H2S trong qu trnh t nhin liu l cao.
Cc kh ny c hi vi mi trng v sc khe con ngi. x lyd hn hp kh
thi c a qua thp phn ly bi, kh c tip tc hp th bng dung dch sa
vi, lng cn xung b cha. kh thi tip tc c qua thp tch nc ri tha ra
mi trng.
2 Cht thi rn
Ch yu l qung mn di c 0,25 -0,35 tn/ tn phn bn, sinh ra trong qu trnh
p sng nguyn liu trc khi cho vo l cao. a phn c quay li hon
41

nguyn, tit kim ti nguyn, trnh nhim mi trng. x l bi trong qu

trnh nghin nhin liu ngi ta chuyn sang nghin t. x l trong qu trnh
sy bn thnh phm tin hnh to m hp l cho nguyn liu <5%, bt c cng
on sy. Bi pht sinh t cng on khc th c x l bng xyclon sau c
ra qua lawsngs lc thu hi lm phn ln mn.
Ngoi ra cn c lng cht thi rn sau khi x l kh l CaF 2, c dung lm
nguyn liu sn xut HF s dng trong qu trnh sn xut gm s.
3 Cht thi lng
Pht sinh trong qu trnh lm lnh l cao, sng t nguyn liu, bm nc lm
lnh liu lng, nc ca qu trnh trung ha kh thi c thu hi trit v bng
cc mng dn ra b cha trung ha pH v tun hon tr li.
4 Ting n
Lp t thit b gim ting n v chn ng cc my nghin sng.

PHN 5: X NGHIP X L NC
I

DY CHUYN CNG NGH

Nc sinh hot theo mng dn vo b gom c bm a vo b iu
ha c cp kh. Sau nc c bm tip vo 2 b aroten sau mt thi gian
ln th dn sang b lng nhm tch bn. Bn thu c a v b phn hy
bn, p kh v mang chon lp. Nc trong a vo b kh trng, b kh trng
c th c cp them axit, bazo v dinh dng. Sau nc c thi trc tip
ra Sng Hng. Lu lng dng thi vo theo thit k l 160m/ngy m.Do
ngun nc vo kh n gin nn x nghip gn nh khng gp s c no t
khi vn hnh, nh k nh my cho bo dng thit b 6 thng mt ln.
S dy chuyn cng ngh:
Nc thi

B gom

B iu ha

B aroten

42

B lng

B kh trng

Nc sch

B phn hy bn

Chn lp

II
CC VN NHIM MI TRNG CA X NGHIP NC
X nghip nc x l nc thi cho nh my m bo lng nc ra t chun
mi trng v thnh phn v pH.
Cht thi rn ca x nghip l bn p kh mang i chn lp.

PHN 6: TNG QUAN V VN MI TRNG CA NH

NH MY
I

HIN TRNG MI TRNG CA CNG TY

Sau thi gian thc tp trong Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm Thao, qua
vic tm hiu v thu thp thng tin t cc x nghip sn xut ca cng ty, em c mt
s nhn xt v hin trng mi trng ca Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm
Thao nh sau:
Tnh trng nhim mi trng ca Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm
Thao khng cn l vn mi m. Mc d ngay t khi bt u i vo hot
ng vic i mi cng ngh v thit b c quan tm nhng hin trng
mi trng vn l mt vn ng lo ngi ca ban lnh o cng ty v ngi
dn xung quanh.

43

 Cng ty v ang c gng khc phc nhng hu qu mi trng do qu trnh

sn xut lu nay to nn. Tuy nhin hin mi ch c nhng gii php tm
thi nh: trng cy ph xanh khu vc sn xut; c gng ci thin nng cp
cc thit b x l nc thi, kh thi, cht thi rn.
Mi trng xung quanh cc x nghip sn sut ang nhim mc trung
bnh. Cc kh thi ca cc x nghip axit cha mt lng ln SO 2v SO3 vn
pht tn xung quanh gy cm gic kch ng mi v phi khi i qua. Lng
kh bi trong v xung quanh x nghip Supe pht pht n v NPK cng kh
ln v gy nh hng trc tip ti cng nhn vn hnh.
Ngoi nhng dng nhim thng thng l kh thi, nc thi v cht thi
rn. Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm Thao cn tn ti nhng dng
nhim nh: nhim ting n, nhim nhit.
II

CC PHNG PHP X L V PHNG NHIM HIN C

Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm Thao phn cp qun l theo cc

x nghip thnh vin trc thuc c v sn xut ln x l cc vn nhim.
Chnh xc hn l x l cc b.
1. X l kh thi
Hin nay cc x nghip thuc Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm Thao u vn
hnh vi cng ngh trc nhng nm 70. Cc dy chuyn cng ngh ny tuy
c nng cp nhng h thng x l kh thi vn cha c quan tm. Cc thit b
ny khng x l c trit v vn mt lng ln tht thot ra ngoi khng kh.
Cc bin php x l i vi tng loi x nghip c trnh by trong tng chng
theo tng x nghip.
2. X l nc thi
Nc thi sn xut hin nay ang c x l cc b theo theo tng x nghip.
Cc x nghip axit th trung ho bng sa vi ti h tun hon, ch n nhit v lng
cn li c bm tun hon li khong 60 - 70% tc l khong1300 - 1400m 3/h.
Lng cn li a ra sng Hng. X nghip Supe pht pht th trung ho bng sa
vi ti pH t c t 6,5 - 7 th trc tip ra sng Hng.
44

Lng nc thi sinh hot ca ton Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm
Thao khong 200 - 250m3/ngy. Tp trung ch yu l nh n, cn li l ti cc nh
v sinh ca cng ty qua x l bng b t hoi 3 ngn. Tuy nhin lng nc thi
ny cha c x l v c thi trc tip ra sng Hng.
3. X l cht thi rn
Cc cht thi rn trong dy chuyn cng ngh u c thu gom tun hon bng
cc h thng xyclon v lc t. Lng cht thi ny khng ln.
Lng cht thi rn sinh hot gm bao b, giy, nilon, cc cht hu c c
thi ra t sinh hot ca cc cn b cng nhn vin trong nh my. Lng cht thi
rn ny khong ~1tn/ngy. Nhng cht thi ny hin nay bin php x l ca nh
my ch yu l chn lp
III

MT S XUT V VN MI TRNG

i vi nc thi: C gng tn dng lc nc tun hon gim thiu lng

nc thi ra mi trng. Xy dng mt h thng x l nc thi hon trnh l
vn khng kh i vi Cng ty Supe pht phat v ho cht Lm Thao.
Nc c nhit cao khng nn c h nhit ti h tun hon hoc h thng
gin lm mt bng gi tun hon.
i vi kh thi cng ngh nh kh ca ng khi sn xut axit sunfuric th nn
u t mt thit b tch m c hiu qu gim lng m trong kh. S dng
cc phng php x l c nhng bng cc thit b mi nng cao tnh hiu
qu khi lc kh bu hoc dng phng php ra kh kp tng kh nng lc
kh trc khi thi. Cng ty nn nng cao h thng ng khi thi kh.
i vi lng bi ln pht tn trong khng kh th bin php thu hi bng cc
h thng chp ht bi. u t h thng kh bi bng tnh in gim lng
bi pht tn khi sn xut. Mt khc c th thay th ton b h thng lc bi
sc bt hin nay v n qu c v khng hiu qu. gim lng bi v kh
thi bi nn s dng cc thp hp th bng nc, sa vi, amonic...
Vi cht thi rn th ch yu l cht thi rn trong sinh hot. Lng cht thi
ny c th a i chn lp. Vi lu lng ny c th phn loi cc cht hu c
s dng lm phn vi sinh. Cc cht khc nn em chn ti ni cch xa khu
sinh sng ca ngi dn xung quanh, trnh ra sng Hng.
45

KT LUN
Trn y l bn bo co thc tp k thut ti Cng ty Supephotphat v ho cht
Lm Thao. N em li cho sinh vin mt ci nhn tng quan v mi trng, v
nhng vn nhim mi trng, v cng ngh x l nhim... trong cc x
nghip, nh my. T , ta nhn thy rng x l mi trng i vi mt doanh
nghip phi gn lin vi cc mc tiu v kinh t, i hi nhng k s mi trng
tng lai phi nm vng c dy chuyn cng ngh, s vn chuyn ca cc dng
vt cht... t c th thit k ra nhng dy chuyn v p dng cc bin php x l
nhim nhm gim thiu ti a tc hi, bo v sc kho con ngi v gi cho mi
trng lun xanh, sch, p.
Bn bo co ca em c thc hin da trn nhng thng tin thu thp c trong
qu trnh thc tp ti Lm Thao. Em rt mong nhn c s gp ca cc thy c
cho bi bo co ny em c th hon thnh tt t thc tp v c thm nhiu kin
thc b ch gip cho qu trnh hc tp v cng tc ca em sau ny.
Em xin chn thnh cm n!

46