Filipino Time

Halos lahat ng mga Pilipino ay may kaalaman ukol sa Filipino Time. Kung hindi man
sa isang usapan, marahil at marahil nga ay sa sariling mga karanasan. Nakasanayan na ng mga
Pilipino na tuwing may okasyon o pagtitipon ay may mga dumarating lagpas sa itinakdang oras,
at halos lahat naman ay nakaranas na madala sa gayong posisyon. Pwedeng ibigay natin ang
dahilan sa ating pampublikong transportasyon at sa trapiko ng mga pangunahing daanan, at ito
ay may katotohanan - lahat ng mga gumagamit ng jeep, bus, at MRT ay hindi makatatanggi. Ang
kadahilanang ito ay gamit na gamit sa pelikulang English Only Please, kung saan paulit-ulit na
ginagamit ang one-liner na Traffic sa Edsa bilang kasagutan kung bakit nahuhuli sa takdang
oras. Makikita rin sa pelikula ang mga reaksiyon ng mga nakakarinig nito: ang mga kapwa
Pilipino ay tumutungo na lang o kayay di na lang pinapansin, ngunit ang Fil-Am na hindi
nasanay sa ating kultura ay nairita.
Ang Filipino Time ay hindi lamang makikita sa pagkahuli ng mga bisita sa mga
pagtitipon. Ito rin ay makikita sa pagkahuli ng pagtitipon mismo na paminsan-minsan ay
umaabot ng tatlong oras (Chua, par. 6). Ang karaniwang dahilan dito ay ang paghihintay ng mga
namumuno ng pagtitipon sa mga importanteng tao na dadalo, o kayay naghihintay lamang ng
sapat na bilang ng mga bisita upang makapagsimula. Ang pinaka-importanteng bisita ng isang
okasyon ay malimit namang huling dumarating. Marahil upang sila ay mas mapansin ng ibang
mga bisita at dahil ito ay nakakapagbigay ng pakiramdam na siya ay may kapangyarihan sa oras,
kaysa na ang oras ang may hawak sa kanya (Pedero, par. 10), at ang pagsisimula nang hindi
naghihintay ay itinuturing na kawalang-galang. Ito ay makikita sa ating kasaysayan kung saan isa
sa mga pinaka-madalas gumawa nito ay ang dating unang ginang ng ating bansa na si Imelda
Marcos. Naitala na sa konsiyerto ng isang kilalang Amerikanong pyanista na si Van Clyburn ay
pinaghintay ng higit sa tatlong oras ang mga manonood bago magsimula ang resaytal dahil sa
huling pagdating ni Imelda. Isang pang halimbawa ay ang pagtatapos ng mga estudyante na kung
itinakdang magsimula ng alas tres ng hapon ay magsisimula ng alas kuwatro dahil maraming
mga bisita at manonood ay hindi nakakarating sa tamang oras. Marami man tayong kadahilanan
sa pagiging huli sa mga pagtitipon na madalas ay hindi katanggap-tanggap ang dahilan, ang mga
ito ay nasosolusyonan ng tamang paghahanda; ang trapiko na lahat ay nakakadanas ay maaaring
iwasang maging hadlang sa pamamagitan ng pag-alis ng mas maaga.
 Makikita mula sa mga halimbawa na naipakita sa taas na ang mga Pilipino ay maluwag
sa konsepto ng oras. Ang katangiang ito ng mga Pilipino ay nagmula pa noong panahon ng mga
Espanyol na naging impluwensya ng mga prayle at pormal na nabansagang Filipino Time ng
mga Amerikano dahil sa kanilang inis sa malimit na kabiguan ng mga Pilipinong dumating sa
takdang oras. Ito rin ay madalas na napapansin ng mga dayuhan sa larangan ng negosyo at may
mga pagkakataong ito ay nagiging hadlang sa paglikha ng mga bagong ugnayan sa negosyo.
Hanggang ngayon, ang konsepto ng Filipino time ay dama sa ating kultura, at ito ay
naipapakita ng ating wika. Sa halip na mag-takda ng saktong oras ay nagbibigay ng hindi
malinaw na pagpapahayag ng oras ang mga Pilipino tulad ng pagkikita sa pagkalipas ng
tanghalian embes na magkasundo sa ala una ng hapon, at magkakaroon ng pagpupulong sa
umaga sa halip na 9:00 AM (Quismundo par. 11). Marami rin sa ating bokabularyo na
pumapatungkol sa oras ay nawawalan ng tiyak na kahulugan tulad ng minsan, mamaya,
sandali, at iba pa. Ipinapakita rin ito ng ating paraan ng pagsagot sa mga direktang tanong
patungkol sa oras tulad ng maaga pa, may oras pa, at huli na. Sa pag-uusap, ang ngayon ay
maaaring mangahulugan ng ngayong araw, ang mamaya ay ibig lamang sabihin ay hindi
ngayon, at iba pang mga mapanlinlang na pagpapahayag ng oras.
Bagamat ang ganitong asal ay nakagawian na ng higit sa isang siglo, ang pagiging huli ay
hindi likas sa atin. Bago pa dumating ang mga Espanyol sa ating bansa ay mayroon na tayong
kaayusan at isa sa mga pinaka kapansin-pansin na manipestasyon nito ay ang pagbangon nila
bago pa sumikat ang araw upang asikasuhin ang kani-kanilang mga lupain. Ang magandang
kaugalian ng mga Pilipino tungo sa oras ay lalo pang naipakita ng mga pangkalakalang ugnayang
naitatag nila sa mga imperyong Hindu at Tsina.
Ang Filipino Time, sa kasalukuyan, ay isa nang bahagi sa karamihan ng gawain at
pangyayari. Sa isang pagtitipong pang negosyo, ang mga dumarating na dayuhan na pumupunta
nang sakto o bago dumating ang takdang oras ay magugulat na lamang na wala pang mga
Pilipino na dumarating. Kung sila ay tawagan upang tanungin kung nasaan na sila, ang kanilang
mga sagot ay papunta na o kayay malapit na na maaaring mangahulugang hindi pa sila
nakakaalis ng bahay. Kung dumating sila nang isang oras makalipas ang takdang oras, ngingiti
sila at idinadahilan ang Filipino Time sa pagkahuli. Ito ay isang konsepto na kilala sa mga
Pilipino bilang kinagawian, nakasanayan, at sa ibay ito ay kanilang tanggap na katunayan
(Chua, par. 4).
 Ngunit, tanggap man ito o hindi, ang Filipino Time ay isang sagabal sa mundo ng
negosyo, kung saan ang oras ay hindi bukas ng hapon kundi 3:00 PM, ang pagsara ng pinto ng
meeting room ay 8:00 AM at hindi 8:01 AM at mas lalo na hindi kalahating oras pagkalipas, at
ang pagiging huli sa oras ng trabaho ay hindi katanggap-tanggap kundi isang tanda ng
pambabastos at pagrerebelde. Ang Filipino Time ay isang sakit ng ating lipunan.
Kung gayon nga, may lumalabas na tanong - maaari bang makawala sa kadena ng
Filipino Time? Kung oo, ano ang kailangang gawin? Ano ba ang pinagkaiba natin sa mga
dayuhan na may striktong pananaw sa oras?
Ang solusyon na binigay ng DOST ay ang programang Juan Time, na kanilang inilabas
noong ika-30 ng Setyembre, taon ng 2011. Isa itong programa na iminumungkahi ang paggamit
ng PST o Philippine Standard Time na nakabase sa orasan ng PAG-ASA (Framelia V. Anonas).
Pagdating ng taong 2013, isinabatas na kailangang isunod ng mga pampubliko at pribadong
institusyon ang kanilang oras sa PST, at ang hindi pagsunod ay magkakaroon ng multa (Ubac).
Naniniwala ang DOST na isa sa mga dahilan kung bakit natin hindi pinapahalagahan ang
pagsunod sa oras ay dahil sa hindi tamang pagkakatakda ng mga orasan at relo, kung minsan ay
hinahayaang nauuna o nahuhuli ng ilang minuto.
Sa pananaw naman ni Philip S. Chua, isang mamamahayag ng The News Today na
tumira sa Amerika nang ilang dekada, ang pangunahing kailangang baguhin bago tayo tunay na
makalaya sa Filipino Time ay ang ating kapaligiran at ang kulturang pumapaligid sa atin(par. 3).
Ang isang bata na lumaki sa Pilipinas at napapaligiran ng kulturang Filipino Time ay may mataas
na probabilidad na magkaroon ng hindi malinaw na pananaw sa oras dahil sa mga naituro sa
kanya ng kanyang paaralan, tahanan, at maging ang mga sariling karanasan (par. 7). Paano nga
ba matututo ang isang bata ng tamang konsepto ng oras kung ang wika mismo natin na kanyang
unti-unting napag-aaralan ay sumasalungat sa ating gustong makamtan? Marami ang nakapansin
ng masamang epekto ng Filipino Time sa ating pamumuhay. Kailangan na mabago ang pananaw
natin sa deadlines; ito ay isang kontratang pinagkasunduan, at ang paglabag sa kontratang ito ay
kawalang-pakundangan sa oras na inilalaan ng ibang tao. Dapat na ring maituwid ang konsepto
ng disiplina sa oras.
Mula sa mga nabanggit, ang magandang ugali tungo sa oras ay maaaring maibalik ngunit
kinakailangan nito ng pagsisikap at striktong pagpapatupad. Ang nakaugalian ay mahirap nang
baguhin kayat ang pinakamabisang paraan ng pagbabago ng kulturang ito ay ang pagbabago ng
pagpapalaki sa bata. Ayon sa isang artikulo ni Erica Goode, mas tumatatak ang isang gawi sa
isang tao kapag mas matagal siyang napaligiran ng ganoong kultura. Bagamat ang paraan ng
pag-iisip ng isang tao ay maaaring maimpluwensiyahan, ang mga kinagawian na patuloy na
namamasdan ay mahirap nang baguhin (Goode).
Gayun pa man, ang kultura ay hindi naman talaga maaasahang magbago alinsunod sa
kagustuhan lamang at lalong hindi ito magbabago sa madaling panahon. Sa pagbabago ng paraan
ng pagpapalaki ng bata, ito ay maaaring umabot ng deka-dekada o ilang henerasyon ngunit sa
tamang pagpapatupad at disiplina, ito ang pinakamaayos at siguradong paraan tungo sa
pagbabago. Ang mga bata ay madaling turuan, ayon kina Guthrie at Jacobs. Ang kalalabasang
personalidad at gawi ng mga bata ay malimit ring galing sa kanilang kabataan kung saan sila ay
natututo mula sa kanilang mga magulang ng hindi nagtatanong kung bakit. Maliban sa mga
magulang, isa pa sa mga pinakamalaking impluwensya sa paglaki ng bata ay ang eskwelahan
(David Boaz). Ang eskwelahan ay hindi lamang may kapangyarihan sa mga natututunang pang-
akademya ng mga bata, sila rin ay may kontribusyon sa ugali at pag-iisip nila.
Ang eskwelahan ay karaniwang ang unang beses mawalay ang anak mulas sa magulang.
Kasabay nito ang bagong pagka-unawa sa responsibilidad na kung sa bahay ay wala masyadong
patakaran, sa eskwelahan ay may mga batas na dapat sundin. Sa Japan, pagsapit ng takdang oras
upang magsimula ang klase, ang mga gate ng eskwelahan ay isinasara at muli na lamang itong
magbubukas pagdating ng uwian. Sa ganitong paraan, sa kabataan pa lamang ay sinasanay na
silang pahalagahan ang oras. Ang ganitong sitwasyon ay hindi nakikita sa Pilipinas. Ang mga
estudyante ay hinahayaang dumating sa klase ng huli. Maging sa flag ceremony, na dapat ay
binibigyang respeto ay darating nang patapos na.
Ang kawalan ng pagpapahalaga sa oras ganito kaaga sa kanilang buhay nang walang
kaparusahan o aksyong pang disiplina ang nagpapatuloy sa ating kulturang isinasantabi ang oras.
Itoy madaling masosolusyonan ng pag-aayos ng pagpapahalaga sa oras sa mga paaralan. Ang
pagtuturo ng respeto at disiplina sa oras sa murang edad tiyak na itatatak ito sa kanilang mga
isipan. Sa pagbabago ng susunod na henerasyon sa pamamagitan ng pagsisikap sa kasalukuyan,
ang layuning matanggal ang Filipino Time sa ating kultura ay maaaring maipatupad.
Bibliography:
(MLA Citation format)

Anonas, Framelia V. DOST-STII. 'With PST, Filipino Time Is Now On Time'. DOST. N.p.,
2015. Web. 21 July 2015.
Boaz, David. 'Parents Vs. School Officials: Who Decides?'. Cato Institute. N.p., 1996. Web. 24
July 2015.

Chua, Philip S. "The 'Filipino Time' Syndrome." Editorial. The News Today. N.p., 16 Aug. 2007.
Web. 21 July 2015.
Enriquez, Virgilio G. Filipino Psychology In The Third World. Diliman, Lunsod Quezon,
Pilipinas: Akademya ng Sikolohiyang Pilipino, Philippine Psychology Research and
Training House, 1989. Print.
Fernandez, Doreen G, and Miguel A Bernad. Selected Writings. Manila: Ateneo de Manila Univ,
2002. Print.

Goode, Erica. 'How Culture Molds Habits Of Thought'. The New York Times 2000. Web. 23 July
2015.

Guthrie, George M, and Pepita Jimenez Jacobs. Child Rearing And Personality Development In
The Philippines. University Park: Pennsylvania State University Press, 1966. Print.

Pedero, Dero. "Filipino on Time? Will He Ever Be?" Editorial. Philstar. N.p., 9 Dec. 2002. Web.
21 July 2015.

Quismundo, Tarra. "Juan Time Hopes to End Habits of Being Late, Making Excuses." Inquirer.
N.p., 25 Sept. 2011. Web. 21 July 2015.

Rizal, Jose. The Indolence Of The Filipino. Manila: Philippine Education Co., 1913. Print.

The Philippine Star,. 'Filipino Time'. 2013. Web. 21 July 2015.

Tribo.org,. 'The Philippine History Page: The Filipino Perspective'. N.p., 2015. Web. 24 July
2015.

Ubac, Michael Lim. 'Psst! ItS Now PST, Not Filipino Time'. Inquirer 2015. Web. 22 July
2015.
 Mga manunulat:
Rene Josiah M. Quinto (2013-14854)
Angulo, Alyanna Patricia R. (2013-41030)