SANAYSAY ay isang matalinong pagkukuro ng sumulat tungkol sa isang paksa?

Ito ay isang genre o

sangay ng panitikan na nasusulat sa anyong tuluyan na maaaring tumalakay sa anumang isyu sa
kapaligiran maging tao, hayop, pook, pangyayari, bagay, at guni-guni.

Ayon kay Alejandro Abadilla, ang sanaysay ay pagsasalaysay ng isang sanay. Kayat ang sinumang
susulat nito ay nangangailangan na may malawak na karanasan, mapagmasid sa kapaligiran,
palabasa, o nagsasagawa ng pananaliksik tungkol sa paksang napiling isulat. Nararapat na
magpokus sa isang paksa lamang at maghanda ng balangkas upang magkaroon ng kaisahan ang
daloy ng mga ideya.

Tinatawag na mananaysay ang manunulat ng sanaysay. Kinakailangan ng masining na pag- aaral at

kasanayan ng sinumang susulat nito. Katunayan, kabilang sa matatawag na sanaysay ang mga
akdang pandalub-aral gaya ng tesis, disertasyon, pamanahong papel, at panunuri, at ang mga
sulating pampamahayagan gaya ng tanging lathalain.

MAIKLING KUWENTO.

Sa kuwentong makabanghay, ang binibigyang-diin ng sumulat ay ang pagkakasunod-sunod ng mga

pangyayari o ang madulang pangyayari? Sa kuwento naman ng tauhan, nakapokus ang mga
pangyayari sa tauhan upang mabigyan ng kabuuang pag-unawa ang mga mambabasa tungkol sa
kanila. Pinapahalagahan naman sa kuwento ng katutubong-kulay ang tagpuan - ang pook/lugar na
pinangyarihan ng kuwento. Karaniwan ay maraming paglalarawan tungkol sa pook - hindi lamang
pisikal kundi pati na rin ang mga pangkalahatang pag-uugali ng mga tao roon, ang kanilang mga
kilos/gawi, mga paniniwala, pamahiin, at pananaw sa buhay.

Ang panaguri at paksa ay panlahat na bahagi ng pangungusap. Ang bawat isa sa dalawang
panlahat na mga bahaging ito na maaaring buuin pa ng maliliit na bahagi. Napalalawak ang
pangungusap sa mga maliliit na bahaging ito.

Ang mga pampalawak ng pangungusap ay (1) paningit, (2) panuring (pang-uri at pang- abay), at (3)
pamuno ng mga kaganapan.

Tatalakayin lamang natin ang tungkol sa ikalawa. Ang panuring bilang pampalawak ng pangungusap.

Dalawang kategorya ng mga salita ang magagamit na panuring, ang pang-uri na panuring sa
pangngalan o panghalip at ang pang-abay na panuring sa pandiwa, pang-uri, o kapuwa pang-abay.

Alam mo ba na...
ang mga elemento ng dula ay ang sumusunod?
1. Iskrip
Pinakakaluluwa ng isang dula
Lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip
Walang dula kapag walang iskrip
2. Gumaganap o Aktor
Ang mga aktor o gumaganap ay ang nagsasabuhay sa mga tauhang nasa iskrip.
Sila ang bumibigkas ng diyalogo.
Sila ang nagpapakita ng ibat ibang damdamin.
Sila ang pinanonood na tauhan sa dula.
3. Tanghalan Anumang pook na pinagpasyahang pagdausan ng isang dula ay tinatawag
natanghalan.
4. Direktor
Ang direktor ang namamahala at nagpapakahulugan sa isang iskrip ng dula.
 Siya ang nag-bibigay buhay sa iskrip mula sa pagpasiya sa kaayusan ng tagpuan, ng
kasuotan ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.
5. Manonood
Sa kanila inilalaan ang isang dula.
Sila ang sumasaksi sa pagtatanghal ng mga aktor.

Cohesive Device Reference o kohesiyong gramatikal na pagpapatungkol ay mga salitang

nagsisilbing pananda upang hindi paulit-ulit ang mga salita?
Mga halimbawa: ito, dito, doon, dito, iyon (Para sa lugar/bagay/hayop) sila, siya, tayo, kanila, kaniya
(Para sa tao/hayop)

Nahahati ang kohesiyong gramatikal na pagpapatungkol sa dalawa, ang anapora at kata- pora.

1. Anapora - ito ay panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa

unahan.

Mga halimbawa:

a) Kung makikita mo si Manoling, sabihin mo lamang na ibig ko siyang makausap.

b) Si Ritay nakapagturo sa paaralang-bayan, diyan siya nakilala ng iyong anak.

c) Kinausap ko si Manoling, sinabi ko sa kaniya na ang kaniyang ginawa ay pangit.

2. Katapora - ito ang panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang pangngalan sa
hulihan.

Mga halimbawa:

a) Siyay hindi karapat-dapat na magtaglay ng aking apelyido, si Manoling ay kahi- ya-hiya!

b) Ano ang mawawala sa akin pintasan man nila ako, pulaan man ako ng mga tao

*Si Gracia Burnham ay isa sa mga dayuhang turista na pumunta sa Dos Palmas Resort dahil ayon sa
kanya, paborito niya itong pasyalan.
*Si Cely ay nagalit at sinigawan sila.

2. Katapora panghalip na ginagamit sa unahan ng pangungusap bilang pananda sa pinalitang

pangngalan sa hulihan ng salita.
Mga halimbawa:
*Nabili niya ang pinapangarap na cellphone kaya masayang-masaya si Rommel.

_______________1. Si Donya Aurora Aragon-Quezon ang nagtatag ng Krus na Pula. Ikinasal siya
kay Pangulong Manuel L. Quezon na isa nang pulitiko noon.
_______________2. Katulong si Donya Aurora ni Pangulong Quezon sa pagpapatupad ng
Katarungang Panlipunan. Puspusan ang pagkalinga niya sa mga nangangailangan at kapuspalad.
_______________3. Nang bumagsak ang Bataan at Corregidor, ang pamilya Quezon ay pumunta sa
Amerika. Doon ay tumulong siya sa American Red Cross at patuloy na nakipag-ugnayan sa mga
pinunong bayan.
_______________ 4. Tapos na ang digmaan nang siya ay bumalik sa Pilipinas.Gayunpaman,
tumulong si Donya Aurora sa Pangulong Manuel A. Roxas na mapagtibay ang kalayaan ng
Pambasang Krus na Pula.
_______________ 5. Ang pagmamahal niya sa bayan ay di mapapasubalian. Ito ay taglay niya
hanggang kamatayan.