Aya Gidi

ABD ile SSCB arasnda 1961de balayan

Ay yar tam 98 ay srd. Yarn banda her
iki lkenin de uzay konusundaki deneyimleri ve
bilgi birikimleri ok azd. ki tarafn da bir uzay
aracn Aya gtrecek gte roketi yoktu; hatta
bylesi bir uzay aracnn nasl bir ey olacana ilikin bir dncesi de
yoktu; Ay hakkndaki bilgileri ok azd ve daha hi bir insan uzaya bile
kmamt. Ancak bu 98 ay iinde, iki lke de tam bir seferberlik
havas iinde tm eksiklerini bir bir giderdi: Uzay aralarn tasarlad ve
yapt, gl roketler retti, astronot ve kozmonotlarn eitti ve uzaya
kartt, Aya 40a yakn insansz uzay arac gnderdi ve bunlar
sayesinde Aya ilikin eksik bilgilerini tamamlad. Sonunda 20 Temmuz
1969da insanolu, 384 000 km tedeki Aya ayak bast. Yar kazanan ABD oldu ama yar her iki taraf da uzay almalar alannda
dnyann teki uluslarnn ok tesine tad.

Aydan Dn
ABD ve SSCB, Ay yar boyunca 40 dolaynda insansz uzay aracn Aya gnderdi.
Bunlarn ancak yarya yakn baarl oldu. Yanda, Aya gnderilen ABD ve SSCB uzay
aralarnn indii yerler grlyor. Apollo 11den nce Aya indirilen bu insansz
uzay aralar sayesinde Ayn yzeyine ilikin ok nemli bilgiler elde edildi.
Bu bilgiler, Apollo 11in iniinde kullanld. Amerikallar Apollo 11den sonra da Aya
insanl uzay aralar gnderdiler ve Ayda bilimsel almalar yrttler. te yandan
Ay yarndaki ikinci taraf SSCB, Aya insan indirmek yerine, robot aralar indirmeyi
yeledi. Bunlar yerdeki kontrol
merkezindeki bir ekip tarafndan
uzaktan ynlendiriliyordu. Bu aralardan bazlar da topladklar rneklerle
Dnyaya dndler.
Astronotlar Ayn yzeyinde bilimsel
aygtlardan baka eyler de braktlar:
Apollo 1in yer denemeleri srasnda yaamlarn
kaybeden astronotlar Gus Grissom, Ed White ve
Roger Chaffee iin bir an plaketiyle, uzay
almalar srasnda yaamlarn yitiren Sovyet kozmonotlar Yuri Gagarin ve Viladimir Komarov adna
birer madalya. Ayrca Ayda yrrken srtlarnda
tadklar ama artk gereksiz yere arlk yapacak
yaam destek sistemleri, arlkl izmeler vs Ayda
brakld. Astronotlar Kartala binip kalk roketlerini atelediler. Kartaln ini dzenei de Ay
yzeyinde kald. Kartal, yrngede kendisini
bekleyen Columbiayla bulumaya gidiyordu.
Columbiadaki Michael Collins Kartaln yava
yava yaklamasn grntledi. nce ufukta bir
nokta gibi beliren Ay modl yaklatka byyordu. Sonra her iki arataki deneyimli astronotlar
sayesinde ok kolay bir kenetlenme gerekletirildi.

Ay yzeyinde yaklak
2 saat 20 dakika kalan
Armstrong ve Aldrin kaya
ve toprak rnekleri
topladktan ve teki bilimsel almalarn tamamladktan sonra Kartala
dndler. Kalk iin
gerekli hazrlklar yaptlar
ve Kartaln kalk roketlerini atelediler. Kartal
havaland (1). Bu srada Michael Collinsin kontrolndeki yrnge modl
Columbia, onu 110 km yksekteki yrngesinde bekliyordu (mavi). Kartal, ilk
bata elips eklinde olan yrngesini daireselletirdi (2) ve hzla Columbiann
yrngesine ykseldi (3). ki modl bulutu (4) ve astronotlarn manevralaryla
kenetlenme gerekletirildi (5). Kartal ve Columbia birleik halde Ayn
evresinde bir tur dnd. Bu srada Kartaldaki iki astronot Columbiaya geti.
Sonra Kartal, Ayn yrngesinde brakld. Columbiann roketleri atelendi ve
yaklak olarak altm saat srecek Dnyaya dn yolculuu balad (6). Dn
yolculuu da tpk geli yolculuu gibi sorunsuz geti.

Dnya

Aydan Dnyann ykselii. Apollo 11den gnderilen bu tr fotoraflar sayesinde insanlar

ilk kez zerinde yaadklar dnyann, uzayn engin, siyah boluunda mavi-beyaz bir
gezegen olduunu grmtr. Bu fotoraflarn dnyay korumaya ynelik kresel bir bilincin domasnda nemli bir yeri olmutur.
3

TBTAK