KAAYAlOY

APMONIKHN
I I A

LAUDII

'.

PTOLEMiEI

HARMONICORUM
L I R I

TRES.

Ex odd- MSS, Vndecim, nunc ffimum Grace editut.

JOHANNES WALLIS, SS. TH. D. Geometrie Profeflor Savilianus

Oxonu , Regis Societatis Londtni Sodalis, Regiazque Majeftati Sacrisj
Receniiit, Edidic, Verlione & Notisilluftravit, & Audarium adjecit.

X O N I I,
E

Theatro

Sheldoniano,

An. Dom.

16S2.

I M

CAROLO

D.G.

Anglle,

Scotia, Francia & Hiberna

Reg, &c.

Vitam Longam & Felix Imperium,

Rex

Augustissime,

CUM

Authorem optimum, Claudium

Pto-

lemseum (Regiis aufpiciis non indignum)

Harmonica fcribentem,fua ipfius lingua, primus
in lucem profero :
ptimo,

Eccui potius, quam Regum

nuncuparim?

Latuit liber ille defide-

ratiffimus (ea materia? vifa eft obfcuritas) in Bibliothecishaclenusprivatis; publico caruit. Tum
demum omnium oculis fe committit,

cum Ve-

ftro,tanti Principis,lumine perfundi fperet. Cur

ego ilium ederem, fuait, tum ipfius Viri autoritas, tum Muneris quo fungor ratio.

Quippe

Henricus Savilius Eques (duorum, in Academia

Veftra Oxonienfi, Mathefeos Profeflorum munificus Inftitutor, Vi ripfe caetera docliffimus, &
in

Mathematicis

prxiertim peritus,)
a

Profeffori bus

foribus fuis, inter alia , Harmonica fimul curanda

diferte commendavit : Neque ego, ex Vete-

ribus Harmonicis, potiorem habui

quemquam,

Ptolemaeo

& publico confpectu digniorem.

CurMajeftati Veftr aufusfim offerre, id fecit

maxime, ut fentiat Rex Optimus, Nec in Acade
mia fu Profeflores pblicos officio fuo penitus
deeife; EtSocietatemRegiam Londini, ab Ipfo
conditam, (qui bus me accenferi in laudem duco,
quorumque monitis promptior opus hoc fufceperim,) promovendis artibus fedulo invigilare.
Hoc demum, Clementiam V eftram fupplex veneror ; ut Radiis Veftris, Autor, fplendeat illuftrior; & fub Umbra Veftradelitefcat, Editor,

Rex

Serenissime,

Majeflati Ver<e

Humillime Subdittn

ist devotifsimus Cliens,

Johannes

Wallis.

Ad Le&orem

PRiEFATIO

ANtequam ad Ptolemaei textum accedo ; pauca monendus eft eruditas

Ledor, de operis noftri inftituto.
Ediderat, jam ante annos quafi triginta, ( laudando opere ) Vir Cl.
Marcus Meibomius, Veteres Muficos , Ariftoxenum, Euclidem, Nicomachum,
Alypium, Gaudentium, Bacchium, Ariftidem, ( Graecos ) & ( Latinum ) Martianum Capellam. Pollicitus itemvidetur (fi res faviflent) Ptolemaeum, & Bryennium, ( nefcio an & Porpbyrii in Ptolemaeum commentarios. ) Sed hos lti
mos nondumconfpicimus; eque jam expedandos audio, (propter, quod viris
eruditis faepe contingit, rem anguftam dornt. ) Cum itaque, prae caeteris, Ptolemaeum defiderarent viri dodi ; ( qui Graece nunquam hadenus prodiit ; & quidem.
Latine, itaut videatur potius XxMbpint % ut UJiA/thQr' ) animum induxi ( amicis aliquot, viris dodis, id flagitantibus ) hujusitem, ex Codd. MSS. editionem curare; adjedis fimul Notis quibufdam, quae tum ad authorem hunc, tum
ad Harmonicam ipfam illuftrandam, lucem elTent allaturae. Qua in re, quid praeftiterim, paucis erit exponendum.
Codices quibusutor> funt omnino Undecim , Manuicripti Graeci ; ( praeter
Gogavini verfionem Latinam ; ) quos literis ABCDGIKMSVO defigno.
A & B, funt manufcripti Graeci, pulchre defcripti ; in Archivis Bibliothecas
Bodleianae ( Oxonii ) repofiti; Num. 164& 167, Qui fuerant olim InfigniflimiEquitis Henri ci Sdvilii; qui duorum fimul Collegiorum illuftrium Praefedus
erat; nimirum, Mertonenfis ( Oxonii) Cuftos, & .Etonenfis (prope Windeioriam ) Praepofitus. Vir tum alias eruditiffimus , tum Matheleos fpeciatim &
Graecae literaturae peritiffimus : Duorum item Mathefeos (in Oxonienfi Academia)
Profeflbrum , munificuslnftitutor. Hos ille, credo, ante annos plus minus 60,
five ex eodem Codice Vaticano ( aliove in Italia ) deicribi curaverat am
bos; five (quod ego potius exiftimo) inde,codicem j atque, ex hoc, alterum
A. (Eo animo, ut alterum Bibliothecae Bodleianae donaret, alterum Bibliothecas
Mathematicae, fe inftitutae in ufum Profeflbrum fuorum: fed, errore aliquofadum eft, ut jam utrumque occupet Bodleiana. ) Quod enim uterque fuerit ex eo
dem fonte, non eft ut quilpiam dubitet qui eos inter fe contulerit : quippe raro
admodum inter lb differunt, idque (ut facile conjicias) fcriptoris mendo. Quod autem A fuerit ex decriptus ( non contra, ) ideo conjicio , quia
voculam aliquando in reperio, quae in A deeft ; non contra : & ( cui maxime
confido) quoniam in B, pag. ijd.reperio fcholium interlineare [feil, ^^*-^-] Savilii manu adferiptum ; pro quo, in A, [ 6><- J in textum
irrepfitj atque alibi aliquoties non abfimilia. Utcunque fuerit, hos duos inftar
unius habeo ; & fieubi in A manifeftum mendum fit quo diffrt, Ledorem
eo morari non foleo ; altem raro.
, eft tertius Codex Bodleianus , inter libros Baroccianos repofitus, Num.
124. Qui, cum Baroccianis reliquis, erat ex Bibliotheca olim Barocciana, ante
b
quin

P R F A T I .
quinquaginta annos Venetiis hue advedus, ex Munificentia Honoratiffimi Guilielmi Comitis PembrochtA, Academias Oxonienfis tunc Gancellarii. Qui quidem,
uti ex charta, ex modo compingendi , ipfaque fcriptione ( clamo cilicct , non
penna leribitur , ) & charaderum forma conjicio, ex Grxcia fuerat comparatus;
eftque omnium quibus utor antiquiffimus.
G & I, habeo itidem inftar unius. Fuerat utique I ( ut ex adferipto mcmoriali
liquet) Gutlielmi Laud, Archtepifcopi Cantuarienfis, & CanceUariiVniverfttatis Oxa*
tttenfis , Anno Domini 1638. atqueabillo donatus Collegio Jobannenji Oxonix:
Ex cujus Bibliotheca (favoreViri egregiedodi, Gutlielmi Levitiz., Dodoris in
Medicina, & Grxcx Linguae Profeflbris Regii , ejufdem Collegii Prxfidis digniffimi,) ucendum accepi: eftque liber pulcherrime decriptus, (utut non magna
antiquitatis, ) atque ex exemplari non malo. G codicem, Thoma Gale, ( Sacras
Theologix Dodore ; & Scholas Paulinx, Londini, Prxfedo dodiffimo, ) mutuatum accepi: qui fuerat, uti intelligo, ex I ( cdice Johanncnfi ) ante non mul
los annos decriptus. Quapropter ubi (feriptoris mendo) ab I diTentit, Ledorem eo morandum non cenfui.
Codici I, paffim adfcripta erant ( indeque in G tranferipta) fcholia (par
tim marginalia, partim interlineara, ) incerto authore, ( quae in uum ufum forte
codici fuo adcriperat nonnemo, ) ed qux fine magno damno abefe poflunt j
quae omittenda cenfui. Similiterque,nonnunquam, in codicibus ABC.
codex, quis fuerit , aut cujus ; nefeio. Sed illum vol, quilquis fuerit, cum
quo collatus fuerat codex I ; indeque, ad hujus oram, adfcriptx variantes lecci
ones. Quae quidem non raro, nec emper tamen, Codici confentiunt.
S, itidem, Savilii fuerat ; & in Saviliana Bibliotheca Mathematica confervatur. Sed mancus eft utpote non ultra primum librum pertingens; & vixdum
ad ejus finem.
Codices V O, pulchre deferiptos, ex Eruditiffimi Viri D. Ifaaci Vofti Biblio
theca ( ultro communicantis ) utendos accepi; ( quibus itaque affignabam Vofiani nominis literas primores duas;) fed fero ; nempe poftquamad cap. 12. lib. 2.
pervenerant operae. Hinceft quod in notis meis, ante caput illad , eorum nul
la fit mentio ; fed ab iftius tantum capitis initio ad libri nnem. Contuli tamen
utrumque cum fchedulis ante impreflis j ( eorumque variantes lecciones, nequid
deefe videatur , ad calcem conjeci : ) vix ullam autem in illis variationem noftris comperio, ( qux alieujus fit momenti, ) quam non ante notaveram ex reliquorum Codicum aliquo. Et quidem Codex V, ( qui videtur duorum vetuftior;
decriptus, utad calcem innuitur, anno 1447,) Barocciano Cante memorato
ubique fereconfentitj ut non fit dubium quin uterque fuerit ex eodem aliquo
derivatus: Et Codex O, fimiliter confentit cum I cdice ( unde & G deferiptuseftj) habetque ad oram eafdem fere variantes lediones adicriptas , quas ante
ut ex deferiptas memoravi ; ( nifi quod, harum aliquas, Codex O nonnunquam
in Textum reeipiat : ) ut nequedubium fit quin hic ex eodem cum I fonte fuerit
derivatus: Sed fcholia qux dixi in I 8c G confpici, non hic habentur
Tandem incidebaminD Codicem; qui eft inter Baroccianos , Num. 4i.(cui
itaque affignavi literam D, ut cum reliquis Bodleianis ABC cenferetur : ) eftque
Porphyrii Commentarius MS. in horum librorum partem aliquam; ( nempe
principio, ufque ad finem Capitis 7, b. 2. ) habetque fxpenumero Ptolemxi
textum (eouique) membratim infertum, ( prxfertim in primoribus capitibus. )
Sed nimis fero deprehendi ; nec antequam ad Ptolemxi poftrema duo folia per
venerant

P R JE F A T I .
vnrant \ ut nihil inde auxilii acceperim in editione adornanda. Va
riantes tarnen lediones in Ledorum gratiam inde depromptas, (quotquot alicujus momenti viderentur; nec erant manifefta icriptoris menda, qualia fuere
plurima ; ) ad calcem cum reliquis ( inter Addenda) conjeci. Eaque in duobusialtem Codicibus, Bibliothecis Bodleians & Saviliana; deftinatis, (& fiquid porro
mendandum fit, ) luis in Iocis infcribenda curabo.
Poftremo omnium, (dum, Addenda ipfa, fub prelo erant,) incidebam in
Codicem M, Collegii Magdalenenfis Oxonii ; quo Porphyrii Commentarius, mo
do memoratus, habetur: indeque depromptas, quas Ptolemaei textum fpedant,
Variantes Lediones, ad Calcem etiam ( cum reliquis) inter Addenda conjeci. In
quo etiam Codice (ut & in Bodleiano quodam) habentor Manuelis Bryennii
Harmonica.
In Codicibus, quosdixi, Grcis invicem conferendis ; ea ufus ium diligentia,
ut credam me vix quicquam, quod alicujus fit momenti, omififl.
Ubi codices inter i variant, earn plerumque ledionem fequor, qu potior
mihi videbatur ; ira tarnen, ut, ubi ferri poflet utraque, plures aliquando fequor codices, licet pauciorum ledio magis placeat.
Sic, verbi gratia, inipfolibri primi titulo, malim^f w iei* -ri <afa-nr fed, cum
ea efict unici codicis ledio, ( quippe codicem V tune non videram,) reliquos
fequutus fum/ quibus dunta-xat t-n/ habetur. Et fimiliter in fequentium librorum titulis , & librorum epilogis. Sic pag. 89. lin. penult, pro (va m^.
',) , in folo legeram /
jntp OfMhoyxttttaiv , forte
redius , fed eodera fenfu ut reddendum fit , Atque bit etiam fupponimus fea
poulamus , ( eorum qua apud omnino omnes in confeb funt ) bac ( duo ) duntaxat; Nimirum, Dia-teffaron confonantiam rationem fefquitertiam continere; Tonum
vero, fefquioavam. Sed non mala eft reliquorum ledio, ea duntaxat qua apud
omnes in confeffo funt. Sic p. 10. /. 26. in codicum uno aut altero animadverteram
w accentu acuto notatum ; quafi Interrogativum fit, adeoque fie reddenda fit
ea claul'ula, Ecquidenim, cum pereuione, commune e qualitatibus maxime fenfibilibus ; puta Odoribus, & Saporibus, & Coloribus, ( nempe, quas vocant Logici Latini, Qualitates Patibiles,) & credo redius: Non autem tunc animadvertebam
(quod iterata infpedione comperi ) hanc plurium eife Codicum ledionem. Sic
pag. 158. 1. 13. retineo nur X'?0**, quod fic habetur in plerifque Codicum, pro
pter xjHP fed potior ledio videtur unici codicis n>h yjp. Volunt utique
Grammatici, fmininum %, fieri in Duali numero mafeulinum. Item pag. 61.
1. 8. habetur (in omnibus codicibus) * -n hy* p-rorri me pro quo relcribendum putaverim, xnSiv, ri a>k, w nifi quod alibi apud ilium oceurrat aliquoties tmii ti, quafi nihil quicquam.
Variantes autem lediones ubique fubjicio, ut cuique liberum fitfuamoptionem facer. Idque tam religioe feci, ut metuam potius ne nimis cenfear curios, in minutulis adntandis, quae aut nullius fint momenti , aut fin t manifefta
menda.
*
Id autem faci potifimum , in paragogico , poft & /, ante confonam , pra
ter morem. Quod fiepius, in Codice praefertim S, obervo : ut penes Criticos
relinquam, an ea non fit verior ledio , utut illud y nunc dierum foleamus omittere.
Similiter, -nr, -, (aliaque ejumodi, ) etiam in Neutro genere, ut potiorem ledionem fa;pe retinco ; quoniam id in plerique codicibus lie, ut plurimum,
reperio: & eft ex ufu Attico.
b 2
Noto

P R M F A T I .
Noto tem, praefcrtm in cdice, 01 pro, & pro x, item w pro e/r aut >
& a pro , & hujuinodi plurima, item pro fi, & vice verfa ; non quod ea non
putaverim manifefta mendaj ledutexemplo oftendam, quam in his labi proclive
fuerit, ea state, atque ibi locorum, ubi au, m, ,
/, v, 4. promifcue fere prolata
fuerunt, ut<vel: item , <L &c. ut av, ev, aut af, ef: ut non mirumtiiid
in aliis codicibus MSS. faepius reperiatur.
Alia tarnen minutiora funt, qux utut aliquando notenturi non tarnen operse
pretium putaverim, id Temper facer. Ut puta, in ' aut <' ante vocalem, item
fuir //ti' /M7i, afi
& qua; funt hujufmodi; in quibus, fi Codices confentiunt, illos fequorj fi difientiunt, aut plures fequor, aut judicio utor meo ; ta
rnen his leftorem femper detineo. Si tamen, vel punctum interveniat, vel emphafis aut alia caufa moram in prolatione fuadeat, malim ( fi codices permittunt ) in
tegre fcribere quam per Apoftrophum.
Idem fere dicendum eft de vocum Encliticarum accentu ; vel retento, vel inclinato, vel penitus miffo; putaA" fo', vel ' , vel Jf %b\ &qucefunt hujufmodi: qua in re tum plurimum variant codices, tum magnam fibifolent fcriptoreslicentiam indulgere, feu pingendi, feu non pingendi ; &, fic, aut iecus. . Ego
itaque, in tantillo negotio ( praefertim nifi emphafeos ratio hoc aut illud fua
deat,) codices ubi confentiunt fequor; ubi difterunt, arbitrio utor meo ; eque
admodum folicite, ne nimis curioiis videar inrenihili: Permiflb interim aliis
judicio fuo, fiquando fecus fadum malint.
Idemintellige, de vocibus, quae nunc conjunctim, nunc feparatim fcribi folent, & quidem. pro cujufque arbitrio: ut t 7%
ix. tv ixtv, A' <&W, (m "
/A, toW i mio\\ toi $ Cr nijafy, lp" 'any iiiaw, f| oyjii i^OfyJHf, \ p'is-, at %r
P7JW, TVT i -', ', y'hyvY, & multis aliis: in quibus eam criptioneni
fequi fum conatus quo plerique codices plerumque inclinant, ita interim ( ut
plurimum) ut mihi conftans fim, (eafdem voces eodem modo icribendo,) nec
admodum fcrupulofe tamen; praefertim fiqua ratio aliud uadeat; puta, ,
ubi fignificat fcilicet, nimirum, &c. fed n, pro liquet, feu patet quod, &c.
Similiter, in / fubcribendo, aut non fubfcribendo, ( pra:fertim in quibufdam
temporibus Modi Subjundivi, ) ubi etiam peritiffimi five Critici fiveTypographi neque inter fe, eque fibi emper, conientiunt.
At, in compofitis }> ut
&c ; (pro w r, hsh r, &c)
omittere foleo ; turn quod in hoc quafi perpetuo conintianc Codices ; tum quia
Radulpbus Wintertonus (harumrerum valdecurioius) in Notis fuis ad Minores
Poetas, Cantabrige olim editos, (nec fine ratione, ) id faciendum contendit:
Quoniam, verbi gratia, in 9 i.<, non tarn dicendum fite* &i (per Cr/) in *
longum coalefcere ; led, extrito prius / ( per Tblipn, ) coalefcere demum & i
(per Cran) in vocalem longam. Nequc retinendum efle extriti /veftigium:
quippe cum, quod fubfcribitur, reputandum fit eo pofterius cui fubfcribitur ;
neque poflit intermedium /, reputari toti longo (ex & -< conflato) pofterius;
non poterit, per iiibjedum /, infinuari. Secus autem fi habeatur / in pofteriori
diphthongo, ( ut quod caeteris coalefcentibus lit pofterius. ) Adeoquc (cribendum yj> pro r , fed
Pro
Quae quidem non fine ratione di funt. Nec
tamen Quippe, fiquis contrarium malit, regeri pollet ; Quemadmodum, i quod fubfcribitur, pofterius j ita, qui fuperlcribitur, Spiritus, prior cenfendus eft, quam cui adicribitur vocalLs. Cum igitur, in x pro 19 , Spiritus
afpiratus, utut pofterioris vocalis 0 proprius, (adeoque coalefcentibus intermedius, )

P R F A T I .
mdius,) fupracribjtur vocali a> ( ex * & s conflatae j quafi u-tramq; prxcederet :
Sariter & ( intermedia ) vocalis , eidem lubfcribi poflt, utut non utrifque poerior. Sin dicatur non y ( per fnpralcriptum fpiritum, ) ed yj>, per Apoftrophi notam ( ut contra&ionis indicium ) fcribendum : At faltem afpiratio confonae ^, (ex * fa&x , propter afpirationem vocis , ) totam vocalcm a pneeedit, ex * & o conflatam. Adeoque, ut Ipiritus (intermedins) prfigi, iic
( intermedia ) vocalis luffigi poterit ( fi ita videbitur ) vocali, extremarum craftfacts: Metathefi non abfurda. Cum Wintertor.o cntit, multo antiquior ( utpote
fub Augufti tmpora ) Tryphon Grammaticus ( filius Ammonii, qui Ariftarcho in
Schola Alexandrina uccelit; quod nott ex Varrone ServiusMS. de odio part.,
orat. in Bibliotheca Coll. Magd. Oxon. ) in excerptis mfi %tw ( apud H.
Stephanum, & Scapulam.) Quippe (uva^^e.-eponens,) ex ;, per tblipfin & crafitt
factam dicit *y. Ut ferius eeeperit hoc iot.i fubferibi, poft Tryphonis tmpora.
Ob fimilem rationem ; in Aorifto tpna ( pat, <, ) & horum fimilibus, de
quibus variant Authores,accuratiflimiq;Typographi, (nunc tpna per iota fubl'criptum, nunc abi'que illo ** fcribentes;) ego dlud iota potius omittendum cenleo ; quoniam iota Prxentis <pam, jam ante fuerat deperditum in Futuro >,
quo (nonPraelnte) Aoriftus immediate formatur. Similiterque ^, i**?uivt>fy
potius icribo, quamHp7ai, \*$**' quoniam in Futuro Activo \ (five ab
ftt'pa fit, five ab |) iota non habetur; adeoque in ;", i*p, &
;7, |*, i~it?f<*y&, & horum fimilibus.
In aliis voeibus, ubi deeft in hiscodieibus iota fubferiptum ( quod faepenu me
ro contingit, ) fuppleo ex analogia linguae. Idemque intellige de .accentibus fi
ve omiffis, five perperam pofitis, aliifque mendis graphicis.
Nec tarnen fufeeperim, fic omnia in tuto elfe ; quin, vel mea, vel typothetarum incuria, nonnunquam fit erratum. eque mihi quidem Temper latisfacio.;
Verbi gratia, in voce rhoy, (qua; i^pius recurrir,) codices ( tantum non invitus) fequor. Quippe, apud Euclidem (harum rerum magiftrum) lepara*
tim lcribi deber puto j a>ok, hoc eft (utexPlatone interpretatur Hen. Ste*
phanut ad vocem ^, ) et'r r aiiir &?. Eftque Adverbialiter ulurpatum;
(adeoque cum quovis calu, genere, aut numero j) neque memini an unquam
occurrat apud Euclidem }- Adjective ulurpatum ; necio, an apud Archimcdem aut alios Graecos Mathematicos, nifi cum nuperorum Typographorum
incuria id contigerit, quod non nego factum efle. Et quanquam non negaverim quin conjunctim lcribi pofiet ( ut S/oW , fur**, i~itf~x_ir, irm*r, aliaque innu*
mera;) cribendum tarnen tunc foret, otW>o (penacutum, non anteperracutum, ) quoniam in hujufmodi vocum ( non encliticarum ) connexionibus, retb
neri lolet accentus pofterioris vocis ; quomodo & vautnr, ayauipgr, feribuntur
( eodem Stephano referente, ad vocem r. ) Idem dixerim de <, quod ta
rnen ttrkmKir lcribi lolct. Vox xfi:cu (quae aliquoties occurrit) codicum alii
fcribere iolent xfttcu, alii <. Ego pofterius retineo, quod hie 1 abeam pro vo
cali longa; quippe horum Aoriltorum penltimas longas efie, docent Grammatici, etiam cum penltima Futuri brevis eft, ut fouva, tpa , tpxta. Contra vero,
HKi/rcti retineo, ubi codicum alii^focma habent ; quia fic lcribi folere video Infi
nitivos verborum in ya. Sed fingula prolequi, neque animus eft, neque opus.
Literas numerales, ubi occurrunt, nonnunquam in voces integras commuto ;
nonnunquam retineo: & quidem pro cardinalibus, linea reda fuperne notaras i
pro ordinalibus, virgula notatas qua pingi folet accentus acutus, (ficutiquein
b 3.
MSS.

 R F A T I .
MSS. notari faepe video : ) adeoque J)& , pro
mm ; fed &n y, pro ShniT(fli ar
que in aliis fitniliter : (ficubi alias occurrit, mendumeft:) in notis tamen (quoniam id imper apponcre, in Uteris minutioribus, typothetisincommodumfore
deprehcndi,) lineolam iuperne ponendara omifimus, led quam Ledor quafi appofitam intelligat.
Interpundiones quod fpcdat; cum fuerint faepenumero, ( in omnibus his codicibus , ) vel , vel perpcram pofitae, ( adeoque, aut nulli ufui, aut etiam
incommodo , futura; ; ) eas pro arbitrio immutandi librtate ufus fum, & fic reftituendi, ut (quam potuerim ) lenfui dilucidando maxime inerviant. Quae
quidem non parvi laboris res erat: Quippe in locis innumeris, ubi interftinclionum punda vel omnino deerant , vel ( quod pejus eft) erant perperam &
<onfule pofita ; haud facile conjedu fuit ( praefertim in longioribus fententiis,
& spA'ft? plenis, mendifque fimul catentibus ) quo quodque repiciat, quibufque cohaereat.
Cumque alii aliis interftinguendi methodis utantur j fit autem plane difficile
certas huic negotio leges figere, quin judicio multa permittenda int: ne tarnen
nulla cum ratione fecifie videar, G forte aliter quandoque, quam vellet alius, feierim ; quid mihi hac in re propofuerim, paucis dicendum cenfiri.
Integras periodos, plena diftindione (quam vocant) claudendas efle, non eft
qui dubitet ; & quidem lquente, utplurimum , litera majufcula; faltem niii
nova ententia, prascedenti uffixa, eidem fic adhaereat ut inde quafi ufpenfavidatur; quo cau, fequens minufcula monet ut fenum vixdum perfedum ceniamus, faltem minus perfedum quam mox futurus fit.
Ubi autem periodus in plura membra diftribuenda venit, atque horum forte
fingula in plures claufulas, ipfaeque in plures partculas, autetiam porro adhuc
iubdiftribuendum fit, (quod hic, in Graeco textu, laepenumero contingit: ) conatus fum, primae diftributionis membra, majori pundo diftinguere; horum clauiulas, minori; harumquc partes, adhuc minori ; & fie porro , quatenus per
pundorum penuriam licuit : ut pundum majus, ubi occrrit, retrofpedum innuat ultra ea quae ante fuerant minoribus pundis diftinda ; raroque occurrat
( nec nifi coade ) inter claufulae partes aliquas, major interftindio, quam fuerat
in iftius claufulae principio.
Majus autem pundum reputo, Colon, quam Comma; illudque cum majucula
fequente, quam cum fequente litera minufcula; in Latinis item ( id non in
Graecis ) aliud folet, Colo & Commati, pundum interponi ( quod illo minus fit ;
hoc, majus ; ) quafi ex utroque mixtum ; omnium autem maximum eft Periodus,
nifi cum (praeter hujufmodi punda) Paragraphorum, Sedionum, aliarumque
hujufmodi majorum diftindionum, uius eft.
Ob hanc , quam dixi, caufam; quando vox communis ad duo, plurave,
(pundo diftinda,) referenda venit; (five antccedat, five fubequatur, vox ea
communis;) pundo itidem aliquo feparare foleo ( fecus forte quam faciunt
alii,) ut, adurrumque, vel fingula, referendam efie, ftatim oculo pareat.
Item, ubi propofitionis ( ut loquuntur) iiibjedura , aut praedicatum, (aut
aliud horum fimile, ) pluribus confit vocibus, quae tamen omnes ut unus termi
nus habcntur, commate non raro claudo (aut etiam duobus commatis interpono,) ut, quoufque pertingit, ftatim perientiatur.
Idem faci (commatis utique funt uius plurimi ) fiquando iubambiguum fo
ret num vox aliqua cum prcecedcntibus, an (ubicqucntibus, cohaerere cenlenda
fit ; quippe, fic interjcda virgula, tollitur hefitatio.
Nequc

P R F A T I .
eque me turbat, quod, hoc fado, intercdt forte pundulum f'quod'reft
giuntaliqui) interCalum ( ut loquuntur ) Nominativum, & Verbum : Quippe, cum jamdudum receptum fuerit, Articulum o, v, interjeda virgula, Conjundione in diftinguere , ( & fimilirer, ob eandem caulani, o, 71 & n, n, ab Adverbiiso7, 77: ) multo magis id licebit, fiquando dubium fit, hucanilluc, vox
integra fit referenda.
Idemque facio, nonnunquam, ubi Emphafis (aut tale quid) fuadeat, utvox
aliqua diltinde-, &cumjnorj, proferatur; ( ut, verbi gratia, ubi vox aliqua deflniend venit; quippejam, turn Definitum, turn Detinitio, eft feorfim perpendenda : ) Cum enim primus praecipuufque Commatis ufus fuerit, prolationis moram infirmare; ubicunque, clarior intellcdus, hujufmodi moram poftulat, non.
refugiam ego ibidem virgulam interponere.
Ob eandem cauam; ubi deeft aliquid, fubintelligendum , aut tin > repetendum ex priori claufula, ad fenfum pcrficiendum ; defedum ilium foleo (&
folent alii ) commate fubinnuere.
Item; ubi, interjeda voce, au: etiam claufula, Syntaxis interrumpitur ; interjedum illud ( parenthefeos inftar ) binis commatis, hie illic pofitis, iecernoj;
ut fyntaxeos confecutio, hisexemptis, fiat manifeftior.
Eitqueapud alios item receptum, ubi interjedum non adeo longumeft, binas
comrnata, pro notis parentheleos, fubftituere; praefertim ubi alias foret, una>
parenthefis, alteri inl'erendaj qhod quamquam ferri nonnunquam poffit, elegantius tarnen cen fetur fic efle difllmulandum.
,
Parenthefeos item notas, in Latinis, frequenter adhibeo ; ut quae ( poft interjedaplura) oculum remittantad praecedentia, quibulcum quae iequuntur cohae
rent. Non autem, in textu Graeco ; quoniam, hae notae, in nullis horum (quibus utor) Codicum comparent ufpiam; funtque, ni fallor, ferius in communem ufum receptee, quam fcriptus fuerit textus Ptolemaei; poffuntque tutius
hic omitti, propter verfionem Latinam in conipedu pofitam.
Ubi autem has adhibeo; non, propterea, omitto punda reliqua ; led ea, utr
plurimum, ( nam & horum ibidem iuus ufus eft, ) ficadferibo quafi abefient illae..
Suntque haec potiffimura ad quae, in hoc interpundionis negotio, refpicerefoleo.
Sed pundorum penuria non permittit ut haec femper obferventur lingular
Nonnunquam etiam , fi i4 fieret , obrueret potius enum , quam illuftraret,
pundorum multitudo : Quo in cafu,quae tutius abefle poflunt, omittuntur; cumque omnia non poffimus obiervare, ad ea faltem (quod docent Medici) quae:
fortius indicant refpiciendum erit.
Tandem ( cum non fit operae pretium omnes iftiufmodi minutias icrupulofius
exigere) liquid vel mea vel typothetarum incuria erratum eft, (quod aliquoties fadum efie deprehendo, ) id interim, nec fiepe occurrere, nee tanti fore, fpero, ut fenfum perturbet ; & quod Ledor ipfe, non monitus, emendet facile..
In Schcmatiimis ; eadem fere librtate ufus lum : nempe, lupplendi, refecandi,.
immutandi. atque ad ufum noftrum accommodandi. Nam & hie plurimum va
riant Codices ; neque tantum ab aliis alii, fed & idem laepe iipfo ; cum eadem
chemata pluries fuerint repetita, aliis atque aliis formis ; (puta, cum prima delcriptio non placuerit, earn aliter atque aliter reformando conatus eft defcriptor
in meliorem ftatum red'gere. ) Multa etiam, fcholiorum inftar, adlcripta erant,.
quorum in textu Ptolemaei nulla erat infinuatio, neque ulla neceffitas, & quae
melius abefie poent
Tale.

P R F A T I .
Talc eft quod pag. 2. comparer fchema ; ubi non ea eft verborum difficultas,
in fchemate opus fit quo jntelligantur : Retinui tamen, quoniam in omnibus
Codicibus, ( led cum aliqua variatione, ) tale comparuit.
Aliaque pafm retinui, quae in codicibus comparcbant, utut ea textus non diferte infinuaverit, quae ad phantafiam juvandara facerent in rebus, obfeure aut
implicate traditis, clarius intelligendis.
bed Sc. eorum analoga, alia, quae videbantur deefle, fupplevi nonnunquam;
quandoideadem ratio vifa eft poftulare. autem, & quae horum funt fimilia, quae textus ipfe non indicat ; pro Scholiis habeas, per me licet.
Inaliis; quae per implexos femicirculos, aut arcus altem circulares, (qui mos
erat Veterum Muficorum,) defcriberentur nos Uncinis potius, idem defignantibus, deienbimus: ut quod typothetis foret commodius; praeertim ubi verba
forent fchematis inferencia.
Alia itidem commutavimus, ut poifit idem Schema tum Graeco textui, turn
verfioni Latins, pariter iniervire.
Quippe cum idem ichema ( in Textu & Verfione ) Uteris tantum mutatis, ite
rare, non videbatur confultum : Horum alterum videbatur faciendum ; Nempe,
vel retinendas efe Grxcas literas ( quae fchemati adferibuntur ) in verfione La
tina, ( quod feciff, in animo aliquando fuerat, nifiquod, praeter alia incommo
da quae nitorem ipedant,Latina forte ledums aliquando fit, qui in Graecis non fit
admodum veriatus : ) Vel ( quod fecerunt alii) Latinas literas in verfione fubftituendas, pro Graecis quae in fchemate comparent ; ( quod forte feciflem, fi ordo
literarum apud Latinos idem plane fuifiet qui apud Graecos ; quod cum non me
rit, obfeuritatem, apud alios fimili in cafu expertus, metuebam:) Vel denique
(quod potius videbatur) utrafque literas fchemati adferibendas ; quarum alterae
textui, alterae verfioni infervirent. Hocitaque fecutus fum, ne legentibus haefitandum aliquando foret, quae literae Latinae quibus Graecis relponderent.
Latinas autem Graecis accommodando, iecutus fum (quantum licuit) utriufque Alphabeti ordinem j Nempe fic ( ut plurimum)
ABCDEFGHIKLMNXOPRS

TV

Quippe fie (exceptis FGH, pro 3, ) Latinae Graecis aptiffime refpondent.

(fi tamen, in Graecis, occurrat r inter &
tum pro r , fubftituo, in Latinis, FGH.)
Haec autem ut facerem ; & vocibus item Graecis, fchemati inferendis, fuas iti
dem Latinas adcriberem ; aliter aliquando ordinanda erant ( confufionis vitandae caula) quam in fcriptis reperiebam fchemata; ita tamen ut textui pariter refponderent. Ubi autem exdem fere voces tum Graecis tum Latinis Uteris fcribendae forent j nunc has nunc illas omittendas cenui (cum alterae fufficerent : ) &
?uidem, incerto confilio, nunc Latinas retineo ( ut eis faveatur quibus Graecae
uerint minus perfpecbe ;) nunc Graecas, (quia textui potius in ferviendum vide
batur, quam verfioni ; ) nunc ( fi locus commode permitteret ) utrafque.
Latina Verfio, Antonii Gogaviut Gravienfis, Anno 1462 Venetiis edita ; quin
bono animo facia fuerit non dubito, & laudando conatu ; quam itaque depretiatum ire nollem: & excui'are malim quam (quod facit Meibomius in fua ad AriItoxenum praefatione) acriter pcrftringerc. Sed Graecae linguae peritia erat, ea
.state, aliquaato rarior ; (qua tamen ille mediocriter inftrudus erat; & bene
quidem

f R F A T I .
quidem pro ea aetate j ) & rarius adhuc, ut unus idemque Graeca fimul, & Har
monica Intelligeret : Codice item ufus videtur fatis depravato ; & quanquam
cum aliis ilium fe contuliile dicat, (qui forte non multo erant meliores,) judicio tarnen opus eft, in variantium ledionum potioribus eligendis : Sed & rem
ipfam quae agebatur ( quam obfcuram efle queritur & perdiffidlem ) haud fatis intellexifie vius eft. Non mirum itaque fi verfio ilia tum ubique obfcura fuerit &
perplexa, tum vero fjepius aberraverit.
Neceff itaque erat ut verfionem de integro novam adornarem, ( quippe, ea
quae fuerat, difficilior erat intelledu quam textus Graecus. ) Qua in re quid praeititcrim, qui noftram banc cum ea contulerit, facile perfentiicat.
Neque tamen cenfui, inNotis quas appofui, femper infinuandum, quando
& quam ob caufam ab ea recedo ; tum quia liber ille in multorum manibus veriatur, (ut poffit, qui velit, utramque verfionem invicem conferre;) tum quia
nollem (cum illud faepius faciendum effet) infultabundus videri occafiones
omnes aut captare, aut quaerere, criminandi. Ut qui confcius fim, quam non
fit parvi laboris, ex codicibus Manuicriptis ( depravatis ut plurimum, & ab imperitis librariis exaratis,) librum emendatum eruere. Laudandum potius putaverim virum bonum & non indodum, qui rem ita praeftiterit, ut jam, poft annos
plus centum, nemo hadenus repertus fuerit qui authorem optimum, ed depravatum, melius ediderit.
Ob eandem caufam ( quod Uber ille fit in multorum manibus ) neque adnotandum cenfui ( raro faltem, ) quando quo ille ufus eft codex noftris videtur
variafle (quod ex verfione non raro conjiciendum erat ) aut (ubinoftri variant)
cum qui bus borum confenferitj aut etiam numros apud illum vitiofos, hic
repetendos.
Id kltem notandum ; ut habent Codices finguli fu menda, fic erant horum
plurima omnium communia, ut certum fit atis effe antiqua & ab aliis in alios
codices tranflata : Prxfertim, quae numros fpedant; qui itaque non erant, nifi
calculo de novo inftituto, reftituendi. Quod igitur, per totum opus, & fado
opus erat, &fadumeft.
In Codicibus autem MSS. quae occurrunt, Lediones variantes fcrupulofius
appofui ; (quoniam illi font in pauciorum manibus : ) ut fiquis aliam noftra ledionem praetulerit, id ei liberum foret.
In verfione; non tamelegantiam fedatus fum ( modo non fit oratio barbara)
quam ut fenfus fit perfpicuus : adeoque Graecorum verborum ordinem, & ftruduram fyntaxeos, nonnunquam fic immuto, ut rerura connexio fiat manifeftior ;
& hyperbata, quantum fieri poffit, evitentur j aut interpundionibus, & parentheieon notis, leniantur; infertisitem ( ubi opus videbatur ) vocabulis, (diverfa
charaderum forma diftindis, ) quae obfcuras alioqui futuras claufulas illuftrent.
Id potiflimum prae oculis habens, ut, & rem ipfam perfpicue exponerem, & quam
potuerim, fidi interpretis vices implerem.
Notas autem quas adjiciendas putabam ( five quae verba Graeca, five quae rem
ipfam fpedabant,) mallem in imo margine fubjungere ( quam adcalcem conjicere, ) ut una cum Textu in coni'pedu effent.
Inter quas cum charaderes non alibi paffim ufitati, fuerant adhibendij ne quem
illi remorentur, hic eos exponendos cenfui. Nempe, -f eft Additionis nota
- nota Subdudionis ; X Multiplicationis ; & = nota ;
Majoritatis (feu majus quam-,) <- Minoritatis (feu minus quam:) Denique | (&

qua:

P R F T 1 .
.qua; hujs fimilia funt ) Divifionis indicium eft (puta,' numeri 3 per 2 divi
dend! ;) aut etiam ( quod eodem redit) Frationis feu ( ut loquuntur ) nume
ri Frafti nota (live lit, ut loquuntur, F radio propria, five impropria ; ) aut denique Kationis leu Proportionis indicium : ut fit ratio |, ea ratio quae eft nu
meri 3 ad 2; aut quae fit ab |=ij denominate, puta fefqialtera ; adeoque ra
tio \ idem eft ac ratio 3 ad 2. Atque in reliquis fimiliter. Quandoque etiam
Divifionem fic infinuo, 2) 8 (4; puta numerum 8, per 2 divifum, Quotientem exhibere 4. Rationum vero Compofitionem & Dilfolutionem infinuare foleo adhibitis Multiplicationis & Divilionis indiciis. ( Quippe Compo*
fitio quae dicitur rationum, fit invicem multiplicatis earum Denominatoribus leu
Exponcntibus ; ScDhTolutio, Denominatoribus fie divifis. ) Puta, ratio dupla
f, compofitaex fefquialtera & llquitertia *, fic infinuatur =- Itemque,
derationed, dempta ratio \, exhibet rationem|: quippe |) \ (\. Atque in
aliis fimiliter.
Poftremo. omnium Appendicem fubjunxi, de Veterutn Harmonica ad Hodiernam
fomparata. Ubi, fi non omnia, praecipua laltem (quae alicujus videbantur momenti ) in ordinem congeffi , quae hac de re, apud Veteres Muficos ( Ariftoxenum, Euclidem, Nicomachum , Alypium , Gaudentium , Bacchium , Ariftidem
Quintilianum, Martianum Capellam ) Meibomio editos ; Ptolemaeum item, &
(nondum editos) Porphyrium, & Bryennium, fparfim occurrunt; atque ex
Bothio, aliilque, nonnulla: Ut uno quafi intuitu, quae fuerit Veterum Har
monica, quatenus ea ad nos decenderit, ( fummatim tarnen ) perfpiciatur. Re
tentis fimul Graecorum vocibus, & formulis loquendi, ( quafi tot vocabulis artis ; ) &adnotatis Authorum locis unde funt defuropta. Quae quidem omnia
ita contuli cum hodierna Mufica, utquid utrique commune fit, utcunque fub
diverfis loquendi formulis, eruditus Le&or (hodiernx Muficae non ignarus ) fa
cile perfentifcat. Hoc utique, ad Veterum Harmonicam redius intelligendam,
utile futurum cenfui.
Nolim autem expectet Leftor, ut omnia hie pfomantur quae Veterum Muficam fpeftant (cujus, praeter Hawnonicam, aliae partes erant complures ;) nedum ut Inftrumentorum Muficorum, five Veterum, five Recentiorum, aut Conftruftio, aut Ufus hie tradatur, ( caeteraque quae ad Organicam aut Rhythmicam,
non ad Harmonicam fpe&ant. ) Quippe illud eft ab inftituto meo alienum ; ut
qui Ptolemaei Harmonica, turn edenda, turn quadantenus illuftrauda, lufceperimj
& , hac occafione , quae ad Mufices partem Harmonicam attinent. Inter hos
itaquecancellos me continui : caetera permiifurus aliis.
Atque haec iunt quae de Editione ncftra , monenda videbantur. Pridie Ca
lendas Januarias-ineuntis Anni, Chriftianae, M. DC. LXXXII.
i.

Joannes Wallis.

Errata.
Praeter ea quae Addendis immifcentur pag. 27 j. &c. hxc pauca emendes.
fag. 273- lin. penult pro Hypaton lege Hypaten. pag. 288. /. 3 3. pro tertio lege
quarto. /. 9- pro quarto lege quinto, p. 28. /. . gg lege . p. 297. /. 2f. hifiiy CfuT. p. 297. I- 19- pro diezeugmenon lege hyperbolaeon. p. 314. Z. 2. ad
Schema.

ni N'A ff."
kaataiot

INDEX,
CLAUDII PTOLEMiEI

Harmonicorum Liber Primus.

T*& 'yeiv * $ tCxia t>&.

Continentur} in hoc Librot htCc Capita,

*!, Jf] E&< iy * ^ -.

J.

||

Criteriis

in

Harmo-

JL^ M

'. Ti tfo)i(j\i Af/u.onxx.

uis fic fcopus Harmonici.

y. >? ii, 't&t rvs ^pvs, o%-

III. guomodo fonituum Acumen

TM X, ofbTys oujutqa?).

& Gravitas conituatar.

J\'. <90/), -ray ot

IV. Sonis f earumque diffe-

fiapopofv.

rentiis.

. Ylte). -ray, us t ^'^ tw

cvfitpmiai, 7bTs rit^otypewii

V- De Pjthagoreorum tradit is cira Confonantiarum Hjpothefes.

ajrofxiim.
<r . Oti fJM ynobyn, @
)*2<|, ) ts5 /.

VI. guod perperam ratiocinait

pnt Pythagorei de Confortant iis .

Tas cu vyiw&i Xoy>v Sto-

VII. guomodo rcttiua definan*

eJoivjo t av/utpavim.
', /* 7> c ilax.lai d <-

tur rationes Confonantiarum.

^///.
>?0 Confonantiarum

^^) evjx<pun)i (g) ^ 2/^

Rationes inubitato ofendantur, per

ovo^p^V 3gwyo?.

UWonochordum Canonem.

9'. O-n (g) AttqoZmoi,

fx. Quod perperam Arioxenei ,

$ Stofytawi, , -.-

intcrvais, non ipfis Sonis, dimetiun-

tyfufiioi *4 <Tvfii<pa>it04.

tur Confonantiat

/. 07i

>i0$ - i Tojttpiy

X ^c/ rtff ponunt Bid-

ffvjLLtpma* <' aUas -Osncn^y^

tmt.
' r-,~
*
' .^ 5. ' .'

ff^r** Confonantiam tonorum duorum -femiffis.

}
Quomodovel ad ipfum Sen-

Gktrttf**' **

cbordi,) od minus fit Dia-pafon,

<, Six QxfoxfJbt X3*>i&-

quam tonorum exXII. De

a O. WOl^ T C?>Tt( // iffWlxZt T XVnXifJUli*. GI. /// Vinte/ y(MHyj.

VS. deeft Index. GlO.deeftwV. t O. lAe*'. GIO.^oitw. GIO.
2
Sic

INDEX.
XII. De Generum dtvione fe-

n i N a s.
iC. rieei *$ W & T$f

du m Arioxenumt & Tetrachor

gtif0i, tSv 50 X570V -

dorum in ngulis.

Tjt^p</W.

XIIL De Centrum ejr Tetrachordorum^ (ecundum Archjtam,divione.

XIV- Demonraot quod neutra

TIzI $

Afr< raii ytvwv

X) T ^/^^ ilob|p(7iS.
1'.

</4|$ ,

tdJ

//&

divionum harum retinet id quod e

iob|pff)V a^ui "6 $ orn tft&-

revera Com innum-

es.

XV. De tali Tetrachordorum fefundum Genta dtvione, qu& t tum

U. Hit*

5\ 'xo^pv <p*|-

Tay ^' yv@- Tlgjc^op^e

JRationitum obfcrvatis confentaneaXVI.

Q*ot fint Genera auribus

magis congrua, ejr qu&nam ea.

S~'. ' to . TOUS

$ .

CLAUDII PTOLEM^I

"

Harmonicorum Lib. fecundus.

ApOylx9yV ^.

Continenturtinhoc Libro, h*c Capita.

I. f ]Uo faca Senfu capiantur
^**confuetorum Generum Rati-

ft'. J~J f a

> ft|a)#7>S -

p^e* (S) ^ yett

9ms.
II. De ufu Canon, fecundum infirumentum Helicona dictum.
III, De eis qu<t funt in frim is

ngtV/Dpoi Ofjemi ix3^a.

y',

Ileei ci tous tj^tdc.i$

Confonanti, SpeciebusIV- De Sy (tmate perfecto $ quod*ue folttm Dif-dia-pafon tale t.

V- Quomodo fonorum Appettatto

X 2vwfM(&' TAV g ot
wyoy TDIV70V ais la. .
? } <9><*> <

nes fumuntur, pro eorum tum Pofiti-

tsjs 9w o/tf&QdiJoty, i<>

net tum Poteate,

VI. Quomodo magnitudo Conjunc7ay

5~'. 5 / .&(& ,
*

4 Sic GL fed , ' ray * tJ wt^ f t.

 i N .

INDEX.

he Sa % . 7*, b <-

ex Di*'p4on & Di-tefsro, opinio

Aey <1& <%

obtinuerit Perfekt Sjematis.

- Tw, K5t1* t^s KStA^s-

/7-

2>f mutationibus fecundum

MV Tows, &oAv.
0< c ^ Ai wuSi t& A

( *"
) TonOSVUL ?'J
DU'f'f ttmi-

rvs 'w Tw tm.

niri Porteat Tomrum extrems-

0'. : fj>m M J$ r niw

ft<
m
~ f.
r Av
~
\JZi'nyicQw is JW
,
,
^

JXfupponi
'J
Spectes

nct >J5 ^'.

%td Se?tm ******* T5

oportcat ; quoi nimirum unt
- ~ 1
tpus Da- Pajn.

$omtth rite fumantur Tono-

m -Cfifr^L

rum d'prentu.

.a'. On y A\xa ifuv, <A*.

fa t vm.

XL
'* cporteatper HemUnium auZere Toms'

iQ. !
>.

J^g>i9a ? Atoyo^o p/\4/

"

XTJ. De incommode Monochordi

Canonisufu.

y . ! y ASbft(> o twwx tbb -4 '.

Xlu- De t ******* Vidy.

mMt Muftcvfuferaddidtfe Cnoni-

iJ\'. %<$ ra TniviTw cl^iW

XIV. Expotio numerorum (ec?i-

-dw V .'/ , '

m ^^ftCoAVTwv, *9"^-

onemiptts Dia-pafon facientium, in

Immuubili Tono, & Gcncrum finPulti.

oy ye y.
Ex9m T ^ .

Exfoth numerorum , fl

ra* ci tdT -jx twois cuu'njuv - feftiones exhibent , /

yiy xaJatb/mLs.

7<?/?

contingentes^ fitat orum generum.

ir'. < ci Awpct sarapes,

(juiXajy'fmb

Di f*r qu* Lyra r Cithar

CAmntur.
CLAUDI

O. deeft t*aV

t GIO. deeft ttJ.

 I N A S.

INDEX,
CLAUDII PTOLEMiEI

Harmonicorum Liber Tertius.

Contintntur} in hoc Librothac Capta.
h i

Uotnodo, univerm, Ratio-

. YJ .5 ai

oV fv\<n t % i-

tum fus, tum dijudicatio fiat in quindecim eherdarum

Canone.
0. Me^o&i T&s T, it* [
iL Methodi quilut, per ocio duntaxt fonos, iniitui poit feffio, ufque ad Dif-dia-pafon.
III. In quo genere ponenda it
Harmonica facultas, ejufque Scient ia.
IV. gupd Harmonica poteftas, om
nibus qui dem f ferfeftiorcs naturas
jortitis} ineft : maxime autem conjpicitur in animabas humants , & ccele(fibits mot bus.
V. guomodo congruunt, Confonat
primis Anima, dtffcrenttis ; cum fpetiebus fuis,

ok (pjyfm, ft^p ? w ^* mata,

y. E 7 yf{

tL T XffM-

iixlw J^uixfMi X) 'Qcibfilui .

J\. O 71 1 T tlffMHTflV J^UtCLfU,
mm fi Tais tot^s tcs <pvo^i ciu-

Tiefe l^oLffio^u 7 <JVfjt<pmcL

olxm tav.

VI Comparatio inter Concentus

Genera, taque qu primarias Virtutes
fpecJant.
Vjl. Quomodo Concentus Mut ati
enes affimilantur Anima mutationibus
pro diverfo rerum ftatu.

, ioi&m, toas vfexwnxfjS -^u-

VIII. De fimilitudine Perfetfi

Syematis, ejr 'Zodiact circuit.

>i'. rieei "? /xoioTiflos V TeAfev ov-

IX. Quomodo qua in Harmnico

concent funt Vn'tfona & Confonatftw dit er fe habent illa in Zodiaco-

G'. ricJ 7B vT rip/o<Tju.w /

Gl. 57 ' ff straf '.

f GIO. ipopar.
/.

 I N A S.

'pav, ^ h tois (pQofpiS 'loi-

J W D E X.
. guomodo SttlUrum motui in
Longitudinem, aimilaturt continuas

7U1.

in Sonis motu*.

I. : Jp ft*-' vxiYiau

Ut.
Tspav , 7oT y cUffJuailcL #<\, ttifyi.-

iC Ott
po'cbii spay, ^,

XI. guomodo, qui efl in Alt it *inem, Stellarnm motus Gentrilus in

Harmona comparatur.
XlL Quod Stellarurn motibus in
Latitudtnemj congruunt^ qit*funtex
cundum Tonos mtttationes.

TVS ' TOWS ^&

iy'. 5 ^ ^piyy -apos Aov <%yi/mx,tgS^J
i</\'. K*7ct Tiyat o op'iV ctpiOAV, (^^^, @

< ovjf-

ti. ThUs oui T&fiourovno , oAio,

tf^i^f , () -

iy . x * TiKou/ajuiiay ol-

XIII. De Analoga qua cfi inter

Tetrachorda, & AfyeCim ad Solem.
XIV. Secundum quos primos nu
mros , comparantur t Soni Staates
Perfecii fyematist cum primis in
mundo Sphris.
XV. homodo, per Numeros , fumantur t Juorum cujufque motuum
Rationes.

, /G^S^CMotyro mTs p^o'i^

XVI. guomodo Planetarum Pro

priettes, cum eis qua funt Sonorumt

>.

confermur>
A I
. t ddvt.

e O. rpuf.

KAAYAlOY

flTOAEMAIOY

APMONIKHN

LAUDII

inPHTON.

PTOLEMI

HARMONICORUM
LIBER

CL'm

PRIMUS.

CAP.

I.

Pe Criterm in Harmonica*
APMONIKH c fdi

d 'l9

HARMONICA eftpotentia
perceptiva earum, quae in
fonitibus
lunt, circa Acutum c
tbT -^Jxpois, 'Zti ri %v X) e TD &fV ,
Grave, Differentiarum. Sonitus
2/#<. {4rStp(&> Si, @^ e- autem eft {JffeBiofeu) Paffio Aep-* -/^ * ->5 - ris percuffij primum & genevixam7ov 7^/ Jcyw. Kf x/mi&A raliffimum Auditus Obje&um.
Harmoniaeq; Criteria duo qui
kffmi .Mil yj Aoy^. O
dem funt, Auditus & Ratio. Sect
T <f ToTm. AA\* alio atque alio modo. Quippe
/ ,
-riai 2a/ Auditus feeundum Materiam , &
TD - Paffionem judicat ; Ratio , fccundum Formam,& (pajjionis)
Ot , Caufam. Nam Sc, univerlim lo
?eA, 7^/ # t**w , g
*#/ ,
queado, Senfuum proprium eft,
* I /y cuyfs eJpToey, id quidem invenire poile quod
eft
Cap. I. CK. W tie Tit* ri orf7iK. b . ju?*fauar A. & fimiliter in iquentibus,
f ABCS, deeft
dS. SJiV, & fie fiepe, x paragogicum ante confonam. e C. dee ft
7. f viipof, ionitus ; yor, fonus ; (diftinctionis gratia,) hie plerumque redditur :
quarum, vox ilia latius , haec ftriftius , Ptolereo ufurpatur. g AB. lite,
atque fie fiepe ; in cocficum aliis vox encltica tonum fiium inclint ; inaliis, non
inclint. Qua in re, ubi codices variant , judicio meo utor; nectamen tanti
judico, at, de hujulmod variations ledorera femper moneara naufeam inde.
cteatuxus. h . rn. i G.J. dedt i\
A
k. A.

CLAUDII PTOLEMiEI
..'
eft vero-propinquum j quod au
tem accuratum eft , aliunde acV , - $ auUyfvi ^SjWcipere : Rationis autem , aliun
de accipere, quod elt vero-pro/llneif
Sen fus

Ratio

invenit

7o "bwvyyuf.
Propinquuro.

invenit

Ax.fiif.
Accuratum.

pinquum;& quod accuratum eft,

adinvenire. Quandoquidem igiturfiniunturatq,- determinantur,
folummodo, Materia quidem a
Forma,- & Paffiones, a Caufis motuum,- funtqj horum altera(M*rtaePa,f*s)Scnmzccommoda i altera vero Forma caufa)
Rationi: Jure fequitur,Perceptions fenlibiles, a rationalibus, dfiniendasefiec terminandas : De/*. ) ftis rationalibus ) uppeditare fonituum Differentiasj

Eara^i *? & Trsp^ c-'

. ^ ^ ~
. ^
,
, ,

\
^ '
lV ihm-
z " , m cqe^asas qIx.ua >
1 *1< xxJ

, ^ ^
,
\
. / _
,
,vf
8
^
Toqs j^xjti* * $ /oy>*, * * teA,

*
,
.,
voirfcF <&* ,

minus quidem accurate fumptas ab eis quae fenfu dignofci poffimti) ab iftis autem ( rationalibus ) eo perducendas ut accura-

/t AB. Atque fie faepe ; in codicum aliis habetur Apoftrophe , in aliis non
habetur. Nec tarnen tanti cenfeo , ut de hoc leitorem moneam. Id laltem femel monendum duco; codicem S. faepius integre leribere ; quod in ABGI
( recentioribus ) per Apoftrophen icribitur. Eundemque codicem , aepius reti
ere paragogicum ante con ionam ; quod in reliquis non comparet. IS. deeft
Ayw. m S. irvyuuto&mwr. Malim, ^uwtafWfr. G I. ufoxftmr. 0 . . .
perperam f\
f G. <-7

Cap.i:
f^JOf

harmonicorum

lib. .

. , 'Ort TOS utlC^S

taedemum vadant & indubitatae.

Atq;
hoc ideo,Quoiiiam ita a na
^/*. ToJtd T , on roi
tura compart u eft, ut Ratio qui
[i ^, OVftCtCnXI i .- JV T*
) , t/LuyU' /vSr tdJtd T, P Ct- dem mplex fit, & miftionis expersjadeoq; in fe perfecta, & bene
<>ts> % T^y.oevov , et "ayos opdinata ; atq; ad eadem eodem
o-owraj e^ovrec.' T>iv <* ^" femper modo fe habens: Senfus
autem, materia; femper conjun/9' v\r\s TtdpTnn 'rnXv/JuySs
tus, quae eft multimode mifta, &
fluxui obnoxia ; adeo ut, propter
/wits , um auTV
, hujus inftabilitatem ( materia, )
-apos i ojuocs './^/, ' &0/ neque omnium ( hominum ) fenfus , neque eorundem omni tem
pore, ad iubje&a fimiliter fe hamos @&.&; , 5 /. XcyV 7- bentia, idem fervetur ; fed indit7ri(Jk><>ii(7)i. Ho-'zf om /ya geat ( quafi feipione quodam,) ea,
quae a Ratione eft, Reform ati
x/>iC<J x i'^y eJb^e .?, ees ene. Quemadmodum igitur, qui
folummodo intuitus ope deferi|0 0 T 7y TTOil^ll , US '^/- bitur Circulus, fatis accurate e
habere, fa;pe cenfeatur: donec
Circulus icundum Rationem faCocT* /
tus, intuitum ad agnitionem
con^ G. eriroS. Verum hic recedit codex ille, tum reliquis, tum ab ipb
J.unde defcriptum fuifie icio. Quo calu , codicis G. cteris variationem ,
( cum certum fit fcriptoris mendum efl, & non ex judicio fa&um, ) pofthabere
lbieo , ne fruftra txdio fim le&ori. q K. pe. S. f . w- Atque hoc ulti
mum contigife credo, (ut & paflim in libris Manufcriptis, ) obfimilem, apud
multos olim , ipbrum i & */ prolationem. r S. deeft a. s AB. |#7.
t C. perperam. S. perperam deeft, fcriptoris vitio. /' /. x AB.
tJttfa %xyt eodemfenfu. j C. **r yJ* tS m. Omiflo in omnibus /fubfcripto.
Atque hoc quidem in eo cdice ( in Oriente defcripto , ut ex papyro & charaftere liquet , aut forlan in .Egypto, ) perpetuo occurrit : ut nempe lubfcriptum
iota vel nunquam vel rariffime confpiciatur. Idemque in casteris codicibus
fepe contingit ( nimirum ut negligatur i fubfcribendum ; ) ied quoniam negli
gentia factum elle pateat, neque in hoc confentiant inter fe codices, aut fibietiaminvariis locis codex idem ; fupplere foleo fie omiiTum (etiara leitorenon
monito , cum non tanti fit. ) Verum quia *,
^', caeteraque
fimiliter X) compofita, ut plurimum faltem ( fi non & emper ) abfque i ubcripto in omnibus occurrant codicibus , ( quod & fieri deber contendit Wintcrtonus n Notis id Minores Poetas Cantabrigiae Editos ; nifi in Dipthongorum fic coalefcentium pofteriori habeatur , ut in *?m pro *)3m, Sc fimibus;)
codices in hoc fequor.
A 2
*. ABS.

CLAUDII

PTOLEMI

Cap.i.

conducat illius qui rvera fit accuratus : Similiter, fi Audituiolo

*
+~ ionituum
/
capiatur determinata
differentia; ilia quidem, protinus

ms / aJ^pop* -fom, %4 $
n
/
z
/ > ,f v
1
mir , c^o^4
eeu^t/s,
,
,

H ^*Mw' i^f^dtms Si

videbitur, nonnunquam , eque

a jufto deficere, eque ipfum fuperare : ubi vero huic comparata
fueritalia, debita ratione umptaj redarguetur illa />n'or, non

r oU>y T^syi 1 x.?^/uC^pofi~

Wj :At/y9flV), ^?, v
v
<? > ~
>r^
'
#
i
> /
eRT /=WW>
&^/ -

raro , ut ecus fe habens : ipfo

Auditu jam agnocente, collatione facta , accuratiorem hanc eue,
& quahgenumam, cum illa lpuria comparata m . Quandoqui<lem etiam funiverfim loquendoj

<rouie ynoitfy mx.

cWvfo/
Eweitf , \5#, ^
t, ?
~
\ \ d ~
?r

J.

L
~
OTV> * $ op^oi, v ' o'p^-^ ftewAiion, ? f xj

faciiius eft , de aliquo judicium

ferre, quam ipfum efficere; (puta,
de certamine, quam concertare;
defaltatione,quamfaltare;de tibiarum flatu,quam ipas inflare

OTV> . ) g ^Utw tbiatm

1 ' r
,<
\
\
\
/
\ h
,

. ,
&
foupe&i &
/\ 1 iape^y ?; k o.vtols3 1 ra

de cantione, quam canere:,) Jamque feafus, ut ut imperfe&i, in

3ignocendofimplicifer, num-

>
V<A *u

quid ab alio diffrt aut non diferat quantum ad ipfos, ut plurimum a vero non oberrant fed

b&QWtw Oa^o^i,
y>iw ot
ym'<m m peaiv m <n ?&.^ ^
v

fc*/*t?#vot T*/aAnV<V
,
\ o ~
,,\
<*>/>
WW b^W

neque plorum, quae inter le dir^

ferunt, excefus coniderando, in majoribus, quibus conftent, par{MSA *

. ABS. (7.
4 . *-- inanifcfto mendo. Qualia fxpe occurruni in
fingulis codicibus. Sed non tanti eft ut iftiumodi ingula notentur. b . ^
t S. deeft 7 e-ri. d S . ek/W. G I. ^<&. S. ^, manifefto mendo.
f B. perperam repetit tora?. Hujumodi autem repetitiones fcriptorum incu
ria lcpe occurrentes, omittendas in fcquentibus fentio j unacumaliis mendis
manifeftis. g S. \ Sc fie aliqaoties proTvlviw. Cui ocafionem dedifc credo
promifcuam i'uperiorum aliquot feculorum prolationem; ,;,, , ,, &nonnunquam eu, m, eodem fere fono proferentium; ut cum Bita, ira, tbita , Sec. dixerint pro Beta, eta, theta, Sec. Cujufmodi fpecimina in MSS. paiTim occurrunt. /;
hie reftituo pro akppoi- ; propter ( a/#^efov quod icquitur.
i G 1. deerat l+vf" hoc loco; fed inferitur,recentiori manu in . >\^,
in G I. ( ut fcholium ) ^ ; quoniam fic ibidem erat in priori membro.
k_ G L an, ( cum Schalk-, so^mtc. ) /Gl. >., m S, deeft ..
nS.

.:

HARMONICORUM LIB. I.

ft** /^jSoAtJv p 0 cuui^- i i'jVi p y&nLpaps oiwtoT-

^ rS/Aov '^^,

..1
il
psBpev Ai-no dis : ^
\ | /^^^ V

tibus fumptos : Si vero minorum.

particularum coiiationibus acreicat
majori jam ipfls
deprehendetur : eoque magis /W v*&, quo minutiores fint illae particular Caua

ci j tycus "wfwap
n ~
'
tj X ./,

t fktj^.
jjw , to Y ?AX& , - -

eft quoniamidquoa vero aberratumet, cum, emelumptum,

breviffimum fitJ coiIatnibu;
paucjes fadtis, nondum breviculi

va.7 ^ Si fi ^eoycLXif
z Z7*yt Ji **fTT7ra7jy tV' , ,
>/
!
~ /

*T
*7
<um)s ^ttiew ^,
"4> Ts^^i^nTw v^onfjti)*ov , otnKiri 79 6 ctV-n
/ '

*.
puL- 1* iv4> ,

hujus coacervationem efficere

?eft fenfibilem : a?. O Paries
ractis coiiationibus, notabilem
jam & omnibus obfcrvandam/.coacervationem. Data igitur
rea linea; minorem quidem illa
aut majorem fumere, maxime in
promptu eft, vel ipfo intuitu : neque hoc tantummodo, quod la-

$ - , ^

titudinem hoc admittat j fed &,

t-n- Jt

j*n ojuoias' Sbo /

f Ti re w Si

> 3

quod unicafata fit collatio. Item

biariam fecare> ai" duplicare, i-

>v K*i A5>pv u SinaeTt&n

_
_a ' ~ ,
,
,
,,,,,
otoV/ <wTO

vero> n trientem lumere oporteat,

aut triplam poner, difficilius
elt; quippe cum tria jam exiltant
meraDra congruentia Atque, ea-

iTn^ri/Jov A^.w/3aV/'),aV , c$
h th/ui , i ' w

dem ratione, id prseftitu. lmper

difficilius eft, prout quae confiderantur iunt ex pluribus commenfuratis partibus compofta : f Dummodo hoc ecundum ipium
quasfitum iumarnus; ut, ad partem leptimam, aut etiam fcptuplum

S. . . &. o S. twJA-yiyirn. p G 1 S. ^^, q S. dceft

///. knio/Jfir j S. deeftro. / S. &'. AB. ^- C*wwfS. JtvtTX.bHrcuf. xS.nwety
G I S. ^yjas. i. A. k^ioAo- . ^. 4 S. .
. 7W*7. f .
if. d G J. Kfr. (AB. ?*>V.
/ G J. ceV <T 7 7(711/ (fin f 7ti7btt<ri&<nu. g S. Wvto pro /> . fJbiMtf, iu 'iuiofxay. Atque hoc fsepc
occurrit, in librisin Oriente fcriptis, ut vel w pro e repcriatur.
A3
S.

CLAUDII

plum : & non per quaedam promptiora,- puta, ad partem octavam , primum fmendo dimidiuin, hujufque dimidium , atque
hujus demum dimidium ; &, ad
ocbiplum, primo futriendo duplum, hujufque duplum, atq; hu
jus demum duplum i quippe jam
non fumetur unius pars octava ,
vel o&uplum ; fed plurium inaequalium dimidia, & dupla.j Cum
ergo fimiliter fe res habeat etiam
circa Sonitus atque Auditum:
Quemadmodum Inpetiones, ad
ca quae diximus, indigeant Cri
terio aliquo rationali, aptorum inftrumentorumope,( puta ,

PTOLEMJEI

Cap.i.

S*. 7iva fZBJXjuynfW s ,

orJp

TO fi OydbO , 7rg,?T$y TonfUniy

xj TVTV yifuav , %
671
%fUW k TO Si
07%(01 , 7$
m 'OfoTi&i <5 SV7r\<<nov , n TV
2> $\7tK&moi, i) ' 71 TV75 S $\7l\i~
aior Osxtm
tV05

" 'otj, <5 oySboi 7oJ

0.7,7!<0 ,

etM/^-

/LttffSA , 59 7 ^17(. & /XOCCI

out/ xj "o*

TV *\<pv$ y

to) *-

xokv , cvCnxTv Ket^-zp , t<$

^,

7jy(5)- -api ^ --

THeioo Xo>(X.S , i* T$f oix.ai opRegulas, verbi gratia, adre&umj

& Circini, ad circulum , & aequales partium dimenfiones : ) militer & Auditiones ( quae maxi
me , poft Infpe&iones , funt miniftrae illius Animae partis quae
fpeculativa eft & Rationis particeps,^ indigent ( ad ea quae ipfae
haud fatis valent judicare ) Adjutorio aliquo , a Ratione pe
tendo : cui non funt ipfae refragaturae, fed alTenfura; penitus*
rem ita .efle,

^oUtov 4 05 , tfai fi OU7D few70 ,

5* , xj S* 'z3?/ tepcJy 7/7?>a^, 70 \jtpX40* TOV 007

T07IW

.~5 xxooqs , /^X0li

veU|S /tAia ,

7^/ '\J>y , 7<

^sapXTJW, Xfijp ;>7(5, /apvs

4U/C*'f

TIV0$

5 XpyV, "O^os a.

Z/>eS Obi 7/*,1<, 4M.' fW?45y2V(ny V7tS ^y.

tU

i S.tH, torce pro i-rii, bis. ^,S. . I . 1*7 m . ?7tpar Aafc^.

S.deeft xj * -ri Inbt<n*r. 0 S. deeft 7. ^ G I. /"V". S. er>v, C. ?or. r Sic
in omnibus codicibus ; fed in S. recentiori manu fit , (quafi Latinam vocem Circinum refpiceret : ) quamyocem apud Lexicographos non repcrio: fed
eque n^funteo lnlu; putaverim tarnen pro circino ufurpari , pro fimilitudine
*pam habent hujus crura cum cbelis cancrorum. f GL *f#v &&, &*.

Cap?z.

HARMONICORUM LIB. I.

0.

CAP. II.

j'sGrfyms bAfHonw.

Qnis fit Scopus Harmonici.

TO t t; ff}** $ malms T T Ujafmodi igitur Adjutorii

Wv, VA,
pawInftrumentum, vocatur,
/
Tc
~
t
TV- Canon Harmonicus; a commuai
tacas- * wns *^ , & 5 appellatione , fumpto nomine;
50"ovi^v, 1 eb|fl^ffEW c-VJWm , <ofo ^ AwB^o , ^"i-. Ap^wxS / 0 % <yW,
^
, ~
,
,
5 /#<*><*4 *rm- ms teyn&s
r\jao%ai$ 70S X9i(r y fjunSbLfiyt fjui-

& quod fcanonis inflar) ad

ipfam veritatera ea dirigat , in
^ fenfusdeficiunt. Harmoma autem hic icopus eit ,ommno
confervare rationales eas Canonis Hyporhefes, (feu fuppotionei)

Sb.fjtZs tous fM.%fw<*4, *x

A 7*/4rAfe*i -*, f A/
f
1
va'
, 5 ktaw4 m? tWv&um

SU2E enfibus neququam adverrantur> Rundum earn, qua; plu

nmorum eft, exiftimationem.
Pariter ac Aftrologi eft , confer-

1$<^5, <jxj(i<poit\ss %s
17^? TtcifoSbiS' \>\fw'civ; fjJi
i <m*<W, &,$ ^
,
,
, ;
Ti
.
j^^w/- ejM ,^
Xsyj, m jp Aip^ , <p d -

vare Cleftium motuum Hypothefes, conformes tranfitibus ob-

brvatis ; ou* & ipfe qmdem ma>
nifefto delumuntur a craffius ob
fervatis; adinveniunt autem,
Rationis ope , ingularia, quam

10.701 *Ko.&. >S fror

*f,
Yfcwfri-,
* f j *
\r>
i
,/
o
^, ii< vnus ip*,

fieri poteft, accurate. Inomnibas .enim rebus, contemplantis

& lcientia utentismunus eft, oftendere, Naturae opera fecun-

\\ Xeyy wos tvmj/wns ouTioi

hfuvtytttiA.- X,, ^' nu, ju\Si
r2_....
o
.
' ~,
?
^W**; ^
* A*-M*> o, mis &7 KStM'aj^
.<&$ , 8 7>| ib^/ovan

dum Rationem quandam cauamque bene ordinatam effe

condita, nihilque temer aut
fortuito'ab ipfa4faaum effe ; &
maxime quidem, in apparatibus
hujufmodi longe pulcherrimis ,

tf towifen

quales funt lnfuum horum (Ra

tionis maxime participum ) Vifus

S-tus

Cap. 2- . n'f J <8^0*/ ^/.. b S. fniruHr.

Auw-im. S.
/ A S.
kiaCm. ^ S. Ttiii.

ABC. hefpu

.
CS.

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.2.

fus atque Auditus. Hune fane

Scopnm . alii quidem vifi funt
omnino non confiderafle; ad manuale folummodo exercitium, te-

cUo. Taurus 4 ts&Jnus,

^ <s r/b,, > >
,
^
,

/~
Vc^
WWW*-* & > 4

nuemque & rationis expertem

fenms exercitationem , attenti :
alii, more magis peculativo finem profecuti : fqui tuere potiifimum , hi quidem Pythagorei i
Ariftoxenei, illi : ) errai vero u-

4 ttpQmas r&Q,
rownw () ti , $
i ^em oj ~.
' *
,
~

,
,
AA'f > 1 ' ^ $ ot
k Ae^o^veioi* 1 Aia^uapT^v <yx.t^

trique.

0,' ^ m ! ,

Nam Pythagorici qui-

ci

dem, /'non in omnibus, qubus

. r~ * n ~
~ ~ >
IV
j.
r ..
o.s /
toot 5
oportuit, Auditus monito laus
~ 0

.
,
obequentes, ; onituum difieren- MW ^/ ^ ,
tiis Proportiones illas aecommodarunt, quas faspe funt Phamomenis incongruas ; eoque opprobrium fecerunt huic criterio,

lp>ipco< ras .<^<$ $/ -| x^w, fr'oixa'vs TroMav

,
. \ ,
Wo^au^

apudeosqui contrariam fequuntur fententiam. Ariftoxenei vero , plurimum

tribuentes eis
quae a fenfu tradita percipiuntur,
obiter quafi Ratione funt v

4 y *? **&* , H^
tdTs iTt^Sb^ois. Ql ti q Aexo^efwol. ^A^v ^es ^ ^ r T~$ ^_
.
*>
i
, ~ ,
vA^Ce/aio, .A, m-

tum preterfui naturam, tum &

PW> faff^ v/^. $ -

praeter id quod experimento

compertumetL Praeter fuam naturam quidem j quia Numeros
/rationum imagines; non foni-

j --/ eurrov , /^ ^et|vo' ^ ^ ^ ^ mTs

r/
~ ,
/.
,
W^^" ***** 'WKji w

tuum DiFerentiis applicant, fed

a9/ti > ivni ^ * ^/ -

eorum Intervallis. Contra experientiam vero ; quia eos illis adjiciunt Divifionibus quae enliiuni
teftimomis minime conveniunt.
Quae quidem iingula, ab eis quas

w M* tsTs SU^/wcn aLrfyjZ

^ ^
S-n
tv,
,
_
Jf *0la1 ~ <4W'*
1 roix5wct9iowi 5/^,<

L.

/) S. <f' oAar. C.rii/3*>p/o/. ^C. Af/si6o/. / . a/#/^7i/pf~! perperam. wC.

Jlubayfloi. SC C alibi. I S. mm. GL ctVcw/. . '. ^ S. ^. ^ C.
'>^//. & fie alibi, r G I. ff <&i<nm. i S--'' t C. in margine, w^e-^"j, fed in texcu reliquis aceediu

Cap-3HARMON I CO RUM LIB. I.

9
u hnny^nfJ^at eoj &ov o* efe- poft adducentur, fient raanifefta:
reejv &QudMwik 9fls TT fagtf
*
'
r>
,
~
^ceA9nw
t.vo -rt^v.

poltquam ea aua confecutonem

continue tradendorum attinent
fuerint definita>

y'.

CAP.

III.

ri, "ofe $ 4?>y, |

ufms ouvfay

Quomodo fonituum Acumen

is Gravitas conflit uatur.

TH2 -le'vuo * raT 4ipoi

2d#<>os, W t S noii,
< ,. i ,-,
"
>
~
J
^ , h* o# w
ctMoff c , ciwKfrium- le* <a&

/^UM fonituum Differentia

W(ut & aliorum omnium) in
Qualita te pariter & Quantitate
cSnfiftatiea quae Acumen &Gravitatem fpeat, in utro diebrum

tc ^rn'^ % xfVTH'&i, * T^ei Wo, Cinc

' d
/ v
>
X
zv
^^, Jf

genere ftatuenda lit,non eft dicbi

Promptum priufquam hujufee
lymptomatis caulas in connderationemvenerint. Qua; mihi qui-

'fame^eduj , - toJ toootv

dem videntur eaedem eTe, quae &

-1/1(. A mi
xoivd
ot ),* , < mT m
^,
~

,/
r m
. *

earum varietatum, quae ex aliis

percuffionibusoriuntur. Qriuntur autem inde Paffiones diverfe, partim propter vim percuti

da cwrtf ^^, -

entisj partim propter conditio-

tZu) 7oJ 7tA4t7ovt@- j8/ar

&
<w4*>
_ n /
,h
, ./ *
**, ,
W V

nem tum corporis pereuffi, tum

eJus Per 4UO( fit ""? &
partim porro propter diltantiam
pereuffi corporis a principio mo-

TV

- /^ ^^fo) -rot

7/ /a^ ?k ot^^iv )>fa* X*<pZ5 y>, k

/
> v.

yjmuifwcn tW , nsfoi-W

tus.

Manifeftum enim eft , ca>

teris pariter fe habentibus, hom quodlibet peculiare quiddam circa Pamonem erheere ,
proutid quocunque modo vari
t ut.

S. fcn*Jx><r- Cap. 3. AB.x?. b S.deeft

f AB.
**In*j. . f G 1 S. & g AB. deeft -mV. b W JS Sr. i Gl. tfutf. &
fie . in margine, fed in textu *'. contra A. in textu *7, fed in margine

quod pofterius retineo, quia fic paffim in fequentibus, k. AB. hic perperam inlerunt ad marginera <*>foT7w, nullo enu.

/ GL

io

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap. 3.

atur. In Sonitibus autem; ea

qu* a divera conditione carpor/j percnffi eflet differentia , au
omnino nulla eft, autnonenfi-

^', 'io'y -n ^ -ofej - >

^ ^ ^ t)f
g> 1 ?f
^
,

;
,
,
^w^m^Ta. V -^,

bilis quippe quod & fie fe habet

aeris diverfitas refpe&u fenfus.

"rfw ^ tdJ - $\ct.<po& , m Jfoas et* n >-

Quae autem provenit a vi percutientis diverfitas , Magnitudinis folummodo caufa eft, non

1 ^ 4^ .
^

, , op ,,
,

TV
mP*M*^ vt- e-

autem Acuminis aut Gravitatisj

nullam enim inde oriundam videmus talem fonituam alteradonem; puta, fubmiffius aut camofiusloquentibus; itemlentius
flantibus & pulfantibus , aut vehementius robuftiufve * fed folummodo, quod a fortiori major, a debilion minor conlequatur. Diverfitas autem qua: ab eis

X '& ^ H <fts
P ^ *177- leu , y^ ^ ^ m w
^ g,_
. ' ,
Y,
,
f^ M*"
& tW
a*7^/> VW pcJ^u / ^faajv ,
tv
, 'foyyo/

/
*

r*
,
a
/
, '
,
> > * T^vote^v- 3 < -

eft per quae fiunt pereufliones ,

hic defumitur a primis conditionibus corporis , ( nempe , per
quas aut rarum eft quodque, aut
denfum item tenue , vel craf-

/-^ '-mi ^ ,
$ otpoJ^oit^i, 5 fyn&r .* w<? <\ r
'
\ W '
'
. ^ "
r',
7:

*P *&& ete-r/or.

fumj item leve, aut afperum: ) A

Figurisitemj(Utpote quod commune habet, pereuflionem quod
fpetat, cum quahtatibus maxime fenfibilibus ; puta Odori-

H J /^S$c & 1 f -^) mteJptron f c*&ftt

^ ^ gr^^
/-y
,
T v
,

**!*' tvt* , Si *s c (*-

bus, Saporibus, Coloribus. ) Etficit autem, ratione figura,

( in eis quse funt huius fulcepriva, ut unt Lingui & OraJ

ov, > - ^ , ^*
^ ^ctv- en V
vfuu.
_\ ~
^
/
' T.^^Wf45W.

figurationes, tanquam le^es quaf- oumi, / ><, ^^is,

/ , jcojyoy ? tvii -7^r\-)Iw. neiTTOi^ T,
x / ? %*M&&' , (Mi
"r$f 70 y 7Diocf7oy 'hh^/im, 7 ^/1 o^ , ^/ ,

/ Gl. rwy. S. ** oA*f. Gl. yiv S. t. p S. deeft -rw. q S. j>e)-. r AB. 7ipaw mendoie. / C. /aW mendofe, propter fimilem quem dixi
apud muks fonum & .
G. fwVoy , S.
, manifefto mendo.
S. 1,
S. deeft j. 7 AB. >.
.

Cap.*.
HARMONICORUM LIB. I.
n
aa- f voftvs tbTs -** *} dam Sonitibus pofitas; quibus ex
. ,v >

_ " '
. j /w.
,
i
,
> *
J <P*<4, 5 *AJ;*f> & fwti*<**
Toiobom* //
c b(5t?-v$

ionitu finuntur ftridores, & colliiiones,& voces, &clangores,aliaque innmera : dum nos fcilicet,
f propter eum quem habet homo

r^f ^futtffSfjf , $ Xox-tov

i,r

j ./ j y
^
\
i j \
i n"s \
^. An Tw Atting

du&orem animum, tum ratione,

tum arte, maxime pollentem , )
figurationes omnes mitamur.
per levitatis vero aut afperitatis

7^/']^ , , (ovliv -
jt' Uv oiutvftm dA$oTi " X,'

ves e ,\ TAV?*
-,
>

, f u
/
i$ Hnwew(. |* At* ^-

qualitatem, eam itidem olummodo efficit differentiam, qua

(fonitus)
di
1
' quidam
.
a;quivoce

cuntur leves aut alperi,- nam&

etiam unt propre

*nfl@* i? wxroT/?^, $ f ^@ S Aiiflo-mloi , 8 W<&- h x*9'

,\ /.

/
./
/
i'
, .
'
,
~ X
<py
5 ^tovy , X,
Trais
<%vV Ka rt xfVTy'&s k cV^fyi

qualitates. Per raritatis vero aut

oenfitatis , & craffitiei aut tenutatis qualitatem ; eas fecundum
quas alios itidem lonitus a;quivoce dicimus pifos aut laxos ,
item craflos aut exiles : Gravita-

i Zvtv'&- 'ti i fUfdtmi ov/

/
/
f
<* ! t;
xaiai
,
tooths
Vera-,
/
i
/
'
/
/
hm ytyt <? voiat. - yb/>

tis porro hic & Acuminis qualitates i quia

ditarum..conditionum

r,
utraque, ut ut qualitas fit, a lubftantise Quantitate oritur. Den-

'<f, S o 'l<ra oJko 7& e^ov Vmar 1 ^, ^oob^-roy,

- ,
i
. i
/
i h
t <\
r i

m toi i* 0&me>u ->|*Ttxs , ^^ , S Athlon-

fius enim ( /eu Spiffius ) eft, quod

quali Mole plus habet fubftantiae. Et ( fimiliter conftitutorum ) Craflius, quod in asquau
Longitud i ne plus habet fubtantiae. Sunt autem Acutioris eflfe-

Of- y^BcwtmpV, S " /Mt-n,

,
p
/
^ (s: ' ' ~
6 ^
, s

aivai Spiffius, & Exilius: Gravioris ; Rarius, & Craffius. ('Quinimo&> in rebus 5}(^:>

aMoi?, -,

jdeo fic effe dicitur, quod

fit

Ht) y Xy\) 4 7017 aotfy % ffi.TP$v, $ 7ia^i^y. ^* ^

Exii . caufa qua prius. a AB. or. b . inferit ', f AB. /Jr. d S.
x7?r7if. e AB. perperam repetunt ^-^? -&-, (M>tw '/r ^9' lu* /umL(utr
yw-mx -;< wir, & firailes mendoix repetitiones laepe occurrunt , (nunc in his,
nunc in Ulis codieibus, ) ied ledorem illis non morabor. / ABC. deeft t.
g .
. h S.K) ^'. i AB. -/<- k. S. E> 7TOJ7f . /S. <&7. ; S. TTVXyT--.
ABC.
CGI. deeft 7*'. ^ S. ^^ mendoe. ^ A deeft 7.
z
C.

i*

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap.3

Exilius : ficut & Obtufius, quod

CraffiusJ Magis autemfufferte
reriunt, tum Exiliora, quia polfunt celerius penetrare; tum

<ffV<&&i , # Ae^oit^,
S
7, ' "ouQ^- ) <
,
^ x , ~
, x
^V,^^ fbq^

Spiffiora, quia magis.

Hinc eft,

wre, , Av, 4opoyo>-

quod Es, quam Lignum, acutiorem edit ibnitum ; & Chorda

( ex inteltino facta) quam Linum: quippe Spiffiora. iErum

^y
^op^v, Aiv '&
^ T,e.,'..
~
,
-,
,
op,
,
^ ' ^AiAnp- % ^/^

autem asque fpiflbrum & /o/- tvav oai ^op^v ,

Kcq
^* acqualium; quod Exilius ^ xote, T^/vot^. K<*| mxA<v S
eft Et a^ue fpiflbrum atq; %*- ^ ^ 3f

.
*!* cqualium Chordarumjea
/
,
/
/
j*
qua: eft Gracilior. Et Cava; quam
^^"W- ^
Plena.
Itemque Arteriarum , w 4 owro 7B7r&j<.voy xvpiffiores & minutiores, funt acu- ,ai. m 54* tw&rcr on * tdT
tioris toni. At horum quodli- <\
./
. e'
T5S 0 .
bet, non, proprie , quod Spiflum pt.
,'
,
, r
,
~
fit, aut Gracile j fed, quia Ten h <& > *
ium : Qupniam, quae ita funt,fo- -;^, ^ wpoJJponpor <T,
lentefe Tenfiora. Quod autem ^-pv?poy-
ofynpou Al
eft f in percuffionibus J magis
,\
\ > .
/
?r
Tenium, idem eft, & magis
,
\
rp~
Vehemensiatq; hoc.magis Suffer- , 3 s
** Wv > 0Stum j atque hoc demum, magis
Acutum. Et propterea, fiquid ,
aliaquavis ratione, Tenfius fit,
acutiorem edit fonitum ; ut puta,
quod fit durius ; aut quod abfolute majus fit, feu pnepollens; pra>
valente fcilicet in duobus quo-

-vj/xpov ^? , e<p #
^4^ ^(yi m y pulov n \ *
*
.
, vf
\

'
'0T^ 0 -&xs> ^A^>
y
4'ipoy tiu]tpv
yu*Mor
^J ^of , E ?@-

rum utrique ineft poteftas hu- . ,

julmodi quid efficiendi, ) unius, J
upra alteram rationem, ex-

/
'

t ^
, *

^
\ /
'

' Z
to^oi , ^- ^A-

ceTu ( feu prapollentia. ) Ut puta, cum JEs , quam Plumbum ,

acutiorem edit fonitum ; eo quod majori proportione id ipfo du
rius fit , quam hoc fit illo denfius. Itemque, majus ut ut fit & craf-

JiwSk, mendofe. / . <f ut ante, t S. ^ T^). .

CcSxKt. X fcriptnm fuerat > ( eque fie male ) fed emendatur
pro
tbat , ut in reliquis libris. j S deeft . x. S. . 4 S. SfrV. b . '^.
f GL

Cap.?:

HARMONICORUM LIB. I.

ij

x5 * ^<& AeTloitpV , \
., '
,y.
<

.,'
Vf5' o.unc''
"
s'

fius Ms, acutiorem fonitum edit,

quam minus & gracilius ; dummodo magnitudinis ratio, ma-

",
d mty@^. Tcajs

jor fit, quam craffitiei. Eft enim } onitus, tenfo qusdam a-

ns fr*"

> 7Bd *F
>V tt
owe-

c ^V-

eriS continua> abeo (aere) qui

,
~

ab eis qua; idus faciunt intus

compreienditur, ad ilium qui

jSc^o.uvou, .
oaww

tSto , Kt9' f o'*'* p Stwa-fw

extra eft, tranfens. Et propterea,

quacunque ratione tenfius quid

fvifuv h hrW
>,
,
. ~ flf
\
**, ;H^Vl
-&%$.
Ai*
ru

eft eorumqua; idus faciunt, eadem celerius & acutius quod efficitur. Propter has itaq; Conditiones en^ & rari} atqUe gracilis

cvatnav, ? 1 wxvS /<wv, S A^

& ctaffi, tenfique & laxi , videtur

-> , * t nto , m- ea qua; eft in acumine & gravita' ,

n 2n , V
-S/ tefonituum diflerentia, Quantijay
, V f 7~ '
tatis quaedam fpecies el : & ma4pay ^^, "-' etAy)-'

gis adlmc ex insqualitate diftan-

ir *} /tttMov, a

^"

tiarum, percuffi & percutientis ;

, 7 etoriopife * 8 ^t1ov
> / /~ e
~
'
, wwni@- T
(

harumenim quantitate, evidentilime continetur.Quippe ex minoribus ditantiiSj

conequitur Acumen, propter vehementem im-

hg.r%ai a^affsaiy tmyjxM

i* i,
i^"
,
~
*
s,a~,!
crpo^oy To^ W *f*P"-

petum qui ex propinquitate eft

ex majonbus,Gravitas, propter eam,qua;alonginquitateeft,laxitatem.AdeoutSonitusDiftantiis

ml- i* t, < *ra *

P'^oiy.
t fliam-TWi^ineq t<v\

(reciprocentur,feu) contraria ratione refpondeant. Eft enim,

'aWoro J
,
(J>
,
,
es 4 Miife ^re^

ut principii diftantia major , ad

minorem i ita Ionitus qui a mi

, cia^pytTa'Sc. crouaj. Tcqs

.'0>^,
. ~
^
f^5' ^05

nori
GL deeft .'.
S. *XW mendofe. . deeft !. / S. .
A - mendofe. J!) S. deeft "wc*ser. S. Iw'rlerm
C. IW *j iu7pof. AB. 516
S^pet. Gl. 3 7t is lllm^. k S. *' 1 rTOr Soiur. . * ? W omiffis
inutroqueintermediisvocibus iff
Wn, t *L W. / AB. ^5 ^ m Gl. U.C. k S. deeft fr. .S. deeft
r ^por,xAWr. .^'^. occafioneradedufcriptonsmendo,
recurlus ejuldem vocis |#. p C. lyit*w.^ g GI. .
^

14

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.j.

nori fit ; ad eum qui fit a majori.

Quemadmodum , inaqut-ponderantium momentis; ut eltappeni
diftantia major, ad minorem;

tw ?J.t%w
ths bd-rlw*
i /
^ g ^ ^ ^M,.
, 0 1 or , ~
, ,
/
K<>f >

fie momentum minori, ad id

quod majori dpendit. Qiiod-

*
? ofmpttil' ,
iLa
\.%1&.- f >\~m 1 $ 1?J.t%ios pom,

que hoc manifeftum fit obvium obiervatu eft in ionis a

longitudine quadam facbs; ut

^ 42 ^ ^A^, ^ 5 ^
,/
,
,
, ,
, uk/
*e*tfpoi, ^ro rjU >$

Chordarum , & Tibiarum , &

Arteriarum :
Acutiores enim
omnino fiunt ,
(ceteris eodem modo manentibus,; m
Chordis quidem, qui in minonbus (fulcrorum feu) {bduorio-

yao/vam -^S<pav r %>?$Sif

ewAR, $ u x - ofy-n^i
-g^* ^
~ M)V ^',.
^ ~
, <vr
>
~ A.
TTOV
* 74
ifr%s Jixois r$f !-

rum ditantiis fumuntur ; quam,

qui in majoribus: & in Tibiis,
qui ex rora minibus ab Hypholmio Choc eft, a percutiente ; propioribus erumpunt ; quam, qui

ywyun T&ttfyuofdpn, rf ? ft&r

^^/^ *@ tffb&
, ^,
;
, ^. . ,
^P" * ^^ *
ra7(K c tv7n^ &* , viu*

ex remotioribus : &, in Arteriis rtjx & * ^ti /*(, qui initium percuffio- ^ ^1^ ^
nis nabent iuperne , proximead
/
. \
> r v
0
id quod pereuflum eft, quam, ^P^ *
,
,
qui ex profunde Nam, Tibia;
twv ^ ? xfai. A\a ybf
cuidam naturali, fimile eft, quod <pvmx.Z <S *zi eoicirca Arterias (r<W ; continy ^ ^e . ^WT%V, f
j: hoc iolo differens ; quod, in f ^ ^ , : ^
^
4~
Tibiis, manente percutientes lof* ****** ^S*At7oi
(puta, in ore flant,) locus
percufi ( inforaminibus Jad propiorem vel remotiorem a percutiente transtertur, tora mmum
artificio; In Arteriis autem, vice

ftiol^, / tofafc
<zsjs ifymw *7roTEpov ^
ffa^,x '^U
,
'
..,M , ^
b.
T^/^w* W ^jwieS ,

vera,loco pereufl (aer) manen-

v*toAiv, ^

%/&01 1

/ GIKS. S. S. ?. S. deeft
* . - elm. Gl. *, Ci. b .
{^. S.w*i/<utTOf. d S. deeft
e S. xem, / . ^ S. deeft r^.
/^ omnes; ed malira '', hoc eft, >'/: & fie ubique. Ubi
en ira dus voces in unam coalefcunt, (&non per inclinationera,) retineri folec
pofterioris accentus ; ut in mip, pom*, rnrn,&cc, i S. ri f.

Cap. 4.'

harmonic* )RUM LIB.

I.

te, locus percutientis transfertur

ad propiorem aut remotiorem a
percuflb; dutricibus feil, quae
in nobis funt facultatibus , (inteUeftu puta,fenfuve,) per mufi^' , xJe<5X2vTOy te ^- cam nobis a natura infitam ( mi
1
'
m
/
J 5/o ! re fimul & expedite ) invenien'
/
I

\\\ tibus & iumentibus ( fubdu&orii

*r ^T6ist< TcffV?, ap v, 6*1 TTg^ inftar,) eos in arteria locos, a
quibus quae funt ad externum
Tcqs "^^ "OTi-nASai ^ T aerem diftantiae, fuis inter fe exceffibus proportionales efficiunt
fonorum difierentias.

/']-', & <777-^/^,^)^

/.

CAP. IV.

rieei <p9o'i>i)V, $ t ci- ao-reTs i^ipopTy.

De Sonk^orumque Differentiis.
P| 22 $ f o|i>tt5 ouvlaQ -

IN quo igitur confiftit Acu

men Gravitafque fonitus ; & ,
, $ jety'jTili'
071 TOOOTil
Quod
earundem fpecies, Quan
c 7* *#/ J\& d ce^T^ e ^tits quaedamlit; ha&enus efto
2/> TVrav. (]^*>1- declaratum. Animadvertatur au<> /\' oil ^ f cs^t-v^ais aLrfyf, tem porro , quod earundem
uujui ) /pV
avftf&iCnx&v Incrementa , ( ut Sc Magnitudinum,) funt quidem, potentia,
Infinita
ahi vero , Termina^t /^^iy. Eivoq ' TV-ray opys ta : Horumque duos effe Tr
W Toy cT minos alterum ipforum SoniTTl 5CO>)5' fUtoitt h ao 5, tuum proprium j alterum vero
Auditus : atque hunc quidem
x.etvy. t* )b -/- TV ^Soi illo majorem. Cum enim eorum quae fonitum faciant magna
porro

k^C. '. / Gl. yytf, S. yy.<m. m ABGI. ttj, fed CKS. Tf, quod
praefero. n Kyihuyw , fie omnes : id malim vaxyw , ( hoc eft y* hyay , ut Euclides Temper ; feu v* a-nv , ut Plato : ) equor tarnen codices. Idem intellige ubicunque hoc occurrit. Cap. IV. a AB. deeft . b AB.
AB. /.
d Gl.twTbf, reliqui omnes a^ e Q\%\xn-nm&u. f AB. ' aifymt. gS.rW.
h ABC. deeft . i S. ^iw.
KS.

it

CLAUDII PTOLEMI

CAt^i

porro lit conditionis diverfitas:

Etiamfi fingulorum a graviffimo
ad acutiflimum Diftantue, non
notabili aliquoexceffu diffrant,
eorum tarnen Extrema, mul-

trvpici? x*v, oq X5t9'

^
^ ^g
, ,K,
\
,
>^
H*" *>*

owrftf $1$'<{ avivai

tum plerumque ditferunt: aliorum quidem in Grave , utraque j aliorum , in Acutum. Auditas autem & graviorum gra-

jm fi, * <S Ceyn^v ,

1
/
- & >r -J i&l****:
., , , ,
' ,

& T /V^P " ^tov^

viffimum percipit, & acutiorum

Couty v * , tmpaw ?

acutiflimum J quoufqj in inftrumentarum conftrudionibus augre novimus ftmfmodi diftantias. Cum hax itaque ita fe ha-

vitv kjcOoovv
* ? o'p^o^
^| &
0
,'

/
' V
<*>sW ^. Twimrw -

beant, proxime detiniendum eftj

tus ^ov-rav </\iojuov ^eis* ti, t

Sonituum quidem alios eue iEquitnos ( (eu aquali tono:) alios

inaequitonos ( feuinquah. ) quitoni funt, qui tono funt invariati : Inequitoni, qui tonum

^1 9 # eiov iVtdw <' /

, /
<s / > "iCj,Wu;
sa.
1
*_i
*i
A
<F or
p /a^MAoj-ov-ni. yH> tyfu-

variant. Tonus enim (/ **)

hoc fenfu, eft quafi commune
genus Acuminis & Gravitatis;
una
quidem Tenfonis
fpecie fumptusj quafi finis initii-

-, xoivov - tt

j ^M-- ^ {,
Z * + l
, ^ .

5 * q
*@ ?
S Trpas -? $ ^a}^s. r

tuum in utramque partem non

<7rv$ >* iv'ngjb ' (umG&na^ e-

habent manifefta ; ieuinquibus

/n4\y rvoi-n-

nulla pars fit squalis teons, ienfibiluntervallo: /quale

quidem contingit in coloribus
Indis.; Tales funt qui in ipfis
intenfionibus & remifsionibus ,

^
_# / ~
^ 0,;7B,0V

dum adhuc in motu funt, audiuntur : itemque, in grave fini-

^, S. ? 71.
deeft.

1 5v fjuU^ 'ori\h f-

' 'Ol /\.fa<nv

~
*

~
ToiS Toq
'6&< <(, u }"*
wv^5 |T<J r ^vSv-ni.

/ ABCK. deeft ^*. m I. 5ia - S.

o GIC.
r GI.
/ S. deeft (/-nQnw. t S. <r. AB.
X ABS. newir, 1 nwi^
GI.

Cap.4.

HARMONICORUM

* K04 tiaiv , * ft <S -,

&\ Aijpiw
S
jL
i
'
/
W9iVhuun afvyfui. -

LIB. L

17

entes> Boum mugitus ; in acutum > LuPrum ululatus. Difcretl vero> qu1 loca tranfituum
habent manifefta. feu quando

tAG/ioi Si < , TV? TV7t\s$ T$f eorum partes aequali tenore ma& ck^Avs t%for c $ "ent, fenfibili intervalLo: (quem'^Xr:J~~ L -J '
>Ai ,'
, ,'
!
,
aw - s *i *^-

admodum indiftin&a appofiti-r

one colorum , qui impermixti
fint & inconfufi.) At illi quidem

rfioias $/'K/xt-rov 7 j <tu/^/toi fttffi. AM c4oi jS?, Ap^ovi

pi<^P~ d
^
,
, ,
, ,
,
*a\ovt*5 b *, . 0)^ fpffl o p,

(continui) lunt ab Harmonica

alienij utpote non unum quid
ldemclue fg8cretes i. ut nec defanitione nec proportione comprehendi poffint : ( contra quam

fjum Ao^-a^Ainp!/*! /* *
'fow/ffi fo. OTB Ai of
_~- h < '
i- .,,
4
4t
/
in!
(uofdpoi- e^taTVA^oi mis
^eoi t 'sfiofo. K*j k ^'/^^

lcientiarum proprium eft. J Hi

vero difcreti, ) huic peculiares;
aequitonorum quidem terminis
"mtl Pro excefluum autem ordinibus invicem comparati:Quos
( Phthongos ) Sonos vocitemus.

KStAoT^ eu ts tv. Ott

*>(ti,^(&Wb /7
,
,
,
,
toi wgifTo. 10 &,
Jif

Sonus utlque eft Sonitus unum

e.u.ndem^ !e.nore^ retirnensAdeoque & folitarius quilque,
eft Rationis expers > ( unus

^Stoi, - ei ^, tt^ 6ow7oy

Apop- 0 Si Acy-> t *d
, ,
,
~
/
\ m
X) Of ben 7015 'OP4P7DI5. KotTK. T
<
\
t,
*
/
zs/105 ^.5, -v oiv er<n7woi,

quippe eft atque a ieipfo haud

aifferens j Ratio autem , Relatorum eft; adeoque faltem in^
\
*
J lter ^)ao- ) Prout autem ad alios
comparatur, quando funt Ina:-

(S^CoAlcv' 7ni^mx >&* OA. -rot

n-5&v?5. Ev 05 Jj, 76

quitoni,J Rationem quandam

f?cit> abexceffusQupto*fe. In quibus porro lpecbtur,

z. GI. deeft>9. a SC. deed a", b S. pt/>,a/. r uppleo f quod in omnibus

deeft ) quoniam fic erat in priori claufula. d CS. pi. e K. ksh t ew^^SC w
ToiWy. G 1. 19 ' W, AB.
w^. / GLfw'3' . ^ Gl. , S. deeft . S deeft 5\
i Gl. lavTwmt , S. "ioviiw. k^h. ' ^Jj1 . ><' , S. en a/juppr y^ofjip
r nitwTU. I S. SiV.' w C. o/ rimi n yj&ffox* & ^jW'fi exceius & dif
ferentia. ) padim hic pro eodem habentur : fignificanr autem ut plurimum
( nec Temper tarnen ) non earn Differentiam quam Subtradione qurimus, fed
quam Divifione; hoc eft, non quanto.fed qualiter inter fedifferunt comparatum
hocadilludj ( adeoque i^ai-t per Quotum nie malo redderequam per Quantum, )

puta ,

PTOLEM/EI
Cap./.
tur, Concinnnm quidem , & ijuju,i(5 Ufa p &^) , TO
Inconcinnum:Concinni vero (feu Kfete. Eioj S Ejuju-A^ /, oobi
cantui apti) funt, qui, invicem
i^jjoi TC^i s\^iAy?, 4 txjtpc*
conjunci, accidunt ad aures grati ; Inconcinni vero, qui non ita
fe habent. Confonos ( Sympho- \, octdi yj>\ yras O'tfGl. /^ipayy
<nos ) porro dicunt, a Soni- <T < H)' Tmji
jytVuiT
tuum pulclierrimo , ( Phone fcii'^ T$f -\>> , T >!</, o'vo/iotTolicet feu ) Voce, nomen fumenes, qui flmilem perceptionem STOlOlU/TS* 00"0i lito ofMifj oV*tA4*
auribus inferunt j &" DiiTonos, qui ^7>( T|S X00t}5* K*| (.<0? ,
&cus fe haberte
? fui -ra e^ov'Q/..
i8

CLAUDII

f
t.

CAP. V.
De Pythagoreorum tradith cirta

Confonantiarum

Hypothe-

fes.
QXJas auditus percipit Confonantias ; funt, qua; Diateffaron dicitur & Dia-pente ;
.( quarum exceiTus , Tonus vocatnn) & Dia-pafonj item quae Dia-

Gatofilien.

J^L/uCaJif 'dut | Tojpav

v 5 "3^o^, >i5iAd/r*| Toy-*

|

puta, quotuplum fit lterius alterum, ( dupliim, triplum, efquialterum, &c. )

-quse itaque comparatorum ad invicem Rationem innuit. Atque indifferenter
ailurpantur de utrovis extremo ; nam quotuplo Acutior eft fonorum alter , totuplo reliquus Gravioreft; imo quotuplo Major hic, totuplo Minor ille,
(Quod moneo, ne quando miretur lector, minoris "tpt^Uj oceurrere";
ut, <% n>Z eft 7ant'p<w , ratione J>& 7rn.) Idemque innuit, quae quai
perpetuo occurrit, vox ^&, pro collatione feu comparatione j quasquamvis laxiori fenfu de quacunque comparatione dicatur ; llet tamen apud
Mathematicos quafi ir/yutS* ulurpari proDivifione, feu quod hnjus inftarcftj
Sc magnitudo ad magnitudinem Applicari dicitur ; ut numerus per
numerum Dividi : ut ^.* & (Mtirys tantundem fere fint. Quod monendum
cenfui ad ea loca re&ius intelligenda ubi occurrunt vocabula.
o Epuhif, & , ( cantui aptum, & ineptum, ) verto, Concinnum, & inconcinnum : non quafi putaverim cano dici voces illas ; ed quod aptiora mihi
non occurrant vocabula ; atque ipfa reperio hoc feniu ab aliis ufurpata.
} S. K&T*fww q C. bif5f9/ , (necmale ) S. Sff ^. r S. V/t.

..
HARMONI CO
Ail & 1 rn tc* Ai. ~ ' es v
J
J il a,-v
V1
naiv X. ix xa t Au 9
,
, ,v ' ,
>
~
,
Six s ^ Ais i* Ai $X
1 t^ts^ ,
<1< ifit, e ca

RUM LIB. .
rj
pafon & dia-teTaron dicitur; &
qua;, Dia-pafon Scdia-pentc; &

_
qua;, Dii-dia-paon. ( Quae en ira,
ultra has funt> quantuln ad pra;fens inftitutum, miflas faciaraus.)

i2foi iw <rbo$ ^'%(1. r$f Harum vero unicam , qua; eft

fn Q i
. i
/
Dia-pafon & dia-teflaron, /_i \
\
~
'
\
'
Ax <^ x,^ -noatfcn ,
h /<$ $ \&15 r\jGph<novi -

nantiarum numero eximit Pythagoreorum ratiocinatio : confequenter quidem ad proprias

Avjwv 4 b&Gw () ? Afnas <~

iw,^^^ ci,o*. Ap, - ,
,
,

x\w
oiuio&riw 1.* /-

"as hypothefes , quas fibi polueruntr hujus fea* pnefides; his

quail conhderatiombus innixi.
grippe cura peCuliare method!

9o'/v K5t9' ( a W i&Q/Jtff fuse fundaraentum, hoc potiffi^< toTs wotdvois jofyu- un u oMtf
,
fa , /

. /
TW? MBywiP-o, k*W> W

mum fecerint; quales numros,

fonis quitonis, conferre ; & ina;quales, insequitonis : Hinc porro
gc procedunt. Quemadmodum.

17| ! , Jb'o e*oiv et'<hi -apos

3m.Av$ k TO.taySL* , n-'fflovfi' . j i < ~j ,
/ j

pavev, x, -to T
Qg.<p<iiai x, xstA^
/
t>
i <>/>
Ajo , tWovm&m- O/ x,,jW

fonorum insequitonorum , duaeuntfpecies inter fe prima;; Cononorum & Difonorum i atq,- ea,
...
r
pulchnor qua; eft Conionorum :
simiiiter r inaequalium 'numero-

ew/Vav Kffjtff, Sbo ^

rum, duse funt prima; rationum-.

& ?Jyw ( f, 4 r$f \t'

P
> '
* ( ^ 4
i ' '
M ,*/,
,
*ti(ur & J Tie/ Em/ufim 71

differentia;; una quae Superpartientium dicitur, eltque ut numerus ad numerum,- aha veroSuperparticularium & Multipli-

X, '' t,eivav x) , 4^
eifiw, ^ tZw ^^ 4^ -

ciunv eftquehssc quam illa potior propter collationis fim-

ct- %'< ^ ^, f^v

, ' ~ >*L
/ '
o i
of ewry,
bhfutien, n

Plicitatem: fQuoniam inibi,.

m SuP^rparticularibus quidem,
majori* ExceTus; in multiplici-

^" <^5 TTcMa^xoj'i , S birlar y.

bus autem, ipfum Minus eft, Majoris

Cap. j. <t S. 077

GIS. dccft .

S. deft J)V, . '.

. b^f.

f K.,

>oir. ^ I. inlcritur reenniori manu ) Tm&iubtfUti ( non male, faltem ut Scho*

lium, } led in ceteris deeft. / KS. dceft ri. m I. afe^rer, G. afp<w, utnxqat
male. Gl, mm m. o S*.tn. p S. k^f,
G

. Si.

20

CL AU DU

PTOLEMiEI

Cap./.

joris, pars Angularis. / aliquota.)

Rationes propterea Superparticulares & Multplices conionantiis accommodantes ; Dia-paon

nfyvdSy. Efcnf/Mo-aurns S* c/*ix ,

T5 '^fy^'tfs
~
,
_ \ <\ ^
^Z " >*"P " *

confonantiam , rationi Dupbe

adaptant; & Dia- pente, fefcuplae

77 > & , ^
Xsya- q \ Si Sx -, r tsS

/> efquialteri s) & Dia-tefaron, felquitertiae j ( nempe qua _

^-

tenus rem more magis Lgico

feu rationalt tractant.) Qupniam

^.' ^ ^ ^p,V) ^ 'Gfof.

.
/
, yn.
, r ,
* lui
ysg9o vus' . * _Z
<
\
E"W^> TV w(<pani, x U -

Diapafon, eft Confonantiarum

pulcherrima; & DupIa,rationum
optima : ilia quidem ( confinan*&; iEquitonis prxima ;
autem , lola ( ratio ) quae excefium facit illi quod exceditur

v 'Q njifoiw , T^S "tew a^r@- * //v ,

iP
r
<rtk
,
/

<? ' ^
^?*',
T "Cxfaxlw wUu
"Ost
/* t& tlv hi- av~

qualem : Item quia Dia-pafon

componitur ex duabus continue
proximis & primis confonantiis,
Dia-pente & Dia-teflaron ; &

4^ ovftiCwi * ' T$/>ei5

,
/
u
cv. *
* ^m
> *
**
m x ? rewofav -

ratio Dupla, ex duabus continue

proximis & primis fuperparticularibus , nimirum lelqui-altera
& efqui-tertia ; atque , hic qui-

cwv, c/c <ft/o f pef? $ -rae^rav 7^ gr

A<^ gr ^'tv/.
v
,~~ft
,
rr'
fi<*J W ^ 5

dem, ratio fefquialtera major eft

<S v/mSam - Si , $

Dia-pafon fei* f.
<
^

234

V.

v
1
Dia pente \. Dia-tejfaren f.

quam fefquitertia j illic vero ,

Dia-pente confonantia major
quam Dia-teflaron : Adeoque &
ilarum exceflum , nempe -

'Dia-pente

i E= J x \ S J x .
^>
%
9

V
M
Diateffaron f.

V
1
Tonus {.

> "* * / << .

$ -l> ^oyU cr$f,
.
q
_ .
! To'ov> ^ ^ * -/.
'

cj S. r Gl. inferitur , non male, fed eque opus, & reliqus

abeft. / . Jx?;>. f .. S.deeft 71. Suppleo quod in omni
bus deeft. j GI. <\ ^ S, ri perperam.
a C.

Cap. f.

H A R M N I R U M L I . 1.

ai

y>v a fuirai (i'y, n/MAt' , re

'Ott^tv. AieoAW -nW a
> . <\ , . - ,
~ , a \
*
3 *

num , ponunt in ratione fefqui0?ava major eft Sefquialtera quam Selquitertia. Coniequenter autera ad hace, etiam

765 oucm%djjov /(&" x, tu

earn, quae ex Dia-pafon & Dia-

* Sita T&f mmi , t7'

tUMmfrmfrw&M* &
/
*
/
^
p
- ^*

pente componitur, magnitudi5fm' itemque -qi ex duobus

Dia-pafon ( hoc eft, Dii-dia-pa^.; in uumerum Confonan-

Xc^y TO(aa&tti TeJwiTictcnoy. xams , *.

f 6

tiarum recipiunt j quoniam inde

colligitur , hujus quidem ratio-

*
1
Dia-pafon & dia-pente * S= f .

>
I
2
J

nem exiftere Quadruplant ilDif-dia-pafon * =

A
-
I
2
4

JiT&A?lQr

ifzifoiQV
1<
V
Dia-pafon f. Dia-

y
J
f.

o* af <* 4* al^ 7tajttpy,

SiliKTiot
/3
v
M
Dia-pafon *

SfiiKiriot
V

Dia-pafon f:

lius autem , Triplam: Non au-

' St? S | ' ^3^ tem eam 1* Dia-pafon, &

, \
\
(
/ : /
,
Diateflaron componitur; quod
ufas 7>- m ^*
Dia-pafon & dia teffaron f f *
1

>
3
y
V

fer >
SniKurnt

faTflct
V
M
^
Dia pafon f
Dia pente

r
jg

' , 7n>Xa'7iKoiov. k &./-

haec

fciat rationem , quae

fwu^i^ ti, m^flts 's 1 &to\

/
S> m'
. \
rai mubptfr, , M
7, 7 a /3 epe>s -

numeri Odonarii ad Ternariumj

1135 eque eft Super-particularis,
eqMultiplex.Lineriveromore procedentes, eodem perveni-

e?y * , n Toy- 0 a?? n t

unt, hoc modo. Efto enim , in-

% i ! ^. K<4 8m2 of^-

^uiunt' Dia-Pente
>

eft

intervallum
AB.

. K?. * ABGI. deeft f?. S.deeft S. *<u*r

d AB. i. e S. tkt'tt.
/CGIS. t. -I.<A'. * . deeft f. Gl. piV. i S. - wWfw. / ABCSK.
71. m Gl. ei. n AB. ' pro n novies. 0 S. deeft Sf 7% 7 cey. p ABKS.
$

4s

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.j:.

AB, atque huic deinceps alcerum Dia-pente ; adeoque ,

bis Dia-pente : Cumque non-cononum fit Bis Dia-pente inter-

& <* , cxxL&

^)
5 T ^
,
,
*<<
.

vallum.;, ergo non eft AC, in tioiie mltipla : ergo, AB,

multiplum, multiplum bis
Jumptum, erit etiam multiplum. )
Atconfonumeft : Eft ergo ( Dia-

6w*
75
^*6- , ,
4 Si, * , Afct
>a~.
- , fi zr j\,J
,
,

,
,
T- nxAivew, <<, * ,.

4-

12
-

p vroAJ fc
,~ ,
*

'

IT

'

pente) Superparticulare. Eodem3ue modo, & Dia-tefaron often*

^ rr
1
untefle Superparticulare;minus
autem quam Dia-pente. Porro,
efto inquiunt AB Dia-pafon, at-

/ * ?efw m^v
~
n \ <s- "x "
a \ ,'
,
75 Gr
ay >i,

,
,
/ ^ * **euv. <^
<rv/pow y'^To \$ St*

que huic deinceps lterum Diapafon ,- adeoque AC Difia-pafon. Cum itaque Conlo-

^ iynfj&, 'Gfr , 3 .
. /
.,>,,,
vn>
^f- ^ * yW

bum fit Dif-dia- intervallam erit propterea AC, vel Su-

1 ^ ^odv 'oyaXo^v ^t' 77?\ ^. t

perparticulare , vel Multiplum. g

^. T
At non eft Superparticulare ; \
~
. _^ /
,- ' j
f quippe Superparticulartbus non

7 ' <
interceffiffet medium proportio- cwres,. q
on -ra
nale : ) Multiplum igitur eft . ! icaovi , Amhitnar Kttwi Si,.
Adeoque AB multiplum Mu- S # ' m _ vW g iW
tiplum igitur eft Dia-pafon in
tervallum. Obvium autem eft; ex hisquidem, Dia-pafon, e/Te
Duplum : ex iliis autem, tum Dia-pente eife Sefqui-alterum ; tum

q S.deeftA'. rGI.AiW/r. / S. deeft Sr. C. fwi.. S. '. * S. deeftt 7'a>' j/V<5u Jif iaveioar. j S. bbv. z. G. 77$- yi<rQr Ayhojw, mule; nempe
tut% a S. deeft iroA^w..

&

Cap.*.
HARMON I : R U M LIB. I.
24
TTorctpfflV, '^7^17. c Evtl toy-", Dia-teTaronfefquitertium. Quoniam, inter mltiplas, ola ra
tio Dupla ex duabus uperpartiy-' , ^jaro <Tb'o /Ttyiodiiy
, cularibus compon itur; eifqv maximis: Adeoque quae ex binis aliis Superparticularibus componuntur ratioaes, erunt Dupla
.%1; auu'ivi.c^ ^
minores,- cum nulla tarnen fit
ratio mltipla, minor quam du
5 c/WAaaov. Kou
f <fts, xepla. Item cum ( coniequenter
ad hax ) oftendatur , Toni rationem efle Sefquioctavam
Toni
^sqv<7i , 70 i/MTvtioi ^.fjuexs' Imt
iemiflem , oftendunt, efle incon*" fmA M.0 ni ( i7njueA(5^ cinnumxum neq;heec neq,- ulla ac<tfoy>t ^* ' <f , lia ratio Superparticularis media
ci- jypis 7notlois , l) m /<- proportional! dividatur ; oporteat autem ut , in rationibus [al
tem fuperparticularibus fit, quod
Concinnum eft.
'.

CAP. V4.
Quod perperam ratiocinatint,
Pythagorei, de Confinant i is,

<bl Tufypvoris^ 'ni

'vLasifcaia?

-^

cc^yns Voix. , cTiitra7^ i<pr\ffio<r/Loi

r^jOf >&"Ksy>u Kct^'Ay

Ai*

<pjf})i ^^^, jt;\ ! J\i&-

TAlis itaque Cum fit, de

conionantiis , Pythagoreorum hypothefis : Dia-pafon
& dia-tearon , cum fit omnino
manifefta conionantia , erroris convincit quam huic accommodarunt ratiocinationem.
Nam (univerfimj Dia-paion con
ionantia , (to quod qui pfam
efficiunt foni, perindee habent,
poteftate, quafi uuus effent fonusj

S. . deeft . e S. 19 ? .... / Gl. ", g S. tinftnm.

b S. '
a-, C. fi ' tof.
Cap. 6. Gl. deeft
b S. S JA. . dee *.
d KS.

CL AUDI I P T OX E M I

%\

nus , ) cuivis reliquarum adjecta,

illius formam imperturbatam
fervat. ( Quemadmodum le ha
bet, verbi gratia, numerus De
narius ad alios ipo minores. )
Jam vero, Ii umatur iliarum aliqua ad eafdem partes
utriufque termini ipfius Dia-pafon , ( puta , vel utrique in grave,
vel utrique in acutum : ) quomodo fe habet ad eorum propiorem, ita fe habere cenlebitur
& ad remotiorem : quoniam, &
hie eandem cum illo poteftatem
habet. Canuntur autem Dia
pente, & Dia-teflaron confonantiae, tum per femet, in fitu quern
habent ad propiorem , ipfius
Dia-pafon, fonum : tum Dia-teffaron cum dia-paion, itemque
Dia-pente cum dia-pafon, in fitu
Ala mouv *j ** 7ant'px
r*
3

T d May, o^jtT'e'Tov dxtlys

^. KafyLify ri Sxsls t~

%i , <pepe , n>fos tvs ^'

/>i9/iVS. Kai <9 Tis ,Q roi
e lois x/>ois t * & 7$
'Or $Kf{)Tlyi 1 CLfKpoTpm, } 7iAiy
:7h oZ,\>Ti$r s c^o ^ *opos 8

IZJS aTOTg^V
<\

ft \

In

'

'

lryT$i t
Tojapay

<

0 71 X, T tt-

'

' I

'
~

Tracrav go^* <? ,

^ittl TTot-atov ,

Tr/Je ^ * , *
-pos a es eowras m^

/ mcV iL) J) mm.

8

4
/ Tiesa, far.

Cap.*.

Ali mm ,

quem habent ad remotiorem.

L/ebent itaque, eandem auribus
pereeptionem facer , tum Diateilaron & dia-pafon, quam fola

Aid TcwV.

oqs, fe T6ojapy * ffJy , " (iwyns oAt Teojpcay

d KS. . Ci Kfxf. f Gl , g S. 7&. SC. deeft 'v, & confequenter ^fr eft pro
ABK. yiwm, Reliqui, 7! 1 a f J)a wir 7119 * mfat exjfi^ayieu &C. Ubi notandum porro eft, VOCes
mmcA* 7las&fav, ( tum
, tum alibi paffim ) in codicum aliis integre feribi; in aliis, per feripturae com
pendium, t & J>iT. & fimiliter 1&, i-myJbQr , reliquaque rationum nomi
na, nunc integre feribi, nunc (per fimile compendium ) fa ', 1' ', &. Qax
omnia (ut plurimum) hic integre feribenda cenfui. Quod & non raro faci, ubi
in MSS occurrunt numeri Uteris numeralibus ( in codicum faltem aliquibns )
defignati ; ( ut 1 *tof >, pro -m nth ifi*, ) nec lemper tarnen,
C. it' a-mt.
I . . m . deeft ? '. n ABS. (in , bis.
AB.

Cap./.
HARMONICORUM LIB. I.
25Ji f\iet! -jtvI *, / 0 p-n- Dia-teflaron tum Dia-pente Sc
>, fJrw s A *i\ dia-pafon, quamfolafacit DiaT ~
,/
,K

p .
pente.Atq; nine propterea omni* -*
p fl# A, Jo fequiti.Tum, quia Dia-pente
Wt ovfi<pa>m ) , q

confonum eft,etiam Dia-pafon 5c

dia-pente nfon efle,Tum, quia
40 ftiKMpi aww I?), Dia-teflaron confonum eft,etiam
T .\
p , X
/
/
Dia-pafon & dia-teflaron eflc
*
^
confonum: Atque, fimiliter fe haa>w e?)- - tum % ' t%{i, , ipfius Dia-pente c dia* -ttvt
^^*, pafon perceptionem , ad earn
-A ? </Wx Wp * ** mo,
eft ipfius Dia-teflaron & dia o.
i r-K '
is '
pafon; ac fohus Dia-pente, ad
twvvtemwosTtmv folius Dia-teflaron: Prout etiam
V * etxoAy^ws n>Ts ^
wifyvs <, xzT*te/>tauo/jdi!ioi$.

evidenti experientia coinpertura

eft. Non levem autem illis diffi-

,
, - ,
/
h-,
- , % 5 ( tvtb, r</ O^ei<f , --^ , 'Z3?ffa-7lev
{, wfiponav toTs 1 </V oMois '
.'**', 3 uw
* a
1*1 /
r, 7 y'
-imf w^noi$- w 3^
wn? 'Zjcjs ciawi. Koq e-n , S i{to
cAtew im$<&*i -ffl avfiipancy *(
4
n.\

-r,E i,,!
CC07D VfolTOU . TOY **

fobs Superparticularium & Multiplicium rati bus, (Dupl, Tripl

Quadrupl ,Sefquialtcr efquiterti, ) attribuunt confonantias; Se
non item aliis: utpote,verbi gratia,Sefqmquartis,autQuintuplis:
Cum tamen eadem fit^rma ha.
rum-atq.; illarum. Atq; infuper s
Cur eo quo ipfi volunt modo
Confonantiarum deletus fiat.
.,
Abutroque,
nimirum, numero-

<
3
4
f

V
2
3

2
3

TiotLfur

D'ta-tejfaron f.

,
,
II
2
2

<> mm

Dia-pente {.

'O^ra rvs Xpyvs oMT%f7)1' tAffi y^cqpyv7is instTP iuii-

(l

Ai

Dia-/ *.

rum primorum ( ct
mnimorum) <\ni Alarum rationes feciunt, ablata uni tte -, &ubftitutis,

o AB. deeft ^, male, p KS. ri pi

&, paulo poft , w' iJ, ubi in
GI. deeft 75' *. ^ S. deeft ^ J> ^ <D mm ppm* 7). r KSC. w GI.
4>
fr,rcus.
AB. f w,^ Repono
AB. \ f S. (. Gl, ir twV. CKS* '' &
forte
. ffp - er#* .S. -7tp<7.
D

0/4*;

i*

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.*.

tis , pro amborum conjugatione,

nuraeris refiduis non-conjugato-

* v f
i/uoti *
j T5 ^t^s fafah b ^jzrni^m]

rum: Apud quas de mura comperiantur haec non-con jugara

minima, eas cononantiores eflb

op*
/
c _ > *
~~
Y*
,
,
tX
*7 <<, avfupmo^ca )

ftaruunr Et quidem omnino

ridicule. Ratio enim illa, non

aun. Koj np yO^an. $ xy^f ^m a

'ray ^

eft primorum earn facientium

numerorum propria ; led omnino omnium qui fimiliter fe habent adinvicem: Ut, fi de illis

> , .
/
,
t
f7^ t *
**Ty \<& futas
^\.a. il? **>7

etiam fimiliter fiat, earundem

rationum aliquando minima, aliquando malima,conititueren-

f ^ g ^W7B g ^^,. ^
<\ . .
j
f
k >
^ *^> *

tur

7 ?, ora/iswe/ '(\(

aggregate*

.
,

non-conjugato-

1
-(

4
A

14

mtoSt

J> *
DU-pafon h
Di*-pafo
rum. Verum ( quaehujus fufcepti btf

>

/3
{.

)/ v
,
^*
^
i%tlm ops
7^/'tktv

' &

Dia-pafon f.
$ <* 1 '| < 'fhva-

potior
methodus
videatur,)
*
,
..
* fi
eundem ai! que
m numerara,
pro
lngularum
rationum
terminis

' , .'.z,
LJ ^
\.
fimos
oix,eioTtoy ,

\,
~ 1
, /V
,/
eo
n ym-

minoribus

*Me^c

fubftituamus,

puta

Senariumi atque, huic aequales

0 @ g , tv' 'ov?

a^iW & pajpyns,

o/coto-

0(. Hoc , credo vult. Duos primos feu mnimos nmeros , rationem propofitam exhibentes ( puta 4 & 3 pro Dia-reflaron , cujns ratio eft
Sefquitertia,) btMi'wni vocat (feu conjugationem, qux rationis fimilitudinem exhibeat: ) Eos autem unitate minutos ( puta 3 & 2 ) vocat . / ut
qui funt indiflimili ratione ab expofitis j ) quorum fumma, pro expofitis fubftituta , quo minor eft, eo potiorem innuitconfonantiam. Hoc arique malim,
quam ut Stexw prodaabus abjeisanitatibusintelligatur ; qux & (miiles dici
pofliint & aequales, cura reliqui numeri fint inaequales. Letor utramlibet eligat. b K. &Bti9 S. V. d GIS. <& , in . deletur^, in reliquis abeft.
e S. w
f ABGIS. deeft *r. g Gl. yyr, S. i~ h . ti 1, i AB. *,
S. ^><. ^ . reV Kyw. I .
m . ^ CK. vsMM^M^t, S. -wC>*,oaV. S. i.
AB.

Cap..

harmonicorum lib. i.

i/uwmns rvs Xu-mfAws ov&fiw-

a majoribus auferentes, refiduos

V? k
/
- ^ /
, e^6w

conteramus ; ut, qui non-conjugata compleantur : Pro rati-

T i/MoAioifH^U' ^! 'wTiToy,

one Dupla, refidua erunt ex iti-

'. A-, m *'4, rfwiA-

dem i pro Sefquialtera, tria i pro

Sefquitcrtia, duo. Adeoque, pro

>

6
12

'

eft*'
Dia-pafon f.

9vo7ipy.

-,\

,I
33
9

3
.

2
2

litt Til<7
{
Dia-pente *

OA T, j jj? rico 4 a-

..

i/e1 .

Dia-tefaron *,

conbnantioribus ,

inconjugata

, $ S *' , 'S majora. Sed & omnino, ecun.

i .,),?..
/
dum ipforum methodum. de,

, - monftrabitur, Poft Dia-paon

"bjreJWyvjT * too fui or intervallum, reliquis omnibus
&/ po(Mkar

Ll

conbnantius efl Dia-pafon &

dia-pente: quippe duo hic re-

A? '

Du-tefaron ?.

1
r
il
2
2

Di+pmc

_ 9

Dia-pafon

.22
3

* . j JW -ma.
D/*-/*/. tr -</. *
ci - 7os <\015-

V'y 1 -n t hi , o* -raS & i*

3
14

I4/1 . lia-z'tr.
Dia-paf. & dta-pen. *
o$ &,

*.

7
8

fidua funt

J)V fi
Dif-dia-pafou
inconjugata;

at
*
plura

autem in caeteris omnibus; utpote

Tria

p AB. r.
s. 1.

q GI. <wru,C. . j S. deeft 7s * .

Da

/ . ,

t . >,
CKS,

&g

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap.*.

Tria, tum in Dia-pente , tum in

Dif-dia-pafon. Cum tarnen horum utrumvis evidentiffime confonantius exiftat, quam eft Diapaion & dia-pente. Et quidem,

WXffJJ. Exst-npV .-.

. _
rt
Q
/
?- *.\
\
/
' ~
v

* *>* *,
"** ax-ras' -^ y

de Dia-pente, omnino liquet,cum Dia-pente, quam Dia-pente

& dia-pafon , mplicius fit <?faZ/aw & minus compofitum, &

Wn, ? h *- St trouroR , .
i Y 1 >ru '
a. '
, , ,
,
,
/

& 0,
^-^ . Te

3uai purioris confonantiae. 'Dif>

ts Six crxo-Jv , r-raj

ia-pafon vero, ita fe habet ad

Dia-pente & dia-pafon, (hoc
eft, ratio Quadrupla, ad Triplam ; ; ut olum Dia-paon, ad

ft ^ fc . 7V^9I1 .
. . , . . /
c
*-, W ^
as wyov ix >*<<& ,

iolum Dia-pente , ( hoc eft , ut

n&s / ix --*

ratio Dupla, ad Sefquitertiam

Nam fi, eiufdem
fumanJ . , numeri,
o ,.j_
tur , tum Triplus & Quadruplus , tum Sequialter , & Du-

^x- Ao'y-, <0? * ^.

yes
, ,
~ \y\<pp><n
^~
, EcV^, ob
jJi^y
*
^ "
'

faunos t x,
^-, x, m.

-/> '

plus : lequialteram facient ra-

( ii/moMos Jv^xcn- 'we-i-

tionem,tum Quadmplus ad Triplum, tum Duplus ad Sequialterum comparatus. Adeoque, quanto confonantius eft Dia-pafon ,

^ -< Ao^V) ^^,

. /
, , . . ,
*** *e^*<*>t , *
i/WoAioy. 2e9
oo-a avfitpwo-

quam Dia-pente ; tanto erit confonantius Dif-dia-pafon, quam

Dia-pafon
& dia-pentc.
r
*

'^ tx wto-e 5 ix irem*

^^^^
//
lxx )-^\_
y Stx '- x, Six '/.

(
">
82
M

\
6

S"
J

i
4

A
J
/3
.Ji

l
T
A 2 x4a 8. 2 3= tf:: 2*2=3 4. 2 4=3 3 :: 4* 3*

>
3
>

4N.3N.i-:: 4-3;-: aN.N.

CKS. deeft 7 Vi * '7. x Gl. *f Tt

S. deeft 7. z. CKS. ^*f*T, a Gl. ai* bis. CKS. otsc & w*7w. S. -. Nempe, nu
meri 2, tum quadmplus ad triplum ( 8 ad , ) tum duplus ad Sefquialterum
(4. ad 3,) eft in rationc Sefquitertia. In his autem Schematiimis, & hujufmodi aliis, nos Uncis ucimur pro complicatis aliorum Semicirculisj quoniam,
tum idoi his exhibetur, tum hoc typotbetiscft commodius.
Cap.

Cap./.

HARMONICORUM LIB. I.

XlcSf v vyt<tb&v (g) ajpi SuewTv

T$f avfitandi.

a,

CAP. VII.

QuomoJo

refius

definiantur

rationes Confortantlarum.

A Eov oui/ t5 toom^ /ttp-not,

hwini yAyV wpowwtoi,
. . 7/
J
.
.q.
, ^^,^%

Portebit igitur hujufmodi

V^/ errores , non pfi Rationis naturas attribuere, fed Ulis
qu perperam adh;bueran[:

^uvo- -srti^bo^ & $ <pwn-

Conandura autem rationem ve-

xcii ^&* *XPA*AV

W> '$
vU> rus nnwvs
't
'
oi
^^^/^.
fc^V^; ^^
/, fins yexst, W o/*o<p-

m & magis genuinam exhi: Diftributis, primum, Sonis

f insequitonis & dermitis ) in
tres ormas: Primam qu'idem
/'dignitatis ergo; Unifonorum;

^ fis, 5^ <>/*<~
to li 2/A.fAJi.
/
N- , TO 7^

fecundara vero, Confonorura i

Tertiam demum, Concinnorum.
Nam Dia.paion> &Dif.dia.pa.

XclqJs $ }#<' , T ft*

fonj ab ahis Confonantiis ma.

<rjy, i i ft*
Tfi M
vVt* b*$*4, r*!*.

nifefto diffrant j (ut & has, a

Concinnitatibusj; Quae itaque

' ' '. a) faJiTti.

\,
^
j jo
. O**C e

aptiffimeappellenturUnifonantiae. Sunto autem nobis definiti,

SoniUnifoni,qui,cum una percu-

i/y , /uyvo /tv, , <p Twovpr-

tiuntur,perceptionem auribus in-

4^,^^''')1^^7)15;55
J
5 A W< , 5
awoqs as < ,

ferunt quafi unius: quales funt

4ui Dia-pafon conftituunt; qui^ hujufmodi componun-

omrn%in>i. 1 > *
Ifyutwta to<pv>y 5 f ft*

tur , (puta , dif-dia-pafon, trifdia-pajon , &c. j Confoni vero ,

Wre , o.' ft* rewpay,

ou~ _ , ~ <
/
^..,<L',A..n,

qui ad Unifonos proxime accedunt: ut qui Dia-pente, & Diauique ex

his cum Unifonis componuntur:

pc"

E^uAfc , o fW
<f>war ' os o foyieqoi, Toiyiwy

Coninni demum , qui ad Con-

e/xc.W. % <jtwn%M -ms, o

onos accedunt proxime ; quales

funt

Cap. 7. 4 Gl. . t AB.". cS. f/*-^ S.deeft vi

Gl./'. S.V.

Gl. <*.

fS.dceft.'. fS. .
^g

CLAUDII

PTOLEMI

Cap.7.

fuat Tonici, caeterique iftiufmodi. Quapropter, & componuntur quodammodo Unifoni ,

ex ConTonis; Confonique, ex

( ofjuxpam, tow <rv/u<pms' oi J

^ T0T5 i^e'ei. T
;

/
/ ,oi 1
1 ft-Cf^
f .*:

Concinnis. His ita prasfinitis:

Traneundum , ad Ratinem illis confentaneam inquirendum:
fumpto quidem eodem cum Pythagoreis principio: Squales ni-

**v%v ootow > Ap^Zo, teCyox

<dw rs rit/^a^paW ,
^ g T ^v ^
;5
/
k 0.r
. /

1 .

^wjr r *

mirum numros, Sonis /Equitonis , attribuimus j Inasquales, In-

<"oVr, tow c^oictotvos* cm toi &

5\sv. .9 '-

fiorum insequitonorum difierentias, pro earum ad aequalitatem

propinquitate, invicem comparandas efle: Hinc ftatim Manifeftum eft, iEqualitati huic, proxime fuccedere, ratinem Duplamj (ut qua; exceflum habet,
illi quod exceditur, qualem eundemque : ; XJnifonorum vero,
aptiffimae fimplicitatis & omni-

-ayos *Sz, .^ liyjwn,

/T^ofty* '3v 'eJ^o, on
~
ftf-ntf, >&1 obvhl'
, ~. ,r
t
_ \
?(&> 6 W'
i<ru/ ? *
,
\j^t^vu' / m i '/, hu^nfa n ^,
_
,
\ ,
1?
^
n$ J' TT? ^ W "

um pulcherrimum effe , Diapafon : Ideoque huic congruere

ratinem Duplam } ( ipfique Difdia-paion , verbi grana, bif-duplam, hoc eft quadruplam & fi-

^*. \y>r 0 $ h Sis Si*. --,

frTwon,
S &*<., * ^
^^0. ^ t 5
<^
~
f
. x
.
, <> ^
7?0lvT/ ^ , Te ft* 1wf*l * * '

qua lunt alia , qua: a Dia-pafon

intervallo, 8c dupla ratione menfurantur.) Porro ; fpoft rationes duplas, ) proxime ad aequalitatem uccedunt , quse illas bifariam quain proxime dividunt i

'. *, ^ /y t Sv/tfv.*? oyvs, 1 yimrr ay IJyoiifa lo0; ^

. Trw ^ ^.

t ^ ^ , x ,
PVTe5*
T*
*

(" ^ 5^ '/, ^>i-

himirum, Sefquialtera & Sequitertia J nam , bifariam-proxi-

'^ grJi ' W Mel* 1 ts

i S. me**f~. k. S- deeft^9>o;--->'/oB-rBVo/f. / . Inferit . wGI.^'. wGI.

WW. . . pQ.mt. </ ABCK. 7pe/. rC. ^' 4r. / S. 1. r.ABS.
>V. S. , . deeft . t S. fr.
'
X. Ka

Cap.7.
HARMONICORUM LIB. I.
3i
o(#p npcifrw im z (< me > eft prope idem atqUe , ia
t

U 1 eW -*"
/

i
;
, V - i
w wiw,e^**,seb

uo 4ualia :
poft Uniiono,
Conionorum Primarii funt qui
Dia-pafon dividunc bifariam-

Toj-ctptfv 2$ T&ftv S* w7i ,

proximej

1(\ Ti'^fl/ Aej*r

& b^ aJ^ w.^, i 'w
V
,
t
/
A,.wj* 0

& Dia-teflaron : Adeoque ponendum itideni Dia-pente i

ratione Sefquialtera ; Dia-tefla> in sefquitertia.

^ofTai $ '?5

raw vero Secundarii i qui fiunt

'ofiuxpmr a ft Si* jW
M, * mntA, A>> * ?
^
j
/

X /
tT^cwiv x, /moAiv, TAjamor

ex compofitione utriatvis prvmarum cum primo Umfonorum nempe Dia-paon 3c diapente j in ratione -w compo-

<f * <$ a3 Tej-apay,

nitur ex dupla & lefquialtera ,

avnj^oi fyi o* 7 cv 'Wr* , & i W

,
,
M ~ * Tlj ~
T* 70.
*
vt*,

qu eft Tripla ; atque Dia-pa & dia-teffaroa, in ratione

qua: componitur ex dupla Se
Sefquitertia , qu eft Odonar

cht w 'f/a' n ^,
SbarmH'
d 70(? e pou.

ad Ternarium. fNeque enini

nos quicquam conturbaW, quod

#
* i
,x ,r/,/

> , ywur ai *<t" * <^i-

ns, vel mltipla; ut qui ni

tale ante fuppofuerimusj Poft

t(^, o' ouwn%%s 1 ot avpfi?ei\^^7$'Tv7w,ei^Tlew'*Wr *' rib ,/e,

/7, ,
, , ,
<pMyvs, t%twvpr /. ^-

rationera vero fefquitertiam

proxime ad aequalitatem accedmit.qaasipfammponuuthabentes excenus commeniurabiles; nimirum fuperparticulares

A^s- ^ 7(^ , % o<nt 8 /%1

t) iAet^-Zu/ -ray 1' "
TV:; {^va^uX
^
d /
^
,
vmiMWt Aoyy?. ET
oot/ - , k o' St^c e/>ta

ipfa minores. Poft autem Cononos; dignitate proximi funt

Concinnij t Tonus & quotquot
ah componunt confonantiarum
minimam. Adeoque his accommodandae , quae funt , poft fe-

Wa^oi Tyo Stqpi

quitertiam, rationes fuperparticulares. Atque, ex his quidem s

quae

, i/ifum-

nimirum Dia-pente,

X. . . . JjvsBt, & fie xpe. S. .Aecft 1, AB . d .

/i?. . w/r. / ABS. > .
fed S. y*vr\ & fie aliquoties. ^ S.
h AB. wi. * GI. ' *P v'^S.r V/'. <^<I. S..
/ es

3*

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.7:

quae divifiones faciunt bifariampjroxime, unt fobeandemcaulam^ concinniores , quarumque differentiae, partes fingurares ( /m aliquotas ) eorura qu ex-

g^i, ts <A -dw ora

jueef W{ei4 <by\i<ni
/
~
<
'
*
.<r.J.
W \^%twbb*b
1 rOb 5" '<
T0 'i""" >

ceduntur, majores continent: ut

quae propius acceduntad sequale : utpote f omnium maxime J
pars dimidia: &, poft hanc, pars

/bMoy "&., 7r . &

^y fofo '^. SuciM n JV'
> P ,
/
/
,/
*fr ^ ^' ^V J*"

tertia,- caeteraeque deinceps uo

ordine. Summatim itaque ut dicam: Horum (SomrumJ Uniioni quidem lunt; tum primus
multiplex, tum qui ab hoc men-

wii]
en -oeyros -^^,
o
JrS &*
;<'0
^/"fb^cie., ,
< ,
>/ i v.
L . ,
\ *
*

furantur: Confoni vero; fuperparticularium duo primi j qui-

vfrffaor tfwtKki , oi 4^t'w/Joy

^^weW r Ty #

que ex his cum Unifonis coniponuntur:Concmnidemumj qui

funt poil fefquitertiam fuper-

\^, $$
,
, ~

^f'

i~
.

particulares. Unifonorum ergo *& , % @- , fcwy&k *

Confonorum , quae fit propria cinc^v </7?(^,
5* ~
cujufque ratio, jam didumeft. ^ ~ ftf '0 ^ ^*
Ex Concinnis vero j quod Tonici
^
quidem ratio fit Sefquioctava , exinde fimul demonftratum exiftitj ( propter exceflum qui eft duarum primarum rationum fu

.1
"
/ CS. tfytriP' m S. Ks" nr- n AB.
S. yyn\ AB. mW. P S. dceft oi
# v. ? Gl.
rS.*?. / Gl. *.

Expofitorum fynopfis haec brcvis efto.

Sont.
Rationes.
Unifoni ;
Dia-pafon.
2 ad 1 fss Jvf
Dif-dia-pafon. &e.
43dl * * x *
Cononi ;
Primarii ;
Dia-pentc.
3 ad 2 \
Dia-teflaron.
4 ad 3 f
Secundarii
Dia-paf. & dia-pen.
3 ad 1 \ =: k*
Dia-paf. & dia tc. &c. 8 ad 3 { >j
Concinni;
Tonus. &c.
? ad 8 f ) i (
f BA.

Cap.8.

HARMONICORUM LIB. I.

j}

n, $ ovfitpciiar o Si '^jito,

perparticularium, duorumq; pri-

ayAwfo *?) fau

_ , ,
/
^T ~ m
o
-roi*
**.
^
,
ce
a? e^oi - y cio^yaa* ^/^

morum Confonorum : ; De Con. vero reliquis ; quamam

eorum rationes; commod
definietur fuis locis. Jam vero

opportunum erit ,

Gy.&QM[Juiwr Vv*

rorjs -rU '3^ tSv c^Aoy0.

/

0 t

#, a^TOS ^[v i yantiu-

evidentiam

demonftrare eorum qua haenus tradita lunt : ut eorum cum

fenfu convenientiam indubitato
fubjectam habeamu.

CAP. VIII,
. jh* to-ttw

a ^jc-ms

s*iSy-

Quo onfon antiarum Ra^

ovvmt T$f </<<& ^yoi

//owfi indubitato oendantur%

fix * A4ovo^p<b &

per monochordum Canonem*

TO $ uo -&n -ray ^
ndfar, &s* S -tt^* ~
^
to
i
/ / , c etipeicaf Ai* tu fM)

T) ER Tibias ig itur r Fiftu-l. las' exhibere quod eft propofitum aut, per appenia ChorSis
omittamus:
eo
quodPondera;
non poffint
hujufmodi de-

J\luklJ&3Li ?di rotauf/, d /5^jtcAe|ei

monftrationes

ad fummam ac-

'Oi S e xu&vl <ptf*4r M fc*-

curationem perduci j fed calum-

>,
,
P ,
\
~
a^Mo, wmb *<po?fK,5

niandi potius occafionem exhiberent, id conantibus. Nam in

* TrEipaA^oii. - is $ -rav auAcJv *, r

tibiis

evsIyar $ & S\><n,TA.4M owirav t)

*uiuKfaM^Uir*Ub>
, v

\ ,
^ p,
.
,
. j$
*^**, c*
-jtActi Tros Ksc^'fa^) f ao6i7-a)'gJt,iix

quod fit admodum difficile omnem bregularitatem inibi cavere : etiam termini , ad quos
funt exigendxlongitudines , latitudinem quandam admittunt

<$, xs#jAtf, ^ /^Z/Tav

'^.2/ _j
"Y V
in
!r

*
'
^jt 4 ^ TTveu/wt/^ e^boAo;. EJ
E?a

indefinitam : atque ( in univerum ) Intrumentorum inflatilium Puraque,

mordinatum quid
ah*
A

&

fiftulis

preterquam

f AB. //. . deeft : S. nW oi'u/ur, j> AB. i^p^ z- S.W. <t ABS
vareas*'uj/uer. Cap. S. 4 AB. *. Gl. . S. c&w^. ,
< GIS,yffer. * S. Cko^V- / CGI. deeft oe/rw. ^ CS.
r ^<f9--.
E

AB

34

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cam.

quid adjunctum habent j &

prter ipfas fpiritus injedions. In appenhs autem ad cnordasponderibusjprsterquamquod

IfccLiAofJuam r<*s
*f(&'
^ y^^fa, Jy^^,
v /
,
p
, ,
^Ao^
W

ipia; chordas haud facile confer-

* ^e?5 ' *Jiit Iy&tUu v-ms ^y-

ventur inter fe penitus invariatae; oaty ep^y 'p^pv obt-n Siluatw 'oj
f cum & in earum una quavis, T^
A>
^
per le confiderata , id invenire k
,
I ~ /
<? , ^ \
fit difficile : ) haud etiam fieri \
*
*P *
noterit, ut ponderum radones, wwongjc g ^- , ci mTcu.
bnitibus a e facvtis , perfe&e commodentur: cum Sc, in eifdem ipis tennonibus , ipimores
& iubtiliores chordae, acutiores

&7s mow , o'tm'ptf? p9iyv -m^.

{, fc,,^^ '^^
, , ~ .
, . , ^ ~ _ M
^'5f,IW

edant fonitus. Quinimo (quod

potius adhuc eft ) etiamfi quis ea

?^' lffBV' 75 Wv ? *evt

, m $ ^op-

fieri poffe fuppofuerit,- atquea>

qualem item Chordarum longiudinem : pondus tarnen majus,

$s ^m

,
^Mov* 5 W

majori

annexas fibi

*,^^^%?,

chorda: diftantiam augebit magis,eamque magis denabit: ut

alia proinde hic accdt ionituum differentia, praeter earn

* * tbTs -^1* "Os^o^tv. T* ^^ ov/iapu. & -flf,

0 ,
,
,
*!' *? ^ "

qua; eft a Ponderum ratione.

'wrwyoi ts i* toi p ^/-

Similia contingunt in ionitibus

pulfando facis ; qualesin malleis difcifque, ponderum inaequalium, obfervamus : quiquea

<tp2y ij wxy, xj ? ^
Tc
Mvog ^ wV^p/
_ ,.
nffs
,
P
^s *"*

patellis vacuis plenifque fiunt.

c# tvtoi, tw c* &t* (,

Operofum utique omnino eft ,

in his omnibus, materiarum & figurarum diverfitatem
excludere. Verum in Kanone
qui dicitur; extenfa Chorda,

) 7d~ %/uA<ni , ^^*-*''** H

^,
toJ ks^^'v *^,

> <\ ~ _j
^
t ^yvs r<St <.&&

omnium accuratiffime & promptiffime oftendet nobis onlb.

ti vj\ &^'& Ou fdw s eiv^ ^Qa. ^

'',

tenfione,

^ . ^ ,
, ~
,
J

75
h AB. x**lef t C. tumbu. 1^ S. yy\~. I AB. )'7. m AB. praW ,
itera GIS. "', fed mauifefto raendo. AB. deeft ir. o GL . f S. f~.
GL '. rS.rW.
1
/.

Cap..

HARMONICORUM LIR.

I.

jr

rev $
w" cJctx.eifft "Ofos
fack^ 'ustgwxiuw
\ >
i
**b MTV

nantiarum Rationes. Non au*em> tenfionem utcunque nadar

led, polt examen primo habitum, eque foret in ejus con-

TW &^ T&i&i&vdm %<rir iva

ftru&ione

t Triefe tTv o
jai, os Seftbi
, ,
\ J
TS guMo*

&, extremis debito fitu pofitisut Apopfalmatum (feu Finitor"* ) m Canonibus extrema ,
Cquibus tota longitudo deter-

awme ^-^*
u
~\ > /
- A^W W*.
XmAt ffmaii.

yS- , ? *&ly&.
, '. ^
et, i, W <&*.
S> 7, j'S7/ liAyLQt
, , Myl^ Knifv*.
*<A.

inxqualitas : deinde

Canon Harmonicus.

* JoaQa
Kavv a ^ ,/ <
iiuutaito v<&s nls
m
m V
, ./
nr^^ .! 6 W

ABCD , Reda Canonic

AEGD , Chorda.
, GD, Ligamenta.
EB,GC,PerpendicularesMagadum.
KK, LL, Magads mobiles.
BKLC,. Canoniumj feu Regula dkifi
minatur; ) apta confpicuaque habant initia. Intelligatur itaq
Cnon ecundum ABCD lineara
recbm. atque ad- ejus. extrem

, cqwaws, as tu /*A<a, Magades five Ponticuli , omnino

^ a lis ^fps '- acquales> fimilefquej fphaericas
* -n 7, -a { '

/
i r-
r' / rr
fcuuv . fc * * v fc
8 . % * -nrW

(quantum fieri licet; fuperfi,

ces , chordis iubjeas, exhibentes:ut puta BEj d'rca dibB ^
ficiei centrum F j & CG, fimili-

, trnjulw
ty^o^uet.. ter circa centrum H. SumptifWf-WGavviZr %m iyvmf . Sue punis E G, in curvarura
J,
'.
"
^
uperficierum bifectionibus ; tar
* & Sx^Tvfuai , ; . 9

em, ut qu a bitedionibus E G
eea-

/ K. deft o. t C. xw*C-,MSS. Orientales faepeconfundntt/&/2. .

%H- S. vo<a>, . oh's. j S. deeft 9or. . S. m. . x^l^'i 4udpraeferoi.
propter unicam hic chordam,) reliqui ytfif, b ABC. m, f S deeft' . <i AB*
'. ABCS, deeftV.. "
Ea
/

5S

CLAUDII

centrifque F H ducuntur ,
puta EBF CGH, perpendiculares
fint ad ABCD re&am. Jam
vero l, a puncbs A D, chordam
conterminam diftendamus , ut
AEGD : erit haec EG ipfi ABCD
paral lela, ^propter sequalem Mavadum feu ponticulorum altitudinera; ) atque habebit, in E G
punctis, Finitorum feu jlpopfalrnatum principia , ( quippe in his
fciet curvaruna

fuperficierum

PTOLEMiEI

Cap.8.

f , fo) 9 , K^^'tV
/ #

Ea fotitw ~tt> T$f

8 59 /\ Store ivai/^V "x>Muj dxjfjLTov, sir h /3^jm>iXss ' t

'

~ /
t\- V ) "
/ , 1* 75

m ff^*,

1 tf i
^

<V^<s

n brs^aAyUetT&v etjr cu/ v >8 7no^) tos 7<1 TV ?U/pTV 67<-

/ABC. ^&8>,& ficlnfra. AB. deeft SE /> S.

i AB. deeft . ^GIS. f.
i A B. 6%^ v'vff. De fchemate autem hic expofito; notandumeft, Magadas utrinque pofitas ( in omnibus codicibus ) femicirculis defignari , redae o.y ( aut
huic parallel , ultra citrave centra,) infiftentibus ; ut Cap.id. lib.2. quafitotius Sphasrae fegmenta exhibentibus, quorum hi fint fediones per axem. Pro
quibus ego ubftituo circuli quadrantes, Hemifphaerii Tegmenta innuentes, tanquam Ptolemad fcopo magis accommodos: turn quia portionum intra fummitates * Vix ullus compareat ufus ; tum quia incommodae eifent : Quanquamenim verum fit redam non nifi in unis punis i fphaeras contingerej chor
da tarnen i, percuflione mota, ejufdem luperficiei phaericx notabilem aliquam, led incertam, partem continget ; unde Apoplalmatum punda i , longitudinem terminantia, reddantur incerta : ied&ipe 9 ( ad centra perpendicu
lares) hac ratione non conpicienmr. Putaverim potius eos femicirculos primitus fuifle deftinatos , non ad femicirculos in cty? plano defignandos, feci femi
circulos redas 1 tranfverfim infiftentes ad ngulos redos ; quorum centra itidem lint eadem 9 punda; & t ejufdem ?*(\& ( feu curvaturas) media;
unde i >9, ( fi centra fint infra nyS' rcdam, ) vel 9> ( fi centra fint fupra
andern redam , demiffis redis femicirculi leu circularis arcus extremis ad
iubjedum planum *yf , nam in hac defignatione variant codices, ) fint per
pendiculares per centra. Sed, ex lib. 2. & 3. videtur potius retinendum fuifl Semicirculumj&jper^feitrjfrfJjintelligendumCjf/iniirif^w.Dubiumitemeit^n (quod
innuit)Canonium, fit feparatim conficiendum,& huic chordae,ut res poftulaverit,
applicandum ( quod dicendum videtur fi magades xx, intra y punda continuentur ; ) an ( quod ego potius putaverim ) ipfa y ( chordae fubjeda ) fit
hoc Canonium; quod utique, debita ratione divifum, oftendat ea notata punda,
quibus rede infiitens magadion mobile , imperatas in chorda faciat iediones.
Huic itaque fuppofitioni ( ut potiori ) accommodavi fchema noftrum. In iequenti vero fchemate, pro magadis iuperficie iphserica , intelligendam exiftimo
magadis oblongas fuperliciem cylindricam ( piano per axem fedamj cui ( fecundum planum horizontale ) incumbunt ( collaterali fitu pofitae ) chorda; omnes .
Nifi potius illaepmqes chordae pro una eademq; habeantur(quae eft in preceden
ce lchemate ) alia atq alia ratione, ucceffive, divifa. ml S. 79 , n S.
CK.

Cam;

harmonicorum lib. i.

5r

Way, fcx
>7y9 K9#iw>M. "Ko,1^ i^
,
d ,
, ,
,
(* $t ^ yc?J\ xJponor *

contacbis, propter EBF CG H

Perpendiculares.; Ad eaadem itaq; rectum accommodantes ipil
choTxKcgn\am(feucanomum,)

(& p > pi>w5,

4 iva <&&}-?01 7/$*.
<r' _/ T-r
?
n//
~ ,/
,
,
i
fr
vlw tu oAv vas ^^ ,
g
$ , , \ ifuauo4

atque in hanc transferentes longitudinem EG, ( quo expeditius admenfurationes faciamus : )

quidem, ad fatam tonus
longitudinis bifedhonem, ut i
deinde,ad femiffis bife&ionem,ut

-nfa*, x$ ttJ ", wUwmpv '

'
* '
VM) * >JL
, . \ '
.

< . /
Sv, U/i*)l*rn*, ^*
fji'j xwi
, /5^tM.ctx.iw5

Lj

Ji 'lyoim., <H<nos mx, wtvIqs, Mew'wr* , c i * fn* ? **>{Um**

~
7 ' _f i <
t@- X *, *
%9
V Kpov hyoofucur h 71

ores ' fed fimiliter omnino ie

babentes. tum pofitionis ratione,
tum qualitatis & fimilitudmis,
tum mdise Ccurvaminislineseyfuper regulae bife&ionem ftatuen-

TW T f i/unt'at brfofiar. Iv*, tai t

dasiitemqj fuper femiffis biieftio-

,
_ ^ ,7,'
.
*J - *n| s fn * A, ^ Ai uy h cto77if, ,
-

pars EK compenatur ipfi KG

a^uitona 5 & KL, ipfi LG ; hinc
nobis conftet de aequabili chor-

acny e^utxJor Eo <t Awr ttfW

>
<
'

V
VT ./ ,
. -i
p(^, . etMK 5 0*^

^ conitutione : fin minus i

transferendam eile probationem
ad alum chordae partem, autetiam ad chordam aliam ufque

clxoXxJov 1 %1&(1>' tvt'i , ci

toTa<w *A9V 1</|

dum hase conditio fervetur;nem>:

pe ut in fimilibus, proportionalibus, longitudine sequalibus,
can-

contituamus ( Hypagogia,
) mbduoria, tenuiffima quidem, atque levia ; quae & rever
fmt (Magadi five) Ponticuli
alii > prioribus aliquantulo alti-

CK. deeft 19. p C. deeft W ?. / GL . r AB. iW. / C. deeft r~

Si-^inyajt. tK. GIS. 87, AB. vare. Gl. f. ^ Gl. Wee. ^. S. Ajar. 4 ABC.
* . ' .
. x?. d Eir', fie codex . reliqui haben t W. fed illud fero, quod & paulo ante praeceflerat : Id nimirum voluifl Ptolemum fentio,
utCanonium hoc fit infra chordam, in ipfa AB reda; cui Canonio ita tranfverfim infiftant Magadia, ur recbe medio curvatune fint ipfis divifionum punclis
perpendiculares, t malim w. f AB. pio**. g S. at. b CK. aZiuf, AB. anb*yt
Gl. ctTitt , (quod praefero ) fe, x$*f > cujus ^quabilitas ( imiy>bAlw ) hinc
olligitur.

; C. ~3w.
E 3

3t

LAU Dil PTOLEMJEI

.*.

eandemque tenionem habentibus, fit tonus correfpondens. Hoc

demum comperto, divifaqueReeula /, f*L<, fecundum Con-

x, / %< rimv , twTpvov. Enfty

gr
hjiwA^W, $ k *1*&i -. r
'
~ >

*"0' * j*"* 75,5 f^,0,i

lonantiarum rationes jam expo-

fitas : Inveniemus, ubdu&orii,

ad fingulasfeiones, applicatione,) auribus comprobatas, quam.
aecuratiffime , fonorum correpondentium differentias. Sum-

J c<t
<p *^ tjlw/ua, & fxA^.v
W^, ^^^ * xcs,
tril
ro ,
/>/
?- v n _sp,*
;
' ,
,
<\ o
PV*> Stapels. Toiy-rav ^

pta enim ditantia EK talium

partium quatuor, qualium KG
efttrium; qui utrinque funt ipfcrum foni, confonatiam facent Dia-teTaron ; propter Tati-

?&p(wio(jm ttjs e x, tutgnas *n<b^fo,

^3,. <g> t
, /
._gpr
'
_j i
TfJT
>.(4$ U '

onem fefquitertiam.
Sumpt
vero EK talium ttium, qualium

Ao^pv. Toiy-rav
te/uauro/Ams $ t %
afo yg, ^ '.

tenu/Mm*.

<njfi<panm

(vfnnf^,

Probatio

Rationes.

Cononantiae*
4

it

1
a

foi

i
t

1
Gr < -ar, .
9

e
3

&

fe-

4, S. aj#/p~,

/?

S. & 7w# G. if

feddelto ir.

1
1.

w Gl. -.

. f.
AB

Cap.?.

HARM ON C RUM LIB. I.

3*

lep && <pj!y>i tw itx

mtnwJw- <5^' T/
, \ ^
<\ p*wJ*Hi
p ^
^
n~
. Tjr \ ^

eft KG duaram ; facient, qui utrin4ue font foni, Dia-pente

confonantiamj
rationem
feiquialteram. propter
Itemque,
fi ita

urn jonx.^ , i n i * y\n-

dividatur tota longitudo , ut fit

<3 ' /^/, T X. TV

'TXj -) A ^ '(>
\ r /
'
\ ,o

V ^*v, Xo>PV- Efl" %

duarurn partium, 5 KG unius ejufmodi, erit Unionum Diapaln ; pro ratio ne dupla. Si
fie , ut EK conftituatur partium

' ai T ^ix, 1 \$

odto, qualium KG eft trium;erit

tj, r <f X, r owtW t/ar i

ucj *1 ^* ,/,x
V t i
/
/
,
TI
T?-W ^
, u asrer ^ ^,

Dia-pafon Sc dia-teflaron confonantia; in ratione odoadtria.

Sific, utEK fit partium mum,
& KG unius ejumodi i erit Diapente & dia-pafon confonantia ;

t Si n y ios' vi Ax & x*j

JW w cvnamU- p S".. /
. /
1*
<
^xenov^v. *,, *

in ratione tripla. Si fie denique,

ut conftituatur EK partium quatuor & KG unius ejulmodii erit
DiCdia-pafon Unifonum i pro

% , #

ratione quadrupla,

Twapy,

eyof* eoej Sis </<

pV0V r^ji T TTotTAotp-iOy ?ijpy.
1
.

CAP. IX.

0-n y Sainas Ae^&mo, tdT iiawfuLctb it s qifyu,

g^oi perperam Ari/loxenei, Intervatlis, non ipfis Sonk ,

^ <wt<pm*;.

dimetiuntur Conjonantias.

TOT? j
ri>t^>feoi, x r<y, y
espilas 7^ ci
<&U avMVnfo
, ppttr ci. ~
V/ *. V
'
Ane4i ^y. M*
ohtto^xo

TT Erum interim ( ex his quae

V Vieira funt ) non culpandi
funt Pythagorei, de inveftigatis
Confonantiaru rationibusi quippe ^ fe habent: ( fed de eo-

> i I< ^--! cjiyx,^-

mm ratiocinio quo a propofito

defei-

e AB. &\ pC.'*. qS,-iwr.

. feq, bis. AB. dceft *\

rGI.^. / CG1S. deelt <5f ti.

t AB. *.
Cap. p.

4o

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.?;

defciverunt. ; Sunt autera Ariftoxenei : quod nee hice , utut

mamreftis, confenfermt,- , his
rejedis, meliores exquifiverint :
enta tarnen in e fuceperint ,

/,Vt ToTs & Si.

i
,
~

'o_
,
* , ~
, .
Mt* *, tvs vi
WfVs a Irnv^;- lyt %a>?m-xZ$ v-

Muficae Theoriam tradere. Nam,

quod arectiones has. auditui obtingunt, propter fonorum quam
inter fe habent relationem, ne-

m%wrm ^mlo/ev^
- <\

-v
~- ~
J
n~
~
~ 7 /
i
e^v ts

cefl eft ut fateantur ipfi : Atque

itidem, quod Chordarum earundem pereeptiones , definitas,
eafdemque plane, habent differentias.
Quomodoautem fead

<p%fyw <zs)s aMAys- eJcJ^ov <n>7$

'/>& K -^ , ra,
c_sp/>'~
' w i
'
\
,
^
, d^
ST4 flWTe 'J &*9e?*- "

invicem habent , in unaquaque

fpocie, qui earn conftituunt duo
Soni,- eque dicunt, eque inuirunt. Sed, (quafi ipfi quiem non eent reales,- realia

t^yai ?
ms

exaov ei/1-1, -.e <ft,'o <p?oV,

.
>/ ? ~
fv..'
*
,
^f* 8
<^ oy,rov ^

vero , quae interjacent; ) fpecierum folummodo Diftantias inter

e comparant : Ut videantur
faltem aliquid numero & pro-

Si

<m$ > ra Ste-a^s 3^/1

^ L^yirir W -n
r
, . ~ . ,

&
&7* ^ ,E?;*

portione facer.

*. ^

Quod tarnen

plane contrarium eft. Nam pri- ^0 T^75V ^

mo , non definiunt hoc pacb ) tff fa
ipecierum per le quamlibet; qua,
.
i
lis fit: (Quomodo nos, interro- ^ **>
gantibus,quid eft Tonus,- dicimus,

">>

<-

7?o7n>y, . 7
0T
^ St J/Xl /.

m
e"

foupoy. Svo

% ,

Differentiam e duorumSono- 71S001 & ^' AM 1 eurum, rationem iefquiodavam ^

^
M ^ 7^
continentium
Sed remittunt > ?
./
/ *
'
'
ftatim ad aliud quid, quod ad- *eC4SW 71* ^^
7V ^

Cap.5>. CS.%t*{. b S. - ^. <r Gl. ffcopjai ^/

AB. erf, Sdeeft. e AB. - *k<m ' ,pii>o;. / S. . g CS. / \ Reddo aurem <(& tta-/xanv i per
& Non-realc , (potiusquam Corpus & Incorporeum,) id utique hie vult Ptolemsus. ( Non enim hie ambigitur , an Corpus fit,
an Accidens; fed, an Pofitivam habeat magnitudinem quaz proportione debeat
ftimari: & fie infra. ) Atque hocfenfu , non mirum fi etiam Spiritibus forte
attribuatur nomen Corpus ; quatenus Realitatem dicit, & Non-reali contradiftinguitur. AB. . i S. e**3v.

Cap-9harmonic ORUM LIB. I.

4i
\J^0)^U k Xyj)7l TDcT hi TOopjy hue indeterminatum eft: ut, cum
X) tdc hi TtT' toi $ - Tonum efle dicunt, Differentiam Dia-teflaron & Dia-pente :
obii y 1 9sA^ tdvo? etfjticaa.c^ , tul
( cum tarnen Senfus , Ii velit To
SiOJUW '3r?T9 5 Sx lojttpev, jf num aptare, non ante indiT^t/5 May mos- ^M. 'ngins dans , geat aut ipfo Dia-teflaron , aut
\.1 T$f thix.4toi StepopcJy, - alio quovisj fed potis lit, differentiarum iftiufmodi quamlibet, per fe conftituere. ) Quin
&, fi quramus , quanta lit jam
dicta differentia, eque liane in
iM.x /wvov
, et , ouo dicant, abfque alia fed olummodo, talium forte dixerintefl
TDiVTOy
oav Tojapay 5
Duo, quaiium Dia-teTaron eft
3
" 7TSVT 711 Oijy T0(f Quinqu : atque hanc itidem
$ct &' x /^.' ( Dia-teffaron,) talium efle Quin
7^/ 7 ws /j 'Z^^a- qu, quaiium Dia-pafon eft Duodecim : & fimiliter de reliquis:
8 TD AJ^y , 0I)V I TDVOCj* , Tbo.
uq,- dum eo tandem redeant, uc

Tvot

Tonus 2 I S

J S TW

Tonus 2 > S3'

8'

Tvot

I
Hcmitonium i I a

J
Tonus 2

\ .
I
-a
1
3

S?
(TN H Tvot

Tonus 2

Tiro*

Tonus 2

3<

EiruTtt., * Si -m T04 \j3^o^ai

i&ou hx 6 ^ t'to? m eojy
\
r /..
./
n .
V
/-

r-t

Hemitonium i

dicant, Quaiium diftantia Tonica> eft Duo- Vorto, eque fic

DifFerentias has definiunt : quomam eas, cum uns quorum funt
Diffe

rs, -m.

I Gl.btKoi.

m GI.xff.

AB. irov.

. , ter.

Gl

42

CLAUDII

PTOLEMII

Cap.9.

Differentiae, non comparant : Indeterminaras quippe funt qua;

collieuntur, in nnffulis rationibas, differentia , cum nondum

^')/^ *<t' exa&i %>,

TOy ^ ^
. v
~
(
, _ v
r U

ante definiti fiierint termini qui

illas faciunt diffre ntias.Adeoquc,

7<*5 Suttto^s , ci &7s op^^, th$c&li aurai- r ^\'

ob hanc cauam, ( in conftraionibus inftrumentorum ) ne pia

quidem qua; Dia-pafon ( verbi
gratia J faciunt intervalla , ea-

dem ferventur : fed emper , in

acutioribos renfiombus
conftituantur breviora. Collatis item
inter fe eifdem confonantiis, fe-

/<& .\ te^
^*
^TOVj ^
$
~ " ,
,
, , , , ,
,
"
M, *. ^ T&

cuadum earundem extrema altera ; non retinebitur idem ex-

<mpy$ p%'i>ys ^/ <pcifM?a<ni

M/jAi?, u // Ti ? /3/>u-

ceflus intervallum : fed fi earundem loiios acutiores invicem aptemus, majus; fi graviores,

^
.
**

minus. Ponatur enim AB ipfius

Dia-pafon intervallum ; atque
intelbgatur A ejufdem extremum m Acutum: fumanturautem bina Dia-pente intervalla ;
alterum ab A, in grave , ut AC ;

voy/ j\ S ouisy wipe*' >1?>^^y &o y h* * uc 2t,

^ ^
g v
f - .
, ,
, , ,
,
;
*PJ ^re toJ ou ,
/3 * 7 V eotj 7

alterum a , in acutum, ut BD:

Minus utique erit intervallum
AC, quam BD ; ( quia in acutio-

Jh*o j3>, Six * o'|w;

/
<-/>
g
r
^
'

Ta ^ T~5 | '
,
,
,
TOira
0^* *&-*./ jp^)- c ca

689
of7tpor
Acutius

Yot^5 ^
r ,
p

^
, * *

12

.
g

ADC

j4

ribus incidit tenfionibus: ; Major

autem exccTus , ( quo Diapa/on AB [uperat AC Dia-pente,)

7pi~
n?
^ ,

#*pc/7tp$l
Gravius

"a^o^i *A K* oAs ' $

J ^
ra $ <$0.

r S dcefti^' h
CK. deeft M &hoc forte reams. f S. mnrt.
t S !^. CK. male tranfponuot voces iw/er, Urlm. nam hic demagnitudine Differentia: agimr, non ipiorumintcrvallorum.; S. habet *. x AB.
deeft?. 7 AB.*". * S. decft . a S. /5.
^ ^

Cap.*.
HARMONICORUM LIB. I.
45
>v!?y mos ^j7jf<4x^ **> > quam AD, ( quo idem Dia-pafon
v J
'a \i
J?.r ^
fuperat Dia-penteY)T>. ) Et quiui * j\ cvuTp TW <- J,r
IrinJ "
7
.
,
\ p.
/
dem inter ablurduliina videatur,
wtov *, fuy^r Tx W- ahquamftatuere Differentiarum
(juifhio , X,

ratiotiem , quae non oftendatur

Ei <f / rfyf
~
^
,
">
i
i
\
Ta to>o?^ m aM-y eitnv^,

per eas magnitudines quae has

exhibent differentias : inlarum
vero magnitud inum , rationem
nuUam;a quibus tamen,illa diffe-

tfys mm

>S Six-

rentiarum, ftatim haberi poflet.

aoj5 -5 , /& [ , ''Ti

_

*
'
/ >

obt ai! e^oi* w7niv.

Qlld fi dixerint, non ene, Differentiarum in fonis, comparati-

/xliJCOV 1' V05 ' Til* X.0LTYiy>^\~

ones illas : Quprumnam aliorum

fint, dicere non pofunt. Nam
nuda dittantia, & longitudo me

(od ^^5/5- <bo rft/ 'e5a-

ra, non eft Confonum quid, aut

' ourai -^cipay. 2s t rat, Concinnum,- fed neque Reale.
Diciturque de magnitudine foli70 7retgaSoAo4 /iiJbsS
taria : At Comparatif), non eft nif
Wx /) <%<.^ fy -rav <p%'i- duarum ad minimum; earumq;
5< x t>T^3^)v . 2 ^'- inaqualium ; nimirum, Soiiituum
qui ipfa ( confonum, concinnum)
faciunt.
Has itaque fecundum
po^ &{ AoyV seo*
Quotum comparationes, non eft
ut alterius cujufvis efie dicant ,
^ Sim , &*yW*) , ts 'yvrnv d Sonorum, horumque diFe,/

/
'
\ rentiarum. Quorum illi quidem
neutra reddunt cognita: unt autem, natura, juncliim definita, &
communem rationem fortita ;
fecundum quam ('unam feilicet eandemqne^ oftenditur, Quomodo fe ad invicem habent Soni, & qualiter nter e differunt.
,

CAP.

ABC. decft <zri?Xm. a S. <A' iff thttw, CK. '

b ABS. r^. f S. K2tV. declt /- 7>J }t pian twa^y^a.

? A> ff roiirrw^
t AB. n/'r .

44

CLAUDII PTOLEMiEI

CAP. X.

Cap.xo.

r'.

Quod ponunt Dia-tef-

On v% iy -dw ft* abo

faron Confinantiam^tonorum

<pwow,tio*, '^- <jasvn-

duorum isr femijjis,

^-nW

QUinimo peccant etiam in

dimenione minim* primasque Conionantiae ( Dia-teljarondiB*,) utpote quam ex duobus tonis & femifie componunti

"TP I y4 toi ft*<c^mvv<n

^ ^ j |/

,
~ i

T,
f^mvA**K* ^ !*
wrfw <t <^o -rovav c */-&- Sis

( Unde colligitur, Dia-pente, to-

-dw ft Wt <1<8 d ^

norum efle trium cum femifle;

Dia-palon, lex tonorum i &, quarum iingulas, confequenter

ad has. )

Ratio etenim (qua; ,

* xcAv^y. -fi Xsy-, <-

in differentiis hifce minutiffimis,

multo eft quam fenfus fide diemorjj omnino monftrat, rem
fecus eTe : prout erit manireftum. Conantur utique ipfi, pro-

o^Tt^ ftt *c#t< , cV

T
fa
>
^
~5
, ,r
. ~
,
\
tAJXu ? I *W 5 94
ft^Acv' AVi /*
f ^) 'arfo-

pofitum fuum , ad hunc modum

demonftrare. Sunto ('quiunt) duo Soni ( auriumjudifie ; Dia-teflaron confonantes,

kj^oi ^ v-ms. <>< $> <ftk

oiC. to _ '
- .
t\
Z- , , , ( !^ ./
. , .
C-^pv JjwA#,

A & B.

'fi ie o' , * y "jri

Atque, ab A umatur, in

^ .a ft mwJ
/
< ,
^
aMv * ^ S

acutum , AC Ditonum : &

fimiliter iumatur, in grave, ditonum BD: ( aurium judicto, /.; iEqualia igiturerunt AD,

^,'5, ^, wwo ^ ,
'^^fZ^ i f,

. ,
r

,
, . v ,
,<w
mAenrwe^ 5 ft-

CB ;

vft* *. 7roAty

& tantundem

utrumque

quanto Ditonum deficit a Diateflron. Iterumque ( aurium ju ; a D umatur, in acutum ,

Dia-teflaron DE : atque a fi-

gr
,

~m ft

Ap> , *6
i r. ( j
r *./
, ,
\ -?
\
"w 75 ^V V 7<

Cap. io. < Gl.

CS.
S. u/Tt--. CS. hw , & fie femper ; fed
in . nonnunquam, recentiori clamo, reftituitur -& d S. wit mm
e S. deed tto. / S.
i AB.

Cap.io.

HARMONICORUM

7^ 8 /
$\l
'f- 'cnsv h
i n y -4
p
\ \
, \
?

LIB. I.

4/

militer, in grave, Dia-teffaron

C R QH?niam igto tum A,
tum F , eft Dia-teflaron ; erit

Jan -*.
( pari de caufa J AD, pfi E.
'fli ^viMis. AM.' ' oXfli td{, t Sunt igitur, hasc intervalla quafixwre aaoi " Wcnjv /^weif. tuor> i]Lter quaa. Totum
_
, , \ ^ -7, . >
,
autem F E, tacit, inquiunt, ( auS^T.V*'
! rAw
Dia-pente confo f e
-- -s^o^i
ft' 3^ to % r ouvA,u<poTCjt ( , xsfl*AeU*f, iwv
/
' m
'
~
WTiv, JS ,
toti w*

nantiam. Adeoque, cum fit

Dia-teflaron , & E F Dia-pentej
earumque exceffus, FA & E:
iequitur, tum hc iimul
fumpta, unius efle toni ; tum ho-

y, " /uloiv. AiTMVjfi ft/- ?

eiy, 0$?'$7 itTo-c^r, / ' %> ',*

rum utrunque, ( adeoque utrumque ipforum AD BCJ dimidii

toni- Cumque fit tum A C, turn
DB

*1 TicMW
-A
_

Acutum

Grave

FAD

TSapa'

JW

AB . h S. J 19 |8y. AB ' . i CK. !w. )t Sic Gl, fed AB. vuimw$

CS. toijw. / S. , GL
w AB. deeft TK7t's7 , C. habet www bipor. AB.
pnin, bis. 0 S. habet ^ <f ( non male ) fed omiflb 19 . ABGI. habent 9 t
C ( nec male ) fed omiflb 19 <f/5. CK. habent ^ ? *5 (ex utrifque confufum. )
Ego integre legcndum puto, ut edimus.
F 5
,S.

4*

CLAUD 1 1

PTOLEMiEI

Cap. 10.

DB, Ditonum:erititaque,exduobus tonis & femiffecompofitum,

Dia-teflaron. Verumenimvero Ratio, ( ubi femel often iura

( <| J p tov fafr. * *</

~
/ r

P^v' T^FT f^."?,

,
,

fuerit , Torram effe Sequiocbvirai; 8f, Dia-teflaron, Sefqui-tertiura;) mairehim inde tacit,
E xceuim q io Dia-teflaron lunerat Ditonum ( Limma dium )

liul \jz$o%kv \$%{ it*

- 5 SVrovv , &(&1
|^ , foVto* *5f) ^,.
f , 0, ~
N , ~ r
/
^''%
* ^

Hemitonio minorem efle. Sumpto cnim numero ( qui hoc often-

tv Sxwatv ^|q -opow/Apoi ,

u '5
fi^iSbi a. <p 5- ^

dere poffit minimoJi36;SefquioCtavus hums eft 1728; hujaique itidemSeiquio<avusi94f:

quem itaque, ad iy 36, habere Ii-

ri?, ' y tfj

_ . ? / ,.
, , .

.*t^JW.T
*
o b SvX o*n ^05 ^

quet rationem Ditoni. Eft autera, ejudem numeri iS36 , SefQ\x\Ze.xUu%{ab]olvens ia-tearon)
20-V8. bit ereo Limma, in ratione 2048 ad 1944. At vero, Ii

Xs'^ 'i ^iTo'vy* Ei Tfe '(,(

T~ ^ ^^,5 jf^. T

,
f
,
,
' .
^J^W
e ! '^^ AM.

numeri 1944 fumamus fefquiodavura, fobebimus <> *

tertto) 21t 7
eftque ratio 2187
ad 2048 , major quam 2048 ad

oje/' 5 f 1 * a> ^ Woay *^'fa^

* f ^ ^
. ,
*
,
~ ' 1 ->
& 691
0 ^ 0 TOV ^**

Dia-teflaron
2187
ftir'C

2048 '

Tr@
Tonus
V?43

1944

y 12
1
i/3<
aifK

1728

Tonus
V
216

~-

v.

Tov&
Tonus
V
I9

^> S. >. q S. ? 077. r S. habet / , Gl. to/h , AB OiHTO, /. Ego primum praefero. / S. -. f S. . S. 0 Zb. x . deeft u.
CK. deeft # *. Sic AB ; Gl. f in, . ' ( omiflo ) S. ' bit a S. pro >
habet & fie paflim. S.
077, reliqui fere, ?'7, ld malim hic diruntim legere, f ABC. deeft iff. d S. >/./, & fie aliquoties , ( manifefto mendo ) obfimilem ionum ( apud muiros olim ) iplbrum ,, t, &c. e AB. deeft
-r- fC. deeft . S. deeft claufula tavm -m t^uJ4.
S.

Cap.io.^

HARMONICORUM LIB. I.

47

xnfU f ) , /3i 'Of s

r< T" *>\ &'^,
,0-
,9
, / V t
G**, fUiC"" ^,
* T

944 Nam numerus 2187 for

Pefat numerura 2048, plufquam
nujus parte decimaquinta, minus vero quam decimaquarta:

?^-

numerus autem 2048, numerum

7oi ef $ i$ Tftia.p<nun<fb5isTr
t fijl '*^T>,
,N , A, ,
s ,
. /
% yfcx<
* f ew,*Wf^
k ewT^f /- i?&T%n 1 n ox-

194+ pluquam hujus parte decimanona, minus vero quam

parte decimaotava. ) Illud itaque quod, una cum Ditono , intus ufcipitur in Dia-teffaron ,

iwy^^exstT). ?^%

tc-tv v > cUs

^ v
,
<
0 t. ,
_
?**?, <aj)S - te

eft tertii toni portio minor. Ade? Limmatis magnitudinem ,

nine colhgitur, minorem eile
quam Hemitomi : ( totumque

i S fi y 1 \& ^eyi@- , e-

Dia-teflaron, minus efl quam

7&t7ov ifinwfa oiw&ybQzr 6 1 ix

Wp faw m farf* & i/A-,
/
(
e ~-
n^TO.Jb4i
f^f*,
Trys 0|/1(/> p ? , o cu)7b;,

tonorum duorum cum femife. J

*&V*}c
; rationi,
2048 ad 1944, eadem, qua; elt 25-6
ad 243. Jam vero, repugnantiam hanc , eque Rationis, ne-

4 'oT$fc~~9~ tt&s ~/.

*!>rb

xyy, r y^
, ,
,
,
,
op
^^,^Ado,aMiTl/

que Senfus vitio contingere, exiftjmandum eft: led hypothefium

diverhmode conftitutarum ; 6c
recentiorum, qui, prater utri-

a^guppaf >zzm%iwa4 , a.ttO/pTiar

uque judicium, eorum indicati-

*Svt 3^ veampav, -5' .f/.ip'o'Ti^. n

**.,~ avfobM **X^a1'
^ ,, '
\ i
r o^
Hf $ <& funrt ttxfoJu- Qa>-,, aapds s ^, tIw

one abutuntur. Senfus enim tan- clamat'flare ff*

indubi tanter agnoicens
Dia?ente Confonantiam, quando,
jn jam expofita per Monochor-

tSU GvfJtQtsna*) '<n<H>, 'birir

n,,
^>-.
c ,
^ ^
,
, _Y i
$ * /^ Aojpr xjiW

dum demonftratione, fecundum

rationem ea fumitur fefquialteram: & Dia-teftaron , quando
feodum fefquitertiam. illive-

S^x Tco-ipa, <^

'^^75.
oZ-niSi, cbtwcwou cuiras *|5

ro , his illius confeffionibus, non

adhrent: (ex quibus omnino
con-

1 ew-rav

pee

/j S. aumJ. t AB. deed ti, bis. ^GI. *ir, S.t*n. S. ^'. m S. deed
. S. deeftiJ. t> S. t, AB.deeft. p GL
S. deeft. ^ABGI.deeft.
r CK. ^fquafi refpiciens ^w,; rcliquis SA', ( tanquam rcfpiciens
f S. <*. f S. fufririor.
AB.

48

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap. io.

confequitur , tum , Exceflum ditarum confonantiarum, qui eft 9^, ti v^o^iii T$f
unius Toni, in ratione efle Sei[1& , JiTav , ci 7nfSa
quioctava ; tum , Dia-teffaron
confonantiam, minorem effe duobus tonis & femiffe. ) Verum,
dum in his ( majoribus, inquam,
1/1@^ now \' ci ois i^r
ditierentiis ) quibus judicandis eft U X.t | H<pv*A , * TVTiJV ci Tobfs fidoncus, ieniui plane diffidunt j
in ill is interim eidem fidunt ,
quibus judicandis non fufficit, TcLmoir ci 05 T COL y tw aJiTdifminoribus icilicet differentiis:
xm, tvti ci '($ ?&T%<ni -foQuinimo judicia ubnectuiit, primitus pofitis potiflimifque, plane
contraria. Quin & videbimus T^Siax y.tn<x\s civ ourras . s 'Oy>ru\
porro Demonftrationis illorum X) yUUZA(\X0Ufi. Z lbljfyj ' CU ' tTt
infipientiam; computando,quanS T J^^CS AT$f % '6fo\p><tilia fit Limmatis ab Hemito ^]-*
nio difcrepantia. Quippe cum, teyiQ-'
in duas aequales rationes ( nume~ Of os / /s^cMa^* {t effabiles ) non dividatur, aut Vl yb US fas te Sbo oyMSf T 5
feiquioctava ratio, aut fuperpar- ^^ vm @- us /j.ip^)
ticularium quaevis alia; ratio
nes vero duae proxime-aequales,
fefquioctavam racientes, fint fei- e Jb'o Aojpi () eWJboy , ' t d 'Qlix.quidecimaiexta & fefquidecimafptima : omnino erit HemiEin a
() /gtf -ros ttv Aotonium in ratione quafi harum
I /1/
I W
I?
\
y>1, \( 0110V TVTiI, T /i^OVflt 6
intermedia j nimirum , quae ma
jor fit quam fefquidecimafeptima,& minor quam efquidecima- 'foXJ^ACSiTV El <T J, Ty ff (C y,
fexta. Eftque numeri 243, nu
i, /T^ov te <u*p@-' $ ^leUQCfJi.
merus ir, major quam parsde- xft7ov 1 T .3yi|e'x.*Tov f ils
cimafeptima, minor vero quam
decimafexta. Adeoque ( additis t cut/T5v7ay .! , ? f T <r t y
invicem 243 & if ) erit Hemi- 1 e, ci Aoya >veOa/ 70 u-ryov t

AB. ^/W, reliquis . Et fie infra,

TMt Utfort a^oopoTf ir oJA'k. j CS. w.
f ABS. deeft '., . biTi, S. lY.vg.
deeft 71!.

x Gl. iwZriv * wootWi, tieytti if

*. AB. <-. S. . 9'--t.
S. 51 , pro iwSvn*. /GIS.
f s.

HARMONICORUM LIB. I.

Cap. i

49

a 7$$ TA. fi y
, i
h EAv9n toJaV^ 5 *'\
,
,
otJv '( fr/ty-

toniura in ratione 2/8 ad 243

proxirae. Sed & demonftratum
eft , Limmatis rationem elle ,
9ue eit
ad 243> Differet

?Ae*/^*7(^

itaque

-ra /^tvov i-

oi'cnj $
^
ftt k 'fbtaWWi3b@a y 7" os

,
1
2J8
l

a Limmate Hemitoni-

um, ratione 278 ad ; (nemPe ffq^centefimavicefimaoaa.

va , / t"; proxtme. Hanc au-

lumttr.
Hemitonium.
.

246

,
243

-Jl
Differentia.

ht![Afit.
Limma.

tem tarn exiguam difcrepantiam, ne ipfi quidem dixerint, nos

auribus sftimare poiTe. Jam ve
o avTo '. E mtiw *'^^)
ro , fi fieri poilit nt fen fu s audim ^croc-rov it<) <<1 ^^ 7ia~ endOj una vice , tantundem er.' a ^ ^ ret; multo magisidem contigeiwJ " '-\{ - rit in plurium umptionum con
gerie : qualis in expoita eoruni
'jM. 0701 TTiTniJil tBJX.{~
demonftratione confpicitur : Ter
(&jy\ J^fov t)s fm ix - quidem fumpto ( aurium judicio )
tejucuo/Aw , S <f itbW, Dia-teflaron ; & Dtono, bis,- idl\x<pfV5 Ja{s' , A' que in diverfis pofitionibus: um
interim, ne femel quidem exhiTroiwffoq jfroyoy oLtiQcSs ^^^bere Ditonum accurate, ipfis in
'?y oaitdis \ )8 a -ffoi^a* promptu fit. Promptius enim
TDVOy 5 ' 7T<V tf> O*7C y Tonum exhibuerint , quam Di
tw@-' \fAf>J/\S ' p '63^ * -- tonum. Quippe Tonus quidem,
Concinnus eft ; utpote in ratio
' cya>' 4 <f oz^'TOv lToyov ,
ne iefquio&ava : fed ditonum inutjtiAi* * 6
compofitum, inconcinnumj ut
pote
g S.
h GI. deeft /^* for
t S-s-^r, nempe propter Omilitudinem y &/* in veteri fcriptione, alterum pro altero a! iquoties ponitur. k. AB.
ws>--. / C.
mS.---. nSsJt*ff. 0 ABS. deeft , GI. deeft <u-nt.
f S. fr. q GI. ^',bis. r AB. deeft iJ.
G
fzr

CLAUDII VI L EM I
pote in ratione 8 1 ad 4. Sunt 74 <Zi}$ TD | #
autem fenfibus fumptu promptiora, quae unt magis Symmetra j
hoc e, quorum com mums menfura

To

T<XS

4 Si -

major e.
/
CAP.

XI.

Quomodo, velad ipfum Senfum,

oendi pofsit

ope Canonvs

J\uyfeivi , la. 7
e% b Tovav , Si c KTV^fhv \st-

OlachordU J quod minut fit

Dia-pafon^quam TonorumSex,
MAnifeftius autem arguetur
propofitum, ( praeterquam
ab illa Aurium impotentia, ) ab
ipfo Dia-pafon Unifono. Affir
mant enim ( confequenter ad
hoc, quod Dia-teiTaron confbnantia, fit duorum tonorum cum
iemiffe, ) Dia-pafon effe Sex To
norum : Quia Dia-pafon continet bis Dia-teiTaron , & porro
Tonum. Sin imperemus fvel
Mufices peritiffimo ) Sex quidem
Tonos , continue & per le pofitos , exhibere ; ( non fimul adjeclis ibnis aliis, ante formatis -,
ne ad aliud aliquod confonorum
deferatur : ) non faciet, ionorum

<znjs rd ttiAi^cto T$f x'Jl k"

$\/4 , ~xt> S^. 7racrav /<. "
Ob/UtpCClt^l SbQ

70-

e J/lff(S}-' 1|) 70-

071 70 S4ct Sl tjA 70 l*.

Tojpav, j 7i 7DV0V. Ea* <T ''^/tev , 7 (WyaiKcinaT) , ( > ~
i
' ' J "
'
5 , ^e)ii
H5to ?,
fUI
g mui'mciiXXoiAmi [> 7<

<-

// qfapyuV) ** j"* 7<-

/" T.uu^o ( commenfurabile ) hic intelligitur, fi vel comparatorum minus (ut

in multiplis, ) vel faltem differentia ( ut in fuperparticularibus ) utrumquemetirur : & quidem , >//, ubi pars ea ( qua eft communis menfura ) major
eft ; ut, ifquialterum magis quam fefquitertium , & hoc magis quam felquiquarcum (quia pars dimidia major eft quam tertia, & quam qiiarta ; )
Sc fimiliter in caeteris. Cap. ii. a S. b^uffi. b GI. -mv. . k-nia^ifJbu.
d C. deeft claufula intkiSmt toW e S. not. f C. mwctu. g Sic GIS. ( & .
in textu,) fed AB. (&C. in margine ) iws-mK*(<uo$>i ( omiflo item
. )
h G.

Cap.ii.

HARMONICORUM LIB.

I.

ft

<q?t@j !(& *os S ^- illorum, primus ad feptinium,Diaitt,, * .^ *jiav.

pafon.Jamyeroifivehoc,nonpro,
<i , \ ^ ,
r
pter lenus mipotentiam, contin*
p,
-riw ^^ * fcWe gat
tonos illos
ovfcdfU <S h -reiy-rev -J/d/- * - fump(erit;)fed potius quodfiefe res
, T ii 7racrav ^
# ^7w EW
m Y k . , V ,
,
/teiCarc
^wW^Gas.

babeat ; falfum fane pronuncianduraeft,Dia-paion confonantiam,lex tonorum ele:Sive etiam

boc ideo fuentt quod noa pof_

vn>u tKqi one

ctj ^, ,z??

fit, Senfus, Tonos exate fumere:

*A 7^/ ^iiBVjy A*^* *<P <** ei- -, -^, Ab

,
-o jvf l, p 'X
*/$ . Twtb
- A-

multo minus ei fidendum erit in

Ditonorum umptioncy quorum
ope le putant invenire, Dia-teffaroaduorum effe tonorum cum

v wvov *> 2> i* --

femiTe.

uv ,

^A aA\ - , 4 sqj 19
^s*b*po*,4-nr9f
v/T < * /
r >'
w/)
pT^^o/tt*,
Wt. OstW

Nam non modo non Dia-paibn,

ibdneque aliud aliquod,omnino
emcitur ad differentiae ( altquoft rptent) magnitudinem

ecTOvet'e1. Kcq m T^f-ftcuoran ,fwv,

praeciej five ipforum jam apta-

Quod & veriimum eft:

torum
b . w, reliqui to. i Gl. riw 7). ^ AB. aifff. I AB. s7. ABC. mi
to ( nempe Senius; ) reliqui ( deperfonisj wmi. n CS. w. GL. * SfrV.
^ ', expono, ver'tfiimum; quoniam ( utaliis, fe ) Ptolemoeo frequenter,
Comparativum fenfu Superlativi ufurpatur: nempe hoc veriflimum ef affir
mt, non conftitui Dia-paon Sex tonis. Si quis autem enferit cnu compa
rativo fumendum efle , ( quafi, praemiflae disjun&ionis membrum pofterius, Ptolemaeus hic pratulerit, ut verius, ) poteft quidem hoc ferre fyntaxis; ed diffuadet ratio, quoniam ex Ptolemxi ntentia ( quam hic proequitur ) verius cft
membrum prius; nempe, quod non tam ex fenlusimpotentia ('quod non pofit
tonos exa&e fumere ) quam ex natura rei contingat ( x tonis continue umptis
non haberi Dia-pafon ) quia Dia-pafon non ex fex tonis confiftit. q .
r GL W. f Senius hic ubobfeurus eft ; fed hoc, credo, vult Ptolemaius ; ex repetito aliquoties Tono (qux eftDia-pente a dia-teflkron differentia,) non con
ftitui ( prxcife ) vel dia-pafon, vel aliud aliquod muficum intervallum, ( puta,
dia-pente, dia-teflkron, oil-dia-pafon, &c; ) fed ncquc ex ( pluries repetita.)
alia iftiufmodi differentia; five fit eajam expofitorum quorumvis differentia ,
five alia quaecunque identidem repetenda. Nam revera, ( excepto folo dia-pa
fon aliove mltiplo, quod Ptolcmaeus, credo, hic exceptum vult, ) nullum in
tervallum muficum ( puta, tonus, dia-teflaron , dia pente, Sec, ) pluries identi
dem rcpetitum, faciet muficum intervallum; ( nam dii-dia-tefiaron , dii-diapenre , aliaque iftiuimodi, funtex Ptolemxi fententia /.., atque ipfum ditonam hoc fenfu fiimptum, hoc eft bis lefquioftava j nam ditonum >, eft ex
G 2
iefqui

' CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.ii;

torum differentia, vc(utcunque)

ex eifdem emper repetit. Sin
, i
t
5

~.
ad eundem modum, continue fumamus Dia-teflaron & Dia--

@ airm ^, l<pi%*s, * -m ts
.
!
' ' n 1 _ L ,-u
lojapav, - ia. - ^Toi nov
. ,7 x , t
~ ^ rr
@x&i * -**V- 071 <fd(f

tejextremi foui facient Dia-pain : terminis fie aptius congruentibus. Quinimo fi Ratione,
/,
.
" '
iumantur ex continue torn : fcient, extremioni, magnitudi-

T*js a>co*s '<i /^^. Ac

yc fw toi e| tovv ecpc^s*
~>/

f *^/^
lean
&-y\
-) ()
V ,
n,r
,
,
co^0'
^9@- *

nem tum aliquanto majorem

quam eft Dia-pafon; tum eodem femper exceflu majorem;
nempe duplo llms quo Limma
deficit ab Hemitonio; qui ita-

lou & "Os^o^to ' tv', ^ Jt^Xood^ ^^]1 -

.J.^
,
r
^ WeW/t-rop7>
-*

que hinc coll igi tur, ( primis hypothefibus congruenter,)in rationefequifexagefimaquarta^roxime. Entque hoc nobis obfervatu
facile ; nempe, adjuncts, uni illi

^^
'zMjobuv <tx.o\vJtns.
j\' J^, 70,575 w^dpm .

^ ^ ^

r , , f >
,
*" ^vov' T? ^ ^ ^ e^'* *-

in Canone, Chordis aliis feptem;

fimili examine fituque , {utfupra

vxx.e7jv 9s<nv. EV >S 'wvrews

p^^y Tys 0x1 <p%'jyvs,c -

f^7" C*l: *0 QHPPefi^quitonos aptemus ocio fonos, in

eifdem praecife chordarum Ion-

^^P^pWoiv .,
,
, _4_L _~ , .
a5Tft ^ V ^ J

gitudinibus, ut D E F
GH: et Canonii dein applicatione in lex continuas ra-

iix '& , s
T^ j^f, broyJ& Xsy*s uqo<i ^,
/SVTO?

iefquioava & fefquinona compofitum. ) Hoc utique hie infinuatum vult Ptolemoeus, non cx pluries repetitiseiidem minoribus intervallis, led ex diifimilibus
continue pofitis , componi majus ; ut , in verbis proxime fequentibus , cx diateflaron & dia-pente , dia-pafon. In cdice S. tota clauiula fie legitur, y>fwiffuipiitw, 7 Zti
j>T$f a. Quafi hoc vellet; Praemiflx disjunftionis poftcrius membrum cenfendum verius (non poflc fenfum prscife aiequi minutas
dierentias, ) nam, ex tono fcxies continue fu m pto, eque fiet Dia-pafon, e
que eadem emper ulla magnitudo ; ( fed nunc paulo major, nunc paulo minor. )
Sed eque fie verba funt atis perpicuaj &priorem lectionem praefero, propter
fcquentem claufulam.
t GI. *4 7} * ' <op^ ' * t. S. ', x GT. %5. y S. deeft
-/5tw f)-, legiturque 7<- 1 |*wrf ?. . habet jw , ut tepe. AB. a-twLh-nu.
z. Kam Hemitonium ad Limma ( ut ante oftenfum ^ cftut2y8 ad , leu 129
ad 128: eftque -ti=3 i6JiA=! i* proxime.
4 AB.

Cap.ii.

HARMONIC O RUM LIB. I.

'fa lito alx.tip (' 7v 7?yJbo5

d . X, Sxotois

/3 , j

^ ^ 7 J ^ v , $ *
, ^ -) ,

>1 *

8 7>1 <f San ^g^ p 1 iTtfvffiov pjv

V70 $ /

*..& ^/^ 5(,\ 70 il* 740"

S <7 , 1 70J 9 ,
,
7$ 7$ 7JW707S , OCJ

^ I

m ou76p(3K

tiones fefquioctavas prius divifi, )

cuique fonorum adhibeamus, ia
propria cujufque fedtione, fimile
Subdudtorium : ut , nempe , fit
AK diftantia, diftantiae L fefquiodtava , atque haec itidem ,
diftantiae M j atque haec , di
ftantiae D N i & hare , diftantiae
E X ; & haec, diftantiae F Q ; at
que haec demum , ipfius G P: fitque porro AK ad HR in ratione dupla : Hi quidem oni
HJ{,)
exhibebunt unifonum Dia-pafon praeeife j erit au-

fllH

Six
N
M

07I S n a^letpoptfoTv ^opAcj, vjtv

irKtWi <,

ip ci ob ftrct-

(7i 7rei^rfOTV iff7ovoi* jVAov P eotj ciT^v Etti^ )S 4 7* 'iv,

TV-

TO/, 7c . tj&c S o'i 7o xfb

T la^opas* v fc, or ^

tem P G, quam R H, exiguo qui

dem ed lemper eodemj acutior.
Quod autem perinde fe habent
ha; Chordae, utut plures, ac fi una
eTent eademque, fi fiant in eifdem longitucfnibus aequitonae :
hinc fiet manifeftum. Quippe
cum, in hifee, tria fint , quae dif
ferentiae

AB. fufa Schema vero, in omnibus codicibus,unam habet continuam reftam chordas omnes fecantem : Quod cum Ptolemxi mente non convenit :
( Quippe talis reda non lcabii chordas illas in debita proportione ; faltem nii
inxqualibus diitantiis ponantur, & 9 procedat y; quorum neutrum hic innuitur:)
Singulis itaque chordis uam reftituimus bftioncm. b S. tmy--. cS.irar. dK.
a, e S. <, & fie in equentibus. / S. t?. g S. . h Gl. <f. i Gl. - .
k. reditu pro i, nempe fi!y@r, & quia fequitur. I Ax), t. m Sic rede
; reliqui Tip*. S. 2^? e AB, deeft Ir. /> S. incric ', / AB. % if/'<t.
. pr.
G j
(S.

y4

CLAUDII

ferentiae, quae in acumine & gra

vitate eft , funt caufae j alterum
in chordarum denlitate, alterum
in circuitu, [feu mole profunditatis chorda, ) alterum in ( longitudine , feu) terminorum diftantia;
fitque acutior ille fonitus qui fit
a chorda denfiori ; ab exiliori j
&, in qua diftantia eft minor,- fubftituatur autem in illis,pro denfitate, tenfio, ( ut quae roborat &
indurat; unde fimiliores redduntur Chorda eis quae funt in minoribus diftantiis ; ) manifeltum eft,
quod (caeteris fuppo litis pariter ie
habeutibus, ) uteft tenlio major
ad minorem, lie qui eft in majori
fonitus ad eum qui eft in minori :
Ut autem major circuitus, ad
minorem , lie, qui in minori fit

'TOLEMiEI
Cap. it.
T ^py cT? on 1 f ^* <f, ci i*t*ot^ X) Q%Tb2 ylnf)
-<? r\jzm t > mnviol&LS, -, T ty\ tIui -. &<,air Tl/t&f.ftQity 1 J\ fat ^
t - TwwtaxTica;, y m/ni' \ yo, 9
u <ncMfvi{' $ 2^Bf tuto * /A\ov uoi 5 v I&t]qoi iuLcLatvi (*
'ftv^ 077, ^! 'xjmrmfim T^f awrfyj, s / n '
7<vej .075 -ayos ,\} vitas a
#7! tw) -/* -^<pos W$S *
^ -ar^ji tU2 ^', z 5 y^^t
t4 &\< ^-' ")5

yjtT

lcw /^*. ?<<)

ionitus, ad eum qui in majori.
^, ou, T^S cuo/Mt'm ^<5,
Dicojam ( his ira le habentibus,)
* !(TCt|5 SlfBbCTEOiy * 1777001 7>1>$quod , diffimilium chordarum ,
ojv .7, s^j tu
quando facas funt in diftantiis
aqualibus aequitonas, id quod ^ ^^ tJ^oi "^, ^
propter majorem circuitum fonitui deeft , ab eo compenfatur
s >ve^) urpTas, " (4eoy(3)-j ,s,ioquod propter majorem tenfio-ayos 7c /^iloyct 7^y>s, ovares
nem redundat: atque omnino
fit, eadem majoris circuitus ad t tus /-* Taifas 'Ofls 1
minorem ratio, quae eft majoris ^. Era^ c ^, d ci 'odis ^-/.tenfionis ad minorem. Sunto cw, e i<ruTDioi Sbo (pQj&i, f ot
enim, in longitudinibus aequalibus, quitoni foni A & i fitque j8. >9^^ 8 'flO'^ X & TYii toS

/ S. male <*. ABGI. ubjungunt -nS f /S3r ?&1 , non male ; fed
cjnod ex fcholio, credo, in textum irrepfit, &in reliquisCKS. deeft. t AB. 1
. . ' rfJ". ABGI. /. x . un,i>r, AB. deeft ?. S. /^- Ir
2Ljg.?<naiy /,. J Ca Si, S. ifUmt T. . S. deeft 7 xj1 ? exctrlcrct. 4 .
W 6 S. p^Ttu. . deeft 5. J S. deeft k. t GI. ev7tiroi ^9^oi. K.*w.
S. ' f^/ -, / AB. i. g CGIS. 'in.
h C.

Cap. i i

HARMONICORUM LIB. I.

7
' VAoVj 07J ) iwn 1 1\T- ipfius A quam circuitus major :
Twv, vi k& lfos T toS et. EApO manifeftum eft, minorem efle
tenfionem ipfius quam A. Su* ' ftWl^, C* i<T> ,ti>W> 5 y T
maturque alius, in eadem longit&co^yv *<rlui ^ m tsS /3 <f
tudine, C; qui circuitum habeat
Tctffiv o"Z/ m $ et* TUtW eundem cum B, tenfionem vero
eandem cum A. Quandoquidem
igitur a fola tenfione dif '
/
\ VI 7"
/
s r * - (6 <,
fert j erit, ut in tenfio ad ten
yrajovy yotpos -? j - fionem in B, fie ibnitus ad fo
, 7 ?f et ^<^ te- il i tum : Iterumque, cum ab A
? teuppej* eWj, 5 J" et tfftojri folo circuitu diffrt ; erit, ut
circuitus A ad circuitum C, fic
vrpos > TV y iSfio%lc Vtw y
fonitus ad fonitum A. Sed ean
y -v^pos t^
iT et -/^. dem habet ad utrumque ratio
'^ Acy>v, toS y nem fonitus, nempe ad &
i JtetT^jy,
' /
n Toy
/ ( squales utique funt A & foni
T
tus. ) Ut igitur tenfio ad ten
r et ) <J) ? j8 , -vfipov rp ICTH
i'cn> )S
fionem B, fie A circuitus ad cir
<) T%f & X, ( . 1$ a.f. 7cJ cuitum C. Eftque, ut tenfio
TctcTiS tsrgjs tu) & , Vas ' TDci et ad tenfionem B, fie A tenfio ad
tfywf wpo? t&v tdJ" y. Kotj iiii 5 ad tenfionem B, (squales enim
funt
/e^ar .
major circuitus.

major tenfio.

$v

"

minor circuitus.

Krletr 04f.
minor tenfio.

Vemonflrationis Sjneps.
Data.
Longitude * /( ly
Sortit us .. tt z3 f&
CirCuitUS y ZI C <C
Tenfio ...y =.t > t

Demonftrata.
ty.t Z:\fy.f Z
Ca. cyV.fy. (/=3 )fC
t >(5 tat.) :: . (= S.)
t . tZr.c*. cC.

h . . i CS deeft , S ? *tlf ? ? *. ^ ABGI. t. I S.

m Pro V. malim f, bis. ' C. ii . CS. deeft \'<>ot. p K. perpcram "m fi
W a ) -vint,
?ABKS

16
CLAUDII PTOLEMiEI
Cap.ii:
funt A & tenfiones:J utque m n 70S fycns - td$ /3,
circuitus A ad circuitum C, fic
circuitus A ad circuitum , ( aeqiiales enim font B& circuitus.;

w * gr ~ q ^ 9$ $ gr .
,,.
v , < t , / .
_
^^J*
T *
t t

Ergo,ut tenfio A ad tenfionem ,

fic A circuitus ad circuitum B.
Hocautemillispariter eveniret
Ii omnino elent invariatas
ab una eademque diverfe. -

tod ^ ^pos i^i/ >

y-nas ' S ^^! aysiiw S* /3*
* j
T"^,^ |
,
,
,
^ - , ~
& " *
^

autem, in ita fe habentibus,

if? t *

puta AB & CD ; diftantias faciamus inasquales; earum alteram

minuentes, utputa ad CE: erit,
ut AB diftantia addiftantiam CE,

tSfwy* - ' o
. ^ ^imm w& *,
?
v
, ,
*t****G^ & ^o&wtk os.

fic CE fonitus ad onitum AB.

^pos

tu, 'Cht ^ ^ov-

Quoniam enim eft , ut CD diftantia ad diftantiam CE, fic

CE fonitus ad fonitum CD -, aequalis autem eft tum AB CD
diftantia, tum AB CD fonitus :
Ergo etiam, ut eft AB diftantia
ad diftantiam CE, fie CE iomtus ad fonitum AB.

, oTov 5 */3 } -reef , ^ ft^ m

/
^Ziu -ni
< ,
/
~
&*>
V* ^ *
* o^gnais vfos y 1 a/jaaiv y-raj 0 ttis y e >()-' -7^
| ^
E?f|^ ^

, ,
t
,
. ,
ai n yj\ D^g^ccms Wfos y g,
arpos t ttT y < -v^ipo' ion u J^ 'flv ,

a.cf, X) /3 ft*a<ris 7>}y y Stetfaajv, iws 5 e -^p- <zi&s

ED

TH:y} =! c;. dy:::fyt. fy fa/*C) ::

rf> ::/>*./?.

^ ABKS. perperam
r GI. . / S. , f A. deeft **of .AeW/r,
fed in habetur. Unde colligo Codicem A potius ex fuifc defcriptum ,
quam hune ex illo. Gl A' fr. x S. f. ^ AB.
Sic . fed KY.S. yr*m ) t ' ; Gl, ^VtTiu r- , ^ .
1
. 12.

Cap. .'

HARMONICORUM LIB. I.

tf.

S7

CAP. XII.

1 Aio'lero 7^/>W

|.^<.

Pe

Generum divifione fecun-

fracbordorum in fingulis.

' / fwSiai ortpjofc

" majoribus igitur fono-

y im ifa dbI
- .,,1
. /
*. Meimov Cm ms orfv*

^ ? differentiis, nobis dehnita iunto. Tranfeundum |am ad minoreSj qu2e nem.

tu 7rpTo Ys&fM-rVtt lay ;^-

pe primam confonantiam adme-

pavifv o w$ ten&nf) -nS i*

Wp V t. fe* tofiwtr
i , /
~
...
/
<p xoAv^y ^fi^ewis
e tinim. Ivo. S y - 'o/M<pmoi,

tiuntur: Quaz, ex divifo Dia-tefTronin tres Rationes,oriuntur ;

pan modo arque m pradennitis.
Ita nimirura ut componatur primum Unifonum ( Dia-pajon,) u-

f ci ov, * <fb'o 7^ peiai ovftQcnuSi

num exiftens, ex duabus primis

.
Tod

conbnantiis ; & primum Cononum Dta-tearon , ; ex tribus

concinnis,adeumnumerumper-

wHthsyit** &.'(& afS/LuS.

tingentibus quae illius proportio-

Tlw Jt ouZ Wpeoxv h i 7mpv,

nem terminet, (

,
^
/
Znui- *M<m ^ *$ */.

rationibm,extremi terminifint in,

jpus Dia-tefaron,ratione 4 ad 3 .)

TcSy $ ax^ay <bo <p9o>-f>v /-, v*

k - id K^rusifSpot

Ipfius igitur Dia-teflron divifio,

non eadem femper contingit }

' ' -.'Jj, ,

'
~
; ,
' jv
,
,

Toly jt&u yy^iev <-

fed, nunc hoc, nunc alio modo

conftituitur : extremis quidem
duobus fonis manentibus, ut pro-

cJcny 1 ctv/eys tos 3^/1

cct <pQo-){m

pofitam fervent confonantiam,

<z#otf.s. K*atu| t o"2 maw'

, (tte/et^oAw
Luv' .. >45*
'
m Kot
,
Wims,
v

( quam ob caufam Stantes appellantur:)

, Motis autem duobus
,
r in.
termed 11s, ita ut nxquales tact-

'

1 pj
.,
.
* i^eMafc,

'
,

ant onorum inibi exceTus.

ut,a primo

Vocatur igitur, talis motio, Mutatio

iecun-

C A p. 12. a GIS. -. b S. deed i. Gl. . d S. ep*3. p --/f.

/S. deed . g Sic ; reliqui fMAy ; prius prxfero propter prcedens,
h GI. 7, i S. nutC-, k.S.-m. IK.Jv.f. m . * yi
H
S

j-t
CLAUDII PTOLEMiEI
Cap. 12.
fecundum Genus. Eft utique Ge- yy(&>, n ci wy.'ct, mix <<ris <7ts
nus, in Harmona, Quafiter fe
habent ad invicem, qui Dia-telfaronconfonantiamcomponunt,

.
x
,
,
^ ^* -nwafev .

oni.

^/^, /y v, 5 as u-

Generis autem prima di-

ftributio eft quafi in Duo ; pro ut

aliud Mollius, aliud Intenfius eft.
Etque Mollius, id quod Modum
exhibetConftriiorem:Intenfius,

yoe. Ka ^ &^ $

l, , c
to . -
,
,
,
^
n ? .&1

quod Laxiorem. ( In eo fcilicet

oiwromTi&v <, 70

~\\
Tv

*!
'
,

rivr

4 ^^.

Joni inter medii prepius adherent

ravifftmo , adcuque molliores feu
gfaviares Junt ; m hoc, magis ab
codifiant, adeoque funt inttnores

b>& Si, 5 eis 7/a- toJ # 7tV

n /
S/'
'
/ _, '
,
<x
vV; Ke4 /* ^< Xpa/at-n-

acutiores. ) Secunda diflribu-

-.

' eft quafi in tria : interpoflto

ouodammodo tertio, duobus jam
f n
,. 1
}
dictis ntermedio.Atque hoc quidem {internum) vocatur Ge-

/&^ - ? f, 7
f
Tt. ; ,| 55 <\ >
. J l . up/
,

\
~
A"'* S> J&M**",^ KJtAw-

nus Chromaticum : Reliquorum

a<W - ^ @ tc&s tcI *fu-

vero i Enarmonium vocatur id

quod eft eo Mollius, Diatonicum,
quod Intenfius. Eftque Enarmonii & Chromatici generis propri-

Ty 5 gys, eWr%$ \ ^ ^

, T? u ^
m 5
,
,^
*x<, o V^ow^. Awwwo- ofr

um, quod Spiflum vocatur: (quod

1 pi<f Ts 7 > ^ue/^ay Ti

eft, quando quae funt in gravi tiones ,.duae,' unt,

.
' fimul
,. ~.fumptae,
t . :
una reliqua minores. ) Diatonici
vero proprium, qaod vocatur
Non-piflumy ( quando, cilicet,

vyfy ? ^ jyfo /-. ~

'
'S/'/A
'

Je j
oTW
(G) manes*
i
t
. ~
Xi
*^f*- ^ has,
(1(&,,'&1 Aw^otmoit

nulla trium rationum fojitaria,

fit duabus
reliquis
fimul fumptis

/-
major. .) ,Horum
vero plorum

^^/, l^^^ms. Toy p _

'
,
;
lcpd,
7) / US ( JOT** -77075 di,

TcJy Asi-roy, ^ j,

Generum, faciunt quidem , Recentiores, diftributiones plures :

Nos autem, imprasfentiarum , eas deicribemus quae unt Ariftoxenij
lie fe habent. Dividit ille Tonum, nunc in duas, nunc in
lS

. ^ , Sc, in margine, 2^*^n S. . S. . p AB. ,

ttvK7i[or. Gl. trtwvS--. S. Tilci.umv. s GI>"8\ S. -rwTiu. S. deed '.
' S. >'. S. ifi -. ^. ABC. wW.
4 Gl.

Cap.12.

HARMONICORUM LIB. I.

els tja.- *w% A, V TeWe>-

.i
, , i \ \ \
'
<fe.
Ay, -
' eisoxjc'.
(
.
/ /p(yh , iWffMiwr
To ^, A(o-(v

tres' nunc in quatuor, & nunc in

oc-to, partes aequales. Tonique
' quartam,
~ appellat

partem
, WDie
n Enarmoniam:

partem ter-

a.-

tiam, Diefin Chromatis Mollis :

-pTDv
0,
,
/
^ *
. /
wjv1
,< ^*(^ . A

quartam na cum otava, Diefm

Chromatis Seiquialterius: hemitonium ^ CommUe facit

ifjumim,
1 rcvisii* ^./(gH
X, T$f $wnnx% >*5. . c-

tum Chromatis Tonici, tum generum Diatonicorum.

Atque

ptr SuaoKS 3^ ^ujSi y*J

*
V
, i - >
'. T L
^.^^,^ **^- Tpj

hinc conftituit Generum f purorum; Differentias (feu (pecies)

Sex . Unamj Enarmonif; tres;

y fcefjATixo-

Chromatid, ( nimirum , Mollis,

pAtexc , x,

rt/MoXtsi, x -Twi&tw Tal &' Asitto b'o,

Sefquialterius, & Tonici : ,) reli

ra i*tox- -Al fui, /&-

.>
,
~
\
~ ,
*
, cturmt. ^ T* / ou, oN^mv

quoique duas, Diatonici, ( nimiruin, Mollis & Tntenfi. ) Generis

igitur Enarmonii % Intervallum

yrnt' 5 /v wo -, x,

qUOd in graviffimo eft ( feu Se-

l-mfum Sxiw/uA, x) /, usinejy

SuW cfcwmfr t A
, ,t /
/
*
, * >,
r , -

quens,,) item, quod medium eft,

utrumque fecit Diefeos Enarmomaej reliquumque (quod
& praecedens diciturj duorum

K-ieaftf 5(# Tovoy tt^fud, TW

Tonorum. ( Utpote; pofito, pro

xTj\- T$f fJJci rt 71- iixx^ua-ray

;^~8/7^ tA ?v0<.
n
/
te fi*. ToS h 11*>

tono, numero 24 ; utrumque facitSpiffi intervallum, eorundem

6-, rehquum vero, 48. J Chroma
tis vero Mollis,- Intervallum,

t\tT5e5v 0 (m tV ?

*-

Spiflum conftituentium, utrum-

, -ra, fretTTi^eiv TDvy S A

Mrtlh
04 g WW i ttv.
,
w .
-

que facit Trientis toni; reliqum vero, toni unius una cum
femifle c parte fimul tertia:
( Utpote

a GI. < . b . *. S. 1&1. .

-nie. . $f aiy/ ^ [M,
(perperam omiffo r cum interftinftione , & - pro > fublituto:) ed,
propter infum fie imperfedum , fuppletur utcunque in margine ( recentori
manu ) 70 iyiijSiJoy. hic autem in A ( quern itaque, & propter alia ejumodi indi
cia, conjicio ex cdice exferiptum) irreplit in textum. W w-'W t toi^r 7
y/fon . Sedomnino prxferenda eft , quam edimus, leftio altera reliquomm.
t C. deeft pL. f S. ^!* -rito-i. ABGI. km viv*. C.
ti* m*. quod praefero propter fyntaxirt prsecedentibus & i'ublequentibus conformera, g . S.
Jar,
H 2

AG .

CLAUDII PTOLEMiEI
Cap.i2.
60
(Utpote; illorum utrumque, 8j h Oov, <. ( ^-rt^y vr
hoc vero, 44-) Hemiolii vero
Chromatis ; intervaUorum Spifli,
utrumque racit, partis quartae atque o&avas unius toni i reliquum
vero, toni unius atque femiffis &

Tj 1 <
A, ^fa.

.
,
t ,
.
.
,
, , ,
,
^^
, ^* oy&v yy 70 T Aoittov, ws 1 m Atenos

partis quarts: (Utpote; illorum

utrumque, 9; hoc vero, 42.;
Chromatis autemTonicis Duorum Spiffi Diaftematum, utrum-

^rifa , *'y /' xs4>

7 ~
^
~ ,
,
,
9\^ **'*^ / ro n Jbo

quefacit, Hemitonii ; reliquum

vero,unius toni cum femifle: (Utpote i eorum utrumque, 1 2; hoc
autem, jdj Reliquorum vero

aa^-rav , ^-re^v,
^ ^ Aowb <y? ^
, ,
<v t /

~
0W|o.^jfr w.A

duorum generum,non-fpiTorumj

intervallum equens in utroq; retinet Hemitonii: Eorum vero qua;

continue lequuntur j tacit quidem, in Molli Diatnico, m?dium,femiffis fimul Sc quadrantis u-

Jto >tyiTv

nius toni i praecedens vero, unius

o / tow, S s Si los

cum quadrante ; ( utpote, 12, &

i8,& 30 ) In Diatnico autem
Intenio; fequens, hemitonii:

TeT
*?

reliquorum utrumque ( medium

/. rT Si Aoitov, 70 troy

iptihitr.

wor.
48

i#

<
60 ?

( 7/ *
, <n *\
,
~ q
, ~ ,
, c-,
* T *
; ^ *
-, ( { r *!<-

www.

4+ f*3
8 9
8 9

4
p
p

60

Chroma
monium. molle.

Aoi7roy mwiui

/
/ff

g 7^ 7; j Ey si
~

' , , ,
S /*

jahxtKov.

70.

36 A
12 <a
12 /

30 ?
18 xJ4
12 C

60 l

60 l

Acutum;&
24 pracedens.
24 Medium
12 Grave; &
conjequens.
60

Chroma | Chroma j Diatonu | Diat.'tHfefquial. | ronir. | mofle.

| ^/.

h AGI* en, Gl. J4'. i^S. To~7oi ;'p 7/ )^ J>iT . / GI. decft . CS. -?<.
S. decft . CS. -tot, ut fepe, fi non& emper. p Gl. pjvfa7i. q Cl.
*, r CS. --,-. / Gl. *. Tabelhm in fingulis Codicibus, plus minus, depravatam, fic reftituo ; in fine capitis ponendam ; & fimiliter Cap. icq.
* .

Cap.iJ.

HARMONICORUM LIB. I.

70 \yvfwi, xstTeejv
T/3 J\
, rtv ,

cilicet & prascedens ) tonicum ;

.y.

T$f mA^fSbn a^ipme.

ou*,

(-"6'
fubjecb numen.

CAP.

? 1 ^ 7^* w

@- /te

61

&*4-) Ut font

XIII.

Generum is Tetrachor dorum,

fecundum Archytam^divifione.

b *av&ftt

TTlcigitur, (Arioxenus)po-

' t\
/
f vO, ufc , A*y* ^pov-

1 lut hic liquet, Rationes ne"am cnra2 Se)per fola

noa* 7d5 /7K.u AWV015 T

p9c>^y d iUAt.ox e Sfs&cxz * y-

fonis interjacent intervalla, definit Genera i non, per ipforum To

rs, f/ti Tcfc *W 'ds 3a\*Av

~
\ \
V
jvp N- _
yJhpr M
ut^-

woraw* inter fe Exceflus,/* i^ttones. Iplq; differentiarum caufiS) proontcauflS) nihiloque, nu-

pJv, a>$ /, x,
6 /, h /c^jt?^/u^oJ)v

difque extremis, perperam habitis,- comparationes uas inanibus

x,
' tfls

k cra/^TDi 1 o7s w^cc & bvbcxsintervatt accommodt.

/
N m ~
:
' <? hanc caufam ; nil penf ha^** .*
^ ^ bet,ubiquefere,bifariamldividere
wA^ ;** ^: & -svfcfrjp ^
tfjLjjiXiKOt,' 'Gfafjuo&ui n >>>1 i*m-

Concinnitates : cum tarnen, rationes fuperparticulares ( quales

SbuZs T -nw-re 'rW/e. Afyl- h* funt ) ninil tale patiantur.

^ 10 '-~
~. -SP/ Archytas vero Tarentinus, (qui
4 , T^orm-, ^Aia
Pythagoreorum maxme
i bfyvpfum 'hp\r\%s

fivm-Ms,

fus erat rei muficse,) conatur qui-

fi * KStw G Ac>py
ey tLUr "oht t4 ,
,
. r ,
_gp/> av;j / , x, t*j>s
mfrr

dem quod Rationi congruum fit,

retineremonfoluminConfonantus> led & a"ls Tetrachordomm divifionibus: ( Quafi Concin-

^<5 SuipeoVoiv as qikuv (<^

norum naturae propria foret, exceiTuum

t C. dccft . ABGIS. deeft nf , quod rcftituo. Cap. 13. a GIS.

S.
itv7a7a. . Vf nw-m. (. W. d S. deeft sfavl/uAiri. e CGI. //- . y GI. .
^ GL dceft fMfov. /; CKS. m&.bfxv. i Gl. <$"'. ^ S. / ? ^ vo/r. / . xffJif.
m S. t7b 1, CKS. a$/. 0 S. /uJ1. /> S. hMturt fed in marg. >*.
^ J^1 nutificti [ror, it
Wir ^/" 7i^.
Hj
r Sw

<z

CLAUDII

ceffuum Commenfuratio. ) Cum

vero hunc fibi omnino fcopura
propofuerit; ab eo tamen in quibufd am errare plane deprehenditur : Iu plerifque autem, eidem
adhseret; ita tamen ut manifefte
recdt ab eis qua; enfibus dire
cte uut comperta : prout mox
videbimusin tetrachordorum,fecundum illum, divifione. Tria
nimirum conftituit ille Genera ;
Enarmonium, Chromaticum, &
Diatonicum. Singulorum autem
divifionem ad hunc modum inftituit. Rationem fequentem,
in tribus his Generibus con
ftituit eandemj nempe, fefquivigefimamfeptimam : Mediam
vero; in Enarmonio, iefquitrigefimamquintam : in Diatnico,
fefquifeptimam. Unde colligiturj Generis Enarmonici, prascedentem efl fefquiquartam j Diatonici vero, fefquio&avam. Sed,
in genere Chromatico, fonum
ab acutiffimo fecundum , ab eo
defumit qui eundem fitum ha
bet in Diatnico : Ait enim, fe
cundum ab acutiffimo in genere
Chromatico, ad fimilem in Dia
tnico, earn habere rationem
quam ad 243. Conftituuntur itaque hsec tria tetrachorda,

PTOLEMiEI

Cap. 13.

^^^. / J\ '{as s&jji{ ^,^(^, us s evict f \ 1 tiAOV AtiTY\S <<"^ $\XfiCLfTpW * <f
TlS -^Aoi, toS JA4

-Zf IX-

Vi $ & a,to'Xsyn{e'ict>r as
carnet unuiija. o/x. <rv.s y&t *
T TifaL^Oftct ^lOLtfcnCS. Teict $
z toIvjjj to)-' * v<pt<pw% ydy\' Ti

/
i
*
\ b \
OfOLpfMVtOV, 7 f/AXTl'/lOI, X,
SioLTovtyJir '& c S\ aurftf -) S4a./pCTiv, vas- Tay /&> y^f
7lLCW04 \y>4, 'fcl T T&cSl yV/CiTi,

Toy <f ftrov,

m t , 'fa-

T^J.AX<^7nJUT^r '$ sTlXTOVIJtb', 'faSbiov 2te % T rytjuvoi f cjotf(XXn\S ytXOV ^ 'fklTiTOLfTOV &
S SixTonx-V, -. 8 Toy oAg, Of T
fa/Mx.Tix.a , J^ujt&i "br toS

Jsaii '^itos h > \ oj ;jb, Xjpv e^v 1 ci cjs> fa/MLTix.Z

<45 ^?ro y ou-raTV, -/> o>i!>v
k * $ loT7Bvix.S, 1 7^/ff V ~
a y.

X'Mi<px.ra\ vi (oioto.

r
Ira cilicet ( quippe hoc vult jut vel comparatorum alterura (ut
n Multiplicibus ) vel faltem eorum Differentia ( ut in Superparticularibus ) fit
utriufque communis menfura. / AB. era. t . '. S. w. x AB.
*. CK. (Six . Gl. ' <$. S.
r.
AB. Tfsr. i Gl. v <. a ABS.
prcttvj. b S. deet7B. fGI. J4'. . . ABS. -w. fS m<xC~ . g Gl.
b AB. $>9oVk. CS. deeT. ^. Gl. tV, reliqui r. / S. . ./.
S-

'

Cap.13.-

HARMONICORUM LIB. I.

" tl& T^i^opik, * TVs 6xxif*kvs

*b>w c# 0 ofms afyms ti
p Exv ' ? (i Itdctvs t $* \javiit<mfufyt. a <p # , tbu
etfumrws

'&^ Ao^pv 4 t

(7IV 01 At$1 "7n T alfUTTtTCiV Tc

,
i %,i
: ^~
<j
c^fMHVytivs m*.*fysm,f>

63

fecundum rationes expofitas his

numeris minimis. Siquidem fonos tetrachordoram acutiflimos
conftituamus iji2; adeoque graviffimos (in ratione nimirum
fefquitertia ) eorundem 2016 :
Facient haec rationem fefquivigefmamfeptimam, ad 1944^0tidemque erunt, in tribus generibus, iecundi a graviffimis. Secundorum autem ab acutiffimo ;
eft quidem ille generis Enarmonii, 18905
ppe haec
1590 J (( qui
uuiupe
ad
au 194+
194J
rationem faciunt feiquitrigefi

erpoj $ra a. 7i) /1 7>1$

mamquintam i ad iyi2 autem,
<mfffn!ln >J>y>r TT&s y -T 1 Av~i~ efquiquartam : ; Generis vero
ttnUAr O ' bxnvxoS
/
.
i
\
yuot4, -J orJ ^_^ W

patonici, eorundem 17 o i,rnam

ad 1944 rationem raciunt
fefquifeptimam i ad i;i2, fef-

, ? 05 ( > a ^

quioctavam : J

%6h$bfju>i 4 *eVv" ^ ^ T*

em generis, eorundem erit 179 2 i

Chromatici

au-

(quippe

<PlC
I I 2 aipi
hi ' . i
qt
1890 4^
^8' ia$
et^u1
I944 )^
1<' ii7
,/Ss2016 /

IJI2

Enarmoniutn.

IJI2 / Acutum ,
b J,'
If pAceens,
1792 4-*
170 1

i*944 ^f/i
I944
.* ib
20l6
20 Iii InGrave, confequens.
Di.itonic um.
Cbromaticum.

i y 1A _ Al . 4

i- V S7 *V i
*J
> *

nS. deeftTfw. o GI. e9>W ??, p S. r. ^ AB. deeftr oZt&v. r CS.

xKcJbfw. Et fie aliquoties pro Sic Hifpani v & b promicue & cribunt
& proferunt : (fed & ex noftrismulti Sc <, quafi ev & *r ) /"AB. decft
deeftf''"*
1*' f
1ua^ PerPetu0 * Pro ^ S.
Gl. er. 7S.
S.

CLAUDII PTOLEMBI

CAP.

Cap.i4:

XIV.

Demonflratio; quod neutra D-

toJ

tmhrn&i

r$f

vificnum harum , retinet id

^ &> 2w* -

quod e revera Concinnum.

A?.

AT vero, contra quam erat

propofitum ( uti diximus ;
ab eo conftituitur Chromaticum
tetrachordum : Numerus enim
1792, eque ad ir 12, eque ad
1944, rationem facit fuperparticularem.
Contra fenus autem
evidentiam, tum Chromaticum
tum Enarmnium. Nam ratio-

Yl A& $ & ^ -icfitm, '$ (}

uui^\
.
^f

e ~ ~~
,
' ^r
\ a a W ~~ ~
*0^, n *e$s

*?>'0
-^ X5^>v '^^*<or ^ 13:1055
< j ^"X n*3
"^ $ *ai'
, / ,
> _
^ o^cr i < KP***

nem iequentem, Chromatici ufitati, majorem auditu percipimus

quam feiquivigefimamfeptimam:
Itemque, fequentem in Enarmomo, qua; multo minor cerntur quam in reliquis generibus fimiliter fita;, illis qualem ponit.
Praterea, minorem ea ponit rationem mediam, f nimirumin ra/ r .... A
- ,
tione ieiquitncefimaquinta;;cum
tarnen hoc, manieto, fit ubique inconcinnum
nempe, ut,
qua; in graviffimo eft magnitudo,
itatuatur major ea qua; in medio.
Videntur autem h*?,Criterio qui-

ww^wwor Toy ti j vmjuioito> toS ouvrffys ^/^- ^a^ov*

ft6huwdstirr \ ,
* >
', _.'>..
, ,
, '
1
'vm/mw,
o* tdis aMois yaww
wav g ^* / ,
ct7B75 ^^^. *$* ' 7
r
7015, 8 eATloVA OU7DU fUJV, o#
'
,
,
* tsl,
'^^^ , -n*4*W>
-^ ai"n%fi4 ieJ totv *p\&~
'^ ^ ^
^ ^*/
'
/-^, iT?
^ "*

z. S. deeft M. Numeros aliquot in Tabella (nunc his, nunc Ulis, nunc omnibus
codicibus, depravatos) reftitui. Cap. 14. a AB.
. b AB. *,*. . 7.
d Gl. 7!. p AB.deeft , f CS.k<w<T". S. A^bis.
b o.

..

HARMONICORUM

LIB. I.

tfr

(o. T $SbxX4 7*./

~
?
^ tatAb- frj

dem Rationali opprobrium inrerre; quod, fata, lecundum.

rationcs\b eisexpoficas qui illud

tus xitfy/iws 5,

tuentur, fe&ione Canonis ; noa

-rfyf Tc^isnfiai ewTOt, yiv)fMy\s t

confervetur Conciunum.

1B ^- &^ y teeJfO
,
e,

c h
e
_sp/>_
, wttys.
.
5</
-

rationum Plerque , tura upra

expohtarum,
tum ab aliis
Pytba.erMriw propemodum
omnibus

s/fOKu/xwi X) -rais Mois

deformatarum , non ccngruunt

ej<$v ' 7< tA7rg7r\*o?ey)y, Opt

baAn m ^/ Vv k<
J
_

,,1 , - . . ~
tom^a^s. 0.

modis melodiaruin comproba

tis- Vide.ur iteP i numerum Generum, ecundum Archy tarn, mfto minorem efle; cum non tan-

fi@- 'rfyeJicSi, Ap^/T*,

tum Enarmonium (

Nam

/>

cicA^y to jtiiT&tw [ / 1 2> folitarium efi, ) fed & ChromaticWwo,, M t - - ^e^t7 , , .

\
, i
^ ******* ^pv^voe,f5, n ^%. Ketnx, h Ae-

cum, & Diatonicum ( mt

lud Ariitoxeno trtplum , hoc dunon nifi uni eflc for utrumvis, ab eo ftatuatur.

9>, "^ / 'jki 7B ^e-

Secundum autem^riitoxenum ;

^5, 7^ ti 7D(T
5 i1^0 majorem quidem in Chro,
_? jeoo-
,
/
, ' matico*
Dieies , Chroma{\
tis cum
& fefquialterius
, inter
4 tow i*<pepy<rav, as imh(MiHj *w-

e diffrant non nii toni parte

X^>v Taj's 4>3Wiv /*-| /s^Mct^

'ai t5 te,
'
,
,
\1 <^ <w?$
fu-

vigefmaquarta j
ut nullam,
^1
notabilem,
faciant
diverntatem
:
iufto
autem
minorem in Diatonico . cum evi.

axmug. 'fh~
^u^nn/icn ^ncj myr^. ' Etz
31 y
ffr^, tf 'i A
V /
-noi\ m . i
TOx-vclve Vioa ^Ao(5

denter appareat , plura cani :

Prout ex ftatim demonftrandis
videndum erit. Sed eque rede.
nic
idem,duas in
Spiffis
equentes
magnitudines
facit
invicem
x-

l&i<t Sba fty<Qn' TbS [ %*

quales ; cum femper percipiatur,

teM&uo/wv ft(oi ,

media, major quam altera : Neque itidem, quod xqualia faciat

qu2e

*.

w -ixiLdn^c7r^:GI- ^ /Sdeeft
i

* c.

66
CLAUDII PTOLEMiEI
^.
qua: graviffimo fono adjacent in-
iS (* joryc*
tervalla tum Diatoni, tum Chro- N i
p ' x*
i '
matici toniai i majus utiqueeft
,
'
'/ Diatonici , quam Chroma- vioqy ^a^aVxod- ^eiCovos -rod
tici.
CAP.

XV.

t .

Pe // Tetrachordorum fecun&

t>5

euAsjpv

dum Genta divifione , ^e

^/ / Rationi tum Obfervatis confentanea.
AGE vero jam i quandoqui- ! lui/- $ S 1 tdem eque ab his, ita ut
T0I5 ofjutXoyMfJutia $ &
fenfibus fatisfiat, divifa fuerint
tetrachordorum prima genera : l'p>0 ! -^ T^f ^^Conemur ipfi & hie fervare quod
fit tum Conomnitatum hypothe- &> , d S Tfitf TS T^/i/u/fibus, tum Phamomenis, conA^cJv 'V-^OT^ffoj tbTs p<*|vo/vo< fentaneum ; primis & divifionum natura; congruis fuggeftio- XeA9oV 7/01 TOUS "Qg^gUS
nibus obfequentes. Tro Lemmate puoiv T iiCA<r,u%J* '6fooAcq. autem ( ad pofitiones & ordines ffGaofw
eis rot 9ot| to^s
quantitatum ) aflumimus (tum * f
ex hypothefi primitus poita,
9
. / a/#7. . 2lg.-rirv , ( in aliis evwnm melius abeft , nam utrumque
Diatonum perinde fpe&at.) S. t7 <kiti*xf*ha*, omiffis ^-' im*.*. Malim , fii^sK" t 4&tv* -^/- <rtwirattri. Similem conftrutionem notatam
vides cap. if. lib. 2. Cap. iy. S. *>. . --. S. deeft .m/m.
A S. tJ. CKS. deeft . / */7- ( intellige ,
five onorum ad inviccm ) hic verto quantates ( prout ab aliis , non dixerim quam accurate, exponi folet,) eos autem innuit five quotientes, five rationum dnommmes aut exponentes ( divifione inveftigandos ) quibus indicatur quota fit aut quanta quaevis
ratio, kuqualiter fe habet terminus antecedens ad confequentem (puta, quotuplus ejus fit, aut qualis pars, &c. ) ut in Rationis apud Euclidem definitione,
3 def. f. ( quam plerique haud fatis accurate perpendunt ,) ubi x?1 '
<spof > Toi %in(y eft inter fe Relatio (feu Habitudo) quilttattva ( hoc eft, qualiter le habent hoc ad illud, ) qui eflfecundum Quotum ; ( puta, quotuplum> feu
quota pars, &c. nifi dicere malimus quantuplum , & quanta pars. ) Atquc hoc
intelligendum exiftimo, ubi eadem recurrit vox **.
g S.

Cap.ij.

HARMONICORUM LIB. I.

67

ffii 'Ogatas , y xyy, 6 swiX

/
, ,^/>
, - ^'^^
7iayrav T%> ytvay ,0,
x, TW
, , *~
Q - r, )
^, TWbfK >5c/yvi*
opas ~^Ky\Xvs 'Qx/icotiw 7n^v Xsyy,

tum ratione, ) hoc omnium generum commune , Nimirum, So

nos, etiam in Tetrachordis, continue pofltos> Piones inter

fe femper facer fuperparticula-

TW avex 7^/" e*'s ' t^iW 5)

'l,
^

, 1 j
,
~
c
x ,
cq ^ ^ \J?w *

res j quae nempe fpeftant ad tofeiones in duas aut tres rationes prope-aequales : quahbus
t Seionibus ) determinad erant

^tryfc t vjixJ\(y <p>wiO| kM*

pnmarum

Jtx mu-nXtv-Mi / -mmi ft*'

, > crNv
7 :.*'.
' "
,
,
' V
* ***ao Xsyv, *9 i -%i T%f cLxjai ioj m mvt<pix.a m$ v-

"Aus ; quae & illic ad ternarium

ufque procedebant , ut qui fufficeret diftantns omnibus ablolvendis. A Dia-pafon enim Uniiono, & ratione dupla , ( qua

' / -At) ^ -J fay

Jj
'n'/
'
./"'
V^pwn,
S 411^

terminorum extremorum exceffus aequalis conftituitur illi qui

excedV;;fumebatur,fin?e-

Xcy@-, * ia. ovttipaiWyXsi

oy '^^! ^, #,< *c-

ceffione abaequali per viam Diminutionis, ) tum ratio feiquial-

p^v

? \j&xtmw 0 w
o Nv
i

eta, qua eft Confonantiae Diapente, ) qua extremorum excei-

V04 , Kst9 oy "afatf MCf*y, 7?i-

L dimidiam partem continet

ejus qui exceditur; tum ratio

's&e^i iup(^ 4 "a^^e/twV*

feiquitertia , quae eft confonan-

E?r <ti tm) ^br ,'twnj]- nox,

/

/ '
i
?^,

x Dia-teflronJ qua exceTus

extremorum
tertiam
partem
continet ejus qui excediur: In

veto, r S\x maui x, iix ,

receffione vero ab aequali per vi

conlonantiarum ex-

am Auctionis ; inde fumebatur ,

turn ratio tripla, ( quae eft confonantiae Dia-pafon & dia-pente, ) qua
exceifus
g S. , h CK. deed 19, quod tarnen hic eft emphaticum ; nempe, non tantumConfonantiarum fonos ( quod ponunt omnes) fed etiam continuos in tctrachordi divifione fonos ( quod non omnes obfervabant ) in ratione fuperparticulari conftituendos. Quod in omnibus religioi obfervat Ptolemxus,
prxterquam in Diatono ditoniso, quod, ad calcem icquentis capitis, fubjunfcho;pflt. m S. tnu/inlx. n S. 5-. . deeft claufula ^ 7fir&
\zrifx<>ftr*. led in margine fuppletur recentiori manu, p GL Shrimpr' , reliqui rede &51?/@\ q Gl, <'^. r S. 7S*!fc.
I a

fS

68

CLAUDII

] TOLEMiEI

exceflus extreraorum duplus eft

ejus qui exceditur, ( quod ex adverio eft parti dimidiai;)tum ratio
quadrupla ( quae eft Uniibni Difdia-paion, ) qua exceflus extremorum triplum facit ejus qui ex
ceditur, (quod itidem ex adverfo
eft parti tertiae. ) A ienfus autem evidentia, pro Lemmate fumimus,omnium itidem generum
commune quidemj Sequentem
Trium maguitudinum, minorem
temper elle utravis reliquarum.
Propria vero; eorum quidem ge
nerum quae Spiflum habent Quae
in graviffimo funt, magnitudines
duas fimul fumptas, minores efle
quam illa qus eft in acutiflimo:
Eoru autem quae fpiflum non ha
bent; Nullam efle magnitudin
fingularem, quae major fit duabus
reliquis fimul iumptis. His igitur praefuppofitis : dividemus,
primum, rationem fefquitertiam,
(quae eft confonantiac Dia-teiTaron , ) quoties licet , in rationes
duas luperparticulares. Quod ter
duntaxat neri poteft. Atque hoc,
fumptis quae i lia m continue iequuntur tribus fuperparticnlaribus ; fefquiquarta, fefquiquinta,
& feiquilexta. Sefquitertiam e-

Cap.ii".

ov ri \JG$o%yi cKfai

1 >iju!iob@J fpvs'

r <>

^--

cj(3^, "s Si* ofjuxpiWy

&' >j "\J$o%t xf u 7^5

-7&1 TS 7Ty fifMS. * $ $

ofAjoXoyMfmms oqcQwiciS'
xojyJy "j
* /5 7 ytyay y T^fiQcuia(jlv , <S l iirbfma. tjlw (iyj&v auvtacQvij
lite <f, ( 6* -7WK401
* ^, <$

'Of s & (/< ,

tbJ "Sfo $ ouvrira' <f 7mxim , fxwS^v ^yijuv /^

x.a.jioLcfrtj Aoi7rav lo azwa/^po. ocf '\jmx.it/iior lcqpS6y ?"70

'6**0 Xc^py,

4 ix Teoortpjy <n>(jLtpmax, y oarus

e'yezv, s 'Gfa/Mzivs Aoyys <ft/V c 7s
^ Wy>?. dn<xAiy 70 e7BI0f
i<r7&[j>cwQpa>i T$f r^jtf
ouiToy Tecali pefus 'ffa/Mtw,
fT
' ,

TcJ 'ri7r6,W7rJv ,

TfiToy

fS.miH '. f CS. . S deeft -7fV. x S. decft 1><. j CS. >!>. z. ETreuW^/" Tf/i?, rationem intelligit tertiam ab acutiffimo lono: poteft
autem media major ciTe prcdente ; ut in diatono intenfo. a Enarmonii &c
Chromaticorum generum. b Generum Diatonicorum. ABGIS. tt, . ifr,
quod omnino retinndum. d Gl. 9 -n - '/. e -nti. f Gl dccft 7,
& 19. g . deeft % t '*, fed recentiori manu uppletur.
h AB.

/.

HARMONICORUM LIB.

I.

69

re/ray j tcS Ja '^77iwpT) 12j<i%\s

h 'fa-nw&' 4 & '**Vt1 r i , / *

/
fe^.^^
o k 'fob>fos- %
tvtk,
(-

nim complet , adjuna fefquiquarts, fefquidecimaquintajeiquiquintae vero, fefquinona j &

efquifextx, fequifeptima. Poft
has autera , non aliis duabus fu-

V015 1 aMoi '^r^eioi, ont cV? fetpotpu oiumfatm <g> 'fe

perparticularibus corapoftam repenemus fefquitertiam. Jam ve-

"
in

4y

Ii

j m 5^ 74 u&e^ev-

ro, quantum ad ea genera qua;

TOy >Jv , <*a^ alCvs ow o* <*L' a . < /

,
/

Wf ^ 7^*
py ^ 017 , * s y ^'(oya*
Xsyv? 7^/ cA.x.ufia>i ob^uyicSi, n^W ffeW^'ft,
, ,
r , ~
m^o,,* fox-,
',

SpiTum continent: quandoquidem, in his , rationes praecedentes majores funt binis reliquis fimul fumptis rationes expoitarum conjugationum majores (nimirum, equiquartam , fefquiquintam, & lefquilextam, J rati^nibus jftorum^generum praxe-

Tiyvfms cw-ffi y>' rvs Si oi-ars , bJ-, tvtti Ts'y -n 'ffownW^Xst7w, 'fU-nn,i
>-<>
- s
/

ifcGJo^y, * ^ * jV

dentibus adaptant -, reliquas vero

minores ( nimirum fefquidecimamquintam, fefquinonam &
fefquifeptimam ; utnlque limul
reliquis. Fit autem harum cujuf-

Aot7rav. rive^ f X5-V

Zj&iptvii , c t-rnfAiMs <' '-

que divifio, pro duabus fequentibus rationibusi iumptis ejuldem

in

AB. -7w. AB. ImiriATQr, per geminum y, fed plerumque ( ut reliquij i*rv*l&. k.S.tK. I AB. Muaos. *Pronumeris6o,7y,8o3pofuiffelicutini
eadem ratione minores, 12, if, '6; fed eos habent omnes Codices, m KS. v.
w AB. --;. 0 S. deeft\ /> K. &n 71 #
5 . . r Ci tut. /" S. wipe*.
t S, f
1
CK

70
CLAUDII PTOLEMiEI
Cap.i/J
in tria feionibus : quippe fie f$ , u /=/0 $
Tetrachordi rationes tres inde
perficientur , fervatis differentiis
aequahbus, ratiombus autem prope-^qualibus^aqualibusutiq; ut
int,fieri non poteft.JPrimos itaq;

^
v .. ^

fc ^ T5 ^
<r '

~n

v / <\ o ~
/
TW
-Cafag vifVftmt
iirav , <T Xc>iy ^/ iir

numros qui rationem faciunt

fefquidecimamquintam, f nimirum 15- & id,; Ii tnplicemus;
habebimus 4; & 48 : medioique
inter hos, cum differentiis aequa-

*mb Tfo
~^
> n n
>^
rv'
^
~ ( ^
w
Vrai , A> 1

i x, fj ~,
^-' / c
e $

libus, 4&47. Cumquejamnu-

^ Te

bvapjMriiY.
Enarmonium.
->
ir*
368

ir
360

2 7<
J

34?
Ii,

Ii
J

V
IT
*4y *t /_< A4 ) X ii *

CK. M.fitu<>tdw. X . 7?/. Senfus eft fubobfeurus. Cur, leilicet, in tria

divideret hanc rationem, cumduae tantum defiderentur quae ( cum precedente)
complerent Tetrachordi tres rationes. Poterat utique expofitam rationem, in
duas iuperparticulares prope squales, dividere ; minimos eam exhibentes num
ros duplicando : Puta, ft ( verbi gratia ) rationis ilquidecimaequintae numros
iy&i6 duplicemus,ut fiant 30, 32$ intermedius 31 faciet cum utro vis rationem
juperparticularem ( nempe feiquitrigefimam & felquitrigefimamprimam, s.]ualibus differentiis, & prope- squales, ) propter |f x \\ z2
f: adeoquefx^i
X ff *. Ule vero triplicat ; fiimptifque, inter triplos 45,48, duobus interme<
ite
) habentur Tetrachordi rationes tres |x Jf x ** f. Cur autm has (quas tri
plicando elicit) prioribus illis (duplicando elicitis ) prtulerit: non video ,
quam rationem innuit, nifiut, fie, trium fequens, fit, utravis reliquarum ( notabiliter ) minor ; proutante fuppofuerat: ) quae, alias, futura erat prope-aequalis mediae, y S. S. x. AB. 1^ / ', . '. S. deeft. S. .1>&
wJW7sr, perperam. S. deeft -nr.
d Gl.

Cap.t.

HARMONICORUM HIB. I-

71

(<r
'fcS *
fT
e fjiti & SffU fKpo-mvf * ez
/

^ ^ t*F rf

merus 47 non faciat cura utrif extremis rationem toper

particularem j fed folum numeus 46 . { nempe> cum 48 f fef.

An^-rov &
<f 75V f / e , iw ^.^wwwov S ^ v g
^ , ^ ts

quivigefimamtertiam j cum 4
equiquadragefimamquintam : )
harum maJor ( iefquivipfima*'5; .* ' p* *?1;

ois, cuiAtp^toiJ 7)' jungenda fefquiquarta ; reliquaAoi7ts 7',^)97/<^', -f

ovATivip^ Ac. nAv ,
'
~~
, rt ,
\
feoem*
<M f
, * e-rev ^ ,

que ( fefquiquadragefimaquinta J
tequentem
occupabit
lccum.
Porro,- primos numros qui rationemtaciuntfefquinonmrmminim 9 & 10) triplicando; ha-

T^jmK<to\i<jzarns , ^^
$
-m "- (jmt 71 , ci fa -~
h 1 , . - v
^L* *".*^*^ 1
x.y fQ&s /& rvs &ifVs

bebimus 27 & ; atque inter

hos medios ( cum differentiis aequalibus; 2g & 29. At numem.i9 non facit cum utroque
extremo rationem fuperparticu-

if
\oy>v lm/ <f *, ts)s
pi, AT w'i iwmwpwxftilvTo.

larem : fed 28, facit quidem cum

3,feiquidecimamquartami cum
17,

Xfax* (jAhttyJi.
Chroma molle.

tai /^
f*i s
A ir
,A
11
'1
/
pM
fK
fe
I40
Ijy
12
IOf
L
y
Jl _ y
-- J1y J
,
i'r*
1;
1
V

"'
I
-!U i/_ iil.'.rt 4

<f GI. deeft

e S. deeft p.'. / S. (u*. - GI. ' S. im *
JVisrw. Nempe, cum, pro Uteris numerabilibus, imperiti librarii lubftituere aufi
fuerint integras voces ; ordinales pro cardinalibus, & vice verfa, laepe fubftituunt : lit hic aliquoties. Et fimiliter faepe peccant, ubi, abbreviate vocis, terminationem reftituere conantur, h . # AB. deeft
. Gl.

72

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.i/.

0.7 , fequivigeimamfeptimam.
Hic ergo , efquiquinta; proxime un senda eft lefquidecimaquarta; & relinquenda, prolo equente, equivigefimafe-

toi jT 70 lmixae^tf*or
& ^ ^VTO(f^ k c^i^ 1 ^, ^
,
1 n
\
,
/
t7n^f' 7 ^4* m <\<3 & , tdv 6-

ptima.

Primos nu-

-^ 7 , -^^/.

meros qui rationem faciunt fefquieptimam, fnimirum 7&8J

triplicando habebimus 21 &24:

Similiter

0^/* n *5 ttoo^ tv -^
/
/
. <
/
r- 1
eifl^f, *i

atque his intermedios ( cum dif-

, Te^*<naavTt?, eo^

erentiis aequalibus J 22 & 23.

Cumque23 non faciat cum utroque extremo rationem iuperparticularem i fed olus 22; nem-

x, a x, outov, ot aoq?
TS =;~> pj
* ,
^
\ ,
/
* * oJ;^ W Wje-npw

pe, cum 24, fefquiundecimam j

? *j\s$ \oy>v Ma wvov

&, cum 21, fefquivigefimamprimam: Hic ergo, fefquiiextae, proxime mngenda eft iequiundecima- locumque
fequentem
occupabic efquivigefimaprima.

T xTC,-^ fia xJ, &.^ ^ , >>^

, ,
, ,
(
, ,
^^^^^
'6>0$ f lm{xa<iftws

( .
Chroma itnenum.
A

r
88
^_

1
ya
A
\"~

/
*

T"
77
iL.

84

Ii

If
Xi f 1 } *
Jamque ; cum genus Enarmonium fit omnium molliffimum:
fitque, ab dio, quail ad intenfiora crefcendo via, per mollius

^ ii to'ttov. Kaiie^ ^..

^, ^ ^ vimi' ^ S
,
,
,
+
<*W'

Chroma

--^ ,

primum, deinde per

^GI. . I AB. deeft .

CS. fut. Gl, crt'ttW
pt'.

? , ^.6-

ff Gl. -vatAf75ey. . TsV.

^ CS, WS5'S>e?>7W.

S. dccft -.
r KS.

CAP.if.

HARMONIC O RUM

LIB. I.

71

Chroma intenfius, & ic ad ea

continue quae funt Spiffi vacua
eu Diatnica: Eaque, univerlim,
appareant molliora , quae ratioTBVix^' /.,?^.^. Si 5 <p<*jve^)
nem praecedentem habent ma
rjt-JzV, fut'^ovcc ) yv^etov e^cv- jorem; intenfiora vero, quae
f. y>i, .'. ^* minorem : Tetrachordum igitur illud, quod ex feiquiquarta ,
/ &^ nfiycfSbv / 5^
fefquivigenmatertia , & fefquiquadragefimaquinta componiturj generi affiximus Enarmonio : quodque ex feiquiquinta ,
fefquidecimaquarta, & fefquivigeflmafeptima
componitur ;
Chromatico molliori: quodque
ex fefquifexta, feiquiundecima,
& feiquivigefimaprima compo
nitur ; Chromatico intenfori.
xeD/ttvv , ) ' 7^ ^pNumeri autem minimi haec tria
715$/. .% Si ctexS^i
fimul Tetrachorda continen
tes,
funt j communes quidem
17 x) & ts / T^Ti^opJb., xoivol
jUv />>, T6 T

Mi. .7"

1 cl y 'Sioi y Si t / Sbnpaf
extreXfZfjuL fjM.la.y.v.

o|J.

Bf>.

/.
106260
'
1;
hliy. fiuKt 13282J

l,
Mi>.
138600
in f'
Ii,
M/J\ 4-x-j 141680
"Enarmemum.
* *i * Ai -* 1

Mi. n%
im *
M/S. p/S
hut?
M/>.
7 *'
M/<T. a^T-

106260
Mi.
106260
Ii
7IT
I5
127JI2 /. (>3>o 123P70
i*4
*j /a'
I7,
I3662O M/>. (s-/x 13^240
I^?
! Xrt'
l\,
14.1680 M/<T. ct^T 141680

Qhroma molle.

Acutum,

Grave.

Chroma ntenfum.

* jli ,11^ *
II-'I

JA ,J3_ 4

r KS. 1 . / S.^'wa. f AB. ^Tar- 19 A S. deed 19

. deeft
Jotxtk, fed in margine, recentiori manu, notatur defeiflus: indeque A. reftituit
in textum. x Gl. fuper M ( myriadum notam) fuperne ponitur / (myriades
numerans ) quod ego ( typothetis conulens ) poftpono ( punilo a fequcntibns
diftinftum. ) Et fimilircr in fequentibus M/<T. Miy. &c. fimilitcr ferc S- (cd pro M

habet

74

CL AUDI I

P TOLE M iE I

Cap.i7.

extremorum, 10620 & 141680:

proprii yero fecundorum a pra>
ceentibus, 13282/ & 1275-12 &
123970: tertiorum, 138600 &
Ii 6620 & 13/24.0. Prouthabent

>,yv/twai,o Miy. j8~*7,

^ ~ Mj/3<
. ~ Mj

M\m
7**
W*>tt Miyy^
z < M<y.

adjecta; defcriptiones. Quantum

autcm ad ea genera quai SpiTum
non habent : cum prsedefanitis
conentaneum fit, vice vera, Mi-

M(y. ^. $ tmi *j ^-}.

E^
j.
,
,
,
? ^^e/^eis
, tv *

ores ratio nes, earum quse exprima fefquitertis rationis diviione f nimirum in binas) provenerint, locis praxedentibus apponer i eifque conjugatas majores, ad eu .dem modum, divi-

% 2 74 -ray o Tottis ^
eis &'o q&ifemus *^7^
/
>nj ~ ,, /
,
,
t

,/

^ve4 70/7rav- W W
c oi^vy^y-rav ewims &,$1$, -ni

dere in duas fequentes : Comperta autem fit, fefquidecimaquinta , omnino nidonea qu

locum teneat prsecedentem : ( fi

101 & , s rs tio /^ ^^^ d

_
,
, ^ , ,
/*" w ' 7Kevov tm-

enim, qui reliquam, fefquiquartam, continent, numros triplaverimus , nimirum 4& j-, ut faciant 12 & i/; qmbus mtermedii cadant, differentiis aequalibus,
13 &14: non faciet quidem 13

yi - * - tvs Tnw'&s, ^9^s-ni Aoj-oti g &, wurn

7- , e > f
. /
,
f,
;
, _
" > <vct 8
g tw e,
/< mmxn hXT was xjz^^js

cum utroque extremo rationem

fuperparticularem fed 14, cum
i2,eiquifextam i cumif, lequi-

'^^^ 5 i> S # ^* A\
>
/1 .-/
;
7
,
J _v
,
, , _
ezjri^^ov, o S ij\ , cr^ (tt* Toy 1 ,
?6fet7By,

habet figuramex ^ deformatam. Gogavinus, quafi haec nihili eflnt, omittit ;

millenarios , cum fequentibus, folos apponens, & quidem depravatos , 6160,
282 j, 8doo, &c. AB. pro eidem ubique fubftituunt / ( vocem hic nihili )
cum equentibus numeris depravatis , (
. uayaJiai mr. '\.
( fct- /' ^. /.' tifo.
/ j^t. Et fimilitcr in
lubjeda tabella, {aytin
fcap.ikc. Eademque tabella in . habe
tur. ItcmqueinGI.,quaexKtrancripta. In S. tabella minus eft depravata;depravata tarnen. Ego numros ( ut vides ^ ex calculo ( verique velUgiis ) hic&
n tabella reftitui. y S. decft 1.
z. tl iff, qnater. a Gl. ihr%!. b . . S. . d CKS.
eneru-m
. e Gl. decft f. /.
" S. raufy. b S. yj.-n vv*;. i AB.
Jecft .
-IS.

Cap.ij.

H ARMO NICO RU M LIB. I.

7S

'(wx.'&'i, -reis -ray j e, ewnoja-peo-& mi -

s '-J[

% -

decimamquartam : quarum neutram 11 in 1. fequente

collocare ; utpote majorem faturam> q^in pedente*

owwv to -m nyvftnoi, -
,k 7ocf 77]\" /5^j -r*

nempe.fequidecimaquinta: contra tum ipfam fenfus evidenti-

t{y{a ajMy 70? %fs tiw.

_~ \ i
/t
*
/
i
< /
/
i
j
'
jjyv^voy -- ^fliTTw 'wtet< m 'zj^^vts tA^fxo\ 'Qj'Toi,

am> tum initio Pofltam tionem:j Difpofita vero, in loco

precedente , fefquileptima j qui
reliquam (fefquifextam ) contineat primi numeri (6 Sc 7) Gr

f~il C> *W*Nwu&%ouU

/
"/
>
,
* T *,
c,

militer triplicad, facient ig &

2i:mediisintervenientibus(cum
differentiis qualibus ) i9 & 20.

iaofs_0

* teatofAum.

Cumque ergo non faciat iterum

9 ) x.. ju vi i 9 raAiv
V ***/ *ew&n -nttlUfVs
/
./
< ro
<
1
^ ^, *,
im r

19, cum utroque extremo, rationemfuperparticularem:fed2o,

cum 18, lefquinonam j & cum 21,
fefquivigefimam: harum itidem

i, & sqos A T ., 4 -

major ( lefquinona) proxime con-

eotooV QfMas
ftl^ai x) liti*(^ w/apSnW) rT ititCHw

j
<
i 7n> /

%i s'$

jungenda erit fefquieptimae: minorque(fefquivigefima)equentem occupabit.

locum.. Atque
r

Molle diatonum.
r

t)

ti ,

d$

72>
TI

1
X.

80
t
y

8-f.
t.
i

^ S. vareOTTTiv. / GI. & *. . ^*. m S. perperam inferit -rimt , cum.

iibintelligatur ^0>. S. ourrtf, o S.x*. Gl. mnW., relqui omnes^~, eodem fenfu, /j, S. i-mvmm, r Gl. . / S.
2

AB;.

76

CLAUDII

PTOLEMiEI

./.

ad eundem modum; pofita ia

loco precedente , fefqumona fi
reliquam ( lequiquintam ) continentes numeri f & 6, triplicati,faciant iy & i8; mediis inci-

yoy <rvfi7iKntoi -.
Qw^ ^ T~ iWw ^ ^
, , ,
,
, ,
,
,

^
' ^

dentibus ( cum difFerentiis quaiibus ) i6& 1-7 : non facietqui-

?-~7 ^?, -
> a"'
> v
r r> ~

dem 17, cum utroque extremo,

rationem fuperparticularemj fed

-,
>

i6, cum 18, fefquiotavamj cum

{ ^ei /& ?U xjoi y wmi-

^
, r* <f- i

i f , fequidecimamquintam : a- ^ Ao'jpy SiTr , pos

deoque major ( aux eft fefqui- ^ g - ^. ^
octava ; ent equinonae proxi-
l~
^
*

me conjuncbj religuaque (fef- ,6>

as n
quidecimaquinta j equenti loco

hoia * & -%<&

Intcnfum diatonum.
{
377 3'

72

'

80

congruet. Verum ante haec omnia,ratiofequioc~tavaperfecom-

il77 /'

5>9

p5

^ lietalra' -ni tixotw rwre7e1

/7

o'
'

perta mit continere Tonum; (ex

duarum primarum Confonantia-

/
^ T*v

rum exceflli : ) quam quidem -

><

porteat ( tum ut rationi congruum tum neceffarium J praecedentem itidem locum obtinere , conjunct ipfi quae proxi-

dg^, -roy, * -afofs

/ a
/
p *
*

, ^
, 2.
, ,
,
*>*yn T
^-

me

adjacent;

quandoquidcm

y 7nyfoos ?>\<

l,,
T
-

yy/ -jrt^y -^, 7^/" >{?,

isrji ouu&'ofj.iluv 6' /nW 7^?/ t7ri/ceiiy /^.

t AB. deeft . S.dccft \ : . Vmiy- bis.

Gl.
l> AB. TiTB f T- . S. f*w' 7lV i-.

7 deeft.

a AB. x*1''
f Gl.

Cap.it.

HARMONICORUM

-mS re vrnrjm' o /tv l^w*!*

<p^m oim/w& Jr4 * -tU
0 (v.
/.
t. /
( *,/2, /,
/
< 4
- QDcTi-

tvtov / '6fr

/
cwu-^uev oct), tv Si Aojmm ^ '^r, tvwi Wi i*,, ^
c pr
,
$<( _

LIB. I.

77

fuperparticularium nulla cum

ip& complebit fefquitertiam: Et
quidetn
iefquinona,
jam divifl.
ante
eidem
eftjJin
one modo expofita : at

fefqui-

feptima, nondum. Quapropter

han.c etiam eide? loco medi?
conmngemus, reliquamque ad
fefquitertiara j qua? eft bfquivi-

Medium molle diatonum.

if

-. KotiTow1). d ^1 3tt\(v ebeoAv^

gelmaptima ,

equenti

loco

<4 1* h^fm \yai- 40 u! mu- tribuemus. Atque* hic rurfum ,

/
/
. ./
.
/Ojv/
/ prout praecedentium rationum
>
( !..
.

magmtudines exigunt, ) quod ex

% v iricc-rv h V nfcoy-y <- jfefquifeptima, fefquinona, & fef^ojdp $ .-> s^g-Twix-a- quivigefima componitur tetraP *%01 U nv -ttivitou
f
-~ '
1
~ '
/

,
ttvtccw^X^tv,
ctu/tov? ^-

hordum, molli Diatnico *

commodabimus : quod ex fefquinona, fefquiotava, & lequidecimaquinta componitur, Dia-

S atwn%j^j<4 'U t v7roySt>v

% 5" m&W td tafa&Cj. . . ^s ^
/ , ~
,
A*,

tnico intenfo; quodq; ex fefquio&ava, fefquifeptima , & fefquivigefimafeptima

componitur ,
generi qu^d fit ^o^moo

TD , vvfrra

moiii

euAo^s

, $\ wAi^^tdv 1?) yyf^oi a7oS '. ntw%v<n Si

& intenfo intermedium ;

quod commode vocetur Tonicum / Tonium,) eo quod

tanti

< GL w wJ.

rf AB. ',

t AB. dceft t.

/ S. deeft i t IvtyJit.
Kj

t AB.

78

CLAUDII

PTOLEMiEI

tanti fit illius locus praecedens.

Qui autem hc tria limul Tetrachorda complectuntur numen , iunt; communes
quidemextremorum, fo4& 672,proprii vero fecundorum cedentibus, 76 & f67 & ftfoj
tertiorum autem, 640 & 648 &
630. Prout habent M>r de-

&

504
if
576
x*
<*4
if,
72

h 9'
,w
,
h'
Beefv. XoS

Tao7w. , > ^^ tzym

9 ;, ^ ? l4mr' -n r
. . _ , cp * ./*, ~ h <\
^
*
,

,/
^Ttpv_^r toi^x^w^, _ /
<po~<r $ <p ^ iwv <p

/
g
k 5
= , , ~ r
^ "n tJ _
X** i
**-*

'
f
hn

yo4 ^
*7 9'
i
567.
It
648

504 Acutum..
Ij

ax^
XS

It
i,
672 XS

I^s
7

<p

Mo/k Diatonum.
s. xs. a-. 4

Cap.ijt.

Medium moe diat.

Grave-*

Intenfum diatonum.

rrn- f
i

fcriptiones. Quod autem non

modo Rationi congruant praeiniffie generum divifiones, fed &
fenfibus fint confentaneae ; licebit rurfus pcrcipere ex Oftachordo canone, Dia-pabn continen
te,- fonis, ut diximus (cap. 8.)
accurate examinatis, turn refpectu asquabilitatis chordarum,
turn aequalitatis onorum. Fatis
enim adhibitarum regularum feftionibus, prout exigunt cujufque generis rationes,- & conftitutis (his conformiter ) fubjecis
Magadiis : tam commode apta-

^ AB. deeft 5 . /; AB. deeft \

m/gjKpoq.

-n H y tutoy'y %<

/ <zgyK.uimu\ a^gupeois , ^. % 7 TotjS <rvfi ifcva 7nAiv &^ 'n

/, KSf-t.Tt {i o^aAotu^ t ^op-

yo$ y>i' aiwa/7m%?.Jivt,[ii4a)4 T t7lQ-y>(J.)(i)1 JU&yctiXWV

AB. deet 75.

* Wj 70

i S. deett ^ ^

/,S*

Cap.i/.
dix 7

HARMONIC O R U M
\^!ijl4i, m [jwJ\

txi^ov Tt /^. TVs {O'jaiwmT04'

JOL'JJLlcmtjUV , X5tv
T3 p/e(7/ov -/]*{ tIuo tpmi'

p li/ccppyyT-' t 4razx.04 ? ju\ot $i%*pog$!.' ' fts ws

Trij&p^trn s vi jUcbAia ) Aoy<a,
*G|S$ Ai mfiv f SUI/
\ V > P
r ' ' '
~>
^5, TD OIX.40V O*
)J5t TOCj? T

avTay S^toi^'to y ftji && ,

\ 1 tuas tvAoy>is \*|pcaiy 17/< hu/^JVTOii, flirrt ^
4jsro et]a3^a c ^^/
* cw&p^y ^.

L I . I.

79

tum erit Dia-pafon , ut nihil

quicquam fit quo perturbentur
etiam qui fint mufices peritiffimi j quin potius, in hac circa
aptationem fyntaxi, naturamadmiremur: Quippe cum, fecuudum hanc, tum ratio fingatquafi.
& efformet melodia; confervatrices differentias ; tum Auditus quam maxime P ationi obfequatur ; Utpote, per ordinerrt
qui inde eft , eo adadtus ; atque
agnoicens , in fingulis , quod fit
peculiariter gratum : Quique hujus improbando partis authores
fuerintj neque divifiones fecundum rationem aggredi per fe
potuerint; neque enfu patefatas adinvenire
dignati fuerint.
CAP.

Hfutvivor, aptatum,ffrf. Quippe ^nr , aptare, paifim hic occurrit eo

fenfu quo nos dicimus to tune. 0 Sic KS, quod praefero. . rj.r. ABGI. /**
^19, fed nullum ' rcfpondet huic ^,adeoque maledisjunumexiftimoaprxcedente. EtnJr ( hoc eft , h) malim quam ?J.v, hoc eft *j . p AB. ak<pofv7@*.
q CGI. oajydt. ABKS. <! , quafi, melodix differentias reales ; quo feni.
ntfMt, ev/Mviur, deaua-n, occurrunt, cap. 9. r GI.'. / . . t AB. deeft ir.
Gl.
mendofe. ABKS. iW, ( ^"-.) . / ( qiiafi refpiciat #f <B&crf'*!*>r , ) led quod aliquando fuerat t^W > & recentiori manu factum
. X CS. cit'-w, eodem fenfu. Ariftoxcneos notare videtur ; forte & Archytam, fed priores potiffimum. KS. .
& forte melius, z. ^1. S.
deeft WJ'ct.v. b CK. ( nempe 2]#t?mf, ) reliqui rir, quafi hlyn repicerent. (C, tu^an^o^e. K. -yon. reliqui, -wr. dC inufib, ut fensfit, Non
poffeeos, rationes has, utpotc fenfu comprobatas, negare aut tollere.

Cap.

to

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. itf

IT"

CAP. XVI.

Quot fint genera auribut magh

nW 1
b i

congrua , <sr qunam ea.

VErum, ex generibus jam expofitis j Diatnica quidem

omnia experimur auribus con
grua : Sed non pariter, vel Enarmonium, vel molle Chromaticum i quia non admodum deletantur modis valde folutis:
utpote fatis habentes , verus
molle progrediendo , faltem ad
Chroma Intenfum pervenire.
Spifliim enim ( quo quail Mollis
& Inte ni natura diftinguitur , )
in hoc genere terminatur. Hinc
quidem incipiens, in tranfitu ad
mollius; ibidem itidem definens,
in tranfitu ad intenfius. Praeterea j ( quantum ad totius tetrachordi in duas rationes fe&io-

o-a^Vee* <$ -m*\$

y I
y TI VA.

KAi / Sil, 7^ c KTi%(a>t

ywdt, ra , xx^viyj. d
? '5i,U <\ ras xcqs- QSXI
t f
sl
\ >
/
I
STl J\ OfiOlC TO C^C^pjti/VIOV, 6
7ia.w f ^ipvoi toIs cnpofya.

x.fv-

fwi t ^w' 8 ^sc^ ' oo&s

/^ 5' -e>>/M3&' qFpLaoy.

To je -miwiov , ^ $
JML?&X.V (pucnS IjSJS TUM (TIWTOVO ,
jt;\ pa/rQ^) }4(}-" <4~
ffyjOY /U C^T^V *
^ oJ^o' jv 1 *

JUOL,Aiy

'
1

r>

Cap. itf. Gl. . . $'. . 1-*. ABGI. . (. AB.

rit. /S. . g S. \&pxjh. b AB. o-my-AHu. i Gl. twicuov, reliqui nu/iin. Eft qui
dem, ^S/ml Twieuw , nomen generis fecundum Ariftoxenum; fed non fecundum
Ptolemaeum , cujus hic genera recenentur, ergo retineo r, I^CS. t ti.
I Gl. *.
AB.

Cap. i.

HARMONI RUM LIB. I.

Si

nem defumitur ea, ' hoe genere,

ab
eis rationibus qua: ad sequaliy(r\ t u{ bo Aoyys V oAtf tatem proxime accedunt , funtbu ^fUo,
? 1<@^
que iibi iavicera proximo j nix) 1$%*5 , Xoyoiv 6< mirum fefquifexta, & fefquifepti$ 'Qzxla yj) m /* maj qua; quafi bifariam divi" ^b "locjpVcn -rito qIco ^ - dunt totum extremorum exceffum. Ipium igitu, propter ante
f^po^lw. 0 AvtS T tw,3& Tri'Zejdita, tura auditui videtur ac*/(/, ^'&.^ <piv^) Tet)5 ceptius; turn & nobis fuggerit
? , enyi 1/1 \1<| >4- aliud adhuc genus: Feftinantibus utique ab ea concinnitate
{tdth'Q/, a-bu/iTXfjms 4 ^, ^ quae fecundum sequalitates jam
conftituta eft j & difpicientibus,
a^reVfiQis r 7j jrej -'
fiqua haberi poterit , ipfius DiaTM Si nojpay , c^o^p^i teflTaron grata compolitio , ip
S
TVS tr^iaV AoyVS loqpe^sy- ium jam prima vice dividen
do in tres rationes prope -qua
Tl^ , ci !O|5 \1 "s^o^T. 2^les, cum aequalibus itidem difien^aai ^y $ % r toiS y-,
rentiis. Tab enim genus com/*]^ Aoy(S^, s '^']-', ponunt, ratio iefquinona, fefqui *7*'(5{.7^, 7^17\& decima, & feiquiundecima j triplicatis , ut ante, primis numeris rationem fequitertiam indi
Aivc* tm'S^STo avv/ovaTepovKoq ,

ca nti/* mm.

Dia-pentc.

Diatonum .

\-m 9'
fl
9

^
vm let.

I
IO

ta
II
l.

12

t-JI
9
9

i
lo

a
II
lt.

li

(
12
Ii.

It
VI1
I * 'lo" Urt
w AB. deeft tJ. n &&, non exafte, Ht Im, ed V mttm, in prope-aequalia.
C. aii$v. p Cl.-roir. q C.Mes. K.bfUK-u r C. im. f AB. mum. t K.
por.

ti

CLAUDII PTOLEMiEl

cantibus ; exhibituris nmeros

continue fequentes, 9, 10, 1 1, 11;
rationefque itidem continue fe
quentes , jam expoitas. fitifque, hic itidem, majoribus
rationibus habetur tetrachordum, intenfo Diatnico non abimile , iplo tamen aequabilius :
tum, per le quidem,- tum, adhuc
magis, fi compleatur Dia-pente.
Quippe fi, cum ono praecedente,connexa fuerit Disjuntio
({eu Tonus Disjunittvus ) rationem faciens fefquioclavam ; efkiet lud sequalitatis peculiare,

A AI l xt

Cap. t

'kt-T/Tbi , - TW
uli i<pi%s aQvs u (> J > 1
@> * T i Q, tV Si \<pi%y\i y>ib T4s KX.\f4\ss.

5ycvT<tya T$f juutym ) y'i TbTtLjgpSby , (srtyi outiTVioi

H9t9' ou)tv, , / 'Qn

StX 7 * OlljU7^V\fosos- H $ t
Yiy\Si&a b <pjy{a ^ c h~

n - wya$

7f "Os^o^ei -

Dia-pafott f.
l ) KX Ai x i* /- A) -2

S. t -, 19 <f .-, \tSing.Tvt, Sbifi^-m. Sed potiores hic funt numeri cardi
nales. Proceflus autem hic eft ; triplicatis 3,4, (rationem iefquirertiam indicantibus , ) fiunt, 9, 12 ; interpofitifque 10, 11, habenmr 9, io, 11, 12, continue fe
quentes numeri, qui expoitas tres radones conftituunt \- x x \\ zi f. x AB.
perperam 0'71/. y S. -. jcGI. deeft. S. --mv. K.*}<p. </r, eft tonus ille disjundivus, qui, duobusDia-teffaron disjun&is interpoiitus, complet ( cum illis ) Dia-pafon.
d

Cap.i.

HARMONICORUM LIB.

I.

^ '<r^r1're5 ^ SM.*
Uf*V e -W^ j
, V,
, i
r,
./

^^,^1 Atf f '^. 5( v v

non Jam Per rres tantum excefus,

fed & quatuorirationibus contentos continue proximis, a lequi0(ava ad fequiundecimam.
Faciunt gitur hujumodi Dia-

70 g nw-rav Six , Swas

pafon , media interpofita disjun-

22,24,27, 30, 3 3, 3<./Smpta /

x,

, , Q

, X

>

A, jJAy, Ar. Tis

hos nmeros fetione ; compar

is Si
x^tk-tb/ms <s*, 'ai * 1 ooTWflR, gKa^
, k ,
,
im Tros ,
>> *?(^

bit modus quidem inexpe&atior

?JPJffi fubrufticusi alias antera
lats gratus, & magis adhuc bus accommodus, ut haberi de-

^-^' 'fauves

Mas,

picatui minime mereatur, tum,

$ /amo* (/{. Tef xov jv/u^,^

i ,*2u^o\,,,,.

propter melodix fmgulare quid,

tum propter bene ordinatam

/ n
i ~ \
tSfbl>*Try
ixnTt^T^V5
f*

lectionem
tum etiam
quia, inlicet per ie ; canatur
, nullam

nmffivloi tUs xs&'niMif 'in

fert fenfibus offenfionem.

071,

Quod

Xs ust' M p [ , dxiftr

~
0/
'
. a
*4 * ^ ^ o
4 W ^* TOAtGbiiJt* ^ *

rete
competebat Diatnicorum medio: caetera vero, per fe
quidemj haud ab(que .^.
coaptantur ; poflunt autem , in

ii&TDVHC* aMv, xjt9 5 .

U ' *<7** or Si e-
/
/
f.
\
/g

SUtovoov
^

mixtione cum di<o Diatnico >

admitti , quando nimirum quae
iunt illo molliora , ad ea quidem tetrachorda fumuntur,

fui Stw&fuiar m

-.-

unt Disjunaionibus graviora -,

-n oLfuit^. Su-

mtenfiora vero, ad ea quae acuti-

\
i
\ >*,
v
^^r^/T
;
& Mi ouu >v@-", $\%-

Voceturiffitur nus hoc fab hoc

ejus accidente; DiatonumiEqua^
bile. Aliorum vero (& confueto-

Tovov 5/tttXo'v ^ ? ffv,aCeCxr@^.

T T rf totn i mwfyn yuJi
,
,
*
i
\<* ,
.<>$ e%\ct/tbct#o/e* -ra jm-

rum ) generum ut difcretionemfaciamnsj Diatonicorum quidem

Medium, fquod & Tonicum , )
v *
quan-

it&. ot?,

< . . * S.
fG\.\pr~. gCS.4-n. h ABGI. - @\ i S.-tU.
i ABS.
/ GI. ' ^. m Gl. decft 5. S . S.
^ 5^
~*. AB. ,7<. 7 .
& wftCfrxw ?. / GI.--TC S. niMtjw^tW.
La

$4

CLAUDII

PTOLEMiEI

..

quando per fe & pure confideratur; congruit, turn, iu Lyra, Solidis tum, in Cithara , Tntarura
& Hypertroporum aptationibus:
Dicta vero Diatoni Chromatici

> r$f i*tovi^/, orJp

^ *
^J/W - ^
, ~ ,
~ ,
, ,
,
7,^#>'
WH, *
ci x >* j^m, f 7^-

ipfo admiftio , in Lyra quidem, Mollibus ; in Cithara, Tropicis : Diatonici autem mollis
cum Tonino mixtio, in Lyra,mo-

^ 1 '^^ p^to>5' 1 <f

/ , gr
?^
( ,
~
,
\
/VM*, s A.p^v, ^

dis Mutabilibus j in Cithara, Pa-

* , {SWijcois* <f $

rypatis : Diatonici intenfi cum

toniseo mixtio, modis mutabilibus, quos vocant Cithardi Lydios & aftios
//.; Prater-

/ml?&xoS Svt-nm-AoS <zb) -? /~

^ ^. V, ;,
.
* ,
.
^,
,
Jo j, c*

3uam quod,

ubi canunt fecun-

J^A-ravixoJ -are^ -ro -reyixTov /lyftA,

um jam ditura Diatonicum intenum, ( prout videre licebit ex

rationum iph peculiarium collatione,) aliud adaptant genus
quoddam, ipfi quidem vicinum,

tbs ^raCoAixoT fctnv, a xscaScj?

w^J A^a ^ ^ ^.
0/
'
\ ,
* . .
*7 ** ^
$**,

led alioqui in'promptu: praecedents enim duos locos , Tonos

^ioj ^ "re $T$f oUelm

^ ^goA, e ' t Si fa.

iaciunt j reliquumque , ut ipfi

quidem exiftimant, Hemitoni-

,
^v ' 71

,v
, , ,
wty^ei^ q*m,

um ; fed, ut fuggerit Ratio , id

\? <Tb'o $ $

quod Limma dicitur. Quod quidem ipfis non male cedit ; quia
non notabili aliquo inter le dirferunt, eque, in locis praecedentibus, ratio iefquio&ava

iy^ttiyy?, $ $ tenir, s fi
Ml 19/Jy
'^mior s g ' ?
, .,, ,, ,
,

?4 <' ? tb h -raiy-roy, *

fequinona -, eque, in lequenti- a*< ioApyai teup^y * pm <g), ci

. "rois iyvjuiois vomis, ^ t - ^ yklvii.Tr yJm
* 1? /,
S

. * ABC. deeft . ^ GIC. r flffj AB. Tfbw quos, mutato accentu,

fequor. ) S. 7?rrey, ( quod credo icribendum erat ^rmt, ) nefcio an rede. x. AB.
\-fjfi7mi. a Gl. <\ Gl. |#7'. S. '. f ABCS, deeft -rer ^ * ,
nefcio an rete. Gl. retinent ; & fie legerat Gogavinus, ex quo ( fi vera fir ea
lc&io) fuppleo in Lyra ; quod ipfum forte melius abeflet , ut fint, haec 3* i*t*/^, ipibe in Cithara Parypatx ; prout alia quae fequuntur /^, vocantur Lydia & iaftia. . >. eS.-^-m. f Gl. '. . y. g GIS. deeft n b S.
mi, i Gl. $ ff, S. $ r h -ms omiifis intermediis, f rs iy*(*imr nW(

Cap.i.

HARMONICORUM

^- V *.f/u,a.T-.
Eiv $jZ * \Gfu, k ti
' 9- i . / n

LIB. I.

tf

W TV **> 4" T ?
-- ^ 'iai - Sei 'fhw-iv
- 'by&W- S t , fr Vtf
* ,
,
n v '
'
to
* * *
too*, tvts* vi t*

bus, fefquidecimaquinta a Limmate- ,Si enim numeri 72 fumamus feiquitionum & lefquioftavura. hie quidem exhibit 8i,
ille autem 8o ; eritque fequiodtavus, efquinoni , iequiodogefimus. Eftque hax ipfa ratio ,
eadem que Ditoni, ( hoc eft, bis
fefquioava, ; ad fequiquartam;

tTnySiv, nfU

quae eft

', os

Precedens

ia genere

yiyvffoos p t wxf/nonv -ydoudf $ *

e^Q^v, S i* hrnL
,
~ \ , m a * > /
ipfe **ui **u -mjr , * fw *
yJW r 7^/ -. * '

Enarmonio. Nam numeri 64 ,

bfquiquartus facit itidem 8 0, Sc
bis lequiotavus ( hoc efi, fefqutoavi fefyuioavm,) % . Similiter autem, quoniam ratio Lim-

i* XcV?
T? /', r
7? tr^ * o^y~. u ttv N,

t
VP y
h QawbwbWK 7*r**y *Yyia,' e,TXj , v lTtn%x&fowb ?fU

matiseftea quaj numeri 25-6 ad

2+J J bnjulque ( 243 ) fequidecimusquintas, 29 proxtme ent
fefquidecimiquinti ad Limma
ratio, ea qua; 279 ad 2j 6 proxi-

0|^ Asjp, 5 r ffv9 sre^;

7r iyx. 5 " 4 Tfc 1
. ,
,,
.
. ~
~
wwws > '^.

ta
%
m
,

atque omnino eadem cum

fefquiodogefima. Idque hinc
contingit, quia ratio leiquiquarta ^qualis eft> fmui utrifque f

e-n $ .-' Aojps 'ins

cuL>a./LvpoTb&is - x $
'
's, \
V ~
,
p
,
/
'2/
xi/to*' >*'<* ^ffar^ as ^y>s d sr^Txovm y^To-^piij^evav owrav

efquiotava; & fefquinona ( hoc

e> *~ > Quapropter , in
neutro expoftorum eenerum.
contingit Ulla notabais offenfio,
fi perperam ufurpentur,- puta, in
Diatnico intenb equiodtava

'Qt f. ^a^vix-S, -4
t.. ' ! r.
., J i '

Pro efquinna in loco praxedente, & Limma pro fequidecima-

j^S. deefl:7. /. deeft 1^, bis 1 KS. 1>>5. Gl.

C. ly&n>u&e
Sc Gogavinus, fefquivigefimtuoitavus. Soli AB. imyJbmviDf : quod retinendum effe,
calculus docet: quippe Af ) | ( a. Sed, cum pro -* legeruat ( fimilitudine
loni decepti ) imyJbux., fumplerunt perperam pro &. n AB.
sj&me. K. of *y. S. StV, of h. p S. T7fS7. q ABGI. >--. r C. deeft ffl.
f S. ', reliqui J\\ t CKS. ' ?. u CS. ? '. * S. deeft, &rw- fo* 19 f. y Suppleo tf^sa, bis. quod vel deeft, vel eft fubintelligendum. z. GI <'. S. 5r.
CKS. '<. . toj'J'ohc . Gl. 9j ', Gog. fefquivigefintAofttva. perperam, ut
ante, d GL ',
L3
fABGI.

t6

CLAUDII

PTOLEMiEI

cimaquinta in loco fequente : &

in Genere Enarmonio, bis fefquiodlava pro fefquiquarta in loco
precedente , & Limma itidem
pro fequidecimaquinta in imul-utrifque rationibus equentibus. Pariter & nos igitur hoc
etiam genus fupponamus : tum
ob facilitatem commutationum
a genere tonio ad mixtionem
cum illo; tum quia Limmatis
ratio peculiarem quendam reIpetum habet ad Dia-teflaron
& Tonum, prae aliis quse non
funt iuperparticulares ; ut quae
neceflario coniquatur ex duabus in fefquitertiam incidentibus fquiotavis. Sumi autem
poterit Limma, tum per fe, tum
per Confouantias , licut & To
nus. Hic quidem ex duarum primarum confonantiarum exceffiij

Cap.i*.

' , Xf Xufjifxam aiti ?

7<761^)^ ~A3-TVj t7nLt01
Ss i7n>ySba) cut y 7rmmf>TV >5t>
T T y^^UVOV TV71W, % T) XUfl/JULTt

CUVO.fitpQ'najb , 7nfM0$ 0ysis. 1 XujuwmxucQto

k y / 4
t?td S y@-" 2^ -70 ttT^S^'l1
T$f /-Jy 1 7^/ ^! 5 iByia<V yevoi '^ out
$V *5^ \( 7y>i m*Xi
o'x^othtsc. -ayos n * Ta>
'
i * /
v
V ''sv
sa
, x) t 70, /o-gjb tous aMo4
/lu! "7riwei>y, *t \9tTa. 70 yeti^o
p toT ' es
'^ 4 <Tucjy 7ny$toi. ^^
res $ ^

*t * WH-

emou; , /^, <r<f> o (5}-" -' jet < mi iSfojgs T$f HfCtron
i\jo " k^w f Si ( $ vtfpo^s V c SiToytf /q^j tZw J\x pe
Aintcv JTVylcuor,
Diatonum ditoniaeum.
r

"i

w
2.16
f
tonus

It

V
tonus if

1
<r/*>
243
_ JV_

j
V
limma a ib
. -J

4
J
r ABG1. *>or. / GI. pfMf--. GI. deeft 7. A Gl. Sun-noy. AB. >^.
Gl. \/<>. ^ S.*y. Z Gl. deeft . * malim 7e,vel -n f. > Gl. exw- ABGI. w.
CK. deeft fui. p AB.bmx-. 0 AB. . r AB. --, f Gl./'. / AB. /**.
m Tabellan)

a.M.

HARMONICORUM LIB.

I.

t?

fa avfifmlaj,.
t uxj
Toyaiy
^(Stdi, ou t JT~,
*, 3^ 77^-, 5 5 F

illud vero, ex Ditoni* differentia

a Dia-teflaron confonantia. FaCiunt '8ltur hoc gcnushi quidera

,
xoras X, To
oTz ? yyavy tf, yv 'i^i TCbou^s.

2;. Apte autem dicatur, Ditonicum,- quod precedentes duos

locos habeat Tnicos.

Ainroy Anyieitr.

Ataiiiyir /MKr,
o*.

fer
X"
*r .
4<f
11 /'
41

y7< for

tf4
/ '
I*.
704 4*
l|,
768 4;

Diatonum bile.

EMU**.
yoy&.
\
,

if

^ (.
*h&'
<''
'
Pl
*

Pi*

768

Grate.

Diatonum Ditonicum.
2(1 i A4 _ 4

X TwTv .
Mi

IX/
i*-/ %y
**/ rLI

576 Acutum*
i|
648
\\
729

Generum expofitorum Sjnopfis.

Enarmonium.
1

ji
t
**

34>
30U
368

8o

Chroma molle.
Ratio.
Differentia.
it
I0*
21

11

140

>

1*1 i***J > J 7 1

Diatonum
Tabellam banc fuppleo, pro duobus gencribus hujus Capitis ad formam reliquarum in Capite precedente, x Hujufmodi Tabella, feci mifere depravata ,
habebatur (loco non fuo ) inter Tabellas fecundo libro ubjedas; in Codicibus omnibus. & Gogavini verfione. Nos hanc, ad mentem Ptolemsi reftitutam,
& iuo loco redditam , hie apponimus; qua continetur Generum omnium, {ecundum Ptolemxum, brevis Synopfis , hoc & prxcedente Capite, traditorum.
7 C.

SS

CL. PTOLEMiEI HARMON. LIB. IChroma intenfum.

Ratio.
Differentia
66
/
IA
w
Ii
i
77
h ia
84
7

ib ka
*i.
88
4
tu

Cap.i.

Diatonum molle.
Ratio.
Differentia.
b

im '
im %

Aimor plow.

im
im ('
im x'

Kit
ini
er

VV*

h 8'
ih it'

ih 9'

9
(

IA

,r

Aia'two? fTwi&tov.
\ispayji
ih
ih

xJ4

*{
8
8
**
84
+
J * I * 10

Diatonum medium.
Ratio.
Differentia,

l68
I8
189
21
-J
224
1 ' ( 7 17 > / 7 <
Diatonum intenfum.
Ratio.
Differentia.
36
I
4.0
4
4
J
ij
48
3
Ditonum aquabile.
Ratio.
Differentia.
9
1
10
1
17.

1
17
1 2
J.lwi.*_H *
Diatonum Ditonicum.
Ratio.
Differentia.
192
i
21*
24

<Tf/>
?

y 1\& r at* W fiunitoT.

243
43
246
i, il 1 *I

Finis libri primi Harmonicorum.

J . Hhouii* 71^ kf{AariKart ffl fis t'ia, <b*w.

".
AT

KAAYAIOY

APMONIKHN
CLAUDII

'AEYTEPON.

PTOLEMiEI,

HARMONICORUM
LIBER

SECUNDUS,

**'
l& ai <
0
1

A P.

* Redimas \-

Quo pao Senf copiant Con-

tc mwlfrfi yu<& A-

&>1/(/ ' o *9' &

I.

fuetorum

Generum

Rati-

jUin,alio adhuc inodo,fume-

f et^ ovfifufat
mfifaptkm ts
,

,
~
, ,
- Ou^,
vw, *w

V^f re. licebit eafdem Generum

conftorum & auribus ramiliarium: Non, ut modo,
ad foliu3 rationis normam earum

/twvv ? ^wfvTs @4 -

differentias formando j eafque *

? ferftt 'oejejprn, St* J

/ /?s
~
_i _~
/

ein Canonis ope, ad Phaenomenon teftimonia perducendo:

,
Mr,
>/
/

,
<cm-

led,
vice verla,
exponendo,qu2e
foliusprimura
fenfus judicio

ejv .'%{(& tgi t* itiovus 4* *j-

inftituantur Chordarum

^tes (rca/itt/uiva? pfuys* latir

nj
i^'
~
>

nes j atque ab illis poftea rationes monftrando, quas exigunt

,
r
,
, ,
hoyvs,
ma vtoU
cp

quae infonorum
quoque aequaiitates
genere percipiuntur
aut

^oW >yo$, TTy <%'/><) tovmow

differentiae.

<z#ov*?. ^'*, <

/
kj
<j
*

fupponimus
pou/amus )
duntaxat qua? apud omnes in

i*' lio /

7ojstf(/ ev/utpma

Atque

'QrlTQyni

aptatio-

hie

etiam

tfeii^iii oy>^
con-

Cap. i.C.r V / n' UV~, C.^^'

^ htutowdtm.
M

Sic

9a

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap. r.

confcflo iimt : Nimirum Diateffaroa confonantiam rationem felquitertiam continere :

Tonum vero, fefquiodavam.

Tov & rwor, Ito/JW. ti fyi

~ ^^7* f^Vf1a, tiS*, .
,
' p
, , , r.
. *raw9*r*w,

Jamque , ex Tetrachordis quae

modulantur Cithardi,- Primum

m* *** /sbf'^<n,s
T*<w*pav,
yjtA^vav c t^jtov 5 - oyJV

faciamus quod a Nete ad Paranielen eft , Troporum ( ut dici

lolent;Dia-teflaron, ut ABCD:
pofito A in Nete. In eo con-

Tg; j-^^^ TOftJD^ot/. Ag'^

c / -
~ '
~
01T *J"XJ <** *<
n&itdtw d ouviw fuftoLlffr y-

tineri , dico, expoiiti Chromatis

Intenfi Genus. Et primo quidem , rationem lpiorum AB
fefquifextam effe,- & BD, fef-

y(3^. } n>fofa>i, on f. ^ .^.V^.- Ut /8* 'b/( .

c ~
,
.
w y, *#

quileptimam.

fQuae enim lint

ci Jl^jfowroi* '<>^ -

iporum , & CD , rationes ,

poft oftendetur. ;
euim
compenentur utrique f ^
tumAB,tumBD,)magnitudinem

U/
^*>@- i^
w *C >
Twm^
.
w,
/
/

{4

exhibere Tono

<& &J\ '*&1<~ <

majorem s hoc

'

eft, majorem ratione- fefquiochava. Eftque extremorum AD,

ratio fefquitertia. Noafuntautem alia? rationes duse ( fuper-

, ujovw ^,
>o'
_ _
~
, j /a
, f ,
' *Z
t*}@J * J GhiSbp- dsn*

particulares ) fefquio&ava majores, quae felquitertiam complo

& & x, J\\5)<M, $ -- *w{

*xJ<K @- *-

ant, prater ipfas fefquifextam 8

leiquileptimam. Adeoque, rationum AB & BD, altera erit fef-

^ ^ ^ ^
.-j
,
, , , _
Y , ,K,
8
****** - o^rt-

quiixta, altera efquieptima. ^v ^^, o^mv t <S

Sumatur jam, ipfi B, asquitonus Ty^i. h ^' tdiW, o ^v^
H. Fiatque (ab H in acutum,)
Tetrachordo ABCD, fimile aliud EFGH. Comperietur A, a-

t/^.,

A^"

cutior

f rr

quam F.

temuntBH.

.ffiquitoni au-

Major ergo eft ra-

. r i "77

, t p*-^ >
0^ & rt/jtG Acy@-,
&

ow7os
^^

Sic dici videnmr, quod fpe contingat hujus Disjunaarum tetrachordi fo

nos, in lonos Conjuncarum ( ) converti; ( quod faciunt noftri mufici
pofito b molli, in fa h mi:) Sc vice verfa. d AB. fin. e AB. A>er. / Gl.
deefti. g -0. b CviftiinSu. ABC. deeft o.
^ Numeri

Cap.i:

harmonicorum

lib.

it

9t

Orcfl*$ tV ful&'t tio AB, quamFH. PoniturauH

. < _/ ie'v(5w 2 < tem FH, ipft BD aequahs. Major
/6 -

< A/3^e* rnj I-

i?-', i |8< ^/*".

EritergoAB fefquiiexta, Sc BD.

fefquieptima.
tu (M

Porro i manentc
74

T? Tf maefHT.

loo*,

10/

_
Ii

H -

I20
D
n*Ai, /7 _/< #-

ABCD tetrachordo ,

fuma tur ,

, , ~'
,
. n
, t@- /tv,

ftante, fiat a Pramele in genere Epichromatico (quodvacant )

3 - /^/?5 -^/--
Td p pei ftx -, y-f,

Solidorum Dia-teflaron : nt EF
GH ; pofito E in Paramefe. In

-A oUl m^v.
</
/ <

' ~
*

*oc> in^m, contiuetur Tonici

Diatom genus: nimirum, ipfo-

Tvioqy Sl*7BW >4v(^ $ (it

octavam ;

?@- 7iy^ '1 Si TW

mam ; & GH, fefquivigefimam-

,.
w ,
c ,
jw<Mb O ts er -

tonum prsecife hoc eft, rationem feiquiodavam. Et audita

-Afi><& tovot* Tvrs<n -& x^pv

comperietur

/er-- ^ ^ as

nus-

&

FG , fefquifepti-

G ipi D seqaito-

Adeoqne iporum FG ra

tionem
.,______
f
k, Numeri chematimis hujus capitis adcripti , funt in omnibus codicibus
( & Gogavini verfionej valde vitiofi : nos ex calculo veros reftituimus. lit Ptolemaeiminutias fexagcfimales ( vero prximas) per ordinarias ( aecuratiusj indicamus. Sed & (pro prima parte hujus fchematis^habetur in ABGI. aliud fchema
cum his mimeris r. <. t. . hoc eft, 66.77.84.S8. /Omn. /^ . .^.
AH.pi. CK. tW. p STtff- yocantur tetrachorda quae in le habent tonum
diazeudicum. q G. roim <<'*3 I. 7 7tw &iv, AB ri* , . ii .

M 2

_-

CLAUDII

PTOLEMI

.;

tionem, candem efle quae BD,-

cum lelquioctava , c eiquiie-

"vwoo^s- o* $

ptima, complet

y'foeCJ^y /^^ t '^*.

fefquitertiam.

TWICUOV Jo-.
y'ivt
<

4
'

5)0
A

i&.u<

ly t

E
^t7

pi

10

;
it
' ^t/Xtir
i

"0*

fi

Kl^foit

px

-
pX.

I20
D

Fiatque deinceps,

Jafti-aeolio-

yh

y e|s ^^ % ^tfi^VfUt

rum ^ quae vocaut; a Trite, in

genere Diatnico , Dia-teflaron;
ut, ABCD, pofito A in Trite.

^^,^^
,
,
,
,
^*v * *"<f*,

'* , r
*/,

In contineri, dico,

Ditonii

jt:\ & ti'tZw moro/tW Ar-

Diatoni genus : quo praecedentium rationuin utraque eft lefquiodava; rehqua vero, Limmatis. Eftque per ie manife-

^ , %<n t^^n bit ,

cft
;y .
^y ^y@j.
^
<
/
\'
^ . /
**^
^^ eW&o*

ftum : fic enim chordas aptant

, o h Aoittd Xu/h/mxHos-

Cithardi, ut conficiatur Tonus, '^y tarrifa <fter $ p^ovtum ab AB, tum a BC; hoc eft, m( ^
fa ^
ratio leiquiodtava ; adeoque re, t ,

,
linquatur, pro CD, ratio 243 ad 9*/,$'^ T *i, * ^ /2/5, qua; cum duabus fefquiota-

^ ^-

7^571 reftituo pro 43.-m.hqbw!ttru, ( quod eft in omnibus codicibus, )

enfu id exigente ; & quia *g.T*himnot mox iquitur eodem fenlii. / AB. deeft \y.
rABGI.deeftx. Gl. . * ABGI. pf. Gl. ifi|*7. *. CGI. deeft t. 4 .
7f77/c Gl, @*. ABGI. ^.t-', AB, W.
e C.

Gap.i;

HARMONICO RUM

LIB. ;

93

vis complet fefquitertiam 5 eft<rv7~, ^ o

^ 7o7s SboiitTrnf- que minor quam fequidecimaoftava, major autem quam fefJb'ois '^ns^ov oJ-Ticvi " yvio/fyjos
quidecimanona. Sin expoitum
tetrachordum ita velimus effi'^7VVct^<ft)(atTV. E40 /V 75 TOcf cere, ut modo aecurato adhaereamus ( ex folts [uperparticularibus ) non illi in quem proclivis commutatio ; Conficient
^ Tpa^opcTbv @ fi By 7 iterum tonum, adeoque ra.h -Jtolb\<f<n T 70 , $ T 7mySboi tionem fequiotavam: AB vero,
\y>r <T a /Sg^.^^ ^- quod tono ft paulo minus ; adeoque in earn rationem ( fuSiv
(J> ttlf TtfTV Aojov -/- perparticularem ) quae maxima
Jv (S^ jUe/^ova 7^/" \\% ftminorum quam fefquiotavaj
', TV7S<?i t 'Chictfor t 1 hoc eft, in fefquinonam : eritque
CD in ratione fefquidecimaquinta ; ut quae cum fefquio&ava
5 <nj(7lKvy 0./ 7$ T '67< & fefquinona complet lefquiterIe 7$ TTOyJ
'^7^t75V 1 (TKC'

TW* y J\ T T a f ztfos

Jinyiooy
90

4
A

loo

p/

120

f*
D

ao^a/ ? cwrvy m

'

112

120

mtm,\i7ct ftrvx*m.*tL

tiam : Indeque conficitur Diatoni Intend genus. Porro,- ma:

nente ABCD Dia-teflron, nimirum in aptatione Ditonica:

f/AOylw 7tV7minaQa) WTOTDVOS 7$ 0

fat

IlstAVj /75 ix --

C. -f. / Gl. % <, . #f Sr. AB.

.
* AB . t AB. V
/ CGI. deeft
m AB. j*f. n Gl. >t. o ABC. p/^GI. ro ^. Scd & prima
parte hujus chemat is, habetur, in ABGI, alia figura cum his numeris ttf.'ir m
rpy A e-ir. Sed delenda funt minuta , v$- verique numeri iunt 192- 216. 243
M 3
P G I.

54

CLAUDII

PTOLEMiEI

fiat ipf D, sequi tonus H : Atque

huic in acutum coaptetur, a
Meie ad Hypaten, m Tritis Diateffaron; ut EFGH, pofito G

Cam.

^~ x ? ff/ 'On o,
^'*,** r*s$,
>
(
~
^ ^^^^,1(

in Parypate. In eo, inquam, ge- ^'"*$ it -^* <pr\u ,

nus continetur Mollis Diatonij 'Im ^ir^m v-*' rv, /attein quo rationem praecedentem ^
yim- ***>' S yV
nvenimus iequieptimam ; me,
, ,
v^v*.
^
diam, fefquinonam; reliquam- ^wpw* <^/,
que, fefquivigefimam. Quippe,
rationem EF efquieptimam
efie, jam ottenfum eft, in Solidis;
( nullus utique eorum hie movetur.; Qftendendum autem re-

n*iw,T ^Xcittov ^
oti #
' ?- *a>p &
^
^
j}. ft
- ,^
, ^ A ?
'
Ufni9c^t *
" \

ftat, quod ipforum FG ratio fit

fefquinonaj & GH fefquivigeima. Jam ergo (mutu) compenetur , exiguo acutior quam
G:adeoque minor erit ipforum

o^r o /tw ^5 Immlos ,

T
'fouxo^V <*
'#
w h ~ tv
, , 0
^ jbp
*f#"
7* e*J <$ rfc/ (,

GH ratio quam CD; hoc eft,

.>1*% y<fi, [* 0JCTW-

JO
A

^'

5>o
7

p* /I

I0IA
*

I02*
Ii

>

12

* '
3a7
D

p*

I20'

<
J

W
V

tur in ABGI. etiam alia figura

itfo, $8.
AB

Cap.i.
HARMONICORUM LIB. II.
9f
&
u () f( minor quam fefquidecimao&a-

9 imiCh/u*. *} V -pV<ny lMo o \y>i

'^ex-voy, *
^ */> *<, itav ^^ , [\' ~

va. Facientque FG minus quam

Tonum : adeoque minor erit horum FG ratio quam fefquiofcava. Eftque ipiorum FH ratio
ffquifexta j ( cum fit EF fefquifeptima. ) Sefquifcxtam autem
non complent aliae rationes duas
(fuperparticulares ) quarum al-

iJ^v/Kb
travov (Or o?~Z
(. o
, er-.-1-A
^* * 0

tera minor fit quam fefquiotava, altera minor quam fefquidecimao&ava , praeter fefquinonam & fefquivigefimam. Eftque
GH minor quam fefquidecimao&ava. Haec itaque erit fefquivigefima: reliquaqueFG fefquinona. ,Denique;
. n . mnente
. r EFGH
tetrachordo, fiatipfi G,asquitonus . &> ftante hoCj aptetur

i* ? J0;*f$s ^/,
s' *"*A<y ^ < o'Itotw '
_ /
^
* " */ M> -D
< /, - x, /*

ABCD Dia-teflaron, generis pa

mum pofiti Chromatid, pofito
A itidem in acutiflimo; ut fit
ipforum BD ratio fefquifeptima.
oftendendum, quod ratio

y @^ aj eTntvi^xscT-',
3^ nWA*e@" 5'
/
i 7--
^ 'S'*
f '
*s -4 >'
es
/ iJ r y/\ Ao"**
<v''"
' y
^Ivnixa^S'
'
r y>i VT$fT,

fit fefquiundecima , & CD fefquivigefimaprima. Comperietur

utique (audituJD paulo acutior
qUam H adeolue minor enc
ipforum CD ratio, quam GH,
hoc eft, minor quam fefquivige-

nods- <f $ TZ Ijnjwr*.

Aomin T, fioi^ &" d e
$n , -
' cv
yopJ\<
'S..*
,
y x,, <5 ow-rv,

ms izdrlovA *) () T$f Ao^ TV T T

tVtsi tv -7ny*TV V-

'5 <T \oy>i 7raAiv ru^TAxpVtn

/, y S yLcev 6 \.'\ 'fiy

fima. vero quam F fenfibiliter Gravior ; adeoque minor erit ratio quam FG hoc eft,
quam fefquinona. Nulla; autcm
lefquifeptimam complent ratio
nes dua , quarum altera minor
fit quam fequinona altera mi
nor quam eiquivigefima , prae
ter

AB. 19 "
AB. Vr- . Gl.
z. AB. 1 x!; , redundante priori
*. quod in AB. abeft, & in C. deletur. 4 CGI. ^. 4AB.>y.
e AB. rJ. /Gl. 1]. - CGI, perperam piiy.
Gb

94
CLAUDII PTOEMiEI
Cap..
ter fefquiundecimam & fefqui' &!, h ' lmuw~
vigefiraamprimam. Eftque ipfo
Tg
It^tU S
rum CD ratio minor quam ici
,

quiv,gefma. H*c igitur eft fef- fW V*
* * *' *W
quivigefimaprima : adeoque re- vx\m#&imor X7n>5 , o y,
liqua , fefquiundecima. Quae l^iaSi^s.-ns. e.tj> xfaKWn ^eq.
propofitum erat demonftrare.

5)0

I 9 /

i fC

y*

8pt|

A
Mi

102*

io4Vf

n pii /

"4?
.

120

p/8
D .

CAP. .

De / Canonk fecundum Inrumentum Heiicona diftum.

rite) j&nas 1 V w'i* y. t

^o t$ym% ?,.

TEtrachordorum itaque fecundum Genera difierenti*, his modis a nobis conftituta:

\ f <& iym &\ ~ , ^ ,

,
,
f
> ryn*

funto , per

insequito-

V* 0wa9nt, *$ t^tv?, ft* ttis

norum examen & collationem.

* omiiiai <pjyni &.$

fonorum

h CGI. deeft S. j Gl. p 8. ^ ABGI. *. / . /u<-, Gl. <0 . m Gl. pi*

//, . oJ\ omiffisminutiis. Gl. p/ i*, GL ^<. Sed&, in ABGI, habetur
etiam alia figura,in cujus priori parte habentur numeri pxr. p//<T. p. p. ( ut modo:)
in poteriori, *. . |. por. hoc eft 132, 1^4, 168 , 176. Cap. 2. 4 AB. 7j)V.
ABGI. OTT--; fed altera lectio potior videtur, ( utpote refpiciens caput praecedens ; ) atque fe CK. & Gogavinus : q>y*t vero \mint vocat ( tum hic
tum alibi paffim ) cas chordas quae, quantum ad tenfionem , eundem fonum edunt ;

Cap.2.

HARMONICO RUM

LIB. IT.

autera

97

X, m&.Co;. r'noiTo / tu

Fieri

poteft ipfius Dia-

xmyoA j^'v* rJ fci TO^v

,
.
- i ,
<* - b,

Paon applicatio ad Odtachordum canonem alio adhuc modo,etundum inftrumentura Heli-

yjtA^wy cp;<^oy EA5^ct, 7||/

cona dictum; (a Mathematicis

toT
toTv ^aSnAt-ray , eis i yJfcg rJyoVmTs ^^,
/
'
"

* Exiflnrai ^^>Nf,c

conftructum, ad exhibendas Conbnantiarum radones Jquafi ad

nunc modum. Exponunt utique
quadratum, utABCa Atque,

- . Kq, fcXgrm ^ ms
& % A, it $X " 'G**9
yifa # * < Gr tywi
si
t
i ~e
' tvj, hT A,.A-

bife&is AB & BD, in E & F, jun8unt AF & BGC re<ftasi rete>

?ue_AC, per E pundum, parallelam agunt EHK j & per pundum G, parallelam LGM. Hinc
utique conficitur , AC, utriufque

-ro^v /"v uoy *> exs^'p*5 '

jS? fr bu i**^ b
>
>
,
<-= , , , 7n
urne*
&_<t

iparum BF & FD, dupla: atSf haram atraque, dupla ipfius

- (propter AB dut Iam ipfius
AE:; Adeoque AC, ipfius EH

- ete. 2s 9 ay, ,aiv e% t^ tf)' Xpiv^s <ft) k fi

quadrupla; reliquae autem HK

iefquitertia. Demonftratur au-

' ?\ rv*
1 ' :
5 i - ^
' ' * j!/ .
*
*
^ as

tem & MG ipfius LG dupla :

fquoniamut DC ad CM, fie eft
DB ad GM. ut antem BA ad

^o

^r^5 iw y/, &

AL, quod eft iterum utD^ ad

43
le**

,
rfw

Treis -rico 7/f

<ft i /8* -Treis

:, m -rvni
' ?raAiy
\ os
<
7"y -s^os

t o
,
' ,
yjtt, vw j ^ -?5 rioiAw-,

CM ' fic BF ad LG :
ea .' ut BD , ad GM,'
LG; & , alternatim,
Bl; gc MG a LG. )

ix TV-ru, s ri <fl
n v*s n & X
^

& propterfie BF
_ "J
ad
ut BD ad
Eft igitur

ju y

AC ipfius. GM fefquialtera ip GL triPla- Dipofitis ita-

i iS^jrpk ) /8"C, (ff

^ue ^uatu0r chordlS ^uitonis

ti fi* Kjs iiw . Ti^^ "*7 "^^y / /oA/** ?

7^*-.
in

<iunt ; f hoc eft, in eadem longitudine , eundem fonum : ) differunt autem pro
varia longimdine; ut nempe ioiiorum acumina fint inlongitudinunj rationc
reciproca.
AB. xe/ffTs- , & in margine ; fed, in textu ^<. d AB. addunt ^pr.
* AB. addunt ,*. / AB. addunt vbit. g AB. deeft . J AB. deeft ?
. -ri. in marg. -, A. - in textu. j^.GI. 0. / CK. m CK* deeft, t*7si
/ ' cT>j -S^Sf T
AB. 7Bf Kj, GL ^5.
N
/-AB.

9S

CLAUDII

PTOLEMiEI

in his ipfis AC, EK, LM, & BD

rearum poitionibus : fuppofitoque eildera Canonio in fitu
rectas GHA: numenlque apte
accommodatis ; & nimirum
AC, 12; HK, 9; GM, 8 utrique

Cap.z.

/. $ n JutWtfoav #>pv >

fm ,'(00' ^ ^
^s f
P
~
,
, - .
, .

~
,
Wr >
q iw { %on" itpeiffjuedv-

BF & FD,
itemque LG,4; & , nibiQiffl, ? r# 5
EH, 3 : Conficientur Conionan- -7
~
' ft ~
ti* omnes, & Tonus. Nempe,
V*
2 ** Dia-teffaron , ( ut quae eft in -

tione feiquitertia, ) ab AC &

*7 jtem a GM & FD ; atque
ab LG & EH : Dia-pente vero ,
( utpote in ratione equialtera, ;

$ ttcUiv #
7 yT
, 1
<, ,
* * ' * ^

ab AC & GM,- item , ab HK &

'^- tey>i aiwtafxens^i-m

FD
atque a BF & LG : Diapafon vero, ( in ratione dupla, )
ab AC & FD j item a GM &
LG,- atq; a BF & HE : Dia-pafon

"y fx., i r Tfi

* ^ - * tffti iira
,
Jr.,
t ,
*>n
?> ^_T W * y

& dia-teflaron, ( in ratione 8 ad

3, ; a GM & : Dia-pafon &

_wo > * A vico /3 ( $

' . *

>, 770 " X, ~A,

npeb /3 ^ tv tj~ ,

(t ,

$ il* lojttpay, *

- -

? , <N 1 9 ?
^ ^ av^,,',
_ v

* ^P4" * <P *

*J
c* 1$
,
sja*,

T 9 6' ' Sl

. Tvjyo, V7re h/ j
.

F>
'**
0
9
G
?. .
f. GL
-

LA*

jK.??, ABC. ^
r GL deeft /?. / AB. dceft $
.
' * i , AB. s"f 7 /

t GL
; .

Cap..
HARMONIC )RUM LIB. II.
9,
SiSix. Sbx y x) ..($) dia-pente , fin ratione tripla, )
ab AC & LG i itemque ab HK &
747tf\.O.<7J0V \oy>i, V7O
,- Dif-dia-pafon vero, (in ra
|, $ 9 x. 5" *"
< 5 * ,
tione quadrupla, ) ab AC & EH:
Tonus denique , ( in ratione fefquiotava,^ ab HK. & GM.
7 9* 3( Tovtf,
Porro ; fecundum hoc ipfum Inftrumentum, fi exponamus utcunque Parallelogrammum , ut
ABCDi (five quadratumfit, five
TS * $ ^*
$ TS aliud utcunque parallelogram

)(,\ "^/ 3^^opSy mum i) atque intelligamus AB

&CD, ad Chordarum Apopfal5 S
&<fi HS^7*
xfVS
mata feu Finitores ( quibus chor$ tlx 'eVfnt, 'OfoaiK- darum longitudines utrinque ter/85 '<r/ -zwi </\ , - minantur ) & AC BD, ad extre
/1/
\
/
_} \ mos bnos ipius Dia-pafon: De<7</^ toT d 01X.01S yyoJy inde , ( protracta , ipfi CD, aequali DE, ) fecemus ( pro canoAo^pis, r6l f 75 o'u Trents c ^raniis ) CD latus , pro rationibus
cuique generum propriis ; pofito,
Ti%[XJtm' x& * [
otu Tv/xftf t >[ tos yy$bi$ verlus E, extremo acutiori: per
qu hujus ecliones fie facias,,
/s^bMAvs 76 ay, l<niisiVS
tendamus chordas ipfi AC pa
^M.Act|5* xj, ttv yiio(W) T" xoiyoy rallels, atque inter fe quitotrc^oy '\^a>i)y*, Tfy ^opfcy , nas : atque, hoc demum iaclo ,
8 '\L3rodAci>y h ctToq, 5tst7a 1 to* commune futurum chordis fubduclorium , eifdem fubjiciamus,
5 '^l^eti^uvcnji ' ff(|a 9*in fitu quae pnela AE
aiy, 5 t ae* , \| k
conjungit ; ut AFE : ConficiejUMI ycpSbil , C# 70I aitdT A- mus iterum chordarum longi
tudines , in eifdem rationibus ;
Q^l* Ofl 76 Tib^cJ^ ) 7 fe<p>tpquae itaque recipient rationum.
/
~ >46(71

I Ao>iy
. /
'/
fJUXrfJteiai
TOl
avxx.&cny
examen fingulis generibus conE^r^h'-df s m af ^7r ? 6 Aat/3agruentium. Qupniam, ut fe habent
y B. deeftij. z. A. deeft, 19 a, ^ 9x, 19 9* A' * </) wasV, ^ j^1 nfyubirm ayot -t %r >. BCK. deeft faltem % Sil fc- fc GI- * s- f GI. . d AB.
yon, C. o'iK/oir, & fimiliter aliquoties. e CK. \xnvS~. f AB. nmit -. g . vsro/. h . ajJTvif. CK. to tod/yr<. 4. Gl. . / . hyor vxxfmr.
w AB. W.

1
N 2

AB.

oo

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.*.

bent inter ib , re&ae ( ab E vtx)/ in , iJ>i i ta fe habebunt

f.
- inter
/
e, quae ab earum terminis uique
ad AF,aguntur ipfi AC parallel*.

ns< tw
<zzjs ^>A.Aa4
,
n'
\

/
eVtfoiv,
tf-ra X, ou x )/ -/>.-
, ,
r ,
. __L
m >*
<sr& - *y

Puta, ut EC ad ED, ficCA ad

^J4 ^ wysJ^Aae- ,

DF: qua; propterea Dia-pafon

exhibebunt, quoniam in ratione
dupla. Si amera porro , a CD,
auteramus CG, redte CE par-

5 y ^5 T^J
#5 j ^
^ rU
?^
g^
,
,
x
, *
,
^
*

tern quartani;&CH,ejufdem par-

Aoy-\ Eo Si ^brote&ros

tem tertiarn: atq;ad G& H chordastatuamUs,utGKL,&: HMN,

primitus pofins axmitonas; adeoque fiat AC, ipfms GK, fefqui-

^ttAy ? ^
y"\ ? T^ ^
^ j ^
, ~ ^ - ^
^
, ,
. r
. '
,
^y^*^W W

tertia J ipmque HM, fefquial-

4>{ ft* jroy ^op<e , cas

tera,- itemque, ipms DF, efquitertia HM, & GK ^fquial-

@*xAJcJfl/iy, rajV tatous ro^ & ^ r ^ g

terai itidemque GK puus HM

efquiocbva : Facient & h* ad

t
* * ,AoW

invicem, confonantiasrationibus
illisconfentaneas. Siraileq; pari-

ttoA'vj?
t
fr^ '*7*,
-rh. Si . wAor ^' x.

ter confequetur in fumptis Ic&ionibus binorum tetrachordorum

intermediis , fecundum debitas

$ y |^yjbov. mi,Mai ^TcU . '

,
,
,
,

,
* <^*^ M

examinatorum rationes. Prior

autera ille modus, ad hunc com-

ovM9W TV ^
xo\\fn<rif/)(&' ffi %

paratus, hoc habet magis expeditum ; quod non opus habeat

chordarum inter fe^diftantias

^Ceuo/wm tjkii. _~ , /
~
,
,
^ ^ oo,, w ^^r

mutare: Hic autem, ;

quod commune habeat fubdufto-

<(\ a* t^r^ to^

'^^, pi

rium, unicumque, & eodemfitu

^ ms w' ^\jjA* /^ac^?

lud fubduRonum ( per E tranfiens; detrufum fputa in fitum

CtCa/wioi cwTOi ix TV e , tJs 'i

,/ ,

,
,
^ "'^w; ^ tt, x, ^
^"7 Jj'^ ^gj,

r0'xcy (g)
70

n AB. iw. GL *tof. p AB. ~. ( AB.

GL ckel .
/ABC deeft /5". AB. ?. GL '*. ; . Sur, in reliquis -. ^ .
)-, item in AB, led in his reftituitur sari-, z. GL
7}^>} in reli
quis -w. GL raarg. <$&\ay.-. b GL tJ, AB. ff.
^
f AB.

lo i
Caf.3HARMONK RUM LIB. II.
tdvov, [Ufm -1 Yjflx c y-XOE, ) utiiverfum tonum acu1@-" -7 % s it , (p/pe e<7r7v, tiorem reddere ; manente iua
generis proprietate; f Quoniani
<t<r^5 d o
'iv y
eft, verbi gratia, ut CA ad FOD,
^srgj tZ J\' % yQ T$f M.)v e ofie XC ad OD j & fimiliter in
(otas. / cto ^!1.<.^.^ reliquis. ) Iterumque, hoc habet
/ oj'np-' yi T^oTt^y tsfyfl operofius prior ille modus , prae
tSSv , f 7 <^ :uv|v <\1'*- hoc altero, quod plura oporteat
remover fubductoria, in finguyayxcL jta VAgsrVui /' St^ lis aptationibus: hie autem proe
illo,quod chordas integras trans
S cr> c/x.\m, cS ? ^p<$\s oot
ferre oporteat i atque etiam
,psp^f*
- 1&.T
or^/Squod chordarum diftantias ( non
a.tL<r\i , ^\ ^- /,> boLi- aequales quidem , fed ) faepenufcvtt, <7| ras 7^/ 6 '0?4.J- mero multum differentes,tranfire
oporteat, tactus expediendo.
CAP.

TayofTqs tj5Tc6)5 o-y^ipayiqi

fciay.

De eis qu& funt, in frimh Con

finant m , Speciebu*.

TA /m uu -- 4 /',
y$ ), iffjLi\.x,

^/^

III.

xAi/uiiui <pjf)&4 %a>~

fiu/a., /^ ^- \/
' .?&/,/

tdi

/^ ) TcJy /cpmav. Safis

Tfc -tvtois ovl^ ? Trsei <ri/x^
'ZJ?SOd*<Oy, T04, ?\ / -', / "Q^TOV GVJU)-

DE Confonantiis igitur Sc
Concinniratibus, onorum
ad Apopalma pofitorum, qua:
confideranda erant,hac"renus efto
nobis explicatum; Unifonantiis
juxta cum Confonantiis comprehenfis. Cumque jam prxi
ma effet de Syftematis diiertatio ; definiendo prius veniunt
primarum Confonantiarum illa;
differentia; quae funt ( ut loquuntur ) fecundum Speciem, qua;
quidem fie fe habent.
Spe
cies

AB.deeft t. AB. *, e AB. /.. / AB. dccft ri. g AB. h-dner.

Cap. 3. .-> & fie fpe. b AB. ww. Gl. &5-.
N j
d ;*

loi

CLAUDII

] TOLEMiEI
Cap.3.
m
vilito
'Q{
d
*
9scn,
Tccfv
$
cies utique eft, Qualiter difponuntur qua; funt in unoquoque g^-cv yi(Gy' j'iU^vtov , ci TDIS 01Genere peculiares {feu Charatleri)cuoii t ojii y A?<iiv. Em </> am
flicee) rationes, in fuis terminis. Suntque ilbe peculiares ra
tiones in Dia-pente & Dia-paon,
Tnicas & disjun&ivae i ( futa,

* In hodierna Mufica Species illa ( a gravi in acutum )

his vocil/us.
Species Dia-tejfaron.
fol
fa fa
la la la
fol fol
J
fa z
i
Species Dia-pente.
la
fol fol
fa fa fa
mi mi mi mi
la la la
4
fol fol 3
fa 2
i

Species Dia-pafon,

fol
fa fa
mi mi mi
la
la la
fol fol fol
fa fa fa
la la
la
fol fol 3
fa
2.
i

la
fol
fa
mi
la
fol
fa
4

fa
la
fol
fa
mi
la
fol
s

la
fol fol
fa fa
la
la
fol fol
fa fa
mi mi
la
7
6

^Stabiles, la, mi.

Suntque fon
^Mobiles, fa, fol.
Quanquam enim, in Mufica noftra , qui uno folo Genere utimur ; nempe ,
ut creditur, Diatono Ditonico ; ( nifi potius, quod malim, Diatono ntenfo ;) fa foi
non minus ftabiles fint quam la mi ; In Graecorum tarnen Mufica , qui Genera
variabant (puta Enarmonium, & Chromatia Diatonicaque varia) manentibus fonis quos la mi dicimus , loca fua mutabant ( pro variis Generibus )
quos dicimus fa fol ; nunc propius, nunc remotius a ftantibus la & mi diftantes.
d rW m, in definitione Rationis, itemque Generis in Harmona , eft Qualiter fe habent ( feu quas rationes eu relationes habent ) inter efoni in Tetrachordo : fed W , in Specierum definitione, eft Qualiter fituantur : puta,
quotam edem occupt, in qualibet confonantiarum , ratio quam Peculiarem
leu Diftindivam vocat. Eft autem ea ratio diftindiva , ( prout earn proximis
verbis dfinit) ea qua (in acutum ) canitur, in hodierna Mufica) vox mi,
pro Dia-pafon & Dia pente ; & vox la, pro Dia tefiaron. Quse Species mox apponentur. e AB. %w perperara. / AB.
Sp*r. g Gl. ? t //.
* GL

..

HARMONICORUM

LIB. II.

aa>i, (g) T$f*yVfuiui Jb'e h tpjvtfm

tonus dia^euclicus : ) in Dia-teifa-

o -mes <n to
1 ^^'.
,
/
te
'
po, | TD uwcrnp ofctMaj.

ron vero> rationes duorum ionorum prsecedentiuin, qui raciunt

mollris intenfiorifv dicrimi-

npa-rov a oui/ ** A0 ' jwi5s,

na. (Nempe, illic, a la e mi; /;/<:

o&y iWv -* @ yv/mo

i^v ^nr fei d yv/,, ef.

ra f/<r ./
-i
. , ofei JWpov

loi e la.iFrimam autem fpeciem

Parifr 111 mnibus vocemus,
quando illa pecuharis ratio cedentem^^ efi,actmWimumoc

yV(ii
y mf,
x.oq >cv e-ns vas. Aio x.oq
^^'hJ'^Wx)
/
qp/> /
T i tv.\
'
wroi
Ao?*r ? / Kt -,

cupat locum; (pracedensutique,

pnmum eit;,) Secundam, quando locum a precedente fecundum : Tertiam, quando tertium:
&fimiliter inquentibus. Et

<7^*-

i* , Tiftjapef tv

propterea tot funt pecies in u-

f * moui, tnAL *
ovft~
#>oi,*>\ iiT^y,"^ ?/,
. ,
~
k ;
^voy, i>n<Q&,
tqtntnvu

naquaque confonantiarum , quot

;nt "tionum loci: Nimirum,
Dia-teflaron tres habet lpecies i
Dia.pente) quatuor. Dia-paon,

%<&4 <p*v'

lptem.

V Si Jx 7 ,

Atque in Dia-tefiaron ,

$0 ^va , t^Toy $ t- conti ngit , unam duntaxat ipe(rif

t* m, .Giern nimirum primam, fonis
/
~
,
\
/
\ ftabihbus continen : In DiaTo jt ^, *,
pente, duas duntaxat; primara
2> 'iQSb/Mv.

ix

nimirum & quartam; in Dia-

Tojttpy, XyJ\- VT 1 jJo

<g> ^Toy m9 ov^vv. ucj
,
/in'/
* '
<
t*t?
^4W fy

paon, duntaxat tres; nimirum,

primam & quartam, & eptimam. Si enim exponamus DiateTaron, AECD,- atque intelli-

oifl

Twapa fiotas e^cy,

gamusA in fonorum acutiffimo:

J^irr x rWa o/xoias, r >T8

=0 , PS tt j fc* 7.0^,,
J
,
r,
r
^^/- t_vt ftir^
<, (Uy|o ESt ^ -

Eique conjungamus aliud , in

ffe' rSr;?rar0t fimrltr e
habens,DEFGj atq,- huic fimiliter
Tonum,GH: Atque huic iterum
Dia-teflaron , HKLM: & huic

demum

Eau y*? x-J^a

aliud

Dia - teffaron , MNXO :

Toni

ftantes

erunt ,
A,D,

h GT. ipMyot. i Gl. o*?o 4ff, AB. >. J^Codd. omnes, & fcre ubique
habent ipwrm conjundim ; raro, ed re&us, lp sren, quod reddendum, hic
& in fequentibus. /GL >9 |rfor. m AB.rf'yor. GL --^^. pA3.aT
} Gl. * ttS. q . ja *r.
r CGI.

CLAUDII

PTOLEMiEI

A D, G, H, M, 4 O: eritque ipfm^Dia^eTaron , fpecies prima,

MO ; fecunda, LX; tertia, KN ;
& ha rum nica ( ut patet ) fo
uis ftabilibus comprchena , nimirum prima, MO : Ipfiufq,Diapentc, fpecies prima, GM ; fecun
da , FL ; tertia , EK ; quarta ,
DH; folaeque ex his ( ut liquet )
ftabilibus oniscomprehcnae, pri
ma GM, & quarta DH: Ipius
demum Dia-paon fpecies pri
ma, GO ; fecunda, FX ; tertia ,
EN -, quarta, DM quinta CL ;
fexta, BK. ; feptima AH; harumque itidem folae ftabilibus onis
comprehenfa; , GO prima, DM
quarta, & eptima.

$/ jiyiiv , a <
JT* T. T ti b< ,

ti,
T^TDV ti 70 X. % i^VOV,
< <p^'}jv r <' ol '^jM&l'OV, 70 JU ,
I
~

K 'Qy*T0r TtfdSlX
I
<! .;
\
'

</>)' , 70 ^* 7>7V ^, 6 X.*

<ffc, c^G* yx vXoy

70 7 X) ' S oA t, 7070.
7ocf lx , 'SfO'ni Ai e<^@-'
Wj S * <fi, U ^ 7>7
<T, S ', 7 /** ^

' JC70y JiS/TO X.' e<TbMV ',

9" z /v* <f )) 5/ 7( <' tqanai '^^/. ' 3 , -70
70 b J^fi, ^.7 $ a9,eJou>v.

70
tblf
a
J.I

<

fe

fe

fe

fe 3
~s
t-

fe

fe

fe

: S
3

E

-

L M
N X
D

F G
H

/.
fol
fa la fei fa mi
la fol fa la fol
mi
ftans
ftans
ftans ftans
ftans
ftans
>

i
..
. Dia tefaron Da-telaron Tonus Dia teflaron Dia-teflaron.

r CGI. /, AB. deeft. AB. ^ <s^m

h$Qt %<^ tkJ) //, AB.
deeft . Gl. - * Gl.
^ > fubftituo pro
ut fit reliquis conforme,
z AB. decft mws 1, . . Gl. ,. AB. habetur aliud ctiam diagramma,
huic fimile, fed cujus intervalla aliter notantur : nempe ut in iimili diagrammate in fine fequentis capitis , fed fine ultima chorda, qux illic defignatur .
Ncmpe, gencri Diatono Inten(o,accommodatur illud fchema ; ut hoc, Diatono
Ditonico: per Hemitonium, intelligendo Limma.
Cap-4

Cap-4.

HARMONICORUM

LIB. I.

CAP. IV.
riit) 2vw/ua(&'

n\ov, w 'in

De Syflemate ptrfefto ; quod-

( 1 its -

^re

folum

<.

tale fit.

D'lf- did-fiafon

T Ouray
'-^', X~
Tr/z* #
vaQ, to to// 0
/
.

p
x^oy Wfoc^w-

~ T Is prasexpofitis ; Syftema
.TI quidem fimpliciter , dicitur, magnitudo ex Confonantiiscompofita:fquemadmodum

Sw/tt^w**, /! /e*& $7 IfiftsMim' 9iv c V^

& Confonantia, qua; ex Concinniscomponitur magnitudo:) eft-

/* evfifemw ovjt<*. T,o '

^
- r~> ,
* opl

, Syftema, quafi confonantiarum confonantia. Perfe&um

autem Syftema, dicitur, quod

^ 4 ^ , fi /

omnes

ef>v. Otz
^jt9oAv ' Tt* d Icu/tv Ap)i ^, <$i'
\ *\ * so
e_ "
f
yoi. , otw <V0 afOTiv opsv, >i'
,
,
,
x
~ ,7

* *

cum fuis cujufque ipeciebus

Nam &, univerfaliter , Perfebim id eft, quod omnes fui par.
? \ cj
r
tes continet.) Secundum ergo
primam definitionem , Dia-pa-

yyy awrapxii e7) toTs TiaAcqoTs*

b* W Ttojpay,
V
~ , K\ /
,
\ .i , V
w
,
, v
,
**ey EK5t^y y* ' <jz*o

fon eft Syftema , ( atque hoc quidem antiquis fufficere cenfebaturjj item Dia-palon & diateflaron ; itemque Dia-pafon &
dia-pente
atque tandem Dif-

cbjutpavicSt
Sbo i) 7fr>\Qiui.
K*7* (g) ^aTiyv, ^voy o '*
/ ,
/
\ ,,\
~
/
f*

i /
'
*<a ^ eviv ; ,

dia-pafon. ( Horum enim unumquodoue a Confonantiis conficitur ; duabus, pluribufve. ) Secun"um ve definitionem ecundam ( Syftema perfedum, lolum

continet confonantias j

p T$f
uSSt.
^y erit Dif-dia-paibn. Huic enim
vtAo 1 Wo y ail > ^/" foIi inunt omnes Cononantis,
cum earum expofitis fpeciebus.
Et

Cap. 4. AB. 7/?7i </>V, . - ii '.

Kqui*TB. GL *wV. /.

G.I. >rf*V*r.

CL

</ Sic ;
X AB.

ios

CLAUDII

PT OLEM/EI

Et quidem, quae ipfo majora funt

Syfiemata , nihil amplius habent
praeter ea quae in ipfo, poteftate,
coatinentur: Quae autem ipfo
minora funt, in nonnullis deficiunt , eorum qua; ipii infunt.
Unde liquet , id quod ex Diapafon & dia-teTaron componitur Syema, non ree dici Syftema Perfe&um. Septem enim
ipfius Dia-pafon fpecies , nunquam continebit : & quidem
quatuor fpecies Dia-pente, non
fem per. Sed quidem, quando

Dirf-f/

-JLDu-tef.

CAP.4.1

< vit , 701 TYJ *

<.. 0?sv ^/ x t5
(, v
~
\ ^ \
'
i
\, mam
i& isojapav , ~

A^v

, fL y^f g ' ei'M tdJ

nOJO^C.

70cf IX

7 ,

7* AM jet Vas ^ Os
otas, as
^^
ciuw/u/vot.

Ten.

<Tt/o Ti7^op<Tbt Tod"

Du-tefi

hujufmodi fitum fortitur, utduo Woi , t ^ 'Vi tJ ji*

conjunta tetrachorda, lint, tono ^ ^w >tfftihl **\ , a tertio disjuncta, , x
,
,
,
,
quatuor quidem Dia-pente fpe- e7t,*>
,"wa*
m
cies continebit : ex iptenis au
tem Dia-pafon ipeciebus , folas itidem continebit quatuor; (quae
nimirum funt alterutri extremorum prximas. ) Quando au
tem

DU-tef

g AB. inferitur 077 .

DtA.tef

h AB. *4

DU-ttjf.

1&>.

Ton.

* AB, .
. AB.

lo?
Cap.4.
HARMONICO RUM LIB. IL
' '
I
4P P /
'Irr
' /
cl<p / tyJ axfar o&y - tem iftiufmodi fitum iortitur,
ut tonum illum in extremo haTus
jias , as (J> '^l
beat, & tetrachorda tria con
* eij, X) tja. ^^, junta : non nifi una ra
folummodo fpeciem continebit ,
x> TV ix 4 x,
et TTetcray, n live Dia-pente , five Dia-paion ; nimirum
vel prim am ,
-t^^Tsv 5 j ^ /iipoTpev.
vel ultimam, utriufque. Quod
videre erit in precedente derfii & , '&/'^ fcriptionej Ii utrivis ejus ex
ira )yt' 1 xitT^y 7% -dpa-ray tremo fmiliter anneatur teajo tan m e^oy ^^. <^ trachordum unum. At vero, in
Dif-dia-pafonj Ii ad eafdem par
tdJ S^ $u -, otolv '0 tes, atque fimiliter conftituta ,
. 3(5 ofiotaS e^w - dbo ta ponantur duo Dia-paon,- ( quo
n OTWfaTeq, JT;N
r'yn- modocunque contingat disjunionum principium; ) contentas
yow
lai^fcu^jy of^luj, "
inibi comperiemus, tum ipfius
i* & y , X) ti Dia-pafon, tum & Dia-pente, 8c
V St* 7], &$u Tojocpiy, evfi<Tfj&y Dia-teflron , ipecies : Nihilque
*{<\\[(,&.- % -7tK4 p \ ci ? amplius in eis quae Dif-dia-paloa
excedunt.
Sis 1! va^CoAcH?,
CAP.

h tt'th Vtb 1 Zhn'Zh 'h yZh *'h ,t'h 9' 2h t!fin n b ni

Iii 1 , *
i* I Ii Iii
Ii

G H
A

D
i
v
il.
Dia tearon
Dia-tefaron Tomu

M
m
Dia-ttfaron

AB. deeft
/ AB. bper. m Gl. deeft ^w.
f C. ncrit TdTor, quod reliqub abe.

-''-/'
Dia-teffaren Toim

n Gl. ewtvrm.

$ Gl. deefl; 7v

20t

CLAUDII

PTOXEMiEI

..

CAP. V.

Quomodo fonorum Appellationesfumuntur,pro earum tum

las *j T$f 0.!!*1 evo/atoUq

tifas

-rico Jaii x?&uouoiTO.t , ^jtj

Pojitiom, tum Foteate.

UNde igitur fit quod Syfte- il O^sv % uv it* mov Xf Six

ma Dia-palon c dia-teffaron, ipfi Dif-dia-pafon, perpeSis $lc -, ci to t^rts ti/Mi lit
ram adjungatur ; in iequentibus
ob oculos ponetur. In illo au- S4*v <. Tvs i & tS ' -nAev
tem quod eft revera Perfe&um hs Sut
Syftema, nimirum Dif-dia-paQWJl^LfJil^S' S\& 70 XiVOV gyct
ion ; Sonis qui illud conftituunt
Quindecim -, ( quippe unus eoS\< 7< c , Xj ( itcwrur d
rum communis eft, tum graviori, turn acutiori Dia-pafon, eftque omnium medius % ) Nomina $ OL7l?h<lk ufVTi&l , OIO/MX^O/AfJ'
imponimus, Aliquando quidem,
propter ipfam eorum Pofitionem ; puta acutiorem iimpliciter , aut graviorem : Nimirum
Mefen (Jeu chordam medium,) dicimus, communem illum fonum , modo dictum , duorum Dia-pafon : Proflambanomenon

Cap. y. 4GI. TVMuf. GI. deeftcflf?*. CK. additur . AR.

SfepOTuV, * i* **p' ubiu bien, 7 b^7tfor nKar j3pi7tpor >/x^YTit, e AB. deeft
jM/roi- ' ' <&uSfJor. f (//4^@', occurrit fere emper genere
Mafculino, quafi fubintelle&o <$>hOr, aut tsV" reliqua vero nomina, ;7*,*pwaa'w, A/^a/f, /ti^jt , &-, tfT, Wjtj7, , genere femper Fminino, quafi
fubintellecto x0?^' & quidem nr&in, mtfvax'i, , -^, in forma Subftantivorum (per Appofitionem ) ut patet ex Genitivis pluralibus, \5*#/*, -&? ,

^ , circumflexis: (quod &de w^r intelligas: qu vox alias, pro

digito lumptus, eft /5/ , fubintellefco cfe'xiubw led, in Mufica , Temper *
fubintellctoxopc/V* aut etiam, quod nott in Lxico H. Steph. mutato accentu,apud Ariftotelem, J h.i%nQr' ) Sed.^Vn , & 7?< , in forma Adje&ivorum ;
ut patet ex Genitivis idmi^qt'rm, penacutis : (idemque intelligas de ,
e/b^<>SyJai , -^(/. ) Num autem hoc confulto primum factum fuerit , an
cau, baud facile dixerim. Fieri quidem poteft, ut qui Proflambanomenon
adfci-

Cam.

HARM ON ICO RUM

LIB.

II.

to9

T,
*fu&mr 8 vt& *'.,, S
Elm * #
/ /
' h <v
<g> wteH&uofr*, '

vero {fonum ajfumptum,) omnium

Graviffimum : & Neten HyperDoiaon f ultimam excellenttum, )
omnium Acutiffimum. Deinde,

Ae;K /?, ' tteitjiv iz-TTct?5^

qui Proflambanomenon fequun-

k JPthjiaJjuo

vTe&T$f,

' Ar^uey

tur in acutum , ufque ad Mefen ;

dicimus, Hypaten hypaton (fupremam [upremarum, ) Parypaten hypaton (fubfupremam fupremarum, ) Lichanon hypaton ( indicem- [upremarum , ) Hypaten mefon

adfciverint Chordarum numero ( multo irius quam plerafque reliquarum) non

itis attenderint ad nomina prius indita ; adeoque ( onum noviter afliimptura
refpicientes ) nomen huic Mafculinum affixerint. Utcunque fit i cum ita fuerint locuti Veteres , nos eosiequimur.
g Nw , quae & * nonnunquam fcribitur , eft novipma feu ultima ( iftius
nempe Tetrachordi, ) aut etiam infima ( atque fic Hen. Steph. vit* ultimaJeu im*
chorda,) lie ticte fjnemmenon , nete diezeugmenon , nete hjperbolaon ; cui opponitur
* funmu. Adeoque n^^ofJbt nflf eft tetrachordum infimarum ; ut
eft
/upremarum. b GL p*t*$. i -* /uprema. Videntur utique Veteres ( ecus
quam nos facimus ; qui Acutum reputamus fummum ; & Grave, imum; ) Grave
in fummo pofuifle, & Acutum in imo. Adeoque tum tetrachordi chordam graviffimam, teaiiw vocabant ( quafi chordam iftius tetrachordi fupremam ) ut hjpaten hjpaton , Sc bjpaten mefon: tum graviffimum tetrachordum , tatV-, quafi
cbonar um /upremarum ; quodque huic proximum eft, utow, mediar um ; acutiffi
mum vero (quo tempore tria tantum habuerunt tetrachorda, eaque invicera
conjunda, utin 'yftemate quod & (onjunclum vocant, ) mrff ultimatum,
aut etiam infimarum , ( ipfi irarff oppofitum, ) nempe quod jam ^ dici
mus. Poftquam vero^tonum diazeudicum coeperant interponere ; tetrachor
dum hoc ultimarum , fie a reliquis disjundum , ( quo a conjundo diftinguerent, ) iwfft ^jyi>a>t dixerunt ( in fyftemate quod JnJLyuiw diceretur; ) illud
vero,
muufittw Atque tandem adjedo adhuc alio in acutum tetrachordo,
vaf//- hoc dixerunt. Qux nomina , nwifi^w r^, Jt^d^iiin
Se
<Sp<\A<ur mt, apud Gaudentium etiamnum integra confpiciuntur : ( nec tarnen,
quod cenfuit Meibomius, mcndole.,) Sed ut plurimum ( fubintelledo, brevitatis gratia, Subftantivo mw ) jamdici olent fimpliciter, , <Ae<>tW,
pZbKdaY. k. n*ivx*v>,fupreu prxima, leu fubfuprema ; ut ^, ultima prxima,
feu penltima; mt&.[trn , media prxima. Alii (quod minus probo ) t>Tw &
tju rUdunt prinzipalem & propc-principalem. I hi&rlr, index; lonns in tetrachor
do fecundus ab acutiffimo, feu tertius agr viffimo : fic ( credo) didus, quoniam
hinc indicium fumitur de Genere, prout eft Intenum aut Molle. Quippe,
quo minus diftat hic lonus ab acutiffimo ; eo Intenfior eft illelnus; Gcnufque iplum intenfius : quo magis diftat ; eo mollior ( hoc eft, gravior , ) eft illc
lonus; genuque , gravius: adeoque ab hoc indicio deumitur Charadcr
Genris. Quod innuerat Ptolemxus Cap. 3. hujus. Idcmque valet /^, in
tetrachordis tat* & umr- quod ^, in tetrachordis , jH^Lyitirm,
& v^oawW. Sicut &, in his, 7?i7j, idem valet quod in illis -</'.
3
.

no

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.*-.

fon (fupremam medtarum, ) - litATT^f-, iiTtirlw /, $ irbum-dw

paten raefon ( fubjupremam me (^ limr Tfo &
dtarum,) Sc Lichanon mefon,
,\ / ,
' ,
i
/
~.
i j
i\
leu, ouatas, UHXei 5
( tndicem medtarum: ) Qui autem

* ^ *r
,
, n
,
Mefen fimiliter fequuntur ufque \11, m /c^jt^aa/, 19 n 7^ad Neten hyperbolseon, Paramefen (prope-mediam ,) Tricen diezeuemenon
( tertiam disiunSrJ Paraneten diezeug-

Jjjj h^diyuww ,
^ W^y/ui ,
fA
>
.
/ ,
*W*-* ewk

0 -7*.&.'~
xsti
*p t 0/. . /
[

m . TtffaiwW, mendofe. Te*Tv,tertia; nempeab iftius tetrachordi chorda

acutiffima, feu Nete. Idemque valet (ut modo dictum ) quod alibi --, fe
cunda a graviffima. Nequis autem miretur unde fa&a fit hax nominum diverfitas in aliis atque aliis tetrachordis : banc ejus occafionem fuifle judico ;
nimirum, In fingulis tetrachordis, feorfim confidcratis, chorda Graviffima dicebatur tatu fuprema , ( &huic prxima, m^m-m, fubfuprema ; ) Acutiffima vero ,
' ultima (Schuic prxima, &&ilm>, penltima. ) In tetrachordis autem conjunctis ; cum contigerit acutiifimam unius, eandemeffe cum graviifima proximi ; puta neten hypaton, eandem atque hj/paten mefon ; ( neque commodum cenicretur, ut eadem chorda foret binominisjj negle&o nominum altero, ( nete
hjpaton,) retinuerunt reliquum , bjpaten mefon. Cum vero, in eo tetrachordo
rejedta fuerit vox v'wn ImftS, fupremarum ultima ; rejicienda erat & $&/ pe
nltima ; ejufque loco dicebatur *<x<f' mft\ Similiter, in tetrachordo (aur
cum, pro t<m>r, ultima tetrachordi mediarum, diceretur^sV media; (nempe totius fyftematis perfe<i,chordarum quindecim; ) rejicienda item erat ^i^ .'w,
mediarum penltima ; ejufque loco recepta eft idem, medtarum index. Con
tra vero; cum, in tetrachordis acutioribds (m-rSr difcis) iw twiSr, ultimam ul
timatum , retiere placuerit, (ut prius !nriw m-rCr, fupremam fupremarum,) huic
)roximam dicebant .' penltima, feu fecundam ab acutiffima, ("qua; in aiis , ubi ultima nomen non comparebat , dicebatur \iyju\f ; ) atque huic proximam, (adeoque ab acutiffima tertiana.,) tt'nw tertiam dicebant ; non autem ( ut
in illis alteris ) mpir<Tw fubfupremam, quoniam hie reje&a fuerat vox irai* fu
prema, ( adeoque rejicienda erat &* fubfuprema ; ) Nam, pro -n ,
fuprema conjunharum, dicebatur, fon media, ( qua: ncmpe cum ilia coincidebat ; )
Similiterque, pro tat* <&<y,"'wvv fuprema disjunttarum, dicebatur, rap<*,usV propemedia ; item, pro W7 <aS?QbKaxui fuprema exccUentium, dicebatur, iiA(ert/w
ultima tetrachordi disjunttarum. Adeoque in his, pro &', qux eflt fecun
da a graviima , dicebant itiiiw, nempe tertiam ab acutifima. Sed non limiliter,
>ro mp&rn feu fecunda ab acutifima , dicebant ( ubi 7 non diceretur ) wtv
eu tertiam a gravtfsima, ( quia fi itm fignificaret , nunc tertiam ab acutifsima ,
nuncrm/ agravifsima , confufio .memenda erat, ) fed (novo induto vocabulo ) Kiyjw:: o AB.deeft i. p GI. vj^Coa^ mendofe , pro v^CoAo/er. Dicitur autem tetrachordum <sSp<,\&lw vel, quafi Extravagantium cu limites exce
den tium : Quippe, cum ante fuerant tria tetrachorda ; fupremarum, mediarum,
& ultimarum; ( quod quidem ulcimarum tetrachordum nunc erat rcliquisconjunctum ,

Cap.;.

HARMONICORUM

LIB. II.

til

% Gr&n-dw \$ 4 S,
tU /Wuv crw\ '-iris
~ .,
.i
/
.
/

y
vroTiw t<p*f^

menon ( penultimam dtsjunarwJNctendiezeugmenonr/timam dzsiunctarum:) Triten. liyperbolaeon (tertiam excelkntium,)

ap-n^r^e %,

Paraneten hyperbolseon (penulti-

yuVov /&'CoAov ovqu/Mt S-wuxfiuV mam exeeUentiumC) Aliquandoau& *' - xoi^ * *t5 .em> PrfPter eorum Poteftatem,
/ ,~ V
,
*,
leu Habitudinem ad ahquid,
miwrcpft/oi 4 V-m^CiOi */ 1 r
^aliterfe hahnt inter
9s7v $ TW huiumr ' t&tet- fe relata:) Hoc utique re fpetu;
eiofxt a/fj, 'Qrl tW aMai. Tov poftquam Pofitionibus accomW -4 -TTctcv Jb'o modaverimus eas, qua; funt in
,
, ( o ~ f./ , /
. ,
Sytemate quod Immutatum vov ,
<nj ^ c***. cant) poteftates ipfius Dif_dia_
" -

paon; communefque in eo fece-

HT&i /@->, tio rtf&xfSbL aviwl>aL,r%f

"o\ rwar
^

i
* *
i
ereg
^ ora? xjc.

/Sovt* x) /Gr^jc9'v7es $> xj9

rimus tum pofitionura tura potcf*atum appxUationes, (utputa, tn

Tono Dorio: ) eadem poteflates in
^pofithnes transferimus. Ete-

xfvmra T%f Zj&wfi -mbiris' nim , duorum qui funt in DifMalw fi Scvifii, KStAVAbfj 'tto dia-pafon Tonorum Dia^euBi$
xjcmaW , <g /&vtoi
' T" alter4m> ab ea eft
pontione Meie alio transrerentes;
eique apponentes, in utramque partem, bina conjunta tetrachorda , ( ut quae fint omnino quatuor ; ) atque tandem illorum Tonorum ( duorum ) alterum , reliquo , nimirum graviffimo ,
intervallo adjicientes: Mefen poteftate, dicimus, fpraefenti conftitujuntum, nunc tono diazeudico ab illis disjun&um ; ) aliud adhuc (extra ulti
mas ) adje&um tetrachordum, rede dixeris Extravagantium five exorbitantiumt
Vel etiam ( ut exuperatio haec in meliorem partem fumatur ) quafi Excellent*um vel Exccdentium ; quo fenfu apud Latinos kriptores intelligi video. Videatur utique , quod , antequam hoc reliquis adjetum fuerat tetrachordum ,
(non utique funt ejufdem aevi omnia,) modus loquendi cceperat immutari; ut
jam fuper de Acuto diceretur, quod ante dicebatur de Gravi; ( adcoque hoc,
omnium acutiffimum tetrachordum , exfuperanttum aut fupertminentium dicere
tur: ) Quod & mags adhuc liquet, ex Tonorum appellationibusCap.7. &c. tradendis. Iidem tamen x7o reddunt \\1 : quafi haec fit Dignitatis no
ta, non Loci, ut, nunc Grave, nunc Acutum, pro digniori habuerint.
q GI. Additunj rnw , quod in AB. deeft; in . difpungitur, ut re
dundan*: quippe, huic chord, nomen erat jam fupra inditum. r Sic CGI.
conforme rupradi&is , ' a-riw , 7o
Sed AB. ttJ $- ti -mis tyjiv. f AC.

t CK. '. Gl. . x . '.

; AB.

in

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap.;.

ftitutione ) Acutioris disjundionis

t0ndtayuaa ) /
Graviorem; &, Paramefen, ejufdem Acutiorem : Prolambano-

|( a/^aes- <&(aUu . y
. \ . .
, Pr
,
/
' & ^ \^,^-

menon vero ( qua; & Nete hy-

pv y ? // ^&- u-

perbolaeoa ) gravioris disjun&ionis

Graviorem ; & Hypaten hy patn, ejuldem acutiorem: Deinde Hypaten mefon ,

-*- ^/, @ '' Erra,

^
g wah ,sg/
,

,
, N
^ ^^ Tifaxfton ,

communem binorum tetrachor-

$ rlw eytmpa* ^& -toj

dorum - conjundtorum graviorum, nimirum quse funt poit

graviorem disjuncbonem: &Neten diezeugmenon, communem
binorum conjun&orum acutio-

Si /^&, < 3^/cm/n/*/

.*
-4<* i/z*
. ,
,
\ \
T^ 9n*P* ^W' Kfl4I
^uTti^Uu $ -rrarr^J, a ( "^ rod

rum , qua; funt poft acutiorem

disjundionem : Iterumque paten hypaton , dicimus, fecundum a graviffimo iftius tetra-

/^-, , ? $ to) j3fw,

Te^y Aiy.
/,
71
i

lj io
vo
- */

chordi quod eft poft graviorem

disjundionem proximum j &chanon hypaton, ab eodem tertiurn: Item Parypaten mefon,
ecundum a graviffimo iftius te-

[Ami^ ^ ? $>.* Awrtpoi,

gr ^ g^^ j\lcta#|e5 / .
. % \ ,/ . c

^' b^J";
775r '
^
r

trachordi quod acutiorem disjunionein precedit; &, Lichanon mefon, ab eodem tertium:

v aupuToLr* </\$ , 5 ^/
tZwJ jg^J^, fce<& n^'p^-
/ ,
? /,
/

Deinde, Triten diezeugmenon,

fecundum a graviffimo iftius te-

^T'' ? ,T
-a^GoAo^y, ^ -rod

trachordi quod acutiorem disjundionem fequitur: &, Paraneten diezeugmenon, ab eodem

tertium: Item, Tnten hyperbolason, fecundum a graviffimo

ccpu-nt-rv Aumpoy , v -? * *^^* -n^ty^' **

/ j
' c/ '

'
v \
^
T
^>
W* /, iv*n

iftius tetrachordi quod prascedit

graviorem disjuncionem , ( nempe , qu Neten Hyperbolaon , feu
Proambanomenon adjacet:) &, Paraneten hyperbolxon, ab eo-

7 AB. deed -r U^-nyu. x. ABCK. deeft f7/ca>!- in GI. pcrperam habetur

f7T'p*v , pro quo reftituo i^'fWj iil'u poftulantc. * GI. . i CGI. perpcram

Gap.;.

HARHONICORUM LIB. II.

115

^4 hwct/jum , (mw<$ xst^TO

qtffa, 8
ci

^ ~
$* y*v& ^*,*, tvotr^-

dem tertium. Jamque, iecundum has ( niniirum Poteftatum;

appellationes duntaxat, proprie
dicantur (in Generum permuta-

Qplp(&' , xsH v**at

^jnta-rfyf,

onibus > fonorum alii Stantes;

' /iJb>y , $ juioi , % <e^jttpryfau i ,m

,
/
/
*
, .
-&*, /. mt vt s i -

Wre,Proflainbaxiomenos,Hyg hypaton Hypate mefon,

Mefe, Pramele, Nete diezeugmenon> & Netehyperbobeoni

<m

( qUe

t$ .[<}11' MV/jfyoi

una

eademque eft cum

N, towro. MemjgiCct^o^W >&

r 9'H -flfbwitucH, CWmt, -na
y ~
,
,
/>.
^ /

@ W

Proambanomeno:) reliqui, Mo
Mes Tranilatis entm, pofitione,
Poteltatibus -, non eildem f
we^)iocisconveniunt,Stan-

TaTev )j xitVjUWd

tium Mobiliumve termini.

Spou <,

c7i # -Qf
yix 7cy , c* 4 friutfm ai**/** x*.
,
, ,
p,
s.\fi
Ava** * **<? , Su -

Pa-

tet autem quod Primam Dia fPeCem ( in P1*"^

byftemate, Immutato dicb,)
ob caufam jamditam,compre-

pyi^fev!/ oqncV>, ,;<, Ts 1*-

hendunt , Pramele & Hypate

&.ttm n mr tV vtoLT&f- 3

f ^ T^f,
< < k
i
> _9P/>
* *Wt r<; -^
ss 4*, /^ 3^ St-

hypaton : Secundam, Trite die^gmenon & Parypate hypaton: Tertiana, Paranete diezeugmenon & Lidanos bypa
ton: Quarta m , Nete diezeug-

cW<cv \ M-^fjos T$f' ^ Toy, ? . it 3^

?
,
, t ,
va
/
ttiy/< W w**
/*e\J 7CljWm0i
/ , H ^
'ta
OttV 1 dfi
T

menon & Hypate mefon : Quintam> Trit? hyperboUeon & Parypate melon; Sextam, Paranete hyperbolaeon, & Licha*

"^CoAojay K5ti -^ fil<mr 5 < . , # re /^.

*
nos,

d opo;, termini, feu dttributa. Nempe hoc vult; Cum, verbi gratia, poteftate
Mefe ( quae, in Tono Dorio, eadeni eft & pofitione Meie, ) removetur, puta,
ad pofitione Paramelen, (ut in Tono Phrygio;) jam, qua; eft pofitione Meie,
fit poteftate Lichanos Melon, adeoque fonus mobilis; & in reliquis fimiliter : ut non fpedtandum fit, hac in re, quam pofitionem habeat quaeque chorda,
led quam poteftatem ; quo ftatuatur , ftabilis dicenda fit , an mobilis. t .;, A. 5, perperam uterque. / AB. deeft JV.
P

XAB.

[I4

CLAUDII

Cap. t.

PTOLEM/E

Sj/ema perfetum disjuntum , immutatum.

Acutum.
ultima excellentium.
i

aa

la mi re

g foire ut

f fa ut

U mi

la fol re

fol ft ut

fa h mi

la mi re

fol re ut

penltima excellentium.
tertia excellentium.
fmi itt^ury^av.

ultima disjuncbmim.

spenltima disjun&arum.

/ JitcvyfMTav.

tertia disjuntarum.

mtfA/Utni.

prope-media.

fr*.

media.
index mediarum.

^ plow.

fubfuprema mediarum.

t't fUaar.

fuprema mediarum.

Kiy^atif .

index fupremarum.

vrctfuTein .

fubfuprema fupremarum

F fa ut

la mi

fol re

fa ut

mi

re

art

*w

fuprema fupremarum.
Aflumptus.

Grave.
/.
Adfcriptx litera , indicant ( in fitu natu rali, qui idem eft atque Tonus Dorius, ) fpeciem Dia-pafon primam ; /5/3, fecundam; , tertiana ; &c. Quae li
ters ( in Codd. MSS. ) alligantur invicem arcubus femicircularibus, implicatis.
Adjunxi, ad marginan, chordarum nomina, prout nunc dierum appellari iblent.
Innuunt hoc Syftema Mufici noftri, omiflo b molli in fa b mi. Quod nos canimus his vocibus, mi fa fol la fafol la, mi fa fol la fa fol la.

CAt.6.
HARMONICORUM
LIB. .
ttf
aCoA*v 3 v?o<rtefiCcLvfit- nos mefon: Septimam , Netc

'

"
~
,
j ^
, ,
^rpo^ipv * 'bfotoAns 1 enw , fti -

hyperbolaton f uve Proila mbanomenos ; Sc Meie. Prout habent ^ facilioris conceptus gra-

7>!/ V tsiCaAv /'

k ,uw/Wa<nfc.

tia ,) qua; ubjecbe unt Syftematis Immutabilis defignationes.

r'.

CAP.

nS S

* Ffci

* bi *, nAe* ,*'' eV '|*.

VI.

magnitude Conjunia,
ex Pw#B

dia-tefaron,

opinionem obtinuent Perfefti

Syflematis.

ToSto uv to avn/Mt, >*

T" X ^ igtur , ^ttW pracejfit

i(Ay/Mor di -niUe
X.
/
\
_'
, '
vx
~ ,
\
f^/joi
ca. S fu mow Su
nojttpav , ^cA^Tc*) / eye-

JTlSyftema, etiam Disjundura

dicitur: in contradiftin&ione ab
qud lumitur iecundum magnitudinem ex Dia-pafon & diateflaron compofkam ; quod Sy-

ibJ own/^Um , ctW w

? rC
,
i
K ,r
lk<^ Tf/iMf oire^A.

Conjuntum appellatur ;
eo quod ( pro disiun&ione , />
DiavuStico,) Conjuncbm

&i

*v<sxLy>t&oiioi

habet, ipfi Mefe , tetrachordum

/ , "bri <,-

aliud in acutum ; quod etiam

Cwms- lo-^-n) fceCW^vor

/ f
<\ mnwutm
/

V ,, ^
,

tetraihordum (ab hoc ejus accidente

; Conjunctum
dicitur ,;
( quemadmodum
& forum

^ tw

Disjunum. )

v, \

ofu-

?$>{ /o^jtv/i^

cumfjtiiui, ^ t^ris- xj (g) ,yv(/w

f TtfcyfSv,
"

In quo itidem ,

Triten fynemmenon, (feu ter-

itniwoiuw

conjunitrum) vacant, qua;

eft prxima poll Meien ; &, huic
proximam, Paraneten fynem
menon [penultimam conjuntlaram s) &, Tetrachordi Praecedenteju
g AB. 19. /; . deeft. i AB. deeft "tmm. k. ^<t?a<ni^<mf, defignationes: Appofitisnempe Uteris numeraras a a, pro fpecie prima ; , pro fecunda ; ( cc
de exteris;) quae areubus item emicircularibus, invkcm implexis, { in MSS )
jangebantur. Cap. 6. Cl. deeft "t% JXfa.
'

* .

ut

CLAUDII

PTOLEM/EI

Cap..

Sj/ema Conjuntlum,
o%.

Acutum.
Ultima conjundarum.
d

Penltima conjundarum.

/ .

Tertia conjundarum.

/4 // r

// / ut
b /4 b
Min.

Media.
A

A.i%niot fumr.

U mire

Index mediarnm.
G /*/ r* ut

/.

Subfuprema mediarnm.

/tW.

Suprema mediarum.

A/^etw ^.

Index fupremarum.

/4 f

/4 mi

// r*

/4 r

mt

Subfuprema fupremarum
"itir* rniSt.
npoi-^CeerW*.

Suprema fupremarum.
AfTumptus.

-A re
RP. Grave.
innuimc noc oyitcma > huuh, pumu
- , b mi ; fed non item in mi. Hoc eft ( in pbrafe Ptolemsei )
poft decantatas voces feptem primores ( ut in primo fyftemate )
in tono Dorio (mi fa folla fa fol la, ) tranfitur pro tribus reliquis ( mutata clave ) in Mixolydium ; ( ut tertio canatur/4 fol
'4 quod, in priore continate foret mi fa fol. )

Syftema Disjundum, quod praecefit, vocat /- quod Immutatum ( feu

non-mutatum ) potius verto, quam Immutabtlc, ( utut hoc voci Grscae videatur
aptius convenire :) Infinuatum utiquevult; non quidem quod non fo'it mutart,
fed quod nondum mutetur, fyftema hoc perfedum, in aliud. Ubi vero, mutatione fada, tranfierit in hoc Syftema Conjundum ; jam dicitur Mmfiowx-, ut quod
( Syftemate perfedo ) mutatum fit in minus perfedum.

.*.

HARMOICORUM

LIB. .

ii?

fjtkiui. Eonte w 701, toivto fxa, , *?nTn&q -ms TraAeqos ,

\
* /.
%~
'

'
> [

/(U^oAixoh - cr> - a/tmto-

tem (ftabilemq;) Netea fynemmenon, ( conjunarum ultiman.)

Videtur utique hoc Syftema, &
vetenbus perperam adjecbim,
propter alteram Mutationis fpe-

. OvSiyb, i$ Jffi* }*v(G)-' /w

&Mi, AV)
b ? m >*
, #/_
/
_
. .
T *JT".r ^
Tt, to/ S twv
Eoi ,
*g^j6 (S d vt \iy>t&poi , /-

ciem,
^aip efi fecundum Ge :, Mutatum, refpeftu illius
quod Non-mtrtatum Syftema di^itur- Nam eque illud Irnmutabile dicitur , quod non mutertur fecundum Genus : quippe

&&,Adv, ' fl - (uict ft

'.*
- / >z i
'_j
Vfl f, fcg,
e$\;ifAv, < ^pimpa, ijpi-

omnium generum commune eft:

led quod non mutetur fecundum
Toa7 ^ wef poteftatem<
Suntautem mutationum fecun-

t
Ttp-ms * iMs 9
&6>* JW' *iV toint&as
:
'
Tv - '_i
/
<v'
c^*M^ T,m^,^ ti

dum Tonum (fie dicbim) diverfitate principales dus: Primaquidem, qua totumconcentuni^acutiori tenfione percurri-

toty tIw %ciftfs ^ $10

muSj aut graviori

vAiTt a erti t & (bvs , j)

FtbW, /** *' ix',Z*

' v. /
- *
V '
CW^n3 o>A(H,
0

perpetua fpeciei confecutione.

Secunda vero, qua, non quidem
totus concentus tenfione variatur . fed, ipfus pars aliqua, prs-

iAv - j<t;\ /QxjtUv St , /

ter earn

/**\(3^ Ixinj) $ oUeloi 1gia>s'

Si vims, iy is t*,?:* 6m/
> / <\

h
pe* * **vrjAi, fut /t, cm ( M*-

principio fuerat.
Quapropter
vocetur hace, Concentus ew,
potius quam mutatio Toni. Se
undum illam enim, non mu-

7to^ mTs cqe>W<n pW Tp-

tatur ratio Cantus, fed totius To-

twt iw Aw&fjui y v<p >ls

uta ) JO-, *\* ^ff
, ,.,
/
,i
/
o^Tipoy ^npw- mi , a^p

nos : fecundum hanc vero, Can

tas <P<*em a proprio ordinedivertitur;Teniioautem,nonprout
eft tenfi0) fed} quafi Cantus

& 1> ^ 5 ouuvfas

tia, variatur.

iervata tamen

confecutionem quae a

Et proinde, prior

illa, non infert enibus imaginationem diverfitatis quae fit fecundum Poteftatem , unde canttonis
Ratio mutetur j fed folummodo fecundum Acumen aut Gravitatem
totius : Haec autem, quafi excidere fenfum facit cantu fblito & expeAato ;
bC 7W7f,reliqui T7t. ( .. d AB. . e . ;/^- reliqui omnes
ab . / AB. iraW. # Gl. Ir i< ^a". . --.

ABC.

nS

CLAUDII

P TOL'EMJEI

pectato j quando magna quidem ex parte proceflrit debitus

tenor, deinde vero in aliam
fpeciem tranfit -, five fecundum
Genus, five fecundum Tenfionem. Ut puta ; quando, a Dia
tnico continuo, dclint alicubi genus in hromaticum: Aut,
quando a cantione, quae foleat
tranfitiones facer ad fonos Dia
pente confonantes , diverfio fiat
ad eam qua; tranfitiones faciat ad fonos Dia-teTaron con
fonantes: prout in jam expofitis
Syitematis. Cantus enim, ad
Mein perveniens,- quando non
( ut moris fuerat ) ad Disjuntarum tetrachordum
procedit ,
quod eft in Dia-pente confonantia ad tetrachordum Mediarum ; fed , alio diftra&us , corripitur quafi ad tetrachordum
( ipfi Mefe ) Conjunctum j adeoque, pro Dia-pente, facit Diateflaron , ad fonos illos qui Mefen praecedunt : immutatio &
deceptio enfibus contingit, re
fecus e veniente quam erat expetatum. Eftque grata quidem
ba-c immutatio,Qxa.no contrario
commenfurabilis eft, & concinna s ingrata vero, quando con
tra. Idcirco pulcherrima tilea
immutatio , & una fere ( poteftate,j praedicbs fimilis, quasafcititiam tranfitionem habet in

Cap. s.

^^ (jlMs, 'fin Tthtai

"fi /?) &xV%i , 1 ^
Si nc -arpo s T<^(H , toi
\ I /\ A
t \ '
ir- /
>*,> 1 > , .
SlXTOlJoJ OlWt^yS, 7\
yws bin ^couArnxaim ^
t\ys 'fin 'tvs Six 7
o%t(^j Tniucfyq tccIs /U^tCxo^?,
m 'fin 'fit rds Six -nojopay yivn us x.Tf07nr Jta^a-dp 'fin tx.x.ifiid4 . AyxCxjyoy jb
f\(^ 'fin 1 juo-ltv, iij, is
& ,

'fin rfyf Siefufft-

yv TtTjt^op<Iy ^ ,

iw Six

avfitpamw (uawr ,
'ficuv.cQw , " nrjs
)/^.0 T / HT$L%Cfhr
as t , too IX -7 , l*
., k^s Sus arpo ms
juors (pJoyftiS'

xM.x>ii jlnroq *f

arpoe-JoJMi^y.

wpoo-po-

p(H ft , obfqttTos auvojfaK

% tfft\y\S' <L&fooxpop(&' Si, ^//.

10 5(5tM/)i x /x Sv/u.{

Twmfj T&fiC&vVOTt
W50"A5i-ixia/ q &0&<1 , > Slx^ep
Six

i ABC.
AB. deeft -ni. / . -cv^du. m CK.
' <ft, ABGI.
rut J), fed omnino retinendum utrumque, nimirum Hi W (fK&) ZU <*
71' ^ nijJJpdvitCj /0< (M-mCcmt ) 71t Ix^sW. AB. /*. Gl.
Wn. p ABGI. foxiw, CK. *?<*7? (/ Eum innuit tranfitum de genere in
genus, qui eft in generum mixturis, (dequibus agetur cap.ij.^ ubi tranfitus
icmper fit in tono diazeudico.
f AB

Cap..

HARMONICORUMLIB.il.

"9

\x -TTvre 70(T
-. T 2 tono , quo differt Dia-pente a
x^ivi 1?) 3^ ytwfi 5 '-, 4 ci Dia-teflaron. Quippe tonus lie

> ~ ,
ruf diazeucticus. ) eo quod omnium
amen ,* ,^>, JW^
r genemm fit coramunis> poteft
/- $ & T%f ot tus titcl%o(Sbis a'?<v -, r *Moj-</y

in eis omnibus conpicuam facere mutationem j eoque quod a-

i^A-. 5 Wn-p*, of'

~ /
' /
/
<v^
P
^ <juxjh?x,ih,(& /,

liusfitarationibusmtetrachordis, cantum immutare,- eoque

demum quod commenfurabilis

( feyxa

fit, ut qui fit concinnorum pri-

Avs, ftnrt &.%u&s mw wfrmeuf

JfarSMbeift ^ 5<ray fi
* ~ / , -
/

txocq. ^/^

mus,) digreffiones in cantu face VaMe ma8naS> Valude

parvas J quorum, utrumq; aunbus
eft haud facile dijudicatu. Fi-

<p S e|>)5 ouvYijupni , tjrpo

unt ergo triaquidem tetrachor-

tojcotji Ae^oAi hoy, A'^' w)

de*? ' t<,W
;,
!
.
,
, ,
J
<rr<t oA* felpeen * jv
75V0V ?$ St* . f\i c

da continue conjun&a, (fecun

dum 4ud,huj*s
Propnum eil, ; miftura quadam partiali duorum Syftematum disjundtorum, qua; tota inter fe

m ix.o{s

trpoexe^e -ms ~$ '* ri- (fecundum tonumj diFerunt ma.

_ mt>cwtr\<ns
'
-S/
'
'
^
pnitudine Dia-teflaron.
Quoniray
TYJ n
lions
yb
'
r
.
,
,
i
/
am vero non eo ulque procelvfiowi -m , * ^, feratj apud vetereSj tonorumin5i ^ , h) we Sup'^y^S/, AAer 's
^ytir '6rr x S ^
N\ _ '
?/_

/
.
r
r
<~ r V w

crementum ; (olos enim cognoveruntDorium,Phrygium,&Ly.

dium, uno inter le tono diftrentes ; ut non pertigerint ad

cum qui toto Dia-teflaron, fit acutior graviorve) adeoquemo

dum

q AB. SuA-m (omiflis a-nt 1 ) . Iftfai meir anf Jwan. r Gl.

- -?,. f Gl. *, . 1, AB. A', TU. Toni vox, ( praeterquam quod alibi
fumitur pro certo fingularis Soni tenore, ut cap. 4. lib. t. ) in hoc capite, promifcue fumitur in vario fignificatu. Nunc quidem fimpliciter pro Toni magntudine , in ratione felquio&ava : Nunc peculiariter pro Tono Diazeutico :
Nunc demum eo fenfu quo apud alios t?t@' dicitur, pro Tono feu Modo quo
totum Syftema graviori vel acutiori tenore canitur ; f quales funt Dorius,
Phrygius , Lydius, cxterique toni, de quibus agitur capite fequente ; ) coque
fenlu hie iumitur, & infra fxpius. Profpiciendum eft ergo, quo fenfu quoque
in loco vox ea fumitur, ne perperam intelligatur. x C. rir, GI. , AB. tJ,
quod retinendum.
; GI.

no

CLAUDII

PTOLEMiEI

dum non habebant quo, ex Difjunctis

acerent tria continua
tetrachorda: Continuum hoc,Syttematis nomine complex! unt;
quo m promptu haberent expo-

S (/&* , v *< Qjff^e* *

itam mutationem. Verum, univerum; In Tonis, qui inter fe

difierunt Dia-teflaron ; Sive tetrachordorum qus fimilem Disjunctionem praecedunt in utro-

<Kx.4filw ftTrx.GoAU. KafivAv

> ^
,
, p ,
,4
*f'
*, %
$ ofiulat h&wZtas

que,Acutioris toni tetrachordum

conjungatur in acutum ei quod
Oravioris eft; raciet, newograviori, tria Tetrachorda Conjun,ta, quorum, quod fic transfer-

^"" ^^ , <S td& <>*

* ^ ^ gr
>Oi r &,
p , <?
r

/
tv
* ^ &Vt* ^
/^,, ay S ^eitve^v >ve^ o'|u-

tur, eft acutiffimum : Sive tetrahordorum qu fimilem Difjunctionem iequuntur utroque,

Gravions toni tetrachordum

t, /e-n* m/ov $\xwTtfa^h ? ^u^v * ^

_
\ ,
,
^ *
<* 7

conjungatur in Grave ei quod

***A'v c# $ ofyntf* * ^^^

acutioris eft ; faciei itidem, in

*0 acutiori, tria Tetrachorda
Conjunct^- quorum, quod fie
transfertur,eft graviffimum. Efto

m ^^ >ive3) *
/
-, o s-' y 7A
f ,
, ,o v -y
^W>T^ * ib /3< -ra

etenim , ab A fono acutiffimo ,

. ,

tetrachordum in grave AB, aliudque ipfi conjundum , atque nuic continuus tonus diazeucticusCD: itemque, fubeo,duo
alia conjuncla tetrachorda DE

Tv- p|s Sufaaemus

, ^ ^
^
,
.
/
c /

rtr&** </W
c e
uAritpJu Si $ jg 0^'.

& EF.

py ' t Six Teojpav tow, $

Sumatur autem ,

che
, mi(mm
, ~

Ca?..

toni

^
, ,

ftn
ft
,,
*
y oi

s 'iriyt cn$ oum^im

CD fimihs disjundio GH , eique

in grave conjunta duo itidem
tetrachorda HK. & KL : Toni-

T ,\
^ , . ,. ,
,
^
*?os *****
*r^t^op<Jk , * 9 * * iw

que qui fit primo illo gravior

-teflaron, ipfi CD fimihs Dif-

S i$ h. api-nf* to'vou
^ ^^, S $ faU

j Gl. Ttmta^ifju , h lyj.-f6i -mfrxtyb

. *wV.

f ab, dfunt n 7t &'.

z. AB. ^, bis.

d GL i* r.

AB- dceft ^.>.

f Gl. w tii f.
/c

CAP.fi.

HARMONICORUM

LIB. II.

r2f

s y^yyifir vtwuiftftHA A au-

jun&io MN ,

iac?s o$ tio tTw&l,

~~ '
'S-. c<*..' r~',.,~, aI/ 7 h
,
? 7 '/
^
joyfts Ifwus , ofyjTtf^

conjunta duo tetrachorda NX

&XO.(^andoqUdemgtUr bnusHcftipfiDfimilisy eritipfo
acutior Dia-teiTaron.
Eft au-

eique in acutum

trcj S* i Tojttpe'

'e' <T >9 "

tem, ipfo K, tanto itidem acu-

xfyrms T uqT- <n^vo

Joxi
"
r~ i
~, i4.
! >'
X. - $ t uuoltov ecru
* jfr-'Ai 1 ^
' "
cmw^ft^ 9 A, m ov,jto * 9

tior- Sunt ergo iEquitoni D & K.

Potent ereo ipfi D, in acutum
. srrf
' ,
,
"
cnJungb KH tetrachordum;
adeoque tria fieri, in tono AF,

TtijL'^fioy, X) %'t*. i<pt%r)s ot continua tetrachorda, ( quorum

( ItT&XfSb, i re
- illud erit acutiffimum ) nimirum
TiT^J
/ , ~ ;
o qPfo-yjos IfMus , Afu-

fonus' N eft
fimilis
ent
ipfo gravior Dia-teflaron. Eft

^j oj ?
Toipav-
? f^Tp- i >5- !
oc o, I f~ti F * W
gf
Z~ 1
g eoij ^) iri> y 6tfi o ctpu

autem &, ipfo X, tanto itidem

gravior. Sunt ergo iEquitoni
& X. Poterit ergo, ipfi , in
grave conjung!, XNtetrachordum ; adeoque tria fieri, in to-

I V ^&,^ n\n 7i&

no AF , continua tetrachorda ,

ImtBs or -2 "? tv &&1,,

J
,
,
. \ a ,
^u^jrq ^pumynr,

Quorum illud erit graviffimumj

nimirum AB, , & CN. Subjeda fequitur defcriptio>

Dia-tejf.
G

Tonus

Dia-tejf.

Dia-tejf.

Tonus

Dia-tejf.

Itk

H
ti* s-

Dia-tejf.
'

Dia-tejf.

;
Dia-ref

Tonus
M

Dia-tejf.

7W

CLAUDII

122

CAP.
De

Cap. 7.

PTOLEMiEI

VII

mutationibws fecundum

(qUOSVOCmt^) TOMS.

QUod igitur(cum,in perfects

Syftematis Disjunctis , fieri
poiiit ipius Dia-teflaron adjetio ) omnino uperfluum fit
Syftema Conjuncbim , ( prseterquam quod neque Perfei naturam, uti diximus, habeac, ) ex
dictis efto manifeftum. Definiendum porro eft, quod mutationum quae per integras compages
fiunt, (quas, Tonos, proprie
dicimusi eo quod Tenfione fi
ant differentias ; ) multitu
de , eft quidem poteftate In
finita; ut& Sonorum: (quippe
hoc olo differt, a fono, Tonus
hoc fenfu fumptus ; quod compofitus hie fit, ad ilium incompofitum comparatus; quemadmodum, ad Punctum, Linea:
cum etiam hic nihil prohibeat,
five folum Punctum, five totam
Lineam , in continuos locos
transferamus : ) Atu tarnen , fi
fenum fpe&emus, Finita: ficut & Sonorum. Quapropter tres
funt determinationes, feu dfinitiones, eorum quse circa Tonos
confiderantur, in Confonantiarum qualibet. Prima quidem,

n?eJ r$f, *p t t&m/ww Tom,

^TctCoA-Jv.

OTT / ? , /^jtJtei^'ti?, td~

)<,\ 70 $t Toropav /c^S$tCjA>i, S oiwi\f/iQi <T<ptfoL' . y ' JM T putnv, us

*7)/, e-

tvtv >%^ VAoy. Aio&tWo

trxAiv, otj t K5^9 oAa 7S </a<7^i c yiioficei futgiCQcSv ai
ftM Xb ToW, <^Sj ^
ActfiCaiuv mV X4<pojc' huuxjui $ Tcifl 'fi TD '/t^J)-', CTOp d TD
T <p*)-ij)jy /ova y) Steppe' P^^fc fl
^/? -', t ok^tos 1?),
7/ x^yoy CKi^Toy J^c^x-df
f x)Ai5ffDt,yTD TS S ay\fi\<ii 8 tvoy, ou t oAm/ y><tjucuti, /&fapSp 'Qii TVs cuxj^s T-7n)$' Evepyov tt^ ) 9^/ tpyyfm. h- Ato
Tf| y eie* ojj t

TVS Tvo ?-

~ /?s -A
' * '
/
T^e^T^ t, x^" axfv
\oy>S ciwztroy '5

C at. 7. ABGI. (* (. b GI.iv4h> .

f AB. ****** S Gl. S*- h . ', i AB. "sr/r.

d deeft it.

5(^9
\
T

e . .
i Gl.

Cap.7.

HARMONICO RUM LIB. IL

iz$

to 'vKy\%s t /uTtc^b T *xfr 7ts/to

, v9' reii ^\aw -afr\ ~> s~
t, ft ' r /V! ~ | \
^ r
<fe a/*

qua tonorum extremoruin ratio

ftatuit"r- Secunda , qua atuinumerus eorum qui funt extremis intermedii. Tertia, qua

-nwapffly, pepe -^ - 7* 'ktTj-

flatuitur quinam fint continue

re oToiyoi ^ (g) axfoi t <p")-'>fy

, proi 7? o' ''
,
/
- /
,

7^ 14 ^\^?4,
n^ , *-

proximorum inter fe exceflus.

QEemadmodum , verbi gratia ,
' Dia-teflaron ; Quod rationem
faciant, extrerai oni, fefquitertiam Quod tres folie hanc to

s $ Stoy e^- . <f t ,

Simra m* -4 tae^r t gpi 01w/
~ ~ . / o
Sbo, ( * e^o, mr

tarn componant ; Quodque tales fint tionnm harum diFerentue. Praeterquam quod, harum determinationum , habeat

e^tipL'Astcts* x\v9o -

quidem uam quaelibet propriam

its N $!, iapops U4v x-nV) t W * t ** 1 y fti

~
ft/
,,,,,,/
rtomrw- 0, J\ oyor
' m -re Ae*^ov -TV ^-

caufam : In tonis autem j ad primam harum determinationum ,

confequuntur quodammododua;
rdiqu^ una Jademque cautio.
ne nixasi cujus exigentiam cum

71 ^<<^y irt7w e
vnLwv&rJ* am*rmvsS*?M / i i
'
/
r.<4 * -agi
9.

ignoraverint plurimi , diverfmode conftituerunt determinationum fineulas : quidem citra Dia.pafon confiftentes , alii,

ms , Tn-w&nobai- m-

in eo ipfo ; alii vero ultra ipfum:

fobfv/v cwx/^jtoy
lwi 3^ tovutvai
V' -mm blvunr it dp /- rs
V
, \
f>t
ft
,
\r<pmb> i*m*mm m

AfFe&antibus fere femper junioribus bujufmodi proceifum aliquem ultra quam quo antiquiores pervenerint;ab ipaaptationis

e^^y opoy /^ , ^ tti

natura & reftitqtione alienum :

JtstT Mo 7z 0 7))1<7 tvs

^Wo^jbWwrl&iWMH
, *v /

. .
, j i
* Sfrn?cH
<pm<*t ^ p

qua fola deterniinare oportebit

diftantiam tonorum extremorum: cum neqjpoiTit tranfittis hu Tocis,neque eorum cupfvis

quse bnitus edunt, unum eundemque terminum habere. Nonenim,

graviorum acutiorumve vocum gratia5 a<am fuife comperiamus
hanc
k. Gl. hoc habetur Scholium, iWerow J.-^et /, tw ^/
tvpouV, fciendum quod, bue ufque duntaxat , reperiatur Porphjr'ti Comment'taita,
i A G I. ]?* , . /. m G I- , . ' ^^. .
rrahaiaTiiHf , - sr<tA;c CK- /''. f AB. ' fapniptr. q AB- dft
Q.*

r AB-

r*4

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.7.

tvov fi<to\H hanc Mutationis fecundum To- avum

num conftitutionera , ( cum ad //w ' Tufi /
hujufmodi diflerentiam fuffecerit integrorum inftrumentorum
' $ 7i\tv culms 1 .<\ mh^JMu,
intenfio, autreraiffio, nulla in
terim fata in concentu mutatione s quando totus fimiliter, ab
07. OAOV OfAjolaS
T oLfVartificibus graviori aut acutiori
I
A im Z
'
'
~
<pfflvoTpiv ^ a><vi<7&v
voce praeditis, tranfigitur : ) Sed
hujus gratia ; nimirum, ut, ab
una eademque voce , idem ( (patUo [jcj 7 jtt
concentus, nunc a gravioribus, "ere jvrspav u f^/jfyjov,
nunc ab acutioribus locis incho- % Si bre to cLfVTipai, totcIw
atus, modi quandam converfionem efficiat: eo quod non ad
utraque cantus extrema fimul t3i tUSf/ngp. ?I$bfc 70(f [AMSS
congruant extrema vocis, in to- -^ '{. tpairs * $
norum variationibus ; ied Tem
* cVaM.A^jol <Z2j~
per ante definat, inalteris, vo
cis extrcmuin, quam extremum KjtJetA^, '5t S3i*CJt> S (pa
cantus ; in alteris , extremum TTSpa xyy/uAw 'GrtSi y cJ-aycantus , quam vocis ; ut qui, ab na, -ra
/UAVS Ttpas
<5*
initio, vocis diftantia; congru 7 &,fy*i IpcLf/Mxmci ^laa^
ebat cantus , idem , in mutationibus , nunc deficiendo , nunc <py>)5 (xos, $ .7\'7 Cl Tfi
tranfeundo, alterius modi i- /*|5 $i '6fa?(.,uCa!/oi ,
maginationem
auribus exhi- * ' rfvs (pattg-mwi ' ^ xotf
beat.

AB. deeft mm. f AB. i-r<tf)u~. t Gl. *. . Wrw.

eeft 7, AB. ^? p. <t Malim ^^'

AB. tsVk. jC.

Cap. 8.

Cap.S.

HARMONIC )RUM LIB.

II.

Ii;

CAP. VIH.

Oti * t t iatrav 'oti^tc&tj J$ T5

i/o Dia pafon terminan

cporteat Tonorum extremos.

EX toiiuju 'Qj'm % zuzACc-ni-

j Sto igitur prima & praxi_j pua, ia concentu , fimilitudinis Reftitutio ; in Unifonorum itidem primo ; hoc eft, in
Dia-pafon: quippe qui ipfum
<^^ p^o^jay, 5 7rtJ^- continent oni ( ut ante often^/, St4<popyrav y. . {, acrop dimus ) perinde fe habent acfi unus effent.
Item ; quemotf c-ta/Ti
/"* ath /admodum qua? cum ipfo ( DialuStf TVTD -, o-sSf y -Wtfy
pafon ) componuntur Confonantia; ,
tantundem faciunt ,
*<?> , c
fon Tris Y&Tvi quod facerent ipiae per fe pofitse:
Ita & cantuum qilibet , i mili
cpavoy Steaaai, 4 "
ter poteft integre excurrere, five
in
CAP. 8. A CK. .

b GT. Tti T .

AB. ti ig-V tw-rf -Tbf t . d .

7. e Verbi gratia, (in hodierna Mufica, ) i cantilena cujufpiam, prout jam

canitur, vox prima fit ut, in Gam-ut, ( ut canenda fit mi in mi duro, hoc eft,
acutoj iterumque in b fa h mi ; quo cafu, Chordis B, non afcribenda eft nota
mollis:) velim autem ut acutiori tono canatur eadem cantilena j puta, qui fit,
vel Dia-teflaron, vel Dia-pafon & dia-teflaron, acutior expofito ; ( qiio vox ,
qua; prius erat in ut, jam fit , vel in Qfaut, vel in fol fa ut : ) utrovis cafu,
eadem facienda eft Clavium mutatio ; nempe, Chordis fingulis , afcribenda
crit nota b mollis, ( quo vox mi, quae prius caneretur in B, jam canatur in E,
ubique : ) Idemque faciendum eft, fi velim ut Tonus fit, vel Dia- pente , vel
Dia-pafon & dia-pente, gravior expofitoj quo vox ut, qux prius erat in Gam-ut,
jam fit, vel in fa ut, vel in fa ut, ( infra Gam-ut ; ) adeoque mi, non
in B, fed in E. Duorum enim fonorum, Dia-pafon differentiuni, qui ab altero
dilat Dia-tcTaron lonus intermedius, a reliquo diftabit Dia pente : puta, duo
rum, faut, Sc CC fa ut, fonus intermedius Gam-ut, qui ab illo diftat Diateflaron , ab hoc diftabit Dia-pente; adeoque cum ut fit in C, erit mi in E , ut
prius. Sin velim ut tonus fit Dia-pafon acutior graviorve expofito ; ut vox ut,
qux fuerat in Gam-ut, jam fit in G foire ut ; aut vice verfa : eadem, qux prius crat, manebit Clavium notatio, ( propter ut in G fingulis, adeoque mi in fingu
lis B, ut primitus ; ) idemque ( poteftate ) Tonus. Idem utique valet, Ptolcmxo, mutatio fecundum Tonos ; quod, nobis, variata Clavium notatio.
CU
/Pro

i**

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap. S.

in ea fola diftantia qux eft ab

Unifonorum primo; five in ea
qua: ab hac cum lplo (Dia-pafon)
compomtur ; fumpto ab utrovis
extremorum fonorum principio,

? -^-^*, <>?), &

^ Ay
?
^
, , .
.
r
,. f ,
~
^^W.^ vf Tal^
towi 8 ^VfV^/^5 0T*V hTz$Si*

Quapropter &, in Tonorum permutationibus , fi guando velimus Tonum qui ht Dia-paion

acutior graviorve iubftituere ,

o<zvn&i ' /SapuTsy 9 ^ ^^g,

/
/ k /
~
,
^ ( ^w 1*

nullum Tetracbordis ) move-

^ '7 1 -(5^ al-

mus Sonum , ( cum , in reliquis mutationibus femper aliquos moveamus;; lea & ipfe
Tonus idem manet cum eo qui
ante fuerat. Et conequenter e-

ts yinf) S* |a#*s* m\iv, ^ J^^t fc ^

~ .
/
<r~
, , . v
^5 f^'^ '

ff"T ^x ^- ow-

tiam j Tonus qui Dia-teflaron

differt ab eo qui primitas erat ,
ideme cum eo qui inde differt
Dia-pafon & dia-teflaron. Qui-

tv* <ft ** t* -toJ *p~ futm, ^

t i* ^

/
.
/
~ ~ , t/-i
*V*4rn fft*f,w T* f", *

que Dia-pente

TOV

differt a primi-

ils (g) cJbTpa

tus pofito, idem cum eo qui inde

differt Dia-pafon & dia-pente.
Et fimiliter in aliis. Adeoque,
qui quidem, citra Dia-paon, di-

$\& maui <*.$ tvs xfV

TR T'
, *w naufrn**\ <
,

x,
, i
Tf 7 W^*"^ ^ >V m

ftare faciunt extremos Tonos ;

haud in integrum reftituunt

wtv* yo^i- - tbs 'Og^i?.

(g) m <f \1^*</'7]5 n * St* -

concentum; fed femper extra

eos reperietur aliquis, qui erit
diffimilis omnibus ante pofitis.
Qui autem, ultra Dia-paion, fu-

^ t&V oW *
,
,
*
,
,
,Q
TT
t*s awrvs ynofwo* ms -

pergrediuntur ; eos qui inde Iongins diftant quam Dia-paion,

redundanter upponunt; ut qui

? tvte', / Si tcaocSi,
^
; in, ktvov&i t5
^
A-

imper iidem iunt cum ante

umptis: Nimirum , qui L ia-pafon diftat , idem cum primum
pofito : quique, ab eo qui Dia-pafon diftat , diftant aequaliter
ii*
/ Pro
hoc eft^, quod in codicibus omnibus habetur, reftituo
uTcv h. c. h- & aliquotiesi ienu poftulante. ^ Sic in ABCKj led, in GL
, codera fenu. ft ABGI. , . ii.qnod mineo. Malim>. *_/B.
i w w/Ai. i AB. >t- GL ', e AB. W. < CK. deett rh
wt r
^GI.

Cap. 8.

H AR M N I R U M

LIB.

II

127

ix. -, vois oTjy 'fjrtm.

aLm, ToJ xps. O AoW m,
ri ^ /
/ 7 . ~
i
( ^
IX nt<X.<JUl
~ ISfO,
^, 9/ to/oi
p
^ctp^f Six . )B

iidem cum il lis qui qualiter (ad

eafdem partes; diftaut a primum pofito. Haud rete iffitur &
-- racmnt,qui,
-
_
T ad
J Diami
non nui
pafon procedentes, Tonis connumerant earn qui Dia-pafon

mimons tbT s&q*

<a V . -
ai
co? /*, ep vos* c*c>i
6*1
r7tKw4m. CLs n Svgcjas i <wtd~s
-^^ 4^ --//'
V otpvuy
> \ ,(
\i ot)7oi
/ //
*
~
vy, as
. /0 I* . 7
^VI/
i y^GeA'
i-ffa tei&ptta\hs avto ,QnT^f s&&x.{fia>v,
as ?ra.roy c -4 %*-Wgs, fi i_

/ "Y
~ X <*r
V /
rais Aotto^ tfrs ep* y xvxAojpy.

d|ftat a P/imum pofito : Idem enim hi facer videbuntur, atque

11 expofitum termmum trau
fcendunt : nifi quod hi quidem
in uno, iUi vero in pluribus tranfgrediantur. Ut in ipfos mrito
retorqueatur
, ab
_ ^
j eis
qui
exceffus

arguuntur, quod pfi pnncipium

& caufam praebuerint fie excedendi.
Quippe fi femel fumatur
Tonus aliquis, cui ante pofitorum
aliquis idem fit, ( ut, qui Dia-paon d,ftat a pnmum pofito, ) quid
prohiber (inquiant; quin&ad-

Kxj 7/>, 1 yc>j $ 'tfA.'H t

opy Tocf i -srcurJ fiiiu^ fi ci
*f bw&ir M ^
W
' ,
, , ,
ni i
Aejer^ ^
'ZSiyjtpfaTBy ^ "jre ^r ~

jiciantur qui fimiliter ie habent

ad reliquos deinceps confequentes ? QiL^tiam, quod non oPorteat numero Terminorum
ipfms Dia-paon, cenieri Poteftates fed , Rationum numero

T&itx/HM $Sr Tl ^ ^vx

'
P
cl.'
,
Q/,-., ,
t ^ xum p9o>fav 0.

componentium; liquidiffimum habemus exemplum, a Specierum numero quas plo continentur : Has enim feptem dunta-

y'<Ai T 71 t >m xat eTe, omnino omnes upponi- ySxp-jm-rv, pepe ^ 'fri /- mus cum tarnen qui ipfas efficiV .
p, /
/
^

unt Soni fint odto : Et nemo eft

'
,%- T . quidixenc, Dta-pafen quod fit a
7od-'OoTV &
i* cam*,
graviffimo ( verbi gratiaj in
grave fumptum, aliam Speciem ( ipfius Dia-pafon ) facer , quam
primum & ad eafdem partes ) ab acutifimo fumptum s Eo quod
( univer/> GI. ff. q . *./, nempe i pro ( ut faepc) perperara pofito.
w7. / GI. rf. r C. 7. CK. ipo?v. : Gl. i?. ^ AB. j*>.lyKr.
^/. a Q. a-rd. Gl. /?)-, reliqui omnes ^o'f~;. f AB. "'. AB.

r AB.
z. Gl.
Cap. p

12*

CLATJDII PTOLEM2EI

( univerfim ) quodcunque demum fit, quod eodem modo ab

utrovis terminorum ipfius Diapaion principium fumat, eandem coaficit potetatem.

df^eofrq Auaw.

CAP. IX.

Quod feptem

duntaxat Tonos

fipponi oporteat;quot nimirum

/ Species ipfius Dia-pafon,

Cap.9.

e|vmrv $* , x-a^oAv, inouZ

g
^
y 3Mro'^ ?

~ ^*
r /

***?\ * ft* *
.

o-n /uW? ?

* -raws \jznm-

w <& ? * ---afv iW
Av?.

EO igitur nos deduxit oratio,

utfonorumnumerumconlderemus. Commodum utique

1 _
ruent, eos totidem facer, quot
funt ipfius Dia-paon fpecies;
Quippe & hx totidem funt, quot
duarumfiraul prirnarum Confonantiarum ; fecundum uarum
cujufque Rationum exigentiam

| .WnyeL-yi ' /*? \y>s et's

AS)- -tai ouuijfy.
.,.<*./
~
is.

KAJs ib t>( "rais iix &

*
,
,
>
~
* owtous
< '6$i x, toL aiwajufonfai
^ <&. xAyfr
*
,
~
*

^"f1 e*w^'

fumptae : ( Nimirum, tres in Diatejfaron, & quatuor in Dia-pente ;

quot funt iffarum rationes
qutdem tales utrobtque, pro quo}m Genere, quales cujufque ene-

pais t zrAew t eAs^s !>|^< oW^pT. Ka^'-s ota/

#Aw ^ ^ '
^
.
, ,
,
~ . x
/
*, * Ticuap,

natura poflulat -, ) quarum neque plures, neque pauciores, natura patitur fupponi. Quemadmodum igitur , fiquis voluerit
n plures partes divifiones fa-

t 7?"5' $ v ^* -/^ ,
* vjgo>(s' $ raAiv * c#

; ' $ ? ^
w ,P
,
,
,
,
^*0'
"^wuwr t^os

cere , puta, ipfius Dia-teflaron, c*iWr<f| , $ <pqvaquam tres; aut ane, totidem,
ed exceflibus quomodolibet umptis; aut etiam, determinate
quidem, ed aliis ab eis quoe fecundum congruara rationem
(pro quaque genere) umantur: reclamabit tatim tum rationis,
0

Cap. 9. AB.conjunftim, htvyjmif 3 & huw^htut.

* GI.

9.
HARMONICORUM LIB. II.
9
w Ovia tdT ! T$f ix <- natura, tum Experientia : Simic<& t&iiyofwioo; wot*, mJvs oi/?~ / i ~
_

> \
\,
7 J Z
,
ne te u\wpo(fe, ws ote

liter, fi qui tonos in Dia-pafon

contentos, qui confonantiarum
naturam confequuntur , origi
nemque illarum gratia fortiti

T&avwHofo avju<paws tejuCauy i*-

funt, ( nimirum ut integra eti-

a^?, Am T tU tbJ /2 **p (C

i

cl i , A
,
,
,
c
,
/
cxat varan ^^,

am Syftemata confonas habeant

differentias, ) aut plures luppoluerint
quam feptem
( quot
funt
ipfius Dia.pafOI1}
tum
Species,

V /'.

d /wkT e^voi ei-

tum Rationes; ) aut aequales o-

v\h Trfyuw -, (JL- -dw ti

,
ir
'/

mnium inter fe exceffus ; non

erit eis concedendum: Quoniam

,
, ,
, r ~
* ^<*

ne quidem probabilem habent

quam affignent caufam ; five

x.&'&tefiGpotJ.w [dm *,

quod omnium incrementa int

<\ S **xs
*
/.
'
h
'
V
^t
,
, , ,/
vnwV'", S T *6<9^v op^ovToH
T Tovav, f ^ i*

f4ualia 4uod > in Harmonia,

ingratum eile, omnino deprehenditurJ five quod Tonici fint
^ veroi gratia; eorum inter fe excefusomnes, autetiamHemito-

^5@-. Ti /^> ujAitff.

\
~
p
/
^" ,
, .
;
, ,
fV, xstT ;t^,
xjb*,

niai autDiefes; (ex quorum Suppolitione determinant illi Tonorum numerum, pro eorundem,
Dia-pafon conftituentium, mul-

^ .5 . '^^', 8 ^ty
-rois ^ *, 8 w ? ^ SW
'
h it
'\1"
i '
^ m^v;k 0^> ui-

titudine : J Ecquid enim eft, cur

maSis hos,fw //o/,exceiTus facerent? cum ( fecundum ipbs )
Confonantia hoS) & mos, &

Toi? Agy^ 071

(ityfyx

plures alios poffit admitterejtum

7P)pTio7xya)5 1 i6t|f^ Six -mvcS),

x^yo
moTtopelccs- ^tv-t
< 1 /

, p
^M^tMM^foei^ o4m
m Si of ^. exy to&us

in Generibus, tum in Diftantiis

ordinandis. eque enim eft
quod dicant, Qupd quidera
agnitudo, pTum Dia-pafon,
exade dividat
illa vero, non

exate : aut, hxc in membra (fortej numero paria j illa vero, in im_

paria:
b Gl.
fed rctincndum w (cum reliquis ) propter ^^ quod lo
quitur, . >&1, AB. ? Ttitlmt. d Codices omnes habent 1" dsjunim, ( ut & alibi aliquando aliqui,) fed receptum feribendi modum equor.
e AB. ni-Ti.v TbftC mt-i t, fed & (pro varia letione) ru-mn . / Gl. T) - t". ^ ABC. i^k, bis ; fed fenfus poftulat tV, h. e. k h> non 19 *v. b
$ AB.
tw$-. ^ GL dect, T/cwpa t * *?/, j . m AB. J4', bi.
R
AB.

I3o

CLAUDII

paria : Quin imo ft Tonus Dia-

PTOLEMJEI
" typ?

Cap.9.

moi, $ ifutinai

pafon in fex dividat partes <- US /W5(gl , X, 70 y.TovH 77oy ei

quales ; & Hemitonium, in duo
7 eis e'xoox
decimo & toni Triens, in oto$ ^ s $ TVTy ? (70dccim ; & Quadrans , in vi^ e;^ T Q^tpo^i. Tnra </,
ginti quatuor : etiam fie, nul
lum horum habet difierentiam ei7n Tis, tyJ Toici imperceptibilem. Quofnam i- if>o%is ! fjum tls '7 twoi Aogitur, ( dicat quis, ) ftatuendum
yvs < i* ,/*, uaui
eft, hos efle feptem Tonorum
inter fe exceiTusr' cum eque 70, tffxiyt 'ft 70 Tnloi
in feptem aequales rationes di- "V^sreTi^cTX/ <zaj<m.{- Tot r\jsn
vidatur Dia-pafon ; eque, fi in
insequales, facile fit di&u, Quas
<71 tfn/iV, pmov TVTII, tV-&earum oporteat fupponi. Eas,
dicendum, quse ex primis con- /^ <e * lx Twapay, ci fonantiis , per juftam confecuti- 705 , p KstTS^t wapot/wonem, comperiantur: Nimirum,quae, inutramque partem, ha<?5 4 0,1 cnWl^tfWlf J
bentur ex continua additione
ipfius Dia-teffaron, intra Dia- ' n S* 1 mos #cyTtp(^
pafon ; quae eadem eft cum continua additione Dia-pente, ad oppofitas partes fumpta. (Quodfufius explicatur capitefequente.) Quippe.qui
<f>%fy&t
Acutum.
s

4
es
Tr@\
3

Tonus.

a
il ^

ri:
'4

Sept/.

GrAve-

AB. -. Gl.*, ABGI.tT, CK.

malimx} ? ( propter <rtwtatrt,
quod raox equitur in omnibus codicibus,^ vel potius
i* ww7i --ruwse/w.
q . 7 fr*. Gl. m.
/ Gl.

Cap.io.

HARMONICORUM

LIB. II.

131

qfaytffr, t$ ft* % Qfuehv -

fonus eft , aliquo gravior Dia-

7,
x,0

^
eg-np^,

iono ad ltem
grave qui
pohto,acutior
eft, aliquo Diaacu-

i$ ft* ? tdJ fiotpuiov a.vT$w

tior Dia-teflaron ; idem eft, ejuf-

<ro e5n'e$v >| jS^v-np-.

r ~ t / >, ^ * ~d_
'
,
, ,
~

,
01, ** , *^#, *aewi Si

dem Uniono ad acutum pofito, gravior Dia-pente. Oportet autem , ( uon hic olummodo, fed ubique, ; anteceder, at-

jo'zrc'n<)-ecC td wpav* 7^/ /-

que ante fupponi, Unifona Con-

ft*
^ nwa-pav
'

ctim, -m, Si ovjuoiA r$f 1/\<&> onis, & Confona Concinnis: A

\ ~
'
.), '
a~ deoque, ex Tonis, eos oportet
-,
P

primum lumere, qui iunt Confo7&&<< vpm* i-, fei lu* ni . deinde, eos qui illorum ina^o^i tvuatsfuMs , 7n>7oi' ter fe exceflu inveniuntur, quamits loi Sen s y u , ei 6$ lefcunque demum fuerint: Quip'

y~
i
ft
,
/
.
\ - '
i
-xwjtmi rU /!,$* it5
|5 <^\$ ftaipiyv'^ x av/uoi-

pe cum non tarn gratam faciat

mutationem , qui eft jn proximum Tonum tranfitus , quam
qui in eos qui differunt per pri

i [aj.

mas confona ntias.

"
/.

CAP. X.

n&fc iyvfs i&iMmZ r$f TBiav

\$>%.

Quomodo rite fumantur

rtm dlftHUtUt.

!< 1 ' / / x.7 7iv

T identur autem illi qui ad

vfohjcins, ft* i t t&ionk

V Oto Tonos procefierunt,
**&, * 01- (Papier unum uperflue fepte/
n X *
,^
nis connumeratum, ) m propnos
*W\J&wymmii fo- iHorum exceffus utcunqSe inCl7(4 y )
KbL.
&th9

' '^-

difie j non autem debita conf-

yb tvU -rii "ZU Si

deratione. Simpliciter enim tres,

omnium antiquismos, fuppofuerunt ; Dorium, & Phrygium, &
Lydi-

J GI. deeft ii. t . ' R, AB. A'jir, Gl. A'Rir, quod retineo.
* Gl. tAf.
Cap. io. 4 Gl. *.
R 2

n AB. w.
*Sic

131

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.io.

Lydium , dittos ; ( denominati-

A^tsv , /^ < m

one a gentibus fumpta. undc

ceperunt onginem ; aut prout
quis ahter caufara affignaverit;)

^. $,
, ,
,

, _
,
tas **
-

Tono a fe invicem diffrentes,quapropter & iEquitonos nominarunt. Indeque primara fecerunt Mutationem, Conlonam ;
a trium graviffimo , qui Dorius
eft, excejpi Dia-teflaron in acu-

, 4jarcfcV<W $
tStb imnwstwnt infufamr Ato
>
_ ' f
/ ^
'
, , _
,

?avov> ^
*cA
d Sbeiv, * ix -nwapay

tum : 'quem tonum Mixolydi-

e vfamyipvaami - Mi-

um vocarunt, propter ejus ad

Lydium propinquitatem ; quoniam non, ab eo, toto tono differt; fed (Limmate, feu) ea Diatefaron parte qua; reliqua eft
poil ditonum , quod eft a Dono ad Lydium. Deinde, quoniam Dia-teffaron infra hunc
iitus erat Dorius : quo item re-

^
'

^ ^

,
,
'
, ^ ^
^"4 ^
\z&o%lw, *
f g ^'^ V Six lumpai
^
^ f g^ ^ ^ ^
V
^
, _
** Ei.,mphK#
h ^ 1
ix -

liquis fubjeti habeantur, Diatefaron itidem eraviores; eum

r t_ T j- r
T -,
ilqui fub Lydio foret, Hypolydium nominabant ; qui fub Phry-

^(^- *
<
pr.
<r \ N \
r

'Osr&bxAaoj ($ dix nc\rxpay /sxu,

- ,
,

, , 7
^P*5* P ^ Aylov **

gio , Hypophrygium j qui fub

Dorio, Hypodorium; cui tono
qui foret, in acutum Dia-pafon,
eundem cum po exiftentemj
appellabant^excontingentUHy-

^ /<
<t
^, - (>
~
. * /
\
~ , ,
J
4r , ,
7rarav ^v tW 5 ou, ewre

permixolydium , ut qui fuper

Mixolydi'um fumptus eiTet. ('Voeulm Hypo perperam adhibentes , ad indicandam partem

eint, 1 &$ony>f&<rJp T^^oAo^0Vj ^r

^^-, < ( *
y . /(.
>
/
e
r ,
^
,
^
, ' ,
r\jO'o m 5C/x^pfl<TO,afyoi j crp35 to

67
Sic AB, f quos fequor, ) ied CGI. inverfo ordine, w
y**. f *
1, Cr 19. Gl. pco'opTtf. / . 19.
Gl. ^tdVk. AGI. . . W"
7w. ^_ AB. tVk , . r
. / . fj^ew. m Abufos, dicit, feu perperam ti
los, his vocibus; quoniam, antiquioribus , Grave ceniebatur in luromo ( &
Acutum in imo ) unde Hjpaton tetrachordum , erat omnium graviffimum ; Hjpatt chorda, graviffima tetrachordi: fed, nte haec nomina Tonis impofita , in
contrarium fenfum ulurpari cperant ( prout. etiamnum folent uurpari ) mfer'm Pro gravi , & fuperius pro acuto.
M Gl.

Cap. io.
HARMONICORUMLIB.il.
13
fti xfjn^ Alfar $ ti mp, qu eft in Grave : Hyper vero,
\ i \ _j \ >;
1 ' '
ad earn in Acutum.) Eftque
WP9 TW) XI (-. Kaq>Q> X

j
.'
,
> qp/>
/
'
V
conlequcncer ad primos llos;
xstT tw rW^c* *3eeAv9w, Hypodorii item exceflus adHy<\1<^ 7iuAiv - -v^s^pu^ov
\#%1 - 9 ^/e 1^,* rtfcfor ttv tarif
ai ./

^
o?
<^oy, tbJ ^-,

pophrygium ( ai Dorii ad PhryTonus: & fimiliter HyPopbryg ad Hypolydium: hu

)us autem ad Donum , Limma j
j quod ipfi volunt effe Hemito-

< 7n>i6v
O oA , as
n <./, ^br 7^/ /*t*Ac ^Q
j _/ _
/ jo
,

,
\ #
,
rv-rn e^*. Akfflww^j,

nium. ) Verum ( uti diximus J

non oportuit, a Concinnis, defumi Confona : fed contra, ab his,
ilia. ('Quomam Confona, &fumptu funt faciliora, & magis prin

ts ?^ '^Y ^^' -aros

0 mv&, *r<ys t / fi . / < * /
i
,
,
'
f
oroowo*^t T^P u ovTiwt

cipalia; tum ad alia omnia, tum

ad Mutationes faciendas. ) Quod
quidem fie rite fiat : nimirumyS\t
prxmiuo acution Tono, ut :
fumamus> primo, qui huic fit

-aro^svTi, i T a* T&Goijmeji q -w {g rTVT<a ft* rompe 'f S

Dia-teiTaron in Grave ; ut : aliumq;qui hoc adhuc fit gravior

/
' X H"~ j . i "
,u<.
7,v V

,
t , ,
t) ft* fafu-nw , o* tos

Dia-teiTaron , / intra Dia-pafon

indem futurum i ; ut : Deinde . quoniamj qui huic foret

"^? ft* i\<&avpoi, s

y7 . , rvru ft* w~J , >nij
'
o'^c_'
7 N i
~ y , . '
r
te
4(, ioT,^*^dv^

Dia-teiTaron in grave , excedit

ipfum Dia-pafon ; iumpto, qui
ttt illi quipollens j nimirum ,
qui fit , pfo C, acutior Dia-pente ; ut D: ponamus itidem , qui

. mSy TV7S9I ^ QQjTi^ -roi y

fit, hoc ipio, gravior Dia-teia-

4 ft* , teCo'vJ, (gi JTT ron; ut E: iterumque, pro eo

* i i- '
c^t4 ( qui fit Dia-teiTaron gravior
,
7^ ./
quam E' (quomam hic extwo-*pi tnAia, s t X, tTi, cedit
Dia-pafon,) conftituay7T ( 7D(T cifvrifV

ft* tos-

mus ,

ipfo E ,

acutiorem Dia-

py to 6 , fta 70 X) 70 \1^'7-?< toS ft* , -^ciiaj^i* ^^ ST

pente
Gl. 0*<. GIC. '/f, non male ; fed praeero. /> Gl. V, eque hoc
male ; fed reliqui omnes . q A. inerit
quod reliquis abeft, etiam ipfi B.
unde A. decriptum puto, r AB. rn rJ
-^ fiafnf, eodem fenfu. f GI.
M . fair*, t GI. deeft inV ? * mor itJjai^y. . 7. * Gl. deeft b1
7 afafoy. . deeft 7V. z. Gl. ?*?*, . -;3 eodem fenfu omnia.

R 3
< Gl.

134
pente; ut F:
Dia-teflaron
mus,utG.
ptis: propter

CLAUDII PTOLEMiEI
Cap.io.
atque, hociterum, $ Sxa -mrt^r
vir* A
graviorem pona- ^ * ^rt^ ^ h rtoriHisenim ita ium / 0
_/
e / ,
continuara primae Pav
* < r
*

confonantiae , Dia-teflaron, in
grave ablationem ; qua; eadem
eft / ut diximus, ) cum Dia-te in acutum acceffione ; hinc
omnino fequitur, Exceflus ipforum CE, &GE, item BD, &
DF, tnicos exiftere ; fed GB ,
& FA , Limma ( quod dicitur )
contmentes. Quoniam enim upponitur, D tonus , Dia-teflaron
acutior quam ,- & Dia-pente
acuttor quam ; exceTus ipforum CE, tonus erit Similiter *
quia F, quam G, eft Dia-teTaron acutior; &, quam E, Diapente; tonus item erit, exceflus ipforum EG. Iterumque
quoniam eft ditono gravior
quam G; &, Dia-teflaron, quam
; iporum BG exceflus, Limma continebit. Denique; cum
Dia-teflaron diffrant tum ,
tura DE, tum FG, tum AB ;
adeoque asquahs exiftat exceffus , ipfi DB; & EG, ipfi
FD ; & BG , ipfi AF : tonicus
erit uterque, BD & FD ; lim vero, AF
Quin fi alium
lumamus qui Dia-pafon differat five a C; five ab A: patet
& hujus itidem a proximo excefium fore tonicum ; ( nempe, Ole
e , , difiabit tono : )

4 Gl. Wm ' '.

*. / Gl. t.

CGI. deeft W.

Mt^evev ^ "tto / * SU
i?ajpy, t^^TV aufitpciiv , cuvt^s
,q g ^
fa$
5

ft < . , ~ .
>
\ *
Me
^* ^ ^ 5
o& *s%^neit nws %AxaM$na{,
^ 3^ y e, b 3^ , * 3^
^ /7 ^sW, * '

, ? ^

& T *C' * *' * ^

H*w \/1(& &. E-W*
/-' 5$~ & $t %Uf>
5 ^
%
J , jp/
e' ^ ^.'J^^L*:
/* -jr^f V f W
$ci '^v 5up- , ? <N
^ ft
^

c ,
, 7 '
"
^ e, Z 7**
noj- i 7^/3 \!so;p i&tZi
^ $
^, h
,
. ,
, a ,
T3"^
v>&
$
& * ^ _* "
i^ogii i'<rZu/ ' ,
~- T~^^, ^^?
~ *
' , t
*v
? ef* * ^&>
#
C^* ^ ^ ^* 5 a.
. * ^'^ <f ~
~ * ~ ~~
/
/ j M,

. tr fjf.

Gl. >T w'ry.

* AB. % ag ABC.

Cap.io:

HARMONIC ORUM

tp 75 ^ T il* . Kot]

^ T Au'lov <f "

<g)

Ji /3, b'exov <f n, rsir

>fol"

y, K'ni'T' ^' 5

^ t ,
0*7^* <df?.

7roo5

LIB. .

13

quod AC, bis Dia-teflaron facientes, tono deficiunt a Dia-pabn. Eritque A, in tono MixoIy dio; F, in Lydio; D, inPhrygio j B, in Drio ; G, in Hypolydio ; E, in Hypophrygio j & C,
in Hypodorio. Ut & ratione reperiantur, iidem qui erant utcunque traditione accepti, eorundem inter fe Exceflus.
CAP.

Acutum.
Hypermixolydius
7'r@*

tonus
A Mixolydius
limma
F Lydius
tonus
D Phrygius
tonus

>''*

Dorius
xa.

limma

mQr

tonus

G ' Hypolydius
E Hypophrygius
tonus
Hypodorius
Grave

g ABC. tonus hie in fchemate non adferibitur, ( ut qui fit, cum >, in Dia-pafon Unifono j adeoque ab po non diverfus ; ) fed in GI. adferiptus eft ( led
colore rubro, cum reliquifint nigro icripti : ) & in textu Ptolemaei memoratur ; ( non quidem ut alius, fed ut cum > coincidens ; ) tono differens ab : ficut,
qui ab * diftert Dia-paon ( adeoque cum eo coincidat ) tono differet a y.

CLAUDII

PTOLEM2EI

Cap.ii.

CAP. XI.
Quodnon oportet per Hemito-

O-n i

vd' *jMTnorio&v!lb ts

nium augere Tonos,

PAtet autem porro * ( Tonis
hice a nobis pofitisj Illius
quae eft ( in fmgulis ) poteftate
Meie, proprium ab quern eflefyflematis Dia-pafon fonumi quip-

HAov 1 -,
tviwv ju -tto^9^v
7^/ -nW, *9'
,/
~ ft , , >
>/.'
/
'

C/r ^
\
V6J 5 ^x ,r*7av <t>T>'yW ^* s

pe quod idem fit horum ( tono-

ov&Qfw el-rfyf x) 7^/

ras, ) atque Specierum ( ipfius

Dia-pafon ) numerus. Si ieitur
J ri...
n'
r

i
delumatur
Dia-pafon
, m
Iocis
quafi mediis perfei Syftematis

^Cuofiitv v l< ntwn *s*

*/
p
. /
/
^
turao

Trees, Tod tAV , ovjf/^TUtf-'

TT,_T
f
> T5
< %<j

fitum-y nimirum , qui funt ab ea

qua eft ( pofitione; Hypate Me-

v-mrHs'&n lUviirdw Se^uy^ar 7,

^
^1fl.

ion , ad Neten diezeugmenon

, fcilicet, quod deletStetur

/
/ v ,
, <y

^^Hi^w

vox , circa

f*

medias potiffimum

Eit

^tAia /AaSta- )*

melodas , verfari atque occupa- * /> ckavv< ,

S ts
ri i raro ad extremas excurrens; ^ g '
oy
j^Wpropter moleftiam nimirum &
>/
, ;>
/
<
r
coaionem quam habet ea quae nas
""7 J *
eft ultra mediocrem five remif- W*^ /
i"> W/uv, elio five intenfiojj Mixolydii (poteftate ) Mefe, loco accommodabitur Paranetes diezeugme-

/^ $ $ /arfeyLiimi
&* tv- S <oef

Cap.ii. a Gl.
. fQr. Nempc hoc vuk : Dia-pafon illud expofirum ,
ab Hypate meon, ad Neten diezeugmenon ; hoc eft, ( in Mufica hodierna ) ab
la mi ad e la mi; his vocibus (poft primam) cani, in Tono Mixolydio, faful Ufa
fol la mi ; quae eft prima fpecies Dia-pafon, habens mi (eu tonum diazeu&il-r
.
cum ) in loco precedente, eu acutiffimo : His
"7 ..^1^ in Lydio, fol la fa fol la mi fa ; quae eft fpecies

fecunda
/ .
1CIUI1U.4 Dia-pafon,
uia-^KXH'llt habens
naw.-io mt
in
... loco fecundo

V
~
ab acutiffimo : in Phrygio, la fa foi la mi fa fol:
'
ln Dorio , fa fol la mi fa fol la : In Hypolydio , fol la mi fa fol la fa ; In Hypophrygio , la mi fa fol la fa fol : In Hypodorio, mi fa fol U fa fol la ; qu funt tertia, quarta, quinta, fexta, & ieptima fpe
cies

HARMONICORUM

Cap.ii.

NTw -i&Cobalar.

LIB. H.

137

Nete hyperbolaeon.
paranete hyperbolaeon.
trite hyperbolaeon.
nete diezeugmenon.

Jh&>w.

paranete dteeugmenon.^^,. ^

/7 iv^ouynitor.

trite diezeugmenon.

fuoXv/V'* (tin.
* lydii mei.
paramefe.
phrygii meie.
ffu) nit*.
meie.

(Un.

Dorii mei.
Sud* (Un.
lichanos mefon.

tj-^tuf (Uaar.

hypolydii meie.
XBtKuJ^H (Un.
parypate mefon.
hypophr. mei.
'* fin,

~
hypate mefon.

fUmr.

hypodor. mefe.
im/bfi* (Un.
lichanos hypaton.
parypate hypaton.
hypate hypaton.
proflambanomenos.
His Tonit refpondet, in hodierna Muca, variata CUvium fignatura ; bec moio.
^

r^
S*

-H
"D
"35

>._ E
2

II

.81*

U
i s.

EnCL

-
.

6
2

Bfl

-

M
>.
-.
.
.

ti
.

Nota (ad banc & fequentes tabulas ) quod, Mefe pofitione ( Ptolemaeo, ) eft
fnoftrisj 4U mi re; & Paramefe pofitione, eft, bfab mi: ied, Pramele poteftate,eft ea chorda (hispropior ) qua (pro varia clavium fignatura) canitur
voxm; & Meie poteftate, qua canitur re: Qusequeab hisutrinque diftantDiapafon , ( quibus itidem canuntur re & mi alters, ) iunt, poteftate, Proflamba
nomenos , & Hypate hypaton ; quibus altera diazeuxis ( feu tonus disjuuftirus)
continctur. Undc, de intermediis, conforme fiat judicium.
S
non

138

CLAUDII

PTOLEMiEI

non, (Penultim* disjunarum-,)

ut tonus ille, in Dia- expolito, Pnraam laciat lpeciem
Dia-: Lydii vero Mefe ,
loco Trites diezeugraenon, (T?r-

Cap.ii.

</\(G)-, ci- > <b&zitwa , mn

d gr ^
H ^'wliv, 5
,

,
Vfi
,
* *
&/ ,
S Av-t&v

H i^ppt;-

disjunarum ; ) pro fpecie

Secunda : Phrygii vero, loco Paramelesi lecundurn lpeciem Tertiam : Dorii vero , Meies loco ;

>y, t ' o^tuow , *7* 5

^
gr
5 ^
,

^ ,
, ,
** * <"*
jimpiB ^

fpeciem Dia-pafon Quarta m fa-

<|^ 5 $\ > H ? -

ciens, qu& media eft: Hypolydii vero, loco Lichani melon;

iecundum Quintam lpeciem:Hypophrygii, loco Parypates me-

^', -aS <? <^5 i^/> iJ

Y
,
,

,
*

Ion ; pro fpecie Sexta : Hypo-

tray,

dorii denique, loco Hypates mefon i fpeciem exhibeiis Septimam. Eo nimirum fane, ut polfint, inlyftemate, foni quidam

-nJ ^Lzsoctapfv , -tys r$f

^
^6^^.
,

?
/
a* 75
* ^

Immoti permanere qui, in To-

* \< tp^ryvs , o#

norum mutationibus, vocis magnitudinem confervent -, quippe

cum non poffint, in divers Tonis , poteftates omnes, in ipfo-

r^s^ftmm /^/? , <&<pv/

^
, /~. o
~ N\ ^
*
f
puiHmlt ti ci a^popois tvwis o/xoU

Vtov uA@" H

oui Stvu/uis, ims T$f awrfyf tfyfai 0>15 'bia^ai.

e ^ <T 7^/
,

cies Dia-palon ; habentes mi , in loco tertio, quarto, quinto, fexto, & eptimo,
ab acutifimo : Quae omnia, in Mufica noftra, Mollis & Duri notis , varie pofitis,
indicantur ; ut mox cccmus.
A Sic CK. fed in ABGI. deeft r. e Modi feu Toni, per Hemitonia progre
dientes, ( quos hie refpicere videtur Ptolemaeus, ) reeenfentur ( a Meibomio ad
Alypium) numero quindecim, Hypodorius , Hypoiaftius, Hypophrygius,Hypoaeolius, Hypolydius , Dorius, Iaftius, Phrygius , jEolius , Lydius, Hyperdorius ( qui & Mixolydius, ) Hyperiaftius, Hyperphrygius, ( qui & Hypermixolydius,) Hyperaeolius, & Hyperlydius. Ex quibus, omnium gravillimus ponitur Hypodorius; eodem Hypoiaftius eft acutior Hemitonio ; atque hoc acutior,
hypophrygius, adhuc Hemitonio; adeoque tono integro acutior quam Hypodo
rius; hujulque Proflambanomenos, in Hypodorii Hypate hypaton; Reliqui
continue, Hemitonio quilibet acutior quam eftproxime praecedens. Ubi (ut
videreeft) Ptolemi modis qui Tono diftant, interponimr alius ; (non autcmcis qui diftant Limmate;) aiique porro continuantur : Quos omnes fic interpofitos, arguit Ptolemaeus, fuperfluos efie & non fuis diverfosl puta. Hypcrmixolydium non alium elfe ab Hypodorio; & Hypoiaftium (quem vocatille
graviorem Hypophrygium) coincidere vel cum (altero) Hypophrygio , vel
um Hypodorio. Et de reliquis iimiliter.
/AB.

Cap.i.

HARMONICORUM

LIB. II.

Tovay, /o^ji tvS, 71!1(*

vmrni o* s jmiSwm e-

rum Sonorum locos incidere.

Si autem, praeter hos, Toniplu-

" /"4
, 4
ewj , Sbo -reva tsa* tos

<p>/yow

unt, qui eorum exceflus per Hemitonia adaugent : ; necefie e-

ttcu nanas t<pcup(w as f ote

4 /, f reis

rit , ut, quae funt duorum Tonomm Meie uniusSoni loco con-

/i^w - ^ WIM -nva -ried

Tonorum inter fe commutatio-

&,fX*s , <^$|<2) fco, pysWoy,

/
. P
~ ,
>
Cpe aTv,~ 1 Sivu&uu
Ifr
777/ turns,
- / cuvt
a/J/twis ry
-rfw ftw /? w-

nibus , nullam retinentia communem quae ante fuerat tenfionem, ad quam exieatur quod
3
. Quippecum

^
vocis* proprium
eft.
Hypodorii ( verbi gratia ) qua;

mcry* ' 7bJ uTntyvyM T /

eft ( poteftate )

u oLfuTb^i vTwpfvywi, h icctf -

rypatemefon (Uli qua ejf Medi-

> ime$iy, hnoi ? ywluu,

j \ ' '_f * j_ 'j :

, ^.
,
*%,
, , it

arum fuprernte prxima : ) oportebit Tonum qui his fumatur intermedius, (vior,abillis didus, quoabacu-

Meie ,

conjun-

|7tp@^ tJ7co(ppy(r'. Ou CTv/Coej-

tiori illo diftinguatur ; ) habere

wit-', i<W&w s fotos fjufyttfu^> &j k< *>9>f A* *' ,

<A ; '
7BVV5- **J
m-

Mefen uam, vel in Hypate, ut

Hypodorius ,- vel in Parypate,ut
Hypophrygmsacutior.Qupdquia
contingit : quando inter fe com

idas %Lteodus t/mmic/r $ mutamus tonos illos, hujufmodi

* ?
to'kw, Jb'va^y communem habentes fonum ;
" j _ ' _ * i '
movebitur quidem hic communis
>/
~ /
o' r- v3
vel ntenius vel remiflus
cjy 04 -rW XsiTray ?>9o}fry - Hemitonio : cum vero [onus hic
mal 4 ^tea\s' tiwji. tbJ /, communis in tonorum utroq,- eandem Iiabeat poteltatem, nimirum Mefes ; hanc conequentur cxterorum onorum intenfiones
aut remiffiones; (quo eafdem conlervent ad Mefen rationes,
quas
/ AB. . g Gl.J\\
. I C. Tfcf.

b AB.deeft r*t wm.

i C. deeft i.

k. . xwr jALp
m Gl.

i4e

CLAUDII

PTOLEMiEI

..

quas ante mutationem habe- %t ftsjs ilw /mow Xojju,

enot
bant, lecundum utriufque Toni ~ ^ 4 ^^ W <) xo.viv
commune eenus: ) ut Tonus hie,
,
,
op, ,
ab eo qui ante fuit, non alius W'^'^, **.
fpecie cenfendus fit j fed vel -

*? 2s ti pnJ\ e-ngjv

podorius iterum, vel idem Hypo-

l<flu

-revov

<rae?-

! Gl. T.
'. <( Toy-.
Omnt.
IS*

Nt /m
^ TfZtihaav
*aT
rer* itfrCbhaiotr

* 1

vir tiCfjyf&tiesf

23i 8'
rer* SiiCuyi&tiett

SittMy\ticti%

1 '

in
f/wn
fj^e/of /Maar
9'
~<rafuTT4 [tsar

VAfVTttT [Ltrw
* pinti

im

tth f<w

M/Atit ItiAtW
4HtfuirTK v-miv
X
vr&T mffft

-ra rn
> 7r@'.
<afxantAitfoQf

a'f.

Codices MSS. in Tonorum horura tabellis, nonnunquam habent * tW.w nonnunquam ( eodem fenfu ) '. Ego ^^, in omnibus retineo :
& 'quidern ( Faltern in hoc primo ) fubjungo voces ta, pira, AtiuyJfim, &
#S*ur quibus inter fe diftinguuntur hc Tetrachorda, (fed Tetrachordum
/ '

..

HARMONICORUM

LIB. It

14*

v7nheAoi <, } -td'i fJ**pt*ob 1<'&

n n
~ '
i
*\ -c\ v >u
^r^^tmm. To > euXc-

phrygius, aliquanto duntaxat aut

acutiori aut graviori voce prolatus. Quod igitur. tum rationi
Congru^m fitf tum & fufficiens,

> n campus TW vix -roan, x*~

tvtov tjTto'ri'm'in&Qro.

hos tonos feptem ftatuere ; hactenus efto dclart um.

AB. forty, bis. Videtur autem legendum, vel ifyvioTfw mit, vel oyjpanlTtfoyTiri.

I. Dorm .
Poteftates.

Pofitiones.
Nete hyperbolaeon

ftans.

. Nete hyperbolaeon
4
Paranete hyperb.

Paranete hyperb.
4

Trite hyperbolaeon

Trite hyperbolaeon -

f Tetrachordum
excellentium.

Nete diezeugmenon

. Nete diezeugmenon

Paranete diezeugm.

Paranete diezeugm.

Trite diezeugmenon

Trite diezeugm.

ftans.

> Tetrachordum
I disjunftarum.

Ii.
. Paramefe

Pramele

> Tonus.

Ii
Mefe

-Mefe

Licbanos mcfon

- LichanoS mefon
4
-Parypate mefon

Parypate melon

f Tetrachordum
mediarum.
ftans.

- Hypate mefon

Hypate mefon

ftans.
ftans.

IT
- Lychanos hypaton

Licbanos bypaton
Ii

Parypate hypaton

Parypate hypaton

Tetrachordum
j iupremarum.

lo
> Tonus.

Ii
Proflambanomenos

ftans.

Hypate hypaton

Hypate hypaton

Proflambanomenos

ftans.

34*

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap.ii .

1 1. fypolj/d'm .
Poteftates,

Poiitiones.

pate hy patn

Netc hypcrboliGon

ftans.

> Tonus.
Nete hyperb. Profl. -

Paranete hyperb.

ftans.

17
Trite hyperbolceon

Paranete hyperb.
>Tetrachordum.

I*
Trite hyperbobeon

Nete diezeugmenon
lo
Paranete diezeugm.

Nete diezeugmenon

Trite diezeugm.

Paramefe diezeugm.

ftans.

>Tetrachordura.

It
Paramefe

. Trite diezeugmenon

Meie

. Paramefe

ftans.
>. Tonus.

Mefe

bchanos mefoii

ftans

If
Lichanos mefon

Parypate mefon

>Tetrachordum.
. Parypate mefon

Hypate mefon
4.

. Hypate meibn

Lichanos bypaton

ftans.

IT
Parypate bypaton

. Lichanos hypaton
Tetrachordum.
ftans.

Hypate hypaton

Parypate hypaton

Proflambanomenos. -

Hypate hypaton

A- ' V

ruvwyXvai in hoc iyftemate, non comparet ; ut quod eft alceri fyftemati peculiare, quod dicitur , habetque tria conjun&a Tetrachorda. ) Tonorum
verb Diazeu&icorum ( iu ^%) Acutior, eft Mefe adParamcfen; GraTior, Proflambanomeno ad Hypaten bypaton.

Cap.ii.

HARMONICORUM

LIB. II.

43

O'imt.
Nt ivfCoKcdar
m

weifttyT (5e5SoWaw
1
. xA^mvi tbrtfthtien

l'tifG.vucn
h, V
prru Jhiupitetr

I
f
Jbvntten
S'iifyufpYar

I
j-TiTfet'xef).

8'
<T/^fw)jufaw

/
tne.

pin
> 7X0".

m n
%-m
per?

Tfltpt/WitTH ituv
h 9'

ITOfVTeTM [J.'<ruv

i-rdrn piren

vm
Xr^tUat Cseant

_ Arcrn f<rm

irafuvct'rn \7

1
1 6'
vafuirctrn
I
&if.

b Haec.una chorda, eft, tum Nete hyperbobeon fyftematis Gravions; tum

Proflambanomenos novi Syftematis ( in Acutum J recurrentis. Et fimiliter in
tabellis fequentibus.

>'. -.

Cap.iiJ

CLAUDII PTOLEMiEI

144

SlSptiKettW
Wf.
\t$f>C. erA*,"f.
vin ftZ<wf[iJur
b 9.
I
c/>f<itJJfW

a 9'.
pitrn
ib x'.

If.

M%ivot *
> '.

t f
.

(den

bi 9'.
.
p
15 '.
ve-a 7 \&afW

J
!j,f<'xPJ,,'

im 9'.
I

III.

Ca.ii.

'

HARMONICORUM

4/

LIB. II.

III. Hypophrygius Tonus.

Poteftates.

Pofitiones.

Parypate hypaton

Nete hyperbolaeon
Ii,

Hypate hypaton

paranete hyperb.

ftans.
> Tonus.

Nete hyp.&

trite hyperbolaeon

Profl.

ftans.

it
Paranete hyperb.

nete diezeugmenon

I
Tetrachor,

Trite hyperboheon

paranete diezeug.

Nete diezeugmenon

trite diezeugmenon

ftans.

Paranete diezeug.

pararaefe
l

Tetrachor.

raefe

Trite diezeugmenon

licbanos mefon

Parameie

ftans.
> Tonus.

parypate mefon

Meie

ftans.

I,1
hypate mefon

Lichanos mefon
It

licbanos hypaton

> Tetrachor.
Parypate mefon

lio
parypate hypaton

Hypate meion

ftans.

Ii
hypate hypaton

Lichanos hypaton
It

p roflambanomenos

> Tetrachor.
Parypate hypaton

IV. Hypo-

4<5

CLAUDII PTOLEMiI

Cap. il

IV. Hypodorius Tonus.

Poitiones.

Poteftates.
Lychanos hypaton

Nete hyperbolseon
0
Paranete hyperb.

I, Tetrachordum

Parypate hypaton
Hypate hypaton

Trite hypcrbotaeon

ftans.
> Tonus.

Profl. & Neie hyp.

Ncte diezeugmenon

ftans.

I;
Paranete diezeugm.

Paranete hyperb.

Trite diezeugmenon

Trite hyperbolaon

> Tetrachordum
. ftans.
lie
Paramei

Nete diezeugmenon -

Mefe

Paranete diezeugm.
f Tetrachordum
ftans.

4
Lichanos meion

Trite diezeugm.

Parypate meion

Paramefe

Hypate mefon

Mefe

> Tonus.

Lichanos hypaton

ftans.

Lichanos mefon
f Tetrachordum
ftans.

i
Parypate mefon

Parypate hypaton
lo
Hypate hypaton

Hypate mefon
Lichanos hypaton.

Proflambanomenos

>x_
->SE
^

X -

Cap.ii.

HARMONICORUM

LIB. II.
47

X 7(& Toi-,
?.

Aujjcy.ir.

N/177/ xsSpGoKca
h 9'
Sh y!

l<3foKalav

.
Shn'
I
SSW".

ih 8'

Jit^y^ar
ib

(tir
ih 9'

/
tsar.
mr
r
9'
mpiirrti '&
-77 X

irm ymrf
Mentit ^^

T 2

CLAUDII

14S

PTOLEMiEI

. II

t. <$pt/}(}J 7v@-".
Gtmf,

9'.
.

' JtfyJ(fim
* 9'.
^ JtffJLyfytty

c/i^ft/Jftrw
\
{
sV.

VAfApm
m ,
(JLtW
.

f r
esf.

fien
9'.
TfUVT*
'.
(iray

(litan

9'.

?7$'%0$0,

*
t
.

j. *.

Infini /mV<w

ssr.
wV.

V. iry

Cap.ix.

HARMONICORUM

LIB. II.

149

V. Pbrygius Tonus.
Pofitiones.

Poteftates.

Nete hyperbobeon

Paranete hyperb.

Trite hyperbobeon

Tctrachordum.
I
J

ftans.
Nete diezeugmenon

Nete diezeugmenon

Paranete diezeugm.

Paranete hyperb.

Trite hyperbobeon
Ii.

-Tetrachordum.

ii
Paranete diezeugm.

Trite diezeugmenon

Trite diezeugm.

Paramefe

J
ftans.
> Tonus.
ftans.

Mefe

Parameie
ii
Meie

Lichanos mefon

Lichanos mebn

Parypate mefon

>Tetrachordum.
ftans.
it.
Hypate mefon

Parypate mefon

Lichanos hypaton

Hypate mefon

J>Tetrachordum.

Ii
Lichanos hypaton

. Parypate hypaton

Ii.

ftans.

_ Hypate hypaton

Parypate hypaton

>. Tonus.

ii
- Nete hyp. & Profl.

Hypate hypaton

ftans.

17
Proflambanomenos. -

- Paranete hyperb.

4$

T 3

VI. Lydius

CLAUDII

i/o

PTOLEMiEI

Cap.ii.

VI. Lydius Tonus.

Pofitiones.

Poteftates.

Nete hyperbobeon

Trite hyperbolaeon
lio

paranete hyperb.

Nete diezeugmcn.

ftans.

17
trite hyperbolon

Paranete diezeug.
f Tetrachordum.

Ih
ncte diezeugmenon

Trite diezeug.

paranete diezeug.

Paramefe

ftans.
> Tonus.

trite diezeugmenon

Mefe

paramefe

Lichanos mefon

meic

Parypate mefon

ftans.

Y Tetrachordum.
Ii.
lichanos mefon

Hypate mefon

ftans.

17
Lichanos hypaton

parypate mefon

> Tetrachordum.

hypate mefon

Parypate hypaton

lichanos hypaton

Hypate hypaton

ftans.
v. Tonus.

Nete hyp.&Profl.

parypate hypaton

ftans.

17
hypate hypaton

Paranete hyperb.

proflambanomenos

Trite hyperbolon

> Tetrachordum.

r'. Ab&

 . 1 1 .

HARMONICORUM

LIB. II.

Iii

aui\iMs.
Niirif ^CoKeay
apCoXcuay

S'lt^dLyiMfOlt
f/77 '

&
>7?,'^.
SrQuyiArw
Hi
Jh^iuiphay
77I

>. -&.

trn S~i'itv[(iyar
'

ta-
I
r

II
ha 9'

tSlf.
17 I
ITiiTTn VZS"i7V
*
vareCTit varetTbc
i-m 8'

> 7yQf.

Cap. i i

CLAUDII PTOLEMJEI

&>'{.

'tmt.
NIt vsfoA/&7

3j .
SV.

vim cOfcwJjViw
> TIC*.

f /

% e.
Oh .
fJilTl
.
bl%t*af (lient
fe 9'.
h .

_
tsw.

\JSTt7V IMfar
th '.
fe
]1

mfwraiy yjo-tfrffiP
I77 9'.
f 777 .

tsar.

VII M.W

Cap.il

HARMONICORUM

LIB. II.

VII. Mixolydius Tonus

Poteftatee.

Pofitiones.
Nete hyperbolaeon

Nete diezeugmen.

paranete hyperb.

Paranete diezeug.

trite hyperbolaeon

Trite diezeug.

nete diezeugmenon

Paramefe

ltans.

? Tetrachordum.
'
ftans.
> Tonus.

4
paranete diezeug.

Mefe

trite diezeugmenon

Lichanos mefon

paramefe

Parypate mefon

meie

Hypate mefon

ftans.

Tetrachordum.
ftans.

. Lichanos hypaton

Iicbanos mefon

> Tetrachordum.
ftans.
Parypate hypaton

parypate mefon

. Hypate hypaton

hypate mefon

y. Tonus.
Nete hyp. & Profl.

lichanos hypaton

ftans.

if
Paranete hyperb.

parypate hypaton

\ Tetrachordum.
j
j
Nete . diezeugmenon
;$<^ZZ
ftans.
Trite hyperbolaeon

hypate hypaton
pro a mban men os

SE

Poll hafee Ptolemxi, de Tonis, Tabellas ; libet hic fubjungere ( ex Meibomio , in Alypium, fere defumptum ) Tonorum Schema ( faltem pro genere Dia
tnico ) ad eorum mentem qui Tonos ( five Modos ) per Hemitonia continue
adaugent : Quo ea, quae de his a Ptolemaeo dicuntur, re&ius intelligantur.
Genus autem quod hie exhibetur , eft Ariftoxeni Diatonum Intenfum ; quod
idem eft cum Ptolemaei Diatono Ditonico ; nifi quod, Ptolemaei Limma , habeant.
illi pro Hemitonio. Similia fchemata pro Chromatico & Enarmonio Meibomius.
V
itidcra,

14

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.ii.

itidem ibidem habet: Cum Notis ( in omnibus) quibusloca finguladefignabant

Graeci; quarum vicem fupplent (jam per aliquot fcula receptae ) vulgares
Nota: Mulicae, lecundum lealam ( quam vocant ) Guidonianam.
Verum hie ( ut inter pagina: limites Schema coerceamus) pro Chordarum nominibus a Grxcis inditis , literas adferipfimus quibus ( pro Scala Guidoniana )
eaidem hodie defignamus. Ut, nempe A fit Proflambanomenos j a, Mefe ; aa,
Nete hyperbobeon. Unde de intermediis fiat judicium : Puta,B, Hypate hypa
ton ; C, Parypate hypaton ; D, Lichanos hypaton ; E Hypate mefon ; F, Parypate melon ; G, Lichanos mefon : Item, b, Paramefe ; c, Trite diezeugmenon ;
Trite hyperbolxon ; g, Paranete hyperbolaeon.
Volunt autem, Toni graviffimi ( Hypodorii didi ) fonum graviflmum (Proflambanomenon ) graviflmum omnium efle Cquafi ab ipfa Natura determinatum ) quidiftinde poflunt auditu dijudicari , ( ut, qui hoc fint graviores, potius confua murmura , quam diftindi loni, habeantur.)
Huic proximum, Hyptaftium ab ipfis didum, (Ptolemaei Hypodorio & Hypo
phrygio interjedum, ) Hypodorio volunt ci acutiorem hemitonio ; ut hujus
Proflamb. fit medio loco pofitus inter illius Proflamb. & Hypaten Hypaton ; &
hujus Mefe, inter illius Melen & Paramefen ; hujus autem Hypate hypaton cum
illius Parypate hypaton coincidat : caeteraeque chordae, ut in Schemate.
Tertium vero, Hypophrygium didum, hemitonio acutiorem quam Hypoaftium;
adeoque tono graviorem quam Hypodorium: ut hujus Proflambanomenos co
incidat cum Hypodorii Hypate hypaton ; & hujus Mefe cum illius Paramefe.
Quartum autem, Hypoioltum , ( Ptolemasi Hypophrygio & Hypolydio interje
dum, ) faciuntadhuc Hemitonio acutiorem : ut hujus Proflambanomenos co
incidat cum Hypoaftii Hypate hypaton , & cum Hypodorii Parypate hypa
ton: & hujus Meie, cum Hypodorii Trite diezeugmenon: led medio loco fit
inter ( proximorum ) Hypophrygii Mefen& Paramefen, Hypolydii vero Mefen & Lichanon melon. Et fimiliter de tonis exterisjudicandum : Hypolydio, Do
rio, Iaflio, Pbrygio, JEolio, Lydio, Hyperdorio, Hyperiafiio, Hyperphrygio, Hypertolio,
& Hyperlydio ; in acutum continue promotis hemitonio.
Horum autem Qujndecim Tonorum j eft quidem , Hyperdorius , idem qui
Ptolemxi Mixolydius , adeoque ab ipfo agnitus: Hyperphrygius vero, idem qui
Ptolemaei Hypermixolydius , atque ab ipfo rejedus ; ut qui alius non fit quam
Hypodorius poft Dia-pafon recurrens. Item Hyperiaflium, Hypertolium & Hyperlydium, rcjicit Ptolemaeus (eodem argumento quo Hypermixolydium) ut qui non
alii fint quam Hypotaftius , Hypoaolius, & Hypolydius, poft Diapafon repetiti.
Item, Hypoiafiium, Hypo&olium , Iaflium , & jEolium , rejicit ; quoniam, ( vetbi
gratia) fi Hypodorii (poteftate ) Meie accommodetur chordae quae eft (pofitione) Hypate melon ; &, Hypophrygii (quod item ante pofuerat) ci quae eft
( politione) Parypate mefon , ( id hemitonio magis intenlae quam pro fitu naturali : puta acut, quippe Parypate melon, eft tantum hemitonio acutior quam
Hypate mefon, fed Modus Hypophrygius quam Hypodorius tono integro ;)
inter quas alia non intercedit chorda: Non eft cui accomodetur Mefe (interjedi toni) Hypoaftii (Ptolemaeo didi, gravions Hypophrygii : ) Quippe fi Hy
paten melon alfignaveris, coincidetcum Hypodorio; fiParypaten melon, cum
ante dido Hypophrygio. Paritcrque de Hypoaeolio, Iaftio, & /Eolio judicandum. Utfoli iupcrfint Ptolemoei feptem ; Hypodorius , Hypophrygius, Hypolydius ,
Dorius, Pbrygius, Lydius, & Mixoljdius. Totidcmq; agnokit hodierna mufica, pofito
m in F, G, a, b, c, d, .
. XII.

CLAUDII

PTOLEMI

Cap. il.

CAP. XII.

De incommodo Monochordi Ca-

Yit $ ^ tv fun-g^v **-

nOTlii ufii.

vov--

CUra vero, ad evidentiam in-

ow* Si Sir-, e? h -

tegre oftendendam, rationis cum enu convenient^, adhucreftet, Harmomcum item

Canonem fecare i non fecun-

J \M$ $
^
,
, v,
r
,
_
<*/*,**,
pwvxoy ^vva ^/ 9

dum unum duntaxat Tonum, ut

'im / -rov, o$ c 5

inSyftemate Immutato ; aut fecundum unum aut duo genera ,

prout qui ante nos fuere fece-

.,

runt :

*N -; .- ts -tcvo,

led fecundum Tonos o-

^. # ^
$
, , , ~
, c ~ ., N
>s*fo ^

mnino omnes , fiogulaque melodiarum genera quo communes ionorum locos habeamus
juntim expofitos: prius

/ exsco- ft*
wmls
^ d /
. *

.,
,
, ^
^^bjuiw- ^^^-

percurremus de Monochordi Ca-

SteAeucnj^V 'af,) .-nAete tktv

nonis imperfeccione : cui tamen

nihil haenus. videtur infuper
excogitatum, quo quas ratione
inftituuntur aptationes, in mel-

wvo^poAtf jy*v- f joeve w

^ g ^ ^^^

^
, ,
"
7
,
,
4 ^ Xvof<*4 <W, * <

diis univerfim omnibus, dijudi-

h oAv uAaicqf, eoiVtxfiJov e^<v *

catu facilem lbrtiantur ad enfus

comparationem. Videtur enim
hoc nftrumentum praecelluile ,
utpote tum ad manuale exercitium comparatum, tum ad eorum fpeculationem quibus harmonici concentus ratio abolvatur. Quandoquidem alas tnjtrum* non videtur utrumque ho-

^
<> c

,s^CoAZ *7
. . 0/ , 1 _~
y
, f

.
,

w>
^* T^/'^^TeAeoju.et/nx^y w
xs'yv. 7^ 7$ Mol5
' <r
/
;
'
, K L <x
~ ^
'*^*^
5y
,,

Cap. 12T GIO.1'. GIO. . AB. deeft <fc fc. <f Gl. '. * Gl.
deeft^- / Gl. AB. fwi-w. /; an, ', bis. . ^ K. rop5/^. / Gl.

Cap.12.
harmonicorum Lien.
m
^- ( Apoqs m S, - competer : fed Canonicis
pc^, n 7 S^U,
jito. K
r
o
\
p
- f -, /
TV70 / - *

quidem, illud folumraodo quod

ad Speculationem attinet Lyns a^tem } Citharifquef & ho.

utHBt,ftsicn T l/u/t\{<&' M**J-

rum fimilibus, quod fpe&at ad

perv T St' 007^/ 07 p pt<f 'fkJr

^ t^ouo^i * .
fi~
a ~
,/
, ,
^ t^i-ops

exercitium. Quippe cum, in hitce> coacentus quidem in debita

ratione conftituantur ; non autem hoc ex ipfis demonftretur :

o-n&s @ c*J\Izu hAwoti e-

cum eque in tibiis & fiftulis il-

Tois { xoAy^ ?&/u.aji -ras T

12>*. ^ et
V p /
p

<? !
^looof rofi^Uii -4 ms , 4 yyy t^v xe/CJ --

lud exate habeatur ; quae tamen ad utramque indiCtionem

maeis comoaratx videantur,
quo6dfonorum habeantdibrentias, longitudinibus refponden-

y4r *ui$ Si, ' '-^. uiy

34n lyuabnr*. Yffa
,k //>
/
\0/ , ^mC^^TeeM/

tes. Perfpicuum autem eft, inrumentum f aliis . P1""

rimum dehcere : quippe quod,
Ulis, eorum faltem alterum ac-

g^TW $ i
t5 -^jtWVttiVi t
xp /'@^ >iyw vyids tyir 1 vSi* u ' 5 1 *mo<r*| rc %*.
/.,'.,'/ n
f ,
< ,
7*W * ^,

curate competat ; huic vero ,

neutrum. Primum quidem, quia
nfc *quabilitas chords
exploratur; eque extremorum n\ns. imo ^ rationes parti-

7
' ^^, eas aj
T045 xo*s vmnvKTH *nF%f'h(nW^w^W,<e^,t , /
, \
. /
r
-A* oixw -^ , ave/Apa -nd
'zayi' y /*' 7?7 W

culatim traditae rete fe habent j

eque omnino quidem, ex rationf> aciun1: eai?nes: fed/ibi
chordam contendermt; lubduorium huc illuc transfrant ,
donee quasfitorum fonorum qui-

U fixv&a. r$f fyun w&jxj*('

* Storms
c\.'
' /5
~ .
ojuewis. c4Eim, yjty
47
factum eft ; pari modo atque illi
menta. Deinde,- quanquam, fi

bet auribus occurrat , ibique

coneruam
feftionem. nota ,de
fignant, remoto eo cujus ope hoc
qui inflatilia conficiunt inftruietiones in Cubito rede fuerint
peratse,

m . deeft '. Gl. <wrZ< p GIO. f/mt'. in eseteris /' disjundim:

& Ce aliquoties : fed receptum cribendi modum retineo. q C. deeft n yh in
fo*, r ABCV. f/ 7po?. / V. im&yui-mv, mendoi. t CGIV.
o^a*-. GL
W. X AB. deeft . ^ AB. m*nur.
VO. *X"f Eft autem -rx"1- id quod
cosCoffdicimusj ea pars inftrumenti Mufici, qua notantur Chordarum loca
digito premenda pro fonis variis.
V 2
* ABCV

i y8

CDAUDII

PTOLEMiEI

peracbe, ( fubductorio perotium

admoto, ; poffint foni medioenter comparari: quando tamen celerms transfertut (ubduclorium, prout melodix confequentia & rhythmus poftulant,
haud pariter fietj quod nimirum defignationes llae debitae,
neque perapi poffint accurate,
nec facile attingi, propter tranflationis celeritatem. Atque, exercitium quod fpedat, eft certe
omnium poftremum hoc inftrumentum, & debiliffimum : Non
modo quod 7a/ oc utitur alibi
apfet, alibi chordam percutiat, &
una manu/ adeoque defint ea
qua; in manus artificio funt pulcherrima; qualia funt, nimi-

Cap. 12.

w&'blffiv@J1
<%>w 5 my^/las, 01 cu o
r
.0,
/
^ff^^
^ge.ufc*o,ueitf, Su f Aa^ia ^e|J kbuptAfui, boxe8'^/a5. ^Uot^^o^y
. * ~ >/ /
/
rj
,
' ^
, ~
* *
tvjac%finh ^* 70
*
yayys. Ka]
penis e Si "-
*
' f ^VTOV g jj ^
, /
S** A J *4 /* *P;
WTo4' ^ ^'j ?04* S s /"St
h 'gjir as t m^fi^ T$f of
~ -^-^ x*MiW, Ae>
-Wi/bv . ' p
r '
_^
^A^J, ovfy^^ov^o-

rum, fuccentus (epipfalmus,) itu- **s, ^?, /--, oAas

um concurfus, implicado, repli$\& r$f -^ <pjy{w <vftcatio, tratos, atque omni no
ft 1 ^ ^w ^
omnis ditantium lonorum com, ^
/
\
/;>
,
/1
plicatio i eo quo dmanus percut*>
1^*9\9
ens, cum nica lit, neque majores \&< /WeuO potitos, pint
diftantias facile tranfire poffit, <ft,'0 ^ 4{ -^ rirw
neque diftantia loca fimul conU j ^^^J
tingere: Sed porro j quia oni, ,
,
*'
e ,
tuum motus continuus ( alieni- 70
*vAbmoi efcs ^tywn,
fimam ab harmona peciem
continens, ut qua; nullum ftabiJem & terminatum fonum exhibet, ) necele hic eft ut per plurimumtemporisconfequatur,- ex

ai / ' wra ^<^gy0v, /^ cif^/fyt >iy^), \*<n

P
>
hauxf, 77?
~ 5^,
,
'
^e
**&<0?* vmyctyun, *TtfV

4 ABCV.iHfw. * AB.4wV. GIO,deeftM. CKVO.

<GU.
GIO. tcwti. ^- AB. /.
Gl. tus , . 7, Atticum. i Gl. <'. ^ GIVO.
% vJaju, disjundim. / O. deelt . w Per nuA%ei<tj>, hic intelligit, continuum
motum foni in acutum aut grave: quo en(uCap.4.1ib.i. diftinxert fonos in nwX ! &/api<r.t'n(f; atq;hos Muficae aptos dixerat illos ineptos. CKV. ^m,a
e GIO.
p C. agwor.
9 GI.

Cap.12.

HARMON O RUM LIB.

179

rav 4 m m^LTji-i^i ^op^V? 5

tranlatione ubductoriorum, hujiifmodi

fonos una cum fricbi
towt >^;V, it* - > J\'AcQrtj
imJ^cLi ooTtfS cccTp ) r yxMecQ syoj chordae protrahentium : propterea quod quai tranfilire non pofTtf $\}5 TVTtM? o%4 <fti Wis int, & in locos difterminatos inim^t/TE5i5 ftff/JLOi oToV T ' >vbQ^ lire. Quamobrem etiam ineptum
pacas. Kobj wi 1 Stx , JofcSaiy, eftjUt celerioribus rhythmis facile
adhibeatur. Atqjobhanc caufam
JUe^SH^it^fJ^JQl 701 V 'p>0.eft,ut mihi videtur,quod qui hoc
ov, oiwiSbTS 5 <.&1 T$f tractant intrumentum, (lapfuum
concii, quibus a concentu de
viant bni, ) nunquam iilud blum exhibent fenfibus probandum; ed accinente lemper ti
"KSf-^nie^junior '/va Toms
flbivav bia fiftulave comitatum ut hifce
* ^' AV^0LV>1 y /^/tttpTetvoy. juxtim fonantibus celetur id quod,
erratum cit.

q GL deeft 'm. V. *>x-. / ABCV. ymu. t V. ', CKVO. *W ;

x . )&-ni%n<ri. j GLwer. z. . Schemati monochordi Canonis, adfcribitur hoc Scholium , rZn mytw mtf TpKo/f y^jHTvi Tttumsff hoc bodie apud Turcos voCAtur Tampuras. Sed apud Gallos tambour, & apud noftros tahr, eft typanum.

Cap. 13.

lo

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. j.

CAP. XIII.

ty.

De eis qu< videatur Didymm

& v AS\j/a@-' o [Moi'M 'Sb^t

Muficusfuperaddidijfe Canoni.

DIdymus autem Mufcus co- ^lSb,u(^ 2 Si o jtyoixos ^{^. /2

TtlaL /Q>T(5)-' OUTOcf lopnatus eft quidem primus ,
ejufdem correctionem aliquam
Jwaxr V / <\ Sovns'
uperinducere: nec tamen eo per/ q> myayvs 7> -tigit quo oportuit: Soli nimirum iubdu&orium applicandi
eommodiori modo proipiciens :
7t\uvm ovTOv (ii^oim, o
Reliquis interim difficultatibus
Swnfus eJpev Tita, ^^.. A&juquas enarravimus, pluribus qui
dem & majoribus, nullam me- Caii yb tols iaoi^s {, che
~Zn MlM Tf 7[i(.T(y, c etM.
delam potis adinvenire. Sumit
enim onorum diftantias, noa "TTO TV OrcUtV ty 75 TOI0WT4
ab altero duntaxat extremorum, fii toi Jois, d < eowv e vioa t >tv6^)
fed etiam ab oppofito ; fecundum hujufmodi quidem pofitio- Ufos tT{p.Ticf. . Tiky.'m. /u,riXA\, $ nes, quibus inaequales funt ad ^i f && , izfos 7, olx\extrema bina longitudines ; ha- mos <p%'>jv. Ka^^'ra e'S)fos
bentque,ad totum, utraeque pro\/\^ " ot < >ve^) to
priam alicujus foni rationem. Ut
Jb'o ytttp* -ar^j <As 7, ^,
puta s Quando funt inter fe bi
nas partes in ratione dupla : cum fi /U<^ov, * / , ^ i*
* S T&tIoi * tota cilicet longitudine, eft qui
dem pars major, in ratione ffquialtera , pro Di a-pente i mi
)S oAV ^x.V5
@ nr^al-txnor vero, in ratione tripla, pro
Dia-paon & dia-pente. Quip- Ccu/o/uuov T&OS/XVlW ft fiov T$f
pe fi longitudo tota, pro Prof//, xj tywi^jv , ttoilambanomeno, ftatuaturj ejuf-

Cap. 13. GIO. <'. AB. daayaylv. AB. t'^o^ re Tvrarn , . >x*
&s ? fVW. CKV. lp offty. e V.a i t, mendoi. /GIO. bj.nta. g AB.
ineritur fi. h GIO. . t Sic . item AB. nifi quod in his dfit
KO. tu>{70 t7, 7 ) <fMipy. item Gl, nifi quod in his dfit
4
iGIOk


.13.
harmonicorum LIB. II.

ci m-dw T$f yuamv k <f t- dein pars major ( quae totius eft
teoi, tctdv rS, * ,^w 9^ dnaeterti,) Hypaten melon faciet , ( qute ejt Dta~pente acui 12
in 1 8

-i&iin {dour.
"'

-i
nn At.vynyw.'-"

&.&(1*

te(b/W '6 7V*Mav, rfyf

i A^U. WWv, S^iV.
-,
,
,
. ^P
H 7DICW71I ,

tior:) minor autem ejufdem

triens , Neten diezeugmenon ,
/<7< */ Dia-pajon C? -pente
nutior quam Projlambanomtnos -.)

$ o(M%ayvi*ni $ & it$ /-

Et pariter in aliis, ubi quidi-

^5 1 -KjafcLyoycL cj&v/JATi- <>Aotvi 7^m^>Wi

, /

/
/
i
\
fi"f,,"(M *0<71 "f0"
T*5

mile contingit. Verum accommodatio (in confeflb eftj

lubvenit quidem i derectui
qui eft a continuitate promotio-

$ Sbo <p%yfav tvkvs, lys yiis vt \&. /'^Ao^ KtW/

,

~ . i to .
Awot
(
*Mv ,

nisj (cum poffint laepe fubdudoria, pluribus pulatibus, pergaere, in communibus duorum
lonorum loas i tranllato ictu,
iHorum vicej in alterutras par-

o'tov /1 auulA* (.( Tvs xoiv^

jyfoi , or T$ iictippeiv TVs 0 t*w,
4 > J Wm.
,
, V
V
r
~
i'
^ ^ *v /^, 6J
, p xf<7iv ouvt^pi, \mAoyt-

tes. ) At perplexiorem reddit

methodum
( ubi xantus non
wnMit communes fonos; pr0pter diverlos eorundem lonorum
{ocos . profpiciendo nimirum utro potius utendum fit : cum

(/Sr m* ^ovov . isej^ejn'p o hnfiU, M T ,

,
M
*<y~ ,
,
04<H Q*te)fu>, t i? *s

non permittat , puluum continua confecutio tempus aliquod

deliberandi; led expeditior fit
( quam piurium deledus ) con-

T /7 < tttov '7b/2oA>. Kotj'Z.i

ts Xoy>i & t wm-rofis, ySitTi
_ ^ ~s
' 1 '
V
^
r-i
.

lecutionis determinatioad unum

iempereundemque locum. Item,
circa ectionis rationes, nihil p0rro a^rult quod fit cum experientia

^ GIO. \
AB.deetR.

/ GIO. .
^ AB. ^.

m G10.~-?'i..
X

GIO. Tr.

GI. ? iW
f GIO.

LAUDII PTOLEMJEI

16

rientia conjun&um. Sed tria quidem conftituit, & ille, genera,Diatonicum, Chromaticum, &
Enarmonium : Secciones autem
facit non nifi generum duorum,
Chromatid, & Diatonici -, idque
blum in Syftemate Immutato :
eque in his etiam rationes rete umuntur. Nam fonos in
Tetrachordis precedentes , ad
tertios ab Ulis, in rationeponit
fefquiquarta, in utroque genere :

bitifuu.

Cap. 13.

i x awns

f<pifaTcb| ** w-

5* SlcLTvnxoS'

x) fmv &

^tyo5 r T HT^c/^p^v, "sr&s (t.i TVS

t^ims kit aL"pfyf, wn t '^TTSToy-

Didj/mi.
,
A*7WXV
tiwbvm.

OS
ir
4

?
ft
f*

60
It
72
Zh b'

M
7J 0
>
80
l
90 4
,
i*
108 0 p; *'
h 8'
iU
112 30 p//3
bit'
120 0

Chromaticum
intenfum.

60 0
Ii
77 30
l\
74 6
ib
80 0
Ii
5>
I*
ill if
Ii
112 30
if,
120 0

Diatonicum
compotum.

r GIO. vwi. f Scilicet ySlyyer. In fuppletur recentiori manu ( tanquam

interlineare fcholium ) feil. a>k<- ^/^ : quod fcholium ( non admodum
bonum ) videtur indein A irrepfifle in textum, (quod facit utexiftimem codicem A ex decriptum fuifl, potius quam ex eodem aliquo utrumque:) fed
<*( malim.
t To^,

Cap.ij.

HARMONIC 3RUM

$ 1 TVS &6t$, * / >

^/ , &'> 'Ortm/n-or or
S $ , &, (5 as
x tv fiii 'rmiut&t, h<t<po?.s h &jur

^ \y>r S\ /} * /

? * Tis 7S

*5fe S T*| ObjcOWO <P<XJ10JJ&fJ01. Ev

&^& X^ar, () t7nju(Jtoi 7y>i

fl^OICL 7Tt7rOlW y" /Lt3V, /JAlSLftaS
tJU/U,\VS T? 7WTV }10, 1
te-reyuta y^woy ^ (e^oy* V
/eaV, o*ay Tttvarnov, 5 ev
^otTcyixv
yvs

] -, s -

' yevJy, IoV* ' ^'-

2> ' i^ToyiX.

aJtia a-moi,

> y 1 4
/^-

WS '9<7^/(
> -/^/ , $ /] ar^T^y ^
v . '~
~
* *
'
d'tv'
T I COI-raV ^ ip 5 VAS
dli-

LIB. II.

16$

fecundos vero , in Chromatico

quidem, in ratione fefquiquinta;
in Diatnico, in fefquiotava :
Unde colligitur, pro differentiis
fequentibus, in utroque genere ,
ratio efquidecimaquinta ; pro
mediis autem , in Chromatico ,
fefquivigefimaquarta ; in Diat
nico, fequinona : contra quam
quod fenfibus deprehenditur.
Nam , in Chromatico genere ,
rationum quae Spiflum conti
nent, rationem fequentem, conftituit, media majorem; quod
eft millo modo cantui congruum:Atque, in Diatnico, ratio*
nem praecedentem, media majo*
rem; cujus contrarum oportuit >
ut habet fimplex Diatonicum. Itemque, rationes fequentes conftituit, in utroq; genere, aequales;
cum debuerit illius, quam Diatonici, minorem/ifirtf . Haec ergo
erat omnibus communis caufa
( cur non probe res proceflerit in
rationum hypothefi, ) quod non
ante confideratum fuerit exercitium ( [eu praxis ) fecundum il
las rationes : quo folo fieri potuiflet

t Toi?, hoc eft. ? -nit , fupplendo praepofitionem $m xewJ. C. . xV,

xstv, mendol. y ABV. a-. z. Sicomnes: Sed in C. aliquando fuerat t rin,
& in margine y^auav/Z, quafi pro a/.*7W'K* lbftituendum; nec male : nifi pro
ihfa*. legendum fit f^i^ra, ( ut legifle videcur Gogavinus, ) aut reddendum fit
f t i/#Tnr/xi< ( aut t- rn a/#Ts/;x, aut forte tir /#/ ) minorem elfe illittt,
quam diatonici ; non illam diatonici : ( effet utique, in Chromatico, ratio ea minor
quam in Diatnico. ) Similem conftrudionem ante habuimusin poiircmis verbis
Cap. 14. lib. r. (u^oyQr yzauA-ntiv nu/iaaV*, majore exifietite ( iUius ) qu^m Chro
matid a CV. 'VO. h GIO. *' imirt. CV. ' Jbxjuaa-y.
d CV. >>,
malim \J>a> . Sed & rJu Attice dicitur codem en ; tranfeun te augmento
yllabico in temporale, e ABCV. itf&Cmw. Sed, in , v pro , ut Ixpe.

/CV.

CLAUDII rOLEMiEI

x<?4

tuiTet cum fenfuum perceptione comparatio. Atque ob na ne

caufam j rationes quidem Conbnantiarum, ( quae etiam in una Chorda, in duas partes divifa, examinan poterant, ) redte
deumpfifle liquet : Concinnitatum vero rationes , ( quae non
nii ex totius fyftematis compofitione contemplando uerant ;
quod non in una chorda licuit
exacte perfpicere, ) omnino falfe. Redarguantur enim eviden
ter, iquis lecciones fecundum
eas , fecerit , in expofitis a nobis
oto chordis aequitonis; utpote
quae ufficiunt concentus nextim
auribus indicare i ut dignocere

Cap.ij;

x.&A>i-vJ*ffi. it , 5 fm r
ovfi<panc& \oy>us, & i /Ju&s %fis
(J^iia^i^ hwoLfiiW, f T eis <ft/t
8 JuitJiv}JLOVy o ytcSs ^&A^tE5 Toq tous <f t$J i/nj&AucSi, oiu/Jai h tou it /' (oas y
fapnJv'Qx,, 1 otfy ch * 'Gki /luZs
cy.tioS. EAey^QeTfcv

k 58 y ci^^,

Tis . awniis ^ xatato/ '^i T 1 tiTififlUcn >1/1 70va>y <. ^ofSr 'jtdva aay i'M
m ep^y t? /tuAys '6<{>
cw>e\S" iva KcLittfJUkJaai t ^,

120
F* I20
90
PO
8o
6o
S8

6o

5 s
-

fe
Crave

m peer t Htm (jwytt,

I
Commune extremum, & mugas communis.

if
Acutum

/ CV. lyf X? r V ' <[/.1) . . ^. h AB. 9 ' * . i GL

. AB. dee
. dektur. / Gl. wn$ip~-, m . pf!', reliquis-wp^r.
w AB.

Cap.ij.
HARMONICORUMLIB.il.

pi. K<4 fr* * *$%1&

valeant quid genuinum ft, &
fcA* >40, 1^1. ^ qid non lit. Jamqae, quo fa^
,
, *
./
clllor nobis nftitui poffit compa& uqpiofaw, x, ti
rati0j tum earum quae a nobis p0.
^.hjumi , osqi y>uZ cieTt/^uev nuntur generum diviiiones,tum e*> p&uv -ma eiW 'Oi
^eiv ttv,
^{ ' *
.
,
,
~
-fffos 0jbn,t cums fuw

arum quas a fuperioribus trad itas

ac"pinius ( quibus quidem hactenus incidimus 5 ) exponemus
primum particularem illarum

c/Kx\/j.ns $\&<po&is. K&% fiti

collationem

wvpjipV ? Suipgaa Itibii,

' 1 -
_~ '&,
--1 ' ,
tt* gv) oim>v
/

' *
./ f

ti/mitsxaS txMpi <PTWi otoi

) in medio Tono (qui Dowus

^
_eft, ') ad- indicandam dmi
taxt expoftam differentiam.
Univerfm autemj adhibuimus

fAMx,* us U b&oniwiofiws Aoy^i*

divifionum apparatus, non eo

i* >2?
'
~y
, 44v'
-,
/
~

# y tre>*fav T045 xtWKSn-

modo quo antiquiores, fecantes prolbnis iingulis totamlongitudinemindefignatasrationes,

(
d operoa fit> & difficilis ad-

viy,

SioHeictni ~&n>?&fia*fiJM

hibitu hujufmodi admeniio:) S^d

/i*-, ^bn SJ p| ^>i 'n

^
j,
m'
, /
WJ * ^
%tSoi < tnfttns (w/tfacw its

accomodate primitus chord is Canonio j dividendo abfumptam

longitudinem , ( ab illo apopialmate quod eft in acutiori extre.

cra. X, ov/uju,$& cb (jmyf{ TM)M,fa.-

mo, ad illam ufqj defignationem

^bri I sr^s
q
i

4 <x.tB/M>t, Sx
f/
_,,->/
, (obi C4> -rois otxetoiS

qua futura eft Tub onorum graviffimo,) in Tegmenta aequalia

1 .
'
.
,P .
^
totiq; magnitudini commenfurata . atq>. iUis app0nendo numros

XoytiS ouuin.fifivs, i&Ta tpjoyfav,

( ab acutiori termino initium u-

^br tdJ eipn^ev xoivocf x&T', t

ai /
.
'
o
'
i^ i '
/
9&%uf*s bt* * jcjiow tet-

mentes ) pro quot licebit particulis : Eo fine, ut. cum nmeros

111 e,s rationibus conftitutos quae
fmt cuique fonorum propria;, ( a

(m/^sqvo^vvs tdttv "^TDvj^Apb^i

commuai extremo jam difco,

jgv /
~
ecu - aj>y*S
,
J 7^
y^.p*i piexffly

(Jeu juxta pofitio-

'. KctV^,^

expofitos habeamusj expedite

emper poffimus, ad eos locos qui
ex Canonio defignati fuerint, mobilium magadiorum apopialmata fubducere. Et quoniam ita contingit , ut numeri , com

AB. Mm, CV. ?. 0 Gl. tffcr.

GIO. KOJrwfC.

p ABGI. deeft Vr.

X 3

munes
Gl. infrieur iW
j Difficultas

x66

CLAUDII PTOLEMJEI

CAP.13.

mues generum exceTus fimul

continentes^ my riadas excurrerent ; nos mtegrarum monadum
appofitarum partitiones ( quam-

ouvtycifa,
rat , ye*o
fta?opa^ s ' ^a* ,
,
,.
t
,
p
^' ^,^

proximas ) fimul adhibuimus, uf-

ottut%frptifufyt -ms {

que ad prima fcrupula fexagefima unius monados ; utnunquam

plus dmerant comparationes ilLe, quam unius partis ( in fei-

/uty]u,o7s, (u^Za t -c^-rav < us

^^, j^^. & ^
/ , , ,-
r , ,
"9/^d * T* Vm-io-

one canonii ) particula fexagefima. Porro ; ut Dia-teflaron di-

5 KS^ov/W /*s w<po / @

^. Eti u , ottos ? x /Sa

lta ntia( illius nempe quod eft

disjunctione gravius ) partes contineat triginta, quot fupponit
Ariftoxenus ; quo divifiones eti-

'

ft
J
, v c ,
,
f1***
/
^?<*>
Aei|ir* '^^* ^ S

am ad ejus mentem fabe3(in majori, tetrachordum exhibent!um, fegmento fumpta;,) nu meris depehendantur : partium
Centum & viginti fuppofuimus

$ $ & - ^*, '^ 4(QV * w&M&im'ns ^

~
, ,
, -

/
W neA/W v**r
a cjpb # xooi / ^j&t*

longitudinem earn, quseeft, ab

extremo communi , ad fonum
gravillimum expohti Dia-palon :
Nonaginta vero, (fecundum ra-

fyjuifc, , -&n y tumS &;(3

@ ^, ^foy gr
t
1 /
\
i\!
-i
'%*"**fU" **<' > 4 > W

tionem fefquitertiam , ) ad fonum qui fit illo acutior Dia-tef-

&) 'fftcrev Aejpr, < oZm&i TV

$ * eis c -f /2 $ i

faron : adeoque, ad eum qui fit

gravmimo illo acutior Dia-te, partium Ocbginta, (proratione fefquialtera:,) atque ad ejuf-

^ 5
^
7^"^.
qp /
< /
>
* 7&^ /!
01' ) d<^ o'^'&.'ra tbj *

dem Dia-pafon bnum acutiffimum, partium Sexaginta f oro

ratione dupla:) foms mobihbus
intermediis, numros fuos, pro-

itywfo,
tff
^
. ,

ut cujufque generis rationes exigant, ortitis.

*cU0/tw.

<g> &<1 Xoy>r

^
,
_ ,
,
^^'^ tev&fro, T&

CAP.

j Difficultas utencti magnis numeris ( qui ultra Myriadem excurrerent j ante

adhibitas ( quibus nunc utimur) figuras Indicas ; fecit ut Graeci veteres ( Ptolemacus faltem, &poft ilium alii,) iexagefimarum partium ufum introduxerint,
f quos Scrupulos primos, ecundos, tertios, &c. dicimus;) eafque mallent (ut
bic & alibi ) quam magnos numros adhibere. t KO. W. e GIO. J\'. GL
. GIO. 4b^. z. Gl- &. . , f, . /S* , CG1VO. tius b&m p , quos fequimur, i>KV.t>l<Pi, C.^
GIO. *.
Cap.

Cap.i4

HARMONlCORUM

'.

'

LIB. II.

xi7

CAP. XIV.

Iytfrffj wvTav iv&f%? 1 y hl

atoMi, ( - tte-

Expotio numerorum fefio ipws Dia-pafon faci-

%>o\m Tow, < -3^/ Jtfl' e*a<n>v

entum, in Immutabili

}*vg.

is Generum fjngufa.

^/ a /'* ^*

TAEfcripfimus

!
<\ x.o,dv .i aiAiVav
. ' d

i>av
.
, <v ^ J
,
, ,
,
ni fi --, -- ,

G M Canoaia
: Verfuum
finguw
_
,,
0
la oitonum : Pagellarum vero
^ eeiumnarumj primum qui-

cx-Tu* ^,

dem quinum ; fecundum, oo-

ToT

utique

tria

itmjUms r otAi'o /G^SjtTiV

nt *
9^^. Ti

~
/
Z, , i ,
eua ^ KS^avioy
.

Qum i tertium, denum. Adnotato primoribus omaium pagelbs, onorum ordine. Pnmum
ergQ Canonmm> genera conti.

/wyiet ytr\' *Qn ( V 'Ojotv crsAiSitf

net Enarmonia : In prima qui-

To Aparar, c* 7*yus 'fihnpr*, ^v****t/e&>, i *fef

> ?
JoTTr tsv /
J
TU&Gbw *7&,

dem pagella i fecundum Archy* Q. ratiornibus felquiquarta,

& fefquitngefimaquinta, Se feouivigeimaeptima : In fecun-

*5*, * S*a<*( wipaJy x,

7 e - ' 5 rei-iv, tojc*to

da lecundum Ariftoxenura ; in
diftantia partium 24, Sc 3, & 3 :

,~ <*4. , c# tews
_s~S/"^'
, E^tTDcC7aI/
TVJ <e
* ^-^
" T

In tertiaj
ecundum
Eratofthe.
.
.,
,
_
nemj in ratiombus i j- ad 19, &
fefquitrige-

C A p. 14. 4 GI. '. AB. deeft rea, '*' ? wsw , adeoque i poft "
/')-. GIO. nhSior. d Reftituo
quod eft in omnibus Codd. imitviynu manifefto mendo: & fimiliter in fquentibus rtionum nominibus, quotquot terminationem adferiptam habent. Quod hac, credo, ratione contigit;
nimirum fcripta fuerant, per icriptionis compendium, (quod fieri folet, atque
in pleriique horum hie fit, ) rtionum nomina, i <f', im , im ^', & . & quidem fine terminationibusappofitis, (ut etiam hic in quibudam Codicibus ; ) quibusaliidemum Scriptores fuperneaddebant terminationem <, ('/, it('
if, 6cc.) conformem terminationi preuntis &. Non animadvertentes (quod
oportuit ) hanc vocem ideo pluralem effe quod pluribus fingularibus copuletur : adeoque mox iquitur
mf ffl ( non r
) n' *tlt /9' , w im h,
% im 9'. Quibusitaq; omnibus adferibenda erat terminado a, non . Gl. *t
/ fyTz*>faj retineo (quia ic eft in omnibus Codicibus4! quamquam forma nominis
rideatur poftulare m. Sed Propria nomina hujus form, inflecTruntur non
raro,

ids

CLAUDII

PTOLEM/EI

CAP.14;

fefquitrigefimaoftava, & fefqui- <q$s 79 , '^7e/a.xo<c/K, s

trigefiinanona : In quarta ; fe
^" 'ffrl <f ,
cuiidum Didymum ; in rationiTO )\ A01/MV, "hsy>4 >6kfTiTclfbus feiquiquarta, & fequitrigefima, & fefquitrigefimaprima : In
quinta demum ; fecundum nos ; vffl*
Si Tti^f xet8 wc?,
in rationibus feiquiquarta, &
lequivigefimatertia , & fefquit)^ x) 'ffa'tt'fi&KoqbTCeft'a. To <f ^quadragefimaquinta. Secundum
vero Canonium continet Genera
Chromatica : In paella quidem T5(5 yr 'tI / ? t?^TV OiAv,
prima j fecundum Archytam s in
S Ap^rof, ci As'qpjs T
rationibus 32 adz"?t C? 243 adzzq.,
fujs
x tb t <r # y arpos - .
fefquivtgefimafeptima : In fe
cunda vero ; fecundum Arifioxenumi moll Chromatis j in difian- TepV, Attq&ov, ? julT&xm
tia partium zz, 4,
4 : In ter*
fjMLT', ci- StAaor/ jtunpoR *,
tia-, fecbndum Arifloxenum; Chro
x) ,
sfts /> " *'
matis fefquialterius j in diflantia
A&to'ijem, ? y\fuo\t< ^/ttT^, e
partium 21, G? 4,
45 : In quar
ta-, fecundum eundem Arifloxenums So.acn| (Ooiply x,<l, x) J\ o*-',
Chromatis tonici ; in diantia par
c/\ y\f<noS' 'Qx S tetoc/tv,
tium 1 8, & 6,
6 : In quinta-, fe
cundum Eratohenem}in rationibus TD JtCtT %01. S>cT TDVDCOU
fefquiquinta, fejquidecimaotla- /wtTD, ci SVxfaoij wipilv , $ "
va , & fefquidecimanona : In fe- - ^n <T V Tc'tf/^sSy ' -

raro, in quibufdam cafibus, ad formam primae declinationis parifyllabicae, ( ut

Ausepn, &c. ) & quidem Codex C. in Tabellarum harum titulis, habet ubique
EpetmhVx, pro * yoLf.
g Poft vocem tkxxi, unicam habemus (in MSS. fingulis) vocemb
(qux
occurrit inferius iuo loco: ) Reliqua ( uncs inclua) qux nefcio quo caiu exciderant, admentem ( quam potuimus) Ptolemi, ingenio nolro (ne mancus fo
ret hic locus ) upplevimus ; Ptolemaica Tabella: prima: deferiptione, & Tabellis
ipfis, adjutij quasinMSS. habemus, ld depravatas. Audaxhoc forte facinus
videatur : non dubito autem, vel ha:c ipfiffima fuifle Ptolemasi verba ; vel horum non abfimilia : ad hune faltem lenfum fnil, res ipi docet. Neque major
el hoce audacia, quam quae Grcgor cujufdam, qui poltrema tria capita (five a
Ptolemxo non fuerant feripta, five ante deperditaj ingenio upplevit fuo. Quod
liquet ex Scholio, ad principium Cap. 14. Lib. III.
In

Cap.14?

HARMONIC! )RUM

Si , 7 AtSbfjuai, *
>\$ , ) ^| '^^^707,
Q '^^^^^* ^ tCS.
f0V, 70 5Cix9 /t?, S jUX,?&YjOV fl-

'./&, x ImivjacQz^Sifiq'
67 Si o7y, 75 x.*9 yiia?, cra/7oyy ,^4"( gy Xp^PiS 7nx.rq,
X) imufb&TO, x) 7>1.
Si tjltvi ^ /z^AS^i . la/raviX5 yW (tay t?5Ty <7AiS4ot/,
v ^, y syos imfSbq, x
i^gS/b/tia, TneixocOsS^a* Tri </^g
Sil S^Tg^U, TD X,CtT Ae^C^OV, Su
{Mt?&W Slo/royy , gy e/Wao^ ttotpJv
' h & " > & 5" <1

> , 70

Ae^'eyov, / 0,
Ajdsto^ /MipcJy TS, ^ i 3, j 7- ta
<. , x.olt E&nvcdv/lw ,
hsyis i'mySu, InnySiu, x)
fl/M" l'A J\\ TT/iTly, S
ASb/, h 7y>a \7nySiu, x) \mviLTfit), l7n7tb{\i1^S\X,cLrq' I'm ft 70f
, 5 9 /**?, /a,Aax.v 75, Xcjpi? tTriiliSijuu, ) iwrtivarq,
imixorq- hn /'^? S 9'
ua , Syicqy , y Xp^pis 7>>, x) TmCSijUq, x)t7rt{7WeQsSi/Mffi* />6 oydby, 70 Jta.9 /t,
SVrayioqy ^, ?v5^p5 g-',
7ny<ya, ] 7$ toc u{ict]@-" irm fi
toS gyxTy, 1 x.a.9 i/ua, oucnlV -

LIB. II.

i69

xta, fecundum Didymum in ra tionibus fefquiquinta, G? fequi"

vigefimaquarta , fefquidecimaquinta : In fepiima , fecundum
nos, mollis Chromatis s in rationibus fefquiquinta, fefquidecimaquarta , & Jefquivijrefimaf'eptima:
In oUava,fecundum nos itidemy inten Chromatis ; in rationibmfefquifexta, & fefquiundecima , &
fef'quivigefimaprima. Tertium Canonium continet Genera Diatnica:
In prima quidem pagella , fecun
dum Archytam in rationibus fefquio8ava}& fefquifeptima , &efquivi^efimafeptima : In fecunda
vero y fecundum Jrifloxcnum, mol
lis Diatoni s in dijlantia partium
lT> & P> 6 : In ter tia, fecun
dum Anfloxenum , intenfi Dia
toni; in dijlantia partium 12, ?
12 , & : In quarta , fecundum
Eratohenem ; in rationibus fefquiottava, fefuiotlava, & Limmatis : In quinta , fecundum Di
dymum, in rationibusfefquioBava,
fefquinona , & fefquidecimaquinta : In fexta , fecundum nos,
mollis Diatoni i in rationibus fef
quifeptima , & fefquinona , &fefquivigefima : In Jeptima , fecun
dum 110s itidem , tonici Diatoni ;
in rationibus fefquioava , &fef
quifeptima^ fefquivigefimafeptima : In oUava , fecundum nos
etiam , ditonici Diatoni s in ra
tionibus fefquioava , (3 fefqui0 flava , Limmatis : In nona ,
fecundum nos , intenfi Diatom j in
rationibus fefquinona ,
fefquioava, efquidecimaquinta : In

decima

,7o

CLAUDII

PTOLEMiEI

dcima dcmum, fecundum nos, teDiatoni in rattonibus

fefquinona , [cfquidccima , &
fefquiundecima. equuntur Tabella.

^/
I.

Cap.i*.

-777* ?n
tov ,<^^ ^
^Ag 7'^
,
/
,
/
> >
rv '
r
*~
\
,
-,
7rtwTtoc*Te ?$ i &. J

fiffdyix wem Mounxav.

Enarmonia quinqu Muficorum.

Ap/sB^f
fUtttlly..

/'//

7?
kf/MVlrJ..

1
02

;
7J O e or

60
76

0;
0 /* or

60
7

0
0 o

<
T

77 5>
80 o

78
8o

Og 0

78
8o

O
0*

60
7J*

0S
0

77 300 w /
80

4
plC

90 0 4
112 30 p'^

s>o
114

04
0 p/f

90
114

0 /^
0 "

l
jio 04
112 30p/C

p/t
fit

il y 43 p'C
I20 O p*

117
120

0 b p/
0 p

117
120

0 p/r /
O *

Ji6 is <
120 0 P*

ArcbjtA
harmonica.

Ariftoxeni
harmonica.
24X3*3-3

Eratofthenis
harmonica.
i> *>i *j i

60
7J

Didjmi
harmonica.

*>

0 I
0 2

78 I 3
8o 0 4
90 0 f
112 30
117 23
I20 O

Ptolemai
harmonica.
* ' 41 < 1

Tab. i. In omnibus Codd. ('hic, & in fequentibus ) adfcribitur pro Ciphrae nota ( ubi nullx adhrent partes fexagefimae, ) quam Gogavinus perperam habens pro litera numeraria, ubique reddit 70. Ego potius omittendam
ceniui. Numeros vitiofos ( in fingulis tabellis ) ex Calculo , & ante indicatis
rationibus, emendo, b V. *y. Omnes habent neque maie ; quippe verus ri
gor poftulat plus quam 8, ed minus quam 9 ; propius tarnen ad 9 accedit; quem
itaque numerum reftituo. Simileque occurrit aliquoties. dCV.fi- e GIO.
/ CV. i. g CV. <. h CV. f< * i . , Gl. /.
CV. . / GIV.
deeQ.it. m ABCV. /, GIO. .

Cap.14.

HARMONICORuM

LIB. II.

Karbm '. xP>,mW

m'i-71 bUatiZr, yin 1.
II. Cbromatica quinqu Mucorum, ocio genera.
/55;> fiaban*

Actropin i/

XfUp&TtHS:

< 9

4
f pr
p/t

71

S
7
p

77
8

77 20 C
80 T

'

0 5
f o

77
80

60
72

or
0 T

76
80

0 4
e p

po
I08

II4
I20

4
P'/

po
112

0 4
P<*

?o
III

43
120

/
*

I20

30 p/f
I20 0 P*

27 * 224 27

or

o
it

60
74

io6 40

Archjrta
Cbromatica.

60 0
74 40

60
72

4
I20

!2 V
56 V
AS
20
19 1

Ar'toxeni , mots
Cbromatica.

Ar'toxeni, fefqui- Ar'toxeni, tonici

alterius Chrom.
Cbromatica.

"44=3

2iX4lX4l=30

oj3
1 ;

60
72

7J
8

1 f'
P*

Eratobenis Cbro
matica.

f'
P*

; 4

112 30
120 P*

1
5 24 15

' 1 >

Didjmi Cbro
matica.
4
S

sXC^j

6
70

0
77
8

or K

7 22
8

4
m

1 1 43
I20

>f > 114 7

P
I20 8

Noftri mollis
Cbromatica

Nori intenfi
Cbromatica.

II 24 ,
5
27

2 Xii ; *

Tab. il Tabulamhanc (& feguentem fimiliter) quia totam non ferret paginae amplitude in duas partes di vi um us: quod & in MSS. factum eft. a Sic V
reliquis deeft i . Et fimiliter Tab. 3. '**. Suppleo . e Oma ay
d Omn. deeft 9. e CAO. or . f GIO. . GIO. pp. b GIO. r. i CV. P,V a."
AB. p. / ABV. deeft
je Omn. f/. Omn. P/*. V. y.
'
Y 2
^,

CLAUDII

i 7

CAP.14.

Ktuivnt '. //* r$f TrtTi *, '^#.

Tabella III. Diatnica quinqu Muficorum, decemgenera:
/'/ .
H4.

if*

60 of
67 30:0

60
70

Oj
leog

60
68

o|
o' a

60 0$
67 30

60 ox
67 302

77
80

7<i
80

o'er

76
lo

of ri
OTT

7f
80

7S
80

90 o|4
101 156 p*

90
1$

04
Op0

90
12

04
o'/|W

11743'*?'*
120 p*

114
120

9|0
*

o p/<T

90 o|4
101 Ijp*

90
101 1516

14 0?p/> fiJ4 113 74p/

I20
120 OJ

[7
120
8

Archjta Dia
tnica.

Aiifloxeni mollis Arioxeni intenfilEratohenis Di

atom .
Diatnica.
Diatnica.

!X?XS=*

ijfp 76 = 30 I2"f-I2f 6=30 =!

W^^f / ial> a^TtyiKj..

|/ / aj-' H/^J" '/

nui7Bf1&.

| ^xf

(O of
6% 34
'

! mi*
pif
.

^
67 3
77
80

? w
ok

3
04

TtriyJ.

Didj/mi Dia
tnica.

mlHg..

<o o
d7 35r f*

60 0%
66 40 r n

60 01
<< 402

7j f6fot
80
1

7%
8o

73 20
8o

o > j

5>
yi p*

90 4
IOI I !p*

90
101 if,

90
100

04
op

90
100

114 I7P
120
i*

" 43 W> Ox
120 0|U

II3 f^P'/S
I20 '*

112 30p/
I20 O p*

I20

07
8

Nori mollis Dia Nori tonici Di4-j Nori ditonici

Diatnica.
tnica.
tnica.
V,0Yi
*
A
? '3

SXiX=!

1?=!

Nori inten
Diatnica.
io\/'V,e
9 ' 15

i
3

Nori aquabilis
Diatnica.
'VliV15
9 ' "

4
3

Tab. III. * V. deefl; . V. 0. f ABCV. p/: & fie aliquoties, pro

pter fimilitudinem literarum a 8c in veteri feriptione. d ABCV. p<*. e ABCV.
S. /V. . g GIO. p/^abfquei-i', ABC. p/>wc, V.po-*. /; CV. pi/. iCV.
P0 .
GIO. *<*. / GIO. o (t. m ABCV. . ABCV. {<*
0 ABC. ju*,
G1VO. w. GIO. 5 GIO. f/.

Cap. i/.

HARMONICORUM LIB. II.

4'

173

CAP. XV.

a Envois r%J Wvrav e/ffS%f .s

Expotio numerorumtfuifeffi

ci 70~5 T?* 7015 7W owj'vffoi -

0#tt exhibent , 1festem To-

va) vs^n^s.

nis contingentes, ufitatorum

Generum.

SUnt ergo a nobis jam exhi

bits fetiones hae , ad folam
( uti diximus J differentiarum
(1 t 5 i<pa.iJ , ) &&
quae Genera fpetant dijudicati T$f & iWpopc. 7 <f,
onem. Quod reftat i ad comd Sieb 7, ^/5 ,070 ^W modiorem Mutationum ufum in
evtev, ^/, ^ ew7oy ^- , Dia-pafon, adhibuimus , ad eundem modum, nmeros in eptem
tV5 cK/ia/yV5 .tt/uds 1<
Tonorum fingulis conftitutosj
T$f 7ovy 3^/5 ^' fingulifque Generibus confue 7 ouvfcs fjta$\ct4 <$ tam cantus rationem continentu s 'k&<7>4 a>T$f
oAv t^V tibus : Atque infuper, quomodo
(per totam altitudinem J concuuepcQvi 1 7' Tvt' , [m
necti aptum ft eorum quodlibet:
8 *9' $ x.a,?oAv /^
fNimirum; in illogenere, quod
per fe atque in integrum cani
poffit, feilicet, Diatono Tnico,
nmeros adhibuimus homogeneis
'35 70 fJL&ZA'W fJ%l1 , U JUn US 2- rationibus ditributos : In eis
9sAp< CistC^ecQtt/, 5 c/e twv xex^ui- vero generibus qua parti ali cum
illo miftura canuntur; nii quis
velit
[m mu /

Cap. if. *<-, exhibido, feu expofitio Mathematicorum fenfu; quibus

Exponere, eft, exhibere, feu ob oculos poner; & fie Cap.prsecedente. b CKVO.
, fed ABGI. perperam ivxfum. GIO. r$f yam 19
reliqui redius %f
yaixy" non quo fenfu Generale opponitur Particulari ; fed, quae ad Muficorum
yin petant; utante Cap. 13. quo refpiciunt. A GIO. deeft maz*, &
quidem O. habet pro //. AB. t /. Quce autem fine Ufitata genera, docuerat Cap. 16. lib. 1. nempe, omnia Diatnica, & intenfum
Chroma. / AB. tur. g CV. w9* ojjt (ubcfzu k ^/, eodem lenfu.
b AB. 75 (-, reliquis melius abeft t.
Y 3
i V.

174

CLAUDII

Cap.it.

velitvira inferendo detorqur," koyai, ? oxeotf es w*ws

nmeros ex commiitis rationibus,
in debitis miiturae locis, accom
X) ' -) Sr<Tav']@-' "vliS^ex-Tmrmodtes : ) Ne videamur ipfi ul
tra modum excurrere, untato- 7ovte, 770 & k&<>
rum generum feciionibus ulte- t^). -rois 7^/' munjui
.]rius quam par eil immorando :
difpouimus quidem, & hic, Ca
ones (feu Tabulas ) quatuordecim, ( duplo numero tonorum jtiv 'o/Mas fX.6C.9cy oVn, to
feptem ; ) Verfuum itidem o&o- raoray <p9c/yoi5 m wt&flfier otAii
num Angulos ( quot funt nume
ro foni totius Dia-pafon j ) Pagcllarum vero quinqu , ( pro
numero generum ufitatorum. )
Qui autem praepofiti funt fep
tem Canones,numeros continent
Dia-pafon illud conftituentes ,
quod eft, ab ea qua; eft ( poftione ) Nete diezeugmenon, in 7515 , TD4 '^, &&.JflOb P (S
grave: Quique eifdem fubjici ^'cnf 4 /W, >j " y^TM
untur feptem, numros qui Diayjz^CoXa\m , 'Ott S
h. 7*
pafon illud conitituunt quod
eft fin grave ) ab ea qux eft y' ^ifjSfJ ol<p a f^ay
( pofitione ) Mefe , aut ( quod eodem recidit ) Nete hyperbolaeon :
Ut poffimus ab utro raagis placuerit principio aptationem in-

i V. <t * A . . CV. *A, reliqui . / AB. 1,; -. mKO.-/aif,

V. iUKf, reliqui redius pur. * <?(1, & ( quod equitur j ^'*/, innuunt Ptolemxum hos 14. Caones in duos ordines redegifle ; feptenis fupra, &
totidem infra pofitis : quorum illi Dia-pafon a Nete diezeugmenon ( in grave )
refpiciunt, (ubi tonus diazeudicus eit duobus Dia-telTaron interjedus;) hi
vero, five a Mefe, five a Nete hyperbolxon, ( ubi, duobus conjundis Dia-tefiaron , adjungitur in grave tonus. ) Jam vero ( quod & in MSS. fadum eft ) quo
pagina: conl'ulatur, ordine fequuntur , primum, lepteni illi i &, poft illos, hi.
Vocantur autem ( in Canonum Epigraphis ) illi quidem, re m, ( puta, a Nete
diezeugmenon in grave ;) hi vero, re i<n< , nimirum a Mefe in grave, lu
{quod tantundem valet ) a Nete hyperbolazon in grave, G I. re f 3i'<H vt*, AB.
>ai 5 tT -i tint, fed CKV. ii f St'iTw fint i r'* { . * vint ) perperam
infertis \nt S f ex fequenti claufula dcumptis. 0 AB. deeft clauiula ', ' -zihV3" , quod videtur contigife propter ftt ' /3<^ iterato re
currens, p Gl. deeft (utante ad . ) q CKV. h:c omittunt ^<- W quod
in priorem claufulam perperam retulerant.

Cap.i/.

HARMONICORUM

LIB. .

17/

^ [fa -7ro(tcntf ral /!,.

E-n Si, o / r Svo ^'-

ftituere. Porro, primores (inbin p^nariis ) duo caones, to-

/
.
:
'

"
,
,
K
,
, !,

num continent Mixolydium; fecund , Lydium ; tertu, Phrygium j qUarti (mediique; Doriumj

(> >pu>v ( Tfe 7( jtijoij

T te/o. o < *>, r
.
m
w
/
a
w
vv
' ,
\ ~
e^atoi , t vlawteoy.
-

quinti, Hypolydium fexti, Hypopbrygiumj poftremi vero, Hypodorium. Pagellarum vero primas, in unoquoque Tono, mixturam praeftant intenfi Chroma-

AiSiiv Si, m, /m rtpcSwt,, xotQ* x.*q*v , ' y/** *

t
, ~
/ r.
'

^ r~ w
,
^.
^
h /, JA"y^<x, y /JAaxov

tis & Tonici diatoni ; fecundae ,

mixturara Mollis ( quod dicitur )
diatoni, ejufdemque diatoni Tonici i tertue, gentes idem Tonicum diatonum, per e & ami*

1 x.(L\vim\{ ' , u Toyioq'ou ? purum

quartse, mixturarn

Utoo- cT tcto, *a9' x

,
,
~
4. '
*Xf1BI 70 7.00
&

tf*/** diatoni Tonici, cum Ditnico; quinta:, mixturara eiuf> diani Tonid ^ & dtQ_

&, uy^* -) Toviqy

ni

SctToyou, (5
* Hwieqw
Afrfe,TV
^*
/

/
~ , ,
wUkwT^a*.

primis pagellis , numero ordinis

lonoIura: Incriptionibus item,
pro Tono & Genere, luis in locis fop^pofitis
Adjunximus

Aiy m|e5 <p%bai ^

denique

td~$ parois (nAitiois- Tai Si *

fuum decern , pagellarum vero

' xH yb@< 'fox*** <Jhb,

^ffl' *
'^015 To7t/0iS-

ra ' cofletas continens, pro

loms hngulis, numerorum omnes
diverfitates : ut fit nobis perfpi-

'^ i&i'&Pp. 3(Mwyioy, "3TB. j^ay

Tca, asAiev <fti ex7, ^1-

cuum, tum quot fint feklionum

bei, tum qua: fit fumpta di-

i-^
vj' e>oy ^J^^
7ia?a5 - ,,1,
rafaTpiiiya?
'
. .
/ /
401 <> rJy 9 Suupo&s- a*

ftantiaemagnitudo,
pro lbnorum
_
.

iingulis, in expofitis omnibus

mutationibus.

Intenfi.

Appofito

itidem

his Canonium, ( ver-

VAoy l/UUV , -^^ 7, 1(& $ x.<t)oL?&ju.auvo(y\s wlzLgiS, $ hj.r\t T <p}P}!V,

ci a7reb3U)5 Totji /\(\^ [(1\?.
. -/ perperam. / ABO. / bis, manifefto mendo. f CV. deeit <* CV. deeft t. ; . deeft aZW xj jy)oy (V. deeft duntaxat W,) Gl. habent
- (quafi fubintelligatur Tt')-, non jt'v',) AB. euiir ii (quafi in neutro ge
nere, ed cura / paragogico.) y AB. deeft Awnr. z. CV. rede, fed ABGl.
^-, pro </>7ty, quod laepe peccatur. <t CKV.
reliqui redius "<* . V.
nhiJut.
Tabellas

i76

CLAUDII

PTOLEMiEI

TAbellas hujus Capitis(in Codicibus omnibus,& Gogavini verfione,)ita depravatasdeprehendi,ut nihil inde fani ( cui fidendum effet) elicere potuerim;
praeter veftigia quaedam , quibus colligendum erat quid inibi fibi propoiuerit
Ptolemsus. Horum igitur ope, ( quoniam alias delperatum erat de veris numeris reltituendis, ) perlpeda mente Ptolemaei , calculum omnem ab origine repctendum cenfui. Quod non fine labore & ftudio facbim eft : in indaganda
primum Ptolemsei mente, mthodoque; deinde in ponendis calculismore noftro; numerifque fic inventis ad Ptolemaei minutias lexagefimales reducendis.
( Quorum omnium rationem, in appendice noftro , huic Capiti fubjedo , fufius
oftendimus. ) Sic ordinatas ( prout hic vides ) a nobis Tabellas, (fecundum earn
formam qux in Codicibus comparuit, ) cum depravatis ( librariorum incuria &
ignorantia ) numeris contulimus. Qui quidem tum inter fe , tum a noftris numeris, faepiifime variant j ita tarnen ut veri veftigia plerumque fuperfint , &erroris occafio fimul compareat : Puta, non raro ob fimilitudinem quarundam literarum in veteri feriptione; (ut<* & <T , quae hic fere promilcue ufurpabantur j item & non raro ; item & ; item . 8c , 8cc. ) aliquando etiam
numeri ex verfu proximo , aut prxima columella, tranfumuntur ; aliquando
etiam penitus interciderunt numeri ; aliquando alia item acciderant quae occurrere folent in exicribendis libris numerorum plenis , ab eis feriptoribus qui
remipfam non intelligunt. Quastamen a noftris variationes ( ut ut manifefte
mendolas ) hic apponere placuit ; ut ledori liberum fit , quid in Codicibus reperiatur intueri, & de reftitutione noftra judicium facer.
Columellarum eu ( ut loquitur ille ) Pagellarum tituli , debuifient , in fingulis Canoniis (ut ex Capitis textu liquet) iidem recurrere : comparent tarnen
tum varii, tum vitiofi. In prima columella , nunc habetur %imvk* ,
Banc ^ nuinviy, nunc ( ^* mutin, nunc yjjuATQf
munir, nunc yjfjunQf /, nunc yjayamrtiy , nunc X?1*"
(MVXoy nyiKor, nunc ^ nuimoy, nunc * wat* aarriyixoy, nunc yi . fflafjutvKoy nwmialv, &c ; pro quibus ubique reftituo, ylyy* XWutT0'
Mixtio Chromatis Intenfi, {nimirum, cum Di tono Tnico, quod&hic& in aliis
fubintelligitur. ) In fecunda, nunc habetur yyy* s^-tivi *, nunc yiyy* /#
7WlS // , nunc * ^ ( , nunc yyya Jlnyoy / , nunc
fy(ut Jhwafn *, nunc yiyyu win* yait?.*, nunc yyy& Jii/mm , nunc
yy.a Slmn ivuintn' pro quibus ubique reftituo, yyya ^. In tertia, nunc
idvicv ujfiin y nunc sfomriein, nunc ^, nunc </)*7c> , nunc Ji-Tvmnri', nunc Iirmr TtvieSw , nunc Staiy* Tovtax, nunc tirom ifo,tma**r ego reftituo,
i&tww Ttr/er , nempe per fe & fine mixtura. In quarta, nunc yiyy* ^faim 7 nunc yiyy Jrtnr ', nunc A&Totn /', nunc , nunc
yiyy* JJUweit, nunc yiyy <)&' rwituv, nunc yiyy* ' Sialoyiit, nunc
yiyy Toylaii , nunc / SlcHlovtc* Jnyn, nunc /? , nunc
yyj* J>7jVn,nunC yyyJ)7Wy J)Tv<t' egO reftituo, /y* c/>rt7m JtloyiK. In
quinta , nunc habetur , yiyy* ' ewriw , nunc yiyy* * triwritv, nunc
yiyy* J)royoy ffwirmy , nunc yiyy*Jit7oyoy -, nunc yiyy* Jfrnif* /TVWf nunc
yiyy ToyiaU fWJTOfW ego reftituo, yiyy* c/)ec7tVi< o-vuti*.

'

Cap.i;.

HARMONICORUM

LIB. II.

Ktti/nior .
Tabella L Mixoljdt, a Nete.
Myi"* (a
/t.
et/OP.
Mixtio Chroma [Mixtio Diatoni Diatonum toni- M/.v/ Diatoni
cum per fe.
ditonici.
mollis.
tis intenfi.
o
4 u
t

78 4

77

po

43

ri

4
pce / /
" w

i I |*
43>'
I20 |

XfXlf

I .

/s

7 3
75 * ta

o
er

?!

IT
/.^

86 47

il
IOI If <? F* / loi If -ce
il s 43
f*7
43
I20
I20 kp*
?*

2X1X1?

177

'
0~iUl707tf.
Mixtio Diatoni
intenfi.

o o|
7 30^
7J Ol

1TT

86 47 y /m
po S
101 iy p
1 13 H'f*
120 o^p

67 30J
7 <53
86 474
po oS
120
112 3o7
I20

X2XIXIIX 1 22
lo V 9 / is
IXfXIl

915

Keefr/ov
'
Tabella II. jLy i/ffe.

Mixtio Chroma
tis intenfi.

;y f /
d ose
jjrC in

?r

/.
M/xritJ diatoni
mollis.

63 1 3p
71 7|oce

>

82 5- 8 *
po 30 ? /

AlATOYOY TOyleot.
Diatonum tonicum per Je.

Myute S)arnu
Mixtio diatoni
ditonici.

J75 4
63 13
71 7 *

^
3 13 ;>
71 7 [*

81 16
9

8
91 26 7

Mixtio diatoni
intenfi.

9 bi
63 13
/
71 7

59
63 132
71 7,3

(
pi *

So
pi

4 4? 0 4 4P i 9 4 4 *
$
4 4P '
^ 94 49^
m 21
106 40
/ 106 40K.P5"
106 4^, y.
lo 40
121 4^ 121 f4]PIM ei'^ 121 $4:*
I20 ^ 8 (
2,V',V'8V io\/::8V?V'''V,,V

HXIXX^X
=

aX: 2'

? " 8 1

?!14:?!1
27 - * 8 ' J ' 9 !

Numeri vitiofi in Tab. . a G' . i J4. b GIO. deeft S. GIO. t. ^ GIO.

*V.tS. /GIO. . ^GIpx. AGIO./. GIO.p/. 40. porter. IL
4 GIO. \ i V. y. Omnes,y. AB. , . t GIO. v. /ABCV.t. ^GIO. i-.
G1VO. y- t ABCV. S*. - 4 CL VO. p. 1
fx. GL(X
.yljV. p<*~ ABC vti. ABCV-vee. ^ V. , rdiqui xsmaes
2

CLAUDII

17

6o oj
68 34),
71 7?*
8o o -
93 2 4*

if*

ici 49

lp*

120

Cap.;.

Ktwviw y'. Qpjyx, )in ymir.

Tabella III. Pbrygi,a Nete
... i .. .
' ....
// likrin
1TZV/.,;.
Mixtio Diatom Diatonum toni- Mixtio diatoni
mots.
ditonici,
cum per fe.

MyfAA f(j\&
<rau7yov.
Mixtio Chroma
tid intetifi.

%n b k

PTOLEMiEI

;
-

6o o
68 34V g, <J
7 1 7iO*

6o
68 34K
71

8o of
pi 26%

8
5>

loi /
4
120 [*

*
f

( .
Mixtio diatoni
intenfi.

6o 00 4>9
67 3o|f?r
71 7i*

80
90

102 yi w p /3
40
120 o p*

/
fx

J9 i6l
66 402
71 7
8
j>o

102 JI *
106 40 pr
120 or / M

04
|

I02 fi
407
I18 31I8

iv^VV- IV 8V!'V 2V- 8V 10 8 V s8V2V- ?V

=1

/yfUt jga/MTQt
ewmiv.
Mixtio bromatis intenfi.

X1X:S

8o
90

pi
>

!8=

11:1 IX
8 4/ 58 V 2

X'-XlXX
? ' 9

KavyioY '. ', '!.

Dorii, Nete.
Tabea IV
M/>jU<c ta-'
tAyf/ lAiiyn
/ Sirrin
Ai7T>Y0V 71,
(.*.
Ji7VylXM.
euoy.
Mixtio
Diatoni
Mixtio Diatoni Diatonum toni- Mixtio Diatoni
intenfi.
mollis.
ditonici.
cum fer fe-

6 s
67 30
77 9

fr

<9

ioy ;6 p ya
ii+ 33 ftjit <
120 OP

60 O !
67 3?
77 9 <
80
90

o|

102 JI
114 17|/
120 ojpx

f/y

60 o?
67 3ofe *
77 9 dm

60 0;s
67 301Id ;r
75 /

6 0.1
66 402
7

So
90

80
90

8
90

oh

loi If
IIJ- 43|/p'
120

ioi if pot
^> 43|"
120 op*

9 V V V 9 V
1XfX?X?X: s ? Km asa,
iXfXtXlX: &X?X1?X*X%\J 10 VT 21
I
9V 8V Si
7 V i a V
1 9 20
I
8 A 7 A7
2?
5

fl
M>

04
OJ

IOI IJ
Ilf 437
120 o8

IX IX SX-S
V 8 V 28
8 7

Tab. III. a Oran. ,&deebr. 6 Omn. *, GIO.$. d GIO. * , ABCV.

aC. e V. fr. / V. .. ,f V. deeft x.. VO. . ABCV. p<S\ ^ ABC. *, V. *.
/GIO.jx., ABCV. pee. w ABCV. t*. n ABCV. (. o ABCV.
p GIO. p.
V.p. rOmn.p^&dcelAct.
Tab. IV. 4 CG IV- Il b ABCV. deeft 9.
deeft 9.
ABCV. A GIO. r. /Omn. o9. ^ V. p*. h Omn. P* . i Omn. tyr
iOmn. p/">. / C. p/9.

Keuifior
Tabella V.
Mi
Mixtio Chroma
tis intenfi.

TA

Zp p
^

IT

(A

179

HARMONICORUM LIB- II.

Cap. is-

', bn y'nmt.
Hjpolyi. i , Nete.

sjfnn

CJATbyoy 7tricioy.
Diatonum tonieum per fe.

Mixtio Diatom
mollis.

6 20 a i
63 13 fr iy
71 70*

do Ii ;
63 13 ;>
71 7

8l l6 TA IT
84 17'/^ <

81 16! Wot If
84 17 /ti

5>+ 4P^y
110 37 p

IZO 40p xi

21V. 9V 8 V 28V
2I - 8 A 7 A 27
- s "

r
'

<o 57 i
rC
3 lly iy
7,o*

-I8l ldir
84 7/^,

94 497^il9 5>4 4>

io8 22 pr
tx iod 40jpr
I20 24p* r 121

a,V'5V?V; 8
53 " 8 7 :
8 - 9

(.
/rifts.
Mixtio Chromatis Mixtio Diatoni
intenfi.
mollis.

.
Mixtio Diatoni
intenfi.

60
'S
63 13
71 7o if
I.
8o o f

84 17 wJ4 /

60 7
/ 14'j
79 l'4
84 I7jj

94 490^ ( 94 49^
IO 40
f iod 407
121 ^4^. t 121 548

28 V- SV 2V "s
51 A- 8 m
=!

28 v. iovjVi
27 A- 9 8 A T
X SX2X!

Hypophrygii, Nete,
MlyftA
JiltylK*.
euo:
Diatonum toni- Mixtio Diatoni
ditonici.
cum per fe.

MiyfM 2>if,Ty*
.
Mixtio Diatoni
intenfi.

28
28\/.2V8V28>
7
" 7 27 J
1
IX 1X1

KAytioy t.
Tabea VI.

*h
A P4 49^4<J" A 94 49/'^
/,io4o/pr p J06 4o;pr /*
xp(fe^ 12427^^-*
121 f4p>c
12 V ;X?X!X
|. ...
1 HXtti

</>7iy/x,S.
M/xiie Diatoni
ditonici.

94 49 * ' ^ 94 49* ^*' 94 49!^

10640 p,io6 40ps- / i o 40 7
120 op*
120 op*
120

S A- 8 A: A 7 Ail A- 8 A1? 7 A =7 A* * A_8 A|7 As A- AS A

2=1
i 11X2X1
i.
I
X-4XJ

Tab. V. a CAO. . b CAO. . fGI. ,0. x. V. . fOran-ou. /ABCV.

equator. ^GIVO. /-. /;ARCV.S. i Omn.
kGlO. y, CV. j. /GIO.
V.CV-4. wjABGIO./^. GIO. ij, V. i,. oGIO.'^a. p Omn- dfunt intcgri
duoverls. Tab. VI. .;. .. GIO. . GIO. ta. fV.
xa. /V. S*- fOffln.w. * ABCV. ^a, quinqaies. j GIVO.
^V. |ui. /.
L)-,bii. mV.i-. GIO. p*. 0 Omn. . ^ GIO. p*, & dccft y\

lo

CLAUDII
Ktwviov

nurt'aiov.
Mixtio Chroma
tis intnfi.
*
Co
}or

Mf*fo Diatont
mollis.

o 1
70 O
76 22 or
80O
9O O ,

* ^

SpC N* I02 fl
g-pr (*. 106 40 fr
P
I20 O *

5XSXJ

'

V*
*

?X?Xi

ji
106 40 pr
I20 P

Cap. 17.

a TWbe/njW vivir.

Airoror .
Diatonum toni fer fe.

60 0
68 +
76 II
8
j>o

PTOLEMiEI

Myu* Jterit*
Mfxrio Diatoni
ditonici.

0 5
67 30
77 5>
8
5>

60
<7 30 fX
77 ? <
8
5>

*
- e ry

2 yi /* /* ioi iy p
f/. 106 40 pr
106 40 pr
1 20 /.
I20 pte

>c

do o
67 3o1
77 9
80 Or
90 o 4
lOf o ?6

fi

60 ox
67 30*2
77 93
80 04
88 5:3 y
1
100 06
106 407
1 20 08

fxxifxx IXV 1 ? " 9,

IXX^i I

Tabella VIII. Mtxolydii, Mefe.

My/
Miy/M
Arovor royi,
(.
&7ov.
M*ro Chroma Mixtio Diatoni Diatonum toniMixtio Diatoni
tis intenfi.
ditonici.
moll.
cum per fe.

Miyua ruait*
ctw'aw.
Mixtio Diatom
intenfi.

do O
7 30S
77 ?C
80
5>o 04
102 PP*

do

77

/t

80
90
IOI If

114 33V i< II4 I7P

120 owipK
fx.
I20
I?X?XHX!X-HX?Xi?X?X: 82 V
7 V

*1'

1 1 43 * /w
120 O Cit

Mixtio Diatoni
intenfi.

;
67 30
7 /

40
7

80

101 1 5"|

43 p/i
20 *

43
I20 :

101

2 V'V27
8 ' xixmx:?x
IXlXlf

IXfXH

Tab. VII. a CV. deeft haec tota tabella. GIO. ^, AB. . . deeft .
<Omn.4*. GIO.k. /. cf. AB. p. Tab. VIH. AB. deeft >>W.
. deeft CGIOV. , & deeft . d V. . . e GIO. v. / ABCGIV. ^.
V. p*. >C. deeft. /. i V. . ^ V. rj reliqui >. /. deeft /-/, ; V. p .

HARMONICORUM

Cap. if.

Tabella IX.
b/liy/M 2ll>x
.
Mixtio Diatoni
mollis.

Mtxtio Chroma
tis tntenfi.
X
eiy

.
IT
Iff
,
y f/9
p<
a
pit /*

6o 20Z
3
71 7*

8l 1 IT
. 17^ '
84
4 4^^9
37P*
120 40^*

X-iXi

trvjj riyov,
Mixtio Chroma
tis tntenfi.
a iy
yy

'

*C
H?

i8r

LIB. II.

Lji, Mefe.
Aixtwov -nyi,
Diatonum tonicum per fe.

6 I2
3
71 7b*

'

8i 1[*
84. 17 tJ4 i(
5>4 4P^iu9

![ <ha.Ty*
JinylHv.
Mixtio Diatoni
ditoni.

Mixtio Diatoni
tntenfi. ,

6o $7S
<*3 i$t,y diy
71 7 0*

6o
*
71

8i i6*
84 17 g ^
5>4 49^ M

8 |-
84 17&*
94+9'

108 22 [
106 40
IZO 1^>. Or? I ZI J4P**

SX^X'I

1 J)any

2X=1X?

<
'
7* (i4

XIXSX?

106 4 of
121 4)8
ily. low 5V 14
" 9"4
--!

trtwTyv,
Mixtio Diatoni
tntenfi.

62
67 53 day
71

6? 4,}
71 71*
7l*

60
68 34 e* a1
71

o o
8 34I
71 7

80 0
PI 26 I Axr
Z x9
94 49

80 [
91 26 4" *r
P4 40 / 44 //9

80 o
91
94 49l S* ^

80
9
90
94 49

|*<

106 40
I24 277 p* ?

106 40!

120 orp*

79 1
84 17
94 49

106 40W /
121 J4FW t?

KetrrlOT i. |!>/, ra ftayr.

Tabella X. Phrj/gii, Mefe.
iTvyty TzyiMyf/ tA-nu
CLty.
Mixtio Diatoni Diatonum toni- Mixtio Diatoni
cum per fe.
mollis.
ditonici.

106 40?121

6 7
3 13.
7 14

fb

106 40V
120 OjTp

6o o!
68 342
71 7 3
79 i
88 53
94 49
106 40I7
120 o8

11 V 2 V- 2 V 8 V
-8 7 1XiX:X?xl xSttiXIX ?X.1X=lXIX?X?X: 'IXIX 3
XiXS
Tab. IX. a ABV. . t Cmn. /. tV.
V. . t* Omn. /. / Omn. .
gOmn.vu. h V. tJ" X, G IO.
<*, rcliquiT*
Omn. a*, bis. ^V. a, reliquiAa
Omn.
wi Omn. . V. m. ABCV. x4
Tab.X. GIO. <, ABCV. /j4. V.
reliqui (. ABV./x?. rfOmn.^J4. e-GIOV. a. /CV. a. gV.M. hV r
iOmn.^. ^Omn.vr. /0./*<. GO.p. ABCGIO.>. GIO pw ABCV*
*.,GIO.kJ\ / Cpx^V.deeft. r CV.c**,bis. /C.pJ4.
*
Z3
Kayitin

nusrym.
Mixtio Chroma
tis intenfi.

CLAUDII PTOLEMiEI
Ka-Avio/ i& . Aae/ov, iid (tint.
Tabella XI. Dorii, Mefe.
M *
Aitovov //,
M/'yU* *0
/;'.
/.
Mixtio Diatoni Diatonum toniM*f/o Diatoni
mollis.
fe.
cum
ditonici.

>'or

o ->
70 o
76 22 or

S
sjp /

8o o
90 o
102 fl
106 40 bz?
120 O i px

px

SXXi

60 0 %
67 30
77 9 < 3

VA

3+
76 II

80 0
8


I02 51 ^ I02 JI pa

y. 106 40
120 o

40
I20

It
^

fu xC
p/C r *S

a iA

73 4'eoS fit

yd II
63 13
72 14',?

A IA
'>
rs

80 27 Tt kjr
84 17^ O i
P4 49^

8o 16 Iva /
84 I7W^ i'C
P4 49 7 ^ 8

OicS
I08 22
112 22i"f0x5

108 22 kS
112 22fp/C xC

60 o'i
<* 3!*
77 91

80 04
80 X
f >}- 88 53 y
loo 06
loi If p
106 407
120 08

40
1 20

8 V IO V 21 V- 2V
7 A 9 * 8 != 8 i 27 * s
8 V 28 V 2
5 27 A
?;
1 27 8

56 II ;'-

Mixtio Diatoni
intenfi.

60 I
67 30 ? X
77 < 3

Trftfrf XII
Hjpolj/dii, Mefe.
MiyfJiA Jiatyv
My/M IATQ1X
JAhA%*.
Am.
S'lTOtlX.V.
OTWTWW.
Mixtio Chroma Mixtio Diatoni Diatonum toni- Mixtio Diatoni
cum per fe.
ditonici.
tis intenfi.
id's- IA
My biy
y\oy

Cap. i/.

8 V 2? V l0V
7 A 27 A" 9 A
3XX-- I

MyfA S~IATyx
.
Mixtio Diatoni
intenfi.

4 /
II
63 13 ;
71 7 o*

4 '*
63 ib iy
71 7.

II
63 13
71 7|

81 mtr
84 I7f^ <
P4 4?

8l l6ZoT* 17
84 I7'T<r l
P4 4?'r4y *8

Si 161,,
84 1;
91 19\6

106 4ofp X*
112 22
K

lof 21
112 22[8

]o8 22
112 22 ffifi k5

o\y 7 V 15 V 22 V
21 VA 28 V
A 87 V
28
2i VA"
s A" i8 V10
A 9V

A- W'
8 A- 2V8\/28\/8 A 7 27 A" 8 A 8 7 27 " 98 V
,' Au A21" A" 8V104/
9V
14
9
V
!
V
2,6
8X3X1?
I
1
1
I
9
AB
Ais
8 At A 243
)
IX?X?
Tab. X. a V. , reliquia. Omn.dcefU. fABCV. '9.
Omn. decft 3, bis.
f V.j r,reliqui*i.r. /V. m. g ABCGIO. vff. V. f. . . Tab. XII.
Magna pars hujus tabellx decft in codicibus omnibus; alia depravantur. a Cran,
(, quinquies. GIO. o. GIO. o>. < Omn. o(. f Gl. of. / Omn. . ^ C. o.
&GI.e. (Omn.w. /^.GIV. r, . . /Omn. or, ter. ABCGIO.
nOmn..
e Omn . defunt minutix, quater. p O. pv<f, rliqui p4. q Omncs perperam repetunt,
xvcrfibusfuperiorbus.oa'.&or/-. r GIO. **, ABCV. ei. /ABC. p. f Dcccm
loca vacua'cuin minutiis uis) iu omnibus codd. Qnx nos ex calculo (upplcvimus.

CAP.if.

HARMONICORUM
Kttvbior iy'.
Tabella XIII.

<

1A
ra

9
0fT
f pue

6o
3
71

<

8 ?8
9 30 4
94 49]

lu
(A

106 40 P'5"
ri 121 f4P;

HXlttiXiX
22 V - 9 V 8

60 S7B
71

7,o*

8l itfV
90 i8,y
94 49 ^
106 4F
121 J4p*

21 </.
20
* 98 V
87

183

Hjpophrygii, Mefe.
Aiatmov ToviM>j"* '
dj.11.
Diatonum toMixtio diatoni
nicum per fe.
ditonici.

(.
Mxo diatoni

Mixtio Chroma
tis intenfi.

LIB. II.

I
Mixtio diatoni
intenfi.

>

o f7
63 13
71 7 '

3 13
71 7

8
91 2-
94 49|

8
PI 2}\ KT
94 49 4^ //9

M I 4]
i 121 5"4|

Io6 40
12 op/*

59 1*1
63 132
71 73
80

J4

91 26jy
j>4 40

lof 2lL
8 3lj

|1! 5iX-SX!X?X ifttXlXX

ttlX,
27 - 9 A

Tabella XIV. Hjpodorii, Mefe.

\\ yj(JiU.TQr
h.AK*.
/.
Mixtio
Diatoni
\Mixtio Chroma
mollis.
tis intenfi.

68
71

do
te
68 34V g.
71 7 0*

Iff* ^9

80
93
IOI 20u
49

kuc

106 40 p5"
120 Op*

5"

8
91
IOI

MyJM JiATrx
Diatonum tont'
cum per fe.

7I0*

/.
Mbrf/o Diatoni
ditonici.

o
68 34^
71 7fi*
8

043
67 30* r
71 70*

IT

9 !s
102 fijfcpC 4

80
90
I02

IO6
I 20

1 06 4< ;
120 O / '

106 40
I20 op

Mixtio Diatoni
intenfi.

OpJC

79 16
66 40
71 7 3
80

X
V

8 V 28/
7 7 s - ?1!1^1??2-2?
12V
22>i

ir
9 20 * 8
1
7 A7 " 8
I
727* 9

I
c4
of

VA 102

8 3i8

- 8 8
8 \> 28 10
7 27 ' 9

Tab. XIII. tota tabella deeft in codieibus omnibus ; execptis columns

primee primis numeris ; qui quidem habentur, fed abque minutiis iuis. Suntque, ex paucis illis , nonnulli vitiofi. . , reliqui hy. CV. ^<r. Omn.
px: Nos, ex calculo , integram reftituimus. Tab. XIV. a C. v x, V. /3 . b V.
$n xa, G O. . Gl.
Omn. . Omnes hic excribunt ex equentc verfu
wt . fG. '^. gV.o*. h O. a?, i Omn. p, & deeft as.

ausrrov.
Mixtio Chroma
tis intenfi.

CLAUDII PTOLEMiEI
Keutmr'i*'. bmtxmt, bin (.
Tabella XI. Der, 4 M/r.
M'yf<tst
AfTOTOr 0/(ceier.
Mixtio Diatoni Diatonum toniMixtio Diatoni
cmn per fe.
mollis.
ditonici.

60 I
70 rf?.
7 22 or <

s-jp- fra
?r
p*
I

fx

8o
po >3
102 yi p

106 4.0 /;r

1 20 p*

lYs8Y?,
1 27 8

67 30 b\
77 p o

60
68 34
76 II

80 r
8 X
po
*j
2 fi pff Tet I02 fi pee
106 40 pr
120

Xioy 21 \J. JY
9 " SA
8i V
28
27 V
S8

/f

40 pr
120 P*

80 x
?o
loi iy
106 40 pr
120 px

60 Ol
6 30*2
77

'

8o 04
8 8 y 3. y
100 (S
f

106 407
I20 08

8 A 7 A 27 A* 8 A ?1= 1
IXfX-1
1?

^8 V
28
27 V
2

a i*
II
63 13'^
73 4yVeC / i

j6 rr a i&
63 13
72 14^0* r

y II .ff

x i *(
t /

80 27 x /^/84 17 xi4 o l
?4 49 If ou-b

80 IIto. it
84 17
P4 4? (4* (

8l Iuxtt W/r
84 17 T
u9
P4 49

fu xff
/ r kC

I08 22
112 221/" fit tS

10 8 22 kS
112 22'f / o

71

e-lillT.
M/x/o Diatoni
intenfi.

60
67 30 Va
77 9 < 3

Kavytw 'ff'. T-rtKuS'iciii, in (JA<m<.

Tabea XII. Hjpoljdt, Mefe.
'
<T/7"07/)Cf.
Mixtio
Diatoni
Diatonum
toniMixtio
Diatoni
Mixtio Cbroma-\
mollis.
cum
per
fe.
ditonici.
tis intenfi.
i*
p Oy\doy fit

Cap. 1/.

A I*
>
sa

8 22fpr
112 22.- iS

/\1 futrir*
Mixtio Diatoni
intenfi.

I ivr a i*
63 13'b <>
71

II
63 13
71

8l l6Zx* IT
84 17/ x <
P4 4P>4>

Si id
84 iA
91 39

10 40 ff? X*
112 22> pt /.S

21
112 22]

W. 8 yio y =1 Y- PV- 2YV2,V4V,2V

8 A 28 Y
A ?i Y
A 24
2i YA'
8 A* 7 V
A TI
A 22
21 V
A' 8 A" i A 9 * 8 ' 8 7 21 " SXWXltt jv
9 V 16
SV'V"S
11
i
tXjXI
9 A8 A T?
8 A8
1X7Xh
Tab. XI. 4 V. a, eliqui . Omn.dceftA. rABCV.xfl. Omn. deeft 3, bis.
V.^, r, reliquixrrt. fV.ia. g ABCGIO. vC. AV. f. t O. pr. Tab. XII.
Magna parshujus tabellx decfl: in codicibus omnibus; alia dcpravantar. a Cran,
S, quinquies. h GIO. off. GIO. >. Omn. o. r GI. of. / Oran. . g . sC
Gl.o^a. (Omn.w. /^GIV. r, O. zr. /Omn. Xj ter. w ABCGIO.
wOmn.x*.
Omn . dcint minutia:, quater. p O. pvi , rliqui pi. 7 Omncs perperam repetunt,
ex verfibus fuperioribus, oa ^,&x /-. r GIO. , ABC V.
/". fu. t Decern
loca vacua cum minutiis uis) u omnibus codd. Qnx nos ex calculo (upplcvimus.

HARMONICORUM

Cap. if.

KAvhiov iy'.
Tabella XIII.
(AhAKv.
Mixtio diatoni
mollis.

Mixtio Chroma
tis intenfi.
<

ia

hs

6o
3 13
71 7

'

8 ?8
30 4
94 49|
40 5"
12 yJp**

52 V- ! V 8

ir
I

LIB. II.

Hjfpophrjgii, Mefe.
AlATMOV 0CUOf.
t/>7SV*.
Diatonum toM*fo diatoni
ntcum perfe.
ditonici.

6o 7?,
3 *3%y
71 7>*

iy

8l IT
90 tiht
94 49/

6
63 13 0
71 7 a

63 13 ^y
71 7 loot
80

oT

94 49 9

106 4or
121 J4U*

f* 106 40 fi
121 <Aa

80
5>i
94 49
106 40
izo ok;

60
68 34'
71 7 006

6o
68 34
71 7,0*

80 O?
93 2

80

*r

59 ii
*3
71 7J
8
91 2^
94 496

lof 21 7
118 31g

ib
?

Myf/.A JtttTrt
Mixtio Diatoni
intenfi.

60 oaA ir
67 30e %r y.
71 70*

10 1 49f*

9 !s
102 jihfC VA

80
9O
2 ilk

106 40
120 L

106 40^5I20 op

106 4ojpr (a
I 20 O ' ^*

va

pX

'

XlttlXlX^ SXiKIXiX^KlXiXW t!X:?X!X?X

21 V ? V 8
2>=
28 V i V 2
i
SKiXI
27 ,
20 " 7
27 " 9 A 8

Tabea XIV. Hjpodorii, Mefe.

\blyl*U SAlivi |U*-| / rtriAitXK.
aov.
TavlXM.
\Mixtio Chroma \Mixtio Diatoni Diatonum tont' Mixtio Diatoni
mollis.
cum per fe.
tis intenfi.
ditonici.
2F

M'iy/&
a-twTvvw.
Mixtio diatoni
intenfi.

J9 16
66 4o2
71 7 3

80
90
ra 102

j
4
O

106 40
118 318

8 V =s V 'V.'U ?X?XiX:?X?XeIIXXiXXlbsXiX2X
7 S -
-
12 / 22\/. 9
8 V 8 V 10
I
iXIfXl
I
?XX=
2 " 8
7 7 "
Tab. XIII. tota tabella deeftin codicibus omnibus; exccptis columnx
primx primis numeris ; qui quidem habentur, fed abque minutiis fuis. Suntque, ex paucis illis , nonnulli vitiofi. . , reliqui a>. b V. S*"- Omn.
; Nos, ex calculo , integram reftituimus. Tab. XIV. a C.
V. vb . b V.
, G O. i, Gl.
Omn. . Omncs hic excribunt ex equentc verfu
ta . fG.\. gV.oa. hO.oC. Omn. px, & deeftAs:.
rief

i*4

CLAUDII

PTOLEMiEI

Atque hi quidera funt variantes numeri a noftris (faltem potifllmi) in hisquatuordecim Tabellis , qui habentur in codicibus ABCGIOV. Quinam fuerint in
cdice , liquet ; quippe vix ulli inde exfcribuntur ( quod alibi fit) ad oram
codicumGIO. Codex S. hie deficit, qui ultra primum librum non procedit. Gogavini quem fequitur codex, non minus erat quam noftri vitious;&quidemeofdemut plurimum errores retinet (alioqueuperaddit) eoldemque defedus : hos
autern, cumjamdudum editus fit ille liber, non cenfebam neceflarium hie receniere.
Tabellis hicc quatuordecim fubjunda eft ( quam in textu innuit PtolcmaeusJ
tabella alia ( in codd. CGIOV. fed non in AB, in Gogavini vcrfione ; nelcio
an in K. ) ui titulus, in aliis wlnw a. ( Tabella if; ) in aliis, w.
hoc eft ( fi
rede conjicio )
n&nien, Tabella tabellar um : fin malit quis legere K&ivtov r&biwJy, Tabella umverfalts ; ego non repugno. Ptolemaeus, ni fallor, in ejus (quas
memorat) odo columnis, numros qui totidem (in Dia-palon ) fonis refpondent,
ieparatim exhibuerat: quos igitur in ea forma nos exhibemus. Librarii vero,
ejudem forte mentem non fads aflecuti , & ad naturalem numerorum coniecutionem folummodo attend, in fex columnas ( fed inxquales ) conjecerant amncs
( mutato in paucis ordine Ptolemaei, ut naturalis numerorum confceutio confervaretur.) In prima & fecunda totidem erant ( atque iidem fere ; qui in noftris
prima & fecunda. In tertia itidem iidem fere cum noftris ; nifi quod, qui eft nottrorum uldmus, fit ibidem primus columnas quartse. Huic,in columna quarta,
fubjiciuntur iidem ferequi in noftra quarta; fed (poft r* ) inierto (in GIO)
i(, feu (ut redius in CV.) < /, quem nos habemus in primo loco iquentis
columnas. In columna quinta , rcliquos fere habent quinta; noftrae ; omneque
noftra; extx ( parum mutatos ) excepds duobus poftrems. Hos duos, omnefque
noftrx feptimx & odavae (parum mutatos) conjecerant in fuam fextamj fed
primum columna; noftra; odava;, proxime poft quartum iepumae. Qui a noftris
variant , hi funt.
a V. reliqui iC. b Omn. . V. fr. d Oran', pft. e V. * /Omn. n. g GIO.
t*. bV.n. CGI.<. *.C. < *. G. - 9. IGIO.t*. mV. deeft^f. G. .
GIO. . pOmn.vS-. qV.yn. V. , j V. in ordine integrorum, inter pt
& ps, perperam inferit alteram (* ; quo fequentes integrorum numeri fede fu detruduntur, & cum minutiis non fuis junguntur. rV. pr. Omn.v?. Omn.
*a. j Omn. hC. z. GIO. XX. Qua; quidem variationes ina b d f p x y z. iint
res nihili futpote unius minuti primi differentia; ) & ( e g b i k.1 m n o q r ft
funt manifefta menda. Unde porro liquet , tabellas , ut a nobis inftitutas , eas
cfl quas voluit Ptolemxus,

CAP.iy.

HARMONICO RUM LIB.

II.

'93

Hoc eft, in numeris Ptolemi : pro Modo

Hypo- HypodoMixoly- Lyd 10. IPhrygio. Dono. Hypoly
dio.
pbrygjo.
dio.
rio.
60

6q
G\6
60
60

60
f7lo
5ok
3063
67
13 6 i
13 6}
i3|68
3
34G
771
971
777
7 71
\77
9 71
7 71
F
o8o
o'8i
1680
16 80
o|8i
80
|
E
2 PO
Cl 84
1791
90
84
I7PI
2'$>0
D
102
ioi
49
4994
49 94
49,1 o 2
94
;c
40106
iif
4310
22 106 4c ic< 40
4i IO* 40 108
120
^4120
0|II2
I20
121
22 121
I20
A
Atque hi quidem unt numeri ( medio loco poiti ; in Canoniis lptem pofterioribus, pro modis fingulis (Generis Diatoni Tonici puri) in Dia-palon
2n fJJtm(.
Suntque horum Rationes ; pro modo
Mixolydio
?7!
Lydio
:?!&?:
Phrygio
!2! X?
Dorio
3X!XXiX?XM
Hypolydio
IXlXfXXIXf Xff
Hypophrygio ??0(1!
Hypodorio
?XX?X2X?X#X?
Ad eandem formam, pro reliquis Generibus ( quae cum Tnico Diatono commiicet Ptolemaeus ) habentur numeri : ( Unde videre erit, quinam ex uno ge
nere , quinam ex alio, in miftura comperiantur. )
b
Nimirum, Chroma Intenfum Ptolemxi, pro Dia-pafon Nete diezeugmenon
ad Hypaten Melon, in Modo Dorio, componitur ( ut liquet Cap. iy. lib, 1. )
ex his rationionibus ,

'
'
1::&: = *4
Unde hi habentur numeri, (pro modo Dorio ,)

21
4
rr
Ff 2.
Atque hi continue dufti ( ut prius) in |XI-Xgl ( Pro Phrygio , Lydio , Sc
Mixolydio ) atquein BflXlX?- ( pro Hypolydio , Hypophrygio, & Hvpodorio ; ) exhibent hos nmeros ; nempe pro
1
21
Mixolydio
I
2I
-1
T

at
112
ui
Lydio
St
21
m il
sa
1

lju
16
Phrygio

99
%
s
I!
9
Ii
21
7
Dorio
I
2
TT
TT

8cS I'M
Hypolydio
il w
"41
sn
2.3
M
Hypophrygio
2T L I
*j
i 274

i
.4

Hypodorio
2
3
9

9
I

Quibos

i94

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap.ij-,

Quibus numeris in fitum debitum relatis , ( ut ante oftenfum eft , neque hie
opus eft repetitu ; ) indeque refciffis qui redundant, ( nempe, ex primorbus, in
Mixolydio tribus ; in Lydio, duobus; unoque in Phrygio : &, ex pofteriobus,
in Hypodorio tribus j Hypophrygio, duobus; unoque in Hypolydio: ut qui
fedes fuas habituri lunt extra Dia-pafon expofitum : ) totidemque ex contraria
parte fuppletis, (pro locis vacuis replendis: ; habentur quaefiti numeri (ad
Dia-pafon a Nete ) in fingulis Modis ( pro Intenfo Chromate puro ) hi qui lequuntur. Nempe

a
O ibDi
YE
!
'Q

"85
28 i ie
i?! 27
I i I

Nete diezeugmenon
Paranete diezeugmenon

'
i
n . ,
fe'ftS

9 2J 112
I 99

Trite diezeugmenon

5?.
112 4
!

Pramele

loans' ,4I
729297
"IH
12812 I .j
111 3
33
I
16 '21
>i I
22
US
11 24} 9|
9 9
\i3
297

Meie
Lichanos melon
Parypate melon
|Hypate mefon

' jfla lW$ alE

Hoc eft, in Ptolemaei numeris j pro modo

Mixo
lydio.

dio

Phry
gio.

Do
rio.

Hypo
lydio.

Hypo- Hypophyrg. Idorio.

60
<*7
78

0 do
30 63
4? 71

20 62
13 67
7 71

13
si
7

60
70
76

0 60
0 63
22 73

20 62
13 67
4f 71

13 60
3(70
7\76

'd
22
-

Bf
5>o

SS 82
0 90

80
30 93

0 80
20 po

80
0 84

27 82
17 90

;8 80
30'?3

2o a

lof 0 94 49 101 49 10 J 0 94 49
4 33 no 37 10 6 40 "4 33 no 37
120 0 120 40 I24 27 120 0 120 40

94 49!ioi 49 G
106 40' 40IF
124 27,124 o]e

Quorum

Cap.i?.
HARMONlCORUMLIB.il.
9$
Quinara autem ex his numeris , cum Tonci Diatoni numeris, commicentur;
ex Canoniis Ptolemaei patebit.
Suntque horum Radones ; pro modo
Mixolydio

X XnX? X XtXI

Lydio
Pbrygio

|?:X i=X XUXli'X Xn

iiXSOCtXZXiiX&X*

Dorio

=?= SXSXM

Hypolydio

-X ixsxsx X r

Hypophrygio XlX: IXSX&XfcX i

Hypodorio

i x^X lX:iXnXiX

Similiter} pro Dia-pafon a Mefe ad Proflambanomenon , in eodem Genere

(Chromatico Inteno,) fiunt numeri, pro modo Dorio, exh- continua muitiplicatione,
^XX^XMX:iXHXM=XI=2.
Reliquique, pro cxteris Modis, inde ( ut prius ) derivantur.
Mixolydio

g]

] a?
%

im

:
I

m
#

SU
?

ssi

Il
'|

1
*
&? car

Lydo
Phrygio

J]

Dorio.
Hypoiydo

si m

I
1

Hypopbrygio
Hypodorio

$
4

Nempe pro

si -
if 83t

%
!

His itaque (ut prius ) iafitum debitum relatis ; indeque reiciffis qui redun
dant, &fuppletis qui dfunt, ut in praecedentibus faumeft; habentur qusfiti
aumeri ; (pro Chromatis Inteni Dia-paon a Meie, ) in Modo

Bb 2

Meie

CLAUDII

Cap.it.

PTOLEMiEI

Meie
Lichanos raefon
Parypate mefon
Hypate mefon
Lichanos hypaton
Parypate hypaton
Hypate hypaton
Proflambanomenos
Hoc eft, in numeris Ptolemaei : pro Modo
IMixolydio.

Phrygio.
62
p
71
82
7po
49194,
10
Ol20 40^124

Do
rio.

1360
53 7o
7 76
5:880

Hypo- Hypo- jHypolydio. phryg. dorio.

o $6
o 6
22 7i
o 80

30 P3 2084
49 loi 45>p8
40106 40107
26I2O 112

4571
278z

20 02
13 67
771
8!8

53 G
7F
oE

ir90
2094
16110
2212

393
40101
37.106
4o'l24

20
49'C
40B
27\A

il '60

Quinam autem ex his numeris, cum numeris Tonici Diatoni, commifcentur

quaerendum eft in Canoniis Ptolemaei.
Suntque horum Rationes pro modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
polydi
Hypophrygio
Hypodorio

i X XM=X SX ^X^XH
22.
2
12 VJ2'V 1 V U\/22.\/ 9.4/ 7
1:21
A AttAt-As "
- - A ' - A An
12 \j12.\j
i V i2V22'V
ir At-AvAs '*
Diatonum

Cap. if.

HARMONICORUM

LIB. II.

*97

Diatonum Molle Ptolemsi ( pro Dia-paioa Nete ) hac continua multiplcatione ( pro Modo Dorio ) conftituitur, ( per Cap. iy. lib i. )
xfxrx*xnxixrxa=*
Unde habentur numeri (methodo qua prius ) pro modo
10
?7
i
I
7
if]
1
US
2560
M2 1 5120
SI
27
567 J 5T03
m
16
ix
610
42
4

21
27
1] 3
i
3
12
8
80
32
2
I
7
.
7

2<i 2018 20180 1014

128
4 10240
503
729
SI
m rjoT 59
128 fl20
250
l
I7T

%
9
L
H
8

Hypodorio
2
m
LI
\

3
Quibus in fitum debitum relats ; indeque rejeis, ut di&um eft , qui redun
dant, & uppletis qui dfunt ; habentur (pro expofito Diatoni mollis Dia-pafon)
numeri quaefiti. Nempe, pro Modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio
Hypophrygio

0
rpopbrygi
\
Hypodorio

rpolydio

ixolydio

*3
>>
ij

60

H
0
i Q

Kl
n

Nete diezeugmenon

20
51

1120
5T55

Paranete diezeugmenon

'.S
243

40
S7

8
7

y
243

8
1

Trite diezeugmenon

*2

82

?
10
i

to

SOJO
fjl

80
S3

20480
15309

13

Paramefe
Mefe
Lichanos mefon
Palpate meon
Hypate meon

1024 t*fa
1 T70I Is
1
729
T7T il
128
1 I28
1 128
1 ST
T8
H
ffi
7
1"

tS
15
1024 16
1 1 9
S
9
1 9
! 12
10240 128 2
2 5133
1 S
iw 23 1*

b 3

a
G
F
E

'

Hoc

198

CLAUDII

PTOLEMI

Cap. i f.

Hoc eft, in numeris Ptolemcei, pro modo

Mixolydio.

Lydio.

Phrygio.

Dorio.

Hypo ly
dio.

- Hypodo
rio.
phrygio.

60
67
77

6o
30 63
9 71

12 do
13 '67
7 71

57
43 68
7 76

o
34 3
il '72

12 60
13 69
14 71

47 do
43
7 ;

34 d
Ii

90

43 81
po

1(5 80
18 pi

80
2 90

8
4

1 8i
17

16 80
18 91

102
114
I20

y i p4
i7jio8
o|l2Q

4p loi
22
24.
121

35: 102
40 114
H 120

4? 94
22 i od
24 iai

4* loi
40
54 120

G
40 F
E

94
17 8
I2Q

Qui autem ex his, cum Tnico Diatono comifcentur ; ex Canoniis liquet

buntque borum Rationes, pro modo
10 \/ 21.
21

m X 9 20* 7 X 910
8 21. 8 i
Lydio
&X*X 1 9 20'
1 9
21.y 9 4/ 8 V ' 21./ 8
Phrygio
9 ' 8 J 9
20' 7
? V i V 1. 9. 8 10 21
Dorio
7 9 A 20- 7 9 25
8
i-V 8 V 10
Hypolydio
7 9
20' 7 9 X 55: ?"
21. 8. V *
Hypophrygio 9 \/
2* 7 9 20* Xf:X87
li.y 8 ,
Hypodorio
7 9 -A A XS?X
Mixolydia

Similiter j Dia-pafon a Meie ad ProlTambanomenon, in eodem Genere ( Diastono molli, ) conftituitur ( pro modo Dorio ) hac continua multiplicatione,
XIX TXI 711 ?=2.
Unde hi habentur numeri ( methodo qua prius,) pro Modo
Mixolydo

Lydio
Phrygio.
Dorio
2-.S

2048

Hypophrygio

Hypodorio

9
2

Hypolydio

20
2J
5120
503

S3
20480
539
2560
7
Iii

If

8
7
a8

S
i
1024 8192
729
II
't
16
128
S3
9

n
20489
5309
250
Tloi

820
5937
10240
Slo
I28o
L m

1
1
1024 118
729
8
128
i
HI
9
9
Z
409S 212
2T7 L243
512 4
L 7
4
8
?
s

Adeoque (relatis omnibus in fitum debitum; indeque rejeftis qui redun*dant, & fuppletis qui deficjunt,,; habentur numeri quaefiti, pro Diatoni
mollis

CAP.if.
HARMONICORUM
mollis Dia-pafon a Meie; ; Nempe, in Modo

LIB. II.

^pophrygio
ixolydio

ppolydio
rygio

0
-a
J
i 1 fo?
1
8
7

Mel
Lichanos melon

80
S3

Parypate melon

5048
T70

1
eu _
2048
I 2TS7

ai
24

"If

2048
7t

32
i?

1024
729

25
25"
1701

8192
5103

128

IS !
9 4592

te

20180 25
II T5309 __
lau 2 I
729 T7T

Parypate hypaton

Proflambanomenos

Si
5 1

128
81

60
63
72
80

12
13
14
16

90
0 84
102 fi 94
114 17 108
120 0 120

60
67
71
81

J7 do
43 68
7 76
16 80

0 46
34 63
Ii 72
0 80

ftp

121

1 1 2

Hoc eft, in numeris Ptolemxi ; pro Modo

Phry- Dorio.
Mxo- Lydio.
gio.
lyaio.
lydio.
0
34
XI
0

J120

"8
7

Hypate mefon
Lichanos hypaton

128
Ii

Hypate hypaton

60
6%
76
80

199

phryg.

Ii 60
13 *3
14 I 71
i6'8i

Hypodorio.

60
67
7 71
16 80

%7
43
7
0

G
F
E

26
18 91
49 101 96
40 40 I o7
/4 I20

91 26 D
lei

1 06 40 i
121 4 A
Quinam vero ex his , cum Tnico Diatono , commifcentur ; ex Canoniis
liquet.
17
49
22
24

90
94
106
121

Suntque horum rationes ; pro Modo

Mixoiydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio

IXIXftXWIXIXfi
21. V 10 V 21- Y -Y 8 Y 13
22' 7 9 20* ' 9 9
loy J1.V eyiov/i-V 2*Y 8
9 ' 7 9 20' ' 7

Hypophrygio

7
S-V
"
f X

9 'A 7 9 *- 8
21.V 78 Y
78 V
109 V
20'
,0Y
9 21

I- X ? X 'fXt X ? X 'S

y podorio

4 X \ X 'S X X ?
Diatonum

2<o

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.ij-.

Diatonum DitonicumPtolemaei componitur, pro Dia-pafon a Nete, in modo

Dorio,ex haec continua multiplicatione, (percap. it. lib. I.)

Unde habentur nuraeri (utprius) pro Modo

>2i
th

12S
ST

m)

Lydio

1!

Phrygio

\]

Dorio

Si
$

?.2

HI

i
9

12
ST

i
9

Li

27

3J

27
I

1
9

[?

Si
32

8
1

Mixolydio

Hypolydio
Hypophrygio
Hypodorio

Quibus in fitum debitur relatis ; indeque reje&is qui redundant , & fupplequi deficiunt; habentur quaefiti numeri, (pro Diatoni Ditonici Diapaiona
Nete: ) Nempe, in Modo

Nete diezeugmenon
Paranete diezeugmenon
Trite diezeugmenon
Paramefe
Mefe
Lichanos mefon
Parypate mefon
Hypate mefon

2 I 12SI
IS ST. ti
1I 1
243 i Ii
9
1
2

26 12g 12
TS ST ST

G
I
1

16 i
9

2 2 J

Hoc

HARM NI CO RU M

Cap. i f.

Kavovlov 5gwovi>v.
bc397f

LIB. II.

18/

Tabella tabellarum.

hituxnituv h * &' i&S/Jffi, Mr hi-^jy %y&sQ-

Tabella exponens numros qui in Canoniis difponuntur; [In duo membra divia, quia
totam non caperet amplitudo pagins.] &, cumquibus tninuts eorum quilibet u/urpatur.
$$
.
70 14
79 I
5 II
63 13
ff a a
OA

71
7
80
<

40
59
I*
/

(*
72 14 rr

& 1
67 30 fi
6
Oy
Ai

80
27
An
67
43
A

12
73
4*

s
7f IT
81 16
vy

20
7 53 g O
75 56 * ft
t
82 </8
68 34 o
57
76 il
70 0 or fe /
62 13 0
8f 43
or S
76 22 W t
8f ff
86 47 '
77 9
JUf
78 4f
t4 <
piy

4>

84
88
JO
90
90
91
93

17

18
30
26
2

P
p Ii
p*
pct &
p/5 ? VOL
P*

91
94
100
IOI
IOI
loi
102
IOf

3?
4?
0
if
3f
4P
yi 1
o|
I

r tot
JP" f*
? *
01 a
p/C
tfiy U ff
?, <
p/<f \y

IO5
I06
J08
110
112

II4
"4
i if

21
40
22
37
30
f4
I7
33
43

p/ X k
pro ^ Act

px <
fK
m
px pi4
pK* i

112

I20
I20
I20
121
I24

22
31

24
40
54.
27

Poft has Tabellas , quas innuit Ptolemasi textus ; fubjungitur ( five hie , five
adcalcem Capitis iequentis, ) in omnibus Codicibus , (& in Gogavini verfione3/) alia Tabella j five Canonion, quafi continens omnium fonorum differentiashoc eft , Generum a Ptolemau) expofitorum fynopfin. Sed, miire depravata ;
& quam ego exiftimo Ptolema non efle, led a 'ciolo quodam additam, & non
fuoloco. Locus enim effet hujulmodi Tabelle, ad calcemCap. 15. lib. 1. ubi
( nequid deefle videatur ) takm iupplevimus, quantum licuit, Ptolcmaei menti
conformem. Hanc autem, quoniam in omnibus codicibus comparet, hie etiam
fubjungimus, a fcriptorum mendis rcpurgatam, atque in ordinem reda&am;
fed non Ptolemxi menti per omnia conformem. Nam (praeterquam quodexempla non fint in minimis numeris, quod in omnibus peccatum eft,) R^ationes ipae , non illas Temper funt quas in his Gencribus adhibet Ptolemaeus. Nimirum ; in genere Enarmonio, radones hie habentur jXtrXil 4uae lecundum
Ptolemaeum ( cap. if. lib. I. ) funt jXltXif Item, in Chromate intenfo, rad
ones hic habentur ( pervero ordine, ) XlrXrr; ^unt apud Ptolcmum
(ibidem) ? Numeri vero (prtcrquam quod fint confue pofitij fnt
iaepe vitiofi.

A a
Laf.

CLAUDII

ElOLffMHOI.
Kyoi.

Cap.i/.

Enarmonium.

b \?0%,

h (hn

PTOLEMiEI

Rattones.

Differentia.

os

i6So

Chroma nulle.
Rallones.
ha'

J*

Different!*.

1260

fi

nu
a
1680
60
<V^<Vs!
1 15

sAllA / 9 V

l! 4*

Chroma intenfum.
Koyol.

Rationes.

Differentia.

<%
'

kjrt
l*

210
1470
40 8 ^
60

Mo/fc diatonum.
Rationes.

Differentia.

tj

19

40

72
64
3*

672
|X'IXi=i

4 Rationes ad hoc genus fpeftantes, funt, apud Ptolemsum J.tf.Jf ; fecus

quam hic habentur. b GI. vdpx> & fic poftea. Titulus *6yo/ eft me additus. Omn. x"1 d c- ***** V*
f mn'
/ V'
S V> ^X" AB. deeft W" ' V. > tAB. . / V. deeft & ;/. i . . Ratio
nes autem apud Ptolemsum funt J, n> H>
ordine quam hic habentur,
C.
0

Cab. iy.

HARMONICORUM
0 MstAetwV

p trmw.

klyoi

LIB. II.

17

Molle Entonum.
Rationes.

Differentia.

6/2

g
2*

8757

hn '

Intenfum Diatonum.
hoy 01.

vao^<(/,

Rationes.

Differentia.

ff

ZI *
IIXiXl=J Oua?.h <'-,

JEquabile diatonum.
Rationes.

r
t*1

in

Zh,'
let

4 ' JiTWIajoy.

i8
20
22
ib

'

,
(le-uy
a-ve

?
*
'

2
2
2

Diatonum ditonicum.
Rationes

he*

>ifferentia.

Differentia.
IP2
*

* Ho,c eft 4uod Ptolemaco dicur , (don f^au'r Mm*

A a a

r,

Vel Adim*

Appetb

i83

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. i f.

Jppendix ad Notas Cap. XV. Lib. 1 1.

TAbellas Ptolemxi ad Caput boc fpeantes ( in omnibus quos habuimus
Codicibus depravaras) qua Methodo nos reftituimus, dicendum reftat.
Generis Diatoni Tonici (Cap. if. lib. i. 'i ponuntur rationes, ??==;
Quas (ad integrum Dia-paion) bis repetendae funt, interpofita Toni ratione \.
Adeoque, pofito primo lono ( hoc eft acutiffimo ) i, reliqui habentur hac con
tinua multiplicatione,
Unde prodeunt hi numeri,
I i!i!Sj 2;
pro fonis odo unius Dia-pafon ( in illo genere ) cujus Mefe eft in Meie naturali;
pro Tono ( feu Modo ) Dorio. ( Numerus minor pro acutiori fono ponitur ;
major, pro graviori ; in ea ratione quam exigit chordarum aequitonarum lon
gitude )
Cumque (per Cap. 10. lib. 2.) Modus Phrygius ponitur (quam DoriusJ
uno Tono acutior, (feuacutior in rationef;) &Lydius, uno adhuc Tono a cutior j & Mixolydius, adhuc Limmate acutior ( feu in ratione |f| : ) Hypolydius vero (quam Dorius) Limmate graviorj & Hypophrygius, gravior adhuc
Tono ; & Hypodorius ( quam hic ) Tono itidem gravior : Si numeri jam expofiti ( pro Dorio ) ducantur finguli in ; habentur numeri ( uno tono acutiores) pro Phrygio : atque his iterum du&is itidem in |, habentur numeri pro
Lydio : qui demum du&i in , exhibent numros pro Mixolydio : Iidemque
numeri ( pro Dorio ) du&i in , exhibent numros ( Limmate graviores ) pro
Hypolydio: atque hi in |, numros pro Hypophrygio: atque hi demum in },
numros pro Hypodorio. Nempe, pro Modo
1

81
S4

81
5

i
i

12
7

11

2<S
T89

1054 I2S
129 8T

12
I

lit
Si

Mixolydio

Lydio

ft

1]

ii

Phrygio

Dorio

Hypolydio

1
243

Hypophrygio

B] I

I
9

fr

9
8
s
9

16
9

16
9

IS
9
2

128
im

2 \6

18

12 IS
2 [1
7
3
9
1
Suntq; hi numeri porro continuandi, in utramvis partem, facili opera : Nem
pe, ficut (verbi gratia) in Modo Phrygio, numerus octavus 'f , eft primi |duplus,
(quoniam codem eft, toto Dia-pafon, gravior; adeoque in ratione dupla:) fie, qui
nunc iecuturus eft 2 in loco nono, erit duplus numeri 1 in loco fecundo ; & fie
deinceps: Etfimiliter, in Modo Hypolydio, ut primus feu acutifimus
, eft
oftavi
H ypodorio

Cap. ir.

HARMONICORUM

LIB. II.

i8?

odavi feu graviffimi imiffis : fie ( fi modus idem fit in acutum continuandus)
qui eodem numero primo proxime futurus eft acutior, erit
femiifis feptimi
% : Et fie ubique. Tranfeundo nimirum in aliud Dia-pafon, quod fit expofito
gravius acutiuive.
Jam vero, cum (per Cap. 11. lib. 2.) quo Modi expofiti melius inter fecomparentur, ea chorda quae eft cujufque ( poteftate ) Media, (nimirum, quiacutioris Diazeuxeos, five Toni disjunftivi, graviorem fonum refer t,) fuamfibi fe
dern alignatam habeat , ( reliquaeque, cum repetu ad hanc , fuas fibi fingulx
fortiantur;) Nimirum Dorii Media, in Mefe naturali; Phrygii, in Paramefe;
Lydii, in Trite diezeugmenon; Mixolydii, in Paranete diezeugmenon : itemque Hypolydii, in Lichano mefonj Hypophrygii, in Parypate mefon; &Hypodorii denique, in Hypate mefon : Numeri jam expofiti, pro cujufque Modi
Dia-pafon, fie erunt fuis fedibus conftituti. Nimirum

Nete hyperbolaeon
3
Paranete hyperbolseon
"o
Trite hyperbolaeon

a - g
,
h f
ffi

Nete diezeugmenon
Paranete diezeugm.
Trite diezeugmenon
Paramefe

2<S
ri;

Mefe

IOI4 ' 52
129 j 2

Lichanos meion

128 1 11
1 8

ii8

128
51

Parypate mefon
Hypate mefon

l
243

Lichanos hypaton
Parypate hypaton

3
Hypate hypaton
Proflambanomenos

His ita expofitis : Quo Mutationes, feu tranfitus de modo in modum, com
mode exponat j Unum de medio Dia-pafon feligit Ptolemus ( Nete diezeugme
non, & Hypate meion, terminatum ; & Mefen habensinfitu naturali:) nume
ro fque, leu fonos hue {pedantes, inter i compart. Et quoniam, in modis
Gravioribus (Hypodorio, Hypophrygio, cHypolydio,) prout hie exhibenAa2
tur,

i9o

CLAUDII

PTOLEMJEI

Cap.ij-.

*ur, manent quxdam loca, verfus Acutum, vacua; &, in Acutioribus (Pbrygio, Lydio, &Mixolydio,) vacua qudam verfus Grave: aliaque hic in Acu
tum, illic in Grave, loca quae limites modo didos excedunt : Hasc rejicit, illa
upplet, (ita continuando ut modo diximus:) Quo fado; numeri, pro hoc
Dia-papn in Modis Gngulis, fie comparebunt. Nimirum, in modo

(Nete diezeugmenon
Paranete diezeugm.
Trite diezeugmenon
Pramele
Mefe
Lichanos melon
Parypate melon
Hypate mefon
Dtnique; quoniam hujufmodi numeri fradi haud ita commode poterant ab
illis exprim, qui Figuras Indicas fquibus nunc utimurj non habebant ; numri
que aboluti, qui omnes has in e radones continerent, futuri eflTent majores
quam quos lili commode tradare polnt : Ptolemaeus ( pro more iuo in aliis
iltiufmodi cafibus) numero do exprimitid quod ego peri ; adeoque per 120,
quod ego per2j numerofque intermedios (quam proxime) per hilce proporti
onales, adjundis itidem fcrupulis fexagefimis (five, ut loquuntur, minutis primis)
ad majorem (quantum opus erat) accurationem. Nempe, pro numeris noftris,
hos habet, in ingulis refpedive Modis. viz.
|Mixoly-| Lydio. iPhrygio.i Dorio. Hypoly- Hypo- iHypodo-,
I dio. |
I
I
I dio.
phrygioJ

Arque

Cap.ij.
HARMONICORUM LIB. II.
i9i
Atque hi quidem funt numeri ( & fic excogitati ) quos habet ( in medio loco
pofitos) in Canoniis feptem primoribus (pro Tonorum mutationibus) in modi*
fingulis; nimirum Generis Diatoni Tonici puri (nempe, prout per fe cantatur,
abique mixtura cum modis aliis,) pro illo Dia- pa Ion quod & i'nt vocat:
nempe , Nete diezeugmenon ( in grave ) ad Hypaten mefon ; in quo, Tonus
diazeudicus, mdius intercedit, inter duo disj unca Dia-teflaron.
Sunt autem horum Rationes, in Modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio
Hypophrygio
Hypodorio

t:XX?XXtX?X3
4:X*XIXIX*XIX1
!X0aX3X?X&X
?X?X?:X!:X8X?X3
&&?:
fXif- XSXIXIVX?: XI
2XfXH:XlX?Xlf:X

Sequitur aliud Dia-pafon, quod & pint vocat j nempe Mefe (in grave)
ad Proflambanoraenonj aut etiam ( quod tantundem eft ; Nete Hyperbolason ad Mefen.
Hoc aliud Dia-pafon (ineodem Genere, Diatono Tnico,,)
pint didum,
nmeros fuos eodem artificio obtinebit ; nifi quod hie ( propter Tonum duobus
conjundis Dia-teifaron , ad grave , fubjedum, ) fumendi fint ill! ex hac conti
nua multiplicatione,
i:XiX?XX?X?X!XS = 2
Unde habentur numeri ( pro Modi Dorii Dia-pafon &n pint, )
* I ? t \ " 1 *
Atque hi quidem dudi C ut prius ; in f XIX ( Pro Modis Phrygio , Lydio, Mixolydio;; &inf*fX?X? CPro Hypolydio, Hypophrygio, & Hy
podorio ;) exhibebunt nmeros equentes; edibus fuis ( more quo prius) fic
accommodandos ,

Paranete

I?2

Cap. i j*.

CLAUDII !
Paranete diezeugmenon
cuha

Cu

Trite diezeugmenon
I
S3

Pramele
Meie

2^(5
243

Lichanos mefon
Parypate melon
Hypate mefon
Lichanos hjpaton

iiMli
2 I 729 I 2 . 2 I 729 2l I 2 D

Parypate hypaton

128 128 ! 12 128 1281

ST i 7 8T 8T.

Hypate hypaton

1024
57

Proflamb. & Nete hyperb.

Paranete hyperbolaeon

4096
2T8
J12
243

Trite hyperbolaeon

128
S3
12
243

4 FF
27 ,27

X -

Nete diezeugmenon
Atque hinc ( fuppletis ut prius quae deunt, & refciffis quae redundant, ) ad
dicbm Dia-pafon Meie ad Proflambanomenon (five Nete hyperbolaeon ad
Mefen ) in Genere Diatono Tnico, proModis fingulis, habentur hi numeri.
*
1
/pophrygio
ppolydio

rpodorio

*
I*
Q
Q
1

X
2048"
2187 n

243

ixolydio
jPhrygio

Meie

64
3

Lichanos mefon

8
a*
243 !1 7

Parypate mefon

27

i2
27

Hypate mefon
Lichanos hypaton

J 7
ai 1
1024 1 '2
729

Parypate hypaton

27

Hypate hypaton

21

proilambanomenos

, 2

I 1

42
Si

1 9

241
42
27

g
27

2',
T89 !
42
1 '4 I
|72,
1

13
3
2 D

I28 1 128 !
128 128 I .2
! 81 1 T 1
S I
I'
1024 .<
l i
16
9
1
9
5-7 9
9
1
iI
40-s ! 128 1
1 158 2 u
21
n
1 H

.2
7
16
9
*

CAP.ir.

HARMONICORUM

2o>

LIB. II.

Hoc eft, in numeris Ptolemaei ; pro Modo

iMixoly-, Lydio. iPhrygio.i Dorio. iHypoly-l Hypo- jHypodo-j
phrygio. rio.
dio.
dio.

60
60

6l

5
3,d
13 67
67
3067
30
Ii
3!*3
J6C
7
7 71
7_ J* 71
_7jl_ -A7L- 5 7*
2680
8o "ob

8
-,80
c8o
8V

oa
'90

090
I79O
0(90
84
9
I
loi
49 101
4994
15 9f 49.101 iyioi 15
4oio< 4 40F
74106 4, lo
0120
0I120
120
olE
0120
120
0I20
. 120
Quinam autem ex his cum Tnico Diatono componuntur,ex Canoniis liquet.
Suntque horum Rationes ; pro Modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio
Hypophrygio
Hypodorio

1- IX lX'5f-X IX IX Hl
ttx X 2X ix 2 X i
2X1&X 2X 2X IX S
2X
BWC

iXiHX SX IX
2X IXtfX IX

2X1&X
2X

SX

SXl&X

2X
1 X

iX&X I X

SX

2XI&X

Idem Diatonura Ditonicum, pro Dia-pafon a Mefe, componitur er bac conti

nua multiplicatione ;
i:XXSX!&XX2X&X? = *Unde habentur (ut prius ) numeri ; pro Modo
81
Mixolydio
i
!
2 4
i 32 ] I
12
s
1
X
Lydio
8
1
a

l
128
Phrygio
I'

"2
2
!
9
?]
27
14
4
22
1 2 81
2
Dorio
\6
?
9
it
IOM
Hypolydio
729
8
9 im [ 24-3
m s
!
1
12?
4
4
2
Hypophrygio
8
3
38
9
5
21
l
8
2 [?
Hypodorio
1
3 2
5
Quibus in fitum debitum relatisj indeque rejeftis qui redundant, & iuppletis qui dfunt ; habentur quiti numeri ( pro Diatoni Ditonici Dia-pafon a.
Meie.,) Nempe, in Modo

Mix

CLAUDII

Cap. j.

PTOLEMiEI

" '5b 'C

i-* 0
l-J SI G

60
-5
>-.
*! SJ&j

Mefc

I I

:
I i 2048
1

Lidanos meon

2',
s 243

pate mefon

81 42 V- 81 32
271 27
27 27 a

Hypate mefon

Lichanos hypaton
Parypate hypaton
Hypate hypaton
Proflambanomenos

2JJ
1 243

43 1 !
2 1024
2 729 1 2 729 2

I'D
21

I8 128 27 128
s SI 8T 25
1 ,
! >< 16 1 M
Ils
9
1 9"i
2\ 2

Hoc eft, in numeris Ptolemsi j pro Modo

Hypophryg.

Mixolydio.
60
I 67
' 7/
80

60
3
71
80

30 3
f<i 71
8o

Hypodorio.

0 60
13 67
7 71
80

0
30 G
7 F
E

0 D
po
0 90
90

IOI
IJ

94 49
loi If
106 4.0 lo<i 40
"3 4
0 A
120 0 120
120
Quinamveroexhiscum Diatono Tnico commifcentur, ex Canoriiis liquet.
Suntautem horum Rationes; pro Modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio
Hypophrygio
Hypodorio

^X tXt#X 1- IX IXK
"tX
?X SXi&X 1=X ?x 1
2TV
1 IX IX I
IX ? SX IX^X ?
X9 V <> V "6-V SV 5V"S
246. V 9/

SXt&X SX ? XI&X 8
Denique

Cap. i?.

HARMONICORUM

LIB. II.

20$

Denique; Diatonum InteniuraPtolemaei, pro Dia-pafon a Netc , componitur, in modo Dorio, ex hac continua multiplica tione, ( per cap. 16. lib. x. )
x<XYXfX$XtX1XlXtf
Unde habentur hi numeri : Nimirum , pro Modo
I
8o
2<
Lydio
129J 81
52
1
8
Phrygio
9
2f
|] I
lo
i4
4
Dorio
i
9
-'-)
10:4
Hypolydio
m T87 2+3 729
Hypophrygio m !
16
Hypodorio
9
1
Mixolydio

27
43
3
2

529
243
4.
27

32
40
27
5
3

2
123
!
is
9
2

4
i
1:80 to
729 81 m
lo
81 [1
*
20
\
3
L 9

i6
i
2

Quibus in fitum debitum relatis ; indeque rejeis qui redundant, & fuppletis qui dfunt ; habentur quaefiti numeri, ( pro Diatoni Intenfi Dia-paion No
te. ) Nempe, in Modo

INete diezeugmenon
Pranete diezeugm.
Trite diezeugmenon
Pramele
Mefe
Lichanos melon
Parypate melon
Hypate mefon

3
40 40
2f 27
'28
st ' 5
I
lj 12?0 16
8 729 9
I' 10' 1601
* 8 87

243,243 s

3 1024 40 40
2 I 729 27 27 *
IS 128
8T 128,
ST Ig
15 1280
8 729 4 ip
, I0 IO -, ,
- 8 T ZE

Her

204

CLAUDII

Cap. $.

PTOLEMJEI

Hoc eft, in numeris Ptolemaei ; pro Modo

Mixolydio.

Lydio.

Phry- I Dorio.
g">-

60
67
74

0 9
30 63
0 71

i
13
7

S9
66
7i

I 60
40 66
7 7f

84
90

23 I 79
0 88

I
S3

80
88

1 00 0 1 94 49 ioo 0
112 30 j IOJ 21 106 40
I2o O 1 I18 31 ' 118 31

80
90

Hypo- 1 Hypolydio. phryg.

Hypodorio.

0 S9
40 63
0 70

16 59
13 66
14 71

16 60
40 66
7 7?

0 79
0 4

I 79
v. 88

I
73

IOO 0 94 49 94 49
112 30 IOf 21 40
120 0 118 31 ii8 31

8o
88

I e
40 I d
!

ioo ; G
106 40 ! F
120 I E

Qui autem ex his cum Diatono Tnico commicentur j ex Canoniis liquet.

Sunt vero horum Ratio nes j pro Modo
IX IX
IX IX IX
Lydio
? X ^X IX fcX'Xl
Phrygio
IX *x ?:X1X 8 IS' 9
Dorio
IX IX &X l X 'XlXi
l.V 10 V
Hypolydio
5- 9 IX&X I X 'IX I
Hypophrygio IX IX IX X I X 'I

Mixolydio

Hypodorio

IX *xix tx&x ;

Idemque Diatonum Intenum, pro Dia-paon a Mefe, componitur ( pro Modo

Dorio ) ex hac continua multiplicatione ;
':1!*11#!=*
Unde habentur hi numeri j Nempe, pro Modo
10
Mixolydio
i
9
i ] I
i

I
80 2SS So 325 O24 128
81
Lydio
243 129
g
8T 2+3 2T87
16
420
40
42
80
10
Phrygio
243
27
9

27
9
1] 61
40
10
13
9
*
2
i
27
Dorio
3
I
10240 1280
2-,o <20 1024.
Hypolydio
729
24?
[
5 729
m 2T87
I2S0 160
1
25
42
Hypophrygio
8
[18 If
HI . 27
T29
16
160 23
8
Hypodorio
L 9
3
9
5
%
Quibus in fitum debitum relatis ; indeque rejectis qui redundant, & fuppletis
qui dfunt i habentur numeri quiiti ( pro Diatoni Intenfi Dia-pafon a Mel. )
Nempe, in Modo
Mefe

HARMONICORUM

LIB. II.

20 f

>1 _
>-..2
l-a ! o
3.2
O 15
* ICL, Q-, O-,
-C i o !
Meie

Sol lai

Lichanos mefon

10
m
4- 9
U
21
2J
2+3

80

m 8
si
G
25o] A
287( 27
F
22, | iE

10141 49
27
iW 128!
8T] m
280 i1
729 9j
I60 ltd
81' 81'

IO24J
729 17 ifl*-*
102101 128 51p
st 4*"
i
l 12fo'|2o' idD
9 TOI 79
> ni Irl

Parypate mefon
Hypate mefon
Lichanos bypaton
Parypate hypaton
Hypate hypaton
Proflambanomenos

Hoc eft, in numeris Ptolemasi pro Modo

Do- Hypo- Hypo- |Hyporio. jlydo. 'phryg. .dorio.

Mixolydio.

[90
084
ioo 09+
112 30 icf
120 o!n8

17 ,88
4P 94
21
31 ii8

5-3 88 84
49100 093
4.006 401OJ
31I120 0112

1363
1471
179

i9
1366
771
180

i<j|*
4oG
7:F
ojE

1788
3994
2Ilojr
22118

5388 73 D
49100
21.106 40
3'iii8 31 A

Qui autem ex his cura Diatono Tnico commifcenturj ex Canoniis liquet.

Sunt vero horam Rationes ; pro Modo
Mixolydio
Lydio
Phrygio
Dorio
Hypolydio
Hypophrygio
Hypodorio

'IXlX&Xl-XnClXr!
liOCIXSXifXlOdXS
SX&X'f X IXftXtXi
"IX ?^11|-2
^X'lXlXTf-X-IXlXif
^XiaiXX^X'IX?
1$*11$1
Atque

<5
CLAUDII PTOLEMiEI
Cap.i^.
Atque hi quidem hadenus traditi , iunt Uli numeri qui Generibus Puris
refpondent; hoc eft, per fe iumptis & non inter le commitis. Non quidem
ro omnibus Ptolemo traditis j fed pro illis quinqu quce Uftutiora pri
em dixerat (Cap. 16. lib. i.) atque inter fe commifceri folita. Quippe Ge
nus Enarmonium, & Molle Chromaticum, ibidem excluferat ut minns ufitata,
atque auribus haud admodum grata : Genus Diatonum iquabile, commendat
ibidem ut iatis gratum, & quod per fe cani poffit; non vero ut quod oleat cum
aliis commiceri ; quod itaque ad hunc locum, de Generum commutationibus
&mifturis, feu tranitu de genere in genus, non Ipedat.
Superfunt itaque, quae hic tradat, Diatonum Tonicum ( Diatonum Medium
aliquando didum ) quod tum per fe cani folitum, tum aliis item commifceri,
dixerat. Atque ( cum hoc milceri lolita ) Chromaticum Intenfum, Diatonum
Molle , Diatonum Ditonicum , & Diatonum Intenfum.
Quorum quidem, per i confideratorum, numros jam expendimus, ecundum
Tonos feu Modos omnes; five pro eo Dia-pafon quod ra rmt vocat; (nempe,
Nete Diezeugmenon, ad Hypaten Melon, quod habet, in lim naturali, tonum
diazeudicum duobus Dia-teflaron intcrjedum;,) five pro eo quod vocat
/uW,
(nempe, Meie ad Proflambanomcnon, quod habet tonum diazeudicum duobus continuis Dia-teflaron fubjedum, in grave : eandemque effe rationem docct,
ejus Dia-pafon quod eft Nete Hyperbolaeon ad Mefen, quippe hie etiam duobus continuis Dia-teflaron fubjicitur Tonus quo Dia-pafon completur. )
Quomodo autem haec inter fe commilceantur Genera, docent ( hujus Capitis)
Canonia Ptolcmaei.
Hoc autem in eis omnibus perpetuo obfervandum eft; Nempe, in ipfa Dia
zeuxi (feu Tono Diazeudico, duobus Dia-teflaron interjedo ) tranfitus omnes
fieri de Genere in Genus. Nempe, duorum Dia-teflaron quae tono Diazeudi
co in Tnico Diatono adjacent, vel utrumque retinetur (utpote ubi Genus
illud purum eft, abfque miftura ; ut in Tabellarum columna media : ) vel re
tento altero alterum mutatur ; & quidem gravius duorum mutatur, vel in Chro
maticum Intenfum ( ut in Tabellarum columna prima; ) vel in Molle Diatonicum, ( ut in fecunda ; ) acutius vero, vel in Diatonum Ditonicum, ( ut in quarta j ) vel in Diatonum Intenfum, ( ut in quinta : ) quod ex infpedis Tabellis li
quet; ipfeque ante docuerat, Gap. Id. lib. I. nempe, ea genera qua funt Tonteo
Diatono moUiora, (ut funt Chromaticum Intenlum, & Diatonum Molle,) a(fumen~
da effe, ad Tetrachorda qua funt Diazeuxi graviora : qua vero genera funt Diatono
Tnico intenfiora, (ut funt Diatonum Ditonicum & Diatonum Intenfum,) ad
ea tetracborda qua funt Diazeuxi acutiora.
Sic, verbi gratia, in Dorio Nete (Tab. 4.) Tonus diazeudicus eft ratio
omnium media, \ ; & duo utrinque Tetrachorda, pro Tnico puro ( columna
tertia ) 1 X 7 Xl : X 1 : X 1 X ? X : quorum, in columna prima & fecunda, reti
netur prius (diazeuxi acutius;) reliquumque ex miftura luppletur ; (in prima,
ex Chromate Inteno; in lecunda, ex Molli Diatono:) Contra vero, in quarta &
quinta, retinetur pofterius (diazeuxi gravius;) reliquumque ex miftura fuppleturj (in quarta, ex Diatono Ditonico ; in quinta, ex Diatono Intenfo:)
Quod quo facilius percipiatur, fingulis columnis rationuraordincm lubjecimus.
idemque proecife, videas, in Mixolydio Mefe, Tab. 8.
In Phrygio a Nete, Tab. 3 . col. 3 ( \ X li X I X I X 1 X : X 1) Tonus dia
zeudicus eft ratio ordinc tertia, J; poft quam fcquitur, in grave, Dia-teflron

Cap.i.

HARMONICORUM

LIB. Ii;

ao7

X IX If' aliudque inchoatum f , continuandum fupponitur duobus porro in gra

ve fecuturis ?> Pro quibus ( 'n aliud Dia-pafon tranfituris) habentur totidem capite *X7> eifdem xquipollcntes (utpotc integro Dia-pa
fon inde diftantes. ) Horumque, in columna tertia, duorum Dia-teflaron; confervatur, in prima & fecunda, illud quod eft Diazeuxi in acutum; in quarta &
quinta, illud quod in grave: reliquumque ex miftura fuppletur. Nempe, in
prima, ex Chromate Intenfo ; in lcunda , ex Diatono Molli j in quarta, ex
Diatono Ditonico ; in quinta, ex Diatono Intenfo.
idemque in Hypodorio Mefe, Tab. 14.
Similiter in reliquis: Quamcunque habcat fedem Tonus Diazeuicus , (ut
quintam, in Tab. ^,Scp; fextam, in Tab. 6,&ioj fcptimam, in Tab. 7, Sen;
primam, in Tab. 1, & 12 ; fecundam, in Tab. 2, Sc 3 :) retinetur, in Col. 1,
Sc 2, illud Dia-teflaron quod Diazeuxi continuamr in acutum ; in C0I.4, &f,
illud quod in grave.
Ubi notandum porro eft; quoties tonus ille diazcufticus eft in fede quarta,
quae media eft, integrum Dia-teflaron in acutum, habetur in principio ; Sc,
quod in grave, in fine. Ubi autem citra medium, (puta, in tertia, fecunda,
aut prima fede ; ) quod acutiori Dia-teflaron deeft capite, habetur ad calcem :
Ubi vero, ultra medium, (puta, in fede quinta, fexta , aut feptima;) quod
graviori deeft ad calcem, habetur capite: five fit ex Tnico Diatono, five ex
miftura cum illo, Dia-teflaron illud fic in partes divulfum.
Atque haec funt quae dicenda videbantur, tum ad Tabellas illas reftituendas &
rite intelligendas; tum ad Mutationum (ut loquuntur ) fecundum Genus do trinam.

CAP. XVI.
a T^fot xg\ suppt fuDe eis qu Lyra ist Cithara canuntur.
TO jU'v wl "Qfo^lgyi T
X) y, T \oyai )
jWivoTj-rav <*^(5, % "tt

( . vvoicQto. &^ JV,

m / ci At/pa, .'. pex -

F! Xpeditus igitur fe&ionis moj dus: Indicatio item, tum rationum, tum ( generum inter fe)
communionum, ( ex Cauoniis il
lico defumenda ; ) hactenus
nobis coniderata funto. Quae
autem, in Lyra, vocantur cujuique

p. 16. a ABG. deeft titulus.

b AB. i -.

ABGIOV. deeft .
d AB.

ao8
CLAUDII PTOLEMiEl
Cap.i.
que toni Solida , continentur vy mis, ^ v 7dv<*|V hxtiiv
generis Diatoni Tonici nuraeiis,
cjufdem toni : Mollia vero , ab
ejufdem toni numeris qui font in

faQ/ff, f V r iiw
, , , , . /

^T *
^f'

mixtura Mollis Chromatis. Eorum autem qus Cithara canun-

/^e,^fxa-'n>5 *^^v> & .

jay f/ciTi ju^'p. (Ju^v/Mim ,

tur i Tritas quidem continent ,

qui lunt a Nete, Diatoni Tonici
numeri, toni Hypodorii : pertropa fimiliterj Tonici dia-

^ , ^ ^/ o,' * ^s
~
, _
, ^ , ft \ h r

toni numeri, o/z Phrygii : Parypatas autem;

mixtura.
Mollis diatom, tont Dom: Tropos autem;m*r* mixtura; Chro-

" - Sia-ry //, ppu^. ^/Ufy*v ^

. ~ X X '
*
/'"**^ t*7B,y' y
* 76

matis intenfi ,

/oz Hypodorii :

iToVys, o (yyux-ns vT atwrniv fa*

queque ab ipfis vocantur Iaftiplica, qui funt mixtura. Ditonici diatom, on* Hypophrygn :
Lydia vero ; numeri generis Tonici diatoni , om Dorii. Cum
vero confpiciatur fonorum o-

yua-ns,^ CaraJkefo* ^^
hWcqoA,^, o.T ^/* m
, '
,
^ c
5
* , ^^P^
>*v
ASa, o ? -nweqv SUToyy,
h,<. E*ei A n p9?4v

mnium acutiffimus, communi"

extremo diftare partibus yj, circiter,- graviffimus autem, partibus
quai i2f : oporteat autem, ul-

/
< ^ >'
_.
~ i r 0 Z\
\
/
^^s
Tcts
y e ^'e^
f cifumTos, <er$p , ppx,e

tra hoc tegmentum , fuperefle

intervallum ad oppofifcaliquod
**
rf 1
turn extremum, quantum caperefufficiatfemi-latitudines,tum

j Si, wm. t/!<*} xs"*.

~/ 7i 2&/
-, /
j;-.

f^ycx
out
,
,
yT
*tt^v* &>
^-^^

manentis magadis , tum motae :

Ablato igitur, tota for<& Ion-

S/orj tiAtv?, t ts /uuvavs

tumhw f vtpioms,

gitudine, quantum duabus Iiis

emi-latiWinibusfit quale, aut

~
oAv TV

Tre^eiv o/w?,

\
~
70 70,5

'

'

AB. 7. AB. (ice ft ?v. f GIO. <\ g GI.

^wf . decft
CT<uf/e tsi'u- ' \if!7itt. iMar, o rcriaJt S^rcr fAtMl. GI
il^GIO.
Juual. I V. *S eo\tt<t. m ABGIOV. /^/' %}g.Tya. . JimiMn a|jTt .
./&. CKOV. <=fe (circiter) bis. ^ Numeris rotundis utitirr ; Vult nirnitum,non minus quam , & nonplus quam izy, fed prope hos numros. Nempe, (ut
ex Canoniis conftat;) acutiffimus eft %6. ii'. graviffimus, 124. 27'. Uleantem,
de Quinariis max didurus, rotunde dicit, y%,8c I2J. q >SA4- r ABV.
-ffMx / GIO. W^emf.
t Y.

HARMONICORUM

HIB. .

TcKLnai &>'1, j /^
* ' Ao. Uten* m m 1

, .
/
,
* <P * * -

etiam quod eo majus fit ; reli" partiemur in 2 Tegmenta,

quse partes quinas contineantfinguia : Ita meQ ut fubdivifio in

<<1- 'fb ( .pa>v &1& T$f*fufymi*

bl* ufa T,
,
,
, o /
-je
m * i * p*e.
^ <TU ewj $ - tb xeMaSois

partes ingulas , non futura fit

neceTaria nifi in folis illis quatuordecim quinariis, qui partes
eas ieptuaginta continebunt, ntra extremos onos pofitasj nimirum a parte quinquagefima quin
ta,

7TS
N

<
1-
rv

V*

M
Ht
V. . * Rem totam chemate illuftrabo. Cum Sonus AcutiC
fimus , in Canoniis ( modo exhibitis ) expoitus, fit ( ut ex Canoniis patet ) par
tium 46. il', (adeoque paulo plufquam yj: ) Graviffimus vero, partium 124. 2.7 .
( adeoque paulo minus quam 127 : ) manifeftum eft , breviori chorda opus
efe, quam partium
; longiori, quam partium 127. Ello chorda AEGD ;
duaeque magades fixas BE&CGj mobilis vero KK ; duoque apopalmata E G,.
chordae longitudinem terminantia , quae itaque eft EG, five ; commune autem longitudinum omnium prineipium , E , five ; oppofitumque extremum
G, iu ; fingularum vero lortgitudinum terminus, ubicunque pofitum fuerit
mobilis magadis pun&um K. Cum vero ,( propter latitudinem five craifitiem,
tum ftantis, tum mobilis magadisa ) non poflit magas mobilis KK, tarn prope admoveri ftantiCG, ut punfta KK ipfis CG congruant; fed (etiamfi ita admoveatur mobilis ut magadem fixara contingat ) citra confiftent KK punda, faltem quanta eft fimul utriufque magadis femicrafitiesj tanto faltem, aut etiam aliquanto pluSjdiftare oportebit mximas longitudinis terminus, I2j , citra totius chordae extremum CG. Sumpta- igitur pro arbitrio (quae (altem tanto deficiat ) longitudine BN; (upponenda eft haec divid in aequales partes,
I2f; ( eo fine, ut tot earum fumi poffint quot expofitorum fonorum quifquepoftulatj quouique (altem opus eft. Id ut fiat; dividatur, inquit, ea longitudo
BN, primum in membra 2.4 cequalia ; quorum itaque continebit quodque partes
quinas: & horum fingula ((altem quae funt poftnumerum <) (ubdividantur
tn partes quinqu. Verum, inquit , (quia brevioris chordae quam partium ff,,
puta BM, non eritulus ) ("ufficit fi haec fubdivifio in quatuordeeim illis quintrriis inftituatur , qui funt in MN, intra numerum 44 & . His utique in para
tes fingulares fic divifis; poterit ad harum quamvisadmoveri magas mobilis (Sc
ad hujus quibus opus erit partculas, Canoniis indicatas , judlcio aeftimart^
das,) prouc quifque (onus poftulat. Hoc utique eft quod Ptolemasus hic- fue*
cinete docet. Nos 'ubdiviliones quinariorum omifirous. Sic CKV. zeliqui #L
D
* *

0\

io

CLAUDII

PTOLEMI

..

ta, ad partem centefimamvigefimamquintam.

Utile autem
erit, Clavis
Verticillis , pro

* ioneQ/aw ^//'eiv * is *m^,T5

m&um,07tlp *
< ^
,
~
/
op, x
.~

cbordarum extremo pont foli-

&<" curW ?* , -

>, J totidem alios ( ad oppolita

Canonis extrema ) ftatuere; quo,
in chordarum examine , facile
transferamuseammlongitudines

27(
,657-', 7^^' J^ xoM*C- *} 7i y
* i
~ *
/
/
^^ f^^/'

/7 atqi ej-iclavorumjeas con-

vy$ 'Gki crAa-rvs 1 ngtons, 'n-

tinentium,altero relaxante, alteto intendente. Item; eofdem facere.in parte iecuriformi mobiles
fecundum latitudinem canonis -,
propter ufuum alterum, quo (una

kw $ ^, xst&' lu>, (mI

*7& ^
,
,

*~ ,
*
*P*" "
wwi * oixaas apoyas . ^^fat

* . deeft x<ipjV ftmbtrrQr, ty. Cr" non male, fi referatur ad \& non ad
Xpfo'PW' ut reddendum fie ^0 tr eofitmfaciamus. z. C. wtAiJxW 4 Gogavinus
vertit Caones, quafi legerit ? ww. 6 Gl. <sSfH~. t CKV. wSw , & forte
melius, d Hoc, credo, vult: Magadibus oblongis, MN, MN,in oppofitis chor
darum extremis , ( non fitu parallelo, ied ) oblique pofitis, in fi producantur
occurfuris ; ( adeoque iecurim referentibus, altera parte latiorem, ftri&iorem
altera ; ) ita divifis ut MN praecedentis figuras : chordae, prout aliis atque aliis
funt

Cap.k.

HARMONICORUM

LIB. II.

zu

v<av yb 7fAiv Sbo ,

/mu
T fiww , m tsU -vjarat^ets ~. ,/
n/ f
/
,
h ^ V' " _spTf
/
e ^^/, ^-
/Mt>.

fubjecta magade lata J chordarum motus in latitudinem, debi

tas fcient aptationes. Nam. diV1"s rurfus duobus canonus, magadum manentium longitudini

San 6 ., jcJ^ '&*< <wtc v-n^cnv 'crav e^r * ^tv TrteTw

_
h ic
' _j > ' '
<vn
/
~ //>
7i<A ^ wis ^&/ <W/Uvoi* 9^/5 Tis 1 \* , k !&.-

sequalibus, fecundum fuppofitas,

in[er extremos onos, partes; eifque adhibitis, (masadum alteri
altero
ita ut, oppofiti numen
quales, ad idem latus ponantur;
( puta, dextrorfum, aut (iniror-

^tvav ft, i otSv p^oi 1 7- /*OT> * na ficut in altera : ) His

\
'
/ i

indicabuntur , chordarum fecun01 T&t, 0< TOOTS* ItWOtTtM dS,

1
i . j.
// ^

to
.
~ ,rA dum latitudinem motiones , eis
^^ toa #, cjctus 6fr & quj funt aptandi peritis. Clavis
'XtJ.jv*. /sfyupofcLs, 'mt fi %- autem fie ( binatim ) contitu/, 7 Si 'OtWyo^V,
^ Q >
~
i >
> ^,
^
-
-
Vaaffas.

tis > eadem quidem retinebunt

eorum foni tenfiones : His vero lta manentibus,! continget,
chordas f propter hanc in obli-

quum tralationem, nunc longituprotractas, nunc contractas,) indigere ut de integro adequitonium denuo reftituantur.
- SfcCripV n

Librifecundi, HarmonicorumTta-

pfomfy.

lerntet, Finis.

funt ab invicem diftantiis, ita variis erunt ad invicem proportionibus Iongitudinum ; puta ut BM ad BN, fie MM ad NN j & fie ubique. Adeoque ( eadem
manente tenfione ) alias atque alias facient fonorum inter fe rationes , & varios
aptationum modos , ( feveralways of tuning,) prout ab'is atque aliis diftantiis removentur.
e Gl. -fr*, ABCKVO. --/wW/KO. ~'*. g CGIO. y^7ip*,ABV.tW(, quod
praefero. b
i VO. hie, & fupra, nunc m~, nunc --, promifcue. k. GI. **9-- . ABCKOV.
/ CK.
m . -- .
deeft , V. deeft t.

Dd 2

KAATAIOT

KAAYAlOY

APMONIKlN

CLAUDII

'TPITON.

PTOLEMiEI

HARMONICORUM
LIBER

TERTIUS.

A P.
n<*( 5 * ti A*<s
KCAois c >tvoi7o ?>#

s
-

* xjwav^'.

I.

Quomodo univerfim, Rationum

tum ufm , / dijudicatio
y/ , i quindtcim chordarum Canone.

Ayt*w $ Wh
, ,
. ,
, ;
yt ta f*Ofox,ifw1tJ n/w ev-

Q ufficere itaque vidreatur. (*d

* i eam quam propoluimus mdicationem, ; etiara uus ille qui

J\<jiv , $

/twvv V it* 7iacrov

adDia-paonolum pertingit.Ut

&
^*^vy ^ie^y ot
o /
,~ 4 '-' . < s 4
4 r H * ^ - *

quod primum poffit in e omnem

cantus ideam continere; quodq;
ob hanc fut videtur) caufn n

t*td, $ iox, wfiAff/wM -

men fortitum eft Dia-pafon, /*r-

crav,

S o'scn, x.*V7I'P 5 il* wn,

omnes ; (& non Di-oto, per-oUo s

t -nwpav , :^ rf/W-

quemadmodum Dia-pente, per-

vv
' j
t
~
ois c* tttfitw vtem ov/iwAvfW,

tttori a numero lonorum pla continentium, nomen fortiuntur.) Sin,

ex abundanti, velit quis, in ca
none,

Cap. i. aCV.ffl tie i%'miint. Gogavinus legerat '^ , yln-w Scylvom. reliqui yliwn. Gl. deeft pt. e AB.'spS }* f GIA. - -. B. utrumque *"' & "wwt-. GIO. tSS\
Dd3

fcV

214

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.i.

none, complere Dif-dia-pafon

Syftema omnmoda varietatis
ergo ; adeoque, lonis octo, adiicere feptem reliquos, qui dfunt

i$ j^syi, Sis S\x m<mi ovwuol,

^ mMf nauhi W & -a
P
~ , , 0,r
^(0COT"4V> * * Wv*,* ri*

ad quindecim, qui in Lyra funt,

pro Dif-dia-pafon magnitudine:
licebit hoc fupplementum compendio tradere; ita ut neque
breves qua? reftant pro fonis acu-

-^, us ; cV <JW,^7, mZ Sis Sxl jtw>tW o*eo. n '

1 il ~-,.
c.
7
>
n
>
i '
,Vflt **
*4^

tiffimis longitudines, reddant eos

onitu difficiles j neque opus fit,
ut, quae adhibenda fint Canonia,
j. .>

i T^ r i- *
divifiones recipiant ad Dif-diapafon ufque. JV*/ ; fi, tenfioni-

7^/ o'^uwray jfav , >m%vs

h -, /m t^ow;^/
/ _ ' a z ts', n J ^T(nueva, vaya, y ais ai*
-,
,
/ ,
>
/>
StotfW w Jf#-

bus & chordarum exilitatibus ,

diftinguamus invicem utrumque
extremorum Dia-pafon: &, qui
funt a Mcfon tetrachordo , in acutum, exiliores ocb fonos [cbor-

A<V> & tous i%ioTwn TW

v>pj, ^ T^f^m i*

< ^. \
'
^
"V ,
>TJ Tr
0&m
*

das, inteige, h fon defiinatas,)

quitnos invicem habeamus;
f nempe , /a^ lonvitudine funt aquales,) m ea tenione que commode ad Mefen applicetur: re-

imiws "Sfafois / , ci-

^ ^ Je-fu, Veas <tr '9i
i ,
\ o . _ * j i
,
'
,
,
. ,
,
WS
>* / wm-

liquoque feptem, craffiores , ae*

quitonos itidem inter fe, finea
tenione quae ad Proflambano
^
.
,
r
menon conventat s ) cum oppofitis autem facientes Dia-paon,quanto feilicet gravior eft Prof-

m, ot \scU
szn&ateuCai^w {- ra^s aimifne
^^\
~
m j *
iix y ^raouar/.,
a % ? (tms
A ,
,
wniw o /aoetj*ij*'.
5S n y? juaist t\i Kst^~

lambanomenos
quam
Mefe.
Quippe , hoc modo, quae eft pro
uno tantum Dia-paion lectio,
duobus ordinibus congruet : fa-

^ ^ fuum ^

' '/
j/
,
, , ,

~ . x
< inform* ) , *

cien s, in eis fingulatim qui cTe

debent ( Homaphoni ) Unifoni, rationem ipfms Dia-pafon.

Si enim

b V. to/v, O. toi, i Malini /utW, icd alterum non male. ^_ pMjrr/#fi*

bic paifim occurrit, pro chorda ad certum fonum deftinata. / AB. fM^r-^male.
i Gl. f, male, ABGI. decft . e GL dee *

Cap. i.

HARMONICORUM

LIB. III.

2lT

Tvfljpv. Ea* >S '- a

* * W lhPw
^,
\ / i

xv , T5 *e * *>

intelligamus duos fonos (chordas,

'nfW>'er0 *on<> ten/at )in longitudims diftantiis aequalibus, puta
AB & CD. ipfumque AB> auti_

toJ

Stx ouTSpov

orem, Dia-pafon , quam CD: &

p e-W& Vos -&n?J.a)ju.i* tols *e

squales deia intercipiaraus AE,

4uam 0""* CF, Dia-pafon acu-

<

. o/*

'

j ? SWa-aii , tsfo to *e ,

eft , ut AB diftantia ad diftanti

o^7if-

Acutior

<umtQf

Gravior

FD
D
<U/3. A* (:-.f<L*.f*.) ::
>
/-

(M- /V ::) 2.1.

"ttb $ vjip-' -apos ^ ^7

am AE,fic AE fonitus ad bni-

* s i fJ\
y.
a* \
y, ta*

4*
t' as

5 AB i utque CD diftantia ad
ditantiam Cb, fie CF onitus ad
fonitum CD; eftque, ut AB di-

/>* -tto <? Jjcoq t<tt,sjt

ftantia ad diftantiam AE, fe

rt&s a

CD

-~>
y

5^<

diftantia

ad

diftantiam

t ^
i . i - "
4^- *_ ^> *
Tos 4 o jre
-Tteji

tuS ad fonitum. AB, fie fonitus CF ad fonitum CD: &, aiternatim, ut fonitus AE ad ioni

en * y> c*Met, 5 4 "ni

4
S ^ri 7,
./
r , T <
?7
,
vius 0 vm * <tG
pc
? 7
2s ,

tum CF , fie AB fonitus ad fonitum CD. Adeoque cum onus AB, quam fonus CD, ponatur> Dia-pafon acutior: erit 5c
AE fonus, Dia-pafon acutior,

? $ , 7to ?

$ Si* oi;J-np-" 1 > 7ro ts a e , tto

, ewj ^ Sid
quam

p GIO. tt'.
CV. deeft h ter. r ABGI. iquitur ^ )-|, omiflis intermediisi9 iw-iii <f >,f. Sed O. deeft % ^|
EGIO. W ^
/* GI. / , C. $w/ 7. t AB. deeft $ >U
i$Ttt&.
.

2i6

CLATJDII PTOLEMiBI

quam fonus CF. Quod ipfum,

in inftrumento continget, in fonis illis omnibus, intervalla leptem continentibus ; eadem fe-

Cap: xl

7rarav ^-. > , 'Ort navrai

? ^ sj^ipm -e&e-vviav
v
/>/*<!
" Pj5 *; "- *

ctione Canonis utrifque adhibita. wn*

* ^ov- f<poT&ts
Atque fic igitur aptationem in- rG^-n^^W' x # ouo y
<xpfhtuat, etira qui fok percipere
novit sequitonia.
lile vero qui
accurate callet, quas fieri opor-

x j
, .
.

^ |WwmS ^
, 0 ~
,
* *,

teat, infingulis Ipeciebus, fonorum diFerentias : poterit contra-

^ o'^Awa >/ Spoos

%/ <>> yt& cs^ov </\(^ li

ria ratione facer. Nimirum ;

quomodocunq; le habeant (tenfionis repetuj Soni; magadia,

, g ^,y
,
~ , /
/
.
*y> 0TO6Vv ^ * W f

fecundum unius ( cujufcunque

demum ^ generis, tonique, lecti-

>*>v , * ra /tajado. *?$ I

5 b <nV@- >tvoe$ x /

onem, conftituerej & deinde, aurium ope, aptationem ntituere

uppofitis conformera. Quippe ,

^
~
, /
/
e
*>5 ^W* w' * *-

cum hoc (pro uno genere tonoque)

? yivofwv, fitfapifOftxiai $/ /.-

femel fiat, tranflatis dein magadiis in alterius generis^ tonive

loca, etiamnc aptatumhoc entj
aliaque omnia eodem modo : ;

-yttim s 1 yws toM tvttoc ,

.
w *
^ ~.
i d ^

i
/
v
aMa ^ ^v eur7w r&' ^

eo quod, prima illa aptatio, fonos itidem , in longitudinibus -

5, iiw ^pr!w pwyko, iamws

c* ms e , $

qualibus,

quales

conftituerit.

^ ^ *

OrtiTf*

Acuttor

faftmfQr

'
CFG

Gravier
D

C. ^ p^'w. ; GL S. 7 Gl. Jeeft *. . deeft ^.

dccft mor. GIO. f?9'. d AB. wW. e V. mx'77.

AB. V.f(C-. j O.
fGI.

Cap.i.
HARMONICO RUM LIB. III
217
olas f Jb'o jvfyi, * % Sunto enim, fimiliter, duo foni
*A> ' W
^
v , 3 / _
,/
H*>
"PA^w -

AB & CD; &, ab atraque fumantur tegmenta nsquaha, puta AE

& CF: aptatioque fie inftitua-

tas, QSTifvyi ffo&s -^^/

tur, ut fonitus portionis CF ad

<g> * , tojpv SMt , ov

/7^
7?. >eV, X
,
,
%pp >
io, T/uif*. -J WW

a* <> 1 <!
' i
i<nww<*

fonitum ipfms AE, earn rationem.

habeat, quam habet AE longitudo ad longitudinem CF. Dico,
sequaliafonorum tegmenta, fore

eTtj. -^ y> Suao-</>

ion yir Et h (/f, 5 ae

itidem aequitona. Sumatur enim,

inde,diftantia;AEi aequalisCG.

SiXctwk wreif
tvtoi n 1
, wp
Jteooii,
*i

QSPiiiam
autem
diftantia
AE
p hoc eft
CGj eft,
adutd,ftantiam

)
y-ros vpfMcdui- $ ,

CF . fic qu- fit fonitus a CF) tum

ad eum qui fit ab AE, ( propter

. - y
k et e, 1

itys @> ? y*, mu,

aptationem,

<mr e
^
t - t'
'
*
-^ *
a, -7T () < 7 * n /*

tum ad eum q? fit arCG'1 (pro"

Pter pnmitus luppohta:; ean~
dem igitur habebit rationem qui
fit a CF fonitus, tum ad eum qui

e* etq, y^t p* $/$f-

fit ab AE, tum ad eum qui fit a.-

\ '

>

A~

fic

inftitutamj

CG. iEquitonseereo eruntfono-

T$f juA}<ztia>i , $ , 5
,
/& <p , &
. ,
,
;
,
,
^^oy4 p4 to-

~~ ipfa fenfu*
evidentia, quod monftratum eft:
Tranflatis magadiis , ( poftquam
fie, ut diximus, aptati tuennt 10nij inioca quae diftantias om-

vus Et/puer^ - , p ^T^y

ns intercipiant sequales : luve--

T 4 ^ ewwei ' oJt, xi.^^

_?
z..
,
*

, '
/

ai n.ii ynpev ^-

niemus enim, ( hocfao,) tum utrunique ordinumeTe, quantum

ad te, xquitonumjtum ambos, invjcem compararos, difFerre Dia-

pafon: prout hoc ipfum, in priori modo^pro fuppofito habuimus. Nec

quem
/ G. 01 '. g V. deeft *j. h AB.decft . * V. deeft ^ ^>4^*" item
ad oram Gl. notatur deefl, in , >
>|<0 > quod in . ( cseterifque)
habetur j ut videatur codicem K. alium a C. fuifle ; utut cum eo in pleriique
con veniat. k_ C. >. / CV. deeft 7 7? *?(,&. tn . deeft 1) i!;*?x*f
in f > * . 'ijmtw rtSa >, tifn. 9 GIO.
p C. deeft 1>& t?. q AB. .
TiTtiypiw, r Ai'tJ retituo pro auW. fQ,Ttt*n\ reliqui disjuntim f
E e
/GIOj.

2i8

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.i.

quemquam moveat Sonorum

multitudo:
quippe quod
quod,
poteirate, & fecunduin
in com-

7%$ to * tbiStb.
'ww
~ J^fts
, .
, W^fa.
'- fr*,

mue uppoiiimus, nihil ab uno

diFerant: quod quidem nifi illis

^,?
*,, u

omnino contingat, erroneum

plane eft totum negotium. Quip hoc
erat Canonists,
non, per unam numero chordam,
faut etiam plures, fed certa mu-

^Jj mus
^a* ! ~ *
*" ^"* ?" * ^
e^v * *-
e9%?s, co-', z<pir-

titudine definitasjoftendere con-

/ a <f l^yoay -?9@- yif.

cinnorum rationes: fed, limplici-

v ,%,..

ter, per quotcunque

chordas,
fdummodo
fintex membris
squi-

^'V
' ' oaravo!^,
* ^
lao-reyay ^',

tonis,ut indifferenter fe habeant

0 d%ft>vy

se fi una forentJ ola ratione id

omneaptarequodaptaverintmufices
pentiffimi aunum ope. Atq;

/g^Mox/ivs /uu, P/uju,<&vu ' u

^ ., ' '
gfl.
, ^
^M, f\"f4,

hoc, potiffimum quidem,

<S)

pro

* 70 'o !SVxpepaow vo$*'df cmJ

~ >

b'v.

a'fl ei

MXowfa

&7s xos.

comparandisinvicem(yiy^m
ponend ) opificiis natura;, hujufqueartis incomparabilis: confequenter vero, pro hujus pius exercitio. Atque hoc efto praefup-

MaAioc, , ^caoaff " , *$

poras ^/- , s .

/i>
,
T\
, "* , ~
Ab>3,,cny > S * ^ a fww*

pofitum,adearumrationum tum

^/ <f toioS-tw, Hs ti

inventionem, tum indicationem,

quae concentum harmonic reddant accuratum. In canonis igitur utendi, modo quidem altero,

-Ai ipeenv, ^ ey</W-, 7^/.'

,
, ' k
.
2\ +> ^ ,
,
^
* ^ * e7Pv
?

nimirum, quo chordis fingulis

fwos , 1 > ef,^' *y bcsc'r*

fingula fubjiciuntur

^ ^pv

-, ^^.

/ ~ -QgWXS^, U'
>p

magadia ;

nihil
eft impedimenti : ditributo
fcilicettotoyftemate,induasfimiles edtiones, ad expofitas om-

T*>

oAv /}- s

f GIO. 7BI7BT. O. Wrfo. V. VeO'ef, taj-lr. X GIO. Tbt'.

Gl. AfT ,
forte pro <'. , ABGIO. ipaejta-frar, foli CV.
roir. quod retineo. GIO.
t\ b GI.
CKO. fjjay. d CV. pc'P^r, (quod praefer) reliqui ut*,
t GIO. tt *.y<t> (>v<!>- f C. ffMmtQ', ABV. . " AB. . A CV. orfwrrejc&u 7. i Gl. * ffMTfiiw Kycr. k^CV. . I CV. ! , quod retineoi id
reliquis abcft. m AB. xmxpvw, perperam.
.

Cap.i.
HARMONICORUM LIB. III.
2i,
io ? o/mou; .' , rtfls nes differentias aptandas: In alkff^t^ ral xx.{ftela; tu
/ \ m
' '
o'
'
f0f4- * -J rnpv, K*9 A-

* Ver> quo nimirum duas folummodo macadas oporteat duobusordinibusfubjice?ei

<n < ^ (^* '^sjcGo.M-

mentum faspenumero continget i

et<f tos
/, ^
<mM<xAs, , i ci ^ /_^/,
f
* as.
' ir
fr
Tv(^ ^

, quod chordae, quse font

3ux: * magadum extrema ea quas
'unt canonis intermedia latitndine,prShendantrincaadlatui

rfcT />*&> , #* , * ? /

trnilatione quae in aptationum

[jtifytf/Miya* 'h m * ,^, %sfatefi*H' - /

w Wpwto, t* ', /"v ' , A , /
*3> ot^4 /ont* ^. Al coy*

mutationibus occurrit) oppoita

magadum extrema, poffinr
?terf masconfervarelongitudines- Quapropter, ea fola fyftemata,licebit,fecundum huncmodum

lf%>$T avwyubTUH, t7sj 7te- conficere, in quibus-, ditoruni

f*v^ T-7T0V, 5/ p o **- q onorum alter , unum eundem'
~&ir
* > i 'j
que in aptationum tranflationi&is (^ im%i . O^aAa av/tiCw res S* r ju^tpc

tiffimum contingit in eis quascithara canuntur. ^ Quibus folis

fitaJ^V/uoiS' oT fJnois fxiw, hA

rt j /

~
rs' .
/
*
,
i
#/T _sp
percas- es it s ? x*M.o,

contentos ee oportet, inexpe

"to continuarum magadm ufuut etiam clavr, lonorum in eis
communium Sc immobilium, ma-

xoivay *f xiyynwv ci 7~5 <p9oi><av ,

huUcdu, M * **r<^ fif

nere poffint (iecundum latitude

nem) immoci.

CAP.

. **t, C.Ae.
deet

C. t.

GL ^-.

O. deeflt #

XX

CLAUDII

Cap. 2.

PTOLEMJEI

/3'.

CAP. IL

Metbodi quibus, per cflo dun-

MOoJoi ftfls "duty t< frim oVJ

taxt fonos iniiuipoffit fe~

(pboFwiy %A F Sis * ,

totim Vif-dia-pafon.

X&'&'TOJLltw.

QUin methodi expouantur ,

pro i&ione totim Dii-diapafon , etiam fuppofitis ab initio
non nifi odio Sonis : ad hune feilicet modum. Intelligatur, quae
toti longitudini congruat, Re
gula AB. Quae ita fecetur, in
puncto , ut duplum fit, AC fegmentum, fegmenti CB. Atque
abfcindantur, utrinque a C; nimirum, verfusB, CD i &, verfus
A, CE: ita quidem, ut totum DE,
tantundem intercipiat quanta
eft unius ex mobilious magadiis
latitudo , aut paulo plus eoj fit
autem EC, iplius CD, duplum i
quo &reliquum AE, reliqui DB,
xnaneatitidem duplum. Janii fi
utrumque fegmentorum BD &
AEin tot partes dividamus quot
pertineant ad ionum graviffimum iumptis, ab A & B, numerorum initiis: deindeque duplicem faciamus magadum iubdufcionem i pro ipfius Dia-pafon ad
ntraque extrema
collatione :
Applications iilae, quae, eofdem

M%J\t0lTO * * c^ , toJ Ws
tx xaIato^, [

. Hocdto, ^^
0< $ fw4 jyiloyiOy, OtC* l(l<Qt XA< 70 y GYlf^H , <S Ti l7tfs.a.'010 croi^y bT0 ety T/Mf-Ub, * yS*

/4 , y

Tffos i ,

* 5 , , evo? aba
sta ^/5 TUiV/, 5 z 4C0T>
7KcT@^ ~7n7&/U.(CtJ/{r <f ,
, 1?) SVTrAewjoy '( $ Xfll , ^ ^ , v itfAaEcu!
eu t/mi(jV \/ ets

/3</] tpdJyv fuffOi,vm

rfyfdTxj 8 ig-nfcpwbS hT6t5 7^/"
f%&' 1{, tvTtXlu) -

jia, or , -Tfpos ex.ct,Tjt 1 -

cunois
Cat. z. . U, . fi
b AB. deeft . V. fwjyw.
Gl. ' CKV. '. / . Cy. g Sic noftri omnes ; fed Gogavinus habet D,
:pro . AC. deeft rit, i V. deeft -.
k.CV.

Cap.2.

HARMONICORUM LIB. III.

wids Afms W"<4 isiyjiois ,

,
,
./r
\ _ \ k<t~-,~

numros, communes fortiantur ;

duplum itidem praeftabunt, pro

juoc , v^os

*" ^

tegmentum , illius quod eft ad :

Av 5*. wi o^e 7 ,?5

k n& ~ i* irarav , m o'Ih

Quare & totum quod eft ad

Dia-pafon, eo quod eft ad A, a-

-4 >

k^ ^

cutius eriti Dia"pafon-

,
A

-
1
E
D

Sic ^

To $ &twi fas '4* p%uiou Eni , 3^ ix7 pQTjoy

7" ,
"
V
/r
'
n-rmai xjsron^Atevav, cwa/jwi 5

turefto divifa Regula. Quoniam wtem, fi asquitom fupponaatur o&o ioni , needle eft ut
qUj funt iQ binis Dia-paion acu-

|ui*tvs 7^/ ' io, , ^ w

' iiwnUt tWm b* TMwpi i
a>
.
/

tiffimi , fecundum ipforum AE

BD femifles umpti , fonitu difneues exiitant , ( prasiertim, ule

[Ol" * tfi, rgimur SU

propter

l^CV. , quater. / Gl. -nfitri. m AB. deeft ^Jnpor

twj-w. C. deeft nJ.
AB. deeft s. ;,|
. qKO.M. r Nempe hoc vult. Ex tota longitudine AB, ita in divifa utfit AC dupla ipfius CB,J eximenda eft, circa
, pars ED, quanta Ialtem sequet craffitiem unius mobilium magadum, ( quippe
fi duarum magadum puneta media ducenda fint, alteram ad D, alteram ad E,
quo utriuique Dia-palon fonus graviffimus defignetur ; non poflunt illx fimul
confiftere nifi tantundem fit DE interftitium, quantum fufficiat altem dimidiis
utriulq; capiendis,) reli&a AE,dupla ipfius BD. His demum (AE BD) in totidem
equales partes divifis, quot continere cenfeatur ionus unius Dia-pafon graviffi
mus; puta 120 : quarum tot, profingulis ionis, capiantur , quot fua cujulque
poftulat proportio ; puta 8o pro fono qui fit Dia-pente acutior graviffimo : erit,
quae ab A ad tot partes ipfius AE pertingit portio, dupla illius quae ad tot pertingit partes ipfius BD: adeoq; hujus fonus, Dia-pafon acutior, quam illius, in eadem chorda (lu quae ipfi aequipolleat) umptus. In utroq; autem Dia-paon,lnus
acutiffimus, longitudincm chords poftulat dimidiam illius , quam habet graviifimus, ( quippe, cum fit duplo acutior , longitudinem poftulat lubduplam, ) adeoquead partes 6o pertinget ; hoceft.adipfarum AE & BD pun&a media. Qui
quidem iemifles ( lmtu ) praefertim lemiffis ipfius BD, erunt, propter brevitatem, fonitu difficiliores. Cui incommodo fubvenire fatagit , tenuando pro fonis acutioribus chordas, quo poffint efle longiores, adeoque fonitu aptiores.
/GIOV.
*

222

CL AUDI I pTOLEMJEI

Cap. ,

propter brevitatem fegmentor

Guaeeosfaciunt.-Curabimusviciflim, ut, qui fupra mt foni quatuor, exiliores Tint : quitoniqmdem invicemj fed acutioresDia-

^Jj /^^^ T$f toivt>v *

rM'mr 1*&<&> A'v,
, , /
/
/
>
^ , ,
^.
%-? u - T)- >9 ^MAofs ^ re

pente quam qui infra funt; qui &

ipi fmt nter feasquitoni. Quip-

Tovois* ^vA^n <T r^/ ^L^ro^-ra

-, ^ fc ^VTE. TTOV

mo in acutum, j ie<io , conftituet Dia-paon: compofitum quidem ex incremento, propter

longitudinem, ad Dia-teffaron ;

<0-&1$ td~ -m^Sbis &

g
', ^ ^ ^jjfc*^ ,
.,
, . x
~
0/

- * aar ww-nfc/mo, -

& , propter tenfionem , ad Dia-

? ^1 />x.@-', 'r -n> ix T

pente. Intelligantur enim, in tetrachordorum altero , fegmentoium extrema communia,

^ar *
-) , Tfki
^\
'
%snJ. cu.
e
~ , /
y-
>, eip Tlv /^& ,

"

S
dia-teflron.
\
Ne

'

e ~

tonus.

Jii 7iwa'|W.

dia-tdiaren.

J>
A Di fonorum autem {bordas inteige /onoras) longitudine
asquahum, acutiffimus quidem,
AEi quartus ab-eo,BF,- quintus

Tmff $ $ 1 n^fa, y&U *

^/Tf^ ^^^'
^
Q,r
t ^
, (
0 * *7-, **

V.
/. C./?,fcdad margmcm 7i.
CV. T- AB^niirwr

xV..

j AB. ~gy.

.GIO.
)C

Cap.2.
HARMONICORUM LIB. .
223
<|>^ aV , j b - autem, CG; & oftavus, DH.
<& $, h - 'c'ySb(fr ti, <ti V L\
'
A

Tenione vero> cutiores DiaPetlte> AE & BF, quam CG &

(> < ^^,

& CL xqualia Tegmenta; ita qui-

h* .

K*| 7r^A>i(p> ff TfinfiacLf Tct ax.

d yA- & i* 'Obc& 4) w, T*
7> * e 7
cd
rsi ~
&^0.^7#-).

dem ut eorum fefquitertia

BI\& DH- Sobjeftii utique
gadiorum apoplalmatiSjlub
FK pnn<a. mamfeftum

fint
maH L
eft,

tA^Stois ^/ ,

Dia-teflaron acutiora fore, tum

f~A~~{ x~
$ ju? Sx toja. :?' f tC-inu ,
m

n -pry
,
,
~ .
** toJ
x, yAjry ^9.

AK quam BF , tum CL quam

DH. Quoniam autem, fuppomtur indem Bb , quam DH,
acutiusDia.pente,- & AR, quam

< - (, r <^"3
)> t* ^ %Tt&r -ra

CL; ( quod ita fit totum

AE, quam CG; & BF, quam

i, a- 'ti ois t yU,

, ^
~
,
V r/
. \
i
^SC^TyJVfl. *,,,1
T hyA,jroy(M rr Zrt&r

DH ; ) manifeftum eft tum BF,

quam CL , acutius efle tono j
tum AK,quam DH,Dia-paion. Similiterque continget ia

t * ., 9, S4 '
obrtwfe, *r f fucgu -mh/ ' ii "
wr/M^ av^Qmnil^^rt,^
^oAy, ^ o'IuTs'piy Tojpiy <p9o5<y

fegmentis intermediis. Quippe

quod, univerfim Sonorum quatuor acutiorum ieaio depnmitur, rationibus f ipfms Lia-pente) fefquialtehs , ultra quam

t*)ci7D/e)is

k 1|(^'5 , -roT

foret fi eflent omnes aequitoni.

Tviam^i/u^W^
,
,
m * i
i
ri* y*oAtf,w
*

Ut nemPe.fi> quantum, ratione tenfionis , acceilerit acu

mini . tantundemj ratione lon-

x&Jinfitiiar \< <, / -

gitudinis imminutai, detracturrt

c, 'fitf S gw ^^ , 't -si-~. - Z^u l

, - N
,0
> ~\ ~ ,K
XA>pt9i7e$,^i

fuiflet gravitati ; ad qnantitates reducerentur rationumprimitus pofitarum: (nempe injchemate

^<; Quapropter curandum

A^>^i5 Acyay ct7n)xa'&.<7Ci'0'' vniAiy-077l-

eft ,

. perperam repetit 9 -ni^Of

19
V. deeft W y, .
e Omnes
habcnt 7it 4, fed rednndat. / Omnes habent <'- conjundim ; fed malim
hic (ut aliquoties ) divifim Icriberqut quod hic fignificet. non tam fcilicet, quam
pAtet quod, g V. 70. b CV.yi. t CV. *. ^GI. -mCia^
. / /*.
Codices omnes habent nroiiyai conjun&im ; fed fenfus onuiino poftulat ut
disjunctim legatur *r Vot
.
m .

a24
eft,

CLAUDII
ut

acutiorum

PTOLEMiEI

tetrachor-

dorum loca iirnamus fequitertia eorum qus numerorum expofitione defignantur ; eafque
iaferamus in etiones ad utrafque partes Canonii umptas.
Quas hic producemus ad ufque
partes 132, faltem 3 1 ; ut fit un
de numeri, ad graviffimum fonorum quartorum ab acutiffimo
fpedtantis,(partes %6,[1
47', continentsJ fefquiaiterum
fumamus. Quin magis adhuc
augebuntur acutiorum fonorum
longitudines , fi ditos quatu
or fonos faciamus toto Diapafon acutiores, quam eos qui
ub ipfis iunt. Ita ut non jam
( ficut prius ) ab ambobus tetrachordis conftituatur duorum
^<< & ^^^

Caf. .

^S. 10 forex/noy, 'mu, *

, 0 affeafjdf/ s ms *.

/oipav p p 5j p * , Tv t%>ffy toS

/ "t$f q

^ ^* pS^v ',<&6^ov705 (tw/pot^ 'ffr,

/?&$.

iifjua-

^^'}

J\ n jUoMov
TOv fcrnpel
iopyw, if) f < S) Sut y jju/
p
1 apunt*

/ $ Tancpas
/
TpV
/&,
TVS

1 ^ cuvisLcQvij

u <b'o St* ,

. sfonful-mr. Hoc, credo, vult ; Nimirum cum acutiorum tetrachordorum foni, in utroque Dia-palbn ( nempe eo quod ad A, & eo quod ad B, )
iumantur (propter chordas Dia-pente exiliores ) felquitertii ( longitudine )
eorum qui forent i craffitje xquarent graviores ; quidem diftantiae feu lon
gitudines utrobique fumendae fint, loco earum quas, propter nimiam brevitatem, incommodas fore ante dixerat : ut brevioribus illis diftantiis, haud commodis, ( acutioribus fonisalioqui deftinandis ) non fit opus, p Loco admodum
perplexo , & in Codicibus omnibus depravato hanc medelam adhibere conati
fumus: Quippe numerus hic, & qui mox lquitur huic refpondens,ita in Codici
bus variantur, ut haud iatis indeconftet quinam fint ponendi: Sed infus poftulare
Yidetur, ut hie fit ialtem illius fefquiakcr. Eft utiq; in GIO.
in AB. , inCV.
fxC, & in Gogavino fimiliter 1 3 2; in . , quod retineo; ut haberi poifit ial
tem fefquialter numeri mox ponendi 8 5,47'> cujus icfquialter, faltem ultra 13 0
porrigitur. q ABCV. 7Wf<w,GI. deeft, . ; pro quo lego ?, potius.
quam -nasfar, fenfu fuadente. . *, G V. *9, Gogavinus 88, 89 ; ABGIO.
(i( , quod retinendum elfe liquet ex Tabella ij, cap. 15. lib. 2. ubi numerus
niaximus pro fono quarto ab acutiffimo, eft 86, 47 '-, utqui ante comparuitTab.T.
pro Tono Mixolydio. / AB. . t Sic omnes ; ld inGI. innuitur tranfpojaendum efle,ut legatur nwisvK t7Kor. . deeftJ^
X GL

Cap.2.

HARMONICORUM

LIB. III.

^M.' dfjlTtoLXw -xjod 9*Tpv 'jirt&r

tvt^, tdV S&rtw'toi -vl^nJ?
,
\ i\\ '
\ T n
ogemp, *

Dia-pafon utrumque j fed, vice

verfa> ab altefo alteram: Nimirum acutius Dia-pafon totum,
ab acutiori Tetracbordo &, a

ptmpy, 7)5 .&1&$ itp

graviori , gravius :

ex.,-

T'es" ^/. " No/co $

Mxjium s/W < ocv '
~ ~
p /
<r
/

toJ ^ t^p^v
ur&xcdb), s /* a^vre^ y )
Si* z TeWpcii <p9o/yys <7n-

eadein utri-

que accommodata fectione. Tntelligatur enim figura expofita,

totam continens longitudinein
aiteriusex tetrachordis : Et proponatur ; graviores ipfius Diapafon quatuor fonos abcindere,

TUmh^U^1~^y~jT
adABC D extrema: acutio\ tA ,y t
\
~
fes autem , ad extrema E F G H:
^ ( V Divia quidem,DH,in ipfius
S^ey 8 SuqpV/erVM /^-

Dia-pafon fonum graviffimum ,

^ rt Si*. - v
91$*,
? y~*, e$
> ^, ,
, ,
>
/
Mrnpw * rJy .

& acutiffimum j &, proxime feqente, nimirum CG, in duos

a jam dictis fecundos ; & BF, in
duos ab-eiidem tcrdos. AE de.

er y h Q , e*s ? cfbo ts t&itvs

nique, in duos ab / extremis

^r r^faL-T^ tQ <fts a, eis rus b'o

'TVsWpTVs^^/iw i
. / / .
, i
/g
, ^
p
^^
"^A*

quartos: ut circulatim contineatur ordo ab acutiffimo ad

graviilimum,
per HprsdixreG F E, &

D. Si jam,

&
_ ^^&, /5,
6neea/3y</\. Eot*
tS? flfouMtfwvvmv,
x5t-n5
,
,
i
,
/
,
o
w-, usr ^ or $ t-

guise in prius fumptas longitudines divie, ad utraique partes,

a ratione duPIa> ) tegmentum
lemper ma us duntaxat lonis appliceinus, alternatim: (ut, in

cr\ao) ? ojju), 4oy u

quatuor primis numeris, partium

<&y.'n%Ti$ ~$ %fy>is, or*M & te, 'ftf

/
. qo/> V i
p f ~
, j *?w *
*

inchoatio congruat extremis H

G F Ei fumPtis ab H minorbus:
quatuor autem primitus pohtis,
extremis ABCD horum itidem

,
5

{ f

6 m&mvJttfiii^M, 7^/ minoribus ab A lumptis : j & ma-

|^ "ttc ? 6

tefiCauo/udpetr

'Ort Si c^c^p^s Ttwttpay, ?? a. y J\ 7[.1 oiwi-ta^ tov ^'icva

gadia
* Gl. -Au. jy GIOV. # X. GL deeft 7. 4 V.xV- ,"-. GIO. '
i^ir, V. 3 tr. 7r*f. d ABGI. X)
CKOV. ffl ti CafC-mm, rcpono
Hit -.-, tY.W. /GIO.-. g . dce -yrif- a -y ^.
Ff
h V,


CLAUDII PTOLEMJEI
Cap.2.
fadia dein ad fetiones numeris h /? -un V te/tCauoefienatas
admoveamus:
Faciet
. 6

utique HK fonus, omnium in

Dia-paonacutiffimum GL, fe-

' . 4jz^pity J
,
4 Teas
/tevev
<cc.><tt*
, , , 71 ?
>
^ ^^* >-

raee

576

lichanos mefon

parypate mefon

hypate mefon

P
R

67

448

pramele

432

F trite diezeug

378

^7"
S *
G paranete diez.

336

Qfm tiidypitar
H nete diezeug.

nete diezeugmenon
H 33

^-^ Jt^tLyfiirm

paranete diezeugmenon
G

378

432

trite diezeugmenon
M
paramefe

448

N
mefe

J04

476

lkhanos mefon

parypate mefon

api/ 7 hmW

6-48
hypate mefon
67z

h V. **r.

i AB. f* bis.

Cap.2.

HARMONICORUM

f, gol- V 2}&

LIB. II.

2i7

ti ,

cundum ab -, FM, tertium ;

/
,
/
, /
TOW- 6 , Tmpw_$ ,

BO, lextumi CP, feptimum : &

DR) otavum: Atque fi eidem ad_

fi *, T- - oSioy &

jungamus aliud Tetrachordumj

Si y?r, CApar , oySbob

V*
1~.. J.JS~i
m

fumentes item in illo fectionem

eifdem numeris conftitutam .*

,
crtwZvwM * c-

y tmI 6. t fluny

Duo taciemus Dia-pafon : Qua;

quidem , cum utraque Tetra-

ouuirx.[ii-

chorda fiat sequi tona ; erunt &

Zu/ ^^' Jb'o 1 mm/w 2$

r SnWrn t MVrdf* ?
,
, , ,
V /
*
% aczrep i^.t* tctponpm m St ?

*Pf* Dia-pafon nter fe, fingula, 4itonai & ouafi dupla : cum vero tetra borda, Dia-palon tenfione> inter fe difirant; erunt &
ipfa Dia-pafon, eadem magnitu-

n &? / ,

dine invicem differentia ; atque

topfet ^
W**
/
/
~ (. V
~
oifr*. j*x? atha,wtmh

Dif-dia.pafon uq; conjunta.

Idcirco quod quidem ( polt
fumptam ipfius HK longitudi-

Oti f. ouv obte-nj1 ofoxe^ey ovy, $ d r*fx> S^, i 'ftf

ntm) non, hic, ulterius procedat

(& locos acutiores ) longitudi-

* ti&nim ihot *S^W t*

//>
Ui
/

&* *er*t*
-

" diminutio/quod in priori *.

gadtorum applicatione contingebat,- cum alii ibidem foni acu-

a.\ o'fvTtfcTay ^^ -Oaro-

tiffimi fupponerentuTjj per fe pa-

Tfyumr aoTfci YAoy.

i /
_.. ~

- *
_

tet. Eft autem & manifeftum,

quod, cundum hun mod um.

~
> -
p ' /
^ <*<) we^epr ^:

pnor dun taxt magadtorum ufus

focum habet,- non item ille qui

Si i i* -ray xeiyo 1 fua,yfo>v fifiCa.-

fit per magades communes.Quip-

/ T ^
*(& -7n-i
^*W,t'^^^*vi

-~
r
, /
V /
T^v^pv^yar oxuinf'-

pe cum, quae funt fecundum latitudinemdiftanti*, ea;dem neceflano lerventur per totam
chordarum longitunem : Illa

%ts,TVs 'zm t cw-w tpjyfoi ^h^o-

quidem difpofitio, radones quae

Avvs \oy>i, irfti, vys iYS-nty- ?

eifdem fonis

e. chorisJonoris)
con-

k. C. t / AB.. /u. m ABGI. deeft ', CK. habent, O. t.

a*^prTO)-,reliquisdeeft. o ABGIO. Ji*l. pGh-. . mam,
deeft A (GLm^m.
Ff*

CV
r AR.
^
fAB.

228

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.*.

continentur, eaidem
tenebat
ia utrifque extremis ; (congmenter ad eorum identitatem diftantia; fecundum latitudinem ,
cum nempe fupponerentur nes, in partibus oppoiitis , Dia-

^, tv axrcs- xoAs/^j
fa^-n } ^ ^T@- zSy ci
~ , Jrv. 0 u , , ,
#5'
^*4w
-?,
tos irm^fimis fteptot,
x ix y J, s 'fcuai

pafoa facer:; vero, (ut qua;

omnino faciat diffimiles rationes, qua; eifdem fonis, chordifve,

* 10fufe ipa/ln AoW

~
-, r
, p
,
M f"' }Jw
^m

& eiidem ecundum latitudinem

@- , < ^ ^-

diftantiis, ad contrarias partes

continentur,) non poteft itidem,
his
per totam debitam,
longitudinem
iimffitodinibns
exceu

rationem completi.

vampoq <&>,

Atque ita

ch-n <Auaty, jtaAv^cy

5
fa Tg ^KVi <ofutm
,
%
lta<1.,b
'
^^
*
* M **5 cay c toi'

quidem^ethodorumfquibuSjdi-

/tUoi d kubuftf tfroyfm ta.

midiis numerorum fonis, duplo-

e y^W/cvo^y,

rum yftemata lecemusjex potioL

ii_ /
T

/ V. .
ribus ha; lunto. In univerium autem ; Expofitos nmeros , quan-

~ ,
. _
^
<< 7ms av .7 as wos,
/
'

I
*, t*s ^ 6(9^^5, Tcqs

tum ad eos ufus qui Dia-pafon

duntaxat continent , illos oportebit adhibere , qui a Nete diezeugmenonfecbonem continent;

fi 2> Jt ivov Tj^e^vtnqi

T ^ ^ h^tvftmi
. _
f ,
. / ,
~
h ,e**W
$

ut in mediis tenfionibus fuma-

tamovi . /Acs-

tur cantus: ad eos autem qui Didia-pafon continent, illos qui a

Nete hyperbolaeon , aut a Meie,
exponuntur; ut, ad utrumque

t<xj\s J ' Sis Si* , tvV ^br 4>

^ ^ -^^
$ $/ienw,
k,
. ,

, ,
,
^Ti^W * X*r >WTEpy

extremum , fimiliter itidem fieri

**fav e/twiew l<petffted*i /-

poffit aptatio. Porro ; cavendum

eft, ut, quamquain minor fit mobilium magadiorum latitudo
quam eorum qua; apud extrema

Tet(. Etj <f ^, ?, ^3 ti

^ j ^ ^^,
,
'
, ^ qp
,

,
*^T' * ^ ^

permanent (quod omnino con-

x,a)coAv73v

6<y, va
/

t AB.
. u AB. vanx^Tiu. ; GIO. t. Gl. . x. Nam, verbi gra
tia, fin Genere Diatono Tnico) inter A intercedit ratio f; led, inter EF,
?. . // 7t/ -. b CGIO. vTfou. . deeftaV d V. ti he&idr.
e ABGIO.
*. / ABCV.
*m. g O. deeft i. b GIO. ix. i V.
deeft ri. ^ ixw^t/*
. / KO. . m AB. deeft 9.
GI.

Cap. 2.
HARMONICO RUM LIB. III.
219
fm avivai /wip- n loqpaoi pt- venit, ne magnam partein ab$' ? y>'Mj tHtV xpTtjUcbJ* im- fumant longitudinis chordarum)
ejufdem tarnen in omnibus curiwy, iota x^w<v p
'5 71<
vamina, sequalium faciant cirit fx*\ yiTATa\ Tis /-^.*^ , "ci culorum peripherias ; eque fiat
/mtvlQj tT ^ct5x|A//atv i- variatio, circa longitudines apopalmatis interjetas eo quod
, hx q
juvmW. rfc/*
oporteat, magadia mobilia, altiorem habere pofitionem, quam
oiv. NocQto
>j (Z&aiS 5?" J^gwovos
extrema. Intelligatur enim bafis Canonis in AB recta j eique
op'Jas ycj/iae, < ^ j8*
xi- ad rectos ngulos erigantur ACD,
& BEF:Centrifque C& E defcribantur circulorum portiones, feKuxAav, ? T$f /.- cundum curvas magadiorum fuhai 'ZsfKpif&lat, it 7iJ\ 9^* perficies, GD & HF; ita ut major
fit BF quam AD.'Ducaturquefpe-

detr who?. Bafis canonis.

CB

ftfa* *) G% $ a> 0

' p

ripherias in G & H contingens )

Hr..
:
- A

fti yJ\ IxC^nJeimi, 1 x.

jam qua per mediam magadio-

vTii u#tT> t( fuas ix.C\rff<msf \ ? TcSy x

fc tiaV WtVS
rum

Gl. epaw. . deeft , malim ttm. p ABKOV.

S. q CGIOV.
IM , quafi fit, unde non potfent ; fed in AB. deeft w, quod praefero. V deeft
/ Gl. . t GIO. . Gl. deeft '. x KOV. > , reliqui JV.
Ff3
;V.

*3o

CLAUDII

PTOLEM2EI

Cap.2.

rum latitudinem defignantur, in

DF punfta cadentibusi quibus
trauciebantur AD & BF recbe; in
eifdem DF punis, chordarum
contaus , ipfaque apopfalma-

/uLyttiai orfifofian tQac&

^ ^JT^t^ mfacSr
, . , a , - , ;r> . ,y * v/(*
f ay, 4 *^ * j> ^,_
*i <1 %>?> c yjt^t, f\

ta, conltituimtur. Patet item,

quod reguhe applicatio ad KL
trminos racia, longitudinem indicabitKL; qu*autem eft inter
contatus veros, & vera apopfal-

f ^* i^^/!* /.
A~Ao u , d
~
,
~ e ^ , . /
, mt x &_**
f /^/] , Aet^ *

mata, longitudinem exhibet GH.

Eftque triangulum CGK, trianguio EHL, aequiangulum; ('quia
parallela eft tum CK ipfi EL,

x(" Si /-^ r$f aAvfyc hm^ bnbb&jmAH

/
-.

?
WfJ e y>i* , ^j8a-

tum CG ipfi EH.) Et propterea,

o-n y x. <^cMAos << e A* j

ut EH ad CG * fic HL ad GK.
Cum igitur squales fint CG &
EH, f utquae raciant, quahum
circulorum , portiones periphe-

5 y^, T?7. Ai , e 8
^ # - w .
^

<w
,
,-5 _
J" ;y " ^ w % e 8, iv-

riarum HF & GD:)

aequalis

'laut //,

item erit, tum HL ipfi GK, tum

tota KL toti GH. Aderare quae
per regula m iumpta eft diftantia, neutiquam a vera differt. Sin
eirculi fuerint inaequalesi hoc

TJy 1
$ > <$>?{&- 'im <
J ft Tj 7x, U *~ m ft* fcf
S.
'
7
, . ,
T?
* 71 P*V*
* o?&/u.Ccuiofmlu> r\jm Sxa-

non fervabitur : fed alia per fe<ionem indicabitur portio, ab ea

quae natura exiftit. Et quidem
fi ita conti ngeret, ut haec varia-

m $ \11Jwis. Aiwa
CWtrn ttjq x
v, ' 2 1 n ,
\, ~
~
Kv
,,
- r
- J W* fc* *
fr

tio , in omnibus omnino fonis,

fub eadem ratione caderet,
/"quod foret fi omnia magadia
asquales facerent ab extremis di-

*p <pcw otwtnfw. < $ c*JL^ 41 tdiswtw ^^ , 't

;
< , P _ p
' ' -rR
, ,
f
,

otTov 7n^1y Acjpy 7 ctr CK^eGocjyey

j V. deeft ^t^ftV x. C. deeft 19. Gl. i. AB. ^ CKV. h*ib,f, GIO.

quod retineo. AB. deeft
^ nifUM, jg Sw^wt-m. V.
<ir quodretineoj reliqui
Gl. ^ , AB. . /. ^..
fV. /; . St.. i . . ^ V.
/ GIO. 9 "j > AB. (9 ^ i4. In
alteris Sa* , inalteris Sa, utrumque retnendum cenfeo, x, Sa xf. Gl.
deeft v.
V.

..

HARMONICORUM

LIB. III.

23I

, 7t 1.$\ $ wo ->'{
#2* m ttWJoc W^s- *\ /
. / _/
~, ' ~ , ' 1.
w i m

ftantias: ) nullus foret in ufu lapfus ; cum eifdem Partibus , vel

augerentur, vel minuerentur, ratloneSj in chordarum qualib;t: ;

wifytmm h i{\iwaiT Xsjav e<p

Cum vero oranino fit necefle.ut

tis T * ^' c*fi&ioi o ina^quales fiant,magadiorum fub W

&TP/i*- -diuibus, longitudines; ( unde
<
/ * ' >,Af aj) le4uatur. etiara exceflus , in di5^.,*^,^ ftatiis majoribuSj minoribu$
-g$o%i,

f*VM" *^A?v, e

conftare difirenths ; in niinori-

4 Ast-fleoi '/a*3& Su<pop*ji <

5*', *1|, c# fu(om- rv

r /
4 *J
i
5<,
^tr 4^*,

bus autem , vice vera , majoribus: ; non levis continget error,

circa legmenta, quantum ad ipfarum KL longkudines fecun-

f tkX t ^

toiktm

dum hujuinodi aptationem j nifi

^(Mvyjtni [/2/ f (1 xst

*. r&im wfify. t$ t
~. t
/
',.,.'
W* * ^""T" * ""^

ad eum quem indicavimus modum,faciamu$magadiomm,tam

permanentium , tum motorum,
fitus & fubduiones.

t X,

CAP.

E We yi 1 Wov tw i pAwvkIw

^uUfui - 'fofilw

wrm.

III.

jn quo genere ponencia fit monica facultas ejufque Seientia.

T fi ou, % fxi-^ti w,t-

/^4 Uod igifur, etiam in Con-

hu<$i y oKiw 1 xyys i -raj

V^cinnis , proprias rationes

habeat concentus (Jeu aftationatura, & qua;nam ibe fint

'

. /

.. -'

die
V. /. p GI. MtytJbir. q Gl. (*) nu/isanx. V.
Gl. <sfe< x?1 ut /ix
7/7W 70 ipfX/VfUyOr TfUlfM-W ( Omflo X?, ^ . <afe
t*1 fJMXM rf
XA 7Mv7er 7B if uaTfxtyoy tjmj.tw. C. <afe*
x^1 /
j tranpofitO &
Omiffis ( W KA, ) AB. fet ^" jf.-niiMKM <fff xj1 t/to Sp/x , omiffis t & xa,
COnjunlS 4.TxtftXM y tranfpoftis
tiito, J V. fei /tMX ^ xj1 /> ip/wV(r<w /. t CV. deeft 7t. Cap. 3. . ABGIO.
vw, per
perara. t ABCK. &<
.
K.

23*
CLAUDII PTOLEMiEl
difle mihi videor : ut de eo non /mi Sbx.cS- s

*?

Cap. 3.
d ' <&

ulterius ambigant, qui, praeter eorum quas fupponuntur cum ratione congruentiam , ad earn eti*am qua; eft ex evidenti experi-

T^ ^ ^ eJ^y) Tcjj
,
,
\ i\ . \ < f >
/ ft
^ S ******* t W
tu/ulouu , g {4 1 1^>{-

entia probationem attenderint,

(nimirum, ad Canonis ufus, a
nobis methodice traditos , ) ut,
in peciebus omnibus, perfentif-

, )(c|yovo($ts ^&o$, ^/'

gr^ ^ TS
~
( , *
,
r
^ T4 >r & -

cant, ipforum fenfuum comprobationes. Qupniam vero hinc

*. A *\y9cv o $
^eap^own tswtst , k 10 %1

apte confequatur, ut, qui ifta

conideraverit , tum admiretur
protinus ( fi quod aliud pulcherrimum ; Harmonicam faculta-

^
w
>
f \
. \
^ W^*^
m>1<LtIui , ^ ? & ex

tern f ut rationi maxime confonam, & quas, cum omni accuratione, inveniatfimul&efficiat
uas fibi cujufquefpeciei difierentias ) tum defideret, (ex divino

tisr&imii
jgy ^
/
^v
^e<waeQf ,

quodam ardore, ) quat genus jus intuerij &, quibufcum alus

eorum quae mundo continentur
connexa fit : Conabimur, quam

r Si on tjY iS /ua .^. a *{&* '*, m

,
,
^fa> ^<*->, rvm

fieri poteft fummatim, hanc itidem propofitse fpeculationis partern reliquam confiderare ; ad
aftruendam hujulce facultatis
magnitudinem. Cumq; res omni-

*" 0 ^ && %
^()- , us /^ p -ms
^^5 ^5, T<& , { |
, ,
, ~
,
* *0& AtfV"" * ?' * **"

no omnes, principia fortiantur,

vot/, ^' , j(t;\ <\1-

Materiam, & Motum , & Formam: Materiam

1 o
quidem,

' tan__
quan^ fubjectum, & Ex quo; Motum vero, tanquam caufam, &

yifdf/oi, , % frrySi Mnai,

1
j t/<p
.
','j\J ^
OU7I0V,

fe" j
Je </,(}
'-'
; z, +
. \
,
^ 5 5 * 5* T^ ^w,

rai?^ tW oUai
^ /
jf_
. \ 1 ^
~ .
* ^ ^ ^
m - Mois -
'

<$
?
o
Tta
v-n
CCS

d K. ftt, V. Sfcztmu. e CK. varona . / CV. p?

. g AB. deeft tbte'<7.
ft CV. fmuSvlou/r&r. i '( /pedes, hic & palim, vocat Ptolemxus, qus Ariftoxenus s^nl/Mtra intervatta vocat.
Codices omncs habent ii n ^^Vu,
manifefto mendo. I C- \jarip75, & hw'p 77, V. 7rp 77. m GIO. <sm Tsiy. C.
b'.ui-Stt. C. AM7nr, O fMior. p AB . < GI.'9' , . ' 7&?,
r CKV.

. .

HARMONCORUM

I . III.

233

5 S &- , imj^mr rcSi

m 7^ m
, * r M ti rofv
t*
e
/
. jrv'
--^' 8n * 6 -- 41-

A quo; Formain autem, tanquam,

fiQem> & Cujus gratia: Harmoniam, nequeut Subjectum deinonftrare oportebit, utpote quod fit:

of , rvornav, i^y^imi ti

Effetivuni quid, non ex Paffivo-

tA@-, $ , eJpu9/etr, t'

'
; . * Le -A
^
/
\ .
1 'ti < <1^ - i-

rum numero: nequeut Finem*

quippe pfa, contrario, 6nem
quendain operatur ; utputa, concinnitatem > modulationem, re-

.| / 04 Wt^ 7^/" o^Tz'av 7^

^5 teftCeurofttiur u * #

gularitatem , & decorem canendi ; Sed ut Cauam ; ut pote qua:

tU po,,, * 4) ^vov
\ <
*
, \ Vgv /
* ^ , X,
re w e/J^-

^ubieo indrucic aptam formam.

Cum vero lint caulae ( ut altius
repetara ) in triplici differentia:

voy y Si - y ) %*h -n < w-i

alia ad Naturam, 6c Elle blum-

d *tty < ffMuar, -$6

il /
q_ /
i ^ ^.
Z
,

c/\ * v, o\
TOW %ja^ttjaoi$-^.^ f *o,

modo : alia ad Rationem, & fo

lummodo Beneefle: alia ad Deum atque, tum Bene eile, tum
Semper eire: Ea quae Harmoni

ere* picTfe, ? <*et tt), tagy-rav 'rv ojnor

<^6 (g) Xs^v, es
lrfr$ -fVwtmi Mm
/
i * X ~ <
7? oiw*7np>^J - ^ -reis jt

am lpe&at., neque ftatuenda elt,

ad Naturam ; quippe non, fubje&*$> E3fe Pr*ftat : ^ ad
Deum,- utpote qua non primario
caua eft Semper-exiftendi 1 fed

9roT?, et ,
* <*v 7o~5 ou)7b?s
ffer tm & (puoixoTs, '76 , u
^v ^
bW(; i

, L
,
, ,
,
,
,
r&m, Ap>pv
-ra ^* 6 fi

ad Rationem ciliceti ut quas, di

<^is caufis intermedia , utrique
concilit Bene efle: Diisquidein,
ut puta eis perpetuo afliftens \
tanquam eifdem Temper exiftenr

v5, 5) <g>Q? te Jitijv Sbi- tvj\ as

evw, t <rP' otTcv (g) Aojpv '
^q.^ !
K1
'
7
J ,

*pb 7u> ttffuvM uvifuv il ^ -

tibus: Naturalibus vero, neque

omnibus, neque craper, ob rationein contranam. Cumque caua
ad rationem fpc&ans, alia fit utr
MenSj & lecundum fpeciem divir

p<*w 70 '/? < TiA^. O fifi Ao-

niorem. aliaut Ars, Sr fecund um

ipfam ratioucmialia utMos (Jex
habitus eonfuetus,) t lecundum ipfam Naturam: in omnibus, Harmoniam inveniamus proprium lum finem perficere. Eft enim RatiOi,
r CKV. x Sw. / GIO. ir. t CKOV. %. GIO. ^ . x V. ?, bis.
W. Dhs autem Ptolcmsus connumerar aftra. Gl. alv'tr. x. G O. tJ
. AB. deeftr. GIO. 77 (CV. ^?.. d GIO. /-.. '
Cg

*
.

a?+

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap. 3.

tio, fimplciter & univeifim confi- y@y>, kitKzSs x, , m%ts '&i x,

de rat a, or dinis & juilas proportio
ns opifex: Harmonica vero ratio,
wls, Ibices,
& cbtyov (&"
fpecTatim , iftius ordinis qui eft t r
\

I \ t I \
as <.<5, 7 %* x
circa genus Audibile : ( iicut ra
tio Perfpe&iva, ejus qui circa Vifi- xpiTtxo, 7) . ^ S
bib.- Judiciaria, ejus qui circa
ci Tois xxyqois ra^iy, 5}v \[\{
Intelligibile. ) Dirigit autem e- iSias
S\ " fupYiTiYjiis
um qui ell in Audibilibus ordinem, quam ipeciatim (concinni- /^ vfioias, rt&^Sjc vow )
tatem jeu ) modulationem voca- il*
^e<pyp>X,i5 cwrfyf vJ^v^as ,
musj
turn per ipeculativam /3^3, > t^Uu' x) S\sL ^proportionum inventionem, tanquam Mens,- turn per manu- f7e{a, fsrty, 'J^. T?To f Si, 'ti x) o ^t^oAy s \oy>s UL<JY.{
alem earundem exhibitionem ,
tanquam Ars ; tum per expe- [ to, fCfcSi- 'ppwcn Si h X)
rientiam executivam (feu exercitium ) tanquam ( Habitus feu ) cwi 1.<, tji^ar as
confuetus Mos. Hoc autem, quia
Ratio ( univerfim ) invenit qui- -ms ), xov>iv T%f taQyi () Aodem quod Bene eft, fpeculando i > e<>v, 'fawfJtlw Isias Si KStAV/iexhibetque quod deprehenfum
vlw, [ActnfMLTtwr /ut Jaejoi ^<^
habet, operando,- fbique affimilat fubjedtum, afluefaciendo. T^f JtoAc/y fions, ay Tins
cbtfluias o/JUoS x) /Ut mrito quidem, utpote tum AaCoier
( quae formarum fecundum ratio- ths, if; outs t /^^'j< " nem omnium communis eft) Scitxytiofiivai. ^^ o'p>vois acrop
entia; tum ( quasfpeciatim dicitur ) Mathematica exiftens; cen- x) t.-/co'voi5 , SbiaL/MS, $
fenda fit, non fola pulchrorum ) ) J-cu>ju&a:a>mTci\S '^contemplatione occupari, ( pro- ^'-^ jujT' 0 ^^5 ft juLut opinati iunt aliqui ; ) fed exhiAia 7^/" aMay trpos ^iwyijty*
bitione iimul, & exercitio eorum
qux ab ipfa aflecutione exfurgunt. Utitur enim , tanquam initrumentis & miniftris, facultas, fenfuum nobiliffimisc maxime
admirandis, Vifunimirum atque Auditu,- qui, pras casteris, prin-

tO.,W. /CGIOV.r. g AB.deeftx>-. V.dceft^. AB. - -.

ABGIO. h'tyyly. I . 0101. m Gl.
'. V. <&*
. GIO. ^,
forte pro 7i-nS^t{ fubordinatisi Reliqui, mupim{,a. 7i/ra,quafi a TOf^quos fequor.
p GIO.

..

HARMONICORUM

<T , v% ii$bv} fjm

LIB. III.

cipi facultati

22r

(intelleBui) ma-

xW m ^, Wu f
/
<?
. ~
/
<\
ro-ne?' ^ **. K** fejfi je

*ime intendant,- olique, feniuum, non exfola Voluptate_eftimantobjetaj fed potiffimuS ex

7^/ 7^/ oqc^cT'v oi%cc av w e-

Pulchro.

poi TOv &>

gulis ,

ba.<pa?.s- s 4 ,uy

In enfuum quippe in-

peculiares quis invenerit

'&TOv 'o&, uJ '7/i' ~

>n .
>
., w ***v ftA iV v-

ienfibiUum differentiasi (utputa, Vmbilibus, verbi gratia,

album & nigrum . in Audlb5ilibus>

v, - o|o < 70

acutum & grave j

'fa A TcJy

in Odoratis ,

iotp&UT(& , eu&s ^ .

fuave Sc famdum; in Sapid is, dul-

'Oi yeuSv, ) rl
/
? ,
~ ^
<~ \
*i4ov

ce * amaramj in Tatilibus,
molle,
puta, & durum,& lane,
in difFerentiarum
fingulis,
gra-

xi, T%t , -ra y SU

ra', xa.1)-' \st7iy SUpopcJy, arpoVreo^f f - *,' S cq^,
p i n~
*
~ * >

tum aut ingratum : ) at vero ,

Pulchrum aut Turpe, de taus,
aut Sufus' aut olfeus objedis,
nemo dixerit ; led de vilus dun-

, r^ .>^<' [Ami Si

p0te de

^roy to ^vfSv,

c$ j6wp-

de motibus item cleftibus, at-

s
S tJv
/
,
V
/

mum, X, >*, <^,.

queaionibus humanis. Atque

nine eit, quod . enfuum omni? hi fo vicarijs invicem 0.

0")-ef & wveq \ ( reis

^* u &^ x mtouMiS-

peris, alter alterius perceptioneskepenumero rationali animse

t * -t ^Mctv,
/ p
4 ai- i V
/
^ A^ ^

parti ubminiftrent,- quafi ver

loronae uerint facilitates: Nimirum, , Audtu5 per fe

- m (i

monftrans,

fuas xa* '

sum, h* -rav iffjumiar X uc^fst,

ms Ux *-^*<. U r<&
p

,
/
,
,
&^roMctxi$ of^ryi

Forma, & Concentuj

enunciando

atque,

Audibilia, Vius per fe nuncians,

deferibendo
Et quidem uterque horum, non raro, efficacius. quam f fua folus expo_

tKATt&t. TV-TW, fSn et-

neret.

Quemadmodum quando,

2715 &- i o&.y ^ /uv

qua: verbis tradimtur ,

^r, <ueT ^^

-grammata & charaeres

per dino

bis
/> GIO. *. fV.deeftj?. r GIO. deeft t. MB. t AB.f. GI(X
* AB.
, V.
yvy-nt. j AB.
yvoijfytu, Gl- im jnfpitt (po
G g -

_ Gl.

CL AU Dil PTOLEMiEI

Cap. 3.

bis redduntur tura intellectu tum

recordatu faciliora : item, qua;
vifu dismolcuntur, per poeticam
enarradonem magis ad vivum

.. >*&1
^,^
v. .
,
,
~
Y><VHA, * >

reprasfentantur ; utputa, unda-

e^^vn^ (^'""'?'

rum conpehis,&: locorum pofitiones & pugnan, & pamonum circumftautiae ; ut panter afficiantur anima; narratorum fpeciebus,

^, '>%< , ^vcf, $ Tri

^ fc ^ ^^3.^ ^
,

M ,
;
^ /,

atque rebus ipfis confpeftis. Idcirco, non eo folum, quod uter-

/^. O /mjqv otw, tS 'w

c ^' ^^, k
-z

que percipiat quod mura eft ; fed

eo etiam, quod ibi quodammodo cooperentur invicem, ( ad

^^^ m M'A
U \
, a,

,
~
r
/^v S ^p ^to.x^oi ow

ed icendum & fpeculandum ea

* Xs^pv

quae fecundum propriam utriufque rationem perficmntur ; ; ad

id quod pulchrum eft & quod utile procedunt i tum hi ipi ; tum

? ^o/V, ^-,/
*
. ^
^ KycvUb
j^vv,
^
,
7
- * ^v, S

( quae hos refpicmnt ; ratioms

maxime participes ScientUe : nimirum, ( qua; vifum refpicit, mo-

5 r wyas o^tiav, ^ v&uiw,

qpoioft* % Si jtojv, f *\ 1

/_>*/
>

tufquc locales eorum quae duntaxat confpiciuntur, hoc eftcceleftium corporum, J Aftronomia ;

$ eu^y*^ ,
< . #
^
kujuoLtui

'fo - * -

/
,
^J -^afmt, of/umur pu/ op-^yofs d ^^^!?,

& ( qua; auditum refpicit, motufoue itidem locales qui duntaxat

audiuntur , hoc et ionituum , ;
Harmonica: quae quidem, tan-

faQfumQ ywfuijuf., *6*

\
\ \
\
?
/
.
*
,
, ,
e e>4 ^
& 1 ^* *~

quam inftrumentis minime du-

vo/' 8 $

biis, Arithmetica utuntur&Ger

ometria, ad primorum motuum

Sfs. ^^ , slyfrwm p?
-,
, ' > rt
~

c^poly '^ j xo-

quantitatem&qualitatem: Sunt '

^
^
.
'
autem ipfae ( JJlronomia 0 far- fwtzw,
monica) confobrmxjexfororibusgenita;, Vifu atque Auditu ; enutritas vero, quam proxime fuo generi, ab Arithmetica & Geometra.

a GI ' r>^oaW. Al Tip*, alii ri&, utruravis non male.

* V.^ir
C. i^C
GIO.I^*. /GIO.^W; reliquia.
, V. dceft f. ft . decft rs. G 10. . \

Cap.4-

HARMONICORUM LIB.

III.

237

CAP. IV.

ii tdS tif/tooptiv j\tw{Mi, m<n

Quod harmonica poteas,omni-

1A1 ns t&mut&u fgl <pvais opv-

but quidem, / natu-

7i>%i' ^) Si M<&, S\l

rat fortitis, me : maxime au-

7%f cj^aTlmi 4;v, T$f

Vfou/av a & popft.

tem confpicitur in animabus

humanisas cleflibus motibus*

I fui odu tt rris k?/M>na

^*5, SSis toS &1

,
V -f
v Uy>i , , , u ,, res

||Uod igitur, Harmonise faV cultas, caufe ecundum rationem

nimirum,
ea
qu3e efl lpecies
rcirca fit;
motuum
juftam

vmai ovwT&iar > >i %>^ fgu5 '* *-$ *G&i uhs,

rs y^r ft*
, , , .
n
, , . , , e
. * ft*To, -rico * r

proportionem : quodque , quae

earn contemplatur fcientia , fit
fPecies Mathematicesj ea nempe quae et circa rationes dinerentia^um eorum quge audiuntur. at_

Jcfa^ *) /^4cAviff<5 -TT^^vo-

que haec fe extendat ad eum, qui

tivlw rois ty^opws tumbar ft*

rt**~~.
_ ,
/ ,
/
en * TOflW-rfw W^uv,
/2| j or en, d rois */>;^y

ex fpeculatione & exercitio afluetis oritur, decorum ordinera :

hactenus declaratum eto. Monendum porro eft> quod fit neceffe, facultatem hanc ( icut alias J

ci e ^yai Tuimus xaJ' oavivi

i\

i >/.. ,
7 , i

f ~
>
5%,& ^, 70.5 5

eis omaibus inefle, quae uteunque

in fe habent principium motus;
praeertim vero, & quidem potiffimumj eis quae perfe(aiorem &

AoyiJcm*s <p<reas 55151 ,

fto, tZw wW-mm ^yicT- ci 05
J
, ~~<r~~ d n L .
,
p
^
,
,
7 & ea^k, cro/wpvaa, a>s m p*Aia, T o/mioth^ Tf s &-

inagis rationalem participant

naturam, propter peculiarem originis fuae conditionem : in quibus tidem lobs monftrari poteft
j univerfaliter & manifefte j confervare ( quam fieri poteft maxi-

e^y ^(, * wi ^<( '-

me ; fimilitudinem rationum ,
quae ( in fpeciebus diverfis ) gratum

A p. 4> GIO. . b GI. fWfi bis.

lim . / V. !?-. ^ AB. ^fopoy.

f AB. p*;.
G g 3

d . -rw.

''.

28

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. 4.

tum & conchmum faciunt. Univerfimenim, omnia qua natura

eubernantur, rationcm aliquam
participant, tum in motions, tum

h<n, mriai \iyai. Ka^cA ",

tffflH toubV^en ^7 1,
,

~
/
,
vt " V
S

in fubjetis materiis : Qua? quidem re/o, in quibus confervari

to^s \jzm.{its<us t/Aeus*

os
' 'V^y ^y k j\ua^h , *aT* &

poteft fccundum proportions exigentiam, fit in eis generatio,

nutritio, & confervatio , omneque id quod praeftantioris compellationem ortitur: Quando
autem haec () fu faculta-

?0, ^TO~ ^ ^ ^
x ,
,
, ~
.
&
& 071 fe7rt 8
x.pevrov-' 1 .'* pvj*@J
<T m ? otWct Aumtjttas, lip Si " ? ^ *
o ^ ^ T ^

te detituitur, in eis (ubi hoc

contingit; omnia unt diftorum

,
);
,
,
\
* ^ P^*b S **

contraria, atque in deterius vergentia. Verum in eis motibus

quibus ipfa materia alteratur, non
conipiciturj cum eque qualitas qu32 fecundum earn fit, eque

pov e^vfe. tcu pvrclui. AM ,

<e

a5 MoimxS?/ xm>
~

_~ s*

r . v , \
* ^
> ^

quantitas, ( propter ejus inconftantiam, ) determinari poffit :

Sed in eis motibus, ut plurimum,
.

*
conjptcitur, qui circa formas veriantur. Sunt autem hi , eorum qua; natura funt perfectiora
(uti diximusj &rationem magisparticipantia: ut puta, indivims, corporum ccelehum; in

Aao'ar, e^ec^V '6ki

7^/ c* tbTs ', nh^oi, /
A*
P tJ
' Jr^.
Qoutmv. Aura F Js <, ou / H/
, ,.
.
,
^, as p*/&/, & *>
ts (penjs* s, 'n fiwrfyf 4<feai9
ftf&./tur *O ^tJv,

E *
j
^ _ , ~ ^/
,

mortalibus, humanarum maxi- A"*0'5 **Tpois t&Tv ufiifutut, (ira.

meanimarum. Quippe didtorum t^g^Tus '15 Juvff0S} tvutrique, folis, f prater eum qui T^ ^ Kax ^7> ^ ' ^ ^^Ts
primus eil perfetiffimuque mo
__ ^
/
/
,
tus, localem cilicetj contingit
Jt
, , ,
\A
/

/
porro, ut rationem participent. , 1< o<ni oiov 'tti cujfaApparet autem,monftratq;(quan- vra
1 koltoL tus pfoir/$
tum quidem & quatenus id ho
mo capere potet ) fecundum harmonicas fonotum rationesordi
* V.r. i AB.Sw. ^GI. /,. / ABGI.
pTw, V.
.. w AB.
, ? i K,GIO-TT'- eGlO.fl-eVT^Wwn*. pGlO.y. *GLSr. r aBK.
deeft ti1. / AB.
r
t GL

..

HARMONCORUM

LIB.

*$>

r<& (pjoyfai >4> Stofaoir s !%ai < 3*fc ci p ^* fe

*>
~

\
i
Tipo^- -, **

natara adminiftrationem. Prout

j:idere ,i(*bit> poftquam utramq
peciem feparatim divifcnmus:
Et primum quidem, eam quse

ciiffuTnw

fpeftat humanas animas.

CAP. V.
Vl<& fatfu i obftpetiA T%i*fL

Quomodo

congruunt

bxfojws -^s, i*t -f

frimis

QIX.UCC4

cumftedtbu* fuk.

conforta,

anima differentik ;

2 toiW ! 'Oer1* * 4-

Unt utique, animan, primaria;

tunco* ^ toTv !

mm y Continuativa. primE V>

j avjutpwav tifo, T/cf t Six - ro Unionorum & Confonorum

ra ojxapmoi, $ et^e:: *
*'ra, t ft nejp.. ci*

// 0
I %
N
?1M

^v^-

fpecies, itidem tres: Dia-paon,

runilonum,0 & (Confona,) DiaPente > & Dia-teflaron. Ut congruat quidem Dia-paon, Intel-

fa- 'xKqw " ot -&!><? 70 *^*

letivae j f plurimum enim, in u-

X,
i hpofor efls Six ttvt,
S *- t S Six Wf>, ^
<'

~ '
j o
~ i ? i
. T* Six , e>fTip

tnfque,fimplex, & aequale,& inEfferens. ) Dia-pente vero, SenitlVE; & Dia-teffaron.ContinuatiV3e:quippe tum,ad Dia-paon,pro-

70 Six TT'vTe

pius

Six Tewapav.

accedit Dia-pente, quam

s<nj/<pmo'Ti&v, ixtctc Oa^o^iv

d
*d fr* J
~ , ;
, '
1
wep* & tiymw m& -n>

Dia-teiTaron ; (utpote confonantius, propter exceTum ejus squall

propiorem: ; atq,- ad rationalem,
pr0pius accedit fenfitiva, quam

x/nxov, Six - ueiv^v wo?

wfeX^as. <, czOTp, * ?

continuativas ( quod & ipfa

pereeptionem quandam briia-

*%is,v*tiw A&tnr
\L w I
~
.'
' '
, b wxpw .

tur:u; * quemadmodum eis

quibus melt partium continentia,
non femper&fenfusineti ,

.
quibus
t Gl. . Cap. 4, . deeft
ABCV. deeft ', GIO. V \ CV.
, O.
^'*. GIO. ', CKV. ^". * Quid / haec, & Jma/m
kvk, Videatur Salmaf. ad Simplicium, praeertim pag. 302. 06. &Cic. de fin.
lib. y. paulo ante med. / GlO. A'.
S Sic

240

CLAUDII

PI ".1

Cap. y.

quibus fenfus,eifdem emper Stintelledtus; contra vero, quibus fen- ci oT vQs, |(S <<$ fus ineft, eifdem emper ineft con?, 07 (Uv 70 . -, * ^tinentia ; 8r, quibus intellectus,
eiidem femper & continentia & s tx, 'rt/nv <J\ * 4
fenfus: fimiliter, ubi eft Dia-tefa- , > 70
Trao^v 7ravTO5* 8 yxron, non femper eft & Dia-pente; TOIV \ ' 70 lx 7, TD StX
nec, ubi Dia-pente, ibidem fem
/
/
1 /
i \
~
-/* $ - ix 7ra<rav,
per & Dia-paibn; contra vera,
ubi Dia-pente, ibidem emper Sc X) 70 IX TTVT 70 IX TtOJOt-pfflV ^Dia.-teTaroiii &, ubi Dia-pafon, 7' h 07i 7 /Ai 7^/ TATEpav '^iv
ibidem femper & Dia-pente Se ti avijteiffiav 1 * tkJ
Dia-teTaron:quippe haec unt im<f, tv . dco (*
perfectiorum concentuum & coalitionum propria; illa,perfetior. KTKSi ? "^^Sy 7ct 7I V 7 T
Quin &, Adunativae partis animan,
, 7015 5^ S^x Tojpay l<m/fM.%
tres ee dixeris fpecies , totidem
tZw alnaiy , 5t, tc x.quot funt ipius Dia-teTaron .* nij 'V p^tjv ^ terpamirum, quae Incrementum, quae
Vigorem,& quae Declinationem Tct) huiLfJLU' $ *)3#tj>o ci T'wapectat,- quippe has unt illius fa- ^t, 70T5 k Si ttvt ov/u.<pu4ia4 iWcultates primarias: Senfitivae,qua- Ci^t*. 4* &
*~
tuor; totidem feilicet quot ipius jco>jv, 5 7^w , > yucTjy et
Dia-pente:nimirum Vifum, Auditum, Olfactum, & Guftum^fiqui- TVS cupr 'fscofvov ^-^^
m TTCtcro V, 7| /^ 0|^71
dem, Tatum, omnium commu
(
~
~
\ ,
I .
' ~
ne m ftatuamus; quippe, fenilium OTOO-yv
'TTOliCVTq 04 7\|15 0C07WV
tafcu quodammodo fiunt ipforum
T ' voep 7iraA(y fxoiperceptiones : ) Intelleftvae ve
<PZ i4ctp$VTO, 7Ts t IX / tro, feptem itidem maxime diff
rentes ; totidem nempe quot funt 7 IcrocA^/^n,' / fui, ^
ipius Dia-paon pecies: Imagi
t> 4 Taft (^1 JV,
nationen}, ob enfibilium tradi7JUg^t 7^< TSyTh/J TV7m<7ir 601*
tionem j Mentem , ob primam
iparum impreffionem ; Cogita- d 7^$ 7wi ^'. ^^ j
ionem, ob impreflbrum retentio/^y/w

^ Sic diftinguo , quia fie in precede ntibus; fed codices ran es aliter; ABV.
nk-rm 1 AvmMy, CGlO. ' -
. b CV. 077 Si , omiflb quod equitur S2r.
j. C. deeft . ^.GI. ir. / GI.?>tou'. . ^, fed in margine xaer, ui
xeliqui. CGI. t. o O. deel . p AB^
e C.^'^. r, V*vu.
/V.

..
ftnfidcu-

HARMON ICORUM

LIB. III.

241

blmour <f, m&L licl--

nem & raemoriam ; Difcurfum,

Ani ttww Jfig , m^i *

/
, e^T
m
^-^,

ob recolitionem & inquifitionemi

Opmionem,
luperficiariam
conjeuranw ob
Rationem,
obre-

! xAioi* 'fx^"' , *. im

tum judicium J Scientiam deni-

A^ar Twl ^4*.

*'

que,ob veritatem & comprehenfi-

Mov TfTiw Ita,^ * 4^ .

V
,

.
W, us ti
* Jofuw,
f '&fyfW7tw a* 1 Ao>iz)wv, Su

one m. Porro^alio adhuc modo factadivmone animae noftrae, nratiocinantem, irafcentem, & concupifcentem: Pvtiocinantem^ob

75 /4 t|5 * I <n7T@-

fimiles jam ditis aequalitatis cau-

*
t 10 o

X
r'
Ita w 9, owifr-

modernus,- Iracentera filliquodaminodo accedentemj ipfi

o tos ownf, t$
*71-
'Qfyljuimxoit ^jcmJ.Tti) -nrnf/Aim,

Dia-peate i Concupifcentem vero (inferius ordinatamj ipfi Dia-

A WPv. Tt M* <n teflaron. Nam & alia, qus di-,

\ A'
gnitates
luolqueaccidentia
invicem com4 & ?-' y\*-\*
& btg&w
lexus feaa;ti
fimia>iA)v /., /QtyTihrKnas
b 3x. TVTov ntpjeiv Tew Jist^' 'i-

liter ex iftis defumi pofiunt ; Se

peculiarium , in fingulis, virtu

al 7^ ', rBf 'Or<W, ,

,
f/
ft^o^ieacW**
*eW"'

tum infigniores differentiae, inveniantur

tidem
dem, quotfunt,
pronumero
fingulis totiSpe-

jraAiv Tcqs ^ "tov oA(^ tIv

ofnan c avfi<pancSv- 'Ti d qfttfen,

ciebus, primarum confonantia*

rum differentia. Quippe, & So-

i^Al, mi :5 f, ^rJ.
. , ,
,
,
, , ,
, .
SAwt^ww*' , ^, 4^? ^
ImaXuo.
5 J^iv cwTofv- x^tAeiot ', r, j^xa-

noruni Concinnitas eft eorum

quaedam virtus j & InconcinnitaSj vitium . &, (converfim, )
Animarum Virtus , eft earum
qudam concinnitaSi & Vitium,

xoni cV a^oTpot f toT >.W ,

^polv,
p *,
. t^ tcv

inconcinnitas : Et, utrifque genenbus in eft,

commune,
partium
Congruitas
quod fint fecunda

^(puffjv vnpV etwtf/Msw, ci

t /^j fueiy. hETev
;?^

naturam, utrobique,- incongruitas, quod prater naturam. (ini--

quod melius.

6 V. 7fyiy.

CV.?ti.

i wviwy.^,

4 Gia

24*
CLAUD 1 1 PTOLEMiEI
..
mo, partis Concupifcentis, vir- 'hjvfj^myui, rja. k ? tutis pecies tres font ; ( prout
in Dia-teflaron conlonantia,-)
Temperancia,- in contemptu voluptatum Continentia , in i-

^ ^ $ ft
>m
^
,
,
v
, ~
.
<P^* tfh > ^ *** ?
* /^ A, ci t<

ftinendis indigentiisj & Verecundia, in vitandis turpibus:

Irafcentis autem, quatuor virtutis fpecies ; ficut in conlonantia

voqs tcJ *
<f, o* req eJ^5^.T^^5
,
~ *K
* apera* , m "ra. *

Dia-peutei) Manfuetudo, ne ab
ira commoveamur
Intrepidus

*vn ^o^oths fi, ci

Tcqs ^ n
o'p^s -

animus , ne calamitatibus irapendeutibus percellamur ; Fortitudo, in coutemnendis pericu-

^ ^ ^
^

,
^A*** * J^a ,

lis ; & Tolerantia , in laboribus

perferendis: Ratiocinantis item,

t*)s n&.'&p&wovn rai xmJ^ww

jta>7s<* JV, ci t}V \^(5 toi

pecies virtutis feptem, (*i

-- Acumen, ad expedite**,- Ingenium, ad /i-

.^ep TP/ M < , T , ^

,
.
,
%
,~
>f
fV0,T ff

ciendum appofite; Perpicacia

v, < ( tvvU A,

ve fagacitas ) ad prompte dicernendum j Judicium, ad rite

ftatuendum ; Sapientia, ad clare
Ipeculandum; Prudentia, edr*-

' -s^i ' eoJvJor dl^ima. , ' m T ^. ^ ^ ^

,
,
. ,
, ,
^ -" ^ " ^ T0

# agendum j Peritia, ad prompte

tppovms <fl\ *' ^eei <-z?e-

exequendum.

jtTuev iftieip* , * me} -

Rurfus;

quem-

admodum in aptandi negotio

( / ad concentum redigencjprmcipem locum obtinere debent Unfonorum accurationeS}&, con-

? .
/
/
r ,
*\J*s
^*.
*>, fei9 e7rte/ ras?

fequenter ad has, Confonorum &

Concinnorum; ( quippe exiguus
error non tantundem in minonbusrationibus cantum pervertit,
quantum in majoribus prascipuit-

ov/tpiicn x, T$f /^ s % mg
1 j
^ ^~ , ^
,
t Jk *i? *

^'^ ^^ 70 A^
*
(ufyxn x^e^DTf^i- r-n

que:^ fimiliter,

J ^y Toqs 4^? ?^ A

in animabus,

nA
~

j^.GIO. <Ac ffwf. / V.

>w. AB. imaa'iut. n GIO. vsr. # Gl. n>'I7w. p CV. '. ^ V. , V. oi'ux.7oii. f Gl. 10$ ', r AB. iryqT9/jorT0VtV", CV. ^3"!>' , GIO. 77Wftc/l{
, V.
V.

Cap. y.

HARMONICORUM

LIB. III.

i4j

toL vovmKst $ 1<& ffn, t2v Asi 1^, xf.&e* Si

/ ~
0
>
\ X _
go,- ^,

. .

tum natura comparatum eft, ut

Partes intelle^iva; & rationales
principatum lortiantur in reli
5 & fubordinatas . tum & ma.

y>r m ci- xums ^

, y J) 7 -^, e^y'gt -t3' z <>-

jorj accuratione opus eft ad id

quod fecundum rationem fit;

tbT. K*j ft*, *e*-n'* * ^

, ,0
*
.
/
0, m S bKwoutm^ovw.

qmppequodillaepenesfehabeant
( rei m integrum vel maximam
f?ltemp tem ; quicquid in eis

/ lis 'flv, amf

pcccati

ourdi

<zs)s

6<npv *iyvA*/o AoV a ^y

*e\ , \
, , \ >
/
euvoi s ^Ap*5wr,

eft.

Atque

omnino ,

ea qu:? et praftantiima animaedipofitio, Juftitia nimiram,

conouantia qusedara eft utpote ipfarum parrium interfere.

toijceray WT fiofams- Si -^, ^0) ecandur. rationem quae in

tw J*|o>(7cw
<,
primariis prfidet. Quippe,qua
hty* -AJ ^/, toT
,
'
, ,
y ,
owoir t
m
/^'^., kpfxonc& tus

o**a i
^
iSai

*d re?um menti5 & rationis Ulllm ipectant ; Unilonis afimiIantur: qua ad fenfuuin habitufqi
corporis bonam conditionem,

l^eAy ? <fts
afetfow, fTr nAiivot/ji^ ~
;
~

^@- ap^yi*. O ^

vel adiortitudinem & tcmperantiam,Confonis: quq,- ad effeiva pertinent^ quar. hue ipe&ant,
harmoniarum fpeciebus Concin-

iO^oAav ^^, $. t -ras

cv/4<pa>nct4 8 otTBs to pe-ras* h

narum : totaqj philoiophica difpofitio, toti fyftematis perfetti

Xi 1, -A uvi&fitw
~
Y
,
* ,^, s

harmona j fatis quidem colla*

tiombus particulanbus , fee undum fas Cononantias & Virtu-

, avfitpaiw w* x, 7,

tes; collatione vero completa, le-

' , /ueahfr t cundum quandam, ex omnibus,

i
s
cononantiis atque omnibus vir'
tutibus compoftam, Confonantiam & Virtutem -, tanquam virtutum & cononantiarum, turn melodicarum, tum animalium.
CAP. VI

X V. &-m\oyoy. j GI. , ed ad marginan . z. C. \<wvff. a GI . V..

we/*/, V. i$/<tr. AB. deeft -m. e Sic diftinguo, potius quam ( cum codd. )
(Miiyjnti ^pfMKwr. / V. dektur; g V. ojjw b GI, .
ha.

Cap. &.

244

CLAUDII

PTOLEMiEI

CAP. VI.

Comparatio inter Concentm Ge

net

eaque qu primarias

Virtuies fpefant.

TAm ergo, cum fint in utrovis

Virtutum Regno j Theoretico
ni mi rum & Pradico, tria gene
ra : in Theoretico quidem; Phyficum, Mathematicum, & Theologicum : in Practico vero , Ethicum, Oeconomicum, cPoliticum : qua; quidem poteftate non
invicem diffrant, ( communes
utique iunt trium generum virtutes, atque invicem conjuncbe;)
fed magnitudine, &dignitate, &
modo apparatus: Apte comparentur, utrivis generum triadi, tria ( a;quivoce dicta ) Har
mona; genera j nimirum Enarmonium, Chromaticum, & Diatonicum: qua; & ipfa, magnitu
dine quadam, & elationis feu
contra<Stionis mole, differentias
fortita iunt: quippe tale quid,
tum pofitione, tum poteftate,ibidem habet SpiTum & Non-piffum. Enarmonium igitur, (in
priori triade ) cum genere Phyfico, & ( in pofleriori ) cum Ethico , conferendum eft ; propter
communem in his, ad alia com-

Cap. 6.

^ Tay T6 *7oJ yiffioajxiou

yvrni , T XSW* ii -zspa^cL;

i
a. perns.
A I TlUJU Y& * a&Vt&'l T
y ctf^w, tvti %p7ixia x 'UjLK'nx.Uv, & SV yiwr 'frz ftfi t ^,? T
uoixx, x) 5" fiottifut.'TiKV, * %o7& 'Q Si t2tf.KlixMi, rv t tyvav y x \s oi'xoyo^ujtSr, x) 5" im\\\\,xM'
fi fowxfti / ^ipepoyiwy xo*vct| 78 rai c tqj^i yviui
apeTotj, x) '^kriKm l^/u&fJoui' fJLtyPti
S x) A%tf, x) d '' #7ffxurs' e (^\1 y oiWis KcLTipcL y

7i^^tye<iBy

la

>4yI* > <, TO 1 OfoLf/HOIlOV, Xf

'
i
'
'
^a/wtTxoy, X, &'' fxtyi7 tjvi, aura, &

. t-

^ vuuiKjuwi , Tai

7t7H>4%, X) 9s<7^ X) S\wf4, TD Ti 7\

' ~ i 4> 4
_\ <
Toy * 0701? $ a/roxvoy.
tfv
otoLfiAww j

t 1 *) ifyr
X.t

Cap. (. a G -*. KV. deeft ^ p^/". f C. deeft 7?/y. GIO. *&,

CKV.^oa, AB. 'sibSox?'. AB. ^
. / . *. g CKV. i.
mauut. hGLW. i GIO.Tiw. V. deeft r. / V. deeft ^
m GIO.

Cap. 6.

HARMONIC

. /^.>, 5*1* xoiviv m.2<

T Met i>9o l?J.^a>air

Ai7zxa,

<r> rafeas A)--

uom-TS 'o/MioTWia.' ^/1K01, 4$ u&%jltixo $ o'ixo-

<TO77J7D5 xoivotht*. T }S fja,%t\f&vtx.04 ^ '^ /&'<

t$ ( ^5tv 1$ 9*>'

/ ^-& , *
toAjtix. 5(5tT* " .1 $ ^i)v T ^/jULTtx.ov, ouvwxlaq mas
. ~
\
\ y
I
/ I
\
*) T*} "KSf-TX TO CJOLfflOVlOV OtyeOTJ %ft
&, X, $ i*7vi. ' ) ouvTouef,' 'zs^'i vt&.~
t$v axrrfyf ^t^ ywofipw

>s n

(Am, 'srfios ft t /^-^/^/,

tS> $ < '^-" -? os
^ \1^ , 2

7-

RUM

LIB. III.

paratis,magnitudinis imminutionem: Diatonicura vero,cum Theologico, & Politico ; propter ordinis & magnitudinis fimilitudinem : Chromaticum autem, curt
Mathematico, & Oeconomicoi
propter communem eorura mediocritatem inter extrema. Quip genus Mathematicum plurimum veriatur, tum in Phyfico,
tum in Theologico : Oeconomicum item participt, cum Etni
co quidem, quantum ad conditionem privatam , atque fubordinatam ; cum Politico vero ,
quantum ad communionem, &
regimen: Chromaticum demum,
cum Enarmonio quodammodo
conjuncbim eft, remiffione &
mollitie; cum Diatnico vero,
converione atque intenfone :
&, cum eorum utrovis collatum,
fit reliquum: quemadmodumMefe , ad Proflambanomenon , eft
Dia-pafon acutior [onus ad Neten hyperbolaeon, Dia-pafon gravior.
CAP.

m GIO. *>ba.

24J-

VII.

n C. Kciyir.

Cap. 7.

24*

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. 7.

CAP. VII.

Quomodo Concentos mutationes

ns $ $^*? [\\ hi-

affimilantur animarummutati-

tfex<&<nx*\<; 3?/ 4w-

072 /> diverfo rerum Jiatu.

& ^aCoc<}.

Similiter, eas quaefunt in Syftematis, mutationes fecundum Tonos, accommodemusanimatura mutationibus pro diverfa vita; conditions Nam, prout

\\^7^-< <' p * 1^//^/

5* ovn(*< mtxtJs
/
n * . \
~ qp , ~ w\
,
,
1 , .
\
~
Tflt* u*W <&^ /

inillis, retentis generibus eifdem , fit in cantu variatio , eo

quod loci quibus fiuntfmt efficacia diffrentes, & continuos confuetofque admittant tranfitus :

flamp < ot> .<?, TYipyjuwi $

^~ flf
^' ris me} T*
c
i
< *
' '
,
^
,v ,/ ,
^ ft w riwj?^ Sta-

fimiliter item, in humana; vita;

mutationibus, easdem difpofitionum animarum fpecies, propendent quodammoo ad inftimta

poe?4 ) > &

$ cuvifus
?^CmiAd waMct^j-
t^

~ * r . ~
\
' \ "tv
^?*15 ^??' /,,

diffimiliaiinducbe quafi, civium

moribus tempori accommoda-

4t^*-v tv^mm itm,ia.i ?

$iA.yyci$ e aiofjutot$t { ^-

tis, in conditiones ipfis congruas.

Quod ipfum etiam in leeum
laTionibus accidit; cum tranf-

vct?

mutentur fsepe leges, in eas adminiftrationum formas quae re-

-*^- avfiCaim .
? yo^^ajets g omtol , [Mfyt-ffAofy-

bus fubinde ortis conveniant.

Quemadmodum igitur pacata;
S^rOT conditiones, civium

^ 7n)M)U5 2 ^ ^ T5
, ,

,
/
.
0,5t^ T0t*5 ^^* <~

animas ad fedatiorem & aequi-

^0104. Ka^a^ / } # pwiwtcq *-

orem temperiem inclinant ; bellicofa;, contra, ad ferociorem

raao^s, 'Ort f-ufa^iWi ^ 'ft.^, ^ox ts t -.^-

/iVJV 4^*S"

^ ? ^
|.
~ >/ro
x
/
> ~
av'
Tets 'ym** *^

^ '7)(.0 TfcftWnoV , '^t ^-^JTg^y 5

^pOVilTl

Cap. 7. a GL /. AB.
. f V. 1*;*. VO. t;<t^><xV
r Y.
/; / CKV. /^ -ritt tttn* g AB. deet cwWr^
AB

Cap./.

HARMONICORUM

LIB. III.

147

&'& ) TraAiy eu /uh {<

azris ', h rai
X
.
i
i \
, ,
/ ,
,
*
, ,
ey a^y^A x, 'abyai, <s>/>os -

& magis contumeliofam : item,

inopia, & eorum qua; opus funt
indigentia, ad fruealitatem &
parfimoniam; rerum autem copia
& affluentia, ad liberalitatem Sc

9s&<aT8poy 4 xAgtfDTpoy ^
\ *\). Toy <) ,
,
\
^ , t
/
n o ,
^x
, ,
,
To 1(&, ey fii -mis oT'pois k Toyoi?, ^ -ayo? S4e-

luxuriam : atque in aliis fimiliter:

Ad eundum modum, etiam in
mutationibus harmonicis ; eadem magnitudo, intonis acutiorjbUSj a(j excitatiorem w^rm inclint ; in gravioribus, ad

TtpTuo-npo- ey <t jSeyimpoii,

X
\ .
0
.
'
*
1
dos 1 jca AfaATixampoy oti
J ,y,
,
~
/
/<. ownpo, ey pfotfis, m raw-

repreffiorem : qnippe Acutius, in

lonis, eil magis coactivum ; Gra

*?
TT,ivius, magis relaxativum : Ut hic,
merito, medii torn , qui circa

.,>
/^-, is n exn x*vt^*
! <\ /
/
,
1 /
7
~
/
i
e^GxMectt/ ) s (xiT&cqs
tvoqs hfy&yaji' TVs Si Zwpus, 0
jffi <g> <uioAtoi, mTs Kew^op
_ , .
/
p \
f>
i
pts ym&ti

Dorium funt, mediocribus & fedatis inftitutis confra ntur ; acutiores vero, qui circa Mixolydium, commotionbus Sc erhcacioribus; graviores autem, qui
circa Hypodorium, remiffioribus & fegnioribus. Quippe ipfis
melodias efficacs, evidenter atficiuntur animx norXs agno.

X, 4jsro^6v, fris aye^yqs

ya^Wpoqs. To>^j7oi frTs ciepyec4s 7s ^' ^ v,,,
.
/
. \
r>
& & a.
< ovf/t-

fcentesquafi cognationem quandam in fu: conllitutionis rationibus

motuumque imprefiones ufcipientes qui nut ipfis
cantuum ^5 tedtion.bus

ye<a* '0<<

i jtc

accommodati : ut nunc ad lseti-

ovfaoijs 5>), x) '/ 1< 4 oUtlois mTs rWfuX ifto/

./
^ ^ > <. X
,

/* JA &

tias & fin dilatationes incitentur ;

nunc> ac} miierationes 4 contrationes lui: nunc itidem quan ad
gravedinemc ioporem compo-

iict^cn|s aye^Qo/, " eis oix-T^s

oxioAgts* ' xstpcDtj tos x^fr^oi/ii^ecO/ ^ T ^/fita;

AB. s>^pof77X7poy. GIO. '. .0- deeftweif. / V. ^/^

. iK,
--nfov, contentius. GIO. . C. iy, reliquis decft ; retineo tamen quia
fie incaeteris claufulis. p C. deeft claufula t/ </V tadtsifvf. q AB. <>;hV.
r GI.

CLAUDII

fit ; nunc, concitatas atque expergefacbe j nunc item ad quietem & mentem compcfitam inclinatae nunc, ad ceftrum & furorem: atque alias aliter, tum
cantu ipfo mutato, tum animam
excitante,in difpofitiones ad rationum fimilitudines compofitas.
Atque hoc ipium credo Pythagoram confiderafl, cum fuaferit, ut, primo mane exfuicitati,
antequam actionem
aliquam
aufpicarentur, mufica uterentur,
& blando cantu: quo, ea qua?
ab excitatione fomno animas
occupet perturbatio , in itatum
fincerum & manfuetum ordinem prius converfa, bene com
pofitas & ad congruam temperiem redactas animas, ad diur
nas operationes paratas pra;tet.
Quin & mihi videtur, hoc ipfum,
nimirum dos i pos cum mufica
quadam & meloda invocari olitos, ( ut puta hymnis, & tibiis,
aut trigonis iEgyptiis, ) id indi
care, quod eos ad preces noftras
cum benigna dementia audiendas invitemus.

TOLEMI

Cap.7.

av^icu " ^^- ts71**^ 7) Si us opov ^\.. Mot lMi 5" jAo$ ? n [tolCcLAovt-' , 4^^? ^.y>ir@^f
'0 fgis o

^iotht^ T

T ^^ ^ |$,
/ml 'ta houv&vfUi , 'Ofl y o$%&g3t
r Tiy^ , /oxs -7&<& xj
/ua$\ot4 <zs^<sluAss. Sims, <S ^t7>
foiytpcrtas TTy 71 <si
4*/^s
^& , '^ us &.ojy eiAixdo '^^ ^^/
" /^, succ/p^toVvs cwtdj, xocj
ovfupaws, '@
x ^ 'W5t-

cduj % /\$*4 , tifacn , eco- #

, ^^?/ 70<>, /i , on $ 'G^-cmil' /UvoSs tX<txf{i cirvs '1/9
eJ^y.
CAP. VIII.

Gl.
Mir. / . .
7 .
.

f Gl. ^f.

U GIVO.

V.

**r*
. 8.

Cap.8.

HARMONICORUM

LIB. III.

249

CAP. VIII.

$ o/mioth1(& nxm T05 V Six fxawy <!> .

AI f y v^pa-TTvev 4/^)V **^05

J)e fimiliiudine perfefi

Sye-

matis7 & Zod'w circuit.

ajrm, , 77; ^-
_ , MTim ^ ( ^
i tv tfyoi pou'wcQsi, ra

HUmanarum igitur animarum, cum concento har

mnico, congruentiae, ha&enus
ob oculos pofitae unto : Quippe,
( iimmatim ut dicam ) repertae
iint, Unifonantiae & Conbnantiae, ecundum primarias Animarum partes ordinatae: Concinnitatum vero fpecies, fecundum
pecies Vircutum : differentiae item, quae Genera Tetrachordor
pe&ant, rejpondent ipfis, proDignitate & Magnitudine, Generibus virtutum : mutationes denique ecundum Tonos, mutatis
aflcbbus q,ui pro humanae vi
ta; circumftantiis contingunt.
Cum vero reliquum fit, ut oftendatur, Cleftium item corporum
hypothees, ecundum rationes
harmonicas, confectas efle : tratationis ejus pars altera, erit, omnium communis, faltem plurimorum ; altera, ingularium particulatim umptorum : prior autem, ea quae prior eft & communis > unde ita4ue principium fa-

/
\
* ~ _sp, v,<
^""W im^rVbtomnxfy * , ^ ^^""Ay-

ciemus.
Primum igitur, hoc
ipfumj quod motu foro di,,le_
matico , Jeu per locorum interval-

/ ^ r\jzs' -^-

- -^. ^ -yo^v cq <Js ttyctAJv /Joq, 5(;\ t'efliot . oq

/ td tJv Te7a^op^i)v
popoq, td c )( la* fyi%%yoi
^ S XOLTa. T04 Toni
/&, *)5 TCcfv ^ ci Teqs /Sla
nts 'Zj^aoiO (s^f.Wa.yvs.

01-

' <f cvtds ^. X) wis ^.v/a-v \j&t?)<rl , , $ kp/uxm^5 d <1\\}/ ^' '
ti?
fytuv eewj 7^/ i<p<ib>i xotvf -^/,
9^ 7lA&r 'A S TIS i'Stct

X^oy ixaejxiuii gLfauiotiva>r inf-

Cf%vSt .

ft Tb'wjuj

la, tum bni perficiantur, tum cleftium corporum lationes, nulla

. i. V. oixaWf. GIO. alfmai,

GIO. \
I i

i V.

im.

inde
e GiO.

/ CKOV

a/o

CLAUDII PTOLEMiEI

Cap. 8.

inde confequente mutatione quae

alteret fubftantiam J confirmt
quadantenus quod et propontum. Deinde; quod cceleftium re-

%ars * , 1 2&ouu'<m<h
^>. Ew&, ' , *
,0 ,
_ ,
,r
,
eW'0^ *

volutiones nt circulares omnes,

4)

& ordinate j & fimiliter tem e

habeant harmonicorum fyftematum reftitiitiones. Quoniam, utut
fonorum ordo & tenfio, fecun-

vi/ <^[/ "vnmgL'&occr^s oyuolas

/ ^ ^ ' uiv t <nW
, r
. , , ,
4
>(<* *""> >*?-

dum lineam retam proceder

*oi ta&wflw W^ias, j -ra

videatur ; poteftas tarnen, eorumqueadinvicemhabitudo, quod

porum proprium eft, ) terminatur&concluditur unoeodemque

>ms
^a^s ^m.as, omf
j^, ^
'vmtj ^ ^f^.
,
,
,
, , , .
,
r*
t"* *
^ W

circuitu, ad modum motus circularis : cum eque hic, ex natura

, & < 1!mxm minus

\ay>r 't yi, tpoj p, k finSi o#-

quidem ullum eft pnncipiuni ;

led ex nftituto folummodo ; ahas alibi, per loca continue fequen-

^fy
,
,
fvoy> W

tia, varie fumptum.

*m ^^^. Exv 'jpu

Siquis igi-

tur, qui eft per media Signa, circulum ( ydiacum ,) m altero

punctorum asquinoctialmm (ratione) fecueriti & ( quafi expli-

nuti^ot*

t^ k^fu-

^ ^
, ,

W Art

^5 ' Jta /cray 3^ <> -**

^^^^^^^
,
'
,
,
v /
^" &, <*zz*P

catione fata J eundem accom-

$ hs $ -

modaverit ( asquali longitudinej

Syftemati perfecto Dif-dia-pafon:

Aea - . low, iW S f
fc
^
laS ^,01T' , xi_

punctorum asquinoctialium , id
quidem quod non eft fecbim, ad
Mefen congruet; ejus autem quod

, . , / .
~
,
, N
^ T*
*
ngyi ^- & () <&&(?&1-

lclum eft, extremum alterum ad

^i0,

Prollambanomenon, alterum ad
INetenhyperbolseon : Sin, plum
Dif-dia-pafon,in circulum inflex-

. ,

erit ('poteftate,) & Neten hyper-

44 hu^M**, mullas "t1 -^-

bolaeon cum Proflambanomeno

^ tsS <&&<rf.(*Qa#oftio, ts <b'o

f CKOV.
^**. / AB. W.
hanc innuit.

h V 7T7,iVitf. Gl. . <lGIO.

0 Malira, v^SoWw, quippe

*fof. s GI- 70
m Gl. ', . *,

m <f ^ iw

~ ^goAot^. EyT7^
~ ,
,
.
^ 645
twxsvH-w ,

/ KOV.

Cap. 8.

HARMONICO RUM LIB.

S 'OfOS > Of

/tVX /s^tCoAvs,

7. 0(-

Tfc 4 -

fAra f> kx\m vL<r{ WTs 'Or

if Six era y 'fafo^iy/jLWoiS'

f TD 7T\^DV T ')7

o T )$

<-

Aas* i Tt TV KvxAK i voJ xivTftf

avejigo -/ Staate T?y,
o-dp '\ />;y! 5 ^/at^ -

/z^<p6pfeiaf oAliu us 'ioTt, u ilcqpaciv

x 072/ , ^.' % '-

i <T i^x/^^
7T6pepeicw ofMilas' ofvi y (Q)

lsutv ^/-^, * *>''*.(

>yov^) May $ <p9o>fy o
'MiQtwTii

*M))Xc^ S lo .

III.

zfi

connectens, duos fonos in unum

redegeritjerit hax uni ex dime
tro ut patet oppoita ipfi Meej eritq; ad eam in Unifonantia Diapafon. Confirmatur autem haec
comparationis ditae cum ratione
conformitas, quod Diametrali
in circulo pofitioni fimilia contiugant, eis quae jam oftenfa funt
inDia-pafon: Quippe tum, inibi
continetur, totius circuli ad femicirculum ratio dupla ; tum
plurimum in hac, pras aliis in cir
culo reclis, aequalitatis : tum quoniam, in circulo, linea Diameter
fola per centrum neceffario tranlit i unde prineipium habetur ae
qualitatis in fchemate : tum quoniam qua? aliter utcunq; ducantur reta% utut peripheriam totam in aequales quoteunque par
tes diremerint, non tarnen & totam aream fit divtdunt j at dia
meter, tum aream ipfam, tum pe
ripheriam, fimiliter bijecat. Unde
eit, quod qui, in zodiaco, ex di
metro iint Aterifmi ( feu confi
gurations fiellarum ) plurimum,
pras caeteris, ( conjunU viribus )
cooperantur : ficut & fonorum illi qui invicem faciuntDia-pafon.
CAP. IX.

KOV. fM7ttSo\i)<-. q GI. deeft m. r CKOV. -r a^u/Sv, reliqui 4*/uifa, quod retineo quia Jim^f sW aliquoties occurrit in fcquentibus. / Sic
CKV. reliquis
iquis dfunt i 8cf. t V. *j. GI. ftiAaxnr. x .1*. ] Gl. .
i Gl. deeft
Gl, twsyy
I 1 2

Ca*. ?,

2fi

CLAUDII

CAP.

PTOLEMiEI

6'.

IX

Quomodo qu<e in Harmonice con-

Cap.9;

_~
\
r
ff
-,
las too / (,
ix<pava o/juoias

centufmt Vnifona is Confo-

tos * tS

na, fimiliterfe habent ac ilia

in Zodiaco.
/
POrro ; quemadmodum Cantuum Confonantiae, ad fetionem in quatuor partes confiftunt i ( ultra procdant : ) eo
quod earum maxima, quae eft Difdia-pafon, quadruplum habeat
majus minoris; minima autem,
quae eft Dia-teflaron, majus facigt quarta fui parte fuperare mi
nus : Ad eundem modum, eas
quae in Zodiaco confiderantur
ftationes conionas atque efficaces
( > dittos ) abfolvunt circuli diviiiones in quatuor uq,- par
tes. Quippe fi exponamus circulum AB ; eumque, ab eodem ejus
pundto aliquo, ut A, dividamus
prtmum in duo aequalia, re&a nimirum AB j deinde in tria, reta
AC ; turn in quatuor, reda AD
demum in lex , recta CB: Faciet,
AB peripheria, ftationem diame
tralem s AD, quadrangulam; AC,

>

fa3> ia <5 iw $ fityqni , s

l 7&<7 TTy.7lK.0V>1

*y^

&^oya tdJ ^ , Si 4jv ) il*, (J> /ueiova 7roi|y

$ fpti \1^ x
1}J. AovS)-
ti

auuTi 57> , tos

aSxoLKu / av(<p-

/!' >S tfttiftja. xjjxaoi d

a/3, $\\a/j8jJ - ^r toJ outV
OT^&tfj 0$
A, 615 /4 Jb'o W,
f a/3* 5 Si t}&, ore. , ay
et's
"Koja^c. oo,, a</\* * e^
tt, ra, /3* ^ a/3 ^^peia - >io-<^ ia^aeTg^y aaiv

> T

aoA, tZ< Trg^t><i)yoy ' < ay,

. . . deel 19. CV. ft. reliquis deeft ; retineo tamen propter ' fequens. V. x< GI- deeft
T' ^'C"*- V. dceft -f. GIO. *1. / AB. repetunt'ott, qua foret". *, ipfi AB Aqualia, ( pata peripheria AB i) perperam,
credo, pro ipfa AB, nimirum rea feante. g CV. y. Forte tamen hax tota claufula ( ds ' W,TjT
^ melius abeflet, ( adeoque quae mox equitur, ' >C
^, ) quippe reda, non eft ab eodem a. punto duta : (ut fufius dicetur
ad Notas u, x, z, a, equentes : ) proceditq; fedio in plures quam quatuor partcsAAB.

Cap.?:

HARMONICORUM LIB.

HI.

273

ijyjW > f y, -d) tZyaw X)

)
r
TV r
,

/
~
/0
miwH, 7V791 *M tv

triangulam atque CB, exanguPeripheriarumitem(abeo.

dem puncto, nimirum A, umptarum ; rationes> continebunt,

vo/svay lpipipMo, tv 3^/ >AW-

tum Unionorum

rabiones ,

8c

, , TV5 <> -
' ie'oi mif, ^!5,
h
/
'
-?>
.
imS 1 T
Tf^7 l>

Confonorum , tum & Tonicam.

Qod videre erit, fi circulum
iupponamus partium 12, f quippe
qui primus eft numerus qui par

ie -^ f) tiJ/Mi " f

tes habeat Dimidiam, & Terti

ifjuov Te7oy e^ynav /t&- E*4 k

i ~*i3>
/
- ^ m - /
- . e^y wpe,*,
* $ 1 7( f. a fuzxAioi

am, & Quartam.J

Erit enim
ABD Pender, partium earundem 9; & ABC, partium 8; 1temque AB emicfrculu8j parti.
um i & ADC peripheria, par-

r7 ' <f " <zf>Hpfv&, <

tium 4 ; & AD, partium 3 .

' <

Que

Jlnieiriwbf: "K-i^M
/ *

'

>
/*^., <& ^ ft^euno \*y>u
0 TV t?^TV 7^/ rofo<pwi, tvti V

quidem Tegmenta, rat.onem duplam fquc eft primi Unilom,

feu Dia-paonJ exhibebunt tribus modis ; nempe totius circu

a!^ mow, ta^' , -raj oAou

xibw 70, ^to ^toJ1 ^
,
,
,
- 0
,

XHV- b <i*J vjLy <$>1??< ,

H partes 12, ad iemicirculi partes item peripher^ ABC partes 8 , ad peripheric AC partes
4J item peripheria, ACB partes

/5^5 t* ay 39 , ay/3 ,

, a peripheric AD partes 3 :

ofo$ ! y* -1 *JV- Toy 4 <T i/uAoy A>, t ^oy(^ T^ivrav

/ %
\
/

/, TVni
*nm,ji*-

Rationem autem Sefquialteram,

eft maris Pnmariarum
Conlonantiarum, nimirum Diapentej tribus itidem modis j

Aiy >^5* , t V 3)^\v 1,

2^05 tc r Tt ^ ^'-

nempe, totius Circuli partes 12,

ad peripheric ABC partes 8

+* <*fU &
, - J- p
,
*0.j,T*r ra/3 Sfvpt^vy

icfm Peripheric ABD partes 9,

ad peripheric AB partes 6 -, item
peripheric AB partes , adperi-

W55 T* <A T1 ay Toy 2 'b^re>-

pheric AC partes quatuor : Sequi-

h AB. . . tJ, V. r. 4.CV. . / AB. deeft '. w GL >:

Gl. Scholium additur, 1 yC, , hoc eft , CB , partium 2 ; adde , CD , .
V.T -. ^ C. ay. q GIO. <", bis. V. . / Codd. omnes habent i*Ct
pro quo iubftituo < : non quod haec fit alia quantitas, cd quod fit ab codem
puncto.
I i 3
t GIO.

274

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. 9.

quitertiam vero, ( qua; eft mi-

tov, A/Aov^ -- -

noris primanarum Confonantiarum , nimirum Dia-teflaron , )

fimiliter tribus modisy nimirum,

^ ft , r .
v
~
,
,
-n
T*>

oAv **,'*

totius circuli partes 12, ad peri-

r* G r*j\ tSpupyaa? t*

pherise ABD partes 9; item peripheria; ABC panes 8, ad pripheriE AB JemicircuU partes ;
item peripheric AC partes 4, ad

7/2 zpipepe/et, we$s ! y

~ t. T< jf r
,
\
\ 0 ; _
in!'.x
^ * * E^ * ^

peripheric AD partes 3 : Ratio vero Triplam , (quae eft

t&tiKaokv Aoy>i,
$ ix
vrevn /', violen/ a $\%?S'

Confonanti Dia-pafon & diapente,;

duobus
modis
nempe,
totius circuli
partes
12, ad
peri-

m j ^ ^ 7^ ^ Ta) T
Wt<*
, x ' v *, \r
a?
9 *
^

pheriae AC partes

4,- item peripheric ABD partes

9, ad peri-

? il

f GIO. additar / , non male ; fed ex cholio, credo, in textum irrepfit ; quia reliquis codicibus abeft ; &, quia in praecedente claufula ( ubieadem
erat ratio inferendi ; nedum potior, quoniam ea prior eft, ) non habetur, Gl.
(& . ad marginem)??/;^ tribus modis; propter notam fequentem. Gl. (& in .
ad marginem, quafi ex .) hic iniritur 9 - t '/> C- yS ribpi((i*r, item
femicirculi partes 6, ad priphrie. CB partes 2: quod quidem yerum eft ( &, pro
pter banc inertionem, modo dicebatur ^'x^f tribus modis, pro <h%t duobus, quod
eft in reliquis codicibus : ) fed in reliquis deeft ; & quidem mrito; quoniam hie
agitur de eis arcubusqui fiunt redis abeodem A puncto duis ; quo non pertingit
CB reda. Idem intellige de mox dicendis ad notam z. & a. j C. deeit ^ 7 8-f

HARM ONICORUM LIB. III.

e T y.
Dia-paion.
Aries.
4 ecjSyot
ifor
/3 ABCA. AB :: 12
Taurus.
8
g * ABC . AC ::
AB
.
AD
::
6
Gemini.
* ay
f
AC . ::
4
Cancer.
yC
<5>
. DC ::
2

Cap. 9.^
T (

Leo.

SI at.

UaCya.

Virgo.
&yU.

Libra.
I*

"V
*rf

Dia-pente.
. ABC :: 12 . 8
ABD . AB :: 9 . 6
I ay AB
. AC :: 6 4
y AD
. CB :: 3 2

Sagittarius.
Capricornus
sty

<aj

aS4

Dia-teflron.
ABCA .ABD :: 12 . 9
ABC . AB :.- g .
AC
. AD :: 4 ,

Aquarius.
e 79 fia. mtJV
Jtj <* 77K7.
L a'; SC
'S)
mf

Pifces.

i *y

12

ABD

>
* i >s

* a

mt

Dia-pafon
& dia-pente.
y i ABCA . AC :: 12
* ABD . AD ::
p
yi 1 AB
. ::
6
h\AD . DC ::
7

e 70 fis fi* maay.

Dif-dia-pafon.
if
eJ" ABCA. AD :: 12
ABC \a
* aCy
<Bf
y ABC . CB ::
8
nf
Sy
AB ' ay
AC
. DC ::
4

ADC

AD

DC

e 7B fti
Dia-pafon
fi. Txsotw.
& dia-teflron.
\m ay
*t
n< ABC . AD ::
8
0 7W@\

*J fy

6
4
3
2
i

e 70 fix Trim,
vit
i

Scorpius.

SS Iffv^Qf.

.
.
.

Tonus.
*Cy ABCD.ABC ::

9 . 8

Pro xSyet , habetur ( hie & infra ) .in omnibus Codd. Cy, pro quo ubique
reditu *, nevideatur, non integrum circulum defignare, id lolummodo
( qui mox equitur) arcum*S\ b AB. *9, V. . Deeft in omnibus J * y,
fed omnino iupplendum eft. e CV. deeft - ( &fimiliterin lquentibus,) AB.
i fii vom. f V. **, GIO. . g GIOV. yf. h GIOV. *fyt AB. y.
i Gl. *Cy, V. y^. 4_ ABGIO. *TC / V. *C. m CV. . n V. xJ4. 0 V.
>@, AB. (nempe, propter mm quod habetur in vrtice, adeoque hic
intelligendum eft, ) GIO.tb i-myfow ego potius fubftituo @-, ut hic titulus fit
reliquis conformis, ipfique textui.
* Afterifcis notata, ( in his tabellis ) codieibus omnibus abfunt j ( nec male ,
propter dita ad Notas g, , }.,; quia nec y, nec y} dueuntur a pun<o * ;
licet

CLAUDII

PI OLE M iE I

pherise AD partes 3: Quadruplam

vero rationem ( quae et Unioni
Bif-dia-pafoii ) nico modo; nimirum, totius circuli partes 12,
ad peripheric AD partes 3 : Ra
tionem vero octonarii ad ternarium ('que eft Confonantiae Diapafon & Dia-teTaron ) modo unico nimirum, peripheric ABC
partes 8, ad peripheriae AD par
tes 3 : Rationem denique Sef3uiotavam ( quae eft Toni ) moo itidem nico ; nimirum, pe
ripheriae ABD partes 9, ad peri
pheriae ABC partes 8 : Prout fe
habent numerorum in deferiptione exhibitorum Differentiae.
Difponi autem ex eis poterit ,
( ex primariis confonantiis) Dia
pente, inftatione triangula; &
Dia-teTaron, in ftatione qua
drangular item Tonus, in duo-

Cap. 9.

/;, &}s ! < *

<f Ti7A7iacnov, Sis il* 0(jUXplV, (ova.%)$' ret
I /3, -Srgji Ta! $ 7<&4
Toy s 1 nrjs , , U /
at* /^ , (oix^S'
Tct r a,ly ';, arg^s tu
y T * Toy <T TnfSbOV, & 7oW,
7iaAiy /mixes' 9
/ ,
- c cty s e-

ci ^^ , Stcupopoq.
et J ,
^ lx -/

. .

, d

tJv 'OjoTray

/~

ylCtv , *T;\ -A 711>0 bCTlV 1 T

Stx TEOjpjy , rhu Tii^yam.
70@- , > S <^</,. At
an

licet redis inde dudis intercipiantur : repono tamen , quia >C habetur in
textu ( nelcio quam bene) codicum omnium ; eademque eft ratio lequentis
Sy : item a i^f y, Sc aQy
yCy in codicum aliquibus ( ut ante notatum, ) ea
demque eft ratio de reliquis, nempe ay *?o<- yC, Sc aS for yC, Sc y uplt Sy Sc S *tor
S'y, cay vif S'y : ut vel pariter-apponenda videantur haec omnia, vel pariter delenda. Reliqua, paffim depravata, ex analoga reftituimus.
z. Gl. ( Se O. ad marginem ) Ji^f duobus modi s , propter notam iquentem.
a Gl. ( &0.etiam in textu ) hic inferitur, 19 W * ay d/pi|**c, y? W /3 >S
1<< item peripber'u ABC /><trfa 8,
peripheric CB / 2 : quod in reliquis
Codicibus melius abeft, ob cauiam modo didam, quia CB non pertingit ad A. &
quidem, fi harcinferenda eftent, ut ad notas q Sc fj fimiliter inferendum tflet ,
pro ratione Dupla, peripherta AC partes 4, ad pcripberiA CB partes 2 ; & peripberu
CB partes 2, ad peripberia DC partem 1 : quae itaque quinqu modisexhibenda diceretur : item, pro Sefquialtera, peripberia AD partes 3 , ad peripberu CB paites 2 ;
quxitaque quatuor modisexhibenda diceretur: Quin&, pro tripla , dicendum
porro eilet; AD partes 3, ad DC partem 1 ; ( quas itaque, non trifariam, icd quadrifariam exhibenda diceretur: j Item, pro quadrupla ; AC partes 4, ad DC par
tem i ; ( quae itaque exibenda diceretur, non bifariam, ld trifuriam : ) Ergo, vel
haec indem initrenda erant, vel illa omittenda. b GIO. <". . ay. CV. *j
S , & deeft k prjecedens.
e CV.

Cap.9.

HARMONICORUM

LIB. HI.

25-7

77 i) xkX(&, szs&s S TS
i^^io ,
ft**ioxo, '^
\
,y
y
i
h e* -A* *y, 5 ^v0y
\ , 7>4 e i/ttteAwi* <7

decangula. Quippe circulus, ad

AB iemicirculum , fecit rationemduplam: hic autem, ad AC
trigoni peripherianlj facit ratio_
elquialteram : autem,

fi -^

a~\ , *n?*5<tfvv "-

ad AD peripheriam tetragoni ,

/

Igt , ft <>, 7^
<?{,$>\&.'&1 '7^^'

que differentia ( pro Tono nimirum) eft CD peripheria, circuli

partem continens duodecimam.

S^Vv- ft",
WWpi
>
-

g & . >J>y>h a&.

{

/
,/
i \ >,>
puw en ft ils i*

Bona itaque cum ratione, natura,

c.rculum Zodiacum, partium duodecim conftituit: & quoniarn,
Sytema perfecbim, Dil-dia-pa-

7T3Vftiv

Ion, eft tonorum duodecim ( pro-

e/5<a, -ni * 7Dq|o tyiiffut $ Sie '

'.
,.*m Xi '
1\,', .
,
rn /i coevos SbtoxA-TifM>e# orfUM

xime; ) circuli parti duodcimas

aptavit tonum. Mirum autem,
quae una parte duodcima, in Zo
diaC0j diftant> (Confonaqui-

T c* t {ta^stx.?, ovfiavA fi or*. '<nv,

^M.ct ftom 4 -ra) T u/g& yv{-
<f A mvT MtoW".
,
, pM ,
, /fv <
h
noy, o* t T
^ te ft

dem non eTe, led ) ex Concinnorum genere : contra vero , qua?

?uinis diltant Pambas, ex genere
lnconcinnorum j quaequidemc
dicuntur & funt ( quoad potefta-

jutAV/tv^/aft' oV]a <&/.,^|',795

jg f ? Tio < , ^
^ ^ V rv
'

J.Z,

,
. f
,
,
%, Ttoj >5_ *@-< *
kir j tsfoi 't a, )) t i tcJv /
ovfttpaim "SbKoTVMS \&, m Ts

tem) Irxonjundta. Quoniam ad

peripherias binas quae a recb fiunt circuli partem duodecimam
lubtendente , circulus rationes
facitjUt I2 adi,autad u,quarum utraque eftaConfonis alie,- fed non item, a Concinnis:

, t ' t io -; .. '
^ ,
,
.
, m .
104 bo -xttiWuoAV*.* -m-TViih Sb>-

Ad facias autem peripherias a

recta lubtendente partes quinque duodcimas, rationes fach

hxa.'D^A \jss{ivo}is iu%ae rvs

tt^s ; S ^ ft

circulas , ut iz ad j, aut ad 7 v
qua: tum a Confonis,tum a Con
cinnis,

e CV. . O.riwi*. Kyoy. f AB. ', g V. t*Ww. * COV. deeft j. i .

dceft KuV ^y. 4 GI. S rff. I Sic CV. reliqui t , quai pro pundo ctec, oon
pro numero, m GIO. ', GIO. yyr . o CV.
*.

^ GIO.

CLAUDII

2)-8

Cap. 9.

<ruju<pvasv, iu/<Si MoTg>tfi

cinnis, funt aliens; cum neu
tra fit vel fuperparticularis , vel Cl'Q/,' S. S fi*! P '(yfaflO&OI Y\ 7).<mltipla ; eque ex ullis , qua;
confonantiis aptas iint, compoii-
'
'

ex. oixuav
<rvu<pwioqS'
?^ta. Sumuntur autem, ab omni
bus puncis ad circuli partes du
odcimas (fivt duodecim gnorum /uxxrfvois lx T $bS)x.aLTH/M>eJiaii & xv%pdiaci imtia ) appoftis ; Tetra* avfiai, ^& / tifa tj*
gonorum quidem fpecies duny* , tbjs ? Sx Tojotfiwy arvjutptii&s
taxat tres ; totidem nempe quot
funt fpecies confonantiae Diateflaron : Trigonorum vero, qua
Tos tys h& ovf<paa.s iocs tuor
quot unt fpecies confotut S A*e<4* '&><5 iw ff/tnantiae Dia-pente : quia iolis his,
ex conlonantiis, contingit in.
compoiitis efl.

Tet'yar* ritxs&ftt.
Quatuor Triangula,
a

p GIO itmmia.

Tria Quadrangula.

q Quippe reliquse omnes confonantise funt ex aliis compo-

iitsj pu f =|Xf i & i=Xti & I=X3 & = fX-

Cap. io.

Cap. i o.

HARMONICORUM LIB. III.

2f9

CAP. X.
(ju)x.<& * W-

Quod Stellar um motui in Lon-

fui , itpt&s h 7oTs qftofyis U

gitudinem , aimilatur, con-

oxv.

tinuu* in Sonh 7n0tU6.

TA $ owu

a ^ -tIw t If-

T~"\ E motu i taque

circular?

acvuov tuvmotv frep^um *

/
, \
/
,
\
t*y^ ni ir- ">
jc*Av/&>* avfupma. ft fupeva *
%>1$ , '67rr 757 SiaeioSa. Te

tL/qu* confideranda erant,

in utraque harmona, ( fonorum
nimtrum & cxlorum-,) & qua;, communi utrifque appellatione, figura; Cononae Dionseque vocan-

^TeWgi item's iSv ejt'

'
'z~ vni'
-- p

/
,
~

,
/
Ttf-rav \taur e ^

turJ hadenus definir funto. De

eis proxime difpiciendum erit
4u2e
pnmas (
Cccleftmm) fpe&ant,
motuum '
differentias

X) , ft x$x fju\x,&, aw8'

'

Quorum quidem cum tres lintfpe-

ft7eAR 'Oi
ft^oejiwa,
, i
, > \
* * * ft
<*

altera, prorum & rtros

um, five in Lngitudinem, qua
ab inoccaf*mf vel contra,

fe-Wva'reejiv h v^Xst&v , ft

curfus abfolvunt

6*8^ , Jcet' 5l 2&ra^<mp g )

milius aut fublimius, five in Alti-

^oipct towu^ m
ft *"
O. m\

\ _^ /
4
t V^

tudQem, qua nunc a terra remotiores,

propiores,
motus perficiunt nunc
; altera,
in obliquum,Vive

X5t9 ia; ^.7(5<

in Latitudinem, qua

-'4 (/{ ^

>j [ua^fiQ^ia-

altera, in hu-

nunc pro -

' 'Pp'oAw

pius ad Septentrionem, nunc ad

Tb w^, ft W /-, i.
,p
> > ,
,
\
Wufyfrm iba* *&

Meridiem propius, tranfituscontmeit fieri: Primam quidem /dem, quae eft fecundum Longi-

|wnpvs

tudinem, rete comparemus cum

7tfJ

Gciftmpys 3^/

. io. . jcsit'. GIO. Ttf. ABGI. hic ordiuntur caput prfens;

antecedencia quippe ad finem prxcedentis relegantur: CKVO. contra, ab anteeedentibus faciunt initium hujus : quos potius fcquimur, ut reliquis Gt confor
me : quoniam alibi lolet, prxcedentiurn anaccphalaeofis, iquentis capitis initioponi. d O. deetT7w. e C. -ri
,0.<%
. / ABCV. ^% G i ..
a^popr. g . deeit 7/}(7. /; CV. inferitur [- i , .Jkt. k.GL
z

I GlOt

affo

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap. io.

illo tranfitu qui eft a gravioribus

ad acatiores lonos, aut ab acutor/A?/f ad graviores : ( quippe fimilis eft, in utroque motuum
contiauus proceflusj Quineti-

<^b7>v 1 .ufe&ioi- $ itpt^s ^ ^ ^', ^/11^).

.
( ^ .
, .
, ,
~
7
.
, ,
^p '
0oywT,Tcq$ Q

am Ortus atque Occaius regiones comparemos onis Graviffimisy

(jufinnoist ? ^&*. A'in-

. ^ <^
v .

3uae ad Meridiem funt, ( feu Me\um Geb,) Acutiffimis.

Fulfio-

c ,
^
r , , ,
^e#" J T?' * " ^

nesenim ortiva? & occiduas, paritionum principium & finem

T ^, as * <
as as
pays- A'n /^) p &{$, -riw

continent i illud quidem, ut ab

inconipicuo huncautem, ut ad
nconpicuum : panterque Gravifirna tenfiones, principium &

p^y
<s ,

finera Vocis continent; illud quidera, ut ex filentio ; hunc autem,

ut ad filentium : Quippe quidem,
GravilTiraum , eft vocis evanef-

na & <pc - o'|&7Byj TO7tTO.

@ ,_

,
f
, ,
> & ^^ ^.^

centia; proximum : Acutiffimum

/2*/> <P^>{>y ,

vero, inde remotiffimum : Quo-

voi otV Ai <fis ^uevpot-

circa qui vocem exercent,

onis eravimmis cantum ordiuntur; &, cum defiftunt, in eos de-

y^ i<n ^ ^
op ,
P
, ,
W
, ***

inuut. Sed quae funt ad [Meri-

* <p%yfcs,

dianum,feu ) medium cceli pofitiones, (utpote quae non-comparentia,

ortiva, five occidua,
ongiffime abfuntj onis acutif-

Ttfs ^^ <? <n>7ns. Etz JV, -W^tf Ta ^ /2^'^ 3^

P
,
,
~
, , ,r

,'7" ^ ^ ^

fimis accommodantur ,

^, va- io ral &t~

(qui &

^ey~ffj ^
J!
. ,
~
1 . )nl ii
,
, ,
, '
;

oiamr [ / >^-

$ xetWewo/w-

nhfoi ou-

ipi plurimum diftant filentio. )

Porro, cum locbquibus formantur voces gtaviffimae, intra lint;
fupravero , quibus acutiffirai ;

p^ra'^
^
qp^
T

'bre $/ > <pv Te ^ ^^ ^

/
\ ,
, / ^
, , ? *, *Mtem?

(unde tenfiones graviffimas , ab

' i Jb'c^s- -^Xe

ij ibus proferri dicimus; acutiffimas, temporibus:,) fintq; humillimi quidem ortus atq; occafus loci;

l GIO. ? y&TttdarH. m Gl. i<P K7t'far. AB. iwnKal-n i^^lmf, ortm & fus ; CGIOV. 5ir*73A<<5u 7519 Jbvwt <ftwm>. 0 O.J\\ p CGIOV. perperam additur
IL, U7It7UI.
r CGIOV.

Cap. il

HARMONIC )RUM

azoTO y q /ta-&jt,iM.ofVTo tois wtsltois (pVT^'* c/t^voq

-* <a? te

, toi /-

To4 ctsv 67 .

t^^.m[jaiTgi <{$ T$f pa , ci 5

r%f (Aftripcei .-

^cvWimv, y&raiv, to|s "rre ri Jj-

I
let .

LIB. in.

2i

altiffimi vero, qui ad medium

cli ; hi quidem mrito comparentur bnis acutiffimis ; illi
vero, graviffimis : Adeoque, qui
funt [ab ortu)vQv{\\$ medium cli
ftellarum motus ; apte refpondent illis fonorum tranfitionibus
quae funt a tenfionibus gravioribus ad acutiores,- contra vero, qui
funt a medio cli ( verfus occafam}) eis qua: funt ab acutioribus
ad graviores.

CAP. XI.
Quomodo, qui e in Altitudinem, Stellarum motu*, Generibus in Harmona^ comparatur.

THv <f SxCt&iv Ste^opcJy ,

$ Jcara! aif^y, o[oas %y, <5^/ twv / vcJy kfAjoncf.. Avtyi te >$ <?r*Aiv 7<i
J^a 7^, iw cicx^uiyioy,
T^O

JUATf/, X) "At) ^UTBVI/ulv

^^^ tsS - ci tois Tfcr/jpJW XyCr xixdn, 7US Hcl;

~^ , tIw l^d^iJ V
\
\
I
\ U
I
BV, $ T WtT* fJ'TOi, Xj T fcATA
fX}tqor C K^UATVlJLMat, ,
l) tyoyuuv Ai' /*
t4 jUctx ~mal<r{i Tra^JVi, ts ,0eS -' ^ fyojuvs tyfi, d ^ a* uyatois toTj

OEcundam vero motuum clefiium (Jpeciem Jeu ) differentiam quae elt in Altitudinem, fimiliter fe habere comperiemus, atq;
Generum ( quae dicuntur ) Harmoniam. Nam & haec rurfus
( Harmona ) tres continet gene
rum fpeciesj Enarmoniam, Chromaticam, & Diatonicam ; rationum ( qua; in tetrachordis iunt )
Qupto , inter i diftintas : Atq;
illa ( motuum differentia ) tres
pecies diftantiarum ; Minimam,
Mediara, & Maximam ; quae &
ipf, curfuum Qiiotis , invicem
adraenfurantur. Quippe qui funt
in mediis ditantiis traniitus,(medios quamproxime curfusfemper
tenentes, ) reite comparentur generibus

q V. v^e*\tm. r CGIOV. un-!. ("Gl.

Cap. h. V. dccft .
i Suppleo , quod habetur in reliquis membris. V. at-m.?
d .-.
3
ABCGIV.

cLAUDii

: OL EM iE I

neribus Chromaticis : quoniam

in his item, Lichani, tetrachorda quad media fecant.
Qui autem funt in minimis motibus, (fi
ve quod fint in longinquioribus
terra diftantiis exc entri id confequatur, five quod in vicinioribus epicycli, ) generibus Enarmoniis : quoniam haec , duo fimul
intervalla reliquo faciunt mino
ra ; fecundum quod Spiflum vocant. Quique in motibus maximis, ( five iterum hoc coniequatur eo quod fint in remotioribus
terra diftantiis epicycli, five
quod in propioribus excentri )
Diatonicis : quoniam, in his, ne
ququam fiunt duo fimul inter
valla reliquo minora fecundum
quod vocant Non-fpiffum. Et,
quia univerfim, turn Genus Enarmonium, turn Curfuum Minimus,
Contractiva funt j ( illud, melo
dise J hic celeritatis: ) Sunt autem tum Genus Diatonicum,tum
Curfuum Maximus, Expanfiva:
Genus vero Chromaticum, &
Curfuum Mediusj intermedium
quafi locum inter extrema, tenent.

Cap. ii.

^a/MiTtjms y&tair on x.ii -

' ^ ioTX. TA 17*^<ipik TtfJLWoiv <f . ral ^? cus, 76 is 1 ^& yLO.cn (Zs^o/LXoXsiJwaii, tdT AyoTi&i , Tisis cioc^ttov/W

Tti^r,,

Sbo SxaHfMiia, o~iw&ju<po'rty.) roS

AoivrotF, 7(5 x-|ova, ^ KSAVfi/JO) 7rtl>tV0V <^(&' Si ^JtTol
, jJUiyiXS XiVilH, CtV 7 TTetAlV 701$
^re^im^is ~7n^xuji <^SjuoAv^waiv, lav it 7oTs "s^rnpois, 7o7s Stsc7DVI5C0W

itX 70 fJwSa/LCUS, OV 01/701?,

700 J^'o

Ste.ji/wt.'ja. ? Aoittv >i'vctt/

ItJl^ova, KSt^ y^Av/^/ov 1 >

xwv etcA-" K*j 071 X3$AV 70
/ ^-*, # Jjoo^y ?^-

fri'XOb' k TD

5? TOb^* 70 cf St-

7ov<xoy yev^-', j t fyo/MM o uyiqvSf

Ixa.x.Tix.' 70

^ttjUOTiCoy yy@-',

fyofiav fiioDSf ($) (tt^

axfw 7C")(SSoi .

* ABCGIV. habent ( praeter morem ) ^</, pro quo ( quia nufquam alibi
occurrit ) reftituo
w, quod in unico O. comparet. /Nempe, in Apogeo excentri planetarum motus tardiores quoad nos videntur, quam in ejuidem Pe
rigeo : propter, aequalium arcuum, minorem angulum ad oculum. - In Apogea
autem Epicycli, celeriores quoad nos videntur, quam in ejuidem Perigeo : quo
niam , in Apogeo , motus Epicycli ( utpotc in eafdem partes ) fuperadditar
motui Excentri; contra vero ( quia in contrarias partes) in Epicycli Perigeo.
b GIO. , i GIO. 7mnfly^ ^ Malim. 5, nempe Jdu&v tW^/?*.
Cap. 12.

. .

HARMONICORUM

ij8'.

On * * $

LIB.

III.

23

CAP. XII.

7!\.(& -m&Sbis

Quo dellarum motib us in L at i-

nrf ft'pav, reLfft$ton9 *-

tudinem, congruunt, qufunt

n ? vyy5 /^'.

V&Liai 7Uir\oiai ict<pojtv,

eov Teqs jcat* t 7W telaCo|5. ^7, c fa"n ci^2^a 5za-

Atera^cns , Sx tu) 7^/ ttjv&v ci-

ti civaifAAAct, -afei ? fyQotg <) it .1 ^ 7ia^5^i$.

-^a^Ahteov <^, x. ttoi? , ^
exov TT3V0V, jttiJDqTa.Siv ev7* * 01, T045 ^taaajs x.at .(
TiapoJW, ^ }<,\ anfieAioi ( , ci

fecundum Tonos mutationes.

TErtia denique , quae fuperet, cleftium motuum dif

ferentia, nimirum quae eft in Latitudinem, comparanda eil cum.
mutationibus fecuudum Tonos.
Quoniam nequehic omnino confequitur, propter tonorum mutationem, ulla generum tranflatio
(feu tranfitm de genere ingnus ; )
eque illic, propter tranfitus in
latitudinem, ulla percipitur feniibilis curfuum anomalia. Comparandus autem ex his erit, tonus
Dorius , ( ut qui inter canteros
Mdius eft,) tranfitibusfecundum
latitudinem, mediis, & quaii in
iEquinoctiali circulo cujufque
fphsera; pofitis : Mixolydius vero,

a AB. deeft 19. b AB. -, CV. ifi. d CV. 71 <f *

. e . ri.
f Nempe j quemadmodum, pro Solis motu, circulum .Equino&ialem fecat circulus Obliquus, Zodiacus diftus ; iecundum quem Solis Declinatio ( feu Latitudo ab iEquinodiali ) xftimatur: fie, in reliquis fphaeris, Zodiacum (quiillis
eft quafi quinodialis, ) fecat (in Nodis) cujufque Planetce circulus obliquus,
qui eft quafi ipforum Zodiacus, quo aeftimatur eorum ob Eclptica Latitudo :
quem quidem Circulum obliquum, mox fupponit, in duodecim quafi-Signa fecari
(adinftar Zodiaci, ) fuoique habere quafi-Tropicos , & Parallelos hifee: ut
in fequentibus patebit. Hoc utique malim ( de Planetae Orbita, ut ad Zodia
cum five Eclipticam obliqua, ) quam de Orbita Planetas ut ad Aquinolialem
obliqua intelligere, (adeoque de latitudine ab yEquinotiali, quam Declinationem vocamus. ) Quanquam enim, fie, Ptolemaei Collatio fatis conftaret ; ( quippe quae eft ad Zodiacum obliqua, Planetas rbita, eft & ad itquinodialem obli
qua ; perqu ejus duodecim ledionum puncta, rite fumpta, totidem exhibebit
ad jquino&ialem parallelos Declinationis, quot ad Zodiacum parallelos latitudinis ; ) fi tamen hoc voluhTet Ptolemaeus, jEqirinofttalem dixiifet ( \, )
non

24

CLAUDII

PTOLEMiEl

Cap. 12.

&Hypodorius, ( utpote ExtremiJ 0/x..Ty} Tiff / , s ./,$'

ad Boream c Auftrum maxime
Si (fcuoAoioy, ($) <\jzmb&Qi,
vergentibus, & tanquam apud
as v^VS, To| ofioTiLra^i, vcnaTrpicos conideratis . Reliquit&tu\s, MTX TVS tottikvs aam ,
que quatuor toni, jam dictis in
termedi tranfitibus in parallelos tWjuvcq' TVs Si |75 h T'wa^s
intermedios incidentibus, inter
j $ JUlcL^b TOV tifVjuivw, Totj
Trpicos & iEquinotialem ; qui
' KXToL TVS fjcL^b miVC^S ^S*A& ipfi quatuor exiftunt ; ex circuAAv, Tray ^- <n\uilorum obliquorum divifione in
partes duodecim, ad inftar duo
decim fignorum Zodiaci. Quip- TYl T Ao5v XA>K\QV US SbSKA 1 $\pe punctorum quafi tropicahum
f<r{, tUI yx.vJsu/ is
utrumvis, unum conftituet paral^a^istjtoc SbSbx&TttfM&Qis- Tai
Ielum: atque ab horum utrovis
<:
< \ er
~
I
' I
qualiterutrinque diftantia pun
fi oov&t fSo'XJCCiiv cnifiuxv exxTigv ,
cha duo,unum itidem eundemque rm\.w{ ^SjcMnAor m cTfe 'cray
alium : ut omnino quinqu exi" p' x.*Tjt. ^uxftaut, in duodenariis diitantiis,
combinationes , atque per illas, xtk. cTi/o ar.fi^x, 7r*AiV, 'va. x (}auquinqu paralleli; adeoque, una Tcv a>5 T cm><a<\^, *
cum duobus tropicis, omnino fe- T04 &.1[!$ iiaao-^'i ,
ptemjtotidem nimirum quot funt
Tonorii mutationes. Difponentur >tot4, % TVS 7rap' - /2&*M>)Ay
autem qui funt Dorio acutores 5 < ttav^l, /. '
toni tres, propter melodiam ele- ^-, -^, 5 {{la&ovatiorem, fecundum eos qui funt
A*s (mj/^VS. ^ <fts (5) $
verfus Polum elevatum tranfitus,
& quafi ftivos: Hoc eft, ubi poTjpcTe^v y /u\vs,T&]s Grfos <) f e|lus Boreus elevatur, qui funt ad
Arcbim ; oppofitos vero, ubi Au- ,0 7\0 7.(5 5 y 1 ^E<05' TVTZV, 07 /U o^lOS " ^>pT*| Tt%5S, * TAj /^Sj ^2 apX.TV5' 07

non qua-Aiquiiiottialem \( 3) nam idem et. in omnibus lphsris, Planum /Lquinodialis.

^ V. -n^ofvcuf. b AB. '*. i Gl O. Txf *, . decft tW. I^C. r/f imy-tztfav,
non reftc. / OV. , perperam. Gl. ^ W .'. AB. '.
/> V. deeft ^ro. (j Gl. tsJ". r ABGI. ,, CKOV.
p--po , quos fequor
propter 7Tft*vTpw infra. / Gl. i^futxr,u.tcy , forte pro ipw<.'. Gl.
AB |c-,u, CGIV. fur'ij . 5?)7 : nempe^ illi quafi ab
vel |a'fv:
ifti quafi ab ;of>: hi denique quafi ab ^-. GIO. 7aV. y GIVO.Tsr, ABC.
tjx, quod potius retineo propter wr -() polka in omnibus.
z. IG.

Cap. 13:

H ARMON I

afvTi&i htiv, \x ^.^{.-

* \ Trafbis j 5 <xv * ^{/TVTeiy, ottv / vouo ^piai er Ao?, toh *S^Sj Toqs apx/rais* 0-

ORUM.

LIB.

2<fj-

ftrinus. Quique funt Dorio graviores, propter ineiodiam humiliorem, fecundura eos tranfitus
qui funt ver fus Polum inconfpicuum, & quali hyemales : Hoc eft,
ubi polus Auftrinus elevatur, qui
fuat ad Artum oppofitos vero,
ubi Borcus.

Stfirof TfrmKof

CilfMflytt
^' re muift-tS

JtJflOf

\5->\

CAP. XIII.

y.

De analoga qu<e eft inter Te

*) TJ <Zg&S

# OQtfjtATt-

trachorda, isr Afpeftu* ad

Solem.

Otdi S v\ tois 3^/0 c* tcS

t % toiai, Aoittv) me< trpoj

fAioy <%[.1%, 11 &,cuttai'J)'

Tay wiy iia^etutTDcay -

QUi reftat, Tetrachordorum

& Tonorum dia\euUuorum
ordo, in perfecto Dtf-dia-pafon
Syftemate -, fimilis oftendetur ordini qui eft ( configuratienum feu)
Afpecuum ad Solem : Accommodando

a GL. mhuy. a GIOV. h yjy^ . <

/u *?<""
nU. x
S
,, .
- AB.
~ mx{uit

1 ft' , eodem
1
fr- wbotaw*/
V*
1| 7'<- , vo777'pa/<- St "i S ,
enj,y
K'fTm, CGIOV ?pn7ai, . ip7imi, ut fupra ad notam^. Cap. ;, deeflenota?/ -!-. . /* ffiemUf ABGI. o/* tMlnHuknw, CVf Jjjs^ V. b<.
LI

CAP.

2S

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.ij.

raodando nimirum, Tonos Diazeiuicos, ditantiis qus'untab

Occultationibusad Apparitiones,

wv i<pffuo/ti#i t<xjs ^ tj
4^m > ^ c <p<^s
,
~
>,<? ,\

& jatiomhm Acronychus aut

Plenilunaribus : Sonos autem qui

"V
^
,
rv bauwform^ < @

binas tetrachordorum conjugationes connedunt ( nimirum naten mefon, & Neten diezeugmenon,) eis quae utrmq; abiftis
fita; funt ftationibus Tetragonicis

it$x%opJ\ai ^ , <* $ /^ ^j&tm ie^eur /

~ , > < ,
f ,
,
" /
^
?*?ei s ^y, fo * ortw*

Quadratur ; J utpote , in
Luna, cum dimidia eft : Ut nempe, qua, eft cujuique Ortu (/, ) atque jpectatim in prima
Lunas/eyi'corniculata, configu-

ci t5 ^^ott^is- 7y o ,04/ 'bis <^$ b^Vv, -^ h pi

^
.
^t'MO ^
~
7p 7 /
\ ^ 7\
v ^Idy ^P^. fc* S

ratio, comparetur cum Hypaton

tetrachordo ; eo quod utrumque
principium
fit;' alterum,
appari.
. *; alterum,
.
/
rt , /
tionis
fonorum
gravilfimornm : Qua; autem huic proxima eft configuration atque in pri-

df^t wivliu et) 7raAi, x, &{jarm^5)

^- <%'/>< O f
y~ 1 ,
t
,

~
,
epeu
eur,
? , / v T" t^e^Toy
/
1
<W> r M*<w ?*'
sraAfv
, k "tts Jpvtx{/Ainis

ma Luna: phafi gibba ; cum tetrachordo

r Mefon
1 i : Qua; demum
.
*rolit, vel ab apparitione oppofita, ( ut in Mercurio & Venere, )

1 ^e5)
n ^>
, \ 0
<rc
^ *

vel /> acronychio, f ut in tribus reliquis planetis,) vel

decremento fut in Luna^ adeoque in lecunda
gibba,comparetur cum Diezeugmenon

^7^<>, 4 'fi o?AZ/>is, *al*

^'? fitpwpiw
q ~ ^ ?*
>

, .
r *

~
j ~ < 1?
* *?0 -^ Zu/otfV, s

s m ^' p,5 p^jW

.
, n
-, N tVS
1 Asie .xjiovx./y,
rp xa/a.
~.
'
\
>
?
^re 5

tetrachordo : ut qua; faciant, illa rcSi *><&gcSi ^^, iic ti ;*quidem coafiguratio , ad Luna m
corniculatam primam , 4fitum ex dimetro oppofitum ; hoc autem
tetrachordum , ad tetrachordum hypaton, Dia-pabn Unifonanti?y
CKV. <pau?p<- ^, omiio '. CKOV. &J .& in V. dceft f. f V.
frw/. fKV.nm, C. mW. ,f GOL TitW. /; O. W*-. CKOV. t,ABGI.
p V. u'tCV. . / AB. 9nf, CKOV. wtsac. w; V. . . decll . jGLr.
propter . 7 . 7. CKV. decft rfk &! (", ^ n> iff \5- AB f^D^tu, oro quo, habetur, eodem enu.oi'Ttt fi ^
^ 75 ^ifti quafiab i^nGIO. utrumque habetur, (inierto perperam utrobique , ve
to's, quod pot- ) hoc porro perperam addito ( (altem loco non hio ) tiw
.': Lj m rfc' f&eny ^^.
f CKOV.

Cap.13.

HARMONICORUM

LIB.

TIT.

*67

jUov aov, i 7iaaxi o/ulaior o

Siito&s t*tov wtA x^Ue* ,
f ,
. . aj . /
r
^ y^x > (g)
r
^/^^ ^^ u

am : Qua; denique pot has fequituradoccultationem uique,atq;

m Luna corniculata iecunda ;
cum tetrachordo Hyperbolson :
ut quae faciunt, ad primara gib-

etTO^pos izfaTVi ciu<pwuf%v, 5

U, * <*< ^ *> b<W , ,
~ , /
, \ '
,^1*. KU-

bam,atque ad tetrachordurn MeorV

conteurat) fltum
ex dimetro oppoiitum, atq; (hoc
^^0)11.11{);.

o } /ua iSv jtfwvj*! 'wb -ros <p.<7<|$ y Sia-ao^s, x K5t7B tos x^ovJ*W ^ri aWav 472 '6
, * --v.
'
&
9*.

num. Porro; untquidem ha;, tum

qua; lint ab oceultationibus ad
apparitiones, diftantia;; tum qua:
lunt in um acronychio, ( abortibus vepertinis ad matutinos

oiyiwv, iyisL Au&wMiMtu, y&^>$> 1 $\.(% ' b s-

occaus, ) aut dum videntur Luna; plenas i quafi unius Signi, pro-

A
WpM ^,
^ *r
a
Jbe %
-

xime i quemadmodum & Dia.

zeuxes, unt unms Toni: Reliquarum vero quatuor configura-

KStTjj^eiv , s % TcJy Ttojopav n<t^p^av ">exui, <^o s c /"ff^

tionum ingulae , duorum fignorum cum femifie proxime,ficut &

*,v. Eti ,
oiaW,
~
v /
r
< Mww -XKntes wpimtrtui

?nSula tetrachordorum quatuor,

mut tonorum duorum cum emiffe proxime- Denique, in Lu-

.<'1& , \wsaoiK%\& t tdJ

cAv <pcuW* e

na quidem, etiam qui ex diametro mnt oppoita; configurationes

^^ **
toJ
, ,
rt\Y< >
/
, '
ms xaU o/huu ornAihJ! 01.

duae unius integrx confpeclum

jundim comptent: icut & qui
Dia-paon ditant ioni, unum
itidem ('propter fimilem utriuque perceptionem) efficiunt.
CAP.

/CKOV. deeft w- . '. AB. decft , CKOV. - v *fW. *G. tw^x^**GIO- 19

-. X. Sic ABGIO. id CKV. > iaW it (* dve.w;.
a matutims eccaftl/ ad ortus vefpertnos. * CKV. hic hubent, * rna, f /|*7,0, AB. * *' ? ,* ^, 'iyyia. Jbi%*.tmfiu>ejl*' GIO.
utrumque habent ; fed, in poeriori, parum mutatum, 4ff *mtfim muav^ray
AJiK<tn(M>itav jytstt. a CKOV.
b . 5 , & in . deefle notitlir hoi7mV CV. Mim
/ 9' (MCfW^/1 7I3J--. CV.
nbifjbis. <1 V. t*. l. dee ^^".'. /" GIO. t Ijj-
Liz
CAP.

26S

CLAUDII

CAP

PTOLEMiEI

XIV.

Secundum quos primos nume-

Cap. 14.

'
- < 'o^tv tApxs, oct

roi, comparent ur. Sont flan-

*7&*, (g) ? -\ <,*1\(&

tes pafefi Syflematis, cum

/ mundo Sph&rh.

*ns <pjy>i, 7? t^mu f cib ^ ^- ?-

QUasnam igitur incommuni congruunt, concinnitatum, atque cleftium raotuum

diffrentes ; ex hujumodi aliimilationibus maxime intelliga-

I A / uv noticfe /^/,
JL m~s -^ l^iM^ iapopqs ,
,
~ M >
/
/
, (
P
f
,
,
,
,
,
*v / //Aia a* **-

mus. Reftat , ut confideremus ,

quas particulatim ; commode

&1(% Aoitojv Si '(mayJ-^oQvcj

T x*9' wte ^V* '9s V TOC,

Ad principium hujus capitis 14. in CodicibusGI.hoc habetur Scholium;quod

placet hic inierere. Quam autem fidem meruerit , baud certus fum. To m?or
X*pKtttw X) tu p.^V, stefj it 15 ' ihiay /. ' Lu alii. '/ (1& ^, 1? <? x.ttpA\<tan Kohxba., 70 ' .yiTAifivn aeyrineflw.
k T ^/1 ^ ^ ifqukfien ) ix r/S ifaviuy . Eoix ' f^< " xtpct' AStaV 5,!@', te'a<J / ^, * any^/rou 19 7 :*7 ors. h Tt my< ^. <T it) Ap/fSl/iif ^ 7A<TWoy 1^/ itp) Aoja </7 TtA^oru
* >> 5<* exH)1" \iiKtT)my y ^nfoy vira ^pumafjQ' ^-^. Op t) ni (itytha
7 ^oitK^v -^ipvrri nw'tir -fi dJJT? x71 <> hbjyau ta",
oitc SC aiw i /Aor ou/ /" Ni/ajjff. )' <Tt 2
!' ttwhK $i\ix, niublis ix 5 %lg.iioa Ktimy-m fe (rcftitUO autem
pro />
ubique, & ts&Snvcu pro -- ) Hoc eft. Prufens caput, & qu*
deinde fequuntur ,fciendum eft, in omnibtu antiquis librts dee([e. Ob quam caufant, nefcio.
At Doiimtu Gregoras , animum attendent Cap'ttum fequeU; inttuti quod deerat, fupplevit , ex f oncinnitatum diferenttis , motibufque cleftbtts, compart is. Videtur autem
Ptotcmttts, cum ad hoc caput pervencrat, viu finem fortitus, antequam addiderat fequentix
capita qua in tabella fibi propofuerat. Quemadmodum conttgit Aritdi Rhetori : Vt qui,
ex fuis Sacris Sermonibus , ultimum perficere ipfe potuerit ; prim utique mortem obirit, inexfpeato morbo correpttts. Idemque magno Bafilio, Hexaemeron fcribenti, contigit : Quippe priufquam Uli open, quern propofuerat finem impofuiflet, mortuuseft & ipfe:
Quod itaque complevit frater ejus Gregoriiis Nj/ffenus. Similiterque fecit , m prafente
libro, Gregoras; conficiens, ex ingenio proprio, qua defiderabantur tria Capita. Item, in
Codictbus CV. ad finem cap 13. (ante cap. 14.) fcriptum comparet 7'a@rff 5 ffMittSt , Harmonicorum Ptolemai Finis, b AB. deeft tJ. Co
dices omnes habent *, quod itaque rctineo , licet in genere fminino , ut
'.
Sic

Cap. 14.

HARMONICORUM

LIB. III.

^s'vra. , fto. <$1 yvioiuim i&Q/Jftf, ,

T& rvms i\tuTn(ub*fwm tiyn.
_
i
e n~
i
e ~t
~
,

, 1.

fu>W
xa* ,> 9 ts5

obferventur de numeris exinflttw

t0 fatis' rationibuiq; quae ab illis
comprehenduntur.Seto enim integro circulo m partes 360:
Quando Sol ex dimetro perve-

Aa c7Awh, 5 rcJv ^ EP5ir, f^5t>;^ fti

,
i 1
p - .>ni e
*a Oa^^ ^poSp*,
i *

nerit Luna, aut errantiura ftellarumquadibet: tunc quae intereft

diftantia, eft partium 1 80, in circuli peripher[a confideratarum ;

wxMvs vov.ovav cwTfv ^

quippe

cwT&t
ft-^Aoict^o.afcfcti , t-W&<n mnls xwztQti,\yt
.1 -* m
m
'
, ,
h ,
,
Svtow
>iyvoiv7o 1 yptuurftM ,

circuli numerum couficiunt; videlicet 360. Quando autem afpectu triangulan contituuntur
mvicem ; tune eos mvicem abefle
dicimus partium 120 intervallo i

f -zlwiKouj^ in.<fc ^ otoTOis

w 3m.av, ftct'/^ ^pJv

y,
, 4. ?
^ k
,
,
,
,
,
V
wii k'jxx &9, tey
er | 07 1
ou xaU 7i^a>i)vov
Wimmcvinin 3X\A*>v -yvoivTs,
f .
~
, * v, /
'
v
,
,
acC^ <pah^$\*T>tM. "Oct <? ^

quippe qua;, triplicate, totius

circuli numerum abfolvunt j nimirum 360. Quando autem iunt
ad mvicem alpectu
quadrato; tunc invicem diftare dici
mus, intervallo partium, in pe"pheria 90 ; quippe quater 90
iunt itidem . Quando autem iexangulan tune diltantiam earn dicimus efle partium

peio (xo^cSi 4 , T*$ax4s >S 7iAiv 4

> WtcHl- 'o-Tm x KSt'
.>-,
/
,1
i .
. /
Jx>we, -i-rf. TMBT&ii- ft*fai

60 quippe, fexies 60 , fiunt itidem 3<o- His ergo fi conferatur, in Mulica, Syftema perfe<am: eonferentu^ qui di-

|_></ e/) j^ipiTv, 6?ct/ui ^>

^ >tvov^) cui^is t |. 7<5 mol -

cuntur Soni Stantes , cum harum ltu diftantiarum arithme-

C^CctMo^y
I /ttvoiwi ov, *&C*aU3

ticarum ad hunc modum; puta' ^ollambanomenos,cumfitu

9'1 ? a^ n 1

68/Airnj?b

quae, duplicata;, totius

, Simen tos*

partium

Sic ABC. fed Gl. /x^bw^W, . IffoUiftitm. e AB. taaxeeiat pro | ^/oif.
y . 7;, ter. ^ AB. deeft St o/f /' euj^/" ti^p'. . ;< ,bis.
.
. deeft wwV. / ABVO. * *3", . ' . m .V r. . t w.
AB

270

CL AUDI I

P TO LE M iE I

Cap. i?.

partium i%o j Hypate mcon,

cum fita partium 120 ; Netediezeugmeuon, cum iitu partium
9o; Nete hyperbolon, cum fita

T* <4 p*

^ay^VCl)V , ? M <
t , ,
p < c/
1
M^rt vsj^tA v^GoAwev ,

partium 60; Quiq; tonum diazeu&icum continent duo oni

fiantes, cum fitu unde fit initi,.n
.
um dictarum diftantiarum, five
eo loco quo fupponitur fitus So-

? fo^ | /stoipSr @
bx(nwb tSfiewTis tbvov
t
/r
~ r/q, <
' * ~
$]>1, TU o/SV ?} /O* TOV
,
, ~
< . .
S
* ?
V^J 4

lis, aliufve ftellarum erraticarum,

a quo disjunguntur , in utrafque
circuli partes, diftantiarum menfurae

cas y Ay >} Mv wo? 7[\^'y, ^'p, , p ,

/_
, / w,
~
^^ fa" JtuxAV, avifaaa'V

CAP. XV.

Quomodo, per numros , fuman/, /i/ cujufque motu-

n& J ^^6, *
$f 3

oiWm utUm

wtz rationes.

Hb ita fe habentibus: traeoni diftantiae numerus, 9o, fumptus intermedins inter partes 120, (numerum diftan-

^ 0v jfwtfvoW 5 r
0
,
~ .
/
, .
X *
*A"* a J , o--' Aupis p *

tas Trigo ni J & partes 6 , (Hexagoni, ) bina faciet rationum intervalla ; lefquialterius , & lequitertise: ad fimilitudinem, in

toipo ^^ iiaaoa?, tai

^ |7 ^ gr |A>yV, ^4 ' u/
>
,
,
*0*i, n *
* *

Harmona, duarum primarum

Cononantiarum ; Dia-pente, &

'we/w x.a9 / Sbo ug^-roy <rvf<paucSv, ?

Dia - teTaron. Quemadmodum

autem, in Mufica, haduxprima: Cononantiae , Dia-pente &

ft^m> ft nwWi
c
,0\
~
,

> % * f***

Dia-teflaron, compofitas , faciunt

' , % tx 7 n ix

AB. . ^ V.
C. deeft ,

Cap. 15. 4 V.

mendoe.

GIO. w,

( V.^',
KV.

Cap. if.

HARMONIC RU M

LIB. III.

271

i5j%P<av, Qtwn%[J.Mom, 7TDi5<n S

tbw
s c*^>, m
cp* .
/
/ , /
N
7yf ufvmm Sbo ?^ **,

Dia-pafon Unifonura: fimiliter,

llic> diarum duarum rationum
intervalla , compofita, ifquialterius nimirum & fefquiterti* ,

cuwnfyfuvA ,

i/mXtM -s*

facient rationem duplam , Dia-

V 'kerjiTVt * -f Sl^aooi Xsw.-f *S Sti ^ d o^pev cU

'
/
m
/
.
^rbnWlui&b *?5'

paon Unifono coagruentem.

Eifdem autem apparatus , totins Circuli numerus , partium
, facietquidem, ad 9o, ra-

-/ 5 x.*A t; wipav 6(9-

tionem quadruplam ; congruen

ces, Wie^'oe^ ^4> <SS t^a/^x Xy>v, * H& lU * | '

S
,
,

^
tmM * mmimmivaw
ti&i & r^7ibi,, cwTYJeTVJ

tem, in Mufica, perfe&o Syitemati Dif-dia-paon. Sed & alio

item modo . ex ipfis Zodiaci fignjSj fiquis d anin[advertat} fimi.
lern inveniat analogiam : Quip-

xab.a.x.y $bSto&%fueoi, vj&i ns *

oit* ,*M<* "Owerar
/
IV
'
px
iwnfM ^
1%< hlqtifJA- Si f 7 , *

pe, partes iao, quatuor fignorum intervallum continent j 9o,

tnumj & 60, dnorum : Ex quibus ternarius rmedio loco ^
tus ; fadtus ad quaternarium ter-

Ts |7'' v " '**ffo& s fe&t

<oU $&*-&>

,/
/
m
bjT Anenot ^ *55

minus fubfequens , rationem efficit * ; atque, ad binarnim antecedens, rationem erficit fe/quialteramj (ex qmbus

$(& ywfip', \ r
oAov bayr % av /
'^,
r* - * .0' - "
^t^-ei^eA- )J

utrique componitur ratio dupa,

nimirum quaternarii ad
binarium'.c^ "idem compa
ratus 12 pignorum^ numerus,
(jotiuS"Jrlikirum ambitus circu-

7 ^i' S/tes, oAns KOXAws

afelio,
res, ofo$ T 7 , f
nfaw
u ^^.
.
/
N<
~
rfo *jmAV v 5* Th^

laris , )' fodet quidem numerus

hicad 3, rationem quadruplam
Prout exis^ in ^urfl"> syftema
peretum Di-dia-paon.
Tandem vero, quando figuras

r /uvvtMS lih.w <n>wux(y.

/L 4to\uyien 1//> Tfiotiw
*w' ~n~*,L.,. '-U.***,*
,e
^

multangulas , nimirum triangulas quadrangulas , & exanguas, jam confideravimus; om nio

lequeretur, ut , fique alus fuperlunt

d KV.
. e GIO. decft W. /.
4-. GI. deeft nt. b A V. dccft

ef^>0 vti[&&. . wT^ww. ^, Sic O. reliquis deelt f.

/

272

CLAUDII

P TOLEMiEI

funt multa ngule , exearum itidem angulis oftenderemus, quae

Tiarmoniae conveniant raciones:
Sed quoniam fufficere videatur
( quatenus praefens exigit neceffitas, ) quae jam expofita eft tractatio; reliqua, remifimus in majoris otii tmpora opportuna.

Cap.i6.

ou>T$f, et V) it tDjcZa '$, <<| ooias s p^oyi'o, f^tjarxxiv-

<!/1 ', -tii') ^^?

CAP. XVI.

Quomodo Planetarum proprie

ties, cum eis qut [un So-

Xi<r\s /5r^jtjS*MoiV7D |5

norum-, confer anlur.

NEmo autem mirurn putet Jo- M H ms eYu<,* t %ti>s

vis fonum, cum fono utroq;
<piofy>v, twrifo) toy <,
luminariu (Solts nimirumtf Lunce)
in Confonantia conftitui ( Dia- la. avfiipmtcLi <T 1 ppodVm,
tejjaron, ad Solem Dia-pafbn, ad
' i/
j . /
/
.<?
<\
Lunam: ) Veneris autem, cum Lu
nas folo, (Dia-teffaron ; ) eo quod
Tonus [quo [onus Sol a Veneris fono diare cenfetur ) in confonan

/ ./ Kiev 7)'. Videntur autem , in hoc Capite, verba multa fidem facer
fcholio ad initium cap. 14. pofito : tquae a Ptolemaei, in reliquis, ufu variant.
"Utpote /#5)'(^7 ', iterumque h-jav ^/-, pro quo Ptofemaeus dicere folitus eft,
^^*/, vel <s&po%a), vel etiam ' nomenque 'jfomfiAor (dum
fuatradit) cautus vitt , utAriftoxeni proprium, eque ab illo recle adhibitum. Item , bis, pro Ptolemi . Item p*ei*V, ter> quo infuPtolemaeus dicere folet kfom'tat. Item u>Ao?er, bis, quo fen fu Ptolemaeus dicere folet
duKvbvr. Item ftao>@- & \, ( qux alibi in hoc opere non occurrunt,)
pro Antecedente &Confequente rationis : Ncc quidem Ptolemceus (utrecentiores ) voces , 'intr, & horum fimiles , ( ut ab /ux/er, b'7f/7w, &c,
contradiftindas ,) ufurparc folet; led (verbi gratia ) five 3,2; five 2,3; indiferiminatim dicit rationem Sefquialteram continere : itemque 4, 3 ; aut3,4,
efquitertiam : &in reliquis fimiliter: Item, in Capite precedente, -\~- Sc
t7m, qux hic alibi non occurrunt. Qua: omnia teftantur, ftilum horum capitum, a Ptolemi ftilo, diverfum eifc. Cap. 16. a GIO. ^.^ . b ABC.
, CKO. JC, V. deeft, d GIO, deed 1$.
eCl

Cap.i.
HARMONIORUM LIB. III.
275
5B < ffAo/ict/s e ylyw ojfobas' tice ratione non cenfetur. Hic
Si ? fcs, '^ AKtxs
ov
^ \ ~

~
1* M- *
ttstip" <p9o>{(K s .*) lav a)<fy>7nim , h -dw
' -ttoi^

enim ( femi) fedte Lu naris

ractuselt; Tovis autem, tecfaeSolari accenltur. Similiter,- cum
planetarum maleficorum (Saturni
^ Martis ) fonus uterq; cum utro-

av^,/*,- S t k liw iS -a^

,
n
,
s X ~
^
xpw, foc

Ve. beneficorum JfM ^ris ) conlonantiam iaciat Diateflaron , f nimirum Netes hy-

vtm ^l^y^'vav , tcJ iss- 0

perbobeon fonus, qui eft Saturni,

Si tys 5 cuuv\wvav , 7oJ

pt@-,
S ^<> wm t /
n inj ae js
ppoW
MM
, 6 * r

cum / Netes diezeugmenon ,

quieftjovis & Netes iynemmenon> 4U1 eft Martis, cum / MefeSj q^i eft veneris,-) hincfequi-

fi 0 toS

tur, Saturni / , fecbe Solaris

Kfov tt Aietwis /*Mov

penas >*ve/ , Si tdJ p "

magis efle

r* 4 . Ail i sen-- ~ ^

/
,
.w&r , wi I* J x^w

Lunaris. Atque ideirco, afpecbs

Saturni qui luntad Tovem,benefci cengri folent mnes. afpe_

1 * ,
)95 *'^
ov/iCintA' <f c toJ" xfoyy tofos

tuum autem Saturni ad Solem ,

oli Trigoni j ut qui caeteris funt

fr.or,0,o

& ^*,
,
CVo<
-nxT u pe-* -Au

5 Confonantiores. Similiter au^

,. tem , & Martis , ad Venerem
, X, & Lunam, non onines itidem,
<ppoT fed oli Trigoni. Contra vero ,

to X, tw ( , m) ledfjt,
, ML &m tvV -ieOW
V x 1 ,
,
i <\
/
\

oAof TVS J\

Martis vero , fecbe

@- -arpos y

Saturni ad Lunam & Venerem ;

11 omnes'T Martis autem ad
Solem & Jovem i omnes m-

r'Aiov

a,, "Ko^^ki, 'kt<r<p<i\ts.

e GI. j*>wr/. / V. *77??<. ^ O.

pw. GIO. inferitur (ex fcholio
credo in textum ) yoiw tri r Jih , 19 nJ $foJ)'w. i GIO. deeft mm.
.
ri*. I GIO. 5- # *. mV.
. n AB. deeft ', deeft ?. /> C. *psr.
q V. /'jk. r AB. *. / V. r *. r ABCV. deeft ?. . *F<*. x C. .
j ABCV. deeft . Hinc liquet , quas Chordas quibus Planetis affignaverit.
Nempe ; Saturno, ( omnium fupremo ) Neten hyperbolaeon ; Jovi (proximo)
Neten diezeugmenon (ftantium proximam ; ) Marti, Neten lynemmenon ; So
li, Paramefen ; Veneri, Mefen ; Lunae, Hypaton mefon ; ( ftabiles omnes, Se
continue lequeutes ; ) Mercurio autem quam affignaverit , non hic liquet. AdeM
*' m

oque

274

CLAUDII

PTOLEMiEI

Cap.i.

oque ( in bac harmona clefti ) Saturnus, ad Jovem, conbnat Dia-teflaron j

ad Martern, Dia-pente ; ad Venerem, Dia-pafon; ad Lunam, Dia-pafon &
dia-teflaron : ad Solem vero bnat Dis-dia-teflaron, diflonantiam. Jupiter, ad
Solem, confonat Dia-teflaron ; ad Venerem, Dia-pente; ad Lunam, Dia-pafon,
edad Martern, bnat Tonum. Mars, ad Venerem, confonat dia-teflaron ; fed,
ad Solem, fonat quai efquitonum, (nempe tonum cum limmate; ) ad Lunam,
Dis-dia-teflaron. Sol, ad Lunam, confonat Dia-pente ; ad Venerem, fonat To
num. Venus, ad Lunam, confonat Dia-teflaron.
Jh
Of

Nete hyperbolaeon.
Nete diezcugmenon.

cT

Nete fynemmenon.

Paramefe.

Mefe.

Hypate mefon.

Magis expedir ptaverim, ut Hypate mefon afignarerar Mercurio, & Hy

pate hypaton Lunas, ( quo feptem foni ftantes, continue fequentes, feptem planetis angnarentur. ) la autem impedit, quod Jovem dixerit etiam cum Luna
confonum efle,quod vix foret fi Luna; aignaretur Hypate hypaton. Fortafle Luns alEgnaverit Prolambanomenon (nam & fie cum Jove confonaret , nempe
Dia-pafon & dia-pente,) ut Mercurio conveniat vel Hypate mefon, vel Hypate
hypaton:fed tum horum fonorum ftantium unus (reliquis interjetus) maneret Pla
neta vacuus. Quoniam vero, de hoc, nihil certi hic conftet ; ego, nihil hac in
re ftatuo. Johannes Gerardus Voulus, cap. 20. de Scientiis mathematicis, affignat, quafi ex Ptolemaei ententia, Saturno, Neten hyperbobeon: Jovi,Neten
diezeugmenon ; Marti , Paraneten diezeugmenon ; Mercurio, Triten diezeugmenon ; Soli, Paramefen j Veneri, Meen j Lunae, Hypaten mefon. Qua; cum
cum hic traditis, fatis conveniunt: (Mars utique in Nete fynemmenon diierte ponitur ; quam eandem efle volunt, in genere Diatnico, cum Paranete diezeugme
non : )nifi quod Mercurius fupra Solem locetur, eique aflignetur fonus mobilis.

KA*oiy -^' yp/iovix^, s t/<l, z & tA^.

Harmonicorutn Claudii Ptokmi, in tres libros diviforum,
libritertii Finis.

Z. C. TS77W. Gl. iiriK& //' 0.7b& fff * / kfiwimv, ^iar

Annum Domini
indicans, quo
Apographum illuddefcriptum fuit.
Addenda

Addenda, & Emendanda.

27 j-

Cum Codices VO non ante na&us fuerim ( ut alibi di&um eft ) quam ad Cap.
12. lib. 2. pervenerint : (& Codices DM. multo adhuc erius : ) qua:
inde,in prioribus, adnotandaerant ut variantia (utut vel mendafint, ut plurimum, vel nonmagni momenti) libet hic fubjicere, (nequid deefle videetur ; ) & pauca imul ( quae operarura incuria errata fuerant) emendare.
Lege ergo pag. 1. ad notam a, CKDMVO.
. ad not. b
. ABCSVO
. d SV
. GIO
. p. 2. lin. 2. 0, deeft r. Un. 1 1 . D. &-. lin. 1 2.
D. kW. /. 13. D. -nffl. Not. m adi DM. . nlegeGlO.p. .Un. p. D.M.
mm pro tw. lin. 17. D. Worn, not. q KVO. x V. ^. drinfra, *. lege rj.it..
Fag. 4. I. 9. V. ^lg.xpcu. & lege vpro n. I. 20. 5v, V. r. not. z. ABDMSV. e GIO.
hadde DMVO. Aw>v. GICOV. k. GIO. Pag. y. /. i. M. mfoCa^t. I. 22.
D. h pro M. not. p GIMOSV
. t SV
.(CD
. d GIO
.. /GIO

. b CO. Fag. 6. I. 8. 0 t. /. 1 1 . V. deeft tit. not. i SV

. m CDMKV
SV
. pGIO
./GIO
. p. 7. I.20. eft. not. cABCDMV.
/ ASV -. p. 8. /. 4,f. pro tenuemque legepottus nudamque. /. 13. DM. mn-a-^atpro
--X- not.iCD. ^CVDMO./CDMV.fflCD--4 -/. DMGlO.cyCV. tadde
& M in textu. D. ^.'! Koyvw.p, 9 l. p. DM. yjt.l.17. D. fi pro '. / 21. DMaV
pro .l.22. V. pro 77,& deunt t 7^ <*h( $ *'' not. b DMS. ABDM, e GIO.
/ GIODMS./; CV. i GIO./>.io. / ult. DM deeft t. o. / GIO. m SVO. GlV.q SM.
S. , CV.771jABGIDMV. '(cum acuto) &, credo melius; ut reddendum it,(fquidenim, cumpercuffione, commune efi qualitatibus maximefenfibilibus , puta Odoribus,
Saportbus , & Cohnbus: ) pag. w.l. 3. taliaque. /. 7. DMV. deeft tj. I. 1 9. DO. ttv~
7t . mt.fAECV. g CDV. ABCD. o CGIO. f 1 . /. 3 . GIOV. (otS-^fed
D. (Mh* 71/H. of. aadde D. dceft .
13./. 1 7. tS t. V. . /, 19. DM. nwisw-mi. not. GIO
. h SO. i
CMV . & adde D. Sarl f x) ^Tsfoi. O.
M ri, fi t vir -, DMSV.
7-. w GIO. q GIO.
14. /. 2. V. habet ? pro r./.y.V.
jotT. pro ^ /. . M deeft ?. D. deeft & . /.21. DM.
pro 1./. %^.(f l. . p.
fiq.) DM. mt&t pro <*tf. not. GIO. bCDMV.fCDM.p. 1 y . 1. 1 7. D. deeft it. I. %i.
O. i<ti*f pro . /.
faciunt. not. d GlO.b ABCDM. p. 1 6. I. 4. D. aurfW a^ipin^ V".
rox'A- pro ~vW 24. DM. pro '\ not. I. ABCDKV. 0 GICK. p DGIO. r GIO. t -ad
de D. T.y CV.p. I 7. /. 5 . V. / pro Ceta. I. 6. V. ? pro pw.DM. eft* pro t
. /. 8.0. 9 9--. / . M. deeft a.Koyos. Ipen. M. * ix. ?. not. z, GIO. DM
, CSV. jS1. e
SCDMV
.
. jTGIODM. g GIO. SD. i GIO. p.
i 8. not. q CDMV. /wg. 19. /. 14. O. i pro 7$-. not. e KSV
. k
habetur
item in O. id in caeteris deeft. GIO. pag. 20. /. 14. ut iEquit
. /. 1 .
bla. /. 1 6. V. ' pro toV. not. r GIO. t CKV. jf
omnibus (praeter . ) deeft. p. i.
4. V. ^ pro t . Infchemate prion, Me C. not. b ABGIO
. /CGISOV
. ^GIO. GIO. /ABCSKV. wGIO-~. pag. . I. 10. V. pro iW.
r GIO-./ SV'-. , CV-.p. 23./. . V. \<& pro -w. /. 2 3.DM.
pro Ajor.
not. f GIO. aGlO. CDMV--. fag. 24. /. 8. V. peinvu pro -ce -m/. wf# e adde
DM.Wf /-.^GIO. SCV. k C. t' eu'nV, .
', V. x&S'&f. p. $. I. 2. V.
deeft w. in. V. '<^V pro ix>. ; - -GIO. r KSCOV. x CDMKSV. z- DMSV.
/.26". /. 3. V. deeft *r. /. 4. D. <--\. M. -Tipo pro T'fcer. /. y.D. 077 pro /. 7,
D. w^. /. . /-; pro inj. KV. GIOSV./ ABGIOS,^ </</ DM
g GIO. / CV. n CKV,
DM. <xnKa>iJ. p . I. 3. reponopro
quod eft in codicibus omnibus, not. r SV. pag. 28./. 1 7. DM- wo/Sa-/ tow--/.
er-. * CDKSV-. x GIO-. GIO. CKS\r. />. 29. /. 4. % S r & -V \ fed D.
M m 2
cCii

275
Addenda & emendanda.
deeft , VS. decft **,GIOV. deeft pt. I. i 8. DM.
pro i(Ufenri*r. not. a GIO.
d GIO-. h GIO-. /w. 30. /. g . DM. *?r pro . /. 9. DM. <wto% ^
/. 6. DM.
^aw'iflw. /.. ViVl. pro . not. i S. eorap--, V. nCfvJivf.f CV-. ^ ABCDMK
. . turtrr h, V. (U*T?wV *r. : CV. . 31. /. i. V. min pro ^7<-.
/. 6. DM. ifttf/MTliSK, pro
<. DMSV. 19 pro
not. e GIK. --w-, M. r,D.
ocftvr. /ABSO. yymrr', C. j^'wrr', V. >*W'. ficSV. fed ABDGIO redHus w.
GIODM. GIO. pdg. 3. /. i. ..> probe1. DMV. Sew pro orar. nor.
/CDMSV. ABDMV. -ABV. ? GIO. fag. 33. /. 4. DM. ht&u pro
&n>A?Ai. /. 7. V. ** pro - . wf. f <*</ V. r /-oi-. CV. /CGIOV.
CSV, fag. 34. /. 3. V. ^' pro -. /. i 3. V. euro pro cunj. I. 1 6. V.
v/xwV? pro , l. 22. V. & /
mm. not. i CV. ', reliqui ainw/ ABO. o GIO-. fS. mC, V.dyiat^---. q GIO. fag. 3 . /. u.
V. << i pro ew tri. not. CV. ABCSV. fag. 3 . /. . GCH. /. 6. . deeft W.
*. / ABCV. i ABV-. k GIOSV-. S. <*-, V. >U ^'w, divifim. e. 37.
/. i . GCH. /. 1 9. O. 5 pro 77. not. 0 CKV. deeft 19, & diftinuitur poft <uhu, non
male. 5 GIO-. GIOSV-. x GIO-. 7 GIO-. b CV-. CKV. -GIO-. f. 3 8.
/. 6. V. ^m*>< pro 4^5<ii>iif. /. 8. V. To/Sxer pro 71/7. /. i . V. ? pro o'*, f. 3 g.
/. . OV. &<%1<>1 pro -ro/. /. 3.V.
toi pro /* <*,0. ' pro --/r. /..
/ege fei pro
not. o~,adde V. -$' i7i'per. /CGIOSV. p. 40./. 1 7. O. deeft 77.
/. DM. 77v9.
not. a CSV-, GIO. f. 41. /. 7. V. t<w7. i 1 1. . pro -nir7t, habet >9
', not. I. GlOV-.f GIO-CV-. q CKV-. fag. 4. /. 1 1. fmper ea ipia
/. . OMDV. <ofoono pro wfoop , /. 1 4. V. <SBobtl<nt pro \*71.'). /. 1 . . *&,~
pro 19
. DM. pro . wf. r -CKV. CDMKV.0.43. /.4. /5\
pro H- not. x, ABCDM-. a CDMKV-. b ABSV-. S. deeft, d>- adde V. deeft *,o<, &
habetur
vr-.f. 44. /.1. rg-ff t'fros'.l. 1 3. V. f pro k./. 14. /ig? rt fro '/r-.
h i y. V. pro Tidi-. ibid. . deeft es/. /. 3 . V. K# pro
D. s7. /. 5-. . deeft
. not. a GIO-. f.
3. . decft . ?. GIO- fed DM. mww, AB-, CSV-.
m CV ABGIO^CKVf. f. 46. /. 5-. V.
pro '*. 1. 3. V. JiVoyoy pro J7V<. /. 1 4. V. *> pro
. q V. /^, S. <faoc 77. S. habet /
7J Gl.
^f, . ;7, AB. /, CKV. toihtui. . , GIO. fCV . f.47.
/. 23. V. ^W *vtf*ya pro /uoi-ovK . not. r CKV. / CV. t S. , .
iyu'oKioy hyay *, & lie Gl. id cum indicio tranpoitionis , quod O. omittit : &
fimiliter mox h imy/a hyu
tranponendum innuunt Gl, id non item O. p.48.
/. . V. deeft fi\ not. x GIO. GIO. cadde V. ' votriv. /GIOSV.
f. 49. in [ehem. lege o-xy fro uy. Un. 14. V. /^'^ '. /. 10. . deeft ti
not. b GIO. SV. nV.J>, KS./*1, o ABSV, GIO. f. 50. not. CK
. g GIOS ABD. f. 51.I. 5. V. disjundlim ^m^alyot , pro impnivono. /. 6. V.
70 pro
/. 14, 15". DMV. rff pro ffl . not. i GIO. ABCV .
o GIOV. 7 CDMV. r GIOV. f. <$.1. . GIO. ^^* pro /&. not.
t GIO. * GIO. fy*y?> item V. icd quod recentiori manu fit ,. f. 5- 3 . /. 4, 5-, V
S-,^iwvi " /, pro -$K-yfi. not. a legen fro . GIO r', S s b GIO
CV p<sg. f4- /. 3- deeft w ). not fABGIO adde /re- *KV e GIO KV- g CGIOSV- fag. y y. /. 1. V deeft w- /.11. GIO
pro kW. /. 14. GIO deeft ^. In fcbem. tranoneBC. Infynoffi, lin. fenult. lege
ty (=t). t/5 . CSV CV- oCSV fag. 56. 1. 16. lege fro 9. /. .
GIO dfunt cOa'aoi & ^^w. ^ adde V perperam inierit -afei^
t t y, & mox
onjittit claufulam Voru ^ nrpof r . r GIO GIO z, GIO po. 5-7.
/. 5- ^e {' T"
*r<xr<hf pro wfo<r ;. GIOS GIO fag. 5 8.

Addenda & emendanda.

277

/. 14.. V lege />|/'. l . -4^^, V-?^, pro \tjk. not. e-&c in margine(& in
cod. D)
r GIO /GIO f SV *, ABCV fag. 4 9. /.
O deeft pofterius 19.
not. a GIO f ABGIO g adde DM /'-t. fag. 60. I. 1 3, 14. GIO '^
^ pro /poTpoir ft<tf4(jut. not. h AGIO / GIO f GIO q GIOf GIO
fag. 6t. I. 7. DM ' pro bj. i 5-, lege fonj&r. not. t ABGIOSV eGIOS-e
adde Jiafimr fGIDM-. g GIO b CVSVfag. 6. 1. 1 7. lege &n t. /. . lege r
W . not. t KV- -CKV -GIO- z. GIO- GIO- dCV- g GIOm CKV fag. 63. /. 4 V >aanu(t^a. pro \5>/ /. . V wo/iT pro .
/. ult. V ' pro A\ not. n SV 0 GIO fag. 64. /. 9. V deeft tsfibunr. /.13. lege
^fro-dui. I- 3 . deeft . not. GIO fag. 6f. /. 9. DMGIO /^ fro >Kf. /f. /<ge /* pro &. not. k CSV deeft /. GIOSV a CV r GIO
t GIO fag. 66. 1. 1 5. DM deefi *j. not. x CVDM e CKSV fag. 67. 1, . lege erW. I. 1 6. V v^x pro sfeiEjt. /. A CKV / KVTjLMtSTTO ^GIO p. 68.
/.19. Eorum. .^ CSV- ABGIOSV ipit, CDM t<V- GIO- / GIO- fag. 69.
/. i . V f<*r pro luiorar. not. iadde. Sed V fere fernper hin*.TQr. jKSOV
r CVadde M itpxfiMKyfy h Tuf.fag.j o.l.not.lin. 1 ./< CKOV/. 8,9 . lege \ fro 4, & f pre*
. antefenult. minor; (prout peg. 7 1 . not. dGlOg GIO fag. j%. not. n KOV
f CSV, GIO fag.j%. l.i 3, \6.~- fro yJ]iKay. Tab. col. 3. lege Ig fro ig. .
r KOSV * GIOV fag.j^. lin. j. DM oto <u. /.34. V Mi/3. ^, pro M/>.
5
M<>. rx,*. . 7. deeftofTof. . 8. 0 deeft w- / 1 3 . V S? pro V. /. 15". lege
Ay
#.'/;. 6. CV- /. 9. GIO- -CV- CKSOV- eGIO- fag. 7 y./. 6. V
mp^av pro iifop>ou'. /. 17. V * pro St. In fchemat tmo, lege *X( fag. 76. /. 1.
V pro tout*, fenulti "4 "r7rm\yy pro ' ?))' fag. 77. /. antef. V deeft <*.
p*g. 79. not. 0 -CV "Jr. ABGIOV Srt/^'m
? CGIOV rGlO-/CV CKV- CKV fag. So. not. a GIO- KV , AB . GIO CSV- / GIO- fag. 81./. fen. V deeft 19 5 -. not. fABV p. 8 . .
ABV fag. 8 3 . /. 7. 0 deeft 19 5 . /. i8. V deeft jos-jotu/. /. J. Age /
yo -/. /. /r. V deeft \ not. f GIO- I GIO- m GIO- f- ABV- / GIO SV fag. 84. /. 9. /if^f -ofof towov . ^ GIOCV eGIo GIO
ABCSV- /GIO-CV. GIOSV- GIO pin . fag. 85. /. 17, 1 8.GIOt^
rr> fro T* <rxr. /. /. /i^f >') pro ^'. . ? KSV ; c^" wox legerant lege tro
-mat.- oKV- rCV-/SV- t CKSV- CSV- x SV- z, GIO CKSOV- cCV- fag. 86. e ABGIO- i GIO- ABGIO- oCKVf/7. 87. lin. ult. tabella, lege | = \fro * = f. p<g. 88. /. . |!'
lege
Diatonum fro Dit. .
V ' ^' i^puvixf sfre- 7iAof> *
fV jS/Cak t f[Mfi)Sv *. pag. 89. /. 6. <&/ b. /. 18. lege UvSyfyoi fro
vor. not. a CV " adde V arS ---/ i&iov . b adde V ffi (Mhoy^(tim. fag. 9 i . not. 0 CKV a CV fag. 9. /. I . V -f ft! fro . /. . V h'GJbfUf
pro ZhGJbfw. /.il
Ditonici ro Ditonii. not. t ABGIO GIO ; ABGIO
GIO- z. CGIOV- ABGIO- fag.g^. not. I CGIOV- ABO- 0 -GIOfag. 94. /. i . V as pro ffl. not. f GIO f GIO fag. 95". /. . V pe^ripof pro
pa.yy b^lmfor. I. 14. V Zfon'x.oeiy pro^xor GIO x, lege GIOV pro AB
a CGIOV d lege GIO fro AB. g CDMGIOV. /wg. 96. /. fen. lege flint fro funto.
. ABGIO - CKVDM- fag. 07. not. k GIO- /CKV- CKOV- /^ fro
Gl. /wg. 98./. 13..V ^*//. . ?- rGIOV- /ABOV- fGIO
BO vf 'ot ' >. V vf \ y. fag. 99. /. i 8. V airo7r pro o-. not.
flBCKV- GIO- eCKOV- CV- b KO- CKOV- fag. 100. I. 9. V #
prorfw. . GIO- rGIO- /ABCV- x CGIOV- GIO- t GIO- not. a adde
Mm 3
V tV

27 1
Addenda & emendanda.
V ii Mtr* GIO pag. i . /. 9 . adde, Vocem imam (unde aicendltur in acutum)
omitro in omnibus'; quia non imper certa eft: puta, nunc mi, nunc la, infra fa, in
Dia-teflaron. aef.^GIO pag. i 03. /. 6. V hiiy^ pro --^. txt. h GIO i GIO
/ GIO m AROV p GIO pag. 104. /.4. V (then pro/wW. not. r CGIOV
GIO- b G:0- /wg. i j. if. a -COV- GiO- GIO- d -CV- /
V tAos-, . 107 /. j./egex} * . . wGIO GIO 0 GIO p CV
& deeft *<Ny. pag. 108./. . lege &/>!>( 7. /. 3 . /re eorum. /. 7. V deeft /w>.
. a GIV cCKOV lm. 6. a fine, lege iiimpta pro furnptus. pag. 109./. 10. a
fine, lege & ^ pro - Sc ^jo-nu. pag. o. not. o ABGIO pzg. ni.
/. 7. V deeft t. I. 10. V deeft h rJ. not. q GIO~ r -CGIO- & aide, V ^
nws- e^o^s CKOV GIOV ft^. 11./. 8. V dfunt tres verfus -7t'aXkJb*. fot. X, ABCKO- a GIO- b CGIOV pag. 1 1 3./. 1 9, . V v^/Wr* pro
/, bis. Mg. 114. /. /. ^/? vocibus, '/ la. pg. 1 1 j /. 14, 1 5-. V deeft
t ^ not. g ABV bCV GIO
1 16. /. 18. lege ocb ^ro ieptem ; & Un.fea. infere la ante mi. pr. iij.l. . V twSto pro -nt. I. 8. %
tu).
m. e KO- p, 1 1 8. not. /-, ^ V -mwdv*. m CKV- ABGIO - p -CKOV
pag. 119. . q, adde V if^pat tmeiv twroTi '. r GIO /" GIOt, CVt.
GIOV*. pag. ixo./. 8.Vrpro$A l.ij. V(prov. not. y GIO- GIOe adde, O 7 , teot, omiflo '. ^wg. i i . . b CV GIO.
pag. izx.l. . TiWpro toW. /. 6. D ptrmCthUf pro stb^iSoak. /. 1 . O deeft toW.
antipen. lege is \tp \rvif, ficVretc; reiquis deeft t. I. pen. lege, ut in conf not,
a ABGIO- b GIO- CV- e CV- /ABV- & adde vtxlmrnf. g GIOb
izj. /. 10. V ernt pro t<vt*i. not. I. ABGIO m CKV
CV- oCKOV pag. 1x4. /. 3.O deeft W. not. rGIO- - pag. izf.
wer. GIO d CV
1. /. . V reliqtii , utrumvis non male.
/. 4- V ifjoyL pro >o> . /" lee omnibus (praeter ) g ~ABCKV~ GIO
AABGIOV Iadde, V deeft. wGIO a CKV pag. 127. /. 2.6, 27. V defunt
duo verfus, T*--mmr. not. p GIO f Gl vsKoa*-,
<p<**~ CKV
CV b GIO ^f. 128. /. 2. V ?' pro <p\ I. 7. V deeft rJls. /. 1 3. V '<" pro ct.
12p. /. i j. deeft J)au<ncA(, 1. 12.
e, (
ftff. 17. ante mm. I. 19.
pro /-. of. GIO g ABCV p. 130. /. 1
? pro
habet 7 ,
reliquia. flf.p^-CKO f^-. 131. not. /GIO fGIO- xGIOV 4GIO
pag. 132. . . CGIOV CV f GIO ,f GIO A GIOV pfg. - U %.
O ftyum'u pro iunivm. [. 12. Vctc pro c>. /. 13. V deeft 7*r. /. 27. V^t wsVt pro
T t. 1. 28. V W pro tJ. not. . GIO o G1COV p GIO / GIOV f GIO
CV X.GIOCV pag. 134 /. 26. O deeft pofterius r?. I. 32. lege, ti i)f Ji
/tor-. of. a GIO b CGIOV cCV rfGIO />rff. itf.not. g l. 3./^, item in
0& in textu.Pt". pag. 136. /. 12. deeft tu). /. 17. ^S pro
not. a
GIO ' 'n 9 to a', tkW-.
138. /. 13. Odeeft Tr. ef. CKV O pag. 13 .
/.f. VwwTeV. of.^ GIO pag. 140. o. h.GIO />^. 141. / \- lege -mpwc
In fcbemate , poftrema nota mufica e jufio altior. pag. ijj. in fchematis fummo, proxime po L\ dius fcrtbendum efl [ Mixolydm ] & qnidem charotter Itlico, ut qui urna
eft ex Toms Ptolcmai : in imo [Hypodorius] cbaraere Romano, tit qui ex Ptolenui to
uts non eft. pag. 161. 1, penult, lege rt pro -rt. pag. 170. in into Tabella, pro 24X 3
lege 24 f 3 j- 3 . Et fimiliter in Ar'tftoxeni generibus omnibus, adepquc pag. 171, in col.
2, 3,4, fupertoris tabella , lege 22^4^4.
i8f6f6. pag. 172. tab.
faper. col. 2,3. pro IJ. 12. lege iof. 102. pag. 177. tab. 1. lin. 6. pro 120 lege 100.
t.iV.z.col. j. in imo, pro *f lege if ^.178. ub $.ltu. tilt, pro ;<t lege p*. pag. 179. tab. 6.

Addenda t emendanda.

279

col. 3. pro 31. lege 7 1. col. 4. pre 67 /g* 87. *. 182.

12. col. 2 proy&f*, le
ge C^P'. p<<?. 183.
13. col. .pro a* lege a. tab. 14. /.4. , pro l| lege |
p4j. i8y. /. 12 ^e,
Cap. 16 pro ij. p<tg\ 1 88. /. 7 jf /<< f pro |. p^. 189.
l.2,lege\pro% pag. 190. intab. fuper. fub Hjpophrjg. lege%pro\. pag. 19 z. tab.
(uper. I. C. pro if
'f. pag. 19$. Un. penult. pro
lege . pag.\9\. tab. fuper.
I. 3. pro /-^ \\. tabula infer, col. ult. pro 124 o, lege 120 o. pag. 195. /. y a fine,
pro 'jg
pag. 196. tab. 1. lin. C. Pro 1&*' tab. 2. Un. D. pro il lege 17'
& Un. h, pro 26 lege 27. . 198. /<. . pro 69 lege 67. pag. 200. /. 12.
debitum. litt, antepen. pro \\ lege% pag. 207. /. 12. lege 13 pro $.pag. 214. not. im. pen.
dele EG IO.
*> tiva. pag. 224. . 1. 1, lege efquialteri pro efquitertii. .
233. not. .
* Diis. pag. 250. of. . ', pag. 2$2. /. II. ou/r. ./
forent, p^. 279. /. 8. ccelorum. pag. 260. 1. 9. cli. /. 20. accomraodentur.
p4. 2. /. antepen. lege pro q.

FINIS.

'APPENDIX

De Veterum Harmonica ad Hodiernam comparata.

MVficam (n*ti>dw,) feu, ut loquitur Ariftoxenus, p. 1. (

utut thfiplw )
de Cantu cientiam, vel, utjAriftides Quintilianus p. y. (hn/dui y>,*
dpi tMhQr mpaaityw ) fcientiam cantus, cor unique qui, circa caution con
ti nu ut; latiori feniu intelligebant VeteresGraeci, quam quo plerique nunc dierum vocem earn intelligimus. Quod ex Ariftoxeno, p, i. ( editionem intellige
Meibonianara, Amftelodami 1652; & fimiliter de aliis Muficis ab iploeditis,)
aliiique, difeimus ; & Meibomii Notis, tum ad Euclidis Introdutionem Muficam, p. 41. qui ( ex Porphyrio) illius partes numerat Harmonicam, Rbythmcam,
Metricam, Organicam, Poeticam, Hjfpocriticam: Et Johanne Gerardo Vofio, qui
(cap. 22. de ScientiisMathematicis,) partes ejus facit Harmonicam, Rhythmicam,
& Metricam; Atque Alypius fimiliter, p. 1. Ariftoxenus p. 32. tribus illis fubjungit Organicam : Idemque Voifius ( cap. 4. de quatuor Artibus Popularibus)
tribus Muficae Pra&icae formis , Harmonica, Organice,, & Hjdraulica; quartam
fixbjungit Orcheriam , feu Saltatoriam. Maximeque ex Ariftide Quintiliano,
p. 6. qui aliorum definitionem Ttyjlui mffanflr h payeur ry'wineir , ( Artem decori
in vocibus &motibus, ) ampliat ipfein hanc , r mpiirarTQr h - ^ ' ,
( Cognitionen! decori in corporibus r motibus : ) cujus item plerasque partes p. 8. enumerat, &, in fu Mufica, percurrit ipie.
Quam hodie Muficam potiffimum dicimus , dixerunt illi potius ( , )
Harmonicam; quje ( ut Ariftox. p. 1. ) de Sjftematis & Tonis , ( nvtJ.-my }}6, )
potiffimum agit.
Veritur ea circa (<) Vocem, prout hxc fecund um Acumen & Gravitatem
( ^T7* i) itftm>m ) confideratur. Ptolemaeus , p. 1. { edition is no ft ) ampliori fignificatu, -\<pw dicit, de quocunque Sonitu ; & Harmonicam dfinit , potentiam perceptivam, iV -roh -^, <f) t eD r Saf, s^tpopSy , differentunan in Sonitibus fecundum Acutum & Grave.
Vocem in certo aliquo Acurainis aut Gravitatis gradu conftitutara , Sonunt
( pbpyot ) vocabant ; quem dfinit Nicomachus, p. 7. t>ay*t //mac W/c,
vocis ad cantum apta tenfionem , latitudinis expertem : Ariftides p. 9. iwe fiK?J)xtw
appellat , ( tenfionem melodicam : ) & Ptolemaeus, p. 17. &yQr fr, inquit , ^V'
iva T oJjnr i-myay riyw. Et Ariftoxenus p. IJ. (<pmf tCiSui
Aa /, !',)
Sonus, eft vocis cafus in unam tenfionem. Et Gaudentius fimiliter, p. 3. Nonnunquam & ( tiiQr ) tonus dicitur, feu certus vocis Tenor, (utPtol. p. \6. ) vaf'ty
r f -minas tibjip/Ator, una tenfionis fpecie fumptus. Sed haec vox ^- eft,
ut quae aliter alibi fignificat. Et prior illa ( ^ ) peciatim aliquando dici
tur de Sonis illis feu Chordis, certo numero derinitis , in Syftemate Perfe&o nuineratis : ut i'unt Proflambanomenos, & qui fequuntur.
Vocem prout ab acutiori ad graviorem fonum , aut ab hoc ad ilium, tranfit ,
( KjyiSx,) Moveri dicunt; &quidem ( x? tti o xrinSs^) moveri in Loco. Quodque
inter unum& alium acuminis aut gravitatis gradum interjacet , ( ) Locum
N n
vocant,

a82
APPENDIX.
vocant, feu fpatium per quod movetur vox. Ut apud Ariftoxenum, p. 3, 8, p,
10 ; Ariftidem p. 8, 9 ; Nicomachum, p. 3 , 4. Gaudentium , 3. Euclid, p. 2.
Duplicemq; itidem, faciunt, hunc in loco motum ( ? - >va-tr ) Alterum
\* ) Continuum ( dum Vox locum aliquem continue percurrit, nullibi intcrea fe fiftens;) Alterum ( ^ ) Disjunftum, feu Intervallis diftindum,
(dum Vox ab una in aliam ftationem tranfiliens, nunc hie, nunc ilic, aliquantifper fe fiftit. ) Ilium volunt efle ( r}S ^^ ) Loquentium feu DhTerentium; quam nwra vocant t ( Rationalem interpretatur Meibomius; malim
ego Sermocinalem : ) Hunc, ( ffi ) Modulantium ; vocantque ( w*tii (tohufttuiv ) motum Melodicum ieu cantui accommodum: (Quippe, qui hoc faci
unt, ^ dijferere, fed
canere dicuntur : ) Atque Hunc (non Ilium)
hie confiderandum docent. EtPtolemaeus, p. 16, 17. fimiliter, yifnf trternrut
(fonitus intquitonos) diftinguit in /tt (continuos) Sc Jiequ-/J>p*t ( difcretos : )
illolque ( &(oviKttf 'too7?iw) ab Harmonica alenos; hos, (oixtiVJ hujus Propios ,
efle
ocet. Quintilianus, p. 6, duobus di&is Motibus, tertium interponit Medi
Ariftides
um ( Wir ftVtou, ) qualis eft recitantium Poema. Quod ipfum a Boethio ci
tatum deprehendo cap. 12. lib. I. fub Albini nomine : Quafi idem fuerit Albinus
ille, atque Ariftides hie : vel hunc Latine excripferit ille. Albinum utique, ut
Scriptorem Latinum, citt (ex Cafiodoro ) Gerardus Vofius, cap. 60. de Scientiis Mathematicis ; et Boethius cap. 26. lib. 1.
A Graviori in Acutiorem locum, Vox tranfiens, ( ) Intendi dicitur ;
ab Acutioriin Graviorem , (*V?j) Remitti: Motulqueille euTranfitus (&'ww ) Intenfio dicitur; hic, (iwrit) Remiio: Quodque Intenione fit, (S;7f)
Acumen dicitur; quod Remifione, (afivif) Gravitt: Earn autem vocis Stati
nem (jtfivwfy'&.Tiy <( ) quae five Intenione five Remifione acquiritur, ( i*<rtv)
Tenfionem ieu vocis Tenorem vocant. Sic Ariftoxenus p. 10, 11,12, 13 ; & Ari
ftides, p. 8,9. Gaudentius, p. 2, 3. Euclid, p. 2.
Haec autem Acuti& Gravis Diftenfio (Stuji,) utut fu natura interminabilis (five Magnitudinem five Parvitatem fpeftemus) videatur: Ufum tamen fi
confideremus, omnino terminandam & definiendam volunt; (five ad id quod
Sonat, five, ad id quod Judicat, relatio habeatur ; Voccm fcilicet, & Auditum. )
Quippe nec vox Humana ( aut etiam Orgnica ) Diftenfionem vocis aut immenfe
Magnam, aut iupra modum exiguam, exhibere poteft ; nec Auditus de illa judicare. Ariftox. p 13,14. Nicom. p. 4, 5-. (nec multo aliter Ptolemxus p. if,
16, nifi quod hie Auditus, quam Vocis, trminos ampliores faciat.)
Adeoque haud minorem Diftenfionem in ufum recipit Ariftoxenus, p. 14,20,
quam eft minima Diefis , quam facit ille Toni quadrantem ; ( & fimiliter Arifti
des , p. 13. ) & vix Majorem, quam quae adDii-dia-pafon & dia-tefiaron extenditur; aut etiam ad Dif-dia-pafon & dia pente, ( non autem ad Trif-dia-paon,)
fi vox Humana peftetur: aut, ad Trif-dia-paon , fi pedentur alia Organa.
Nempe, fi unius ejufdemque hominis Vox fpe&etur ; aut unum idemque Or
ganum, puta, una eademque Tibia, Fiftulave. Nec tarnen negat Ariftoxenus,
p. 21. etiam ad Ter, aut Quater Dia-pafon, aut ctiain ultra, extendi pofie Vo
cis Locum, fi plura comparentur : puta, fi vox Puerorum aut Fceminarum acutiffima, cum Virorum gravifima, comparetur ; aut Tibiarum intenfiorum acutiffima, cum gravifima remiffiorum.
Quod duobus Sonis (t&Syut) non eandem Tenfionem (ttiv) habentibus ( rc

APPENDIX.
283
fpe&u habito ad Acumen &Gravicatem) terminatur, Intervallum (Jdmua'jvocat Ariftoxenus , p. ij,i6. (aliique.) Eodem fere ini quo Locum (-nirw)
ante dixerat ; ( fed ut plurimum ftri&iori fenfu ufurpatur -mm pro ftri&iori
Soni fenfu. ) Eftque, inquit, quafi Tenanum differentia j feu Locus duobiis Sonis interjeus Sonorum etpax, ( a/*psp m W w tt' ' ViSjttr,
fz -f a.fvrtceif ffi epi^vewcTe -mma-i Siinya, Sa'-urfof 1 fi/Wp*<" ) qui graviores fmt quam in
tervallum illud terminantium acutior, acutiores quam terminantium gravior.
Quodque ex pluribus Intervallis componitur, Syftema ( < ) vocat.
Intervallorum autem varias enumerar Difcrepantias, p. 16. Quippe, icundurn
Magnitudinem , alia als majora funt, aut minora. Item, alia confona, alia
diflbna, (n'j^w, oWsm. ) Alia item compolta, aliaincompofita, (/3?7, anuibrnt. ) Alia item qua? ad unum, alia qua; ad aliud Genus (
) fpedant ; puta,
Genus Diatonicum, Chromaticum, aut Enarmonium. Alia denique Rationalia,
alia Irrationalia ; (
ao^c. )
Eademque facit Syftematum diferimina j ( nifi quod Syftema Incompofitum,
nullum lit : ) led & alia ( Syftematum ) dilcrimina fubjungit ; Nempe, ( fitura
quod fpe&at) alia funt inter fe Pisjuncb, alia Conjun&a, alia Mixta, (fn'^&yi&a, nwHuuti*, yu-Ai. ) Item, Syftema Continuum, & Praepofterum, ( nwi-^if, <pGat!. ) Item, Simplex, Duplex, Multiplex, (, </)^ouu, >>7. ) Aliaque iftiufmodi. p. 17. Nec multo aliter Ariftides Quintilianus , p. 12,13, 14.,
i j, 16. Gaudentius. p. 4, y. Eucl. p. 8,18.
Ex Sonis & Intervallis fit ( (^or ) Cantus. Non modo Sermocinalis ille
( bo-jaPir ) qualis in Sermocinando auditur ( nam habet & Sermo fuum Cantum &
Accentum;) led ( / / ) Cantus Harmonicus feu Modulatus. Nec tarnen
ex quibuflibet utcunque fumptis , ( nam & quod ? eft , & minime Harmonicum, Sonis & Intervallis conftare poteft,) fed quae aptam nuSanv habeant,
& Compofitionem debitam, pro cujufque Cantus ratione. Ariftox.p. 18.
Quippe Soni, invicem comparati, funt (pro Intervallorum ratione) vel Concinni di&i (IpfwJit) quali ad cantum Apti , vel Inconcinni (-) ad cantum
Inepti, adeoque hinc rejiciendi. Sic Ptolemaeus p. 18. aliique.
Ex Concinnis, alios Confonos ( mppiovf,) alios Dijfonos ( o^>nt ) vocant: Illos
quidem auribus gratiores; hos vero, utut non plane ineptos, minus tamen
gratos.
Confonorum pecies, dictas hemConfonantias ( ,) enumerabant ; limpliciores quidem atque imperfediores duas ; Dia-teffaron, & Dia-pente, ( quas
aurium tantum judicio aeftimabant ambas Ariftoxenei; Pythagorei vero, illam
ratione Seiquitertia terminabant , five ut 4 ad 3 ; hanc ratione Sefquialtera,
leu 3 ad 2 : ) atque ex binis his compofitam ( perfe&iorem ) Dia-pafon ( cui
itaque Pythagorei rationem Duplam ailignant, propter |Y|==aO &, magis
adhuc compofitas, Dia-pafon & dia-teffaron, ( cujus ratio \ = \)^2; ) Dia-pafon & dia-pente, ( cujus ratio Tripla, propter |X 2 = 3 '> ) & Dif dia-pafon
( cujus ratio Quadrupla, propter 2^2=4: ) & fiquas alias velit quis adjicere j ut Dia-teffaron, vel Dia-pente cum binis pluribufve Dia-pafon compofitas.
Ptol.cap. j. lib. I. aliique.
Unam tamen ex his, nempe Dia-pafon cum Dia-teffaron, pro Confonantia non
admittunt Pythagorei ; eo quod ratio ejus neque fit Multiplex neque Superparticularis ( qualcs illi folas pro confonantiis admittendas volunt;) fed quam admittendam tamen contendit Ptolemaeus (exceptionc ilia pofthabita) cap.7. lib. 1.
N n 2
Eo

284
APPENDIX.
Eo praefrtim argumente^ quod Dia-pafon, cuivisadditum Confono, Confoum
faciat. ( Quod & Ariftoxenus ante ftatuerat, p. 20,45:.) Ptolemaeus porro (ibi
dem ) prac csteris Confonantiis , praefert Dia-pafon , &c Dif- dia-pafon, ( aut ex
pluribus adhuc Dia-pafon comportas, ) quas pcculiari nomine ( ) Vnifonantias appellat, vel (/.) Vnifona. Alii arnQw* vocant ( Unifonorum no
mine 4Lquitonis re(ervato,Ariftid. p. 12. Gaudent. p. II.) Iidemque &*
vocant Dia-pente, itemque Dia-pafon & Dia-pente, { aut etiam Dia- pente curo
pluribus Dia-paon compoitum : ) utpote potiora quam Dia-teflaron, aut hoc
cum uno pluribufve Dia-pafon corapofitum; qua; generali tantum nomine vo
cant mupam. Sic Bryennius, in Meibomii ad Gaudentium Notis, p. 35-. Pfellus
& Theo Smymaeus (ibid. p. 36. ) Dia-teiron , itemque Dia-teHaron & diapafon, pariter ac Dia-pente, & Dia-pente cum dia-palon, Paraphona vocant;
fed Dia-paon, & Dif-dia-pafon, Antiphona. Gaudentius tarnen p. 77. per Para
phona intelligit, ea quae iurit quafi Conlonis & Dibnis intermedia, ut Ditonum , Tritonura, & horum fimilia.
Duarum vero primarum Confbnantiarum ( Dia-teTaron & Dia-pente ) differentiam, Tonum vocant : quem Aurium judicio aeftimant Ariftoxcneij Pythagorei vero, ratione Sefquiodava definiunt ; ( propter \ = |X \-) Sed quem in Cortonantiarum cenfum non admittunt vel hi vel illi : ut nec ejus partes, aut eti
am Di tonum, Tritonum j aliafve (praeter ante memoratas) compofitiones in Cantum
admiflas: Quas (/) Sonos Concinnos dicere contend, aut etiam ( \*<)
oncinnitates ; Cononantias non dicebant: Sive, quaeunt minores quam Diateflaron , ut Diefis, Hemitonium, Tonus, Triemitonium, Ditonum ; five, quae
funt confonantiis interjecbe, ut Tritonum , Tetratonum, Pentatonum, & ho
rum fimilia: fie Euclides, Introdudionis Harmnica;, p. 8,13. atque ad eundem enfum aliiomnes.
Sunt autem Soni (/ ) abolute fumpti, in quolibet Loco (,) innumeri,nedum numero infiniti, (quod Ariftoxenus diferte aflerit p. 26; &Ariftides, p. 9 ; Euclid, p. 2. & res ipfa loquitur ; ) ut, in omni continuo , Puna.
Adeoque& (bis interjeta) Intervalla ( ^.<( ) itidem Innmera.
Verum, ex eis omnibus, eos feligunt Mufici, <*' |o^w Sonos dicendos, quos( >/<- ) Concinnos, Cantui aptos exiftimant : ( quo fenfu Sc
im< contradiftinguic Ariftides p. 9. ) Et limiliter, Diaftemata, fpeciatira intelligenda "iunt, de eis quae funt hujumodi Sonis interjeta.
Tales in unoquoque Genere, (Diatnico, Chromatico, & Enarmonio,) So
nos O&odecim, numerabant Veteres.
Qui hoc ordine ab Euclide ( Introduionis Harmonica; p. 3,4, f, , 7.) recenlentur: /!/( \< vara^f- - \isra7$f- Kiytios \sret$/ ( Irttffwor,
reW ) ! nwHUvpw ^^/ $* (irappH&, ygafMVXvi , eW7w@") *
r'imt Jhwjf/iro/r Teint \$\' ^$7 -?>/ ( huffAiiof, ga/MiiKM, Jiiwoe )
<pCoKoJov. ( Et fimiliter fere apud Ariftidem Quintilianum p. 9., 10. aliofque. )
Eadcmquc nomina Latinis ctiam ut plurimum retinentur : Proflambanomenos ; bjpate hj/paton ; &c.
Nec multo aliter apud Nicomachum, p. 27. & Gaudentium p. 11 & 18,
recenfentur: Proflambanomenos; Hypale bypaton ; Parypate bjpaton ( enarmonios,
chromatice, diatonos ; ) Licbattos bjpaton ( enarmonios, chromaticc, diatonos ; )
Hjpate

APPENDIX.
2f;
Hypate mefon', Parypate mefon ( enarmonios, chromatice, diatonos; ) Licbanos me
fon ( enarmonios, chromatice, diatonos j) Mefe; Trite fynemmenon (enarmo
nios, chromatice, diatonos;) F'arete fynemmenon (enarmonios, chromatice,
diatonos;) Netefynemmenon ; Paramefe; Trite diezeugmenon (enarmonios, chro
matice, diatonos;) Parete dteceugmenon ( enarmonios , chromatice , diato
nos ;) Nete diezeugmenon; Trite hyperboUon (enarmonios, chromatice, diato
nos ; ) Paranete hyperboUon ( enarmonios , chromatice , diatonos ; ) Nete hyper
boUon.
Ubi videmus, non tantum Licbanos, ScParanetas, ied ctiam Parypatas & Tritas, in triplici differentia pofitas, pro triplici Genere, ( Enarmonio, Chromatico & Diatnico : ) Quod quidem omnino par eft, cum & harum ioni, Mobiles
fint, pariter atque illarum. Cur autem hoc (deParypatis &Tritis) omiferit
Euclides, aliique; non video.
Sed obiter moneo, locum ilium Gaudentii, pag. u.ver. \o, quei? mancum
exiftimo ; fie, ni fallor, reftituendum efle, ohy tvef/, [ jt ' fa/xaVK, > / JlATvrof,
>t<t( h*f[iiu%t>] *) %)>< ^-/, IL) bt^ztii <7 cui.
congruit quod habet idem pag. 18. v. 21. Nempe; cum modo dixerat, Sonos mutabiles, effe, Parypatas, Licbanos, Tritas, & Paranetas ; & propterea, ad nomen com
mune, adfumendum effe quod eft cujufque generis proprium ; exempli gratta ( Metrie
fiiemi ivapurt", /^ (U<my ^* , ht^ict Ji&mQfA Licbanos mefon enarmo
nios, licbanos mefon chromatice, lichanos mefon diatonos i fubjungit , ( J arie KLyoe
<sSy i apuar n, ij , * ttu, ) idem dicendum eft de Paranetis , Parypatist
Tritts.
Monendumitem Lie hani vocem non raro fubticeri; ScParanetes militer: nt
cum, pro Lichanos mefon enarmonios, dicitur fimpliciter, Mefon enarmonios, fed
ubaudita voce Licbanos : & in reliquis fimiliter.
Item in voce Proftambanomenos ( generis Maculini ) repicitur vox - in ;
reliquis, Hypate, Mefe, &c. vox x*ft. Adeoque reputanda eft ' hi^ait, fceminini .
generis; & fimiliter , -, prout hic oceurrunt. (Eft utique * ,
& w J)aTw&. ) Sed apud Bryennium, (& hune, ni fallor, iolum ) habetur ><Item ', , y'vm, *$&->, pro Nominibus Subftantivis habentur ( per
appofitionem cum voce ,^* ) nt patet ex Genitivis pluralibus circumflexis, wi%T, mtum7ar, tiny, fed fitoav, trruy, , <vA(.tvayt \%spZ<Kaloy, pro
Adje&ivis. Quod ad Cap. j. lib. 2. Ptolemaei monuimus.
Eadem, quae upra, receniet nomina (pro genere Diatnico) Martianus Ca
peila ( Edit. Meibom, p. 17?. ) adjundis item Latinis nominibus feformatis,
(quam accurate in omnibus, nondixerim. ) Nempe -^/^, Adquifitus :
m- , Principalis principalium: m^-mL-m \zta.-m,y, Subprincipalis principal) um
< , Principalium externa: mnt ftimn, Principalis mediarum : ^ p, Subprincipalis mediarum :
Aemo, Mediarum extenta : fn, Media :
cuynuuiyat, Tertia conjuntiarum : .ourwdrm , onjuntlarum extenta : m nynu.
, Ultima conjuntiarum : ^.', Prope-media : Jhfyvf/ruy. , Tertia divifarum: Sa'^ufiKu/ Jonyor, Divifarum extenta: rrrt <[*, Ultima dtvifarum: n-ny
xpZoKtiav, Tertia exceentium: <afyobaiay &'-,; Exceentium extenta: y'm KzfyC.
Aatw, Ultima exceentium.
Pro fingulis autem hifee Chordis, Sonifve ; habuerunt Greci (in fingulisgeneribusj Enarmonio, Chromatico, Diatnico;) fuos cujufque Characteres fta.
N B.3
Not..

2<S
APPENDIX.
Notas (/) quibus defignarentur. Quod ex Bacchio , Ariftide , Bocthio ,
aliilque liquet : fed prxlrtim ex Alypio, & Gaudentio. De eifdem videatur
item Voffius, (aliique ab illo citati ) de Artibus Popularibus cap. 4, 10 ; &
de Scientiis Mathematicis, cap. 22. 14.
His Notis reftituendis , bonam operam impendit Meibomius , in fuis preefertim ad Alypium Notis; apud quem habentur confpiciendae. Atque bas quidem Notas caliere, magna pars erat Praxeos MuGcae ; quo pofent auditam Cantilenam notis decribere, & deicriptam cancre. Quam Adnotandi artem, vocat
Ariftoxenus (p. 39) ' & Meibomius adAlypium, p. 66. ^.
Pro Notis hike ; habemus, in hodierna Mufica, (pro Genere faltem Diatni
co,) Sealant (quam vocant) Guidonianam ut quam invenerit Guido Aretinus
Abbas, circa Annum Chrifti, ut docet Joh. Ger. Voffius, ( cap. 22, de Scientiis
Mathematicis) 1070 ; iu (quod ipi praefert, cap. 4. de Artibus Popularibus)
1028, ex Sigeberto. Hanc Manum vocant alii, (quia, inmanus forma, memmoriae gratia, folebant eam aliquando depingere ; quod apud Merfennum aliofque videre eft : ) Aut etiam Gamm-ut, (iumpto nomine ab ejus voce prima, feu
graviffima. ) Qua nempe Lineis aliquot (ad inftar Scalae gradatim aicendentibus )
Sc Spatiis interjedis, defignant loca Sonorum (Siyyw) fingulorum ; eo ordine
quo Gravi in Acutum afeenditur. Utaiiis ad hoc Notis non fit opus, quam
ipib Situ. Quippe quae porro confpicitur, in noftra Mufica, notarum varietas :
( puta pro Larga, Longa, Brevi, Semibrevi, Sec. ) non Tonum, fed Tempus fpedat , fecundum quod vox aliqua Produdius Contradiufve canenda fit : atque
ad Muficae partem Rhj/thmicam pertinet, quae eft de Rhythmo feu Modulatione
fecundum Tempus, breve & longum ; non ad partem Harmonicam, de qua jam
agitur, quae eft de modulatione fecundum Tonum, acutum & gravera.
Quo autem melius pereipiatur, quomodo inter le conlentiunt, Hodierna Seal*,
Sc Veterum Diagramma, ( pro Genere Diatnico, quo folo jam utimur ; ) utrumque jundim exhibemus. Et quidem, in Veterum Diagrammate , Sonos quos
vocant Mobiles ( linea pundata ) Stantibus ieu quiefeentibus ( reda continua
notatis) diftinximus; &pariter, in hodierna Scala, Sonos qui in Spatio ( utloquuntur, ) ab eis quae in Linea, notari iolent. Utrobique oblrvatis Intervallis, fiveTonicis five Hemitonicis, in Genere Diatnico cenferi folitis.
Atque harum quidem linearum ( quot opus eft ) aliquot, puta quaternas aut
quinas, (five exims, fiveexfummis, five ex intermediis, proutcujulquecantus
ratio poftulat, ) depingunt ( omiffis reliquis ; ) quarum unam aliquam ( puta, F
faut, aut folfaut, autg// re ut, ) peculiari nota ( quam lavem vocant ) defi
gnant ( ut innoteicat, quam Scalae lineam ea rfrt ; ) reliquaeque,ex fitu ad hanc,
ftimantur.
Non autem ita terminatur (his cancellis) vel Veterum Diagramma, vel no
ftra Scala, ut non ultra poffit vel in Grave, vel in Acutum proced. Sed, quemadmodum in Scala noftra, poft feptem ( acendendo ) literas A, , C. D,E,F, G,
( quae totidem Chordas feu Voces defignant, ) eaedem fecundo , & tertio , & ( fi
opus eft) pluries recurrunt , (quas repetitiones , quo invicem diftinguantur ,
mutata literae forma lolent diftinguere; ) & fimihter in Grave (defeendendo )
ordinc inverfo ; (ubi, pro G diverlo, Gnecum lolent pingere; undetoti Scalae
nomen fadum elt ut, feu Gamma-ut : ) literxque fimiles ( puta A a, aut G g,
&c.) Dia-pafon terminant: Ad eundum modum, in Veterum Diagrammate, poftquam Proambanomeno ( in acutum alcendendo ) ad Neten hyperboUon perventum

28/

APPENDIX.

S caa

D 1 agr am m a. Ve terum

:
.la

jete hyperbolceon.
^arete hyperhol:
Tritt hyptriolaon.
Jtcte Jiezeiiqimnon

M
tomu.
WeteJynetrimenon la
tnO
Ion tu
te
Tarrtele'.Jynemmen, folheiHit
Jtaten os
fonal
tornu.
TriteJynemmenon. .
enuL
/ .
la
tonIt*.

Paranete diezeuymJ>
\non Jiatones
Trite dtezetupntenoi^
Taramefe
iMefe
Lidanos hypaton^
Ji atnos

fol
tonus .

\Parypate tnefon.Tfypate mejon

A
la

tonus .
. Lichanos hypaion.
diatonoj

Jol
tomij .
M
mii

kenutoniusn .
ton us .

Patypate hypaion.
Jfypie hfjMtton-.i

! Cmidomatin

2.8
APPENDIX.
eft, (quae Chorda, eadem cenfetur cum recurrentis in altum diagrammatis Proflambanomeno, ) recurrunt, ut prius, Hypate hypaton, Parypate hypaton, &c : & fimiliter, (defcendendo in Grave) infra Proflambanomenon (quae eadem, eft Nete byperboUon infra pofiti Diagrammatis) recurrunt fi opus eft (ordineinverfo) Paranete hyperboUon, Trite hyperboUon, Sec. ( ut in cap. 11. lib. 2. Ptolemaei : ) fimiliaque chordarum nomina ( puta Mefe, Mefe ; aut Paramefe, Paramefe ; aut, qua?
pro eodem habentur , Proflambanomenos , Nete byperboUon , &c. ) Dif-dia-palon
continent.
Voces quae (in Scala Guidoniana ) poft literas afcriptae funt ; deiumunturex
Hymno quodam Ecclefiaftico [Pauli cujufdam, Diaconi Romani,) pro S. Jo
hanne Baptifta ; quem habet Voffius. ( cap. 4. de quatuor ArtibusPopularibus, )
aliique.
.-..-.
UT queant laxis KEfonare fibris
MIrafeftorum
SOLvepollutis

"FAmuti tuorum,
LAbiis reaturn.

( Merfennus, aliique, his Sapphicis, addunt Adonium, Snele Johannes ; Alftedius,

pater aime : fcd qui, ad praeientem feopum redundat.)
Hincenim fex hemiftichiorum fyllabas initiales defumpflt, ,*,,/,fol, la,
pro totidem chordis continue fequentibus , puta A DE: Quae recur
runt ( ab folu to Dia-pafon ) in G a b c; iterumq; in g aa bb ce ddee. Sedomnino deeft vox feptima, pro iedibus F /, voce deftitutis ; ( nam, quod ibidem habeantur/ ut, ideft alterius Syzygiae:) &fimiliter ubique, five ante vocem ;
five poft vocem la. Quod mirum eft Guidonem non vidifl & praecavifle. Recentiores aliqui f inter quos Merfennus) fupplent vocem Si , aut huic fimilem.
PotuiiTent ( ex Adonii initio ) vocem Sa lupplere.
Harum vocum ufus, hic eft: Re mi continent (quemvocant Graeci)
diazeuclictm, ( quo disjunguntur duo Tetrachorda, & qui utrivis additus facie
Pentachordum, feu Dia-pente : ) quibus relpondent, in fitu naturali, (qui eft Pto
lemaei Tonus Dorius, Se noftra Scala dura,) Mefe Se Paramefe; adeoque (quae
inde diftant Dia-pafon ) Proflambanomenos Se Hypate hypaton : Hoc eft, in icala
noftra, a b, Se ; ( pofita nimirum voce mi in B, b, bb. ) Atque huic cafui refpondet Hexachordum illud Vt re mi fa fol la, ( quod in Scala fepties occurrit )
in loco primo, tertio, Sc feptimo pofitum : ( quippe hi caus tres, pro uno ha
bentur i recurrentibus, abfoluto Dia-pafon, eifdem vocibus. ) Ubiautem mutatione fecundum Tonos ( ut loquuntur Graeci,) leu tranflata mi voce in aliam fedem,
cantus mutatur; re Sc mi funt, quae Graecis dicuntur poteftate mefe & paramefe,
( quamcunque ledem illae occupant, ) itemque Proflambanomenos tjr Hypate hypaton
poteftate. Puta, polira b molli ( ut loquuntur ) in B, b, bb ; transfertur mi ad E, e;
Se cantatur Hexachordum illud prout in locis fecundo & quarto recurrit: Qui
eft Ptolemcei Tonus ( feu Modus ) Mixolydius, in quo Mefe Se Paramefe poteftate,
funt (pofitione) in paranete Se nete dtez.eugmenon ; hoc eft, in Icala noftra, m de.
Sin ponatur item alia b mollis in E, e; quo transferatur mi ad a aa ; cantatur illud
Hexachordu mutin locis tertio & fxto : Qui eft Ptolemaei Modus polydius,
quo Mefe & Paramefe, poteftate, funt in Lichano mefon & mefe, pofitione ; hoc eft,
in fcala noftra, inG, a. Atque hos quidem tres cafus (nec plures) innuit
Scala Guidoniana. Sed recentiores poft illum Mufici, alias adhuc Clavium fignaturas

APPENDIX.

28?

gnaturas addidcrunt ; quarum ope , vocem mi in quavis chorda ( prout opus

erit ) canendam infinuent j quae caeteris Ptolemaei Modis leu Tonis rcfpondeant ;
( Ut ad . . lib. 2. Ptolemxi oftendimus. ) Nempe, pofita tertia b molli in
d, transfertur inde mi in d ; qui cil Ft oleum Modus Lydius. Item, pofita Acut
nota in F fa ut, cui naturaliter ( ut loquuntur ) convenit vox fa, mutatur hsec
in mi, fitque vocis mi ledes in F, /; qui eft Ptolemaei Modus Hypodortus. Sed
hinc transfertur in , c, ce, fi etiam hic repcr.atur fimilis Acuti nota ; qui eft Pto
lemaei Modus Phrjrgius. Atque hinc denique transfertur mi in G, g,gg ; fi & hie
porro confpiciatur eadem Acuti nota; qui eft Ptolemaei Modus hypopbrygius.
Quae omnia, citato loco, depinximus.
Harum ( pro Molli & Acuto ) notarum origo, haec eft. In Graecorum Mufica,
cum Proilambanomeno ( in acutum acendendo ) perventum erat ad Mefen,
( hoc eft, ad noftram a lam re, ) ambiguum erat an ad tetrachordum (Synemmenon) Conjundarumj an ad ( Diezeugmenon ) Disjundarum tetrachordum procederetur : Adeoque, an chorda prxima ( quae eft b fit b mi ) hemitonio ( pro
trite fynemmenon) an tono integro ( pro paramefe ) acutior foret. Priori cafu,
chorda illa Gravior eflet futura ( hemitonio ) quam cau pofteriori , hoc eft ( ut
loqui amabant) Mollior : atque hoc, quam illo, tanto Acutior; hoc eft, Intenfior, feu Durior. Priori itaque cafu fignabant chordam illam litera b rotun
da, quam mo/fem vocabant, quo cafu ( ab a la mi re ) afcendebatur Hemitonio
per vocem fa; dicique folet Scala mollis: Pofteriori caiix , fignabant chordam
illam litera b quadrata, (quae nfim corrupta eft in hanc fere notam )() quam b
durant vocabant ; diciq; folet Scala dura; ( aut etiam, quod nunc fere fit, omittebant earn fignaturam j quoniam haec reputatur Scala naturalis, adeoque fignatura
non indigere;) quo cafu, Tono afcenditur per vocem mi. ( Hinc fit, quod ea
chorda binominis eft, b fa, b mi : nempe bmollis canitur voce fa: qua innuitur
intenfio per Hemitonium: b dura, voce mi; qua innuitur intenfio per Tonum
integrum. ) Tandem vero, quae ad folam b fa b mi chordam diftinguendam deftinatx primum fueraut notae, Mollis 8c Dura; jam cuivis chordae adhibitae tantundem praeftant : Nempe, qux chorda fecus foret Tono acutior quam proxime fubjedaj adhibita nota Mollis (hoc eft, Gravis,) Hemitonio deprimitur,
adeoque non nifi Hemitonio fit acutior quam proxime fubjeda : contra vero
quae (ecus elfet Hemitonio tantum acutior quam quae eft proxime fubjeda; ad
hibita nota Dura ( hoc eft, Acutae,) Hemitonio acuitur, adeoque jam fit inte
gro Tono acutior quam proxime ubjeda.
Noftrates vero Mufici, nunc dierum, omiffis vocibus ut re, folis utimtur
mi fa fol la. Nempe, pofita.! in fede fu fie ut innit clavium fignatura, furfum canitur fa fol la, fa fol la, (poftquas iterum recurrit mi ; ) deorlum vero la
fol fa, la fol fa, ( redeunte iterum mi. ) Quarum quidem vox, fa, reputatur hemi
tonio acutior quam proxime lubjeda ; reliquae, tono integro.
Verum, qui fubtilius loquuntur, voci/o/ aifignant tonum majorem (inrationc fefquiodava ; ) voci la, tonum minorem ( in ratione ffquinona ; ) adeoque
voci/, pro Hemitonio, aifignant rationem fefquidecimamquintam , (quae tetrachordi rationem fefquitertiam compleat;) led voci mi aifignant omnes ra
tionem fefquiodavam. Qui vero (negleda differentia tonorum majoris& minoris) aifignant indfcriminatim tonis omnibus rationem liquiodavam , iidem
hemitonio aifignant rationem limmatis ( u^pa-nt ) quae eft 256 ad 243 : vel (cralfius loquendo ) toni femilTcm, ( quo limma non multum abeft. ) Atque fic fere

loquuntur

2PO
APPENDIX.
loquuntur Mufici pradici omnes, qui praeter Tonum,& Dimidium toni, (qurque ex his componuntur, ) alia cenire lolcnt intervaHa.
Sed, dimifla aliquantifper Scala noftra ; redeo ad Graecorum Diagramma. Ubi
Ododecim, quas dixi, in unoquoque genere, chordae non lmper funt totidena
Soni, fed totidem Nomina, leu Potcftates () quippe horum Sonorum
a'ii cum aliis nonnunquam rcputantur coincidere; prjelrtim in genere Diat
nico; (utpotc ?arete fynemmenon & Trite diezeugmenon, htmNete fynennnenon
& Paranete diezeugmenon , in Diagrammate jam expofito : ) & vix alibi funt
Ododecim diftindi, quam in Genere Enarmonio. Nominum autem rationcm.
rem omnem ab origine repetentes, ordine exponemus.
Ex Sonis hifce ( Chordifve eifdem accommodatis ) Diaftemata & Syftemata
( iy.ui\ ) Conctnna, iu cantui accommoda, ( ut ante didum eft, ) formabant veteres :' quorum alia Confona alia Diffona (mt*fur*>
nominabant; prout erant
Sonis confonis, difloniive ( ev/rct ) finita feu terminata. Ariftox. p. 16, 17. Ariftid. p. 13, 14.
Illud autem (<//) diaema, (iu intervallum aut diftantiam) quam reliquarum quafi menfuram faciunt, ( praeiertim qui Ariftoxenci dicebantur, qui
per Differentias magis, quam per Radones IntervaHa metiebantur, ) Tonum ( iitoy) dixerunt; (non que fenfu certum aliquem vocis Tenorem innuit; led quo
certam quandam ibnorum difterentiam iignificat ; ) quanta feilicet eft ( ecundum magnitudinem ) duarum primarum Conlonantiarum (Dia-teflaron & Dia
pente) differentia j (^ ta&lmr X? f)@f /^- ) Ariftox. p. 21, 46;
Cujus ( inquit ) dimidium, & pars tertia, & pars quarta , cantart pote ; non autem
intervaHa bis minora. Quanta autem fit hcec diftantia, auribus dijudicandum permittunt Ariftoxenei ( non ultra de hoc foliciti : ) Pythagorei vero ( qui potius
per Rationes feu Proportiones metiebantur intervaHa,) Ratione Seiquiodava
(hyt> ImyJu) determinabant. (Quippe, cum Rationem Dia-pente pofuerint
Sefquialteram, feuut3ad2; & Rationem Dia-teflaron, fefquitertiam, feuut4
ad3 ; ut ante didum eft: Harum Differervtiam-, quae fit Toni, colligebant Sequiodavam ; puta, cum Soni unius ad alterius acumen fit ut 9 ad 8 : propter
*) (3. Sic Euclides, de Sedione Canonis, p.30; Ptolemaeuscap.7.1ib.i. aliique.)
Primum fyftema Conionum, iu primam Confonantiam, (
^ &/to^w^ ihdi-^tw, ) fecerunt ( '^ ) Tetraebor dum ; quam & ( tsWpot)
Dia-teffaron conbnantiam vocabant , omnium / ; (quae autem fit omni
um Maxima, definir nequeunt ; ) Sic Ariftox. p. 20, 21, 22. aliique (ubi pro tyiSso, p. 20. v. 14, referibendum eile .us>rov, rede monet Meibomius in Notis ;
& res ipfa loquitur.)
Hanc Confonantiam ( Dia-teflaron ) Sonis quatuor ( unds nomen fortitur )
in tria intervaHa ( invicem continua ) diftinguebant. Non quidem ALqualiter -,
iednequein omnibus Generibus Similiter : Sed ( aurium judicio dodi ) in intervalla insequalia dividebant : & quidem aliter in Genere Enarmonio dido; aliter, in
Chromatico; aliter in Diatnico. Atqueicundum hanc variam Tetrachordi divifionem, tria ( quae vocabant ) Genera ($*) diftinguebant; ,maticum Dtatonicum , ( l upunoy , yjaxnvy.y , <h*mir ) Sic Ariftox. p. 21 , 22.
aliique.
Tetrachordi cujufque, feu Dia-teflirorc, Extremi duo Soni (qui totum ter
minaban! ) Stantes, Immobiles, feu Quiefcentes dicebantur ( , Stwran, fciur7w')
Intermedii duo, Mobiles fwni, feu w*/ro/-) Eo quod ilorum quidem, tum
ab

APPENDIX.
291
abinvicem Diftantia ( quam duobus tonis cum fcmifle, definiebant Ariftoxenei ;
Pythagorei, ratione feiquitertia ;) tum Sedes in integro Syftemate; ftabiles fint,
caedemque in Generibus omnibus; ( adeoque iftpw, quiefcere dicebantur :) Ho
rum vero, tum a le invicem , tum ab extremis diftantia;; iedefque in integro
Syftemate; erant, pro variis Generibus, alix atque aliae ; ( adeoque xjviiSm moveri
dicebantur;) & quidem pro diverfo horum in Tetrachordo fitu , varia di
cebantur ($) Genera: varixque in his generibus Species, quasxP# (colores)
vocitabant. Sic etiam Euclides, p, 10. Item, Alypius. p. 2. lv o /it wr
uTif & 01 Kiyxyfyoi ) Kvtxiiw taif ( %t yormi, 077 h w rff f/jv
Tetrachordi vocem feu chordam Gravifimam, vocabant Hypaten (&) Supremam; Acutifimam vero Neten (vfTwfeu *) Vltimamle\i Imam; ( quod &
Hen. Stephanus agnocit ad vocem
qui fie ultimum feu imam ici , docet,
ad difterentiam 4 \Ww & Paraneten, &', ut inu proximam : ) Quippe qui
primi haec imponebant nomina (contra quam quod jam facimus) Grave pro
Summo habuerunt, & Acutum pro Imo. Et fic Nicomachus p. 6. 5 apimof
biyoi xmrtn itnbn , kvatztiW * ' , Yj $ tmtr 1 >&.7*
adeoque in Heptachorda Lyra, Hypaten aferibit Saturno > & Neaten , feu con
tracte Neten, Luna;. Et Boethius ubique, in fu Mufica, fonos Graviores in
l'chematis Summo locat, Acutiores in Imo. Hinc (quae polt occurrent) Hyperbypate , & Hyper-mefe, ( <sSpvmT* , <sS>ui<n , ) unt proxime Graviores quam Hypate, & Mefe. ( Ut fruftra fit qui Oir quafi -vWa-w dictum vult : cum Homerus certe, quafi v^'-mw , pofuerit ; cum Jovem appellare foleat t-xam xputnw.)
Sed, quo rem difllmulent; poftquam Grave pro Imo haberi eeeperit, & Acu
tum pro Summo, ( prout nunc fieri folet, ) Latini ( poft Martianum Capellam, &
Severinum Boethium,) Hypaten, Principalem interpretantur ( potius quam Supremam, ) & Parypateu, Subprincipalem. Et Ariftides Quintiiianus p. 10. per
Primam potius exponit, quam Supremam ; \5sr*7
ait *?>t jtf>&yj>[Sv wp-ni
77<7* r yb f7Ws Ttem i(g.Koiw 01 nrOKouo' iJ , Ttp' ojjtw Kei[.m' Et paulo
poft, 7ntif.r*~nu >g.Kivnu, fice -^ f vith Itwj' lyi ' mjyrru viv, i^an' v'efnv
i^.\oiw 70 t%Lnv 0) tokcuo!. Ubi ( diffimulata fignificatione Summt & Imi)
v'tw interpretatur Primum & "Ultimum.
Voces intermedias ( quae & mobiles erant ) vocabant Parbj/paten ( vaovm-ruu )
Subfupremam ka. Subprincipalem (utquae erat ad Hypaten prxima;) & Para
neten ( 'fef.yrHw) Penultimam, ut quae ( ultima; ) adjacebat.
vt-ni
n-ufwroin

Suprema.
la
Subfuprema. fa

^
'

Penltima.
Ultima.

fol.
la

Atque fic quidem dicebantur Tetrachordi voces dum blitarium erat : ut in

Mercurii (quae dicitur) Lyra: quam ( 7Mfxop/m> ) quatuor chordarum fuifle
tradit Boethius, cap. 20. lib. 1. aliique. Et fic fere ( nifi quod, pro Paranete ,
eodem lenfu Licbanon dixerit , fitque locus alias mendofus ; ) Nominum
ordinem ( tanquam notifimum & receptiifimum ) pro quovis Tetrachordo ,
recenfet Ariftoxenus p. 22. *W 1 ml^ofhv, n*e<W -n iemr, i ^^ toiv t
Jii Ttc$a.va:> yg.'nyvmv, !^ w'ofuteiv }J)OU \yj.wt ttiffi tiTy^me . Tis 'h/ i uiour lego y'tmt J
*) ^'^c 1^ ^)1( mTb(}^i^ov ytaetfiu-mTH ~ ^
Quod fic red do :
O o 2
Cum

APPENDIX.
Cum plures fin Chordurum complexiones , dittm Dia-teffaron Ordinem continentes,
( Icihcet, quod jam modo dixerat, extremos duos ionos 'Habiles, duoque mo
biles intermedios,) fintque illarumfinguU fuis nomimbus finita, (puta Tetrachor
dum Supremarum, Mediarum, Conjunctarum, Disjun&arum, &c:) unus qui
dam eft ( omnium communis) Ordo, (nimirum, Netes, Liibani, Parypates, & Hyfates,) its omnibus, qui Muftcam vel leviter attigerunt , twttfiimus. Nott ad hunc
locum Meibomitts, (quo Syntaxis confier) vel legendum !n pa, vel (quodfequor) yviet.uAi-mn, potius quam ( quod erat in aliis codicibus ) y
turmnr led
non animadvertebat (quod ego quidem exiftimo) pint, mendofe fcriptum efie,
pro ;7f, ( tum hic, tum mox iterum. ) Quippe de uno omnium Ordine, quam
de uno prx ceteris Tetrachordo, potior ibidem erat habenda ratio. Verum,
fiquis leftioni alteri mordicus adnxrere malit, quam meae de mendo conjectiirae ; ut de uno ( Mefon) Tetrachordo, quafi cseferw notiffimo, hac dixerit Ariftoxenus; (non de uno omnium Ordine:) non tanti res eft, ut velim anxius
contendere: quoniam, etiam lie, hoc unum inftar omnium proponitur ; cum
fit de omnibus eadem ratio. Atque hu'ic quidem favere videtur, quod habet
Ariftoxenus p. 46. ubi Tetrachordum Meie ad Hypaten ( nempe Melon hypaten ) quafi aliorum exemplar exponit : ut etiam in eadem ipla pag. 22.
Poftquam autem Tetrachordum unum , blitarium effe defierit ; & plura
componi cceperant Tetrachorda: Pro Parypate (fubjuprema,) dicebatur, in quibuidam tetrachordis, Trite ( nempe, tow tti rine) Tertia ab ultima, eu Antepen
ltima : In aliis vero, pro Paranete (penltima) dicebatur Lichanos (
) Index;
five quod Indice dgito pularetur ea Chorda, (quod innuit Ariftides p. 10.)
five (quod ego potius putaverim) quod Index fit (ille fonus) fitu iuo ; num,
&quatenus, Molle fit genus autlntenium: Quippe quo Remotior eft, tetrachordi voce acutiffima, Lichanos, eo Mollius cenletur Genus ; quo Propior, eo
Intenfius: Quod docet Ptolemaeus cap. 3. lib. 2. p. 103. quippe de lbnis his
(acutiffimo, eique proximo,) quos i>S>'oyysf 'yxpinf vocat , verba faciens, ( eorumque ab invicem intervallo, ) fixbdit, o'i -miist t t ^ 4>^At>aV. quifaciunt (Generum) difcrimina, in Moius Intenufve. Utut
fit; Triten in aliis Tetrachordis, idem valere atque in aliis Parypa.en; item in
aliis Licbanon, Sc Paraneten in aliis ; res ipfa loquitur. Hinc ell, quod Tritae
dicantur .&' &Paraneta;, Ki^mSiic atque in aliis fimiliter : Utpote
cum.Tritarum & Parypatarum eadem fit ratio ; item Lichanorum & Paranetarum. Et fimiliter , qui liint cujuvis Tetrachordi ibhi graviffimi, vel Hypatae, vel ialtem Hypatoides, vocantur. Boeth. p. 11.
Poft Mercurii (aut cujufcunque' demum merit) quatuor chordarum Iyram
(pro quatuor elementorum numero,) fada eft Orphei Lyra ( ^* ) fepttm
chordarum ( pro numero Planetarum. )
Sunt tamen, quidocent, Mercuriumipfum, Lyram ( quam fuperioribus ceperat Quadrichordem , Mercurii Lyram diftam) Septichordem fecifle talemque Orpheum ( Mercurio traditam ) accepifie, ( Nicom. p. 2$>.)
Sed (nefimusde Inventore primo nimis foliciti ) de hoc conveniti Lyram
banc Septichordem (Orphei di&am,) ex duobus Tetrachordis conjundis fuit
le conftitutam, ita quidem ut Gravions vox Acutiffima, fuerit Acutioris Graviffima; illudque dixcrunt tetrachordum Hypaton (ibra^,) fupremarum; hoc vero,
Neton (v*W,) ultimatum. Nevero chorda illa, utrique Tetrachordo commu
nis, Binominis foret, (Supremat um ima, & fmarumfuprmA) haue Mefen (pirn, )
Mediam

APPENDIX.
aj>3
Mediam a p pell aban t: Graviorifque tetrachordi graviffimam (non tam Hypaten
bjpatoH, quam fimpliciter) Hypaten; &, huic proximam Parypaten : item Acutioris acutiifimam (non tamNfff ncton, quam fimpliciter) Neten; &, huic pro
ximam Paraneten: Gravions autem quae fuerat Paranete (quod nomen propter
netes nomen in mefes mutatum, jam eflt incommodum ) ne foret innominis,
novo nomine dicebatur Ltcbanos , ( aut etiam Hjpermefe ; Nicom. p. 7. &
Meibom, ad ilium p. 57. ) Acutioriique quae fuerat Parypate ( propter hujus
Hypaten fimiliterin Mefe immerfam) dicebatur promifcue vel Parame/e (utpote
pot mefen prxima ) vel Trite ( utpote, nete, tertia. ) Quod ex Boethio (ibi
dem ) dilcimus; & Nicomacho, p. 6, 7. Qiji Hypaten chordam alcribit Satur
no (Planctarum fupremo ; ) Neten, Lunx (Planecarum nfimo;) reliquifque
reliquas iuo ordine: Nifi quod Mercurium Veneri prseponat; quod itaque,
quali mendum fuerit, mutandum inlinuatur, p. 33 (ied& pariter infinuatur,
aliis placer, ut, contrario ordine, Graviflma Luna; acriberctur, Acutilima
Saturno, pariterque de intermediis. )
^Hypate

Hypate.

\ Parypate
Paranete

Parypate.
fa.
Lichanos.
<Hypermefe. '

Nete
Hypate}

Meie.

Hypaton

Neto
( fynemmenon )

mi.

la.

Paranete

Paramefe.
fa.
Trite.
Paranete.
fol.

Nete

Nete.

I Parypate

la.

Talique jam confpicitur, integrivDiagrammatis ante pofiti, ea pars quae eft

ab Hypate mefon, ad Neten fynemmenon : aut etiam ab Hypate hypaton ad Mefen :
item Paramefe ad Neten byperbokon.
Poft hanc fucceffit (pofthabito Planetarum numero ) Pytbagor& Lyra (okIc^J)
{bord.trton och. Qui, ex Heptachordo retentis fere ut prius nominibus, primus
omnium (ut docet Nicomachus. p. 7.) inter duo quae prius crant Conjunfta
tetrachorda, Tonum interpoluit Diazeu&icum: quiutrivis tetrachordo additus
compleret ( ww^^ ) Pentacbordum ; ( cujus extremae confonarent Dia-pente;)
utrique vero, (pro Heptachordo) O&achordum conftituit, cujus extremx chor
dae exhibrent Dia-pafon ( Confonantiarum praecipuam ) quae in Heptachordo
non audiretur. ( Cujus extrem*, ne quidem erant Conionae. ) Adeoque, quae
prius fuerant una chorda (Mefe di&a) jam fa&ae i'unt dax; nempe, Hypaton
nete , nunc ut ante Mefe dita, ( ut quae medio needum multum reccierit: ) &
Neton bypate, jam difta Paramefe, (quod prius fuerat Tritts nomen : ) Quae Mefe
diftat Tono integro; Trite, Hemitonio. Quodque ante fuerat Neton fynem
menon (conjunctarum) tetrachorduro, jam factum eft tetrachordum (disjuuftarum)
neton diezeugmenon.
Hypaton

APPENDIX.

I Parypate

Hypate

la.

Parypate

fa.

Hypaton
Paranete
L Nete

Lidanos fot.
Mefe

la.

Paramefe

mi.

Trite

fa.

Paranete

fol.

Tonus
Hypate
Parypate
Ne/o (die- J
zeugmen. ) Paranete
iNete

Nete

la.

Talis jam confpicimr , ea pars Diagrammatis , quae eft ab Hypate mefon , ad

Neten diezeugmenon. Ubi inter duo tetrachorda ( Mefon & Diezeugmenon )
Tonus interjicitur ( Mefe ad Paramefen,) qui, utrivis Tetrachordorum conjun<us, Pentachordum efficit. Adeoque ab Hypate melon, ad Mefen, eft Dia-teffaron ; ad Paramefen, Dia-pente : Itemque Nete diezeugmenon, ad Paramefen,
eft Dia-telfaron ; ad Mefen, Dia-pente. Atque ab Hypate melon, ad Neten die
zeugmenon, eft Dia-palbn.
Et quidem, fi, cum Melon tetrachordo, continuetur tetrachordum ( Conjunilarum) Synemmenon; habetur ( antiquorum ) Heptachordum : fi cum eodem
Melon tetrachordo, fumatur, poll tonum interje&um, tetrachordum ( Disjuntarum ) Diezeugmenon ; habetur ( Pythagorae ) O&achordum.
Unde etiam patet ratio, cur, duorum Tetrachordorum, alterum Synemme
non (conjunarum , ) alterum Diezeugmenon (divifarum, feu disjunarum) dicatur : quoniam, nimirum, cum tetrachordo Melon, illud conjundum fit ; hoc
ah eodem (interpofito Tono) Disjun&um.
Horum duorum ( five in antiquiorum Heptachordo, five in O&achordo Py
thagorae) Tetrachordorum; alterum Hypaton (quod gravius erat,) alterum
Neton (quodacutius, ) iplbs dixilfe non dubito. Et quidem, in Heptachordo,
neton Synemmenon, (ultimatum Conjunarttm) in O&achordo, neton Diezeu
gmenon ( ultimatum Disjunarum. ) Qua? quidem nomina ( nwnuuvar mff, &
<A<<?/ttW wry,) Gaudcntius p. 8, $>, io, perpetuo retinet. (eque putaverim, quod fentit Meibomius, id mendum ene.) Alii plerumque ( & Gaudentius
aliquando ) omifia voce Neton, ( ut quae tuto abefle pofiet, led fubinteller.a,J
dicunt fimpliciter Synemmenon , & Diezeugmenon : eadem ratione qua ( curte
loquentes) dicerc item folent, Hypaton diatonos, Mefon diatonos, &c) pro quo
integre dicendum erat ( & paffim dicitur ) Lidanos hypaton diatonos , bchanos
mefon diatonos, Scc.
Sed interea temporis, ut videtur, (five Terpandro, five Timotheo Milefio, fivequopiam alio,) adjefta erat ( chordis eptemante receptis) O&ava
cnorda; non quidem duobus tetrachordis intermedia (ut in Pythagorae Lyra)
fed utrique in grave: quae vel
) Hyper-hypate dicebatur ( utBoeth.
lib. i. cap. 20. ) utpote, quam Hypate, gravior ; aut Proflambanomenos, five ( ut
Bryennius

APPENDIX.
29?
Bryennius paffim ) Proambanmene, tanquam ( praeter duo tetrachorda ) extrinfecus Aflumpta, quo compleretur Dia-paion Confonantia ( ut quae in Septichorde Lyra, ex duobus conjundtisTetrachordis, non comparebat : ) retentis, ut
prius, Septichordis Lyrae nominibus: ad hancformam,
ta.
mi.
fa.
fol.
la.
ja.
fot.
la.

Hyperhypate, feu Proflambanomenos.

Hypate

Parypate
patn Tetrachordum.
bchanos
^
Mel
Trite '
Neton Tetrachordum.
Paranete
Nete

Atque banc paffim adhibet Bryennius, (lib. 2. fed. 4. lib. 3. cap.i. & alibi. )
adeoque Tonos feu Modos uos feptem, paulo aliter difponit quam os cptem Ptolemaeus : Quae tarnen ipft dicitur ( - lx.-m-^<b
) Pytbagora
Lyra oclacbordis ; ficut illa altera, abfque hac affiimpta chorda, ( dfxa*i?nn( tP,XfJbf *?a ;/!? ) antiqus. formt, Septichordis Ij/ra Mercurii : ( lib. x. ft. r. ) Quodque vocant Syftema perfeum , quindecim chordarum , conflatum elfe vult ex*
iftiufmodibinisLyrisinvicemcompofitis; quarum alteram ( Prolambanomeno ad Mefen ) Graviorem vocat ( lyjm^Jbv ^ ofurifuf ) alteram Acutiorcm ( 10?
Atipe ) & quidem, tum Gravioris Neten, tum.
Acutioris Proambanomenon, ( ut quae una fint eademque chorda,) communi no
mine Mefen voeari. Et fimiliter, Heptachordum illud, Hypate hypaton & Meie
terminatum, vocat Mercurii Lyram antiquam feptichordem Graviorem, ( Ep/ut &-*j/ doy^euo^smy tif-j-rifuj/ '0.<! ) quodque Pramele & Nete hyperbolaeon terminatur , Mercurii Lyram Acutiorem, ( Epu? ^' v^Sbv kI&ii ^. J
Sed redeo ad priorem illam Oftachordi difpofitionem, (quae potior videtur;
quamque in Tonis fuis, feu Modis, ordinandis fequitur Ptolemaeus, cap. 8,p,
10, il, lib. 2. atque alibi paffim j ) quaeTonum habet Diazeu&icum, duobus Tctrachordis interjedum.
Atque hoc quidem, pro ea aetate, Sjfiema perfeum habebatur : indeque hanc
Odo chordarum compagem, non //' m, pro chordarum numero, ( prout qua
tuor, & quinqu chordarum compages dixerunt Dia-teflaron, & Dia-pente;)
fed Dia-pafon, quaii chordarum omnium. Quod docet Ptolemaeus cap. 4. lib. 2->
& cap. I. lib. 3. & Ariftoxenus p. 16.
Poftea vero, inter duo tetrachorda (bypaton 6c neton,) medium interpofuerunt recentiores, Mefon ( (Ueut ) tetrachordum : Ut jam, non tam chorda Mefe3
quam tetrachordum Mefon (mediarum,) fit medio loco pofitum. Nempe, qua
ratione, in Heptachords, mediam chordam dixerant Mefen (mediara;) eadem
&, in Trium Tetrachordorum lyftemate, tetrachordum Medium dixerunt Mifon (.uaat) Mediarum: Retentis Supremarum & Infimarum (feu ultimarum)
nominibus, ut prius. (Per Supremum, illud hucufque intelligentes , quod erat
Graviffimum; per Infimum, feu ultimum, illud quod erat Acutiffimum : con>
tra quam nos hodie facimus. ) Adeoque ex Heptachordo & O&achord (
ut Neton tetrachordum Conjun&um erat vel Disjun&um, hoc eft Synemmenoa
vel Diezcugmenon, ) fecerunt ( interpofito jam alio tetrachordo ) Decachoz>
dum,
s
N

%s>6

APPENDIX.

dum & Hendecachordum. Et quidcm hoc Me/on (mediarum) tctrachordum ,

prsfertim refpicit extrema duo in lyftemate conjundo, Hypaton (fuprcmarum)
& Synemmenon ( ultimarum Conjunctarum, ) quod dierte dicit Ariftides p. 10. W
> 7*7fiyj?Jbv y ( /xtTa^i n)"~7Wi Ts mitov
/'. Sedncc maie
ad ( / AidLy^w) Disjunarum tetrachordum referri poteft ( utut non praeciie in medio duorura ; ) atque fie Boetius cap. 20. lib. 1.
Hypate hypaton
Tetrachordum Parypate hypaton
Hypaton
> Lichanos hypaton
S
Hypate mefon
-a
1-1 Tetrachordum i Parypate mefon

-
' Mefon
) Lichanos mefon

n
i
Meie

0-1
Tetrachordum1 . Trite fynemmenon
Synemmenon jParanete fynemmenon
. Nete fynemmenon

rt

-;

Hypate hypaton
Tetrachordum Parypate hypaton
Hypaton
Lichanos hypaton
( Hypate mefon
Tetrachordum 3 Parypate mefon
mefon
/Lichanos melon
Tonus diazeu- jMefe
dicus
l Parame fe
Trite diezeugmenon
Tetrachordum Paranete diezeugmenon
diezeugmenon Nete diezeugmenon

D
E
F
G
a
b

011
U
fol
la
U
fol
la
fa
fol
la

D
E
F
G
a
1}

mi
fa
fol
la
fa
fol
la
mi

fol
la

Jamquebisdicitur Hypate, parypate, lichanos, zlto primum hypaton deinde

fon: quae, cum Mefe, faciunt duo tetrachorda invicem conjunda; quibus Hy
pate mefon ( quae eadem eft & hypaton nete ) communis eft. Poft mefen vero, <ton tetrachordum vel eft Conjundum ( ut in Heptachordo ) completque lyram
( <hyJx?^y) decent chordarum, ( ut, in praemifo Diagrammate, ah Hypate hypaton
ad Neten fynemmenon :) vel Disjundum (ut in Odachordo) completque lyram
(ivfyXc?<br) undeeim chor darum, (ut, inprsemiflb Diagrammate, ab Hypate hy
paton ad Neten diezeugmenon. )
Tandem vero, quo Cantus ambitum porro ampliarent, (retentis quae jam
fucrant tetrachordorum nominibus, Hypaton, Mefon, Sc Neton.) Poft Neton
(ultimarum) tctrachordum (five conjundarum, five disjundarura,) aliud adhuc (in Acutum) adjicebant tctrachordum, Hyperbolaon (<sp<>Kaior) didum ,
( aut etiam, ut Gaudentius p. 9, 10. vmzv \fi\eat ) quafi Extravagantium, exorlitantium, feu excedentium, ( quippe, quae funt ultra "Ultimas rede dixcrk extra
vagantes ,) aut mitiori vocabulo (quo & plerique utuntur ) Excellentium .
( Quod quidem Hyperbolaon tetrachordum, eft cum neton Synemmenon tetrachordo, Disjundum; led cum neton Diezeugmenon tetrachordo, Conjundum. ) Qu
quidem nomina, Neton Synemmenon, neton Diezeugmenon , & neton Hyperbolaon ,
habentur

APPENDIX.

2P7

habentur integra ( ut jam didum eft ) apud Gaudentium, p. 8,9, io, 18. Sed
apud alios plerumque, omiiTo (fed fubintelledo ) Neton, dicifolent (fimpliciter ) Synemmenon, Diezeugmenon, Sc HyperboUon, tetrachorda.
Poftremo omnium, ( cum unus adhuc deeflet tonus ad integrum Dif-dia-pafon,) additus eft in gravi Proflambanomenos (fonus afcitus feu acquifitusj) uno
tono gravior quam erat Hypate hy patn. Ut jam tandem Mefe ( quae fic primitus dida fuerat, quod fuerit in Heptachordo Media ) redeat ( ex poftliminio )
in 'uum iitum medium ; jufto Dia-pafon diftans, mm Proflambanomeno, tum
Nete Hyperbobeon ( bina Dia-pafon jam dirimens, ut pridem bina Tetrachor
da. ) Totumq; fie completur Ptolemaei Syftema perfettum () quindeeim ebordarum. Ut in prrus expofito Diagrammate.
Qyis autem ( in tota compage ) banc aut illam Chordam primus introduxerit, expedir non valeo ; cum eque id fat certum fit, neque hac in re confentiant Authores : Horum aliquot Nomina habemus apud Nicomachum, p. 29, 3 j.
& Boethium cap. 20. lib. I. Quid autem quifque fecerit, non eft ut fimusadmodum folliciti.
Conftat igitur, integrum Syftema perfedum, Tetrachordis quatuor, & binis
Tonis : (Quae fimul complent duo Dia-paon j Nempe, alterum Proflambanomeno
adMefen; alterum Mefe ad Neten diezeugmenon. ) Quatuor, inquam, Tetra
chordis ; ( quae fingula nos canimus, ab ima voce la vel mi, afcendendo in acu
tum per fa fol la : ) Nempe ; vel bis binis conjundis ( Hypaton & Mefon j itemque Diezeugmenon & HyperboUon ) ut in Syftemate quod Disjunttum vocant:
Vel, ternis conjundis, ( Hypaton , Mefon , & Synemmenon, ) unoque fingulari,
( HyperboUon ;) ut in Syftemate quod Conjunttum vocant, (propter Tetrachor
dum tertium, cum Mefe, adeoquc cum binis primoribus Conjundum. ) Et binis,
inquam, Tonis ; (qui, ab ima voce la, afcendunt in acutum, per integrum femper
tonum feiquiodavum , voce mi ; ) quos Diazeuicos vocant , aut Diazeuxes :
Nempe, altero Proflambanomeno ad Hypaten bypaton, (quam vocant Diazeuxin
graviorem;) altero Mefe ad Paramefen (quam vocant Diazeuxin acutiorem )
in Syftemate Disjundo ; vel (hujus loco) in Syftemate Conjundo, (fi faltem
hoc ad quartum Tetrachordum continuetur ) Nett fynemmenon ad Neten Hyper
boUon. Quod diierte afierit Boethius, p. 10. (qui tamen p. 18. Syftema conjundum, non nifi ad Dia-pafon & dia-tefiaron extendit. )
Sunt quidem omnino Tetrachorda quinqu ; & Toni tres : fed non quae fimul
adhibentur. Nam,quando adhibetur tetrachordum Diezeugmenon, adeoque
Diazeuxis Mefe ad Paramefen ; omittitur Synemmenon tetrachordum, tonufque Nete fynemmenon ad Neten diezeugmenon : Et, vice verfa, ubi hxc ha
bentur ; omittuntur ilia. Item, in Syftemate Conjundo, vix aut ne vix memo
rare folent Hypeibolaeon tetrachordum, tonumque huic .praefixum ; ld, quafi
haec non efient , fyftema terminant in Nete fynemmenon : Syftema facientes
( non Quindccim, fed ) Undecim chordarum.
Atque jam non fufficiet (quo defignetur chorda) Hypaten, Parypaten, & Z.iebanon dicere, ( ut prius ; ) fed dicendum porro, in quo Tetrachordo ; num Hypaton, un Mefon: Neque fufficiet, Triten, Paraneten, & Neten dicere ; fed, cujus
item Tetrachordij Synemmenon, Diezeugmenon, an HyperboUon. Hinc igitur
oriuntur ( atque ob caufas jam didas ) Chordarum, in Graecorum Syftemate, No
mina & Difpofitiones.
Potuiflent autera non incommode ( poftquam duarum vocum redierit neceflP p
tas

i?8
APPENDIX.
tas pro defignandis chordis) jam rejici (quae quo id vitarerur introducta: fue
ran:) votes Lichanos & Trite ; atque ex poftliminio reduci Paranete & Parjfpate :
ut (-pro Licbanb) diceretur Hypaton paranete, & Me/on paranete; itemque
( pro Trttis, ) Synemmenon parypate, Diez.eugmenon parj/pate, HyperboUon parypate :
(necenim minus commode dicitur Paranete hypaton, quam Debatios hypaton; &
fie de ceteris : ) Sed mos obtinuit ut retineantur ante-introdu&a vocabula utut
ceifante caula qua fiierant introduca.
Sed ad Dia-teflaron revertimur : Pro cujus varia divifione, varia quae vocant
Genera ( ut dictum eft ) oriuntur. Quippe, Genus . -mix nHfar
Jialpat,
Eucl. p. I. vel mix $* / , J)$(tif, Gaudent. . <. hoc eft, Qualiter
divid tur & dijponitur Tetrachordum, ejufve font quatuor. U tau rem un um aliquod,
fic (in eodem Genere ) reliqua omnia Tetrachorda dividuntur.
Genera ( it> ) communi omnium conenu ftatuuntur tria ; ( 1^ ta/Mt17, & 2^}.tyJ, ) Enartnonium, Chromaticum, & Diatonicum, Ariftox. p. ip.44-.
Gaudent. p. f. Eucl. p. 8, 9, 10. Sed non ita conentiunt, in Speciebus, fub
his generibus enumerandis ; quas^d colores dicunt ( %*. yimt * Jieptcr,
Eucl. p. 10.) eque in Tetrachordi, pro fuis Generibus, divifione; quod alii
aliter, in fingulis Generibus dividunt.
Ariftoxenus integrum Dia-teifaron ( quod Tonis duobus cum femifleconftare
ftatuit ) fic diftribuit, p. 24, &c.
In Genere Enarmonio ( ') Intervallum ab Hypate ad Parypaten ,
itemque Parypate ad Lichanon ( feu Paraneten ) Dif/ facit; &quidem ( ^ ) Dien Quadrantalem ; ut quam Toni partem quartam, feu tres
duodcimas, continere vult ; vocatque Dien enarmoniam , hoffimiw atque
omnium minimam i Quo nullum canitur minus intervallum : Ariftox. p. 46. Inde
vero ad Neten, Ditonon j & quidem ( Jmw ) Ditonum incompotum j eu
duorum tonorum intervallum indivium. Adeoque, pofito Tono, partium duodeeim, utraque Diefium erit partium trium j & Ditonum, partium viginti qua
tuor ; & fimul omnia, partium triginta : puta 3 f 3 -f- 24 = 3 o.
In genere Chromatico molli ( ($ igmuLvi&) Ab Hypate ad Parypaten; item
que ab hac ad Lichanon, Dien facit Trientalem ( ^ ) feu quatuor duod
cimas () uniusToni: Indeque ad Neten, Duodcimas viginti duas ;
( hoc eft, intervallum indivifum ex tono, hemitonio, & diefi trientali conftans ;
leu ex 12 & 6 &4 duodecimis:) Nempe 4"f"4T 22 = 3In Chromatico Hemiolio ( ^/ ) Ab Hypate ad Parypaten ; indeque ad Lichanon ; Dien facit hemiolion, ( nempe Sefquialteram Diefeos Harmonice, ; ) adeoque
duodecimarum quatuor cum emie, feu 4}: Indeque ad Neten, duodcimas
viginti & unam ; ( hoc eft, intervallum indivifum ex ieptem diefibus quadrantalibusj feu ex Tono & Hemitonio & Diefi quadrantali conftans; hoc eft, ex duo
decimis 12 & & 3 : ) Nempe 4! -j- 44 -f- 21 = 30.
In Chromatico Tnico eu Tontito () Ab Hypate ad Parypaten; itemque
ab hac ad Lichanon Hemitonium facit, ( partium duodecimarum fex: ) Adeo
que, ab hac ad Neten, Triemitonion ( -^- ) feu Sefquitonum, ( hoc eft,
intervallum indivifum ex Tono & Hemitonio conftans; leu duodecimis 12 & 6,
hoc eft 18: ) Nempe 6 f 6f 18 = 30.
In Diatnico molli ( ^- /, ) Ab Hypate ad Parypaten, Hemitonium,
eu 6 duodcimas : Ab hac ad Lichanon, toni dodrantem, eu hemitonium cum
diefi quadrantali, feu intervallum indivifum ex tribus diefibus quadrantalibus
compofitum ;

APPENDIX.

**

Generum iSynopiis fecmicium Ariftoxenura,

\Enarmonutni
JVete ,

Genus CAroniahcum .
Melle

jmtoluim

JTetc

( D talante um

Tomcum .

*4toUe

Jfete

jYete

24.1

Intenfunt .
Jfete

12,

i8
Paranete
*
Liehanas
Paranete
Luanos .
Paranete .
Lidanos ,

Paranete

Paranete .
Lichanos

Lic/ianos
Paranete
Ziichnnos
3
Trite .

41

Irtte .

Trtle

Trite

4
larypate .
Trite-

Parypale .

Triu
Peuypate -

Tarytrate 6

Parypatt
3
Jfypale. .

flypate

Xypat*

Mypat*. -

J/ypate

Jiypatp.

3
APPENDIX.
compofitum; hoc eft, 9 duodcimas: Adeoque, abhac ad Neten, 1 J duodci
mas, (leu intervallum indivifum ex quinqu diefibus quadrant^Hbus, leu ex tono
& diefi quadrantali conftans. ) Nempe 6 f 9'+ 1 j = 30.
In Diatnico Intenfo () Ab. Hypate ad Parypaten, Hemitonium facit:
A Parypate ad Lichanonj itemque ab hac ad Neten; Tonum. Nempe
6fx&flp=3&.'*
,4 ..
M
Eadem habet Genera Euclides^ pag. 10,11, Scficdivifa. Nec multo aliter
Gadentius, p. j, 6. Atque hec ipa Genera, ad Ariftoxerii mentem, rcitt
Ptolemaeuscap, 12. lib. 1. led numeris duplicatis, (polito nempe Tono, partium
24 ; adeoque duobus cum femil, partium 60 ; fcilicet ne fradione opus fit in
Chromate Hemiolio : ) Nempe
Ariftoxeni, Enarmonium,

6f 6 + 48 = 60

Chroma molle,
Chrqma hemiolio n,

8-f- 8 + 44=60
9 -f- 9 + 42 = 60

Chroma tonicum,
Diatonum molle,
Dia tonum intenlum,

12 TI2"T 36 = 60
i2-f-i8-j-3 = ^
1 2 T24T 24 = 6

Sunt itaque, ad Ariftoxeni mentem, Genera ( ut apud alios ) Tria ; led Olo7es ( pgou ). Sex, ( quafi totidem Species fub his Generibus : ) Generis Enarmonii,
Unusj Chromatid,- Tres ; &Diatonici, Duo.
Videtur autem ,(in his Generibus ) Ariltoxeni tempore, aut temporibus eo fuperioribus , Genus Enarmonium maxime fuile celebratum , Ariftox. p. 2. &
Meibom, ad eum p. 76,77 > fed quo pertingere, difficile cenfebamr; quo itaque
pauci tunc utebantur, Ariftox. p.23. Meibom. 92. Gaudentii tempore, lolum
iere Diatonicum in ulu fuit, Gaudnt. p. 6. Ptolemasi temporibus, omnia Dia
tnica genera, & Chroma intenfum; led non item Enarmonium, & raolliora
Chromatica, Ptol. cap. 16. lib. 1. Noftra vro tte, vix aut ne vix aliud quam
Diatonum intenfum; aut quod huic luppar fit. "
Locus itaque in quo movetur Parypate ( parypaton gravjlfima adacutiifimam ) eft Diefis Enarmonia, Ariftox. p. 23, 47 Eucl. p. 10. Nempe ( qua; diefi quadrantali diltat ab hypateJ ad acutiffirham ( qu
te gravilfima, (1
hypate diftat hemitonio, hoceftduabus hujufmodi diefibus, ) eft una diefis; quiv 1

,
erantalis, vel Enarmonia; per quem locum vagatur Parypate ; nempe, -fine
primae Diefeos quadrantalis, ad finem fecundae, feu Hemitonii. 4
Locus in quo movetur Lichanos, feu Paranete, eft Tonus: Quippe Mefe,
feu Nete, non minus diftat quam Tono, ( ut in genere Diatnico intenlb ; J
plus quam Ditono (ut in Enarmonioj) adeoque per Toni locum vagatur,
Ariftox. p. 22, 4,6t,( ubi, prOvTfiw modus, legndum locus, p. 22. lin,v2C; )
Eucl. p. 10.
Suntque hi loci, non quidem Communicantes invicem (ut alter in alterius
trminos penetret; ) nec Diljundi, (ut, inter utrumque locum, aliquid interveniat ;) fed Continui ; ubi alter dfinit alter ineipit : eftque primi (ab Hypate)
hemitonii finis, terminus utrique loco communis; (Parypaton intenfiifima , &
rerafiifima Lichanon.) Atque hoc eft, quod vult Ariftoxenus, p. 23. * > -ri-mi, >' siy nir}j -< i owcupf ( quod necio an editor fatis intellexe
rit:)

APPENDIX.
jo,
rit '. ) Sic enira iquitur, 07tw y6 Sti % ai-j -reiv iptKavTUi h Tt ' )j i Kitftyof, i f
rttfr, 5 -., mf*s t^ounr o 7bVo/. fcjesw, i ffiti tfi, ntfvWryr 3 |J>
Ai^ce ( deleo 7 19 mpvmwr quod, fi placet, mox reftituas, viz. ) < tm j*
;tw 7 19 -! ] 7w p/c5ac 4fe
3 n? J*'?* 7t 4 7aV ^c?, hK7oy. Quae fie reddo i ** ewiw /o* ii ( parypates & lichani ) alternantur: fed commuta termino
conneuntur. Ubi enini in eandem tenonem pervenerint parypate & Vchanos ( illa
quidem intenfa ; hac,remiffa ; ) terminum communem habent cor um loci. Eft uttque,
qui in grave eft, locus parypates ; qui in acutum, lichani locus. Atque de his quidem
( lichani & parltes locis ) fic efto definitum. De eis qua Genera rj- Colores Jpeclant,
jam dicendum.
Quoties autem, Tetrachordi, Duo diaftemata minora (ab Hypate ad Lichanon ) funt (fimul fumpta) minus quam Tertium indiyilum ( Lichano ieu
Paranete ad Neten) Spiffum {www) vocatur; (quod in quatuor primoribus
contingit; Enarmonio & tribus Chromatids : ) cui opponitur (2b7v*w) Nonfpiffum ( Martianus Capella Rarum vocat, ) ubi hoc non contingit j ut in Generibus Diatonicis ; ubi funt, aut Reliquo fimul-aequalia ( ut in Molli Diatono, )
vel ( ut in Diatono intenfo ) Reliquo imul-majora. Quippe; illic, pifiusfeu
ar&iusconnectun.tur tres chordae (Hypate, Parypate, & Lichanos;) hie, laxius
iu minus fpifle, Ariftox. p. 24.
Qui autem Soni chordve poflunt Spiffum ingredi (nempe Hypate, Parypate
Lichanos, aut quae funt harum inftar, in Tetrachordo quolibet ) -m/xroi dicuntur; Nempe, Hypatse ( 8c &7 omnesj ofirnKm- Parypatae (& ^7, hoc eft Tritae) Lichani, (& uygmttlM , hoc eft Paranetae , )
IvTn/w ( Quippe foni illi, in Spiffi parte gravi j" ifti, in media ; hi in acuta parte
reperiuntur : ) Qui vero Spiflum ingredi nunquam poifunt, moi. Sunt igitur
(Sonorum o&odecim potczte) Barjpjeni, quinq; Hypate hypaton, Hypate melon,
Meie, Paramei, Nete hyperbolaeon ; (ut quae funt foremtiStif in Tetrachordii
Hypaton, Melon, Synemmenon, Diezeugmenon, & Hyperbolaeon : ) Mefopycni
totidem, Parypate hypaton, Parypate mefon, Trite fynemmenon, Trite die
zeugmenon, Trite hyperbolaeon; (ut quae funt, in eildem Tetrachordis, mtumneifrttr) TotiJemque Oxypycni ; Lichanos hypaton, Lichanos melon , Paranete
fynemmenon, Paranete diezeugmenon , Paranete hyperbolaeon , ( ut quae funt,
in eildem Tetrachordis, /^^) Apycni, Tres; Prolambanomenos, Nete
fynemmenon , Nete hyperbolaeon , ( ut quae fpiffum nunquam ingrediuntur. )
Suntque Apycni & Barypycni, Stantes omnes : Mefopycni & Oxypycni, foni
Mobiles. Arift. p. 12. Alypius p. 2.
Atque haec quidem funt Genera, icundum Ariftoxenum, ejulque fequaces,
Ariftoxeneos di&os ; qui per Intervalla lymphomas metiebantur ; & Dia-teflaron ftatuebant duorum Tonorum cum femille.
Pythagoras, ejufque fequaces, Pythagorei didi, pofthabita Ariftoxeni methodo per Intervalla lymphomas aeftimandi, eafdem per lonorum ad invicem Ra
dones defignabant: &,ipeciatim, Dia-telfaron confonantiam ftatuebant, non,
quando Soni Diftarent invicem per Tonos duos cum emiTe ; fed, quandoad
invicem eflnt in Ratione fefquitertia. Adeoque, pro tribus Intervall is, quae fi
mul addita conficerent Tonos duos cum femifie; quaerebant tres Radones quae
(compofitae) Rationem confirmrent lelquitertiam, u \. Et prout hoc aliis
atque aliis modis fieri poflt commode, fic alia atque alia Genera definiebant.
Ptol. cap. $>. lib, I.
P p J
Ne

30*

APPENDIX.

Nec tarnen ad hoc Rationes indifferenter omnes admittebant, pro Tonis conti
nue equentibus defignandis ; led Multplices, & Superparticularesj non autem
(nifi coa<e) rationes Superpartientes , & multo adhuc minus qux l'unt (yoi,
numeris Ineffabiles. Ptol. cap. y, ij, 16. lib. I.
Hujulmodi divifiones tetrachordi, pluriura Muficorum, fimul exhibet Ptolemaeus, cap. 14. lib. 2. & fpeciatim Archytas, cap. 13 . lib. 1. Et fuam ipfius cap. 1 j-,
jo", lib. i. Nempe
Archyta:,

Enarmonium
Chromaticum
Diatonicum

Eratofthenis,

Enarmonium

XI = 1
V
12
15 =!
V *
5 =!
IX! X2 =1
XlX! = !

Chromaticum

H XHXf

=1

Diatonicum

XI XI

=1
=!

Enarmonium
Chromaticum
Diatonicum

Didymi

=!
28
V
?43
V

51 ii< :j = !

Ipfius Ptolemaei, Enarmonium

Chroma molle
Intenfum

I?

19
ao
T9

!
28
7
77
t

X ?
V

Ali
V 19
A T

XHX
V
5 V
A r
i*
V
V
ti
s

=1
V 8
A 7 =1
X* =\
=!
XI = !
V 10
5 =S
De quibus omnibus, quod judicium fecerit Ptolemaeus ; &, qua ratione fu*
inftauraverit, caeterifque praetulerit ; ab ipfo rufe dilputatum eft, cap. 12, 13,
14, i y, 16. lib. i.
Dividuntur autem, fin eodem Genere, omnia Tetrachorda feu Dia-teflaronfimiliter ; nempe, in Enarmonio, Enarmonice omnia; in Chromatico, Chromaticc; in Diatnico, Diatonice omnia; & in fingulis fub cujuque genere
(j^pa/f) coloribus, pro fua cujufque ratione omnia.
Si quando fecus contingit ; puta, ut Tetrachordum aliud Enarmonice, aliud
Chromatice vcl Diatonice dividatur ; aut etiam aliud fecundum Diatonum molle,
aliud ecundum Diatonum intenfum ; (&de reliquis fimiliter : ) dicitur hrec ((**
*> yivQf) Mutatio fecundum Genus; nempe tranfitus de Genere in Genus.
Eucl. p. 20. Quae quidem Commutatio, feu de Genere in Genus tranfitio, fa
cienda eft ( ut Concinne fiat) in uno aliquo ex Sonis Stabilibus, (Tetrachordum
terminantibus ; ) quippe fi, in eodem Tetrachordo, fumeretur Pary pate fecundum genus unum, & Licbanos fecundum aliud, Inconcinna foret ea commuta
tio. Eucl. p. 21. Quod iplura obfervandum eft in aliis item Commutationibus ;
puta fecundum Tonum, fecundum Syftema, fecundum Melopoeiam, aut cantus
naturam; de quibus luo loco dicetur. Eucl. ibid.
Nam
21 V 10
Diatonum molle 56
9
Tonicum
X?
Ditonicum
IHX1
Intenfum
\i XI
12 V II
/Bquabile
Ti

APPENDIX.
303
Nam Quatuor, inquit, modis fumitur vox (wnaCoty Mutatio. Nempc, Mutatis
fecundum Genus (
j*r& ) de qua jam agitur: Mutatio fecundum
(
tbW) de qua poft dicetur: Mutatio fecundum Syflema ( /.) utputa
cum ex Syftemate disjundo ( A > ) in conjundum ( nu/n^uVV ) tranfiturj
vel ex hoc in illud ; (quam aliam non efle poft dicetur, quam tranfitum de
Tono Dorio in Mixolydium, vel contra:) & Mutatiofecundum Melopiam (xp
) utputa, quando ex More feu Genio Mufices magis Dilatato (Sew
soattkk, ) quo fignatur Magnificentia, virile animi Robur, & acciones Heroics, &
Affedus hifce congrui ; ut in Tragdiis, & qua; hue accedunt : tranfitur in ( <wSBA77W; ) Contraiorem, quo flatus animi humilior, magifque effminatus infinuatur; ut in affedibus amatoriis, lamentis, miierationibus, & horum fimilibus:
vel in Pacatiorem (ii^swov) qui tranquillum, liberalem, & pacatum animi ftatum
infinuat; ut in Hymnis, Encomiis, Conltis, & horum imilibus: Aut,
vice verfa. Eucl. p. 21.
Hanc ( xj1 yifQr - ) Mutationem fecundum Genus, fufius exponit Ptolemasuscap. i<i,lib. 1. & cap. iy. lib. 2. Docetque, qua; cum quibus apte com
mutentur Genera; Tranfitumque ilium de Generein Genus, faciendum efle in
ipfo Tono Diazeudico, qui disjungit ea duo Tetrachorda ( quorum acutius fit
unius generis, & gravius alterius, ) & utrique generi communis eft.
Sed tota , de variis Generibus dodrina, Jam fere deuevit. Quippe jam,
per multa fcula, unicum habemus Genus Muficum ufu receptum. Quod five
lit Ariftoxeni Diatonum Intenfum , per Tonos & Hemitonia laltem craflius loquendoj Sive Ptolemaei Diatonum Ditonicum, per Tonos & Limmata ('./1)
quae ab Hemitoniis exiguo differunt ; ( cui foli l'uam acommodavit Seionem Canoms Euclides ; quem plerique omnes ad Boethium ufque, indeque ad noftra fere
tmpora, fecuti funt Mufurgi, feu Mufici pradici : ) Sive Ptolemaei Diatonum
Intenfum, per Tonos majores, minores, & quafi- hemitonia j (de quo quilubtilius loquuntur, nonnunquam difeeptant:) non eft ut hic loci fubtilius difputemus, (id poft faduri; ) Quippe haec tantillo inter fe differunt, ut auriura
judicio vix aut ne vix diftingui poffint ; & , craflius loquentibus , pro eodem
haberi folent ; & fubtilior difputatio tpeculationem magis quam praxin ipedat.
Atque hadenus de Tetrachordo diximus, feu Dia-teflron ; quam Primam va
cant Confonantiam : pro cujus varia divifione, varia qua; diximus oriuntur Ge
nera. Quam duorum Tonorum cum emifle faciunt Ariftoxenei, Pythagorei vero
Ratione Sefquitertia definiunt.
Sin Tetrachordo (fie diviio) unus adjungatur (infra luprave) Tonus inte
ger i fit ( Tww'^opAy ) ex Quinqu chordis conftans iyftema ; feu () Dia
pente. Quam Secundam vocant Confonantiam. Quam itaque Trium tonorum cum
emifle faciunt Ariftoxenei, ( propter 2 | -f- 1 = 3
Pythagorei vero , ratione
definiunt equialtera, ( propter | XI b)
Ex duobus his (Tetrachordo & Pentachordo ) compofitum , Odachordum
(oKTa^ofJby) conficiunt ; chordarum Odo fyftema. (Quippe chordarum una ,
eft Tetrachordo & Pentachordo communis; adeoque omnium numerus, Odo;
non, Novem. ) Eftque Tertia onfonantia. Quam Tonorum Sex faciunt
Ariftoxenei, ( propter 2 -f- 3 \ 6,) feu potius, Tonorum Quinqu cum Du
obus Hemitoniis, ( propter duo per e Hemitonia : ) Pythagorei vero, ratione
Dupla definiunt, ( propter f X = v) Vocant autem, non ( xM) Di-oo
(pro chordarum numero; quod fit in Dia-tefiaron, &Dia-pente;/) fed Dia

3o4

APPENDIX.

pafon (< ma-Si', Per-otnnes ; ) utpote quod ( r^t - ) flema Perfeftum cenfebant antiquiores: (Ariftid. p. 16. Ptol. cap. 4. lib. 2. ) Quam tarnen Appellationem Ptolemxus (ibidem) nonnii Dif-dia-paion Syftemati concedit.
Hanc confonantiam ( quam quafi pro Unifono habent; Sonofque qui illam
continent, inftar unius Poteftate foni ; ) confonantiae cuivis ( Dia-teffaron, Dia
pente, aut fibi ipi , ) femel ( velpluries) additam; cificereitem volunt confo
nantiam; (quod huic foli confonantiam peculiare ftatuunt. ) Ariftox. p. 20, 4. f.
Eucl. p. 13. Ptol. cap. 6. lib. I. Quo potiffimum nomine difputat (ibidem )
Ptolemxus contra Pythagoreos ; qui, Dia-paion & dia-teflaron , confonantiarum numero exemptam vellent, eo quod ratione contineatur, 8 ad 3, (propter
% X f = I ) quae neque eft Multiplex, eque Superparticularis ( quas lolas conlonantiis convenire volunt;,) fed Superpartiens; nempe (ut loquunturj Dupla
fuperbipartiens tertias ; propter | = 2 f. ) Ptol. cap. 4, 6, lib. 1.
Quartam itaq; Confonantiam faciunt, Dia-pafon & dia-teffaron, ( Undecim chordarum fyftema ; ) quam Tonorum o&o cum emife faciunt Ariftoxenei, ( pro
pter d-f- 2 5= 8 \, ) fin mavis, Tonorum Septem cum tribus Hemitoniis : Pythagorei ratione 8 ad 3 definiunt ( propter f X \ = |. )
Quintam Confonantiam faciunt, Dia-pafon & dia-pente, (chordarum Duodecim; )
Tonorum (iecundum Ariftoxeneos ) Novem cum lmifl ( propter <5 -f- 3 3 = 5)5)
vel Tonorum Odo cum tribus Hemitoniis : ratione ( Iecundum Pythagoreos )
Tripla; (propter ?X1=!0
Sextam Confonantiam faciunt, Dif-dia-pafon, ( chordarum Quindecim ; ) Tono
rum ( fecundum Ariftoxeneos ) duodecim ( propter 6 f 6= 12,) feu Decern to
norum cum quatuor Hemitoniis : Ratione ( fecundum Pythagoreos ) Quadru
pla, ( propter ?Xt=- )
.
.
Atque haenus enumerando procedit Ptolemaeus cap. 4. lib. 1. trminos Difdia-pafon yftematis ( quod i pfi Perfeftum fyftema dicitur) nonexcedens: Non
quod plures nonfint, ( patitur enim natura rei proceflTum in infinitum,) fed
quod hae fibi impraefentiarum fufficere videbantur i reliquasque, ultra has, eflent
( poteftate) non nifi ejedem repetita;.
Alii Septimam adjiciunt Confonantiam , Dif-dia-pafon & di.t-telf.tr on, ( chorda
rum O&odecim ; ) Tonorum ( fecundum Ariftoxeneos ) Quatuordecim cum iemiTe, (propter <J-f-6-f-2j = i45; ) aut Tonorum duodecim cum Quinqu
Hemitoniis: Ratione ( fecundum Pythagoreos) 16 ad 3, ( propter X* = 'I- )
Autetiam Ottavam Confonantiam nempe Dif-dia-pafon cum dia-pente; ( chor
darum Novendecim ; ) Tonorum ( iecundum Ariftoxeneos ) Quindecim cum
iemifle, ( propter 6 6 -j- 3 \ 15 \;) aut Tonorum tredecim cum quinq; He
mitoniis: Ratione ( iecundum Pythagoreos ) iextupla, (propter XtX = tO
Ultra non extendebant Vocis Locum (ipar i4ww) faltem citra Tris-dia-pafon
terminabant , (fivevocem Humanam fpetemus, five Organicam. ) Ariftox. p.
20, 4f. Euclid, p. 13. Saltern fi unum aliquod Inftrumentum fpeftemus, uniufve
Hominis vocem. Quippe, in diverfis Tibiis Fiftuliive, aut etiam Pueri vel Mulieris voce cum voce viri comparata, non negat Ariftoxenus p.21 . quin ultra diftendi
poflh vocis ambitus ( --, ) puta ad Ter Quaterve Dia-pafon, aut etiaoi ultra.
Atque cadem eft ScaU Guidoniane. di&ae, diftenfio ; ( quod nott ad Ariftoxenum Mcibomius p. 90. & ad Euclidem, p. 45:. Nempe, ab A re ad et la, eft Dildia-paon cum dia-pente; &quidem f,ad la, ( unic adhuc tono major, )
eft {altera citra trif dia-pafon. (Sic utique modcranda puto Meibomii verba, locis

APPENDIX.

Joy

eis citatis ; qui diferte affirmt, minus caute, eandem effe magnitudinem ScaIa GuidonidtiA , nempe Dia-pente & dif-dia-pafon ; item Guidonianis maximum Syftema ,
quod Sealant magnam & perfectam vacant, eft Icofachordum, feu viginti fonorum ; id eft,
Dif-dia-pafon & dia-pente : cum fit revera uno tono major. )
Quai autem fit omnium Maxima Conionantiarum , definiri nequit ; poteft
enim Conionum, per ipfius Cantus uaturam (utdicbimeft) in infinitum augeri;
Ariitox. p. 20. Et quidem Difibnum, turn in infinitum augeri, mm in infinitum
minui i cum nullum fit Intervallum abfolute Minimum, ( ut nec Linea, abfolute
breviifima,) Ariftox. p. 20, 46. fed, quod cani poilit minimum, efl volunt Diefin Enarmoniam ( ut upra di&um eft ) quam Toni quadrantem faciunt.
autem quae diximus Intervalla, hodierni noftri Mufici, aliis nominibus
indicare lolent: Nempe, Dia-teflaron vocant Quartam, (quod fic intelligendum eft j nempe, Extremarum illud terminantium cnordarum alteram, efl, reliqua, Quartam inclufive fumptam:) Dia-pente ( fimili fenfu ) Quintam vocant ;
Dia-pafon, Oavam; Dia-pafon & dia-teflaron, Vndecimam; Dia-pafon & dia
pente, Duodecimam-f Dif-dia-pafon, Decimamquintam ; Dif-dia-pafon & dia-tef
laron, Decimamotlavam ; Dif-dia-pafon & dia-pente, Decimamnonam ; Trif-diapaibn ( quae eft Nona Confonantia ) Vigefimamfecundam ; atque in reliquis fimiliter.
Cum vero, in fuperioribus, iaepius inciderit mentio, Confonantias ( adeoque
& DiiTonantias ) aliter ab Ariftoxeneis , aliter Py thagoreis , seftimatas ene :
quippe illi per Intervalla ( fubdu&ione aeftimanda;) hi, per Rationes (divifione inquirendas, ) eafdem Conlonantias defignant : Puta; Dia-teflaron, duorum
fonorum cum femifl, dixerit Ariftoxenus ; Pythagoras vero, in ratione Sefquitertia, (& in reliquis fimiliter: ) Oppormnum erit, hie loci, utriufque fententiam
plenius exhibere.
Pythagoras fcilicet; quique ab eo didi funt Pythagorci, Sonum ex percud
Aeris motu fieri reputantes; pro varia motus tremuli celeritate, varium Acuminis gradum oriri autumabant : & quidem, pro dupla celeritate, du plum acuminis gradum ; quern efl faciunt Confonantias Dia-pafon ; Atque in reliquis
fimiliter. Adeoque con ionantiae Dia-pafon afignabant rationem Duplam; Dia
pente , Sefquialteram j Dia-teflaron , fefquitertiam : reliquafque hinc calculo
derivabant ; Multiplicationis & Divifionis ope , five Rationum compofitione.
Eucl. p. 23. Boeth. c. 30. lib. 1.
Ariftoxenus vero, ejulque fequaces, nimiam hanc efie iubtilitatem rati , ad
Auriu m judicium provocabant, primaque inde principia defumenda volebant,
unde deducerentur reliqua. Fruftra effe, clamitantes, cos qui Rationum fubtilitates ie&abantur ; quas & Pharnomenis faepe contrarias efl, aurium judicio
comprobatum efle affrebant : ( Ideo forln, quod ex Pythagoreis aliqui non
tam caute, quam par erat, rationes nonnunquam afignaverant ; quod & caufatur aliquando Ptolemxus. )
Senius itaque judicium, Principii loco habet Ariftoxenus, indeque Demonftrationes deducit luas ; fecus quam Geometrx, qui ab Intelletu incipiunt. Sic
enim loquitur, p. 33. o * y> ^ ifi* x**7** rV ^ *A'enw .
^mK'~> ^WbV Sby d-fX/f tXVfftt 'Tt^'v " ^ tnavtf dxpiHA.
p i,no* xpivoiifo l. ^^'
luyiSir 3 aj^wi't tuf/jSf lt riiuv Suu\ms. Quippe, inquit, Gemetra Senfus vi
ribus non habet opus.
Muficus autem, fubtilitatem Senfus, quafi principa loco habet.
Audit enim Intervallorummagnitudines judicamus: Jntelleu vero eorundem demum Poteftates contemplamur. A Senfuum itaque Phaenomenis Demonftrationcs
Q_q
deducit


APPENDIX.
deducit fuas ; aliofque perftringit ( Pythagoreos fcilicet ) ut nimium fubtiles
qui fecundum Numerorum Proportiones determinant Intervalla. Koa ri-mr
o/> &'\.'>(, *&\ l tuJbmr luxbiromt, f Zmt a xfiC' - J .-<TX-<AjcLovLi"7it
wvee prwTtr te mus &e/3/j%f Tf), w Tayj* *fot
h o}( t 1$ * of"
ynw acrmr / Koyoit *s>ov7K, havm-mms >7( , pag. 32. (Quae
& ab Eruditiflimo Johanne Gerardo Voffio, cap. ip.De fcienriis Mathematicis,
citantur; ut ab Ariftoxeno contra Pythagoreos di&a. ) Intervallorum , inquit,
feu Dt aflcm.it um Demonflratienes allatum ibimus (fcnbum) phanomenis deducios.
Non , ut qui ante nos fuer tint ( Py thagorei : ) Qui , aliena prorfus bute negotio
preferentes, Senfum dclinant ut non fatis accurat um ; caufafque texunt ratione depromptas i DU tintque Numricas quajdam effe Proportiones, & Celeritatum adinvicem
Kattenes, in quibus Acutum & Grave confiflunt: Rat tones it preferentes, ab hoc ne
gotio maxime alienas, ipfifque PlunomenU plane contrarias. Nec multo aliter pag. 43,
44- Senfuum Phxnomenis fumenda docet Principia & Poftulata ( *fx** & /<*0unde reliqua demonftrentur ; non, extra iubjectee materi limites pro
gredient, natura Vocis, motuve Aeris petenda.
Primam itaque Conibnantiara, deprehenfam auribus gratam, vocabant Diateffaron ; proximam ad hanc, aurium judicio pariter deprehenfam, vocabant
Dia-pente. Has, quafi communi aurium confenfu comprobatas ( plerifque hominum, nedicam omnibus, eadem auditu intervalla, ut confona aurique grata
aeftimantibus, ) tanquam Cognitas fumebant. Harumque ( ut cognitarum)
differentiam (quanto fcilicet haec quam ilia lit acutior , graviorve,) Tonum
vocabant: quem itaque ut cognitum, & aurium judicio dignofeendum fumebant.
Hunc igitur (Tonum inquam) fumebant quafi Menfuram notam (aurium
confenfu comprobatam) ad quam exigenda efl.it caetera Intervalla Mufica ;
puta, Hemitonia, Diefes, aliaejue minora intervalla, ut Toni Semilles, Trientes,
Quadrantes,&c : majora vero, tanquam ex Tonis aliquot, certifve toni partibus, compofita : Et, fpeciatim, Dia-teflaron, effe Duorum tonorum cum iemiffe: Unde & reliqua intervalla (Additionis& Subdu&ionis ope) calculo colligebant. Puta, D-ia-pente, Trium cum femifle ( ut quod, ex conftru&ione, to
no, major eft quam Dia-teffarou ; ) Dia-pafoit, tonorum fex, ( utpote quod, au
rium judicio, ex utrifque conflatur : ) Et fic de exteris.
An vero ( unde reliqua dependent ) Dia-teflron fit praeeife dorum tonorum
cum lemifle; aneo proxime accdt, tantillo indediftansj dubitanter aliquando
loqui videtur Ariftoxenus. Utpote, pag. 04. An Dia-teflaron minorum inter
vallorum aliquo (Hemitonio, vel Diefi,) meniuretur ; an vero fit omnibus icommenfurabile: ( puta, an Hemitonium diebim, fit toni pars praecile dimidia ;
adeoque intervalli Dia-teflaron pars quinta; & Diefis Enarmonia, fit toni pars
praeeife quarta ; & Chromatica, ejufdem pars tertia, &c. ) Et, p. 28. An Ditonum fit minimae Dieeos praecile O&uplum; an, exiguo minus (uixpmi mrnhUt
JL) ) bAtn.) Et fimiliter p. 46. ubi, Aliud effe vult, Toni partem tertiam
uartamve fumere ; aliud, tonum in tria quatuorveasqualia diviium eanere ; qnanon praeeife de parte tertia quartave intelleftum vellet, fed quod huic proxi
me accdt. ( Nifi potius illud hic velit, pofle quidem tertiam quartamve par
tem praeeife fumi led non tres continue tercias, quatuorve quartas : qui fenfus
non eft incommodas. )
Sed hxc forte'ab eo di&a non funt, quafi de hoe dubitaverit ipfe ; fed quod ho<
nondum

APPENDIX.
307
nondum demonftraverit (quod poft demonftraturus foret p. j. ) adeoque impraeintiarum hoc tantum poftulat; nempe, vel tantundem efle, vel ab eo faltem pauxillo differre.
Ad hanc itaque formam, probationeminftituit fuam ; Nempe, ( poftquam de
finiendo determinaverat , Toni magnitudinem earn ejfe qua Dia-pente fuperat Diatejfaron, ) probatum it, p. 6. ipfm Dia-tejfaron magnitudinem, ejfe, duorum tonorum cum femife, (auditus judicium proPoftulato habens, ) his fere verbis; (nifi
quod mendis fcateat locus, qua; in Notis fuis, fublatum it Meibomiusj) Nimirum,
Sumpto (auditus judicio) Dia-teTaron puta AB ; auferatur, ab utroque ejus extremo,
Ditonum ; ut AC, BD : ( quod quomodo
fieret, auditus auxilio, ante dixeratp. ff . ) FAD

E
/Equalia itaque erunt ( propter aqualia ab - 1
1
1
1
1
1
qualibus dempta ) refidu^KD, . Sumantur dem um, ( aurium judicio, ) ab he
rum lerminis, D, C, ddo Dia-tejfaron, ( termino graviori, in acutum ; ab acutiori, in
grave,) DE, CF: Quorum itaque excejfus ( ultra trminos primitas fumpti Dia-tef
faron) AF , BE, erunt ( ob caufam modo infinuatam) invicem quales, (ipfifque
AD, ; quibus item Ditona, Dia-teTaron, fuperantur.) His ita praparatis j
Explorentur denique , ad Sen[us judicium , extremi termini fie inventi, F, E. Qui
qui dem diffoni deprehendantur ; nonerit, Dia-tejfaron, duorum tonorum & femiis:
fin deprehendantur Confoni, (quod, ut Phenomenon experimento comprobatum
praefumit,p. 24..) puta Dia-pente ; manifeftum eft, ex duobus tonit cum femijfe confiare.
Quam conequentiam fie probat. Cum enim FC fit Dia-tejfaron ; & FE , Dia
pente; hujufque fuper illud excejfus CE, Tonus; atque hic in bifeclus: erit
( excejfus Dia-tejfaron fupra Ditonum ) toni femiis ; adeoque Dia-tejfaron , duorum
tonorum cum jemijfe. Quodq;modo ut Lemma fumpferat, nempe, extremos fonos,
modo confoni fint, non aliam effe Confonantiam quam Dia-pente ; fie probat. Nam &
Majus eft intervallum hoc quam Dia-tejfaron, ( quod patet, propter excejfum trinque
addttum, primitm fumpto Dia-tejfaron : ) Et Minus, quam Dia-pafon ; quod fic pro
bat. Qupd enim ex binu i Iiis fit exceibus, eftfaltem Ditono minus ; ( quippe Dia-tejfa
ron, minus quam tono, fuperat Ditonum; in confejfo enim eft apud omnes , Dia teffaron
majus quidem ejfe ton duobus j fed minus tribus : ) adeoque multo minus quam Dia-pente,
( quod, cum Dia-teflron, complet Dia-pafon, ) ut certum fit FE non effe Dia-pafon.
Si itaque confonum fit TE intervallum; cum majus fit quam Dia-tejfaron, & minus
quam Dia-pafon i necejfe eft, ejfe Dia-pente; ut qux jola intercedit magnitude confona
(fenfuum Judicio ) inter Dia-teffaron & Dia-pafon.
Hoc ipfum Ariftoxeni argumentum, iummatim rcitt Ptolemaeus.cap.io.lib. 1.
Atque oftendit, quam fit infirmum. Quippe, in tarn exigua diferepantia, quan
ta eft (de qua quaeritur) Hemitonii Limmate, (nempe parte Limmatis t
proxime, ) imporfibile eft (etiamipfis non diffitentibus ) ut poflit auris tarn ac
curate diftinguere. Et quidem, fi tantundem errare poifit auris una vice ; mul
to magis id fiat, in toto illius Argumenti proceflu j ubi ter umendum fit (aurium
judicio) Dia-teflron, & bis Ditonon, idque in contrarias partes. Ut non fit,
in tam fubtili negotio, aurium judicio ftandum.
Et Euclides ipfe. caetera Ariftoxeneus, ( qui per totam Introduionem Harmonicam Ariftoxeni veftigiis prefie infiftit, ) in SeStione anonis, demonftrat Limma
(quo Dia-teflaron fuperat Ditonum) minus efl quam Hemitohium; fed, fu
mpto Pythagoreorum principio. Et fimiliter Ariftides Quintilianus ( Ariftoxe
neus & ipfe ) initio libri . Forte nec ipie Ariftoxenus ( qui dubitanter, ut diQ_q a
ximus,

3o8

APPENDIX.

ximus, aliquando loquitur; iuamque, ut vidimus, demonftrationcm Hypothetice condudit, Si deprebendantur confoni, &c, ) aliud voluit, quam, Intervallum
illud, quo Dia-teflaron luperat Ditonum, elle ( quatenus faltem id Auditu aeftimare pofllimus) Hemitonium.
Pythagorei contra Rationibus aeftimabant Sonorum ad invicem relationes.
Quod Ptolemaeus docet, lib. i. cap. f. & lequentibus : & quibus fumptis principiis id fecerint. Et quamquam id minus caute in aliquibus fatum fuile quibudamnotet; id methodo tarnen ( quam iple probat ) imputandum negat j &
quod ab aliis incaute peccatum fuerat, emendare fatagit ; quodque probe conftitutum erat, confirmt. eque aurium judicium refugit, fed inde ua comprobat.
Summa rei hue redit. Sonos invicem comparatos, magis minufve confonos
diflbnofve, hoc eft auribus gratos vel ingratos, reputabant, pro Acuminum inter
fe ra-.ione. Adeoque potiores Rationes, potioribus Conlbnantiis accommodabant. Et, fpeciatim, Rationem duplam2adi (utpote, poft xqualitatem>potiflimam) Confonantiae Dia-pafon, omnium (poft quitonium laltem) gratiffimae: Sefquialteram, 3 ad 2j confonantiae Dia-pente: Sefquitertiam, 4 ad 3 ;
confonantiae Dia-teflaron : &, quidem, ficut ex confonantiis Dia-pente & Diateflaron componitur Dia-pafon, (quarum major fit Dia-pente:) fie ex Rationi
bus Sefquialtera & Sefquitertia, ( quarum major eft Sequialtera, ) componitur
ratio Dupla; (propter Y = f. ) Adeoque Tono, quo Dia-pente uperat Diateflaron, rationem aflignabant Sefquioftavam ; ( propter XJ = . ) Quaefufius
proequiturlib. 1. cap. y. & 7. Qux omnia, quatuor numeris(ad hoc minimis)
exponi folent. 12. 9. 8. 6. Quippe 12 ad 6, eft Dia-pafon ; 9 ad 6 ( itemque 12
ad 8 ) Dia-pente ; 8 ad 6 ( itemque 12 ad p ) Dia-teflaron ; 5 ad 8, Tonus. Atque, ex paucis hifee pofitis, reliqua colliguntur.
Hocautem eo maxime confirmt Ptolemxus,quod, fi Chordarum longitudines
(caeteris paribus) fint inratione dupla, auribus exhibebunt Dia-pafon; fi in
Sefqui-altera, Dia-pentej in Sefquitertia, Dia-teflaron ; in Sequiocbva, Tonum:
& in reliquis fimiliter. ( Ut Sonorum Gravitates femper habeantur Longitudinibus chordarum proportionales : adeoque Acumina, in ratione contrariai ipfique Longitudinibus - , Rectprocant'ta. ) Quod fuf profequitur cap.
8 & Ii. adhibito Monochorde Ctnone.
Ex his pofitis ; facile convellitur eorum doftrina qui Dia-teflaron ponunt dnorum tonorum cum emife ; Dia-pente , trium cum emife ; Dia-pafon, fex tonorum i & quae bine confequuntur. Quod oftendit ille cap. 10, II. Et, pro Hemitonio, fubftituendum (quod dicitur ) (^^) hoc eft, Refiduum ,
( qaod reftat, dempto Ditono ex Dia-teflarom ;) inratione ; quod eft,
Hemitonio, aliquanto minus. Sed eque pofle Tonum in duo plurave aequalia
dividi (concinna, intellige, ) &quae lunt hujufmodi.
Atque hie, credo, modus ( Sonorum difcrepantias , per Rationes, non InterTalla, aeftimandi,) eft, qui Ptolemaeo (cap. 2. lib. 1. ) jkwv epftwixeV Canon Harmoritcus dicitur; (ad quern fubtiliusexigantur fonorum difcrimina, quam quo
pofit Senius pertingere:) atque inde eft quod, qui fic loquebantur, Canonici
[ #) ) dicerentur; alii (unwi) Mufia.
Quanto autem potior fit haec methodus quam Ariftoxenea (per Intervalla fonos
eftimandi) pluribus oftendit Ptol. cap. 9. lib. 1. Adeoque, quae ^ vocat
Ariftoxenus, quiquecum eo loquuntur, (Difl*ntiasi leu Intervalla) eadem Ptolemxus,

APPENDIX.
5o9
lemaeus, vocem earn (ubi fua, non eorum , enfa eloquitur4) ubique dclinans
aliis appellat nominibas ; puta, a/#<?op* differenti&s, \df><>%zt exceus, fuy$ magnitudines, A fpecies, *yw rationes, aut horum fimilibus j nunquam ( quod memini )
fjA-m- altemfi ultima tria Capita (quod innuit Scholium ad initium cap. 14.
lib. 3.) nonfuerintab ipfo Ptolemaeo icripta.
Pofteriores tarnen Mufici, ad noftra ufque tmpora, ( praeirtim Pralici,) cum
Ariftoxeno plerumque loquuntur ; per Tonos & Hemitonia metientes Intervalla:
Sed, per Hemitonium, intelligunt Limma, ( ut quod ab Hemitonio parum abeft ;)
quod &, ubi opus eft, dilerte aflerunt ; quodque Limmati decft aa Tonum inte
grum , vocant Apotomen, in ratione
quod etiam vocari folet Hemitonium ma
lus, icut illud alterum Hemitonium minus. Sic Boethius tap. 27 & 2? lib. 2. Horumque difterentiam Comma vocant. Boeth. cap. 6. lib. 3. Qui autem Muficarrv
Specul.iti vam lubtilius tracbmt, Sonorum dilcrepantias potius, ad mentem Pythagoreorum, per Rationes deignant. Sed de his haftenus.
Proximum eft , ut Species quas vocant confideremus j quas & Figuras vocant
(>9 %/Mt-m) ejufdem alicujus Cononantise ; puta, Dia-teflaron , Dia-pente ,
Dia-pafon.Ariftox.p.6,74. Eucl.p.13,14. if,i6\ Gauden. 18,19,20. PtoI.c.3.1ib.2
Quas ut melius inrelligamus; Sumantur Duo Conjuntta Tetrachorda, fecundum
idem aliquod Genus ( quodcunque demum fuerit ) fimiliter divifa : Puta > ab
Hypate Hypaton ( poteftare ) ad ( poteftate ) Mefen j Qijae nos quidem canere
folemus, vocibus mi fa fol la fa fol la: Nempeabima ieu graviffima-voce mi,.
canimus ( in acutum afcendendo) bis tria intervalla, quae vocibus fa fol la, f*
fol la, fignamus. Certumeft ( ob tetrachorda, quodponimus, fimiliter divila )
eandem (magnitudine ) confonantiam efie,ab Hypate ad Hypaten, atque Parypatead Parypaten, eandemq; Lichano ad Lichanon, itemq; ab Hypate mefoa
ad Mefen. Cum enim aequalis fit magnitudo ( propter aequalia tetrachorda fimiliter divifa ) ab Hypaton Hypate ad Parypaten , atque Melon Hypate ad Parypaten ; quod intermedium eft, utrivis additum, tantundem facit : puta ab Hy
pate Hypaton ad Hypaten mefon , atque Parypate hypaton ad Parypaten me
lon : Atque, eadem ratione, Lichano hypaton ad Lichanon mefon ; atque
etiam ab Hypate mefon ad Mefen. Sed aliter diiponuntr ( ut patet) eorum
membra conftituentia : Quippe quae ( omnium minima magnitudo ) eft in uniusIoco imo ( puta quae eft ab Hypate ad Parypaten, ) eft in alterius loco iiimmo ^
& de reliquis fimiliter. Atque hie divenus ordo, feu difpofitio partium, eft
quae dicitur Species, feu Figura. Sic enim Ptolemaeus cap. 3. lib. 2. uf Sfc
ff ' Ks-rw yaQf Acinw, h -nif /'/f opoir, Kyav Qualiter, feu quo ordine, difponuntur, intra fues trminos, peculiares feu charafterifticae cujufque generis
Rationes. Charateriftkas vero quas vocat in quoque genere Rationes (?
}J)?brms) funt, in Dia-paon & Dia-pente, tonus Diazeufticus (quem nos voce
mi fignamus ; ) in Dia-teflaron, duorum fonorum ( 'yx$w ) pracedentium, hoc eft,
Aeutiffimarumj ( quam nos fignamus voce la. )
Eft enim ubi *yi(tm, prteedens, de Acuto dicitur ; & (m^or, fequens, de Gravi t
ut apud Ptolemaeum hoc loco, & cap. 12, 13, 14, if, 16. lib. 1. & alibi paffim :
Quamquam alias, etiam apud eofdem icriptores, cenletur Grave praecedere, c
Acutum fequi, ut Ptol. cap. f. lib. 2. ubi < ante degraviori dicitur; cfn-
poft, de acutiori. Et Ariftides p. 10, 11 Graviffimum, vm-nv dium vult quafii
7? primum j & Acutiffimum, rnr feu ri*nr, quafi ty&nr ultimum. Quod mo
neo, ut caveatur Le&oribus, quo quis loco ten his union dus ,
CLq J
Toe

'

3io
APPENDIX.
Tot autem funt in quaque harum Confonantiarum fpecies, quot funt Intervalla , leu Rationes, quibus componi cenitur. Adeoque, in Dia-teflaron ,
( propter quatuor chordarum tria intervalla) Tres fpeciesj in Dia-pente (ob
iimilem rationem ) Quatuor fpecies ; in Dia-pafon, Septem.
Species autem Prima , in fingulis, ea dicitur, quae habet rationem ieu vocem
fuam (IM^nTay) Charafterifticam, (hoc eft, la in Dia-teflron, & mi in Dia
pente &c Dia-paibn, ) in loco ( ad acutum ) primo; Secunda, quae fecundo; Ter
tia, quae tertio ; & fie deinceps.
Adeoque, in Dia-teflaron, Prima fpecies eft quas continetur fonis ( ut loquuntur) nfJTTvKwr, (ab Hypate ad Hypaten, ) quam nos canimus (ab ima voce, in
acutum afeendendo, ) vocibusfa fol la : Secunda, i*o*mu*it, ( Parypate ad Parypaten, ) vocibus fol la fa: Tertia, * ( Lichano ad Lichanon,) voci
bus la fa fol. Qu autem fpecies effet ab Hypate mefon ad Mefn ( canenda
vocibus fa fol la,) non alia eft Prima, (quippe eodem ordine recurrunt omnia
ab Hypate hyparon ad Hypaten mefon, atque ab hac ad Mefen : ) adeoque Quar
tana peciem non conftituit, fed Primam repetit. Vocem imam, unde afeenditur, in fchematenon accenfemus (quoniamhic, non tam Sonos, quam Rationes
feu Intervalla fgnamus, ) f'altem alio charaere feribimus.
Meie.

a
G
F
Hyp. mefon E
D

Hyp. hyp.

la
fol
fit
la
fol
fa
mi

la
fol fol
U f U
la la la la
fol fol fol I
fa fa
3
mi
2

Sumantur deinde (quo habeantur Dia-pente) duo Tetracborda Disjuna (interpofito tono diazeu&ico, quem nos vocem* fignamus;) puta, ab Hypate me
fon ad Neten diezeugmenon : Ubi, poft primum fa fol la, canimus mi, atque tum
demum alterum fa fol la.
Suntitaque in Confonantia Dia-pente ( ut facile eft colligere ex jam di&isde
Dia-teflaron) fpecies feu figuras Qijatuor (proutejus vox Charaderifticawi, fit
in loco ad acutum primo, fecundo, tertio, quartovej) vocibus (poft imam)
canendae, z. fa fol la mi. z. fol la mi fa. 3. la mi fa fol. 4. mi fafol la. Quas auNetediezeug. e
d

b
Paramefe
a
Meie
G
F
Hypate mefon E

la
fol
fa

m mi mi
la la la
fol fol fol
f* fa fa
la la 2
i

ta
fol fol
fa fa
mi mi
la
la
fol 4
3

tem proxime expedanda effet fpecies , in d e f, canenda ( poft vocem imam

mi) vocibus fa fol la fa; non effet fpecies confonantia; Dia-pente, fed, quaedici
folet,

APPENDIX.

311

folet, faifa quinta, propter tonum Diezeufticum, voce mi fignandum, non inter
ven ientemj nifr, muta ta (ut loquuntur) Clave, ( pofita Duri nota in/,) vox alias fa futura, tranfeat in mi. (Nam vox mi in imo pofita, unde afcenditur,
innuit tonum diezeu&icum infra fe pofitum, adeoque extra hoc Pentachordum. )
Sumanmr denique, (pro fpeciebus Confonantiae Dia-pafon,) duo conjunct.?
Dia-pafon: Puta Proflambanomeno ad Netcn hyperbolaeon j canenda vocibus
la, mi, fa folla, fa folla, mi, fa fol la, fa fol la. In quibus reperientur (modoquo prius) lptem fpecies Dia-paion. Ultra quasfi progredi velimus, recurret ( o&avae loco ) Prima: utfupra in Dia-teflaron. Et, fi retrocedatur; qua
chordis A a terminaretur, non alia erit quam irerata Sptima. Nam Proflamba
nomeno ad Mefen, eadem recurruat > atque eodem ordine, quo Mefe
ad Neten hyperbolaeon.
Nete hyper, aa
g
f
e
d

b
Mefe
a
G
F
E
D

Proflamban. A

/*
f
fa
la
fol
fa
mi
la
fol
fa
la
fol
fa
mi
la

la
fol
fa
la
fol
fa
mi
la

mt
la
fol
fa
la
fol
fa
mi
i

fa,
mi
la
fol
fa
la
fol
fa
2

fol
fa
mi
la
fol
fa
U
fol
3

la
fol
f*
mi
la
fol
fa
la
4

U
fol
fa
mi
la
fol
fa
4

fol
fa
U
fol
fa
mi
la
fol
6

la
fol
fa
la
fol
fa
mi
la
7

I
Atque hinc eft (nempe, quia duobus Dia-pafon opus eft, quo iftius Confo
nantiae Species omnes habeantur, ) quod Diapafon non pro Perfetto Sjemate habeat Ptolemasus ( quod ceniuerunt Antiquiores, ) fed Dif-dia-pafon. Cap.4. b. 2.
Unit enim, poft fimplex Dia-pafon, dern redeant (poteftate) foni; (quod
ipfe contendit cap. 8,9. lib. 2. ubi de Tonis feu Modis agitur, eorumque nume
ro : ) Non tarnen unius Dia-paion ambitu habentur ipfius omnes Species; quod
fieri oportere arguit in Syftemate Perfecto.
Atque hae quidem Dia-pafon Species feptem, fua fingulae fortiebantur nomi
na: Prima diet eft Mixohdia; Secunda, Lydia; Tertia, Pbrygia; Quarta, Do
ria; Quinta, Hjpolydia; Sexta, Hypophrjgia ; Sptima, tum Locrenfis, tum
podoria. Eucl. p. 15, 16. Gaudent. p. 28. Bacchius, p. 18, 19.
Tandem, de Modis feu Tonis dicendum reftat. (Sic Alypius p. 2. t Kiyo.umt
i'bTrw 7i^7tW. ) Quippe -nig? Tonus, quadruplici laltem fenfu occurrit, (quod
nott Euclides p. 19. ) 1. pro Sono j ut cum
tfpfuyl;, beptatonos titbara, de
ea dicitur qua? ieptem Sonus feu chordas habet. 2. pro Intervallo ; ut cum Dia
pente, Dia-teflaron, Tono difterre dicitur ; ( puta ratione Sefquio&ava ; ) aut
Mein ParamefTono diftare.3. pro vocis Loco quodam ; ut qui Toni, Dorius,.
Pbrygius, Lydius, &c, dicuntur; de quo fenfu jam agitur ; eodem feniu ab alii
dicuntur

34*
APPENDIX.
dicuntur Modi. 4. pro TenGone, ut ubi quis h^my, ?j-miiv, no-u tJ >*{
ry x^<3; dicitur : acuta, gravi, ant medio Tono ( feu tenore aut tenfione) vocis uti.
Modus itaque ieu Tonus, prout hic fumitur, dnott vocis Locuru, non quo
una vox, fed quo tota vocum feries feu fyftema canitur j acutiorem puta graviorerave. Utpote, prout ( apud nos ) mi canitur, nunc in b fa mi, nunc in
tlami, nunc in a la mi re, &c. Sic, apud illos, verbi gratia, Paramefe potefiate,
(quod tantundem eft atque noftrum mi, ) pofitaerat, nunc in Paramefe ( pofitto
ne, ) nunc in ( pofitione ) Nete dieneugmenon, nunc in Mefe, &c. Hoc ell, So
nus qui pro cantus ratione viccm fuftinet Paramefes, eo acumine profertur quo
alias prorerri folet vel ipfa Paramefe , vel Nete Diezeugmenon, vel Mefe, Sec:
Reliquique totius cantus foni fuum fortiuntur acumen, prout earum ad hunc
ratio poftulat.
Modi itaque, feu Toni hoc fenfu fumpti, funtquidem ( poten tia) numero i nfiniti, ficut & Soni ( quod docet Ptolemaeus cap. 7. lib. 2. ) Quippe, ut Soni, fic
& Sonorum congeries, moveri poiTunt in Acumen vel Gravitatem, plus minufve,
varietate innuraerabili ; cum fit ( ut ante dictum ) vocis Locus quilibet , Sono
rum innumerabilium capax, (ut Linea, Punftorum : ) &, prout Punctum, fic Li
nea integra, in locos transferri poteft majori minorive fpatio diftantes in infi
nitum; atque Sonus pariter, & Sonorum congeries : ut Tonorum numerus, hac
ratione, definiri non poEt.
Actu tarnen, & quod ad ufumfpectat; definiri folet Tonorum multitudo, &
quidem ab aliis aliter ; five Tonorum extremorum diftantiam fpeemus ; five
Tonorum intra eos trminos numerum; five qua ratione aut quo intervallo in
ter fediftent illi Toni.
Tonos, ab origine, Tres tantum ftatuerunt Veteres, ut docet Ptolemaeus cap. 6.
lib. 2. aliique : ) Dorium, Phrygium, & Lydium j quorum quique proximo
diftaret tono, hoc eft ratione fequioctava, (adeoque extremi duo, tonis duo
bus:) Nempe, Modus Phrygius erat, quam Dorius, tonoacutior; pariterque
Lydius quam Phrygius ; adeoque Lydius quam Dorius, tonis duobus.
Ariftoxenus ( referente Euclide, p. 19. ) Tonos conftituit Tredecimj qui fic
enumerantur , Hypermixalydins , ( qui & Hyperphrygius vacatur ; ) Mixolydii duo,
acutior & graviar, ( quorum acutior, qui ordine eft fecundus, ttiam Hyperiaftius va
catur ; gravtor vert, etiam Hyperdorius;) Lydii duo, acutior, ejrgravior (qui&joiius appellatur ; ) Phrygii duo, quorum alter gravis ( qui & Jaftius, ) alter acutus ;
Dorius unus ; Hypolydti duo, atutior tgravior ( qui & Hypa&olius votatur ; ) Hypophrygii duo, ( quorum gravtor quoque appellatur Hypotaftius ; ) Hypodorius. Ex qui
tus graviimus eft Hypodorius ; qui vero continue fequuntur gravifimo ad acutiftmum, hemitonia fe invicem fuperant.
Alii Quindecim ftatuerunt Tonos, hemitonio inter fe continue diftantes : Sic
Alypius p. 2. & ad hunc Meibomius ; quod & nos ex illo repecimus ad Ptolemaei
cap. Ii. lib. 2. quos illic enumeravimus. Nempe, tredecim jam enumeratis,
praemittuntur in acutum duo, Hyperlydius, & Hyperaous.
Ncmpe hoc volunt: Proflambanomenon Toni Hypodorii (omnium graviffimi) Sonum eiTe volunt graviffimum quem pofit vel humana vox proferre, vel
auris diftime judicare; (adeoque graviores omnes non tarn Sonos efle volunt,
quam Bombos aut incondita Murmura:) Proflambanomenon Hypoiaftii (feu
gravioris Hypophrygii ) hemitonio acutiorem faciunt quam Hypodorii, ( adeo
que

APPENDIX.
313
que paten hu jus, hemitonio acutiorem, quam Hypaten illius; &fic decaeteris ; ) ut medio loco fit Proilambanomenos Hypoiaftii, inter Hypodorii Proflambanomenon & Hypaten hypaton : Acutioris Hypophrygii Proflambanomenon,
hemitonio adhuc acutiorem faciunt ; adeoque tono integro acutiorem quam Hy
podorii, cum cujus itaque Hypate hypaton coincidet. Etficdc caeteris, utvidere eft in tabella ad calcem cap. 1 1. lib. 2. Ptolemaei.
Contra hos ( qui Tonos feu Modos fie augent per Hemitonia) dilputat Ptolemaeus cap. 7, 8,p, 10, 11. lib. 2.
Docetque, Modorum variorum uium, non in hunc folum finem introdudue,
ut acutior graviorve fit totius Cantus tenor : Quippe huic fufficeret Cantoris vox
acutior graviorve ; aut Mufici Organi ad hoce tenores accommodatio.
Etquidem, fihuic ibli attenderetur, poflet quis, Tonis Quindecimjam enumeratis, pro arbitrio plures addere, quatenus Humanae Vocis ( <h-r*ms ) diftentio, aut etiam Orgnica?, permittit : Alioique intermedios quotvis pro arbitrio
interponere.
Sea eo potiifimum fine fuifle introdudum, ut in ipfius Cantus curriculo tranfitus fiat de modo in modum ; quam vocant ( ^
rim ) mutationem fecundum Tonum : ( quod noftris fit, mutata clavis fignatura , adhibitis Mollis &
Duri notis. )
Adeoque profpiciendum efl, non tam ut aequalibus inter fe diftent intervallis
(puta, toni, hemitoniive, ) quam ut tranfitio fiat per Con fonantias, ( puta Diateflaron, aut Dia-pente, aut etiam Dia-paion : ) Neque ut in proximum Temper
Tonum fiat tranfitus, ( qui Tono vel Hemitonio diftet, ) fed faepius ( & quidem
gratius ) in alium qui per confonantiam aliquam ( puta Dia-teflaron, Dia-pente,
aut Dia-pafon ) inde diftet.
Tonum autem qui Dia-pafon ab aliquo diftat, non tam pro alio habendum efl
Tono, quam pro eodem continuato, aut quafi-eodem : ea ratione qua Sonos
Dia-pafon diffrentes pro eifdem vel quafi-eildem habendos efle fupra didum erat.
( Qii'ppe idem omnino eft atque, in hodierna Mufica, fi dicamus mi vocem ponendam in mi, aut in b /4 b mi, aut in bb fa. bb mi : quod Modum non mutt :
nam fi horum alterum fiat, reliqua pariter facienda lupponimus, fi eo cantus
pertingat. )
Tonos autem qui plufquam Dia-paion differunt ( puta Dia-pafon & dia-tefla
ron, aut Dia-pafon & dia pente, ) pariter habendos ( eadem de caula ) acfi tanto
diferrent quantus eft exceflus ille iupra Dia-pafon ( puta Dia-teflaron, aut Dia
pente. )
Adeoque citra Dia-pafon terminandos efle extremos Tonos (quippe, qui eoufque, aut ultra excurrunt, alii cenindi non lunt citra pofitis ; ) Et propterea
Tonos diftindos ponendos efle docet omnino Septem ; Mjxolydium, Lydium, Phrygium, Dorium, Hypolydium, Hypopbrygium , & Hypodorium. Totidemque admittit hodierna Mufica, pro varia Clavis fignatura j quodad Ptol. cap. 11. lib. 2.
oftendimus.
(Glareanus tamenjufto volumine, quod ^'^)- vocat, pro Modis Duodecim contendit ; quem videfis. Sed nondum erat, illius aetate, in uum redudum Ptolemaei genus Diatonum Intenfum, quod poftea revocavit Zarlinusj adeo
que ad Ariftoxeneorum modum loquebantur omnes; in Tonum, Tonum, & Hemitonium, leu Limma, dividentes intervallaj Modofque per Hemitonia augebant. )
Hanc autem methodura adhibet Ptolemxus in Tonis fuis feptem defignandis,
R
(quam

3H
APPENDIX.
(quam & noftri fecuti funt in mutandis Clavium fignaturis : ) Q132 quo melius
intelligamr , reipicicndum hic erit Schema quod habetur ad Ptol. cap. n. b. 2.
. pag. 137.
Prinmm omnium facit (qui eft omnium mdius) tonum Dorium ; qui Mefen
poteftate ( adeoque & Paramein, qu eft noftrorum mi,) habeat in litu naturali; hoc eft, (ut loquitur ille) Mefen poteate ( {\) in Mefe pofmone
) adeoque Paramefen poteftate, in Paramefe pokione ; (hoc eft, ut
nos loquimur, mi inbftbmi:) & in caeteris fimiliter. Cui convenit, apud nos,
Clavis nude pofira, abfque Mollis aut Duri nota.
Secundo ; Tonum fumit ifto acutiorem Dia-teflaron j qui itaque poteftate
Mefen habeat ( dia-tearon acutiorem) in Dorii Paranete diezeugmenon ; adeo
que Paramefen ( qu eft noftrawj ) in Nete diezeugmenon ; hoc eft, ( ut nos loquimur ) mi in e la mi: quem Tonum vocat Mixoljdium. In hune finem nos,
pofita Mots nota (a FUt) in h fa b mi (quo m excludatur inde, ) remittitur
pit ad e la mi.
Atque hinc alibi concludit (cap. 6. lib. 2.) Syftemate quod Conjundum vocant ( Proflambanomeno ad Neten fvnemmenon ) opus non efle : utpote quod
fatis fuppleatur fado tranfitu (in Meie) de modo Dorio in Mixolydium. Quip jam, poft duo conjunda Tetrachorda in Dorio ( ab Hypate hypaton ad Me
fen, hoc eft mi ad a la mi re,) fequitur tertium in Mixolydio, ab hujus Hy
pate mefon (quae eft in Dorii Mefe) ad Mefen; hoc eft, ab a la mi re ad d la fol re :
ut jam tria lnt conjunda tetrachordaj nimirum Bflti ( quae eft Dorii Hypate
hypaton) ad d la fol re ( quae eft Mixolydii Mefe.)
Tertio ; cum non poffit ille alterum Dia-teifaron inde in acutum fumere, quin
excdt illud Dia-paion in cujus medio pofuerat Dorii Mefen; fumit (ejus loco)
Dia-pente in grave, (quodasquipolleat fumpto Dia-teflron in acutum; propter
fonos, fie fumptos, Dia-pafon invicem diffrentes, quafi pro eodem habendos: )
Cujus itaque toni Mefe fit ( Dia-pente gravior quam Mixolydii ) in Mixolydii
Lichano hypaton hoc eft, in Dorii Lichano mefon ; adeoque Paramefe in Dorii,
mefe : hoc eft, ut nos loquimur, mi in a la mi re : Quem tonum vocat Hjpoljditim.
In hune finem nos ( poft Mollis notam ante pofitam in bfa h mi) lecundam Mollit
notam ponimus in e la mi, ( quo etiam hinc excludatur mi, ) adeoque mi remittimus ad a la mi re.
Quarto j cum hinc in grave non poffit ille, vel Dia-pente vel Dia-teffaron fu
mere, quin ante-didum Dia-pafon excdt ; Tonum fumit qui fit ( quam Hypolydius ) Dia-tefiaron acutior ; quem Lldium vocat : Cujus itaque Mefe fit in
Hypolydii Paranete diezeugmenon ; adeoque Pramele in ejuidem Nete die
zeugmenon ; hoc eft, in Dorii Paranete diezeugmenon: Hoc eft, ut nos loqui
mur, mi in d la fol re. Nos, in hune finem ( poft duas ante-pofitas in b Se e )
tertiam Mollis notam ponimus in a la m re : quo mi (inde exclufa) tranfeat ia
d la fol re.
Quinto ; ut ante Dorio fumptus eft Mixolydius , Dia-tefiaron Acutior : fie,
ab eodem Dorio , fumit ( in grave ) Hjpodorium , Dia-tefiaron graviorem quam
eftDorius: Cujus itaque Mefe eft in Dorii Hypate melon ; adeoque Paramefe
( quae eft noftra mi, ) in Dorii Parypate mefon ; hoc eft, ut nos loquimur , mi ia
'fa ut. Nos, ut hoc fignificemus , (^miffis Mollis notis, ) ponimus Duri notara
( Sharp) in F faut; ut, quae fecus hemitonio elevanda foret, & proferenda
fa, jam tono integro ( fubjeda chorda) elevetur, & proferatur m } undepropterea

APPENDIX.
31c
pterea chorda proxime acutior hemitonio diftet, adeoque/4 dicenda ; redeatque
tandem mi ( abfoluto Dia-pafon ) in fuperiori / fa ut acuta.
Sexto ; ab Hypodorio Tic pofito, cum lumi non polit aliud in grave Dia-teffaron , quin extra dictum Dia-pafon tranfeatur ; fumitur (quod eodem recidit,
utpote Dia-pafon indediftans, ) Dia-pente acutior, tonus Fbrjigius: cujus i taque
Mefe fit in Hypodorii Nete diezeugmenon hoc eft, in Dorii Paramefe adeoque
illius Paramefe in Dorii Trite diezeugmenon : Hoc eft, ut nos loquimur, mi in
faut; Quod ut fiat ( praeter ante pofitam Duri notam in F faut,) ponitur al
tera Duri nota in fa ut: quo, quae fecus fubje&a chorda elevanda erat he
mitonio , & proferenda /<t ; jam tono integro elevetur , & dicatur mi ; unde igitur deeft ad dfol re ut, nonnifi hemitonium ; quae propterea eft proferenda fa ;
redeunte herum mi, five in cc folfa fupra,five in fa ut infra.
Sptimo; Phrygio fie pofito, fumitur ( Dia-tefaron diftans in grave) Hypophrygius: Cujus itaqueMefe eft in Phrygii Hypate mefon; hoc eft, in Dorii Pa
rypate mefon ; adeoque Pramele ( quae eft noftra mi) in Dorii Lichano mefon:
Hoc eft , ut nos loquimur, mi in Gfol re ut. Qod ut fiat, ( manentibus reliquis,)
ponenda efttertia Duri nota in Gfolreut; utquae fecus (propter Y fa ut ante
radam acutam ) hemitonio effet elevanda, & proferenda fa, jam elevetur tono
integro & mi dicatur ; adeoque ala mire (a Gfolreut acuta, diftans hemitonio )
dicatur fa , redeunte mi in g fol re ut fupra, & infra in ut.
His pofitis ; inde colligitur ( utcap. 10.) Toni Mixolydii Lydio, diftantiam Limma ( feu craffius loquendo Hemitonium ) hujus Phrygio, Tonum ; hujus Dorio, Tonum ; Dorii ab Hypolydio , Limma ; Hypolydii ab Hypophrygio,
Tonum; hujufque ab Hypodorio, itidem Tonum.
Tandem concludit ; Hos feptem Tonos fufficere, locum efie pluribus : Eo
quodomnes ( intra di&um Dia-pafon ) chordae jam occupatae fint. Quippecum
omnes chords, ab Hypate mefon ad Paraneten diezeugmenon ( inclulive ) fint
alicujus Toni mefe, nulla fuppetit quae Mel fit toni alicujus his intermedii.
Verbi gratia; cum Hypodorii Mefe poteftate, fit pofitione Hypate melon j &
Hypophrygii, Parypate mefon ; nequeullahis interjaceat Chorda: nulla fuppe
tit quae fit intermedii Toni mefe, qui (ut fupponit Ariftoxenus ) dicatur Hypoiaftius, aut Hypophrygius gravior. Quodque de Meie dicitur, fimiliter dica
tur, de Paramefe, quae eft noftris mi.
Hoc eft ; ( ut cum noftris loquamur, ) per Modos jam pofitos , vox mi jam occupavit omnes chordas. Quippe, in Hypodorio, habetur mi in F (adeoque in
/quae inde diftat Diapafon : ) In Hypophrygio, habetur in G, ( adeoq; in & in
g, quae inde diftant Dia-pafon : ) In Hypolydio, habetur in a, (adeoque in A &
aa;) In Dorio, habetur in b, (adeoq; inB&M:) In Phrygio, habetur mi in ,
(adcoq; in , & cc : ) In Lydio, habetur in d, ( adeoq; in D & dd : ) In Mixolydio
denique, habetur in e, (adeoque in E & . ) Nulla itaq; fuppetit chorda qua
(pro alio quovis Tono, qui non cum horum aliquo coincidat, ) locetur mi.
Sunt qui, feptem his, o&ivum addunt Hjpermixolydium ; fed, quem alium non
efl ab Hypodorio ( unde diftat Dia-pafon ) docet ibidem Ptolemaeus. Atque
de Tonis leu Modis, ha&enus.
Atque jam univerfam fere veterum Harmonicam abfolvimusj Cujus feptem
partes enumerat Euclides, p. 1. <fi $[, tf>i 3^3.m, qj/> ^jSy, -my) avt4/M-n>t,7nfi
rirav,7np) ut-mCoKf, mfi f^.oimiinf. De Sonis; de Intervais ; deGeneribus; de Syflematiii deTonis; de Commutationibus ; & de Melopocia. (Et fimiliter Alypius p. i>
R 2
Ariltox'

$16
APPENDIX.
Ariftox. p. 34, 3 , 6, 37, 38. ) Quae jam expedivimus omnia, filtern fi Melopceunt
excipias ; quam canrus Compofittonem hodie dicimus.
Hue autem fpedant quae de Confonantiis fupra dicta funt : Quippe, in vocum,
equela, Conionantiores lunt minus Conionis ( caeteris paribus ) prceferenda. Ut
enim in literis componendis quo fiant voces, non quaevis quamvis apte fequitur,
fed delcctu habito: pariter &, in compofitione cantus, non quodvis intervallum
poft quodvis rite lequitur; fed, prout cantus natura poftulat. Ariftox. p. 27.
Neque hie tam Ipe&atur , Quid in Diagrammatis, aut ( quod jam dicimus)
Scalae, conftru&ione apte fiat j Utputa, quod poft duas Dielcs, aut duo Hemi
tonia ( puta, in Genere Chromatico, vel Enarmonio ) Tertium, in acutum, con
tinue poni non poffit ; fed, quod, in acutum, fequi poteft minimum, eft id quod
hiice deeft ad Dia-teflaron ; nec minus, in grave, quam Tonus:
Quam (potius) Quae continue fequi poifint in Cantus procefTu intervalla,
five in Acutum, five in Grave, turn per Sonosin fcala continue prximos, tum
uteunque interruptos : Utputa, quod poft five Spiffi, five Non-fpiffi interval
lum, ( quale eft ab Hypatead Lichanon in quovis genere,) minus non canendo iequi poffit intervallum, in acutum, quam quod eft refiduum ad Dia-teflaron j nec
in grave, quam Tonus. Ariftox. 27, 28,29. iterumque p. J2, ^3, 5:4.
Et hujuimodi complura habentur per totum fere Ariftoxeni librum tertium :
Utputa, Quod Spiflum Spiflo appofitum non canatur; neque totum, nec quidem pars ejus, p. 62. Quod duo Ditona deinceps non ponantur, p. 63. Neque,
in Harmonia & Chromate, duo Toni, p. 6\. Neque etiam in Diatono molli;
fed iecusin Diatono Intenfo ; ubi tres continue lqui poflunt Toni, non plures,
p. 67. Aliaque iftiufmodi multa. Quae omnia ex hoc fere poftulato deducit,
Quod (in toto Diagrammate ) vel quartus dato fonus fonare debeat Dia-tefla
ron; vel quintus , Dia-pente : prout nempe vel intercedit, vel non intercedit,
tonus Diazeu&icus, p. y8, yp. Quibus pofitis, inde concludit reliqua.
Hue etiam fpe&ant Duftuura, Motuumve vocis, five in Acutum five in
Grave, appellationes variae: ut funt &y>y , sAox, miel*, tw'v Ductus , Plexus ,
Pettia, Extenfio ; &c. Quorum nominum fignificata, habeantur apud Euclidem,
p. 22. Arift. p. 29. Bryen. lib. 3. fed. 10. Item \rckumt, - Diffblutio, Proje : Item &n<ns, &, /W, saW- Remiio, Intenfio, Manfio, Statio : Item, nw, J)iv%if3 xzmfifyv;if, \<?1, ^/|/, sfet^t/^/r Item -^, -^, /"t^4(JfM'na'(, ^/^, (UKia-fMt> tppoxptmi, , nfoxpva-(jf, 1(f, xop-mirfMr, <{, aJ#roA. aliaq; iftiufmodi nomina, qux habentur apud Bacchium, p. 9, il, 12, 13, 14, ip, 20, 21,22. & apud Bryennium, lib. 3. ed. 3. &c.
Sed quibus hic immorandum non fentio.
Supereft, de Veterum Melopceia monendum, Simplicem eam fuife, & (quan
tum quidem ego perfentio ) nonnifiUnius ( ut jam loquimur ) Vocis: ut, qui
in ea merit concentus, in onorum fequela fpedaretur ; quem nempe faceret loiius antecedens aliquiscum fequente. Secundum illud Ariftoxeni, p. 38, 39.
(X A'o y> niwi <f (/.*eiMit euuiait 22n>, ca!atar n ksa
cviSs^ p y Ji t jnu^f
finpstivcfv '6 7B' ytywtf ' 3 fTov x i m h T? ^^.KoKtbiti: Ex duobus
tnim hifee, Muces inteeftus confit , Sen/u feilicet & Memoria : Quandoquidem
[entire oportet, quod fit; Memoria vero retiere, quod eft faftum: Alio modo, ea qus
in Mufica fiunt, confequi non licet. Quippe, ex collatione loni praeteriti, cum
qui jam auditur, concentum perfentifeimus*.
Ea vero, quae in hodierna Mufica confpicitur, Partium ( ut loquuntur) fea
Youm

APPENDIX.
$ir
Vocum duarum, trium, quatuor, pluriumve inter fe Confenfio , (concineniibus inter fe, quifimul audiuntur, ibnis,) Veteribus erat (quantum ego video)
ignota. Quamquam enim tale quid innuere videantur quae apud Ptolemaeum
occurrunt, cap. 12. lib. 2. voces aliquot, Shfapif, ciyxfomf, , i&w&ox*,
effMi 19 o\af i, Six fff <n2ft<t.W pZiyyat
( quae defiderari dicit, prae aliis inftrumentis, in Monochordo Canonc, eo quod manus percutiens unica fit, nec
poffit diftantia loca fimul pertingere:) quae faciunt ut pluies aliuuando chor-.
das una percuflias putem : Id tarnen rarius fadum puto, in unis aut alteris fubinde ibnis ; non in continuis ( ut aiunt) Partibus, (ut funt, apud nos, Baflus,
Tenor, Contra-tenor, Difcantus, &c;) altera alteri fuccinente ; aut etiam in
Divifionibus ( utloquuntur ) feu Minurifionibus cantui tardiori concincntibus.
Quorum ego, in Veterum Mufica, vix ulla veftigia (baud certa altem) deprehendo.
Adeoque omnino mihi perluadeo, neque Veterum Muficam accuratiorem no
ftra fuiflej neque prodigiolos illos effedus (qui memorari folent) in hominum nimos ( puta ab Orpheo , Amphione, Timotheo, &c. praeftitos,) olinv
obtigifl ; nifi per audacem iktis Hyperbolen ab Hiftoricis enarratos dicas; vel id
ob iummam Mufices raritatem (magis quam praeftantiam ) apud imperitam plebem contigife.
At hoc interim facile conceflrim; cum id fibi folum fere proponant hodierni
Mufici, ut animum obledent ; potius quam ( quod affedaffe videntur Veteres }
ut affedus hue illuc trahant: fieri omnino poteft, ut, in movendis aftedibus,
ipfi quam nos peritiores fuerint.
Adde quod corum Mufica fimplicior, uniufque Vocis, non ita prolata verba
obfcurabat, ut noftra magis compofita: unde fiebat ut (verbi gratia) Trgica:
Verba, cum Geftu Trgico, Trgico Carmine, Sonoque Trgico prolata ( quae
omnia componebant eorum Muficam, ) non mirum i Trgicos Affedus concb
tabant, ( haud fecus quam apud nos in agendis Tragcediis;) Pariterque in caeteris affedibus.
Qux autem Melopcei noftri de Compofitione prascepta tradunt, five Cantuum
fimplicium, five plurium concinentium i adeoque de fonorum concentu five in;
fequela, five fimul auditorum ; ( qua de re omnino pauca funt quae Veteribus
accepimus : ) neque jam libet fufius profequi, neque patitur ea brevitas quam prxfentis inftituti ratio poftulat Atque de his hadenus.
Tandem fupereft, quam in hunc locum retulimus, difcutienda Quaeftio. De
Generibus quae upra memorara lunt, eorumque Coloribus , fupradiximus, Unicum ex omnibus jam multis fculis ufu receptum efl ; quod & Diatonicum
elfe apud omnes convenit : ( omiflis Enarmonio, Chromatids omnibus, reliquifque Diatonicis. ) Dubitatur autem , num hoc fit Ariftoxeni quod dicitur Dtato*
num Intenfum; an quod Ptolemaeo dicitur Diatonum Ditonicum, an ejufdem.
Ptolemau Diatonum Intenfum. Nempe, dum a mi vel la in gravi, Dia-teflaron cantamus in acutum, vocibus fa [el la, totidem intervalla notantibusj Quanta fint ho*
rum intervalla fingula.
Prima (ententia eft Ariftoxeni ; qui ( cum Dia-teflaron ftatuat ex Tonis duobus
cum femifle confiare) intervallum fa ( graviflimum ) Hemitonium efle vult,.
reliqua duo (fol la) Tonos ntegros. Quod eft Ariftoxeni Diatonum Intenfum ;
Atque fic fere loquuntur, ad hunc ufquediem, Mufici omnes j faltemubicraffiusloquuntur.
Rr J,
Verum,

3i

APPENDIX.

Verum, qui fubtHius rem difceptant, per Hemitonium , intelledum volunt,

non praecifeToni Semiflm, fed quodeo fit aliquanto minus.
Atque hoc demonttravit Euclides (caetera Ariftoxeneus) nefcio an omnium
primus: qui (admiffis Pythagoreorum principiis, de Sonorum intervallis, per
Rationes aeftimandis ; & quidem Tono, in ratione Seiquiodava ; ) Utut, in Introdudione Harmonica, Tonos & Hemitonia (cum Ariftoxeneis) memoret; in
. Sedione tarnen Canonis, id quod polt duos Tonos reftat ad Dia-teflaron, oftendit, Hemitonio minus ene; quod *ujia (limma) deinde dici coepit: in ratio
ne .
Quippe, fi Dia-teflaron contineat tonos duos & femiflem ; Dia-pafon ( hoc
eft, bis Dia-teflaron cum Tono, ) continebit Tonos Sex. At Dia-pafon (cujus
ratio eft Dupla) minus eft quam Sex Toni. Nam ratio Sefquiodava, fexies compofita, plus eft quam Dupla. Dia-pafon igitur minus eft quam Sex toni ; & Diateflaron, minus quam duo cum femifl.

Prxima igitur eft eorum fententia, qui, pro Tono Tono & Hemitonio, ubftituunt TonumTonum & Limma: & quidem, flquando Hemitonium dicunt,
intelledum volunt Limma j quod ab Hemitonio parum abeft. Adeoque, voce
fa, fignatum volunt Limma; & vocibus fol la, duos Tonos: Hoc eft |fX2X
Eftque hoc, Ptolemaei D'utonum Ditonicum. Sed jam ante Ptolemaeum, ab
Euclide indicatum. Eratque etiam Eratofthenis Diatonicum, ut iupra didum.
eft. Atque fic ad noftra fere tmpora inferunt Mufici. Ipfeque Ptolemaeus,
utut alia tradat Generc Diatnica, eque hoc tarnen rejicit; reliquis qui ta
locuti funt omnibus, hacinre, morem gerens ; potius quam fuis ipfius adherens
placitis ; quod ipfe docet cap. 1 6. lib. i . Atque fic Boethius, Tetrachordum dividit j Sc poft eum, Guido Aretinus, Faber Stapulenfis, Glareanus, aliique : do
nee ( exeunte fuperiore feculo, ) Zarlinus ( neicio an omnium primus, jam ante
annos centum circiter) Kepplerus item, aliique, refumendum cenfuerunt Ptole
maei Diatonum Intenfum. ( Utut contra Zarlinum difputet Vicentius Galilaeus in
fuo de Mufica Dialogo. )
Tertia itaque fententia eft, eorum qui, Ptolemaeum fecuti, pro Hemitonio
vel Limmate , fubftituunt rationem ( {f ) ifquidecimam-quintam ; ( quod &
Hemitonium dicunt ipfi;) &~pro Tonorum altero ( quos ambos ante pofuerant
alii in ratione $) Tonum Minorem didum, in ratione '. Adeoque Dia-teflaron
componuntex rationibus }f X2X'! f- Voce fa rationem innuentes ; voce
fot, l voce la,% Quod eft Ptolemaei Diatonum Intenfum: Idemque eft Didymi
Diatonicum, nifi quod hie ( mutato ordine ) habeat % l|)(l=*'
Cumque
Hemitonium majusdixcrint; Hemitonium minus ponebant in ra
tione ||; ut quae, cum Jf, complet tonum minorem 'frsJfXS eftque differen
tia Tertix majoris (ut loquuntur,) & Tertiae minoris. ( Meriennus alia duo
addit Hemitonia; Nempe in ratione j| quae cum complet tonum majo
rem; & qua? cum * complet | tonum item majorem. )
Cum vero haec quae diximus Genera, tantilio inter fe diftent, ut Aurium fubtilitas ea vix aut ne vix valeat diftinguere, ( quippe ratio ratione Limmatis
g|, itemqueToni majoris ratio l ratione 'f , difterunt ratione fi, quae tantilla
eft uteam auris ab aequitonio aegre diftinguat:) non tarn Senfu quam Ratione
judicandum

APPENDIX.
31$
judicandum erit, utra fententia potior aeftimanda fit; (quippeSenfuS, adutramvis permirtcndam, non crit admodum difficilis. ) Ratio autem fententiae pofte
riori impenfe favet.
Ut rem igitur ab origine repetam: Non difplicet Pythagoreorum fententia,
qui, dura Sonum cx percuifi aeris tremore ortum volunt, Acuminis cauiam Phyficam tremuli motus hujuceceleritate deducunt ; adeo ut, quo celerius ipiffiufque fiunt (vibrantis puta chords) itus redituque, eo acutior fiat Sonus;
quo tardius rariuique, eogravior. Sic, ex Pythagoreorum fententia, Porphy
rie ( in fuis ad Ptolemaei Harmonica commentaries, ) aliique. Atque hinceft,
quod chordarumseque tcnfarum, juxta pofitarum, altera adalterius motum tremit ; utpote quae, contemporales motus facer, ua quafi fponte fit apta; adeoque, levifimo tatu concitati aeris incitata, fimilem tremorem 'ubit.
Et quidem vel hoc , vel aliud quid quod hujus inftar fit, ponendum videtur
pro Acuminis & Gravitatis fonituum caufa Phyfica.
Et confequenter ad hoc, ( aut ad illud quicquid demum fuerit quod hujus vice
fubftituendum erit, de quo non libet acriter hic difputare, ) indidem petenda
erit Confonantias & Dilonantix caufa item Phyfica. Puta, quo frequentius duarum chordarum Muxta percuflarum) itiones & reditiones coincidunt, eo gra
tis auribus conemunt illx chordae ; quo rarius (adeoque dilcrepant frequen
tius,) eo minus grate.
Hincduas, dicas, chordas jEquitonas, omnium mollilfime aures ferire; quoniam ( dato quod vel fimul incipiant vel aliquando faltem coincidant ) perpetua
erit (quamdiu pereverant) vibrationum in utrifque coincidentia. Quodfi
propter divera initia aut aliunde, non fiat coincidentia, erit faltem perpetua fimilique aternatio : aut etiam ( quod non eft improbabile ) mutuis idibus ( me
diante communi aere) percuflx, adeoque fuis utriufque motibus impeditae, feafim, poft paucos idus, in concurfum coeunt feu fimultaneum tremorem.

.ffiquitonae. \.
1
1
I

Proxime poft ./Equalitatem , fequitur ratio Dupla ; ( ficut, poft xquitonas,

illae quae Dia-pafon onant, quas Oavas vocant: utpote quarum Celeritas, vel
Acumen faltem, eft in ratione dupla. ) Puta, cum fecunda quaeque celerioris vi
brado, cum tardioris fingulis coincidat ; adeoque ex tribus vibrationibus ( duabus cilicet in una chorda, tertiaque in reliqua, ) dux concidant..

'

Dia-pafon. . f.
' I ' I ' I I

'

'

Poft illas, Quinu didae, quae Dia pente fonant ; quarum Acumen five Cele
ritas aut Frequentia reditionis eft in ratione Selqui altera, feu ut 3 ad 2: Quum
teniae quaeque celerius vibrantis coincidant cum tardius vibrantis fingulis lecundis; ut ex quiis vibrationibus (ternis in una, & birds in altera chorda,)
dux coincidant
Dia pente. Quint*. .
[

''

''

'''

1
Tindem.

32o
APPENDIX.
Tandem Quam, Dia-teflaron fonantes j in ratione fefquitertia, ieu ut 4 ad
3: ut coincidentia fit in Septenis quibufvis (duarum chordarum) vibrationibus.
Dia teflaron. Quarta. \.
1 4 1 i1 l'i ' 1' 1 'i 1 1' [ 'i '

Qu quidem omnes dici olent Confonan tix ; funtque eo ordine confonantiores (vel Aurium judicio,) quominoribus numerisfignetur earura ratio; unde & vibrationum coincidentia fit frequentior.
Poft omnes autem longo intervallo iequitur Tonus ; cui ratio competit fefqui-oftava, ieu ut p ad 8 : adeoque, poft unam coincidentiam, non alia redit nifi fa&is
( in duabus chordis ) vibrationibus feptemdecim ; puta, inuna,Novem; in
altera, Odo.
Tonus. g.
| VWtS3 \ \ h Vi'i'i' 1' 1
Num autem haec fit Acuminis Sonituum vera caufa Phyfica, (quod non fine
ratione fupponunt Pythagorei, & poft illos alii: ) fitque porro gradus Acuminis
frequentiae vibrationum (in dato tempore) proportionalis, (quod an haftenus experimento fatis fuerit comprobatum, baud icio;) nolim ego pertinaciter
affirmarc : At certe Sonorum gravitatem chordarum longitudini ( caeteris pari
bus ) proportionalem efle, ( adeoque, Acumen longitudini reciproce proportio
nale) Ptolemaeojam olim oftenfum eft, (cap. 8. lib. 1. ) & comprobant phaenomena : eafque rationes auribus efl gratiores ( caeteris paribus ) quae minoribus numeris fignantur ; puta, \ quam \ ; & haec quam ; haec autem quam | ; &
<le caeteris pariter. Quod praefenti fufficit negotio.
Secundum hanc hypothefin ; Poft ( quod an Confonans , an
Idem-fonans dicendum fit, difputant de nomine aliquando aliqui,) Dia-pafon
Confonantiam fimpliciffimam & perfetiiimam ftatuunt ; cujus Soni fint in ratio
ne dupla, ut 2 ad 1. Quam & tam arftam volunt efle Confonantiam, ut, qui
Dia-pafon diftantfni, pro eifdem habeantur, vel quafi-eifdem ; ftpwoi didi
Ptolemaeo ; &, noftris, Uniibni. ( Eo quod ratio Mltipla bis compofita, multiplam faciat ; non autem alia quaevis , puta fuperparticularis aut fuperpartiens, bis compofita, faciat vel multiplam vel fuperparticularem; quasiolas ra
tiones Conionantiis faltem fimplicibus, appropriabant. ) Adeoque Dia-pafon
Sc dia-teflaron pro eadem quail confonantia habent cum fimplici Dia-teflaron;
fimiliterque Dia-pafon & dia-pente, cum fimplici Dia-pente ; atque in reliquis
fimiliter. Quod tum Ptolemaeus, tum (eo antiquior) Ariftoxenus (locis fupra citatis ) tradiderunt.
De Intervallis itaque quae majora fint quam Dia-pafon , non eft ut hic fimus
foliciti i ( utpote quae rationes femper fortiantur duplas earum quas habent earundem exceflus fupra Dia-pafon ; vcrbi gratia, cum ratio Confonantiae Dia-tefla
ron fit \ ; Dia-palon & dia-teflaron erit ejufdem dupla |, & fie de caeteris: )
Adeoque fufficit Dia-pafon confiderare, eaque Intervalla quae fint eo minora, &
in quae Dia-pafon dividitur.
Tale Dia-pafon efto, verbi gratia, quod eft in Scala noftra, ab E ad j quod
canimus Vocibus la, fa fol la, mi, fa fol la : cujus itaque extrerai foni funt in ra
tione dupla, 2 ad 1.
Hanc

APPENDIX.

Hancautem rationem 2 ad i, cum in duas aequales ( nuraeris eftbiles ) partire non poflnt, (quippe nulla numeris effabilis ratio, poteft bis pofita duplam
praeftare) in duas proxime aequales ( numeris quam fieri poteft minimis fignabiles) dividebant ; Nempe, pro numeris 2 ad 1, duplos ponebant ( in eadem ratione) 4 ad 2, quibus intercederet unus medius 3, rationem expofitam in duas
dividens 4. 3. 2. puta *Xl = f = - Adeoque Dia-pafon la la (ab E ad e) di
videbant in intervalla duo, Dia- pente & Dia-teflaron ; in rationibus & $: Nem
pe, vel in U mi (ab Ead b) 8c mi la (a bide,) ut Dia-pente fit in parte graviori, & Dia-teflaron in acutiori ; vel in la la (ab E ad a) 8c la la (ab 4 ad *)
ut Dia-teflaron fit in graviori, & Dia-pente in acutiori ; (cantando la mi la, vel
la la la:) prout fcilicet tonus intermedius la mi (in rationeg) vel cum gravion vel cum acutiori Dia-teflaron (in rationef) fumatur; quippe *2 =
Adeoque, ex totius Dia-pafon fonis Odo, faltem Quatuor ( vocibus la a mi U
fignati) funt fuis inter e rationibus definid; puta, utnumeri 12,9,8,6} Diapafon in duo Dia-teflaron cum interjefto Tono dividentes.

I
9

*
6

Atque haftenus ni fallor ( credo ulterius ) proceflit Pythagoras ; Nempe

ut haec quatuor intervalla , Dia pafon , Dia-pente, Dia-teflaron, & Tonum, rati
onibus \, , |, & determinaret. Et tale quidem fuifle Mercurii Tetrachordum, tradit Boethius cap. 20. lib. I. &(poft eumj Zarlinus, Vol. 1. par. 2.
cap. i.
Sed non ita quatuor reliquos Sonos (vocibus fa fol fa fol fignatos) vel definivit Pythagoras, vel de eis dividendis apud alios convenit : hoc eft, de Tetrachordo utrovis in tria intervalla dividendo.
Tetrachordum quidem hujufmodi in Genere Diatnico (ut reliqua fuperius
tradita omittam ) dividunt plerique ( poft Euclidem ) in Tonum , Tonum , &
Limma : ita nempe ut intervallum, voce fa fignatum ( puta> ab E ad F, vel b ad
S f
) fit

l*i
APPENDIX.
) fit ubique Limma in ratione ?|f; reliqua omnia , Toni integri, in ratione |
( ut (xpius didum eil. ) Sed hoc admodum incommode fadumeft.
Nam; prterquara quod f$, fit ratio eque mltipla, eque luperparticularis. ed iuperparticns, ( nempc
fupertredecupartiens ducentefimas quadragefimas tercias, ) quod, quam fieri poffit, in fonis (altem continue proximis ref'ugiunt: ( Euclid, p. 24. Ptol. p. 67.) Id porro accedit incommodi, quod tarn
magnis numeris fignetur, ut, polt unam vibrationum coincidentiam , non iterum concidant nii peracris (in binis chordis ) vibratioribus 49- Quod Uukvnw videatur, & valde inconcinnum : Cum tamen, auditis mi fa vel la fa ibnis
proximis, nihil horridum aut ingratum auribus audiatur.
Sed &, poft fefquitertiam | = 1 i, plures equuntur radones fuperparticulares
ante fefquiodavam (quae eft Toni,) puta fcquiquarra, fefquiquinta, efquiexta,
fcfquieptima,
quas omnes haec Tetrachordi divifio negligit ut inconcinnas, dum illam Limmatis retineat.
Item; intervallum mi fol, vel /4 fol, Triemitonium didum, ( quas Ternas mino
res vocant,) b ad i, vel E ad G , rationem habebit ( fecundum hanc divifionem)
quod tamen Tono (cujus ratio f ) concinnius effe, teftatur
Auris, adeoque rationem exigere minoribus numeris exponcndam.
Similiter ; intervallum fa la Ditonum didum ( quas Tertias majores vocant )
ab F ad a, vel rad e, rationem habebit |i
qu minus concinnaeft, non
modo quam Toni, led quam ( modo tradita ) Tertiarum Minorum: cum tamen,
vel aurium judicio, conionantius fit hoc intervallum, quam vel Tonus, vel
Triemitonium.
Cum itaque tantis incommodis urgeatur haec tetrachordi divifio (quod eit
Euclidis & Eratofthenis Genus Diatonicum, & Ptolemsei Diatonum Ditonicum; )
multo potior eft ( quam & recentiores ampleduntur, Zarlinus, Kepplerus, Merfennus, Cartefius,aliique) quam poftremo loco nominavimus, quod eft Ptolemaei
Genus Diatonum Intenfum.
His itaque intervallum mi (intellige, fono proxime graviori, ) qui eft Tonus
diazeudicus, eft (ut apud omnes alios ) Tonus major, in ratione Sefquiodava
J; intervallum fa ( quod pro Hemitonio cenletur) eft in ratione Sefquidecimaquinta ; fol itidem , in ratione Sequiodava \ , Tonus major : led la, Tonus
minor didus, in ratione fefquinona 'f,
Atque haec quidem tetrachordi divifio eodem modo colligitur, quo totius
Dia-paion in Dia-pente Sc Dia-teflaron, feu in duo Dia-teflaron cum interjedo
Tono.
Quippe cum Dia-pente la la, interjeda mi, ( puta, ab a ad e, ) fit ( ut faepius
didum eft) in ratione fefquialtera, iu \, nec poit hase ( ut nec alia ulla quae
non fit numero quadrato denominata) in duas xquales (numero effabiles)
divid : dividatur (ut pridem dupla) in proxime-quales (>ly*t /^ ) nu
meris quam minimis igr.atas: nempe, pro 3, a, umptis (in eadem ratione)
eorum duplis 6,4, ( quo poffit mcdius interceder y,) tres numcri 6, 5", 4, ratio
nem expofitam (3 ad 2, feu ad 4) diriment in duas, !=|. S militerqiie, Dia-pente la la (ab a ad e) in duo dividctur intcrvalla proxime-aequalia,
la fa (abadf) in rationed (q'.ias Tertias Minores vocant,) Sfala (cadf)
in ratione |, quas vocant Tentas Majores.
Cumque fit la mi (tonus diazeudicus) in ratione \, crit (quae reb'qua eft)
mi fa, in ratione \ ; propter 8Xrl=l: vcl?;
Vel

APPENDIX.
323
Vel etiam, cum fit mi la ( Dia-teflaron ) in ratione *, cfafol in ratione J;
fi hanc inde demas, relinquetur mi fa in ratione ut ( prius ) ~; propter J) |
Similiter i cum fit/4 la ( ut modo didtum ) in ratione \ j qux ( ob caufam aliquoties ditam) divid non pofltinduas sequales ( numeris efabiles; ) duplicatis (ut prius) numeris y, 4, medioque interpofito, 10,9,8: habentur duae proxime-aequales ,iX$=,f=|. Quarum altera repondeat intervallo /<*/<>/, alte
ra in tervallo folla. Etquidem major duarum |, iecundum Didymum (utupra
dictum) affignatur intervallo fol la i minor autem 'f intervallo fa fol. Contra
autem, Ptolemxus , & Recentiores , intervallo fa fol rationem l affignant ( vocantque Tonum Majorem ; ) intervallo fol la rationem ' , vocantque Tonum
Minorem.
Sed &, fiquando res poftulat, utrumvis facias. Nempe, prout Dia-pafondividitur in duo Dia-telTaron cum intcrjecto Tono, qui vel huic vel illi additus
faciat Dia-pente : Sic fa la Ditonum dividatur in duos Tonos minores ( in rati
one ') cum interje&o Commate (in ratione fi) quodutrivis ( prout res ferat )
additum, faciat (vel hune vel illum) Tonum majorem.
fi
5
T;

"

rie

iJ'

-,

Cur autem intervallo potius fol la, quam fa fol, tonum minorem aflgnaverint,
hanc potiffimam fuiffe caufam cenfeo ; Nempe, quum (quod in Dia-pente contingit) tres Toni continue equuntur ( vocibus fa fol la mi contenti) quorum
unus fit Tonus Minor, (in ratione '?) reliqui duo Majores ( in rationeJ ; ) Si
tonus ille minor fit medio loco pofitus ( in fol la ) faciet hic cum utrovis extremorum Ditonum concinnum (in ratione \, propter 1X4= j utrobique:) Sin,
medio loco pofitus, fit tonus Major ; faciet quidem hic cum altero extremorum
rationem (ut prius) \\ fed, cum reliquo, Ditonum inconcinnum, in ratione f,
(propter 2X? = )
b

mi

4 )

la

s*

fol

fx

eque tarnen tarn inviolabile hoc eft, quin poffit (fiquando opus eft ) Tonus
major pro minore fubftitui (quo Schilma,quod vocant, vitetur,) aut vice verla.
Quippe prout , in cantus ordine , fiquando Tonus requiratur eo loci ubi contingit Hemitonium, afit contra; alterumpro altero lubftituendum eile, appofitis Duri Mollifve notis indicatur: Pariter, fiquando, in Toni Minoris fede,re
quiratur tonus Major, aut contra, (quo cantus fiat concinnior) lubftituenS 2
dus

14
APPENDIX.
dus erit pro altero alter. Utputa ubi continue fequuntur fol la fa fol la, cenferi iolentextremi foni pro vera Dia-pente confonantia ; fed, ut hoc fiat, pro
altero duorum minorum , ubftituendus eft tonus major ; icus enim commatc
deficit jfta Dia pente. Et fimiliter alibi prout res poftulat.
a

<
1

V
G fol

27 1

F
516
E

16
5

16

/,
la

^9

9J
D fol

Nec tamen hic folet ( ut in cafu altero , de Tono & Hemitonio, ) appofia
Nota aliqua infinuari; (fed potius vox non mnita id praeftabit ; ) Non enim cum
tanta accuratione procedit (quam retinemusj Guidoniana Notatio. Quippe Guidonis tempore tonus major minore non diftinguebatur ; ut nec quanta pars
toni praecii fuerit quod Hemtonium diceretur ; Sed, Tonos ab Hemitoniis diftinguere contenti; num majores an minores fuerint toni, non erant foliciti ; nec
quanta praecii toni pars fuerit Hemitonium, fed faltem ut fit prope-dimidium :
Et, fiquid curiofius quaereretur, Auris ope fanandum eilet.
Quodque de hac notatione utentibus diftum eft ; id fortiori intelligendum
erit de Organopoeis; ut qui his minutis accurate profpicere nullo modo poftunt;
led, pro vero, vero-proximum futriere necefle habent. Sed haec obiter.
Dia- paln igitur lie divifum ( quod eft Ptolemaei Genus Diatonum Intenfum,)
in hodierna Mufica, fic confpicietur.
e

la

>

tonus
d
tonus

hemiton.
b
tonus
a
tonus
tonus

TV -

hemiton.
E

la

Adhiberi poflet fimilis item divifio Intervalli Dia-tefiron mi la (a b ad e :[}

qualem ipfi Dia-pente jam accommodavimus : Nempe , duplicatis numeris
4., 3,medioqueinterpofitoi ut numeriS, 7, 6, exhibrent rationes ?)^ = f=4:
adeoque

APPENDIX.
J2f
adeoque vox nova interponeretut inter fa & fol, ( qux diceretur fa acuta vel fol
moll,) quae cum altera duarum w la rationem faceret
cum altera \.
Item triemitoniumt/o/, autlafa, (aadrf, vel ab ade,) fimiliter poflTct di
vid, rationibus ^)({ = | = |: interpofita voce nova inter fa & fol qua; cm
altera duarum mi,fol, rationem habeat ff, cum altera ; itemque inter a mi, qua
ad alteram duarum la, fa, fimiliter habent rationem i2, ad alteram i.
Atque hx quidem, aliaeque plures, ( non modo duplicatis numeris, fed & triplicatis, quointerponerentur duo numeri, ratioque in ternas divideretur,) adhibendae forent divifioncs, plurefque interponendae voces , fi refumenda eflent
Veterum Genera Enarmonia, Chromatid, variaque Diatnica, quae jam per mul
ta fcula defueverunt.
Sed .hodierna Mufica, eo fubtilitatis pervenirc, non affeftat ; nequeautVox,
aut Auris, tarn minuta facile diftingueret, proutnos fairem nunc dierum exiftimamus.
Et quamvis non negem quin aliquando forfkn, puta in t tntenfa aut d remiffa*
(nota Duri Mollilve aftedis, ) hujufmodi fonumaliquem fubtili us feriat lingua
( auribus adjuta) quam fcriptae notae defignant; noftri tarnen hodiernas praxeos
Muficae magiftri , faltem Organopi , qui intenfam & d remijfam pro eodem
habere folent , id faltem his Duri Molliique notisinfinuatum volunt, Proferendum efle fonum quendam qui fit inter & d quafi mdius; fcrupulofius inquirunt quam praecif habeat ad ionos adjacentes rationem j Tonos & Semitonia
( craffius intelle&a ) numerare contenti.
Quum itaque alicubi tandem fiftendum erit ( neque enim res patitur ut in in
finitum procdant hujufmodi divifiones,) divifionibus ante traditis contenti,
non ultra procedunt , hodiernj Mufici, in Dia-pafon dividendo.
Quamquam enim rationes l &* (quas negligunt, ) potiores videantur quam
(quas admittunt) & 'f (utpote minoribus numeris fignatae ;) confiderandum
tarnen eft, quod numerus 7 ( qui in rationibus prioribus defignandis occurrit ) fit
numerus primus feu incompofitus ; fed numeri 8,9,10, ( quibus fignantur rati
ones pofteriores ) fint numeri (ex minoribus) compofiti, (puta ^^^,
5> = 3)(3, 10 = 2X5] qui inguli minores fint quam 7 \ adeoque quos, in ra
tionibus aeftimandis, mens promptius perlentifcat. Quippe expeditius eft, &
quod animus promptius affequitur , ( verbi gratia, ) in duo aequalia quidquam
Eartiri, iterumque in duo, (ut quarta habeatur;) quam femel in tria, ( quo
abeatur parstertia, ) utut 3 quam 4 fit minor numerus : Itemque, prirnum ir>
duo, iterumque in duo, Se tercio tandem in duo, ( quo habeatur pars O&ava; )
quam ( quo habeatur pars Sptima ) una vice in Septem : (Similiterque ; Dupli
care, iterumque Duplicare ; quo habeatur Quadruplu m : quam una vice Tripli
care; quo habeatur Triplum : pariterque Duplicare, iterumque Duplicare, &
tertio Duplicare ; quo habeatur Oduplum : quam una vice Septuplicare, qua
habeatur Septuplum.) Quod notavit Ptolemxus (in hoc negotio) pag. j, <.
Atque ob banc caufam, hodierni Mufici, dum rationes J, ?, ( nedum > fr > &c-)
negligunt, (ut qua nmeros primos 7, II, aut his majores poftulant quo defignen.
tur,) quas in Muficam receperunt Veteres.; admittunt tarnen (non inepte) rati,
ones I,
Ifi
maioribus quidem numeris defignatas, fed qui minoribus
componuntur. Nullam utique rationem jam admittunt, nifi quae defignantur
numeris primis 1, 2, 3, y, aut horum inter f compofitis.
Hinc item eft, quod intervallum Dif-dia-pafon ( cujus ratio {) confonantivis
Sf3

32
APPENDIX.
reputctur quam D'u pdfon & dta-pente (cujus ratio eft
mut numerus 3 minor
fit quam 4. ; quoniam 4 ( = )(2) eft ex minoribus primis corapofitus. Siraw
lequc in aliisnon raro fit judicium. Quanquam,in prxferendis Conionantiis,
non fempereadem omnium eftlententia.
Ex his demm (jam traditis) fonorum continue proximorum rationibus,
habentur ( componendo ) ibnorum utcunque remotorum rationes. Quarum
fpecimen exhibemus in fonis iingulis ad Dif-dia-paion ufque : Quod eft Veterum Syftema perfetum, Proflambanomeno , ad Neten hyperbobeon ; Hoc eft, in
Scala noftra, ab A re ad aa U mi re in alto.

Ab
Sonorum inDis-dia-pa/n
I

Li

j_
1
9 S fil,
T
9
s

t 4
4
la. ~3~
9
*0
V?
9
I
fit
IfI
v\

9
i
'f
9 G fol
9_
T

T~fo 3.
E la _8i
D
3

l6
'S

Ad

Raltones interJe .

ts

s
6
9

1
6 I 1

8_
1
T
1

9 _?
i *

L i_
16
7 1 la

16
9 3
% ig
1 s
TL
'S
1
T

la

fa la fil fi la

3_ iL
2 *
a _
i*
4s
8
T

aa g
la

t
~T
s 1
S TE 1
T IL.
6
T A.
D

Rationes autemfic expofitae, quanto concinniores fint,quam fi (fecundum alios) divideretur Dia-tefiaron in Tonum , Tonum, & Limma, j)(|yf=:|j
facile ceniebitur,fi fecundum banc formam colligerentur rationes omnesionorum inter fe omnium ad Dif-dia-pafon ufquc, prout nos eas fecundum alteram
divifionem jam collegimus.
Ex

APPENDIX.
Ex his, in Dia-pafon (puta a mi ad mi,) cenferi folent radones precipua!..
i ad I
16 ir
10
9
8
9
6
5
S
4
3
8
5
i6
9
4
2

./Equitonium.
Hemitonium dictum, Secunda minor i mi fa.
Tonus minor, Secunda media ; iol la.
Tonus major; Secunda majora la mi, fa fol.
Triemitonium ( nonnullis dictum Semiditonum)
Tertia minor ; mi fol, la fol.
4 Ditonum, Tertia major ; fa la.
3 Dia-teflaron, Quarta; mi la.
2 Dia-pente, Quinta , la mi.
S Hexachordum minus , Sexta minor ; mi oL
3 Hexachordum majus , Sexta major ; fa la.
9 Heptachordum minus, Sptima minor ; mi la.
5 Heptachordum medium , Sptima media ; la fol.
8 Heptachordum majus, Sptima major , fa mi.
i Dia-pafon, Oclava; mi mi.

Quarum fecundas & feptimae omnes habed folent pro Diffonants ; reliquat
pro Confonantiisj & quidem ^quitona, Odava, Quinta, & Quarta, (cura
earum poft Odavam replicationibus) pro Perfe&is; Tertix & Sexta; minores
majorefque, cura luis replicationibus, pro confonantiis imperfe&is.
Imperfecta;.

Confonantiae perfecta;.

4
il
i8

12
19

8
if
22

t
3,
io'
17'

17

!
*;
20

tf
20

Praeter has, habentur ex accident! , ( Difonae quidem omnes , )

32
27
4f

27

*4
40
27

4
' y Faifa quinta ;
27.
Faifa fexta -t
l6

32}

Faifa tertia ;
*4 '

loi fa.
-la
\h
rol
"\mi

fol.
mi.
la.
fa.

fa fol.

Quae oriuntur, vcl ab Hemitonio in Toni locum afliimpto, feu contra ; (quae
adfcitisDuri Molli (que notis fanari (blent : ) vel Tono minori pro majore fumpto, feu contra J quae (cum fit tantum commatis \\ differentia) ab humana vo
ce (etiam non mnita) emendari folcnt in prolationc, (vel dilfimulari; ) in irtftrumentis, res fie attemperari blet, ut tarttilla differentia vix percipiatur.
Ut autem verae Quarta & Quinta complent Octavam feu Dia-pafon : Sk faifas
Qijartas cum falls Quintis; itcmque Tertix cum Sextis, & Secundae cum Septi.
mis refpe&ive kmptis : puta Tertia major cum Sexta minore ; &pariter de ce
teris.
His

328

APPENDIX.

His omnibus (' fi ultra Dia-pafon procedatur ) accenfendae funt eaedem ( refpeftive) rationes cum Dupla (femel bis aut pluries) compofitae : hoc eft, eadem intervalla ( femel bis aut pluries) compofita cum Dia-paion: Dicique folent,
eorundem Replicationes.
Quodautem Tertias,& Sextas, pro Confonantiis habeant,cum bona quidem
rationc factum cenfeo, fed praeter omnium Vcterum authoritatem.
De Quarta quidem dubitaverunt Recentiorum aliqui, (contra quos Andreas
PapiusGandenfis, ante centum annos, peculiari tra&atu difputavit; ) Sed contra
omnium Veterum iententiam.
De hac quidem cum Dia-paion compofita, non ita erant Veteres unanimes ;
quia icilicet Dia-pafon cum dia-teflaron rationem exigit | = |)(z, qus eft ra
tio nequc Multiplex neque Superparticularis ; ( Quam tarnen exceptionem r
pudit Ptolemxus, ut lupradidurrij noftrique negligunt, in Sexta majore, minoreque : ) At, fimplex Dia-teflaron , veteres omnes unanimi confenfu Confo
nantiis annumerabant.
Verum quidem eft, Quartam folitariam, in cantuum Compofitione, rarius admitti : At hoc non ideo fit, quod haec per i non fit Confonantia ; fed quia Qyintx (ex altera parte) prasvalentia (quas^d hanc fonat Dia-pafon, & in hac quafi
fubauditur, ) Quartam quafi obumbrat, redditque minus idoneam adeoque parcms adhibitam.
Qua methodo,quove ordine, adhibendae funt in Melopceia (quasenumeravimus) Confonantiae, &cum Diflonantiisadmifcendae, ( qua de re parce admodum
egerunt Veteres, Recentiores copiofius ; ) non eft praefentis inftituti fufiusenarrare. Qui plura cupit, eos adeat qui rem Muficam plenius & ex profeflb tradiderunt.
Sed neque bet hic difquirere, quo ordine pro d'gnitate fu ceniendae fint Con
fonantiae ; Puta , an Dia-pente cum dia-pafon , (cujus ratio fit f; ) potior fit
quam fimplex Dia-pente (cujus ratio ;) aut etiam quam Dif-dia-paon (cu
jus ratio \;) quod minoribus numeris contineatur; quodque paucioribus vibrationibus redeat coitio: Vel contra ; eo quod fimplicior videatur Conlonantia Dia-pente, quam Dia-pafon & dia-pente; fitque 4, utut numerus major,
ex minoribus tamen primis compofitus , puta 2 in 2, quorum utervis minor eft
quam 3. Similiterque, An rationes }, |, ( utpote minoribus numeris conten
ts;) an 1,4, , (utpote quarum numeri minoribus primis componuntur,)
potioresfint. Et quae horum funt fimilia. Qua de re Merfennum viaeas, lib. 4.
prop. 18, 22, &c.
Convenit utique, caeteris paribus, Rationem numeris minoribus explicabilem, potiorem eile quam quae majoribus : Item , in qua frequentius occurrit
vibrationum coitio, quam in qua rarius: Item, ubi numerus ex minoribus pri
mis componitur, quam ubi ex majoribus. Addo etiam ( quod critrium eft ex
natura, magis quam ex imaginatione noftra, ) in qua duarum chordarum altera
pereufla, majorem infert reliquae tremorem. Verum, ubi horum indiciorum alte
ram alteri contrariatur, utrum praeferendum fit j non cadem omnium eft fententia ; neque ego me arbitrum interpone
Parker de aliis dicendum eft, quorum fufior difquifitio in brevi .traclatiuncula
non eft exfpeftanda.
'

FINIS.