TRKYE CUMHURYET

UKUROVA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
MZK ANASANAT DALI

LUDWIG van BEETHOVENIN KLASK SONAT FORMUNA KATKILARI

Berna Tlay UURLAR

YKSEK LSANS TEZ

ADANA/2010

TRKYE CUMHURYET
UKUROVA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
MZK ANASANAT DALI

LUDWIG van BEETHOVENIN KLASK SONAT FORMUNA KATKILARI

Berna Tlay UURLAR

Danman: Yrd. Do. C. Hakan UHADAR

YKSEK LSANS TEZ

ADANA/2010

ukurova niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Mdrlne

Bu alma, jrimiz tarafndan Mzik Anasanat Dalnda YKSEK LSANS
TEZ olarak kabul edilmitir.

Bakan: Yrd. Do. C. Hakan UHADAR

(Danman)

ye: Do. Vania BATCHVAROVA

ye: Yrd. Do. Dr. Mustafa BAYIK

ONAY
Yukardaki imzalarn, ad geen retim elemanlarna ait olduklarn onaylarm.
././2010

Prof. Dr. Azmi YALIN

Enstit Mdr

Not: Bu tezde kullanlan zgn ve baka kaynaktan yaplan bildirilerin, izelge, ekil ve fotoraflarn
kaynak gsterilmeden kullanm, 5846 Sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hkmlere tabidir.

i
ZET
LUDWIG van BEETHOVENIN KLASK SONAT FORMUNA KATKILARI
Berna Tlay UURLAR
Yksek Lisans Tezi, Mzik Anasanat Dal
Danman: Yrd. Do. C. Hakan UHADAR
Mays 2010, 117 Sayfa
Klasik bat mziinin en nemli bestecilerinden biri olan Ludwig van Beethoven,
1770 ylnda Almanyann Bonn kentinde domutur. Kk yata mzik eitimine
balayan Beethoven, olaanst yeteneiyle ve ald eitimle klasik dneme adn
yazdran besteciler arasnda yer almtr. Klasik bat mziine yapt formel ve fikirsel
yeniliklerin yan sra, insan duygularna, doay anlamaya, felsefi ve devrimsel bak
asyla kendini adam ve klasik bat mziinde, gnmzde icra ettiimiz eserlerini
bestelemitir. Bu devrimsel bak, eserlerine tamamen yansm ve Fransz Devriminin
ortasnda bulunan Beethoven dneminin dier bestecilerinden olduka farkl fikirsel
yeniliklere srklemitir.
Eserleri dneme ayrlan Beethoven, devrim fikriyle beraber, ilk kez talyada
sit formundan ayrlarak balca bir form haline gelmeye balayan Sonat Formunu
formel ve fikirsel olarak gelitirmitir. zellikle sonatlarnda kalplar kran, yeni
rlar aan Beethoven, klasik dnemin en sra d bestecisi olarak bilinmektedir.
Yaad klasik dnemin yan sra, klasik dnemden bir sonraki dnem olan romantik
dneme de armonik ve fikirsel olarak faydal olmutur. Gnmz icraclar da dhil
olmak zere kendi dneminden itibaren her icracnn, Beethoven anlamak ve eserlerini
icra etmek iin ncelikle bestecinin sonatlarn incelemesi ve almas gerektii
dnlmektedir. Mzikal bir devrimci olan Beethovenn sonat formuna getirdii
yenilikler klasik bat mzii edebiyat iin olduka nemli tarihsel bir devrim nitelii
tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Beethoven, sonat formu, sonat allegrosu, mzik formlar.

ii
ABSTRACT
CONTRIBUTIONS TO THE CLASSICAL FORM OF SONATAS BY LUDWIG
van BEETHOVEN
Berna Tlay UURLAR
Master Thesis, Department of Music
Supervisor: Asst. Prof. C. Hakan UHADAR
May 2010, 117 Pages
One of the most important composers of Western classical music as a 1770
Ludwig van Beethoven was born in Bonn, Germany. From Beethoven to the musical
education began at an early age, with extraordinary talents and her training in the name
of the classical period were among the composers. Has made to Western classical music
as well as formal and intellectual innovation, human feelings, to understand nature, and
devoted himself to philosophical and revolutionary perspective on Western classical
music, composing Works that were performed today. This revolutionary view, fully
reflected in the Works of Beethoven and the French Revolution in the middle of the
other composers of the period was quite different from the drag on innovation.
Divided into three periods of Beethoven works, along with the idea of
revolution, leaving the first time in taly as a major form of suites starting to become a
form of the sonata form as developed formal and intellectual. Sonatas, especially in
breaking new ground and opens Beethoven, composer of the classical period is known
as the most unusual. The addition of live classical periodi classical period in the next
period, the Romantic period has been useful as a harmonic and intellectual. Our
performers on the day of that period, including works from every performer to
understand and to perform Beethovens first sonata the composers review and should
work. Beethovens sonata form as a musical revolutionary innovations in literature,
classical music is very important to carry a historical breakthrough.
Keywords: Beethoven, sonata form, sonata-allegro form, musical forms.

iii
NSZ

ncelikle tez danmanm Yrd. Do. C. Hakan UHADARa, aratrma

yntemleri dersleriyle bilgilerini aktaran Yrd. Do. Dr. Ahmet DOANAYa, dnya
apnda bir piyanist olan piyano hocam r. Gr. G. Can OKERe, bu tezin
yazlmasnda yardmc olan keman sanats arkadam Betl YETKNe ve maddi
manevi btn desteini benden esirgemeyen babam Vecih UURLARa sonsuz
teekkrlerimi sunarm.
Berna Tlay UURLAR

iv
NDEKLER

ZET.i
ABSTRACT.....ii
NSZ.iii
EKLLER LSTES vii
EKLER LSTES ..viii
BLM I
GR
1.1. Problem Cmlesi........2
1.2. Aratrmann Amac.......2
1.3. Aratrmann nemi.......3
1.4. Saytllar......3
1.5. Snrllklar......4
1.6. Yntem.......4
1.6.1. Aratrma Modeli..........................................................4
1.6.2. Veri Kaynaklar, Verilerin Toplanmas ve Analizi..5
BLM II
LUDWIG van BEETHOVENIN HAYATI
2.1. lk Genlik Yllar...6
2.2. Orta a....8
2.3. Olgunluk a...11
2.4. Beethoven ve Fransz Devrimi.13

v
BLM III
MZK FORMLARI
3.1. ark (Lied) Formlar........16
3.1.1. Bir Blmeli ark Formu....16
3.1.2. ki Blmeli ark Formu.....16
3.1.3. Blmeli ark Formu....17
3.1.4. Katl (Triolu) ark Formu.....19
3.2. Rondo Formu....20
3.2.1. Rondo Formunun Gelimesi ve Tarihesi..20
3.2.3. Rondo Formu eitleri...20
3.3. Fg Formu21
3.4. Sit Formu21
3.5. Uvertr.21
3.6. Senfoni..22
3.7. Konerto...22
BLM IV
SONAT FORMU
4.1. Sonat Formu.24
4.1.1. Barok Dnem Sonat Formu25
4.1.2. Klasik Dnem Sonat Formu...26
4.1.3. Sonatin27
4.1.4. Sonat Formunda Kural D Kurulular..28
BLM V
LUDWIG van BEETHOVENIN SONAT FORMUNA KATKILARI
5.1. Sonat Biimi.....30
5.2. Sonatn Tarihesi......32

vi
5.3. n Klasik a Sonat.......33
5.4. Klasik a Sonat.....34
5.5. Ludwig van Beethovenn Sonat 34
5.5.1. Beethovenon Op.2 No.1 Piyano Sonatnn Analizi...37
5.6. Beethovendaki Diyalektik Dnce....39
5.7. Beethovenn Sonat Formuna Katklar....42
BLM VI
LUDWIG van BEETHOVEN LE LGL GRLER, SZLER

44

BLM VII
SONU VE NERLER
7.1. Sonu........47
7.2. neriler.47
KAYNAKA......48
EKLER...49
ZGEM.117

vii
EKLLER LSTES

Sayfa
ekil 1 : Bir blmeli ark Formuna rnek....16
ekil 2 : ki blmeli ark Formuna rnek.....17
ekil 3 : blmeli ark Formuna rnek.....18
ekil 4 : F. Chopinin op.31 no.2 Scherzosundan Katl ark Formu rnei...19

viii
EKLER LSTES

Sayfa
Ek 1: Beethovenn Eserlerinin Listesi.......49
Ek 2: Tanmlar....62
Ek 3: Beethovenn Piyano Sonatlarndan rnekler...64
Ek 4: Beethovena Ait Resimler...113

1
BLM I

GR
Gnmzde klasik bat mziinin sadece bat toplumlarnda deil, dnyann drt
bir tarafnda yaylmas ve eitiminin verilmesi insanoluna zihinsel ve fikirsel adan
yaplan en nemli yatrmlardan biridir. Sanatn temel blmlerinden belki de en
nemlisi olan mziin ilk insann var oluundan bu yana geirdii evrim ve geliim,
dnyaya ve insana yaplan yatrmlar arasnda ilk sralarda yer almaktadr. Bu geliim
srecini aratrmak ve takip etmek, gnmz insanna ve sanatsna snrsz yollar
amakta, sanatsal retim adna yeni fikirler vermektedir.
Ludwig van Beethovenn doduu yl olan 1770de Wolfgang Amadeus Mozart
14 yandadr ve olgunluk dnemine girmektedir. 30 yandaki Joseph Haydn,
Esterhazy Prenslerinin sarayna ekilmitir. Mozart, Beethoven ile sadece bir kez
karlam, 1809 ylna kadar yaayan Haydn ise gen Beethovena birka ders verme
frsatn yakalamtr. Viyanaya yerleen Beethovenn op.1 triolar ve ilk senfonileri
ustay artmtr. Viyana halk Haydn ile Mozart, senfoni, kuartet, piyano ve orkestra
iin konerto, oratoryo, opera gibi ok farkl trleri mkemmel seviyelere tayan
mziin ustalar olarak kabul etmitir. Tarih, Viyana halkn hakl karacaktr. Ayn
halk, Beethovenn, Habsburglarn bakentine yerlemesinden on yl sonra, mzik
yaamlarnn iine giren bu garip kiinin seleflerinin yeteneklerine sahip olduunu ve
derin deiimler hazrladnn farkna varmtr. Ama gerekte, mzik dnyasndaki
adalarndan ok az, mziinin gelecek yirmi be yl iinde kat edecei mesafeyi
nceden grebilmi, 1815 ile 1826 yllar arasnda besteledii eserleri, onu yaayan en
byk besteci olarak gren, seven ve sayan sadk yorumcular iin bile anlalmaz
olmutur (Knight, 2005).
Beethoven ann tesinde bir dahi; zgrlk dnceleri, mcadeleci
kimliiyle dneminin sorunlarna kaytsz kalamayan, frtnal duygularn ve siyasi
grlerini bestelerine de yanstan bir mzik adamdr. Beethovenn mzii devrim
otoritesi altnda olmasna ramen romantiktir. Bir besteci olarak misyonunu yerine
getirmeye alr, politika onu ilgilendirse de ncelikli kaygs deildir. Sarl onun,
kendi dnyasnn mziine kulak kesilmesine neden olmutur. Belki de mziindeki

2
garip ve tlsml tat bundan ileri gelmektedir. Ailevi skntlarn, yaynclarla kavgasn,
fkesini ve cokunluunu tuttuu defterlerden anlamak mmkndr. Hakknda bu
zamana kadar yazlm btn yazlar, kitaplar ve makaleler gz nnde bulundurularak
Beethovenn mzik adna adanm hayatn ve yapt mzikal devrimleri incelemek,
her mzisyenin balca grevlerinden biri olmaldr. Geliim ve deiimin hzna
yetiilemeyen iki binli yllarda Beethoven aratrmak ve anlamak mzik bilimciler,
icraclar ve besteciler iin olduka nemlidir.
Beethoven anlamak ve doru icra etmek iin biyografisini, eserlerini ve mzik
felsefesini aratrmann yan sra, Beethoven ile birlikte klasik bat mziinin klasik
dnemde zellikle Klasik Sonat Formunda oluan yenilikleri bilmenin ok nemli
olduu dnlmektedir.
1.1.Problem Cmlesin
Ludwig van Beethovenn klasik dnem, Klasik Sonat Formu ile klasik sonat
formunun birinci blm olan Sonat Allegrosu blmne yapt formel yenilikler ve
mzikal katklar nelerdir?
1.2.Aratrmann Amac
Bu aratrmann amacnda; klasik dnemin en nemli bestecilerinden biri olan
Ludwig van Beethovenn kendi dneminde yapt yenilikleri, fikirsel devrimleri ve
klasik bat mziinin nemli temel formlarndan biri olan Klasik Sonat Formu ile
klasik sonat formunun birinci blm olan Sonat Allegrosu formuna yapt
yenilikleri incelenmitir.
Bu amalar dorultusunda, aadaki sorulara yant aranmtr:
1. Klasik dnemde Ludwig van Beethovenn klasik bat mziine yapt
yenilikler dorultusunda besteciliinin nemi nedir?
2. Ludwig van Beethovenn mziini anlamann klasik bat mzii
icraclarna mzikal katklar nelerdir?
3. Klasik bat mziinde klasik sonat formunun dier form kalplarndan
fark, yeri ve nemi nedir?

3
4. Ludwig van Beethovenn, klasik bat mziinde nemli bir form olan
klasik sonat formuna, form bilgisi ve mzikal anlamda katklar nelerdir?
1.3. Aratrmann nemi
Klasik dnemin ve bu dnemin nemli bestecilerinden biri olan Beethoven
bilmek ve anlamak, kendi dneminin hemen sonrasndan gnmze kadar olan
sreteki btn icraclar iin ok nemlidir. Nasl ki bir kitab anlayarak okuyabilmek
iin yazar ve yazarn yaad dnemi bilmek, kitab anlamada ok nemli bir yer
tutuyorsa bu mzik iin de geerlidir. Bu geerlilik dorultusunda bir icracya den
grev, icra ettii ya da edecei eserlerin yaratl dnemini ve bestecisini iyi tanmaktr.
Barok dnemin balamasyla beraber mzikte belirli standartlar belirtilmeye
balanmtr. Bunlar gnmzde konservatuarlarda ve mzik okullarnda Form Bilgisi
ad altnda bir ders olarak retilmektedir. Bu standartlara form kalplar ad
verilmektedir. Bu form kalplarndan en geni kapsaml ve nemli olan form kalb
klasik sonat formudur.
Klasik dnemde, klasik sonat formuna yapt formel ve mzikal yenilikler
Beethovenn, dneminin en nemli bestecilerinden biri olmasn salamtr.
Beethovenn gerek klasik sonat formuna yapt yenilikleri, gerekse klasik dnem
ierisindeki yerini ve nemini bilmek, mzii icra etmek ve seyirciye sunmak iin
olmazsa olmaz bir kuraldr.
Mziin asl gc, insan bestecinin hayal dnyasna srklemesidir diyen
Beethoven, besteciyi anlamann ve onun dnyasna girebilmenin yolunun besteciyi
anlamaktan getiini dolayl yoldan belirtmektedir.
1.4.Saytllar
1. Ludwig van Beethoven klasik dnemin en nemli bestecilerindendir.
2. Klasik sonat formu, klasik bat mziinin en nemli formlarndan biridir.

4
1.5. Snrllklar
1. Bu aratrma, klasik dnem bestecilerinden Ludwig van Beethovenn
biyografisi, mzikal bak as ve klasik sonat formuna yapt yenilikler
ile snrlandrlmtr.
2. Aratrma, veri toplama arac olarak, dokman tarama ve gzlem ile
snrlandrlmtr.
3. Aratrma,

dokman

tarama

ve

gzlem

ile

belirtilen

maddeler

dorultusunda elde edilen bulgularla snrlandrlmtr.

1.6. Yntem
Bu blmde, aratrmann modeli ve veri kaynaklarnn toplanmas ile
analizinden sz edilmitir.
1.6.1. Aratrma Modeli
Bu aratrma, Ludwig van Beethovenn biyografisini, mzikal grlerini ve
klasik sonat formuna katklarn aratrmay hedeflediinden dokman tarama
modelinde dokman bilgisi ile yaplan bir alma olmutur.
Dokman tarama modeli gemite ve gnmzde halen ayn geerliliini
koruyan bilgileri var olduu ekliyle betimlemeyi amalayan aratrma yaklamdr.
Aratrmaya konu olan birey ya da durum, kendi koullar iinde ve olduu gibi
tanmlanmaya allr. Bireyi ya da durumu herhangi bir ekilde deitirmek ya da
farkl gstermek amalanmaz.
Aratrma srecinde nitel verilerden yararlanlmtr. Bu nedenle tarama
modeline uygun veri toplama teknikleri, nitel aratrmaya hizmet edebilecek ekilde
dokman tarama ve gzlem teknikleriyle gerekletirilmitir. Aratrmann bu iki veri
toplama ynteminin desteklenmesinin aratrmay gvenilir klmada nemli olduu
dnlmtr.

5
1.6.2. Veri Kaynaklar, Verilerin Toplanmas ve Analizi
Bu

aratrmada,

Ludwig

van

Beethoven

hakknda

yazlm

kitaplar,

ansiklopediler, makaleler ve internet kaynaklar kullanlmtr. Yaplm olan bu

aratrmada, Ludwig van Beethovenn doum tarihinden balayarak btn hayat
boyunca klasik bat mzii adna yapt besteler, yenilikler ve devrimler, kendi dnemi
de dahil olmak zere gnmze kadar ulaan btn bilgileri klasik bat mzii
erevesinde analiz edilmitir.
Ludwig van Beethoven ile ilgili yaplm aratrmalar unlardr:
1. Ludwig van Beethovenn hayat ve felsefesi,
2. Ludwig van Beethovenn mziini anlamak,
3. Ludwig van Beethovenn eserleri,
4. Klasik sonat formu ile Beethoven arasndaki iliki,
5. Ludwig van Beethovenn klasik dneme yapt mzikal katklar.

6
BLM II

LUDWIG van BEETHOVEN'IN HAYATI

2.1. lk Genlik Yllar
16 Ocak 1770'de Almanya'nn Bonn kentine doan besteci Flaman asll Alman
besteci, ilk mzik derslerine drt yandayken babasyla keman ve klavye alarak
balad. Yedi yana geldiinde halk nnde konser verebilecek derecede keman, klavye
ve org alyordu. Ludwig van Beethoven'in mzisyen babas Johann van Beethoven,
olunun mzie olan olaan st yeteneinin daha ok gelimesi iin baka
retmenlerle almas gerektiini dnerek, Beethoven'in kendisinden sonraki ilk
hocas olan Tobias Pfeiffer ile mzik almalarna devam etmesini salad. Ancak
Tobias Pfeiffer ksa bir sre sonra Bonn'dan ayrlmak zorunda kalnca Johann van
Beethoven olu iin Bonn prensliinin en iyi piyanisti olarak tannan Van den Eeden'i
retmen olarak tuttu. Eeden Beethoven'a dedesinin eski bir arkada olduu iin
cretsiz ders veriyordu. Fakat bir sre sonra ok yaland iin derslere son vermeleri
gerekti. Beethoven'n nc retmeni Christian Gottlieb Neefe ann en tannm,
en deerli mzisyenlerinden biriydi. Beethoven'a bestecilik dersleri vermeye balad.
Neefe, Beethoven'daki yetenei gryor ve onunla titizlikle alyordu. J.B. Cramer'in
kard Mzik Dergisi nin bir saysnda kk Beethoven'n adndan bahsettirerek
mzik tarihine adn ilk geiren kii Neefe oldu (Gltekin, 2001, 16).
Knighta gre, (2005, 5) 20 Haziran 1782 tarihinde Neefe saray tiyatro topluluu
ile bir sre iin Munster'e giderken yerine kilise ba orgcusu olarak 11 yandaki
Beethoven' getirdi. Ertesi yl ise Neefe, kilisenin btn koro, orkestra ve tiyatro
bakanln zerine alm, oyunlarn provalaryla uramak, temsil srasnda orkestrada
klavye almak gibi ileri de gen rencisine vermiti. Bu arada Beethoven, bir yandan
daha ileri aamadaki mzik derslerine, dier yandan bestecilik almalarna devam etti.
Bu almalarn meyvesi olarak 1783 tarihinde ilk sonat yaynland. 1787 tarihine
kadar Bonn'daki grevlerine devam eden Beethoven, bu tarihte Avrupa'nn mzik
merkezi olan Viyana'ya gitme ansn yakalad. Burada Wolfgang Amadeus Mozart ile
piyano alma frsat oldu ve Mozart ile birka ders yapt. Annesinin lm haberi
gelince yeniden Bonn'a dnerek 1789 tarihinde Bonn niversitesine kaydoldu. Burada

7
Eulogius Schneider'in derslerine girdi. Schneider, dnemin koyu devrimcilerindendi ve
bu devrimcilik ruhu Beethoven' da etkisi altna ald. Beethoven Bonn niversitesinde
eitim ald yl boyunca Fransz Devrimi ile yoruldu.
Gltekine gre, (2001, 19) 1783-1789 yllar arasnda piyano sonatlar,
eitlemeleri ve rondolarndan, ses dizisinin btn notalarndan balayp geri dnen org
preldlerinden, piyano ve yayl alglar kuartetlerinden oluan verimli, sra d teknik
ustalklar sergilemiti.
Beethoven'n ilk genlik yllarndaki kompozisyonlar, onun stn yetenekli bir
ocuk olduunun ilk sinyallerini vermekteydi. Beethoven, Bonn'dan ayrlmadan nceki
son yllarnda kilise ba orgculuu, saray piyanistlii yapt gibi orkestrada da alto
alyordu. Bu younluk nedeniyle bestecilie ksa bir sre ara vermesi gerekti.
Kazancn yapt ilerin yan sra verdii zel derslerden karyordu. Byle geen
birka yln ardndan 1792 ylnda konser vermek zere Bonn kentine gelen Haydn ile
tant. Beethoven yeni yazd bir kantat Haydn'a sundu ve Haydn ona mutlaka
Viyana'ya gitmesi gerektiini syledi. Bunun zerine Beethoven 1792 ylnn sonlarna
doru Bonn saraynn prensi Maximillian'n maddi desteiyle Viyana'ya gitti (Say,
2008, 78).
Viyana'da Haydn ile almalara balayan Beethoven, ok gemeden Haydn'n
en yakn arkada oldu. Ancak bir sre sonra aralarnda gr ayrl balad. Haydn
klasik kurallarndan taviz vermiyordu, Beethoven ise Haydn'n kendine artk bir ey
retmediini dnyordu. Bu dncelerini Viyana'ya gittii ilk gnlerde tant
Joseph Gelinck'e anlatnca nl bir piyanist ve besteci olan Gelinck onu dnemin en
tannm mzik bilgini Johann Schenk ile tantrd. Schenk Beethoven'n taslak
defterini gzden geirince Haydn'n birok yanl dzeltmemi olduunu syledi.
Bunun zerine Beethoven bir daha Haydn'dan ders almad. Ancak piyano sonatn (fa
minr, la majr ve do majr) Haydn'a adad (Gltekin, 2001, 47).
Haydn ile derslere devam etmediini renen Bonn prensi Maximillian
Beethoven'a yapt maddi yardm kesince Beethoven, besteledii eserlerden ve zel
derslerinden para kazanmaya balad. Olduka iyi para kazanan Beethoven kendini her
admda bir kat daha ileri gtrecek aamalar kaydediyor, ruhundaki cokun melodi
zenginlii ortaya dkldke beste tekniinde byk ustalklar kazanyordu. Eitiminin

8
son derslerini de insan sesi ve sahne iin yazlacak mzik eserleri zerine alt
Salieri'den alan Beethoven, artk bir hocaya ihtiya duymayacak bir seviyeye geldi.
1794 ylnda kendisi de zamannda Mozart'tan ders alm olan ve konan bir
mzik dernei haline getiren prens Lichnowsky, lkesinin prensliinden destei kesilen
Beethoven' kendi konana davet ederek onu bu mzik akademisinin bakanlk tahtna
oturttu. Beethoven, bu konakta yaad sre iinde byk triosunu besteledi ve
yaynlatt. Bu trio iin an nl piyanisti J.B.Cramer te arkadalar, Mozart'n
lmn bize unutturacak adam yorumunu yapt (Knight, 2005, 43).
Kaygsza gre, (2004, 193) Beethoven 1796 tarihinde Nurnberg, Prag, Berlin
gibi Avrupa kentlerinin iinde olduu bir konser turnesine kt. Olduka baarl geen
bu konser turnesi ayn zamanda Beethoven'n olgunluk ann balangcnn
sinyallerini veriyordu. Verimli konserlerin yan sra olduka baarl bestelere de imza
atmaya balad. 1801 tarihi onun olgunluk ann da balangc oldu.
2.2. Orta a
1801 tarihinde Beethoven gerek hayatnn, gerek sanatnn olgunluk ana adm
att. Son be yldr ilk eserlerine oranla olduka gl eserler besteleyen Beethoven;
1796'da op.5 viyolonsel sonat-op.2 piyano sonat, 1797'de op.7 piyano sonatAvusturya sava arks, 1798'de op.10 piyano sonat- op.12 keman sonat, 1799'da
birinci senfoni- op.13 piyano sonat, 1800'de op.18 yayl kuarteti besteledi. Btn
besteledii bu eserlerde Mozart'n etkisi seziliyorsa da bu etki tarih srasyla gittike
azalyor, her yeni eserde Beethoven kendi gcn daha ok gsteriyordu (Gltekin,
2001, 74).
1801'de besteledii op.24 ilkbahar sonat ile op.28 piyano sonat sanatnn
gerek dnm noktas oldu. Gen besteci kendini bulmu, ileride kendini ok
ykseklere eritirecek olan merdivenin ilk basamana adm atm oldu.
Beethoven'n hastalnn balangc, olgunluk dneminin balangc olan 1801
ylndan yl nceye dayanyordu. 1798 yaznda, piyano banda uzun bir alma
sonras kulaklarnn uultusuyla balayan rahatszl, yl iinde tamamen sarla
dnt. Bu durumundan utanan Beethoven nceleri hi kimseye sylemedi. Sadece

9
birka doktorun haberi vard ve srekli deiik ilalar kullanarak bu durumdan
kurtulmaya alt. Ancak ne denediyse de nafile sonuland. yilemek bir yana giderek
daha da ktleti. 1802 tarihinde doktorlarndan birinin tavsiyesiyle Viyana
yaknlarndaki Dbling'de bir ky evine yerleti. Burada kendisini sadece doktoru olan
Schmidt ve Bonn'dayken yakn aile dostu olan Franz Ries'in olu Ferdinand Ries ziyaret
etti. Franz Ries'in ricas zerine olu Ferdinand Ries'e piyano dersleri verdi.
Sarl

nedeniyle

bunalma giren Beethoven,

insanlardan kaan

ve

durumundan utanan bir karamsarla brnd. Ancak almalarna hi ara vermedi.

1802 ylnda neredeyse tamamen sarlamasna ramen ikinci senfonisini bitirdi. Yine
ayn yl ierisinde piyano-keman sonat ( op.26, op.30, op.22 ) besteledi. Bestecilik
dnda hibir eyle uramayan Beethoven'n eserlerinin satlna kardei Karl yardm
etti (Beethoven bu durumdan duyduu memnuniyeti vasiyetnamesinde belirtmitir.)
(Gltekin, 2001, 74).
Saya gre, (2008, 79) 1803 yl sarlnn iyice ilerlemesine ramen
Beethoven iin olduka verimli geti. nc piyano konertosu op.37 ile Kreutzer
sonatn o yl iinde yazd. Uzun zamandan beri kafasnn iinde kurgulad nc
senfoniyi de ayn yl kt zerine dkmeye balad. O tarihlerde Fransz General
Napoleon Buonaparte'n halk ve eiti olmak adna kazand zaferler Beethoven'
derinden etkiledi ve yazmaya balad nc senfonisinin ok gl bir eser olmasn
isteyen Napoleon iin daha ok almaya balad. Senfoni 1804 yl balarnda
tamamland. Kont Lichnowsky ve Ferdinand Ries bir gn Beethoven'n alma masas
zerinde senfoninin ilk kopyasn grdler. Kapanda byk harflerle BOUNAPARTE
yazyordu. Eserin bu kopyas Viyana'daki Fransz bykelisine gnderilecek, o da
bakonsl Napoleon Buonaparte'a sunacakt. Ancak buna gerek kalmadan, 18 Mays
1804'te Napoleon senatodan kartt bir kararla kendini imparator ilan ettirdi.
Cumhuriyetin, halkln, zgrln kahraman gibi grnen bu adamn bana
imparatorluk tacn geirmesi Beethoven' hayal krklna uratt. Bu olay
renmesinin hemen ardndan senfonisinin ilk sayfasn yrtt ve baka bir kt alarak
zerine Eroica (Kahramanlk Senfonisi) yazd. nc senfoni olan Eroica ilk kez
1805'te alnd. 1806 'da da notalar baslp yaynland.
Beethoven'n doa sevgisi ocukluundan beri vard. Daha sonralar bu sevgi
tutku halini ald. Sarl ilerledike, tek avuntu kayna olarak doaya bir din gibi

10
sarld. Ancak ak havada yaayabiliyormu gibi hissediyordu. Hayatnn nemli bir
alkanl haline gelen yrylerinden birinde, rencisi Ferdinand Ries'i geride
brakarak koar adm ilerlerken kendine bir eyler sylemeye alan Ries'i susturarak
yle dedi: Sus! Sonatmn sonuna geliyorum. Bunun zerine hemen eve dnp
piyanonun bana geti ve fa minr piyano sonatn bestelemeye balad. Beethoven'a
gre insan gibi sanatta doann bir parasyd. nsan doaya el atmadka sanat
bulamazd. Sanatta doadan gemedike insana ulaamazd (Gltekin, 2001, 98).
1805 ylnda drdnc piyano konertosunu besteleyen Beethoven'n, ayn yln
Kasm aynda Fidelio operas sahneye konuldu. Fidelio operas Beethoven'n tek operas
olmutur. Bu operann konusu Fransz yazar Jean Nicolas Bouilly'nin bir
melodramndan alnmtr. Beethoven operasnn adn genken ak olduu Eleonore'u
hatrlatt iin Leonore olmasn istedi. Ancak opera mdr Baron von Braun eserin
adnn Fidelio olmasna karar verdi. Bata buna ok sinirlenen Beethoven sonradan bu
durumu kabul etti ve opera Fidelio operas oldu. Fidelio operas Kasm ay sonunda
gece oynadktan sonra sahneden kaldrld. Opera baarsz olmutu. Arkadalar
Beethoven'a eserde baz deiiklikler yapmas gerektiini syleseler de Beethoven buna
iddetle kar kyordu. Fakat youn srarlar nedeniyle prens Lichnowsky'nin
konanda bir toplant tertip edildi. Toplant alt saat srd. Uzun tartmalar sonucu
opera blmden iki blme indirildi. Fidelio bu yeni ekliyle An der Wien
tiyatrosunda 29 Mart 1806 akam sahneye koyuldu. Sonu ilkinden farkl olsa da pek
parlak deildi. Birka temsilden sonra yeniden sahneden kalkt (Knight, 2005, 80).
Kaygsza

gre,

(2004,

195)

1806

ylnn

Eyll

aynda

operasnn

baarszlndan dolay bunalan Beethoven Macaristan gezisine kt. Bu geziden

daarcnda yeni bir eserle geri dnd. Op.57 piyano sonat.
Operasnn baarszln insanlarn anlayszlna dayandran besteci,
kendisine deer vermeyenlerden almak istercesine arka arkaya byk apta eserler
besteledi. Bunlar; Coriolanus uvertr, Rosumowsky kuarteti, drdnc senfoni ve
drdnc piyano konertosudur. Yine bu hzla ertesi yl beinci senfoniyi besteledi.
1808 ylnn ilk gnlerinde Beethoven yeniden Heiligenstadt vadisine gitti. Ona
gre doa en gzel eserini burada vermiti. Yeniden geldii bu vadide yepyeni bir eser
yazmaya hazrland. Altnc senfonisi olan Kr Senfonisi. Kr senfonisi doann eitli

11
tablolarn,

bestecinin

hayalde

renkler,

izgiler,

hareketler

yaratmasn

bile

melodileriyle, gzler nnde canlandran dramatik bir eser oldu.

1809 yl balarnda Beethoven, uzun bir geziye kma planlar yapyordu. nce
Almanya, ardndan ngiltere ve spanya ile gezisini sonlandracakt. Ancak Avusturya,
ngiltere'nin yanda olarak, o yl Fransa'nn Avrupa'daki egemenliine son vermek
zere bir atlm yapt. Napoleon, spanya'da glklerle karlat srada, Avusturya
Tyrol blgesini ald, Bavyera'y istilaya balad. Napoleon spanya'dan ekilince btn
gcyle Orta Avrupa'ya yneldi ve yldrm gibi Almanya'nn zerine indi. Ratisbonne
(Regensburg) savanda Avusturya ordular Tuna'ya kadar geri pskrtld, Fransz
birlikleri Viyana zerine yrmeye balad. Bunun zerine Viyana karmakark bir yer
haline geldi. 1809 ylnn Ekim ayna kadar sren bu karmaa Beethoven iin olduka
verimsiz geti. nk Viyana'da her ey ok pahallam, sokaklar ok tehlikeli yerler
haline gelmiti (Gltekin, 2001, 98).
14 Ekim 1809'da imzalanan bar antlamasndan sonra Viyana yeniden eski
neesine, canllna kavumaya balad. 1809 ylnn bitmesiyle beraber Beethoven'da
olgunluk ann ilk evresine balam oldu. Sava, zgrlk, Hrriyet, vatan sevgisi ve
buna benzer btn duygularla olgunluk evresine balayan Beethoven, artk dhiyane
eserler retecei en verimli dnemine balam oldu.
2.3. Olgunluk a
1810 ylnda Beethoven yalnz Viyana, Avusturya ve Almanya'da deil btn
Avrupa'da an en byk mzik sanatkr olarak kabul edildi. On be yldr iitme
duyusunu kaybetmi olan deha, doann hayran olduu seslerinden yoksun olmasna
ramen, yaratt eserlerle mzik sanatnn en yce, en derin ve en gzel eserlerini
bestelemeye balad. Bir sanatkr olarak ok mutlu olan Beethoven, bir insan olarak
kendini eksik grmekten hibir zaman vazgemedi. Kendini sanatnn cokusu iinde ne
kadar unutsa da, sk sk artk iitemedii dncesiyle mutsuz, melankolik aclar iinde
hissediyordu. ok youn buhran geirerek balad olgunluk ann ilk iki yl
verimsiz geti. Bu dnemde Egmont uvertrnden uyarlanm bir oyun ilk kez temsil
edildi.

12
Knighta gre, (2005, 88) Beethoven, Goethe'nin ayn isimdeki sahne eseri iin
besteledii bu uvertrn ardndan yl byk formda bir eser yazmad. Sadece birka
lied yazd. Viyanadan ayrlmadan nce,

1812 Mays'nda yedinci senfonisini

tamamlad. Eser ancak 1813 ylnn son aynda sahnelenebildi. Orkestray Beethoven
ynetti. Orkestra ynetiminde ok baarl olmasa da kendisi yle istedi. Sonuta,
yedinci senfoni beklenen etkiyi yaratamad. Yedinci senfoninin ardndan yine ayn yl
sekizinci senfoniyi besteleyen Beethoven, bu senfonisinin baarsnn ispatlanmas iin
uzun bir sre beklemek zorunda kald.
1815 ile 1816 yllar Beethoven'n hayatnda, uzun srecek skntl bir dnemin
balangc oldu. Kardei Karl'n lm zerine kardeinin olunun bakmn Beethoven
stlendi. Ancak stadn kardei lmeden nce vasiyetinde olunun bakmn
Beethoven'n yalnz bana deil, kendi kars Johanna ile beraber srdrmesini istedii
yazyordu. Beethoven ile Johanna anlaamadklar iin olay mahkemeye intikal etti.
Mahkemeyi Beethoven kazand ve kk Karl'n btn bakm Beethoven'a kald.
Kk Karl'n bakm ile uramaktan baka hibir eye vakit ayrmayan Beethoven'n
hayatnn ve besteciliinin en durgun dnemleri 1815 ile 1818 yllar arasnda oldu. Bu
birka yllk durgunluk dneminden kurtulmak isteyen Beethoven, iki byk senfoni
yazmak istiyordu. Birinin ilk melodilerini yazmaya balad. kincisini daha yeni yeni
tasarlyordu. Bunlarn ilki olan dokuzuncu senfoniyi alt ylda tamamlad (1817-1823).
kincisi olan 10. senfoni ise lm zerine, tamamlayamad bir eser olarak kald
(Gltekin, 2001, 100).
Knighta gre, (2005, 88) Beethoven, bu iki senfoninin yan sra, heybetli bir
dini eser yazmak istiyordu. Bu eseri (Missa Solemnis) 1822'de tamamlad. nsan
sesleriyle eitli alglar senfoni alannda birletirmek dncesiyle 1823 ylnda
bitirdii dokuzuncu senfonisi ilk kez 7 Mays 1824 ylnda seyirciyle bulutu.
Senfoninin alnmaya balamasyla beraber halk ylesine bylendi ki,
senfoninin her blmnn sonunda kendilerini tutamayarak alkladlar. Son blmde
koro balaynca coku son snr da at. Neeye vg isimli bu son blmn szleri
herkes tarafndan ezbere biliniyordu. Konser bittiinde halk Beethoven' ayakta alklad
ve Beethoven tam istedii gibi, insanst bir eser yaratmann gururuyla en byk
emeline ulat.

13
Dokuzuncu senfonisinin baars nedeniyle hemen 10. senfonisini ve requiemi
yaratma dncesiyle yoluna devam etmek isteyen Beethoven, hastalnn arlamas
nedeniyle alamaz hale geldi. Eskiden beri ektii karn sanclar, son yakaland
karn zar iltihab, bunun sonucu olan su toplama, bir ara geirdii sarlk ve ayrca bir
sreden beri ektii romatizma arlar ona rahat vermedi. 26 Mart 1827 gn btn
hastalklarna yenik den Beethoven hayata gzlerini yumdu.
2.4. Beethoven ve Fransz Devrimi
Fransz devrimi baladnda Beethoven on dokuz yandayd. Fransz
devriminden doan fikirlerin mzikteki en byk anlatmnn, Almanya'da domu ve
yaamn Viyana'da geiren birinden gelmesi elikili grnse de, devrim dnya apnda
bir olayd. Fransa'da birka yl sreyle, nsan Haklar Bildirgesi ni, erkekler iin genel
oy hakkn, kilisenin devletten ayrlmas ilkelerini esas kabul eden bir ynetim i
banda bulundu. Ayaklanmalaryla devrimin balamasna neden olan Fransz kylleri
ve emekileri, Alman ve Avusturya prenslerinin komutasndaki gerici feodal ordulara
geri adm attrdlar. Orta snf, peinde kotuu iktidar ele geirir geirmez solun
karsna geti ve demokratik kazanmlarn ounu silip Napoleon diktatrlnn
temelleri atlmaya baland. Ancak bu diktatrlk, toprak sahibi soyluluun deil,
byk banker ve sanayicilerin egemenlii iin oluturulan bir dzendi. Yeni egemen
snf, fabrika, mal, hisse senedi ve parasal sermaye sahiplerinden oluuyordu. Piyasa
rekabeti yeni zgrlk biimi haline geldi. Topraktan uzaklatrlan halk ynlar, emek
ve becerilerini pazaryerinde sata sunarak zgrlk kazandklarna inandrlmaya
alld.
Fransz devrimi Avrupa'y tamamyla sarst. Seilmi feodal ordular, Fransz
emekileri ve Napoleon btn Avrupa'ya hkimiyetlerini gstermek iin alyorlard.
Avrupa lkelerinin prensleri kurtulu olarak halkn ulusal kurtulu duygularna
bavurdular. zel kii ya da topluluklarn ulusa kullanmaya ve kullanlmaya, krelmi
tm dank karlarnn ortak tehlikeye girme duygusu kitleleri kaynatrd. Ulusal
bilin, ulusal gururu kamlad. Bylece, halkoyunun mjdecisi olan aklk ilkesinin
douu balad. Talam alkanlklara etkili bir darbe indirildi.
Btn bu

olup

bitenlerin

Beethoven'n

mziine

fazlasyla

yansd

grlmektedir. Napoleon'un imparatorluunu ilan edii ve Alman prensliklerini denetim

14
altna almas Beethoven' byk hayal krklna uratm ve eitlikten, halktan yana
dndn sand Napoleon'a kzgnl yaratlarna da yansmtr. Ayrca Fransz
yanls ve cumhuriyeti duygularn, stelik Avusturya imparatorluk ordularnn bu
duygular tarafndan bozguna uratld bir srada, aa vurmas ve eserlerinde
zellikle de nc senfonisinde bu konuyu alenen ilemesi Fransz devriminin
Beethoven'n hayatndaki nemini aka gzler nne sermektedir.
Beethoven'n mzii dneme ayrlmaktadr. Birinci dnem henz bir
mzisyen olarak yolunu arayan, zenginlere mzik dersi verip onlarn konserlerinde
alan, gelecekteki devrimci ruhun ilk sinyallerini fazlasyla veren fakat mzie zg
feodal karakteri de zerinde tayan dnemdir. kinci dnem, mziinin biim ve ierik
anlamnda yeni dnya gr ile yorulduu ve zellikle Fransz devriminin etkisi
altnda eserlerini bestelemeye adm att dnemdir. nc dnem ise, ikinciden
sekizinciye kadar senfonilerini, Fidelio operasn, keman konertosunu, son piyano
konertosunu, Egmont ve Coriolanus uvertrlerini, geleneksel salon mzik biimlerine
yepyeni bir dramatik ve cokusal zenginlik getiren bir dizi yayl alglar kuarteti ve
piyano sonatlarn besteledii, devrimci fikirlerini saknmadan gsterdii ve ayrca
sadece fikirsel olarak deil, form asndan da sonat formunda yapt gelimelerin
mzik tarihinde gnmzdeki haline gelmesini salad dnemdir.
Fransz devrimi dneminde alg mziinin feodal salonlardan orta snf
desteindeki salonlara geii devrimci bir gelimedir. Senfonilerin halka alnmas da
bal bana toplumsal bir eylemdir. Bunun gereklemesini salayan da, sadece
izleyiciler deil, aristokrasi ve kilise adna alan mzisyenlerdir. Beethoven 'da bu
mzisyenler arasnda yerini almtr. Bu dnemde yazd senfoniler ve sonatlar,
toplumsal sylevlerdir. zellikle orta tabaka insanlarna bir sesleni nitelii
tamaktadr. Senfoni ve sonatlarn halka ulamasn salamaktaki temel sebep bu
formlarn poplerlemesini istemeleridir. Beethoven, eserlerinin bu zelliklerin yan sra
mzik tarihinin en derin anlatma sahip eserler olmasna ayrca nem vermitir. Eserleri,
izleyicilerine tipik, gereki, tandk gelmenin yan sra derin ve aydnlatc yaamlardan
rnekler sunarak sanat ile izleyici arasnda anlalmak kaygsyla bir ba kurmaktadr.
leri grl, zamannn ok tesinde ileri dnceler tayan ve toplumsal zgrlk,
eitlik kaygsn asla brakmayan Beethoven'n mzii ann dier mzisyenlerinden
ayran en nemli zellii olmutur.

15
Beethoven'n mziinde ve zellikle son dnem sonatlarnda, kendisinin
gerekilii birok biimde ortaya kmtr. Bu gerekiliklerden biri, ezgilerinde ve
temalarnda var olan beeri imgelemdir. Bu, onun andaki toplumsal yaamn bir
rndr. Dieri ise Beethoven'n mziinin gelimesindeki yeni aamadr. Grkemli
bir toplu alg olarak senfoni orkestrasnn ve halk konser salonlarnn olanaklarndan
yararlanma ustaldr. Beethoven'n son dnem piyano sonatlarnda her ey dinleyicinin
kulana seslenir, ak ak cesaretle sylenir ve duyulmas istenir. Kontrpuan kulaa
her zaman aka arpar, dramatik bakmdan da yerli yerindedir. Armonik sapmalar ve
kakml sesler, daha sonra gelen kimi bestecilerin yapacaklar gibi deer katna
karlmamtr. Psikolojik ynden tam yerini bulmutur. Beethoven'n gerekiliinin
en nemli yan, onun mziinin dzenleniine batan aa hareket, dramatik eylem,
atma ve gerek yaamda karar kltan baka hibir eyin yol gstermemesidir. Btn
bunlara, gnnn toplumsal atmalarn anlam, bunlarn urunda mcadeleye
katlm ve yaantya bilginin aydnln katm bir insann gzyle bakar.

16
BLM III

MZK FORMLARI
3.1. ark (Lied) Formlar
Sekizer llk motiflerden oluan ark formlar dnemin btnlk
gstermesiyle oluur. ark formlar, insan sesi kullanlarak yazlan szl eserlerin yan
sra, alg iin yazlan eserlerde de kullanlr.
ark formlar drt ayr yapda incelenebilir:
1- Bir blmeli ark formu
2- ki blmeli ark formu
3- blmeli ark formu
4- Katl (triolu) ark formu
3.1.1. Bir Blmeli ark Formu
Bir blmeli ark formunun temas sekiz lden oluur. Bu sekiz llk tema,
ana tondan dominant tonuna gidip geri ana temaya dn yaparak bir blmeli ark
formunu oluturur. Bu tema bazen geniletilerek bazen de sadece bir motif ile yazlarak
oluturulabilir. Geniletilmi iki cmlelik ark formu bir blmeli ark formunda sk
rastlanr. emas yledir: A (a-b)

ekil 1. Bir blmeli ark formuna rnek

3.1.2. ki Blmeli ark Formu
Aralarnda ritimsel ve melodik ballk bulunan iki dnemden oluan form ili
blmeli ark formunu oluturur. Birinci blme, dominant tonunda karar klarak ikinci
blmeye hazrlk yapar. kinci blme birinci blmenin motifinden yola karak

17
dominant tonda yeni bir temaya balar. Birinci blme A, ikinci blme B harfleriyle
gsterilir. B blmesinden sonra bir coda veya codetta ile iki blmeli ark formu sona
erer. emas yledir: A (a-b) B (c-d)

ekil 2. ki Blmeli ark Formuna rnek

3.1.3. Blmeli ark Formu
ksml ark formunda birinci ve nc blmeler ounlukla birbirinin
aynsdr. kinci blme farkldr. Birinci blme ana tondan dominant tonuna giderek
karar klar, ikinci blme birinci blmeden farkl bir tonda ve temadadr. kinci blme,
sonuna doru birinci blmenin tonuna dnerek nc blmeye hazrlk yapar. nc
blme tekrar ana tondadr ve birinci blmeyle ayndr.
ksml ark formunda ikinci blme birinci blmeden uzundur. kinci
blmeden nc blmeye geite ton deiimi ve yeniden ana tona dn iin bir
kpr ile balant yaplr.

Cangalaa gre (2008, 47), blme sonunda bir durak yaplabilecei gibi iki
blme birbirine bir kpr ile de balanabilir. kinci blme farkl yapda kurulabilir:

1- Birinci blme ile arasnda tam benzerlik olabilir.

2- kinci blme, birinci blmenin bir motifinin ya da motif blmnn
ilemesinden geliip oluabilir.
3- kinci blmenin birinci blme ile hibir ilgisi olmayabilir.

18
emas yledir: A (a-b) B (c-d) A (a-b)
Birinci Blme: A (a-b)

kinci Blme: B (c-d)

,
nc Blme: A (a-b)

ekil 3. Blmeli ark Formuna rnek

19
3.1.4. Katl (Triolu) ark Formu
Katl ark formu blmeli ark formuna yeni bir blme eklenmesiyle oluur.
Bu yeni blme, ark formlarnn ard ardna gelmesiyle sralanarak karl ark formunu
oluturur. Menuet ve scherzolar genellikle katl ark formunda yazlrlar. Katl ark
formunda ou kez blmeli biim duyurulur. Bu blmeli biim tonik tonunda
karar klar. Ardndan trio blmesi gelerek katl ark formu sona erer. Trio blmesinden
sonra bir codetta veya coda ile sona erer. Nadir olarak blmenin trioya balanmas
gei kprs ile kurulur.
Cangalaa gre (2008, 58), Barok adan sonraki eserlerde, trio ile ark
arasnda bir ayrlk grlmektedir. Trio blmesindeki farkllklar yle zetlenebilir:
1- Trio, ayr bir tema zerine kurulmu olabilir.
2- Ender olarak ayn tonda kalmakla birlikte, daha ok nc derecede veya
drdnc derece tonunda bulunur.
3- Tempo genellikle daha ar olduu gibi, daha hzl da olabilir. Ancak, pek ok
eserde tempo deimez.
4- Ender olarak l deiiklii yaplr.
5- Trionun formu ou zaman blmelidir. ki blmeli de olabilir. Tek blmeli
olduunda ise ok farkl bir yaps vardr.
emas yledir: A (a,b) B (c,d) A (a,b) C (e,f) D (g,h) A (a,b) B (c,d)
A (a,b)

ekil 4. F. Chopinin 2 Nolu Scherzosundan Katl ark Formu rnei

20
3.2. Rondo Formu
Rondo formu ana temann (A), dier temalar araya girerek defalarca
duyurulmasyla oluan formdur. Yap olarak ksml ve katl ark formlarna
benzeyen rondo formunda blmeler, ark formlarna gre daha uzundur. zellikle 18.
yzyl sonatlarnn don blm olarak kullanlan rondo formu neeli, hareketli ve akc
karaktere sahiptir. Ayrca bu form sonatlarn son blm olabilecei gibi bal bana
bir eser de olabilir. Rondo szcnn asl Latince rondellus olup, Franszlar
rondeau, Almanlar rundgesang szcklerini kullanrlar. Tekrar eden rondo temasna
bazen ritornel veya refrain de denilmektedir. Rondino, rondinetto ve rondolette
szckleri ise kk rondo veya rondocuk anlamna gelmektedir.
3.2.1. Rondo Formunun Gelimesi ve Tarihesi
nceleri arkl bir dans olan rondo, giderek zel bir mzik formu durumunu
alr. Birok kez tekrar edilen ana tema koro tarafndan, bu tema arasndaki ara temalar
ise solo arkclar tarafndan sylenir. Kk 13. yzyla dek gitmektedir. Eski Fransz
rondolar, daha sonra klasik aa rnek olmu, birok kez tekrar edilen ana tema bu
formun esasn ortaya koymutur.
Ludwig van Beethoven rondo formunu gelitirerek sonat formunun son blm
olarak kullanmtr. Beethoven'dan sonra, 19. yzylda daha az kullanlan rondo formu,
ada mzikte pek ender grlmektedir.
3.2.2. Rondo Formu eitleri
Rondo yapsnn btnyle byk blmeden olumas, rondo temasnn
yannda nc blmede yeniden duyulan nemli bir yan temann bulunmas, orta
blmenin geni tutulup eser iinde dengeyi ve geliimi salamas, var ve dn
kprlerinin temalar arasndaki banty kurmas ve byke bir coda ile eserin sona
ermesi byk rondo formunun zellikleridir (Karolyi, 2007, 120).

Kk ve byk rondo formu emalar ksaca yle gsterilebilir:

Kk rondo: A B A C A
Byk rondo: A B A C A B A Coda

21
3.3. Fg Formu
Barok dnemde J.S.Bachn klasik bat mziine kazandrd fg formu Latince
ve talyanca kamak anlamna gelen fugare szcnden tremitir. 14., 15, ve 16,
yzyllarda talyanlar fuga adn vermilerdir. 17. yzyln ikinci yarsnda fg,
chanzone, capriccio, fantasie, ricercare ve tiento balkl eserlerden ayr tutulmutur. 17.
yzylda fg bal bana bir eser olmutur.
Fgn, Lully (1632-1687) ile Fransz Uvertrne, Froberger ile birlikte site ve
talyan sonata da chiesa ustalarnn trio sonatlarna girmesi ile nemi daha da artmtr.
algsal fgn bu gelimesi yannda, vokal fgler pek fazla gelime gsterememitir.
Bach motet, kantat, missa ve passionlarnda en gzel rneklerini sergilemitir. Haendel
de oratoryolarnda fg en iyi ekilde kullanmtr. 18. yzyln ilk yarsnda fg en
gelimi durumuna zellikle Bach tarafndan getirilmitir. Zamanla armoninin eserlere
stnl ve motif gelitirme teknii, fg ikinci plana atmasna ve nemini yitirmesine
ramen, dini mzik eserlerinde fg, stil zelliklerini korumutur. Haydn, Mozart
Beethoven, Schubert, Mendelssohn, Brahms ve Bruckner'in missa, requiem ve
oratoryolarnda kullanlm ve bylece fgle 20. yzyla kadar gelinmitir (Cangal,
2008, 215).
3.4. Sit Formu
Onyedinci ve 18. yzyl boyunca alg iin yazlan en nemli formlardan biri
olan sit, belli sluplarda dans paralarndan oluur. Barok dnemde sit blmlerini
oluturan en nemli danslar Allemande, Courantei Sarabande ve Giguedir. Siti
oluturan bu drt dans dnda bazen baka danslar da sitin blmleri arasnda yerini
almtr. Bunlar; menuet, gavotte, passepied, bouree, musette ve passacagliadr. Bu
danslar arasnda allemande, courante, sarabande ve gigue dnda menuet, passacaglia
ve chacconne, sitin blmleri olarak kullanlmann dnda, kendilerine zg bir nem
kazanmlardr.
3.5. Uvertr
Uvertr bir sahne eserinin banda perde almadan nce sunulan orkestra
eseridir. Barok uvertr ve klasik uvertr olmak zere iki tr vardr. 17. ve 18.

22
yzylda uvertr, sadece al mzii olarak deil oratoryo ve sitlerin ilk blm
olarak da kullanlmtr.
3.6. Senfoni
Senfoni, sonatn tm orkestraya uyarlanm biimidir. Ses rengi zenginlii ve
mzikal doruk noktalar gibi mzikal olanaklar salamas bakmndan, senfoni yazs
mzik tarihinin en ok kullanlan formlarndan biridir. Senfoni, mzik edebiyatnn
byk lekli roman olup, en narin duygulardan kahramanlklara kadar btn
anlatmlar, orkestra ierisindeki alglarla anlatp karln bulabilir. Senfoninin genel
olarak formel dzeni sonat formunun formuyla olduka benzer. lk blm sonat
formunda olduu gibi bir sonat allegrosu olarak yazlr. kinci blm genellikle ark
formunda ar, ve nc blm ise rondo formunda hzl final blmdr.
3.7. Konerto
Konerto, solo alglar ile orkestra iin yazlan eserlere verilen isimdir.
Konertoda soloyu ve orkestray oluturan taraflar bir bakmdan birbirlerini tamamlar.
Latincede concertare kelimesinin anlam, omuz omuza arpmaktr. Bu kelimenin
anlam solo ve orkestra paylamn ve btnln ifade eder.
Kk bir alg grubunun tn orkestra ile yart konerto trne Concerto
Grosso ad verilir. Concerto Grosso, Barok dnemdeki orkestra mzii trlerinin en
nemlilerinden biridir. nceleri ok blmden olumasna ramen, Vivaldi ile birlikte,
birbirine bal blm (hzl, ar, hzl) Concerto Grosso'nun son form yapsn
oluturur.
Solo konerto, bir solo algnn bir orkestra eliinde sunulmas anlamna gelir.
Zaman zaman solo alglarn says arttrlarak iki, hatta drt alg bile kullanlabilir.
Viyana klasiklerinden bu yana ( Haydn, Mozart, Beethoven ve Schubert)
konertolar ounlukla blmldr. Konertonun bu blm yapsal olarak
sonatn birinci, ikinci ve drdnc blmleriyle rtr. Sonat formunda nc blm
olarak kullanla triolu menuet konertoda kullanlmaz. Birinci blmn ya da ok nadir
olarak dier blmlerin arasna kadans yerletirilir. Kadans, orkestra beklerken solistin
teknik becerilerini sergilemesi iin yaratlan bir frsattr. nceleri kadans, solistin o

23
blmn ana temasndan yola karak yapt doalamalarla kurulurdu. Ama
Beethoven'dan bu yana besteciler kadanslar genellikle kendileri yazmaktadr.

24
BLM IV

KLASK SONAT FORMU VE SONAT ALLEGROSU

4.1. Sonat Formu
Sonat kelimesi, Latince seslendirmek, almak anlamna gelen sonare
szcnden tremitir. 16. yzyln sonlarna doru, algsal mziin nem
kazanmasyla beraber birok talyan besteci, alglarla alnan mzik eserlerine canzona
da sonar adyla sonat kelimesini kullanmaya balamlardr. lk kez G. Gorzani 1561
ylnda lauta iin yazd esere sonate per luito adn koymutur. 1700 yllarna
yaklarken sonat kelimesi tam anlamyla mzik formlar arasnda yerini almaya
balam ve her eit eser ve alg iin sonatlar yazlmaya balanmtr. Dans mziinin
geliimini oluturan sit formunun aksine, sonatn kkleri Fransz-Flaman kaynakl bir
vokal mzik tr olan chansona dayanr. 17. yzyl boyunca ve 18. yzyln balarnda
sonat, sitin aksine, daha ciddi nitelikler tayan, bazlar iki bazlar da blmeli
biimde yazlm eitli blmler ieren bir eser olmutur. Ancak daha sonralar sonata
da camera (oda sonat) ile sonata da chiesa (kilise sonat) olarak ikiye ayrlmtr. Stil,
form ve btnlk ynlerinden her a sonatnn kendine zg zellikleri vardr. Andrea
Gabrieli sonat adn ilk kez 1568 tarihinde be alg iin yazm olduu kendi eserinde
kullanmtr. O dnemlerde sonat, dini ierikli bir eserin balangc olarak yazlmtr.
Oysa 1685 ylna baktmz zaman sonatn oda sonat olarak kullanlm olduunu A.
Corelli'nin op. 2 ve op. 4 keman ve embalo sonatlarnda grrz (Finkelstein, 2000,
59).
Sonat trleri zaman iinde deiim gstermi ve 18. yzyln ortalarna doru
dier formlarn nne geerek klasik dneme damgasn vurmutur. Sonat, bir veya iki
alg iin yazlm, birbirini takip eden eitli zelliklerde ya da drt blmden
oluan anlatm gc en yksek algsal eserler arasnda yer almaktadr. Her alg iin
yazlan sonat formu piyano iin, tek kii tarafndan ya da iki kiiyle drt el alnabildii
gibi, iki piyano iin de yazlmtr. Dier alg iin yazlan sonatlar ise piyano, embalo
veya org elii ile icra edilen, virtzitesi ana algda olan eserlerdir. Sonat ve sonat
formu (sonat allegrosu) ayr kavramlardr. Sonat senfoni, kuartet, kentet, sit,
konerto... gibi ok blml algsal bir trdr. Sonat formu ise, bu trdeki eserlerin

25
genellikle ilk allegro blmnde kullanlan ve adn bundan alan bir form ve yap
anlamna gelmektedir.
Klasik dnem bestecilerinin yazdklar sonatlar genellikle ya da drt
blmden olumutur. Drt blml bir sonatn ilk ve son blmleri sonat allegrosu ve
rondo formlar gibi byk formlarda, orta blmleriyse ark ve dans formlarnda
yazlm kk blmlerden olumutur. Birinci blm, sonat allegrosu formunda ve
hzl tempoda yazlmtr. Sonat formunda yazlm ou eser bu formda yazlmtr.
Bunun yannda ender olarak ark formunda da yazlabilir. kinci blm, ar tempoda,
birinci blmden farkl bir karakter ve tonalitede ve ounlukla ark formunda
yazlmaktadr. nc blm, katl triolu ark formunda bir menuettir. Beethoven ve
Beethoven'n dneminden sonraki besteciler bu blm ounlukla scherzo olarak
yazmlardr. Drdnc blm, canl karakterde bir rondo formudur. Drdnc blm
bazen tema ile eitlemeler, pek nadir olarak da fg formunda yazlmtr.
Sonatn blmleri, genellikle ksa aralarla birbirlerinden ayrlrlar. Bazen ise
durmadan bir blm dierine balanabilir. Bu ba attaca szcyle belirtilir. Hatta
baz sonatlar hi ara verilmeden attaca ile sonuna kadar alnr. Sonatn blmleri
arasnda stil, ifade, mzikal olarak kapsad eylerin hepsi bir btnlk iinde
olmaldr. Her blmn kendi iinde bir btnden olumas yeterli deildir. Btn
blmler birbirine bamldr.
4.1.1. Barok Dnem Sonat Formu
Barok dnemi sonatlar genellikle ar-hzl ve ar-hzl olmak zere iki byk
blmden olumutur. Ar blmler hzl blmlerin preld olarak yazlmaktadr.
Blmler arasnda ton ayn kalmakla birlikte, llerde deiiklik yaplmtr. Barok
dnemin sonat formunda yazlan hzl blmlerin form yaplar Cangala gre (2008,
146) yle zetlenebilir: Ana tonda bir tema duyurulur, bu tema yeni bir tona doru
hazrlk yaparak geliir. Bu yeni ton majr eserlerde beinci derece tonu, minr
eserlerde ise paralel (ilgili) majr tonda duyurulur. Bazen, minr beinci derece tonunda
da duyurulabilir. Yeni tonda yaplan tam kararla birinci blme sona erer ve ounlukla
tekrar yaplr. kinci blmede birinci blmenin yakn tonlarna geilir, tema zerinde
taklidi gelimeler yaplarak modlasyon ile ana tona dnlr. Ana tonda duyulan

26
temann tekrar ya da taklitleri ile nc blme balar. Bylece barok dnemi sonat
formunun hzl blmleri genellikle blme olarak grlr.
Barok dnemi sonat formunda tek tema hkimiyeti vardr. Ar tempoda yazlan
blmlerin formu ounlukla A B A eklinde blmeli ark formunda yazlr. Arabuk-ar-abuk olarak drt blmden oluan sonatlar daha ok Corelli zamannda
grlmektedir. Baz kilise sonatlar ve oda sonatlarnn ou be veya daha ok blml
yazlmtr. Bunu yan sra, 1650 sonras zellikle Venedik'te kalp bir yap ortaya
kmtr. Bu yap blmden oluan, ilk ve son blmlerin hzl tempoda, orta
blmn ar tempoda yazlan bir kalptr. Bu sonat ekli, Bologna okulundan Giovanni
Batista Vitali'nin (1644-1692) eserlerinde daha belirgin bir hal almtr. blml
kalp, A. Scarlatti'nin ortaya koyduu abuk-ar-abuk uvertr anmsatr.
4.1.2. Klasik Dnem Sonat Formu
Klasik dnem sonat formunda ift temal forma geilmitir. Ancak bu gei
birdenbire olmamtr. Bach, D. Scarlatti, Pergolesi gibi barok dnem bestecilerinin baz
eserlerinde iki fikri iledii grlmtr. Ayrca C.P.E. Bach da iki temal sonat formu
iin baz almalar gerekletirmitir. Meinheim bestecilik okulunda Stamitz, Richter
ve C.P.E. Bach 18. yzyln ortalarna doru, eski talyan sonat ile Viyana klasikleri
sonat formu arasnda bir gei salayarak, iki zt tema zerine sonat yazma evresinin
balangcn oluturmulardr. Sonat formu, tek temal yazlmak yerine birbirine zt iki
temal yazlmaya balanmtr. Klasik dnemde bu eklin en yksek geliimine
ulalmtr ve esas olarak ayn ekilde kalarak gnmze kadar ulamtr. Sonat formu
( Sonat Allegrosu) sonatn birinci blmnn formudur. Yalnz sonatn deil do, trio,
kuartet gibi oda mzii ile konerto ve senfonilerin birinci blmleri de bu formda
yazlmaktadr.
Klasik dnem sonat formu blmeden oluur. Sergi, gelime ve yeniden sergi.
Sergi blmesinde temel olan fikirler tantlr. lemeye elverili ana tema duyurulur.
Geniletilmi bir cmle ya da periyod olan ana tema canl bir karaktere sahiptir. Ana
temann tam ya da dominant karar ile sona eren l, var kprsnn balad yerdir.
kinci temaya doru gelien bu kprde ounlukla ana tema motiflerinden akc bir
ekilde ilemeler yaplr. Bazen besteci bu kprde yeni fikirler kullanabilir fakat
gidecei

ikinci temadan

yararlanmaz.

Modlasyon

yaplarak

ikinci temann

27
dominantnda yarm karara gelinir. Sergi blmesinin ana veya yan temalar arasnda
duyulmu olan ve epizod denilen yeni mzik fikri, zgr yaplm bir ara cmledir.
Sakin, yumuak, lirik bir karaktere sahip olan ve bylece ana tema karakterine ztlk
tekil eden ikinci tema, majr eserlerde dominant tonunda, minr eserlerde ise ilgili
majrnde duyurulur. kinci temann sona ermesiyle, ritim ynnden keskin, ksa ve z
fikirlerle dolu, canl karakterde, daha hareketli bir biti temas balam olur. kinci tema
tonalitesinde duyulan biti temas ve kk bir blme sonu codas ile sergi blmesi sona
erer. Klasik dnem sonatlarnn birounda birinci blme tekrar edilir. Kimi zaman
dnte dolap kullanlr, ikinci dolaba ayr bir bitirile gelinip gelime blmesine gidilir.
Gelime blmesinde sergideki tema ve motifler ele alnarak eitli ekiller iinde ilenir.
Besteci sergide kulland her fikir zerinde durabilecei gibi, fikirler arasndan birka
tanesini ya da yalnz birini seebilir ve bu fikirlerin zmlemesini, birbiri iine girerek
ileniiyle zmleniini ana tona dnerek salar. Ana tona dn, gelimenin en
yksek noktas ve ulalmas istenilen hedef olduu iin, gelime boyunca ana tondan
kanlr. Tercih edilen btn tonlara modlasyon yaplarak dominanta gelinir ve
dominantn zm ile ana tona ulalm, serginin tekrarna giri yaplm olunur.
Klasik dnem bestelerinde bu ikinci blme genellikle uzun sren dominant ile
hazrlanr. Gelime blmesinin uzunluu ou kez sergi kadardr. Yeniden sergi
blmesi, ana temann ana tonda duyurulmas ile balar ve birinci blmedeki temalar ana
ton hkimiyeti iinde tekrar edilir. Yalnzca ikinci temaya doru balanty meydana
getiren var kprs sonu dominantta karar klar. Minr tondaki eserler sergide ikinci
temay ilgili majrde duyururken, burada ounlukla ada majr tonda duyurulur.
Karolyiye gre (2007, 122) kimi zaman majre karm minr etkisinde ikinci
tema duyurulur. Yeniden serginin sonuna bir coda eklenir. Coda ksa ya da uzun
olabilen bir son szdr. Amac btn blm toparlamak, blmeler aras dengeyi
salamak ve belki ikinci bir yksek noktaya ulamaktr.
4.1.3. Sonatin
Genellikle iki, kimi zaman da ve drt blmden oluan kk sonattr. Ksa
oluu, sade yaps ve teknik zorluk derecesi olduka dk olmas ile sonat formundan
farkldr. ki blml olan sonatinlerin ilk blm kltlm sonat formunda, ikinci
blm ise kk rondo, varyasyon ya da katl ark formunda yazlmaktadr.

28
blml sonatinlerde ise, iki blmlye ek olarak ortada, ark formunda yazlm bir
andante ya da menuet bulunur. Canl son blm ounlukla rondo formundadr. Pek ok
besteci eserlerinde sonatine yer vermitir. Bunlardan bazlar, Clementi, Dussek,
Kuhlau, Cramer, Mozart ve Beethoven'dr.
Sonatinin birinci blmnde ou kez var kprs yoktur. Sonatinin ana
temas sekizinci lden oluur. Bu sekiz lnn ikinci cmlesi dominant sonuna
doru geliir. Sekizinci lde kendini gsteren ikinci tema, hem ana temann bitii,
hem de ikinci temann balangcn oluturur. Dominant tonda tam karar varldnda,
birinci blme yani sergi sona erer. 15 l devam eden sergi blmesinin var kprs,
biti temas ve codettas olamamaktadr. Gelime blmesinin ilk drt lsnde, ana
temann motifi, ana tonun minrnde duyurulur. kinci drt lsnde ise, dominant
zerinden ana ton hazrlanr. Sekiz llk gelime blmesini izleyen yeniden sergi
blmesinde, ana tema ve ikinci tema ana tonda duyurulur ve tam kararla sonatin sona
erer.
Zamanla sonatin gelime gsterdike gelime blmesindeki ilemeler nem
kazanr ve sonat allegrosuna doru bir gidi izlenir. Gelimekte olan bu form bamsz
bir blme yaps kazandnda, artk tam bir sonat allegrosu olmutur.
4.1.4. Sonat Formunda Kurald Kurulular
Klasik sonat formunun genel kurallar ile hareket eden besteciler kimi zaman
kuraldna da kmlardr. Bu kural d kurulular yle sralayabiliriz:

a) ikinci tema, ana temann ayns olabilir.

b) kinci tema ana tema zelliindeki motiflerden kurulmu olabilir.
c) Btn temalar ayn tematik malzemenin kullanlmasndan elde edilebilir.
d) Sonatn temalar birbirleriyle ayn karakterde olabilir.
e) Temalar aras ritmik benzerlik bulunabilir.
f) Gelime blmesinde yeni bir fikir gelitirilebilir.
g) Eer sonatn ar blm sonat formunda yazlmsa ou kez gelime
blmesi kalkar. Bu durumda serginin biti kprsne balanan codettadan sonra hemen
yeniden sergiye gei yaplr ve blmeler arasnda tekrar iareti kullanlmaz.

29
h) yeniden serginin balangcnda ana tema yerine ikinci tema gelebilir. Bu
durumda ana tema yan temadan veya biti temasndan sonra duyurulur.
) Sergi blmesinde duyulan tema ve kprlerde ilenen fikirler, yeniden dergi
blmesinde ayn anda st ste gelebilir (Cangal, 2008, 161-162).

30
BLM V

LUDWIG van BEETHOVENIN SONAT FORMUNA KATKILARI

5.1. Sonat Biimi
Beethoven'n senfoni, sonat ve oda mzii eserlerinde grlen mzik dzenine
verilen genel ad sonat biimidir. Sonat biimi, basit olarak kendi dramatik yaamn
somutlayan alg mzii olarak tanmlanabilir. Temalar, yani konular, ana tonalite
olarak saptanan diziden yola kar. Bunlar, balangta blmnden uzaklama
gerilimin ve atmann birikmesi duygusuyla armonik ve tartmsal bir biimde
gelitirilir ve ardndan al tonalitesine dnerek karara vardrlr. Ama bu durumda
temalar deiik bir k altnda grnrler.
Beethoven'n mziinde sonat biimini ileyen temel prensip, her admda
sanatnn bizzat yaad ve mziine yanstt yaam biiminin grlmesidir. Ruhsal
durumun ya da cokularda yer alan deiikliklerin her aamas, her atma ve her
zm, gerek ve inandrc grnmek zorundadr. Dolaysyla mzik, dinleyicinin
tasarmnda onun benzeri bir yaam yanstr ve canlandrr. Beethoven'n mzii srekli
olarak bir dizi dramatik kartlklar iinde dolar. Bir tema ya da mzik cmlesini, ona
kart bir tema ya da mzik cmlesi yantlar. Bir tartmdaki pasaja baka bir tartmdaki
pasaj karlk verir. leriye doru hareket yaratan kakml bir sesi, uyuumlu bir ses
yantlar. Tiz notal paralar, pes notallar, solo alg seslerini kitlesel sesler, bir
tonaliteyi bir baka tonalite karlar. Bu mzik, alglara uygun ekilde yazlm, o
alglarn tm olanaklarn bulup karan, ayn zamanda da daha nceki ark ve dram
mziinin uzun geliimi sayesinde gereklemi bulunan bir mziktir. Uzun bir resitatif
ya da i monolog zelliini tayan bir temann ya da konunun birtakm armonik
deiimler iindeki hareketi, yeniden gl tartmsal ve ark karakterinde paralarla
zme balanr. Eserin sonu, atmalarn zetini ve zme balanmasn oluturur.
Ama atmann kendisi olmayp onu iyice ilemek ve gl bir sona ulatrmaktr. Bu
yzden de mzik sadece dinleyicilerin duygularn yanstmakla kalmayp bestecinin
dncesi araclyla dinleyicileri dntrr. Dinleyicilere bir parasn oluturduklar
tarihsel ve toplumsal harekete ilikin artan bir bilin verir. Beethoven'n bu gereki

31
mzii, byk bir mcadele ve dnce srecini zetler, dolaysyla da ne biimi ne de
ierii bakmndan yinelenmez.
Beethoven'n mzik fikri, nesneler arasnda var olan ilikilerin, o nesnelere
dokunan, nesnelerin arasnda dolaan ve iinde yaayan kiinin zihnine yansm
eklidir. Toplumsal fikirler de, insanlar arasnda var olan ilikilerin, iinde insanlarn
yer ald tarihsel hareket ve mcadelelerin kiiler tarafndan alglanm eklidir. Bu
fikirlere cokular elik eder. Bu da, doa ve insanlarla ilikisini bu ekilde irdeleyen ve
dile getiren Beethoven'n beeri bir varlk olduunun ak rneidir.
Beethoven, sonatlarn bizzat youn bir atma ve hzl bir deiim sreci iinde
bulunan dnyann bilincinde olduunu sergileyerek, frtnal ve cokulu atmalarla
doldurmutur. lerleme urundaki mcadelede verilen kayplarn bilincinde olan besteci,
derin aclar ve trajik duygular dile getirmitir. Btn bunlar cokun bir sevin ve zafer
anlatm iinde zme vardrmtr. Bylece deimenin iyi bir ey olduuna,
insanln bu sayede yaamn ve gelimenin yepyeni glerini kefettiine ilikin
fikirler ileri srmtr.
Beethoven'n sonatlar kendi zamannda ok alnp beenilmitir. Gnmzde
anlalmas zor olarak nitelendirdiimiz sonatlar, kolaylkla icra edilmitir. Oysa bir iki
kuak sonra sonatlarnn ve dier eserlerinin byk bir blmn yeniden kefetmek, bu
eserler iin mcadele verilmek zorunda kalnmtr. Bu sre gnmzde de devam
etmektedir. Ay ve apaasionata gibi piyano sonatlar, gnmzde tutkulu bir ak
anlatan eserler olarak icra edilse de zamannda feodal toplum basklarnn atmalarn
ifade etmektedir. Oysa kilise mziinde, feodal denetim altndaki opera mziinde ve
an var olan byk mimari biiminde, gerekilik davasn savunmaya ve gstermeye
imkn yoktur. Bu nedenle, Beethoven'n gerekletirdii biimiyle senfoni salonlarna
sinmi olan kilise ayinlerinden ve feodalizmden artlm engin bir ierik, deneyim
zenginlii, coturucu drama yeterli bir biim haline gelmitir.
Beethoven'n byk gerekiliklerinin sonucu, mzii artmak deil, eski ve
yetersiz biimlerin tmn mzikten uzaklatrp silmek olmutur. Bu gerekiliklerin
salad zgrlk, yalnzca Beethoven'n son noktasna getirdii senfoni ve sonat
geleneinde deil, Beethoven'dan sonra yaratlan, dzenlenii ve ierii asndan
yaamn hareket ve akn, insan beyninin zengin bir betimlemesi olarak izlemek

32
zorunda olan her tr mzikte grlmektedir. Onun sanat, burjuva gerekiliinin
mzikteki klasik yaratcs olmutur. Burjuva gerekiliinin ycelii kadar snrllklar
da sergilenir. Toplum hareketlerini, ncelikle toplumdan ayr bir kahramanlk olarak
betimlemesiyle, szsz mzikte srar etmesiyle, kimi zaman gizemli imgeleri
kullanmasyla, en ilerici burjuva dnrlerinin bile gereki bir biimde zemedikleri
zgrlk ve ilerleme sorunlarn cesurca ele alyla Beethoven, mziinin konser
salonlarn mziksel deneyimin temel merkezi olarak kullanmasna ve amatr katlml
mzie kart olarak profesyonel mzie ncelik tanmasna imkn salamtr. Btn
bu toplumsal ve devrimci, ilerici hareketler sonat biimine de tamamyla yansm ve
gnmze kadar gelen sonat formuna son noktasn koymutur.
5.2. Sonatn Tarihesi
Sonat formu, kendi adyla ilk kez 17. yzyln balarnda ortaya kmtr.
Canzone ile sitin bir birleimi olan sonat ok blml, mzikal adan olduka
gelitirilmi, bir veya birka alg iin yazlm algsal bir formdur. Bu bakmdan oda
mzii trlerinden bir saylabilir. Sonat, birlikte alma mzii olmakla birlikte zellikle
Kuhnau'dan itibaren tek alg iin yazlmaya balandn unutmamak gerekir. 16.
yzyln sonunda talyan'lar canzone da sonar olarak adlandrdklar, alglar, org veya
bakr nefesli alglar iin yazlm eserlere dikkat ekseler de, bir sre sonra sonat terimi
polifonik (ok sesli) nitelikte, algsal bir eser iin kullanlmaya balamtr (Hodeir,
2003, 85).
Sonat formu ilk kt zamanlarda ikinci derece bir tr olmutur. Bir kantat ya
da opera eserinin giri blm olarak kullanlmaktadr. 1650'lere doru Almanlar
sitlerin ya da partitalarn giriine sonat koymular ve bir sre sonra sit gibi dans
dncesi tamayan birka blml eserlere sonat demeye balamlardr. Ayn
tarihlerde talyanlar, fg alt yapl kilise sonatn (sonata da chiesa), dans alt yapl oda
sonatndan (sonata da camera) ayrmlardr. ki biimin de ortak zellikleri vardr.
rnein her ikisinde de drt blm vardr ve genellikle her ikisinde de keman kullanlr.
Onyedinci yzyln sonunda Couperin, Fransa'ya talyan sonatn tantmtr. Bir
sre sonra Almanlar sonat biimini daha da gelitirmitir. Kuhnau sonat tek algya
uyarlam, J.S. Bach keman ve embalo iin ilk sonatlarn bestelemitir.

33
Onsekizinci yzyln ortalarna doru klasik sonat formu iin byk bir deiim
olmutur. Sit ile sonatn hibir ilgisi kalmamtr. C.P.E. Bach, Stamitz gibi
bestecilerle sonat formu iki temal halini almtr. Sonraki dnem bestecilerinden
Haydn, Mozart ve Beethoven ile gnmze kadar tanan btn zelliklerini kazanan
sonat, bir biim haline gelmitir. Bu biim, 18.yzyln ortalarndan sonra Beethoven ile
birlikte oda mzii eserlerinin, senfonik eserlerin rnek formu olmutur.
Sonatn biimsel zellikleri dier biimlerden ok daha nemli olmaktadr.
nk sonatn evrimi, bestecilerin yeteneklerinin yan sra zeklarnn da en dikkat
ekici yan olmutur. Ses dzeni tek sesli btn dzenlerden oka stn olan sonat
biimi, mzikal yaps incelenmesine ve aratrmalar yaplmasna olduka ihtiya
gerektiren bir hal almtr.
5.3. n Klasik a Sonat
Onyedinci yzyl iki keman ve srekli bas iin yazlm trio sonat adr. Bu
sonat trn polifoniktir. Oysa 18. yzyln balarnda, tek keman ve srekli bas iin
yazlan sonat trne gei yaplr. A. Corelli'nin eserlerinde 17. yzyln sonunda n
klasik a sonatna eilim grlr. Bu eserlerde sonat ile sit arasnda yapsal olarak
ok fark yoktur. Sonatn yaps tam olarak kesinlememitir. Corelli, oda sonatlarnn
ounda gelenee uyarak sitin iki blmeli biimini kullanarak A B A emasna uygun
bir yol izmitir. A temas sergi blmesinde benzer bir tona giderek yeniden sergi
blmesinde tekrar ana tona dner. Ar blmler ve kilise sonatnn (sonata da chiesa)
fgl blmesi zgrce ele alnr ve tema tekrar duyurulmaz. Bazen de iki tema
denilemese de allegro blmnn ilk blmesi biri tonik (birinci derece) dieri dominant
(beinci derece) tonunda duyurulan iki ayr temadan oluur.
n klasik a sonatlarnda ilk blm olan sonat allegrosu tek temaldr. Sergide
A temas ana tonda duyurulur. B temas A temasnn dominantnda karar klar. Ara
mziinde ton deitirilir. A ve B temalar zerinde eitlemeler yaplarak ana tona
hazrlanlr. Yeniden sergide ise A temas ve B temas ana tonda alnr.

34
5.4. Klasik a Sonat
lk bakta n klasik a sonatyla klasik sonatn baka biimleri var gibi
grnse de n klasik a sonatndan klasik a sonatna gei belli belirsizdir. 18.
yzyl bestecileri sitin iki blmeli yapsn blmeli yapya geirerek bu kurulutaki
her bir blme zerine almlardr. Klasik a sonatnda B temas A temasndan
bamsz bir hal almaya balayarak kiilik kazanp daha sonralar da tam bir zt e
olarak ortaya kmaktadr. A temas ana tona ne kadar balysa B temas da farkl ya da
benzer bir tonla balant kurar ve iki zt tema doar. Yeniden sergi blmesinde ise eseri
ana tonda bitirme zorunluluu sebebiyle B temas birinci dereceye dn yapmak
zorundadr. Bu iki blme arasnda orta blme vardr. Dier iki blmenin btn ba orta
blmeye baldr. Orta blme Beethoven'n sonatlarnda balca bir zellik kazanmtr.
Beethoven orta blmeyi gelitirip geniletmitir. Gelime ad verilecek bu blme, 18.
yzyln ortalarndan itibaren gnmzde de kullandmz halini almtr.
Klasik a sonatlarnda ilk blm olan sonat allegrosu iki temaldr. Sergi
blmesinde A temas ana tonda gelir. B temasna giden kpr dominant tonda kurulur
ve B temasna gider. B temas kpr gibi dominant tonda gelir. Ancak bazen A
temasndan etkilenen B temasnn cmlesi olabilir. Dominant tonda bitirilen kal
melodisi bazen C temas olarak adlandrlabilir. Gelime blmesinde A ve B temalar
(bazen C) ana tona dn hazrlar. Yeniden sergi blmesinde ise ana tonda A temas
duyurulur. Ton deitirimli bir kpr kurulur ancak ana tona yeniden dner. Ana tonda
B temas da duyurulduktan sonra ana tonda blm bitirilir.
Onsekizinci yzyl ortalarnda sonatn genellikle blm vardr. Drt
blml sonatlar seyrektir. lk blm olan sonat allegrosunun hemen ardndan gelen
ar blm, ksml ark formunda olmaktadr. kinci blmleri birinci blmle
yakn tonlarda yazmak bu dnemde bir gelenee dnmtr. nc blm olan final
ise, Fransz okulunun kulland rondo formundan olumaktadr. Bir sre sonra ise
btn bir biim olan rondo-sonat olarak kullanlmaya balamtr.
5.5. Ludwig van Beethoven'n Sonat
Beethoven, sonatn sitten ayrlp klasik dneme kadar geirdii deiim ve
geliimlerle birlikte sonat biimini geldii en son form halinde eserlerinde kullanmtr.

35
Ancak bununla beraber sonat formuna yapt yeniliklerle yeni bir biim yaratmtr.
Sonatn ilk blm olan sonat allegrosunda A ve B temalarn birbirinden tamamen
farkl yazmtr. A temas siyahken, B temas beyaz olarak nitelenebilir. Eser boyunca
bu ilkeye bal kalarak hareket eder. Ton deiimi olmayan kpr ve gelime
blmelerinde bazen A temas bazen de B temas n plana geer. Gelime blmesi
Beethoven'n sonatlarnda 18. yzyln dier sonatlarna gre ok daha nemlidir.
Sonatlarnn gelime blmesi, A ve B temalar kadar ilgi ekici olmu ve o zamana
kadar kimsenin yapmad yepyeni kavramlarla gelitirilmitir.

Vincent dIndyye gre (Hodeir, 2003, 91) Beethoven'n sonatlarnda alt eit
gelime yolu vardr:
1- Ritimsel gelime: Farkl melodiler ve armoniler stnde tek ritmin sreklilii
2- Ezgisel gelime: Ezgi ayn kalrken, armoni ve ritimde deiiklik,
3- Armonik gelime: Armoni ayn kalrken, ritim ve ezgi deiiklii,
4- oaltma: Bir temann herhangi bir esini, yeni sesler ekleyerek, ezgisel
snrn gelitirerek yaplan gelitirme,
5- Azaltma: Temann baz seslerinin kaldrlmas,
6- st ste yma: Birka tema ya da cmlenin birletirilmesi.
Beethoven'n sonatlarnda B temas ayr kesimden oluur. Klasik dnem
sonatlarnda ok gelimemesine ramen rastlanan bu zellik Beethoven'n sonatlarnda
kural olmutur. A ile B temalar arasndaki kprnn uzunluu, yeniden sergiden
sonraki bitiri codasn iaret eder. Bu coda bazen olduka uzun tutulur. Beethoven'n
baz sonatlar dnda dier tm sonatlar, sonatn geleneksel kuruluuyla ayn kurulu
iindedir. blml sonatlar ounluktadr, iki blml sonatlar ok azdr. Drt
blml sonatlarnda Beethoven, final ile ar blm arasna menuet yerine scherzo
koymutur. Klasik a sonatlarnda olduu gibi bu blm Beethoven'n sonatlarnda da
ark (lied) formundadr. Sonat formunun iinde yer alan blmler Beethoven'la birlikte
sonata ait isimler almtr. Birinci blm sonat allegrosu, ikinci blm sonat liedi,
nc blm menuet yerine scherzo ve son final blm de sonat rondosu isimlerini
almtr.

36
1780 tarihinden sonra klasik biim, senfoni ve sonat formlaryla en parlak an
yaamtr. Sonat formuyla bestelenen senfoni, oda mzii eserleri ve sonatlar
Beethoven'n mkemmellik ilkesiyle hem zgr hem de baml yazlm eserlerdir.
Eserler iin bulunan temalarn gelitirilmesi asndan olduka zgr, fakat bu temalarn
ilenmesi ve eser haline getirilmesi srasnda sonat formunu bozabilecek, formdan
uzaklaabilecek her trl yeni fikirden uzak durmas gerekliliiyle bamldr. Sonat
formunun sergi, gelitirme ve yeniden sergi blmeleri form asndan yer deitiremez
fakat tema kartl ve tema geliimi asndan zgrdr. Armoni ve cmle yaps sonat
formunun genel anlamdaki niteliinin gstergesi, melodi ve tema ise sonat formunun
zgnln ifade etmektedir. Beethoven'n sonat formuna getirdii yeniliklerin
dndaki en nemli zgnl, eserlerinin temelini oluturan mzik dncesidir.
Btn form kalplarna, kurallarna uyarak ancak daha nce akln mzikle balantsn
onun gzyle kuran bir besteci olmamtr (Finkelstein, 2000, 63).
Beethoven'n mziinin iinde bir ana madde ve bu maddeden kaynaklanan
oluumun yaratcl grlr. Kk bir motiften byk bir eser yaratabilen bir
bestecidir. 17. yzylda eserlerde kullanlan tek temadan btn bir eseri yaratma ilkesi
Beethoven tarafndan da kullanlmtr. Yaratt eserlerde Beethoven, melodi ve biimi
kurallarna uygun kullanrken eserlerinde grlen byklk, daha kda dklrken bir
btnlk ierisinde dnlm ve bitirilmi olarak kabul edilmelidir. Onun sonatlar
btne varm savam olarak nitelenebilir. nk sonat formu, temalarn btnle
ulamas ve bir btn haline gelmesi ilkesini, iradesini tamaktadr. Bu nedenle ana
dnceyi sadece teknik olarak tanmlamak ve snrlamak mmkn deildir.
Sonat formunun yazm ve kullanm asndan ulat en son noktay kullanan
Beethoven, sonat formuna teknik yeniliklerden daha ok mzikal adan katkda
bulunmutur. Herhangi bir arka plann varln mziksel bir dncenin oluumu iin
kullanmtr.
Yaratcln kkeni, insana zg tm duygular ve ruh hallerine dayanmaktadr.
Bu duygular ve ruh hallerinden esinlenebilmek iin, insan dnsel iradesiyle kendi i
dnyasnda younlar ve zgr duruma getirebilmeyi amalar. Bu srete kendi
benliinden syrlp, kiisel olandan uzaklaarak nesnel bir tutum ierisine girer.
Yaratc eserin hem iinde hem de dndadr. Kurallar ve yntemler araclyla iinde
yorulan duygular kullanr ve yaratcln srecini besler. Bu sre imgelerle,

37
duygularla, soyut simgelerle mzie yansr. Beethoven'n yarats ve dehas tam da bu
tanma uygun olarak gelimektedir. Kiisel olan nesnellie dntrerek, i
dnyasndaki atmalar, uyuumlar, sorular, cevaplar ksacas tm duygular ve
fikirleri somutlatrr.
Bir motiften yola karak bir temay gelitiren, deiimler ve eitlemelerle
beslenen yarat sreci davurumu simgelemektedir. Motif ve temalar, sonat formunun
karakterini ve anlatmn ierdikleri gibi, yarat asndan btnlemeyi salar. Tek bir
motif olan k noktas, srecin tamamlanmasyla birlikte mzikal dnceyi belirler.
Beethoven bu tutku ve yeteneini daha ilk dnem sonatlarnn (op.2/1 ve op.2/2) ilk
blmlerinde yanstmaktadr. Op.2/1 fa minr sonatnn ilk blmnde Beethoven'n
setii ana tema btn bir blm oluturmaktadr. Ana tema, younluunu korur,
yeniliklere giriir ve ikinci temann ezgisini var eder. Temalar, gelime blmesinde ana
dnceyle i iedir ve bu iliki daha ilk temadan nasl gelieceinin sinyallerini verir.
Bestecinin mzikal dncesi, motifi, cmleyi, ana temay ve btn kapsamaktadr.
Beethovenda motif, tema ve melodi i iedir. Onun eserleri dinlenirken motif,
tema ya da melodi btnlk iinde duyulur. Bu oluum Beethoven'n btn piyano
sonatlarnda mevcuttur. lk, orta ve son dnem sonatlarnn bazlarnda motifler ve
temalar nispeten gze arpmaktadr. Op.2/1-3, op.10/1-2-3, op.13, op.27/1, op.53,
op.57, op.101, op.109, op.110, op.111 bu oluuma rnek sonatlardan bazlardr
(Hodeir, 2003, 93).
5.5.1. Beethovenn Ek 3.te Yer Alan op.2 no.1 Piyano Sonatnn Analizi
Birinci blm; Sonat-allegro formundadr. lk sekiz l sergi blmesinin
birinci temasn duyurur. Bu tema A harfiyle gsterilir ve blmn ilerleyen
blmelerinde de sk sk karmza kacaktr. Dokuzuncu lde birinci temann ana
motifi bir kez duyurularak ikinci temaya hazrlk yapmak amacyla 11 llk bir
balant kprc balar. Dokuz ile 20. ller aras ikinci temann armonisi ve ton
deiimi hazrlanr. Ana tema neeli karakterdeyken 20. lden itibaren balayan ikinci
tema dramatik karakterde balar. Bylece Beethovenn sonat formunun birinci blm
olan sonat-allegro ksmna yapt ilk yenilik ile karlarz. Birinci tema ile ikinci tema
birbirlerinden farkl karakterde ve tondadr.

38
20. lde balayan ikinci tema, birinci temadan daha uzundur. 20. lden 40.
lye kadar olan ksm ikinci temay oluturur. kinci tema devaml ton deiiminin
gerekletii yerdir. kinci temann sona erdii 41. lde, sekiz llk bir kpr
balar. Bu kpr sergi blmesinin bitip gelime blmesinin baladn belirten
kprdr. Kpr, birinci temann baka bir tonda tekrar duyurulmasn hazrlamak
amacyla yazlmtr.
49. lde balayan gelime blmesinde 49 ile 55. ller arasnda birinci tema,
dominantndan (beinci derece) duyurulur ve hemen ardndan ikinci tema gelir. 56.
lde balayan ikinci tema 17 l devam eder. 73. lde yeniden sergi blmesine
hazrlk yapan ve birinci temann en belirgin motifinin srekli duyurulduu 28 llk
bir sre balar. Gelime blmesi birinci ve ikinci temann ard ardna gelmesiyle
balayp, iki temann i ie geirilerek duyurulmasyla 100. lde sona erer.
101. lde yeniden sergi blmesi balar. Birinci tema yeniden sekiz l
duyurulur. 108. lde a tempo ile gelime blmesinin sonlarna doru ska duyurulan
birinci temann motifi st ste be kez duyurulur. 11 llk bir balantnn ardndan
120. lde sergi blmesinin ikinci temas farkl tonda yeniden duyurulur. Farkl tonda
olmasna karn tema ve melodi, sergi blmesiyle ayndr. 140. lde sonat-allegro
blmnn bitiriini hazrlayan 13 llk bir coda ile birinci blm sona erer.
kinci Blm; ksml ark (lied) formundadr. 16 l sren birinci ksmn
ilk sekiz lsnde ana tema duyurulur. Bu ksm sakin karakterde ve Majr tondadr.
16. lnn son notasnda birinci ksmn ilgili minrne gei yaplarak ikinci ksm
balar. 10 l sren ikinci blmenin son iki lsnde yeniden ana tona dn yaplr.
27. lden 31. lye kadar ikinci ksmn bitirilii ve yeniden birinci ksma geii
salayan be llk codetta duyurulur. 32. lde birinci ksm yeniden balar. Ancak
tema ayn ton ve karakterde olmasna karn ufak nota deiimleriyle alnr. 20 l
sren birinci tema, 52. lde bir nceki codettann gelitirilmi halinin balamasyla
sona erer. 52. lden 61. lye kadar coda duyurularak ksml ark formunda
yazlm olan ikinci blm sona erer.
nc Blm; Menuet-trio olarak yazlmtr. Fa minr tonda yazlm olan
menuet blmesi lk ritimdedir ve 14 l srer. 15. lde srekli ton deiimleri
balar. 27. lye kadar devam eden ton deiimlerinin ardndan 28. lden itibaren

39
yeniden ana tona (fa minr) dn yaplr. 28. lde menuet blmesinin ana temas sol
elde duyurulur ve 12 l devam eden bu blme 40. lde sona erer. 41. lde
balayan trio blmesi, menuet blmesinin majrnde ve zt karakterdedir. Menuet
blmesi gibi lk ritimde yazlmasna ramen menuetin aksine canl bir karaktere
sahiptir. 73. l ile sona eren trio blmesinden yeniden fa minr tonundaki menuet
blmesine gei yaplr. Menuet blmesi yeniden alnarak nc blm sona erer.
Drdnc Blm; Katl (triolu) ark formunda bir rondodur. Rondo formunun
canl, enerjik ve neeli olan karakteristik zeliinin tamam bu blmde grlmektedir.
lk 34 l A blmesini oluturur. 34. lde B blmesi balar. B blmesi A blmesinin
devam niteliindedir. 50. lde A temasnn yeniden gelmesiyle B blmesi sona erer.
Sekiz l sren A temas, 58. lde yerini yepyeni bir fikir olan C blmesine brakr.
C blmesi, A ve B blmesinden daha uzun, tamamen farkl bir karakterde ve srekli ton
deiimlerinin duyurulduu blmedir. 109. lye kadar sren C blmesinin ardndan A
blmesine yeniden dn salamak iin 29 llk bir kpr alnr. Bu kprde A
blmesinin motiflerine olduka sk rastlanr. 138. lde yeniden gelen A blmesi,
blmn en banda alnan A blmesiyle ayn tondadr fakat gelitirilmi halidir. 138
ile 173. ller aras gelitirilmi haliyle duyurulan A blmesi 173. lde B blmesiyle
devam eder. 189. lde A blmesinin ana temas son kez sekiz l boyunca
duyurularak katl ark formunda yazlm olan prestissimo blm sona erer.
Drt blmden oluan bu sonatn blmleri armonik adan birbirine baldr.
Birinci blm fa minr, ikinci blm Fa majr, nc blm fa minr ve drdnc
blm fa minr tondadr. Klasik sonat formunun btn kurallarna uygun olarak
yazlm

bu

sonat,

Beethovenn

sonat

formunda

yapt

btn

yenilikleri

gstermektedir. Ton olarak birbiriyle uyum iinde olan blmlerin karakteristik

yaplarysa birbirinden bamszdr. Beethovendaki atma ve ksa motiflerden byk
bir eser yaratma fikirleri bu sonatta aka verilmitir.
5.6. Beethoven' daki Diyalektik Dnce
Beethoven'n eskiz defterlerinde, zel almalarnda nesnellie ve gerekilie
doru giden yol takip edildike, mkemmellie varmak iin gsterilen byk abay
sadece tutku olarak nitelemek yeterli deildir. Bu yol ok daha derindir. Sanat tarihinde
mkemmellik, her dnemde, her biimde karmza kar ve ulalmak istenilen son

40
nokta olmutur. Ancak Beethoven'n eserlerinde karmza kan mkemmellie sanat
tarihinin baka bir dneminde rastlamak zordur. Bu mkemmellie ulamak iin
Beethoven pek ok sapa yola sapm ve bu yollardan geip arnarak ilahi sona
ulamtr.
Beethoven gerek armonik, gerekse melodi asndan anlalmas ok zor olan en
stn sadelie ulamtr. Onun sadelii, derinlemesine bir boyutla soylu bir ruhun geni
bir alandaki bileiminden olumutur. Yaratclnn her dneminde Beethoven, ayn
oranda sadelie ulaamam olsa bile, dnce zinciri hep eittir. En ayrntl bir
dnceyi, ses bileimini amalad sadelie ulatrmadan ve ona nesnel olarak en
inandrc biimi bulmadan eserlerini tamamlamamtr. Son noktada ulat biimde de
artk hibir ey gze batmamakta, sivrilmemektedir.
Mkemmellik, Beethoven iin sadece paralanmam bir yap ve btnsellie
varmak anlamna gelmez. Onun iin mkemmellik, zellikle sadelik ve gereklilik
demektir. Bir baka nokta da Beethoven'n sadelik uruna tinsel ierikten fedakrlk
yapmamasdr. Beethoven eserlerinde sadeletike, kazandrd ruh daha da younlar
ve zenginleir. rnein appasionata sonatnn orta blmndeki ana tema, younluu
asndan belirli bir zellii ierir. Ses bileimleri gl bir duyguyu tarmakla birlikte,
nesnelliklerini korur. Oysa tek tek bakldnda btnn iine yerletirilmi olan motif
paracklar ve kk cmleler birbirinden bamsz olarak incelenebilir. nk her bir
motifin kendi iinde varm olduu mkemmellik, tek bana ele alnabilecek
niteliktedir.
Hangi kltrle ve anlayla yaklalrsa yaklalsn, Beethoven yorumlarnn
hibirine tmyle doru bir icradr denilemez. nk onun mzii dnyann
derinliklerine aktr. Mziksel olaylarn ve eserlerindeki konularn tm saydamdr. Bu
olaylar ve konularla tme varlr. Beethoven'n eserlerinde ana temalar arka plan
temalaryla i ie girerek btnlemektedir. Dinleyicinin bu btnl hissedebilmesi
ise ana temay anlamasndan gemektedir.
Beethoven insanln tm sorunlarn kendinde arar. Dier bir deyile, insanln
aclarn, zgrlk zlemlerini, tutkularn, elikilerini ve savamlarn bilir, onlar
kendi iinde yaar. Yine de dnyaya ve mzie bak her zaman daha ileriye uzanr.
Eserlerindeki kartlklar hem dnya olaylarndan hem de yakn ve uzak kavramlarnn

41
kartllaryla geliir. zellikle ilk dnem eserlerinde, zellikle de sonat formunda bu
kartlklar dengeyi bozabilir. rnein op.7 piyano sonatnn largo blmnde, son
cmle yumuak bir ekilde ilerlerken, lnn zayf vuruunda bastaki bir sesin serte
vurgulanmas ve bu vurguya fortissimo eklenmesi tam bir kartl simgeler. Ancak
Beethoven'n eserlerinde efektlerden oluan kartlklarn dnda daha ok derin
nitelikleri ieren kartlklarla karlalr. Bu kartlklar incelenirken, birbirlerinde
apayr bir havay getiren blmlere ve bir blmn iindeki ifte ruh haline geliine,
kaynamasna deinmek gerekir.
Beethoven' anlamak iin sorulmas gereken nemli sorulardan biri de klasik mi
yoksa romantik mi olduu sorusudur. Bu soruya ancak birbirlerinde ayrlmaz
kartlklar inceledikten sonra cevap verilebilir. Klasik szcnn mkemmelliin bir
rnei olarak tanmlanmas, klasik midir romantik midir sorusuna cevap verebilme
kesinliini salamamaktadr. nk mkemmelliin rneklerine gotik, romantik, hatta
ilkel sanatlarda da rastlamak mmkndr. Fakat klasik szcyle, Antik Yunan'dan
bugne dek, yzyllar boyunca gelien ve btn sanatlarn dncelerinde ve
eserlerinde karmza kan belirli bir dnya gr olarak baklacak olursa,
Beethoven'n sanatna da yaklalm olur. Beethoven'n romantik dnem bestecisi
olarak anlmas da, eserlerindeki zengin, duygulu ve cokulu anlatmndan
kaynaklanmaktadr. zellikle son dnem eserlerinde daha ok grlen duygu
younluu Beethoven' klasik dnem mkemmelliiyle birlikte her iki dneme de ait
klar. Eserlerinde kulland kartlklar burada bir kez daha karsna kar. Bu
kartlklardan sz ederken sonat biimi de incelenmelidir. nk klasik dnemin ve
Beethoven'n en nemli amalarndan biri sonat biimi ve onun geliimidir. Romantik
dnem bestecilerinden Weber ve Schubert'in balang dnemlerindeki sonat
biimlerine bakld zaman, zellikle Beethoven'n sonat biimleriyle kyaslandnda
dnem olarak bir sonraki dnem olmasna karn yazdklar sonat biimleri ok geride
kalmtr. nk bu sanatlarnn, ilk dnem eserlerinde biim sadece ezgisel konular
ieren bir emadr, erevedir. Schubert'in ancak son dnem eserlerinde Beethoven'a
yakn bir biim grlmektedir.
Beethoven, op.101, 110, 109 ve 111 piyano sonatlarnda youn bir duygu ve
romantik eilim iindedir. Birok ezgi paracklar bu sonatlarda sonuca vardrlmam
hissi verir. Ancak daha nce de belirttiimiz gibi Beethoven en kk bir ayrnty

42
yapsal adan da dnr. Bu ayrntnn tm eser tarafndan tanp tanamayacan
ler. Btnn iindeki orann tartar. Bu bakmdan Beethoven'n iyaps kadar, biimi
de klasiktir. Sonat biiminin sergi blmesindeki karlkl iki temann nasl geliecekleri
nceden belli deildir. Ancak gelime blmesinde iki tema birbirlerinden ayrlrlar, ana
dncelerden uzaklaarak zengin bir yola girerler ve diyalektik karlarna kar.
Yeniden sergi blmesinde ise ana dnce, baka bir zme ulaarak sonuca ular. Bu
gerilim ve zmleri Beethoven, gl bir dinamizm, keskin ritim rgs ve tonaliteyi
zenginletirerek desteklemi ve gelitirmitir. Bu bakmdan Eroica Senfonisi, en
mkemmel sonat senfonisi olarak nitelenir.
Beethoven'n klasik bir besteci olduunu kabul eden herkes klasisizm deyimini
de kabul eder. Klasisizm dnya armonisini bilen, ancak eserlerde geri planlardaki
temellerden yoksundur. Bu bakmdan klasikten ayrlr. Klasisizmin temeli de kendi
iinde kapal bir biimdir. Klasik bir biimde yazlm sanat eseri, dnya olaylarnn
arka plandaki kavramlarna da aktr. Bu arka plann kavramlar zayf ya da glyse
yaptn klasik olup olamayaca tartlabilir. nemli olan klasik biimlerde, n
plandaki olaylarn arka plandaki olaylarla gl bir biimde desteklenmesidir.
5.7. Beethovenn Sonat Formuna Katklar
Klasik dnem, klasik bat mzii dnemleri arasnda en kkl yeniliklerin
yapld dnemdir. simleri klasik dnemden nce de duyulmu olan form kalplar,
klasik dnemle beraber geliim ve yeniliklerinin son aamasna ulamtr. Bu geliim
ve yenilemenin mimarlar elbette dnemin bestecileridir. Kalc yenilikler salamak, bu
dnem bestecilerinin temel ilkesi olmutur. Bu kalc yeniliklerin yaratclar arasnda en
nemli

bestecilerden

biri olan Beethoven,

mzikte kendi dneminin

dier

bestecilerinden olduka farkl bir yol izmitir. Dier klasik dnem bestecileri
ounlukla form ve armoniyle ilgilenirken Beethoven, form ve armoninin yan sra
bestelerinde fikre ve fikirlerinin insanlara ulamasna nem vermitir. rnein, bir
maddeyi (temay) ele alp, o maddeyi sadece ileyip bir kalba sokmakla yetinmeyip,
maddenin insanlar zerindeki duygusal ve fikirsel etkileimini de n planda tutmutur.
nk Beethovena gre maddeyi ekillendirmek deil, ekillendirirken insann duygu
ve dncelerini ne kadar sadelik ve gerekilikle ifade etmeli sorusu esastr.

43
Eserlerinde ve zellikle sonat formunda dier bestecilere gre daha uzun olan
gelime, kpr ve coda blmeleri Beethovenn sonat formuna yapt en byk
yeniliktir. Bu blmelerin dier klasik dnem bestecilerinin eserlerindeki gelime, kpr
ve codalarndan daha uzun olmasnn nedeni ise sergi blmesindeki A ve B temalarn
neredeyse btn detaylaryla ilemek ve bu temalar ilerken insanolunun bnyesinde
barndrd hemen her duyguyu yanstabilmek ve ifade edebilmektir. Duygular btn
ayrntlaryla ifade ettii blmelerin uzunluu, doruk noktas olan final blmesine doru
giderken teker teker basamaklar kmaya benzetilebilir. Bu nedenle, Beethovenn
sonatlarnn son sayfalar olan coda blmeleri adm adm klan zirvenin en yksek
basamadr.
Beethovenn fikirsel yeniliklerinin yan sra sonat formuna getirdii dier
yenilik ise sonat formunun birinci blm olan sonat allegrosunun sergi blmesindeki A
ve B temalarn tamamen zt karakterde yazmasdr. Kendi dnemi de dhil olmak zere
klasik dnemden nceki dnemde yazlan B temas, A temasnn gelitirilmi haliyken
Beethoven, B temasn A temasndan tamamen bamsz, zt bir karakterde yazmtr.
Bylece B temas da A temas kadar ana tema nitelii kazanmtr. Bu yenilik
Beethoven iin insann duygu ve fikirlerindeki atmay, ayrca insann dier insanlarla
olan kltrel ve toplumsal atmasn da yanstmaktadr.
Beethovenn sonat formuna yapt bu yenilikler sadece kendi dnemine ait
deil, klasik dnemin ardndan gelen romantik dnem bestelerine de yansmtr.
Romantik dnemin temel prensibi olan duygulara ynelik retim fikrinin ilk temellerini
kendi dneminde Beethoven atmtr.
Beethovenn eserleri dnya mzik edebiyat iin ok nemlidir. Toplumsal,
kltrel ve ekonomik deiimler nedeniyle zaman ilerledike Beethoven anlamak
zorlasa da gnmz klasik bat mzii icraclar iin Beethoven, sonu olmayan bir
reti nitelii tamaktadr. Bir temay oluturan birka notay nasl dnmeli ve nasl
icra etmeliyiz sorusuna en byk yant Beethovendan gelmektedir. Tmden gelim ve
tme varm felsefesiyle eserlerini besteleyen Beethoven doru anlamak, klasik bat
mzii icraclar iin temel bir yntem olmaldr.

44
BLM VI

LUDWIG VAN BEETHOVEN LE LGL GRLER, SZLER

Beethoven'n zgrlkten sarho ruhundan fkran bu derin insanlk duygusu,
senfoninin snrlarn krmaktadr. nk engel tanmayan dostluk anlay, altn
kafeslere arparak insafszca yaralanmt. O denli ac ekiyordu ki, bu ruh, en ateli
yoldan, insanln szcs olmay ama edindi. Derin tutkularn iinde en fakir ruhlu
kardelerine bir bir seslendi. Ama kimler gerekten iitebildi ki bu seslenii?
(Kaygsz, 2004, 196)
C. Debussy
Beethoven'n imajinasyonunun zellii onun bizi, yalnzca tm mzii deil, tm
hayat, tm duygular ve tm dnceleri tekrar tekrar yeniden deerlendirdiimiz bir
ykseklie kartmasdr. (Tame, 2005, 12)
E. Newman
Beethoven sokaktaki bir ezgiyi bulur ve onu evrensel nitelikteki bir zdeyie
kavuturur. (Kaygsz, 2004, 196)
R. Schumann
Beethoven en kk bir ayrnty yapsal adan da dnr. Bu ayrntnn tm yapt
tarafndan tanp tanamayacan ler. Btnn iindeki orann tartar. Kendisini
Schumann gibi bir duyguya kapp koyuvermek Beethoven'n harc deildir. (Kaygsz,
2004, 196)
Arnold Schmitz
Beethoven'n cenaze kantat bandan sonuna kadar Beethoven'dr. Gzel ve soylu
Pathos'u, duygusu, dlemi, younluu, belki de iddeti, anlatm bakmndan yce bir
yapt; bunlarn hepsinde, sonraki yaptlarnn tmnde gzlemleyebileceimiz ve
onlarla zdeletirebileceimiz zellikler buluruz. (Knight, 2005, 16)
J. Brahms

45
Gerilim ve zlme bakmndan Eroica senfonisi en mkemmel sonat-senfonisidir.
Beethoven'n devrim lklerinin yan sra, Prometheus iradesi, derin kartl iindeki
Faust motifi, frtnalaryla Shakespeare, bestecinin sonat yapsnn arka plandaki
kkrtc esin kaynaklarndan bazlardr. (Kaygsz, 2004, 196)
E. Blosch
Bu gence dikkat edin! Gnn birinde dnyaya, zerinde konuulacak bir eyler
verecek. (Knight, 2005, 7)
W.A. Mozart
Beethoven varln, sonradan edindii ve doutan sahip olduu eyler zerine ina
etti. Geleneksel anlatm biim ve aralarn zmledi, kendine yabanc gelen etkileri
zamanla eleyip att ve kendi znel doasnn basksn izleyerek, ulamak istedii en
iyiye yneldi, kendi kiisel slubunu yaratt. (Knight, 2005, 25)
Nottebohm
Beethoven zgn ve kendi yolunu izleyen bir dahidir. Sras geldiinde mzikte
Mozart gibi bir devrim gerekletireceini biliyoruz. Buna byk admlarla ve hzla
yaklayor. (Knight, 2005, 25)
Allegemeine Musilalische Zeitung
Beethoven'n eserleri usta ii, ciddi, derin anlam ve zellikler tayan, buna karlk
zaman zaman biraz da fazlaca gz kamatran yaptlardr. (Knight, 2005, 52)
A. Kutzebue
Ruhsal durumunun ve aceleciliinin kendine haksz oyunlar oynad, tepeden trnaa
iyi ve sevecen bir insan. Ona ne denli zarar verirse versin, aresiz bir duruma den
herkesi balayan bir insand. (Knight, 2005, 59)
F. Ries
Bir provada etkili bir rubatoya varncaya kadar en ince nanslar icraclarla tek tek
tartrd. algclarn, onun besteledii yaptlarn sihirli gcyle, tam da onun istedii
gibi ve artan bir heyecanla, hep birlikte almaya baladklarn grnce, yz sevinten

46
bambaka bir hal alrd; duyduu zevk ve memnuniyet btn yz izgilerine yansrd.
(Knight, 2005, 59)
C. Czerny
Beethoven karsndakini beenmeyerek ya da tersleyerek gcendirecek kadar ak
szl, toleransl ve samimiydi: Memnun kalmad hibir eye yrekten glmezdi...
Kendilerini ona hamileri olarak empoze eden pek ok kiiyle ilikilerinde, kaba
drstlyle ileri kimi zaman arya vardrrd. Yanllk yalnzca, o drst Alman
kalbini

hep

dilinin

stnde

tamasnda

ve

hibir

zaman

yaltaklanmay

bilmemesindeydi. Bir de u var: Sekin bir statla olan ilikileriyle caka satma
sevdasnda olan hamilerin onu bir oyuncak haline getirmelerine izin vermemitir. Ve bu
yzden de eksantrik yapsyla tanacak sabr olmayanlar tarafndan yanl anlalmtr
yalnzca. (Knight, 2005, 60)
Ignaz Xaver Ritten von Seyfried

47
BLM VII

SONU VE NERLER
Bu blmde, aratrmada elde edilen bulgulara dayal sonular tartlmtr.
Ayrca bu konuda alma yapmak isteyen aratrmaclara ynelik nerilerde
bulunulmutur.
7.1. Sonu
Yaplan bu aratrma ve deerlendirme sonrasnda ulalan sonu udur: Klasik
bat mziinin en nemli bestecilerinden biri olan Ludwig van Beethoven, klasik bat
mziinin temel formlarndan biri olan sonat formuna formel ve fikirsel yenilikler
getirmitir. Bu yenilikler dorultusunda besteciler ve icraclar, Beethovenn yapt bu
yeniliklerden faydalanm ve hem klasik dnemi hem de klasik mzik formlarndan biri
olan sonat formunu renerek bestelerinde ve icralarnda kullanmlardr.
Yaam boyunca olduka zor dnemlerden geen Beethovenn her eye ramen
renme ve alma azmi lnceye kadar devam etmi, gnmze kadar ulaan mzikal
fikirleri ve besteleriyle gelecee k tutmutur. Bu dorultuda klasik dnemi anlamak
ve dnemin form yaplarn incelemek klasik bat mziini doru icra etmek iin en
temel retilerden biridir.
Beethovenn sadece sonat formuna deil, dier formlarda besteledii eserleri de
fikirsel devinim asndan yeniliklerle doludur. Btn bu yenilikler klasik mzikiler ve
klasik bat mzii tarihi iin devrimsel nitelik tamaktadr.
7.2. neriler
Bu tezin nerisi, zellikle yeni nesil mzisyenlerin gemi dnem bestecilerini
ve eserlerini anlamak iin o dnemin bestecilerinin biyografilerini, eserlerini,
felsefelerini ve bestelenen eserlerin form yaplarn aratrmalardr. Bir eseri icra
etmeden nce bestelenen eserin tarihine, sosyolojik yapsna, dnemin artlarna dair
yaplan aratrmalar icra ederken gz nnde bulundurmalar nerilmektedir.

48
KAYNAKA

Aktze, rkin (2002), Mzii Okumak, (1. Basm), stanbul: Pan Yaynclk.
Altar, Cevat Memduh (2006), Sanat Yolculuklar, (1. Basm), stanbul: Pan Yaynclk.
Cangal, Nurhan (2008), Mzik Formlar, (2. Basm), Ankara: Arkada Yaynevi.
Cook, Nicholas (1999), Mziin ABCsi, (ev. T. Doan), stanbul: Kabalc Yaynevi.
Finkelstein, Sidney (2000), Mzik Neyi Anlatr, (ev. M. Halim Spatar), stanbul:
Kaynak Yaynclk.
http://www.muzikvesoz.com/s579-Beethoven-biyografi.html 07.06.08
http://en.wikipedia.org/wiki/Sonata_form 05.06.08
http://www.e-hadi.net//biyografi/Beethoven.htm 05.06.08
http://www.beethovenlives.net/index. 05.06.08
http://home.planet.nl/-ekici000/ 05.06.08
http://www.metu.edu.tr/-ilerol/ 05.06.08
Hodeir, Andre (2003), Mzikte Trler ve Biimler, (ev. . Usmanba), stanbul: Pan
Yaynclk.
lyasolu, Evin (1992), Mziin kanatlarnda, (1. Basm), stanbul: Pan Yaynclk.
Karolyi, Otto (2007), Mzie Giri, (ev. M. Nemutlu), stanbul: Pan Yaynclk.
Kaygsz, Mehmet (2004), Mzik Tarihi, (2. Basm), stanbul: Kaynak Yaynclk.
Knight, Frida (2005), Beethoven ve Devrim a, (ev. M. Halim Spatar) stanbul:
Literatr Yaynclk.
Mimarolu, lhan (1987), Mzik Tarihi, (1. Basm), stanbul: Varlk Yaynclk.
Noli, Fan S. (2007), Eroica, (ev. N. Oral) stanbul: Belge Yaynclk.
Oransay, Gltekin (1977), Mzik Form Bilgisi, (1. Basm), Ankara: Yaygn Yaynclk.
Pamir, Leyla (1989), Mzikte Geni Soluklar, (1. Basm), stanbul: Ada Yaynclk.
Say, Ahmet (2008), Mzik Nedir, Nasl Bir Sanattr, (1. Basm), stanbul: Evrensel
Basm Yaynclk.
Tame, David (1994), Beethoven ve Ruhsal Yol, (ev. R. Ekiz) zmir: Dnm
Yaynclk.

49
Ek 1: Ludwig van Beethovenn Eser Listesi
Op.1
3 Piano Trios (E-flat Major, c Minor)
Op.2
3 Piano Sonatas No.1,2,3 (f Minor, A Major, C Major)
Op.3
String Trio (E-flat Major)
Op.4
String Quintet (E-flat Major)
Op.5
2 Sonatas for Piano and Violoncello (F Major, g Minor)
Op.6
Sonata for Piano, 4 Hands (D Major)
Op.7
Piano Sonata No.4 (E-flat Major)
Op.8
Serenade for String Trio (D Major)
Op.9
3 String Trios (g Major, D Major, c Minor)
Op.10
3 Piano Sonatas No.5,6,7 (c Minor, F Major, D Major)

Op.11

50
Clarinet Trio (B-flat Major)
Op.12
3 Violin Sonatas No.1,2,3 (D Major, A Major, E-flat Major)
Op.13
Piano Sonata No.8 (c Minor) (Pathetique)
Op.14
2 Pano Sonatas No.9,10 (E Major, G Major)

Op.15
Piano Concerto No.1 (C Major)
Op.16
Quintet for Winds and Piano (E-flat Major)
Op.17
Horn Sonata (F Major)
Op.18
6 String Kuartets (F Major, G Major, D Major, c Minor, A Major, B-flat
Major)
Op.19
Piano Concerto No.2 (B-flat Major)
Op.20
Septet (E-flat Major)
Op.21
Symphony No.1 (C Major)

51
Op.22
Piano Sonata No.11 (B-flat Major)
Op.23
Violin Sonata No.4 (a Minor)
Op.24
Violin Sonata No.5 (F Major) (Spring)
Op.25
Serenade for Flute, Violin, Viola (D Major)
Op.26
Piano Sonata No.12 (A-flat Major)
Op.27
2 Piano Sonatas
No.13 (E-flat Major) (Sonata quasi una fantasia)
No.14 (c-sharp Minor) (Moonlight)
Op.28
Piano Sonata No.15 (D Major) (Pastorale)
Op.29
String Quintet (C Major)
Op.30
3 Violin Sonatas No.6,7,8 (A Major, c Minor, G Major)
Op.31
3 Piano Sonatas No.16,17,18 (G Major, d Minor, E-flat Major)
Op.32
Song (An die Hoffnung)

52

Op.33
7 Bagatelles for Piano (E-flat Major, C Major, F Major, A Major, C Major, D
Major,
A-flat Major)
Op.34
Variations for Piano (F Major)
Op.35
Variations for Piano (E-flat Major) (Eroica)
Op.36
Symphony No.2 (D Major)
Op.37
Piano Concerto No.3 (c Minor)
Op.38
Piano Trio (arrangement of Op.20) (E-flat Major)
Op.39
2 Preludes for Piano (C Major, C Major)
Op.40
Romance for Violin and Orchestra (G Major)
Op.41
Serenade for Flute and Piano (arrangement of Op.25) (D Major)
Op.42
Notturno for Piano and Viola (arrangement of Op.25) (D Major)
Op.43

53
Ballet (The Creatures of Prometheus)
Op.44
Variations for Piano Trio (E-flat Major)
Op.45
3 Marches for Piano, 4 Hands (C Major, E-flat Majori D Major)
Op.46
Song (Adelaide)

Op.47
Violin Sonata No.9 (a Minor) (Kreytzer)
Op.48
6 Songs (after Gellert)
Op.49
2 Piano Sonatas No.19,20 (g Minor, G Major)
Op.50
Romance for Violin and Orchestra (F Major)
Op.51
2 Rondos for Piano (C Major, D Major)
Op.52
8 Songs
Op.53
Piano Sonata No.21 (Waldstein)
Op.54

54
Piano Sonata No.22 (F Major)
Op.55
Symphony No.3 (E-flat Major) (Eroica)
Op.56
Triple Concerto for Piano, Violin and Cello (C Major)
Op.57
Piano Sonata No.23 (f Minor) (Appasionata)
Op.58
Piano Concerto No.4 (G Major)
Op.59
3 String Kuartets (F Major, e Minor, C Major) (Razumovsky)
Op.60
Symphony No.4 (B-flat Major)
Op.61
Violin Concerto (D Major)
Op.62
Overture (c Minor) (Coriolan)
Op.63
Piano Trio (arrangement of Op.4) (E-flat Major)
Op.64
Sonata for Piano and Violoncello (Arrangement of Op.3) (E-flat Major)
Op.65
Aria (Ah! Perfido)

55

Op.66
Variations for Piano and Violoncello (F Major)
(over Ein Madchen oder Weibchen from Mozarts Magiv Flute)
Op.67
Symphony No.5 (c Minor)
Op.68
Symphony No.6 (F Major) (Pastorale)
Op.69
Sonata for Piano and Violoncello (A Major)
Op.70
2 Piano Trios (D Major Geistertrio, E-flat Major)
Op.71
Wind Sextet (E-flat Major)
Op.72
Fidelio
Op.73
Piano Concerto No.5 (E-flat Major) (Emperor)
Op.74
String Kuartet (E-flat Majot) (Harp)
Op.75
6 Songs
Op.76
Variations for Piano (D Major)

56

Op.77
Fantasia for Piano (g Minor)
Op.78
Piano Sonata No.24 (F-sharp Major)
Op.79
Piano Sonata No.25 (G Major)
Op.80
Fantasia for Soli, Choir, Piano and Orchestra (Choral Fantasy)
Op.81
Sextet for String and Horns (E-flat Major)
Op.82
4 Ariettas and a Duet
Op.83
3 Songs (after Goethe)
Op.84
Incidental Music to Egmont
Op.85
Oratorio (The Mounr of Olives)
Op.86
Mass (C Major)
Op.87
Trio for 2 Oboes and English Horn (C Major)

57
Op.88
Song (Das Glck der Freundschaft)
Op.89
Polonaise for Piano (C Major)
Op.90
Piano Sonata No.27 (e Minor)
Op.91
Wellingtons Sieg (Battle Symphony)
Op.92
Symphony No.7 (A Major)
Op.93
Symphony No.8 (F Major)
Op.94
Song (An die Hoffnung)
Op.95
String Kuartet (f Minor) (Serioso)
Op.96
Violin Sonata No.10 (G Major)
Op.97
Piano Trio (B-flat Major) (Archduke)
Op.98
Song Cycle (An de ferne Geliebte)

58
Op.99
Song (Der Mann von Wort)
Op.100
Song (Merkenstein)
Op.101
Piano Sonata No.28 (A Major)
Op.102
2 Sonatas for Piano and Violoncello (C Major, D Major)
Op.103
Wind Octet (E-flat Major)
Op.104
String Quintet (arrangement of Op.1/No.3) (c Minor)
Op.105
6 Variation Cycles for Flute and Piano
Op.106
Piano Sonata No.29 (B-flat Major) (Hammerklavier)
Op.107
10 Variation Cycles for Flute and Piano
Op.108
25 Scottish Folksong Arrangement
Op.109
Piano Sonata No.30 (E Major)

59
Op.110
Piano Sonata No.31 (A-flat Major)
Op.111
Piano Sonata No.32 (c Minor)
Op.112
Meeresstille und glckliche Fahrt
Op.113
Die Ruinen von Athen
Op.114
Choir for Die Weihe des Hauses
Op.115
Overture (Namensfeier)
Op.116
Terzet (Tremata, empi, tremata)
Op.117
Knig Stephan
Op.118
Elegischer Gesang
Op.119
11 Bagatelles for Piano
Op.120
33 Variations for Piano (Diabelli)

60
Op.121-a
Variations for Piano Trio (G Major)
Op.121-b
Opferlied
Op.122
Bundeslied
Op.123
Mass (D Major) (Missa Solemnis)
Op.124
Overture (C Major) (Die Weihe des Hauses)
Op.125
Symphony No.9 (d Minor)
Op.126
6 Bagatelles for Piano
Op.127
String Kuartet (E-flat Major)
Op.128
Song (Der Kuss)
Op.129
Rondo a capriccio for Pian (G Major) (Rage over a lost Penny)
Op.130
String Kuartet (B-flat Major)

61
Op.131
String Kuartet (c-sharp Minor)
Op.132
String Kuartet (a Minor)
Op.133
Grosse Fuge for String Kuartet (B-flat Major)
Op.134
Grosse Fuge for Piano, 4 Hands (arrangement of Op.133)
Op.135
String Kuartet (F Major)
Op.136
Cantata (Der glorreiche Augenblick)
Op.137
Fugue for String Quintet (D Major)
Op.138
Overture (C Major) (Leonore No.1)

62
Ek 2 : Tanmlar
Allegro : Bir eserin abuk alnacan belirten mzik terimi.
Allemande : Alman dans. 4/4lk tempoda, orta hzda.
Alto : En pes kadn veya ocuk sesi.
Appassionata :Tutkulu, ateli, ihtirasl (anlatm).
Armoni : Akorlarn kuruluu, trleri, evrilmesi, balanmas, yry ve melodilerle
uraan bilim.
Bas : En kaln erkek sesi.
Canzona : Barok Dnemde ark. Halk arks. Madrigallerin bir blm.
Coda : Fg, sonat ya da senfoni gibi bir yapt bitiren blm. Kuyruk.
Courante : talyan ve Fransz dans. 3/4lk, 3/2lik ve 6/4lk tempoda, hzl.
eitleme : Bir temann, bir konunun, bir dnn deiikliklerle tekrarlanmas
Dominant : Dizinin beinci sesi.
Ezgi (Melodi) : Ritim esinden yararlanarak, bir biim iin art arda izilmi notalar.
Forte : Gl grlkte alnmas ngrlen.
Form Bilgisi : Mzik eserinin biimini inceleyen mzik bilimi.
Gigue : ngiliz ya da rlanda kkenli hzl dans.
Kantat :Kahramanlk ve din konularnda yazlp bestelenen iir veya iirin orkestra
eliindeki tek veya ok sesli bestesi.
Klasisizm : Kuralc sistem.
Kuartet : Drt alg ya da drt ses iin mzik. Drt algl ya da drt sesli topluluk.
Konerto : Genellikle tek, bazen de birden ok alg iin, orkestra eliiyle yazlm
beste.
Largo : ok ar, geni (tempo).
Menuet : 17. yzylda Fransada ortaya kan, kk (menu) admlarla oynand iin
bu ad alan, zamanl saray dans.
Motif :

Anafikir. ekirdek. Bir mzik dncesinin en kk birimi. Gze. Motive

(ng.).
Oratoryo : Solo, koro ve alg iin yazlan, oyun esi iermeyen kutsal nitelikteki
mzik yaptdr
Oda mzii : Az sayda alg iin ve zel toplantlarda alnmak amacyla
bestelenmi mzik.
Opera : Mzikli sahne oyunu.

63
Pes : Kaln ses.
Polifoni : okseslilik. Birden ok melodinin mziin yazl kurallarna gre bir araya
getirilmesi.
Preld : Bir yaptn ana blmne giri paras.
Recitativo : Resitatif. Opera ya da oratoryonun iinde konuurcasna, zgr ritimli ark
syleme biimi.
Requiem : Cenaze treni iin yazlm kilise mzii.
Rondo : Ana motifin birok kez yinelenmesiyle oluturulan bir beste tr.
Sarabande : 16. yzylda gitar ve kastanyet elikli oynanan spanyol dans.
Scherzo : 1. akac, nkteli algsal para. 2. Senfoni ya da sonatlarn nc blm.
Tartm : Ritm.
Tema : Bir bestede balca mzikal fikir ya da konu.
Tiz : nce ses.
Tonalite : Bir bestede ya da bir beste blmnde btn nota ve akorlarn, bir k
noktas durumundaki notayla ilgilerini dzenleyen sistemlerin btn.
Trio : ses ya da alg iin yazlm beste. Byle bir besteyi alan topluluk.
Uvertr : Mzikli sahne eserlerinin banda alnan algl a ksmdr.

64
Ek 3: Beethovenn Sonatlarndan Baz rnekler
Op.2 No.1 Piyano Sonat

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81
Op.13 No.8 Piyano sonat

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97
Op.109 No.30 Piyano Sonat

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113
Ek 4: Beethovena Ait Resimler

Ludwig van Beethoven

Ludwig van Beethoven

114

Johann van Beethoven, Beethovenn Babas

Maria Magdelena, Beethovenn Annesi

115

Carl van Beethoven, Beethovenn Olu

Beethovenn Doduu Ev

116

Moonlight Ay Sonatnn El Yazmas

117

ZGEM
KSEL BLGLER
Ad, Soyad

: Berna Tlay UURLAR

Doum Yeri ve Tarihi

: Adana/ 07.11.1983

Medeni Hali

: Bekr

Yabanc Dili

: ngilizce

E-posta

: bernaugurlar@hotmail.com

RENM DURUMU
2007-2010

: Yksek Lisans, ukurova niversitesi Sosyal Bilimler

Enstits Mzik Anasanat Dal, Adana.

2001-2005

: Lisans, Hacettepe niversitesi Devlet Konservatuvar

Piyano Anasanat Dal, Adana.

1995-2001

: Ortaokul-Lise, ukurova niversitesi Devlet

Konservatuvar Piyano Anasanat Dal, Adana.

1991-1995

: lkokul, Recep Birsin zen lkretim Okulu

TECRBES
2006-

: ukurova niversitesi Devlet Konservatuvar

retim Grevlisi