Mehanika fluida

Fluidi zajedniki naziv za tekuine i plinove. Tekuine i plinovi ne mogu odravati svoj
oblik, ve zauzimaju oblik u prostoru u kojem se nalaze.
Osnovna odrednica fluida je gustoa m/V
Pritisak skalarna veliina, predstavlja odnos sile i povrine, jednaka je koliniku intezitea
normalnog pritiska (F) i povrine (S) na koju ta sila djeluje.
Mjerna jedinica za pritisak Paskal a jednak je 1 N/m. za pritisak se moe koristiti i:
fizika atmosfera, milimetar ivinog stuba ili Tor, i bar.
Paskalov zakon pritisak se prenosi kroz nestiljive i statine tenosti i plinove podjednako
u svim pravcima i smjerovima. Promjena vrijednosti pritiska iznad povrine tenocti prenosi
se na sve zidove i strane posude pojdjednako.
Statika fluida prouava tenosti u mirnom stanju.
Pritisak na dno posude ne zavisi od oblika posude i odreen je samo nivoom tenosti u
posudi, tj. o visini fluida. Pritisak je jednak zbroju atmosferskog pritiska i hidrostatskog
pritiska.
Atmosferski pritisak stvara visinu stuba zraka koji se nalazi iznad nas, ovisi o nadmorskoj
visini i vremenskim promjenama u atmosferi.
Arhimedov zakon na tijelo potopljeno u tenosti djeluje potisak (sila uzgona), brojno
jednak teini tenosti istisnute tim tijelom. Svako tijelo potopljeno u vodi prividno gubi na
svojoj teini onoliko koliko je teina istisnute vode.
Sila uzgona/potiska- sila kojom tenost djeluje na potopljeno tijelo i tei da ga istisne, te je
istog pravca ali suprotnog smjera od gravitacijske sile.

Dinamika fluida:
Kretanje tenosti moe biti:
Laminarno kretanje fluida pri kojem susjedni slojevi klize jedni po drugima.
Najrastereeniji je povrinski sloj, dok su dublji slojevi optereeni veim pritiskom.
Turbolentno kretanje fluida pri kojem pojedini slojevi zalaze u druge, dolazi do
mijeanja slojeva i turbolencije.
Stacionirano kretanje fluida kretanje fluida kod kojih brzina njegovih estica u svakoj
toki prostora ostaje tokom vremena konstantna.
Jednadba kontinuiteta idealne tenosti koje teku stacionirano u bilo kojem presjeku
cijevi i povrine poprenog presjeka je konstantna veliina, koja se ne mijenja du cijevi.
Zapreminski protok pokazuje kolika zapremina fluida protekne kroz popreni presjek u
jedinici vremena.
Laminarno i turbolentno kretanje u krvotoku: prilikom mjerenja pritiska u nadlaktici
arterija brachialis kolabira. Poputanjem pritiska u pneumatinoj vreici dolazi do
izjednaavanja pritiska u arteriji i vanjskog pneumatskog pritiska krv poinje tei kroz
arteriju u turbolentnom obliku. Sve dok turbolencija traje na stetoskopu koji smo stavili
neposredno ispod pneumatske vreice emo uti turbolencije i biljeimo dijastolni pritisak.
Nakon dijastolnog pritiska krv e dalje tei laminarnim kretanjem.
Aneurizam lokalno irenje i skupljanje krvnih sudova.
Bernulijeva jednadba zbroj statinog, visinskog i dinaminog pritiska du cijevi je
konstantna veliina, za idealne, nestiljive i stacionirane fluide.

Trenje u tenostima, viskoznost

Sila viskoznosti otpor koji se javlja pri relativnom pomjeranju djelia ili slojeva tenosti,
koji se kreu razliitim brzinama. To su unutarnje sile trenja izmeu dva sloja fluida.
Vanjsko trenje fluida sile privlaenja izmeu molekula tenosti i vrste podloge.
Newtonov zakon trenja u tenostima sila trenja ovisi o koeficijentu viskoznosti, povrini
posmatranog tijela i gradijentu brzine (kolinik brzine i debljine sloja).
Viskoznost fluida sposobnost fluida da se odupre prodiranju stranog tijela u svoju sredinu
meumolekularnim silama. Nema veze s gustoom fluida.
Trenje okvaenih povrina kod ovakvog trenja postoji sila koja ne dozvoljava da predmet
potone do dna. Postoji tanki sloj fluida izmeu predmeta i dna posude.
Trenje poluokvaenih povrina ukoliko sila pritiska poraste dolazi do izbacivanja tenosti
i pojavljivanja suhih zona.
Suho trenje kada se fluid potpuno istisne.
Povrinski napon kod tenih fluida kod tenosti bilo gdje po dubini sloja djeluju
meumolekularne slile koje dre tenost na okupu. Sile na samoj povrini djeluju tako da se
sve postojee molekulena povrini sjeluju prema dnu suda tenost poprima najmanju
moguu zapreminu.
Sfere kapljica vode je oblikovana u obliku sfere meumolekularne sile djeluju tako da
kapljica poprimi najmanju moguu zapreminu.
Rejnoldsov broj pri odreenim uvjetima, pri laminarnom kretanju fluida, brzina protjecanja
tenosti dostigne tzv. Kritinu brzinu, te laminarno kretanje prelazi u turbolentno. Pod
kritinim Rejnoldsovim brojem podrazumijeva se najmanja vrijednost Rejnoldsovog broja od
koje poinje mogunost turbolentnog strujanja tenosti.
Stokesov zakon sila trenja koja se javlja pri kretanju tijela kroz viskoznu tenost, direktno
je proporcionalna brzini kretanja tijela, apsolutnom koeficijentu viskoznosti i dimenziji tijela.
Sedimentacija osobnost fluida da se odupre kretanju tijela radijusa r kroz svoju sredinu
meumolekularnim silama. Predstavlja taloenje estica u tekuini.
Intezitet protoka jednak je zapremini tenosti koja istie iz cijevi u jedinici vremena,
odnosno umnoak srednje brzine fluida i povrine poprenog presjeka cijevi.
Poazijev zakon intezitet protoka tenosti u cijevi pri datoj razlici pritisaka direktno je
proporcionalan etvrtom stupnju poluprenika r.
Hidrodinamiki otpor jednak je koliniku ukupnog pritiska i inteziteta protoka.

Valovi

Valovi predstavljaju prenoenje energije du ose osciliranje, tako to toke na toj osi poinju
oscilirati i izlaze iz svog ravnotenog poloaja. Valovi su vezani za vibracije, ire se od izvora
vibracije u horizontalu. Njima se prenosi zvuk, radio i telefonski signal.
Val odreuju sljedee veliine:
Valna duljina najkraa udaljenost dviju estica koje jednako titraju, tj. koje su u fazi.
Period vrijeme trajanja jednog titraja.
Frekvencija broj titraja u jednoj sekundi
Brzina irenja omjer izmeu valne duljine i perioda
Amplituda najvei pomak estice od ravnotenog poloaja.
Razlikujemo dvije vrste valova u odnosu na nain titranja estica:
Transversalni valovi nastaju kada estice sredstava titraju okomito na pravac irenja
vala. Ravan vibracije je okomita na povrinu, valovi se ire po povrini, a vibracija u
dubinu.
Longitudinalni valovi nastaju kada estice sredstva titraju u smjeru irenja vala
npr. govor u istoj ravni sa ravni vibracije.
Oscilirano kretanje valova opisujemo kao sinusoidalno kretanje.
Interferencija valova slaganje valova pod uslovom da su koherentni, a to znai da je fazna
razlika tokom vremena konstantna. Postoje konstruktivna(valovi u fazi, amplitude se zbrajaju)
i destruktivna(valovi suprotnog smjera, amplitude se oduzimaju) interferencija valova.
Difrakcija valova zalaenje valova iza prepreke na koju val naie. To se moe primijetiti
promatranjem morskih valova, oslukivanjem zvunih valova npr. kada vozilo s
karakteristinom sirenom se oglasi iz susjedne ulice. Da nema difrakcije valova zvuk ne bi
zalazio prepreku.
Refleksija valova odbijanje valova kada oni naiu na prepreku. Odbijeni valovi imaju
razliitu valnu duljinu i razliitu amplitudu. Odbijeni valovi se koriste u medicini, prometu,
tehnici, a sastavni su dio biolokih mehanizama pojedinih ivotinja.

Zvuk
Zvuk zvuni ili akustini valovi su mehaniki longitudinalni valovi ija je frekvencija
izmeu 20 herca i 20 kiloherca na koji je raspon ljudsko uho osjetljivo naziva se zvuk.
Prostiranje zvunog vala vezano je za sabijanje i irenje dijelova sredine kroz koju se val
prenosi. Valovi moraju imati odgovarajui intezitet i frekvenciju da bi mogli biti detektirani
kao zvuk. Brzina irenja zvuka 343 m/s.
Nadzvuni karakter imaju mehanizmi iji dijelovi postiu veu brzinu od zvuka.
Ultrazvuk mehaniki valovi u elastinoj sredini ija frekvencija prelazi 20 kiloherca.
Neujni su za ljudsko uho i imaju iroku primjenu u medicinskoj dijagnostici, terapiji i
kirurgiji, ali i industriji.
Doplerov efekat koristi se da bi se objasnile pojave oko nas, za sluaj kada sluaoc miruje,
a izvor zvuka se kree. Ureaju na bazi Doplerovog efekta u medicini se koriste za
odreivanje prokrvljenosti krvnih ila.

Termodinamika
Termodinamika grana fizike koja prouava toplinu, vrijednost toplote, kretanje toplote
Postoje dva pristupa termodinamici:
Makroskopski pristup termodinamike pojave se promatraju bez poznavanja
ponaanja sastavnih dijelova sistema (atomi, molekule, elije)
Mikroskopski pristup termodinamiki procesi promatraju se uz poznavanje
sastavnih dijelova sistema.
Termodinamiki sistem dio prostora u kojem se nalazi odreena koliina materija, a kojeg
promatramo.
Sistemi skup radnih stanica uvezanih funkcijama u logian red, tako da sve imaju zajedniki
cilj. Zavrnica svakog sistema je upravljaki organ koji usklauje izlazne veliine sa ulaznim
pravei korekciju. Cilj svakog sistema je da bude efikasan.
Efikasnost poveava se ukoliko je komplementarnost radnih stanica na veem nivou.
Komplementarnost je na veem nivou ukoliko funkcija izmeu dvije susjedne radne stanice
skrauje vrijeme, ne gubi materijal i energiju koju razmjenjuje. Sve ono to nije sistem je kaos
vladaju potpuno drugi zakoni.
Granica sistema realna ili zamiljena ploha ili povrina koja razdvaja sistem od okoline.
Zatvoreni sistem sistem koji ne razmjenjuje materijale i energiju s okolinom.
Otvoreni sistem sistem koji razmjenjuje materijale i energiju s okolinom.
Bioloki sistem otvoren sistem jer se njegova masa u toku vremena mijenja, dolazi do
razmjene energije.
Fizikalne veliine koje odreuju osobine sistema nazivaju se termodinamiki parametri
(temperatura, masa, zapremina, pritisak).
Postoje:
Intenzivni parametri ne zavise o masi (npr. temperatura)
Ekstenzivni parametri zavise o masi (npr. zapremina)
Termodinamika se bavi ravnotenim stanjima sistema. Za sistem kaemo da je u ravnotei sve
dok ne doe u kontakt sa okolinom. Za svaki termodinamiki proces vano je opisati poetno
i krajnje stanje, putanju izvrenja promjena i interakciju s okolinom.
Fiziar Brown prouavao je molekule polena u vodi, sudaranje izmeu molekula i stijenke
posude, tako dolazi do oslobaanja energije. Kretanje molekula prestaje na apsolutnoj nuli -
-273C ili 0 K.
Mjerne jedinice za temperaturu stupanj Celzijus, Kelvin, stupanj Fahrenhejta.
Toplinska ekspanzija:
Linearna toplinska ekspanzija kod tijela koji imaju jednu dimenziju mnogo veu
od ostalih dviju npr. metalna ica
Povrinska toplinska ekspanzija
Zapreminska povrinska ekspanzija irenje ili skupljanje vrstih tijela
poveavanjem ili smanjivanjem temperature.
Osnovni zakoni za idealan plin:
Izotermiki proces proces u plinovima koji se odvija pri konstantnoj temperaturi.
Bojl-Mariotov zakon zavisnost izmeu zapremine i pritiska plina pri stalnoj
temperaturi (vrijedi samo za idealne plinove).
Izobarski proces plinski procesi pri stalnom pritisku. Zapremina plina pri stalnom
pritisku proporcionalna je termodinamikoj temperaturi.
Izohorski proces procesi koji se deavaju pri stalnoj zapremini plina. Pritisak date
koliine plina pri stalnoj zapremini proporcionalan je termodinamikoj temperaturi.
Adiabatski procesi izotermni procesi se mogu izvravati bez protoka toplote prema okolini
ili se izvravaju tako brzo da granice sistema ne utjee na gubitke.
Koliina toplote mjera promjene unutranje energije (sistema). Mjerna jedinica je Joul.
Zakon o odranju energije u sistemu neka tijela daju, a neka primaju toplotu. Energija se
ne gubi.
Agregatna stanje : vrsto, tekue, plinovito.
Prelazi: ledite, otapanje, sublimacija (iz vrstog u plinovito), depozicija kondenzacija.
1. zakon termodinamike promjene unutranje energije sistema povezane su sa razmjenom
toplote i radom izvrenim izmeu sistema i okoline. Glavni mehanizmi prenosa toplote su
kondukcija (provoenje), konvekcija (prijelaz) i fluktuacija (zraenje).
2. zakon termodinamike toplota prelazi spontano s tijela vie temperature na tijelo nie
temperature, pri emu obrnut proces nije mogu.
Entropija sistema funkcija stanja sistema, mjera neureenosti sistema. Cilj svakog sistema
je smanjenje entropije. Dovoenje toplote sistemu poveava se njegova entropija.

Difuzija i osmoza
Osnovni mehanizmi kojima se uspostavlja teenje fluida kroz cijev je razlika u koncentraciji
molekula fluida u njenim fazama na poetku i kraju cijevi. Uzrocizbog kojih dolazi do teenja
zbog razliitih koncentracija su difuzija i osmoza.
Difuzija difuzija molekula kroz polupropusne membrane zbog razlike u koncentraciji
deava se deava iz smjera vee u manju koncentraciju do izjednaavanja gradijenta.
Osmoza transport vode kroz eijsku membranu organizma.
Hipotonini rastvor kada je elija u rastvoru sa viom koncentracijom molekula vode,
elija prima vodu i raste pritisak.
Hipertonini rastvor kada je elija u rastvoru sa niom koncentracijom molekula vode
elija oslobaa vodu.