Professional Documents
Culture Documents
Dien Khinen PDF
Dien Khinen PDF
GII THIU V
THC HNH V
H THNG IN
KH NN
0
MC LC
Phn A : L THUYT C BN V IN HC
Dng in l g?......... 3
Tnh in.. 3
Pin, dng 1 chiu ..... 3
c qui. ....... 4
My pht..... 4
Cc nh lut c bn... 4
Mch c bn..... 4
nh lut Ohm... 5
on mch ni tip...... 5
on mch song song..... 6
nh lut Kirchhoff. . 6
Hin tng t tnh. . 6
T trng... 6
in t trng.. 7
Hin tng cm ng 7
Nguyn ly my pht in, dng in xoay chiu. 7
My bin p .. 8
Cun ht in t .. 8
Lc in t v khe kh..... 9
Qu kch cun ht 1 chiu....... 9
Dng in xoay chiu v 1 chiu....... 10
Ngun xng /gi....... 10
Lch pha........ 10
Vng ngn mch.......... 11
1
Phn t iu khin..... 17
Role...... 17
Nguyn l... .. 17
c tnh tip im ... 17
Chc nng role.... 17
Role chn cm.. 17
Role mch in.. 17
Chc nng c bit.. 18
Role cht.... 18
Role thi gian.... 18
Phn D Ph lc 32
H n v SI. .. 32
K hiu theo chun IEC..... 32
Thit b dn in v kt ni. 32
Thit b n v tn hiu.... 33
Phng php v thit b tc ng. 34
K hiu tip im.. 35
V d k hiu hon chnh.. 36
Role c in.. 37
Cc cp bo v... 37
Th vin cc mch ph...... 39
Mch khi ng... 39
Khi ng trc tip...... 39
Kha ngun an ton bn trong... 40
2
A. L THUYT C BN V IN HC
I. Th no l dng in?
iu gi s xy ra?
Thanh km gii phng ion dng vo dung dch axit, do electron m cn li bm trn
thanh km. Tin trnh tip tc cho n khi t c mt in t cn bng .
Hin tng tng t a xy ra vi thanh ng. Nhng cui cng, thanh km
tch ly nhiu eletron m hn thanh ng. Nu ni 2 thanh ny bng dy dn
kim loi thi cc electron s di chuyn t thanh km sang thanh ng: mt dng
in a c to ra.
3
Khi pin hot ng, cc electron trong cht in phn di chuyn t in cc km sang in
cc ng. iu ny gy nn s phn hy cht in phn. Khi Hydro c sinh ra,
va phu ln trn in cc ng va lm cho cc electron ngng hot ng. Phn
axit cn li bm vo thanh km. iu ny lm gim nng lng in ng mt
cch nhanh chng. trnh hin tng ny, thanh ng nn phu mt lp kim loi
chng n mn khi Hydro bm vo s ha vo mi trng nc bng cch gii
phng khi Oxy. iu ny cho php ko di tui tho pin.
S khc nhau v in tch ca 2 bn cc c gi l in th hay lc in ng va c n
v o: Volt.
3. c quy
Tng t nh pin, nhng c quy s dng 2 thanh ch. Cht in phn ny cng c
nhng trong dung dch axit sulfric. Ty theo iu kin cng tc m nng dung
dch khc nhau. Nu nng dung dch cao gy ra hin tng sun pht ha bn
cc :
Pb + H2SO4 PbSO4 + H2
Khi c quy phng in, khi Hydro s di chuyn n cc m ca bn cc va phn gc axit
cn li s di chuyn n bn cc th 2. Mt mt, khi Hydro kt hp li vi ch sun
pht to ra ch nguyn cht bn cc m, va mt khc, axit li kt hp vi
axit sulfuric theo phng trnh phn ng sau:
H2 + PbSO4 + 2H2O Pb + PbSO4 + 2H2O
Ngc li, khi np in cho c quy qu trnh xy ra theo hng ngc li:
Pb + PbSO4 + 2H2O PbSO4 + PbSO4 + 2H2O
c quy c np c sc in ng 2V. c 6V, ta mc ni tip 3 c quy thnh t c
quy.
4. My pht:
My pht c lai bi tuabin nc hoc tuabin hi hoc cc thit b khc. Ngun nng
lng khng l c chuyn i thnh nng lng in va phn phi n ni tiu
thu qua ng dy cao th.
Nguyn ly hot ng da trn hin tng t tnh. Chng ta s cp n phn ny cc
phn sau.
4
Ti: n, cun dy, Nu khng c thnh phn ny, hai cc ca ngun in ni vi
nhau s tr nn ngn mch. V: dng in ca ngun cung cp s l ln nht, do
o dy dn s nng ln va tan chy. V th, ngi ta thng s dng cu ch
bo v.
2. nh lut Ohm:
Miu ta mi quan h gia in p, dng in va in tr. C th so snh:
in p vi p sut :u c th nng
Dng in vi lu lng khi: c c bi in th khc nhau.
in tr vi dung tch: Nghch o ca in tr gi l in dn G va c n v S
(Siemens). S = 1/W.
Trong khi nn, in dn G tng ng vi din tch tit din mm2 hoc so snh vi
h s lu lng Kv hay Cv.
Mt s vt liu nh s, thy tinh khng cho php trao i electron nn n khng cho
dng in i qua , in tr ca n v cng v gi l cht cch in.
nh lut: in p trong on mch c tnh bng dng in nhn vi in p
U=IxR
V=Ax
Ngoi ra, ta cn c cc cng thc sau c suy ra r nh lut Ohm:
A = V/ = V/ A
3. on mch mc ni tip:
Tng in tr trong on mch mc ni tip:
R = R1 + R2 + R3 + .+ Rn
Hnh 2.4a minh ha 3 in tr c cc gia tr khc nhau va mc ni tip vi nhau. Trong
on mch mc ni tip ny, dng in i qua l bng nhau va bng dng in
trong mch. Theo nh lut Ohm, in p ri trn mi in tr c tnh nh sau:
Udrop = A x .
5
4. on mch mc song song:
Trong on mch mc song song, dng in i qua cng lc cc in tr va tng in
tr nho hn in tr mi thnh phn va c tnh bng tng nghch o ca
mi thnh phn:
R = 1/R1 + 1/R2 +.+ 1/Rn
5. nh lut Kirchhoff:
M ta dng in c i qua ti nh th no trong on mch mc song song.
nh lut n gin: Dng in tng bng tng dng in cc thnh phn, hay:
I = I1 + I2 + I3 + . + In
Nhng thanh nam chm c th xp thnh 1 chui ni tip nhau. Khi 2 cc nam chm
(ca 2 thanh nam chm) cng cc gn nhau thi chng s y nhau, va ngc
li, 2 cc ngc chiu thi chng s ht nhau.
6
2. in t trng:
Dng in va nam chm c quan h tng tc vi nhau, va khng th tch ri nhau:
dng in trong dy dn s pht sinh t trng (minh ha hnh 2.7a). T
trng c nhn thy gi l nhng ng cong t, va l nhng ng trn
ng tm.
5. My bin th:
Bao gm hai (hoc mt) cun dy, qun quanh li st nh minh ha hnh 2.10a. Dng in
xoay chiu khng nhng to ra trong t trng xoay chiu, m cn ngc li:
mt t trng xoay chiu cng sn sinh ra dng in xoay chiu trong cun dy.
V th, s i pha gia dng in va in p cng nh s thay i gia 2 t
trng c biu din trn hnh 2.10b:
6. Cun ht in t:
Dy dn c qun quanh ng di ng c lm bng vt liu khng nhim t , c
minh ha hnh 2.11a: cun dy vi nhng ng xut t ging bm to ra
dng chy mnh .
Ti nhng im m ng sc t i vo va i ra , gi l cc, ging nh thanh nam
chm, n cng ch ra cc Nam va cc Bc.
Vi s hin din ca thanh st, t trng tng ln rt nhiu. Bi v t trng di chuyn
trong thanh st d dng hn so vi khi di chuyn trong khng khi. 8
Hnh 2.11b, biu din s nng ca nam chm trong thc t. Bao gm thanh st hnh
ch U . Mt cun dy nm gia thanh st. Phn ng hnh ch U c th di chuyn
v pha thanh st khi cun dy c in. Mch st t ny c 3 khe h khng khi
c lc ht ln nht .Lc ny dng di chuyn cc c cu c khi, van in t, v
tr ng m lun phin.
Trong trng hp DC, dng v p khng i nn cng sut tnh n gin l: W=V.A.
Trong trng hp xoay chiu, dng v p thay i mt cch n nh. Dng hay p xoay
chiu, tc ng ging nh dng in 1 chiu no , bin i t 0 ti x. 2 .
in p nh ca ngun AC 24v o c gn bng 34V. phn bit ngun DC
v AC, ngun AC c m t dng vn-ampe.
Do dy dn khng dn in hon ton, n c tr khng Ohmic, nn gy ra trt pha.
ng c xoay chiu, c h s cos chnh l gc lch pha v cng sut trung
bnh l:
P= Ueff. Ieff . cos vi Ueff: in p hu ch; Ieff: dng in hu ch.( 1/ 2
gi tr nh)
Cng sut thc tnh theo Watt, Cng sut ngun tnh theoVA.
Nu phn ng b kt, dng in s khng suy gim, cun dy s pht nhit cho n khi
cht cch in b nng chy, t t s lm cun dy b ngn mch v chy.
Z= R in tr 2 + R cm khng 2
10
T s R tr khng / R in tr l tang ca gc . hnh 2.13, lch pha l 60o ,
tang 60o= 1,732, vy cm khng cao hn 1,732 ln so vi in tr. Nu in tr l 100
th cm khng l 173,2 v tr khng l 200 .
11
B. CC THNH PHN CA IN KH NN:
12
2. Lp t b chuyn mch:
Theo yu cu cc ng dng thc t m ta s dng mch in. u tin, ta bo v cc
tip im ca cng tc. Khi ngt mch c ti cm ng - cun ht in t chng
hn - nng lng c tch tr trong n s phng in qua khe h tip im
khi ngt mch. Tia la to ra s ph hu b mt tip im v nh hng kh
nng tip xc. V tip im qu nh nn khng gn thit b bo v trc tip ln
n c nn ta xem mch bo v sau AC (hnh 3.3 a), v DC (hnh 3.3 b).
3. S la chn:
La chn cng tc cn cc yu t sau:
- Loi iu khin.
- in p.
- Dng in.
Cng tc (Switch) c s dng ph bin. Chng c cc thng s l p ln nht, dng
ln nht v cng sut ln nht cho php. V d 1 cng tc c thng s 1W,
50V, 1A, th c
13
th dng cho mch c 20mA, 10V, nhng khng dng c mch 1mA, 100V mc d
ch c 0.1W.
Lp t cng tc c tch hp ch th bng LED cn in p ph hp vi LED, thng s
dng cn nm trong dy yu cu. Trong cng tc, khng ch quan tm dng
ln nht m cn quan tm dng nh nht. Khi cng tc lm vic m dn
dng di dng nh nht th LED s khng sng.
Cng tc DC dng trong cc b iu khin chng trnh (Programmable controller) u
c 1 mch bo v v in.
Vic lp Rle (relay) cn c mch bo v hp th dng ngc t ti cm, ...
Nhng v d ny ch ra rng loi cng tc c iu khin c lp trong mch iu khin:
dng IC, rle, PLC. Vic s dng khng ng loi s dn n lm gim tui
th ca cng tc.
II. Van in t:
1. Hot ng trc tip:
a. Nguyn l Skinner
Nguyn l cu to ca van 2 ca, 2 trng thi c Skinner pht hin vo thp nin 30
ti M c biu din hnh 3.5a. Phn ng (cy ti bn trong van) , bao
quanh ng l vt liu khng t tnh, mt u gn m cao su v tc ng
ca lc l xo lm kn. Khi cun ht c in, phn ng s c tc ng
thng lc l xo va khi c th i qua l thot khi d dng.
Hnh 3.5b l cu to van 3 ca, 2 trng thi, nh hnh 3.5a nhng ta c ca thot bn
trn v m cao su.
hiu r u im ca nguyn l chng ta xem xt chi tit.
Lc ca phn ng v tr bnh thng:
Lc p: - Lc ca l xo.
- Trng lc ca phn ng.
Lc nng: - Lc ca p lc ngun cp tit din ca ca van.
Lc t phi thng c 2 lc ban u. T trng ca cun dy s mc vng qua ng,
to lc ht khng nhng thng 2 lc ban u m hn na lm tng
khong cch ca phn ng. Lc l xo cc i phi chu c lc ca p lc
v dng chy ln nht
14
Vi hot ng ca nguyn l SKinner phn ng (cy ti trong) lm kn bng ron s nhanh
hng. ci thin ta lp thm 1 l xo nh nh hnh 3.6. Vic lp thm l xo s
lm tng tui th ca ron.
a. Nguyn ly:
15
b. tin cy:
16
CC THNH PHN IU KHIN
R le:
1. Nguyn ly:
R le hot ng nh mt cng tc in. Bao gm cun dy c t trng vi li
st, va mt hoc nhiu tip im. Nguyn ly nh hnh 3.12
2. c tnh ca tip im
Thng thng, R le phi c ti thiu 2 tip im. Ty theo nhu cu s dng m r le c 3
hoc 4 tip im.
i vi 1 s ng dng, ta cn quan tm loi role l ng trc khi ngt hay ngt trc
khi ng. Loi ng trc khi ngt c ngha l s ng tip im thng h
trc khi ngt tip im thng ng khi cun ht c in; iu ny lm cho ti 1
thi im ngn tt c u b ni vi nhau v vi ng dng iu l khng cho
php.
4. Role chn :
C nhiu loi R le khc nhau. Da vo phng php lp t ca R le phn bit.
Hnh 3.13 cho chng ta thy 2 loi R le chn khc nhau: Loi chn trn v
loi chn vung
17
5. Print Relay
c thit k hn trn mch in. C kch thc: 1 x 1 x 1.5 n 2cm.
Hnh 3.14 l 01 v du.
18
C. THIT K MCH
I. Cc tiu chun
B tr s
Nh s mch kh c hc trong chng gii thiu v h thng kh, mch in
khng biu th khi hnh hc m biu th v chc nng cc phn t. Mch
in c chia lm nhiu mch con hay ng dn dng in (ct dng
in), mi phn t mch bao gm mt hay nhiu cng tc v mt phn t
tiu th (ti). Ngun cp c v bng 2 ng ngang song song.
Mi ct dng in khc nhau c nh s th t. Tip im rle khng v ti cun ht
m v ti ng dn m n tc ng. Xem s ng dn c vit ti cun
ht ca rle, ta s tm c tip im. Mc khc, tip im v cun ht iu
c chung 1 k hiu. S mch nh hnh 4.1
Trong khi tiu chun ca M (JIC, nm 1947) c cc k hiu ring bit cho cng tc gii
hn (ngt cui) trng thi ngh, th tiu chun Chu u (V d BS 3939)
khng biu din theo nguyn tc trn. iu chng minh rng con ngi
m vo 1 lc no to ra tiu chun JIC bit h ang ni v ci g (cu ny
cn c hiu: iu c minh chng bng vic ta c th hiu bn v
ni g vo 1 lc no ). Khng nhng ch ra tnh thc t m cn lm d
dng c mch in khi cc tip im c v trng thi ngh (cng
tc gii hn).
19
Nh JIC, Chng ta s dng 4 k hiu c bn ca ngt cui l: Thng m (N.O), thng
m c gi ng, thng ng (N.C.), v thng ng c gi m. Ch s
khc bit gia tip im b0 ct 3 v a1 ct 4. A+ s c cp ngun tc th
khi rle CR c cp ngun. Cng tc b0 lm vic, mc d tip im l thng
m.
Tiu chun M c th c ch cho k thut bn ngoi USA. S in JIC c dng rng
ri Chu u cho lp trnh PLC v c S hnh thang. Chng ta v mch
trong c 2 h thng.
1. Cc mch c bn:
a. Mch nhn
thc hin mch nhn ca 1 nt n n vi rle, chng ta gi s rng n nt pb1, hai
chc nng c kch hot ng thi l n sng v xilanh di chuyn ra. Nu 2
chc nng ny lun lun song hnh vi nhau th ta c th dng nt n ch c 1
tip im NO kch hot chng; nu 1 trong 2 chc nng cn c kch hot
bi cng tc khc ( hnh 4.2 l cun ht A) th ta phi dng nt n c 2 tip im
NO hay l role ph c 2 tip im ring bit tr ln.
hnh 4.2, xilanh di chuyn khi ta n cng tc pb1 hay pb2; n L ch sng khi pb1 c
n. Nh gii thiu trc th ngun cp c v l 2 ng thng song song,
theo tiu chun Chu u.
b. Mch gi:
Mch gi gm 1 rle, 1 nt n ON cho hnh 4.3a trong trng thi ban u (trng thi
ngh). cqui ang cp 1 ngun p, nhng cha c dng trong mch do mch h.
Mt u ca cun ht rle c ni vi ngun m ca cqui thng qua tip im
thng m (nt n, tip im rle).
hnh 4.3 b Ta tc ng nt n ON. Cun ht ca rle c cp ngun qua tip im ca
nt n ON v tip im ca rle thay i trng thi, tip im thng m ca rle
s ng cp ngun cho cun ht.
hnh 4.3 c khi ta nh nt n ra, rle vn c cp ngun thng qua tip im ca rle.
20
Mch c biu din hnh 4.3 l khng hon chnh; cun ht s c gi cho n khi
ht ngun cqui, trong trng hp bnh thng ngun cp s c ct. Vic ngt
ngun c th iu khin bng tay vi tip im thng ng nh hnh 4.4
Hnh 4.5 a c v ging nh hnh 4.3 nhng c s thay i nh v v tr. Trong hnh a th
rle v tip im c lin quan vi nhau, v d R1. Trong hnh b biu din s
ca hnh a theo phng thc ring bit. Mt rle c th c vi tip im, to
nhiu khng gian cho s , Mi ct c nh s, v tr ca tip im rle c
ghi di v tr cun ht.
Ni chung, ngun c v 2 ng thng song song l 2 cc. Nh hnh 4.5 c ta thm vo
nt n OFF (tip im thng ng N.C). Khi n nt OFF th mch rle mt
ngun, khng c g thay i khi nt n OFF th ra.
21
Hnh 4.6 L s mch in theo tiu chun IEC.
Trong hnh 4.7a Cng tc a1 (ngt cui) c v l thng ng. Nhng thng tip
im ny l thng m nn dng rle c tip im thng ng nh hnh
4.7b. S mch kh c v nh hnh 4.2.
d. Mch nh thi:
Xilanh lp li.
Ta cn 2 rle thi gian cho mch, xilanh A s lp li hnh trnh tin hay li vi thi gian
tr duy tr mi cui hnh trnh da vo 2 role thi gian. C hai cun ht c
cp ngun thng qua rle thi gian nh hnh 4.8.
22
n nhp nhy
Chc nng tng t c th thc hin ch vi role thi gian v role trung gian.
Khi cng tc Start ng, rle thi gian T1 c ngun v n sng.
Sau thi gian t, Tip im T1 ct 3 ng cp ngun cho rle R1 v rle thi gian
T2. Tip im thng ng ca R1 ct 1 s m ra n tt, T1 mt in,
tip im T1 ct 3 m ra, ng thi tip im thng m R1 ct 4 ng
li. R1, T2 c cp ngun thng qua tip im thng m R1 v tip im
T2 ct 4.
Sau thi gian t, tip im T2 ct 4 m ra, R1 v T2 mt ngun. n s sng tr li,
trng thi ny c lp i lp li.
23
Mch xung:
Nh mch 4.7 xilanh s khng hi v c khi nt start khng nh trc khi piston chm
vo v tr a1. trnh iu ny ta mc ni tip ngt cui a0 vi cng tcnh hnh
4.8a, nhng khi gi nt n th xilanh mi lp li.
trnh iu ny ta dng rle thi gian cho mch xung nh trong mch kh (hnh 8.9
trong sch k thut kh nn). Ta c mch hon chnh hnh 4.10b
Cu hi Tra li Mch
Ci no c in trc? Cun ht A+
Qu trnh bt u nh th no? Nhn nt Start
Khi no qu trnh bt u li? Khi B c tc ng
Khi no A+ ngng? Khi xi lanh B bt u hot
ng (b0 nha ra)
A- s xa khi? ng
25
Phn mch kh nn ca s mch rt t thay i khu vc xi lanh, van cng sut v b
iu tc. S khc bit cc mch ch yu l k hiu, loi van, n nh n
hay n nh kp. Hnh 4.13 ch ra 1 phn mch kh hon chnh
V du 2: Tm hiu chui thc hin nhim v kp gi v khoan l tiu biu v hnh 4.14.
Chui phi c nt dng khn cp ngt ton b cc lnh trong chui khi tnh
hung nguy him xy ra. Khi bung nt n ra th chui khng c t phc
hi. Ngun cp ng m bng cc nt n n nh n. Dng thm nt n Start
bt u chu k mi.
Ngun in c th t nhin mt trong khi ngun kh vn cn trong ng ng. i vi
mch kp gi v khoan, thit b kp cn c van n nh kp trnh nh ra khi
dng khn cp hay mt ngun, my khoan phi thu mi li ngay lp tc v
ng c khoan ang ngng hot ng, iu ny i hi phi dng van n nh
n.
27
H thng bc thang:
V d 1: cho chui sau: A+, B+, /A-, C+, D+, B-/, C-, D-. thit k mch in iu khin.
Chui chia thnh 2 nhm v bt u thc hin gia nhm u tin.
Do iu khin bng tay nn ta cn 2 nt start v stop. Chui s lp i lp li cho n khi
nt dng c n cui chu k. duy tr tn hiu lp li lin tc, ta dng role v
mch gi v gi n l CR, mt trong cc tip im ca n s khi ng bc u
tin.
Ngoi ra ta cng dng thm 1 role gi na l R1, tn hiu cui cng ca nhm 1 s
kch hot n v tn hiu cui cng nhm 2 s ngt n.
Do role chu k ch c tc dng lnh u tin ca chu k nn ta cn 2 tip im ca R1:
Mt cho lnh u tin, mc ni tip vi tip im ca CR v mt mc trc tip vo ngun
cp.
28
Role R1 phi l loi ng trc khi ngt. Mc khc, khi role ny c in dng 5, tip
im thng ng ca n dng 3 m s t lm n mt ngun. Vi loi ng
trc khi ngt , tip im thng ng dng 6 s gi ngun cho cun ht.
Role loi ngt trc khi ng s lm cun ht lm vic lp bp.
Trong trng hp khng c sn role ng trc khi ngt, c th dng cng tc gii hn
b1 dng 5 ni trc tip ln ngun chnh pha trn, v b1 khng th ngn b0
ngt ngun t gi.
V d 2:
Thit k mch cho chui E+, F+, E-, G+, H+, H-, G-, F-
Chia chui thnh E+, F+,/ E-, G+, H+/, H-, G-, F-/ hay E+,/ F+, E-, G+, H+/, H-, G-, F-
Cch th nht chia chui thnh 3 nhm, v bt u chu k ngay u nhm.
Cch th hai chia chui thnh 2 nhm, no c u thch hn khi thit k mch kh nn
d cho chu k bt u gia nhm. Hnh 4.19 v s ton din theo cch chia
lm hai nhm.
29
dng 1 ta thy tip im thng ng ca role GR( trong mch kh nn, ng ngun
cp t nhm 1) sau ti cc nt n n nh n start/stop ri ti cng tc
hnh trnh ca xi lanh, tn hiu cui cng ca chu k. Dng ny cp ngun cho
cun ht E+, lnh u tin trong chui . V e1 l tn hiu cui cng trong nhm
nn n s kch hot nhm 2, c ngha l role GR c in.
dng 2, nu ta ly ngun cho e1 t nhm 1 ngay sau tip im thng ng dng 1
ca GR th rt mo him n lm vic c vi loi ng trc khi ngt
nhng lm vic lp bp vi loi kia.; cun ht mt in do tip im thng ng
m nhng ta phi m bo rng tip thng m dng 3 ng v duy tr
ngun cho cun ht. Khi e1 khng tc ng th GR s mt ngun. Tt hn ta nn
ly trc tip t ngun cp cho e1. Tip im GR dng 3 s cp ngun cho ton
b cc lnh nhm 2 v duy tr cho chnh roleGR. Role ny b ngt bi tn hiu
cui cng ca nhm 2, chnh l h1. Do h1 l tip im thng m m ta li cn
tip im thng ng nn phi dng thm role Rh1 chuyn i. Tip im
ngt ca n dng 2 .
Ln H- l lnh u tin nhm 1, c cp ngun trc tip t ngun ca nhm. Thay v
dng 1 tip im khc nh dng 8 ta c th ni n vi tip im ca GR dng
1 nh ng nt t.
Mch trn lm vic tt nhng ch c iu l 3 cun ht H-, G-, F- lun duy tr ngun khi ht
chu k, ta cng khng th bt hay tt ngun ca chng.
tin ngt ngun 3 cun ht ny khi my khng lm vic, ta lp thm 1 role na.
Do ta c th dng cch chia th nht vi h thng bc thang cho 3 nhm. Ta cng nn
lp thm cng tc ON/OFF nh mch kp gi v khoan l.
30
3. Nguyn l mch bc stepper principle
31
PH LC
I. n v in p trong h S.I
ln Ky hiu H SI Ghi chu
in tch Q, q C = As C = Coulomb
in p U V V = Volt
in th V -
Dng in I A A = Ampere
in tr R = Ohm
in khng X = Ohm
Tr khng Z = Ohm
in tr sut m .mm2/m
dn G S S = 1/ = A/V
in dung C F = As/V F = Farad
Nng lng W J = Vas = Ws J = Joule
Power P W = VA
Dy dn n
Cp 3 dy
im ni dy
u domino ni dy
Ch ni dy dn
Ch ni gia cc dy dn ct ngang
Khe cm chn ci
32
Chn ca khe cm
cm chn c
Chn ca cm
cm v khe cm
2. n va thit b tn hiu
K hiu chung ca n.- Khi cn ch th
mu th dng nhng k hiu sau: RD=;
YE=vng; GN=xanh l; Bu=xanh da tri;
WH=trng.- ch th loi n: Ne=neon;
LED=diot pht quang.v.v..
n chp
ci
chung
Chung con ve
3. Thit b in kh nn c bn
33
iu khin bng c kh
Kt ni c kh
Kt ni c kh c ch dn chiu quay
T ng hi
Cht, v tr m
Cht, v tr ci
Then chn, v tr m
Trng hp chung
Tc ng c gii hn
Dng lc ko
Dng lc y
Dng lc quay
34
Dng cch chm vo
Dng bn p
Cng tc khn cp
Dng n by
Dng con ln
C cu tc ng in t
ng h in
4. Cc ky hiu tip im
M t K hiu
Tip xc
Ngt mch
35
ng tip im. y l k hiu chung cho
cng tc
Ngt tip im
ng tip im vi l xo hi
ng tip im khng c l xo hi
M tip im vi l xo hi
Cng tc nt n c l xo hi
36
Cng tc chn la 3 v tr, tc ng bng n
by, v tr gia ngt, 2 v tr tip im 2 bn
khng hi.
5. Rle c in
Thit b tc ng(cun ht), k hiu chung
Cun ht ht chm
Cun ht nh chm
Cun ht ht v nh chm
Cun ht c 1 vng dy
III. Cp bo v
Biu thi: IP * *
Du * tng trng cho 2 s: s u tin cp bo v lin quan n s va chm va mi
trng, s th 2 ch mc bo v chng li nc.
37
S
S th
th S va chm va mi trng Nc
hai
nht
0 Khng bo v 0 Khng bo v
Chng li s thm nhp ca cc Bo v khi nc ri thng ng
phn t c ng knh >50mm. 1 xung. (Chng nc ri nhiu
Khng bo v nhng phn t c xung)
1
tnh xm nhp, nhng li khng
d b nh hng bi nhng phn Bo v nc ri xung vi
2
t ln hn nghing vt th ln ti 15 o.
38
TH VIN MT S MCH PH
Mch khi ng
39
Mch kha ngun an ton
40
CC
LU
THM
TRONG
PHN
SMCT
EP1
41
o in p
DNG IN
Yu cu :
- c ngun chnh p
- ng dn in kn
42
o dng in
nh lut OHM
nh lut Ohm m t mi quan h gia dng, p v
in tr ca 1 mch in mt chiu.
in p bng tch ca dng in v in tr
V = I x R
43
I LNG C TRNG
IN KH NN
in p p lc
(+24V) (6 bar)
Dng in Lu lng
(4 mA) (10 l/min)
in tr ma st
MCH IN
S hnh nc thang:
- JIC:
- DIN:
44
HNG DN V S MCH
45
NT N
(THNG H)
NT N
(THNG NG)
46
NT N
(CHUYN I TIP IM)
CNG TC CHT
47
CNG TC GII HN
Thng m
Thng ng
Thng m
Gi khi ng
Thng ng
Gi khi m
48
C CU TC NG TAY
Tng qut
Lc n
Lc ko
Vn
C cu tc ng c th
di chuyn c, v d nh cha kha
n by
Bn p
49
CHC NNG AND
KH NN
Ni tip: Van AND
iN
Ni tip:
K HIU LOGIC:
CHC NNG OR
KH NN
Van thoi
IN
Song song:
K HIU LOGIC:
2/2 thng m
3/2 thng ng
3/2 thng m
3/3 V tr gia ng
4/2
51
4/3 V tr gia ng
4/3 V tr gia m
5/2
5/3 V tr gia ng
5/3 V tr gia m
5/3 V tr gia c cp p
TN CC CNG / NG KT NI
KT NI ISO 1219 ISO 5599 JIS
Cng ngun cp P 1 P
Cng tn hiu ra A,B 2,4 A,B
Cng x R,S 3,5 EA,EB
Cng iu khin Y,Z 12,14
52
CUN HT IN T
VAN IN T 3/2
(VAN TI , HI BNG L XO)
53
VAN IN T N 5 CA / 2 TRNG THI TC
NG TRC TIP
VAN TC NG BNG KH
54
VAN IN T TR LC BNG NG KH
TRONG THN VAN
VAN IN T TR LC BNG NG KH BN
NGOI THN VAN
NGT IN CUN DY DC
55
CC PHNG PHP BO V B MT TIP XC.
C 3 phng php:
MCH BO V TIP IM
(BNG IN TR)
56
MCH BO V TIP IM
(BNG DIT)
MCH BO V TIP IM
(BNG MCH R-C)
MCH BO V TIP IM
(BNG DIOT ZENER)
57
CUN HT DC
U IM NHC IM
Hot ng m v khng gy ting Thi gian ng v ngt in kh di
n
Gy ra sc in ng ln v qu p
t tiu hao nng lng khi ngt in
Lc ko thp
CUN HT AC
U IM NHC IM
Tc lm vic cao Pht sinh ting n khi lm vic
Tui th ngn
CM BIN TIM CN
(LOI CM NG)
58
CM BIN TIM CN
(LOI T IN)
CM BIN TIM CN
(Quang hc phn x)
59
CM BIN TIM CN
(Quang hc phn x )
CM BIN TIM CN
(Quang hc pht tn)
60
CM BIN TIM CN
(Quang hc phn x kh hi)
CM BIN TIM CN
(Cm bin khng c tip im)
u im:
- ng ngt tn s cao.
LOI 3 DY LOI 4 DY
- JIC: - DIN
62
KT NI CM BIN TIM CN VO S MCH
(LOI NPN)
JIC: - DIN
ROLE
63
V D NG DNG
- Thay i in p
- Chc nng nh
64
S mch:
S bc thang
JIC DIN
U IM V NHC IM CA ROLE
u im Nhc im
- Dy in p lm vic rng: -Gy ting n khi hot ng
6,12,24,50,110,220,240 VAC - hao mn cao
6,12,24,48,110 VDC - yu cu c mch bo v tip
-Kh nng chng dao ng v im
chn ng cao -Tc lm vic b gii hn.
- khng chu nhiu tc ng t Ti a l 15-30ms
nhit mi trng. -55 ti - bi v cht bn c th lm
70oC hng tip im.
- c th ng m cng lc
nhiu mch ring bit
65
XI LANH TC NG N
(Loi y)
XI LANH TC NG KP
66
IU KHIN CHC NNG NH
CC LOI IU KHIN NH
VAN N NH KP
Van kp tc ng bng kh
Van kp tc ng bng lc in t
67
IU KHIN NH
(Van nh)
68
MCH T GI
(U TIN SET)
MCH T Gi
(U TIN RESET)
69
CNG TC LY
70
U NHC IM CA CNG TC LY
U IM NHC IM
-Khng b r st v bm bn
71
IU KHIN CHUYN NG BNG CNG TC
LY
72
VAN IU KHIN HNG 5/3, V TR GIA NG
ROLE TC NG CHM
73
MCH IU KHIN NH THI
ROLE NH CHM
74
IU KHIN NH THI PH THUC
CM BIN P LC
(IU CHNH C)
75
HOT NG CA CM BIN P LC
(iU CHNH C)
76
iU KHIN KHA TRONG MCH
(kha ln nhau)
iU KHIN PH THUC P LC
(CM BiN P LC)
77
B M
CH HOT NG
- B M LN: B m s cng tn hiu u
vo , n m theo th t tng dn.
CHC NNG M
(B M LN)
78
B M
CH HOT NG
- B M XUNG: b m s tr tn hiu u
vo, n m theo th t gim dn.
CHC NNG M
(B M XUNG)
79
iU CHNH B M
(LOI M LN HAY XUNG)
V d
80
K HIU C TRNG CHO CHUI HOT NG
K HIU VIT TT
Xi lanh : A, B, C
y ra: +
Thu vo: -
S BC
1 Xi lanh ang v tr y ra
0 xi lanh ang v tr thu vo
81
SMCT EP1
Bi tp c hng
dn gii
82
Bi tp 1: cng ty, ngi ta dng 1 chung in bo hiu
cho nah6n vin bit n gi lm vic, gi ngh gia bui,
nghi n tra v gi v. Dng cng tc ng m chung,
khi n thi chung ku, th ra th ht ku.
Gii p:
83
Bi tp 2: Mt ci h s ku khi cng tc c n, n vn tip tc
ku khi nh cng tc ra v chi tt khi c reset.
Gii p:
84
Bi tp 3: trong mt nh my ha cht, n bo hiu s sng khi
nhit v p sut tng vi hn mt mc no . Hai iu
kin trn c gi lp bng 2 nt n PB1 v PB2 . Khi c 2
nt u b n th n sng, mt trong 2 nh ra th n tt.
Gii p:
85
Bi tp 4: Trong 1 dy chuyn sn xut, khi c s c , ngi vn
hnh n nt bo ng. C 3 v tr nh vy trn dy chuyn
Gii p:
86
Bi tp 5: Trong nh kho cha thit b in, mt cng tt gii hn
thng ng c dng gi tn hiu bo ng khi ca
m. Bo ng s ngt khi ca ng. H thng bo ng s
c bt tt bng ng tc cha kha chn.
Gii p:
87
Bi tp 6: Trong nh my in, mt my ct dng ct cnh ca t
giy, n c iu khin bi xilanh kh. an ton th my
ct ch ct khi c 2 nt n n v np che an ton
ng. Np che ny ng bng tay v xc nh v tr ng bi
cng tc gii hn. Kh np che m hay bt k mt nt n
no nh ra th dao ct lp tc thu v. Dng van in t n
nh n hi bng l xo iu khin xilanh.
Gii p:
88
Bi tp 7: dng 3 cm bin S1, S2, S3 xc nh chiu di vt
ti. Cc n , xanh l, xanh dng s ch bo tng ng
vi ngn, trung bnh v di.
- Khi ch c S3 b tc ng: ngn n sng
- Khi S3 v S2 b tc ng: trung bnh n xanh l sng
- Khi S3, S2 v S1 b tc ng: di n xanh dng sng
Gii p:
89
Bi tp 8: Mt ca st ln t trong 1 ng ray su. Ca ng
m bi 2 b nt n, mt bn trong v mt bn ngoi. B
trt iu khin bng van in t tc ng kp. C 2
phng php iu khin:
- Trc tip
- Gin tip
90
Gii p:
- Trc tip
91
Gii p:
- Gin tip
92
Bi tp 9: Ca c ng m bng 2 nt n PB1 v PB2. n PB1
ca m, PB2 ca ng. Xi lanh iu khin bi :
a)Van in t tc ng kp
b)Van in t tc ng n hi bng l xo.
Gii p:
a)Van in t tc ng kp
93
Gii p:
94
Bi tp 10: khi n nt start, vt ti c y ra khi tr ti, a vo bng
truyn. Xilanh hi t ng sau khi ra ht hnh trnh. Cng tc v tr
RS1 v RS2 s xc nh v tr piston. Xi lanh iu khin bi van in
t n hi bng lo xo.
Gii p:
95
Bi tp 11: Trong nh my sn xut, mt ca s iu khin thng gi tc
ng bng kh c gn vo trn nh. Cc nt n PB1 v PB2 dng
ng m ca s.Ca s c th dng gia hnh trnh. n bo s
sng khi ca ng. Phng php iu khin trc tip hay gin
tip u dng c.
Gii p:
96
Bi tp 12: Dng tay t vt ti vo thit b gi. n nt PB1 xilanh kp s
gi vt ti, n nt PB2 n s nh vt ti ra.
Cc iu kin ph :
- Vic gi ch thc hin khi c vt ti.
- Khng c nh ra khi ang khoan.
- Tc kp phi iu chnh c (u tin tc thp ).
- Vic nh phi din ra tht nhanh.
Xilanh kp c iu khin bi van in t tc ng kp.
Gii p:
97
Bi tp 13: khi cm bin S1 cm nhn c container , van tc ng kh s m
v cho cht lng t bn cha chy vo. Van t ng sau 5 giy, sau
container c di i. an ton, van ng ngay lp tc khi
container b di i d cha ht thi gian. Thi gian tr tnh khi cm
bin S1 lt trng thi. Van iu khin bi c cu tc ng quay kch
hot do van in t n hi bng l xo.
98
Gii p:
99
Bi tp 14: khi n nt khi ng, vic ng du c thc hin. Xi lanh t
ng hi khi p lc ng t 3 bar. Dng nt n stop dng vic
ng du. Xi lanh iu khin bi van in t tc n hi bng l xo.
Gii p:
100
Bi tp 15: Thc hin kim tra tui th ca 1 xilanh. Khi n nt start, xi lanh
bt u y ra tht vo lin tc. Khi t 10000 chu k, tt c hot
ng s ngng li. Ta c th khi ng li bng nt n reset. Nt
stop c th dng hot ng test trc khi t 10000 chu k. V tr ra
v vo ht ca xilanh c xc nh bi cm bin RS1 v RS2.
Gii p:
101
Bi tp 16: Cc hp c truyn sang bng ti khc nh xilanh A v B. Xi
lanh B khng c thu v khi xilanh A cha hi ht. Chui s bt u
khi xilanh cm bin S1 d c vt ti. Mi xilanh c iu khin
bi mt van in t tc ng kp.
Gii p:
a) Phng php thit k thng dng:
102
Quy trnh thit k iu khin chui:
1. Xc nh cc tn hiu
103
Gii p:
a) Phng php thit k chui:
104
Bi tp 17: Vt ti c t trong cc thng cha, xi lanh A s y cc
thng ti my khoan. My khoan iu khin bi xi lanh B. Sau khi
khoan xong, xi lanh A khng c hi v khi m xi lanh B cha hi
ht. Chui bt u khi nt start c n. Xilanh A iu khin bi van
in t tc ng kp cn xilanh B l van in t n.
105
Gii p:
106