Detyre Kursi

Lenda: Hyrje ne ekonomi

Tema:Papunesia

Pranoi: Punoi:Mario Lleshi

 Permbatja:

Hyrje

Kostoja e papunsis

Matja e papunsis

Llogaritja e norms s papunsis

Interpretimi ekonomik i papunsis

Llojet e papunsis

Norma natyrore e papunsis (NNP)

 PAPUNSIA

Konsiderohet si njra ndr smundjet m t rnda makroekonomike,

Papunsia, matja dhe kostot e saj

Kostot ekonomike t papunsis

Kostot sociale t papunsis

a) Kostot ekonomike t papunsis - N pikpamje ekonomike nj papunsi e lart do t

thot rnje n GDP aktual q, d.m.th. se GDP aktual sht me i vogl se GDP potencial
.

b) Kostot sociale t papunsis - jan po ashtu t rndsishme sikurse

kostot ekonomike dhe paraqitn n disa forma

Papunsia shkakton zhvlersimin e kapitalit human.

Rritja e papunsis mund t ndikoj n rritjen e kriminalitetit n shkall vendi.

Kostot sociale t papunsis marrin edhe formn e uljes s dinjitetit personal dhe
t keqsimit t shndetit t t papunve.
 Matja e papunsis

Nj individ n nj koh t dhn mund t jet i zn me pun, i papun dhe jasht forcs
puntore.

I zn me pun

T papun

Jasht forcs puntore

Norma e papunsis gjendet kur dihet numri i t papunve dhe numri i forcs puntore,
dhe shprehet prmes ksaj formule :

T papun
Norma e papunsis (%) x100
Forca puntore

T papunt e dshpruar jan t papun q kan humbur shpresn pr t gjetur pun

dhe si t till duhet t largohen nga forca puntore.

N kohen kur ekonomia sht n periudhn e recesionit, rritt numri i t punsuarve me

koh t pjesshme t cilt shpesh nuk prfshihen n statistikat e papunsis.

Gjat kalkulimit t papunsis sht vshtir t dallosh ata q jan t pa pun dhe ata
q jan jasht forcs puntore,

Lidhja dinamike n mes treguesve t tregut t puns mund t paraqitt n mnyr

skematike:
 II. Llojet e papunsis

Papunsia e frkimit - sht papunsi e cila sht rezultat i lvizjes s prhershme t

njerzve n mes vendeve t ndryshme t puns dhe t rajoneve.

Papunsia friksionale do t jet e pranishme edhe n kushtet e punzenies s plot sepse

do here kemi lvizjen e njerzve q krkojn pun kur diplomojn ose q lvizin n mes
rajoneve apo qyteteve t ndryshme etj.

T papunt friksional konsiderohen si t papun vullnetar.

Papunsia strukturore - sht rezultat i mosprputhjes strukturore afatgjat n mes oferts

dhe krkess pr pun.

Kjo mosprputhje mund t ndodh sepse krkesa pr nj lloj pune rritt ndrsa, krkesa pr nj
lloj tjetr pune bie dhe oferta nuk i prshtatt shpejt ktij ndryshimi, ktu kemi t bjm me
vjetrsimin e profesioneve.

Papunsia ciklike sht papunsi q shfaqet si rezultat i rnies ciklike t prodhimit.

Nse bien krkesa pr nj produkt ulet edhe prodhimi i atij produkti dhe kjo on n
largimin e puntorve q merren me prodhimin e ktij produkti.

Papunsia sezonale - sht papunsi q lidhet me karakterin stinor t prodhimit. Kjo form e
papunsis shfaqet n degt e industris s ndrtimit, bujqsis n shrbime turizm etj.
 Cilat jan shkaqet e papunsis?

Ktu kemi t bjm me njrn ndr shtjet pr t ciln m s shumti konfrontohen

ekonomistt.

N sjelljen e faktorit pun nj rol prcaktues luajn pagat, ktu edhe sht dallimi n mes
t ekonomistve lidhur me shpjegimin e papunsis dhe natyrn e saj.

Sipas njrs pikpamje, shkaku i papunsis duhet krkuar n ngurtsin e pagave. Pagat
fikse i japin papunsis karakter t detyruar.

Sipas pikpamjes tjetr pagat jan fleksibile dhe n kto kushte papunsia nuk sht e
detyrueshme por vullnetare.

Tani bjm nj shpjegim m t detajuar t papunsis s vullnetshme dhe papunsis s

detyrueshme.

Papunsia e vullnetshme - shfaqet kur puntoret (njerzit) nuk dshirojn t punojn me

pagn ekzistuese.

Ata do t pranonin t punonin, por me nj pag m t lart se paga ekzistuese.

Arsyeja e mungess s dshirs pr t punuar n nj nivel t dhn page mund t jen

t ndryshme. Dikush preferon m shum kohn e lir pr t ndjekur shkollimin, pr t
rritur fmijt etj, pasi q paga sht jo e dshirueshme

Papunsia e detyruar - ktu prkundr papunsis vullnetare ku njerzit nuk dshirojn

t punojn me pagn ekzistuese, te papunsia e detyruar njerzit jan t interesuar t
punojn me pagn ekzistuese q mbizotron n tregun e
 NORMA NATYRORE E PAPUNSIS (NNP)

NNP sht ajo norm e papunsis n t ciln tregjet e puns dhe t t mirave jan n
ekuilibr.

Dy momente t rndsishme duhet t vihen n dukje n lidhje me NNP.

S pari - NNP nuk sht kurr zero.

S dyti - NNP sht e lidhur ngusht me inflacionin, NNP prfaqson nivelin m t ult t
papunsis q mund t arrihet pa rrezikun e prshpejtimit t inflacionit t pritshm.

Faktort q kan ndikuar n rritjen e NNP kohve t fundit jan:

1. Ndryshimet e strukturs demografike t forcs puntore.

2. Politikat humanitare t qeveris, pr shembull dhnia e sigurimeve nga papunsia

programet qeveritare t transfertave, prcaktimi i nivelit t pags minimum, etj. Kan
quar n rritjen e NNP.

3) sht rritur papunsia strukturore, e cila sht pjes e papunsis natyrore.

Duhet t theksojm se NNP nuk sht norm optimale e papunsis.

Nj norm optimale papunsie do t krkonte q mirqenia ekonomike t maksimizohej.