Tema : Ndikimi i pH n jetn e njeriut.

Nntemat :
Ndikimi i pH n sistemin urinar.
Sistemi tampon i gjakut .
Acidoza Risperatore .
Ndikimi i pH n sistemin trets .

Punuan : Darla
Evangjeli
Oleandro
Nikolli

Objektivat
I.

T referohet n lidhje me pH n nj mjedis t

caktuar n organizmin e njeriut.
II. T njoh proceset biokimike n organizmin e
njeriut.
III. T marr informacione mbi nj ushqim t
shndetshm n veprimtarin e njeriut
IV. T kontriboj me veprimtarin e tij, n
parandalimin e rasteve q dmtojn shndetin.

Ndikimi I pH ne jeten e njeriut

C'eshte Ph?
Ph do te thote "fuqi e jonit Hidrogjen". Shkalla e Ph na tregon sa acide ose sa
bazike eshte njesubstance. Ai njehsohet me formulen : Ph=-log [H3O+]
Shkalla

Shkalla e Ph varion nga 1- 14. Kur Ph eshte nga 1-6 tretesira eshte acide,kur Ph
eshte 7 tretesiraeshte neutrale, dhe kur Ph shkon nga 8-14 tretesira eshte bazike.
Pse pH eshte i rendesishem?
Analizat e urines mund te pasqyrojne shume qarte aciditetin e trupit te njeriut. Psh
te foshnjate shendetshme te ushqyera me qumesht te gjirit ph duhet te jete 8-8,5.
Sigurisht qe keto janevlera ideale per trupin tone i cili normalisht ka nje ph rreth
7,35. Nje ph mbi 8 do te thote njetrup i shendetshem me aftesi te larte rigjeneruese
si i femijeve. Nje ndihme te rendesishme nenje ph te larte e ofron vetem uji alkalin
H2O3.Disa nga vlerat me te zakonshme ne trupin e njeriut jane:
Lngu i stomakut 0,9-1,5
Lng limoni 2.3
Cola 2-3
Uthull 2.9
Qumsht i thartuar 4.4
4-8 urina
Shiu (pr shkak t dioksidit t karbonit t tretur) 5,5-5,8

Qumsht 6,4-6,7
Gjaku i njeriut 7.35-7.45
Uji i detit 7,8-8,2
Lngu i zorrve 03.08

far saktsisht sht "normale"? Cilat jan vlerat normale? Marrim "1000 t
shndetshme, t personelit ushtarak trinj" dhe matjen e tyre n nivele tndryshme
dhe Mesatarja e tyre sht konsideruar normale.Mir do t ishte nj pH urine n
mngjes si ajo e gjakut, do te thote diku te 7.4. Nje matje e till do t tregonte se ky
metabolizem, n aspektin e bilancit acid-baz, sht krejtsisht I shndosh dhe
nuk nxjerr acidet e teprta ose bazat qe ka brenda tij.
Ph ne organizem
Percaktimi i Ph konstant ne organizem eshte me rendesi esenciale per rrjedhjen
normale te te gjitha proceseve metabolike. Disekuilibri i tij ne trupin e njeriut
mund te shkaktoje probleme teshumta.Gjate proceseve metabolike sintetizohen sasi
te medha te bashke dyzimeve acidike. Disa probleme qe shkaktohen nga
disekuilibri i Ph ne trupin e njeriut:
I. Crregullime hormonale
II. Dobesi kardiovaskulare
III.
Crregullime te peshes
IV. Demtime ne veshka dhe melci
V. Dobesi te skeletit si: brishtesi kockash,fraktura, ose demtime te kyceve.
VI. Tretje e ngadalesuar
VII. Rritje e tepruar e flores bakteriale dhe kerpudhave ne organizem
VIII. Kancer
Gjate 24 oreve, vetem acid karbonik krijohen rreth 10-20 mol, gjate aktivitetit
muskulor lirohetacidi laktik, gjate zberthimit te aminoacideve dhe fosfolipideve
lirohet acid sulfurik dhe fosforik,gjate zberthimit te nukleoproteinave lirohet acidi
urik etj. Gjate proceseve metabolike lirohenedhe produkte bazike, por me
koncentrim shume me te vogel (amoniak, aminoacidet bazikeetj.). Prandaj
organizmi eshte shume me i rrezikuar nga acidoza se sa nga alkaloza. Ne
rrethananormale, as produktet bazike, as ato acidike nuk e ndryshojne pH e gjakut
sepse organizmiposedon shume mekanizma qe shpejte ta normalizoje koncentrimin
e joneve te hidrogjenit negjak ne kufi te normales (pH=7.35-7.45).
Rendesia e Balancit te pH ne trup

Me poshte jane te shpjeguara efektet negative te nje imbalance te pH ne te gjithe

sistemet e trupit.
1 . Sistemi i tretjes
Shumicat e rregullime ttretjes , t tilla si dispepsi , vjellje, fryrjet ,zbatic e
stomakut, shkaktohen prej acidit teteprt n rajonin e stomakut dhe
mineralevealkaline jo te mjaftueshme n traktin e zorrve .Nse minerale alkaline
nga ushqime t pasurame enzima mungojn, ather pankreasi do t jet i lodhur ,
dhe kur pankreasi sht I lodhur,atehere ai humbet aftsin pr t
deshifruarushqimin
dhe per tI treguar trupit far t bj
me t . Kjo do t oj n nj spiraledegjenerative t entropis ku organet bhen
tehutuar dhe te irrituar .

2 . Sistemi skeletik
Artriti sht nj smundje e cila me shume njerez drejt paaftesise nvendet e
zhvilluara . Fjala artrit do t thot " inflamacion i nyjeve ose artikulacionit "
dheprdoret pr t prshkruar dhimbje, ngurtsi, ose njtje t nyjeve. Dy forma
kryesore e artritit jan Rheumatoid dhe Osteoarthritis. T dyja format jan t
lidhura me mosbalancimin e pH dheakumulimit t depozitave t acidit n nyje dhe
bel. sht ky acid i akumuluar q dmton krcin.Kur qelizat q prodhojn lngjet
lubrifikante synoviale dhe lngjet Bursa jan acidike , kjogjendje shkakton nj
thatsi q irriton dhe i ben nyjet te fryhen.
3 . Sistemi imunitar
Mjediset acidike jan t shume te favorshme pr patogjenet anaerobendersa
nivelet e larta te hidrogjenit ne gjak i mbajne bakteret e kqija joaktive. Nse

bakteret ekqija dhe patogjene do te mbeten n gjum , kjo e gjitha varet nga
raporti i pH qelizor.Kirurgjia , rrezatimi , dhe drogerat farmaceutike jan nj hyrje
pushtuese ndaj trupit q sht ipaefektshm pr shkak se ata punojne kundr
funksioneve natyrore t trupit pr t shruarveten , dhe nuk arrin t adresoj
shkaku themelor dhe vetm trajton simptomat .
4 . Sistemi i frymmarrjes
-Kur indet dhe organet jan tmbingarkuara nga aciditeti ilarte, transporti i
oksigjenitveshtiresohet shume. Kjoveshtiresi do t thot seqelizat nuk mund t
marrinfrym si duhet . do qeliz ntrupin ton ka nevoj pr t marr oksigjen t
ri dhe t nxjerre dioksidin acidik t karbonit acid, ne menyre qe t funksionojsi
duhet. Kur raporti i aciditetit sht shum e lart ather mbeturinat n formn e
mukusitdhe infeksioneve dhe viruseve mblidhen n mushkrit tona, e cila on n
ftohje , bronkit ,astma , etj.
5 . Sistemi i qarkullimit t gjakut
- Aciditeti sht shkaku kryesor i smundjeve t zemrs .Dihet mir se shum
yndyrna jan jashtzakonisht t rndsishme dhe t domosdoshme prshndetin
kardiovaskular . Yndyrna t mira n fakt mund t ndihmojn ne shrimin
einflamacionit q fsheh arteriosklerozn . Kur arteriet trashen nuk sht si nj
prgjigje ndajyndyrna t mir , ajo sht pergjigja ndaj inflamacionit te krijuar nga
mjedisin e brendshmacidik. Trupi i prgjigjet aciditetit duke I mbuluar enet e
gjakut me pllaka yndyrore pr tparandaluar rrjedhjet qe mund te jene fatale pr
jetn , t cilat e parandalojne vdekjen emenjhershme , por keto e lodhin shume
zemrn sepse hapja ku kalon gjaku esht shume me engushte. Kur zemra kthehet ne
plotsisht te rraskapitur,kjo njihet si atak kardia ose arrestkardiak.

Shiu Acid
Shiu acid sht shiu i krijuar nga przierja e oksideve t sulfurit dhe azotit (q
lirohen ngamakina, fabrikat, termocentralet) me shiun e krijuar nga ret.

Bashkveprimi i ujit me oksidet esulfurit krijon acidin sulfurik kurse, me

bashkveprimin e ujit me oksidin e azotit krijon acidinnitrik.

Krijimi i shiut acid

Pr shkak t lirimit t gazrave acidike n atmosfer dhe tretjes s tyre n pikat e
shiut, ai pastajbie n tok i till, me prbrje acidike. Ky shi sht mjaft i dmshm
pr bimt, objektet tjeradhe pr shndetin e njeriut. N gjendej normale shiu ka sasi
t vogl t aciditetit. Kjo shkallvaret nga sasia e CO2 t tretur n t, si edhe sasi t
vogla t klorit. Sipas standardeve aciditetiduhet t jet pH = 5.0. Para revolucionit
industrial ka qen 5-6, kurse tash sht rritur. Shiuacidik dmton edhe ujin duke i
shkaktuar vdekje peshqve dhe gjallesave tjera. Pasoj e formimitt shirave acidik
jan okidet e azotit dhe oksidet e sulfurit. Kto okside dmtojn organet
efrymmarrjes. Gjat t reshurave atmosferike oksidet e sulfurit reagojn me ujin
duke formuaracide prkatse, si acidin sulfurik dhe acidin sulfuror. Kto reshje
quhen t reshura acidike, tcilat jan shkatrrueset m t mdha t fasadave t
ndrtesave, shtatoreve, por n veanti t bots bimore etj
H2O (l) + CO2 (g) H2CO3 (aq)
2H2O (l) + H2CO3 (aq)CO32- (aq) + 2H3O+(aq)

Reaksionet:
Reaksionet e acideve sulfurike: SO2 + OH HOSO2
Krijimi i acidt sulfuror: HOSO2 + O2 HO2 + SO3
Krijimi i acidit sulfurik nga acidi sulfuror:SO3(g) + H2O(l) H2SO4(l)
Krijimi i acidkit nitrik:NO2 + OH HNO3
Demet qe shkakton shiu acid
Shirat acide ndikojne negativisht ne boten e gjalle perfshire ketu edhe
njerezit.Veshtiresojnefrymemarrjen,organet e frymemarrjes demtohendhe shfaqen

semundje te ndryshme,sibronkiti,astma dhe kanceri i mushkrive.Ne tokegjenden

shume metale helmuese te lidhura neforme komponimesh jotoksike.Kur shiu
acidik biembi to,i zberthen ato duke liruar elementehelmuese,te cilat nepermjet
rrjedhes se lumenjvedhe ujerave te tjera demtojne shendetin e njeriutdhe te
gjallesave te tjera.Me rritjen e aciditetit teujit,ai reagon edhe ndaj plumbit dhe
bakrit e tubavete ujit duke shkaktuar ndotjen e ujit tepijshem.Pasojat jane te medha
per shendetin enjeriut.Shtimi i sasise se bakrit ne ujin e pijshemdemton veshkat
dhe melqine,por edhe mund te shkaktoje diarrene te femijet e vegjel.
Cfare mund te bejme ne?
Masat e mposhtme do tndihmojn pr t ndaluar dukurin e shiut acid:
Prdorni n mnyr t arsyeshme plehrat organike me prmbajtje amoniaku.
Nxisni prdorimin dhe zhvillimin e motorve hibrid elektrik, q zvoglojn
shkarkimet n ajr.
Prdorni m shum gazin natyror, sesa lndt e djegshme t ngurta,si qymyr apo
dru.
Nxisni prdorimin e termo izolimit pr banesat dhe pajisjet shtpiake.
Zgjeroni prdorimin e burimeve riprtritse t energjis, energjin diellore, t
ers, t ujit,t biomass, t burimeve gjeotermike, t baticave etj.

'jan ushqimet me natyr bazike

Pr t qen mir dhe t shndetshm ph i gjakut ton duhet t ket nj shkall

alkaliniteti (bazike) rreth 7, normalisht shkon nga 1 n 4. Zakonisht nn nivelin 7
fillojn problemet sepse pr shkak t acidozs fillon diabeti, smundjet
degjenerative dhe patologji t ndryshme pak ose shum t rnda. N nivelin 7.1 n
rastin m ekstrem mund t jet n gjendje kome ose arrest kardiak. Vlerat ideale
jan mbi 7, 7.35 dhe 7.43 prfaqsojn shkalln ideale t alkalinitetit. Por nga se
prcaktohet acidoza? Kush jan ushqimet acide dhe kush jan ato bazike pr tu
konsumuar dhe ekuilibruar Ph-i? Acidoza prcaktohet nga konsumimi i ushqimeve
acide, t cilat jan ato q konsumojm m shpesh si buka, makaronat, drithrat,
mishi, disa tipe frutash dhe mielli. Ushqimet me natyr bazike jan n prgjithsi t
gjitha perimet, disa tipe frutash e mbi t gjitha limoni. Pr t qndruar t
shndetshm sht e nevojshme t ekuilibrojm ushqyerjen ton e t preferojm
ushqimet me natyr bazike. Nse pr shembull keni pr zakon t konsumoni
drithra, n mngjes para se t hani mngjes pini nj got me uj me disa pika
limon, e shoqrojini drithrat me fruta pylli, e m pas me nj got m lng frutash,
duke balancuar n kt mnyr aciditetin e drithrave. Por cilat jan ushqimet me
natyr bazike, pra thelbsoret pr nj shndet t mir? Ja lista e ushqimeve
alkaline: kastravect, fiqt, lakra e kuqe, batht, karrota, panxhari, bajamet,
avokadot, brokoli, lulelakrat, rrushi i that, limoni, speci i kuq, pjepri.

KATEGORI
A USHQIMI

Baze e larte

Bazik

Baze e ulet

Acid ult

Acid

Acid Lart

Fasule,
perime,
bishtajore

Fruta

Lngje
zarzavatesh,
majdanoz,
spinaq I gjall,
Brokoli selino,
hudhr, barishte

Fiq te thate,
rrush t that

Karrota,
bishtaja, fasule
L panxhar,
marule, kungull
i njom,

Kungull,
Sparangu,
misri,kerpudhat,
qep, lakr,
bizele, lulelakr,
rrep, panxhar,
patate, ullinj,
Fara,

rrush, papaja,
kivi, manaferrat,
moll, dardha

Arra e kokosit,
qershi te that,
domate,
portokall,
Boronica,
qershi, pjeshk,
banane,
Ananas,
Kumbulla,
Avokado, ,
lngje frutash
mango,
t prpunuara
luleshtrydhe,
papayas, limon,
shalqi, Lime

Mli,

, Mish derri,
mish vii, ,
Konserva
Tuna &
Sardele

Qumshti i gjirit

, qumsht soje,
qumsht dhie,
djath dhie,
Dhall,

Qumsht
gjalp, kos,
gjiz, krem,
akullore

Vez, djath

Parmasan,
djath t
prpunuara

Lajthi, bajame

Gshtenja,
Brazils, kokosit

, Susam
kungull,
luledielli
Farrat

Arrat, fistik

Kikirik, arra

Vere sode

Caj I zi, kafe,

birr,

MISHIT

Vaj ulliri far, vaj , vaj luledielli,

ulliri,
margarin,

VAJRAT

Pijet

Fruta
konservuar

Peshku, gjel
deti , pule,
mish qengji

Thjerrezat,Misri

Arrat

Perimet turshi

Buk thekre,
buk me
krunde,
tershere

drithra

Bulmet

Fasule

Oriz t
bardh, buk
e bardh,
pasta,
biskota,
makarona

Kokrra,

Vez dhe

Patate e
mbl,
spinaq
gatuar,

Caj,uji

Caj jeshil

aji
xhenxhefil

Kakao