Professional Documents
Culture Documents
Filipino IV El Filibusterismo 1 15
Filipino IV El Filibusterismo 1 15
Kabanata 1 Sa Kubyerta
Tauhan:
Donya Victorina ay hayaan ang sapilitang paggawa nang walang
Kapitan bayad. Nag-aalala ang padre sa maaaring
Don Custodio paghihimagsik. Ayon kay Simoun, ang mga
Ben-Zayb maggagawa naman sa Ehipto at Romana ay
Padre Irene hindi naghihimagsik. Sinabi naman ni Don
Simoun Custodio na maaaring mag-alaga ng itik o pato
Padre Camorra na makakakain din ng lupa. Si Donya Victorina
Padre Sybila naman ay nandiri na lamang at tumutol.
Padre Salvi Kaugaliang Pilipino:
Pangyayari: Pagbibigay halaga sa mga dayuhan
Sa Bapor Tabo na sumasalunga sa Ilog Pasig ay Sakit ng Lipunan:
nakasakay ang ilang mga katauhan na mahalaga Sa pagkakaroon ng dalawang lugar ng mga tao
sa kwento. Silay ipinakilala at isinalaysay din sa kubyerta ang mga makakapangyarihan sa
ang tungkol sa nangyaring pagtakas ni Don itaas, at indyo, instik at iba pa sa ibaba
Tiburcio kay Don Victorina dahil sa takot nang ipinapakita ang kalagayan ng pamahalaan kung
sinaktan niya ito. Nagkaroon ng pagtatalo sa saan mas binibigyang halaga ang mga kastila,
pagitan ng mga padre ukol sa pagpapalalim ng mayayaman at prayle.
ilog. Ito raw ay ipatuwid ng ayos; nagbigay si Ang pagpapanggap ng pamahalaan ng kalinisan
Simoun, ang mag-aalahas, ng isang lunas: nito (simbolismo ng puting pintura) ngunit
humukay ng matuwid na kanal, sarhan ang mayroong mga kadumihan at kaharasan sa
dating Ilog Pasig gamit ang lupa at mapapaikli likuran nito.
pa ang paglalakbay. Nakipagtalo si Don Custodio Ang mabagal na pag-unlad dala ng kahinaan ng
ukol dito dahil wala silang salapi na maibabayad pamahalaan.
sa mga manggagawa. Ayon naman kay Simoun
Kabanata 2 Sa Ilalim ng Kubyerta
Tauhan: makabubuti sa lahat at magtatangumpay sila.
Kapitan Basilio Matapos umalis ni Simoun ay inisinalaysay ang
Basilio buhay ng padreng kumupkop kay Isagani, si
Isagani Padre Florentino, at sinabihang anak na huwag
Simoun magpapakita sa kapitan upang hindi ito
Padre Florentino anyayahing umakyat.
Pangyayari: Kaugaliang Pilipino:
Sa ilalim ng kubyerta matatagpuan ang Paniniwalang ang bata ay may kinabukasan pa;
karamihan ng mga tao kasama ng mga pagnanais sa pagkakaisa at pagtutulungan
makina, bulwak na tubig na nakahalo, at walang tungo sa kaunlaran; pagsang-ayon ng anak sa
tigil na paswit ng bapor mayroong mga intsik, mga kagustuhan ng magulang, labag man ito sa
mga kabataan, mga mag-aaral at indyo. kalooban niya; kalagayan ng pag-iisip muna sa
Ipinakilala si Basilio, isang mag-aaral ng balakid bago ang kabutihan kayat hindi
medisina, at si Isagani at isinalaysay ang natutupad ang mga balak.
kalagayan ni Kapitan Tiyago na siyang nasubsob Sakit ng Lipunan:
sa paghithit ng apyan. Pinag-usapan nila Ang pag-inom ng serbesa o alak at paghithit ng
kasama ni Kapitan Basilio ang ukol sa panukala payan na silang nakakasira ng mga tao;
nila ukol sa Akademya ng wikang Kastila. pagtanggi ng pamahalaan na bigyan ng sapat na
Dumating si Simoun at silay nagtalo ukol sa edukasyon ang kabataan, lalo na sa wikang
pag-inom ng alak, na sabi ni Isagani ay sanay Kastila
Kabanata 3 Mga Alamat
Tauhan: ibat ibang alamat ang Malapad-na-Bato na
Padre Florentino tinitirhan ng espiritu bago pa dumating ang mga
Padre Sybila Kastila; ang tungkol kay Donya Geronima na
Padre Irene ang kasintahang nangakong siyay pakakasalan
Padre Camorra ay nag-arsobispo; si Simoun at nakipagtalo ukol
Padre Salvi sa ginawa kay Donya Geronima na kinulong sa
Simoun isang kweba; ang pagsaklolo ng isang Intsik sa
Pangyayari: Panginoong hindi nya pinaniwalaan dahil sa
Ang pangkat na nasa ibabaw ng kubyerta ay paglabas ng isang demonyong buwaya; ang
nagbibiruan at nagsasayahan. Pinag-uusapan huliy tungkol sa isang Ibarra na siyang tumalon
nila ang kalagayan ng kalakalan ng mga indyo at sa lawa, siyay binaril at nagkaroon ng kulay
intsik na tila lumalagpak at ang mga kahirapan dugo ang lawat hindi na siya muling nakita.
nito. Nagsimula silang magkwento ukol sa mga Kaugaliang Pilipino:
Pananampalataya sa Panginoon; paniniwala sa Sakit ng Lipunan:
mga espiritu; paniniwalang ang arsobispo ay Pagpapatapon sa isang mabuting tao sa
laging tama; pagtigil sa paniniwala sa pamahiin kulungan para lamang matahimik ito; pagtutugis
at espiritu dala ng mga Kastila, lalo na sa sa taong walang sala
Kristiyanismo.
Kabanata 4 Kabesang Tales
Tauhan: Patuloy ang pagbabantay ni Tales sa lupa na
Kabesang Tales may hawak na baril. Si Tano ay naging gwardya
Tandang Selo sibil. Nadakip din si Tales ng mga tulisan;
Lucia naiwan si Tandang Selo at Juli na may mga
Tano utang, at si Juli ay namasukan bilang katulong
Juli ng isang matandang pumayag na pautangin sila
Pangyayari: ng salaping kailangan para sa pagpapalaya ni
Dahil sa paghihirap nila ay inangkan nila ang Tales.
isang pook sa may gubat, at dahil ditoy Kaugaliang Pilipino:
namatay ang asawat panganay na anak ni Katamaran ng mga Pilipino (at dahil ditoy iba
Tales. Ipinagpatuloy pa rin ang pagsisikap na ang nananagutan); paniniwalang gaganda ang
pag-ani sa lupaing ito, at siyay umunlad dahil kinabukasan at magkakaroon ng mirakulo sa
ditoy sinakop sila ng mga kastila. Naging pamamagitan ng pag-aalay ng alahas at
masagana ang ani ni Tales, at tumataas pa lalo kayamana sa imahen
ang buwis na sinisingil sa kanya. Siyay Sakit ng Lipunan:
ginawang Cabeza de Barangay sapagkat siya Pang-aapi at panglilinlang sa mga indyo dahil
ang pinakamasipag nang dahil ditoy lamang silay mapagkikitaan nga mga Kastila;
dumadami ang babayarin ni Tales. Hindi na ang hindi pagbayad ng buwis ng mamamayan
nakapag-aral ang kanyang mga anak. Dahil sa kayat ang Cabeza de Barangay ang kailangang
pang-aapi ng mga prayle at magbayad mula sa sariling bulsa; pagsanay sa
makakapangyarihan, siyay nalublob sa utang, mga Pilipino na magtiis na lamang sa halip na
at naghimagsik; hindi na siya nagbabayad, at ipaglaban ang sariling kabutihan at kung may
ibibigay nya lamang ang lupa sa taong didiligan nanga-iba ritoy malalagot sila.
muna ito ng dugo ng kanyang asawat anak.
Kabanata 5 Ang Bisperas ng Pasko sa Isang Kutsero
Tauhan: kasama ng alperes at ni Simoun. Tila sila
Basilio lamang ang may masayang kalagayan sa bayan
Kutsero at silay nagdaraos ng kalakalan sa mga alahas
Kapitan Basilio ni Simoun; pagkadating sa bahay ni Kapitan
Simoun Tiyago ay ginagalang si Basilio habang siyay
Alperes binibigyan ng mga ulat ng katiwala sa mga
Pangyayari: nakaraang pangyayari nang itoy nasa ibang
Umuwi na si Basilio sa kanyang tahanan sa San lugar. Nabalitaan niya ang nangyari kay
Diego, kung kalian mayroong mga pista at silay Kabesang Tales.
naabala sa daan dahil nalimutan ng kutsero ang Kaugaliang Pilipino:
kanyang sedula at kinailangang bugbugin pa ito Pagsasagawa ng mga prusisyon at pagpapalakad
ng gwardya sibil. Mayroong inilalakad na ng mga imahen na ginagalang tuwing pista at
prusisyon ng mga imahin ng dalawang Kastila, bisperas ng Pasok
taltong Haring mago, birhen at mga batang may Sakit ng Lipunan:
dalang parol. Nabugbog nanaman ang kutsero Pagbubugbog sa mga taong hindi sumusunod sa
dahil wala itong ilaw. Nabatid ni Basilio ang tradisyon o batas sa halip na silay bigyan ng
usapan sa loob ng bahay ni Kapitan Basilio, patas at maayos na parusa
Kabanata 6 Si Basilio
Tauhan: kupkupin nila Kapitan Tiyago. Siyay
Basilio nagsimulang magsikap sa pag-aaral, kahit na
Simoun siyay hindi pinapansin ng mga guro kaya naman
Kapitan Tiyago siyay laging nakapapasa. Unti-unting bumubuti
Pangyayari: ang kanyang kapalaran sa pag-aaral at siyay
Nang gabing iyon ay hindi makatulog si Basilio inilipat sa Ateneo mula sa San Juan de Letran
kayay siyay nagtungo sa kagubatang datiy hanggang sa siyay magtapos at kumuha ng
pagmamay-ari ng mga Ibarra, at patuloy siya sa kurso sa Medisina. Sa kanyang pag-unlad ay
paglalakad sa loob nito hanggang sa marating sinikap niyang kalimutan ang paghihirap ng
niya ang isang bunton ng bato kung saan nakaraan at ipagpatuloy na lamang ang
nakalibing ang kanyang ina. Siyay nag-isip at pagsisikap.
naalala ang kanyang nakaraan. Marami siyang Kaugaliang Pilipino:
mga paghihirap na dinaanan: pagtakas sa Pagpapawalang-halaga sa pag-aaral ng mga
Maynila, paghihiling na sana ay masagasaan na ibang mag-aaral, lalo na sa mga mayayaman;
siya ng mga kabayo, hangggang sa siyay
katamaran sa pag-aaral; koneksyon sa mga makakapangyarihan upang
Sakit ng Lipunan: manalo sa pagtatanggol ng mga abogado sa
Pag-diskriminasyon sa mga Indyo, lalo nat kung halip na umasa sa kakayahan nito; miski ang
iuukol sa kadamitang suot; ang pagpasok ng mga guro ay tamad din magturo; dami ng mag-
mga mag-aaral hindi para matuto, kundi upang aaral sa isang klaset kaya mahirap matuto;
makapasa lamang sa mga pagsusulit; ang hindi pantay na pag-unlad at kaibahan ng
pangangailangan ng maraming kaibigan at paaralan ng Ateneo at San Juan de Letran
Kabanata 7 Si Simoun
Tauhan: bayan at kanyang kalayaan. Pinagtanggol
Simoun naman ni Basilio na itoy paraan upang
Basilio maunawaan, mapaunlad ang pamamahala ng
Pangyayari: mga Kastila. Ayon kay Simoun, dapat ay
Habang si Basilio ay nasa gubat, nakarinig siya sumama siya sa paghihimagsik sapagkat pareho
ng mga yapak ng isang tao sa kagubatan at silang tinaksil ng sariling bayan at dumanas ng
nang siyang nagmasid, nakita niyang ito ay si napakasakit na mga karanasan. Nabatid ni
Simoun. Dahil hindi nito suot ang kanyang Simoun na hindi niya nakukumbinse si Basilio.
salamin, nakilala ni Basilio ang mag-aalahas na Sinabi na lamang niyang kung magbago ang isip
siya palang si Crisostomo Ibarra na tumulong ni Basilio at kailanganin ang tulong niya,
din kay Basilio na ilibing ang kanyang mahal na mayroon siyang bahay sa Escolta.
ina. Tinutukan siya ng baril ni Simoun, at Nagpasalamant si Basilio at umalis. Si Simoun
ipinaliwanag naman ni Basilio na si Ibarra ay naman, na punung-puno ng kamuhian at
isang taong mahal sa kanya, dahil sa pagliligtas paghihimagsik, ay naalala ang kanyang mga
at pagtulong sa paglilibing ng kanyang ina. Sabi pinagdaanan, sina Elias, Don Rafael at Maria
ni Simoun ay dapat silang magtulungan dahil Clara.
pareho silang uhaw sa katarungan. Isinalaysay Kaugaliang Pilipino:
ni Simoun ang kanyang paglalakbay sa mundo Pagdadalaw sa mahal na yumao na at
upang magpayaman, at nanumbalik upang pagbibigay galang at dasal dito; pagpapahalaga
maghimagsik at makitang muli si Maria Clara. sa utang na loob.
Tutol si Simoun sa pagpapatayo ng mga Sakit ng Lipunan:
kabataan ng isang paaralan para matuto ng Ang pagpapaalipin ng Pilipinas sa wikang Kastila,
Kastila sapagkat isang paraan daw ito upang pati sa mga dayuhan; ang pagtanggi sa karapat-
makalimutan ang sariling wika, humina ang dapat na edukasyon.
nasyonalismo. Ang wika ang pag-iisip ng isang
Kabanata 8 Maligayang Pasko
Tauhan: na pasko na. Dahil sa labis na kalungkutan ay
Tandang Selo napipi ang matanda!
Juli Kaugaliang Pilipino:
Pangyayari: Pagbati ng Maligayang Pasko sa araw na iyon;
Paggising ni Juli ay nabatid niyang walang pagtuturing sa araw na ito na araw ng mga bata
nangyaring himala at dalawang daat limampung at pagdaraos ng misa kasama sila; ang ibay
piso na dapat ibabayad para sa kalayaan ni tumatanggap ng mga aginaldo
Kabesang Tales. Kakailanganin niyang magpa- Sakit ng Lipunan:
alila at naghanda na siya upang tumungo sa Ang pagdaraos at pagdiriwang ng Pasko nang
bahay ng amo. Siyay umalis na habang si hindi abot sa puso o kayay pilit laman
Tandang Selo ay nanatiling napakalungkot kahit
Kabanata 9 Si Pilato
Tauhan: demonyong nagbabalatkayong demonyo. Si
Mga nag-uusap-usap Kabesang Tales ay nakauwi na rin, ngunit nang
Hermana Penchang nakita ang kalagayan ng tahanan ay naupo na
Pangyayari: lamang sa isang sulok nang walang kibo.
Naging usap-usapan ang nangyari kay Tandang Kaugaliang Pilipino:
Selo at ang karamihan ay walang pakialam. Pagchichismis ukol sa mga pangyayari nang
Pinagchismisan nila ang mga nangyari at hindi inaalam ang katotohanan; paniniwala sa
maaaring nangyari kung hindi lamang umalis ng kaparusahan dala ng hindi pagdadasal
bahay si Kabesang Tales. Pinagbintangan naman Sakit ng Lipunan:
ni Hermana Penchang, ang bagong amo ni Juli, Ang kakulangan sa awa at pagtulong sa mga
na parusa raw ito dahil sa kakulangan ng mahihirap; paghahatol sa tao, pagpaparusa, at
pagdadasal at hindi pagturo nito kay Juli nang matapos ay aasal na parang wala siyang
maayos. Sinabi rin niyang si Basilio ay isang kasalanan.