UNIVERSITETI I PRISHTINES

FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI FILLOR

Punim seminarik
Tema:Uji
Mentori: Studentet:
Islam Krasniqi Vlora Neziraj
Qendrese Salihu
Kaltrina Haziri
Brendona Elshani
 Permbajtja
Hyrje.............................................................................................................................1
Uji..................................................................................................................................2
Karakteristiakt fizike-kimike te ujit................................................................................3
Vetite tretese te ujit.......................................................................................................4
Efektet e ujit...................................................................................................................5
Perdorimi i ujit................................................................................................................6
Anomalia e ujit................................................................................................................7
Rendesia e mineraleve....................................................................................................8
Permbajtja e ulet minerale..............................................................................................9
Perfundimi......................................................................................................................10
 Hyrje
Ujie eshte I domesdoshem per te gjitha format e jetes dhe njihet si tretesi me I
gjithanshem.
Pa te jeta do te ishte e pa mundur.Uji eshte lengu me i perhapur ne natyre,
gjendet me teper ne oqeane dhe kosulat e akullta polare por edhe ne re,lumenj
etj.
Uji eshte ne levizje te vazhdueshme qarkulluese duke perfshire avullimin,reshjet
dhe derdhjen ne dert.
Substancat te cilat kane aftesin qe leht te perzihen me ujin dhe treten ne te
njihen substanca hidrofile.Ky burim natyror po behet gjithnje e me i paket ne
disa vende dhe sigurimi i tij eshte shqetesim i madh shoqeror dhe ekonomik.
Ne shkenca uji quhet ndryshe edhe tretesi universal dhe eshte e vetmja
substance e paster qe gjendet ne natyre ne te gjitha gjendjet e lendes.
Uji duhet te jete i paster me minerale te dobishme per trupin e njeriut.
Uji
Uji ne formen e tij te pastert,eshte lenge pa shije dhe pa er poashtu nuk ka as ngjyre.
Ai eshte i domosdoshem per te gjitha format e jetes dhe njihet si tretes i gjitheanshem.Pa uje jeta do te
ishte e pa mundur.
Edhe pse nuk ka ngjyre ai shihet si i kalterte ne sasi te medha ose ne vegla shkencore.
Ujieshte lengu me i perhapur ne toke,ne planetin tone uji eshte ne levizje te vazhdueshme qarkulluese
duke perfshire avullimin,reshjet dhe derdhjen ne det.
Uji i pershtetshem per tu pire nga njeriu quhet uje i pijshem,uji qe nuk eshte i pershtatshem per tu pire
,por qe nuk eshte i rrezikshem per njerzit quhet uj i sigurt.
Nje molekul ujin perbeht nga 2 atome hidrogjen dhe 1 oksigjen.Uji eshte ne ekuiliber dinamik midis
gjendjes se gazet dhe asaj te lenget ne temperature dhe trysni standard.Ne shkence uji quhet ndryshe edhe
tretesi universal dhe eshte e vetmja substance gjendjes e lendes tretes universal.
Mbi 2/3 e siperfaqes se tokes jan te mbuluara me uje,97.2% e te cilave ndodhet ne 5 oqeane,shtresa e
akullt ne Antarktik permban90% te te gjithe ujit te embel ne planet.
Karakteristikat fiziko-kimike te ujit

Uji eshte komponim unik i planetit tone,sa i thjeshte aq edhe kompleks.

Ne aspektin kimik uji eshte substance kimike esenciale per qdo qenie te
gjalle.
Gjendet ne tri gjendje fizike ne kushte natyrore: si uje i lenget,akull i
ngurte dhe ne forme te avujve te gazet te ujit.
Uji eshte pa ngjyre,pa shije dhe arom ne temperature dhe shtypje
natyrore.
Pika e vlimit te ujit eshte 100 grade Celsius dhe eshte i lidhur direkt me
shtypjen atmoserike.
Densiteti maksimal i ujit arrihet ne 4 grade Celsius.Aspekt i rendesishem
per ujin eshte fortesia e tij qe paraqet permbajtjen e sasise se karbonit
te kalciumit.
 Vetite tretese te ujit
Uji eshte nje tretes shume i mire dhe trete shume lloje substancash.
Uji ndryshe mund te quhet tretes universal,substancat qe treten mire ne uje quhen hidrofilike.
Substancat te cilat nuk treten mire ne uje quhen hidrofibike.
Gjithashtu uji eshte tretesi me i mire universal fale strukturesse molekules se tij qe eshte dipolare.Me
dipolaritetin e tij shprehen te gjitha vetit tretese te tij.
Ne uje tretet kriprat e shumta ne natyre,sheqeri,kripa,dioksidi i karbonit.
Kurse substancat qe nuk treten ne uj jane:squfuri,qelqi,vaji,benzina,goma,druri,masat
plastike,rera,hekuri etj.
 Efektet e ujit
Efektet biologjike te ndotjes se ujrave mund te manifestohen ne nivel te
organizmave,popullacioneve dhe biocenozave ujore.
Nen ndikimin e ndotjes se ujrave nderron perberja dhe struktura e biocenozave ujor dhe
zingjireve ushqimor ne to,zhduken format me pak tolerante dhe vije deri tek varferimi i
biodiversitetit.
Efektet e ndotjes shprehen edhe ne aspektin moshor,ne kuptim te zvoglimit te numrit te te
vegjelve te cilet jane me te ndjeshem dhe me pak rezistenc ndaj ndotjes se organizmat e rritur.
Veprimi direct shprehet perms veprimit direct te toksinave ne proceset e ndryshme fiziologjike te
organizmave.
Veprimi indirekt i ndoteseve te ujit realizohet permes nderrimit te karakteristikave natyrore te
ujrave. Kimikatet qe jane komponime organike apo inorganike,vajrat,nafta apo pesticidet
demtojne peshqit dhe jeten e gjalle ujore,si dhe ulin prodhimin e te ardhurave.
 Perdorimi i ujit
Njeqind vjet me pare shumica e njerzve ne bote nuk kishte furnizim me uje ne
shtepite e tyre,por duhej te sillnin ujin nga jasht:burimi ose puset publike e
private.
Trupi i njeriut permban 55-78% uje varesisht prej madhesis se tij .Per tu furnizuar
normalisht njeriut I duhen 1-7 litra uje ne dite per te evituar dehidratimin,ndersa
qe sasia e sakt varet nga shkalla e aktivitetit trupor,temperature e mjedisit te
jashtem,lagesh e ajrit dhe faktoret tjere.Parimet baze qe duhet pasur parasysh per
te
mbrojtur burimet ujore nga secili prej nesh jane:kurse dhe mbroj.Njeriu duhet te
kete kujdese per mbrojtjen e ujit permes dy aspekteve kryesore: shfrytezimi I
qendrueshem dhe me menquri I resurseve ujore-perms metodave te kursimit dhe
riperdorimit te ujit dhe zvoglimi I ndotjes se resurseve ujore.Disa aktivitete te
thjeshta ne shtepi dhe jashte saj mund te kursejn sasi te medha te ujit: ndaleni
ujin deri sa pastroni dhembet ose fytyren,beje nje dush te shpejt ne vend te
banjes se plote, veres mbani nje shishe uj ne frigorifer qe te mos prsni ujin e ftoft
nga kroi.
Perdor nje en per pastrimin e pemeve dhe perimeve.
 Anomalia e ujit

Uji gjate ftohjes tkurret ne menyr lineare deri rreth

temperatures+4 grad Celsius,pastaj ne menyr jo lineare
fillon tkurrjen dhe ne temperature +100 grad Celsius arrin
densitetin me te madh prej 1kg/L.
Me ftohjen e metejshme densiteti I tij nuk zvogelohet por
per habi zmadhohet gradualisht dhe ne piken e shkrirjes uji
ka densitet me te madh se ne temperature +4 grad Celsius.
Kjo dukuri quhet anomalia e ujit.Fjala anomaly do te thote
sjellje jashte parimeve.
 Rendesia e mineraleve

Uji duhet te jete i pasur me minerale te dobishme per trupin e njeriut.

Nder mineralet e dobishme permenden: Magnezi qe mbron
zemren,veshkat,systemin muskulor dhe ndihmon tretjen etj.
Kalciumisi element integrues i kockave dhe rendesishem per systemin
dentar.
Bikarbonatet ne sasi te konsiderushme ndihmojne tretjen dhe jan
positive ne asimilimin e energjise ne formen e duhur etj.
Substancat te cilat duhet te jene prezente ne sasi te limituuar
jane:Natriumi i cili ne sasi te medha pengon proqesin e qarkullimit te
ujit ne organizem.
Nitratet qe jane substance ndotese dhe gjithashtu produkti nuk duhet te
shfaqe asnje presence nitritesh.
 Permbajtja e ulet minerale

Uji duhet te jete I lehte dhe pak I mineralizuar.

Sasia e mineraleve te tretura ne uje eshte nje tregues baze
per ujin mineral natyral,paraqitur ne etikete ne formen e
parametrit mbetja e thate ne 180 grade Celsius ne mg/l.
Sa me e ulet te jete kjo vlere aq me i mir eshte uji.
Ujerat me mbetje te thate nen 150 mg/l konsiderohen ujera
te lehte.
 Perfundimi

Ne kete seminar kam cekur rendesin e ujit dhe vleren e tij te

pazevendesueshme si tek njerzit ashtu edhe tek bota shtazore dhe
bimore.
Toka tham qe quhet nganjeher edhe si planet blu pershkak te
perberjes se madhe te ujit ne te.Nga kjo ne mund te kuptojm se
duhet ta ruajm ate,te mos e shpenzojm pa pasur nevoje.
Te jemi te kujdesshem qe te mos e ndotim me mbeturina sepse ne
jemi ata qe e perdorim ate duke filluar nga larja e
rrobave,duarve,higjena me ane te tij e duke perfunduar me at se
e perdorim per pije.Andaj duke pasur parasysh sesa deme mund ti
shkatojm vetes duhet te te vedisohemi dhe te kemi kujdes se si te
sillemi dhe si te veprojme ndaj gjerave qe kane redesi jetesore
per ne.