VOL XI BILANG 1 OPISYAL NA PAHAYAGAN NG Paaralang Sentral ng Dapitan , LUNGSOD NG DAPITAN Hunyo-OKTUBRE 2017

Mamamahayag ng Ang Munting Sinag,

Namayagpag sa taunang Press Confab
ni name here

Pinarangalan ang pitong opisyal na pahayagan ng Paaralang Sentral

ng Dapitan, Ang Munting Sinag, sa 2017 Division Schools Press Conference
(DSPC) na ginanap sa Dapitan City Experimental Elementary School,
Setyembre 25-26.
Kampeon sa Pagsulat ng Editoryal pag-anunsyo sa resulta ng mga nanalo,
si Claire Pacaro, pangalawang hindi ko mapigilang kabahan sapagkat
puwesto si Meika Ellah Laput sa akala ko hindi ako kasali sa mga nanalo
Panlarawang Editoryal, pangatlong dahil ako ang siyang pinakahuling
puwesto sina Ma. Chelo Nagal, tinawag, wika ni Pacaro.
Pagsulat sa Agham at Teknolohiya, Sa ngayon, patuloy ang
at Tiffany Cecille Balladares, Pagsulat paghahanda ng mga mamamahayag
ng Lathalain, ikaapat na parangal si sa gagawing Regional Schools Press
Megan Cagbabanua, Panlarawang Conference (RSPC) na gaganapin
Pamamahayag, at ikalimang parangal Pagadian ngayong Disyembre 11-12.
sina Princess Jmarch Villa, Pagsulat Akala ko tapos na ang kalbaryo
ng Balitang Isport, at Francine Kaye namin, mayroon pa palang mas
Acabal, Pagwasto ng Sipi. malaking laban na kailangan naming
Habang hinihintay namin ang harapin, wika ni Cagbabanua.

Punongguro itinalagang muli sa DCCS LATHALAIN

ni name here

M ainit na tinanggap ng mga guro ng Dapitan City Central School (DCCS),

ang muling pagkakatalaga ni Gng. Belen R. Talic bilang punongguro,
Hulyo 6, 2017.
Matatandaang dati ng naging punongguro ng
paaralan si Talic simula Agosto 1, 2013 hanggang
Setyembre 1, 2015 bago ito inilipat sa Taguilon Elementary
School (TES) na pinalitan ni Gng. Rizza A. Daboda na PANALANGIN NG ISANG MUNTING TINIG
Libre ang mangarap, walang bayad. Kaya kung
galing sa Dapitan City Experimental Elementary School
gusto mong mangarap, lubus-lubusin mo na...
(DCEES). pahina 6
Matapos ang halos dalawang taon ng pagkakatalaga
ni Talic sa TES, balik DCCS na ito at balik DCEES naman si
AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Daboda.
Ang pagbabalik ko dito ay tawag ng serbisyo,
gayun pa man lubos ang aking kasiyahan
sapagkat makakasama kong muli ang aking
mga dating kasamahan, wika ni Talic.
Nagkaroon ng isang maikling programa
at maliit na salu-salo bilang pagdiriwang
sa muli nitong pagbabalik sa naturang
paaralan. Solusyon sa Mabibigat na Bag
Pampaaralan
Lalong tumaas ang bigat ng bag na ating dinadala
sa araw-araw... pahina 10
 2 Balita
Pagbisita ni Sr. Santiago sa DCCS, inabangan
CAPTION HERE
Day Camp, isinagawa ng DCCS
ni name here
M atagumpay na idinaos ng
Dapitan City Central School
(DCCS)ang School Day Camp na
nilahukan ng mga iskawts na
nagmula sa Kinder hanggang
Ikaanim na Baitang sa DCCS ground,
Agosto 20, 2017.
Isinasagawa ng naturang
paaralan ang Day Camp bilang
paghahanda sa mga batang iskawts
na may balak sumali sa paparating na
Joint BSP-GSP District Camporal and
Encampent sa Setyembre 8-9.
Sari-saring paligsahan ang
ginanap gaya sack race, Maria went
to the kitchen, drive the pig home,
fire building, at egg and vegetable
cooking sa mga babaeng iskawts, at
skin the snake, tug of war at astronaut
relay naman sa mga lalaking iskawts.
Nadagdagan naman ang
kakayahan ng mga iskawts sapagkat
tinuruan naman sila ng mga Senior
Scouts sa basic knot tying at
pagbibigay ng first aid sa panahong
may sakuna.
ni name here
S inalubong ng naghihiyawan at
naglulundagang mga mag-aaral
at mga guro ng Paaralang Sentral ng
Dapitan ang pagbisita ng Patrong
Santiago, Hulyo 11, 2017.
Taon-taon ng naging tradisyon
ng simbahan ang pagkakaroon ng
pilgrimage ng patron sa ibat ibang
ahensya ng pamahalaan at ng mga
pribadong sektor sa panahon ng
kapiyestahan ng siyudad.
Sa pangunguna ng Punongguro
Belen R. Talic, halos isang libong mag-
aaral at guro ang mainit na tumanggap
sa pagdating ng patron galing sa Jose
Rizal Memorial State University.
Nagkaroon ng isang misa bilang
DepEd naglunsad ng Feeding Program
M uling inilunsad ng Department
of Education (DepEd) ang
School-Based Feeding Program
(SBFP) para sa lahat ng mga mag-
aaral na may Body Mass Index
(BMI) na wasted at severely wasted
mula Kinder hanggang Ikaanim na
Baitang.
CAPTION HERE
HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1
pasasalamat sa outdoor stage ng
paaralan sa pangunguna ni Mngr.
Enrico Montano at binigyan ang
mga mag-aaral ng pagkakataon na
makahalik sa diboto.
Lubos ang aming kasiyahan sa
pagdalaw ng Patrong Santiago sa
aming paaralan, lalong lalo na ngayon
na kailangang-kailangan namin
ang kaniyang proteksyon dahil sa
kaguluhang nagaganap sa Marawi,
wika ni Gng. Elma Acaylar, isang guro
ng paaralan.
Nanatili ang patron sa paaralan
hanggang tanghali, pagkatapos
inihatid ito ng mga guro sa Dapitan
City Experimental Elementary School.
ni name here
Sinimulan na ng Dapitan City
Central School (DCCS) ang 120 araw
na pagbibigay ng pananghalian sa 66
na mga mag-aaral na benepesyaryo
ng SBFP noong Agosto 20, 2017.
Araw-araw na binibigyan ang
mga mag-aaral ng masustansyang
pagkain na inihahanda nina Gng.
Irene A. Piquero, SBDP Coordinator,
katulong nina Gng. Rhoda May S.
Ruiz, Kinder Teacher, at Gemma C.
Padao, Grade 3 Teacher.
Kabilang sa mga inihahandang
pagkain ay pinakbet, lomi, sinigang
na baboy, adobong manok, pritong
isda, veggie-burger, sopas na gawa
sa malunggay at iba pang gulay
na nagkakahalagang Php16.00
kabilang na ang kanin.
Nakakataba ng puso na makita
ang mga bata na ganang-ganang
kumain, wika ni Piquero.
Layunin ng programang ang
mapaunlad ang kalusugan ng mga
mag-aaral upang mapaunlad din ang
kanilang kakayahan sa pag-aaral.
 HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1 Balita 3
DOH Sec. Ubial binigyang-dangal ang pagdiriwang
ng Dapitan City ng Araw ng Kalayaan ng Pilipinas
ni name here

Ang Kalihim ng Department of pagdiriwang ngayong taon ay ang

Health (DOH) na si Dr. Paulyn Jean
Rosell -Ubial ay binigyang-dangal
ang selebrasyon ng Dapitan City ng
ika-119 na Anibersaryo ng Kalayaan
ng Pilipinas sa Punto del Desembarco
de Rizal, Sta. Cruz noong Hunyo 12.
Sa kanyang talumpati, sinabi
ni Ubial na ang pagdiriwang ng
taon ng Kalayaan ng bansa ay isang
malaking hamon dahil sa pagkubkob
sa pagitan ng Militar at ng Maute
Group sa Marawi City na patuloy pa
rin hanggang ngayon.
Idinagdag niya na ang
pinakamahalagang mensahe sa
pagbabago sa pamamagitan ng
pagpapalit ng pananaw. Ayon sa
kanya dapat na isipin ng bawat
Pilipino ang kapakanan ng iba at mas
magbigay ng malaking puso para sa
nangangailangan.
Ipinahayag din ni Sec. Ubial ang
pasasalamat sa Opisyal ng Lokal
na Pamahalaan ng Dapitan para sa
maayang pakikitungo.
Ang pagdiriwang ay nilahukan ng
lahat ng mga lokal at pambansang
ahensya ng gobyerno sa Dapitan
kabilang na ang mga guro ng Dapitan
CAPTION HERE
City Central School.

DCCS, wagi sa Pandistritong Integrated Competitions DCCSian, panalo sa Nutri-Kwiz

ni name here ni name here

N asungkit ng Dapitan City Central

School (DCCS) ang limang ginto,
apat pilak at apat na tansong medalya
sa Pandistritong Patimpalak para sa
Agham at Matematika na magkasabay
na isinagawa sa DCCS at Dapitan City
Central Experimental Elementary School,
Setyembre 18, 2017.
Natamo ang unang puwesto
sa Sci-Art Competition nina Phevie
Tangcalagan, Unang Baitang, Mark Amiel
Araola, Ikalawang Baitang, Ronie B. Peras
Jr., Ikatlong Baitang, Yasmine Sunga,
Ikalimang Baitang, at Yasmine Nhaze
Bagalanon, Ikaanim na Baitang.
Nagwagi rin sa paggawa ng Sci-
Collage sina Tyrone Jean Eleccion, Ikatlong
Baitang, na nakuha ang ikalawang
puwesto at Kristine Rice Saldon, Ikaapat
na Baitang, ikatlong puwesto.
Nanalo naman sa Math Quiz (Written
Eliminations) sina Hayde Margarette
Balboa, Ikatlong Baitang, na nakuha ang
ikatlong puwesto, Althea Junnah Oga,
Ikaapat na Baitang, ikatlong puwesto,
Garret Harvey Dajuela, Ikalimang Baitang,
ikalawang puwesto, at Francine Kaye
Acabal, Ikaanim na Baitang, ikalawang
puwesto.
Nakuha naman nina Charity Calasang
at Nicah May Padillo, Ikaanim na Baitang,
ang ikatlong puwesto sa Math Quiz (Oral
Eliminations) at Roanne Wil Carreon,
Ikaapat na Baitang, ikalawang puwesto sa
DaMath.
Binabati ko ang mga tagasanay
ng mga mag-aaral sa ibat-ibang
kategorya sapagkat nakamit nila ang
tagumpay, wika ni Gng. Belen R. Talic,
punongguro ng DCCS.
CAPTION HERE
M uling itinaas ang bandera ng
Paaralang Sentral ng Lungsod
ng Dapitan sa pagkakasungkit
ng mag-aaral mula sa ikaanim na
baitang ang gintong medalya sa
Division Level Nutri-Quiz na ginanap
sa Division Fuction Hall, Hulyo 20,
2017.
Nagtunggalian ang mga mag-
aaral mula sa ibat ibang distrito
ng sangay sa patimpalak sa sa
pagsdiriwang ng Buwan ng Nutrisyon
ngunit sa bandang huli nakuha ni
Francine Acabal ng Distritong Sentral
ang unang puwesto sa pagsasanay
ni Gng. Reyna Amor Ruiz.
Nakuha naman ang pangalawang
puwesto ni Dafodils Testa, Judith
Estoque-tagasanay, ng Distritong
Potungan at ikatlong puwesto
ni Lady Hope Ogoc, Lorina Zafra-
tagasanay, na galing din sa Distritong
Sentral.
Hindi ko inaasahan ang aking
pagkapanalo sapagkat napakahusay
din ng aking mga kalaban, wika ni
Francine.
 4 Editoryal HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1

tayo ng pahinga at ito

ay ang oras ng recess.
Pahinga upang mas
mararansan natin ang
maging bata sa loob man
o labas ng paaralang
ating pinapasukan
at mabigyan tayo
ng pahinga sa ating Alituntunin sa Pagbibigay ng
mundong ginagalawan.
Dalawampung Takdang-Aralin
minuto bawat araw. Deped Memorandum no. 392,
Ito ang kakarampot na series 2010 ito ay naglalaman ng
oras na inilaan ng ating mga alituntunin sa pagbibigay ng
pamahalaan upang tayo mga takdang aralin sa lahat ng mga
ay makapagpahinga pampublikong paaralan sa elementarya.
sa buong araw na Ang takdang-aralin ay nagiging
kakasubsob sa ating mga parte na ng buhay isang mag-aaral
aklat at pakikinig sa mga kasama na rito ang mga proyekto,
guro. Sampung minuto mga babasahin, mga problema sa
nito ay nalalaan sa pag- matematika, talaarawan at marami pag
aantay o pag pila sa iba. Ngunit karamihan sa mga magulang
kantina upang makabili natin ay nalulungkot kapag may mga
nang pagkain. Sa dami kasiyahan na magaganap lalo na sa mga
ng nakikipagsiksikan sa araw n awalang pasok sa kadahilanang
kantina hindi kana halos hindi makakasama ang kanilang mga
umabot sa unahan dahil anak dahil hindi pa nito natapos ang
tumunog na ulit ang bell kanilang mga takdang-aralin.
para pumasok na ulit sa Pinapayuhan dito ang mga guro na
Recess: ating mga silid-aralan. bigyan ng limitasyon ang pagibibgay
My Favorite my Subject Alam nating walang ng takdang-aralin sa bawat araw
upang mabigyan ng sapat na oras na
ibang hangad ang ating
mga guro kung hindi tayo makapagpahinga ang mga mag-aaral sa
EDITORYAL buong araw.
ay matuto at malinang
ang ating kakayahan at kaalaman Samakatuwid ipinagbabawal ang
K r i n g k r i n g k r i n g . ngunit minsan lang tayo maging pagbibigay ng takdang-aralin sa araw ng
tunog ng electric bell sa paaralan bata. Hindi kaila sa atin na ilan sa Sabado at Linggo upang mas mabigyan
hudyat ng recess sa umaga, mala- ating mga kaklase ay nagtatrabaho ng oras na makasama ng mga mag-aaral
ibong lumipad sa himpapawid ang kapag walang pasok o hindi kayay ang kanilang mga magulang.
mga paa palabas ng silid-aralan; tumutuolong sa kani-kanilang
hudyat upang malayang makapag pamilya sa paghahanapbuhay.
laro sa mala-dagat na lawak na Ito na sana ang oras na tayo
palaruan. Ngunit sa isang kisap ay mabigyan nang pahinga at
matay humudyat na ulit ang bell malayang makapaglaro kasama ang
tunog na nagpapa-alala na papasok mga kaibigan at kakalse.
na ulit sa aming mga silid para sa Paano natin ito mararanasan
susunod na asignatura. kung halos ay hindi natin matikman
Karaniwang mas binibigyang ang dalawampung minutong
pansin ng ating pamahalaan ang inilaan sa atin sa bawat araw sa
mga mga asignatura sa Matematika, paaralan? Sana madagdagan ng
Ingles, Agham at Teknolohiya, sampung minuto ang recess bawat
Musika at Sining para sa isang de araw nang sa gayon ay makapaglaro
kalidad na edukasyon ngunit hindi at makapag pahinga naman tayo sa
napagtutuunan nang pansin ang buong araw na pag-aaral.
Recess. Recess is my favorite subject, Ayon nga kay Albert Einstein
ito ang karaniwang nagiging biro lalo Creativity is intelligence having
na sa mga kabataang nagbubulakbol fun.
o walang ganag pumasok sa eskwela. Recesssa umaga pati na rin sa
Pabiro man o hindi nangangailangan hapon? Maaari kaya?
 HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1
Lockers: Isang Pangangailangan
Karaniwang timbang ng mga batang
Pilipino ay 36 kilograms habang ang bag
na ating binibitbit araw-araw ay may bigat
na timbang mula 3-6 kilograms. Isang pag-
aaral ang isinigawa ng Australian spinal
research foundation kung saan napag-
alaman nagkakaroon ng negatibong epekto
ng pagbuo ng ating spine kung palaging
may mabibigat na bagay ang nakapatong sa
ating likuran.
Anim hangang walong aklat ang
binibitbit natin sa araw-araw idagdag pa nito
ang walong kwaderno sa bawat asignatura,
papel, pencil case, lunch box at bote na
paglalagyan ng tubig. Karaniwang ito ang
mga bagay na makikita sa loob ng ating bag.
Isang pasanin ito sa araw-araw na pagpasok
natin sa ating mga paaralan. Bitbit natin ang
mga ito mula ikapito ng umaga hanggang
Bullying Tuldukan Na
Hmmmmba.hmmmm.ba...
hmmmmba
Isa sa mga paborito nating lutong
pinoy ang humba sa bisaya o adobong
baboy sa tagalog. Lutong pinoy na hindi
mawawala sa ating mga hapag-kainan
kapag may salo-salo lalo na pagdating
ng kapistahan.Pero, pagdating sa
paaralan hindi ang humba ang
paboritong lutong pinoy ang tinatawag
ng mga batang nanunukso kung hindi
humba ang paborito nilang itawag sa
mga kapwa nating mag-aaral na may
ekstrang bigat na timbang.
Republic Act 10627 ay ang Anti-
Bullying Act of 2013. Ayon sa batas
ang pambu-bully ay mangangahulugan
ng kahit anong paraan ng panggigipit
na ginagawa ng isa o ng isang grupo
Opinyon
ika apat ng hapon.
Maari sana nating maiwasang dalhin
ang lahat nang libro sa buong araw kung
may mga lockerso cabinet na paglalagyan
sa bawat silid-aralan ng ating paaralan.
Nakabababahala para sa ating mga
kabataan ang ganitong sitwasyon sa araw-
araw. Hindi lamang nakasasama ito sa ating
kalusugan kung hindi maging sa ating
postura ay nakakaapekto din. Sa bigat na
ating dinadala ng ating mga bag hindi na
tayo nakakatayo nang maayos. Hindi iilan sa
atin na sumasakit na ang likod pagdating ng
hapon dahil sa bigat nang dinadala.
Hindi naman natin maaaring iwanan sa
silid-aralan na walang tamang paglalagyan
ang mga librong hindi muna magagamit sa
hapon dahil baka mawala naman ang mga
ito. Kayat kahit saan man tayo magpunta
ay pinakaiingat-ingatan nating mabuti ang
mga librong bigay sa atin ng pamahalaan.
Pero kung nakasalalay naman ang ating
kalusugan dito paano na ang ating
kinabukasan?
Napakalaking tulong sana kung
mabigyan tayo ng mga lockers kahit isang
locker sa bawat dalawang bata na maaaring
paglalagyan sa ating mga libro o ibang
gamit dito sa paaralan. Mabuhay po tayo!
sa isa pa pisikal man, berbal o mental
na nalulundo sa kawalang ganang o
takot na pumasok ng isang estudyante
sa eskwelahan. Kasama din dito ang
tinawag na cyber-bullying.
Ayon sa mga surbey ang Pilipinas
ay may mataas na ranggo sa estatistika
ng pambu-bully sa buong mundo.
Sinasabing 57-58 porsiyento ng kabataan
ay nakaranas na mapagtawanan at
gawan ng katatawanan ng ibang bata;
36 porsyento ang nagsasabing silay
sinaktang pisikal; 45 porsyento ang
pinagawa ng mga bagay na labag sa
kanilang kalooban; at 30 porsyento ang
nakaranas na mapag-iwanan.
Ano ba ang nararapat nating gawin
kapag may nambu-bully sa atin sa
paaralan? Ipagbigay-alam kaagad ito sa
ating mga kinauukulan; sa ating mga
guro, guidance coordinator o prinsipal at
mga magulang. Huwag tayong matakot
na tayo ay saktan sa mga nambu-bully
sa atin.Tayo ay protektado sa RA 10627.
Kung hindi tayo magsasalita o gagawa
ng aksyon hindi natin ito mabibigyan ng
solusyon.
Tuldukan natin ang bullying
isumbong sa kinauukulan ang mga
nambu-bully!
5
Puno ng Buhay
Under Section 3 Republic Act 3751,
ipinagbabawal ang pagputol, pagpinsala
o pagsira sa mga puno, halaman na
tumutubo sa mga kalsada, liwasan o mga
pampublikong lugar. Ang mapapatunayang
magkasala nito ay pinaparusahan ng anim
hanggang dalawang taong pagkakakulong
o pagmumulta ng limang daang piso
hanggang limang libong piso.
Karaniwan na nating nakikita sa daan
ang mga patalastas na nakasabit sa mga
puno sa kalsada nakakalungkot isipin na
kapag titingnan nating mabuti ay ang iba
nito ay ipinapako pa sa mismong puno nito.
Sana naman po ay mabigyan nang
pansin ng ating mga kinauukulan ang
mga isinabit at paglalagay ng pako sa mga
puno dahil ito ay nagdudulot ng pinsala
sa mga punong kahoy.Katulad din ng tao
nasasaktan at nagkakaskit din ang puno.
Kapag nagkakaroon ng butas ang puno
mas madali itong mapapasok ng mga
insekto, sakit at fungi na magiging dahilan
ng pagkamatay nito.
Ang isang malusog na punong
kahoy ang siyang nagbibigy sa atin ng
sariwang hangin, lilim at sinisipsip nito
ang carbon dioxide na siyang nagdudulot
ng greenhouse gases. Sa mga matataong
lugar lalong lalo na sa mga malalaking
siyudad mas marami tayong nalalanghap
na usok ng mga sasakyan at alikabok sa
mga kalsada na nagdudulot sa atin ng
sakit. Higit na kinakailangan natin ang mga
punong ito upang masala ang mga hanging
ating nalalanghap. Nararamdaman natin
ang hagupit ng init ng araw lalong-lalo
na sa tanghali pero kapag may punong
nagbibigay ng lilim ay mas maginhawa ang
ating pakiramdam.
Pangalagaan po natin ang mga
punong-kahoy na nagbibigay sa atin ng
buhay. Sa mga punong ito nakasalalay
ang kinabukasan nating mga kabataan.
Magtanim po tayo ng mga puno at iwasan
ang pagsasabit ng mga patalastas na
nagiging dahilan ng pagkasira nito o
paglalagay ng pako dito.
Huwag nating sayangin ang buhay na
nagbibigay sa atin ng buhay.
 6 HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1 Latha
Pinakaespesyal na
tao sa mundo
Inay. Nanay. Mommy. Mama. Mga
katawagan para sa pinakaespesyal na tao sa
ating buhay.
Ang ina ay ang tanging taong handang
magtitiis at magbubuwis ng kanyang
buhay para sa atin. Dugot laman ka at

L
galing sa kanyang sinapupunan. Pero may ibre ang mangarap, walang bayad. kinabukasan.
pagkakataon na kahit hindi ka nagmula sa Kaya kung gusto mong mangarap, Ako ay kabilang din sa milyun-
kanya basta handa itong magsasakripisyo lubus-lubusin mo na. milyong kabataang nangangarap na
at magpupuyat para alagaan ka, ito ay Ito ang palaging naririnig ko mula makamit ang tagumpay sa pag-aaral.
matatawag at maituturing na ating ina? sa aking guro halos araw-araw sa Ano nga ba ang gusto ko paglaki ko?
Ngunit kakaiba ang naging karanasan aming klase. Oo nga, ano? Bakit nga ba Doktor, nars, titser, pulis, abogado, call
ng aking matalik nakaibigan, si Lourna. hindi natin subukang mangarap nang agent o flight stewardess? Ang daming
Ewan ko ba kung matatawag kong swerte mataas? Para kung sakaling hindi natin pagpipilian. Ano nga ba talaga?
ang kaibigan ko dahil dalawa ang kanyang ito maaabot at least may iba pa tayo Para kay Inay, bagay daw akong
naging nanay. mapupuntahan at hindi tayo babagsak maging isang doktor kaya ang dami
Napag-alaman kong tatlong taong sa kawalan. kong laruang pang-doktor na binili niya.
gulang pa lamang si Lourna nang lumisan Bawat isa sa atin ay may kanya- Bagay naman daw akong maging isang
ang kanyang ina dahil sa sakit. Sa totoo kanyang pangarap sa buhay. Lahat ay abogado paglaki ko, sabi ni Itay. Paano
lang, hindi na daw niya matatandaan ang nangangarap na makaahon sa hirap ng kasi panay ang pangangatwiran ko sa
kanyang Mommy maliban na lang sa mga buhay. Makatatamasa ng kaginhawaan kanila sa tuwing may interrogation sa
larawang naiwan nito at sa mga kuwento ng kasama ang pamilya. At tayong lahat bahay at halos palagi akong panalo sa
kanyang Daddy. ay umaasa na makapagtapos tayo sa debate namin.
Mabuti na lang, nandiyan ang kanyang ating pag-aaral para may magandang Pero kung alam lang nila, iba talaga
auntie Danica, kapatid ng kanyang ina na ang nagugustuhan ko. Gusto ko sanang
pumuno sa puwang ng kanyang buhay
nang mawala ang kanyang nanay. Mama na
ang tawag niya sa kanyang auntie. Ito na ang
nag-aaruga sa aking kaibigan mula noon
hanggang sa kasalukuyan. Kung tutuusin,
mapalad nga ang kaibigan ko dahil may
taong handang mag-alaga at magsakripisyo
para sa kanya para maging buo pa rin ang
kanyang pagkatao.
Talagang napakabait ang Panginoon
sa kanya. Kinuha man Niya ang kanyang
ina, pinalitan naman Niya ito ng isang pang
napakabait at espesyal na babae ang
kanyang mama Danica.
alain
maging isang guro. Hangang-hanga kasi
ako sa kabaitan ni titser at sa haba ng
kanyang pasensiya sa amin. Nakita ko
kasi kung gaano kakulay ang buhay ng
titser namin. Naiinggit ako sa tuwing
nandoon siya sa harap ng aming klase na
walang kapagurang nagtuturo sa amin.
Kaya hindi ko maiiwasang gayahin siya.
Kahit nga mannerism niya ay kuhang-
kuha ko na. Iba talaga si titser - Super
woman. Kahit napipinta na sa kanyang
mukha ang hirap at pagod, pilit pa rin
niya itong itinago sa matatamis niyang
ngiti. Maliban na lang kung sobra na
ang kakulitan namin, lalabas din ang
pagiging mahigpit ni titser. Alam kong
kailangan din niya kaming disiplinahin
paminsan-minsan para na rin sa aming
magandang kinabukasan.
HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1
Isa pa, gusto ko ring maging isang
flight stewardess. Napakaganda kasi ng
kanilang uniporme, nakaaakit. Palagi
ko ngang ini-imagine ang sarili kong
nakasuot sa kanilang kasuotan, ang
saya-saya siguro. At saka pangarap ko
ring makapunta sa ibang lugar lalo na sa
ibang bansa nang libre kasama siyempre
ang aking pamilya.
Pero sa ngayon sa totoo lang, hindi
pa ako sigurado kung ano talaga ang
gusto kong maging kurso balang-araw.
Ang gusto ko lang na makapagtapos ako
sa aking pag-aaral para makatulong ako
kahit papaano sa aking pamilya. Gusto
kong makaahon sa hirap at mabigyan
ko ng kaginhawaan ang aking mahal
sa buhay. Ito talaga ang munti kong
pangarap sa buhay.
7
Taghoy ng isang
pusong naulila
Tiffany Cecille Balladares
N anay. Tatay. Ate. Bunso. Pamilyang
sama-sama, nagtutulungan,
nagkakaisa, at nagdadamayan sa lahat
ng oras.
Ngunit, paano kung mawawala
ang isa? Bigla na lang itong naglaho
na parang bula? Mga katanungan na
hanggang sa ngayon ay nangangalap
ka pa ng kasagutan. Ni hindi mo alam
kung ano ang dahilan ng kanyang
pag-iwan. Kaya, unti-unti rin maiibsan
ang saya ng pamilya. Parang nagluksa
ang buong paligid dahil hindi na buo
ang huwarang pamilya.
Kahit nagkaganito, pilit pa rin
bumangon ang naiiwang kasapi ng
pamilya. Pilit na iginapang ito ng ina
para hindi ito tuluyang mabuwal.
Isinakripisyo ang lahat at buong
pagmamahal na inaruga ang mga
anak. Isang ina na nagtitiis sa mga
pagsubok sa buhay. Walang-sawa
niyang inaalagaan at pinoprotektahan
ang mga anak na itinuring niyang
mamahaling hiyas at pinaglalaanan ng
walang-kupas na pagmamahal.
Ate. Panganay na anak na pilit
na nagpatatag para sa bunsong
kapatid na umaasa sa kanya
Nagsasakripisyo at nagsisikap para
sa pamilya. Nagpupumilit na maging
mabuting huwaran para sa kanyang
nakababatang kapatid na tumingala
sa kanya. Bunsong makapagpapawi
sa pagod sa hapong katawan ng ina.
Isang matamis na ngiti lang at mainit
na yakap, makalimutan na ang mabigat
na pinapasan ng nito araw-araw.
Kaya hiling ko sa Panginoong
Diyos na sana mabuksan na ang mga
mata ng amang nang-iwan sa kanila.
Sana malaman niya kung gaano talaga
kahalaga ang pamilya. Sana sumagi
man lang sa kanyang isipan ang sugat
na idinulot nito sa mga iniwang puso.
Sana iparating mo kay Itay na mahal na
mahal naming siya. At sanay mabuo
pa ang aming pamilya.
 8 Lathalain
S
inong mag-aakalang ang isang
liblib na lugar sa bahaging kanluran
ng bansa ay maging tanyag sa
buong mundo? Ga-tuldok man sa mapa,
ito ay naging kilala dahil lang sa isang
pambihirang pagkakataon na hindi
inaasahan. Mapalad dahil sa dinami-
daming pulo ng bansa, bakit ang lugar
na ito pa ang napiling pagdalhan ng
ating pambansang bayani noongb
panahon ng mga Kastila?
DAPITAN kilala ngayon bilang
Shrine City of the Philippines. Dito kasi
itinapon si Gat. Jose Rizal, ang ating
pambansang bayani. Ang lugar kung
saan naging mapalad dahil dito pa
naibuhos lahat ng ating pambansang
bayani ang kanyang kaalaman sa
nalalabing apat na taon sa kanyang
buhay.
Alam nyo ba na ang daang tinahak
ni Rizal sa lungsod ng Dapitan ay
nagsimula at nagwakas sa
tabing-dagat?
Ayon sa kasaysayan,
unang itinapak ng ating
pambansang bayani
ang kanyang mga paa
sa baybayin ng Sta.
Cruz noong Hunyo
17, 1892 sa mismong
kinatatayuan ngayon ng monumento ng
Punto del Desembarco. At matapos ang
apat na taong pamamalagi, nilisan niya ang
Dapitan sa baybayin ng Talisay sa tapat ng
kanyang tahanan noong Hulyo 31, 1896
kasabay ang malungkot na tugtog ng
musikang Marcha de Funebre.
Sa kanyang maikling panirahan dito sa
lugar ay halos nalibot na ni Rizal ang buong
lugar. Katunayan, bakas pa ang malaking
naiambag niya sa payak na pamumuhay
ng mga tao sa panahong iyon.
Nang dumating siya dito sa Dapitan,
una siyang nanirahan sa bahay ni Kapitan
Ricardo Carnicero, ang warden ng mga
Kastila sa panahong iyon. Ngunit noong
Setyembre 21, 1892, nanalo siya sa isang
lottery kaya ibinili niya ito ng lupain sa
Talisay malapit sa baybayin. Nagpatayo
siya ng tatlong bahay na yari ng kahoy,
kawayan at pawid; ang kanyang tahanan,
bahay na may walong kanto (octagon) na
ginamit niyang paaralan para sa kanyang
dalawamput isang puro lalaking mag-
aaral at bahay na nilagyan niya ng mga
alagang manok na may sampung
kanto (hexagon). Ito ay maingat na
inalagaan at pilit na niri-restore ng mga
kinauukulan na tinatawag na Rizals
Shrine sa kasalukuyan.
Talagang isang pambihirang
pagkakataon ang paninirahan ni Rizal
sa lungsod ng Dapitan dahil dito niya
naibuhos lahat ng kanyang mga
natutuhan sa ibang bansa maging
sa larangan ng edukasyon, sining
HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1
at ang kanyang pagiging inhinyero at
doktor.
Sa maikling panahon na paninirahan
niya dito, napakalaki ang naiambag
ni Rizal sa pamumuhay ng mga tao at
sa buong pamayanan. Tinuruan niya
ang mga tao ng bagong teknolohiya
sa pagsasaka at pangingisda. Naging
katuwang din siya sa pagpagawa
ng kanal para masugpo ang sakit na
malaria na noon ay kumalat sa buong
lungsod. Pati na sa pagpapaganda ng
lugar ay naging katuwang siya. Bakas
na bakas ito sa plasa ng lungsod na may
kakaibang disenyo na hango sa bansang
Europa. At buhay pa rin hanggang
ngayon sa relief map ng Mindanao sa
harap ng simbahan.
Kung tutuusin, isang pambihirang
pagkakataong ang ibinigay nito sa
ating kasaysayan, hindi sinasadyang
pagkakataon ang pagtapon ng ating
pambansang bayani na si Gat Jose Rizal.
Dapitan- kay palad mo!
 HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1 Agham at Teknolohiya 9
DOH, DepEd isinagawa ng School-Based Immunization
ni name here

Kaakibat ng Department of Health

(DOH) at Department of Education
(DepEd), isinagawa ng City Health Office
(CHO) ng Dapitan ang isang School-Based
Immunization Program sa mga mag-aaral
na nasa Unang Baitang ng Dapitan City
Central School, Agosto 1, 2017.
Sa pangunguna ni Faith Consuelo
Hamac ng CHO, nakatanggap ang 71
na lalaki at 77 na babaeng mag-aaral ng
libreng MCV at TD vaccine.
Layunin ng programa ang mabigyan
ng karagdagang proteksyon ang mga
bata laban sa measles, tetanus, at
CAPTION HERE
diphtheria.

EDITORYAL
Basura mo Babalik din sa Iyo
Tapon doontapon dito kalat ilang puno ang pinutol upang Isa sa mga dahilan ng mga baha
doon.. kalat dito makagawa lamang ng papel na ating ay ang basurang nakabara sa ating
Walang kamatayang problema masusulatan. Ang mga sisidlan ng mga kanal lalong-lalo na kapag
sa basura lalong lalo na pagkatapos chitchirya ay maari na rin nating malakas na ang ulan, hindi bat
nang recess maraming nagkalat na magamit ulit sa pamamagitan nang bumabalik sa ating mga tahanan
plastic wrappers, papel at iba pang paggawa nang mga bag na maaring ang mga basurang ito dahil sa mga
basura sa ating palaruan. Iilan lamang magamit pamamalengke. Ang barang estero ng mga kalsada.
sa atin ang may kusang loob na mga tuyong dahon ay maari nating Huwag nating ilagay sa basura
mamulot nang mga basurang kanilang ilagay sa compost pit upang ito ay ang ating kinabukasan, reduce,
madadaanan. Hindi responsibilidad gawing pataba. Sa paraang ito ay reuse, recycle upang maibasan ang
nang iba ang pagpulot nang basura na nakakatulong tayo upang maibsan polusyon at mailigtas ang ating
ating itinapon kung hindi ito ay ating ang pagtatapon nang basura sa mundo tungo sa isang masaganang
responsibilidad bilang mag-aaral at ating paligid. bukas.
bilang mamamayan ng ating bansa.
Halos lahat sa ating mga silid-
aralan ay mayroong mga basurahan
na nakalaan para dito. Pero bakit ang
iba sa atin ay hindi pa rin marunong
magtapon sa tamang lalagyan.
Nagmamaang-maangan o talagang
wala lang pakialam. Nakakalungkot
isipin pero ito ang totoong nangyayari
sa atin sa araw-araw.
Maging sa loob nang silid-aralan ay
maari nating maibsan ang pagtatapon
nang basura. Mula sa ating papel
na ginagamit kung maari ay huwag
nating punitin kaagad kung mayroon
pa itong masusulatan sa likod. Maging
sa ating mga kuwaderno, karamihan
sa atin ay ayaw nang sulatan ang
likod nito. Sana maisaisip natin kung
 10
Solusyon sa Mabibigat na Bag Pampaaralan
mula sa lifestyle & wellness
L along tumaas ang bigat ng bag na ating
dinadala sa araw-araw; libro, gamit pang
isports, gamit pang musika, kwaderno
at iba pa. Ang panankit ng likod sa mga
mag-aaral ay hindi maaring ipagwalang
bahala na lamang dahil ito ay nakakasanhi
ng permanenteng pagkakasira ng ating
gulugod.
Napag-alaman sa mga pananaliksik na
karamihan sa mga mag-aaral ay mas mataas
sa 10% ang bigat ng kanilang mga bag
na dinadala. Karaniwang nakararanas ng
pananakit sa likod, kamay at batok ang mga
batang may mabibigat na bag.
Narito ang mga solusyon upang
maiwasan ang pagdadala ng mabibigat na
bag.
Agham at Teknolohiya
1. Pumili ng backpack kaysa shoulder bag.
Kapag gumamit ng backpack gamitin
ang dalawang tali nito. Kailangang gawa
ito sa magaan na materyal upang hindi
makadagdag sa bigat ng bag. Ang tali ng
bag ay kailangang makapal at malambot
sa likod. Gamitin ang waistclip para sa mas
maayos na posisyon ng bag sa likod
2. Huwag dalhin ang mga gamit na hindi
kinakailangan sa paaralan. Ilagay ang
mga libro malapit sa likod mo sa ganitong
paraan mas maiibsan ang bigat sa iyong
balikat. Gamitin ang mga paglalagyan
o compartments na nasa bag. Mas
naipamahagi nito ang bigat at mas madaling
makita ang mga gamit sa loob.
3. Tumayo ng matuwid sa pagdadala ng
bag. Panatilihing matuwid ang likod habang
nakalagay sa likod ang bag.
4. May malaking kontribusyon din ang
ating mga magulang sa pagdadala ng bag.
Kailangang paminsan-minsan ay isaayos
ang mga bag ng bata upang makita ang
mga bagay na hindi na kinakailangang
dalhin sa paaralan. Kung nag-aantay
ng bus o may palatuntunan ilagay sa
ibaba ang bag.
5. Makinig ng mabuti sa guro
kapag nagbibigay ng mga habilin
lalong lalo na sa mga bagay na
dadalhin sa susunod na araw.
HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1
Bata muntik nang mamatay
sa malaking kagat ng hotdog
mula sa live science
M atapos ang isang malaking kagat sa
hotdog ay muntik nang mamatay
ang isang 9 na taong gulang na bata sa
Turkey, ito ay dahil sa isang bihirang sakit
sa puso, hindi dahil sa nabulunan ayon sa
balita.
Nagkaroon ng biglaang atake sa puso
ang bata pagkatapos nitong kumagat ng
malaki sa hotdog, siya ay naidala kaagad
sa ospital at nabigyan ng paunang lunas
kung saan nasuri na siya ay may Bruguda
syndrome, isang abnormal na ritmo
sa puso na karaniwang walang mga
sintomas, ito ay ayon sa nailathala ng
journal Pediatrics noong Setyembre 6.
Bruguda syndrome ay isang bihirang
kondisyon na namamana; inaantala nito
ang electrical impulses sa pagitan ng
mga ventricle o sa mababang silid ng
puso, na siyang dahilan ng hindi normal
na pagtibok nito, ayon sa National
Organization for Rare Diseases.
Ang mga taong may Bruguda
syndrome ay may posibilidad na
magkakaroon ng mabilis at mapanganib
na tibok ng puso na mas kilala bilang
ventricular fibrillation na nagpigil sa puso
na mag daloy ng dugo patungo sa iba
pang parte ng katawan ng tao. Kalimitang
ang unang mga sintomas ng Bruguda
syndrome ay ang pagkawalan ng malay,
biglaang palakas ng tibok ng puso o ang
pagka matay, ayon sa Mayo Clinic.
Ang bata sa dito ay muntik nang
mawalang ng malay at biglang nagkaroon
ng pag atake sa puso habang kumakain
ng tanghalian sa kanilang paaralan.
Maraming bata ang nabubulunan
habang kumakain ng hotdog maging
ang popcorn kapag sila ay naglalaro o
tumatakbo habang kumakain, ito ay isa
ring sanhi ng pagkamatay ng ibang bata,
aon kay Dr. Elizabeth Saarel, pangulo ng
pediatric cardiology sa Cleveland Clinic
Childrens sa Ohio.
Ayon sa mga pediatrician ang sanhi
ng pagkamatay ay dahil sa pagkabara ng
pagkain sa sa daraanan ng hangin nito,
kayat nabara ang kakayahan ng bata na
makahinga, dagdag pa ni Saarel.
 HUNYO-OKTUBRE
LOMO XI BILANG 1 Isports 11
DCCS Chesshead, pasok sa ZPRAA Meet 17
ni name here

Pasok sa Zamboanga Peninsula

Regional Athletics (ZPRAA) Meet
2017 ang manlalaro sa chess ng
Dapitan Central Schools District ng
masungkit nito ang pilak na medalya
sa Pansangay na Modular Meet
(Individaul Events), Agosto 18, 2017.
Ipinamalas ni CG Reniel
Mejos ang kaniyang mala-wizard
sa galing ng mapatumba nito ang
mga kalaban mula sa limang distrito
ng sangay sa una, ikatlo, ikaapat at
ikalimang round ng laro na nagbigay
CAPTION HERE
sa kanya ng apat na puntos.
Ngunit naungusan naman
si Mejos ni Gabriel Bajamunde, ang sa larong ito, sa katanuyan, simula paghahanda ni Mejos at kaniyang
kampeonato sa patimpalak na mula Grade 4 ay siya na ang manlalaro sa teammate na si Bajamunde para
sa Distritong Putongan, ng makamit chess ng DCSD, wika ni Gng. Jean sa ZPRAA Meet ngayong darating
nito ang limang puntos. Elumba, tagasanay ni Mejos. na Disyembre 10-14 sa Lungsod ng
Talagang mahusay ni CG Sa ngayon, puspusan na ang Pagadian.

ni name here

Ang volleyball ay inembento ni Kwiz Nilalaro lamang ang volleyball sa indoor.

Sagot: MALI, maaaring laruin ang volleyball
Wiiliam G. Morgan noong 1985. TAMA o MALI sa baybaying dagat at sa damuhan.

Ang isang manlalaro ay HINDI pwedeng

Ito ay dating tinawag na min-
tonette dahil sa pagkakahawig
nito sa badminton.
Unang ipinakilala ang laro sa
Summer Olympics na ginanap sa
Tokyo, Japan noong 1964.
Siyam ang manlalaro ng bawat koponan sa
volleyball.
Sagot: MALI, anim ang manlalaro sa bawat
koponan.
Pinaghihiwalay ang bawat koponan ng net.
Sagot: TAMA
sunod-sunod ang pagtama sa bola.
Sagot: TAMA
Maaaring gamitin ang mga paa sa pagtama
ng bola.
Sagot: MALI, kamay lamang ang maaaring
gamitin sa pagtama ng bola.

Nagawa ang pinakaunang isp-

esyal na bola para sa volleyball
noong 1900.

Ikalawa ito sa pinakapopular na

laro sa buong mundo, pangala-
wa sa soccer.
VOL XI BILANG 1 OPISYAL NA PAHAYAGAN NG Paaralang Sentral ng Dapitan , LUNGSOD NG DAPITAN
Isports: Daan Tungo sa
Kapayapaan
ISPORTS EDITORYAL
Citius, Altius, Fortius!
Tatlong makapangyarihang mga salita
na nabuhay sa Olympic Games. Sa katunayan,
ang mas mabilis, mas mataas at mas malakas
ang magdadala ng panalo.
Gayunman, ang pagsasanay ng isport
ay hindi lamang para sa panalo, ito ay
kinikilala rin bilang isang instrumento para
sa pagpapalaganap ng kapayapaan. Dahil
sa palakasan, naisasawalang- bahala ang
goegraphical na hangganan at estado sa
lipunan. Ito din ay makabuluhang papel
bilang isang tagataguyod ng panlipunang
pagsasama at pag-unlad ng ekonomiya sa
konstektong kultural at politikal.
Ang kalusugan ay naitataguyod din ng
palakasan. Ang pagkakaroon ng malusog
na populasyon ay mayroon benepisyo sa
ekonomiya.
Upang marating ang buong potensyal
ng pag-unlad ng palakasan, ibat-ibang
balakid ang dapat na solusyunan. Marami din
ang mga distraksyon na dulot ng teknolohiya
na dapat pagtuunan ng pansin dahil ang mga
ito ay nagdudulot ng di-paggalaw ng mga
kabataan.
Ang isports ay makapangyarihang
instrumento sa pagpapalakas ng ugnayan
sa lipunan at nakakapagpapalaganap ng
konsepto ng kapayapaan, pagkakaisa,
pagpaparaya at hustisya. Abutin natin ang
kapayapaan sa pamamagitan ng isports!
DCDS Spikers, pinulbos ang
katangguli sa DACAA Meet 17
Dinurog ng Dapitan Central Schools
District (DCDS) Spikers (Elemetary-
Girls) ang mga kalaban sa Volleyball
Tournament sa Dapitan City Athletic
Association (DACAA) Meet 2017 (Team
Events) sa Jose Rizal Memorial State
University Court, Setyembre 21-22.
Ipinamalas ng mga Spikers
ang kanilang malakidlat na spikes na
hindi naman nagawang harangin ng
mga katunggaling nagmula sa Distrito
ng Barcelona at Potungan na siyang
naghatid sa kanila sa kampeonato.
Sa unang pakikipaglaban,
nakaharap nila ang koponan ng
Barcelona, ngunit hindi umubra ang
Hunyo-OKTUBRE 2017
ni name here
kalaban at naungusan ito ng Spikers, 2-1.
Nakaharap naman ng Spikers
ang Barcelona sa ikalawang tunggalian
at pinaluhod nila ito ng sunod-sunod
na tumira ng nag-aalab na spikes ang
koponan na nagtapos sa iskor na 2-0.
Sa kasalukuyan, puspusan na
ang paghahanda ng mga kwalipekadong
miyembro ng Spikers sa ZPRAA Meet
na gaganapin sa Lungsod ng Pagadian
ngayong Disyembre 10-14.
Kabilang dito sina Kiah Izabell
Mamigo, Kiara Lee Hyacinth Carreon,
Frincees Zeed Jane Gentiles, Nevie Grace
Buzon at Mary Winzel de los Santos ng
Dapitan City SPEd Center, sina Yhasmine
Nhaze Bagalanon, Angel Cais, Rhea
Arevalo at Lovely Joy Mala-ay ng Dapitan
City Central School, at si Ella Nafsunde
Enoy ng Polo Elementary School.
Patuloy pa rin ang pag-eensayo
ng aming mga manlalaro upang mas
maging bihasa sila sa paggamit ng
combination attacks, spikes at blocks,
wika ni Henry Acaylar, tagasanay ng
Spikers.
Nilaanan na ng pondo ng
Lungsod ng Dapitan ang mga manlalaro
upang makapagsanay sa gym at lalong
malinang ang kanilang katawan sa
paggawa ng mga nakakahapong gawain.