Professional English

International
Legal English Glossary
Indeks angielsko-polski
terminw prawniczych
wraz z objanieniami

Amy Krois-Lindner
and

Wydanie uzupenione i poprawione

Tumaczenie i opracowanie:
Maciej T. Sawicki, solicitor i barrister (Sydney), czonek Okrgowej Izby Radcw Prawnych (Warszawa),
dyrektor i wykadowca specjalistycznej szkoy jzyka angielskiego dla prawnikw.
Tumaczenie I wydania: Roman Kozierkiewicz
2006 Cambridge University Press
This text is in copyright.
No reproduction of any part may take place without the written permission of Cambridge University Press.
Cambridge University Press
Przedstawicielstwo w Polsce
Plac Przymierza 6
03-944 Warszawa
cambridge@cambridge.org.pl
www.cambridge.org.pl

Indeks angielsko-polski terminw prawniczych wraz z objanieniami

Niniejszy indeks opracowany zosta na podstawie glosariusza z podrcznika
International Legal English. Tumaczenie oryginau zostao wzbogacone
o elementy prawnoporwnawcze uwzgldniajce niedopasowania terminologiczne
wynikajce z rnic pomidzy systemami praw anglojzycznych a prawem
polskim. Indeks nie pretenduje do roli wyczerpujcego sownika prawniczego
z zakresu danego pojcia. Podane objanienia maj zastosowanie do kontekstu,
w jakim wystpuj w podrczniku.
abuse of a dominant position (br.) naduycie dominujcej pozycji
sytuacja, ktra ma miejsce wwczas, gdy jedna z firm jest w stanie dziaa
cakowicie niezalenie od swoich konkurentw, klientw lub odbiorcw, pozostajc
rentown i angaujc si w dziaalno, ktra prawdopodobnie utrudni skuteczn
konkurencj na tym rynku. W wikszoci ustawodawstw jest zakazane raczej
to ostatnie dziaanie przeszkadzanie skutecznej konkurencji ni sama
sytuacja dominacji. Niektre przykady niewaciwego zachowania to: odmowa
udzielenia licencji, geograficzna dyskryminacja cenowa, nieuzasadniona odmowa
dostawy lub drapiena polityka cenowa (por. predatory pricing); (am. abuse of
monopoly power).
acquired company (br.) spka przejmowana spka, ktra zostaa
poczona z inn spk i w zwizku z tym przestaa istnie (am. transferor).
acquirer nabywca spka, ktra uzyskuje kontrol nad inn spk.
acquiring company (br.) spka przejmujca spka, ktra uzyskuje
kontrol nad inn spk w ramach fuzji inkorporacyjnej i nadal istnieje po fuzji
(am. survivor).
acquisition of controlling shares nabycie udziaw wikszociowych
przejcie spki poprzez nabycie pakietu kontrolnego akcji.
actual damages odszkodowanie za udowodnione szkody por. general
damages.
ad hoc (ac.) w tym celu, doranie.
admit someone to the Bar (am.) przyj do korporacji barristerskiej
udzieli osobie zezwolenia (przez korporacj barristersk) na wykonywanie
praktyki barristerskiej (br. call someone to the Bar).
advocate adwokat osoba, ktra wystpuje w sdzie jako zawodowy
penomocnik procesowy.
affidavit owiadczenie zoone pod przysig pisemne owiadczenie,
ktre moe by wykorzystane w sdzie jako dowd, zoone przez dan osob
po oficjalnym zaprzysieniu, i bdzie mwia prawd.
alienability zbywalno moliwo przeniesienia, np. tytuu wasnoci.
annual general meeting (AGM) walne zgromadzenie doroczne
zgromadzenie akcjonariuszy spki, na ktrym mog by przedstawiane
i gosowane rne decyzje w sprawach spki.
answer odpowied na pozew pismo procesowe pozwanego w odpowiedzi
na pozew.
anticipatory breach naruszenie antycypacyjne naruszenie umowy
dokonane przed wykonaniem wiadczenia. Strona nienaruszajca umowy moe
uzna takie dziaanie/zaniechanie za bezporednie naruszenie umowy i dochodzi
odszkodowania.
anti-competitive (br.) antykonkurencyjny oznacza zachowanie, ktre
jest szkodliwe dla rynku lub ogranicza konkurencj pomidzy przedsibiorstwami
(am. restraint of trade).
antitrust (am.) ustawodawstwo antytrustowe zbir przepisw, ktre
reguluj dziaalno gospodarcz i funkcjonowanie rynkw; w szczeglnoci
s to umowy i praktyki ograniczajce konkurencj (br. competition law).
apparent authority domniemane penomocnictwo uprawnienie, o ktrym
mona domniemywa, e posiada je przedstawiciel lub on sam utrzymuje,
e je posiada i co do ktrego strona trzecia w sposb uzasadniony jest przekonana,
e ono faktycznie istnieje, pomimo e formalnie nie zostao ono udzielone przez
mocodawc/pracodawc.
appellant wnoszcy apelacj strona wnoszca apelacj do sdu wyszej
instancji (US); moe to by zarwno powd jak i pozwany; zob. te: petitioner.
appellate court (lub court of appeal, appeals court) sd apelacyjny sd
rozpatrujcy apelacje od wyrokw wydanych przez sdy niszej instancji.
arbitration arbitra forma rozstrzygania sporw (alternatywna wobec
postpowania sdowego), zgodnie z ktr spory s rozpoznawane i rozstrzygane
przez bezstronnego arbitra lub arbitrw wybranych przez strony sporu.
articles of association (br.) umowa spki dokument okrelajcy
wewntrzn organizacj spki (am. bylaws).

A-B

asset mienie jakikolwiek majtek bdcy przedmiotem wasnoci i majcy

warto.
asset protection ochrona mienia metoda minimalizowania ryzyka utraty
mienia na skutek zobowiza biznesowych i osobistych.
assign cedowa przenosi (prawa) na inn osob.
assignee cesjonariusz osoba, na rzecz ktrej dokonano cesji.
assignment of contract cesja umowy przeniesienie umowy na inn
osob.
assignment of rights cesja praw przeniesienie praw na inn osob
w taki sposb, e osoba, na ktr prawa zostay przeniesione, uzyskuje wszelkie
korzyci z tytuu umowy.
assignor cedent osoba, ktra przenosi swoje prawa i obowizki na inn
osob.
associate wsppracownik modszy prawnik w firmie prawniczej.
attachment zajcie/zatrzymanie zajcie rzeczy lub zatrzymanie osoby
w wyniku czynnoci przewidzianych przez prawo.
attachment lien zastaw sdowy zastaw powstay w wyniku postanowienia
sdu wydanego przed wydaniem wyroku w sprawie, tymczasowy w swojej istocie,
powstay na rzeczach zajtych zgodnie z postanowieniem sdu.
authorised share capital oferowany kapita zakadowy oglna liczba
akcji w kapitale zakadowym, jak spka moe zaoferowa swym akcjonariuszom.
Znany rwnie jako kapita nominalny (am. authorized shares).
bailiff (br.) funkcjonariusz, ktry dokonuje aresztowa i dostarcza wezwania
sdowe; (am.) urzdnik sdowy, ktry czuwa nad porzdkiem w czasie rozprawy.
balance sheet bilans sprawozdanie finansowe wykazujce aktywa, pasywa
i kapita spki na dany dzie.
the Bar palestra (am.) zawd prawniczy; (br.) barristerzy.
bar association stowarzyszenie barristerw organizacja prawnikw,
ktra moe regulowa sprawy zwizane z wykonywaniem zawodu.
bar examination (am.) pisemny egzamin skadany w celu uzyskania
uprawnie do wykonywania zawodu barristera.
Bar Vocational Course (br.) aplikacja barristerska obowizkowy kurs dla
absolwentw prawa, ktrzy pragn wykonywa zawd barristera. Nastpny etap
to praktyka u patrona.
barriers to entry bariera wejcia przeszkody, ktre mog utrudni firmie
wejcie na rynek. Przykadem mog by patenty, lojalno klienta, badania
i rozwj, porozumienia w sprawie dystrybucji lub dostaw oraz zarzdzenia wadz
pastwowych.
barrister (br) barrister [ze wzgldu na rnice systemowe nie zaleca si
tumaczenia anglosaskich prawniczych tytuw zawodowych na jzyk polski]
prawnik posiadajcy uprawnienia do wystpowania jako penomocnik procesowy
przed sdami wszystkich instancji; czonek jednego ze zrzesze barristerskich
(Inn of Court).
barristers chambers kancelarie barristerskie kancelarie barristerskie lub
zesp barristerski.
beneficiary beneficjent osoba uprawniona do otrzymania zapaty.
benefit of the bargain damages por. expectation damages.
bill projekt ustawy oficjalna propozycja tekstu ustawy przedstawiana
parlamentowi w celu jej uchwalenia.
bill of exchange (br.) weksel trasowany papier wartociowy, z ktrego
prawa mona przenie przez indos; wystawiony na okrelon kwot pienin
przez wystawc (trasanta). Na blankiecie weksla trasowanego zwykle wskazane
s trzy strony stosunku wekslowego: 1) drawer - trasant (wystawca weksla
trasowanego; osoba, ktra za pomoc weksla reguluje swoje zobowizanie
zlecajc jego zapat trasatowi), 2) drawee - trasat (patnik wekslowy; osoba,
ktrej wystawca weksla zleca dokonanie zapaty za weksel) i 3) payee osoba
otrzymujca zapat z weksla: moe to by remitent (pierwszy wierzyciel
wekslowy) lub ewentualnie indosatariusz (kolejny wierzyciel wekslowy, ktry naby
prawa z weksla od poprzedniego wierzyciela wekslowego).
board of directors odpowiednik polskiego zarzdu i rady nadzorczej
w jednym grupa osb wybrana przez akcjonariuszy w celu podejmowania
istotnych decyzji w spce.
bona-fide purchaser for value nabywca w dobrej wierze i za zapat
osoba, ktra nabya za zapat i w dobrej wierze papier wartociowy zbywalny
przez indos.
bonus premia zapata ponad to, co jest nalene lub oczekiwane.

B-D
boutique firm maa specjalistyczna firma firma prawnicza specjalizujca
si w okrelonej dziedzinie prawa.
breach of contract naruszenie umowy brak wykonania zobowizania
umownego lub przeszkadzanie drugiej stronie w wykonaniu umowy, ktre
uprawniaj do wystpienia z roszczeniem o odszkodowanie.
brief akta lub streszczenie sprawy dokument lub zestaw dokumentw
zawierajcych szczegy sprawy sdowej.
by-law (br.) przepis lokalny (am. ordinance)
call to the Bar (br.) przyjcie w poczet barristerw nadanie uprawnie
do praktyki prawniczej jako barrister (am. admission to the Bar).
capital structure struktura kapitaowa struktura zaduenia i akcji spki.
capitalisation kapitalizacja dziaanie polegajce na zapewnienie spce
kapitau w drodze emisji papierw wartociowych.
capitalisation issue emisja kapitalizacyjna proces konwersji rodkw
spki na kapita, a nastpnie jego podzia pomidzy akcjonariuszy w formie
nowych akcji.
cartel kartel grupa podobnych, niezalenych spek, ktre wyraziy zgod
na wsplne dziaanie w zakresie kontroli cen i ograniczenia konkurencji.
case law (rwnie common law, judge-made law) prawo precedensowe,
orzecznictwo zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu
od prawa opartego na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.
certificate of deposit wiadectwo depozytowe wiadectwo wystawione
przez bank, potwierdzajce przyjcie rodkw pieninych i stanowice obietnic
ich zwrotu; weksel wasny wystawiony przez bank.
certificate of incorporation certyfikat rejestracji spki dokument
wystawiony przez instytucj pastwow, nadajcy spce status osoby prawnej.
Certificate of Incorporation on Change of Name (br.) wiadectwo
rejestracji spki ze zmian firmy zawiadczenie wydane przez rejestr spek
w przypadku zmiany firmy spki. Konieczne jest zoenie do rejestru kopii uchway
upowaniajcej do zmiany firmy spki wraz z opat.
civil law prawo cywilne 1) system prawny, pochodzcy ze skodyfikowanego
prawa rzymskiego, ustanowiony przez pastwo w celu uregulowania stosunkw
cywilnoprawnych w tym pastwie; 2) dziedzina prawa zwizana ze sprawami
spoza zakresu prawa karnego oraz z prawami i rodkami ochrony prawnej osb
i mienia.
claimant (UK) powd, wnioskodawca osoba, ktra wnosi pozew do sdu;
por. plaintiff.
clerk (br.) sekretarz pracownik sdu, ktry prowadzi rejestry, wypenia
dokumenty i wystawia wezwania sdowe; (am.) rwnie student prawa, ktry
pomaga prawnikowi lub sdziemu w pracach biurowych, takich jak wyszukiwanie
materiaw lub pisanie.
collateral przedmiot zabezpieczenia rzecz zastawiona jako zabezpieczenie
spaty dugu.
collective bargaining rokowania zbiorowe negocjacje pomidzy
zwizkami zawodowymi a pracodawcami, zazwyczaj dotyczce warunkw
zatrudnienia.
common law (rwnie case law, judge-made law) prawo precedensowe
zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu od prawa opartego
na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.
Companies House (br.) rejestr spek instytucja, w ktrej musz by
zarejestrowane wszystkie spki z ograniczon odpowiedzialnoci dziaajce
w Wielkiej Brytanii. Jest to organ wykonawczy brytyjskiego ministerstwa handlu
i przemysu (DTI Departament of Trade and Industries).
competition law (br.) prawo konkurencji zbir praw regulujcych
dziaalno gospodarcz i funkcjonowanie rynkw, w szczeglnoci umowy
i praktyki ograniczajce konkurencj (am. antitrust law).
complaint pozew pierwsze pismo procesowe powoda lub w jego imieniu,
rozpoczynajce proces sdowy; w prawie anglosaskim pismo to jest ograniczone
wycznie do przedstawienia faktw, na ktrych oparte jest roszczenie w procesie
cywilnym.
compulsory winding-up (br.) przymusowa likwidacja likwidacja
zarzdzona przez sd (am. involuntary bankruptcy).
confer nada przyzna, obdarzy.
conflict of interest konflikt interesw zderzenie prywatnych interesw
osoby z jej publiczn lub powiernicz odpowiedzialnoci.
consensual konsensualny uzgodniony ze wszystkimi stronami.

consensual lien zastaw konsensualny zabezpieczenie wierzytelnoci

ustanowione midzy dunikiem i wierzycielem.
consequential damages odszkodowanie za szkody specyficzne dla
danej sytuacji odszkodowanie przyznawane za szkody bdce konsekwencj
konkretnego czynu niedozwolonego lub konkretnych, specyficznych okolicznoci;
por. special damages.
consideration wiadczenie (zwykle pienine) w zmian za przedmiot
umowy co, co posiada warto, przekazywane przez jedn stron drugiej,
aby skoni j do zawarcia umowy. W prawie precedensowym jest to (z pewnymi
wyjtkami) niezbdny element uzyskania prawnej ochrony dla umowy.
consolidation fuzja unijna (czenie si przez zawizanie nowej spki)
czenie si spek przez zawizanie nowej spki kapitaowej, na ktr przechodzi majtek wszystkich czcych si spek w zamian za udziay lub akcje
nowej spki.
constitutional amendment zmiana umowy spki zmiana firmy spki,
wysokoci jej kapitau zakadowego lub przedmiotu dziaalnoci.
contract template wzr umowy wzorcowa umowa z poszczeglnymi
pozycjami, ktre naley wypeni.
copyright prawo autorskie wyczne prawo do reprodukcji i kontroli
oryginalnego dziea sztuki (muzyka, sztuka wizualna, film, literatura, itp.).
corporate governance ad korporacyjny OECD definiuje corporate
governance jako struktur instytucjonaln, w ramach ktrej ustalane
s cele funkcjonowania spki, sposb ich osigania oraz sposb monitorowania
osiganych wynikw; corporate governance w wszym znaczeniu rozumiane
jest rwnie jako wadztwo korporacyjne lub nadzr korporacyjny.
corporate veil zasona korporacyjna rozdzia pomidzy spk
i jej akcjonariuszami, ktry oznacza, e akcjonariusze nie s osobicie
odpowiedzialni za dugi spki.
counter offer kontroferta nowa oferta z nowymi warunkami sporzdzona
w odpowiedzi na otrzyman ofert.
court of first instance sd pierwszej instancji por. lower court.
creditor wierzyciel osoba fizyczna lub prawna, wobec ktrej istnieje
zobowizanie finansowe.
criminal law (lub penal law) prawo karne dziedzina prawa zajmujca si
przestpstwami, wymiarem kary, karami i rodkami karnymi.
Crown Court (br.) Sd Koronny wyszy sd pierwszej instancji dla spraw
karnych w Anglii i Walii. Crown Court wraz z High Court of Justice i Sdem
Apelacyjnym (Court of Appeal) tworz Sd Najwyszy (Supreme Court of
Judicature). Apelacje od orzecze sdu koronnego wnoszone s do wydziau
karnego Sdu Apelacyjnego, a nastpnie do Izby Lordw.
cybersquatting rejestracja domeny internetowej z cudz nazw praktyka
rejestrowania w Internecie nazw domen, ktre s zwizane z inn spk,
a nastpnie danie zapaty za sprzeda lub wynajcie nazwy takiej domeny.
damage uszkodzenie strata lub uszczerbek na zdrowiu powstae w wyniku
szkody na mieniu lub obrae fizycznych.
damages odszkodowanie rodki pienine przyznane przez sd jako
rekompensata za straty lub uszczerbek na zdrowiu powstae w wyniku szkody
na mieniu lub obrae fizycznych.
date of employment data zatrudnienia dzie, w ktrym rozpoczyna si
zatrudnienie danej osoby.
de facto (ac.) faktycznie, w rzeczywistoci.
debenture (br.) skrypt duny, niezabezpieczony dug papier wartociowy
opatrzony pieczci, jako dowd dugu lub zabezpieczenia poyczki na okrelon
sum pienin; dugoterminowy dug niezabezpieczony adnym konkretnym
aktywem, lecz raczej ogln zdolnoci do osigania dochodw przez spk
(am. secured debt instrument); (am.) dug niezabezpieczony.
debtor dunik osoba posiadajca zobowizanie finansowe wobec innej
osoby.
default niespenienie obowizku lub niedotrzymanie zobowizania
niespenienie obowizku wynikajcego z przepisw prawa lub zobowizania
wynikajcego z umowy; np.: niedokonanie zapaty nalenej kwoty.
defendant (rwnie respondent) pozwany osoba, przeciwko ktrej
wniesiono spraw do sdu. Okrelenie defendant stosuje si na og w odniesieniu
do strony, przeciwko ktrej wniesiono pozew w postpowaniu cywilnym; okrelenie
respondent stosuje si na og w odniesieniu do strony, przeciwko ktrej
skierowany jest wniosek o wydanie okrelonego postanowienia.

D-F
delegate delegowa przekazywa (obowizki) innej osobie; powierza
(obowizki) innej osobie.
delegate (br.) delegat, delegowany osoba trzecia, na ktr przeniesiono
obowizki umowne jednej ze stron (am. delegatee).
delegation of duties przekazanie obowizkw przeniesienie na inn
osob obowizku wiadczenia wynikajcego z umowy z inn osob.
delegator delegujcy osoba, ktra przenosi swoje obowizki na inn osob.
delivery przekazanie posiadania czynno prawna polegajca
na przekazaniu czego innej osobie lub przeniesieniu posiadania czego na inn
osob.
design right prawo do wzoru korzystajce z ochrony prawnej prawo
do okrelonego wygldu, stylu rzeczy lub jej faktury (np. faktury tkaniny).
directive dyrektywa wica wytyczna wadzy naczelnej, na przykad
Wsplnoty Europejskiej. Dyrektywa Wsplnoty Europejskiej jest wica
co do skutku, natomiast kade pastwo czonkowskie moe dokona wyboru
sposobu jej wykonania.
disability niezdolno stan uniemoliwiajcy wykonanie okrelonej
czynnoci na skutek utraty zdolnoci fizycznej lub umysowej.
disbar (am.) skreli z listy uzna, i dana osoba nie ma prawa
do wykonywania praktyki prawniczej. W Wielkiej Brytanii barrister usunity
ze zrzeszenia barristerskiego (Inn of Court) nie moe ju wystpowa jako
zawodowy penomocnik procesowy w sdzie.
discharge zwolni zwolni osob z obowizku.
disclaimer zastrzeenie braku odpowiedzialnoci uczynione z gry
zastrzeenie majce na celu odrzucenie lub negacj przyszych roszcze lub
praw innych osb.
disclaimer of warranties zastrzeenie braku odpowiedzialnoci
gwarancyjnej owiadczenie, ktre ogranicza odpowiedzialno sprzedawcy
za wady sprzedawanych towarw.
discriminatory dismissal zwolnienie z pracy o charakterze
dyskryminacyjnym rozwizanie umowy o prac z pracownikiem ze wzgldu
na okrelone uprzedzenie.
dividend dywidenda zysk spki wypacony jej akcjonariuszom.
draft szkicowa, projektowa stworzy fragment pisma lub planu, ktre
zamierza si pniej zmieni.
drawee trasat, patnik wekslowy osoba wymieniona na wekslu, ktrej
wystawca weksla zleci zapat sumy wekslowej. Czsto jest to bank.
drawer trasant, wystawca weksla trasowanego osoba wymieniona
na wekslu, ktra za pomoc weksla reguluje swoje zobowizanie wobec remitenta
(odbiorcy weksla) zlecajc zapat za weksel trasatowi.
duress przymus bezprawna groba lub przymus stosowane w celu
skonienia kogo do zawarcia umowy.
duty obowizek zobowizanie wymagalne lub nalene innej osobie z mocy
prawa.
duty of care obowizek naleytej starannoci zobowizanie osoby
do dziaania z naleyt ostronoci lub roztropnoci, ktrego niedochowanie
skutkuje powstaniem odpowiedzialnoci prawnej.
easement suebno prawo do uytkowania nieruchomoci lub
jej czci, z ktrego korzysta osoba nie bdca wacicielem tej nieruchomoci.
Osoba korzystajca z cudzej nieruchomoci nie nabywa jednak adnych praw
majtkowych w stosunku do tej nieruchomoci. Przykadem suebnoci jest prawo
przejazdu przez nieruchomo innej osoby w celu dostpu do drogi publicznej.
economic efficiency efektywno ekonomiczna wyraenie ekonomiczne
odnoszce si do optymalnej produkcji i konsumpcji dbr i usug.
employment tribunal sd pracy sd, ktry rozstrzyga spory pomidzy
pracodawcami a pracownikami.
endorsement (br.) indos zapis, w tym podpis, na odwrocie dokumentu,
ktry zezwala na przeniesienie praw z tego dokumentu (am. indorsement).
enforceable egzekwowalny zdolny do stania si skutecznym (w oparciu
o przymus prawny). W przypadku umowy egzekwowalno oznacza take prawn
moliwo zmuszenia strony umowy do jej wykonania.
enforceable right egzekwowalne prawo prawnie chronione, egzekwowalne
prawo przysugujce danej osobie.
entry of appearance zapowied udziau w rozprawie pisemne
zgoszenie zamiaru wystpowanie na rozprawie po stronie pozwanego, ktre
zawiera imi i nazwisko pozwanego, dane kontaktowe, jak rwnie owiadczenie
o nieuznawaniu roszczenia wraz z uzasadnieniem.

escheat przejcie na rzecz pastwa przejcie przez pastwo nieruchomoci

w przypadku, gdy waciciel nieruchomoci zmar nie pozostawiajc testamentu
ani spadkobiercw ustawowych.
essential term konieczny warunek umowy postanowienie umowne
konieczne dla zawarcia (powstania) danej umowy.
et alii (et al.) (ac.) i inni
et cetera (etc.) (ac.) i tak dalej i inne rzeczy tego samego rodzaju.
exclusive possession posiadanie wyczne wyczne uytkowanie
i czerpanie korzyci z rzeczy.
exclusive right wyczne prawo wyczne prawnie chronione uprawnienie
lub przywilej.
execution lien zastaw egzekucyjny zastaw powstay na skutek zajcia
majtku dunika celem egzekucji wyroku sdu.
exempli gratia (e.g.) (ac.) na przykad (np.)
exemplary damages odszkodowanie sankcyjne zblione do nawizki
w prawie polskim (por. punitive damages).
expectation damages (lub benefit of the bargain damages) odszkodowanie
za utracone korzyci, lucrum cessans odszkodowanie za spodziewane
korzyci, ktre by osign poszkodowany, gdyby mu nie wyrzdzono szkody;
odszkodowanie za utrat korzyci, jakie osoba mogaby uzyska, gdyby umowa
zostaa wykonana.
expert witness biegy osoba uznana przez sd za posiadajc
specjalistyczn wiedz oraz umiejtnoci i ktrej zezwolono na wyraenie opinii
w formie zeznania w sdzie.
express contract umowa wyrana umowa, ktrej warunki zostay dokadnie
przedstawione na pimie lub ustnie.
express warranty gwarancja wyrana gwarancja ustanowiona przez
sprzedawc w formie ustnej lub pisemnej.
extraordinary general meeting (EGM) (br.) nadzwyczajne walne
zgromadzenie akcjonariuszy zgromadzenie akcjonariuszy inne ni doroczne
walne zgromadzenie, ktre jest zwoywane w celu przedyskutowania okrelonych,
nadzwyczajnych spraw spki (am. special meeting).
fair dealing (br.) uczciwo postpowania, uczciwo transakcji (zob.
right of fair use); (am.) obowizek ujawnienia wszystkich istotnych informacji
spoczywajcy na czonkach wadz spki i stronach umowy.
fair use (am.) (zob. right of fair use).
fee simple tytu wasnoci nieruchomoci najszerszy z przewidzianych
przez prawo precedensowe tytu wasnoci nieruchomoci.
fee tail tytu prawny do nieruchomoci z zastrzeeniem dziedziczenia
w linii prostej prawny tytu do nieruchomoci, ktry istnieje tak dugo, jak dugo
yje pierwotny nabywca tytuu lub ktrykolwiek z jego zstpnych.
fiduciary duty obowizek powierniczy zobowizanie do dziaania
wycznie w najlepszym interesie drugiej osoby.
file with zoy w zoy co (np. pismo w sdzie), otrzymujc urzdowe
potwierdzenie (np. prezentat).
financing measures rodki finansowania metody zapewnienia funduszy lub
rodkw pieninych.
first-in-time pierwszy w czasie (regua kolejnoci) zasada ustalajca
kolejno zaspokajania roszcze wierzycieli z majtku dunika.
fitness for a particular purpose przydatno dla okrelonego celu jeeli
nabywca nabywa rzecz przeznaczon dla okrelonego celu, a sprzedajcy
jest tego wiadomy, wwczas z mocy prawa powstaje zobowizanie sprzedajcego,
nazywane czasami gwarancj przydatnoci (warranty of fitness), e nabyta rzecz
jest odpowiednia dla tego celu.
fixed charge (br.) obcienie stae ustanowienie zabezpieczenia poyczki
na okrelonym skadniku majtku lub na okrelonych aktywach, na podstawie
ktrego wierzyciel uzyskuje pierwszestwo zaspokojenia swojego roszczenia
w wyniku niedotrzymania zobowizania przez dunika (am. security interest in
specific assets; przed wprowadzeniem amerykaskiego zunifikowanego kodeksu
handlowego (UCC) okrelane jako: chattel mortgage).
floating charge (br.) obcienie zmienne forma zabezpieczenia
wierzytelnoci na aktywach dunika, ktrych warto moe ulega zmianie nawet
codziennie, jak np. akcje; ustanowienie zabezpieczenia poyczki na majtku spki
ogem, a nie na jakim okrelonym skadniku tego majtku (am. floating lien).
foreseeability przewidywalno uzasadnione oczekiwanie moliwych
skutkw okrelonego dziaania.

F-L
foreseeability rule zasada przewidywalnoci zasada, zgodnie z ktr
uzyskanie odszkodowania moliwe jest jedynie wwczas, gdy mona dowie,
i strona naruszajca umow moga w momencie podpisywania tej umowy
racjonalnie przewidzie moliwo wystpienia szkody.
form formularz wzr dokumentu lub umowy z pustymi miejscami
do wypenienia.
formation powstanie czynno prawna powodujca zawarcie umowy.
fraud oszustwo wiadome wprowadzenie w bd lub zatajenie istotnego
faktu w celu uzyskania korzyci.
fraud in the inducement oszukacze nakanianie dziaanie polegajce
na wprowadzaniu w bd lub udzielaniu faszywej informacji w celu skonienia
osoby do zawarcia umowy.
freehold estate tytu prawny do nieruchomoci bez ogranicze czasowych
tytu prawny do nieruchomoci, ktrej okres prawa wasnoci lub posiadania
nie jest okrelony.
friendly takeover przyjazne przejcie sytuacja, w ktrej spka prbuje
naby inn spk za zgod wadz spki, ktra ma by przejta.
gain control uzyska kontrol uzyskanie uprawnie do kierowania spk
lub posiadanie znaczcego wpywu na wadze spki.
garnishment dokonanie zajcia majtku osoby trzeciej 1) roszczenie
z ktrym strona A (wierzyciel strony B) zwraca si do sdu o wydanie wzgldem
strony B (dunik strony A) bdcej w posiadaniu majtku lub rodkw pieninych
(np. rachunek bankowy lub pace) nalecych do/si C (take dunik strony
A), orzeczenia nakazujcego B wydanie A majtku lub rodkw pieninych C,
nalenych wierzycielowi A; 2) procedura stosowana w postpowaniu sdowym
opisana w pkt. 1 powyej.
general creditor wierzyciel nieuprzywilejowany wierzyciel, ktry
nie posiada zastawu lub innego zabezpieczenia wierzytelnoci w stosunku
do majtku dunika (zwany rwnie wierzycielem niezabezpieczonym).
general damages (lub actual damages) odszkodowanie oglne odszkodowanie
za udowodnione szkody.
genuine occupational qualification (GOQ) obiektywne kryteria zawodowe
okrelone przypadki, w ktrych pe lub status maeski mog stanowi
kryterium wymagane dla zatrudnienia.
global firm firma globalna firma prawnicza, ktra zatrudnia setki prawnikw
z caego wiata.
good faith dobra wiara szczere przewiadczenie danej osoby,
e przestrzega ona obiektywnych standardw handlowych uczciwej transakcji.
good title egzekwowalny tytu prawny istniejcy tytu prawny, wolny
od obcie w postaci zastaww, roszcze procesowych lub innych.
goods towary przedmioty majtku ruchomego, inne ni pienidze (am.
sowa good mona uywa w liczbie pojedynczej).
grantee beneficjent przyznania czego osoba, ktrej przyznano prawo
do majtku.
hereditament spadek, dziedzictwo mienie, ktre moe by przedmiotem
dziedziczenia; odnosi si rwnie do nieruchomoci ogem.
High Court (br.) sd wyszego rzdu, rozpatrujcy sprawy cywilne wikszej
wagi i apelacje od orzecze sdw hrabstw; (am.) Supreme Court to najwyszy
sd w jurysdykcjach stanowych.
holder posiadacz osoba legalnie posiadajca znak towarowy.
holder in due course (HDC) osoba, ktra w dobrej wierze nabywa (zwykle
za zapat) papier wartociowy, ktry moe by przedmiotem dalszego obrotu.
holder of title posiadacz tytuu prawnego osoba, ktra posiada prawo
do rozporzdzania okrelon rzecz.
holiday entitlement uprawnienie do urlopu prawo pracownika
do wykorzystania patnego urlopu wypoczynkowego.
horizontal merger fuzja pozioma poczenie dwch lub wicej firm,
ktre znajduj si na tym samym poziomie ekonomicznego acucha produkcji
i dystrybucji, np.: dwie hurtownie.
hostile takeover wrogie przejcie sytuacja, w ktrej spka prbuje naby
inn spk wbrew jej woli.

id est (i.e.) (ac.) to jest

illegality of the subject matter nielegalno przedmiotu umowy
sytuacja, gdy przedmiot umowy jest niezgodny z prawem, czego konsekwencj
jest brak moliwoci egzekwowania takiej umowy na drodze sdowej.

immaterial breach nieistotne naruszenie umowy naruszenie umowy,

po ktrym od strony nienaruszajcej nadal wymaga si wykonania jej zobowiza
umownych, jednake naruszenie takie moe stanowi podstaw do dochodzenia
odszkodowania.
implied contract domniemana umowa umowa, ktrej warunki nie zostay
w sposb szczegowy okrelone, lecz raczej s one domniemane na podstawie
okolicznoci.
implied warranty domniemana gwarancja gwarancja, ktrej sprzedawca
nie udzieli, ale ktra wynika z przepisw prawa; podobna jest do rkojmi w prawie
polskim.
in rem (ac.) odnonie rzeczy (w odrnieniu do osoby).
in the course of business w toku dziaalnoci rozumiane jako: zwyky tryb
prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.
incidental beneficiary przypadkowy beneficjent osoba, co do ktrej
nie byo zaoenia, e bdzie czerpaa korzyci z umowy i ktra nie jest rwnie
stron takiej umowy. Osoba ta nie uzyskuje adnych praw na podstawie takiej
umowy.
indefinite nieokrelony niejasny, niepewny, niesprecyzowany.
infringement naruszenie niedozwolone wykorzystanie materiau
chronionego prawem autorskim, prawem patentowym lub prawem znakw
towarowych.
inheritance spadek mienie, ktrego wasno jest przenoszona po mierci
waciciela na osob wyznaczon jako spadkobierca.
injunction nakaz lub postanowienie decyzja sdu nakadajca na dan
osob obowizek okrelonego dziaania lub zaniechania.
injured party strona pokrzywdzona strona, ktra ucierpiaa na skutek
naruszenia jej praw.
Inn of Court (br.) jedno z czterech zrzesze barristerw; przynaleno
do takiego zrzeszenia jest niezbdnym warunkiem prowadzenia praktyki
prawniczej jako barrister.
insolvent niewypacalny niezdolny do uregulowania swoich dugw.
instrument dokument pisemny dokument wywierajcy skutki prawne.
intangible property rights prawa do rzeczy niematerialnych prawo rzeczowe
lub roszczenie, ktrych przedmiotem jest co, czego nie mona dotkn lub
odczu fizycznie.
intended beneficiary zamierzony beneficjent osoba, co do ktrej byo
zaoenie, e bdzie czerpaa korzyci z umowy, pomimo e nie jest stron takiej
umowy. W rezultacie osoba ta nabywa uprawnienia do egzekwowania tej umowy.
intent zamiar ch dziaania w okrelony sposb.
inter alia (ac.) midzy innymi.
ipso facto (ac.) tym samym na mocy samego faktu.
issue wydawa, emitowa wydawa lub dostarcza co oficjalnego.
issued share capital aktualny kapita zakadowy akcje spki w posiadaniu
akcjonariuszy.
judge sdzia urzdnik publiczny, ktry rozpatruje sprawy i wydaje
orzeczenia w sdzie.
judge-made law (rwnie case law, common law) prawo precedensowe
zbir praw oparty na decyzjach sdowych, w odrnieniu od prawa opartego
na ustawach lub aktach normatywnych niszego rzdu.
judgment lien zastaw z mocy orzeczenia sdowego zastaw ustanowiony
na majtku dunika, przeciwko ktremu zapad prawomocny wyrok, ktry
nie zosta jeszcze wykonany.
judicial lien zastaw sdowy zabezpieczenie wierzytelnoci uzyskane
w wyniku postpowania sdowego wszcztego przez wierzyciela w celu
zabezpieczenia wierzytelnoci na majtku dunika.
juris doctor (JD) (am.) tytu naukowy absolwenta wydziau prawa (br. LL.B.).
juvenile court sd dla nieletnich sd rozpoznajcy sprawy z udziaem
dzieci poniej okrelonego wieku.
lack of legal capacity brak zdolnoci do czynnoci prawnych brak
zdolnoci danej osoby do wstpienia w stosunki umowne, pozywania innych lub
bycia samemu pozwanym.
law school (am.) szkoa prawa policencjacka szkoa oferujca kursy prawa
w celu uzyskania tytuu absolwenta wydziau prawa.
lease najem umowa, zgodnie z ktr prawo do uytkowania rzeczy lub
zajmowania nieruchomoci jest przekazywane innej osobie, zazwyczaj w zamian
za okrelon kwot pienin (czynsz).

L-O
leasehold nieruchomo nadana nieruchomo, dla ktrej w nadaniu
ustalono okres wasnoci lub posiadania, lub dla ktrej istnieje moliwo
ustalenia takiego okresu.
legal entity podmiot prawny osoba fizyczna lub organizacja, ktra moe
zawiera umowy i jest odpowiedzialna za swoje dziaania oraz moe by pozwana
o odszkodowanie.
legal opinion opinia prawna dokument, w ktrym prawnik przedstawia
swoj interpretacj przepisw prawnych odnoszcych si do okrelonej sytuacji.
legal person osoba prawna podmiot prawa (sztuczna osoba), utworzony
zgodnie z przepisami prawnymi, ktremu przyznano prawa i obowizki,
np. korporacja.
Legal Practice Course (LPC) (br.) kurs praktyki prawniczej kurs, ktrego
ukoczenie wymagane jest dla uzyskania uprawnie solicitora. Jest to pierwszy
etap do uzyskania tytuu solicitora (drugim etapem jest praktyka w charakterze
aplikanta solicitorskiego; ostatni etap to pomylne ukoczenie kursu zawodowych
umiejtnoci Professional Skills Course).
licence (br. ) licencja zezwolenie lub upowanienie do dziaania, ktre bez
takiego zezwolenia byoby nielegalne. W tym przypadku nie zachodzi nabycie
jakichkolwiek praw rzeczowych (am. license).
lien prawo rzeczowe zblione do zastawu prawo do rzeczy lub zajcie
rzeczy innej osoby dla zabezpieczenia zapaty z tytuu zobowizania; w prawie
anglosaskim lien rni si od klasycznego zastawu (por. pledge), jednake dla
potrzeb niniejszego indeksu oba pojcia traktowane s jak synonimy i tumaczone
jako zastaw.
lien creditor wierzyciel zastawniczy wierzyciel, ktrego roszczenie
jest zabezpieczone prawem zastawu.
life estate doywotnie uytkowanie nieruchomoci prawo do uytkowania
nieruchomoci przekazane nabywcy tego prawa wycznie na okres jego ycia.
life tenant uytkownik doywotni osoba, ktra osobicie lub na rzecz innej
osoby posiada prawo do uytkowania nieruchomoci doywotnio lub do koca
ycia innej osoby.
liquidated damages (lub stipulated damages) odszkodowanie umowne
odszkodowanie, ktrego wysoko jest uzgodniona w umowie.
liquidation likwidacja czynnoci po rozwizaniu spki, w wyniku ktrych
nastpuje sprzeda caego majtku spki, za wpywy s przeznaczone na spat
dugw.
LL.B. (Legum Baccalaureus) (br.) Bachelor of Laws tytu absolwenta
wydziau prawa ( am. JD juris doctor).
loan capital kapita poyczkowy forma dugoterminowej poyczki.
lockout lokaut uniemoliwienie osobom dostpu do budynku poprzez jego
zamknicie, co powoduje, e pracownicy nie mog pracowa.
lower court (lub court of first instance) sd niszej (pierwszej) instancji
sd, od ktrego orzecze suy apelacja do sdu wyszej instancji.
magistrates court (br.) sd pokoju sd najniszego szczebla o bardzo
ograniczonych kompetencjach.
maker wystawca weksla wasnego osoba, ktra wystawia weksel wasny.
market economy gospodarka rynkowa system gospodarczy, ktry
zezwala na swobodn wymian dbr i usug midzy producentami i konsumentami.
W gospodarce rynkowej ceny i produkcja s w duej mierze okrelane przez
poda i popyt. Modelem przeciwstawnym dla gospodarki rynkowej jest centralne
planowanie i gospodarka nierynkowa.
material breach istotne naruszenie umowy naruszenie umowy, ktre
jest na tyle znaczce, e strona nienaruszajca jest zwolniona ze swoich
zobowiza umownych i moe uzyska odszkodowanie.
mechanic lien (lub mechanics lien) prawo zastawu na zabezpieczenie
zapaty zastaw na zabezpieczenie patnoci za robocizn i materiay
wykorzystane przy budowie lub remoncie budynkw albo innych budowli.
memorandum of association (br.) umowa/statut spki oficjalny
dokument wyszczeglniajcy istotne elementy spki, w tym firm, adres,
przedmiot dziaalnoci i wadze spki. Jest on jednym z dwch podstawowych
dokumentw, na podstawie ktrych dokonywana jest rejestracja spki (am.
articles of incorporation).
merchant kupiec osoba zajmujca si zakupem i sprzeda towarw dla
zysku.
merchantability kupiecka gwarancja jakoci prawna gwarancja, e co
nadaje si do zwykych celw, dla ktrych jest uywane; podobna do rkojmi
w prawie polskim.

merger fuzja inkorporacyjna (czenie si poprzez przejcie) poczenie

si dwch spek skutkujce rozwizaniem przejmowanej spki i przetrwaniem
spki przejmujcej.
merger regulation przepisy dotyczce fuzji ustawodawstwo, ktrego
celem jest ograniczenie antykonkurencyjnej koncentracji si rynkowych; dziedzina
prawa, ktra stara si zapewni, i czenie spek nie wywoa skutkw
antykonkurencyjnych.
minority shareholder akcjonariusz mniejszociowy akcjonariusz, ktry
posiada mniej ni poow ogu akcji dopuszczonych do obrotu giedowego
i dlatego nie jest w stanie kontrolowa dziaalnoci gospodarczej spki.
minutes protok notatki lub zapisy z przebiegu obrad zgromadzenia.
monopoly monopol organizacja lub grupa kontrolujca w peni dan
dziedzin dziaalnoci gospodarczej, przez co pozbawia innych moliwoci
dziaania w tej dziedzinie.
monopoly right prawo monopolu wyczne prawo wykonania,
wykorzystania lub sprzeday wynalazku.
moot court fikcyjny sd, przed ktrym studenci prawa wystpuj
w hipotetycznych sprawach sdowych.
mortgage hipoteka przeniesienie tytuu prawnego do nieruchomoci,
czsto gruntu, na rzecz drugiej osoby jako zabezpieczenie spaty dugu.
motion wniosek wystpienie do sdu celem uzyskania postanowienia,
orzeczenia lub decyzji.
naked debenture (br.) niezabezpieczona wierzytelno (am.
debenture).
negotiable przenoszalny moliwy do przeniesienia przez indos lub
wrczenie.
negotiable instruments (br.) dokumenty przenoszalne dokumenty
w formie pisemnej i podpisane, z ktrych wynika niekauzalny obowizek zapaty
oznaczonej sumy pieninej na danie lub w oznaczonym terminie. Jako
przykady mona poda weksle trasowane, weksle wasne, czeki bankowe lub
certyfikaty depozytowe (am. commercial paper).
nemo dat rule regua nikt nie moe da tego, czego sam nie ma zasada
stwierdzajca, e osoba nie moe przekaza wicej ni posiada. Jeli kto
nie posiada tytuu do czego, to nie moe przenie takiego tytuu na inn osob.
nominal capital (take: authorised capital) nominalny kapita zakadowy
oglna suma akcji, jak spka moe zaoferowa swoim akcjonariuszom.
non-breaching party strona nienaruszajca umowy strona umowy, ktra
nie narusza lub dziaa zgodnie ze swoimi zobowizaniami umownymi.
non-consensual niekonsensualny nieuzgodniony lub niesformuowany
w umowie przez wszystkie strony.
non-monetary relief niepieniny rodek ochrony prawnej rodek
ochrony prawnej, przyznany przez sd nie w formie pieninej lecz innej, np.:
w postaci zabezpieczenia, orzeczenia deklaratoryjnego, nakazu wykonania
umowy lub modyfikacji umowy.
non-obvious nieoczywisty cecha wynalazku, ktra czyni go nieoczekiwanym
lub zaskakujcym, lub rnicym si w dostateczny sposb od innych istniejcych
rzeczy. Jest to czsto wymg dla uzyskania patentu.
non-possessory nieposesoryjny rodzaj zabezpieczenia wierzytelnoci,
na mocy ktrego dunik utrzymuje kontrol nad rzecz, ale jest ograniczony
w tym, co moe z ni uczyni.
notice zawiadomienie dokument stanowicy zawiadomienie o fakcie,
roszczeniu lub postpowaniu sadowym.
novation nowacja zastpienie jednego zobowizania nowym
zobowizaniem, tym samym uniewanienie starego zobowizania.
objects cele cele lub przedmiot dziaalnoci spki.
objects clause klauzula okrelajce cele spki rozdzia umowy spki
wyszczeglniajcy cele spki.
obligee uprawniony osoba, ktrej naley si prawo do czego.
obligor zobowizany osoba zobowizana wobec uprawnionego.
offer oferta wykazanie zamiaru zawarcia umowy na okrelonych warunkach,
w rezultacie przyjcia ktrych przez drug stron dochodzi do zawarcia wicej
umowy.
offeree adresat oferty strona, ktrej zoono ofert.
offeror oferent strona, ktra okazuje zamiar zawarcia umowy na okrelonych
warunkach.
oligopoly oligopol sytuacja rynkowa, w ktrej tylko niewielka liczba firm
konkuruje pomidzy sob.
7

O-P
on notice of the security interest zawiadomiony o zabezpieczeniu
wierzytelnoci w sytuacji, gdzie istnieje zabezpieczenie wierzytelnoci
pomidzy dunikiem a wierzycielem, zawiadomienie nastpuje po doprowadzeniu
do wzmocnienia tego zabezpieczenia (np. przez rejestracj w odpowiednim
rejestrze).
ordinance (am.) zarzdzenie przepis lokalny (br. by-law).
ordinary course of business zwyky tryb prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej.
ordinary resolution (br.) uchwaa nie wymagajca kwalifikowanej
wikszoci gosw uchwaa uchwalana zwyk wikszoci gosw
akcjonariuszy na dorocznym walnym zgromadzeniu.
ordinary shares (br.) akcje zwyke akcje dajce prawo gosu i prawo
do dywidendy, ktre s najbardziej powszechnym rodzajem akcji (am. common
shares).

paralegal merytoryczny pracownik kancelarii bez uprawnie osoba,

ktra pomaga w pracy prawniczej, ale sama nie posiada uprawnie do prowadzenia
samodzielnej praktyki prawniczej. Naley zwrci uwag, e w Polsce sowem
prawnik okrela si wszystkie osoby, ktre ukoczyy studia prawnicze, natomiast
w krajach anglosaskich sowo lawyer jest czsto rozumiane wsko i oznacza
wycznie prawnika posiadajcego pene uprawnienia zawodowe (qualified
lawyer), np.: solicitor lub barrister.
parallel behaviour naladownictwo zachowywanie si w podobny
sposb do innych; np. ustalanie cen na tym samym poziomie co konkurenci lub
produkowanie towarw w podobnej iloci do innych firm w tej samej brany.
Parol Evidence dowd z przesuchania zasada, e dowd z przesuchania,
ktry pozostaje w sprzecznoci z warunkami umowy, nie moe zmienia,
interpretowa lub negowa warunkw tej umowy, jeeli bya ona sporzdzona
w formie pisemnej.
party strona osoba lub podmiot zawierajcy umow.
passage of title przeniesienie tytuu zmiana waciciela rzeczy.
passage of risk przejcie ryzyka moment, w ktrym ryzyko
(np. uszkodzenia) przechodzi z jednej strony na drug (i w zwizku z tym przenosi
si rwnie odpowiedzialno, np. za ubezpieczenie towarw).
passing off imitacja, plagiat rodzaj nieuczciwej i nielegalnej konkurencji,
polegajcej na czynieniu czego, co opinia publiczna obiektywnie utosamia
z dziaalnoci kogo innego, w rezultacie czego ten kto ponosi szkod.
patent patent urzdowe nadanie wynalazcy wycznych praw w zakresie
wytwarzania, uywania lub sprzeday wynalazku w oznaczonym okresie czasu.
payee tu: wierzyciel wekslowy osoba, na rzecz ktrej nastpuje zapata
z weksla.
pecuniary compensation odszkodowanie pienine rodek ochrony
prawnej, ktry polega na rekompensacie szkody w formie odszkodowania
pieninego.
penal law (lub criminal law) prawo karne dziedzina prawa zajmujca si
przestpstwami, wymiarem kary, karami i rodkami karnymi.
penetrate the market bada rynek take: wchodzi na rynek.
per annum (ac.) przez/na rok.
per se (ac.) sam przez si.
perfected (udoskonalone) wzmocnione sytuacja, gdy wierzyciel podejmuje
czynnoci prawne, polegajce na rejestracji lub innych zblionych dziaaniach,
w celu wzmocnienia (w stosunku do pozostaych wierzycieli) zabezpieczenia
swojej wierzytelnoci ustanowionego na rzeczy nalecej do innej osoby; np.:
rejestracja zastawu w rejestrze zastaww.
perfection of security (udoskonalenie) wzmocnienie zabezpieczenia
podjcie przez wierzyciela czynnoci prawnych, polegajcych na rejestracji lub
innych zblionych dziaaniach, w celu wzmocnienia zabezpieczenia rzeczowego
swojej wierzytelnoci w stosunku do innych wierzycieli; np.: rejestracja zastawu
w rejestrze zastaww.
performance wykonanie, wiadczenie spenienie zobowiza
wymaganych przez umow.
personal liability odpowiedzialno osobista sytuacja, w ktrej osoba
za swoje zobowizania odpowiada swoim majtkiem osobistym.
personal property (w prawie precedensowym take: chattels) majtek osobisty,
ruchomoci rzeczy ruchome (w odrnieniu od nieruchomoci), ktre mog by
przedmiotem wasnoci.
petitioner (US) wnioskodawca [odmiennie do procedury polskiej pojcie
to nie ogranicza si do postpowania nieprocesowego; rozumiane jest kontekstowo

w zalenoci od roli strony w danym etapie postpowania] osoba, rozpoczynajca

postpowanie w danej instancji (wystpuje z powdztwem lub wnosi apelacj);
por. plaintiff
picketing pikietowanie demonstracja poza miejscem pracy, w ktrej
osoby gromadz si w celu uniemoliwienia innym osobom dostpu do budynku,
zazwyczaj jako prba skonienia drugiej strony do spenienia okrelonych da.
Taka demonstracja jest czsto organizowana w czasie strajku.
plaintiff powd osoba, ktra wystpuje z powdztwem.
pleading pismo procesowe oficjalne owiadczenie zoone w formie
pisemnej, przedstawiajce stanowiska stron w danej sprawie (danie powoda
lub odpowied pozwanego).
pledge zastaw (klasyczny) umowa wymagajca z reguy przeniesienia
posiadania rzeczy stanowicej zabezpieczenie dugu lub zobowizania z dunika
na wierzyciela lub osob trzeci; rwnie kolokwialne okrelenie rzeczy bdcej
obcionej prawem zastawu.
pledgee zastawnik osoba, ktrej przysuguje prawo zastawu lub wierzyciel
w transakcji zabezpieczonej.
pledgor zastawca osoba, ktra obcia swoj rzecz prawem zastawu lub
dunik w transakcji zabezpieczonej.
possessory posesoryjne rodzaj zabezpieczenia wierzytelnoci, ktre
daje wierzycielowi prawo do posiadania/kontrolowania rzeczy obcionej
zabezpieczeniem.
predatory pricing drapiena polityka cenowa ustalanie ceny towarw
na niskim, czsto dumpingowym (tj. poniej kosztw wytwarzania) poziomie
w celu wyeliminowania konkurencji.
pre-emption rights (br.) prawo pierwokupu, tu rozumiane jako: prawo
poboru prawo akcjonariuszy do utrzymania proporcjonalnego udziau
we wasnoci spki przez nabycie akcji nowej emisji, w iloci proporcjonalnej
do ju posiadanych przez nich akcji, przed publicznym zaoferowaniem tych
nowych akcji (am. pre-emptive rights).
preference shares (br.) akcje uprzywilejowane akcje o szczeglnych
uprawnieniach, np. uprzywilejowanie w uprawnieniach do dywidendy w stosunku
do akcji zwykych; zazwyczaj jednak akcje uprzywilejowane nie daj prawa gosu
(am. preferred shares).
price-fixing sztuczna polityka cenowa sposb ustalania ceny na towar,
sprzecznie z uwarunkowaniami poday i popytu, a wic sprzecznie z zasadami
wolnego rynku.
priority pierwszestwo prawo egzekwowania roszczenia przed innymi.
priority creditor wierzyciel uprzywilejowany wierzyciel, ktry posiada
pierwszestwo w stosunku do innych wierzycieli lub posiada pierwsze roszczenie
w stosunku do majtku dunika.
privity of contract wyczno stosunku umownego wyczno relacji
prawnych pomidzy stronami umowy.
pro forma (ac.) pro forma dla zachowania wymogw formalnych,
pozorw.
pro rata (ac.) proporcjonalnie.
profit-and-loss account (br.) rachunek zyskw i strat zestawienie
zawierajce podsumowanie przychodw i kosztw spki za dany okres (am.
profit-and-loss statement lub income statement).
promisee osoba otrzymujca przyrzeczenie osoba, ktrej zoono
obietnic lub zapewnienie, e co zostanie uczynione lub zaniechane.
promisor przyrzekajcy osoba skadajca obietnic lub zapewnienie,
e co zostanie lub nie zostanie uczynione.
promissory note weksel wasny papier wartociowy, w formie cile
okrelonej przez prawo, podpisany przez wystawc i zawierajcy bezwarunkowe
przyrzecznie wystawcy zapacenia okrelonej sumy pieninej osobie wskazanej
na wekslu lub okazicielowi weksla.
punitive damages (lub exemplary damages) odszkodowanie sankcyjne
odszkodowanie majce na celu ukaranie strony naruszajcej umow
za zachowanie, ktre jest naganne, np. za oszustwo; zblione do nawizki
w prawie polskim.
pupillage (br.) praktyka u patrona jednoroczna praktyka aplikanta
u partona, stanowica niezbdny warunek dla uzyskania uprawnie barristerskich,
ktr rozpoczyna si po ukoczeniu szkolenia dla aplikantw barristerskich (Bar
Vocational Course).
pour (pur) autre vie do koca ycia drugiej osoby prawa do majtku
przekazywane tylko na okres do koca ycia okrelonej osoby, innej ni nabywca
tych praw.

Q-S
quasi-security quasi-zabezpieczenie podobne do zabezpieczenia z tym,
e wierzyciel jest wacicielem rzeczy stanowicej przedmiot zabezpieczenia,
natomiast rzecz znajduje si w posiadaniu dunika. W przypadku niedotrzymania
umowy przez dunika, wierzyciel moe po prostu przej rzecz w swoje posiadanie.
Suy ono temu samemu celowi co zabezpieczenie, ale nie jest zaliczane przez
prawo precedensowe do katalogu klasycznych zabezpiecze.
quorum kworum liczba akcjonariuszy lub czonkw wadz spki, ktrzy
musz by obecni na posiedzeniu wadz spki, aby je uzna za wane i mogce
skutecznie podejmowa wice uchway.
race relations stosunki rasowe spoeczne, polityczne lub osobiste kontakty
pomidzy ludmi o rnych odmiennych cechach fizycznych.
real property nieruchomo grunt i wszystko, co jest z nim trwale
zwizane.
reasonable reliance obiektywnie uzasadnione zaufanie poleganie
na umowie, ktra jest uwaana za uczciw, dobrze przemylan lub sporzdzona
zgodnie ze zdrowym rozsdkiem.
reasonably prudent person (lub reasonable person) obiektywnie
ostrona osoba fikcyjna osoba, ktrej hipotetyczne zachowanie wyznacza
standard naleytej starannoci przyjmowany w prawnej argumentacji w sprawach
o odszkodowanie za szkody wyrzdzone z winy nieumylnej.
redundancy dismissal (br.) zwolnienie za pracy w zwizku z redukcj
zatrudnienia rozwizanie umowy o prac z pracownikiem ze wzgldu
na likwidacj jego stanowiska pracy (am. layoff).
Registrar of Companies (br.) kierownik rejestru handlowego urzdnik
odpowiedzialny za prowadzenie wykazu spek z ograniczon odpowiedzialnoci
zarejestrowanych w rejestrze spek.
regulation zarzdzenie zarzdzenie stanowice nakaz stosowania si
do okrelonych regu lub zakazw.
rejection odrzucenie odmowa przyjcia oferty.
release zwolnienie zwolni osob ze zobowizania.
relevant market (ten konkretny, o ktry chodzi) rynek obszar, na ktry
mog by naoone skuteczne ograniczenia konkurencji. W analizach badajcych
konkurencyjno wyrnia si dwa rodzaje rynkw: rynek danego produktu
i rynek geograficzny. Ich okrelenie nastpuje w wyniku analizy rynku, na ktrym
dane przedsibiorstwo moe podnie ceny powyej poziomu uznanego
za konkurencyjny, a pomimo to nie sta si niedochodowym.
reliance damages odszkodowanie zwizane z poleganiem na zawartej
umowie odszkodowanie za szkody poniesione przez powoda w zwizku z jego
oczekiwaniami, e umowa zostanie wykonana.
remaindermen beneficjent pozostaoci majtku osoba, ktra nabya tytu
do tej czci majtku pozostawionego przez zmarego doywotniego uytkownika,
ktra nie zostaa przekazana spadkobiercom w testamencie.
remedy rodek ochrony prawnej rodek zapobiegajcy, naprawiajcy lub
kompensujcy naruszenie prawa.
respondent pozwany por. defendant.
restitution damages odszkodowanie restytucyjne odszkodowanie, ktre
jest rwne sumie pieninej, jak strona naruszajca otrzymaa na podstawie
naruszonej umowy.
right prawo (jako uprawnienie) uznane przez prawo i prawnie chronione
uprawnienie.
right of fair use (am.) prawo uczciwego uytkownika argument
strony pozwanej w zwizku z powdztwem o naruszenie prawa autorskiego
w przypadku, gdy zgoda artysty nie jest wymagana tak dugo, jak wykorzystanie
jego dziea jest umiarkowane lub mieci si w rozsdnych granicach (najbliszym
ekwiwalentem jest koncepcja uczciwego postpowania / uczciwej transakcji (fair
dealing) stosowana w W. Brytanii; jednake pojcie fair dealing jest bardziej
restrykcyjne ni doktryna uczciwego uytkowania (doctrine of fair use) przyjta
w USA i, aby obrona bya skuteczna, sposb uytkowania musi mieci si
w jednej z okrelonych enumeratywnie kategorii).
rights issue oferta nabycia akcji nowej emisji zgodnie z prawem
poboru oferta nabycia akcji spki nowej emisji skierowana do jej aktualnych
akcjonariuszy, w iloci proporcjonalnej do ju posiadanych przez nich akcji.
salaried partner wsplnik etatowy modszy wsplnik; osoba, ktra
jest wsplnikiem prawniczej spki osobowej, ale otrzymuje regularn pensj
zamiast udziau w zysku (jak equity partner).

Sale of Goods Act (br.) ustawa o sprzeday towarw ustawa regulujca

sprzeda towarw w W. Brytanii.
sale of substantially all assets zbycie wszystkich aktyww forma
nabycia, zgodnie z ktr sprzedawane s wszystkie lub praktycznie wszystkie
aktywa i pasywa.
sale by sample sprzeda na podstawie prbki sprzeda na podstawie
prbki dostarczonej nabywcy przez sprzedawc, dziki ktrej strony zakadaj, i
pozostae towary bd tej samej jakoci co prbka.
security zabezpieczenie rzecz zastawiona w celu zabezpieczenia
spenienia obietnicy lub spaty poyczki.
security agreement umowa o zabezpieczenie umowa, na podstawie
ktrej osoba obcia skadnik swojego majtku ograniczonym prawem
rzeczowym, ustanowionym na rzecz innej osoby jako zabezpieczenie wykonania
zobowizania.
security interest prawo zabezpieczenia wierzytelnoci prawo rzeczowe
nabyte na podstawie umowy lub z mocy prawa w celu zabezpieczenia otrzymania
patnoci lub wykonania zobowizania.
serve (a document on someone) dorczy (dokument komu) dorczy
komu dokument prawny (z ktrego wynika zazwyczaj konieczno stawienia si
przed sdem lub zastosowania si do decyzji sdu).
sex discrimination dyskryminacja pci odmienne traktowanie, polegajce
zazwyczaj na przyznawaniu przywilejw jednym i odmowie tych przywilejw
innym ze wzgldu na pe.
share consolidation (br.) konsolidacja akcji proporcjonalna wymiana
aktualnych akcji spki na mniejsz ilo akcji, o wikszej wartoci nominalnej
kadej z nich (am. reverse stock split).
share subdivision (br.) podzia akcji wymiana starych akcji na wielokrotno
nowych akcji w taki sposb, aby po wymianie akcjonariusze zachowali takie same
proporcje posiadanych akcji (am. stock split).
Sherman Act (am.) ustawa Shermana ustawa federalna w USA uchwalona
w 1890 r., ktra zabrania ingerencji w odniesieniu do wolnej konkurencji i zmierza
do ograniczenia monopoli i trustw. Jakakolwiek umowa lub rozwizanie, ktre
skutkowayby ograniczeniem handlu, s zabronione na podstawie tej ustawy.
shrink-wrap contract umowa na opakowaniu umowa licencyjna lub
umowne warunki, zamieszczone na zewntrznym opakowaniu danego towaru.
Konsument potwierdza akceptacj warunkw umowy przez otwarcie opakowania.
Czsto stosowane w przemyle oprogramowania komputerowego.
sic (ac.) tak.
single European market jednolity rynek europejski utworzony
na podstawie Jednolitego Aktu Europejskiego, ktry wszed w ycie z dniem 1
stycznia 1993 r.; trzon procesu europejskiej integracji gospodarczej, obejmujcego
znoszenie przeszkd w swobodnym przepywie towarw, usug, osb i kapitau
pomidzy pastwami czonkowskimi Unii Europejskiej.
small-claims court sd ds. drobnych roszcze sd rozpatrujcy
roszczenia z powdztwa cywilnego do ograniczonej kwoty pieninej.
sole practitioner prawnik prowadzcy jednoosobow kancelari
prawnik, ktry wykonuje swj zawd w formie jednoosobowej kancelarii.
solicitor (br.) solicitor [ze wzgldu na rnice systemowe nie zaleca si
tumaczenia anglosaskich prawniczych tytuw zawodowych na jzyk polski]
prawnik uprawniony do prowadzenia doradztwa prawnego i przygotowywania
dokumentw prawnych.
solo practice jednoosobowa kancelaria kancelaria z tylko jednym
prawnikiem.
solvent wypacalny zdolny do regulowania swoich dugw.
special damages (take: consequential damages) odszkodowanie
za szkody specyficzne dla danej sytuacji odszkodowanie przyznawane
za szkody bdce konsekwencj konkretnego czynu niedozwolonego lub
konkretnych, specyficznych okolicznoci.
special resolution uchwaa wymagajca kwalifikowanej wikszoci
gosw uchwaa w sprawie najwaniejszych decyzji spki (takich jak
zmiana umowy spki lub obnienie kapitau zakadowego) podjta na walnym
zgromadzeniu, zapadajca kwalifikowan wikszoci, zazwyczaj 75% gosw.
specific performance przymusowe wykonanie umowy sytuacja, w ktrej sd
nakazuje stronie naruszajcej, aby wykonaa swoje zobowizania umowne.
statute ustawa akt normatywny w formie pisemnej ustanowiony przez organ
ustawodawczy, jak np. parlament, w odrnieniu od prawa stanowionego przez
sdy.

S-W
Statute of Frauds ustawa o oszustwach ustawa stanowica, e niektre
rodzaje umw dotyczce na przykad gruntw, przyrzeczenia zawarcia maestwa
i sprzeday towarw o wartoci przekraczajcej okrelon sum pienin zostan
uznane za niewane, o ile nie s sporzdzone w formie pisemnej i podpisane
przez obydwie strony. Taka ustawa zostaa po raz pierwszy uchwalona w Anglii
w 1677 r. i suy jako wzr dla ustaw amerykaskich.
statutory forms formy ustawowe formy wymagane przez prawo.
statutory lien zastaw ustawowy ustawowe zabezpieczenie wierzytelnoci
powstaych ze stosunkw gospodarczych pomidzy dunikiem a wierzycielem.
stipulated damages odszkodowanie umowne por. liquidated damages.
subject matter przedmiot rzecz bdca przedmiotem wiadczenia umownego.
submit zoy (dokument) dostarczy dokument (w sposb prawnie
przewidziany) w celu podjcia decyzji przez inne osoby.
subscriber subskrybent osoba, ktra nabya akcje spki na podstawie umowy.
sui juris (ac.) swoim prawem zdolny wykonywa wasne uprawnienia.

10

takeover bid (br.) oferta przejcia zoona przez spk oferta nabycia po cenie
minimalnej pakietu kontrolnego akcji innej spki z prawem gosu (am. tender offer).
tangible chattel ruchomo majtek, inny ni grunt, ktry mona dotkn
lub poczu fizycznie.
target cel spka, ktra jest przedmiotem prby przejcia.
tax lien zastaw podatkowy zastaw powstay z mocy prawa na majtku
dunika w wyniku zalegoci podatkowych.
tenement nieruchomo dzierawiona majtek bdcy przedmiotem
dzierawy np. grunt (prawo posiadania i uytkowania przez dzierawc gruntu
bdcego wasnoci innej osoby).
term of years czas okrelony ustalony okres, na ktry przyznano tytu
prawny do nieruchomoci.
termination of employment rozwizanie stosunku pracy zakoczenie
okresu pracy lub zatrudnienia.
terms and conditions of employment warunki i zasady zatrudnienia
okrelony czas, na jaki osoba jest zatrudniona oraz inne warunki stosunku pracy.
third-party beneficiary osoba trzecia jako beneficjent osoba,
ktra nie jest stron umowy, jednake z niej korzysta i przysuguje jej prawo
do egzekwowania tej umowy.
third-party beneficiary contract umowa na rzecz osoby trzeciej jako
beneficjenta umowa przewidujca przyznanie praw i obowizkw osobie
trzeciej, ktra nie jest stron umowy.
tie-in arrangement (rwnie: tying arrangement, tied arrangement)
transakcja wizana nabywca moe zakupi towar pod warunkiem
jednoczesnego nabycia rwnie innego towaru. Towar, ktry nabywca pierwotnie
pragnie naby jest nazywany towarem wicym (tying produkt), za drugi towar,
do ktrego nabycia jest zmuszony wraz z pierwszym, nazywany jest towarem
zwizanym (tied produkt). Transakcje takie mog dotyczy rwnie usug.
title tytu prawny prawo kontrolowania i rozporzdzania majtkiem lub
prawo wasnoci do majtku.
to the bearer of na okaziciela wyraenie oznaczajce, e kwota pienina
z weksla lub z czeku nalena jest kademu posiadaczowi takiego dokumentu.
to the order of na zlecenie wyraenie wskazujce osob, na rzecz ktrej
naley dokona zapaty kwoty pieninej z weksla lub z czeku.
tort czyn niedozwolony przez prawo precedensowe czyn niedozwolony
przez prawo precedensowe, popeniony w relacjach pomidzy osobami
fizycznymi, za ktry prawo precedensowe przewiduje odszkodowanie lub/i inny
rodek ochrony prawnej.
trade mark (br.) znak towarowy sowo, zwrot lub symbol stosowane przez
producenta lub sprzedawc w celu odrnienia jego wyrobw od innych wyrobw
(am. trademark).
trade secret tajemnica handlowa receptura, metoda, procedura, itp.,
ktre s utrzymywane w tajemnicy i wykorzystywane wycznie przez jedn firm
w celu utrzymania przewagi konkurencyjnej.
trade union (br.) zwizek zawodowy stowarzyszenie pracownikw
utworzone dla wspierania wzajemnych interesw w zakresie zatrudnienia,
np. czas pracy, pace, warunki itp. (am. labor union).
trainee solicitor (br.) aplikant solicitorski osoba odbywajca praktyk
u patrona, wymagan dla zdobycia uprawnie solicitora. Jest to drugi etap
do uzyskania tytuu solicitora (nastpuje on po ukoczeniu kursu praktyki
prawniczej (Legal Practice Course), a ostatnim etapem jest pomylne ukoczenie
kursu zawodowych umiejtnoci Professional Skills Course).

transfer przekazanie przekazanie lub przeniesienie rzeczy lub prawa

na inn osob w jakikolwiek sposb.
tribunal trybuna ciao posiadajce uprawnienia sdowe lub quasi-sdowe.
trust zarzd powierniczy konstrukcja prawna stosowana wobec odoonych
rodkw pieninych lub majtku danej osoby lub spki, zarzdzanych na ich rzecz
przez inn osob lub spk. W USA trusty s poczeniami przedsibiorstw
w celu uzyskania pozycji monopolistycznej.
trustee powiernik osoba, ktra posiada co w zarzdzie powierniczym
sprawowanym na rzecz innej osoby.
trustee in bankruptcy syndyk masy upadoci osoba wyznaczona
do prowadzenia spraw upadego.
trustee in sequestration zarzdca sekwestrowy osoba wyznaczona
do prowadzenia spraw zwizanych z majtkiem innej osoby do momentu ustalenia
przez sd prawa wasnoci do tego majtku.
trustee under a deed of arrangement zarzdca w ramach ukadu
z wierzycielami osoba upowaniona w ukadzie z wierzycielami do prowadzenia
spraw majtkowych i spraw osoby niewypacalnej w okresie spaty dugw
i zaspokajania roszcze wierzycieli.
trustee under a trust of deed powiernik tytuu wasnoci nieruchomoci
osoba, ktra jest w posiadaniu tytuu prawnego do nieruchomoci innej osoby,
ktra zastawia t nieruchomo jako zabezpieczenie poyczki.
trustbuster (am.) urzdnik do walki z trustami osoba, ktra zwalcza trusty
antykonkurencyjne; czsto jest to urzdnik wadz federalnych.
ultra vires (ac.) przekraczajcy kompetencje nieupowaniony, osoba
wykraczajca poza udzielone jej uprawnienia.
unauthorised use nieuprawnione wykorzystanie sprzeda, udzielenie
licencji lub inna transakcja z zakresu praw autorskich, zwaszcza w celu
osignicia korzyci majtkowej, przeprowadzona bez upowanienia osoby
posiadajcej prawa autorskie.
undertakings (br.) przedsiwzicia (gospodarcze), przedsibiorstwa
przedsibiorstwo, spka lub grupa spek (am. business, firm lub enterprise).
unfair dismissal bezpodstawne zwolnienie niesuszne rozwizanie
umowy o prac z pracownikiem. O kwalifikacji zwolnienia jako bezpodstawne
decyduje odpowied na pytanie czy pracodawca zwalniajc pracownika dziaa
w sposb obiektywnie uzasadniony.
Uniform Commercial Code (UCC) (am.) jednolity kodeks handlowy
ustawa harmonizujca przepisy o sprzeday i transakcjach handlowych
we wszystkich stanach USA.
United Nations Convention on the Contracts for the International Sale
of Goods Act (CISG) Konwencja Narodw Zjednoczonych w sprawie
umw na podstawie ustawy o midzynarodowej sprzeday towarw
konwencja Narodw Zjednoczonych ustalajca zasady obowizujce w umowach
midzynarodowej sprzeday towarw.
usufruct uytkowanie prawo uytkowania przez okrelony czas rzeczy
bdcej wasnoci innej osoby, ktra pniej ma by zwrcona wacicielowi
w stanie niepogorszonym, za wyjtkiem zuycia bdcego nastpstwem
prawidowego uytkowania.
versus (vs. lub v.) (ac.) przeciwko.
vertical merger fuzja pionowa poczenie dwch lub wicej firm
dziaajcych na rnych poziomach ekonomicznego acucha produkcji
i dystrybucji, na przykad producent i dystrybutor.
vest przyzna 1) przekaza komu peny tytu wasnoci, 2) przekaza
osobie natychmiastowo skuteczne stae prawo.
videlicet (viz.) (ac.) mianowicie.
voluntary liquidation (UK) likwidacja dobrowolna zakoczenie
dziaalnoci gospodarczej spki na podstawie uchway wsplnikw spki (am.
dissolution lub winding-up).
warranty of title gwarancja tytuu prawnego gwarancja, e sprzedawca
posiada tytu prawny do sprzedawanej rzeczy oraz e rzecz ta nie jest obciona
zastawem lub innymi obcieniami poza tymi, ktre zostay ujawnione
i e przeniesienie tytuu wasnoci do rzeczy jest prawnie skuteczne.
winding-up likwidacja proces zakoczenia dziaalnoci gospodarczej
poprzez uregulowanie zobowiza oraz podzia lub sprzeda aktyww.
writ wezwanie dokument informujcy dan osob, i bdzie bra udzia
w postpowaniu sdowym i zawierajcy instrukcje, co ona musi zrobi.
written resolution pisemna uchwaa wyraone na pimie owiadczenie
woli lub opinia ustalona na zgromadzeniu.

Plac Przymierza 6
03-944 Warszawa
Tel/Fax (0 22) 826 97 49