BIOTEKNOLOGJIA NE

JETEN TONE

LENDA: BIOLOGJI

Punoi:Armeso Prifti
Bioteknologjia
Bioteknologjia eshte perdorimi i biologjise per te zgjidhur problemet dhe per te
bere produkte te dobishme. Fusha me e spikatur e bioteknologjise eshte prodhimi i
proteinave terapeutike dhe barnave te tjera permes inxhinierise gjenetike.

Historia e bioteknologjise
Njerezit kane shfrytezuar proceset biologjike per te permiresuar cilesine e jetes se
tyre per rreth 10,000 vjet, duke filluar me komunitetet e para bujqesore.
Perafersisht 6000 vjet me pare, njerezit filluan te perdorin proceset biologjike te
mikroorganizmave per te bere buke, pije alkoolike dhe djathe dhe per te ruajtur
produktet e qumeshtit. Por procese te tilla nuk jane ato qe nenkuptohen sot me
bioteknologji, nje term i perdorur gjeresisht per here te pare per teknologjite
molekulare dhe celulare qe filluan te shfaqen ne vitet 1960 dhe 1970. Nje industri e
re "bioteknike" filloi te bashkohej nga mesi deri ne fund te viteve 1970, e
udhehequr nga Genentech, nje kompani farmaceutike e themeluar ne vitin 1976
nga Robert A. Swanson dhe Herbert W. Boyer per te komercializuar teknologjine
rekombinante te ADN-se te pionieruar nga Boyer, Paul Berg. dhe Stanley N.
Cohen. Kompanite e hershme si Genentech, Amgen, Biogen, Cetus dhe Genex
filluan te prodhonin substanca te modifikuara gjenetikisht kryesisht per perdorime
mjekesore dhe mjedisore.
Perdorimi i bioteknologjise ne jeten tone
Bioteknologjia ka aplikime te shumta, veçanerisht ne mjekesi dhe bujqesi.
Shembujt perfshijne perdorimin e bioteknologjise ne bashkimin e informacionit
biologjik me teknologjine kompjuterike (bioinformatika), eksplorimin e perdorimit
te pajisjeve mikroskopike qe mund te hyjne ne trupin e njeriut (nanoteknologji)
dhe ndoshta aplikimin e teknikave te kerkimit dhe klonimit te qelizave staminale
per te zevendesuar qelizat e vdekura ose me defekt dhe indet (ilac rigjenerues).
Kompanite dhe laboratoret akademike integrojne keto teknologji te ndryshme ne
nje perpjekje per te analizuar poshte ne molekula dhe gjithashtu per te sintetizuar
lart nga biologjia molekulare drejt rrugeve kimike, indeve dhe organeve.

Pervecperdorimit ne kujdesin shendetesor, bioteknologjia ka rezultuar e dobishme

ne rafinimin e proceseve industriale nepermjet zbulimit dhe prodhimit te enzimave
biologjike qe ndezin reaksione kimike (katalizatore), per pastrimin e mjedisit, me
enzima qe tresin ndotesit ne kimikate te pademshme dhe me pas vdesin pasi
konsumojne "furnizimin me ushqim" te disponueshem, dhe ne prodhimin bujqesor
permes inxhinierise gjenetike.

Llojet dhe Përdorimet e bioteknologjisë:

Bioteknologjia e gjelbër

Kjo pjesë është e përqendruar në

proceset bujqësore. Bimët dhe të korrat
transgjenike mund të merren. Këto
produkte nënkuptojnë se ata kanë
modifikuar ADN-në. Ata janë të aftë të
paraqesin disa risi dhe përparësi në lidhje me produktet e tjera që nuk
janë modifikuar. Për shembull, ato mund të rriten në kushte
meteorologjike që nuk do të ishin të favorshme për ta dhe t'i rezistojnë
më mirë dëmtuesve dhe sëmundjeve. Kjo zvogëlon kostot e prodhimit
dhe garanton rezultate më të mira me fitime më të mira.
Bioteknologjia blu
Kjo pjesë e bioteknologjisë është ende në zhvillim e sipër. Sidoqoftë, ai
është i përqendruar në mjediset detare dhe ujore. Pritet të ketë
kontribute të mëdha në akuakultura, ushqimi, kujdesi shëndetësor dhe
produktet kozmetike.

Bioteknologjia gri
Ky është lloji i bioteknologjisë që synon të ruajë biodiversitetin.
Objektivi është eliminimi i ndotësve të tokës që shkaktojnë humbjen e
specieve dhe copëtimin e habitateve natyrore. Ky lloj është i lidhur me
proceset e bioremediation në të cilat bimët dhe mikroorganizmat
përdoren për të zvogëluar dhe eleminuar substancat që janë të
dëmshme për mjedisin.

Bioteknologjia e kuqe
Ky lloj është ai i përdorur për të përmirësuar produktet mjekësore. Me
të, prodhimi i antibiotikëve nga organizma të ndryshëm mund të
përmirësohet. Kjo na ndihmon të zhvillojmë vaksina dhe ilaçe për të
përmirësuar trajtimin e disa sëmundjeve.

Bioteknologjia e procesit industrial

Objektivi i kësaj dege është krijimi i produkteve që ato degradohen
lehtësisht dhe harxhojnë më pak energji. Reduktimi i energjisë së
përdorur është thelbësor për kursimin e lëndëve të para dhe zvogëlimin
e ndotjes. Kjo bioteknologji lidhet me atë që kërkon të përmirësojë
mjedisin dhe ruajtjen e tij.
Për shembull, përdoret në industrinë e tekstilit në mënyrë që të
prodhohen më pak mbeturina në prodhimin e saj. Përveç këtyre llojeve
të bioteknologjive ka edhe disa më shumë me ngjyra të ndryshme por
ato janë më pak të përhapura pasi që është një shkencë që është në
proces.