PANGANGALAGANG PANGKALUSUGAN

https://tl.wikipedia.org/wiki/Pangangalagang_pangkalusugan
Ang pangangalagang pangkalusugan o pangangalaga ng kalusugan (Ingles:
health care o healthcare) ay ang pagpapanatili ng kalusugang pang-isipan
at pangkatawan sa pamamagitan ng pag-iwas o paggamot sa mga sakit sa
pamamagitan ng mga serbisyong inaalok ng propesyong pangkalusugan at ng
mga tauhan nito. Kabilang sa pangangalagang pangkalusugan ang lahat ng
makatuwiran at kailangang tulong na pangmedisina, pagsusuring
pampanggagamot, paglulunas na pangmedisina, diyagnosis na medikal, mga
ebalwasyong pangmedisina, at mga serbisyong pangmedisina. Ang karapatan
sa pagkalingang pangkalusugan ay itinuturing na isa sa mga karapatang
pantao sa piling ng internasyunal na batas na pangkarapatan ng tao, pati
na kaseguruhang panlipunan (panlipunan na seguridad).

Ang pangangalagang pangkalusugan ay isang diyagnosis, pagtrato, at pag-

iwas sa sakit, karamdaman, pinsala at iba pang mga kapansanang
pangkatawan at pangkaisipan sa mga tao. Inihahatid at ibinibigay ang
pangangalagang pangkalusugan ng mga tagapagsagawa o praktisyunero ng
panggagamot, kiropraktika, dentistriya, narsing, parmasiya, pagtulong na
pangkalusugan, at iba pang mga tagapangalaga. Tumutukoy ito sa gawain
na iginagawa sa pagbibigay ng pangunahing pangangalaga (pangangalagang
primarya), pangalawang pangangalaga (pangangalagang sekundarya) at
pangatlong pangangalaga (pangangalagang tersiyaryo), pati na sa
kalusugang pampubliko.

Ang pagkanakakakuha ng pangangalagang pangkalusugan ay nag-iiba-iba sa

mga bansa, mga pangkat at mga indibiduwal, na malakihang
naiimpluwensiyahan ng mga kalagayang panlipunan at pangkabuhayan pati
na ng nakalapat na mga patakarang pangkalusugan. Ang mga bansa at mga
hurisdiksiyon (nasasakupan ng kapangyarihan) ay mayroong iba't ibang mga
patakaran at mga plano hinggil sa layuning pampangangalaga ng kalusugang
pansarili at pampopulasyon sa loob ng kani-kanilang mga lipunan. Ang mga
sistemang pampangangalaga na pangkalusugan ay mga organisasyon na
inilunsad upang maabot ang mga pangangailangang pangkalusugan ng mga
populasyong pinupukol. Ang tumpak na konpigurasyon (kaayusan at hubog)
ng mga ito ay nagkakaiba-iba sa bawat bansa. Sa ilang mga bansa at mga
hurisdiksiyon, ang mga balakin na pampangangalaga ng kalusugan ay
ipinamamahagi sa piling ng mga kalahok sa pamilihan, habang sa mga iba
ang pagpaplano ay ginagawang mas nakasentro sa mga pamahalaan o ibang
mga pangkat na tumutugon. Sa lahat ng mga kaso, ayon sa Organisasyon ng
Kalusugang Pandaigdigan (World Health Organization o WHO), ang isang may
mahusay na pagtakbong sistemang pampangangalaga ng kalusugan ay
nangangailangan ng isang matatag na mekanismo ng panunustos ng salapi;
ng mga tauhang pangkalusugan na talagang may kasanayan at tumatanggap
ng sapat na kabayaran; ng maaasahang impormasyon na pinagbabatayan ng
mga pagpapasya at mga patakaran; at talagang napapanatili na pasilidad
at lohistika upang makapagbigay at makapaghatid ng may matataas na uri
ng mga gamot at mga teknolohiya.[1]

Ang sistemang pangkalusugan ay maaaring maging isang mahalagang bahagi

ng ekonomiya ng isang bansa. Noong 2008, ang industriya ng pangangalagang
pangkalusugan ay kumunsumo ng pangkaraniwang bilang na 9.0 bahagan ng
gross domestic product (GDP) mula sa kahabaan ng pinakamauunlad na mga
bansang kasapi sa Samahan para sa Kooperasyon at Kaunlarang Pang-
ekonomiya (Organisation for Economic Co-operation and Development),
OECD.[2] Ang may pinakamataas na paggugol ng salapit ay ang Estados
Unidos (16.0%), Pransiya (11.2%), at Switzerland (10.7%).

Sa nakagawian, itinuturing ang pangangalagang pangkalusugan bilang isang

mahalagang tagapagtakda sa pagtataguyod ng kalusugang panglahat at
kapakanan ng mga tao sa buong mundo. Ang isang halimbawa nito ay ang
pandaigdigang pagpuksa ng bulutong noong 1980 — na ipinahayag ng WHO
bilang ang unang karamdaman sa kasaysayan ng tao na buo ang pagkakalipol
sa pamamagitan ng sinadyang gawin na mga pamamagitan at mga paglulunas
na pampangangalaga ng kalusugan.[3]

KABANATA 1: KALINISAN NG KATAWAN

Palalusugan(Hygiene)
Ang palalusugan (Ingles: hygiene) ay may kaalaman ukol sa kalusugan at pag-iwas mula sa mga
karamdaman.[1] Isa itong gawain ng pagiging malinis. Ilan sa mga halimbawa ng ganitong mga
pagkilos ang paghuhugas ng katawan upang matanggal ang dumi at mga mikrobyo, pagsisipilyo ng
mga ngipin upang mapanatili silang malinis, pag-aahit, wastong paggamit ng kasilyas, at pati na
tamang pananamit. Itinuturo sa mga bata sa kanilang murang gulang ang angkop na palalusugan at
nagiging mga gawaing nakabihasnan. Ang mga taong walang mabuting palalusugan ay maaaring
maging mabaho ang amoy, mabungian ng mga ngipin, at magkasakit.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Palalusugan

Mahalaga ang role na ginagampanan ng mga kamay sa ating pang araw-araw na buhay.
Malaking porsyento ng ating activities ay nangangailangan ng ating mga kamay para
maisagawa. Bukod dito, nakasandal din ang ating kalusugan sa mga ito.

Topic 1: Bakit mahalaga ang hand hygiene?

Simula pagkabata, lagi na tayong pinapaalalahanan tungkol sa kahalagahan ng pagkakaroon

ng malinis na mga kamay. Ito ay dahil ang mga kamay ang bahagi ng katawan na
pinakamadaling kapitan ng germs, viruses, at bacteria na nagsasanhi ng sakit. At dahil may
access ito sa iba pang parte ng katawan gaya ng bibig, ilong, mukha, at balat, madaling
makapasok ang carrier ng mga sakit. Dito papasok ang importance of hand washing.
 Lingid sa kaalaman ng karamihan, hindi lamang paghuhugas ng kamay gamit ang tubig at
sabon ang dapat ginagawa sa loob ng isang araw. May mga pagkakataon din na hindi ito ang
proper hand washing procedure na dapat ay isinasagawa. Ngayong Global Handwashing Day,
matuto ng proper hand hygiene para sa iba’t ibang sitwasyon.

Tuwing kalian dapat naghuhugas ng kamay gamit ang tubig at sabon?

Sa katunayan, kinakailangan lamang gamitan ng tubig at sabon ang paghuhugas ng kamay

kapag may dumi na nakikita ng mata sa mga ito. Ngunit dahil hindi visible sa paningin ang
carrier ng mga sakit, ipinapayo na gawin ang proper hand washing sa mga oras na ito:

 Bago, habang, at matapos maghanda o magluto ng pagkain;

 Bago kumain;
 Bago at matapos ma-expose o mag-alaga sa taong maysakit;
 Bago at matapos maglinis ng hiwa o sugat;
 Matapos magbanyo;
 Matapos magpalit ng diaper ng bata o matapos hugasan ang bata na gumamit ng palikuran;
 Matapos bumahing, suminga, o umubo;
 Matapos humawak ng hayop, pakain sa hayop, o dumi ng hayop; at
 Matapos humawak o ma-expose sa basura.

Paano ang proper hand washing procedure?

Ayon sa World Health Organization, kinakailangan tumagal ng 40 hanggang 60 seconds ang

wastong paghuhugas ng mga kamay. Katumbas ito ng pagkanta ng “Happy Birthday” nang
dalawang beses. Sundan ang handwashing steps na ito at ituro rin sa mga bata:
1. Basain ang mga kamay gamit ang malinis na tubig.
2. Sabunin nang sapat ang mga kamay para matakluban ang lahat ng surfaces ng mga ito.
3. Kiskisin ang mga palad.
4. Ipatong ang kanang palad sa likuran ng kaliwang kamay. Pagsuotin ang mga daliri sa spaces
sa pagitan ng bawat isa. Kiskising mabuti.
5. Pagharaping muli ang mga palad nang nag-eekis ang mga daliri. Gamitin ang gilid ng mga
daliri para sabunin ang isa’t isa.
6. Iporma ang mga kamay nang parang magkukusot ng damit ngunit hawak ang isa’t isa para
sabunin ang likod ng mga daliri.
7. Hawakan ang kaliwang hinlalaki gamit ang kanang palad at sabunin paikot. Gawin din ito
para sa kanang hinlalaki.
8. Kiskisin nang paikot ang palad ng isang kamay gamit ang dikit dikit na daliri ng kabilang
kamay. Gawin para sa parehong kamay.
9. Banlawan ang mga kamay nang mabuti gamit ang malinis na tubig.
10. Tuyuing mabuti ang mga kamay gamit ang malinis na basahan o towel o kaya naman ay
hand dryer.

Tuwing kalian naman hindi ginagamitan ng tubig at sabon ang paglilinis ng kamay?
 Tinatawag na handrub ang procedure kapag hinid ginagamitan ng tubig at sabon ang
paglilinis ng mga kamay. Ginagawa naman ito kapag walang visible o nakikitang dumi sa mga
kamay. Ito ay paraan lamang ng good hand hygiene. Ilan sa mga oras na dapat gawin ito ay
kapag:

 Humawak ng pera;
 Kumapit sa mga bagay na madalas hawakan din ng ibang tao gaya ng doorknob at hawakan
o estribo ng jeepney;
 Na-expose sa taong may ubo, sipon, at iba pang sakit; at
 Napadikit ang kamay sa isang maruming surface gaya ng lamesa;

Sa pagkakataong walang available na malinis na hugasan ng kamay kapag may visible na

dumi sa mga ito, pwede ring gawin ang handrub procedure. Ilan sa cleaning agents na
pwedeng gamitin sa pagsasagawa nito ay ang hand sanitizer at alcohol[MOU1] .

Paalala: Kung na-expose sa mga kemikal o kaya naman ay sa taong maysakit,

inirerekomenda pa rin na maghugas nang kamay gamit ang tubig at sabon. Pwedeng
gumamit ng hand saniter o alcohol habang wala pang access sa malinis na hugasan.

Paano naman ang tamang paraan ng handrub?

Tinatayang nasa 20 hanggang 30 seconds naman ang dapat itagal ng isang handrub. Sundan
naman ang steps na ito para sa wastong paggawa nito:
1. Maglagay ng sapat na dami ng hand saniter o alcohol sa kamay.
2. Kiskisin nang mabuti ang mga palad sa isa’t isa.
3. Ipatong ang kanang palad sa likuran ng kaliwang kamay. Pagsuotin ang mga daliri sa spaces
sa pagitan ng bawat isa. Kiskising mabuti at gawin din sa kabilang kamay.
4. Pagharaping muli ang mga palad nang nag-eekis ang mga daliri. Gamitin ang gilid ng mga
daliri para linisin ang isa’t isa.
5. Iporma ang mga kamay nang parang magkukusot ng damit ngunit hawak ang isa’t isa para
linisin ang likod ng mga daliri.
6. Hawakan ang kaliwang hinlalaki gamit ang kanang palad at kiskisin nang paikot. Gawin din
ito para sa kanang hinlalaki.
7. Kiskisin nang paikot ang palad ng isang kamay gamit ang dikit dikit na daliri ng kabilang
kamay. Gawin para sa parehong kamay.
8. Patuyuin.

Ang hand hygiene ay mahalaga sa pang araw-araw na laban natin sa mga sakit. Ang pagiging
maalam at masunurin dito ay makakatulong hindi lamang sa pag-iwas sa mga karamdaman
kundi pati na rin sa pagiging carrier ng mga nagsasanhi ng ganitong kondisyon. Makakabuti
kung ipapaalam din ito sa mag-anak at maging mabuting halimbawa sa mga bata para
maipakita ang kahalagahan ng malinis na mga kamay sa malakas na pangangatawan.

Ugaliin ding magbaon ng hand saniter o alcohol sa bag para maging handa sa anumang
sitwasyon na nangangailangan ng proteksyon mula sa germs ang mga kamay. Sa
pagsasagawa ng simpleng tips na ito, malaki ang nadadalang benepisyo at ginhawa mula sa
pagkakasakit.

Source:

https://www.who.int/gpsc/5may/Hand_Hygiene_Why_How_and_When_Brochure.pdf
https://www.cdc.gov/handwashing/when-how-handwashing.html

Wastong Paghuhugas ng Kamay

1. 1. Wastong Paghuhugas ng Kamay Alzaky Food Express and Ayam Halal By: Dra. Jalilah
Macabantog Lao a.k.a Ate Doktora Khadeejah a.k.a. Mamang (Original)
2. 2. Kahalagahan ng wastong paghuhugas ng kamay  Upang maiwasan ang pag kalat ng
mga mikrobiyo na maaring dahilan ng iba’t ibang sakit.  Ang malinis na mga kamay ang
pinaka epektibong paraan upang manaliting malusog ang katawan.  Mapanatiling malinis at
ligtas sa microbiyo ang palagid at ano mang bagay or pagkain na ating nahahawakan.
3. 3. Mga Sakit na Dulot ng Hindi Malinis na Kamay
4. 4. A. Diarrhea or Pagtatae • Panghihina ng katawan • Pananakit ng tyan • Lagnat •
Dehydration Mga Sakit na Dulot ng Hindi Malinis na Kamay
5. 5. Mga Sakit na Dulot ng Hindi Malinis na Kamay B. Droplets and Airborne Infection
6. 6. Mga Sakit na Dulot ng Hindi Malinis na Kamay  Flu  Pneumonia  TB  Tonsillitis 
Chicken Pox  SARS
7. 7. Mga Sakit na Dulot ng Hindi Malinis na Kamay C. Iba pang mga sakit Hepatitis A Bulate
sa Tyan Galis Sore Eyes
8. 8. Mga Paraan ng Pagkalat ng Sakit o Mikrobiyo  Direktang Pagsubo ng dumi  Pagpunas
ng kamay sa mata o iba pang parte ng katawan  Paghawak ng pagkain gamit ang
maduming kamay  Paghawak ng mga gamit pangkusina tulad ng kutsara, pinggan, sadok
at iba pa.
9. 9. Tamang Paraan ng Paghuhugas ng Kamay
10. 10. Tamang Paraan ng Paghuhugas ng Kamay
11. 11. Tuwing Kailan Dapat Maghugas ng Kamay  Bago kumain at pagkatapos kumain 
Pagkatapos mag banyo  Pagkatapos mag hatsing / sneeze, maubo o maghikab 
Pagkatapos humawak ng ano mang parti ng katawan gaya ng ilong, mata, or buhok  Bago
at Pagkatapos humawak ng “raw” or hindi pa lutong pagkain, gaya ng manok, gulay, at iba
ta.
12. 12. Tuwing Kailan Dapat Maghugas ng Kamay  Bago humawak ng lutong pagkain  Bago
maghain ng pagkain  Pagkatapos mag linis at mag hugas ng plato  Pagkatpos humawak
ng basura  Pagkatapos humawak ng pera  Pagkatapos humawak ng cellphone
13. 13. EXERCISE

Wastong Paghuhugas ng kamay https://youtu.be/yP3PZXUf2zg?t=4

https://www.slideshare.net/JalilahLao/wastong-paghuhugas-ng-kamay

Open Gloving https://youtu.be/CvAsZolGF8I

 TOPIC 2:
KAALAMAN TUNGKOL SA
PANGANGALAGA NG BIBIG O ORAL
HYGEINE
http://kalusugan.ph/kaalaman-tungkol-sa-pangangalaga-ng-bibig-o-oral-hygeine/

Ang bibig ang itinuturing na pangunahing pasukan ng iba’t ibang bagay patungo sa loob ng katawan. Dito
pumapasok ang pagkain na kinakain at inumin na iniinom sa araw-araw. Pumapasok din dito ang hangin na
nilalanghap na mahalaga sa paghinga. Bukod pa rito, isa rin ito sa mga unang napapansin tuwing
nakikisalamuha sapagkat ito ang ginagamit sa pagsasalita at pakikipag-usap. Kaya naman, marapat lamang na
ito ay bigyan ng sapat na atensyon at tamang pangangalaga.
Ang pagpapabaya sa bibig ay maaaring humantong sa ilang mga kondisyon na tiyak na makaaapekto sa
kalidad ng pamumuhay, mga pagkain na makakain, kabuuang kalusugan, at pakikisalamuha sa ibang tao.
Kabilang dito ang mga sumusunod:
 Pagkabulok o pagkasira ng mga ngipin
 Mga kondisyon sa gilagid
 Mabahong amoy ng hininga
PAANO MAPAPANGALAGAAN ANG KALUSUGAN NG BIBIG?
Ang kalusugan ng bibig ay nakadepende sa mga uri ng pagkain ng kinakain, wastong pamamaraan ng pagkain,
at pagmementena sa mismong bibig. Kaugnay nito, maaaring sundin ang sumusunod na mga hakbang:
1. Regular na pagsesepilyo.
Ang regular na pagsesepilyo ng mga ngipin ang pangunahing paraan ng pagpapanatiling malinis ng bibig. Sa
tulong nito, maaalis ang mga nakasiksik na pagkain sa ngipin na siyang pinamumugaran ng bacteria na siya
namang sanhi ng pagkasira ng ngipin. Ugaliin ang pagsesepilyo nang hindi bababa sa 2 beses sa isang araw.
Kung maaari, gawin ito lagi pagkatapos kumain. Siguraduhin ding gumagamit ng maayos na sepilyo at
epektibong toothpaste.
2. Iba pang pamamaraan ng paglilinis sa bibig.
Bukod sa pagsesepilyo ng ngipin, siguraduhin ding malilinis ang iba pang bahagi ng bibig gaya ng dila at mga
gilagid. Maaaring gumamit ng mouthwash upang mabawasan ang mga bacteria sa bibig, o kaya ay gumamit
din ng dental floss upang lubos na maalis ang mga nakasiksik sa pagitan ng mga ngipin. Makatutulong din ang
pagnguya ng chewing gum sapagkat nagpaparami ito ng laway na tumutulong naman sa pag-iwas ng pagdami
ng bacteria sa bibig.
Basahin ang mga alternatibong paraan ng paglilinis sa ngipin: Alternatibong panlinis ng ngipin.
3. Pagpapatingin sa dentista.
Ugaliin ang pagbisita sa dentista upang matignan kung may kailangang ayusin sa ngipin at maagapan na
kaagad ang tuluyang pagkasira nito. Huwag nang hintayin pang makaramdam ng pananakit at pangingilo sa
ngipin bago magpatingin. Kung maaari, gawi nang 2 hanggang 3 beses sa isang taon ang pagpapa-check-up sa
dentista.
4. Pagbabantay sa mga iniinom at kinakain.
Limitahan ang dami ng mga pagkain at inuming may mataas na lebel asukal, lalo na kung walang sapat na
panahon sa paglilinis ng ngipin. Ang mga naiiwang asukal sa bibig ang siyang pangunahing sanhi ng pagkasira
ng ngipin. Bawasan din ang mga pagkain at inumin na acidic sapagkat maaari itong makasira sa tibay ng
ngipin.
5. Pag-iwas sa paninigarilyo at sobrang pag-inom ng alak.
Ang paninigarilyo ay isa sa mga nangungunang dahilan ng pagkasira ng kalusugan ng bibig. Dahil ito sa ilang
mga mga kemikal pumapasok sa bibig sa bawat paghigop ng usok mula sa sigarilyo. Ang tar na kasamang
lumalabas sa usok ng sigarilyo ay maaaring kumapit at magdulot ng paninilaw sa ngipin na mahirap maalis.
Ang alak naman na may mataas na lebel ng asido ay nakasisira din sa kalusugan ng bibig.

Oral Hygiene https://youtu.be/d5QIFstvP6g?t=1

https://youtu.be/Ergzcizxu0Q?t=2
TOPIC 3
Pangangalaga sa paa
http://www.redgdps.org/gestor/upload/educaciondiabetologica/TAGALO07pi
es.pdf
Video: Pangangalaga sa kuko. https://youtu.be/RGs-6p5HLU0

Ang Iyong mga Kuko—Inaalagaan Mo ba

ang mga Ito? https://wol.jw.org/tl/wol/d/r27/lp-tg/101998368?q=kuko&p=par
Ng Kabalitaan ng Gumising! sa Sweden

KUNG may magtanong sa iyo, “Puwede ko bang tingnan ang mga kuko mo?” ano ang gagawin
mo? Buong-lugod mo bang ipakikita ang iyong malilinis na kuko, o agad mong itatago ang iyong
mga kamay sa iyong likuran? Maaaring may mabuti kang dahilan upang itago ang iyong mga
kuko. Baka talagang hindi magaganda ang mga ito, o marahil ay kinakagat mo ang iyong mga
kuko. Ang higit na kaalaman tungkol sa kahanga-hangang pagkakayari ng ating mga kuko ay
tutulong sa atin na higit na pahalagahan ang mga ito at mag-uudyok sa atin na alagaan ang
mga ito.

Ang iyong mga kuko ay pangunahin nang binubuo ng tumigas na mga patay na selula na
nagtataglay ng mahimaymay na protinang tinatawag na keratin. Ang bilis ng paghaba ng mga
kuko ay nagkakaiba sa bawat daliri at bawat tao. Humahaba ang mga kuko sa katamtamang
antas na mga 3 milimetro bawat buwan. Ang mga kukong hindi ginugupit ay maaaring humaba
nang husto. Ayon sa The Guinness Book of World Records 1998, isang lalaking Indian ang
nagpahaba ng limang kuko sa kaniyang kaliwang kamay sa kabuuang haba na 574 centimetro.
Ang kuko sa kaniyang hinlalaki ay may sukat na 132 centimetro.
Isang Masalimuot na Kayarian
Sa unang tingin ay baka isipin mo na ang kuko ay isang piraso lamang, ang nail plate. Kaya
baka magulat ka na malamang ang mga kuko ay maaaring ituring na may ilang pangunahing
bahagi na nakikita at may ilan na hindi mo nakikita. Tingnan nating mabuti ang kayarian ng
kuko.
1. Nail plate. Ito ang matigas na kayarian na karaniwan nating tinutukoy na kuko. Ang nail plate
ay binubuo ng dalawang suson, ang ibabaw at ang ilalim. Ang mga selula sa dalawang
bahaging ito ay magkaiba ang pagkakaayos at magkaiba ang bilis sa paghaba. Makinis ang
ibabaw, samantalang ang loob nito ay may mga hilera ng mistulang mga gulugod na kaakma ng
mga umbok sa nail bed. Ang mga umbok na ito’y natatangi sa bawat indibiduwal at maaaring
magsilbing isang paraan ng pagkakakilanlan.
2. Lunule. Ito ay ang maputing bahagi na hugis kalahating-buwan na nasa pinakapuno ng nail
plate. Hindi lahat ng kuko ay may nakikitang lunule. Ang kuko ay humahaba mula sa isang
maliit na bahagi ng buháy na tisyu sa pinakapuno ng nail plate, na tinatawag na matrix. Ito ang
pinakamahalagang bahagi ng yunit ng kuko. Ang lunule ay siyang pinakadulo ng matrix ng kuko
at, sa gayon, ay ang nakikitang bahagi ng buháy na kuko. Ang natitirang bahagi ng nail plate ay
binubuo ng mga patay na selula.
3. Mga nail fold, proximal at lateral. Ang mga ito’y tumutukoy sa balat na nakapalibot sa nail
plate. Ang balat na ito ay tinatawag na nail fold sapagkat hindi ito nagtatapos sa nail plate kundi
ito’y tumitiklop sa ilalim at bumabalot sa tumutubong nail plate. Iniingatan at inaalalayan ng mga
nakatiklop na balat na ito ang palibot ng kuko.
4. Eponychium. Ito ang maliit at makitid na piraso ng nakatiklop na balat na ang dulo’y nakalitaw
sa pinakapuno ng nail plate. Kung minsan, ito’y tinutukoy bilang cuticle.
5. Cuticle. Ang tunay na cuticle ay isang maliit na palugit sa ilalim ng eponychium. Ito’y isang
walang-kulay na suson ng natuklap na balat na nakakapit sa likod ng nail plate.
6. Free edge. Ang bahagi ng nail plate na tumutubong lampas sa dulo ng daliri.
7. Hyponychium. Yamang masusumpungan sa ilalim ng free edge ng kuko sa pagitan ng nail
bed at ng dulo ng daliri, ang tisyung ito ay nagiging isang di-mapapasok-ng-tubig na takip na
nagsasanggalang sa nail bed mula sa impeksiyon.
Ang Kahalagahan ng mga Ito
Maraming pinaggagamitan ang ating mga kuko, gaya sa pagkakamot. Nagagamit ang mga ito
sa pagbabalat ng dalandan, pag-aalis ng buhol, o paghawak sa maliliit na bagay. Isa pa,
inaalalayan at iniingatan ng mga kuko ang sensitibo at delikadong mga dulo ng daliri.

Hindi rin dapat kalimutan ang kagandahang dulot ng mga kuko. Maaaring ipaaninag ng ating
mga kuko ang mainam—o di-mainam na gawi sa pag-aayos. Ang mga ito’y gumaganap ng
mahalagang papel sa karaniwang mga kumpas, at kung naaalagaan, napagaganda nito ang
ating mga kamay. Kung wala ang mga ito, mahahadlangan tayo sa ating pang-araw-araw na
pamumuhay, at ang ating mga kamay ay magmumukhang di-kumpleto.
Lalo Pang Titibay ang mga Ito sa Wastong Pag-aalaga
Bilang bahagi ng ating kahanga-hangang katawan, ang ating mga kuko ay dapat na alagaan
nang wasto. Kung ikaw ay may malubhang diperensiya sa kuko, dapat kang magpadoktor. Sa
katunayan, sa dulo ng iyong mga kuko, maaaring may mga palatandaan ka ng ilang pisikal na
karamdaman. Oo, sinasabi na ang ilang karamdaman sa katawan ay maaaring matiyak sa
pamamagitan ng pagtingin sa iyong mga kuko.

Lalo bang titibay ang mga kuko kung iinom ng dagdag na kalsiyum o bitamina? Sa pagsagot sa
tanong na ito, sinabi ni Propesor Bo Forslind, isang mananaliksik may kinalaman sa mga kuko
sa Karolinska Institute sa Stockholm, Sweden, sa Gumising!: “Wala pang katibayan upang
suportahan ang pangmalas na iyan. Nakita sa pagsusuri hinggil sa taglay na kalsiyum ng
normal na mga kuko na babahagya sa mga elementong ito ang nasa kuko.”

Gayunman, ang tiyak na makatutulong upang mapanatiling matibay at hindi madaling mabali
ang iyong mga kuko ay ang tubig. Gaya ng nabanggit na kanina, ang kuko ay may keratin. Ang
mga himaymay ng keratin na ito ay nangangailangan ng tubig upang huwag lumutong.
Nagbigay ng halimbawa si Propesor Forslind: “Bagaman ang isang piraso ng iyong kuko ay
malambot nang ito’y bagong gupit, ang piraso ng kuko ring iyon ay lulutong nang husto kapag
ito’y natuyo sa magdamag.” Ang halumigmig ay magpapanatili sa iyong mga kuko na di-
madaling mabali at matibay. Pero saan ba nanggagaling ang halumigmig na ito? Sa tingin ay
parang buo ang nail plate, ngunit ito’y napaglalagusan. Ang halumigmig na nanggagaling sa nail
bed ay pumapaitaas sa nail plate hanggang sa ibabaw nito, kung saan ito’y natutuyo. Ano ang
maaaring gawin upang huwag matuyo ang mga kuko at upang mapanatiling matibay ang iyong
mga kuko? Ganito ang sabi ni Propesor Forslind: “Ang araw-araw na pagpapahid ng langis ay
makabubuti.”

Pangangalaga sa Pagpapahaba at Pagpapaganda sa

mga Ito
Yamang ang kuko ay tumutubo mula sa matrix, mahalaga ang tamang pangangalaga sa
bahaging ito ng kuko. Ang pagpapasigla sa matrix sa pamamagitan ng regular na
pagmamasahe nang may cream o langis ay makabubuti sa nail plate. Bukod pa rito, ang isang
patak ng langis sa free edge ng kuko ay makatutulong din, yamang nahahadlangan nitong
matuyo ang kuko.

Ang paraan ng iyong pagkikil o paggupit sa iyong mga kuko ay makapagpapatibay o

makapagpaparupok sa mga ito. Iminumungkahi na kikilin mo ang iyong mga kuko mula sa gilid
patungo sa gitna. Tandaan na ang pagkikil sa mga sulok ay makapagpaparupok sa kuko.
Gagawin nitong patulis ang kuko, na siyang pinakamarupok na hugis sa lahat, yamang wala
itong suporta mula sa tagiliran. Para sa matitibay na kukong maiigsi, iminumungkahi na
pahabain ang iyong mga kuko hanggang 1.5 milimetro sa tagiliran at kikilin nang pabilog na
sinusunod ang hugis ng dulo ng daliri.

Maaaring naisin ng ilang kababaihan na pahabain pa nang kaunti ang kanilang mga kuko.
Ngunit may paalaala. Ang mga kukong sobra ang haba ay maaaring maging tampulan ng
pansin at makapipigil sa iyo sa paggawa ng karaniwang gawain. Kaya magkaroon ng timbang
na pangmalas sa haba ng iyong mga kuko. Kung gagawin mo ito, ang iyong mga kuko ay
magiging mahalaga at makapagbibigay ng magandang impresyon sa iba.

Kailanman ay huwag kutkutin, sabi ng mga eksperto, ang iyong mga kuko ng matulis na bagay.
Ito’y makapipinsala sa hyponychium, ang tisyu sa ilalim ng free edge ng kuko. Ang tisyung ito
ay bumubuo ng mahigpit na takip upang maingatan ang kuko sa ilalim. Kapag napinsala ang
bahaging ito, ang kuko ay baka humiwalay pa nga sa nail bed at maimpeksiyon. Upang malinis
ang ilalim ng kuko, gumamit ng napakalambot na sepilyo.

Ang matitibay at malulusog na kuko ay waring namamana. Iyan ang dahilan kung bakit may
mga taong matitibay at hindi madaling mabali ang mga nail plate, samantalang ang iba naman
ay may tuyo o malulutong na kuko. Anuman ang kalagayan ng iyong mga
kuko, mapagbubuti mo ang hitsura ng mga ito sa katamtaman at regular na pangangalaga. Oo,
ang pagkaunawa sa kayarian, gamit, at tamang pag-aalaga ng yunit ng kuko ay magbibigay sa
iyo ng kaalaman. Ang matalinong paggamit ng impormasyong iyon ay magbubunga ng
mabubuting resulta.
Ang mga kuko ay tunay na isang kahanga-hangang bahagi ng katawan ng tao. Ang kayarian at
gamit ng mga ito ay nagpapatunay sa mapanlikhang isip na nasa likod ng mga ito. Si Haring
David noong sinaunang panahon ay buong-pagpapakumbabang nagpahayag ng paghanga sa
kaniyang Maylalang, gaya ng nakaulat sa Awit 139:14: “Ako’y pupuri sa iyo sapagkat ako’y
ginawa sa kamangha-manghang paraan. Kamangha-mangha ang iyong mga gawa, gaya ng
lubos na nababatid ng aking kaluluwa.”

Topic 4
https://www.silverpages.sg/sites/silverpagesassets/SilverPages%20Asset
s/Publications%20(Caregiving)/Caregiver%20101%20Tagalog.pdf
youtube.com https://youtu.be/54cEPmHvlBg?t=12
KABANATA 2: PAGPOPOSISYON AT PAGLIPAT NG
PASYENTE(Positioning and Transfering of
Patients)