TEMA

7
~ DHEA CT ~
BAB 6

SUMBER

SUMBER-SUMBER UTAMA

PMR

Jenis-Jenis Sum

Sumber mineral
Sumber hutan
Sumber air

Sumber tanih
Sumber tenaga suria

~Sumber modal
~ Contoh : wang, ju

6.1

OBJEKTIF

Di akhir sesi pembelajaran anda akan dapat

Mentakrifkan sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh diperbaharui.
Menyenaraikan jenis-jenis sumber utama iaitu sumber mineral, hutan, air, tanih dan suria.
Mengelaskan jenis-jenis sumber utama kepada sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh diperbaharui.

6.2

SUMBER
T
S

S
e
u
n
m
u
a
b
m
g
e
b
a
r
e
s
y
M
p
B
m
r
a
e
u
o
m
n
k
d
g
u
e
a
s
r
y
l
b
t
i
j
a
j
o
i
a
d
a
l
d
e
a
m
i
h
k
a
n
d
b
u
s
i
o
p
l
i
e
a
r
h
b
a
d
h
i
a
p
r
e
r
u
i
b
a
h
a
r
u
i

Sumber ialah bahan atau sesuatu yang digunakan untuk keperluan manusia.
Sumber boleh dikategorikan sebagai

a) Sumber semulajadi.
b) Sumber manusia.
c) Sumber budaya.
Sumber semulajadi ialah sumber yang diperolehi daripada alam sekitar. Contohnya ialah air, tanih, udara,
mineral, tenaga suria, hutan dan haiwan.
Sumber manusia merujuk kepada kuantiti dan kualiti penduduk. Kuantiti penduduk merujuk kepada
bilangan penduduk manakala kualiti penduduk pula merujuk kepada penduduk yang berpelajaran,
berkemahiran dan dapat menggunakan sumber dengan bijaksana. Sumber manusia juga dibahagikan kepada
sumber tenaga mahir, separuh mahir dan tidak mahir.
Sumber budaya pula ialah barangan modal yang digunakan untuk memenuhi keperluan dan kegunaan
penduduk. Sumber budaya juga adalah hasil ciptaan manusia itu sendiri bagi meninggkatkan lagi kualiti
kehidupan mereka. Contoh ialah wang, kenderaan, teknologi dan sebagainya.

6.3

JENIS-JENIS SUMBER SEMULAJADI

S
u
m
e
e
l
s
g
b
r
e
l
r
d
e
u
i
a
y
y
m
n
r
i
S
H
A
T
S
G
B
P
u
i
e
a
u
u
m
r
n
m
t
s
a
r
u
i
b
n
h
b
o
a
r

a
a
n
t
k
n
a
g
g
o

S
e
l
b
t
i
m
n
o
i
u
d
l
l
e
a
a
h
k
j
d
b
a
o
i
d
p
l
e
e
i
h
r
b
d
a
h
i
a
p
e
r
u
r
b
i
a
h
a
r
u
i

Sumber semulajadi boleh dibahagikan kepada dua iaitu

a) Sumber boleh diperbaharui.

6.4

b) Sumber tidak boleh diperbaharui.

Sumber boleh diperbaharui ialah sumber yang boleh digunakan secara berterusan dan tidak akan
kehabisan. Contoh ialah udara, air, tanih dan tenaga suria.
Sumber tidak boleh diperbaharui pula ialah sumber yang akan kehabisan apabila digunakan secara
berterusan dan tidak berhemah. Contohnya ialah petroleum, arang batu, bijih timah, bijih besi, kuprum dan
gas asli.

JENIS-JENIS SUMBER UTAMA

J
S
e
u
n
m
i
b
s
e
r
j
e
m
h
a
t
n
u
i
a
e
i
t
r
n
s
e
i
a
r
n
h
g
s
a
u
l
m
s
b
u
e
r
r
i
a
u
t
a
m
a

6.4.1 Sumber mineral

Mineral ialah bahan galian yang dikeluarkan daripada kerak bumi dan telah wujud selama berjuta tahun yang
lampau.
Sumber mineral merupakan sumber semulajadi dan tidak boleh diperbaharui. Apabila simpanan sumber
mineral kehabisan maka manusia terpaksa mencari alternatif lain bagi menggantikan peranan sumber
mineral tersebut.
Sumber mineral terdiri daripada dua iaitu
a) Sumber mineral logam
b) Sumber mineral bukan logam
Mineral logam terdiri daripada mineral yang boleh dileburkan dan diguna semula (kitar semula). Contoh
mineral logam ialah bijih timah, bijih besi dan kuprum.
Mineral bukan logam terdiri daripada mineral yang tidak boleh dikitar semula seperti petroleum, arang
batu, gas asli dan batu permata.

Jenis Mineral

Kegunaan

Petroleum dan gas asli

Bahan bakar dan bahan mentah untuk industri

petrokimia.

Arang batu

Bahan bakar.

Bijih timah

Menyadur tin, piuter dan pateri.

Bijih besi
Bauksit (aluminium)
Batu permata
Kuprum (tembaga)
Pasir

Pembinaan
Membuat alatan kenderaan dan tin minuman.
Bahan perhiasan.
Barangan elektrik dan wayar elektrik.
Bahan untuk binaan dan membuat kaca.

Batu granit

Membuat jalan raya dan bangunan.

Batu kapur

Membuat simen.

Kaolin (tanah liat)

Emas

6.4.2

Membuat batu-bata, pasu dan tembikar.

Perhiasan.

Sumber hutan
Sumber hutan merupakan sumber yang boleh diperbaharui.
Hutan menjadi habitat pelbagai hidupan seperti flora dan fauna. Hutan membekalkan sumber kayu keras dan
kayu lembut kepada negara yang mempunyai pelbagai kegunaan.
Hutan hujan tropika merupakan hutan utama negara kita.
Hutan hujan tropikal membekalkan kayu keras seperti meranti, cengal, balau,keruing dan kapur.

RPTUMKHS
uedanak
mraiugmd
bw
tumgadm
ua
imthalprn
la-bsin
iptae
a.u

o ao
e i
ni
na
u ep
t.
e

k yt
gp r
ge
e nt
em m e
H
r

ao u
ue a
un
mu
m
a

nk
r ns
nj
c k
ra b a
i
b

b
a

a
at

a
k
k

k
e

d u
i k a
b e
u r
ua
bh i h nu.
u a
w
a
n
o
t

m
b
u
h
a
n

h
u
t
a
n

6.4.3 Sumber air

Air ialah sumber yang boleh diperbaharui.

a
s

. a

u
r
u

Negara kita mempunyai sumber air yang banyak kerana menerima jumlah hujan yang tinggi sepanjang tahun
iaitu 2000 mm.
Sumber air di negara kita ialah sungai, tasik dan paya air tawar.
Sungai membekalkan air untuk kegunaan harian, mengairi kawasan pertanian dan digunakan untuk menjana
hidroelektrik. Contoh :
a) Sungai Perak : Digunakan untuk menjana hidroelektrik (Empangan Temenggor dan Empangan
Chenderoh).
b) Sungai Terengganu : Digunakan untuk menjana hidroelektrik (Tasik Kenyir).
Terdapat tasik semulajadi dan tasik buatan yang digunakan untuk membekalkan air domestik kepada
penduduk setempat.

TPS

au

yn

ampu

symkpn

ea

iahngb
kdsae
eir
t
.A
i
r

6.4.4 Sumber tanih

e n

nr t u j i a n

dg

u t

e gk

n ua

an

aa

ia d

uo
r
a

a g
j na

r i oa

mm

be
a

en
s

i r
a

l ed

i e
an
t

ka
i k

tn r
.

p
st

ui k k
n
i k

a
.

u
g

n
a

Tanih merupakan sumber yang boleh diperbaharui.

Tanih terbentuk daripada proses luluhawa. Luluhawa ialah proses penguraian batuan (proses geomorfologi)
Tanih terdiri daripada bahan organan dan bahan bukan organan.
Bahan organan ialah bahan yang terdiri daripada batuan terurai melalui proses penguraian tumbuhan dan
haiwan. Bahan organan mereput dan mengurai menjadi humus yang sesuai untuk sector pertanian.
Bahan bukan organan ialah batuan yang terurai melalui proses luluhawa.

Jenis tanih
Aluvium
Laterit
Beris

Kegunaan
Penanaman sawah padi.
Penanaman getah dan kelapa sawit.
Penanaman tembakau.

Gambut

Penanaman nanas.

Pasir

Penanaman kelapa.

Liat

Pembuatan batu-batan.

Kaolin

Pembuatan tembikar

6.4.5 Sumber tenaga suria

Tenaga suria atau tenaga solar dihasilkan daripada cahaya matahari dan merupakan tenaga yang boleh
diperbaharui.
Negara kita berpotensi menghasilkan tenaga suria kerana mendapat pancaran matahari selama 6 jam setiap
hari.

6.5

Di negara kita, tenaga suria banyak digunakan di Teluk Apan (Pulau Langkawi), Hulu Tembeling (Pahang) dan
Gua Mulu (Sarawak).
Antara kegunaan tenaga suria ialah
a) Membekalkan cahaya dan haba kepada isi alam.
b) Tenaga untuk meter meletak kenderaan.
c) Tenaga untuk mesin pengira
d) Inovasi penggunaan tenaga suria yang lain.

INFO TAMBAHAN
BIL

KONSEP/ ISTILAH

HURAIAN

Bahan organan

Bahan organan ialah bahan yang terdiri daripada batuan

terurai melalui proses penguraian tumbuhan dan haiwan.

Bahan bukan organan

Bahan bukan organ ialah ialah batuan yang terurai melalui

proses luluhawa.

Proses luluhawa

Proses luluhawa ialah proses penguraian batuan.

Sumber

Sumber ialah sebarang punca atau bahan yang boleh

digunakan dan diubahsuai untuk memenuhi keperluan
manusia.

Sumber semulajadi

Sumber semulajadi ialah bahan yang diperoleh daripada alam

sekitar.

Sumber manusia

Sumber manusia ialah sumber yang merujuk kepada kuantiti

dan kualiti penduduk.

7

Sumber budaya

Sumber budaya ialah barangan modal yang digunakan untuk

memenuhi keperluan penduduk.

Sumber yang boleh diperbaharui

Sumber yang boleh diperbaharui ialah sumber yang boleh

digunakan secara berterusan dan tidak akan kehabisan.

Sumber yang tidak boleh

diperbaharui

Sumber yang tidak boleh diperbaharui ialah sumber yang

akan kehabisan apabila digunakan secara berterusan.

BIL

FAKTA

HURAIAN

Mineral logam

Mineral yang boleh dileburkan dan dikitar semula.

Mineral bukan logam

Mineral yang tidak boleh dikitar semula, akan susut jika

digunakan secara berterusan, kebanyakkan mineral digunakan
dalam sumber tenaga fosil.

Petroleum dan gas asli

Bahan api fosil yang terbentuk berjuta tahun dulu, terbentuk

serentak, terbentuk daripada tekanan dan haba yang tinggi
bawah tanah, bahagian atas petroleum terbentuk gas asli.

BIL

KLASIFIKASI

HURAIAN

Sumber

Sumber semulajadi
Sumber manusia
Sumber budaya

Sumber semulajadi

Sumber yang boleh diperbaharui

Sumber yang tidak boleh diperbaharui

Mineral

Mineral logam
Mineral bukan logam

BIL
1

KRITERIA
Hutan hijau tropikal

HURAIAN
-Tumbuh di kawasan iklim Kahatulistiwa
-Tumbuh secara malah hijau.
-Mempunyai banyak tumbuhan keras dan haiwan (ekosistem
semulajadi)

BAB 7 TABURAN PELBAGAI SUMBER

TSHEBSBNAPKAKPT
muea
imuaunaraeBirttmu
GPragjemsoktatorUabk
oainiTbBAOmlesnulR
rSaPogmeni
haegnuAGat
aumnsdH
drIdyiuK(mNarBnPu
TNaCdnBadMPBPGr
u
iaTnAJpnHLnIlrtso
mLerpgtuanAdnuAteT
anMTuurhGteasleo
whnaailkprA
gsaanStk
naiatlU

e
r

ad c
a en

g ta t
laa r e
n ut i n
ui

i
r

s
s

e
d i
i

i
l

E
OBJEKTIF

s
g

Ba r i
l a dci s

a
e

k rt a
s ji i
n i he e E a
r

M
B
R
7.1

ie

Di akhir unit ini, anda akan dapat

Menyenaraikan jenis-jenis mineral logam dan bukan logam.

Menamakan jenis dan kawasan mineral di negara Malaysia.
Menandakan dan menamakan taburan mineral di atas negara Malaysia.
Menyenaraikan sumber hutan di Malaysia.
Menamakan jenis dan kawasan hutan di Malaysia.
Menandakan dan menamakan taburan hutan di atas peta negara Malaysia.
Menyenaraikan sumber tenaga dan taburan di Malaysia.
Menamakan sumber tenaga dan taburannya di Malaysia.
Menanda dan menamakan taburan sumber tenaga di Malaysia.
Menghuraikan penggunaan sumber tenaga di Malaysia.
Membuat kesimpulan tentang penggunaan sumber tenaga negara Malaysia pada masa depan seperti kemajuaan teknologi dan

kitar semula.
Menyenaraikan jenis-jenis sumber tenaga negara lain.
Menghuraikan penggunaan sumber tenaga negara lain.

7.2

SUMBER MINERAL

LS
o
gu
am
m

b
e
r

M
i
n
e
e
r
a
l

7.2.1

Sumber mineral diperolehi dengan cara melombong daripada tanah.

Sumber mineral boleh dibahagiak kepada mineral logam dan bukan logam.
Jenis logam yang dilombong di negara kita ialah bijih timah, bijih besi, kuprum, bauksit dan emas.
Jenis bukan logam yang dilombong di negara kita ialah petroleum, gas asli dan arang batu.
Mineral utama yang dilombong di negara kita ialah petroleum.
Perlombongan petroleum
Petroleum ialah bahan api api fosil utama negara.
Kawasan perlombongan petroleum ialah di luar pantai Terengganu, luar pantai Sarawak dan luar pantai Sabah.

Semua telaga petroleum di negara kita terletak diluar pantai. Pelantar minyak didirikan di perairan untuk melombong

petroleum.
PETRONAS dengan kerjasama syarikat luar negara seperti Shell dan Caltex melombong dan menguruskan petroleum negara.
Petroleum di negara kita adalah bermutu tinggi kerana kandungan sulfurnya yang rendah. Oleh sebab itu, petroleum negara

kita di eksport ke negara Arab Saudi, Kuwait dan Iran dengan harga yang tinggi.
Pusat penapis petroleum negara kita terletak di Miri, Lutong dan Kerteh.
Kaedah penyulingan berperingkat digunakan untuk mendapatkan gas, petrol, kerosin (minyak pesawat), diesel, minyak

7.2.2

pelincir dan bitumen (tar).

Kegunaan petroleum ialah
a) Bahan api untuk kenderaan.
b) Bahan api untuk stesen menjana kuasa elektrik terma.
c) Digunakan untuk industri petrokimia.
d) Menghasilkan minyak pelincir untuk jentera dan tar menurap jalan.

Gas asli

7.2.3

Gas asli merupakan mineral jenis bukan logam yang penting di negara kita.
Gas asli dilombong di luar pantai Terengganu, luar pantai Sabah dan luar pantai Sarawak.
Gas asli yang dilombong disalurkan melalui salur paip ke pencairan gas asli.
Pusat pencairan gas asli terdapat di Kerteh dan Bintulu.
Gas asli di eksport ke Jepun melalui pelabuhan Bintulu.
Kegunaan gas asli ialah
a) Bahan api untuk memasak.
b) Bahan api untuk menjana kuasa elektrik terma seperti di Paka, Terengganu.
c) Bahan api untuk kenderaan.
d) Digunakan untuk industri petrokimia.
e) Bahan untuk menghasilkan baja urea di Bintulu.
Bijih timah
Bijih timah merupakan mineral yang tidak berkarat.
Perlombongan bijih timah di negara kita memainkan peranan penting dalam era 60-an dulu.
Jumlah pengeluaran bijih timah negara telah merosot kerana kekurangan sumber, harga yang tidak stabil, kos pengeluaran yang
meningkat, persaingan daripada bahan ganti seperti plastik, aluminium dan kaca serta persaiangan daripada negara pengeluar

bijih timah yang lain.

Terdapat beberapa bandar yang berkembang ekoran daripada perlombangan bijih timah ini iaitu Kuala Lumpur, Seremban,

Ipoh dan Taiping.

Kawasan pengeluaran bijih timah negara ialah
a) Lembah Kinta, Perak
b) Lembah Klang dan Kuala Langat, Selangor
c) Jemaluang, Johor
d) Sungai Lembing, Pahang (telah ditutup).
Bijih timah dilombong dengan pelbagai kaedah iaitu dengan menggunakan kapal korek, pam kelikir, lombong syif, lombong

dedah dan mendulang.

Kegunaan bijih timah ialah

a)
b)
c)
d)

7.2.4

Menyadur tin.
Membuat puiter (bijih timah dicampur dengan plumbum).
Pateri.
Membuat gangsa (bijih timah dicampur dengan kuprum).

Mineral Lain

Jenis Mineral

Taburan
Ramunia

dan

Seri

Kegunaan

Bauksit

Teluk

Medan

(Johor), Membuat aluminium

Bijih besi

Semantan (Sarawak)
Kota Tinggi dan Batu Pahat (Johor), Bukit Besi Bahan binaan bangunan, jambatan, landasan
(Terengganu), Temangan (Kelantan), Tambun kereta api dan kenderaan.
(Perak) dan Yan (Kedah).

Tembaga (kuprum)

Mamut, Sabah.

Barangan elektrik, wayar dan pancalogam seperti

gangsa.

Arang batu

Silimpopon
Balingian

(Sabah),
dan

Silantek

Merit-Pila,
(Sarawak),

Mukah, Bahan api untuk melebur bijih besi dan menjana

Enggor elektrik di Klang.

(Perak) dan Batu Arang (Selangor).

Emas

Bau (Sarawak), Rusila (Terengganu), Kuala Lipis Barang perhiasan.

dan Raub (Pahang), Mersing (Johor), Lahad datu
dan Semporna (Sabah).

Batu kapur

Tasek (Perak), Jelai (Negeri Sembilan), sekitar Membuat simen.

Fosfat

Batu Caves (Selangor).

Gua Niah (Sarawak)

Fosfat

dari tahi kelawar digunakan

membuat baja.

7.3

Kaolin (tanah liat)

Bidor dan Tapah (Perak), Air Hitam (Johor).

Batu-bata, barangan tembikar.

Batu mamar

Pulau Langkawi dan Baling (Kedah)

Bahan binaan dan jubin.

Sumber Hutan
S
u
au
n
H
m
u
ab
n
Te
o
rp
H

k
a

H
H
u
t
a
n

r
i

untuk

7.3.1

Hutan hujan tropika

Hutan hujan tropika merupakan hutan utama negara.
Tumbuh subur di kawasan tanih aluvium dan tanih laterit.
Tumbuh dikawasan kurang daripada 1000 m tinggi.
Terdapat pokok kayu keras seperti cengal, balau, keruing, meranti dan kapur.
Terdapat rotan dan buluh untuk di buat perabot.
Jenis haiwan yang terdapat di hutan ini ialah gajah, harimau, seladang, tapir,kera dan orang hutan.
Terdapat empat lapisan iaitu lapisan emergen (renjung), lapisan kanopi, lapisan tengah dan lapisan bawah (lantai hutan).
Pokok-pokok tumbuh rapat dan malar hijau.

Hutan ini terdapat di kawasan tanah pamah dan kaki bukit Banjaran Titiwangsa, Banjaran Bintang, Banjaran Crocker, Banjaran
Iran dan Taman Negara.

7.3.2

Hutan paya air masin

Hutan paya air masin tumbuh di kawasan lumpur di pinggir pantai.

Antara kawasan hutan ini ialah di pantai negeri Perak dan Selangor, pantai barat daya Johor, pantai utara Sabah, muara Sungai

Sungut dan muara Sungai Labuk.

Jenis tumbuhan yang terdapat dihutan ini ialah pokok bakau, nipah, bakau kurap, bakau minyak, nibung dan gelam.
Kayu bakau digunakan untuk membuat arang kayu, membina kelong, cerucuk bangunan dan kayu api.
Jenis haiwan yang terdapat di hutan ini ialah kera, keluang, ular, ikan, ketam, kerang dan udang.

7.3.3

Hutan paya air tawar

Hutan paya air tawar terdapat di pendalaman dan mempunyai saliran yang buruk.

7.3.4

Hutan paya air tawar tumbuh di kawasan tanah gambut.

Antara kawasan hutan paya air tawar ialah Tasik Bera, sekitar Tasik Chini dan bahagian hilir Sungai Baram.
Jenis pokok yang terdapat di kawasan ini ialah palma, nipah, mengkuang, keladi air dan ramin.
Haiwan yang terdapat di kawasan ini ialah ular, biawak, ikan, burung dan kera.
Nipah digunakan untuk membuat atap rumah. Mengkuang digunakan untuk mengayam tikar dan bakul.

Hutan pantai

Hutan pantai tumbuh di kawasan berpasir.

Kawasan yang ditumbuhi kawasan hutan ini ialah pantai Terengganu, Desaru (Johor), Pantai Cahaya Bulan (Kelantan), Pulau

Sipadan, Pantai Tanjung Rhu, Cherating, Pulau Talang-talang (Sarawak).

Jenis pokok yang terdapat di hutan ini ialah pokok ru, kelapa, mengkuang laut dan pokok tapak kuda.
Jenis haiwan yang terdapat di hutan ini ialah burung, ular, kera dan biawak.
Pokok ru digunakan nelayan untuk membuat perahu.

7.3.5

Hutan Gunung
Hutan gunung tumbuh di kawasan melebihi 1 000 m dari aras laut.
Hutan gunung terdapat di Banjaran Titiwangsa, Gunung Tahan, Tanah Tinggi Cameron dan Gunung Kinabalu.
Jenis tumbuhan adalah berbeza-beza mengikut ketinggian.

Ketinggian ( m )
1 200 1 800

Jenis tumbuhan
Pokok oak, berangan, paku-pakis dan orkid.

7.4

1 800 2 900

Pokok pain, sprus dan periuk kera.

2 900 3 500

Rumput aips dan pokok renek.

Melebihi 3 500

Tumbuhan alps, kulampair dan lumut.

SUMBER TENAGA DI NEGARA MALAYSIA

SP

utr
mo
ble
eum
r
T
e
n
a
g
a
d
i
M
a
l
a
y
s
a

7.4.1

Petroleum
Petroleum merupakan tenaga api fosil yang penting di negara kita.
Petroleum di lombong di
a) Luar pantai Terengganu (Dulang, Tiong, Bekok, Pulai)
b) Luar pantai Sabah (St. Joseph, Erb West, Tembungo, Semarang)
c) Luar pantai Sarawak (Baram, Tukau, Temana, Betty).
Petroleum di negara kita bermutu tinggi kerana kandungan sulfur yang rendah.
Pusat penapisan petroleum terdapat di Kerteh, Port Dickson, Tangga Batu Lutong dan Miri.

Penggunaan petroleum mencemarkan alam sekitar. Petroleum tanpa plumbum diperkenalkan untul mengurangkan pencemaran
alam sekitar.
Kegunaan petroleum ialah :
a) Bahan api untuk kenderaan.
b) Bahan api untuk menjana terma elektrik.
c) Bahan mentah untuk industry petrokimia.
d) Kerosin untuk pesawat, minyak diesel untuk kenderaan, minyak pelincir untuk jentera dan kenderaan, bitumen dan tar
untuk menurap jalan raya.

7.4.2

7.4.3

Gas asli
Gas asli merupakan bahan api fosil yang penting bagi negara kita.
Gas asli di lombong di
a) Luar pantai Terengganu (Pilong, Jernih, Bujang)
b) Luar pantai Sabah (Kinarut, Glayer)
c) Luar pantai Sarawak (Laila, Beryl, E11, M1, F6)
Pusat pencairan gas asli terdapat di Kerteh dan Bintulu. Gas asli yang di lombong disalurkan melalui paip didasar laut ke
pusat-pusat pencairan gas asli.
Kegunaan gas asli ialah
a) Bahan api untuk memasak.
b) Bahan api untuk menjana kuasa elektrik terma seperti di Paka, Terengganu.
c) Bahan api untuk kenderaan.
d) Digunakan untuk industry petrokimia.
e) Bahan untuk menghasilkan baja urea di Bintulu.

Kuasa hidroelektrik dan elektrik terma (haba)

Kuasa hidroelektrik merupakan sumber tenaga yang boleh diperbaharui. Tenaga hidroelektrik diperolehi dengan menggunakan

tenaga air yang mengalir.

Tenaga hidroelektrik merupakan tenaga yang penting dan digunakan secara meluas di Malaysia.
Terdapat banyak empangan hidroelektrik di negara kita iaitu:
a) Empangan Temenggor
b) Empangan Chenderoh
c) Empangan Kenyir
d) Empangan Pelagus
Negara kita mempunyai potensi untuk menjana tenaga hidroelektrik kerana mempunyai aliran air yang deras dan isipadu

sungai yang banyak dan tetap sepanjang tahun kerana menerima hujan sepanjang tahun.
Antara kelebihan menggunakan kuasa hidroelektrik ialah tidak mencemarkan alam sekitar, mudah digunakan dan dapat di

7.4.4

hantar dengan cepat.

Kegunaan tenaga hidroelektrik ialah;
a) Kegunaan domestik (memasak dan menerangi rumah).
b) Tenaga untuk barangan elektrik dan elektronik.
c) Bekalan tenaga elektrik untuk kilang-kilang.
d) Tenaga untuk pengangkutan seperti lampu isyarat dan rel ringan (komuter dan LRT).
Tenaga elektrik terma dihasilkan dengan menggunakan sumber tenaga seperti gas asli dan arang batu.
Antara stesen menjana elektrik terma ialah di Paka (Terengganu), Klang (Selangor) dan Prai (Pulau Pinang).
Penggunaan tenaga elektrik terma mencemarkan alam sekitar.

Arang batu

Arang batu merupakan bahan tenaga api fosil yang dilombong di Batu Arang (Selangor), Merit-Pila dan Mukah-Balingian

(Sarawak), Enggor (Perak) dan Silimpopon (Sabah).

Kegunaan arang batu :
a) Bahan api untuk menghasilkan elektrik terma. Contoh di logi Connaught, Klang.

7.4.5

b) Bahan api untuk melebur bijih besi.

Penggunaan arang batu sebagai bahan api mencemarkan alam sekitar.

Tenaga nuklear

Penggunaan tenaga nuklear di negara kita adalah di tahap yang rendah. Tenaga nuclear digunakan secara kecil-kecilan dalam

bidang perubatan dan sector perindustrian.

Tenaga nuklear dihasilkan dengan mengunakan bahan aktif seperti uranium dan plutonium.
Tenaga nuklear belum dimajukan di negara kita kerana memerlukan kos yang tinggi, memerlukan teknologi yang tinggi dan
tenaga pakar yang mahir dan bahan nuklear sangat berbahaya.

7.4.6

Tenaga suria/solar
Tenaga suria merupakan tenaga yang diperolehi daripada cahaya matahari.
Alat photovoltaic digunakan untuk menukar cahaya matahari kepada tenaga elektrik.
Negara kita berpotensi untuk menjana tenaga suria kerana suhu tinggi sepanjang tahun dan menerima cahaya matahari
melebihi enam jam sehari.
Di negara kita tenaga suria digunakan untuk
a) Memanaskan air di rumah.
b) Tenaga untuk perhubungan telefon.
c) Mesin kira.
d) Mengeringkan hasil pertanian.
Sumber tenaga suria digunakan di Teluk Apan (Langkawi), Hulu Tembeling (Pahang), dan Gua Mulu (Sarawak).

7.4.7

Tenaga biomas/biojisim

Tenaga biomas dan biojisim dihasilkan melalui sisa pertanian dan hasil bungan haiwan.
Contoh sisa pertania ialah hampas kelapa sawit, sabut kelapa dan sekam padi. Contoh bahan buangan haiwan ialah najis

lembu dan najis ayam.

Pereputan sisa pertanian menghasilkan gas mentana dan etana. Gas mentana digunakan sebagai bahan api domestik.
Kayu api merupakan sumber tenaga biojisim yang digunakan dalam industry membuat batu-bata dan mambuat batik di
Kelantan.

7.5

SUMBER TENAGA DI NEGARA LAIN

TS

nm
ae

b
r

gT
a

n
g

sd
uN
ia
dL
JnJn
p
uu
n

a
i
r

r
a
ee

g
a

7.5.1

Tenaga suria di Jepun

Tenaga suria di Jepun digunakan untuk kegunaan domestik dan digunakan di kawasan pendalaman yang tiada bekalan elektrik.
Alat photovoltaic digunakan untuk menukarkan cahaya matahari kepada tenaga elektrik dan dipasang pada bumbung rumah.
Penghasilan tenaga suria memerlukan teknologi tinggi dan menelan perbelanjaan yang banyak.
Kegunaan tenaga suria di Jepun
a) Tenaga untuk stesen pemancar televisyen dan radio pendalaman
b) Petempatan di pendalaman yang menggunakan tenaga suria.
c) Kenderaan di padang golf.
d) Alat komunikasi, papan tanda di jalan raya dan rumah api.

Alat photovoltaic di atas bumbung rumah di Jepun.

7.5.2

Tenaga ombak di Perancis

Perancis merupakan negara pertama yang mengembangkan tenaga ombak di dunia. Empangan pertama yang menjana tenaga

ombak telah dibina di Sungai Rance, St. Molo.

Tenaga ombak dihasilkan dengan menggunakan kaedah sakuran ters, pelampung, kolan berayun dan turbin air bawah air.
Kaedah pelampung ialah kaedah dimana pelampung diletakkan di paras laut mengerakkan pam hidraulik yang dihubungkan

dengan turbin.
Kolam berayun ialah kaedah di mana ombak memasuki saluran tegak dan air akan turun ke bawah apabila ombak mengundur.

Air turun ke bawah dalam saluran akan memusingkan turbin.

Kaedah turbin bawah air ialah kaedah dimana turbin akan berputar apabila ombak berdampar dan berundur. Kaedah ini sama
dengan kaedah kinci air.

Turbin untuk menghasilkan ombak.

7.5.3

Tenaga pasang surut di China

Negara China mempunyai arus pasang surut yang deras sesuai untuk memperoses tenaga pasang surut.

Stesen pasan surut yang terdapat di China terletak di Jiangxia, Baishakou dab Wenzhou.
Stesen Wenzhou merupakan stesen pasang surut yang terbesar di Asia.
Tenaga pasang surut dihasilkan melalui dua kaedah iaitu kaedah empangan dan kaedah arus pasang surut.
Kaedah empangan ialah cara di mana pintu empanagn dibuka semasa air pasang dan air laut akan terperangkap dalam

empangan. Apabila air surut, air dalam empangan akan dilepaskan untuk mengerakkan turbin.
Kaedah pasang surut diletakkan di kawasan yang mempunyai arus yang kuat bagi mengerakkan turbin.

7.5.4

Tenaga angin di Belanda

Kincir angin digunakan untuk menghasilkan tenaga angin. Di Belanda, kincir angin dipasang di tepi pantai dan di tengah laut

di mana terdapat tiupan angin kencang.

Pada peringkat awal, penggunaan kincir angin di Belanda digunakan untuk mengairi kawasan pertanian dan mengisar jisim.
Tapi kini kincir angin digunakan untuk menjana tenaga elektrik.

Kincir angin di Belanda

7.5.5

Tenaga biomas/biojisim di India

India merupakan negara yang menggunakan tenaga biomas.

Di India, bahan mentah untuk menjana tenaga biomas diperoleh daripada sisa pertanian, sisa peternakan dan habuk kayu

gergaji.
Tenaga biomas digunakan secara meluas di Bandar Chennai, New Delhi dan Mumbai.
Pereputan sisa pertanian dan sisa haiwan menghasilkan gas metana dan etana.
Gas metana dan etana digunakan sebagai bahan api untuk kegunaan domestik dan perindustrian.

7.5.6

Tenaga geoterma di Iceland

Iceland merupakan negara beriklim sejuk dan tundra.

Tenaga geoterma digunakan secara meluas di negara ini.
Tenaga geoterma dihasilkan melalui pancutan wap air panad (geiser). Iceland berpotensi menghasilkan tenaga geoterma

kerana terdapat banyak geiser di kawasan gunung berapi aktif.

Di Iceland, kawasan kolam geoterma bersuhu kurang daripada 150 C digunakan untuk memanaskan rumah, membasuh dan

memasak.
Kolam geoterma yang melebihi suhu 200 C digunakan untuk menghasilkan tenaga elektrik.
Logi geoterma terdapat di sekitar Iceland iaitu Reykjavik.

Logi tenaga geoterma dan geiser (pacutan air panas).

7.6

INFO TAMBAHAN

BIL

KONSEP/ ISTILAH

HURAIAN

Tenaga nuklear

Tenaga nuklear ialah tenaga yang dihasilkan dengan

menggunakan bahan aktif.

Tenaga suria

Tenaga suria ialah tenaga yang dihasilkan daripada sinaran

matahari.

Tenaga biomas

Tenaga biomas ialah tenaga yang terhasil daripada proses

pereputan tumbuhan dan haiwan.

BIL
1

BIL
1

BIL

FAKTA
Bijih timah

KLASIFIKASI
Sumber mineral

KRITERIA

HURAIAN
-Bahan tidak berkarat.
-Bahan mineral yang tidak boleh diperbaharui.

HURAIAN
-Petroleum, gas asli, bijih timah, bijih besi, kuprum, emas,
bauksit, arang batu, batu kapur, kaolin dan batu mamar.

HURAIAN

Hutan hijau tropika

-Tumbuh di kawasan kurang daripada 1000 m tinggi.

-Tumbuh di kawasan tanah aluvium dan laterit.
-Tumbuh rapat dan malar hijau.

Hutan paya air masin

-Tumbuh di kawasan lumpur dan bersaliran buruk

Hutan paya air tawar

-Tumbuh di kawasan gambut.

Hutan pantai

-Tumbuh di kawasan berpasir.

Hutan gunung

-Tumbuh mengikut ketinggian.

-Tumbuh pada ketinggian 1200 -3500 m lebih.

K
B
G
S
E
JP
M
a
k
e
h
u
w
t
p
s
b
m
g
n
g
n
u
m
h
j
o
d
,b
d
r
k
lit
y
p
M
c
s
z
w
r
(
f
)
L

BAB 8

K
e
p
e
n
t
i

n
g
a
n

P
e
l
b
a
g
a
i

S
u

m
b
e
r

KEPENTINGAN PELBAGAI SUMBER

8.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan kepentingan penerokaan pelbagai sumber negara Malaysia.
Menjelaskan dengan contoh kepentingan penerokaan pelbagai sumber negara Malaysia.
Menghubungkaitkan kepentingan penerokaan pelbagai sumber kepada pembangunan negara Malaysia.

8.2

BAHAN MENTAH UNTUK PERINDUSTRIAN

Sumber semulajadi banyak dijadikan sebagai bahan mentah dalam sektor perindustrian.
Kayu hutan hijau tropika seperti meranti, balau, keruing dan cengal digunakan sebagi industri perabot.
Buluh dan rotan digunakan untuk membuat kraftangan dan perabot.
Pokok bakau digunakan untuk mebuat cerucuk dan kayu api.
Pokok ru digunakan untuk membuat perahu.
Mengkuang digunakan untuk membuat tikar dan bakul.
Batang nibung digunakan untuk membuat rumah dan kelong.
Petroleum dan gas asli digunakan dalam industri petrokimia.
Gas asli dan fosfat digunakan dalam industri baja urea di Bintulu.
Tumbuhan yang mempunyai nilai perubatan seperti Tongkat Ali, Kacip Fatimah, petai dan pokok setawar digunakan dalam

industri perubatan.
Sumber air digunakan untuk menjada kuasa hidroelektrik dan mengairi kawasan pertanian.

8.3

PELUANG PEKERJAAN

Penerokaan sumber semulajadi akan mewujugkan banyak peluang pekerjaan dalam sektor pertanian, perlombongan, perikanan

dan perhutanan.
Pada tahun 2004, seramai 1.4 juta orang penduduk negara kita terlibat dalam sektor pertanian dan perhutanan dan 41 928 orang

terlibat dalam sektor perlombongan.

Sektor perhutanan mewujudkan peluang pekerjaan seperti pembalak, pemandu lori balak dan pekerja di kilang papan.
Sumber air penting dalam memajukan sector perikanan di negara ini iaitu perikanan pinggir pantai dan perikanan laut dalam.

Kegiatan akuakultur juga memberikan peluang pekerjaan dalam sector perikanan di negara ini.
Kegiatan perlombongan juga menyediakan peluang pekerjaan yang luas seperti perlombongan bijih timah di Lembah Kinta,
Lembah Klang dan Jemaluang. Perlombongan petroleum memberikan peluang pekerjaan kepada penduduk di sekitar Kerteh,

Port Dickson, Miri dan Lutong.

Peluang pekerjaan dalam pertanian wujud di kawasan penanaman padi, getah, kelapa sawit, teh, kelapa, nenas dan tembakau.
Peluang pekerjaan juga wujud dalam agensi yang terlibat dalam pertanian seperti FELDA, RISDA, FAMA, MARDI dan
MPOB.

8.4

MENAMBAHKAN PENDAPATAN NEGARA

Penerokaan sumber menambahkan pendapatan negara.

Negara yang banyak mengimport sumber dari negara kita ialah Amerika Syarikat, Singapura, Jepun dan China.

Sektor pelancongan menambahkan pendapatan negara. Pada tahun 2002, seramai 13.3 juta orang telah melancong ke negara

kita.
Kegiatan akuakultur iaitu peternakan udang dan ikan dijalankan untuk menambahkan pendapatan negara. Hasilnya akan di
eksport ke Jepun dan Taiwan.

8.5

PEMBUKAAN KAWASAN BARU

Sumber alam menjadi pendorong kepada pembukaan kawasan baru. Petempatan kecil akan berkembang menjadi kawasan

Bandar.
Penerokaan sumber mineral tenaga petroleum dan gas asli mendorong kepada perkembangan Bandar seperti Kerteh, Paka,

Bintulu dan Miri.

Penerokaan hutan untuk kegiatan pembalakan telah membangungkan kawasan petempatan baru seperti Sandakan di Sabah.
Penerokaan sumber air untuk menjada kuasa hidroelektrik telah membuka kawasan petempatan yang baru dan mampu menjadi

daya tarikan pelancongan. Contohnya Tasik Kenyir, Terengganu.

Kegiatan pertanian mempengaruhi pembukaan petempatan baru seperti penanaman kelapa sawit dan getah di kawasan
terancang seperti di Bandar Jengka dan Muadzam Shah di Pahang.

8.6

KEMUDAH INFRASTRUKTUR

Penerokaan sumber meningkatkan kemudah infrastruktur seperti jaringan pengangkutan, bekalan air, elektrik dan
perhubungan.
Kemudahan sosial seperti kemudahan perubatan, sekolah, tempat hiburan dan rekreasi akan meningkat apabila penduduk
berhijrah ke kawasan sumber yang di teroka.

Bandar Kerteh mempunyai kemudahan infrastruktur yang baik kerana di pengaruhi oleh kegiatan perindustrian petroleum.
Kawasan tanah rancangan mempunyai kemudahan infrastruktur yang baik. Terdapat kemudahan pengangkutan, perhubungan,
bekalan air dan elektrik di kawasan ini. Contohnya ialah FELDA.

8.7

INFO TAMBAHAN

BIL

KONSEP/ISTILAH

HURAIAN

Bahan mentah

Bahan mentah ialah bahan asas yang digunakan dalam sektor industri.

Industri petrokimia

Industri petrokimia ialah industri yang berkaitan dengan petroleum dan gas asli.

Akuakultur

Akuakultur ialah sektor perikanan yang menternak ikan di dalam sangkar.

BAB 9

KESAN PENEROKAAN SUMBER TERHADAP ALAM SEKITAR

PKB
pbnae
n
pnes
PsLmjai
nsrai
fl(narhg
rduak
T
dak
dnast
fAda
uSn
ats
aau
nh
au
h
9.1

auc
u

ee

e
e

aa
ko r
p
n o
a
ad
e
ir a
a
i

s u

a
a
a

a
n

l
e
r

p
n

n
r

r
p
a

a
g

a
a

t
m

OBJEKTIF

Di akhir unit ini anda akan dapat :

Menyenaraikan penerokaan sumber terhadap alam sekitar negara Malaysia.
Menghuraikan dengan contoh kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar negara Malaysia.

9.2

PERUBAHAN PANDANG DARAT

Penerokaan sumber menyebabkan perubahan landskap atau perubahan pandang darat.

Kegiatan perlombongan, pembalakan, penerokaan tanah untuk pertanian dan pembinaan empangan mengubah landskap
sesuatu kawasan.
Kegiatan perlombongan bijih timah di Lembah Kinta dan Lembah Klang meninggalkan bekas lombong yang terdiri daripada
tasik, timbunan tanah dan pasir.
Kaedah melombong bijih timah dengan menggunakan kapal korek meninggalkan tasik bekas lombong.
Kaedah lombong dedah meninggalkan lekukan yang luas.
Kegiatan pembalakan menyebabkan hakisan tanah. Hakisan tanah menyebabkan perubahan landskap.
Penerokaan tanah untuk kegiatan pertanian seperti penanaman teh, kelapa sawit dan getah mengubah kawasan hutan menjadi
pandang darat buatan manusia. Bukit-bukit diteres bagi proses penanaman dijalankan.
Pembinaan empangan untuk menjana proses hidroelektrik dan empangan untuk proses pengairan pertanian akan
menenggelamkan kawasan hutan dan mengubah landskap menjadi tasik yang luas. Contohnya ialah Empangan Tasik Kenyir
di Terengganu.

Kawasan
Pertanian

9.3

PERUBAHAN
LANDSKAP

KEPUPUSAN
FLORA DAN FAUNA
Kawasan
Empangan

Penerokaan sumber menyebabkan kepupusan flora dan fauna.

Kawasan Pembalakan

Kemudahan Insfrastruktur

Kegiatan pembalakan dan penerokaan hutan untuk pertanian memusnahkan habitat flora dan fauna dan akan menyebabkan
sepsis pokok dan binatang yang berharga mengalami kepupusan.
Antara sepsis pokok yang mengalami masalah kepupusan ialah pokok keruing, jelutung, merbau, berlian, orkid hutan dan
pokok bakau.
Kegiatan pembalakan akan menyebabkan habitat haiwan musnah. Haiwan yang kehilangan habitat akan mati kerana
kekurangan makanan. Antara sepsis haiwan yang mengalamikepupusan di negara kita ialah tapir, kijang, rusa, seladang, orang
hutan harimau, badak sumbu dan kambing gurun.

Tapir

Flora dan Fauna yang

Hampir Pupus

Kambing
Gurun

Pokok
Meranti

9.4

PENINGKATAN SUHU

Orang Utan

Penerokaan hutan menyebabkan kawasan suhu setempatPokok

meningkat.
Merbau

Pernerokaan hutan telah menyebabkan permukaan bumi terdedah terus kepada sinaran cahaya matahari. Permukaan tanah

akan kehilangan kelembapan dengan cepat dan seterusnya menyebabakan peningkatan suhu setempat.
Suhu di kawasan berhutan tebal lebih rendah dan sejuk berbanding dengan suhu kawasan yang telah digondolkan.
Tumbuh-tumbuhan menyederhanakan suhu melalui proses transpirasi. Transpirasi ialah satu proses penyejatan air permukaan
daun ke atmosfera. Ekoran daripada penebangan hutan secara berlelusa, maka proses transpirasi akan berkurangan dan suhu

setempat akan meningkat.

Contohnya ialah peningkatan suhu di Tanah Tinggi Cameron. Min suhu di Tanah Tinggi Cameron ialah 19 C dan ekoran
daripada penebangan hutan menyebabkan suhu meningkat kepada 19.5 C.

9.5

HAKISAN TANAH

Penebangan hutan untuk pertanian, perlombongan dan jaringan pengangkutan mendedahkan tanah kepada proses hakisan tanah

yang giat.
Tumbuhan melindungi tanah daripada hakisan air hujan. Kanopi tumbuhan menghalang air hujan terus sampai ke permukaan

bumi. Akar tumbuhan mencengkam tanah dan manghalang proses hakisan berlaku.
Penebangan hutan telah menyebabkan tanah terdedah kepada proses hakisan tanah dan menyebabkan aliran lumpur,

gelongsoran tanah dan tanah runtuh. Tanah runtuh sering berlaku di kawasan lebuh raya.
Tanah yang terhakis menuruni cerun dalambentuk lumpur dan memasuki sungai. Tanah yang termendap di dasar sungai

menjadikan sungai semakin cetek dan kaejadian banjir kilat akan berlaku.
Tanah yang mendap di dasar sungai juga menjejaskan hidupan akuatik sungai.
Penebangan paya bakau di pinggir laut mendedahkan hakisan ombak di pinggir laut semakin giat berlaku.
Kegiatan pertanian pindah yang dilakukan oleh kaum asli menyebabkan tanah terdedah kepada proses hakisan. Tanah yang
terhakis akan kehilangan nutrient dan menjadi gersang.

9.6

BANJIR

Kegiatan pembalakan merupakan faktor utama yang menyebabkan masalah kejadian banjir.
Keadaan air sungai yang keroh menunjukkan sungai berkenaan membawa bahan-bahan hakisan tanah yang banyak. Air sungai

di kawasan pembalakan sentiasa keruh dan menjejaskan hidupan akuatik.

Tanah yang terdedah ekoran daripada proses pembalakan akan terhakis dibawa oleh arus air ke sungai dan termandap di dasar

sungai.
Dasar sungai yang cetek tidak dapat menampung air apabila hujan lebat dan menyebabkan air akan melimpah keluar daripada

sungai. Maka kejadian banjir akan berlaku.

Kegiatan pembalakan di hulu Sungai Pahang dan Sungai Kelantan menjebabkan kejadian banjir di kawasan hilir sungai.

9.7

PENCEMARAN UDARA DAN AIR

Penerokaan sumber mencemarkan alam sekitar.

Perlombongan bijih timah dan kegiatan pembalakan menyebabkan tanah yang terhakis memasuki sungai dan menjejaskan

hidupan akuatik.
Bahan yang terhakis semasa hujan seperti pasir, lumpur dan kelodak mengalir masuk ke sungai dan mencemarkan sungai.
Lumpur dan kelodak yang berasal dari kawasan perlombongan bijih timah bertoksid dan boleh membunuh hidupan akuatik.
Kuari dan granit menyebabkan pencemaran bunyi dan mencemarkan udara dengan habuk dan asap.
Perlombongan petroleum dan gas asli di luar pantai Terengganu, Sabah dan Sarawak mencemarkan laut. Tumpahan minyak
menjejaskan hidupan laut.

9.8

INFO TAMBAHAN

BIL

KONSEP/ISTILAH

HURAIAN

Pandang darat

Merupakan permandangan semulajadi.

Pandang budaya

Permandanag semulajadi yang telah diubah menjadi suatu

kawasan yang membangun. Hasil kerja manusia.

Proses transpirasi

Proses sejat peluhan yang berlaku terhadap tumbuhan.

BIL

KLASIFIKASI

HURAIAN

Hakisan tanah

-Tanah runtuh
-Aliran lumpur
-Gelongsoran tanah

Pencemaran

-Pencemaran air
-Pencemaran bunyi

BAB 10 PENGURUSAN SUMBER

*LKP
uae
gpengn
hnsaul
epk
lngsmua
gauaek
hhprps
rp
pnuams
gusne

ua
nad
sJ
mSu
ebu
rm
b
e
r
10.1

PLM

nr
ke
u h
k re
ae n
e jl
au
u
a n

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat

ai

n
r
i
n

ekg
-tr
gs
k
e
ge
ru
s
i

n
r e

ee e

n
s
m
m

n
b
r
b

n
a

l
.

 Menyatakan dan menghuraikan langkah-langkah pengurusan sumber yang dapat mengurangkan kesan negatif terhadap
penerokaan sumber.
Menyenaraikan dan menghuraikan langkah-langkah pengurusan sumber yang dapat mengurangkan kesan negatif penerokaan
sumber.
Mencadangkan langkah-langkah yang boleh digunapakai dalam pengurusan sumber untuk kegunaan masa depan.
Menghuraikan langkah-langkah pengurusan sumber air di Jepun.

10.2

KEPENTINGAN PENGURUSAN SUMBER

K
M
e
e
n
p
j
g
a
i
e
e
k
m
l
n
i
a
l
n
t
k
t
k
i
b
a
e
n
k
g
k
a
s
p
a
e
l
u
p
s
a
m
u
e
n
b
a
p
i
e
u
m
b
r
z
P
s
b
e
i
e
a
r
n
t
a
n
g
e
n
g
a
r
n
u
s
u
s
u
r
e
a
m
k
n
b
u
o
e
s
l
r
o
a
g
n
i

S
u
m
b
e
r

10.2.1 Mengelakkan kepupusan sumber

Pengurusan sumber penting untuk mengelakkan berlakunya kepupusan sumber.

Sumber hutan, hidupan liar dan sumber mineral perlu diurus untuk mengelakkan berlakunya kepupusan sumber. Pengurusan

sumber penting untuk generasi akan dating dapat menggunakan sumber.

Penggunaan sumber secra berterusan akan menyebabkan kepupusan sumber. Contohnya, penerokaan sumber hutan tanpa

penanaman semula akan menyebabkan kepupusan.

Kouta pengeluaran perlu ditetapkan dalam pengeluaran sumber agar tidak berlaku pembaziran dan kepupusan sumber.
Sumber tenaga fosil seperti arang batu, petroleum dan gas asli akan pupus jika digunakan secara berterusan. Penggunaan
tenaga alternative seperti kuasa hidroelektrik, tenaga suria dan angin dapat mengurangkan masalah kepupusan sumber.

10.2.2 Mengekalkan ekosistem

Pengurusan sumber penting dalam mengekalkan ekosistem semulajadi.

Ekosistem ialah interaksi antara komponen biotic dan abiotik. Interaksi komponen biotic dan abiotik melibatkan proses kitaran

makanan dan kitaran udara. Pengurusan sumber yang tidak terancang akan menyebabkan ekosistem tergangu.
Biotic ialah benda-benda hidup seperti manusia, haiwan, tumbuhan dan mikroorganisma.
Abiotik ialah benda-benda tidak hidup seperti angin, cahaya matahari, tanah dan air.

10.2.3 Menjamin bekalan berterusan

Kawalan pengurusan sumber iaitu kuota pengeluaran ditetapkan supaya bekalan sumber akan berterusan.
Kawalan pencemaran laut dan sungai dilakukan agar hidupan akuatik tidak terjejas.
Tukun tiruan diperbuat daripda tayar buruk dan diletakkan didasar laut agar hidupan laut mendapat perlindungan dan

membiak.
Pengurusan sumber yang lemah akan menyebabkan berlakunya pembaziran sumber.

10.3

LANGKAH-LANGKAH PENGURUSAN SUMBER

LPe
nm
kel
hii
h
la
gra
aa
n
P
n
u
u
a
S
m
e

a
g

n
k
h
e
g
r
s
n
u
b
r

Pengurusan Sumber

Pemeliharaan dan
Pemuliharaan

Penggunaan sumber Alternatif.

Menggunakan kayu getah, rotan, buluh bagi menggantikan kayu keras.

Menggunakan tenaga alternatif seperti tenaga suria, biomas dan hidroelektrik
menggantikan tenaga fosil
Program Kitar Semula
Mengamalkan konsep 3R Reduce, Reuse dan Recycle.
Kitar semula bahan seperti kertas dan logam.
Penghutanan Semula
Menanam semula spesies-spesies pokok bermutu tinggi dan cepat matang
Contoh akasia, yemane dan batai.
Ladang Hutan
Kayu bermutu seperti akasia, yemane dan batai di tanam secara ladang.
Rawatan Sivilkultur
Pokok bermutu akan di bantu dan diberi bantuan untuk hidup dan bersaing
Penebangan Terpilih

Membuat pemantauan supaya pokok yang betul-betul matang dan berdiameter

sekurang-kurang 45cm boleh ditebang.

Penguatkuasaan
undang-undang

Akta Kualiti Alam Sekitar

Pemeriksaan dan pemantauan kawasan tumpahan minyak / penerokaan mineral lain.
Akta Perhutanan
Akta Perhutanan Negara (Pindaan 1993)
Akta Perlindungan Hidupan Liar
Mewarta Hutan Simpan Kekal dan Taman Negara

Kawasan tertentu duwarta sebagai hutan simpan, taman negara, hutan lipur danrizab
perlindungan haiwan
Contoh Hutan Simpan Sik< Taman Negara Pahang dan Bako Sarawak.
Pemulihan Bekas Lombong

Pendidikan alam
Sekitar

Akta Pembangunan Mineral 1994 dan Enakmen Mineral Negeri menggariskan langkahlangkah pemuliharaan selepas penerokaan.

Penubuhan FRIM Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia yang menjalankan

penyelidikan perhutanan.
Penwujudan PERHILITAN Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara bagi
melindungi taman negara dan huidupan liar
Persatuan Pencinta Alam Malaysia (MNS) danTabung Alam Malaysia merupakan badan
bukan kerajaan yang menjalankan pendidikan alam sekitar kepada orang ramai.

10.4

PENGURUSAN SUMBER AIR DI JEPUN

Pengurusan air di Jepun terbahagi kepada tiga iaitu :

Pengurusan Air

Pengurusan Sungai

Pengurusan Tasik

Kawalan Undangundang

Membina empangan pelbagai guna

Membina empangan kecil di kawasan
terpencil
Melebar dan mendalamkan dasar sungai
Membina laluan banjir (floodways)

Membina sistem pebetungan

Membersihkan tasik-tasik
Mengawal pembiakan rumpai
Mendalamkan tasik

Undang-undang Kawalan Kualiti Air

Undang-undang Kawalan Buangan Industri
1958
Undang-undang asas Bagi Kawalan
Pencemaran Alam Sekitar

10.5

INFO TAMBAHAN

BIL
1

KLASIFIKASI
Langka-langkah pengurusan
sumber

HURAIAN
-Pemeliharaan
-Pemuliharaan
-Undang-undang
-Pendidikan