Quan Tri Hoc - Ts. Truong Quang Dung PDF

B GIO DC V O TO
TRNG I HC KINH T TI CHNH
QUN TR HC
Bin son: TS. Trng Quang Dng
MC LC
MC LC ............................................................................................................................................................................... 2
HNG DN .......................................................................................................................................................................8
BI 1: I CNG V QUN TR HC ......................................................................... 1
1.1 KHI NIM QUN TR ............................................................................................................................................ 1
1.2 TNH KHOA HC V TNH NGH THUT CA QUN TR ........................................................................ 4
1.2.1 Tnh khoa hc ca qun tr ..............................................................4
1.2.2 Tnh ngh thut ca qun tr ...........................................................5
1.3 CP BC, K NNG V VAI TR CA NH QUN TR ............................................................................... 6
1.3.1 Cc cp qun tr ............................................................................6
1.3.2 Nh qun tr ..................................................................................6
1.3.3 Cp bc qun tr trong mt t chc ..................................................7
1.3.4 K nng ca nh qun tr ................................................................8
1.3.5 Cc vai tr ca nh qun tr .......................................................... 10
1.4 CHC NNG QUN TR ........................................................................................................................................ 12
TM TT ........................................................................................................................................................................... 14
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 15
BI 2: MI TRNG HOT NG CA T CHC ....................................................... 16
2.1 KHI NIM V PHN LOI MI TRNG ................................................................................................... 17
2.1.1 Khi nim v mi trng ............................................................... 17
2.1.2 Cc loi mi trng ...................................................................... 17
2.2 QUN TR S BT TRC CA MI TRNG .............................................................................................. 36
2.2.1 Xc nh v tr ca t chc trong mi trng .................................... 36
2.2.2 Cc bin php qun tr cc bt trc ca mi trng........................... 37
TM TT ........................................................................................................................................................................... 38
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 39
BI 3: CHC NNG HOCH NH .............................................................................. 40
3.1 KHI NIM V TC DNG CA HOCH NH............................................................................................ 40
3.1.1 Khi nim ................................................................................... 40
3.1.2 Tc dng .................................................................................... 41
3.1.3 Phn loi hoch nh .................................................................... 41
3.2 CC THNH PHN CA HOCH NH ........................................................................................................... 42
3.2.1 Mc tiu v th t u tin............................................................. 42
3.2.2 Cc bin php ............................................................................. 44
3.2.3 Cc ngun lc ............................................................................. 45
3.2.4 Thc hin k hoch ...................................................................... 45
3.3 CC PHNG PHP D BO TRONG HOCH NH ............................................................................... 46
3.4 HOCH NH CHIN LC ................................................................................................................................ 48
3.4.1 Khi nim ................................................................................... 48
3.4.2 Cc cng c h tr hoch nh chin lc ........................................ 48
3.4.3 Nhng khun mu chu k i sng ................................................ 51
3.5 HOCH NH TC NGHIP ................................................................................................................................. 52
3.5.1 Khi nim ................................................................................... 52
3.5.2 Tin trnh v ni dung c th......................................................... 52
TM TT ........................................................................................................................................................................... 53
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 54
BI 4: CHC NNG T CHC ..................................................................................... 55
4.1 KHI NIM, VAI TR, NGUYN TC CA CHC NNG T CHC ...................................................... 55
4.1.1 Khi nim chc nng t chc......................................................... 55
4.1.2 Vai tr ca chc nng t chc ....................................................... 56
4.1.3 Nguyn tc c bn ca t chc qun tr .......................................... 56
4.2 MT S VN KHOA HC TRONG CNG TC T CHC ................................................................... 56
4.2.1 Phn cng lao ng ..................................................................... 56

4.2.2 Tm hn qun tr ......................................................................... 57
4.2.3 Quyn hnh trong qun tr ............................................................ 57
4.2.3.2 Mi quan h gia s dng quyn hnh v thi lao ng .............. 58
4.2.3.3 Phn quyn .............................................................................. 58
4.3 XY DNG C CU T CHC ............................................................................................................................ 63
4.3.1 Khi nim c cu t chc .............................................................. 63
4.3.2 Cc yu cu i vi mt c cu t chc qun tr ti u ...................... 63
4.3.3 Cc nhn t nh hng n c cu t chc qun tr .......................... 63
4.3.4 Cc b phn v cc cp trong c cu t chc ................................... 64
4.3.5 Cc tiu chun hnh thnh cc b phn trong t chc ................... 64
4.4 CC M HNH C CU T CHC THNG DNG ....................................................................................... 65
4.4.1 M hnh c cu trc tuyn ............................................................. 65
4.4.2 M hnh c cu chc nng ............................................................. 66
4.4.3 M hnh c cu trc tuyn - chc nng ............................................ 67
4.4.4 M hnh c cu t chc ma trn ..................................................... 68
4.4.5 C cu t chc theo a l ............................................................. 69
Hnh 4.5: C cu t chc theo a l ....................................................... 69
4.4.6 C cu t chc theo sn phm ....................................................... 69
TM TT ........................................................................................................................................................................... 70
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 71
BI 5: CHC NNG IU KHIN ............................................................................... 72
5.1 KHI NIM V NI DUNG CA CHC NNG IU KHIN.................................................................... 72
5.1.1 Khi nim ................................................................................... 72
5.1.2 Ni dung..................................................................................... 72
5.1.3 Cc l thuyt ng vin ................................................................ 73
5.2 LNH O V PHONG CCH LNH O...................................................................................................... 78

5.2.1 Lnh o .................................................................................... 78
5.2.2 Phong cch lnh o .................................................................... 79
5.2.3 Mt s kha cnh nhm ng dng cc thuyt ng vin trong qun tr. 82
5.3 QUN TR XUNG T............................................................................................................................................ 83
5.3.1 Khi nim xung t, qun tr xung t ............................................ 83
5.3.2 Phn loi xung t ....................................................................... 83
5.3.3 Cc bc gii quyt xung t ........................................................ 84
TM TT ........................................................................................................................................................................... 85
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 85
BI 6: CHC NNG KIM SOT ................................................................................. 86
6.1 KHI NIM V MC CH CNG TC KIM SOT.................................................................................... 86
6.1.1 Khi nim ................................................................................... 86
6.1.2 Mc ch .................................................................................... 87
6.2 CC NGUYN TC KIM SOT .......................................................................................................................... 87
6.3 QUY TRNH KIM SOT ....................................................................................................................................... 88
6.4 CC LOI KIM SOT ........................................................................................................................................... 90
6.4.1 Kim sot trc cng vic ........................................................ 90
6.4.1 Kim sot trong cng vic............................................................. 90
6.4.2 Kim sot sau cng vic ............................................................... 90
6.4.3 Cp bc qun tr v vn kim sot ............................................. 91
TM TT ........................................................................................................................................................................... 92
CU HI N TP ............................................................................................................................................................ 93
BI 7: THNG TIN V QUYT NH QUN TR .......................................................... 94
7.1 THNG TIN TRONG QUN TR ......................................................................................................................... 94
7.1.1 Khi nim - yu cu i vi thng tin ............................................. 94
7.1.2 Vai tr ca thng tin trong qun tr ................................................ 95
7.1.3 Thng tin trong t chc ................................................................ 95

7.1.4 Nhng tr ngi trong thng tin ...................................................... 96
7.1.5 Qun tr thng tin vt qua nhng tr ngi ...................................... 96
7.2 QUYT NH QUN TR ....................................................................................................................................... 97
7.2.1 Khi nim ................................................................................... 97
7.2.2 c im ca quyt nh qun tr ................................................... 97
7.2.3 Cc yu cu i vi quyt nh qun tr ........................................... 97
7.2.4 Phn loi quyt nh ..................................................................... 98
7.2.5 Quy trnh ra quyt nh................................................................. 99
7.2.6 Phng php ra quyt nh ......................................................... 101
7.2.7 Cc phong cch ra quyt nh ...................................................... 102
7.2.8 Nhng vn cn lu khi ra quyt nh...................................... 103
7.2.9 T chc thc hin quyt nh. ...................................................... 103
TM TT ........................................................................................................................................................................ 105
CU HI N TP ......................................................................................................................................................... 105
BI 8: S PHT TRIN CA CC L THUYT QUN TR ........................................... 106
8.1 BI CNH RA I ............................................................................................................................................... 106
8.2 HC THUYT QUN TR C IN ................................................................................................................ 107
8.2.1 L thuyt qun tr khoa hc ......................................................... 107
8.2.2 L thuyt qun tr hnh chnh ...................................................... 110
8.3 HC THUYT TM L X HI ........................................................................................................................ 112
8.3.1 T tng qun tr ca Mary Parker Follet (1868-1933) .................... 112
8.3.2 Hc thuyt ca Elton Mayo (1880-1949) ....................................... 113
8.3.3 L thuyt v bn cht con ngi .................................................. 113
8.3.4 L thuyt v h thng nhu cu con ngi ...................................... 114
8.4 HC THUYT QUN TR NH LNG ...................................................................................................... 114
8.5 HC THUYT QUN TR THEO HNG HI NHP .............................................................................. 115
8.5.1 L thuyt qun tr theo qu trnh (Management by process- MBP) ..... 115
8.5.2 L thuyt h thng .................................................................... 115
8.5.3 L thuyt Z ca William Ouchi ..................................................... 115
8.6 CC KHO HNG QUN TR HIN I................................................................................................... 116
8.6.1 Kho hng qun tr tuyt ho Waterman & Peter ...................... 116
8.6.2 Kho hng qun tr sng to ..................................................... 117
TM TT ........................................................................................................................................................................ 119
CU HI N TP ......................................................................................................................................................... 119
BI 9: MT S TNH HUNG TRONG QUN TR ...................................................... 121
TI LIU THAM KHO .............................................................................................................................................. 122

HNG DN
M T MN HC
Qun tr hc l mt trong nhng mn hc tin quyt nhm cung cp kin thc c
bn v qun tr mt t chc. Do tm quan trng ca qun tr nn kin thc v qun
tr ngy cng c ch trng o to trong cc trng i hc, khng ch cho khi
ngnh kinh t v cn cho cc sinh vin cc chuyn ngnh khc. Tuy nhin, cng v
vai tr quan trng ca qun tr nn thi gian gn y th gii xut hin rt nhiu
cng trnh nghin cu vi nhiu cch tip cn khc nhau gii thch cc vn qun
tr. iu ny lm cho khoa hc v qun tr tr nn phc tp.
Vi mc tiu cung cp cho sinh vin h i hc v cao ng nhng kin thc cn

bn v qun tr mt t chc, chng ti bin son gio trnh ny nhm h thng cc
kin thc c bn ca qun tr hc di dng n gin v d hiu gip sinh vin
nm c d dng nht nhng ni dung ch yu ca qun tr hc. Sau ny, trong
sut qu trnh lm vic ca mnh, mi sinh vin s c nhiu c hi tm hiu thm
nhng vn phc tp ca qun tr hc v ng dng chng trong cc tnh hung
qun tr sao cho c hiu qu nht.
NI DUNG MN HC
Bi 1. i cng v Qun tr hc: Bi ny cung cp cho hc vin khi nim v
qun tr, nh qun tr, ngi tha hnh v t chc. Ngoi ra cn cp n cc
vn nh cng vic ca nh qun tr, cc hot ng, mc tiu ca t chc, tnh
khoa hc v ngh thut ca hot ng qun tr.
Bi 2: Mi trng hot ng ca t chc: Bi ny cung cp nhng khi nim, bn

cht ca mi trng hot ng ca mt t chc; cc yu t mi trng tc ng
n t chc; cch phn tch nhng c hi, nguy c, im mnh v im yu tc
ng n kt qu kinh doanh ca t chc; nhng bin php thng dng kim
sot s tc ng ca cc yu t mi trng.
Bi 3: Chc nng hoch nh: Bi ny nu vai tr, ngha ca cng tc hoch nh

trong qun tr; cch xc nh mc tiu v cc k nng xy dng mc tiu; cc loi
hoch nh c th c trong t chc; cc k thut v cng c thng dng trong
hoch nh.
Bi 4: Chc nng t chc: Trong bi ny cp n vai tr, v tr ca chc nng t

chc trong qun tr; cc nguyn tc c bn ca t chc; cc m hnh c cu t
chc; vn phn chia quyn lc v y quyn trong hot ng qun tr.
Bi 5: Chc nng iu khin: Bi ny gip hc vin xc nh c vai tr ca iu

khin trong qun tr; cc l thuyt ng vin tinh thn lm vic; cc l thuyt v
lnh o; truyn thng v gii quyt xung t.
Bi 6: Chc nng kim sot: Bi ny nh ngha v xc nh kim sot l g; cc

nguyn tc xy dng c ch kim sot; tin trnh kim sot; cc loi hnh kim
sot; cc k thut kim sot.
Bi 7: Thng tin v quyt nh qun tr: Bi ny a ra cc khi nim v quyt

nh, phn loi quyt nh, quy trnh ra quyt nh v cc phng php ra
quyt nh hiu qu; c kh nng ra quyt nh cho cc tnh hung trong qun tr.
- Bi 8: S pht trin ca cc l thuyt qun tr: Bi ny xc nh bi cnh ra i

ca cc hc thuyt qun tr, cc hc thuyt qun tr qua tng giai on; nhng bi
hc t cc hc thuyt qun tr trong qu trnh pht trin ca hot ng qun tr.
Bi 9: Mt s tnh hung qun tr: Bi ny tng hp cc tnh hung trong tng bi

(t bi 1 n bi 9).
KIN THC TIN
YU CU MN HC
Ngi hc phi d hc y cc bui ln lp v ch ng tm thm cc thng tin.
CCH TIP NHN NI DUNG MN HC

hc tt mn ny, ngi hc cn c trc bi mi, tm thm cc thng tin v
th gii quyt c lp nhng tnh hung c a ra trong bi 9 c lin quan n bi
hc.
i vi mi bi hc, ngi hc c trc mc tiu v tm tt bi hc, sau c
ni dung bi hc. Kt thc mi bi, ngi c cn gii quyt tnh hung theo nhm,
tho lun v tr li cc cu hi sau ni dung l thuyt tng bi.
PHNG PHP NH GI MN HC
Mn hc c nh gi gm:
im qu trnh: 30%. Hnh thc v ni dung do GV quyt nh, ph hp vi quy

ch o to v tnh hnh thc t ti ni t chc hc tp.
im thi: 70%. Hnh thc bi thi trc nghim. Ni dung gm cc chng t bi 1

n bi 9.
BI 1: I CNG V QUN TR HC 1
BI 1: I CNG V
QUN TR HC
Sau khi nghin cu bi ny, bn s hiu:
- Cc nh ngha v qun tr;
- Nh qun tr l ai, cng vic ca nh qun tr l g, vai tr ca nh qun tr nh

th no i vi tt c cc hot ng v mc tiu ca t chc;
- Ti sao qun tr va mang tnh khoa hc va mang tnh ngh thut.
T xa n nay, tt c cc t chc ni chung, d hot ng trong bt c lnh

vc no: kinh t, chnh tr, x hi, vn ha u tn ti cc hot ng qun tr.
Chng hn, cc t chc u phi xc nh xem mnh mun t c iu g trc mt
v tng lai, t c nhng kt qu mong mun cn phi c nhng k hoch
g v lp k hoch ra sao, thc hin nhng k hoch ny cn phi c b my, con
ngi v xc nh trch nhim, quyn hn ca nhng con ngi Nhng hot
ng nh vy ta gi l hot ng qun tr.
1.1 KHI NIM QUN TR

Thut ng qun tr dng y c ngha l mt phng thc hot ng hng
n mc tiu c hon thnh vi hiu qu cao, bng v thng qua nhng ngi
khc. Hot ng qun tr l nhng hot ng tt yu pht sinh khi con ngi kt hp
vi nhau cng hon thnh mc tiu. Trong b t bn, Mc c a ra mt hnh nh
v hot ng qun tr, l hot ng ca con ngi ch huy dn nhc, ngi ny
khng chi mt th nhc c no m ch ng ch huy cc nhc cng to nn bn giao
hng.
2 BI 1: I CNG V QUN TR HC
Ngy nay, v ni dung, thut ng qun tr c nhiu cch hiu khc nhau, sau
y l mt vi cch hiu:
- Qun tr l mt qu trnh do mt hay nhiu ngi thc hin nhm phi hp cc

hot ng ca nhng ngi khc t c nhng kt qu m mt ngi hot
ng ring r khng th no t c. Vi cch hiu ny, hot ng qun tr ch
pht sinh khi con ngi kt hp vi nhau thnh t chc.
- Qun tr l s tc ng ca ch th qun tr n i tng qun tr nhm thc hin

cc mc tiu vch ra mt cch ti u trong iu kin bin ng ca mi trng.
Vi cch hiu ny, qun tr l mt qu trnh, trong ch th qun tr l tc nhn
to ra cc tc ng qun tr; i tng qun tr tip nhn cc tc ng ca ch th
qun tr to ra; mc tiu ca qun tr phi c t ra cho c ch th qun tr v
i tng qun tr, c xc nh trc khi thc hin s tc ng qun tr.
- Qun tr l qu trnh hoch nh, t chc, iu khin v kim sot cng vic v
nhng n lc ca con ngi, ng thi vn dng mt cch c hiu qu mi ti
nguyn, hon thnh cc mc tiu nh.
T cc khi nim trn, chng ta c th a ra mt s nhn xt:
- Phng thc qun tr: l cc hot ng c bn hay l nhng chc nng

qun tr m nh qun tr s dng tc ng vo cc lnh vc qun tr nhm t
c cc mc tiu ca t chc, n bao gm cc chc nng nh hoch nh, t chc,
iu khin v kim sot.
- Con ngi: nu mi c nhn t mnh hot ng th khng c hot ng qun

tr, lc ny hot ng ca h hon ton mang tnh c nhn, phc v cho li ch c
nhn ch khng cho mt t chc no v cng khng c ai s qun tr ai. Vy, hot
ng qun tr xy ra ch khi:
+ C mt s ngi kt hp vi nhau thnh mt t chc (iu kin cn).
+ Do tnh cn thit ca hot ng qun tr (iu kin ). V nu khng c iu

kin ny, mi ngi trong t chc s khng bit lm g, khi no s lm v lm nh
th no, t s to ra tnh trng ln xn, ging nh hai ngi cng cho mt chic
thuyn, thay v phi cho v mt hng th hai ngi li cho hai hng khc nhau.
Nhng hot ng khin hai ngi cng cho mt chic thuyn i v mt hng chnh
l nhng hot ng qun tr.
- T chc: l mt thc th c mc ch ring, c nhng thnh vin v c mt

c cu c tnh h thng (v d nh: doanh nghip, trng hc, bnh vin). Tt c
cc t chc u c ba c tnh chung:
+ T chc phi c mc ch: l mc tiu hay h thng cc mc tiu. Mc

tiu l nhng kt qu mong i s t c sau mt thi gian nht nh.
+ T chc phi gm nhiu thnh vin, nhiu b phn cu thnh, t chc khng
th l mt ngi, mt c nhn no .
+ T chc phi c mt c cu mang tnh h thng: C ngha l t chc phi c

s sp xp, phn cng lao ng, quy nh quyn hn v trch nhim ca tng c
nhn, b phn nhm thc hin cc mc tiu chung cho c t chc ca mnh.
- Hiu qu qun tr: c th ni rng, ch khi no quan tm n hiu qu th

con ngi mi quan tm n hot ng qun tr. Ni cch khc, l do tn ti ca hot
ng qun tr chnh l v mun c hiu qu.
C nhiu cch hiu v hiu qu. Theo cch hiu thng thng nht, hiu qu
l t l so snh gia kt qu t c vi mc tiu t ra. Hiu qu cao c ngha l
t c mc tiu vi chi ph thp nht. Nu nh ngi no chp nhn t c
mc tiu bng bt k gi no th c l khng cn n qun tr. Qun tr phi nhm
n vic thc hin mc tiu vi hiu qu cao.
Hot ng qun tr trong n v kinh doanh v n v hnh chnh c nhng khc

bit nht nh v mc tiu. i vi cc n v kinh doanh, thng li nhun c
dng o lng thnh qu. Cn i vi cc n v hnh chnh, cc t chc phi li
nhun th thnh qu hot ng thng c xem xt ty theo mc tiu, s mnh ca
n v .
1.2 TNH KHOA HC V TNH NGH THUT

CA QUN TR
1.2.1 Tnh khoa hc ca qun tr
Qun tr l mt hot ng mang tnh khoa hc. Khoa hc qun tr l b phn tri
thc c tch lu qua nhiu nm, tha hng kt qu t nhiu ngnh khoa hc khc
nh: kinh t hc, x hi hc, tm l hc, ton hc. Khoa hc qun tr cung cp cho
nh qun tr t duy h thng trc cc vn pht sinh, cc phng php khoa hc,
cc cng c gii quyt vn Tnh khoa hc ca qun tr th hin cc yu cu
sau y:
- Qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc quy lut khch quan. iu

, i hi vic qun tr phi da trn s hiu bit su sc cc quy lut chung v
ring ca t nhin v x hi. Trn c s am hiu cc quy lut khch quan m vn
dng tt nht cc thnh tu khoa hc. Trc ht l trit hc, kinh t hc, tm l
hc, x hi hc, ton hc, tin hc, iu khin hc, cng ngh hc cng vi
nhng kinh nghim trong thc t vo thc hnh qun tr.
- Qun tr cn s dng cc phng php, k thut qun tr. l nhng cch thc
v phng php thc hin cc cng vic nh: k thut thit lp chin lc, k
thut thit k c cu t chc, k thut kim tra
- Qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc trong

tng giai on c th. iu , i hi cc nh qun tr va kin tr cc nguyn tc
va phi vn dng mt cch linh hot cc phng php, hnh thc v cc k nng
qun tr ph hp cho tng iu kin hon cnh nht nh.
Nh vy, khoa hc qun tr cho ta hiu bit v cc nguyn tc, quy lut,
phng php, k thut qun tr trn c s bit cch gii quyt cc vn qun
tr. Tuy nhin, vic vn dng khoa hc qun tr vo thc tin i hi phi tnh n
mt s yu t khc trong tng hon cnh c th, hay qun tr cn i hi tnh ngh
thut.
1.2.2 Tnh ngh thut ca qun tr

Ngh thut qun tr chnh l nhng k nng, k xo, b quyt, mu mo v
bit lm th no t c mc tiu mong mun vi hiu qu cao. Nu khoa hc
l s hiu bit kin thc c h thng, th ngh thut l s tinh lc kin thc vn
dng cho ph hp trong tng lnh vc, trong tng tnh hung. V th ngh thut qun
tr lun gn vi cc tnh hung, cc trng hp c th. Ngh thut qun tr thng
c biu hin trong mt s lnh vc nh:
- Ngh thut s dng ngi: Ni v thut dng ngi, Khng T c dy: Dng
nhn nh dng mc. Mi con ngi u c nhng u, nhc im khc nhau, nu
bit s dng th ngi no cng u c ch, h s cng hin nhiu nht cho t
chc, cho x hi, cho cng ng m h ang sinh sng. iu , i hi nh qun
tr phi am hiu c im tm l ca tng ngi, nn s dng h vo vic g,
u l ph hp nht. C nh vy, mi c nhn mi c iu kin, c hi pht huy
ht kh nng ca mnh, cng hin nhiu nht cho tp th.
- Ngh thut gio dc con ngi: gio dc con ngi, thng thng ngi ta s
dng cc hnh thc: khen, ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng
v k lut. Vi ai, nn p dng hnh thc no, bin php g, mc cao hay
thp, v c tin hnh u, khi no u l nhng vn mang tnh ngh thut.
Cng mt vn nhng mi i tng khc nhau c khi phi gii quyt khc
nhau. Nu p dng khng ph hp chng nhng khng gip cho con ngi pht
trin theo chiu hng tch cc m tri li s lm tng thm tnh tiu cc trong t
tng ln hnh vi ca h.
- Ngh thut ng x: c th hin trong qu trnh giao tip. S la chn li ni,

cch ni v thi ph hp vi ngi nghe l ngh thut ng x trong giao tip.
Ca dao Vit Nam c cu: Li ni chng mt tin mua, la li m ni cho va lng
nhau l t tng c bn ca thut la li trong giao tip. Cch ni thng, ni
gi , ni trit l, l nhng cch ni cn la chn cho ph hp vi tng trnh ,
tm l ca ngi nghe. Thi tn trng, thnh , khim tn, ho nh, l ngh
thut giao tip khng th thiu trong qu trnh giao tip.
Ngoi ra, ngh thut qun tr cn biu hin ngh thut to thi c, ngh
thut s dng cc n by trong qun l, ngh thut ra quyt nh
Tm li: mun qun tr c hiu qu cao, nh qun tr trc ht phi s dng

cc thnh tu ca khoa hc qun tr v vn dng chng mt cch ngh thut trong
thc tin.
1.3 CP BC, K NNG V VAI TR CA

NH QUN TR
1.3.1 Cc cp qun tr
Hu ht cc t chc hot ng vi t nht ba cp ring bit. Mi cp li i hi
cch thc qun tr khc nhau. Hin nay s phn chia cc cp qun tr ph bin l cp
tc nghip (cp thp), cp k thut (cp gia hay cp trung gian), cp chin lc
(cp cao).
- Cp tc nghip: tp trung vo vic thc hin c hiu qu nhng g m t chc sn

xut hay cung ng. V d: mt trng i hc phi thc hin cc cng vic ng
k nhp hc cho sinh vin, sp xp thi kha biu, thu hc ph Chc nng tc
nghip l ct li ca mi t chc.
- Cp k thut: trong t chc cn phi c ngi iu phi hot ng nhng ngi

cp tc nghip. Cng vic ca nhng ngi ny nm cp k thut.
- Cp chin lc: tp trung vo vic ra phng hng hot ng v nhng mc

tiu lu di ca t chc. Cng vic ca nhng ngi ny nm cp chin lc.
1.3.2 Nh qun tr
Trong mt t chc phi c nhng ngi lm cc cng vic c th v nhng
ngi iu hnh nhng ngi lm cc cng vic c th . Ni mt cch chung nht
c th phn chia lm hai loi:
- Ngi tha hnh: l nhng ngi trc tip thc hin cng vic no v
khng c trch nhim trng coi cng vic ca ngi khc, chng hn nh cng nhn
trong doanh nghip, u bp trong nh hng Cp trn ca h chnh l cc nh qun
tr trc tip.
- Nh qun tr: l ngi ch huy, c mt chc danh nht nh trong h thng

qun tr v c trch nhim nh hng, t chc, iu khin v kim sot hot ng
ca nhng ngi di quyn. Nh qun tr l ngi ra quyt nh v t chc thc hin
quyt nh.
1.3.3 Cp bc qun tr trong mt t chc

Tu theo t chc m cp bc qun tr c th phn chia theo cc cch khc
nhau, nhng thun li cho vic nghin cu, t ba cp qun tr cc nh khoa hc
phn chia cc nh qun tr trong mt t chc thnh ba cp qun tr.
- Cc nh qun tr cp c s: Bao gm nhng nh qun tr cp bc cui cng

trong h thng cp bc ca nh qun tr trong mt t chc. Nhim v ca h l
thng xuyn hng dn, n c, iu khin nhng ngi tha hnh v h cng
tham gia trc tip thc hin cc cng vic c th nh nhng ngi di quyn h.
Cc chc danh ca h thng l t trng, trng nhm, trng ca
- Cc nh qun tr cp trung gian: Bao gm nhng nh qun tr cp ch huy

trung gian, h l cp trn ca cc nh qun tr cp c s v l cp di ca cc
nh qun tr cp cao. H c nhim v thc hin cc k hoch v chnh sch ca t
chc, h va qun tr cc qun tr vin cp c s va iu khin cc nhn vin
khc. Cc chc danh ca h thng l trng phng, trng ban
- Cc nh qun tr cp cao: Bao gm nhng nh qun tr cp bc ti cao trong

t chc, chu trch nhim v thnh qu cui cng ca t chc. Cng vic ca h l
xy dng chin lc hnh ng v pht trin t chc, ra cc mc tiu di hn
v cc gii php ln thc hin Cc chc danh ca h thng l ch tch, tng
gim c, gim c, hiu trng Trong hu ht cc t chc, nh qun tr cp cao
l nhm nh so vi cc cp qun tr khc.
Nh QT
Cp chin lc
cp cao
Nh QT cp Cp k thut
trung gian
Nh QT cp c s Cp tc nghip
Nhn vin
Hnh 1.1: Nh qun tr v cc cp qun tr
1.3.4 K nng ca nh qun tr

thc hin nhim v qun tr c hiu qu, nh qun tr cn phi c nhng k
nng nht nh, l cc k nng chung cho mi nh qun tr. Theo Robert Katz th
cc nh qun tr cn c ba loi k nng qun tr nh sau:
- K nng k thut (k nng chuyn mn): l k nng vn dng nhng kin

thc chuyn mn, k thut v cc ngun ti nguyn thc hin cng vic c th.
K nng k thut chnh l trnh chuyn mn nghip v ca nh qun tr, hay
nhng kh nng cn thit ca h nhm thc hin mt cng vic c th no . V
d nh vic thit k my mc ca trng phng k thut, vic xy dng chng
trnh nghin cu th trng ca trng phng Marketing K nng ny nh qun
tr c c bng cch thng qua con ng hc tp, rn luyn.
- K nng nhn s (k nng giao tip): l k nng cng lm vic, ng vin,

iu khin con ngi trong t chc nhm to iu kin thun li v thc y hon
thnh cng vic chung. Nh qun tr phi thc hin cng vic ca mnh thng qua
nhng ngi khc nn k nng nhn s c ngha ht sc quan trng, phn nh
kh nng lnh o ca nh qun tr. K nng nhn s ca nh qun tr c th
hin trong cc cng vic nh pht hin nhn ti, s dng ng kh nng, lin kt
nhng c nhn, to ra mi trng thun li thu ht s cng hin tt nht ca
nhn vin.
- K nng t duy (k nng bao qut): l kh nng nhn thy bc tranh tng th,
nhng vn phc tp ca ton b t chc v bit cch lm cho cc b phn
trong t chc gn b vi nhau. Nhng nh qun tr c k nng t duy lun nhn
thy c tt c cc hot ng v cc mi quan h gia cc hot ng y. Chng
hn, khi gii quyt mt vn no , nh qun tr khng ch xem xt vn
mt cch c lp m cn tnh n mi lin h ca vn vi nhng vn
khc. K nng t duy l k nng rt quan trng i vi nh qun tr cp cao. Cc
chin lc, k hoch, chnh sch v quyt nh ca nh qun tr cp cao thng
ph thuc vo t duy chin lc ca h.
Cc nh qun tr phi c y c ba k nng chung ni trn, nhng tm quan

trng ca mi loi k nng s thay i theo tng cp bc qun tr trong t chc.
Ni chung, k nng k thut gim dn s quan trng khi nh qun tr ln cao dn
trong h thng cp bc. cp cng cao, cc nh qun tr cn phi c nhiu k
nng t duy hn. K nng nhn s cn thit i vi nh qun tr mi cp v nh
qun tr no cng phi lm vic vi con ngi.
K nng bao qut: Kh nng qun xuyn ton b t chc v hp nht cc b
phn trong h thng.
K nng nhn s: Kh nng ng vin, truyn t
thng tin v hiu nhng ngi khc.
K nng k thut: Kh nng vn dng nhng kin thc chuyn mn,

k thut v cc ngun ti nguyn thc hin tt cng
vic.
Nh qun tr Nh qun tr Nh qun tr
c s trung gian cp cao
Hnh 1.2: K nng qun tr ca cc cp qun tr
Trn y l cc k nng chung bt buc cho cc nh qun tr. Tuy nhin, khi thc
hin cc cng vic c th, nhng k nng chung ny s c biu hin thnh nhng
k nng c th. Chng hn k nng t duy biu hin thnh cc k nng nh k nng
thit lp tm nhn, thit lp mc tiu, thit k c cu t chc, tng hp, khi qut
ha. K nng nhn s biu hin thnh cc k nng nh k nng truyn t, k nng
lng nghe, k nng gii quyt mu thun ni b, k nng ng vin, khuyn khch
nhn vin.
1.3.5 Cc vai tr ca nh qun tr

thc hin cc nhim v ca mnh, trong thc tin hot ng, cc nh qun
tr phi thc hin nhiu loi cng vic khc nhau, phi ng x theo nhng cch khc
nhau: vi cp trn, cp di, khch hng, nh cung ng, c ng, chnh quyn v x
hi...
Nhm lm sng t nhng cch thc ng x khc nhau ca cc nh qun tr,

Henry Mintzberg nghin cu nhng hot ng bnh thng ca cc nh qun tr v
cho rng mi nh qun tr u phi thc hin 10 vai tr khc nhau v chia chng
thnh 3 nhm, trong c mt s chng ln ln nhau.
- Nhm vai tr quan h vi con ngi:
+ Vai tr i din, c tnh cht nghi l trong t chc. C ngha, bt c mt t chc

no cng u phi c ngi i din cho t chc nhm thc hin cc giao dch,
i thoi vi cc c nhn v t chc bn ngoi. Ngay c tng b phn trong t
chc cng phi c ngi ng u b phn lnh hi cc kin, chnh sch,
k hoch ca cp trn. V d, khi ang ng ca cho khch, ngi ch doanh
nghip ang ng vai tr i din cho doanh nghip . Vai tr ny cho thy hnh
nh ca t chc m h ang qun tr.
+ Vai tr lnh o. Vai tr ny i hi nh qun tr phi ch o v iu phi nhng

hot ng ca nhng ngi di quyn, b tr nhn s, n c ngi khc lm
vic, ng thi phi kim tra, m bo chc chn rng mi vic din ra theo ng
d kin. Vai tr lnh o phn nh s nh hng, phi hp v kim tra ca nh
qun tr i vi cp di ca mnh.
+ Vai tr lin lc. Th hin mi quan h ca nh qun tr i vi ngi khc c bn

trong v bn ngoi t chc. Vai tr ny buc nh qun tr phi can d vo nhng
mi lin h gia cc c nhn trong hay ngoi t chc nhm gp phn hon thnh
cng vic c giao ca t chc. Vai tr lin lc thng chim kh nhiu thi gian
ca nh qun tr.
- Nhm vai tr thng tin:
+ Vai tr tip nhn v thu thp thng tin lin quan n t chc. Vai tr ny i hi
nh qun tr phi bit cch xy dng h thng thng tin ni b, phi thng xuyn
xem xt, phn tch mi trng nhm xc nh nhng c hi cng nh nhng mi
e da i vi t chc. Vai tr ny c thc hin thng qua vic nghe bo co,
c sch bo, vn bn hoc qua trao i tip xc vi mi ngi... Nhng mi quan
h giao tip chnh thc v khng chnh thc c xy dng trong vai tr lin lc
thng c ch cho vai tr ny.
+ Vai tr ph bin thng tin. Sau khi quyt nh mt vn no , nh qun tr cn

ph bin quyt nh n cc b phn, cc thnh vin c lin quan trong t chc,
thm ch ph bin n cho nhng ngi ng cp hay cp trn ca mnh lm cho
mi ngi cng c chia s thng tin gp phn hon thnh mc tiu chung
ca t chc.
+ Vai tr cung cp thng tin cho bn ngoi. Nh qun tr thay mt cho t chc ca
mnh cung cp cc thng tin cho bn ngoi gii thch, bo v hay tranh th mt
s ng tnh, ng h no .
- Nhm vai tr quyt nh
+ Vai tr doanh nhn (ngi ch tr). Cc c nhn trong t chc u c th

xut nhng sng kin to ra nhng chuyn bin tt trong t chc, nhng do phm
vi cng vic hn ch v khng thng tin nn h thng ch xut cc sng kin
lin quan n cng vic ca mnh. Nh qun tr c nhiu thng tin, tm nhn bao qut
hn nn c th a ra cc xut quan trng, to nn thay i ln. Chng hn nh
qun tr xut p dng phng php qun tr mi nhm gia tng doanh s, li
nhun, th phn ca t chc. y l vai tr phn nh vic nh qun tr tm mi cch
ci tin t chc nhm lm cho hot ng ca t chc ngy cng c hiu qu.
+ Vai tr gii quyt xo trn. Nh qun tr a ra cc quyt nh hay thi hnh

bin php chn chnh nhm i ph vi nhng bin c bt ng k c khch quan v
ch quan trong hay ngoi t chc. Bt c mt t chc no cng c nhng trng
hp xung t xy ra trong ni b dn ti xo trn t chc nh: nh cng ca cng

nhn, mu thun v mt on kt gia cc thnh vin, b phn .Nh qun tr phi
kp thi i ph, gii quyt nhng xo trn a t chc sm tr li s n nh.
+ Vai tr phn phi cc ngun lc. Nh qun tr phi quyt nh vic phn phi
cc ngun lc cho ai, s lng bao nhiu, khi no. Cc ngun lc c th l tin bc,
nhn lc, phng tin lm vic.... V t chc thng khng c ti nguyn theo
mong mun ca cc b phn, c nhn nn nh qun tr cn s dng ti u, phn phi
hp l, tit kim cc ti nguyn y. Vic phn b ngun ti nguyn l vai tr rt quan
trng ca nh qun tr.
+ Vai tr thng thuyt. Nh qun tr phi thc hin vai tr thng thuyt,
m phn vi t cch thay mt cho t chc trong cc giao dch vi cc c nhn, t
chc bn ngoi. V d m phn k kt hp ng lao ng, hp ng kinh t. Nh
qun tr c cp bc cng cao, vai tr ny cng quan trng.
Mintzberg cho rng nh qun tr c th thc hin cng mt lc nhiu vai tr v

s phi hp cng nh tm quan trng ca cc vai tr ny thay i ty theo quyn
hnh v cp bc ca nh qun tr. Cc nh qun tr cp cao phi dnh nhiu thi gian
hn cho vai tr th trng danh d, m nhim ch yu vai tr lin lc vi bn ngoi
t chc, theo di nhng nh hng ca mi trng c th nh hng n t chc v
m nhim cc vai tr ra quyt nh.
1.4 CHC NNG QUN TR

Chc nng qun tr l nhng nhm cng vic chung, tng qut m nh qun tr
cp bc no cng thc hin. Ni c th hn, chc nng qun tr c hiu l mt
loi hot ng qun tr, c tch ring trong qu trnh phn cng v chuyn mn
ha lao ng qun tr, th hin phng hng hay giai on tin hnh cc tc ng
qun tr nhm hon thnh mc tiu chung ca t chc. Hin nay c nhiu cch phn
loi cc chc nng qun tr, nhng nhn chung, cc nh khoa hc tng i c s
thng nht v bn chc nng qun tr l: hoch nh, t chc, iu khin v kim
sot.
- Chc nng hoch nh: l chc nng u tin trong qu trnh qun tr. Hot
ng ny bao gm vic xc nh r h thng mc tiu ca t chc, xy dng v
la chn chin lc tng th thc hin cc mc tiu ny v thit lp mt h
thng cc k hoch phi hp cc hot ng ca t chc. ng thi a ra cc
bin php thc hin cc mc tiu, cc k hoch ca t chc.
- Chc nng t chc: ch yu l thit k c cu ca t chc, bao gm xc nh

nhng vic phi lm, nhng ai s lm nhng vic , nhng b phn no cn c
thnh lp, quan h phn cng phi hp v trch nhim gia cc b phn v xc
lp h thng quyn hnh trong t chc.
- Chc nng iu khin: l chc nng thc hin s kch thch, ng vin, ch huy,
phi hp con ngi, thc hin cc mc tiu qun tr v gii quyt cc xung t
trong tp th nhm a t chc i theo ng qu o d kin ca t chc.
- Chc nng kim sot: m bo cng vic thc hin nh k hoch d kin,
nh qun tr cn theo di xem t chc ca mnh hot ng nh th no, bao gm
vic theo di ton b hot ng cu cc thnh vin, b phn v c t chc. Hot
ng kim sot thng l vic thu thp thng tin v kt qu thc hin thc t, so
snh kt qu thc hin thc t vi cc mc tiu t ra v tin hnh cc iu
chnh nu c sai lch, nhm a t chc i ng qu o n mc tiu.
Nhng chc nng nu trn l ph bin i vi mi nh qun tr mi cp bc

trong mi t chc. Tuy nhin, c s khc bit v s phn phi thi gian cho cc chc
nng qun tr gia cc cp qun tr. Theo nghin cu ca Mahoney, nh qun tr cp
cao dnh 64% thi gian cho cng tc hoch nh v t chc, trong lc nh qun tr
trung cp ch dnh 51% thi gian cho cng tc ny v nh qun tr cp thp ch dnh
39%.
HOCH T IU KIM
NH
CHC KHIN SOT
CP THP 15% 24% 51% 10%
CP TRUNG 18% 33% 36% 13%
CP CAO 28% 36% 22% 14%
Bng 1.1 Cp bc ca nh qun tr v chc nng qun tr

T s liu trong bng trn cho thy, trong cng mt t chc, nh qun tr cp
cao dng nhiu thi gian hoch nh, phi hp hn i vi hai chc nng iu
khin - kim sot v ngc li vi nh qun tr cp thp.
TM TT
Qun tr l hot ng cn thit phi c thc hin khi con ngi kt hp vi
nhau trong t chc nhm thc hin nhng mc tiu chung vi hiu qu cao.
Qun tr l hot ng hng n mc tiu trn c s s dng ngun lc, con

ngi ng vai tr rt quan trng trong qun tr v hot ng qun tr thng b nh
hng bi tc ng ca mi trng.
Nh qun tr l ngi nm gi v tr c bit, c giao quyn iu khin con

ngi v chu trch nhim v kt qu hot ng trong t chc tng ng vi cp bc
ca mnh. Trong mt t chc,nh qun tr thng c phn chia thnh 3 cp bc
qun tr: cp cao, cp gia, cp thp.
Nh qun tr phi m nhn nhiu vai tr khc nhau. Da vo tnh cht chung,
cc nh khoa hc tp hp thnh 10 vai tr v chia lm 3 nhm: Vai tr quan h vi
con ngi, vai tr thng tin v vai tr quyt nh. thc hin c cc vai tr ca
mnh, cc nh qun tr phi c nhng k nng cn thit: k nng t duy, k nng
nhn s v k nng k thut. Mc i hi v tng loi k nng ny thay i theo
cp bc ca nh qun tr.
Bn cnh , qu trnh qun tr ca nh qun tr lin quan n vic thc thi 4

chc nng c bn l hoch nh, t chc, iu khin v kim sot vi mc tp
trung ca nh qun tr v cc chc nng ny cng thay i theo cp bc ca nh
qun tr.
thnh cng, nh qun tr trc ht phi s dng cc thnh tu ca khoa hc

qun tr hng n t duy h thng v cc vn pht sinh, c cc phng php
khoa hc gii quyt vn v sau vn dng chng mt cch ngh thut trong
thc tin.
CU HI N TP
1. Phn tch khi nim qun tr.
2. Phn tch i tng ca qun tr. Qun tr l hot ng kh hay d.
3. Cho bit s khc bit gia cng vic qun tr mt doanh nghip v mt t
chc phi li nhun.
4. Cng vic ca mt nh qun tr thay i nh th no theo cp bc qun tr.
5. K nng ca nh qun tr thay i nh th no theo cp bc qun tr.
6. Phn tch cc vai tr ca nh qun tr.
7. Khoa hc qun tr hay ngh thut qun tr cn cho nh qun tr hn.

16 BI 2: MI TRNG HOT NG CA T CHC
BI 2: MI TRNG HOT
NG CA T CHC
Sau khi nghin cu chng ny, bn s hiu:
- Bn cht ca mi trng hot ng ca mt t chc;
- Cc yu t mi trng tc ng n t chc;
- Bit cch phn tch nhng c hi, nguy c, im mnh v im yu tc ng n

kt qu kinh doanh ca t chc;
- Nhng bin php thng dng kim sot s tc ng ca cc yu t mi trng.
l thuyt qun tr h thng c mt ng gp ht sc quan trng cho ngnh qun

tr l t tng khng c mt t chc no ng hon ton bit lp vi mi trng
bn ngoi, m hot ng ca mt t chc va ph thuc cc yu t ni ti bn trong
ca n va chu tc ng ca cc yu t bn ngoi. Chng hn, khi gi xng, du th
gii tng th hu ht cc quc gia u b nh hng do xng du l yu t u vo
nn gi tng lm cho chi ph u vo ca t chc tng. iu ny lm nh hng cc
mc khc nhau cho tng t chc.
Tc ng ca cc yu t mi trng ln t chc l khng trnh khi, c th c

nhng tc ng to ra cc c hi v cng c nhng tc ng gy nn nhng nguy c,
e do i vi t chc. Chnh v l , cc nh qun tr u cn dnh thi gian
nghin cu v d bo xu hng bin ng ca mi trng, phi coi nh mt cng
vic u tin v c thc hin thng xuyn trong cng vic ca mnh. Kt qu vic
nghin cu, d bo mi trng s cung cp cho cc nh qun tr nhng d liu quan
trng, lm c s cho vic thc hin cc chc nng trong qun tr
BI 2: MI TRNG HOT NG CA T CHC 17
2.1 KHI NIM V PHN LOI MI TRNG

2.1.1 Khi nim v mi trng
Mi trng ca mt t chc l tng hp cc yu t t bn trong cng nh t
bn ngoi t chc c nh hng trc tip hoc gin tip n hot ng v kt qu
hot ng ca t chc.
2.1.2 Cc loi mi trng

Cc nh khoa hc thng chia mi trng ca mt t chc thnh hai loi: mi
trng bn ngoi v mi trng bn trong.
2.1.2.1 Mi trng bn ngoi

Mi trng bn ngoi bao gm cc yu t t bn ngoi t chc m nh qun
tr khng kim sot c nhng chng li c nh hng n kt qu hot ng ca t
chc.
Phn tch mi trng bn ngoi l mt qu trnh xem xt v nh gi cc yu

t thuc mi trng bn ngoi ca t chc xc nh cc xu hng tch cc (c hi)
hay tiu cc (mi e da hoc nguy c) c th tc ng n kt qu ca t chc.
thun tin cho vic phn tch, d bo, cc nh khoa hc tip tc phn chia mi trng
bn ngoi thnh mi trng v m, mi trng vi m (mi trng cnh tranh hay mi
trng ngnh) v mi trng kinh doanh quc t.
2.1.2.1.1 Mi trng v m
Mi trng v m l mi trng bao trm v c nh hng n hot ng ca

tt c cc t chc. Cc thnh phn ch yu ca mi trng v m gm: mi trng
kinh t, chnh tr, x hi, vn ho, t nhin, dn s v k thut cng ngh. Ngi ta
thng a 6 yu t mi trng v m ca t chc ni trn thnh m hnh PESTLE
phn tch. PESTLE c hp thnh bi 6 ch ci u ca 6 yu t ca mi trng v
m: Population (Dn s), Economic (kinh t), Social (x hi), Technological (cng
ngh), Legal (php lut) v Enviromental Nature (mi trng t nhin).
1. Mi trng kinh t
y l mt yu t rt quan trng v s tc ng ca cc yu t mi trng ny

c tnh cht trc tip, nng ng hn so vi mt yu t khc ca mi trng v m.
Nhng din bin ca mi trng kinh t v m bao gi cng cha ng nhng c hi
v e do khc nhau i vi tng t chc trong cc ngnh khc nhau, v c nh
hng tim tng n cc chin lc ca t chc. Ni khi qut, mi trng kinh t tc
ng n t chc hai kha cnh chnh l cu th trng v chi ph u vo ca t
chc. Di y l nhng yu t c bn ca mi trng kinh t.
+ Tng trng kinh t: S liu v tc tng trng kinh t hng nm s cho

bit tc tng ca thu nhp bnh qun u ngi. T cho php d on dung
lng th trng ca tng ngnh v th phn ca t chc.
+ Xu hng ca li sut: Xu th ca tit kim, tiu dng v u t lun nh

hng ti hot ng ca cc t chc. Chng hn li sut tng s hn ch nhu cu vay
vn u t m rng hot ng kinh doanh, nh hng n mc li ca cc t
chc. Li sut tng cng s khuyn khch ngi dn gi tin vo ngn hng nhiu hn
v lm cho nhu cu tiu dng gim xung.
+ Cn cn thanh ton quc t: Cc s liu nhp siu, xut siu trong chng
mc no lm thay i mi trng kinh t ni chung. S bin ng ca t gi cng
lm thay i nhng iu kin kinh doanh, to ra nhng c hi v e do khc nhau
i vi cc t chc, c bit n c tc ng iu chnh quan h xut nhp khu.
Thng thng, chnh ph s dng cng c ny iu chnh quan h xut nhp khu
theo hng c li cho nn kinh t.
+ Mc lm pht: Lm pht cao hay thp c nh hng n mc u t

v tiu dng ca x hi. Khi lm pht qu cao s khng khuyn khch tit kim v to
ra nhng ri ro ln cho s u t ca cc t chc, sc mua ca x hi cng b gim
st v lm cho nn kinh t b nh tr. Tri li, thiu pht cng lm cho nn kinh t b
tr tr. Vic duy tr mt t l lm pht va phi c tc dng khuyn khch u t vo
nn kinh t, kch thch th trng tng trng.
+ H thng thu v mc thu: Cc u tin hay hn ch ca chnh ph vi cc

ngnh c c th ho thng qua lut thu. S thay i ca h thng thu hoc mc
thu c th to ra nhng c hi hoc nhng nguy c i vi cc t chc v n lm cho
mc chi ph hoc thu nhp ca t chc thay i.
+ Cc bin ng trn th trng chng khon: S bin ng ca cc ch s trn
th trng chng khon c th tc ng, lm thay i gi tr ca cc c phiu. Qua
lm nh hng chung n nn kinh t cng nh to ra nhng c hi hoc ri ro i
vi cc hot ng ti chnh ca t chc, c bit l i vi cc doanh nghip l cng
ty c phn.
2. Mi trng chnh tr v php lut
Mi trng chnh tr v php lut bao gm h thng cc quan im, ng li

chnh sch, h thng php lut hin hnh, cc xu hng chnh tr ngoi giao ca ca
nh nc v nhng din bin chnh tr trong nc. C th hnh dung s tc ng ca
mi trng chnh tr v php lut i vi cc t chc nh sau:
+ Lut php: Chnh ph a ra nhng quy nh cho php hoc khng cho php,
hoc nhng rng buc i hi cc t chc phi tun th. Vn t ra i vi cc t
chc l phi hiu r tinh thn ca php lut v chp hnh tt nhng quy nh ca
php lut.
+ Chnh ph: Chnh ph c mt vai tr to ln trong iu tit v m nn kinh t

thng qua cc chnh sch kinh t, ti chnh, tin t, v cc chng trnh chi tiu ca
mnh. Trong mi quan h vi cc t chc, chnh ph va ng vai tr l ngi kim
sot, khuyn khch, ti tr, quy nh, ngn cm, hn ch, va ng vai tr l khch
hng quan trng i vi cc t chc (trong cc chng trnh chi tiu ca chnh ph),
v sau cng chnh ph cng ng vai tr l mt nh cung cp cc dch v cho cc t
chc, chng hn nh: cung cp cc thng tin v m, cc dch v cng cng khc...
+ Cc xu hng chnh tr v i ngoi: Cha ng nhng tn hiu v mm

mng cho s thay i ca mi trng kinh doanh. Nhng bin ng phc tp trong
mi trng chnh tr s to ra nhng c hi v ri ro i vi cc t chc. V d: mt
quc gia thng xuyn c xung t, ng li chnh sch khng nht qun s l mt
tr ngi ln i vi cc t chc. Xu th ho bnh, hp tc, tn trng quyn t quyt
ca cc dn tc ang l xu th ch o hin nay.
3. Mi trng vn ho - x hi
Mi trng vn ho - x hi bao gm nhng chun mc v gi tr m nhng

chun mc v gi tr ny c chp nhn v tn trng bi mt x hi hoc mt nn
vn ho c th. Cc kha cnh hnh thnh mi trng vn ho - x hi c nh hng
mnh m ti cc hot ng ca t chc bao gm: Nhng quan nim v o c,
thm m, v li sng, v ngh nghip; Nhng phong tc tp qun, truyn thng;
Nhng quan tm v u tin ca x hi; Trnh nhn thc, hc vn chung ca x
hi...
Phm vi tc ng ca cc yu t vn ho - x hi thng rt rng v n xc

nh cch thc ngi ta sng lm vic, sn xut v hnh vi tiu th cc sn phm v
dch v. Nh vy nhng hiu bit v mt vn ho - x hi s l nhng c s rt quan
trng cho cc nh qun tr trong qu trnh xc nh nhng c hi, nguy c ca t
chc. Chng hn nh yu t cng chng thch hng ngoi hn hng ni c th l
mt nguy c cho mt s doanh nghip. Cc t chc hot ng trn nhiu quc gia
khc nhau c th b tc ng ca yu t vn ho - x hi v buc phi thc hin
nhng chin lc thch ng vi tng quc gia.
4. Mi trng dn s
Mi trng dn s cng vi mi trng kinh t l nhng yu t rt quan trng

trong mi trng v m. Nhng kha cnh cn quan tm ca mi trng dn s bao
gm: Tng s dn ca x hi, t l tng ca dn s; Kt cu v xu hng thay i
ca dn s v tui tc, gii tnh, dn tc, ngh nghip, v phn phi thu nhp; Tui
th v t l sinh t nhin; Cc xu hng dch chuyn dn s gia cc vng...
Nhng thay i trong mi trng dn s s tc ng trc tip n s thay i

ca mi trng kinh t v x hi v nh hng n hot ng kinh doanh ca t
chc. Nhng thng tin ca mi trng dn s cng cung cp nhng d liu quan
trng cho cc nh qun tr trong vic hoch nh chin lc sn phm, chin lc th
trng, chin lc tip th, phn phi, qung co, ngun nhn lc... C th tm lc
tc ng ca mi trng dn s n hot ng ca t chc trn hai kha cnh chnh
l: cu th trng (quy m tiu dng) v ngun nhn lc u vo cho t chc.
5. Mi trng t nhin
iu kin t nhin bao gm v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin, t

ai, sng bin, cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t, ti nguyn rng
bin, s trong sch ca mi trng nc v khng kh...Cc iu kin t nhin lun
lun l mt yu t quan trng trong cuc sng ca con ngi, mt khc n cng l
mt yu t u vo ht sc quan trng ca nhiu ngnh kinh t nh: Nng nghip,
cng nghip khai khong, du lch, vn ti... Trong rt nhiu trng hp, cc iu kin
t nhin tr thnh mt yu t rt quan trng hnh thnh li th cnh tranh ca cc
sn phm v dch v.
6. Mi trng cng ngh
y l mt trong nhng yu t rt nng ng, cha ng nhiu c hi v e

do i vi cc t chc. Nhng vn cn quan tm phn tch: Xu hng pht trin
cng ngh, tc pht trin cng ngh mi, sn phm mi; Kh nng chuyn giao
cng ngh, chnh sch h tr cng ngh ca chnh ph nc xut khu
Nhng p lc v e do t mi trng cng ngh i vi cc t chc c th bao

gm cc yu t sau: 1) Xut hin v tng cng u th cnh tranh ca cc sn phm
thay th, e do cc sn phm truyn thng ca ngnh hin hu; 2) Cng ngh hin
hu b li thi v to ra p lc i hi cc t chc phi i mi cng ngh tng
cng kh nng cnh tranh; 3) To iu kin thun li cho nhng ngi xm nhp
mi v lm tng thm p lc e do cc t chc hin hu trong ngnh; 4) Vng i
cng ngh c xu hng rt ngn li, iu ny cng lm tng thm p lc phi rt
ngn thi gian khu hao so vi trc.
Bn cnh , nhng c hi c th n t mi trng cng ngh i vi cc t

chc c th bao gm cc yu t: 1) C iu kin tip cn vi cng ngh mi to iu
kin sn xut sn phm r hn vi cht lng cao hn, lm cho sn phm c kh
nng cnh tranh tt hn, c th to ra nhng th trng mi hn cho cc sn phm
v dch v ca t chc; 2) S ra i ca cng ngh mi v kh nng chuyn giao
cng ngh mi ny vo cc ngnh khc c th to ra nhng c hi rt quan trng
pht trin sn xut v hon thin sn phm cc ngnh; 3) To iu kin tip cn
nhanh vi thng tin nhanh hn
Ngoi ra khi phn tch mi trng cng ngh, mt s im cn lu thm.

l p lc tc ng ca s pht trin cng ngh v mc chi tiu cho s pht trin cng
ngh khc nhau theo ngnh. Cc ngnh truyn thng, in t, hng khng v dc
phm lun c tc i mi cng ngh cao, do mc chi tiu cho s pht trin
cng ngh thng cao hn so vi ngnh dt, lm nghip v cng nghip kim loi. Mt
s ngnh nht nh c th nhn c s khuyn khch v ti tr ca chnh ph cho
vic nghin cu pht trin - khi c s ph hp vi cc phng hng v u tin ca
chnh ph. Nu cc t chc bit tranh th nhng c hi t s tr gip ny s gp
c nhng thun li trong qu trnh hot ng.
2.1.2.1.2 Mi trng vi m (mi trng ngnh)
Nghin cu mi trng vi m hay mi trng ngnh l mt ni dung ht sc

quan trng trong qu trnh phn tch mi trng bn ngoi v thu ht s quan tm
ca nhiu nh qun tr. V l mi trng ngnh nn n thng gn trc tip vi tng
t chc v phn ln cc hot ng cnh tranh ca t chc xy ra trc tip ti mi
trng ny.
Michael Porter, gio s trng i hc Harvard M, a ra m hnh 5 p lc

cnh tranh, to thnh bi cnh cnh tranh trong mt ngnh kinh doanh (Hnh 2.1).
CC I TH
TIM N
Th mc c ca CC I TH HIN Th mc c
NHNG cc nh cung cp ca ngi mua NHNG
HU
NH CUNG Tranh ua gia NGI
CP cc i th cnh tranh MUA
hin hu
Mi e da ca sn
phm thay th
CC SN PHM
THAY TH
Hnh 2.1: M hnh 5 lc cnh tranh ca M. Porter

Sc mnh ca cc p lc cnh tranh trong ngnh s nh hng n mc ca
u t, cng cnh tranh v mc li nhun ca ngnh. Khi cc p lc cnh
tranh cng mnh th kh nng sinh li ca cc t chc cng ngnh cng b hn ch,
ngc li khi p lc cnh tranh yu th l c hi cho cc t chc trong ngnh thu
c li nhun cao. Vic phn tch cnh tranh ny gip t chc nhn ra nhng c hi
v nhng e do, qua n s ch ra cho t chc nn ng v tr no i ph
mt cch c hiu qu vi nm lc lng cnh tranh trong ngnh, tc nh hnh v th
cnh tranh.
- Nguy c xm nhp ca cc nh cnh tranh tim nng
Cc i th cnh tranh tim nng l nhng t chc c kh nng ra nhp vo

ngnh, em n cng sut sn xut mi cho ngnh, mong mun c c th phn.
Mc cnh tranh trong tng lai b chi phi bi nguy c xm nhp ca nhng nh
cnh tranh tim nng. Nguy c xm nhp vo mt ngnh ph thuc vo mc hp
dn ca ngnh v cc ro cn xm nhp ngnh.
+ Mc hp dn ca ngnh: ph thuc vo mc tng trng th trng, mc

cnh tranh hin ti, hiu qu kinh doanh ca ngnh
+ Cc ro cn xm nhp ngnh: Michael Porter cho rng c su ngun ro cn

xm nhp ch yu sau:
Li th kinh t theo quy m: Nh c quy m ln doanh nghip c th thu

c cc khon li nhun tng thm nh s tit kim do vic sn xut khi
lng ln. y l yu t to ro cn hiu qu i vi cc i th mi.
S khc bit ca sn phm: Yu t ny xut pht t cc sn phm c tnh

khc bit: v cht lng, kiu dng, cung cch phc v, cng tc qung co,
hoc t chc l mt trong nhng ngi tin phong trong ngnh. Tnh khc
bit ny to nn ro cn xm nhp, n buc i th mi phi lm rt nhiu
vic c th vt qua c ro cn ny.
Cc i hi v vn: S cn thit phi u t ngun ti chnh ln cnh

tranh cng to nn cc ro cn xm nhp.
Chi ph chuyn i: L chi ph m ngi mua phi tr cho vic thay i t

vic mua sn phm ca ngi ny sang vic mua sn phm ca ngi khc,
ngha l s thay i v ngun cung ng.
Kh nng tip cn vi knh phn phi: Vic thuyt phc cc h thng phn
phi lm vic vi nhng i th trn th trng phn phi sn phm cho
mnh l iu ht sc kh khn, thng i hi nhng bin php gim gi,
chia s chi ph v qung co Tt c cc bin php ny s lm cho li nhun
gim. i khi cc ro cn kiu ny cao n ni cc i th mi xm nhp
phi xy dng mt h thng phn phi hon ton mi, vic lm ny tn km
nhiu thi gian v chi ph.
Nhng bt li v chi ph khng lin quan n qui m: Nhng bt li ny bao

gm: (1) Cng ngh sn phm thuc quyn s hu; (2) S tip cn ngun
nguyn liu th thun li; (3) V tr kinh doanh thun li; (4) S tr cp ca
chnh ph nu c thng dnh v tr u tin cho cc i th hin ti; (5)
ng cong kinh nghim.
- Cc i th cnh tranh hin ti trong ngnh
y l mt p lc thng xuyn v e do trc tip cc t chc. Tnh cht v

cng ca cuc cnh tranh gia cc t chc hin ti trong ngnh ph thuc vo
cc yu t sau:
+ Cu trc cnh tranh: S lng t chc v mc chi phi th trng ca t

chc nh hng n cnh tranh gia cc i th hin hu. Nu trong ngnh c nhiu
t chc cnh tranh vi nhau v khng t chc no chi phi th trng th ngnh c
cnh tranh hin hu cao. Ngc li, nu ngnh c t t chc cnh tranh vi nhau v
ch c mt vi t chc chi phi th trng th l biu hin ca ngnh c cnh tranh
hin hu thp.
+ iu kin v cu hay tc tng trng ca ngnh: Ngnh c tc tng

trng chm s bin cuc cnh tranh ca cc t chc thnh cuc chin gi, ginh git
v m rng th phn. Trong khi i vi ngnh c mc tng trng cao th vic cnh
tranh l khng cng thng, cc t chc c nhiu c hi trong tng trng p ng
nhu cu ang tng ln.
+ Ro cn ra khi ngnh: Ro cn ra khi ngnh cng cao th cnh tranh cng
gay gt. Ro cn ra khi ngnh ph thuc vo cc yu t sau:
Chi ph c nh khi ra khi ngnh: Chi ph c nh cao buc cc t chc

mun rt lui khi ngnh phi cn nhc vic gii quyt vn u t.
Cc ro cn tinh thn hay yu t tnh cm: Tn tui ca t chc, trch

nhim v s gn b ca nhn vin, lng t ho v cc nguyn nhn khc
lm cho nh qun tr chn ch trong vic a ra quyt nh hp l v s
rt lui.
Chnh sch hn ch ca nh nc v x hi: L vic khng cho php hoc

c cc bin php ngn chn rt lui nhm trnh vic sa thi lao ng lm
tng t l tht nghip.
Khi cc ro cn ra khi ngnh cao, cc t chc thua trong cuc cnh tranh s
khng mun rt lui. Hn th na, mt khi h buc phi li, cng vi nhng yu km
ca mnh, h phi dng n nhng chin thut mang tnh cc oan. Kt qu l mc
li nhun ca ton ngnh vn tip tc gim.
D cc ro cn xm nhp hay rt lui l khc nhau, th mc ca chng cng

l mt mt quan trng trong vic phn tch hot ng ca ngnh. Thng thng cc
ro cn xm nhp v rt lui u c lin quan n nhau. Xt trng hp c n
gin ho khi cc ro cn xm nhp v rt lui hoc l cao hoc l thp (Hnh 2.2).
RO CN XM NHP
Thp Cao
Li nhun thp,
RO CN RT
Li nhun thp, n nh
Thp
mo him
LUI
Li nhun cao,
Cao
Li nhun cao, n nh
mo him
Hnh 2.2: Cc ro cn v li nhun

Xt trn gc li nhun trong ngnh th trng hp tt nht l khi cc ro cn

xm nhp cao cn cc ro cn rt lui li thp. Khi , vic xm nhp ca i th mi
s b ngn chn, cn nhng i th c nu khng thnh cng s d dng ri khi
ngnh. Trng hp cc ro cn xm nhp v rt lui u cao th mc li nhun tim
nng cao nhng ng thi mc mo him v ri ro cng cao. D vic xm nhp c
b ngn chn nhng cc t chc khng t c thnh cng vn phi li trong
ngnh. Trng hp cc ro cn xm nhp v rt lui u thp th c th ni th trng
sn phm khng hp dn. Xu nht l phi k n trng hp ro cn xm nhp
th thp m ro cn rt lui th cao. Trong trng hp ny, vic xm nhp rt d b
cm d bi mc tng trng cao th nhng khi kt qu c chiu hng xu i th
nng lc sn xut trong ngnh vn cn nguyn vn t to tnh trng dn v mc
li nhun trong ngnh gim st nhanh chng.
- p lc t cc sn phm thay th
Xt trn din rng, cc t chc trong mt ngnh phi cnh tranh vi cc t

chc cc ngnh khc c sn phm c th thay th cc sn phm ca ngnh. Mc
e da ca sn phm thay th ph thuc vo mc cnh tranh ca sn phm thay
th. Cc yu t to ra s cnh tranh ca sn phm thay th bao gm:
+ S sn c ca sn phm hay dch v thay th
+ Chi ph chuyn i ca ngi tiu dng sang sn phm thay th thp
+ Nh cung cp sn phm thay th ang cnh tranh mnh v hng sang

cnh tranh sn phm ca ngnh
+ Ch s gi tr - gi c ca sn phm thay th cao.
- p lc t pha khch hng
Th mc c ca ngi mua th hin kh nng p ngi bn gim gi, tng cht

lng, cung cp thm dch v. Chnh iu ny lm cho cc i th cnh tranh chng
li nhau. p lc t pha khch hng xut pht t cc iu kin sau:
+ S lng ngi mua nh v l nhng khch hng ln: Nhng ngi bn phi
ph thuc vo mt vi ngi mua ny v h c th cu kt vi nhau p ngi bn.
+ Mua khi lng ln v chim mt t trng ln trong sn lng ca ngi bn:
s tn ti v pht trin ca ngi bn b chi phi rt mnh bi ngi mua, do dn
n s tng sc mnh m phn cho ngi mua v sc m phn, tr gi ca ngi
mua s tng ln rt ln khi h mua hu ht sn lng ca ngi bn
+ Sn phm bn cho khch hng khng c s khc bit c bn: khch hng d
dng c c cc sn phm t cc ngun cung ng khc nhau, t d chuyn sang
mua ca ngi khc
+ Khch hng c th mua cng mt lc ca nhiu t chc: Khch hng c

nhiu c hi la chn
+ Khch hng c th t cung cp bng vic m rng v pha sau, mua t

ngi bn hay t u t v khp kn qu trnh sn xut.
+ Khch hng c thng tin: Khi ngi mua c s hiu bit v thng tin nh
nhu cu, gi c thc t trn th trng, thm ch c v gi thnh ca ngi cung ng,
thng em li cho khch hng th mnh c th mc c.
Nh vy, hn ch cc p lc t pha khch hng, t chc phi xem xt la

chn cc nhm khch hng nh mt quyt nh ti quan trng. T chc c th ci
thin v tr ca mnh bng cch chn la nhng khch hng c t quyn lc i vi h
nht.
- p lc ca ngi cung ng
Th mc c ca ngi cung cp th hin kh nng p ngi mua chp nhn gi

cao, gim cht lng dch v cung cp. Ngi cung ng c th khng nh quyn lc
ca h bng cch e do tng gi hoc gim cht lng sn phm dch v cung ng.
Nhng yu t to ra th mc c ca ngi cung cp bao gm:
+ C mt s t nh cung cp: Trng hp ny nh cung ng s to ra c cc

p lc v gi c, cht lng v v phng thc thanh ton.
+ t sn phm thay th hoc sn phm thay th khng c sn v sn phm

ca nh cung cp l quan trng i vi ngi mua: ngi mua khng c nhiu quyn
la chn
+ Ngi mua khng phi l khch hnh ln: nh hng ca ngi mua ti nh
cung cp l rt nh b v c th ni l khng c ting ni.
+ Sn phm khc bit v tn km cho ngi mua khi chuyn sang ngun
khc.
+ Khi cc nh cung ng e do hi nhp v pha trc: Khi nh cung ng e

do kim sot lun c pha u ra ca h thng qua u t m rng hoc mua t
ngi mua.
+ T chc khng c kh nng nhy vo ngnh kinh doanh ca ngi cung cp:
khng to c p lc vi ngi cung cp.
Mt s im khc bit c rt ra gia hai cp mi trng v m v vi m

m cc nh qun tr cn ch c th hin qua cc tiu thc nh: Phm vi, tnh
cht tc ng, tc thay i, mc phc tp v nh hng n cp chin lc
(Bng 2.1).
Tiu thc Mi trng v m Mi trng vi m
Phm vi Rng, lin quan n iu kin Hp hn, lin quan n iu kin

chung trong phm vi mt quc ca ngnh m t chc hot ng
gia
Tnh cht Ch yu l gin tip Trc tip

tc ng
Tc thay i Chm v c tc dng lu di Rt nhanh v nng ng
Mc phc tp Rt phc tp, ph thuc vo t phc tp, c th nhn bit

nhiu yu t c
nh hng n nh hng nhiu n chin lc nh hng nhiu n chin lc

cp chin lc cp cng ty cp kinh doanh v chc nng
Bng 2.1: Khc bit gia mi trng v m v mi trng vi m
2.1.2.1.3 Mi trng kinh doanh quc t
Trong xu hng ton cu ho v hi nhp ngy nay, mi quan h ph thuc

gia cc quc gia v cng ng kinh t th gii ngy cng tng. Tuy nhin, vn
nghin cu mi trng kinh doanh quc t c t ra khc nhau tu theo tng loi
t chc.
- i vi cc t chc ch hot ng th trng trong nc
i vi t chc ch hot ng th trng trong nc, c ngha l cc sn phm

ca cc t chc ny ch tiu th th trng ni a vn c t nht vn c hai l do
cn phi nghin cu mi trng quc t.
+ Do tnh ph thuc ln nhau v nhiu mt gia cc quc gia trong cng ng

th gii ngy cng r rt. V vy, nhng s thay i ca mi trng kinh doanh quc
t chc chn s tc ng lm thay i cc iu kin mi trng v m v cnh tranh
trong nc. iu ny cho thy rng mun d bo mi trng kinh doanh trong nc
mt cch chnh xc, cc nh qun tr cn phi xem xt trong mt mc nht nh
nhng thay i ca mi trng quc t c nh hng n mi trng kinh doanh
trong nc.
+ Trong nhiu trng hp mc d cc t chc khng trc tip quan h vi

thng trng quc t, nhng n c th c quan h gin tip phi u vo hoc
phi u ra thng qua vic mua, bn mt loi vt t thit b no qua mt t chc
khc trong nc.
Ngoi ra cc t chc hot ng trong nc khng ch quan tm s tc ng ca

mi trng quc t n cc iu kin ca mi trng v m trong nc m cn phi
tnh n c nhng tc ng ca n i vi mi trng cnh tranh. iu c ngha l
cc yu t ca mi trng cnh tranh nh khch hng, nh cung cp, i th cnh
tranh, cc sn phm thay th cn phi m rng ra trong phm vi quc t, khng nn
gii hn nhng iu kin trong nc.
- i vi cc t chc hot ng trn thng trng quc t
Cc t chc hot ng trn thng trng nc ngoi cn phi nghin cu iu

kin mi trng ca nc s ti. Vic phn tch mi trng quc t cng ging nh
phn tch mi trng bn ngoi song c xem xt trong bi cnh ton cu. Khi phn
tch mi trng nc s ti th mi trng chnh tr - php lut v mi trng vn ho
cn c s quan tm thch ng v n c th c nhng im rt khc bit so vi mi
trng nc ch nh.
i vi cc t chc sn xut trong nc nhng tiu th sn phm ti th trng

nc ngoi th va phi chu nh hng ca nhng iu kin mi trng kinh doanh
trong nc, va phi chu nhng iu kin mi trng nc ngoi. T chc cn tin
hnh phn tch nhng yu t v m chng hn nh cc yu t kinh t, chnh tr - php
l, dn s, vn ho x hi,... c lin quan n vic tiu th sn phm ca mnh ti th
trng nc ngoi. Bn cnh cng cn phn tch v nhn dng cc p lc ca mi
trng cnh tranh m t chc ang phi i mt ti th trng nc ngoi, chng hn
nh khch hng, ngi cung cp, sn phm thay th,...
i vi cc t chc ch hot ng trn thng trng ni a nhng c quan h

vi t chc cung cp nc ngoi th cng phi tnh n yu t mi trng ca nc s
ti. Tu thuc vo tnh hnh thc t bin ng ca mi trng v m v mi trng
tc nghip ca cc t chc cung cp nc ngoi m c th to ra nhng thun li
hoc kh khn i vi cc ngun cung cp u vo ca t chc.
i vi cc t chc ang tm cch thnh lp vi cc c s sn xut nc

ngoi th cng phi quan tm hn na nhng yu t ca mi trng ti nc ngoi. V
d, cc yu t nh mc tin cng trung bnh, lut thu, cc quy nh v thu mn
ti a phng, cc quan im chung v cng n vic lm v mc sng, cc iu kin
v ti nguyn thin nhin, ... s c nh hng trc tip n t chc.
2.1.2.2 Mi trng bn trong (ni b)

Cc yu t mi trng bn trong l cc yu t ch quan, c nh hng n
hot ng sn xut kinh doanh ca t chc. C th ni, phn tch cc yu t mi
trng bn trong chnh l phn tch im mnh v im yu ca t chc. y l
nhng yu t m t chc c th kim sot, iu chnh c.
C nhiu phng php phn tch mi trng bn trong. Michael Porter a ra

phng php phn tch mi trng bn trong da vo dy chuyn gi tr ca t chc.
Theo nh gi chnh xc v tm ra cc im mnh, im yu, cn phi xem xt
cc yu t ca mi trng bn trong theo cc hot ng trong dy truyn gi tr ca
t chc.
Dy truyn gi tr (value chain) l tng hp cc hot ng c lin quan ca t

chc lm tng gi tr cho khch hng. Vic thc hin c hiu qu cc hot ng trong
dy truyn gi tr s quyt nh hiu qu hot ng chung v to ra nhng li th
cnh tranh ca t chc. Chnh v l m vic phn tch mi trng bn trong xc
nh nhng im mnh v yu gn vi qu trnh phn tch dy truyn gi tr. Micheal
Porter chia cc hot ng ca t chc thnh hai nhm: cc hot ng chnh v cc
hot ng h tr (xem Hnh 2.3).
- Cc hot ng chnh
Gm nhng hot ng c gn trc tip vi cc sn phm hoc dch v ca t

chc bao gm cc hot ng u vo, vn hnh, cc hot ng u ra, marketing v
bn hng, dch v. Mi nhm hot ng ny c th tip tc c phn chia cho vic
iu hnh thng qua phn tch ni b.
+ Cc hot ng u vo: gn lin vi cc hot ng nhn, tn tr, v qun l cc

yu t u vo nh qun l vt t, tn tr, kim sot tn kho, k hoch vn chuyn,
tr li cho nh cung ng. Vic hon thin bt c hot ng no trong cc hot ng
ny u dn ti gim chi ph v tng nng sut.
Trong bt k mt t chc no th nhng hot ng u vo cng rt phong ph

v ng mt vai tr quan trng. V d, i vi trng i hc l vic thc hin
cng tc tuyn sinh nhm m bo yu cu ca vic o to; i vi nh my l
vic nhn, cung ng cc vt t, nguyn liu cho qu trnh sn xut...
Hnh 2.3. Dy chuyn gi tr ca t chc

+ Sn xut: bao gm tt c cc hot ng nhm chuyn cc yu t u vo

thnh sn phm cui cng. y bao gm cc hot ng nh vn hnh my mc
thit b, bao b ng gi, lp rp, bo dng thit b v kim tra. Vic hon thin
nhng hot ng ny lun lun dn ti cc sn phm c cht lng cao hn, hiu
sut cao hn, v phn ng nhanh hn vi nhng iu kin ca th trng.
+ Cc hot ng u ra: Khi thnh phm c to ra, chng cn c a ti

khch hng ca t chc. Cc hot ng ny bao gm tn tr, qun l hng ho, vn
hnh, cc hot ng phn phi, v x l cc n t hng. Vic hon thin nhng
hot ng ny lun dn ti hiu sut cao hn v mc phc v tt hn i vi
khch hng ca t chc.
+ Marketing v bn hng: Cc hot ng marketing v bn hng ca t chc

xoay quanh cc vn ca marketing - mix. Ph thuc vo phn khc th trng mc
tiu m t chc la chn, cng nh s phc tp ca qu trnh sn xut, t chc c
th quyt nh c hn hp sn phm rng hay hp (nhiu chng loi hay t chng
loi). Gi c m t chc c th thu c t nhng sn phm ca mnh o lng mc
gi tr m t chc to ra cho khch hng. i vi bt k sn phm hoc dch v
no thnh cng n phi c ym tr vi k hoch k lng v bao b ng gi,
qung co v vic s dng sng to nhng phng tin thng tin. Cui cng, c rt
nhiu vn quan trng trong vic xc nh cch thc m sn phm c phn phi
n nhng khch hng mc tiu ca n. Nhng vn ny bao gm vic nh gi
tm quan trng ca cc nh phn phi so vi lc lng bn hng trc tip v vic xc
nh v tr ca cc im bn l.
+ Dch v: Cc nh qun tr nh gi ngy cng cao dch v khch hng v xem

n nh l mt trong nhng hot ng gi tr quan trng nht ca t chc. Dch v
khch hng bao gm cc hot ng nh lp t sa cha, hun luyn khch hng,
cung cp cc linh kin, b phn, v iu chnh sn phm. N cng gm c s nh
nhn v nhanh chng p ng vi nhng khiu ni v yu cu ca khch hng. Trong
nhiu ngnh ca cng nghip, ni cc sn phm ln u tin c tung ra th trng
i hi chi tiu mt khi lng ln v tin v hun luyn khch hng c bit, nhu
cu cho dch v khch hng tuyt ho c th to ra ro cn xm nhp to ln.
- Cc hot ng h tr
Ngoi cc hot ng ch yu gn trc tip vi cc sn phm v dch v, trong
dy truyn gi tr ca t chc cn c cc hot ng tc ng mt cch gin tip n
cc sn phm v dch v c gi l cc hot ng h tr. Nh cc hot ng ny m
cc hot ng ch yu c thc hin mt cch tt hn. Tu theo c im hot ng
ca tng t chc, tu theo thnh phn ca cc hot ng ch yu trong dy truyn
gi tr m cu trc ca cc hot ng h tr c th c xc nh mt cch linh hot.
Tuy nhin, dng chung nht ca hot ng h tr bao gm cc hot ng ch yu
nh: qun tr ngun nhn lc, pht trin cng ngh, thu mua, v cu trc h tng ca
t chc.
Ging nh cc hot ng ch yu, mi hot ng h tr ny c th c tip

tc phn chia thnh nhiu hot ng ring r. V d c s h tng ca t chc bao
gm h thng qun l chung ca t chc, ti chnh, k ton, h thng thng tin, v
nhng quan h lut php v chnh quyn. Hn na, a ra s h tr cho cc hot
ng ch yu, cc hot ng h tr cng cn s h tr ln nhau.
+ Qun tr ngun nhn lc:
Qun tr ngun nhn lc bao gm cc hot ng c thc hin nhm tuyn m,

hun luyn, pht trin v tr cng cho tt c cc cp bc ca ngi lao ng. Qun tr
ngun nhn lc c nh hng n tt c cc hot ng trong dy truyn gi tr. Ton
b cc chi ph ca qun tr ngun nhn lc l khng d dng xc nh. Chng bao
gm cc vn phc tp nh chi ph thuyn chuyn ca nhng ngi lao ng v tt
c cc khon chi tr cho cc nh qun tr cp cao. Rt nhiu cc khon chi ph cho
qun tr ngun nhn lc ang gia tng mt cch nhanh chng. V d, phn ln cc
nh qun tr ang cm thy gnh nng tng ln cho cc chi ph v bo him y t cho
nhng ngi lao ng hin ti v nhng ngi v hu.
Nng cao k nng ca ngi lao ng v duy tr nhng quan h lao ng tt l

rt quan trng trong vic to ra gi tr v gim cc chi ph. Bng vic hun luyn
ngi lao ng trong nhiu loi cng vic, cc nh qun tr c th gip t chc ca h
phn ng vi th trng nhanh hn thng qua vic lm tng hiu sut, cht lng,
nng sut v s tho mn i vi cng vic.
Con ngi l ti sn gi tr nht ca t chc v l dng rt linh hot ca vn.

Hn na, trong mt mi trng thay i rt nhanh v khng th d on cn phi
pht trin lc lng lao ng h c th thch ng mt cch nhanh chng vi nhng

thay i ca mi trng.
+ Pht trin cng ngh:
Cng ngh gn lin vi tt c cc hot ng gi tr trong mt t chc. N nh

hng ti tt c cc hot ng rng ln t vic pht trin sn phm v qu trnh ti
vic nhn n hng v phn phi sn phm v dch v ti khch hng. iu ny c
ngha l s pht trin cng ngh vt ra ngoi khi nim pht trin v nghin cu
truyn thng. Ni cch khc, pht trin cng ngh m rng xa hn nhng cng ngh
ch c p dng cho mt mnh sn phm. Tuy nhin, cc nh qun tr cng cn thy
rng u t vo cng ngh cng l mt ngun ri ro cho cc hot ng kinh doanh.
Khng ch l nhng khon u t ln c thc hin m cn c rt nhiu bt trc lin
quan ti s thay i trong nhu cu ca khch hng, s bt chc mt cch nhanh
chng ca i th cnh tranh, v s thay i ngay trong cng ngh.
+ Mua sm:
Mua sm cp ti chc nng thu mua cc yu t u vo c s dng trong

dy chuyn gi tr ca t chc. Nhng hot ng ny bao gm nguyn liu, nng
lng, nc v nhng yu t u vo khc c s dng trc tip trong qu trnh sn
xut cng nh my mc, thit b v nh xng. Cc nhn t u vo c thu mua l
quan trng i vi cc hot ng ch yu cng nh i vi cc hot ng h tr. Do
vy, cc nh qun tr phi thy rng ngay c khi tit kim mt t l nh trong nhng
chi ph ny cng c th c nhng nh hng to ln n li nhun ca t chc. Cc
hot ng mua sm c hon thin - nh vic gim st cht ch cc h hng - c
th dn ti yu t u vo c cht lng tt hn vi mc chi ph thp. Hn na,
nhng hot ng khc c lin quan ti vic tip nhn v s dng nhng yu t u
vo cng c th c hon thin.
+ Cu trc h tng ca t chc:
Cu trc h tng ca t chc bao gm cc hot ng nh ti chnh k ton,

nhng vn lut php v chnh quyn, h thng thng tin, v qun l chung. Cu
trc h tng ng vai tr h tr cho ton b cc hot ng trong dy chuyn gi tr
k c cc hot ng ch yu cng nh cc hot ng h tr khc cn li trong dy
chuyn gi tr. Nhng chi tiu lin quan n cc hot ng ca c s h tng i khi
c xem nh nhng chi ph qun l c nh. Tuy nhin, cc hot ng ny c th l
ngun ca li th cnh tranh. V d, nhng ngnh cng nghip b quy nh cht ch
bi cc quy nh ca chnh ph dnh rt nhiu thi gian v tin ca cho cc hot ng
lut php v chnh quyn mang ti mt mi trng lut php thun li.
+ Ti chnh k ton: Chc nng ti chnh v k ton ng vai tr quan trng trong
qun l t chc mt cch c hiu qu. Li th cnh tranh c th t c thng qua
nng lc trong vic tng vn t th trng c phiu v cc ngun vay mn, t vic
thit lp ngn sch khn ngoan, v t vic hiu bit v thc hin c hiu qu cc h
thng k ton chi ph ph hp. Trong vic qun l danh mc vn u t ca t chc
m n cnh tranh trn nhiu th trng sn phm khc nhau, cc th tc v k ton
chi ph v cc hot ng lp ngn sch vn c s dng ra cc quyt nh v
phn b cc ngun lc cp t chc. Nhng h thng ny cho php cc nh qun tr
thc hin nhng so snh c ngha v hot ng ca cc b phn khc nhau.
+ Cc h thng thng tin
Tt c cc hot ng gi tr c hai thnh t hp thnh l cc thnh t vt cht

v qu trnh x l thng tin. Thnh t vt cht bao gm tt c cc nhim v mang
tnh vt cht cn thit thc hin hot ng. Thnh t qu trnh x l thng tin bao
gm cc hot ng cn thit thu thp, x l, v truyn cc d liu c i hi
thc hin hot ng. Do vy, tt c cc hot ng gi tr b nh hng bi cc h
thng thng tin.
Cc h thng thng tin c th c s dng tng cng li th cnh tranh

ca t chc. Sc mnh m phn ca nhng ngi mua c lm gim bng vic gii
thiu nhng chi ph chuyn i m nhng chi ph ny lm cho khch hng s phi
chu nhiu chi ph hn nu h chuyn sang i th cnh tranh. V d, t chc vt t y
t ln a ra nhng thit b nhp n t hng theo mng v phn mm qun l
tn kho cho cc khch hng ca h. Nng lc li nhun trong ngnh ngn hng ch
yu c xc nh bi nng lc trong vic qun l chi ph ln nht ca n, l gi
vn bng vic s dng h thng thng tin tinh vi cho vic qun l vn u t, rt
nhiu ngn hng t ti mt gi vn trung bnh thp hn. iu ny n lt n s
lm gim sc mnh ca cc nh cung cp cc ngun vn.
Cc h thng thng tin cng to ra cc phng tin cn tr s xm nhp

ngnh. V d, rt nhiu cc t chc bo him nhn th tng cng v th cnh
tranh ca n bng vic pht trin v duy tr h thng thng tin trc tip rng ln, h
thng ny c kh nng tip cn vi nhng khch hng ca n vo mi thi im. Tuy
nhin, chi ph cho vic pht trin h thng thng tin nh vy l rt cao, nhng chi ph
ny lm nn lng ngi xm nhp mi. Thc cht v cng cnh tranh trong mt
ngnh cng c th b nh hng bi vic s dng h thng thng tin. Nhiu ngn
hng nh ang cng nhau nng cao v th cnh tranh ca n so vi cc i th cnh
tranh ln bng cch chung nhau h thng rt tin t ng.
Tm quan trng ca cc h thng thng tin nh l mt ngun lc cnh tranh c

th c nh gi bi vic nhn dng cc hot ng, trong cc h thng thng tin
c th c s dng t ti li th cnh tranh.
+ Qun l chung: Qun l chung bao gm c cu trc v h thng m cu trc v

h thng ny h tr tt c cc hot ng trong dy chuyn gi tr ca t chc. Rt
nhiu cc t chc thc hin nhng ti cu trc ch yu dn ti vic i ng cn b
ca t chc nng ng hn, t tng nc qun l trung gian. Qua nhiu tng nc trung
gian, qun l c th cn tr cc nh qun tr cp cao trong vic quan tm ti nhng
tng mi v h thng ph chun phc tp c th lm chm vic ra quyt nh, c
khi l qu mun cho nhng hnh ng c hiu qu.
2.2 QUN TR S BT TRC CA MI TRNG

2.2.1 Xc nh v tr ca t chc trong mi trng
Cc yu t mi trng c th to ra nhng bt trc cho t chc, ngi ta
thng chia mc bt trc thnh hai yu t:
- Mc thay i (n nh hay nng ng)
- Mc phc tp (n gin hay phc tp)
Mi t chc u c mi trng ca n v cn phi xc nh mnh ng v tr no,

mc bt trc ra sao gip t chc c nhng bin php qun tr cc bt trc y.
2.2.2 Cc bin php qun tr cc bt trc ca mi trng

- Dng m: L nhm gim bt hay thu ht nhng c sc do nh hng ca
mi trng gy ra cho c hai pha u vo v u ra.
+ u vo: V d v tn tr vt t, thc hin bo tr phng nga, tuyn v

hun luyn nhng nhn vin mi. mc ch d phng cc bt trc xy ra.
+ u ra: V d nh nh sn xut o ma ch phn phi hng cho nhng ca

hng bn vo ma ma. Tt nhin o ma vn c sn xut quanh nm v nu
n ma ma sn xut th s c th thiu hng, khng p ng kp thi cho nhu
cu th trng.
- San bng: San u nh hng ca mi trng. Chng hn, trong ngnh bu chnh
vin thng, quy nh gi cc cao vo cc gi cao im v gi cc thp vo cc
thi im thp im nh v khuya, gn sng.
- Tin an: Kh nng an trc nhng bin i v nh hng cu mi trng

gim bt s bt trc. V d nh nhn thy sp ti gi nguyn vt liu cho sn xut
ng c du hiu tng, nhng nh kinh doanh tranh th trc trong vic thu mua
ng thnh phm trong thi im hin ti, ch gi ln v kim li.
- Cp hn ch: Khi nhu cu vt qa mc cung cp th s dng cp hn ch cc sn

phm-dch v hoc cp pht c u tin. Th d, trng hp thin tai xy ra nh
ho hon, bo ltth ging bnh ch u tin cho nhng ca nng nht hoc nh
c thi im khi tin n v vic th trng gim kh nng cung cp trng g, trng
vt th cc siu th a ra gii php ch bn ti a 20 trng cc loi cho mi khch
hng.
- Hp ng: Hp ng nhm gim bt trc u vo, u ra. V d k hp ng mua

nguyn vt liu di hn nhm trnh bin ng gi, bo m s lng cho sn xut
lin tc..; k hp ng lao ng c k hoch v s dng lao ng n nh
- Kt np: Thu ht nhng c nhn, t chc cng tham gia gim bt cc mi e

da t mi trng. V d: cc t chc kh khn v ti chnh c th mi ngn hng
tham gia vo hi ng qun tr ca t chc.
- Lin kt: Nhiu t chc hp li trong mt hnh ng chung no . V d tha

thun phn chia th trng, nh gi, phn chia lnh th a l, hp nht
- Qua trung gian: S dng c nhn v, hoc t chc khc gip t kt qa thun
li. Chng hn tranh th s ng h ca bo ch, chnh quyn
- Qung co: L phng tin quen thuc qun tr mi trng.
TM TT
Mi trng ca mt t chc l tng hp cc yu t t bn trong cng nh t
bn ngoi t chc c nh hng trc tip hoc gin tip n hot ng v kt qu
hot ng ca t chc.
Mi trng chia thnh 2 cp l mi trung bn ngoi v mi trng bn

trong. Mi trng bn ngoi c chia thnh mi trng v m, mi trng vi m
(mi trng cnh tranh hay mi trng ngnh) v mi trng kinh doanh quc t.
Mi trng v m bao gm cc yu t: mi trng kinh t, chnh tr, x hi, vn

ho, t nhin, dn s v k thut cng ngh.
Mi trng vi m nghin cu 5 yu t to p lc cnh tranh gm: e do ca

nhng ngi mun gia nhp ngnh, cng cnh tranh gia nhng t chc hin
hu trong ngnh, sc mnh m phn ca ngi cung cp, sc mnh m phn ca
ngi mua, e do ca sn phm thay th.
Mi trng kinh doanh quc t xem xt cc yu t nh hng khi mt t chc

c mi lin h vi cc th trng nc ngoi.
Mi trng bn trong tc mi trng ni b nghin cu v dy chuyn gi tr

vi nhng hot ng c gn trc tip v h tr vi cc sn phm hoc dch v ca
t chc.
Cc hot ng trc tip ny bao gm cc hot ng u vo, vn hnh, cc

hot ng u ra, marketing v bn hng, v dch v.
Cc hot ng h tr gm cc hot ng lin quan n qun tr ngun nhn

lc, pht trin cng ngh, thu mua, v cu trc h tng ca t chc.
Vic nghin cu mi trng bn ngoi gip cho chng ta nhn thc v nhng
c hi v e da c th gp phi cng nh nh hnh v th cnh tranh trong qu trnh
hot ng ca mt t chc. Nghin cu mi trng ni b s gip chng ta nhn thc
r hn nhng im mnh, im yu ca t chc.
C nhiu cch tip cn mi trng qun tr, nh tip cn theo phm vi tc dng
hay theo mc phc tp ca mi trng.
gii quyt c nhng bt trc do mi trng gy ra, chng ta c th s

dng mt hoc kt hp 9 gii php l: dng m, san bng, tin on, cp hn ch,
hp ng, kt np, lin kt, qua trung gian, v qung co.
CU HI N TP
1. Mi trng ca t chc l g. Phn bit mi trng vi m v v m.
2. Ti sao vic phn tch mi trng li quan trng i vi nh qan tr?
3. Nu s tc ng ca mi trng n n v anh ch cng tc (hay quan tm).

Nu gii php nhm hn ch nguy c v tn dng c c hi ca mi trng em
n cho n v
4. Phn tch tc ng ca cc yu t thuc mi trng v m ln t chc.
5. Phn tch tc ng ca cc yu t thuc mi trng vi m ln t chc.
6. Phn tch cc bin php qun tr mi trng.

40 BI 3: CHC NNG HOCH NH
BI 3: CHC NNG HOCH NH
- Vai tr v ngha ca cng tc hoch nh trong qun tr;
- Cch xc nh mc tiu v cc k nng xy dng mc tiu;
- Cc loi hoch nh c th c trong t chc;
- Cc k thut v cng c thng dng trong hoch nh.
Nh qun tr lun lun phi quan tm n hai vn tng qut: nhng g cn

phi hon thnh v hon thnh nh th no. gii quyt c hai vn i hi
nh qun tr phi nhn thc ng v s mng ca t chc, phn tch v nh gi cc
tnh hung c th xy ra, d bo s bin ng ca mi trng hot ng; xem xt v
nh gi cc ngun lc v cn nhc cc gii php c th la chn; xc nh c mc
tiu v con ng t c mc tiu . Tt c cc cng vic trn c th hin
trong mt chc nng quan trng ca qun tr, l chc nng hoch nh. Kt qu
ca chc nng hoch nh l mt bn k hoch, mt vn bn xc nh nhng phng
hng hnh ng m t chc s thc hin
3.1 KHI NIM V TC DNG CA HOCH NH

3.1.1 Khi nim
Hoch nh l qu trnh xc nh nhng mc tiu v ra cc chin lc, k
hoch, bin php tt nht thc hin mc tiu .
Hoch nh y l mt thut ng ch hoch nh chnh thc, n c xy

dng trn nhng k thut r rng, th tc chnh xc v hng ti tng lai, n vch
r con ng i n mc tiu nh.
BI 3: CHC NNG HOCH NH 41
3.1.2 Tc dng
Trong iu kin mi trng lun bin ng, ni b cc t chc lun cha ng
nhng ri ro tim n, thch nghi vi nhng bin ng ca mi trng cng nh ti
thiu ha nhng ri ro bn trong trc ht nh qun tr cn s dng n chc nng
hoch nh v n em li cho t chc bn li ch (tc dng) sau y:
- Nhn din cc thi c (c hi) kinh doanh trong tng lai.
- C k hoch n trnh hoc ti thiu ha cc nguy c, kh khn.
- Trin khai kp thi cc chng trnh hnh ng, c ngha l to tnh ch ng

trong thc hin.
- To iu kin thun li cho cng tc kim tra c d dng, thun li.
3.1.3 Phn loi hoch nh

C nhiu cn c phn loi hoch nh. Cn c thng c s dng l thi
gian, theo hoch nh thng c phn lm hai loi:
- Hoch nh chin lc: trong loi hoch nh ny nh qun tr thit lp mc

tiu di hn v cc bin php tng th t c mc tiu trn c s nhng ngun
lc hin c v nhng ngun lc c th huy ng.
- Hoch nh tc nghip: l hoch nh nhm nng cao hiu qu hot ng

cc n v c s, mang tnh chi tit v ngn hn, thng cc lnh vc c th.
Hoch nh chin lc Hoch nh tc nghip
Cp hoch nh Nh qun tr cp cao Nh qun tr cp di
Thi hn Vi nm tr ln Ngy, tun, thng, nm
Phm vi Bao qut lnh vc rng v t Lnh vc hp v nhiu chi

chi tit xc nh tit xc nh
Mc tiu Mc tiu di hn Mc tiu ngn hn
Bng 3.1 : So snh hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip

3.2 CC THNH PHN CA HOCH NH

Chc nng hoch nh i hi nh qun tr phi a ra cc quyt nh v bn
vn c bn: mc tiu, bin php, ngun lc v vic thc hin. Cc thnh phn ny
c th c xem xt mt cch ring l nhng trn thc t chng gn lin vi nhau.
Hnh di y m t cc thnh phn ca hoch nh.
Qu trnh hoch nh
. D bo
. Ngn sch
Cc ngun
Cc mc tiu Cc bin php Vic thc hin
ti nguyn
Cc kt qu thc hin
Hnh 3.1: Cc thnh phn ca hoch nh
3.2.1 Mc tiu v th t u tin

3.2.1.1 Mc tiu
- Khi nim:
Mc tiu l nhng kt qu c th m t chc mong mun t c trong mt

khong thi gian nht nh. Ni cch khc, mc tiu xc nh nhng kt qu m nh
qun tr hy vng s t c trong tng lai.
Chc nng hoch nh bt u t vic xc nh cc mc tiu tng lai v cc

mc tiu ny phi p ng c nhng k vng ca nhiu nhm c lin quan n t
chc .
- Phn lai mc tiu
cho vic thit lp mc tiu c thun tin, ngi ta thng chia mc tiu
ra nhiu loi da trn nhng cn c khc nhau. Sau y l mt s loi mc tiu c
s dng tng i ph bin trong cng tc hoch nh.
+ Cn c vo thi gian: mc tiu di hn, thng trn 5 nm; mc tiu trung

hn: t 1 n 5 nm; mc tiu ngn hn di hoc bng 1 nm. Tuy nhin cch phn
chia ny ch rt tng i, ph thuc vo quan im ca tng nh qun tr. Chng
hn c nh qun tr cho rng phi t 10 nm tr ln mi l mc tiu di hn, phi t
3 nm n 5 nm mi l mc tiu trung hn.
+ Cn c vo tnh cht ca mc tiu: mc tiu tng trng (pht trin), mc

tiu n nh, mc tiu suy gim.
+ Cn c vo yu t lng ha: mc tiu nh lng v mc tiu nh tnh.
+ Cn c theo cp qun l: mc tiu chung ca t chc v mc tiu ca cc

b phn chc nng, cc thnh vin trong t chc.
+ Cn c theo bn cht: mc tiu kinh t, mc tiu chnh tr, mc tiu x hi
- Yu cu ca mc tiu
Cn c vo tnh hnh thc t, kh nng thc hin ca t chc, lnh o cp cao

phi xy dng mc tiu cho ton t chc v lnh o cc b phn phi xy dng mc
tiu cho b phn mnh. Khi xy dng mc tiu ngn hn t chc cn tun th nguyn
tc SMART nh sau:
+ Mc tiu phi c th (Specific). Tc l phi ch r c mc tiu lin quan n

nhng vn g, khng ni mt cch chung chung. Chng hn mc tiu phn u
nng cao cht lng l mt mc tiu cha c th. Chng ta cha bit c s nng
cao cht lng sn phm hay cht lng cc hot ng v nh vy s khng thc
hin c trong thc t.
+ Mc tiu phi o lng c (Measurable). Tc l phi nh lng ha kt qu

cui cng cn t c bng cc ch tiu c th nh gi. y l iu quan trng v
v sau cc mc tiu ra l cc tiu chun kim tra, nh gi kt qu t c.
Mt khc, mc tiu c lng ha s d dng cho vic lp k hoch thc hin mc
tiu . V d: doanh nghip X ra ch tiu: phn u gim chi ph hnh chnh trong
nm ti. y l mc tiu khng c th v n khng nh lng ha c kt qu cui
cng.
+ Mc tiu phi c th t c (Achievable). Ni chung mc tiu ra yu cu

phi c s phn u nht nh mi c th thc hin c. Tuy nhin nu t mc tiu
cao qu th s khng c kh nng t c. Mun bit mc tiu ra c thc t hay
khng cn phi tin hnh phn tch v d bo mt s d kin v mi trng.
+ Mc tiu phi nht qun (Relevant). C ngha l vic thc hin mc tiu ny
khng cn tr vic thc hin mc tiu khc.
+ Mc tiu phi ch r thi gian thc hin (Time). Tc l phi ch r gii hn thc
him mc tiu trong khong thi gian no.
3.2.1.2 Th t u tin ca mc tiu

Th t u tin ca mc tiu ng rng ti mt thi im nht nh, vic hon
thnh mc tiu ny quan trng hn vic hon thnh mc tiu khc. ng thi n
cng phn nh ngha quan trng tng i ca nhng mc tiu nht nh khng k
n thi gian. Chng hn, cc mc tiu lin quan n s tn ti ca t chc l s cn
thit thc hin nhng mc tiu khc.
Cc nh qun tr lun lun phi i mt vi nhng phng n mc tiu khc

nhau cn c nh gi v xp hng. H cn phi xc nh th t u tin nu h
mun phn b ngun lc mt cch hp l. Vic xc nh th t u tin l vic tng
i kh khn, ph thuc vo quan im ca tng nh qun tr v trong tng hon
cnh c th.
3.2.2 Cc bin php

Cc bin php l nhng phng tin hay hot ng c th c d kin t
c nhng mc tiu. V d nh mc tiu l nng cao nng sut t 5 ln 6 n v sn
phm trn mt gi cng th cn phi vch ra cc bin php thc hin c th v ci
tin cng ngh, hun luyn nhn vin, thay i phng php qun tr, ci thin iu
kin lm vic, thay i ch khen thng ng thi phi tnh ton lm sao cc
bin php ny c hiu qu cao nht. Cc bin php c coi l yu t quyt nh s
thnh cng hay tht bi trong vic thc hin cc mc tiu.
3.2.3 Cc ngun lc
Cc ngun lc lun c gii hn trong khi mong mun ca t chc li c nhiu
nn cc ngun lc phi c phn b sao cho vic thc hin mc tiu t hiu qu
cao nht. C th l t chc cn lp d ton cc ngun lc cho tng k hoch quan
trng. Vic ny c th thc hin theo nhiu cch khc nhau, chng hn nh tp trung
cc ngun lc vo mt s t mc tiu thay v dn tri cho nhiu mc tiu. Tuy nhin
cn lu rng cc ngun lc l nhng hn ch i vi cc bin php. V d: tng chi
ph cho vic pht trin 3 sn phm mi ti a l 1 t ng. K hoch phi xc nh
cc loi v s lng ngun lc cn thit cng nh cc ngun lc tim n v cch thc
phn b cc ngun lc . Vic xc nh r nhng hn ch ca ngun lc cng bao
gm c vic lp d ton ngn sch.
3.2.4 Thc hin k hoch

Giai on cui cng ca chc nng hoch nh phi bao gm cc cch v
phng tin thc hin nhng bin php d kin. T chc s khng th thc
hin c cc mc tiu nu k hoch khng c thc hin hay khng th thc hin
c. Trong mt s trng hp nh qun tr c th ch thn thc hin mi bc cn
thit nhm huy ng cc ngun lc cho nhng bin php d kin t c nhng
mc tiu. Thng thng, nh qun tr phi thc hin cc k hoch thng qua ngi
khc, c thc h tip nhn v thc hin k hoch . Trong trng hp ny, quyn
lc, thuyt phc v cc chnh sch l nhng phng tin ca nh qun tr thc
hin k hoch.
Trn y l cc thnh phn ch yu trong chc nng hoch nh. Vn t ra

l mt nh qun tr s bt u qu trnh hoch nh nh th no. Nhiu nh khoa hc
cho rng u tin l phi xy dng c bn cu hi thch hp lm c s cho vic
xc nh cc thnh phn ca hoch nh. Di y l mt s cu hi thng c p
dng. T cc cu hi ny c th pht trin thnh cc cu hi c th hn. Cng c th
b sung thm cc cu hi khc nu thy cn thit.
Thnh phn Cc cu hi
hoch nh
1. Cn phi t c nhng mc tiu no?

Cc mc tiu
2. ngha quan trng tng i ca tng mc tiu l g?
3. Cc mi quan h gia cc mc tiu nh th no?
4. Khi no phi t c tng mc tiu ?
5. Lm th no c th o lng c tng mc tiu ?
6. Ai, n v no chu trch nhim v t c mc tiu ?
1. Nhng bin php nao lin quan n vic thc hin thnh
Cc bin php
cng cc mc tiu?
2. C nhng thng tin g v tng bin php ?
3. K thut thch hp d bo tnh trng tng lai ca
tng bin php quan trng l g?
4. Ai, n v no chu trch nhim v bin php ?
1. Nhng ngun lc no cn c a vo k hoch?
Cc ngun lc
2. Nhng mi lin h gia cc ngun lc nh th no?
3. Cn phi s dng k thut d ton ngn sch no?
4. Ai, n v no chu trch nhim v lp d ton ngn
sch?
1. K hoch c th c thc hin thng qua quyn lc hay
Thc hin
s thuyt phc?
2. Chnh sch no cn thit cho vic thc hin k hoch?
3. Ni dung ca chnh sch ton din, linh hot, c phi hp
v c trnh by r rng n mc no?
4. Ai, n v no chu nh hng ca cc ni dung chnh
sch?
Bng 3.2: Cc cu hi thng dng cho tng thnh phn ca hoch nh
3.3 CC PHNG PHP D BO TRONG

HOCH NH
Vic hoch nh l mt qu trnh qun tr mang tnh cht suy din. Trong mt
s trng hp cc nh qun tr c th ra phng hng hnh ng bng cch d
bo. D bo l mt qu trnh s dng thng tin qu kh v hin ti d on nhng
s kin tng lai.
Hin nay cc nh qun tr thng s dng bn phng php d bo tng

lai, l: linh cm, kho st th trng, phn tch chui thi gian v m hnh kinh t
lng.
V d: d bo khi lng hng bn ra.

- Linh cm: nh qun tr c th da trn c s nhng s liu doanh s bn c,
mt s kin nhn xt ca khch hng ri phn on theo bn nng, cm gic ca
mnh c tnh doanh s bn tng lai. Phng php ny tn t chi ph v thng p
dng cho cc doanh nghip c th trng n nh hay t bin ng mc c th on
c.
- Kho st th trng: ngoi cc c s d on theo phng php linh cm, nh

qun tr c th b sung thm nhng thng tin qua vic kho st th trng vo d
on ca mnh. K thut ly mu thng k cng chun xc th cng cung cp thng
tin c tin cy cao. Lc ny, nh qun tr c th d on thm c c tin cy
ca d bo doanh s bn tng lai.
- Phn tch chui thi gian: s bin ng ca doanh s bn theo thi gian chu
tc ng ca t nht ba yu t: thi v, theo chu k ph bin ca hot ng kinh
doanh v xu hng trong mt khong thi gian. Chng hn, nh qun tr doanh
nghip kinh doanh qun o thi trang bit rng doanh s bn s t mc cao nht
vo nhng thng tt; h cng bit r tnh cht chu k ca vic tiu th v mt s
ngi s gim mua qun o thi trang khi thu nhp ca h gim v ngc li.
hoch nh di hn, nh qun tr cng phi hiu bit mt mc nht nh v xu
hng tiu dng qun o thi trang. S thch ca ngi tiu dng thay i theo thi
gian v khi c nhng sn phm mi ra i.
- M hnh kinh t lng: Cc m hnh kinh t lng cho php nh gi nh

hng ca mt s bin n doanh s bn. M hnh kinh t lng bt u bng vic
nhn dng nhng bin c nh hng n doanh s bn. Cc gi tr ca nhng bin
ny thu c ca nhng nm trc v c ghp vi doanh s bn sn phm
trong cng nm. Tuy m hnh kinh t lng l cch thc tinh vi nht chng vn khng
em li hy vng chnh xc hon ton nn vn cn c thm phn on ca nh qun
tr.
Nhn chung khng c phng php no l hon ho d bo tng lai. Cc

phng php u cho nhng c tnh c th hp l nhng c th khng chnh xc.
Ngy nay, vi nhng t ph trong cng ngh x l thng tin, chng ta hy vng
nhng d bo s ngy mt chnh xc hn v nh vy s hng dn tt hn vic
hoch nh.
3.4 HOCH NH CHIN LC

3.4.1 Khi nim
Trc khi nh qun tr sn xut, marketing, nhn lc c th xy dng c
nhng k hoch cho b phn ca mnh, th cn phi xy dng mt k hoch cho ton
b t chc. Nu khng th cc k hoch ca tng b phn c xy dng mt cch t
pht, thm ch l mu thun nhau gia b phn ny v b phn khc. Lp k hoch
tng th cho ton b t chc trong di hn thng c gi l hoch nh chin lc.
Hoch nh chin lc lin quan n vic xc nh nhng mc tiu di hn, bao

qut ton b t chc v chin lc hnh ng thc hin mc tiu. Thng thng,
cc t chc c th hng vo xy dng bn loi chin lc sau: n nh, pht trin,
ct gim v phi hp ba chin lc .
- Chin lc n nh: l khng c nhng thay i ng k. Chng hn khng

to ra sn phm mi m ch phc v sn phm c, duy tr th phn, li nhun.
- Chin lc pht trin: l tng thm mc hot ng ca t chc. C th l

tng thm th phn, th trng, sn phm, khch hng, doanh thu, li nhun. Nhn
chung cc nh qun tr rt yu thch chin lc ny.
- Chin lc ct gim: l gim bt kch thc hay tnh a dng ca nhng hot
ng ca t chc. Nhn chung nu phi p dng chin lc ny c ngha l cc nh
qun tr khng cn s la chn no khc.
- Chin lc phi hp: l s cng lc nhiu chin lc khc nhau, chng hn

thu hp b phn ny nhng li m rng b phn khc.
Nhn chung, hoch nh chin lc lin quan n nhiu nh ngha, s dng

nhiu cng c nn y l cng vic kh phc tp. hiu r thm v vn ny cn
tham kho thm ti liu v qun tr chin lc, chin lc kinh doanh. y cng l hai
ch quan trng ca ngnh qun tr kinh doanh.
3.4.2 Cc cng c h tr hoch nh chin lc

C rt nhiu cng c h tr cho vic hoch nh chin lc. Nu ch mc tm
ra v xc nh nhng nh hng chung nht, c th s dng ba cng c di y.
3.4.2.1 Ma trn im mnh im yu c hi v nguy c

(SWOT)
Ni dung ca ma trn SWOT (bng 3.6) c th tm tt nh sau: Phn tch cc
yu t mi trng bn ngoi gip t chc xc nh c nhng c hi (O) v e do
(T). Phn tch cc yu t bn trong gip t chc xc nh c nhng im mnh (S)
v im yu (W). T kt hp cc S,W, O, T hnh thnh cc nh hng pht
trin hay cc chin lc nh sau:
Bng 3.6 : Ma trn SWOT
Lit k cc c hi O Lit k cc nguy c T
CHIN LC SO: CHIN LC ST:
S dng cc im mnh Tn dng cc im mnh ti

Lit k
tn dng c hi thiu ha cc nguy c
nhng
im V d, ti chnh mnh v V d, mnh v h thng phn phi
mnh S th trng cha bo ha v cc quy nh ca chnh ph gim

=> Chin lc pht trin => Chin lc a dng ha, a sn
th trng phm mi vo th trng mi
CHIN LC WO:
CHIN LC WT:
Tn dng cc c hi
Ti thiu ha nhng im yu v
hn ch cc im yu
Lit k that khi cc nguy c.
nhng V d, thiu chuyn mn

V d, cht lng sn phm km v
im yu k thut v nhu cu dch cc nh phn phi khng ng tin cy
-W v my vi tnh tng =>
=> Chin lc kt hp v pha sau, ci
Chin lc mua li mt
tin li cht lng sn phm, lin kt
cng ty in tan k thut
vi cc nh phn phi
cao
C th phi hp c S, O, W, T: S dng mt mnh khai thc c hi, ci thin

dn nhng yu km v gim bt nhng nguy c.
Qua cc chin lc trong SWOT, ta s la chn ra cc chin lc kh thi nht

thc hin.
3.4.2.2 Ma trn pht trin v tham gia th trng

Nhm t vn Boston (BCG) mt cng ty t vn v qun tr hng u pht
trin v ph bin Ma trn pht trin v tham gia th trng :
Hnh 3.2 : Ma trn BCG (Growth Share Matrix)
STARS QUESTION MARK

CAO
4
S PHT TRIN CA
5
TH TRNG
CASH COW DOGS

THP
CAO THP
PHN CHIA TH TRNG
8 vng trn ch r tm c hin ti v v tr ca 8 n v kinh doanh ca t chc.

Tm c tng n v kinh doanh t l thun vi din tch hnh trn. V tr ca tng n
v kinh doanh ch ra s pht trin v th trng v phn tham gia th trng ca n.
- QUESTION MARK (du hi): n v kinh doanh thuc ny l cc n v

kinh doanh thuc th trng ang pht trin mnh, nhng th phn ca n cn thp,
do li nhun cn thp. Cn c chin lc u t trang b my mc, vn, nhn s
tng th phn. Nu hot ng ny thnh cng n s thnh mt STAR
- STARS (ngi sao): n v kinh doanh thuc ny l n v kinh doanh c th

phn cao trong th trng ang pht trin mnh. Cn c chin lc u t duy tr
v th dn u.
- CASH COW (b sa): n v kinh doanh thuc ny c th phn ln, cng ty
khng cn cung cp nhiu ti chnh cho n v sut tng trng ca th trng gim
xung. Cn c chin lc duy tr v th trn cng lu cng tt.
- DOGS: n v kinh doanh thuc ny l cc n v kinh doanh thuc th

trng pht trin thp, li l n v c th phn thp. Cn duy tr nu c c hi
chuyn ln du hi, nu khng th p dng chin lc t b u t v chuyn sang
lnh vc u t mi.
3.4.3 Nhng khun mu chu k i sng

Hng t vn Arthur D.Little Inc tm ra khun mu chu k i sng sn phm
cho vic hoch nh chin lc (hnh 3.3). Gm c 4 giai n nh sau:
Hnh 3.3: Chu k sng ca sn phm
- Thi k tng trng (a sn phm vo th trng): Trong thi k ny, sn

phm cha c nhiu ngi bit n, nn khi lng tiu th tng chm, t chc
cn b thm chi ph han thin sn phm, nghin cu ci tin, kho st th
trng do li nhun thp hoc c th l. V mt gi p dng trong thi k ny
thng thp so i th cnh tranh (nu cht lng ngang bng) hoc gi c th cao
hn (nu cht lng nhnh hn).
- Thi k pht trin: Thi k ny s lng tiu th tng mnh do th trng

chp nhn sn phm mi, chi ph sn xut v gi thnh gim ng k, li nhun cao.
Vic m rng th trng trong thi k ny rt thun li. Tuy nhin, vn phi tip tc
b thm chi ph han thin sn phm, nghin cu ci tin, kho st th trng.
- Thi k bo ha: L thi k sn phm ng cc knh phn phi, sn xut

ngng tr. y l thi k thng din ra cnh tranh gay gt. Nn c chnh sch gi c
thp hoc ci tin sn phm, v cht lng sn phm s quyt nh thi k ny.
- Thi k suy thoi: Khi lng tiu th v li nhun gim nghim trng, cn
nh ch sn xut, ct gim mi chi ph chiu th, thc hin chnh sch gi thp tiu
th sn phm, thu hi vn chuyn sang lnh vc kinh doanh khc.
3.5 HOCH NH TC NGHIP

3.5.1 Khi nim
L nhng hoch nh lin quan n vic trin khai cc chin lc trong nhng
tnh hung c th v nhng thi gian ngn (thng, qy, nm). Ni dung l nhng
chng trnh hat ng ngn, s dng cc ngun lc phn b han thnh mc
tiu ra.
3.5.2 Tin trnh v ni dung c th

Hoch nh tc nghip c m t bng qu trnh xc nh cc k hoch:
- K hach cho nhng hat ng khng hoc t lp li, tc k hoch ch s dng

hu nh ch mt ln (cn gi l k hoch n dng), gm:
+ Chng trnh (quy m ln): a sn phm mi ra th trng, khnh thnh

mt ta nh thng mi, xa i gim ngho.
+ D n (quy m nh): L mt phn tch ri t chng trnh, c nhng ch dn

c th v cng vic, c gii hn nghim ngt v ngun lc s dng (giao tng
ngi c th ph trch) v thi gian han thnh.
+ K hoch ngn sch: L mt biu mu tng trnh v cc ngun ti chnh

phn b cho nhng hot ng nh, trong khong thi gian xc nh. y l
thnh t quan trng ca chng trnh v d n, l cng c kim sot hiu qa ca
n v.
- K hoch thng xuyn: Hng vo nhng hat ng c kh nng hoc chc
chn lp li tng lai, gm:
+ Chnh sch: L nhng ng li ch o tng qut lm quyt nh, v d

chnh sch i ng cht xm, chnh sch phn phi thu nhp.
+ Th tc: L nhng hng dn chi tit thc hin chnh sch
+ Quy nh, quy tc: Cc tuyn b v mt s vic c php hay khng c

php lm.
TM TT
Hoch nh l qu trnh n nh nhng mc tiu v la chn cch thc tt nht
hon thnh mc tiu. N ch o, lm gim tc ng ca bin i, lm gim lng
ph xung mc thp nht, v t nhng mc tiu kim sot c d dng.
Hoch nh c phn ra thnh nhiu loi ty theo cch tip cn. Nu cn c

vo thi gian, hoch nh s bao gm: hoch nh chin lc v hoch nh tc
nghip. Cn nu cn c theo mc s dng, hoch nh gm hoch nh n dng
v hoch nh thng trc.
Chc nng hoch nh i hi nh qun tr phi a ra cc quyt nh v bn

vn c bn: mc tiu, bin php, ngun lc v vic thc hin. Cc thnh phn ny
c th c xem xt mt cch ring l nhng trn thc t chng gn lin vi nhau.
Cc nh qun tr thng s dng bn phng php d bo tng lai, l:

linh cm, kho st th trng, phn tch chui thi gian v m hnh kinh t lng.
C 3 cng c h tr hoch nh chin lc hu hiu l: ma trn BCG, nhng

khun mu chu k i sng sn phm v ma trn SWOT.
Qun tr c th chn mt trong 4 chin lc: n nh, pht trin, ct gim

tit kim v phi hp. lm cho cng tc hoch nh hiu qu, mi nh qun tr
phi tham gia vo hot ng ny, v phi to c mt mi trng hoch nh thch
hp.
CU HI N TP
1. Nu khi nim v tc dng ca chc nng hoch nh.
2. So snh hoch nh tc nghip v hoch nh chin lc.
3. Trnh by qa trnh hoch nh chin lc?
4. Trnh by ngn gn cc cng c hoch ch chin lc.
5. Phn tch SWOT ca n v bn ang cng tc (n v bn quan tm) & xy

dng cc chin lc, chin lc no bn cho l kh thi nht?
6. Trnh by nhng ni dung c bn ca hoch nh tc nghip.

BI 4: CHC NNG T CHC 55
BI 4: CHC NNG T CHC
- Vai tr v v tr ca chc nng t chc trong qun tr;
- Cc nguyn tc c bn ca t chc;
- Cc m hnh c cu t chc;
- Phn chia quyn lc v y quyn trong hot ng qun tr.
Sau khi xy dng cc mc tiu, k hoch hnh ng, t chc cn phi thc
hin cc mc tiu v cc k hoch . Mun vy t chc phi c b my, c con
ngi vi nhng nhim v c th. Nh qun tr thc hin nhng cng vic lin quan
n b my, con ngi c gi l lm cc cng vic ca chc nng t chc. hon
thnh tt chc nng t chc, tt c cc nh qun tr d cp no cng cn phi nm
vng nhng nguyn tc v phng php t chc.
4.1 KHI NIM, VAI TR, NGUYN TC CA

CHC NNG T CHC
4.1.1 Khi nim chc nng t chc
Chc nng t chc l vic la chn nhng cng vic, nhng b phn v giao
cho mi b phn mt ngi ch huy vi chc nng, nhim v, quyn hn, trch nhim
cn thit thc hin mc tiu ca t chc vch ra.
Vi cch hiu trn, chc nng t chc thng c biu hin l c cu t chc
qun tr. C cu t chc qun tr l tng hp cc b phn khc nhau, c chuyn
mn ha v c nhng trch nhim, quyn hn nht nh, c b tr theo nhng cp
nhm bo m thc hin cc chc nng qun tr v phc v mc tiu chung xc
nh.
56 BI 4: CHC NNG T CHC
4.1.2 Vai tr ca chc nng t chc

Thiu mt c cu t chc hp l s gy ra nhiu vn kh khn phc tp cho
cng tc qun tr. Cng tc t chc hiu qu gip cho vic khuyn khch s dng con
ngi vi tnh cht l con ngi pht trin ton din, to iu kin thun li cho s
m rng a dng ha t chc v nng cao tnh c lp sng to ca nh qun tr. V
vy chc nng t chc l ct li ca quy trnh qun tr.
4.1.3 Nguyn tc c bn ca t chc qun tr

Nguyn tc thng nht ch huy: mi ngi tha hnh ch c mt ngi cp trn
v ch bo co, nhn lnh ca ngi m thi.
Nguyn tc gn lin vi mc tiu: b my t chc ch c xy dng khi chng

ta c mc tiu, nhim v cho t chc .
Nguyn tc hiu qu: b my phi c kt qu hot ng cao nht vi chi ph

thp nht.
Nguyn tc cn i: cc b phn xy dng phi cn i gia quyn hnh v

trch nhim; ng thi phi cn i khi lng cng vic gia cc b phn.
Nguyn tc linh hat: t chc phi thch nghi, p ng c vi nhng bin

ng ca mi trng bn ngai.
4.2 MT S VN KHOA HC TRONG

CNG TC T CHC
4.2.1 Phn cng lao ng
L chia nh cng tc thnh mt s bc, mi bc c hon thnh bi mt c
nhn. Nh vy c nhn chuyn mn ha khi thc hin mt phn ca mt hot ng
thay v ton b hot ng. Dy chuyn lp rp l mt th d in hnh ca s phn
cng lao ng. S phn cng lao ng nhm to ra hiu qu cao trong t chc. Tuy
nhin, cn lu rng vic phn cng lao ng qu mc s gy ra nhm chn, mt
mi. t gim st hiu qu.
4.2.2 Tm hn qun tr
Ngi ta thng ni mt t chc m c qu nhiu cp th cng knh. S lng
cc cp li ph thuc vo tm hn qun tr hay l quy m ti u v s lng nhng
ngi b qun l.
Tm hn qun tr (tm hn kim sot) l s lng nhn vin cp di m mt

nh qun tr cp trn c th qun tr c mt cch tt p nht. Tm hn qun tr c
th thay i ty theo ni dung cng vic ca ngi b qun tr l ging hay khc
nhau, n gin hay phc tp. Chng hn, mt t chuyn vin thng thng c t 6
n 10 ngi, 1 t hc sinh c t 10 n 20 em. Nu sn xut dy chuyn vi cng
ngh n gin th tm hn c th tng ln ngha l mt nh qun tr c th gim st
mt s ng cng nhn. Nh vy tm hn qun tr rng s lm gim s cp qun tr
v ngc li.
V d nu doanh nghip c 20 nhn vin v tm hn qun tr l 20 th doanh

nghip ch c 1 qun tr vin. Nu tm hn qun tr l 5 (tc mi nh qun tr ch
qun l c 5 ngi) th doanh nghip cn c thm 4 qun tr vin v thm t nht 1
ngi qun l 4 ngi ny, tc tng thm 1 cp qun tr. V d trn cho thy,
cng mt s lng nhn vin nhng nu tm hn qun tr qun tr rng, doanh
nghip s c t tng trung gian. Vic c t tng trung gian lm cho b my t chc gn
nh. Tuy nhin, tm hn qun tr rng ch thun li khi nh qun tr c nng lc, cp
di c trnh lm vic kh, cng vic t bin ng Tm li, ta c th a ra mt
s nhn xt sau v tm hn qun tr:
- Tm hn qun tr rng s c t tng nc trung gian trong b my t chc,

thng tin ph bin v phn hi trong ni b nhanh chng, t tn km chi ph trong
qun tr.
- Tm hn qun tr hp s c nhiu tng nc trung gian trong b my t chc,

thng tin thng b mo m, bin dng v phi i qua nhiu cp, chi ph qun l ln
do tnh hiu qu thp.
4.2.3 Quyn hnh trong qun tr

Trong cng tc qun tr, quyn hnh lun lun km theo chc v qun tr. Nu
nh cp di khng tun theo nhng ch th ca cp trn th khng th hon thnh
mc tiu ca t chc. Tuy nhin, nhng quyn hnh km theo chc v qun tr khng
phi l v hn.
4.2.3.1 Khi nim

Quyn hnh l nng lc quyt nh, ch huy, khen thng, trng pht hay ra lnh i
vi cp di v trng i s tin hnh ca h.
4.2.3.2 Mi quan h gia s dng quyn hnh v thi

lao ng
C ba cch thc s dng quyn hnh ca nh qun tr:
- Cng bc: Nu nh qun tr dng bin php cng bch, e da th nhn vin
v s m phi lm vic nhng s thiu nhit tnh.
- Mua chuc: Nu nh qun tr dng bin php mua chuc bng quyn li th
nhn vin s lm vic vi thi tnh ton, cn nhc theo s li hi n vi bn thn.
- Kt thn, xem nhau nh nhng ngi ng nghip: Nu mun nhn vin lm

vic vi nhit tnh v s quan tm n li ch chung ca t chc th nh qun tr nn
s dng quyn hnh mt cch nh nhng, trong tinh thn hp tc v mc tiu chung.
4.2.3.3 Phn quyn

- Khi nim: Phn quyn hay y quyn l to cho ngi khc quyn hnh v
trch nhim thc hin mt hot ng nht nh. Quyn hnh c giao khi cp
trn giao cho cp di quyn c quyt nh v mt vn no . Trong trng
hp quyn lc khng c giao ngi ta gi l tp quyn.
Quyn hnh c giao khi cp trn cho php cp di quyn c ra quyt

nh. Nh vy cp trn khng th giao cho cp di nhng quyn hn m h khng
c. Cp trn cng khng th giao ton b quyn hn ca mnh v nh vy thc s
trao cng v ca mnh cho cp di. Mc ch ch yu ca vic giao quyn l lm
cho mt t chc c kh nng thc hin c mc tiu trn c s huy ng c sc
lc, tr tu ca cp di.
Qu trnh giao quyn thng bao gm cc cng vic sau:
- Xc nh cc kt qu mong mun.
- Giao nhim v.
- Giao quyn hon thnh cc nhim v .
- Xc nh trch nhim ca ngi c giao quyn.
Trong thc t khng th tch ri cc qu trnh ny v vic mong mun c mt

ngi hon thnh nhim v m khng giao quyn thc hin chng l v ngha. Cng
nh giao quyn m khng bit kt qu cui cng l g th quyn hn giao s b li
dng lm vic khc.
Vic giao quyn hn c th bng vn bn hay bng ming di dng quy nh

c th hay chung chung. Khi giao quyn cn phn bit hai loi y quyn: y quyn
chnh thc (thc hin bng vn bn) v y quyn mc nhin (quyn theo cp bc
gii quyt cc tnh hung c lin quan n chc nng nhim v).
Vic y quyn bng vn bn c th rt c ch i vi nhng nh qun tr c

y quyn ln ngi y quyn. Ngi y quyn s d dng nhn ra nhng mu thun
v chng cho vi cc cng v khc v cng s thun li hn trong vic ch ra nhng
cng vic m mt cp di c th v phi chu trch nhim.
Mt lnh o cp cao ni: ng cha bao gi y quyn cho ai m ch yu cu

nhng ngi qun tr cp di phi chu trch nhim v mt b phn no ca t
chc. Thc t v lnh o ny tin hnh mt s u quyn rt rng, l s t do
hon ton trong hot ng ca cp di nu cp di thy iu l thch hp. Tuy
nhin trc s u quyn khng c th nh vy, cc cp di buc phi tm ra cch i
ca mnh v qua vic th nghim trong thc tin xem cp trn s ng cch no ri
tin hnh hiu chnh. Nu h khng hiu r cc chnh sch v truyn thng ca cng
ty, khng bit c c tnh ca cp trn th c th b ri vo tnh th bt li.
Ngc li, nhiu lnh o cp cao li cho rng s u quyn c th l qu phc

tp v cp di b tc ot mt tnh linh hot nn s khng th trin khai theo cch
tt nht c. V th ngi lnh o cp cao nn xy dng mt truyn thng nng
ng trong t chc khc phc tnh km linh hot ca cp di khi giao quyn c
th. V ngi c u quyn nn lp ra mt bn m t cng vic v gii thch r bn
m t vi cp trn cc tng chnh, thm ch nhiu khi cn gii thch r vi c
nhng qun tr vin cng cp khc cn c s hp tc trnh nhng s ghen ght,
k....
Vic giao quyn c th b thu hi trong nhng iu kin cn thit. Vic t chc
li thng lin quan vi vic thu hi hoc giao li quyn hn cho mt s ngi nht
nh.
- Mc phn quyn: Ph thuc vo cc iu kin sau:
+ Kch thc, quy m ca t chc: Nu kch thc v quy m ca t chc cng

ln th mc phn quyn trong t chc cng tng. V nhng nh qun tr cao cp ch
c s lng thi gian nht nh v thng tin chi tit b hn ch nn tp quyn s lm
gim st cht lng v tc ra quyt nh. Trong iu kin h phi phn quyn
quyt nh cho cp di cho cc quyt nh c a ra mt cch nhanh chng
hn v nng cao cht lng cc quyt nh.
+ Gi tr ca quyt nh v s quan trng ca nhim v: yu t ny cng

xung cp di cng gim. Mt nhim v hay quyt nh cng quan trng th n cng
t c phn quyn cho cp di thc hin.
+ Vic phn quyn c th c tng ln khi c nhng ngi qun tr cp di

ti gii, c kh nng thc hin quyn lc giao ph v tin cy y quyn cho h.
- Nhng nguyn tc giao quyn
vic giao quyn c hiu qu i hi phi thc hin nhng nguyn tc giao
quyn sau y:
+ Giao quyn theo kt qu mong mun: Vic giao quyn l nhm trang b cho
ngi thc hin mt cng c c kh nng thc hin tt cc mc tiu. Cho nn quyn
lc c giao cho tng ngi qun tr phi tng xng vi mc tiu cn t c v
nhm to cho h quyn ch ng trong quy trnh thc hin.
+ Giao quyn theo chc nng: Mi b phn trong t chc u c nhng chc
nng nht nh cn phi hon thnh. Do giao quyn theo chc nng l cn thit.
Nu coi nh nguyn tc ny s dn n nguy c v s ln ln khng bit ai s phi
lm vic g. Nguyn tc ny bao gm c vic giao quyn v phn chia b phn, mc
d n gin v mt nhn thc nhng phc tp khi vn dng.
+ Nguyn tc bc thang: ni v chui cc quan h quyn hn trc tip t cp

trn xung cp di xuyn sut ton b t chc. Tuyn quyn hn t ngi qun tr
cao nht n mi v tr bn di trong t chc cng r rng th cc v tr chu trch
nhim v vic ra cc quyt nh s cng r rng v vic thng tin trong t chc s
cng c hiu qu.
Vic nhn thc y nguyn tc bc thang l cn thit bi v cp di phi

bit c ai giao quyn cho h v nhng vn vut qu phm vi quyn hn ca h
phi c trnh cho ai.
+ Nguyn tc quyn hn theo cp bc: Nhng nguyn tc xc nh quyn hn

theo chc nng v bc thang lm ny sinh nguyn tc quyn hn theo cp bc. Mi
cp t chc nht nh c quyn hn ra quyt nh trong phm vi quyn lc m t
chc phn quyn. Do c th suy ra nguyn tc quyn hn theo cp bc l: vic
duy tr s y quyn nh, i hi rng cc quyt nh trong phm vi quyn hn ca
tng ngi phi c chnh h a ra ch khng c y ln cp trn theo c cu t
chc. V d n kin b y ln trn. Ni cch khc, nhng nh qun tr mi cp
phi ra bt k quyt nh no m h c th phi lm da trn quyn hn c giao
v ch nhng vn h khng th quyt nh c do s hn ch v quyn lc mi
c a ln cp trn. Nh qun tr cp cao phi bo m vic giao quyn hn l r
rng i di cp di v nn trnh s ham mun ra cc quyt nh thay cho cp
di.
+ Nguyn tc thng nht trong mnh lnh: Vic mt ngi c mi quan h

trnh bo ln mt cp trn duy nht cng hon thin bao nhiu th vn mu thun
trong cc ch th s cng t v thc v trch nhim c nhn i vi cc kt qu s
cng ln. Thc t c th mt cp di nhn c s y quyn ca nhiu cp trn.
Trong trng hp ny, quyn hn c giao bi nhiu ngi cho mt ngi rt c th
s dn ti nhng mu thun c quyn hn ln trch nhim. Nguyn tc ny rt c ch
trong vic lm sng t mi quan h gia quyn hn v trch nhim.
+ Nguyn tc v tnh tuyt i trong trch nhim: Do trch nhim l mt ngha

v, khng th giao ph c cho nn chng c cp trn no c th trn trnh trch
nhim v hnh ng ca cc cp di bng cch y quyn. Mt khc, trch nhim
ca cc cp di i vi cp trn ca mnh v vic thc hin nhim v c giao l
tuyt i mt khi h chp nhn s phn cng v nhn quyn thc thi n.
+ Nguyn tc v s tng xng gia quyn hn v trch nhim: Quyn hn l

mt quyn c th tin hnh nhng cng vic c giao v trch nhim l ngha v
phi hon thnh chng. V lgic iu dn n vic quyn hn phi tng xng vi
trch nhim. (trch nhim khng th ln hn cng nh nh hn trch nhim nm
trong quyn hn c giao).
- Ngh thut giao quyn
Giao quyn khng ch l mt vn khoa hc m cn l mt ngh thut. N i

hi phi thch hp vi tng tnh hung, iu kin c th v phi t nh vic chuyn
giao quyn lc c kt qu. Ngoi c cu t chc v cc mc tiu, nhim v c giao,
mt yu t quan trng n ngh thut giao quyn l thi c nhn ca nh qun
tr. C th l:
+ Sn sng to cc c hi cho ngi khc: thuc tnh c nhn ny ca nh qun

tr rt cn cho s giao quyn v n c kh nng khuyn khch nhng tng ca
ngi khc. Sn lng gip h v khen ngi ti nng ca h l vic rt quan trng.
Nu thiu nhng thi , c tnh s lm hn ch rt nhiu n qu trnh giao
quyn cho cp di.
+ S sn sng chia s: Mt nh qun tr mun y quyn mt cch c kt qu

trc ht phi sn lng giao quyn ra quyt nh cho cp di. Mt sai lm to ln ca
mt s nh qun tr khi gi cc cp bc cao hn l h vn mun tip tc ra cc
quyt nh cho cc cng v m h ri b.
+ S sn sng cho php ngi khc mc sai lm: Bt k ai cng c th mc sai

lm. Mt cp di c y quyn lm mt iu g th h cng c th mc nhng
sai lm nht nh. iu i hi cp trn phi tnh n v phi bit chp nhn.
+ Sn sng tin cy cp di: Vic giao ph quyn lc i hi mt thi tin cy

ca c hai bn.
+ S sn sng lp ra v s dng s kim tra rng ri: Cp trn s khng giao

quyn cho cp di nu h khng c kh nng kim tra xem quyn lc s c s
dng nh th no. V vy, vic thit lp cc hot ng kim tra l mt trong nhng
ngh thut ca nh qun tr.
4.3 XY DNG C CU T CHC

4.3.1 Khi nim c cu t chc
C cu t chc l tng hp cc b phn khc nhau c mi lin h ph thuc ln
nhau, c chuyn mn ha, c giao nhng nhim v, trch nhim, quyn hn
nht nh v b tr theo tng cp nhm thc hin cc chc nng qun tr v mc tiu
chung ca t chc.
4.3.2 Cc yu cu i vi mt c cu t chc qun tr ti u

- m bo tnh ti u: S lng cc b phn, s cp phi hp l.
- m bo tnh linh hot hay kh nng thch nghi cao: C cu t chc phi c
kh nng phn ng linh hot vi cc tnh hung xy ra, m bo thi gian t lc ra
quyt nh n lc thc hin l ngn nht. Mun vy b my t chc phi gn nh.
- m bo tin cy trong hot ng: m bo tnh chnh xc ca thng tin

truyn i trong c cu nh duy tr s phi hp hot ng v nhim v ca tt c
cc b phn.
- m bo tnh kinh t: chi ph t nht nhng hiu qu cao nht.
4.3.3 Cc nhn t nh hng n c cu t chc qun tr

Khi xy dng c cu t chc qun tr i hi khng ch xut pht t cc yu cu
trn m cn phi tnh n nhng nhn t nh hng. Trn thc t mt s c cu t
chc qun tr chu nh hng ca nhiu yu t v cc yu t ny thay i ty theo
tng trng hp. Khi qut li th thng c cc yu t nh hng n c cu t chc
qun tr sau y:
- Chin lc v mc tiu ca t chc. B my lp ra nhm thc hin mc tiu

nn khi mc tiu thay i dn n b my thay i.
- Quy m v mc phc tp ca t chc. Quy m ln th s phc tp tng do

cc mi quan h v s chuyn mn ha trong t chc tng ln v ngc li.
- K thut v cng ngh s dng. Thng nu t chc s dng cng ngh hin
i th c cu t chc gn nh hn.
- Mi trng ca t chc: VD: c th ca doanh nghip khc vi c quan hnh

chnh, vy mi trng khc nhau.
- Quan im, thi ca lnh o cp cao: thi , trit l ca lnh o cp cao

cng c th tc ng n c cu t chc. Nu ban lnh o mun tp trung th h
thng thch s dng c cu nhiu cp v ngc li.
- a l: Vic m rng a bn hot ng i hi b tr li lao ng, to ra c cu

t chc mi.
4.3.4 Cc b phn v cc cp trong c cu t chc

C cu t chc hnh thnh bi cc b phn qun tr v cc cp qun tr sau:
- B phn qun tr: l mt b phn ring bit c cc chc nng qun l nht
nh (v d: phng k hoch, phng k ton). S b phn qun tr phn nh s
phn chia chc nng qun tr theo chiu ngang, th hin trnh chuyn mn ha
trong phn cng lao ng qun tr.
- Cp qun tr: l s thng nht tt c cc b phn qun tr mt trnh nht

nh (v d: cp t chc, cp phng ban chc nng, cp phn xng). S cp qun
tr phn nh s phn chia chc nng qun tr theo chiu dc, th hin trnh tp
trung qun tr v lin quan n vn ch huy trc tuyn v h thng cp bc.
4.3.5 Cc tiu chun hnh thnh cc b phn trong t chc

Theo s lng nhn vin: xp cc nhn vin c cng vic nh nhau vo mt b
phn, khi chuyn mn ha cao th tiu chun ny khng ph hp.
Theo thi gian lm vic: v d theo ca lm vic (ca ngy, ca m)
Theo cc chc nng ca t chc nh: Marketing, k ton, k thut, kinh

doanh Nhc im ca tiu chun ny l cc b phn thng theo ui chc nng
ring ca mnh m qun i mc tiu chung ca t chc
Theo lnh th, a l: p dng cho t chc c phm vi hat ng rng.
Theo sn phm: hnh thnh cc b phn chuyn doanh theo tng sn phm
Theo khch hng: nhm tha mn cc yu cu khc nhau ca tng lai khch
hng khc nhau
Theo quy trnh (thit b): v d t chc c b phn c, b phn ct gt, b
phn lp rp
4.4 CC M HNH C CU T CHC THNG

DNG
Cc n v trong mt t chc ty theo nhim v ca n trong mi tng quan
vi mc tiu ca t chc m s c nhng m hnh t chc khc nhau. Trong thc tin
c mt s m hnh t chc tiu biu nh sau.
4.4.1 M hnh c cu trc tuyn
Hnh 4.1: C cu t chc trc tuyn
- c im: Quan h gia cc nhn vin trong t chc c thc hin theo
ng thng, t trn xung. Quyn hnh c phn nh r rng vi mt cp trn
trc tip.
- u im: Tun th nguyn tc mt th trng nn trch nhim r rng. Cp

trn phi chu trch nhim v kt qu hot ng ca cp di. C s thng nht, tp
trung cao.
- Nhc im: i hi nhng ngi lnh o phi c kin thc ton din, tng
hp. iu ny kh p ng khi quy m t chc tng ln v s lng cc vn
chuyn mn ln. Hn ch vic s dng cc chuyn gia c trnh cao v tng mt do
khi cn phi hp hp tc cng vic gia hai n v hoc hai c nhn ngang quyn
thuc cc tuyn khc nhau th vic bo co thng tin phi i theo ng vng theo
cc knh nh.
M hnh ny thng ph hp i vi nhng t chc c quy m nh. Khi t chc

pht trin rng ln hn th m hnh ny khng cn thch hp.
4.4.2 M hnh c cu chc nng
Hnh 4.2: C cu t chc chc nng
- c im: Vic qun tr c thc hin theo chc nng, khng theo tuyn,
mi ngi cp di c th c nhiu cp trn trc tip.
- u im: Ngi lnh o ca t chc c s gip sc ca cc chuyn gia nn

gii quyt cc vn chuyn mn tt hn. Khng i hi ngi lnh o phi c kin
thc ton din chuyn su v nhiu lnh vc.
- Nhc im: Trch nhim khng r rng. Khi khi lng cc vn chuyn
mn tng ln th s phi hp hot ng ca ngi lnh o t chc vi nhng ngi
lnh o chc nng ngy cng kh khn.
4.4.3 M hnh c cu trc tuyn - chc nng

- c im: Ngi lnh o t chc c s gip sc ca cc phng, ban chc
nng. Nhng ngi lnh o tuyn chu trch nhim v cc n v mnh ph trch.
Nhng lnh o chc nng khng c quyn ch o cc n v trc tuyn.
- u im: Li dng c u im ca hai kiu c cu trc tuyn v chc nng.
- Nhc im: Ngi lnh o t chc phi thng xuyn gii quyt mi quan
h gia b phn trc tuyn vi b phn chc nng. Ngoi ra nu c nhiu b phn
chc nng thng dn n phi hp hnh nhiu gy lng ph thi gian. V th cn
trnh lp ra qu nhiu phng ban.
Ngi ta thng khuyn co cc n v, cng ty nn p dng m hnh ny

nhng phi c ni quy y trnh xu hng tr li thnh m hnh chc nng.
Hnh 4.3: C cu t chc trc tuyn chc nng

4.4.4 M hnh c cu t chc ma trn
Hnh 4.4: C cu t chc ma trn
- c im: M hnh ny ch yu l kt hp cc n v chc nng vi cc n

v thnh lp theo sn phm (hay theo khch hng). Chng hn, mt cng ty u t
c hai d n theo hai lai sn phm A, B hon ton khc nhau. Thay v t chc mi
d n c y cc b phn thc hin cc cng vic nh: nghin cu Marketing,
lp lun chng kinh t-k thut th c th s dng cc n v chc nng c sn
trong cng ty thc hin cc cng vic trn cho tt c cc d n.
- u im: y l hnh thc t chc linh ng, s dng nhn lc c hiu qu,
vic hnh thnh v gii th d dng, nhanh chng.
- Nhc im: D xy ra tranh chp nh hng gia ngi lnh o v cc b

phn. i hi nh qun tr phi c nh hng ln. Phm vi s dng cn hn ch v i
hi mt trnh nht nh.
4.4.5 C cu t chc theo a l

- c im: M hnh ny phn chia hot ng theo tng khu vc a l nhm
khai thc nhng u th trong cc hot ng ca a phng. Mt khc, c th s
dng i vi cc doanh nghip hot ng trn phm vi rng, c gp theo nhm v
giao cho mt nh qun tr lnh o ti tng khu vc.
- u im: Tn dng cc th trng v nhng u im ca a phng, tng s

kt hp theo vng.
- Nhc im: Cn nhiu ngi lm cng vic qun l tng khu vc. C ch
kim sot phc tp, nht l cp cao nht.
TNG GIM C
Gim c chi Gim c chi Gim c chi

nhnh min nhnh min nhnh min
Nam Bc Trung
Hnh 4.5: C cu t chc theo a l
4.4.6 C cu t chc theo sn phm
TNG GIM
Dy sn Dy sn Dy sn
phm A phm B phm c
Hnh 4.6: C cu t chc theo sn phm

- c im: M hnh ny ly c s l cc dy sn phm thnh lp cc b

phn hot ng. B phn ph trch sn phm c trch nhim hot ng trn nhiu
th trng khc nhau v sn phm .
- u im: C th pht trin tt sn phm vi tm nhn kh tng qut v th

trng ca ring tng sn phm.
- Nhc im: Kh nng hp tc cc b phn km, d dn ti tnh cc b gia

cc b phn, t t quan tm n pht trin ton din ca t chc. C cu ny cng
i hi trnh qun l khc nhau i vi tng dy sn phm nn chi ph qun l cao.
Vic pht trin v o to nhn s trong t chc cng hn ch.
TM TT
Chc nng t chc l mt qu trnh bao gm nhiu hot ng trong tp
trung vo 2 loi hot ng chnh l xy dng, hon thin c cu t chc v hnh
thnh mi quan h quyn hn trch nhim gia cc b phn trong c cu t chc. T
chc qun tr cn phi ch 3 vn mang tnh khoa hc l tm hn qun tr, quyn
lc v phn cp.
C nhiu loi c cu t chc khc nhau, mi c cu c nhng u nhc im

ring v ph hp trong nhng trng hp nht nh, gm 6 m hnh c bn sau: trc
tuyn, chc nng, trc tuyn- chc nng, ma trn, t chc theo sn phm v t chc
theo a l. chn la mt c cu t chc hp l cn tun th cc nguyn tc t
chc, ch cc yu t nh hng v c bit phi bo m thc hin chnh xc qui
trnh xy dng c cu t chc.
Vic phn chia quyn lc trong t chc l mt ni dung quan trng trong t
chc qun tr. Linh hn ca phn chia quyn lc l qu trnh y quyn, n va mang
tnh khoa hc va th hin ngh thut trong qun tr. Do cn tun th trit cc
nguyn tc v qui trnh y quyn nhng ng thi cn hiu r cc yu t tc dng
n y quyn nhm s dng hiu qu cng c qun tr quan trng ny.
CU HI N TP
1. Trnh by cc nguyn tc ca t chc qun tr. Ti sao nguyn tc thng nht
ch huy li quan trng? Trong thc t ti sao y l nguyn tc kh thc hin?
2. Bn hiu th no v tm hn qun tr. Khi no s dng tm hn rng, khi no

s dng hp?
3. Phn bit cu trc chc nng v cu trc trc tuyn.
4. Mun xo b cc tng nc trung gian trong mt t chc cn gii quyt cc vn

g.
5. Trnh by cng tc t chc ca cc bc qun tr.
6. Nhng u v nhc im ca cu trc ma trn.
7. Ti sao phi u quyn? Cc yu cu i vi y quyn l g?
8. Phn tch nhn xt ca Dick Cacson: c t 70 n 80% nhng khim khuyt

trong qu trnh thc hin mc tiu l do nh hng ca cng tc t chc.
72 BI 5: CHC NNG IU KHIN
BI 5: CHC NNG IU KHIN
- Vai tr ca iu khin trong qun tr;
- Cc l thuyt ng vin tinh thn lm vic;
- Cc l thuyt v lnh o;
- Truyn thng v gii quyt xung t.
Nhn vin trong t chc c th lm vic vi mt thi nhit tnh hng hi, thm
ch h sn sng t nguyn lm thm gi khi cng vic cha xong. Song cng c th
h lm vic mt cch u oi, i ph. Thi lm vic ca nhn vin nh th no
ph thuc vo kh nng kch thch, ng vin, ch huy, phi hp con ngi, gii quyt
cc xung t trong tp th. Cc cng vic ny thuc v chc nng iu khin trong
qun tr.
5.1 KHI NIM V NI DUNG CA CHC

NNG IU KHIN
5.1.1 Khi nim
Trong thc t, hiu qu ca qun tr c c ch khi huy ng c s n lc,
nhit tnh, trch nhim ca nhn vin trong qu trnh thc hin nhim v. lm
c iu , nh qun tr phi bit lnh o v ng vin nhn vin. T ta c th
a ra khi nim v chc nng iu khin nh sau:
iu khin l nhng hot ng lin quan n hng dn, n c v ng vin

nhng ngi di quyn thc hin cc mc tiu ca t chc vi hiu qu cao nht.
5.1.2 Ni dung
T khi nim, ta c th xc nh c cc ni dung ca chc nng iu khin
bao gm cc vn sau:
BI 5: CHC NNG IU KHIN 73
- ng vin v lnh o con ngi trong t chc n lc lm vic, hng h vo
vic thc hin tt mc tiu ca t chc.
- Thng tin hiu qu, to mi trng thun li cho con ngi lm vic.
- X l kp thi, hiu qu cc xung t c lin quan n t chc.
5.1.3 Cc l thuyt ng vin

Nh trn cp, iu khin l nhng hot ng lin quan n hng dn,
ng vin nhng ngi di quyn thc hin cc mc tiu ca t chc. Ni cch khc,
iu khin c hiu l ch huy con ngi. Mun iu khin nhn vin c hiu qu,
nh qun tr li cn phi hiu c tm t nguyn vng ca nhn vin.
5.1.3.1 ng c
ng c ch sc mnh xy ra ngay trong lng mt con ngi, thc y ngi
hnh ng hng ti mt mc tiu nht nh. Mt ngi c ng c s lm vic tch
cc v c hnh vi t nh hng vo cc mc tiu quan trng. Cc nh khoa hc cho
rng, mt trong nhng nguyn tc c bn trong qun tr l: hiu qu lm vic l mt
hm ph thuc vo hai bin: nng lc v ng c.
y, nng lc c th c hiu mt cch n gin: nng lc l kh nng lm

vic ca mt ngi trong thc t. Xt v tiu ch nh gi, nng lc ph thuc vo
cc yu t sau:
- Kin thc: l nhng hiu bit chung v t nhin, x hi; nhng l thuyt,
phng php, s liu . . Kin thc c coi l nn tng, iu kin cn ca nng lc
v c kin thc con ngi c c s l lun dn ng nn trnh c hnh ng m
qung, t pht, dn n nhiu ri ro. Mun c c v khng ngng gia tng kin
thc, con ngi cn phi c o to. Tuy nhin, vic o to khng n thun ch
theo nhng kha hc trong cc trng, lp vi cch thc truyn thng m c th
bng cch khc nh t hc. .
- K nng: l mc thnh tho trong vic tin hnh mt hot ng c th no

. Mi ngi phi thc hin nhiu cng vic khc nhau nn cn c nhiu k nng
khc nhau. K nng l b phn rt quan trng ca nng lc, v suy cho cng, nng
lc c biu hin qua kt qu t c trong thc t, m cc kt qu t c l
sn phm trc tip ca cc k nng. Mun c v khng ngng gia tng k nng,
khng c con ng no khc l phi n lc rn luyn, lm vic.
- Kinh nghim: l nhng bi hc tch lu c t thc t cuc sng. Trong qu

trnh lm vic, con ngi phi thc hin nhiu cng vic khc nhau, trong c vic
mi, vic c. Khi lm vic c tn km thi gian, sai st, ri ro hn vic mi. S
d nh vy v khi lm vic c ngi ta s dng kinh nghim c sn. c bit i vi
nhng cng vic nu lm sai s gy hu qu nghim trng th kinh nghim l mt
thnh t v cng quan trng ca nng lc. Kinh nghim c c ch yu thng qua
qu trnh t nh gi, phn tch nhng c, mt qua tng hot ng v rt ra nhng
bi hc cn ghi nh trong qu trnh hot ng ca chnh bn thn mnh. Trong mt s
trng hp, c th hc kinh nghim t nhng ngi khc thng qua cch gii quyt
cng vic trong nhng tnh hung c th.
- Cc mi quan h: l nhng quan h mang tnh cht c nhn do tng ngi t

xy dng cho mnh qua thi gian. Cc mi quan h th hin s hiu bit ln nhau
cng nh nim tin dnh cho nhau nn chng s gip cho vic thc hin nhim v
c nhanh hn, thm ch hiu qu hn. Chng hn nh ngi no ln u tin
vay vn t ngn hng cho hot ng sn xut kinh doanh th vic tin hnh cc th
tc mt nhiu thi gian nhng nu quan h vi ngn hng trong nhiu nm th th
tc s nhanh chng hn nhiu. Do vy cc mi quan h c nhn cng l mt yu t
quan trng cu thnh nng lc.
- S mong mun (ng c, hoi bo)
Mi c nhn thng c mong mun hay c m lm vic trong mt lnh vc no

. S mong mun ny mang li cho h cm gic hng th, say m. Khi c hng th,
say m, con ngi s c thc y khng ngng hc tp v rn luyn, vt qua
mi kh khn, thch thc. T nng lc c iu kin pht trin. S mong mun
c coi l b phn quan trng hng u ca nng lc, v nu khng c s hng th,
say m, kt qu lm vic kh c th tt p.
- Quan nim v trch nhim x hi: l nhng quan nim v mc tiu, l

tng sng, o c... Chng s c biu hin trn hnh vi, thi ca con ngi
trong cuc sng hng ngy v trong cng vic. Yu t nng lc ny rt cn thit cho
con ngi, chng hn, nu ai c quan nim tn trng ch tn, cuc sng v cng
vic thng thun li, c ngi khc tn trng.
- Cc c im c nhn: Bn cnh nhng yu t cp trn, nng lc cn

ph thuc vo c im c nhn ca tng con ngi c th. C nhng c im c
nhn do bm sinh m c, nh s nhy bn, tr thng minh nhng nhng c im
bm sinh nh vy khng nhiu v cng phi rn luyn mi pht trin c. Phn ln
cc c im c nhn ch yu do hc tp, rn luyn m c. Nhng c im y
thng l: T tin, quyt on, sn sng chu trch nhim, thch ng vi mi trng,
kh nng chu ng cao, c tinh thn hp tc, ...
5.1.3.2 Cc l thuyt ng vin

ng vin l to ra s hng hi, nhit tnh, phn khi v trch nhim hn trong
qu trnh thc hin cng vic cu cp di, qua lm cho cng vic c hon
thnh mt cch c hiu qu cao.
ng vin bao gm c ng vin v vt cht ln ng vin v mt tinh thn.

Trong lch s pht trin ca qun tr c nhiu l thuyt ng vin c trnh by
trong cc ti liu khc nhau. Sau y l mt s l thuyt ng vin ang c cc
nh qun tr p dng ph bin trong thc t.
1. L thuyt cp bc nhu cu ca Abraham Maslow
Maslow cho rng hnh vi ca con ngi bt ngun t nhu cu v nhng nhu cu
c sp xp theo mt trnh t u tin t thp n cao v tm quan trng. C th
xp thnh 5 bc:
- Nhng nhu cu c bn: n, ung, mc, v nhng nhu cu tn ti khc.
- Nhng nhu cu v an ton v an ninh: an ton, khng b e da v thn

th, ti sn, cng vic...
- Nhng nhu cu x hi: Tham gia cu lc b, ng phi, tnh bn, tnh ng

nghip, giao tip, c x hi chp nhn
- Nhng nhu cu t trng: Thch danh ting, tng danh hiu, c tn trng,
tn trng ngi khc
- Nhng nhu cu t th hin: mun hon thin, pht trin nhn cch, sng
to.
Nhng nhu cu t th hin
Nhu cu Nhng nhu cu t trng
cp cao
Nhng nhu cu XH
Nhu cu
Nhng nhu cu an ton, an ninh
cp thp
Nhng nhu cu c bn
Hnh 5.1. Trnh t sp xp nhu cu ca Abraham Maslow
Maslow cng chia cc nhu cu ni trn thnh hai cp: cp cao v cp thp. Nhu
cu cp cao: tc ng bn trong con ngi, gm nhu cu x hi, t trng v t th
hin, c tho mn ch yu t bn trong. Nhu cu bc thp: tc ng bn ngoi con
ngi, gm nhu cu an ton v nhu cu c bn. Nh vy, chng ta c th thy s
khc bit gia nhu cu cp cao v nhu cu cp thp l cc nhu cu cp thp c
tha mn ch yu t bn ngoi, trong khi cc nhu cu cp cao li c tha mn
ch yu l t ni ti ca con ngi. Tuy nhin cng c cch gii thch khc l con
ngi v con vt ging nhau nhu cu an ton v nhu cu c bn nn cc nhu cu
ny c xp vo cp thp, khc nhau cc nhu cu x hi, t trng v t th hin
nn cc nhu cu ny c xp vo cp cao.
Thng thng nhn vin c tt c cc nhu cu ni trn. Tuy nhin, ti mt thi

im nht nh, mt cp nhu cu no c quan tm nhiu hn. V vy, mun
ng vin nhn vin, i hi nh qun tr cn phi hiu h ang u tin nhu cu no,
t a ra cc gii php ph hp cho vic tha mn nhu cu ca h.
2. L thuyt hai nhn t ca Herzberg

Herzberg xy dng thuyt ng vin bng cch lit k cc nhn t duy tr v
cc nhn t ng vin ngi lao ng.
- Cc nhn t duy tr: Cc yu t lm vic bnh thng nh iu kin lm vic,

lng bng, cc chnh sch ca t chc, quan h vi cp trn, s gim st Nh qun
tr khi tc ng vo cc yu t ny s khng em li s hng hi hn trong khi lm
vic. Nhng nu cc yu t lm vic bnh thng khng tha mn th nhn vin s
bt mn v km hng hi lm vic.
- Cc nhn t ng vin: gm cc yu t nh trn trng ng gp ca nhn vin,

giao ph trch nhim cho h, to iu kin cho h pht trin, cho h lm nhng cng
vic h thch v c ngha. Nh qun tr khi tc ng vo cc yu t ny s em li
s hng hi hn trong khi lm vic. Nhng nu nhng yu t ng vin khng c th
h s vn lm vic bnh thng.
L thuyt ng vin ca ng c ngha: lu cc nh qun tr ng ln ln gia

nhng bin php khng c gi tr ng vin v nhng bin php c tc dng ng
vin thc s. ng cng cho rng vic ng vin nhn vin i hi phi gii quyt
ng thi c hai nhm nhn t duy tr v ng vin, khng th ch ch trng mt
nhm no c.
3. L thuyt E.R.G
Gio S Clayton Alderfer tin hnh sp xp li nghin cu cu Maslow. ng

cng cho rng hnh ng cu con ngi l bt ngun t nhu cu, song c ba loi nhu
cu nh sau:
- Nhu cu tn ti: gm nhu cu sinh l v nhu cu an ton.
- Nhu cu quan h: nhu cu quan h qua li gia cc c nhn, nhu cu quan h

x hi (nhu cu ny gm nhu cu x hi v mt phn nhu cu t trng)
- Nhu cu pht trin: l nhu cu t th hin v mt phn nhu cu t trng.
ng cho rng con ngi cng mt lc theo ui tt c cc nhu cu ch khng phi

ch mt nhu cu nh Maslow ni. Hn th na khi mt nhu cu no b cn tr
h s dn n lc sang mt nhu cu khc.
4. Thuyt mong i ca Victor. H. Vroom

L thuyt ny c khi qut qua cng thc sau:
ng c thc y = mc say m x K vng t c x S cam kt.
- Mc say m: gi tr hp dn ca phn thng i vi ngi thc hin nhim

v (cng vic).
- K vng t c: nhim v kh thi i vi ngi thc hin v h k vng s

hon thnh c.
- S cam kt ca nh qun tr (t chc): chc chn s trao phn thng cho

ngi hon thnh nhim v.
Theo , to c ng lc lm vic, nh qun tr s quan tm n: giao

cho nhn vin nhng cng vic ph hp vi kh nng h c nim tin hon thnh
c cng vic . Thu ht nhn vin bng nhng loi gi tr ca phn thng. Lun
thc hin ng s cam kt v phn thng cho nhn vin.
5. L thuyt v s cng bng
Gio s Stacy Adams cho rng cng bng l mt ng lc. C s ca thuyt

ny da trn lp lun ngi lao ng mun c i x cng bng, h c xu hng so
snh gia nhng ng gp v phn thung nhn c, gia bn thn v ngi khc.
Tuy nhin cn lu ngi lao ng thng hay nh gi cng lao ca mnh cao
hn ngi khc v phn thng mnh nhn c t hn ngi khc. Do c im ny,
nh qun tr phi lun lun quan tm ti nhn thc ca ngi lao ng v s cng
bng.
5.2 LNH O V PHONG CCH LNH O

5.2.1 Lnh o
5.2.1.1 Khi nim lnh o
Lnh o l mt ngh thut tc ng vo con ngi sao cho h khng nhng ch
tun th cc mnh lnh m cn t nguyn hng hi lm vic.
5.2.1.2 Phm cht ca ngi lnh o

Stogdill tng kt v nh gi ln th 2 vo nm 1974 trn c s nhin cu
163 ti v rt ra 13 phm cht chnh ca ngi lnh o thnh cng nh:
- Kh nng thch ng.
- Am hiu mi trng x hi.
- Tham vng v nh hng thnh tu.
- Quyt on.
- C tinh thn hp tc.
- Mnh dn.
- ng tin cy (ch da ca nhn vin).
- Thng tr (c kh nng nh hng n ngi khc).
- Ngh lc.
- Kin tr.
- T tin.
- Chu ng c s cng thng.
- Sn sng chu trch nhim.
Cng theo Stogdill, rt kh nh lnh o c y cc phm cht ny mc

cao, song nh lnh o cng c nhiu phm cht mc cao th kh nng thnh
cng cng cao.
5.2.2 Phong cch lnh o

Phong cch lnh o l cch thc theo ngi lnh o c x i vi cc nhn
vin di quyn v phm vi cc vn m h c php ra quyt nh.
5.2.2.1 Phn loi theo mc tp trung quyn lc

Theo Kurt Lewin c 3 phong cch lnh o ch yu sau y:
- Phong cch c on. L phong cch trong ngi lnh o s trc tip ra
cc quyt nh m khng cn tham kho kin ca ngi di quyn.
+ c im: Cp di ch c cp trn cung cp thng tin thc hin nhim

v, cc ch th, mnh lnh c ra trn c s kin thc, kinh nghim ca ngi
lnh o, thng tin mt chiu t trn xung l ch yu, rt t di ln.
+ u im: Gii quyt vn mt cch nhanh chng kp thi.
+ Nhc im: Ch quan, khng pht huy c sng to, kinh nghim ca cp
di
- Phong cch dn ch. L phong cch trong ngi lnh o ra cc quyt

nh trn c s bn bc trao i v tham kho kin ca cp di.
+ c im: Thu ht ngi lao ng tham gia vo cng tc qun tr; ngi lnh
o ch gii quyt cc vn quan trng, cn li giao cho cp di; thng tin 2 chiu:
t trn xung v t di ln. Cc thnh vin c quan h cht ch vi nhau.
+ u im: Khai thc c nhng sng kin, kinh nghim ca nhng ngi di
quyn, t to ra tha mn cho h v c thc hin cng vic do chnh mnh ra.
+ Nhc im: Tn km thi gian, tin bc.
- Phong cch t do. L phong cch trong ngi lnh o cho php ngi
di quyn ra cc quyt nh ring ca mnh v h t tham gia vo vic ra quyt nh.
+ c im: Ngi lnh o rt t tham gia vo hot ng ca tp th, thng

ch nu tng ri giao ht quyn hn v trch nhim cho cp di; cp di c t
do ra quyt nh, c hnh ng theo cch m h cho l tt nht; thng tin theo
chiu ngang l ch yu gia cc thnh vin vi nhau, t lnh o xung rt t.
+ u im: Pht huy ti a nng lc sng to ca ngi di quyn.
+ Nhc im: D dn n tnh trng hn lon v chnh ph trong t chc.
5.2.2.2 Phn loi theo mc quan tm n cng vic v quan

tm n con ngi
Theo m hnh ca i hc bang OHIO th cn c vo mc quan tm ca nh
qun tr n cng vic v con ngi c th chia thnh bn loi phong cch lnh o
(theo hnh v):
Quan im ca cc nh nghin cu i hc OHIO cho rng phong cch S2 l

tt nht, tuy nhin trn thc t iu ny khng phi lun lun ng trong mi tnh
hung.
5.2.2.3 S li th hin phong cch lnh o ca R.Blake v

J.Mouton
S li v phong cch lnh o c xy dng cn c trn mc quan tm

n sn xut (cng vic) v mc quan tm n con ngi, nhng y cc mc
c phn bit chi tit hn.
- Phong cch 1.1: Nh qun tr th hin s quan tm n cng vic v con

ngi mc thp, hiu qu i vi trng hp cng vic tin trin tt, trnh v
nhn thc ca cp di c nng cao v theo th mc y quyn cao. Ngc
li s lm hot ng t chc xu i khi ni b tr tr v cp di thiu kh nng lm
vic c lp.
- Phong cch 1.9: Nh qun tr quan tm ti a n con ngi nhng t quan

tm n cng vic. Phong cch ny mang tnh xu xoa kiu gia nh, ch trng duy
tr mi quan h nn trong trng hp qu trnh sn xut kinh doanh cha tt th
cng vic s khng t kt qu nh mong i.
- Phong cch 9.1: Nh qun tr quan tm ti a n cng vic nhng t quan

tm n con ngi, cn gi l phong cch c on.
- Phong cch 9.9: Nh qun tr quan tm ti a n cng vic v n con

ngi. C s ca phong cch ny l tinh thn ng i, nh qun tr hng nhn vin
n s ton tm, ton trong cng vic thng qua s tn trng v tin cy ln nhau
Phong cch 5.5: Nh qun tr quan tm n cng vic v con ngi mc

va phi.
5.2.2.4 La chn phong cch lnh o

Khng c mt phong cch lnh o no l tt nht cho mi trng hp. Thng
ngi ta da vo mt s yu t la chn phong cch lnh o ti u nh sau:
- c im ca ngi di quyn: Trnh v kinh nghim, tui tc, c tnh.....
- c im ca t chc: Loi t chc, s tn ng kin ca cc thnh vin
- Phong cch ca lnh o cp trn: c on, dn ch...
- Cc tnh hung c th: bt ng, bt ng nhm, gy hoang mang..
- c im ca nh lnh o: mt trong 3 phong cch c mt phong cch t

nhin nht i vi nh lnh o.
5.2.3 Mt s kha cnh nhm ng dng cc thuyt ng

vin trong qun tr
- Thit k v b tr cng vic, iu kin v mi trng lm vic.
- Cc phn thng, s th v ha trong cng vic.
- S tham gia cu ngi lao ng vo c hi trao i mc tiu, nhng quyt

nh pht trin t chc v pht trin cc nhm t chn, nhm cht lng.
- Thi gian biu linh hot hoc gim bt thi gian lm vic trong tun
- i th vic hc hnh
- i th cho cc k ngh, i du lch theo nh k hng nm
- Cc dch v h tr gia nh ( nh nh tr ti c quan ).
5.3 QUN TR XUNG T

5.3.1 Khi nim xung t, qun tr xung t
Xung t l qu trnh trong mt bn nhn ra rng quyn li ca mnh hoc
i lp hoc b nh hng tiu cc bi mt bn khc .
Qun tr xung t l vic nh qun tr xc nh, theo di v a ra nhng can

thip cn thit lm gim bt cc xung t hay to ra n trong v ngoi t chc
nhm phc v cho li ch ca t chc.
5.3.2 Phn loi xung t

5.3.2.1 Theo tnh cht li hi
- Xung t chc nng: L s i u gia cc pha m s i u ny nh hng
tch cc n vic thc hin nhim v. N xut pht t nhng bt ng v nng lc.
Khi c qu t xung t v mu thun cng l bt li, v ngi ta tr nn t mn. Khi
s c rt t hoc chng c cht sng to no. Nh qun tr cn phi bit phn bit
cc xung t v mu thun gia cc c nhn, gia cc nhm, gia cc t chc v
chnh c nhn.
- Xung t phi chc nng: L s i u gia cc pha m kt cc l s cn tr

vic hon thnh mc tiu trong cng vic. Xung t ny c th v tnh cm v lin
quan n vic khng hp nhau nhng mang tnh tn ph. y l bn cht dn ti
nhiu kh nng tht bi khi gii quyt cc xung t ny.
5.3.2.2 Theo tnh b phn

- Mu thun gia cc b phn.
- Gia cc nh qun tr v nhn vin
- Gia cc nhn vin.
- Xung t nhm: nguyn nhn thng thng nht l xung t gia cc nhm
trong t chc do ngun lc khan him, cn phi c thm ngun lc v nhu cu ny
m ra xung t.
5.3.3 Cc bc gii quyt xung t

+ Lng nghe: nh qun tr to c hi cho cc bn lm du cm xc cng lng
nghe nhau, thm ch c th s dng quyn lc chm dt s xung t khng cn
kim sot v nh qun tr cng qua c s thu o, khch quan khi gii quyt vn
.
+ Ra quyt nh nh chin: do thng thng cc xung t kh c th gii

quyt c ngay v thi gian tm ra bn cht ca vn l rt lu.
+ Tm gp cc bn lin quan tm hiu thng tin nhm tr li cc cu hi sau:

Quan im ca 2 bn l g?, Ti sao h li c quan im nh vy?, Li ch ca h
trong v xung t?, H nh gi v i phng nh th no?, v ti sao h cho
rng nh vy?
+ a ra cc phng php gii quyt xung t: thng thua, thua thua,

thng thng.
TM TT
C k hoch v t chc cht ch l iu kin cn, mun qun tr hiu qu th
nht thit phi bit cch lnh o v ng vin, l iu kin . Mun c nhn
vin gii phi bit cch tuyn dng v o to, to iu kin cho nhn vin pht huy
nng lc ca mnh.
tin hnh t chc mt cch hiu qu nh qun tr cn bit la chn phong

cch lnh o ph hp trong tnh hung c th.
Nh qun tr phi am hiu cc l thuyt ng vin v bit cch p dng ph

hp vi hon cnh c th ca t chc.
Nh qun tr cng cn hiu r qu trnh thng tin v cc phng php gii

quyt mu thun, xung t trong t chc thc y n lc ca nhn vin hon
thnh nhim v c giao.
CU HI N TP
1. Trnh by khi nim iu khin v phn tch cc nguyn tc ca n.
4. ng vin l g? Trnh by tm lc cc l thuyt ng vin.
5. Trong qun tr hin nay, t chc cn xy dng nhng chnh sch ng vin g.
6. Lnh o l g. Phn tch cc nguyn tc lnh o.
7. Theo bn phong cch lnh o no l ti u nht ca nh qun tr
8. Phn tch tm quan trng ca qun tr xung t

86 BI 6: CHC NNG KIM SOT
BI 6: CHC NNG KIM SOT
- Kim sot l g;
- Cc nguyn tc xy dng c ch kim sot;
- Tin trnh kim sot;
- Cc loi hnh kim sot;
- Cc k thut kim sot.
Kim sot l mt chc nng v l mt cng c quan trng ca nh qun tr.

Kim sot gip nh qun tr c nhng thng tin phn hi gip cho vic khc phc
nhng nhc im ca cng tc qun tr, m bo t chc t c nhng mc tiu
xc nh. Kim sot khng ch dng li nhng hot ng din ra v kt
thc, n cn l qu trnh kim sot trc i vi nhng s vic sp xy ra, iu ny l
c bit quan trng i vi cng tc qun tr trong cc t chc ngy nay, n gip cho
t chc ch ng i ph vi nhng nguy c sp ti nhm gim thiu ri ro trong
kinh doanh. Chnh v l m cc nh qun tr d cp bc no trong t chc cng
phi thc hin tt chc nng kim sot.
6.1 KHI NIM V MC CH CNG TC

KIM SOT
6.1.1 Khi nim
Kim sot l qu trnh xc nh thnh qu t c trn thc t v so snh vi
nhng tiu chun nhm pht hin s sai lch v nguyn nhn s sai lch, trn c s
a ra bin php iu chnh s sai lch m bo t chc t c mc tiu.
BI 6: CHC NNG KIM SOT 87
6.1.2 Mc ch
- Xc nh r cc mc tiu, kt qu t theo k hach nh
- Bo m cc ngun lc c s dng mt cch hu hiu
- Xc nh v d an s bin ng ca cc yu t u vo ln u ra
- Xc nh chnh xc, kp thi cc sai st v trch nhim ca tng c nhn, b phn

trong t chc
- To iu kin thc hin thun li cc chc nng y quyn, ch huy, quyn hnh v
ch trch nhim.
- Hnh thnh h thng thng k, bo co theo nhng biu mu thch hp
- c rt, ph bin kinh nghim, ci tin cng tc qun tr
6.2 CC NGUYN TC KIM SOT

thc hin c hiu qu cng tc kim sot, cn thc hin theo cc nguyn
tc kim sot sau y:
- Vic kim sot phi trn c s mc tiu, chin lc ca t chc v phi ph hp

vi cp bc ca i tng c kim sot. Chng hn, kim sot hat ng bn
hng s khc kim sot b phn ti chnh, kim sot cng tc ca ph gim c
khc kim sot cng tc ca t trng.
- Vic kim sot phi c thit k theo yu cu ca nh qun tr. Kim sot l
nhm lm cho nh qun tr nm bt c nhng vn ang xy ra m h
quan tm. V vy vic kim sot phi xut pht t nhng nhu cu ring ca mi
nh qun tr cung cp cho h nhng thng tin ph hp.
- Vic kim sot phi c thc hin ti nhng im trng yu, nhng yu t c
nghia i vi hot ng ca t chc. l cc im phn nh r nht mc
tiu, tnh trng khng t mc tiu, o lng tt nht s sai lch, bit c ai
l ngi chu trch nhim v s tht bi, t tn km nht, tiu chun kim tra
hiu qu nht.
- Vic kim sot phi khch quan. Nu vic kim sot c thc hin vi nhng
nh kin, thin v s cho kt qu khng ng, sai lch.
- Vic kim sot phi ph hp vi vn ha t chc, ph hp vi bu khng kh

ca t chc. Nu khng nh vy s to ra nhng cng thng, mu thun khng
ng c.
- Vic kim sot phi tit kim. Hot ng kim sot lun i hi nhng chi ph
nht nh. Do vy cn phi tnh ton lm sao hot ng kim sot c tit
kim nht.
- Vic kim sot phi a n cc hnh ng. Vic kim sot ch c hiu qu khi
nu c nhng sai lch th c tin hnh sa sai, iu chnh. Nu khng th vic
kim sot s tr nn v ngha.
6.3 QUY TRNH KIM SOT

T khi nim kim sot ta c th xy dng quy trnh kim sot bao gm 3 bc sau:
Bc 1: Thit lp tiu chun kim sot
Tiu chun kim sot l c s da vo cc nh qun tr tin hnh nh

gi v kim nh i tng b qun tr. l nhng nh mc, nhng chun mc,
nhng k hoch c th. Tiu chun kim sot c t ra khc nhau tu thuc vo
c tnh cu i tng cn kim sot. N c th biu hin di dng nh tnh hoc
di dng nh lng.
Tiu chun nh lng l nhng tiu chun c th lng ha c qua cc con

s c th. V d nh s lng sn phm, chi ph, gi c, s gi lm vic do nhng
thng tin mang tnh nh lng thng d kim sat.
Tiu chun nh tnh kh lng ha bng cc con s c th. V d nh thc

trch nhim, thi lao ngnn rt kh kim sat v thng nh gi chng qua
cc nhn t trung gian (v d dng tiu chun phm cht nh gi mt o c
ca con ngi)
Khi xy dng cc tiu chun kim sot cn lu :
- Trnh a ra tiu chun khng ng hoc khng quan trng.
- Trnh a ra tiu chun qu cao, khng th t c.
- Trnh a ra tiu chun mu thun nhau.

- Phi gii thch c mt cch hp l ca cc tiu chun ra.
Bc 2: o lng thnh qa
Tin hnh o lng mt cch khch quan i vi nhng hot ng ang xy ra

hoc xy ra hoc lng trc i vi nhng s vic sp xy ra, sau so snh vi
nhng tiu chun bc 1 pht hin ra s sai lch hoc nguy c c s sai lch lm
c s cho vic xc nh cc bin php sa cha v iu chnh trong bc 3. Hiu qu
vic o lng s ph thuc vo phng php o lng v cng c o lng. i vi
nhng tiu chun kim sot biu hin di dng nh lng th vic o lng c th
n gin, nhng i vi nhng tiu chun l nh tnh th vic o lng phc tp hn.
Bc 3: iu chnh cc sai lch
Sau khi pht hin cc sai lch bc 2, cn phn tch nguyn nhn cu s sai
lch , ng thi a ra cc bin php sa cha v iu chnh khc phc cn thit .
Tm li, cc cng vic ch yu ca quy trnh kim sot c th khi qu qua s

d sau.
Hnh 6.1 : Qu trnh kim sot
Kt qu o lng kt So snh Xc nh cc
thc t (1) thcti vi sai lch
qu thc t
tiuchun (4)
(2)
(3)
Kt qu Thc hin a ra Phn tch

cc iu chng trnh nguyn nhn
mong mun
chnh iu chnh sai lch
(8)
(5)
6.4 CC LOI KIM SOT

6.4.1 Kim sot trc cng vic
Bng cch tin liu cc vn c th pht sinh tm cch ngn nga trc.
Kim sot trc cng vic c tc dng gip cho t chc ch ng trnh sai lm ngay
t u. y l hnh thc kim sot t tn km nht. Chng hn trc khi quyt nh
sn xut sn phm mi tung ra th trng, x nghip cn nghin cu th trng
xc nh kh nng thch ng ca sn phm, sau nu kt qu cho thy sn phm
mi c tnh kh thi mi quyt nh sn xut i tr.
Tt c cc t chc trc khi a k hoch vo thc hin cng nn kim sot li

k hoch xem c cn ph hp vi thc trng. Nu thy k hoch khng cn ph hp
th phi ch ng iu chnh ngay t u, trnh tnh trng a mt k hoch
khng kh thi vo thc hin. S cn thit ca vic kim sot li k hoch trc khi
thc hin l do trong khong thi gian t khi xy dng k hoch xong n khi thc
hin c th xut hin nhng s thay i nm ngoi d kin ban u.
6.4.1 Kim sot trong cng vic

Bng cch gim st trc tip ngay trong khi thc hin (trong khi hot ng
ang xy ra), nm bt nhng lch lc, tr ngi, nhng vng mc trong qu trnh
thc hin o bo cho t chc c nhng bin php tho g kp thi, m bo vic
thc hin k hoch. Vic thng xuyn theo di, gim st, nh gi v hng dn
ngi lao ng ngay trong qu trnh thc hin s gp phn nng cao hiu qu ca
loi hnh kim sot ny.
6.4.2 Kim sot sau cng vic

y l loi kim sot c thc hin sau khi hot ng xy ra. Mc ch ca
loi kim sot ny l nhm xc nh xem k hoch c c hon thnh. u im ca
loi hnh kim tra ny l rt ra nhng bi hc kinh nghim cho nhng ln tip theo
sau. Tuy nhin, nh ni, kim sot phn u ra ch c tc dng cho nhng ln
tip theo sau, k hoch hon thnh ri. Nhc im cu loi kim sot ny l
tr v thi gian.
Hnh sau m t ni dung ca ba loi kim sot ca nh qun tr.

Hnh 6.2: Ni dung ca 3 loi kim sot
Nhn lc, Cc hot ng Nhng kt

vt t, trong k hoch qu t c
ti chnh.
Kim sot Kim sot Kim sot

trc trong sau
cng vic cng vic cng vic
6.4.3 Cp bc qun tr v vn kim sot

6.4.3.1 Chc nng kim sot ca cc cp qun tr
Bng 6.1 : Bng so snh chc nng kim sot gia cc cp qun tr
So snh Cp cao Cp gia Cp c s
S dng hnh thc Kim sot trc Kim sot

V hnh kim sot gin tip, thng tip l ch yu, c trc tip.
thc kim qua s sch, vn bn bo kt hp vi hnh
sot co, c kt hp mt phn thc kim sot
kim sot trc tip gin tip
Rt coi trng kim sot Ch trng kim Ch trng

Loi hnh
lng trc v kim sot sot hin hnh. kim sot hin
kim sot
sau khi thc hin. hnh
Ch trng kim sot Ch trng kim Ch trng

Trng
mi trng, kim sot ti sot nhn s v kim sot nhn
tm kim
chnh kim sot tc s v kim sot
sot
nghip tc nghip.
6.4.3.2 Ni dung kim sot v phng php kim sot

Ni dung kim sot thng tp trung vo cc ni dung sau:
- Kim sot ti chnh: doanh thu, chi ph, li l, cc ch tiu ti chnh
- Kim sot thng qua s dng cng c k ton kim ton.
- Kim sot nhn s: kim sot v an ton, k lut lao ng.
- Kim sot v tnh trng th trng: phn an th trng, i th, gi, sn

phm, khch hng .
- Kim sot sn xut: cng ngh, my mc thit b, nng sut lao ng, cht
lng sn phm
- Kim sot vic thc hin cc d n u t.
Cc ni dung ni trn, s c cc nh qun tr trong tng lnh vc ca mnh

kim tra pht hin nhng sai lch trong tng chc nng ring bit ny, trn c s
c nhng xut xc thc.
Cc phng php h thng dng bao gm cc phng php sau:
- Cc phng php c truyn:
+ Phng php da vo s liu thng k.
+ Phng php da vo cc bn bo co v phn tch
+ Phng php da vo phn tch im ha vn.
+ Phng php kim tra cc ngun lc
- Cc phng php hin i:
+ Phng php s mng
+ p dng my in ton
TM TT
Kim sot l mt chc nng quan trng ca qun tr, l mt h thng thng tin
phn hi gip cho vic hon thin cng tc qun tr trong t chc. Qa trnh kim
sot bt u bng vic xc nh tiu chun kim sot, k l o lng kt qu thc
t v sau cng l tin hnh bin php iu chnh.
C 3 loi hnh kim sot: Kim sot trc cng vic, kim sot trong cng vic
v kim sot sau cng vic. Thc tin cho thy mi loi hnh kim sot ny c nhng
tc dng khc nhau i vi qun tr. Trong qu trnh kim sot cc nh qun tr cn
tin hnh ng b c 3 loi hnh ny. Tuy nhin kim sot trc cng vic l loi hnh
kim sot t tn km nht nhng li c hiu qu nht.
thc hin kim sot cc nh qun tr c th s dng nhiu cng c khc

nhau nh lp ngn qu, phn tch thng k, phn tch chuyn mn v kim sot hnh
vi, tuy nhin cng ln cp bc cao th k hoch ngn qu v phn tch thng k cng
tr nn quan trng, ngc li cng xung thp th vic phn tch chuyn mn v quan
st c nhn cng tr nn quan trng.
CU HI N TP
1. Trnh by khi nim v mc ch kim sot.
2. Phn tch cc nguyn tc kim sot.
3. Trinh by quy trnh kim sot.
4. Cng vic kim sot ca cc cp qun tr trong mt t chc l g?.
6. C phi tiu chun nh lng c ch trng nhiu hn tiu chun nh tnh

trong qu trnh kim sot.
94 BI 7: THNG TIN V QUYT NH QUN TR
BI 7: THNG TIN V QUYT

NH QUN TR
- Thng tin v vai tr ca thng tin trong qun tr
- Cc khi nim v quyt nh, phn loi quyt nh, quy trnh ra quyt nh
v cc phng php ra quyt nh hiu qu;
- C kh nng ra quyt nh cho cc tnh hung trong qun tr.
a hot ng qun tr t hiu qu cao th nh qun tr cn c thng tin

a ra cc gii php kh thi cho tng tnh hung. Bn cnh , hot ng hng
ngy ca nh qun tr l to ra nhng quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l sn
phm ca nh qun tr. Do , nh qun tr cn phi c cc k nng nng cao hiu
qu ca quyt nh vi nhng thng tin chnh xc.
7.1 THNG TIN TRONG QUN TR

7.1.1 Khi nim - yu cu i vi thng tin
Khi nim v thng tin: L qu trnh trao i gia ngi gi v ngi nhn.
- Thng tin trong qun tr: L nhng tin tc mi c thu nhn, c hiu v
nh gi c ch trong vic ra quyt nh v hot ng ca t chc.
Din trnh thng tin c phn nh qua s 7 phn nh sau:
Ngun Thng M Mch Gii Ngi Thng tin

thng tin ip ho chuyn m nhn phn hi
Ngun thng tin bt u bi mt thng ip bng cch m ho n. Mch thng

tin l trung gian (li ni, c ch, ch vit, knh truyn) chuyn thng ip. Thng
BI 7: THNG TIN V QUYT NH QUN TR 95
ip n ngi nhn phi c gii m ngi nhn hiu. Thng tin phn hi, l
thng tin phn hi v tnh trng thc hin bit m theo di, iu chnh.
Trong thc t, thng tin thng tn ti di cc hnh thc: Li ni, ch vit
(vn bn), cc biu l bng c ng, c ch, thi , v mt, bng aYu cu ca
thng tin trong qun tr: chnh xc, kp thi, y , c tnh h thng v tnh tng
hp, hiu qu v b mt.
7.1.2 Vai tr ca thng tin trong qun tr

- Vai tr iu phi v thay i:
+ Phng tin thng nht mi hat ng c t chc
+ Phng tin cung cp cc yu t u vo ca t chc
+ Phng tin lin h vi nhau trong t chc t mc tiu chung.
- Vai tr phc v cho vic thc hin cc chc nng qun tr
- Vai tr phc v cho vic ra quyt nh qun tr
- Tc ng t chc thnh mt h thng m tng h vi mi trng bn ngoi.
7.1.3 Thng tin trong t chc

- Thng tin chnh thc v khng chnh thc
+ Thng tin chnh thc: l nhng thng tin theo cp h, chng hn nh qun tr
ra lnh cho nhn vin cp di hay nhn vin thuc cp bo co kt qu ln cho nh
qun tr.
+ Thng tin khng chnh thc: l nhng thng tin do nhn vin to ra bi
nhng giao lu ri thnh nhng nhm, phe. Thng tin khng chnh thc thng
khng c qun tr chp nhn nhng vn phi ch v n lun tn ti trong t chc
do nhng nhu cu ca nhn vin.
- Chiu thng tin
+ Thng tin chiu trn xung: Thng tin t cp trn xung, thng tin ny c
th bng li, gip mt hay cc bt lnh v th.
+ Thng tin chiu di ln: Thng l cc bo co ca cp di hay l nhng
sng kin no v cng vic.
+ Thng tin chiu ngang: L thng tin gia cc thnh vin cng nhm, gia cc
b phn ngang cp nhau
- Cc mng thng tin thng dng :
+ Mng dy chuyn: Biu th cc cp ca h cp dc, trong ch c thng tin
t trn xung hay di ln v khng c s chch hng.
+ Mng ch Y: Biu th 2 cp di bo co cho cng mt nh qun tr cp trn

v trn nh qun tr ny cn nhiu cp qun tr cao hn na.
+ Mng bnh xe: H thng c nhiu thuc cp khng c thng tin hng ngang.
Mi thng tin u phi thng qua nh qun tr.
+ Mch vng trn: Mt qun tr vi nhiu thuc cp, mi thuc cp ch trc tip
quan h vi hai thuc cp khc k cn.
+ Mch mch: Trong mi thnh phn u t do thng tin vi nhng
thnh phn khc trong mch, cc thnh phn u ngang nhau.
7.1.4 Nhng tr ngi trong thng tin

Nhng tr ngi cho vic truyn tin c hiu qu bao gm:
Th nht, thng tin truyn i vn c nhng sai lch v ni dung: Ni dung
sai s lm cho ngi nhn tin khng hiu hoc hiu sai thng tin, t khng th ra
quyt nh hoc ra quyt nh d b mc sai lm.
Th hai, thiu k hoch i vi thng tin: C ngha l mt thng tin tt t khi
xy ra mt cch ngu nhin m cn phi c s suy ngh trc, chun b trc, tc cn
c k hoch trc.
Th ba, nhng gi thit khng c lm r: C nhng gi thit rt quan trng,
l c s cho vic thng bo nhng li thng b b qua v khng lm r, dn n
ngi nhn v ngi gi thng tin hiu lm nhau
Th t, cc thng tin din t km v tng, cu trc vng v, ch tha, ch
thiu, khng rch ri ngha
Th nm, ng ngha khng r rng, mp m mt cch c hay ngu nhin.
Th su, s mt mt do truyn t v ghi nhn thng tin km.
Th by, t lng nghe v nh gi vi v.
Th tm, s khng tin cy, e do v s hi s ph hoi thng tin lin lc.
Th chn, thi gian khng cho s iu chnh thay i v mc ch ca thng
tin l phn nh cc thay i xy ra.
7.1.5 Qun tr thng tin vt qua nhng tr ngi

- iu chnh dng tin tc: Nh qun tr phi thit lp mt h thng lc thng tin
theo cc cch sau:
Cch 1: Giao s thng tin cho cp di, ch nhng thng tin no khng ng
mc tiu mi trnh ln nh qun tr.
Cch 2: Thng tin n nh qun tr phi ht sc c ng.
Cch 3: Phn loi thng tin thnh nhng tn, hnh ng theo th t u tin
Mc ch iu chnh dng tin tc l trnh cho nh qun tr b qu ti v thng
tin, c v s lng ln cht lng thng tin
- S dng s phn hi: Trong tin trnh thng tin, trnh s hiu sai v
khng chnh xc, nh qun tr s dng vng phn hi nh gi tc dng ca thng
tin n ngi nhn nh th no?
- n gin ho ngn ng : Ngn ng cng n gin cng d hiu, ngn ng
phi ph hp vi ngi nhn
- Tch cc lng nghe : i hi tp trung cao khi nghe, phi t mnh trong v
tr ca ngi pht biu, d dng hiu ng v hiu ht vn .
- Hn ch cm xc: Hn ch mi cm xc trong vic to thng tin
- S dng d lun: Nh qun tr cn s dng d lun vo li ch ca mnh mc
d d lun vn cha ng nhng nhn t bt li cn loi b.
7.2 QUYT NH QUN TR

7.2.1 Khi nim
Quyt nh qun tr l sn phm sng to ca nh qun tr, nhm nh ra
chng trnh v tnh cht hat ng ca t chc, gii quyt mt vn no
trn c s phn tch cc thng tin v hin trng ca t chc.
7.2.2 c im ca quyt nh qun tr

Quyt nh qun tr thng c cc c im sau:
- Mi thnh vin trong t chc u c th ra quyt nh, nhng ch c nh qun

tr mi a ra quyt nh qun tr.
- Quyt nh qun tr a ra khi vn chn mui.
- Quyt nh qun tr lun gn vi thng tin
- Quyt nh qun tr lun cha ng nhng yu t khoa hc v sng to.
7.2.3 Cc yu cu i vi quyt nh qun tr

- Phi c cn c khoa hc: quyt nh phi c cn c, c c s, c th l gii
c.
- Bo m tnh php l: quyt nh phi ng thm quyn, hp php.

- Bo m tnh thng nht: quyt nh phi ph hp vi nhim v, mc tiu

ca t chc.
- Bo m tnh c th: quyt nh phi ngn gn, d hiu, c th chi tit.
- Ch r thi gian thc hin: khi no bt u v kt thc khi no.
- Phi c a ra kp thi: nhm gii quyt kp thi nhng yu cu ca thc

tin.
7.2.4 Phn loi quyt nh

- Theo tnh cht ca cc quyt nh
+ Quyt nh chin lc: thng do nh qun tr cp cao thc hin, c tm

quan trng c bit, xc nh phng hng v ng li hot ng ca t chc.
+ Quyt nh chin thut: thng do nhng nh qun tr cp gia thc hin,

gii quyt vn bao qut trong mt lnh vc hot ng, lin quan n mc tiu ca
cc b phn chc nng trong mt thi k nht nh v khai trin t quyt nh chin
lc.
+ Quyt nh tc nghip: thng do cc nh qun tr cp thp thc hin, lin

quan n vic iu hnh cc cng vic hng ngy, gii quyt nhng vn mang tnh
chuyn mn, nghip v ca cc b phn, c nhn trong t chc.
- Theo phm vi thc hin:
+ Quyt nh ton cc: c tm nh hng n tt c cc b phn trong t chc

v thng c a ra bi nh qun tr cp cao.
+ Quyt nh b phn: ch nh hng n mt hoc mt vi b phn trong t

chc v do nh qun tr cp thp quyt nh.
- Theo thi gian thc hin:
+ Quyt nh di hn: thng do nh qun tr cp cao a ra, c thc hin

trong khong thi gian di.
+ Quyt nh trung hn: thng do nh qun tr cp trung a ra, thc hin

trong thi gian tng i di.
+ Quyt nh ngn hn: thng do nh qun tr cp thp a ra. Quyt nh
ny c gii quyt tc th, nhanh chng v thng mang tnh chuyn mn, nghip
v thun ty.
- Theo chc nng qun tr:
+ Quyt nh k hoch: xoay quanh vn phn tch, xy dng v la chn

phng n hay k hoch hnh ng.
+ Quyt nh v t chc: lin quan n xy dng c cu t chc hay vn

nhn s.
+ Quyt nh iu hnh: xoay quanh nhng vn nh khen thng, ng

vin hay cch thc, mnh lnh gii quyt vn .
+ Quyt nh v kim tra: lin quan n vic nh gi kt qu, tm nguyn

nhn hay bin php nhm iu chnh, khc phc vn .
- Theo cch son tho:
+ Quyt nh c lp trnh trc: thng do nh qun tr cp thp a ra, s

dng trong nhng trng hp tnh hung thng gp, cc th tc, th l c trin
khai v p dng thng xuyn. Quyt nh ny khng c coi l mi v da trn thi
quen, cch iu hnh cn bn hoc x l t ng nhng chng trnh v cc d liu.
+ Quyt nh khng c lp trnh trc: da trn trc gic, phn on, kinh
nghim, sng to gii quyt sao cho ph hp tng hon cnh v thng l dng
quyt nh ca nhng nh qun tr cp cao. Quyt nh ny c dng trong nhng
tnh hung bt thng, c s mi m, khng cu trc, khng c phng php r rng
v khc hn nhng iu thng gp.
7.2.5 Quy trnh ra quyt nh

S 7.1: Qui trnh ra quyt nh
Bc 1: Xc nh vn cn ra quyt nh
u tin cc nh qun tr cn nhn thy cc vn cn phi gii quyt, y

mt vn c th c nh ngha l s khc bit gia tnh trng mong mun v hin
trng. Gii quyt vn l qu trnh nhn ra khong cch v a ra hnh ng gii
quyt. Trong bc ny nh qun tr cn nm vng nhng ni dung sau:
- Truy tm vn : Mun tm c vn kp thi cn phi c mt h thng

thng tin hiu qu.
- Xc nh nguyn nhn ca vn : Tm nguyn nhn ca vn ra cc

gii php khc phc.
- Quyt nh gii quyt vn : quyt nh c nn gii quyt vn ny

khng, nh qun tr phi tr li 3 cu hi: (1) Vn c d i ph khng? (2) Vn
t n c th s qua i hay khng? v (3) C phi tc ng n n hay khng? T
cc cu tr li m nh qun tr quyt nh mnh c nn gii quyt vn hay khng.
Nu c th thc hin bc tip theo
Bc 2: Xy dng cc tiu chun
Khi xc nh r hon cnh phi quyt nh, nh qun tr cn phi tm ra cc

tiu chun nh gi quyt nh, nhng tiu chun ny s l c s nh gi tnh hiu
qu ca quyt nh. Ch l cc tiu chun cn bo m tnh nh lng, d hiu, d
nh gi v thc t.
Bc 3: Tm kim cc phng n
S lng cc phng n ty thuc vo thi gian v tm quan trng ca vn

cn quyt nh. Thng thng khi c nhiu phng n th kh nng chn la mt
phng n tt l cao nhng li mt thi gian v chi ph. Bc ny s d dng hn nu
nh qun tr c kinh nghim v am hiu i tng qun l.
Bc 4: nh gi phng n
Trc ht cn nh gi gii php tnh kh thi, nu khng t ta khng xt

tip, nu t th xt tip tnh ph hp v cui cng phi xt n hu qu ca mi gii
php.
Bc 5: Chn phng n ti u
Ch c gii php no qua c bc bn th mi xt tip v trong cc gii php

c th chp nhn ta phi chn gii php no c tnh kh thi cao nht thch hp
nht v hu qu t nht trn quan im hiu qu ti u.
Bc 6: Quyt nh
Thc cht l thi hnh gii php chn. S thnh cng ca mt quyt nh ph
thuc vo kh nng bin k hoch thnh hnh ng. Mt khc,nh qun l phi bit
t chc v thuyt phc. i khi s tht bi ch n gin l nh qun tr cha hoc
khng cho ngi nhn vin thy tm quan trng ca vn hay i khi h khng
tranh th c s ng h ca mi ngi.
7.2.6 Phng php ra quyt nh

7.2.6.1 Phng php ra quyt nh c nhn
Thng thng cc nh qun tr phi quyt nh mt mnh vi nhng thng tin
c. N cng bao hm ngha l ngi lm quyt nh c thm quyn v kh
nng gii quyt vn ny sinh, cc quyt nh c nhn cn thit phi i hi thi
gian v tnh trch nhim cao.
7.2.6.2 Phng php ra quyt nh c tham vn

Khi nh quyt nh c thm thng tin hay kin ca ngi khc. Vic tham vn
c th chnh thc triu tp mt cuc hp mi ngi cho kin hay khng chnh
thc nh gp ring mt nhm hay mt c nhn. Sau khi tham kho kin mi ra
quyt nh cui cng. Quyt nh c tham vn rt cn khi gii quyt nhng vn
phc tp, hoc nh qun tr phi i ph cng lc vi nhiu kin thc m mnh khng
hiu su. Tuy vy, quyt nh tham vn cn phi tnh to v c gii hn nu khng
nh qun tr s b ng trong vic ra quyt nh.
7.2.6.3 Phng php ra quyt nh tp th

K thut lm quyt nh tp th i hi nh qun tr tranh th c thng tin
t tp th, vn ng tp th tham gia vo cc quyt nh. Quyt nh tp th va
m bo mt quyt nh sng to va ci thin mi quan h gia cc c nhn. Nh
qun tr cn phi bit khi no th nn dng quyt nh tp th. Ni chung tp th ch
pht huy tc dng trong khu mc tiu v cc gii php, do tp th c nhiu thng
tin, nhiu thi v nhiu cch tip cn vn .
7.2.7 Cc phong cch ra quyt nh

Cc tc gi Victor Vroom, Philip Yetton v Arthur Tago pht trin cc m hnh
ra quyt nh gm 5 phong cch (m hnh hay kiu) nh sau:
- M hnh 1: Nh qun tr c lp ra quyt nh v sau thng bo n nhn

vin thc hin.
- M hnh 2: Nh qun tr ngh cp di cung cp thng tin, sau c lp

a ra quyt nh.
- M hnh 3: Nh qun tr trao i ring l vi cp di c lin quan lng nghe

kin v ngh ca h, sau nh qun tr ra quyt nh cui cng.
- M hnh 4: Nh qun tr trao i chung, cng khai vi cp di ly kin v

ngh chung ca h, sau nh qun tr ra quyt nh.
- M hnh 5: Nh qun tr tr tin hnh bn bc vi c tp th, ly kin v

quyt nh da trn kin a s. Nh qun tr lc ny c vai tr l ngi t chc
v l mt l phiu trong kin tp th.
u nhc im ca cc m hnh ra quyt nh.
U IM NHC IM
Kiu 1 v 2 - Thi gian ra quyt nh - c on, khng tn dng

ngn. c suy ngh ca ngi
khc.
- Tit kim chi ph, thi gian.
- Tn dng c kin thc v - Tn thi gian.

kinh nghim ca ngi khc.
Kiu 3,4 v 5 - Khuynh hng nhng b,
c bit cn nu l vn
tha hip.
phc tp v mang tnh chin
- Trch nhim c nhn
lc.
khng r.
7.2.8 Nhng vn cn lu khi ra quyt nh

Trong qu trnh ra quyt nh cc nh qun tr cn lu trnh nhng thiu st
sau:
- Qu tin tng kinh nghim ca bn thn cng nh nh gi n qu cao.
- Quyt nh mang tnh tha hip v nhiu lc b qua nhng vn chnh ca

n.
- Vic ra quyt nh da trn nhng n tng hoc cm xc c nhn.
- Qu cu ton trong vic ra quyt nh.
- Ra quyt nh khi lng thng tin cha y , cn thiu qu nhiu.
7.2.9 T chc thc hin quyt nh.

Quyt nh ng l cn thit nhng s thnh bi ca quyt nh cn ph thuc
rt nhiu vo khu t chc thc hin. cho qu trnh thc hin quyt nh c hiu
qu, cn thc hin quy trnh vi cc bc sau:
Bc 1: Truyn t ni dung quyt nh n nhng b phn v nhn s c

trch nhim thi hnh. Khi truyn t ni dung quyt nh cn:
- Gii thch r tinh thn, ni dung, yu cu v tm quan trng ca quyt nh

cho nhng i tng phi thi hnh. i vi nhng quyt nh quan trng, nhiu lc
phi t chc hi tho cho tt c cc thnh vin nm bt mt cch chnh xc tinh
thn ca quyt nh.
- Xc nh r trch nhim ca tng n v, c nhn i vi vic thc hin nhng

cng vic ca quyt nh.
Bc 2: Lp k hoch v t chc thc hin quyt nh. Chia 2 giai on:
- Giai on 1: Lp k hoch thc hin quyt nh. Cn nu r: nhng vic cn

phi lm? Ai lm? Khi no bt u v khi no kt thc? Nhng iu kin v phng
tin g cn p ng?
- Giai on 2: T chc thc hin k hoch xy dng. Bao gm:
+ Giao nhim v v trch nhim c th cng vi nhng iu kin ngun lc cho

cc n v, c nhn c lin quan thc hin quyt nh.
+ T chc phi hp cc hot ng ca cc b phn v cc c nhn khc nhau.
+ ng vin v ch o kp thi cc n v, c nhn hon thnh tt quyt nh.
Bc 3: Kim tra v iu chnh quyt nh.
Mc ch bc ny nhm pht hin v ra cc bin php khc phc kp thi

nhng tr ngi, kh khn v nhng sai lch trong qu trnh thc hin quyt nh.
Trong qu trnh kim tra, nu pht hin c nhng sai lm th nh qun tr phi thc
hin iu chnh trong quyt nh. Nu mc nng, c th phi ngng ton b vic
thc hin quyt nh v phi tm nhng gii php mi.
Bc 4: Tng kt nh gi v rt kinh nghim vic thc hin quyt nh.
Qun tr l khoa hc v ngh thut nn qua tng kt rt ra nhng bi hc cho

ngi lnh o v ngh thut lnh o.
TM TT
Ra quyt nh l mt cng vic y kh khn v thch thc i vi nh qun
tr, khi mi trng tc ng vo t chc ngy phc tp v thay i nhanh, i hi nh
qun tr phi nm vng l thuyt ra quyt nh. Qa trnh ra quyt nh qun tr
mang tnh khoa hc v tnh ngh thut.
Nh qun tr cp cao thng phi a ra nhng quyt nh khng lp trnh

trc, nhng quyt nh mang tnh phc tp, nhiu bt trc nh cc quyt nh chin
lc, chnh sch, k hoch lu di v nh v cng ty trong mi trng. i vi nhng
nh qun tr cp trung th nhng quyt nh ca h c mc chc chn cng tng
v mc phc tp gim dn, gn lin vi nhng quyt nh chin thut, nhng
quyt nh mang tnh lin kt t chc vi mi trng. Cc nh quyt nh iu hnh
hng ngy lp i lp li, xy ra trong nhng tnh hung chc chn, nhng quyt nh
dc lp trnh do nh qun tr cp thp lm.
C th phn loi cc quyt nh qun tr theo nhiu tiu thc. Cc quyt nh

qun tr phi m bo su yu cu c bn: C cn c khoa hc, tnh thng nht, tnh
thm quyn, c a ch r rng, tnh thi gian, tnh hnh thc.
Nh qun tr phi tun th cc bc ca qu trnh ra quyt nh. Nm vng cc

m hnh, phong cch ra quyt nh gip nh qun tr chn c cch thc ra quyt
nh ph hp v gii quyt c vn .
CU HI N TP
1. Khi nim, yu cu v vai tr ca quyt nh qun tr?
2. Phn bit bn cht v k thut lm quyt nh ca quyt nh lp trnh v quyt

nh khng lp trnh.
3. Trnh by tin rnh ra quyt nh.
4. Trnh by cc m hnh ra quyt nh. Cho nhn xt ca bn m hnh no l ti

u nht.
5. So snh gia quyt nh qun tr c nhn v quyt nh qun tr tp th.

6. Ti sao quyt nh qun tr phi lun l s sng to ca nh qun tr.
106 BI 8: S PHT TRIN CA CC L THUYT QUN TR
BI 8: S PHT TRIN CA CC
L THUYT QUN TR
- Bi cnh ra i ca cc hc thuyt qun tr, cc hc thuyt qun tr qua tng giai

on.
- Nhng bi hc t cc hc thuyt qun tr trong qu trnh pht trin ca hot ng

qun tr.
Vic nghin cu s pht trin cc l thuyt qun tr c ngha rt quan trng

i vi nh qun tr, v qua gip cho cc nh qun tr hiu c s pht trin v
gip cho h tm c cc cc phng php qun tr t chc mnh nhm t mc
tiu vi hiu qu cao nht.
8.1 BI CNH RA I
Trong thi k Trung c, l thuyt v qun tr cha c pht trin v n v sn
xut kinh doanh ch gii hn trong phm vi gia nh, ngi cha ch truyn ngh li cho
con ci.
n th k 18, l thi k to nn cuc cch mng cng nghip nh hai c

hch mnh nht l t tng kinh t th trng t do cnh tranh cu Adam Smith v
pht minh ra ng c hi nc ca Jame Watt, vic sn xut lc ny chuyn t gia
nh n nh my, kiu t chc c quy m ln hn. Ch nhn ca nh my t mnh
ng ra iu khin hot ng sn xut, h khng phn bit c chc nng ca ngi
s hu v chc nng ca ngi qun tr, qu trnh qun l hot ng sn xut cng
ch tp trung ch yu vo kha cnh k thut sn xut hn l vo cc ni dung ca
hot ng qun tr (hoch nh, t chc, iu khin v kim tra).
BI 8: S PHT TRIN CA CC L THUYT QUN TR 107
Nh vy, trong giai on u ca cuc cch mng cng nghip cha c nhng
l thuyt qun tr. Cho n gia th k 19, lut php cc nc Chu u chnh thc
cho php thnh lp cng ty kinh doanh, c bit l cng ty c phn. y l mt hnh
thc cng ty m trong c nhiu ngi gp vn, tc c nhiu ch s hu, c ch s
hu tham gia qun l v c ch s hu khng tham gia qun l cng ty. Giai on
ny phn bit chc nng ca ngi s hu v chc nng ca ngi qun tr mt
cch r rt. Chnh s phn bit ny to iu kin cho cc nh nghin cu tp trung
vo cc hot ng qun tr mt cch mnh m hn.
n cui th k 19, cc l thuyt qun tr ra i, nhng vn cn mi m v

ch yu vn tp trung vo k thut sn xut l chnh. Mi n cui th k 19 u th
k 20, nhng kha cnh khc ca hot ng qun tr mi c cc l thuyt qun tr
nghin cu mt cch su sc hn. V Frederich Taylor chnh l ngi t nn
mng u tin cho qun tr hc hin i. C th chia s pht trin cc l thuyt qun
tr theo cc giai on nh sau:
- Cc l thuyt qun tr trong giai on bit lp, y l giai on cn c vo

trnh v yu cu ca nh qun tr, h xy dng l thuyt phc v cho mnh, sau
ph bin rng ri.
- Cc l thuyt qun tr trong giai on hi nhp (sau 1960)
- Cc kho hng qun tr hin i.
8.2 HC THUYT QUN TR C IN

8.2.1 L thuyt qun tr khoa hc
L thuyt qun tr khoa hc c nhiu tc gi, nhng i biu u t nht chnh l
Frederich Winslow Taylor. Taylor c gi l cha ca ngnh qun tr v quyn sch
ni ting ca ng v qun tr l Cc nguyn tc qun l theo khoa hc xut hin vo
nm 1911. Ni dung hc thuyt qun l theo khoa hc ca Frederich Winslow Taylor
c th tm tt nh sau:
- Ci to cc quan h qun l gia ch v th
Taylor cho rng hc thuyt ca ng l mt cuc cch mng tinh thn v i, v

n khng ch l mt h thng cc gii php k thut, m cn ra cc t tng trit
hc v o c mi. N lm thay i tinh thn v thi ca hai bn (ngi ch v

ngi th), thay chin tranh bng ho bnh, thay s mu thun bng s hp tc, thay
tnh a nghi cnh gic bng nim tin gia i bn.
- Tiu chun ha cng vic
Tiu chun ho cng vic l cch thc phn chia cng vic thnh nhng b
phn v cng on chnh v nh mc lao ng hp l, to cho cng nhn c iu
kin tng thm thu nhp v ng thi hon thnh cng vic mt cch tt nht. C
ngha l phn chia cng vic ca mi c nhn thnh nhiu thao tc n gin, p dng
phng php tt nht mt cch khoa hc thc hin cc thao tc , qua tng
nng sut lao ng.
- Chuyn mn ho lao ng
Trc ht chuyn mn ha i vi lao ng qun l. y l mt quan im tin

b hn so vi nhng quan im trc cho rng ton b cng vic thc hin ra sao
l do cng nhn phi chu trch nhim.
K n l chuyn mn ho i vi cng nhn, c ngha la chn v hun luyn

cng nhn mt cch khoa hc, mi cng nhn chuyn v mt thao tc anh ta thc
hin n mt cch c hiu qu nht. Nh p dng phng php qun l khoa hc ti
Hng Symond Rolling Machine m ng ch ra c mt iu l 35 c gi lm
c cng vic ca 120 c gi.
Ngoi ra ng cn ch ra l phi tm ra ngi gii nht trong s cng nhn,

nhm gip cho nh qun tr ra cc nh mc hp l v cn l tm gng thc y
nhng ngi khc phn u tng nng sut lao ng v thu nhp ca h. Taylor
th nghim cht ch 75 cng nhn ti Cng ty thp Bethleham, sau chn ra 4
ngi kh nht, nhng ngi ny c ng kim tra rt k lng v th lc, tnh kh,
tiu s, hoi bov ngi cui cng c chn l Schmidt, mt ngi khe mnh v
mun kim c nhiu tin. Taylor hun luyn Schmidt cc thao tc ti u, kt
hp lm vic v ngh ngi hp l, kt qu Schmidt c th khun vc 47.5 tn
gang/ngy so vi nh mc c 12.5 tn/ngy.
- La chn cng c lao ng thch hp v mi trng lao ng ph hp
Theo Taylor, ngay c ngi cng nhn gii nht cng cn c nhng cng c v
mi trng lao ng thch hp tng nng sut lao ng v l nghip v quan
trng m nh qun tr phi tm ra.
ng cng cho rng mt t chc tt vi mt nh my ti tn s cho kt qu tt

hn l mt nh my hin i nht vi mt t chc ngho nn. iu ny c ngha l
vai tr ca qun l, nng lc t chc t ln trn my mc, k thut v nhn t con
ngi c vai tr quan trng i vi s thnh bi ca t chc.
- V quan nim con ngi kinh t
Taylor cho rng s ho hp gia ch v th suy cho cng l xut pht t nhu
cu kinh t, l kim tin, lm giu. Ngoi ra con ngi thng lm bing, trn vic v
th cn a anh ta vo khun php k lut, lm vic theo c ch thng - pht, t
ng a ra chnh sch tr lng theo sn phm v thng cho nhng sn phm vt
nh mc .
Qua l thuyt qun tr caTaylor, ta c th rt ra mt s u im v khuyt

im nh sau:
- u im:
+ Lm vic chuyn mn ha
+ Tuyn dng v o to nhn vin mt cch chuyn nghip
+ H gi thnh
+ Xem qun tr nh mt ngh v l i tng khoa hc.
T tng nng sut lao ng v c hiu qu.
- Nhc im:
+ Quan nim cha y v t chc, v hiu qu, v nng sut lao ng
+ Cha ch trng nhu cu x hi v nhu cu tinh thn con ngi
+ Trng tm ca qun tr l ngi tha hnh

8.2.2 L thuyt qun tr hnh chnh

Thuyt qun tr hnh chnh c a ra Php bi Henry Fayol. Chng ta c
th gi ng l mt Taylor ca Chu u, ngi cha ca mt trong nhng l thuyt
qun l hin i quan trng nht thuyt qun l hnh chnh. Nm 1916, ng xut
bn cun sch ni ting Qun l hnh chnh chung v trong cng nghip
(Administration Industrielle et Gnrale) cp n cc nguyn tc qun tr. Ni
dung thuyt Qun l hnh chnh ca ng c th tm tt nh sau:
- Quan nim v cch tip cn
Cch tip cn v qun l ca Fayol khc vi Taylor. Taylor nghin cu mi quan

h qun l ch yu cp c cng v ngi th, t nc thang thp nht ca qun l
cng nghip ri tin ln. Cn Fayol xem xt qun l t trn xung di, tp trung vo
b my lnh o, ng chng minh rng qun l hnh chnh l mt hot ng chung
cho bt k t chc no.
Fayol phn loi cc hot ng ca bt k mt t chc thnh su nhm hot

ng nh sau: 1. Hot ng k thut; 2. Thng mi; 3. Ti chnh; 4. An ninh; 5.
Hch ton-thng k; 6. Qun l hnh chnh. Trong hat ng qun l hnh chnh
s kt ni nm hot ng cn li to ra sc mnh cho t chc.
ng nh ngha qun l hnh chnh l: d tnh (d on + k hoch), t chc,

iu khin, phi hp v kim tra. y chnh l nm chc nng ca nh qun tr. i
vi cp qun tr cng cao th yu cu kh nng qun tr hnh chnh cng ln v ngc
li cp qun tr thp th kh nng chuyn mn k thut l quan trng nht. ng cng
a ra 14 nguyn tc qun tr hnh chnh.
- 14 nguyn tc qun tr hnh chnh
(1) Chuyn mn ha: phn chia cng vic (c k thut ln qun l)
(2) Quyn hn i i vi trch nhim: nh qun tr c quyn a ra mnh lnh

hon thnh nhim v nhng phi chu trch nhim v chng.
(3) Tnh k lut cao: mi thnh vin phi chp hnh cc nguyn tc ca t chc
nhm to iu kin cho t chc vn hnh thng sut.
(4) Thng nht ch huy, iu khin: ngi tha hnh ch nhn mnh lnh t
mt cp trn trc tip, trnh mu thun gia cc mnh lnh.
(5) Thng nht lnh o: mi hot ng ca tt c cc thnh vin, cc b phn

phi hng v mc tiu chung ca t chc v ch do mt nh qun tr phi hp v
iu hnh.
(6) Li ch c nhn ph thuc vo li ch t chc: phi t li ch t chc ln

trn li ch ca c nhn. Nu mu thun v hai li ch ny, nh qun tr phi lm
nhim v ho gii.
(7) Th lao tng xng vi cng vic: nn lm sao tho mn tt c.
(8) S tp trung: Fayol ng h vn tp trung quyn lc, v xem y l trt

t t nhin.
(9) Trt t th bc: phm vi quyn lc xut pht t ban lnh o cp cao
xung ti nhng cng nhn cp thp nht.
(10) Trt t: vt no ch y v biu t chc l mt cng c qun l qy

gi nht i vi t chc.
(11) Tnh cng bng hp l: nh qun tr cn i x cng bng v thn thin

vi cp di ca mnh.
(12) n nh nhim v: lun chuyn nhn s nhiu s khng em li hiu qu.
(13) Sng kin: cp di phi c php xut nhng sng kin.
(14) on kt: on kt s mang li s ho hp, thng nht t lm cho t

chc cng c sc mnh.
- Vn con ngi v o to trong qun l
Khc vi Taylor ch yu cu ngi lao ng tnh k lut v s tun lnh, Fayol

yu cu cc nh qun l phi i x tt p v k cc tho thun lao ng vi h,
ng thi ch n mt tinh thn v khuyn khch ti nng ca ngi lao ng. i
vi lao ng qun l ng yu cu phi l ngi va c ti v va c c. ng cng
thy r tc dng ca gio dc v o to pht trin mt ngun nhn lc mnh cho
t chc.
Qua l thuyt qun tr ca Fayol ta c th rt cc u im v khuyt im nh

sau:
- u im : C cu r rng, m bo nguyn tc.
- Nhc im:
+ Khng cp n tc ng ca mi trng
+ Trng tm ca qun tr l nh qun tr
8.3 HC THUYT TM L X HI
Nhng nm 1920 n 1930, cc nc cng nghip pht trin, i sng ngi
dn c nng cao, nng sut lao ng tng, gi lao ng gim xung cn di 50
gi/tun, chnh ph can thip mnh vo cc t chc, s pht trin ca cc nghip
on lao ng ca cng nhn, l thuyt qun tr c in khng cn ph hp; t
xut hin l thuyt tc phong, l thuyt nhn mnh n nhu cu v nguyn vng cc
thnh vin, mi quan h con ngi. Hc thuyt thuc trng phi ny c cc t tng
tiu biu sau.
8.3.1 T tng qun tr ca Mary Parker Follet (1868-1933)

Nhng t tng qun tr ca Follet nhn mnh n cc ni dung sau:
- Nh qun tr phi quan tm n nhng ngi lao ng trong qu trnh gii

quyt vn , c ngha phi ch n ton b i sng ca h, bao gm c yu t
kinh t, tinh thn v tnh cm.
- Nh qun tr phi nng ng thay v p dng cc nguyn tc cng nhc.

Trong qu trnh gii quyt cng vic h cn phi c s phi hp v s phi hp s gi
vai tr quyt nh i vi cc hot ng qun tr. B a ra cc cch thc phi hp
sau:
+ S phi hp s c thc hin hu hiu nht khi nh qun tr ra quyt nh

c s tip xc trc tip.
+ S phi hp gi vai tr rt quan trng sut giai on u ca hoch nh v

thc hin cc nhim v.
+ S phi hp phi nhm n mi yu t trong mi tnh hung c th.

+ S phi hp phi c tin hnh lin tc.
- Follet cho rng nh qun tr cp c s s l cp qun tr a ra nhng quyt

nh tt nht, bi h c th gia tng s truyn thng vi cc ng nghip, vi cng
nhn nn c nhng thng tin xc thc nht phc v cho vic ra quyt nh. B cn
cho rng cc cp qun tr cn thit lp mi quan h vi nhau v vi cp di. y l
mt qu trnh s gp nhiu kh khn v mt tm l v x hi.
T tng qun tr ca Follet c cc u im v nhc im sau
- u im: Ch trng n ngi lao ng v tan b i sng ca h (kinh t,

tinh thn, tnh cm) nn to ng lc cho t chc pht trin.
- Nhc im: Do ng dng trit hc v tm l hc vo kinh doanh m khng

qua th nghim nn t tng qun tr ca b cha tr thnh mt hc thuyt y .
8.3.2 Hc thuyt ca Elton Mayo (1880-1949)

- u im: Ch trng n ngi lao ng v tan b i sng ca h (kinh t, tinh
thn, tnh cm) nn to ng lc cho t chc pht trin.
- Nhc im: Do ng dng trit hc v tm l hc vo kinh doanh m khng qua

th nghim nn t tng qun tr ca b cha tr thnh mt hc thuyt y .
8.3.3 L thuyt v bn cht con ngi

Vo nm 1960, Mc.Gregor xut bn cun Kha cnh con ngi ca t chc kinh
doanh a ra mt tp hp nhng nhn nh rt lc quan v bn cht con ngi.
T nh hng t tng qun l ca Mayo v Maslow, ng pht trin l thuyt tc
phong trong qun tr. Theo l thuyt ny, ng vin con ngi c bn cht X (li
bing, khng mun nhn trch nhim, lm vic do ngi khc bt buc) bng vt
cht, giao vic c th & kim tra n c .
Theo ng, ng vin con ngi c bn cht Y (sing nng, chp nhn trch nhim,
sng to trong cng vic) bng cch dnh cho h nhiu quyt nh trong cng vic,
tn trng sng kin, to iu kin h chng t nng lc hn l n c, kim tra .
8.3.4 L thuyt v h thng nhu cu con ngi

C th ni l thuyt v h thng nhu cu con ngi ca Abraham Maslow l l
thuyt ni tri nht trong nhm cc l thuyt tc phong. Maslow a ra nm nhm
nhu cu ca con ngi theo th t t thp n cao ( cp chng 5).
8.4 HC THUYT QUN TR NH LNG

L thuyt qun tr nh lng thnh hnh trong hai thp nin 1970 n nm
1980. Nhng ngi xng l thuyt ny ch trng s dng cc k thut nh
lng thng qua s h tr ca my in ton phc v cho vic l chn quyt nh
ti u. L thuyt qun tr nh lng gm bn c trng c bn sau:
- Trng tm ch yu l phc v cho vic ra quyt nh, gii php tt nht l

nh cc k thut phn tch nh lng.
- Lng ha cc tiu chun kinh t c hnh ng la chn quyt nh ti u,

nh lng ho chi ph, doanh thu, t l hon vn u t v nhng tc ng ca thu
- Dng cc m hnh ton hc tm gii php ti u.
L thuyt qun tr nh lng c cc u v nhc im sau:
- u im:
+ Gii quyt vn mt cch nhanh chng v chnh xc.
+ Chp c thi c nhanh chng.
- Nhc im:
+ S dng cc cng c ra quyt nh qu phc tp nn i hi ngi s dng

phi c trnh chuyn mn rt cao. Cn c my in ton h tr.
+ Chc nng hoch nh v kim sot th c th s dng cc cng c ton,

nhng chc nng t chc v iu khin th khng th s dng cc cng c ton, nn
tnh ph bin khng cao.
8.5 HC THUYT QUN TR THEO HNG

HI NHP
8.5.1 L thuyt qun tr theo qu trnh (Management by
process- MBP)
T tng qun tr theo qa trnh c th hin qua t tng qun tr ca
Henri Fayol nhng ch pht trin mnh t nm 1960 do cng ca Harold Koontz v
cc ng s. T tng ny cho rng qun tr l mt qu trnh lin tc ca cc chc
nng qun tr, l hoch nh, t chc, iu khin v kim sot. Bt c trong lnh
vc no, d n gin hay phc tp, trong sn xut hay kinh doanh th bn cht ca
qun tr l khng thay i, l vic phi thc hin y cc chc nng qun tr.
T tng ny c rt nhiu cc nh qun tr a chung.
8.5.2 L thuyt h thng

Trng phi qun tr h thng xem t chc l mt h thng m, gm nhiu
phn t tp hp thnh, c sp xp mt cch c h thng, tc ng qua li vi
nhau, to ra nng lc mi, tnh cht mi cho c h thng. Thng qua cc phn t ca
h thng c th gim bt cc bt trc hoc tn dng cc c hi t hon thnh
mc tiu chung ca t chc vi hiu qu cao nht.
- Nu qun tr hu hiu th kt qu ca ton h thng s ln hn tng nhng c

gng c lp, tc l 1+1>2.
- T chc khng phi tn ti c lp m n phi da vo mi trng hat ng.

Nh qun tr phi hiu trch nhim ca mnh i vi mi trng v nhng hn ch m
mi trng p t ln t chc.
8.5.3 L thuyt Z ca William Ouchi

Da trn s phn bit gia thuyt X v thuyt Y, Ouchi a ra mt thuyt
mi Thuyt Z. ng cho xut bn Thuyt Z vo 1981, cun sch c xp vo loi
bn chy nht nc M. So snh gia t chc Nht bn v t chc phng Ty, ng
tm ra s tng phn gia chng qua bng 2.2 sau:
Bng 8.1 : Bng so snh t chc kiu Z v t chc kiu A
DN Nht (kiu Z) DN Phng Ty (kiu A)
Vic lm sut i Vic lm gii hn trong thi gian
nh gi v bt chm (thm nin) nh gi v bt nhanh
Ngh nghip khng chuyn mn ha Ngh nghip chuyn mn ha
C ch kim tra mc nhin C ch kim tra hin nhin
Quyt nh tp th Quyt nh c nhn
Trch nhim tp th Trch nhim c nhn
Quyn li ton cc Quyn li c gii hn
Gi tr ca thuyt Z ni ln nh s trnh by v vai tr ca mt nn vn ha

kiu Z i vi s pht trin nhanh v vng chc ca mt t chc. ng cho rng vn
ho ca t chc bao gm mt tp hp biu tng, nghi l, huyn thoi, trit l cho
php truyn t n ngi lm vic cc gi tr v nim tin ni thn ca t chc, ht
nhn cu vn ho mt t chc l trit l kinh doanh ca n.
ng c bit ch trng n tinh thn v gi tr tp th ca phng php qun

l Nht bn. Trng tm v mc tiu c bn ca thuyt Z l qu trnh cng ngh
chuyn t t chc kiu A n kiu Z. Mt s cng ty ln ca M nh Kodak, General
Motors thnh cng khi p dng thuyt Z ca ng.
8.6 CC KHO HNG QUN TR HIN I

8.6.1 Kho hng qun tr tuyt ho Waterman & Peter
Vo thp nin 1980, Robert H.Waterman v Thomas J.Peter a ra mt l
thuyt nhm thc y cc hot ng qun tr t n s tuyt ho, hai ng ra
tm nguyn tc em li s tuyt ho nh sau:
- Khuynh hng hat ng : quy m nh s hiu qu hn.

- Khch hng : tha mn cao nht ca khch hng l thc chung ca mi
thnh vin, b phn, ca c t chc.
- T qun v mo him : chp nhn ri ro - tht bi, phi lun i mi v u

tranh, c cu linh hat, khuyn khch t do sng to.
- Coi trng nhn t con ngi : phm gi con ngi c xem trng; bit nui
dng lng nhit tnh, lng tin v tnh cm gia nh ca mi ngi; khuyn
khch mi ngi gi bu khng kh lm vic vui v, thoi mi v cm th c
ngha v s hon thnh nhim v.
- Ph bin v thc y cc gi tr chung ca t chc nh trit l ca t chc,

phm cht c nhn c tho lun cng khai trc tp th, cng c cc h
thng tn iu ca cng ty, nh qun tr phi tch cc v li ni phi i i vi
vic lm.
- Su st v gn b cht ch cng ty: nh qun tr phi lun gn b cng ty, ch

trng pht trin t bn trong, khng thn tnh hoc mua li.
- Hnh thc t chc n gin, nhn s gn nh : quyn lc cng phn tn cng

tt, nhn s hnh chnh gn nh, nhn ti c tung vo thng trng.
- Qun l ti sn cht ch v hp l
Trng phi qun tr tuyt ho ca hai ng c cc u, nhc im sau:
- u im: cao nhn t con ngi.
- Nhc im: nhn mnh s pht trin t thn, xem trng nhng ni lc bn
trong t chc m cha nh gi ng mc mi trng bn ngoi.
8.6.2 Kho hng qun tr sng to

Cc nh nghin cu Nht Bn thuc Vin nghin cu Nomura cho rng qun tr
sng to l phong cch qun tr ca th k 21. Nhng c trng ch yu ca kho
hng qun tr sng to bao gm:
- Chin lc kinh doanh phi r rng, bit c hng i ca tng lai nhm
phn b ngun lc hp l v d bo c mi trng bn ngai.
- C cu t chc theo m hnh mng li, ly mi thnh vin l mt n v c

s, cho php cc n v thnh vin ti a ha cc quan h trao i trong t chc.
- Qun tr ngun nhn lc, xem ngun nhn lc l quan trng nht, cc chnh
sch tuyn dng, o to, pht trin v ng vin nhn vin.
Tm li cc l thuyt qun tr l mt dng chy lin tc, mang tnh k tha. Nhng
l thuyt qun tr ra i nhng giai on sau s k tha, b sung v hon thin cho
nhng l thuyt trc, t lm cho bc tranh khoa hc qun tr ngy cng sinh
ng v nhiu mu sc.
TM TT
Qun tr mt cch khoa hc tm hiu qu sn xut thng qua hp l ha cng
vic, t tng hnh chnh tm cc nguyn tc qun tr cho mt t chc. L thuyt
hnh vi tp trung vo con ngi, kho hng nh lng dng cc k thut nh lng
trong vic lm quyt nh.
Chnh s pht trin mang tnh ton cu ca cc nn kinh t dn ti quan

im ton cu trong qun tr, s thm nhp ca cc trng phi qun tr vo vi nhau
hnh thnh nhng t tng qun tr mi ph hp vi thi i l l thuyt Z, l
thuyt h thngv s pht trin khng ngng, to ra nhng thay i nhanh chng
trong cc phng php qun tr ca nhn loi.
CU HI N TP
1. Trnh by tm tt cc l thuyt qun tr bi.
2. So snh nhng im ging nhau v khc nhau gia l thuyt qun tr khoa
hc ca Taylor v l thuyt qun tr hnh chnh ca Fayol.
3. Nhng nguyn tc no trong 14 nguyn tc qun tr ca Fayol kh p dng

trong thc tin qun tr ngy nay.
4. Mary P.Follet khuyn cc nh qun tr thi nhng ni dng g? Ngy

nay n cn hu ch khng ?
5. Ti sao l thuyt qun tr nh lng khng c tnh ph bin cao?
6. L thuyt phn tch h thng nhm gii quyt nhng vn g?
7. Phn tch nhng u im v nhc im ca cc t chc kiu A v cc t

chc kiu Z. Theo bn cc t chc Vit nam nn theo kiu no?
8. Ti sao cc nh nghin cu Nht Bn thuc Vin nghin cu Nomura cho

rng qun tr sng to l phong cch qun tr ca th k 21? Bn thy
ng khng? Ti sao?
9. Phng php qun tr no theo bn l hiu qu hin nay?
10. V sao cn c cc phng php qun tr bn cnh cc nguyn tc qun tr

lut kinh doanh... nh hin nay
BI 9: MT S TNH HUNG TRONG QUN TR 121
BI 9: MT S TNH HUNG
TRONG QUN TR
1. PHT TRIN SN PHM MI
Nm 1989 th trng M chia ra 3 dng my in. My in kim th trng cp

thp, chim 80% s lng bn ra, gi bn l l 550USD. My in laser l dng cao cp,
chim 15%, gi bn l l 1.300USD. My in phun nm gia, chim 5%, gi bn l l
650USD. Vo thi gian Epson ang thng tr th trng my in kim trong khi HP
thng tr 2 loi cn li.
Khi phn tch th trng, Epson thy rng my in laser c li nhun cao nht,
ng thi th trng li ang tng trng nhanh. V vy Epson a ra th trng
loi my in laser EPL-6000 c gi ht sc cnh tranh. i ph li, HP a ra th
trng chic my in tng ng l LaserJet IIP nhng c gi thp hn EPL-6000.
Epson phn ng li bng cch gim gi EPL-6000 v cui cng chim c 5% th
phn my in laser sau 1 nm.
Hy cho nhn xt v quyt nh ca Epson khi a ra th trng loi my in

laser EPL-6000. Nhn xt v tnh khoa hc qun tr qua tnh hung ny.
2. CNH TRANH V HP TC
Harnis l cng ty chuyn sn xut cn cu di ng, loi c th nhc cc khc g

ln xe chuyn i. Nh c quyn v ht khu hao nn bnh qun cng ty c th
thu li 0,5 triu USD mi chic cn cu. Tuy nhin, nm 1987 cng ty c i th cnh
tranh l Krano, mt cng ty nh sn xut cn cu do chnh mt nhm nh qun tr c
ca Harnis lp ra. Do vy, khng c g ngc nhin khi sn phm ca Krano khng
khc nhiu so vi Harnis.
122 BI 9: MT S TNH HUNG TRONG QUN TR
Do khch hng tha tht nn mi khch hng u lm cho c hai cng ty phi
cnh tranh trc tip. Tm hiu, Harnis bit c Krano hot ng ch yu bng tin i
vay, chi ph sn xut ca Krano cng cao hn nn chn cch chin tranh gi c.
Cui cng Krano chu thua v xin ph sn song Harnis cng b gim mnh li
nhun.
Tuy nhin Krano khng cht hn m c sng li do cng ty Kone, l cng ty

ch to c kh hng u ca Phn Lan mua li. Gi y Harnis phi i mt vi mt
i th sng s hn Krano trc y, v nu cnh tranh trc tip th khng bit ai s
thng.
Cng ty Harnis nn quyt nh nh th no? Nhn xt tnh khoa hc qun tr qua

tnh hung ny.
3. BNG CHNG KHCH QUAN
Phng Y ca s Z l phng thng xuyn phi gii quyt th tc hnh chnh cho
cng chng. Lu nay trong s c d lun x xo v thi cha thc s phc v
dn ca hu ht cng chc trong phng. Trong cc cuc hp ca s, mi khi c kin
v vn ny, trng phng u l lun rng vic phi thng xuyn tip xc vi
dn, m dn th c loi ngi nn vic c ai than phin l vic kh trnh khi.
Do trng phng Y l ngi c th lc, hn na bng chng cng khng r rng nn
mi vic u c b qua.
u nm nay trng phng Y ngh hu. Ban gim c s nhn dp ny chn

chnh v cng c li phng bng cch bt mt ph phng khc c nng lc sang
m nhim chc trng phng. V trng phng mi sau mt thi gian tm hiu nhn
thy c 2 nhn vin b than phin nhiu nht v c hai ngi ny u kh ln tui,
thuc dng cng thn ca phng. V trng phng ngh cn phi chn chnh hnh
vi, thi ca hai nhn vin ny trc v mt khi hnh vi, thi ca hai ngi ny
thay i s l tm gng cho nhng ngi khc thay i theo. nh hng l vy, vn
l nn lm nh th no. Sau khi suy ngh, cn nhc, trng phng nhn thy c 2
cch c th p dng. Cch th nht l phi tm c nhng bng chng mc c
th k lut hoc cho thi vic. Cch th hai l gp ring, gip h t nhn ra khuyt
im sa cha. V trng phng vn l ngi tt bng, li thm nhun quan im
qun tr ngun nhn lc l phi lm sao pht huy c nhng mt tt p bn trong
ca mi nhn vin nn thy cch th nht khng n. V th, trng phng chn
cch th 2 thc hin.
Bui sng u tun, trng phng mi ngi th nht xung cng tin ung caf
trao i. Sau khi m u cu chuyn bng vic hi thm sc kho, hon cnh gia
nh, trng phng gp cho nhn vin ny v nhng d lun trong c quan,
kin ca mt s ngi dn phn nn v hnh vi, thi cha tht s ng mc v
yu cu nhn vin phi thay i. ng cng ni r ch mun gp ring ch khng
mun a ra cuc hp phng v cn nhc nhng cng lao m nhn vin ny ng
gp cho c quan trong sut nhng nm qua. Ngi nhn vin sau khi nghe xong im
lng mt lc ri pht biu, i loi l cm n nhng li gp chn tnh ca trng
phng, xin rt kinh nghim mi chuyn c tt hn.
Tip trng phng gp ring nhn vin th hai. Cng vi ni dung nh trao
i vi ngi th nht. Sau khi nghe kin gp , nhn vin ny u tin mt ln,
sau li ti i, ni rng ng lm vic cho c quan 26 nm th c 8 nm t danh
hiu chin s thi ua, cn li l lao ng tin tin, cng lao ca ng nhiu nht phng,
lu nay chng ai c kin g. Trng phng va mi v, cha tm hiu k c
kin vi ng. ng cn cho rng, trong c quan c nhng ngi ghen n tc nn ba
t v ng, nhng kin l vu co, mun lm mt uy tn ca ng. ng yu cu
trng phng cho ng i cht vi nhng ngi c kin v i h a ra bng
chng chng minh, nu khng ng s kin. Trng phng thy cng qu nn ni
ch l nhng gp c nhn v mong ngi nhn vin suy ngh, nu ng th iu
chnh, cn nu cha ng th thi. Vic i cht s ln chuyn, s lm nh hng n
bu khng kh lm vic ca phng v ca c quan.
Sau bui ni chuyn, trng phng cm thy bun v khng t c kt qu

nh mong mun. Mt thng sau, v trng phng cn bt ng hn khi c ngi phn
nh, ngi nhn vin th nht nhn xt rng mnh b trng phng tr dp m khng
bit l do ti sao, nhn vin ny cn c nhng li l khng hay v trng phng.
Bnh lun v cch gii quyt vn ca v trng phng mi. Tnh ngh thut
qun tr trong tnh hung ny l g?
4. NH GI MP M
4.1. H thng gii tr ca Nintendo ban u ch c gi 100USD. Mc gi ny nhn

qua thy rt r song thc cht chic my ch l s khi u, sau cc bng tr chi
mi thc s tn km. Trung bnh mi gia nh mua t 8 n 9 bng tr chi vi gi t
50 n 60 USD/bng. Nhng vy chi ph cho chic my vo khong 550 USD. Nu
bit s tin ny ngay t u, cc ph huynh c l tm cch ngn cn con ci i mua
my ca Nintendo.
4.2. Microsoft Window 95 lc u c bn vi gi 85 USD v mi ngi thy l

kh r. Tuy nhin, chng my chc mi ngi nhn ra rng c nhng chi ph ngm i
km theo n. chy c Window 95, h phi mua thm b nh (360USD), a
cng ln hn (200USD) v b vi x l mnh hn (300USD). Ngoi ra cn c chi ph
mua nhng phn mm h tr khc. Tng cng 90% chi ph c giu i.
4.3. Chng ta phi tr bao nhiu tin cho mt pht in thoi ng di? Hu
ht mi ngi khng th nh ni tt c nhng mc gi khc nhau m h b tnh ph.
Vo nhng nm 1980, American Airline c n na triu mc gi v my bay, n ni
ch c my tnh in t mi c th theo di c. l s mp m ln. Cc cch nh
gi phc php lm cho ngi mua rt kh khn trong vic tham kho gi ng thi
ngn chn i th mi gia nhp th trng. Nu nh ngi mua khng th phn bit
c gi gp vo nh th no th lm sao h c c s i sang mua ca ngi
khc. Tuy nhin cch nh gi phc tp nu lm khng kho cng c th lm cho
ngi mua bc mnh v s phc tp v nghi ng v s gian ln.
Bnh lun v vic nh gi trong cc cu chuyn trn. Tnh ngh thut qun tr
trong cc cu chuyn trn l g?
5. B NHIM TRNG KHOA
Khoa Z ca trng i hc X c nhim v ging dy cc mn chung cho trng.

Cch y 10 nm, khoa c 3 th k, trong Lan - vn l sinh vin ca trng. Kt
qu tt nghip ca Lan ch t trung bnh kh, khng chun gi li trng lm
ging vin song chun lm th k khoa. Do cng vic khng nhiu, li cng tc
trong trng i hc nn c hi hc tp nng cao trnh ca c kh thun li. Sau
mt nm c xin i hc cao hc v c khoa v trng khuyn khch. Sau khi tt
nghip cao hc, c tip tc hc nghin cu sinh. Nm ngoi c nhn c hc v
tin s.
Trong thi gian qua, khoa phi m nhim kh nhiu lp nn cc ging vin
trong khoa, k c ban ch nhim khoa phi ging dy kh nhiu. Mt khc, ging dy
cng l hnh thc tng thu nhp cho ging vin khi tin lng cn thp nn ging vin
cng tch cc i dy. Thm vo , vic hc tp nng cao trnh cng khng c quy
nh r rng, ch yu ph thuc vo s t gic ca tng ngi, trng ch ng vin
m khng bt buc. V th, cc thnh vin trong ban ch nhim khoa v mt s ging
vin c uy tn n nay vn ch c hc v thc s.
Nm nay, v trng khoa ht 2 nhim k nn theo quy nh, khoa cn bu

trng khoa mi. Thc s Thnh gi chc ph khoa c 1 nhim k, l ngi rt
c uy tn, nn mi thnh vin trong khoa u mc nhin tha nhn Thc s Thnh
xng ng m nhim v tr trng khoa. Tuy nhin, theo vn bn mi nht ca B
th trng khoa phi c hc v Tin s. V vy, nu cn c vo tiu chun mi th duy
nht c Lan l tiu chun, song c cn qu tr, li cha c uy tn. Hn na,
nhiu ging vin trong khoa vn l Thy ca c. Nu bu Thc s Thnh th li vi
phm quy nh ca B.
Nu l Hiu trng, anh (ch) s gii quyt vn ny nh th no? Bi hc

qun tr rt ra sau tnh hung ny?
6. LA CHN GIM C
Cng ty X l cng ty trc thuc Tng cng ty Y. Cho n nay, ng An l gim

c ca cng ty X c hn 15 nm. Trong thi gian ng quy hoch ngi k
cn ng l anh Quang - trng phng kinh doanh. Anh Quang l con trai ng Bnh,
nguyn th trng ca ng An trong thi chin. ng Bnh tng v cu ng An m
b mt mt cnh tay v m mt mt. V vy, ng An coi Quang nh con rut mnh.
Khi Quang tt nghip i hc ng a Quang v cng ty lm vic. Hn 10 nm lm
vic cng ty, Quang lm vic rt xut sc, mang v nhiu li ch cho cng ty v
Quang c mi ngi yu mn. Tt c nhng iu lm ng An rt t ho.
Cch y vi ngy ng An nhn c tin vui. Ban lnh o Tng cng ty Y mi

hp v d kin s bt ng ln v tr ph tng gim c Tng cng ty. ng An cng
nm c thng tin ngi xut ng chnh l Tng gim c. Sau khi nghe tin, ng
gp anh Quang bn vic d kin anh Quang s thay ng lm gim c cng ty X.
Tuy nhin, mi vui cha c bao lu th sng nay ng An ri vo tnh th kh

x. Chuyn l Tng gim c mi mi ng ln trao i v cng tc nhn s. Tng
gim c gi vi ng ngh Minh con ca tng gim c hin l trng phng
marketing ca Tng cng ty thay ng An lm gim c cng ty X. Anh Minh cng l
ngi c o to bi bn v rt c nng lc, trong din quy hoch ca Tng cng
ty.
Nu l ng An, anh (ch) s x l vn trn nh th no? Bi hc qun tr rt ra

t tnh hung ny l g?
7. PHN QUYN
Cng ty tin hc Quyt Thng ang trn pht trin. Tr s chnh ca cng ty
t ti TP.HCM v cng ty c chi nhnh H Ni v Nng.
Cch y 6 nm, sau khi tt nghip khoa cng ngh thng tin ca mt trng i
hc c uy tn, Sn c nhn vo lm vic ti phng kinh doanh ca cng ty. Trong
thi gian lm vic Sn chng minh c nng lc ca mnh, ng thi c quan h
tt vi ng nghip v c bit rt c trch nhim trong cng vic. V vy, cho d so
vi ng nghip trong phng, Sn cn kh tr nhng ban gim c cng ty vn thng
nht bt Sn lm trng phng kinh doanh thay cho ng trng phng c iu
ng i lm trng chi nhnh ca cng ty ti Nng. Tuy vy, do e ngi Sn cha
c kinh nghim lnh o, li cn tr nn gim c yu cu ph gim c ph trch
kinh doanh gip , km cp thm cho Sn.
ng Ph gim c km cp Sn rt nhit tnh trong cng tc iu hnh, t

vic phn cng cng vic chi tit n vic quyt nh thi gian hon thnh ng u
tham gia. Vic ny din ra kh lu v cc thnh vin trong phng dn dn ch nghe
lnh ca ph gim c m khng nghe theo s iu hnh ca Sn. Mi khi Sn nh
giao vic g cho cc thnh vin trong phng th h u ngh Sn hi kin ph
gim c cho chc. Dn dn, cc thnh vin trong phng c coi thng Sn. Sn
lun b ri vo trng thi b ng, mc d vn l ngi chu trch nhim chnh cng
vic ca phng.
Nu l Sn, anh (ch) s gii quyt nh th no? Bi hc qun tr rt ra
c t tnh hung ny?
8. PHONG CCH LNH O
Tng Cng ty Z thnh lp Cng ty B - chuyn sn xut hng tiu dng. ng An

c Tng Cng ty Z ch nh lm Gim c cng ty v ng Bnh c ch nh lm Ph
Gim c sn xut . Trong thi gian mi thnh lp, hot ng ca nh my din ra
theo ng k hoch ra. Nhng v sau, do mt s kh khn ch quan v khch
quan dn n hot ng ca nh my km hiu qu. T xy ra mu thun gia cc
thnh vin lnh o, ni bt nht l mu thun gia ng Bnh v ng An. V vy, ng
Bnh thng hay bo co trc tip v Tng Cng ty nhng xut mang tnh chin
lc ca mnh v ph phn TG An khng tn trng kin ca ng ta.
Trong cuc hp Ban Gim c thng k, ng An ch trch ng Bnh v bo

co xut vt cp, khng thng qua ng trc khi trnh ln Tng Cng ty. V sau
ng ra quyt nh iu chuyn ng Bnh xung lm Qun c phn xng. Do bt
mn vi cch hnh x ca ng An, ng Bnh lm n xin t chc.
Hy nhn xt v phong cch lnh o ca TG An. Bi hc qun tr rt ra

c t tnh hung ny?
9. QUYN HN V TRCH NHIM
K ton trng ca doanh nghip nh nc X l ngi c nghip v

chuyn mn, rt s trch nhim nn lm vic g cng phi theo ng nguyn
tc mi lm. Gn y, do cnh tranh ngy cng khc lit, doanh nghip bt
u gp phi nhng kh khn ch khng cn thun li nh trc. gii quyt
cng vic c hiu qu, trong mt s trng hp doanh nghip cng cn phi
chi mt s khon chi khng tht ng nguyn tc. V vy gim c trao i
vi k ton trng v vn ny. Tuy nhin k ton trng khng ng , ni
rng lm sai tuy cng ty c li nhng khi c chuyn g xy ra th ch c gim
c v k ton trng chu trch nhim thi. Hn na nhng sai phm v ti
chnh thng lin quan n php lut nn ng khng mun lm sai khi ch cn
cha y mi nm na l ngh hu. ng mong gim c thng cm cho ng.
Gim c phi lm g trong trng hp ny? Bi hc qun tr rt ra c

t tnh hung ny?
10. TP TRUNG QUYN LC
Cng ty X l cng ty nh chuyn sn xut bnh ko. ng Phng l mt th

lm bnh rt gii, c kinh nghim, v gn b vi Cng ty t ngy u thnh lp cho
n nay. c bit, ng l ngi nm c cc b quyt lm bnh v nhng b quyt
ca ng to dng nn thng hiu cho Cng ty. Cng ty rt nhiu ln tm kim
ngi thay th ng Phng nhng khng th tm ra c. Do , trong Cng ty ng
Phng l ngi gn nh khng th thay th v ng cng khng chu truyn li b
quyt ca mnh cho bt k ai.
Do bit c kh nng ca mnh cng nh vic bt kh thay th nn ng

Phng rt lng quyn. ng t cho mnh ci quyn c ui bt k cng nhn no
nu ngi khng lm theo ca ng. V gim c Cng ty bit c iu ny
nhng nh lm ng v nu ui vic ng Phng th Cng ty s khng bit tm ai
thay th v nh vy cng vic kinh doanh ca Cng ty s b nh tr. Thng hiu m
Cng ty mt cng to dng trong sut thi gian qua s b sp . Chnh v th Cng
ty nh chp nhn chung sng vi s lng quyn ca ng Phng.
V gim c c n tui ngh hu. B Hng c cp trn iu v Cng ty thay

th cho V Gim c ny. Ngay khi v Cng ty b Hng nhn ra c s lng
quyn ca ng Phng v quyt tm phi lm iu g bt s lng quyn ny,
ng thi cng l to ra khng kh lm vic thoi mi cho anh em cng nhn. Tuy
nhin, tm ngi thay th ng Phng l iu khng th lm ngay c.
B Hng s phi lm g trong tnh hung ny. Bi hc qun tr rt ra c t

tnh hung ny?
11. LA CHN PHONG CCH LNH O PH HP
Cng ty X l n v trc thuc Tng cng ty Y. Gim c cng ty n tui ngh

hu nhng v mt s l do, ph gim c khng th bt nn lnh o Tng cng ty
phi tm nhn s t bn ngoi cng ty. Trong thi gian tm kim nhn s, lnh o
Tng cng ty tm giao quyn qun l cng ty cho ph gim c.
V ph gim c ngh mnh ch tm quyn mt thi gian ngn, khng nn gy

n- on lm g nn vic iu hnh cng ty v ny da hn vo cc trng phng. C
th ph gim c t chc cuc hp hng tun vi cc trng phng v ch vn no
t c s nht tr 100% ca cc trng phng th mi quyt nh. Trng hp i
hi phi gii quyt nhanh, v ph gim c chuyn cho trng phng c lin quan
xut v quyt nh c a ra da trn xut .
Cch ra quyt nh ny ca v ph gim c c v nh c hiu qu v cc quyt

nh c da trn c s ng thun nn mi ngi vui v thc hin. C nhng quyt
nh khi thc hin khng t c kt qu nh mong mun nhng cng khng ai c
kin g v khi quyt nh mi ngi u nht tr.
B Lan l gim c mt cng ty c chc nng tng t cng ty X ca Tng cng

ty Z. B l ngi quyt on, nng ng v c nhiu thnh tch trong qun l cng ty
hin ti. Do yu cu cng vic, B thng lm vic vi Tng cng ty Y nn B c
lnh o Tng cng ty Y tn nhim mi v lm gim c cng ty X vi li ha hn sau
mt nhim k s c cu ln Ph Tng gim c Tng cng ty Y.
Do nhiu th tc hnh chnh nn mt gn 1 nm B Lan mi c quyt nh b

nhim lm gim c cng ty X. Ngay sau khi nhm chc, B t chc hp ton cng ty
v tuyn b B cn thi gian tm hiu mi vn v v ph gim c c iu hnh
cng vic nh bnh thng. Sau hai tun B s chnh thc bt u cng v mi.
Trong thi gian tm hiu, B tip xc vi mt s nhn vin, d hai cuc hp vi

cc trng phng v nhn ra rng trn thc t, mi chuyn ca cng ty gn nh do
cc trng phng quyt nh. iu nguy him l mt s trng phng c biu hin
xut gii quyt cng vic theo hng d lm, kh b v c li cho phng mnh.
Nhn s c quan cng tng ln khi cc trng phng a mt s ngi quen vo lm
vic phng mnh.
Sau 2 tun, B Lan t chc hp c quan v tuyn b chnh thc nhn nhim v.
Trong bi pht biu, mt mt B ca ngi s n lc ca ton th cn b, nhn vin
trong sut thi gian cng ty khng c gim c, mt khc b cng ch ra nhng mt
hn ch, cn khc phc. Cui cng B cht li nhng vic cn phi lm, mt s thay
i v qun l trong thi gian ti, trong c 3 im ng lu :
1. Cng ty thi gian qua ch yu ch x l cc cng vic thng xuyn m khng

c chin lc pht trin di hn. V th y l cng vic u tin hng u ca B.
2. Do khng c gim c nn trong thc t, thi gian qua cng ty lm vic theo
ch tp th. Nay B s iu hnh cng ty theo thm quyn, mi chuyn ca cng
ty s do B chu trch nhim. Phin hp hng tun vi cc trng phng khng cn
cn thit. Thay vo mi thng cng ty s hp 1 ln vi tt c cn b, nhn vin.
Trong phin hp ny b s thng bo nhng cng vic lm, nhng vic s lm
trong thi gian ti; B s lng nghe kin gp ca mi ngi. i vi cc hot ng
hng ngy, khi no cn tham mu B s trao i vi trng phng hoc cc chuyn
vin c lin quan n cng vic nghe kin trc khi quyt nh.
3. cng ty hot ng c khoa hc, nn np, trong 2 tun ti, cc trng

phng phi m t cng vic c th ca tng nhn vin, xy dng cc quy trnh lm
vic, tnh ton li nhn lc xem tha thiu ra sao v a ra nhng xut. B giao
cho v ph gim c trc tip iu hnh vic ny.
Tuy mi ch l nhng pht biu ban u nhng cch qun l khin cc trng
phng v nhiu nhn vin hiu l h s c mt phong cch lnh o mi.
Sau 2 tun, B yu cu cc trng phng np m t cng vic, quy trnh lm

vic v d kin nhn lc song khng khng c trng phng no np vi nhiu l do:
bn i cng tc, khng bit lm th no, thi gian qu gp. B gia hn thm mt
tun na v ni nu ai khng bit lm B s hng dn. Sau B gi ph gim c
ln ph bnh v vic khng thc hin tt nhim v ca mnh. V ph gim c im
lng khng ni g.
Ht thi hn ch c 8/11 phng np ti liu nhng rt s si, lm theo kiu i

ph. B t chc hp cng ty t xut, trong ph bnh nghim khc ph gim
c v cc trng phng khng nghim tc thc hin ch o ca B. Tnh trng
ny l khng th chp nhn. B yu cu 5 ngy ti phi hon tt, nu khng b s k
lut. Sau cuc hp, mi ngi t tp bn tn, trong xut hin nhng li ni bt
mn v thch thc. Mt s trng phng ngm khuyn khch nhng nhn vin thn
thit t thi chng i.
Ni chung bu khng kh lm vic trong cng ty tr nn cng thng v hiu qu

cng vic v th cng gim i. nh im ca vn xy ra khi B nhn c in
thoi ca khch hng than phin v vic nhn vin mt phng lm kh khi gii quyt
h s v i bi dng. B lp tc gi nhn vin ny ln yu cu vit tng trnh.
Trong tng trnh, nhn vin ny khng nhn khuyt im, thm ch cn ni khch
hng vu co. Trng phng ca nhn vin ny cng bnh vc nhn vin ca mnh. B
rt tc gin nhng khng bit lm sao.
n thi hn cht b nhn c y m t cng vic, quy trnh lm vc.

ca cc phng. Nhng nhng bn ti liu gi cho b ch nhm i ph nn khng s
dng c. V ph gim c khng chng b, thm ch lun nht tr vi cc ch
trng ca B nhng khng chu lm g c, nhiu trng phng bt mn. Vic nhn
vin xin ngh php, au m, bn vic gia nh. cng gia tng ng k. Quan trng
nht l cp trn va in thoi bo cho B bit va nhn c n th t co B c
on, chuyn quyn, gy s mt on kt, to ra bu khng kh lm vic cng thng
trong cng ty v ngh B chun b gii trnh B cm thy rt bun, lo lng v s
t tin gim i nhiu...
Theo anh (ch) th phong cch lnh o ca B Lan c ph hp vi tnh hung

ny khng? Bi hc lnh o rt ra c sau tnh hung ny l g?
12. LA CHN M HNH RA QUYT NH
Ln u tin, Vn c b nhim lm gim c mt cng ty trc thuc Tng

cng ty. Vn cng c bit trong phin hp bn vic b nhim c, c vi kin phn
vn rng c cn t kinh nghim, trong khi cng ty l n v ng gp khon thu ln
cho Tng cng ty. By gi Vn ang ng trc quyt nh quan trng u tin: Cn
t ra ch tiu k hoch ca cng ty cho nm ti. Vn hiu rng nu c lm tt cng
vic u tin ny th bc u c s to dng c uy tn trong ni b v gii ta mt
phn nghi ng v kh nng qun l ca c. Tuy lo lng song c cng t tin v c va
hc xong kha hc v Chin lc ra quyt nh. ng thi c cng c mt thng

hon thnh bn k hoch nn khng cm thy mnh b hi thc v thi gian. C ngh
theo l thuyt qun tr th nn nhn vin c tham gia vo qu trnh qun l v
mt khc, bn k hoch nu c s ng thun ca nhn vin th sau ny thc hin s
thun li hn. V th c chn m hnh 5 thc hin.
Sau Vn triu tp mt cuc hp vi 23 cn b ch cht v nhn vin c lin

quan n ch tiu k hoch v trnh by vi h v quyt nh cn c: Nhng ch tiu
ra cho nm ti nn l bao nhiu?
D nhin l Vn c mt s kin ring nhng c ngh rng con s ca nhn vin

mnh c th st vi thc t hn. C cng b cuc hp: Chng ta u bit rng
chng ta phi quyt nh. Ti mun cc anh, ch ra quyt nh v ch tiu ca chng
ta trong nm ti. Chng ta hy tho lun v vn ny.
Nhng pht biu trong cuc hp lm Vn rt ngc nhin.
Nm nay nn gi ch tiu nh nm ngoi.
Chng ta c th nng ch tiu thm 20% nu cc anh ch theo nhng ngh

ca ti..
10% l tt nht
Ti ngh nu mun tng ch tiu cn tuyn thm ngi
Nu b phn hnh chnh cn cng knh v lm vic chm chp nh hin nay th
ch tiu nh nm ngoi cng cha chc lm c
Chng ti c c thm tin ngoi gi khng nu phi tng ch tiu?
Ton b cuc hp din ra nh vy, mi ngi mi v sau gii tn m khng

c quyt nh no c a ra. Vn hp nhn vin ca mnh mt ln na trc khi
hn cht gn k nhng cng khng kh hn cuc hp ln trc. Vn c cm gic
rng s nht tr khng c kt qu v ngh bng s cho mi ngi b phiu v ch
tiu ngh.
Ngy th su Vn li t chc hp. Trc khi hp c pht biu nh hng rng c

xem xt k ch tiu k hoch ca cng ty trong 3 nm gn y v c bit ch
tiu nm sau u tng hn nm trc t 2 n 5%. Nm ngoi l 12%. C mun ch
tiu nm nay phi tng cao hn nm trc t nht 2%. C th l 14%. Sau c yu
cu biu quyt. Kt qu, ch 6 trong s 23 nhn vin biu quyt tng t 13-14%, 14
ngi biu quyt tng t 10-12%, 3 ngi biu quyt tng t 7-9%.
n lc ny Vn tht s lo lng. Nu theo biu quyt th n v c s phi t

ch tiu k hoch thp hn hoc cng lm cng ch bng nm trc. By gi nu c t
mnh t ra ch tiu khng thua km nm trc, p ng c mong i m lnh
o dnh cho c, iu ny c ngha l khng quan tm n vic tham gia ra quyt
nh ca nhn vin m c l khuyn khch mnh m. Hoc ni vi cp trn rng
ch tiu k hoch khng th tng hn nm trc, m nh th cp trn s tht vng v
kh nng qun l ca c.
Theo anh (ch) ngay t u Vn nn chn kiu no ra quyt nh? Vn nn

quyt nh nh th no by gi? Bi hc lnh o rt ra c sau tnh hung ny l
g?
13. LNH O MT CNG VIC KH KHN
Trung tm X l n v hnh chnh s nghip c thu trc thuc S Y. V gim c

trung tm vn l ngi hin lnh, li khng am hiu v ti chnh nn mi vn ti
chnh gn nh do v Ph gim c hnh chnh quyt nh. Khi trung tm mi thnh
lp, ngi t, kinh t kh khn, mi ngi c x vi nhau theo kiu gia nh. Khi ,
ngai tin lng c bn ca nh nc, cc khan phc li u c chia u cho mi
ngi. Nh c li th c quyn vi sn phm nn cng vi thi gian trung tm ngy
mt pht trin, cc khan thu ngy cng nhiu nn mc d s lng lao ng tng
nhng qu phc li chia cho ngi lao ng vn ngy mt tng thm. Cch y
khang 3 nm, trng phng ti v xut vi ph gim c hnh chnh vic lp
thm mt h thng k tan khc nhm i ph vi quy nh tr lng ca nh nc
(khng c vut qu mt nh mc nht nh), ng thi gip cho cn b, nhn vin
gim bi ng thu thu nhp c nhn. Vn ny c cc trng phng c lin
quan ng thun v gim c ng ph duyt ming.
Cch y 10 nm, sau khi tt nghip i hc, Kim c nhn v trung tm lm

vic. Nh c nng lc chuyn mn, tinh thn trch nhim, chu kh hc hi, li sng
ci m nn Kim thng tin dn ln v tr ph gim c ph trch chuyn mn. Gn
y, Kim nghe mt s cn b c chuyn mn di quyn phn nn v chuyn thu

nhp ca c quan chia theo kiu bnh qun, mi ngi ch khc nhau lng h s
(m khan ny li rt t) cn phc li th nh nhau nn t gim c, cn b c chuyn
mn n bo v, tp v thu nhp xp x nhau. Thm vo do nhiu l do, mt s
ngi trong trung tm c th c xem nh d tha nhng vn c thu nhp cao
nh nhng ngi c chuyn mn, chu kh lm vic. Tt c nhng iu lm ny
sinh s ganh t v c bit nghim trng l c du hiu cho thy s nhit tnh ca
i ng lao ng c chuyn mn suy gim.
Kim mi c t chc mi ln trao i v vic s bt Kim lm gim c

trung tm thay cho v gim c cn 6 thng na s ngh hu. Tnh c gp ngi bn
c lm gim c mt c quan va b cch chc v ti thiu trch nhim trong qun l,
m thc cht l c sai phm trong qun l ti chnh. Ngi bn ni vi Kim rng lm
gim c phi ch trng n qun l ti chnh v nu c sai phm v ni dung, cho d
nghim trng cng ch mc k lut cnh co, ph bnh cn sai phm v ti chnh th
c th b mt chc, thm ch t ti. Kim cm thy lo lng v tm quan st, tm
hiu mi chuyn ca trung tm. Kim nhn thy trung tm nhn bn ngai th khng
c vn g nhng thc ra c nhiu bt hp l cn phi chn chnh li, song trc
mt cn chn chnh ngay 2 vn : vic hch ton ca trung tm phi ng vi quy
nh ca nh nc (mt h thng s sch) v phi xy dng c c ch phn chia
qu phc li sao cho ai ng gp nhiu phi c hng nhiu hn v ngc li.
Ngay ngy u tin lm vic trong cng v gim c, Kim mi v ph gim c

hnh chnh ln trao i v ngh v ph gim c gip c phng n gii quyt 2
vn ni trn. Sau khi trao i v ph gim c ni vi c rng v l thuyt th
nh ca c rt tt, rt ph hp vi xu th. nhng trong thc t nu thc hin nh
ny c phi i ph vi hai vn s ny sinh:
Th nht: nu hch tan theo ng quy nh ca nh nc thu nhp ca mi

ngi s b gim i, s thu thu nhp c nhn phi ng s tng.
Th hai: nu chia qu phc li theo hng ai ng gp nhiu s hng nhiu

c nguy c mt on kt ni b v s lng cn b chuyn mn ch chim s t.
V ph gim c hnh chnh cng l ngi t t, mun gip c nhng li ngi

ng chm. Sau mt tun, v ny trnh cho c s liu tnh ton nu hch ton ng
quy nh nh nc th thu nhp bnh qun mi ngi s gim khong 1/3, ng thi
a ra phng n phn chia li qy phc li, theo nu chnh lch gia ngi cao
nht v thp nht khong 3 ln thi th cng lm cho s ngi b gim thu nhp. V
ny cn ni thm rng mi chuyn do Kim quyt nh, ch c th gip Kim v thng
tin ch khng th gip t chc thc hin nh ca Kim c v khng chu ng ni
ch trch ca nhiu ngi.
Kim cm thy rt lo lng v khng bit nn gii quyt nh th no. C ao c

c lm ph gim c chuyn mn nh trc y bit bao, song mi chuyn an
bi, chng l li lm n xin t chc?. C khng bit phi quyt nh nh th no by
gi. Nu lm theo nh th s to ra s chng i, s b coi l khng quan tm n
i sng anh em. l cha k n c th cn c n th t co khiu ni gi khp
ni. Cn nu c mc k theo cch c th khi c chuyn g gi y c l ngi chu
trch nhim, hn na nu khng khuyn khch c nhng cn b chuyn mn nhit
tnh lm vic th tng lai ca trung tm s ra sao?.
Theo Anh (Ch) Kim c nn thc hin nh ca mnh khng? Bi hc lnh o rt

ra c sau tnh hung ny l g?
122 TI LIU THAM KHO
TI LIU THAM KHO

1. Phan Th Minh Chu - Qun tr hc - NXB Thng k, 2011
2. Nguyn Th Lin Dip - Qun tr hc - NXB Thng k, 2011
3. Bi Vn Danh - Qun tr hc - NXB Lao ng, 2011
4. Nguyn Ngc Hin - Qun tr kinh doanh - NXB Lao ng, 2003
5. Nguyn Duy Hun Qun tr hc - NXB Thng k, 1997.
6. Nguyn Hi Sn - Qun tr hc - NXB Thng k, 1998
7. Hong Ton Nhng vn c bn ca qun tr kinh doanh - NXB

Khoa hc K thut, 1994.
8. Hc vin Chnh tr Quc gia H Ch Minh Khoa hc Qun l - NXB Chnh

tr Quc gia, 2000
9. Trng i hc Kinh t TP.HCM, Khoa Qun tr Kinh doanh - Gio trnh

Qun tr hc, NXB Tr,1996.
10. Trng i hc Kinh t Quc dn, Khoa Khoa hc Qun l Gio trnh
Khoa hc Qan l - NXB Khoa hc v K thut, 1999.
11. Harold Koontz Cyril Odonnell Heinz Weihrich - Nhng vn ct yu

ca qun l - NXB Khoa hc K thut, 1994.
12. James H.Donnelly James L.Gibson John M.Ivancevich, Qun tr hc

cn bn, NXB Thng k 2000.
13. GS.Michael E.Porter - Chin lc cnh tranh - NXB Thng k, 2008

Quan Tri Hoc - Ts. Truong Quang Dung PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Quan Tri Hoc - Ts. Truong Quang Dung PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B GIO DC V O TO

TRNG I HC KINH T TI CHNH

BI 1: I CNG V QUN TR HC ......................................................................... 1

1.1 KHI NIM QUN TR ............................................................................................................................................ 1

1.2 TNH KHOA HC V TNH NGH THUT CA QUN TR ........................................................................ 4

1.2.1 Tnh khoa hc ca qun tr ..............................................................4

1.2.2 Tnh ngh thut ca qun tr ...........................................................5

1.3 CP BC, K NNG V VAI TR CA NH QUN TR ............................................................................... 6

1.3.1 Cc cp qun tr ............................................................................6

1.3.2 Nh qun tr ..................................................................................6

1.3.3 Cp bc qun tr trong mt t chc ..................................................7

1.3.4 K nng ca nh qun tr ................................................................8

1.3.5 Cc vai tr ca nh qun tr .......................................................... 10

1.4 CHC NNG QUN TR ........................................................................................................................................ 12

BI 2: MI TRNG HOT NG CA T CHC ....................................................... 16

2.1 KHI NIM V PHN LOI MI TRNG ................................................................................................... 17

2.1.1 Khi nim v mi trng ............................................................... 17

2.1.2 Cc loi mi trng ...................................................................... 17

2.2 QUN TR S BT TRC CA MI TRNG .............................................................................................. 36

2.2.1 Xc nh v tr ca t chc trong mi trng .................................... 36

2.2.2 Cc bin php qun tr cc bt trc ca mi trng........................... 37

3.1 KHI NIM V TC DNG CA HOCH NH............................................................................................ 40

3.1.1 Khi nim ................................................................................... 40

3.1.2 Tc dng .................................................................................... 41

3.1.3 Phn loi hoch nh .................................................................... 41

3.2 CC THNH PHN CA HOCH NH ........................................................................................................... 42

3.2.1 Mc tiu v th t u tin............................................................. 42

3.2.2 Cc bin php ............................................................................. 44

3.2.3 Cc ngun lc ............................................................................. 45

3.2.4 Thc hin k hoch ...................................................................... 45

3.3 CC PHNG PHP D BO TRONG HOCH NH ............................................................................... 46

3.4 HOCH NH CHIN LC ................................................................................................................................ 48

3.4.1 Khi nim ................................................................................... 48

3.4.2 Cc cng c h tr hoch nh chin lc ........................................ 48

3.4.3 Nhng khun mu chu k i sng ................................................ 51

3.5 HOCH NH TC NGHIP ................................................................................................................................. 52

3.5.1 Khi nim ................................................................................... 52

3.5.2 Tin trnh v ni dung c th......................................................... 52

BI 4: CHC NNG T CHC ..................................................................................... 55

4.1.1 Khi nim chc nng t chc......................................................... 55

4.1.2 Vai tr ca chc nng t chc ....................................................... 56

4.1.3 Nguyn tc c bn ca t chc qun tr .......................................... 56

4.2 MT S VN KHOA HC TRONG CNG TC T CHC ................................................................... 56

4.2.1 Phn cng lao ng ..................................................................... 56

4.2.3 Quyn hnh trong qun tr ............................................................ 57

4.2.3.2 Mi quan h gia s dng quyn hnh v thi lao ng .............. 58

4.2.3.3 Phn quyn .............................................................................. 58

4.3 XY DNG C CU T CHC ............................................................................................................................ 63

4.3.1 Khi nim c cu t chc .............................................................. 63

4.3.2 Cc yu cu i vi mt c cu t chc qun tr ti u ...................... 63

4.3.3 Cc nhn t nh hng n c cu t chc qun tr .......................... 63

4.3.4 Cc b phn v cc cp trong c cu t chc ................................... 64

4.3.5 Cc tiu chun hnh thnh cc b phn trong t chc ................... 64

4.4 CC M HNH C CU T CHC THNG DNG ....................................................................................... 65

4.4.1 M hnh c cu trc tuyn ............................................................. 65

4.4.2 M hnh c cu chc nng ............................................................. 66

4.4.3 M hnh c cu trc tuyn - chc nng ............................................ 67

4.4.4 M hnh c cu t chc ma trn ..................................................... 68

4.4.5 C cu t chc theo a l ............................................................. 69

Hnh 4.5: C cu t chc theo a l ....................................................... 69

4.4.6 C cu t chc theo sn phm ....................................................... 69

BI 5: CHC NNG IU KHIN ............................................................................... 72

5.1 KHI NIM V NI DUNG CA CHC NNG IU KHIN.................................................................... 72