1

Yunit 1
Katangian ng Teksto at Register ng Ilang Disiplina

Agham Panlipunan

Ang Agham Panlipunan ay ang pag-aaral ng tao at ang pag-uugnay ng tao sa

ibang pangkat na may ibang kultura.

May apat na pangunahing subdubisyon ang Agham Panlipunan, na ang bawat

subdibisyon ay may sub-subdibisyon. Tunghayan ang sumusunod na talahanayan:

Subdibisyon ng Agham Panlipunan

Sosyal na Bisnes/ Pag-aaral sa mga Oryentasyong

Oryentasyon Pangangalakal Sinaunag Tao Pulitikal

Sosyolohiya Ekonomiks Antropolohiy Abogasya

Paglilingkod Pagtutuos a Kasaysaya
Panlipunan Akawnting Arkeolohiya n
Sikolohiya Administrasyon Agham
g Pulitika
Pangangalakal

1. Agham Panlipunan

1.1 Ekonomiks

Halimbawa ng Teksto

Isa sa pinakapopular na kahulugan ng ekonomiks ay, ang pag-aaral ng mga

pamamaraan kung paanong ang mga mamamayan at bansa ay nagbabahagi ng
kanilang limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang kanilang walang
katapusang kagustuhan. Pangunahing gawain ng ekonomiks ang pag-aaral at
pagsusuri ng mga alternatibo. Ang ekonomiks ay isang syensyang nauukol sa mga
pamilihang ginagawa ng mga tao ang mga epekto ng pamimiling ito sa kanilang
pansariling kapakanan. Ang pinakamahalagang pokus ng ekonomiks ay ang pamimili at
pagbuo ng isang matalinong desisyon. Ang ekonomiks ay isa ring syensyang
panlipunan dahilan sa ito ay gumagamit ng mga datos mula sa pagsasaliksik ng mga
sosyolohista, antropologo at historyador..
 2

Ang Kakapusang Bilang Suliraning Pangkabuhayan

Pamilihan ng Kalakal at Serbisyo

Pamahayan Kalakalan

Pamilihan ng mga Kailangan sa

Paggawa

Ito ay ang daloy na paikot ng buhay pang ekonomiya, (circular flow of economic
life), makikita ang batayang pamamaraang pang-ekonomiya, ang mga bagay na
materyal mula sa tahanan at ang kakayahan ng lipunan na makagawa ng produkto
mula sa pagawaan. Ang daloy ng pera ay pasalungat ang ikot.

Ang isa pang aspeto ng kakayahan ay ang kaugnayan ng pamimili sa suliraning

pangkabuhayan. Nais nating magkaroon ng lahat ng produkto subalit hindi lahat ay
maaaring gawing sabay-sabay. Kinakailangang mamili sa mga ito dahil sa kakapusan
ng nasabing produkto.

Ang suliranin ng pamimili ay maaaring ipakita sa dayagram ng kurba ng

posibilidad ng produksyon (propitability curve). Ipalagay na ang isang lipunan ay maaari
lamang gumawa ng asero at pagkain. Nakikita sa hugis ang kurba na habang tumataas
ang produksyon ng pagkain bumababa naman ang produksyon ng armas at kung ang
produksyon naman ng armas ang tumataas, bumababa naman ang sa pagkain dahil sa
hindi naman lahat ng salik sa produksyon ay may pagkakatulad ng kakayahan sa
paggawa ng produkto.

Bagamat sa kasalukuyan ay masasabing mabilis ang pag-unlad ng ekonomiya

ng daigdig sa teknolohiya, tatlong bagay pa rin ang nanatiling kapuna-puna.

1. Ang kakapusan ay laganap pa rin sa mga bansang umuunlad tulad ng ilang

bansa sa Africa, Asya at Timog Amerika.
 3

2. Maging sa maunlad na bansa tulad ng Amerika at Europa, ang mga mahirap

ay nag-aalala tungkol sa hanapbuhay, buwis, katandaan, seguridad at
kalusugan.

3. Ang kasalukuyang pag-unlad pangkabuhayan ay may magkahalong mabuti at

di-mabuting dulot. Maraming mga kagamitang nakapagpapaginhawa sa
buhay subalit ang kasamang polusyon, pagkaubos ng pinagkukunang yaman,
ang pagkamateryoso ng tao ay lubhang napakamahal na bayad sa
kariwasaan. Sa kabila ng pag-unlad ang kasalatan ay mananatili sa
mahabang panahon.

Pagsusuri sa Teksto:

Mga Terminolohiya

A. Isulat sa talahanayan ang mga terminolohiyang ginamit sa teksto.

Pagpapakahulugan

Mga Salitang Hiniram Mga Dyalektal na Sa mga Salitang

Nang Ganap Salita Naiiba ang Kahulugan

B. Nilalaman ng Teksto

ALAM NA AALAMIN PA

1.___________________________________ 1.______________________________

2.___________________________________ 2._______________________________
_
3._______________________________
3.___________________________________
4._______________________________
4.___________________________________ 5._______________________________
5.___________________________________

C. Mga Konseptong Inilahad

Mahalagang Konseptong Nakuha sa Teksto Paliwanag

 4

1.____________________________________ 1.___________________________________

2.____________________________________ 2.___________________________________

3.____________________________________ 3.___________________________________

4.___________________________________ 4.___________________________________
5.___________________________________ 5.___________________________________

1.2 Kasaysayan

Isang disiplina ang kasaysayan. Ito ay mga tala ng lumipas, ng mga

pagbabagong naganap sa bawat panahon ng isang bansa. Nagsisilbing tulay ang
kasaysayan sapagkat nagagawa nitong pag-ugnayin ang nakaraan sa kasalukuyan
patungo sa hinaharap.

Sa pag-aaral ng kasaysayn ng isang bansa, dapat na may alam sa heograpiya

nito. Ang tungkol sa klima, mga likas na yaman, katubigan, kalupaan, ay may
malaking epekto sa pamumuhay, mga kaugalian at kaasalan ng mga tao.

Halimbawa ng Teksto:

Bakas ng Kahapon

Payak lamang ang mga paraan na pamumuhay ng ating mga ninuno. Dahil sa
pananakop ng mga dayuhan, ang dating payak na pamumuhay nila ay
naimpluwensyahan ng malaking pagbabago.

Ang mga pulo ng Pilipinas ay dating binubuo ng mga pamayanan na tinatawag

na balangay. Nang dumating ang Espana, ang tinatawag na balangay ay nagging
barangay. At sa kanila ngang pagdating, ang mga dating naninirahan sa mga
barangay sa tabing-ilog at baybayin ay pinagsama-sama sa isang lugar ayon sa
pagkakalapit lapit ng mga ito. Tinawag itong reduccion. Layunin ng reduccion na
mapadali ang pangangaral ng mga misyonerong katoliko. Itinatag ang isang
pamahalaang sentralisado sa Maynila at ang mga barangay ay napalitan ng mga
pueblo.

Ang pinakamalaking pamana ng mga Espanyol sa Pilipino ay ang relihiyong

Katoliko. Ipinakilala ng mga Espanyol ang kanluraning pamumuhay. Natutuhan ng
mga Pilipino ang paggamit ng kalendaryo at relo. Sa mga Espanyol din natin
namana ang pagkakaroon ng mga pista bilang pagdiriwang sa kaarawan ng mahal
na patron ng bawat bayan. Nagging paboritong libangan ng mga kalalakihang
Pilipino ang pagsasabong at karera ng mga kabayo.
 5

Noong 1849, nagkaroon ng malaking pagbabago sa pangalan ng mga Pilipino

dahil iniutos ni Gobernador Heneral Narciso Claveria sa mga Pilipino na gumamit ng
apelyidong Espanyol. Layunin nitong mapadali ang pagsesenso at pangungulekta
ng buwis.

Ang mga misyonero ay nagpatayo ng mga paaralang katoliko na nasa

pamamalakad ng mga pari. Latin ang ginamit na lengguwahe sa pagtuturo. Ang mga
paaralang itinayo ay para lamang sa mga Espanyol at probisyanong Pilipino.

Bukod sa mga Espanyol, nagdulot din ng malaking pagbabago sa pamumuhay

ng mga Pilipino ang mga Amerikano na namalagi sa Pilipinas sa loob ng 48 taon.
Nagtayo ang mga Amerikano ng mga pagawaan ng ibat ibang bagy tulad ng soft
drinks, sigarilyo, at sabon. Tumaas ang antas ng pamumuhay ng mga Pilipino.
Nagkaroon ng mga awtomobil, trak, busa at iba pang sasakyan na nagpabilis ng
biyahe. Ipinakilala rin ng mga Amerikano ang telepono, radio at telegraph na
nagpabilis ng pakikipag-ugnayan sa ibat ibang bahagi ng bansa.

Nagpatayo ang mga Amerikano ng mga pampublikong paaralan. Dahil libre ang
edukasyon, maraming mga Pilipino ang nakapag-aral. Wikang English ang ginamit
sa pagtuturo ng mga gurong Amerikano na tinatawag na Thomasites dahil lulan sila
ng barkong SSThomas. Dala rin sa atin ng mga Amerikano ang mga pagkaing tulad
ng hamburger, steak, hotdog at tinapay na gawa sa trigo.

Sa ilalim ng pamahalaang Amerikano nagging paboritong libangan ng mga

Pilipino ang panonood ng sine at pakikinig sa mga musikang Amerikano. Naging
sikat din noon ang sayaw na balse, boogie at fox trust. Nauso ang mga larong
basketball, baseball, bowling, billiard, pingpong, poker, at iba pa. gumamit na rin ang
mga Pilipino ng mga pangalang Amerikano tulad ng Peter, Rose, John atb.

Subalit nabuo sa mga Pilipino ang colonial mentality o labis na pagkahilig sa mga
bagay na Amerikano o banyaga dahil inaakala natin na higit na mahusay ang mga
ito kaysa sarili nating mga gawa. Tuwang-tuwa tayo sa mga produktong stateside o
gawa sa Amerika.

Marami sa mga impluwensya at pamana ng mga Espanyol o Amerikano ay

nananatili pa rin sa mg aPilipino hanggang sa ngayon, gaya ng Katolisismo, pista,
basketball, baseball, at edukasyong pampubliko at iba pa. bagamat hindi lahat ng
mga pamana at impluwensyang ito ay kapaki-pakinabang, nasa atin pa ring mga
Pilipino kung paano natin iiwasan ang mga di-kanais-nais at pagyamanin yaong
kanais-nais.
 6

Pagsusuri sa Teksto:

Mga Terminolohiya

A. Isulat sa talahanayan ang mga terminolohiyang ginamit sa teksto.

Mga Salitang Mga Dyalektal na Salita

Hiniram Ng Ganap
Mga Bagong Salita

B. Nilalaman ng Teksto

Alam Na Aalamin Pa

C. Mga Konseptong Inilahad

Mahalagang Konseptong Nakuha sa Paliwanag

Teksto
 7

1.3 Pulitika

Ang Pulitika ay isang sangay ng Agham Panlipunan. Ang Agham Panlipunan ay

isang uri ng pananaliksik na tumutukoy sa pagtuklas ng mga katotohanan at
karunungan na hindi nagsasaalang-alang sa praktikal na kapakinabangan mula rito
kundi para sa sariling kapakinabangan.

Halimbawa ng Teksto:

Mahusay na Pinuno Ano ang Sikreto?

Sinasabi na nasa kamay ng pangulo o pinuno ang pinakamabigat na tungkulin

upang maging maayos ang isang bansa o anumang organisasyon o samahan. Sa isang
kaharian, nasa kamay ng hari ang mabuting pamamahala upang maging maayos ang
kaharian. Alamin natin ang sikreto ng kilalang hari o pinuno, ang hari ng Israel, si Haring
Solomon. Siya ang haring nagkaroon ng walang kapnatay na karunungan, kayamanan
at karangalan.

Minsan, pumunta si Solomon sa Gabaon upang maghandog, sapagkat iyon ang

pangunahing sambahan sa burol. Nag-alay na siya roon ng daan-daang handog na
susunugin. Kinagabihan, samantalang siyay naroron pa sa Gabaon, nagpakita sa
kanya si Yahweh sa panaginip, Ano ang maibibigay ko sa iyo? Sabihin mo! Wika sa
kanya.

Sumagot si Solomon; Kinahabagan ninyo at puspusang minahal ang aking

amang si David na naging tapat sa inyo, matuwid at malinis ang puso. At ipinagpatuloy
ninyo ang pagkalinga sa kanya nang marapatin ninyong paluklukin sa trono ang isa
niyang anak. Yahweh, aking Diyos, ginawa mo akong hari bilang kahalili ng aking
amang si David, bagaman akoy bata pat walang karanasan. Pinapamuno mo ako sa
iyong bayan,sa baying ito na hindi mabilang sa dami. Bigyan mo ako ng isang pusong
maunawain at marunong kumilala ng masa at magaling. Sapagkat sino ang maaaring
maghari sa bayan mong ito na napakalaki?

Ikinalugod ni Yahweh ang hiling ni Solomon. Kayat sinabi sa kanya: Yamang

hindi ka humiling para sa iyong sarili ng mahabang buhay o kayamanan, o kamatayan
ng iyong mga kaaway, kundi ang hiniling moy pagkaunawa at katalinuhang humatol,
ipinagkakaloob ko sa iyo ang hinihiling mo. Binibigyan kita ng karunungang walang
kapantay maging sa mga nauna, maging sa susunod pa sa iyo. At bibigyan kita ng mga
bagay na hindi mo hiningi; kayamanan at karangalan na di mapapantayan ng sinumang
hari sa tanang buhay amo. At kung mamumuhay ka ayon sa kalooban ko, kung
susundin ma ang aking mga batas at mg autos, tulad ng iyong amang si David,
pagkakalooban pa kita ng mahabang buhay. (Hari 3:4-15)
 8

Iyan ang sikreto ni Haring Solomon, ang haring nagkaroon ng walang kapantay
na katalinuhan, kayamanan at karangalan. Dahil sa kanyang mahusay na pamumuno
sa bayan ng Israel nagkaroon ang lahat ng magalang na pagkatakot sa kanya.
Napatunayan nila na sumasakanya ang karunungan ng Diyos upang humatol nang
makatrungan.

B. Ang pinunong may takot sa Diyos at marunong magpakumbaba at di nag-iisip ng

sariling kapakinabangan sa halip ang kapakanan ng taong kanyang nasasakupan,
ay isang mahusay na pinuno.
` Sa kanyang panunungkulan, kakamtin niya ang walang hanggang pagpapala at
gabay ng Poong Maykapal.

Pagsusuri sa Teksto

Mga Terminolohiya

A. Isulat sa talahanayan ang mga terminolohiyang ginamit sa teksto.

Mga Salitang Mga dyalektal na Salita

Hiniram nang
Ganap Mga Bagong Salita

B. Nilalaman ng Teksto

Alam Na Aalamin Pa

C. Konseptong Inilahad

Mahalagang Konseptong Nakuha sa Paliwanag

Teksto
 9

1.4 Agham, Teknolohiya at Matematika

Agham

Isang disiplina na nangangailangan ng komprehensibong kinalabasan ng isang

bagay na sinubok mula sa pagmamasid, pangangalap ng mga datos, pagkaklasipika sa
mga datos na nakuha tungo sa pagbuo ng hipotesis at kongklusyon.

Sinasabi rin na may pilosopiya sa agham. Ito ang masiglang pag-aaral para sa
mga pilosopo at mga siyentipiko. Madalas na binabanggit at binibigyang-kahulugan ng
mga pilosopo ang ibat ibang uri ng eksperimento (tulad sa pilosopiya ng pisika at
pilosopiya ng sikolohiya). Ngunit hindi ito nakakapagtak, layunin ng mga sangay na ito
ng pilosopiya na unawain sa pampilosopiyang anta sang mga eksperimentong ito. Sa
mga pag-aaral na ito, hindi nagsasagawa ng eksperimento, nagbubuo ng mga teorya
ng agham ang mga pilosopo sa kanilang kakayahan bilang mga pilosopo. Hindi dapat
ituring na katulad ng sinusuri nitong agham ang pilosopiya ng agham.

Halimbawa ng Teksto:

Ginto, Nakasusugpo ng Kanser

Isang manggagamot sa Arkansas ang nag-aral ng pinakamabuting paraan

upang labanan ang selula ng kanser, at naniniwala siya na natagpuan niya ito sa
isang napakahalaga at magandang metallic element.

Si Dr. Vladimir Zharov, isang biomedical engineer at director ng laser

research sa University of Arkansas for Medical Sciences ay nagantimpalaan ng
halagang $ 106,500 grant ng US Department of Defense Breast Cancer Research
Program upang ipagpatuloy pa ang pananliksik na ito.

Ginamit ni Dr. Vladimir Zharov ang kapiranggot nag into na halos nanometer
lamang ang lapad. Ang nanoparticles ay nag-interact sa laser radiation upang patayin
lamang ang apektadong selula at hindi ang malusog na selula.

Sa ngayon, ang mammograms ang ginagamit upang Makita ang cancerous

growth sa suso. Ngunit ang paraang ito ay hindi tiyak dahil mahirap makilala ang unti-
unting paglabas ng cancer cells hanggang di pa ito kumakalat. Sa pagdikit ng ginto sa
tumor cells, mas humigop ito ng laser light kaysa iba pang medium, at dahil dito ay
medaling Makita ng mga doktor ang kanilang target at mapadali ang pagtanggal sa
masamang selula.

Mapapakinabangan din ang pwersa ng laser upang atakihin ang golden

cells kahit hindi na operahan ang suso. Ngunit kapag pinalakas ang laser, nakita ni
 10

Zharov na ang nanoparticles, ang marker na gold ay magiging pampatay sa cancer

cells. Naging isa itong sandatang magic gold bullets, na kapag nag-interact ang
liwanag mula sa laser patungo sa nanoparticles ay naglalabas ito ng init at sound
waves na nagpapasabo sa ginto. Ipinagpapalagay niyang ang miniblast ang siyang
pumapatay sa tumor cells at iniiwan ang malusog na selula, bagaman ang paggamit
ng paraang ito ay kailangan pang mapatunayan sa aktwal at mahabang labanan.
Inaasahan na ang pang-unang pag-aaral na ito ay magpapakita ng magandang
hinaharap. Mula sa: Balita, Agosto, 2004
 11

Pagsusuri sa Teksto

Mga Terminolohiya

A. Suriin ang mga salitang ginamit sa teksto at isulat kung saan ito nakahanay.

Mga Salitang Mga Dyalektal na Salita Mga Bagong Salita

Hiniram nang
Ganap

B. Nilalaman ng Teksto

Isulat ang mahalagang nilalaman ng teksto sa pamamagitan ng paghahabi.

(Pamagat)

C. Mga Konseptong Nakapaloob sa Teksto

1. ________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

3. ________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

4. ________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

1.5 Wika, Kultura at Matematika

(ni Jomar Aries T. Laurente BSPT Pamantasang Normal ng Pilipinas (PNP)
 12

Sa mabilis na pagtakbo ng panahon, mabilis din na nagbabago ang ating kultura.

Kaalinsunod ng mga pagbabagong ito ang mabubuti at masasamang epekto nito sa
wikang Filipino. Animoy dagat ang pagbabago , nagbibigay ng kabuhayan sa mga
nakatira sa paligid nito ngunit minsan ay nagiging mapanganib. Kumbaga sa
Matematika, ang pagbabago sa kultura ay proporsyonal sa pagbabago sa wika.

W K

Ang ekspresyong Matematikal na ito ay maaari nating pasimplehin at isulat

bilang:

W cAK

Ang pagbabago sa wika ay ekwal sa pagbabago ng kultura multiplay sa isang

constant.

Ang constant na c ay kakaiba sa bawat wika at kultura. Dahil tayo ay isa sa third
world country, ang constant c ay ekwal sa tatlo (3). Ang balyu ng K ay nakasandig
sa mga bagay na nakakapagdudulot ng pagbabago sa kultura tulad ng
modernisasyon, enkulturasyon, political turmoil, social deviation at ang panahon ng
pagbabago o time elapsed. Sa aking obserbasyon at pagninilay-nilay, napagatanto
ko na ang K ay:

K = [(M) (E) + (PT) (SD)] ST

M = modernisasyon

E = enkulturasyon

PT = political turmoil

SD = social deviation

t = time elapsed

kaya ang ating ikalawang ekspresyon ay magiging: W = [(M) (E) + (PT) (SD)] ST

Batay sa aking ekspresyon, masasabi natin na ang wika ay sinisimbolo ng kultura at

ang mga pagbabago nito. Ang modernisasyon at enkulturasyon ay mga positibong
pagbabago sa kultura samantalang ang political turmoil at social deviation ay mga
negatibong aspeto ng pagbabago sa kultura. Ang panahon ng pagbabago ay an gating
batayan kung gaano ba talaga umunlad ang isang panahon. Kung magiging mabilis an
gating pag-unlad teknolohikal (modernisasyon) at nakakuha tayo ng mga banyaga
 13

kumpara sa pagresolba sa mga problemang pulitikal at sosyal, magiging mas mabilis

ang pag-unlad ng ating wika.

Sa kabilang banda, magiging maliit ang pag-unlad ng ating wika kung masyadong
mabagal an gating modernisasyon.

Pagsusuri sa Teksto

A. Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Ano ang ibig ipakahulugan ng: Ang pagbabago sa kultura ay proporsyonal sa

wika?

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2. Ayon sa teksto, isa-isahin ang mga bagay na nakapagdudulot ng pagbabago sa

kultura at ipaliwanag ang mga ito.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

3. Ipaliwanag ang pagkakaugnayan ng wika, kultura at matematika ayon sa

pagkakaunawa sa teksto.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
 14

B. Sa pamamagitan ng concept map, itala ang mga kaisipang nakalahad sa

binasang

K1

K2
Wika, Kultura at Matematika

K3

C. Ayusin ang pahayag na nasa loob ng cue card at ipaliwanag ito pagkatapos.

Sa kultura
ay

Wika
Ang

Nakasandig

Pagpapaliwanag:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

1.6 Humanidades

Nagmula sa sa humanus (homo, homonium na tumutulong sa tao). Ang

katawagan o terminong Humanidades ay tumutukoy sa mga sining na biswal katulad ng
musika, sayaw, arkitektura, pintura, eskultura, teatro, o dula at panitikan. Napakahalaga
ng sining sa buhay ng tao. Sa pamamagitan nitoy naipapahayag niya ang kanyang
nadarama. Ito ang sangay ng karunungang may kinalaman sa kaisipan, damdamin at
pakikipag-ugnayan ng tao.
 15

Ang sining katulad ng pag-ibig ay mahirap bigyang katuturan. Pandaigdig ito at

sumisibol sa alinmang pook na pinagtitipunan ng tao , maging noong unang panahon
hanggang sa kasalukuyang lipunan. Sa alinmang panahon o bansa ay laging may
sining. May kinalaman ito sa mga komunikasyon ng mga ideya at damdamin sa
pamamagitan ng pandama katulad ng kulay, tunog, marmol, tanso, pelikula at mga
pananalita.

Saan man pumunta ang isang tao, sa isang lungsod man o sa isang lalawigan,
maging sa ating bansa o sa ibayong dagat ay tiyak na mamalas niya ang ibat ibang
gusali katulad ng tahanan, simbahan, paaralan, tindahan at marami pang iba. Maaaring
maging kaakit-akit sa kanyang paningin ang mga ito, ang iba naman ay tila ba nag-
aanyaya habang ang iba naman ay walang panghalina. Maaaring pag-ukulan niya ng
paghanga ang iba at sa pagmamasid niya sa mga naturang gusali ay madama niya na
pinagtutuunan niya ng pansin ang arkitektura na siyang pinakamatanda at
pinakamahalaga sa larangan ng sining
 Ang arkitektura ay isang bahagi ng sining na biswal na nakikita ng mga tao. Ang
biswal na sining ay hindi lamang ang mga may kinalaman sa eskultura at pagpipinta
kundi sinsaklaw din nito ang mga kasangkapang inilalagay sa mga pook dalanginan,
tahanan, paaralan, at ibat ibang gusali. Sa pamamagitan ng nalikhang sining ng mga
eskultor at pintor, maipapahayag nila ang kanilang adhikain, pangarap,, pag-asa at
pangamba sa panahon ng pamamalagi nila sa daigdig.

Ang sining na biswal ay higit pa sa arkitektura, eskultura at pintura. Nakadarama

tayo ng kasiyahan maging sa paggamit ng mga karaniwang bagay sa ating buhay. Ang
disenyo ng silyang ginagamit ng isang tao halos araw-araw ay maaaring magbigay sa
kanya ng kasiyahan bukod pa sa kaginhawaang nadarama niya kung siyay nakaupo
rito.

Ang isa pang uri ng sining ay ang musika. Isang sining ito na pinagsama-sama at
inayos ang mga tunog ng ibat ibang tono upang makalikha ng isang katha sa musika
na nagpapahayag ng ibat ibang kaisipan at damdamin. Pangunahing layunin ng musika
ang mang-aliw. Kung wala sa tamang tono ang musika o napakalakas ng tunog nito na
nakakasakit sa tainga, bigo ang layunin nitong makapagbigay-aliw. Bilang isang sining,
ang kagandahan nitoy nakasalalay sa mga tunog. Ang musikay isa sa mahalagang
sining ng kabihasnan. Kaugnay ito ng damdamin at may katangiang makaimpluwensiya
ng tuwiran sa tao.

Kapag nakinig ng musika sa radyo ang isang tao o kayay nakilahok sa pag-awit
ang isang grupo, siyay nagkakaroon ng pakikipag-ugnayan sa musika. Maaaring
maging popular ang isang awitin sa isang panahon at lumipas ang popularidad nito
pagkatapos ng ilang taon. May mga awitin namang hindi nawawala sa katanyagan kahit
na ilang dekada at paulit-ulit na inaawit at pinatutugtog sa mga radyo at telebisyon.

Ang sayaw ay isang sining na karaniwang ginagawa ng tao noon pa mang unang
panahon. Itoy gumagamit ng katawan bilang tagapagpahayag ng nasa kaisipan at
damdamin. Salamin ito ng buhay sa lipunan. Sa pamamagitan nitoy naiibsan ang
dinadalang alalahanin ng isang tao. Nagsupling ito sa pagmamahal ng isang tao sa
makahuluagang pag-imbay na maaaring magpahayag ng ibat ibang damdamin tulad ng
kaligayahan, kalungkutan, poot, paghihimagsik, paghihirap ng kalooban at iba pa.

Ang teatro ay isang lugar na pinagtatanghalan ng mga dula sa paaralan at

palatuntunang pampamayanan. Maging sa loob ng mga silid-aralan ay maaaring
magpasadula ang guro ng mahalagang tagpo sa paksang araling tinalakay. Maaari rin
na ang magtanghal ay samahang panduluan. Ibat ibang uri ng dula ang maaaring
itanghal katulad ng komedya, trahedya, melodrama, sarswela at iba pa. Sinisikap ng
mga gumaganap sa dula na maipahatid nang matagumpay sa mga nanonood ang
mensahe ng sumulat ng dula. Ang dula ay isang akdang bahagi ng panitikan, isang
kasiya-siyang karanasan ng tao ang manood ng dula. Nadarama niyang siyay kasali sa
mga sitwasyong makatotohanan sa buhay na napapanood niya sa tanghalan.
 Ang pelikula ay isang palabas na karagdagan sa ibat ibang panooring panteatro.
Maraming nakakapanood nito sa araw-araw at nakapagdudulot ito ng kasiyahan sa
mga tao. Naghahandog din ng mga dula sa mga tagapakinig ang radyo at napupukaw
nito ang kanilang imahinasyon. Ang telebisyon man ay naghahandog din ng mga sining
ng pagganap sa pamamagitan ng mgadulang ipinapalabas dito.

Sa larangan ng pintura ay kinikilala at hinangaan sa ibat ibang panig ng daigdig

ang likhang sining na Spolarium ni Juan Luna na nagtamo ng unang gantimpala sa
timpalak sa sining ng pintura sa Madrid. Ang kasama niyang hinandugan ng talumpati ni
Jose Rizal ay si Felix Resurreccion Hidalgo na nagtamo rin ng gantimpala sa naturang
timpalak sa kanyang sining ng Mga Dalagang Itinambad Sa Nagkakagulong Mga Tao.
Nakilala rin si Fernando Amorsolo sa kaniyang kahusayan sa sining ng pintura gayundin
sina Mauro Malang, Napoleon Abueva at Cesar Legaspi.

Napupukaw ang sari-sariling damdamin at reaksyon ng mga tao dahil sa

mapanlikhang kamay ng mga alagad ng sining. Isang katunayan ito na ang disiplinang
Humanidades ay para sa lahat ng uri ng tao. Ang kahalagahan ng isang tao at ang
kanyang damdamin ang pangunahing layunin nito.

An sining ay hindi kalikasan. Ang sining ay ginagawa ng tao. Malimit kumuha ng

inspirasyon at paksa ang isang alagad ng sining sa kalikasan. Ang sining ay nilikha ng
mga tao at kahit gaano kalapit, ang kailangan ay lagi pa ring nagpapakilalang itoy
nilikha ng mga tao.

1.7 Literatura

Introduksyon
Ang panghabambuhay na pagmamahal ng mag-aaral sa panitikan ay
nakasalalay sa wasto at maayos na pag-akay at pamamatnubay ng mabuting guro ng
panitikan. Nasa maayos na paggabay ng guro ang pagkakaroon ng mga mag-aaral ng
kawilihan at kasiyahan sa pagbabasa ng mga likhang sining na ito. Ang pilit na
pagpapalunok sa mga mag-aaral ng mga impormasyong paktwal o mga salik na
kognitibo ay hindi magbubunga ng tunay o ganap na pakikipagkilala sa tunay na
aspekto ng panitikan.

Paano ang Pagtuturo ng Panitikan?

Ang panitikan ay isang sining kaya wala itong tiyak/istandard na paraan ng
pagtuturo. Gayunpaman, may ilang batayang simulain na maaaring makatulong para
sa pagtuturo ng panitikan.

1. Panitikan ang dapat ituro at hindi kung ano pa man.

May mga gurong nakapagbibigay ng mga kahanga-hangang panayam
tungkol sa kaligirang kasaysayan ng mga akda ng ibat ibang manunulat subalit
ang panitikan ay hindi kasaysayan. Kung gugugulin ng guro ang lahat ng
 kanyang panahon sa pagtalakay ng mga detalye sa buhay ng isang manunulat,
hindi siya nagtuturo ng panitikan. Nagtuturo siya ng kasaysayan.

2. Ang Panitikan ay nagbibigay-hugis sa mga bunga ng makabuluhang

karanasan ng tao.
Nagagawa ng panitikan na malinang an gating mga pangitain tungkol sa
realidad ng buhay. Sa katunayan ang realidad na itoy ang masalimuot na
karanasan natin sa buhay. Kaya nga, nagagawang maipadama sa atin ng
panitikan ang mga karanasang nabuo sa ating imahinasyon maraming panahon
na ang nakalipas.

3. Isanib ang pagtuturo ng panitikan sa ibang aralin sa kurikulum.

Ang isipan, ang puso at ang mga pangitaing naabot ng pananaw ay mga
sandatang nagagamit sa pag-unawa ng isang akdang pampanitikan.

4. Pag-alam sa mga pangkayariang balangkas ng mga akdang pampanitikan.

Makapagbibigay ito sa guro ng isang masaklaw na kaalaman hinggil sa kung
paano ang pag-uugnayan ng mga ito. Makakatulong ito upang maihanay na
mabuti ng guro ang mga gawain sa pagkatutong magbibigay-pagkakataon sa
mga mag-aaral upang makapagtanong, magbigay ng haka/palagay at
konklusyon at mataya ang mga ito sa mga ebidensyang nakikita sa paligid.

Pinagkukunan: Ugot, IV. 2o12. Pagtuturo ng Wika at Panitikan. Cebu Normal University,
Cebu City

Paano Mapabubuti ang Pagtuturo ng Panitikan?

Ayon kay Bernales (2011), upang maging isang epektibong guro ng panitikan
kailangang isaalang-alang ang mga sumusunod:

1. Pang-unawa
2. Puso
3. Pagkamalikhain
4. Sensitibiti
5. Kahandaan

Ganito ang sinabi ni Natividad (Binanggit ni Padolina, 2001) kaugnay sa

unang pangangailangan: Walang magaling at mahusay na pamaraan sa isang
gurong hindi nakakaunawang lubos ng paraang ginagamit Guro at guro pa rin ang
dapat magpakadalubhasa sa pamamaraan upang makinabang ang mga mag-aaral.

Kaugnay ng ikalawang pangangailangan, ganito ang sinabi ni Simbulan

(1998): Hindi natin maituturo ang panitikan sa pamamagitan ng labi lamang, dapat
tayong magkaroon ng isang pusong nakauunawa upang makayang pakahulugan ang
mga damdamin ng may-akda, ang kanyang hinagpis at kaligayahan, isang pusong
maaaring makatarok sa lalim ng kawalang pag-asa sa mga taludtod ng isang makata,
masilip ang nakatambad na daigdig ng kagandahan at kapangitan nang buong
kaluwalhatian at pagkilala, maunawaan ang kahulugan ng isang hungkag na tagumpay,
ang pamumulaklak ng isang pag-ibig at ang mabilis na paglipas nito. Kailangan natin
ang puso upang malaman at mapahalagahan ang lahat ng ito. Dapat tayong making sa
pintig ng karunungan ng puso.

Ganito naman ang sinabi ni Badayos (1998) kaugnay ng ikatlong

pangangailangan: huwag pa rin nating kalilimutan ang pagiging malikhain. Isang
pambihirang katangian ng guro ang pagiging malikhain. Ito isang katangiang dapat
taglayin ng bawat guro upang ang pagtuturo at pagkatuto ay maging magaan, mabilis,
makahulugan, mabisa at kasiya-siya.

Samantala, kaugnay ng ikaapat at ikalima ay ganito ang sinabi ni Garcia

(2003): hindi totoong ganoon lamang kadali ang magturo ng panitikan. Kung
kinikilala natin ang panitikan ay buhay, aba naman, huwag tayong manira ng buhay sa
pamamagitan ng maling pagpapakilala nito sa ating mga tinuturuan. Maging sensitib at
handa muna [tayo] bago [natin] salungatin ang agos ng buhay!

Pinagkukunan:

Rolando A. Bernales. 2o11. TAGUAN, Ang Pagtuturo ng Filipino sa Batayang

Edukasyon http://www.rabernalesliterature.com/?p=886

Ang Maikling-Kwento

Itoy isang maikling kathang maaaring hango sa tunay na buhay o maaari

namang likha ng mayamang guni-guni ng may akda, kakaunti lamang ang mga tauhan
at nag-iiwan ng isang kakintalan sa isip ng mga mambabasa o nakikinig. Natatapos
itong basahin sa isang upuan lamang.

Mga Uri ng Maikling-kwento

1. Salaysay Ang uring itoy walang katangiang nangingibabaw, timbang na

timbang ang mga bahagi, hindi nagmamalabis bagamat masaklaw, maluwang
ang pagsasalaysay at hindi apurahan.

2. Kwento ng Katatawanan May kabagalan at ilang paglihis sa balangkas ang

galaw ng mga pangyayari sa kwentong ito.

3. Kwento ng Tauhan Ang tauhan o mga tauhan sa kwento ang binibigyan diin.

4. Kwento ng Madulang Pangyayari Kapansin-pansin ang pangyayari sa ganitong

uri ng kwento. Ang pangyayariy lubhang mahalaga at nagbubunga ng isang
bigla at kakaibang pagbabago sa kapalaran ng mga tauhan sa kwento.

5. Kwento sa Pakikipagsapalaran Ang kawilihan sa ganitong uri ng kwento ay

nasa balangkas sa halip na sa mga tauhan ng kwento. Ang kawilihan ay
 nababatay sa pagsubaybay sa mga pangyayari sa buhay ng pangunahing
tauhan sa kwento.

6. Kwento ng Katutubong Kulay Ang binibigyang diin sa uring itoy ang kapaligiran
ng isang pook. Ang tagpuan ang higit na binibigyang-pansin. Inilalarawan ang
mga tao sa isang pook, ang kanilang pamumuhay, mga gawi, mga kaugalian at
mga paniniwala.

7. Kwento ng Kababalaghan Binibigyang kasiyahan sa kwentong ito ang ating

pananabik sa mga bagay na kataka-taka at salungat sa wastong bait at kaisipan.
Karaniwang likha lamang ng mayamang guniguni ng may akda ang ganitong uri
ng kwento.

8. Kwento ng Sikolohiko Inilalarawan ang mga tauhan sa isipan ng mambabasa.

Ang suliranin ng may akda ay maipadadama sa mambabasa, ang damdamin ng
isang tao sa harap ng isang pangyayari.

9. Kwento ng Talino Ang may akda ay lumilikha ng masuliraning kalagayan sa

simula upang mag-alinlangan ang mambabasa hanggang sa sumapit ang
takdang oras ng paglalahad. Ang umaakit sa mambabasa sa uring ito ng kwento
ay ang pagkakabuo ng balangkas sa halip na ang mga tauhang gumaganap.

10. Kwento ng Katatakutan Ang damdamin, sa halip na ang kilos ang binibigyan
diin sa uring ito. Pinupukaw ang damdamin ng mambabasa at ang mahalaga ay
ang bisa at kaisahan.

Ang Mga Alamat at Kwentong Bayan

Bago pa man dumating ang mga kastila ay may mga alamat at kwentong bayan
na ang mga Pilipino. Ang alamat ay isang kathang pampanitikan na ang pinakadiwa ay
mga bagay na makasaysayan. Tumutukoy sa pinagmulan ng isang bagay o mga bagay.

Halimbawa ng mga Alamat:

Alamat Tungkol sa Tao at sa Makapangyarihan

Alamat ng Makahiya

Alamat ni Mariang Sinukuan

Alamat ng Pinya

Alamat ng Malate

Halimbawa ng Kwentong Bayan:

Ang Pakikipagsapalaran ng mga Bayani (Kwentong Bayan ng Kalinga)

 Si Juan, Ang Masunurin (Kwentong Bayan ng mga Tagalog)

Ang Nobela

Katulad ng maikling-kwento, ang nobela ay isang akdang tuluyan ngunit higit

itong mahaba kaysa maikling kwento. Kaiba sa maikling-kwento, ito;y maraming tauhan
at marami ring pangyayaring totoo o likhang isip lamang. Nangangailangan ito ng
mahabang panahon ng pagbabasa sapagkat hindi ito mababasa sa isang upuan
lamang. May ibat ibang uri ng nobela gaya ng nobela ng tauhan, nobelang
makabanghay, nobela ng kasaysayan at nobela ng romansa.

Ang Sanaysay

Ang sanaysay ay isang akda na nasa anyo rin ng tuluyan. Itoy kasama rin sa
mga genre ng panitikang Pilipino. Karaniwan ng nakatuon ito sa isang tanging paksa at
naglalayong maglahad ng mga kuru-kuro o pananaw ng may akda. Dalawa ang uri ng
sanaysay: ang maanyo o pormal at ang Malaya o di-pormal.

Ang maanyo o pormal na sanaysay ay nanganailangan ng mga sumusunod:

1. Maingat na pagpili at paghahanay ng mga salita

2. Maayos at mabisang paglalahad ng mga kaisipan

3. Lubos na kaalaman sa paksa

4. Mahusay at malinaw na pagbuo ng mga pangungusap

Ang Dula o Drama. Ang dula ay isang anyo ng panitikan na ang layunin ay magpakita
sa isang tanghalan sa pamamagitan ng kilos at galaw.

Ang sining ng dula ay mahalagang hiyas ng alinmang wika. Ito ay nagbibigay

kislap sa alinmang panitikan.

Ang Pabula. Ang pabula ay mga kwentong ang mga tauhan ay hayop. Itoy kawili-
wiling kwento na nagpapakita ng mga mabuting aral o ang layunin ay maghatid ng
kagandahang asal.

Ang Parabula. Ang parabula ay mga kwentong mula sa Banal na Kasulatan. Itoy mga
kwentong naglalaman ng mga aral at pangaral ni Hesukristo. Halimbawa nito ay ang
kwento ng Alibughang Anak. Ang Mabuting Samaritano at marami pang iba.

Ang Tula. Katutubong hilig ng mga Pilipino ang pagtula. Katunayan bago pa man
dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, may mga tula ng binibigkas ang mga Pilipino
tulad ng bugtong, salawikain, tugmang bayan, at bulong. May mahaba ring tulang
pasalaysay na tinatawag na epiko.
 May apat na pankalahatang uri ng tula. Ito ay tulang pandamdamin, tulang
pasalaysay, tulang padula, at tulang patnigan. Matutunghayan sa ibaba ang katuturan
at mga halimbawa ng bawat uri:

1. Tulang Pandamdamin o Tulang Liriko Naglalahad ito ng saloobin, damamin,

imahinasyon at karanasang maaaring sarili ng may-akda o ng ibang tao.
Kabilang ditto ang soneto, elehiya, oda at dalit.

2. Tulang Pasalaysay Sa uring ito mababasa ang makulay na karanasan o

pangyayaring tungkol sa pag-ibig, kabayaniahn, at kadakilaan ng pangunahing
tauhan. Saklaw ng uring ito ang epiko, awit, kurido, pasyon at balada.

3. Tulang Patnigan Isang uri ito ng pagtatalong patula na kinapapalooban ng

matatalinong pangangatwiran, talas ng pag-iisip at talimng diwa. Ilang halimbawa
nito ay ang duplo, karagatan, balagtasan, batutian (ng mga Tagalog) at Crisottan
(ng mga Kapampangan).

4. Tulang Padula Nasasaklaw nito ang mga dulang may dayalogo o usapang
patula. Pangunahing halimbawa nito ang komedya o moro-moro, bagamat may
senakulo, tibag, panuluyan at sarswela na isinasadula sa paraang patula.

Ayon kay Cornell, apat ang sangkap ng tula. Ang mga ito ay:

1. Tungkol sa damdamin
2. Tungkol sa guniguni
3. Tungkol sa kaisipan
4. Tungkol sa pananalita

Batay naman sa istruktura, ang tula ay may sukat, tugma, kagandahan, o

kariktan at may makabuluhang diwa. Ito ang ikinaiba ng tula sa tuluyan.

1.8 ANO ANG MUSIKANG PILIPINO?

Ang Musikang Pilipino ay ang katutubong musika ng ating lahi na

naimpluwensiyahan ng mga Kastila at Amerikano. Nagmula ito sa sinaunang musika ng
populasyong Austronesian at musikang Indo-Malayan , Kundiman hanggang rock and
roll, hip-hop at rap music, ballad at pop at impluwensiya ng MTV at mga sikat na awit sa
US na likha ng ating mga kababayan.

ANO ANG MUSIKANG MAKABAYAN?

Ito ang mga awit na tumatalakay sa mga isyung panlipunan at nagtataguyod ng

malasakit sa bayan.

Ayon kay Norman Wilwayco (1997) nahahati ito sa musikang mainstream at

musikang alternatibo o underground
 Ang musikang mainstream ay ang nakasanayan nating mga awit na pinatutugtog
sa radyo

Ang alternatibo ay ang musikang madalang o hindi napatutugtog sa radyo at

pamalit sa musikang mainstream

BAKIT MAHALAGA ANG PAGGAMIT NG MUSIKANG MAKABAYAN SA

PAGTUTURO?

Ipinapakilala nito sa kabataang Pilipino ang sarili nating sining at kultura.

Hinahasa nito ang kritikal na pag-iisip ng mga mag-aaral sa pagsusuri ng

mensahe ng mga awit

Nagsisilbi itong lunsaran ng mga isyung panlipunan na dapat maunawaan ng

mga kabataan

Nakatutulong ito upang maunwaan ang Sikolohiyang Pilipino at ang ating lipunan

Sikolohiyang Pilipino (SP)

Ito ang Teorya ng pagsusuri ng diwa at karanasang Pilipino mula sa perspektiba

ng Pilipino na pinasimulan ni Dr. Virgilio Enriquez noong 1975.

tinakwil nito ang mga maling pananaw ng dayuhan tungkol sa paniniwala at

kaugaliang Pilipino.

Nakatuon ito sa pagsusuri ng kalooban at kamalayan, ulirat, isip, diwa, kaluluwa

ng Pilipino na nakapaloob sa akda.
VIRGILIO ENRIQUEZ

Tubong Bigaa, Bulakan, isinilang si Virgilio Gaspar Enriquez noong 24

Nobyembre 1942. Kinikilala siya bilang Ama ng Sikolohiyang Pilipino dahil sa
kanyang mga ambag at pananaliksik. Namatay siya noong Agosto 31, 1994.

URI NG MUSIKANG PILIPINO BATAY SA PAGTANGGAP NG MGA TAO

Mainstream musikang napapakinggan sa mga FM stations at nakasanayang

marinig ng mga tao.

Alternative musikang progresibo at makabayan, pamalit sa mga nakagisnang

mga awit at hindi gaanong napapakinggan sa radyo at nanawagan ng
pagbabago.

Underground- musika ng mga aktibista at NPA na nanawagan ng rebolusyon.

MGA TAGAPAGTAGUYOD NG ALTERNATIBONG MUSIKA

Heber Bartolome / Banyuhay

Dito sa silangan tayo isinilang
Kung saan nagmumula
ang sikat ng araw
Subalit nasaan ang sikat ng araw
Bat tayo ang humahanga
 doon sa kanluran?
Tayoy Mga Pinoy (1975)

Ang sistema ng edukasyon kailan magbabago?

Kailan ka lalaya sa kolonyal na isip mo?
Kailan ka aasenso, kailan matututo?
Bumabagal ang pag-unlad
sa maling sistema mo!
Paaralan Heber Bartolome (1992)

Joey Ayala
Kung kaya mong isipin
Kaya mong gawin
Isa-isang hakbang lang at
ikaw ay makakarating
Tulad ng puno na galing sa binhi
Ang mga dakilang gaway
nagmumula sa guniguni
Kung Kaya Mong Isipin (1993)

Gary Granada
Baka naman isang araw
kayo roon ay maligaw
Mahipo nyo at marinig
at maamoy at matanaw
Hindi ako nangungutya
kayo na rin ang magpasya
Sa palagay ninyo kaya
ito sa mata ng Maylikha ay bahay?
Bahay (1983)

Paul Galang
Nang malapit nang mabayaranni Juan
Pinggang sanhi ng pagkakautang
Pagnanakaw ay muling inulit ni Sam
Subalit nakita ni Juan
Nang dahil sa nakitay nagalit si Juan
Kumulo ang dugo pumutok na parang bulkan
Pinggan (1989)

Iba ang talinong hango sa lansangan

Ang tunay na guroy karanasan
Ano ang silbi ng aklat sa paaralan?
Kung sa paligid ay bulag ka rin
Naman.
 Mananatili kang isang mangmang
Parang bata na walang muwang
Kung dito sa ating lipunan
Tao kang walang pakialam!
Tao Paul Galang (1992)

Jess Santiago
Si Lina ay isang magandang dalaga
Panggabi sa isang pabrika ng tela
Sumapi sa unyon, sumama sa welga
Biglang nagkagulo, nawala si Lina
Nang muling makitay hubad at patay na
Halina (1983)

Lolita Carbon / ASIN

Lahat nang bagay na narito sa lupa
Biyayang galing sa Diyos
kahit nang ikay wala pa
Ingatan natin at huwag
nang sirain pa..
Masdan Mo ang Kapaligiran (1978)

Freddie Aguilar
Ang kulay koy di puti
Ang lahi koy kayumanggi
Pinoy kung ako ay tawagin
Sa isip, pusot damdamin
Pinoy!
Pinoy (1984)

Florante de Leon
Sanay pag-ibig na lang
Ang isipin ng bawat isa sa mundo
Sanay laging magbigayan
Sanay laging magmahalan.
Sana (1980)

Romeo Dongeto / BUKLOD

Hanggat mas marami ang
lugmok sa kahirapan
At ang hustisyay para
lang sa mayaman
Habang may tatsulok,
at sila ang nasa tuktok
 Hindi matatapos itong gulo!
Tatsulok (1992)

Bobby Balingit ng WUDS

Dito ba sa mundo anong
tunay na kailangan?
Ang magpakasarap at
magkamal ng kayamanan
Ano mang kayamanan akala
mo walang hangganan
Darating ang panahon
iyan ay iyong iiwan
At Nakalimutan ang Diyos (1985)

Danny Fabella / Musikang Bayan

Kahanga-hanga kayong
ang sarili
Laan sa pagsisilbi
Kayong ang ligaya ay
nasa ngiti
Ng bawat dukhat api
Mabuhay kayong mga di pangkaraniwan
Pag-ibig ninyo ay walang hangganan
Di Pangkaraniwan (2008)

Hinahanap ko ngayon Ang tunay na damdamin Hinahanap ko ngayon Ang tunay

na sariling atin

Nasaan ang ating diwa? Pagmasdan n'yo ang mga luha Nasaan ang
pagmamahal? Pagmamahal sa sariling wika

Awiting Pilipino (1978)

Aanhin ang mga matang hindi makakita?

Aanhin ang mga tengang bingi sa tuwina
Kung ikaw ay laging walang pakialam
Ang iyong katulad ay patay na langgam
Kung palaging tayoy walang pakialam
Tayo ay mistulang patay na langgam!
Patay na Langgam
Joel Costa Malabanan (1989)

PAPEL NG MUSIKA BILANG PANITIKAN AYON KAY PROF. EBRU ABRAHAM

 Ang musika ay dapat gamitin bilang sangkap ng pagkakaisa ng mga Pilipino.
Taglay ng musika na mula sa ibat ibang pangkat ng tao sa Pilipinas ang pambansang
kultura na sinasagisag ng bawat awit. Ang musika ay bahagi ng karanasan ng ating lipi
ay na hindi dapat ikahiya at kailangang ipagmamalaki pa nga at ipamahagi sa mundo.

MGA DAPAT ISASAALANG-ALANG SA PAGPILI NG AWIT NA GAGAMITIN SA

KLASE

Mensahe muna bago genre

Mahusay na gamit ng salita

Lantad na kaugnayan sa paksa

Angkop sa mga mag-aaral

Magagamit sa paggaganyak, talakayan o sa paglalagom ng klase.

PAANO MAGSURI NG AWITIN?

Suriin ang literal na kahulugan

Talakayin ang piguratibong kahulugan

Maaaring buong awit ang talakayin o bahagi lamang ng awit

Palutangin ang enduring understanding.

Kaugnay ng pagtalakay sa wika, hanapin ang mga tayutay at suriin ang

Formalismo
BAKIT KAILANGANG IPAKILALA ANG MGA MUSIKERONG PILIPINO?

Upang higit na maunawaan ang kanilang awit

Para mabigyan ng malalim na pagpapahalaga ang kanilang akda

Upang mapalalim ang pagpapahalaga sa manlilikhang Pilipino

Upang malabanan ang kolonyal na kaisipan na dala ng pagkahumaling ng mga

kabataan sa Kpop at foreign music.

Sapagkat tayong mga Pilipino rin ang may obligasyon na kilalanin at

pahalagahan ang sariling atin.

PAANO MAGAGAMIT ANG MUSIKANG PILIPINO SA PAGTUTURO

Bilang lunsaran o bahagi ng paggaganyak

kailangang maisagawa sa loob ng 5 o 10 minuto

karaniwang nakapokus sa mensahe o nilalaman ng awit

kailangang may kopya ng lyrics ang mga mag-aaral upang maunawaan nila ang
awit.

ang mga tanong ay dapat nag-uugnay sa awit at sa paksa.

Bilang bahagi ng pagtalakay sa paksa

kailangang maipakilala ang musikero at maiugnay sa paksang tinatalakay ang

nilalaman ng awit.

kung akdang pampanitikan ang tinatalakay, dapat na may malinaw na

maiaambag ang awit upang lalong maunawaan ng mga mambabasa ang akda.

Bilang bahagi ng valuing o paglalagom ng paksa kailangang ang awit ay nagtataglay

ng kaisipang magagamit ng mga mag-aaral sa pagatatanim ng enduring
understanding
Halimbawa: Kung Kaya Mong Isipin
 ni Joey Ayala
Halina ni Jess Santiago

ANO ANG OUTCOME-BASED EDUCATION?

Ito ay teoryang pang-edukasyon na nakasalig sa pagtatakda ng kongkretong

bunga o resulta upang makita at masukat ang pagkatuto ng mga mag-aaral.

Una itong tinawag na Outcomes-Driven Developmental Model (ODDM) noon pang

1970s na naglalayong mas bigyan pansin ang papel ng estudyante sa mastery
learning program

ANG OBE BA AY BAGONG KONSEPTO SA SISTEMA NG EDUKASYON SA

PILIPINAS?

Hindi. Dati na nating ginagawa ang mga ito. Ngunit sa K-12 na ang assesmment ay
natakatuon sa Performace Tasks, mahalaga ang Outcome-Based Education upang
mas matiyak ang pagkatuto ng mga mag-aaral gamit ang mga gawaing sinusukat sa
pamamagitan ng mga inihandang rubrik.
PAANO GAMITIN ANG MUSIKA BLG. BAHAGI NG OBE?

Bilang bahagi ng performance task

maaaring gamitin bilang piyesa sa pagbibigay-interpretasyon sa awit na

maka-kalikasan o makabayan

maaaring ipaguhit ang mensahe ng awit kaugnay ng paksa sa klase.

kailangang maghanda ng rubric

MGA HALIMBAWA NG MGA AWIT NA MAGAGAMIT SA IBAT IBANG PAKSA

Pagmamahal sa Wika
Tayoy mga Pinoy ni Heber Bartolome
Bigkas ni Florante
Paaralan ni Heber Bartolome
Monkey See, Monkey Do ni Paul Toledo
Tayoy Pilipino ng Nuklus
Bantayog/Mahiwagang Tao ng ASIN

Paksa kaugnay ng Feminismo

Babae Inang Laya
Babae Ka - Inang Laya
Kababaihan Bayang Barrios
May Dalawang Babae Gary Granada
Senor Pacundo Gary Granada
Ang Pagiging Babae Musikang Bayan
Kalapating Lansangan Susan Fernandez
Magno
Pangangalaga sa Kalikasan
Kuwentong Aray Edwin Quismundo
Paligid Gary Granada
Karaniwang Tao Joey Ayala
Rapu-Rapu Lolita Carbon
Linta The Jerks
Katutubo Blues Noel Cabangon
Payag Ka Ba? Heber Bartolome

Karapatang Pantao
Dam Gary Granada
Mamang May Baril Nuklus
Halina Jess Santiago
Sanay Di Masanay Noel Cabangon
Mapayapang Mundo Pol Galang
Isa Pang Kanta The Jerks
Tano Mon Ayco / Patatag

Ibong Adarna
Haranahin ang Mundo Pol Galang
Anting-anting - Penpen
Alamat Pol Galang
Tabi Po Joey Ayala
Kuwentong Aray

Edwin Quismundo

Florante at Laura
Saksi Ba ang Langit? Popong Landero
Saan Ka Patungo, Panganay Ko Joey Ayala
Balita Asin
Ang Bayan Kong Sinilangan Asin
Mindanao Freddie Aguilar
Pag-Ibig, Anakiy Aking Nakilala
-Joel Costa Malabanan

Noli Me Tangere
Padre Damaso Warlock
Sisa Siakol
Babae Inang Laya
Nabasa Mo na Ba ang Noli?
Gary Granada
Iligtas Natin ang mga Bata Jess Santiago
Sa Bawat Patak ng Dugo Mo, Elias
- Joel Costa Malabanan
Canto Patriotico de Maria Clara Inang Laya

El Filibusterismo
Rebolusyon Gary Granada
Ultimo Adios Joey Ayala
El Filibusterismo Gary Granada
Doon Po sa Amin Jess Santiago
Balatkayo Maria Cafra
Tano Mon Ayco / Patatag
Sierra Madre Musikang Bayan

MGA AWIT NA ANGKOP SA IBANG ARALIN

Tuldok ng ASIN sa Geometry

Pahayagan ng Musikang Bayan sa AP

Sanay Mayaman ng Inang Laya sa Trigonometry

Asin ni Noel Cabangon sa Chemistry

Babalik sa Iyo ni Sampaguita sa Physics

Baka Sakali ni Gary Granada sa Economics

Speak in English Zone ni Joel Malabanan sa Filipino

Monkey See, Monkey Do Paul Toledo sa Filipino

Bayan Ko ni Freddie Aguilar

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ng Inang Laya

Onli in Da Pilipins ni Jess Santiago

Wala Nang Tao sa Sta. Filomena ni Joey Ayala

Balita ng Asin

Dam ni Gary Granada

Katotohanan Lamang ni Heber Bartolome

Aling Pag-ibig Pa? ni Pat Castillo

Bayang Sinira ni Paul Galang

Pahayagan ng Musikang Bayan

Iba Pang Awit na Magagamit

MGA PROYEKTO AT GAWAIN SA FILIPINO NA MAAARING GAMITAN G MUSIKA

Paggawa ng MTV
Pagguhit mula sa mensahe ng awit

Pagsulat ng awit kaugnay ng binasa

Balagtas-Awit

Palit-lyrics

Sayawit

A. Nilalaman ng Teksto. Anu-anong mga ideya ang binigyang-diin sa teksto. Sagutin

sa pamamagitan ng clustering.

B.

Mga Ideyang Nakapaloob sa Teksto

C. Sa pamamagitan ng pagguhit (drawing), ilarawan ang dambanang ideyal para sa
iyo na maaaring ihandog sa isang taong may mahalagang nagawa para sa
bayan. Ipaliwanag.

Paliwanag:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
 YUNIT 2
PAGTUTURO NG FILIPINO SALIG SA 21ST CENTURY SKILLS
G. Alvin Ringgo C. Reyes
Tagapangulo, Kagawaran ng Edukasyong Pangguro

Mga Layunin

1. Makilala ang kalikasan at mga katangian ng mga mag-aaral sa kasalukuyan

2. Maunawaan ang mga kasanayan ng ika-21 siglong mag-aaral na dapat malinang

sa mga estudyante

3. Maunawaan ang ibat ibang dulog sa integrasyon ng teknolohiya sa pagtuturo

PAKSA 1: PAGKILALA SA MGA ESTUDYANTENG GENERATION Z

Malayang Talakayan

Ano na ba ang uri ng mga estudyanteng mayroon tayo sa kasalukuyan?

Panoorin ang sumusunod na video at tukuyin ang mga katangian ng mga mag-
aaral ng Generation Z.

Limang Katangian ng mga Mag-aaral na Generation Z

1.Social

2.Mobile

3.Global

4.Digital

5.Visual
Paksa 2: ANG MGA KASANAYAN NG IKA-21 SIGLONG PAGKATUTO

Pagkilala sa Estudyante ng Ika-21 Siglo

Sagutin ang mga sumusunod:

1.Ano ba ang sinasabing nine-dash line? Bakit nine?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2.Nakabubuti ba o nakasasama ang pagbaba ng halaga ng piso?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3.Sang-ayon ba kayo sa pagpatay sa mga drug pusher?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4.Kailan pinakatamang kumain ng keso? Ng saging? Ng tsokolate?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
5.Bakit hindi kayo dapat kumain ng sharks fin soup o sharks fin dumpling?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
 The shark-fin market is a huge threat to the worlds shark populations. It has
become a multibillion-dollar industry since the early 1980s. Demand exploded with the
rapid growth of Chinas economy. Before then sharks werent really targeted by
fisheries, but over those 30 years, many species have become threatened.
http://www.sharksider.com/shark-fin-soup/
 Yunit 3
Mga Pangunahing Asignatura at mga Tema ng Ika-21 Siglo

Introduksyon

Ang masteri ng pangunahing mga asignatura at ng mga tema ng ika-21 siglo ang
susi sa tagumpay ng mga estudyante. Ilan sa mga pangunahing asignatura ang
English, pagbasa at pagsulat, mga wika ng daigdig, sining, matematika, ekonomiks,
agham, heograpiya, kasaysayan, at ang gobyerno at sibika.
Source: www.p21.org

Dagdag pa rito, dapat ding isulong ng mga paaralan ang mas mataas na pag-
unawa sa nilalamang akademiko sa pagpapasok ng sumusunod na mga temang pang-
ika-21 siglo sa mga pangunahing asignatura:

1. Kamalayang pandaigdig

2. Kaalamang pinansiyal, ekonomiko, pangkalakalan, at pangnegosyo

3. Kaalamang sibiko

4. Kaalamang pangkalusugan

5. Kaalamang pangkapaligiran o pangkalikasan

2. Mga Kasanayan sa Pagkatuto at Inobasyon
Ang mga kasanayan sa pagkatuto at inobasyon ang naghihiwalay sa mga
estudyanteng handa sa nagiging mas masalimuot na buhay at pook-paggawa at sa
mga estudyanteng hindi. Kabilang sa mga kasanayang ito ang:

Pagkamalikhain at inobasyon

Mapanuring pag-iisip at paglutas ng mga suliranin

Komunikasyon

Kolaborasyon
 Paano maghahanda ng Bibliyograpiya gamit ang Reference Tab ng MS Word

3. Mga Kasanayang Pang-impormasyon, Pangmedia, at Panteknolohiya

Sa kasalukuyan, nabubuhay tayo sa isang kapaligirang pinakikilos ng
teknolohiya at media, na makikita sa malayang akses sa napakayamang impormasyon,
mabilis na pagbabago sa mga kagamitang panteknolohiya, at kakayahang
makipagtulungan sa ibat ibang pangkat at magbigay ng sariling ambag sa isang
gawain.

Ang epektibong mga mamamayan at manggagawa ay dapat makapagpamalas

ng ibat ibang mga kasanayang kapaki-pakinabang at kritikal, gaya ng:

Kaalaman sa Impormasyon

Kaalaman sa Media

Kaalaman sa ICT (Information, Communications, and Technology)

Alin sa dalawa ang gumagamit ng teknolohiya?
 Paggamit ng Teknolohiya vs. Integrasyon ng Teknolohiya

Paggamit ng Teknolohiya Integrasyon ng Teknolohiya

Ang guro ang mas gumagamit
Ginagamit upang makapagturo o
makapaghatid ng aralin
May kaunti o walang interaksiyon sa mga
estudyante
Sumasabay sa mga gawaing pampagkatuto
Ang estudyante ang mas gumagamit
Ginagamit sa kolaborasyon, paglikha at
komunikasyon, at mapanuring pag-iisip
May mayamang interaksiyon sa mga estudyante sa
pamamagitan ng teknolohiya
Mahalaga sa gawaing pampagkatuto

Source: Marion Jude Gorospe, MaEd

Ang integrasyon ng teknolohiya sa pagtuturo at pagkatuto ay ang pagpapasok ng

mga pinagkukunang panteknolohiya at pagpapaloob ng mga gawing nakabatay sa
teknolohiya.

INTEGRASYON NG TEKNOLOHIYA GAMIT ANG REVISED DIGITAL BLOOMS

TAXONOMY (ANDERSON)
ANG SULIRANIN
Mababang integrasyon ng makabagong teknolohiya sa pagtuturo
ANG SOLUSYON
Magkaroon ng integrasyon ng teknolohiya sa pagtuturo sa pamamagitan ng ibat
ibang dulog at estratehiya

Estratehiya 1: Flipped Classroom

Sa bahay nanonood o nakikinig ng lektura ang mga estudyante at inilalaan ang klase
sa aktuwal na mga gawain na magpapatibay ng pagkatuto. Panoorin ang video.
Estratehiya 2: Game-Based Learning
Pagtuturong sinasamahan ng larong online upang lalong maengganyo ang mga
estudyante o mabigyan ng naiibang paglalapat ang araling tinatalakay.

Estratehiya 3: Podcasts / Audio Recording

Dulog 1: Modelong TPACK

Modelong TPACK

Content Knowledge: Kaalaman sa paksang-aralin

Pedagogical Knowledge: Kaalaman sa angkop na dulog o estratehiya sa pagtuturo

Technological Knowledge: Kaalaman sa angkop na teknolohiyang dapat gamitin sa

pagtuturo

Content Knowledge: Aspekto ng Pandiwa

Pedagogical Knowledge: Paraang Deduktibo (Ituturo ang alituntunin na susundan ng

mga halimbawa at gawain)

Technological Knowledge: Flipped Classroom

TPACK: Pagtuturo ng pandiwa gamit ang Flipped classroom sa paraang deduktibo
Dulog 2: SAMR Model (Puentedura)

Modelong SAMR

Aralin: Mga Tsanel ng Di-Berbal na Komunikasyon

Orihinal na Gawain: Isa-isahin ang mga tsanel ng di-berbal na komunikasyon at

magbigay ng halimbawa sa bawat isa.

Substitution: Gumawa ng Prezi presentation na nagpapakilala sa mga tsanel ng di-

berbal na komunikasyon na may halimbawa sa bawat isa.

Augmentation: Gumawa ng Prezi presentation na nagpapakilala sa mga tsanel ng

di-berbal na komunikasyon at video clip na nagpapakita ng mga halimbawa.

Modification: Gumawa ng video na nagpapakita ng ibat ibang gamit ng mga tsanel ng

di-berbal na komunikasyon. Tukuyin ang mga ito at ipaliwanag ang posibleng
kahulugan ng bawat tsanel

Redefinition: Gumawa ng video ng mga dapat at hindi dapat iasal sa isang interbyu
na may tuon sa mga tsanel ng di-berbal na komunikasyon.
Think-Pair-Share
Paano mo binabalanse ang buhay pamilya at buhay-propesyonal?
Source

4. Mga Kasanayan sa Buhay at Trabaho

Kasama sa mahahalagang kasanayan sa buhay at trabaho ng P21 ang mga

sumusunod:

Kakayahang Makiangkop at Makibagay

Pagkakaroon ng Inisyatiba at Kakayahang Itakda ang Sariling Direksiyon

Mga Kasanayan sa Pakikipagkapuwa at Pakikipag-ugnayan sa Ibat Ibang Kultura

Pagiging Produktibo at Pagkakaroon ng Pananagutan

Pamumuno at Pagiging Responsable

Framework para sa Pagkatuto sa Ika-21 Siglo
Worksyap

Bumuo ng isang pangkat na may limang kasapi. Gumawa ng isang performance task
na may tuon sa isang partikular na kasanayan sa pagkatuto sa ika-21 siglo.

Ang pagtuturo sa panahon ng Internet ay nangangahulugang kailangan nating ituro

ngayon ang mga kasanayang kailangan bukas. Jennifer Fleming

Yunit 4
Ang Blended Learning
 Prof. Emma Olila-Sison
De La SalleUniversityManila
Oktubre28, 2016

Ang 21st Century na Mag-aaral

Whether you are a teacher, a parent, grandparents or guardians, it is important to

know that todays students are widely different from the past generations.
Dr. Sarah Elaine Eaton

Bilang mga guro, mahalagang mabatid ang papel ng teknolohiya sa buhay ng

mga mag-aaral ngayon.

1. Sila ay mga digital ng mga kabataan.

A. Texting sa kanilang cellphones

B. Navigating sa kanilang Ipod
C. Gumagamit ng internet, Blog, Twitter, Facebook, Instagram at iba pang apps .

2. Mataas ang lebel ng ugnayan at hangad ang mabilis na access sa mga bagong
kaalaman

3. Kaya nilang matuto at makibahagi sa makabago at mataas na lebel ng pagkatuto

4. Nakikibahagi sila sa mga pagkakataon na subukin ang malawak na daigdig ng

pagkatuto

5. Kamalayan sa buhay sa labas ng silid aralan.

6. Matatag ang kanilang interaksyong sosyal.

7. Naka programa ang mga karanasan

8. Madalas na connected .

9. May kamalayan sa mga bagay hinggil sa kanilang edukasyon

10. Nais na laging maayos ang ugnayan nila sa kanilang mga magulang at mga
guro.

11. Umaasa silang uunawain ang mga pagkakamali at hindi na balikan ang mga ito.

12. Nakahihigit ang hangarin nilang lumikha ng kaibahan sa buhay.

13. Hangad nila ay kalayaan na maipamalas ang kanilang pagkamalikhain. Hindi

nais ng 21stcentury learners ang pa 14. Kahanga-hanga ang kanilang
kakayahan sa pakikipag-kolaborasyon.
14. May kakayahang mag multi-task.

15. Higit na naiibigan ang trial and error na paraan ng pagkatuto ng mga bagong
kaalaman.gkakabisa ng mga aralin.

16. Natututo kapag naisasagawa nila ang mga gawain sa silid-aralan.

17. May ugaling kaya ko yan

18. Epektibo ang kapaligirang humahamon sa 20. Bukas ang isipan sa pagbabago.

19. Nais ang pantay na kalagayang consumer at creator.

20. Alam kung saan matatagpuan ang mga impormasyon.kanilang kakayahan.

21. Nababatid nila na sa kanila nakasasalalay ang kinabukasan.

Learners today, Leaders tomorrow.

e-Learning

Ang e in e-learning ay hindi nangangahulugang electronic.

e means Evolving, Everywhere, Enhanced, Extended.

e-Learning is a learning environment that is supported by continuously evolving,

collaborative processes focused on increasing individual and organizational
performance.( Robert K. Logan )

Ano ang Blended Learning?

According to Charles Graham blended learning is the convergence between
face-to-face learning environments and computer mediated (or distributed) learning
environments

What is Blended Learning?

Kahulugan ng Blended Learning

Learning system that combines face-to-face instruction with computer mediated.
Blended learning mostly involves combining internet and digital media with established
classroom forms that require the physical co-presence of teacher and students.
Bonk and Graham.(2006)

Blended Learning
 A mix of face to face and online learning

Lesson set to own pace

Increase opportunities to differentiate.

Learning that mixes various events-based activities including face-to-face

classrooms, Live-e learning and self-paced learning. Technology Enhanced Learning

Models of Blended Learning

1. Face-to-face Driver Model

Ang guro ang namumuno sa pagtuturo na sinasabayan ng digital tools.

2. Rotation Model of Learning

Nagpapalitan ang mga mag-aaral sa itinalagang oras ng pag-aaral sa silid-aralan
at independent online na pag-aaral.

3. Flex Model of Learning

Lahat ng curriculum ay via digital platform at ang guro ay naglalaan ng oras para
sa face-to-face na konsultasyon at patnubay.

4. Labs
Ang lahat ng curriculum ay via digital platform sa isang tiyak na computer lab. Sa
tradisyunal na pag-aaral sa silid-aralan ang modelong ito.

5. Self-Blend
Pinipili ng mga mag-aaral ang mag-aral ng mga online na kurso kaysa
tradisyonal na pag-aaral.

6. Blended Learning
Students complete an entire course through an online platform with possible
teacher check-in. All curriculum and teaching is delivered via digital platform and face-
to-face meetings are scheduled.

Blended Learning
Blends are characterized by:

Customization
Integration

Purpose
Flexibility

Technology Enhanced Learning

Blended learning theories
Learning theories arent like religion. You dont have to pick Catholic or Baptist
or Muslim, and shun the others. The goal is to have the right theory for the right
situation.
Allison Rossett

Mga Teorya ng Blended Learning

Ang sitwasyon ay umaayon sa

mag-aaral na tinuturuan

sa masteri ng mga kasanayang dapat matamo

mga konteksto na dapat maisakatuparan

Ito ay umaayon sa situational instructional design model

Blended Learning Design

5 key ingredients for blended learning:

1 Live events

2 Self-paced learning

3 Collaboration

4 Assessment

5 Performance support materials

Adbentahe ng Blended Learning

1. Higit na epektibo kaysa face-to-face o online lamang na pagtuturo .

2. Nagbubunga ng higit na mataas na antas ng pagkatuto.

3. Nagaganyak ang mga mag-aaral na mag-isang isakatuparan ang mga

nakatakdang gawain at aralin.

Adbentahe ng Blended Learning

4. Natuklasang ang paggamit ng information at communication technology ay

nakapagdudulot ng malaking pagbabago sa saloobin ng mga mag-aaral hinggil sa
pag-aaral at pagkatuto.
5. Ito din ay nagdudulot ng ibatibang karanasan ng pagkatuto.

10 Drivers ng Blended Learning Uzon, A &Senturk (2013)

1. Napagbubuti ang kakayahan na maging personalize ang pagkatuto.

2. Potensyal para sa higit na pagkatuto.

3. Napagbubuti ang pakikilahok at motibasyon ng mga mag-aaral.

4. Napalalawig ang oras at napalalawak ang mga hanguang kagamitan.

5. Nabibigyan ng pagkakataong maging epektibo sa pagtuturo ang mga guro.

6. Kakayahang mapagbuti ang working condition.

7. Kawilihang mapakitid ang mga digital device.

8. Nahuhubog ang kasanayan ng mga magulang at mag-aaral sa mga learning apps.

Blended Learning
Blended learning offers improved pedagogy, increased access to knowledge and
fostered social interaction between learners. Easy use of multiple modalities in blended
learning approach provides better support for different learning style among students.
Cited by Uzun & Senturk,(2010)

The Key
The key to ensuring that blended learning is beneficial to students is to focus on how
it enables personalized learning and instruction .

Apat na Elemento ng Blended Learning

1. Oras

2. Katapatan

3. Espasyo

4. Pagiging Makatao

Disbentahe

1. Ang Blended learning ay nakabatay sa hanguang teknical .

2. Kailangang ang mga tools na ito ay maasahan, madaling gamitin at napapanahon.

3. Malaking sagabal ang IT literacy para maka-access ang mga mag-aaral ng mga
kailangang materyales sa pag-aaral.
Tips sa Blended LearningAyon kay Carol Tucker

Start Small

There are tons of technologies and tools

Choose one digital tool or technology to try when starting

Become comfortable with one before going onto another

Mistakes Happen

That is how you learn so dont give up

Ask students for help with technology-they have grown up with it!

Tips to Use Blended LearningAccording to Carol Tucker

Use Technology To Make Life Easier

Dont just use it to use it

Replace something with technology to make things easier, like a PowerPoint or

EduCreationsvideo for a lecture, or a wikipagefor a class discussion

Truly Blend Technology

Use it inside and outside the classroom

Online Discussions-continue discussions on topics on sites like Uclass

Expert Group Investigations-students in small groups research a topic online and

present using digital tools

Everyone Can Get Online

Even if they dont have internet at home, there is access in the community

Town libraries, school libraries, computer labs

Internet is important and part of Common Core-students need to have access

Explain to parents the importance

 In class, work in groups or rotate if not enough computers/tablets Final
Word

Blended instructions combines the best of empowering technology and human touch
so we can help each student learn more than ever before.
Alex Hernandez
 Yunit 5
Mga Estratehiya sa Pagtuturo ng Filipino sa Ibat Ibang Antas
Patrocinio v. Villafuerte, 2016

1. active learning
hinahayaan ang mga mag-aaral na gawin ang limang makrong kasanayan.

2. clicker use in class

binubuod ang mga sagot ng mga mag-aaral sa mga tanong na may pagpipiliang
sagot.

3. critical thinking
koleksyon ng mga gawaing pangkaisipan na may kakayahang makakuha ng tamang
sagot.

4. experiential learning
matututo ang mga mag-aaral kung ipagagawa ang gawaing itinakda sa kanila.

5. games / experiment / simulation

napapayaman ang gawain sa tulong ng mga laro.

6. collaborative / cooperative learning

hinihikayat ang maliit na grupo na magpangkatan para maisagawa ang gawain.

7. humor in the classroom

napahuhusay ang pang-unawa at pangmatagalang pagkatuto sa masiglang
pagtuturo.

8. inquiry guided learning

pang-unawa sa mga konsepto at responsiblidad ng mga mag-aaral na magamit
ang mga kasanayan sa pananaliksik.

9.learner-centered teaching
ang mga mag-aaral ang nasa sentro ng pagkatuto, at ang mga guro ang
tagapagdaloy.

10. interdisciplinary teaching

kumbinasyon ng dalawang paksa sa isang aralin.

11. on-line hybrid courses

nangangailangan ng maingat na pagpaplano at pagsasakatuparan ng aralin.

12. learning community

ang pagsasama-sama ng mamamayan sa isang panlahat na gawain.
13. problem based- learning
pag-aralan upang matutuhan ang isang araling nangangailangan ng pagtugon sa
isang suliranin.

14. service learning

pinagsama ang nilalamang pang-akademiko sa proyektong pampamayanan.

15. mobile learning

pagkatutong ang mag-aaral ay wala sa itinakdang lugar upang matuto.

16. distance learning

ang anyo ng pagtuturo at pagkatuto sa magkaibang lugar.

17. discussion
pangkatang usapan sa klase upang mapasariwa ang memorya ng mga mag-
aaral.

18. lecture
nagbibigay ng mahahalagang impormasyon sa mga tagapakinig.

19. teaching diverse students

kailangang may makatuwang ang guro sa pagtuturo sa mga mag-aaral.

20. debate
pormal, tuwiran, at may pinagtatalunang argumentasyon sa isang itinakdang
panahon.

21. pamamahalang pangklase

may malaking salik sa pagkatuto ng mag-aaral ang maayos na pamamahalang
pangklase.

22. writing assignment

puhunan dito ang mapanuring pag-iisip kung paano naisulat ang mga tamang
sagot.

23. differentiated learning

mahalagang matuklasan ng guro ang pag-iiba-iba ng mga mag-aaral sa
nilalaman, kahandaan sa pagkatuto at interes.

24. team-based learning

nakasaalalay sa kamag-aaral ang mabilis na pagkatuto ng mag-aaral.

25. brain-based learning

ang emosyon ay malaking salik sa pagkatuto ng mag-aaral.

26. project-based learning

ang alinmang proyekto ay dapat mapag-usapan sa klase at dapat na manaig ang
interes ng mag-aaral.
27. team teaching
pagpapalitan ng mga ideya ang pokus ng team teaching.

28. teaching with case

ang solusyon sa mga suliraning lohikal ang pokus ng estratehiyang ito.

29. social networking table

ang bago at naiibang uri ng komunikasyon ang nakapaloob dito.

at upang maisakaturapan ang mga estratehiyang ito .. na sa aking pakiwari ay

makatutulong sa ating ibinabalangkas na mga aralin sa wika at panitikan gaya ng . . .
mahalagang masunod natin ang ilan sa aking mga mungkahi

1. manguna
maging pasimuno sa lahat ng mga gawain sa loob at labas ng paaralan.

2. magsaliksik
maghanap ng iba pang estratehiya na makatutulong sa iyong pagtuturo.

3. magbahagi
ibahagi sa iyong mga kaguro ang iyong mga natutuhan.

4. magsulong
magsulong ng mga adbokasiya na makatutulong sa paglinang ng kaalaman.

5. magtanong
patuloy na magtanong sa mga bagay na gusto mong malinawan.

6. magpalawak
palawakin ang diwa. isipin ang mga estratehiyang
makatutulong sa pagtuturo.

7. pag-isipan
gawing positibo ang iniisip at ginagawa.

8. harapin
harapin ang hamon at pagsubok.
huwag kalimutang
pumalakpak. salamat po!
PIRAMIDE NG PAGKATUTO
LECTURE 5%
READING 10%
AUDIO
VISUAL 20%
DEMONSTRATION
30%
DISCUSSION GROUP
50%
PRACTICE BY DOING 75%
TEACHING OTHERS 90%

21st CENTURY SKILLS BASED LEARNING

21_21 - Aligning 21st Century Learning with 21st Century Learners.mp4

Ang terminolohiyang ito ay maiuugnay sa core competencies tulad ng

kolaborasyon, digital literacy, kritikal na pag-iisip at pagresolba ng problema na ang
layunin ay makaagapay ang mga paaralan at matulungan ang mga mag-aaral sa
kasalukuyang mundo ng DIGITAL. Bukas ito sa INTERPRETASYON AT
KONTROBERSIYA.
 IBL - Inquiry Based Learning
WWW.DOWNVIDS.NET-What is Inquiry-Based Learning.mp4

- Ito ay estratehiya na kung saan nagsisimula sa tanong, problema o isang sitwasyon sa

halip na paglalahad ng mga ideya at konsepto.

- Kaugnay ng PROBLEMBASED LEARNING

- Constructivist na teorya

PBL- Project Based Learning

WWW.DOWNVIDS.NET-Project Based Learning.mp4

- Ito ay isang alternatibong pamamaraan na kapalit ng paper -based at rote learning.

- Mas higit na nauunawaan ang konsepto,napapalawak ang ideya, nagkakaroon ng

paglinang sa komunikasyon (interpersonal at social skills) at nahahasa ang limang
makrong kasanayan.
- Nakikita na ang mga mag-aaral ay nag-aaral at nagsasagawa ng sama-sama upang
malutas ang problema ng lipunan (paaralan at komunidad) .

- Integrasyon ito ng iba't ibang disiplina (natutuhang aralin) at ilapat isang praktikal na
pamamaraan.
- Ang realidad ay magandang MOTIBASYON sa pagaaral

EBT- Evidence Based Learning

- Sinasabi ng pananaliksik na malaki ang impak nito sa pagkatuto at kinalabasan ng

pag-aaral.

- Maiuugnay sa Outcome Based Learning

- student centered

- Inilalarawan na ang mga mag-aaral ay may NABUO pagkatapos nang pagkatuto.

- mas binibigyang pansin ang kinalabasan ng pagkatuto.

ALS - ACTIVE LEARNING STRATEGY

- May pakikisangkot ang mga magaaral sa proseso ng pagkatuto.

- Mas higit na madali na ilapat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.

- Nangangailangan ng AKTIBONG partisipasyon sa mga gawaing pangklase.

- Makikitaan ang mga mag-aaral ng pakikisangkot, paglinang , kabuluhan sa pag-aaral.

- Nagiging partners ang GURO at MAG-AARAL sa proseso ng pagtutro at pagkatuto.

- Mas nagiging resposable ang mga mag-aaral sa kanyang sarili.

WWW.DOWNVIDS.NET-Active Learning (V1).mp4

GAWAIN

Panuto: Naatasan ang buong klase na magpanukala ng isang seminar-workshop

kaugnay sa mga pamamaraan, estratehiya, at dulog na angkop gamitin sa
kurikulum ng K to 12.
 Ang Birtwal na Reyalidad at Sensibilidad ng mga Estudyante: Mabisang
Lunsaran sa Pag-aaral ng Panitikan

eros atalia, 2014

university of santo tomas
proletaburgesya@yahoo.com

Panimula:

Isang klasikong litanya ng mga guro sa ngayon ay iba na talaga ang kabataan
ngayon... noong panahon namin, hindi kami ganyan. At syempre, mauulinigan sa mga
mag-aaral ngayon ay Haler, kaya nga ganyan sila, senior citizen na kasi. Jurrasic.
Tanders.

Pinakamaikling lusot dito ay generation gap. Pero para sa akin, kakapusan ng pang-
unawa sa magkaibang daigdig at sensibilidad ang isa sa mga dahilan. Ito ang dahilan
kung bakit:

1. Hindi matanggap ng teacher ang mga kakaibang spelling ng mga estudyante (at
ang sinisi nating mga teacher ay ang texting)

2. Ayaw na ayaw natin sa paraan ng kanilang pagsasalita na para na ring short

hand ng testing tulad ng tas para sa tapos.

3. Pinanggigilan natin ang kanilang buhok na mistulang mga cartoon characters o

anime. Tawag ko nga dito, ginulo para magmukhang maayos o inayos para
magmukhang ginulo. O kaya, pipiliting maging kamukha ni Harry Potter o ng mga
character sa twilight. O anumang banda o grupong popular gaya ng Pussycat
dolls.

4. Nagtataka tayo kung bakit ayaw basahin ng mga estudyante natin ang mga
pinababasa natin pero napapansin nating nagbabasa naman sila ng librot ibang
babasahin na wala sa reading list, syllabus o lesson plan.

5. Kung makatitig, makaupo, makatayo, makaporma at makapagsalita, parang

matigas na ang kanilang mga tuhod at handang makipagwasakan ng buhay kahit
kanino.

6. Sa simula pa lang ng pangungusap, nandoon agad ang bale at para

maglarawan ng anumang masidhing bagay, walang sawa nilang gagamitin ang
sobra.

Reklamo nating mga teachers-- marami kasi tayong kalaban. Nandyan ang television,
anime (cartoons), psp, online games at iba pa. Kalaban natin sa interes. Kalaban sa
atensyon.
Sa tingin ko, sa halip na ituring nating kaaway ang mga nabanggit, bakit hindi natin
gawing kakampi?

Sa bagong likhang daigdig ng mga mag-aaral, sa virtual reality, sila ang bida.
Naibubuhos nila ang angst, galit at hinanakit sa sarili at mundo. Dito, kahit ilang ulit
silang pumalpak, hindi sila pinagagalitan o pinalalabas ng kwarto. Hindi rin pinapatawag
ang mga magulang sa guidance office o prefect of discipline. Restart lang ang katapat
ng lahat.
Naniniwala ako na wala namang batang gustong maging kontrabida lagi sa
buhay ng mga guro. Wala namang batang umiidolo sa mga kontrabida sa mga anime
characters. May pangarap ang mga bata na maging bayani sa maliit nyang mundo.

Kaya, kasangkapin natin ang kinahuhumalingan ng mga estudyante natin.

Panoorin natin at pag-aralan ang kanilang pinapanood. Basahin natin at pag-aralan ang
kanilang binabasa. Pasukin natin ang sensibilidad ng ating mga estudyante.

Mga Posibleng Teknik:

1. Think out of the box. Nangangahulugan ito na hwag magpatali sa

kinagisnang sistema, batas, organisasyon, daloy ng pag-aaral, pagtalakay at iba
pang dating ginagawa. Halimbawa, kung sa bawat simula ng klase ay laging
ipakukuha ang kwaderno para isulat ang assignment sa next meeting, o kaya ay,
laging may pangganyak sa simula, paghahawan ng balakid, paglalahad,
pagtalakay at pagpapahalaga. Kapag ganito nang ganito, entrada pa lang natin
ng mga salita, pagsasalpak pa lang ng visual aid, alam na nga mga estudyante
kung ano ang itatanong natin o ipapagawa. Kung nagrereklamo tayo sa maiksing
attention span ng mga estudyante natin, dapat, unang mapagwagian natin ay
ang pagkuha ng kanilang atensyon. Bakit hindi pwedeng sa pagpasok natin ay:
May poster tayo o larawan ng sikat na laging pinapanood ng mga estudyante
(siguro maging tayo) gaya ng Boys Over Flowers. Sakuragi, Ghost Fighter,
Flame of Recca at iba pa.

2. Sapi-sapian - Pag-aralan ang tinig, ekspresyon, mga kilos ng mga tauhan sa

computer games, anime, babasahin at pelikula. Isatao ang mga karakter na ito
tungo sa pag-aaral ng paksa. Nangangahulugan na mga karakter na ito ang
magsasalita at magbibigay ng pagbasa sa mga pinag-aaralan.

3. Cross-Reading/Inter-Teksto - Wala namang paksang hindi pa naiisip o

naisusulat na. Kaya, posibleng ang mga klasiko o de-canon na babasahin ay
muling nauulit sa mga makabagong binabasa ng mga mag-aaral ngayon.

Halimbawa, pwedeng basahin ang Utos ng Hari ni Jun Cruz Reyes kasama ng
ABNKKBSNPL Ako ni Bob Ong, ang Bagong Paraiso ni Efren Abueg o Bata-
Bata Paano ka Ginawa ni Lualhati Bautista sa Mc Arthur ni Bob Ong o Twilight
ni Stephany Meyer, Walang Panginoon ni Deogracias del Rosario sa Pugad
Baboy ni Pol Medina at iba pa.
4. Kung Sila Ang Magsasabi - Sa mga pagsusuri ng teksto, tulad ng pagtingin ng
manunulat, mga tauhan o teksto mismo sa uniberso (o mas kilala natin sa
kaisipan/aral/moral lesson/pagpapahalaga), maaring tanungin ang ilang
character sa anime kung ano ang maari nitong sabihin. Halimbawa, ano ang
opinyon ni Eugene (character sa Ghost Fighter na kinalaban nya upang masukat
ang kapangyarihan) sa kwentong Si Ama (ni Edgardo Reyes) kung ano ang
dapat maging hangganan ng papel ng isang ama sa isang anak.

5. Alien? Alien! - Kung darating ang mga alien ngayon sa ating daigdig, anu-anong
mga pag-uugali ng tao ang malamang hindi maintindihan ng mga ito?
Halimbawa, ang labis na pagmamahal ng tao sa hayop gaya ngSi Ingkong
Gaton at Ang Kanyang Kalakian o kaya ay mga kakatwang nagagawa ng tao sa
gitna ng kawalan tulad ng Ang Inahing Aso at ang Syam na Tuta ni Pedro sa
Dandan. O sa Tinig na Darating ni Teo S. Baylen, pag-usapan kung paano
maililigtas ang kalikasan gayong ang katumbas nito ay kagutuman. Ano kaya ang
magiging opinyon ng mga alien kapag nakita ng mga ito na parang mas
mahalaga ang buhay ng mga butanding kesa sa karaniwang mangingisda.

6. Penitensya - Gamitin ang character ni Mr. Bean (na sa gustong

makapagyabang, makalamang sa kapwa, makatakas sa reyalidad... kadalasang
sya rin ang nabibiktima ng sariling biro) sa paghahambing sa mga suliranin ng
tauhan gaya ng Isandaang Damit ni Fanny Garciao ihambing si Juan dela
Cruz sa ng tulang Ang Mga Kagila-gilalas na Pakikipagsapalaran ni Juan
dela Cruz ni Jose F. Lacaba sa isa sa mga mis adventure ni Mr. Bean.

7. Ang Online-Strategy Game - Sa pag-aaral ng Gapo ni Lualhati Bautista,

Kung Tuyo na ang Luha Mo Aking Bayanni Amado Hernandez o
Kamatayan ni Tiyo Samuel ni Efren Abueg, maaring gamitin ang istratehiya
ng mga bansang makakapangyarihan sa Generals (Command and Conquer) o
Red Allert.

8. Cyber-Text Yan - Paano kaya kung ilalagay sa diskurso ng texting ang

pagpapalitan ng sulat ng magkapatid na Urbana at Felizani Padre Modesto de
Castro o yung sulat ni Rizal kay Taimis, o Crisostomo Ibarra kay Maria Clara?
Magkakahiwalay pa ba ang mga tauahang ito kung uso na noon ang texting at
email? Web cam?

9. Social Network - Bakit hindi igawa ng account si Crisostomo Ibarra sa facebook

o friendster? Ano kaya ang magiging laman ng profile nya? Sino-sino kaya ang
magiging friends ng mga ito? Sino kaya ang mauunang mag-invite kina Maria
Clara o Crisostomo Ibarra? Paano ia-update ang activity ng mga ito?

10. Kailangan Pa Bang I-memorize Yan? May Ganoon? - Kung sina Nicole Hiyala
at Kris Tsuper ng Love Radio at Mr. Foo ng Energy FM ang magbibigay ng payo
sa mga suliranin o katunggali sa buhay ng tauhan sa Bagong Paraiso
(maagang pagbubuntis)ni Efen Abueg, Laro sa Baga ni Edgardo Reyes,
Bata,Bata paano Ka Ginawani Lualhati Bautista o Tata Selo ni Rogelio
Sikat, hindi bat mas kagigiliwan ang paglalahad ng kwento muna ng mga ito
bago tumungo sa pagpapahalaga?
 Ang mga nabanggit ay hindi nangangahulugan na magiging mababaw ang
pagtalakay. Ibig sabihin lang nito, hanapin ang kiliti o interes ng mga mag-aaral. Gamitin
ang kanilang sensibilidad tungo sa higit na mapahalagahan ng mga mag-aaral ang
pagtalakay sa mga akda.

Kapag nakuha na ang pansin o interes ng mga estudyante, hindi nila

namamalayang unti-unting itinataas ang diskurso o pagtalakay sa teksto. Mula sa isang
pagbasa, tungo sa paglalapat ng ibat ibang pagbasa sa teksto.

Kung ang pag-aaral ng pantikan ay ang pagsusuri sa pagtingin ng teksto sa tao

at sa kanyang pag-iral sa uniberso, hindi lalabnaw ang pagtalakay at pagsusuri o
mismong pagpapahalaga sa panitikan kung magtatangkang sumubok ng mga
nabanggit na istratehiya. Ang mas masidhing hamon ay paano itataas ang talakayan sa
gamit ang ibat ibang sensibilidad sa ibat ibang gagamiting karakter o istratehiya.

Ang mga nabanggit na istratehiya ay maaaring gamitin bilang panganyak na

tanong, paghahawan ng sagabal, paglalahad, pagtalakay, pagpapahalaga o gawain.