Antibakterijski lijekovi

12.12.2015.

Antimikrobni lijekovi (hemioterapeutici) su

supstance koje spreavaju razvoj patogenih
bakterija i drugih mikroorganizama u
organizmu ovjeka, a da pri tom ne oteuju
sam organizam (selektivna toksinost).

ISTORIJAT
-1928. god.-dr. Alexandar
Fleming
-otkrie penicilina1941. god.
-1936. uvoenje sulfonamida
u kliniku praksu
-u posljednjih 10 godina
usporen razvoj novih
antimikrobnih lijekova

Antimikrobni lijekovi

antibakterijski
antigljivini
antivirusni
antiprotozoarni
antihelmintski

BAKTERICIDI unitavaju (ubijaju)

mikroorganizme
BAKTERIOSTATICI zaustavljaju
njihov rast

Microbial
Sources
of
Antibiotics

BAKTERICIDI
penicilini
cefalosporini
aminoglikozidi
vankomicin
(glikopeptidni
antimikrobik)

BAKTERIOSTATICI
eritromicin*
linkomicin/klindamicin*
tetraciklin
hloramfenikol

hinoloni
metronidazol

sulfonamidi

* U odreenoj koncentraciji na neke sojeve

mikroorganizama mogu djelovati i kao baktericidi

Antibiotic Spectrum of Activity

No antibiotic is effective against all microbes

Podjela antibiotika s obzirom na

hemijski sastav

sulfonamidi
-laktami
glikopeptidni antibiotici
aminoglikozidni antibiotici
tetraciklini
hloramfenikol
makrolidi + linkozamidi
metronidazol
hinoloni

Modes of Antimicrobial Action

Mehanizam djelovanja antibiotika

1. inhibicija sinteze elijskog zida (penicilini,

cefalosporini, bacitracin, vankomicin),
2. promjena permeabilnosti elijske
citoplazmatske membrane ili aktivnog
transporta kroz elijsku membranu
(amfotericin B, polienski antibiotici,
polimiksin),

Mehanizam djelovanja antibiotika II

3. Inhibicija sinteze proteina tj. inhibicija translacije

ili transkripcije genetskog materijala
(aminoglikozidi, makrolidi, tetraciklini,
hloramfenikol),
4. Inhibicija sinteze nukleinskih kiselina (hinoloni,
sulfonamidi, trimetoprim, rifampicin).

REZISTENCIJA BAKTERIJA PREMA

ANTIBIOTICIMA
1. produkcija enzima koji razaraju antibiotik,
stafilokok (beta-laktamazu)
2. Promjena permeabilnosti elijskog zida
bakterije prema lijeku (tetraciklini, streptokokne proputa aminoglikozide)

REZISTENCIJA BAKTERIJA PREMA

ANTIBIOTICIMA
3. Promjena u strukturi mjesta vezivanja lijeka,
Promjene na 30S podjedinici bakterijskog
ribozoma dovode do hromozomske rezistencije
prema aminoglikozidima, a na 50S-rezistencija
prema eritromicinu,
4. Promjene metabolikih puteva
bakterije razvijaju alternativne metabolike
puteve (sulfonamidi)

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA
1. Genetsko porijeklo rezistencije

2. Negenetsko porijeklo rezistencije

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA
1. Genetsko porijeklo rezistencije
hromozomska rezistencija
- rezultat spontane mutacije na bakterijskom
hromozomu od koga zavisi osjetljivost prema
lijeku,
-rezistencija najee zbog promjene u
strukturi receptora za lijek (streptomicin,
eritromicin,tetraciklini, linkomicin, penicilin)

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA

Ekstrahromozomska rezistencija
-prenosi se posredstvom plazmida,
-R faktori (Resistance factors)- klasa plazmida
koji nose gene za rezistenciju prema jednom ili
vie antibiotika,
-plazmidski geni kontroliu razvoj enzima koji
razaraju antibiotik (beta-laktami,
aminoglikozidi, hloramfenikol, tetraciklini)

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA
Genetski materijal i plazmidi prenose se slijedeim
mehanizmima:
transdukcijom; plazmid DNA nalazi se u
bakterijskom virusu koji ga moe prenijeti u
drugu bakteriju,
transformacijom; ogoljena DNA prelazi sa
jedne vrste elija na drugu i mjenja genotip ove
druge,

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA

konjugacijom; genetski materijal se prenosi

prilikom oplodnje,

transpozicijom; razmjena (premjetanje) kratkih

sekvenci DNA, koje nose samo nekoliko gena,
sa jednog plazmida na drugi

PORIJEKLO REZISTENCIJE PREMA

ANTIBIOTICIMA
2. Negenetsko porijeklo rezistencije
Aktivna replikacija bakterija je bitan uslov
za djelovanje veine antibiotika!
mikroorganizmi koji se ne dijele mogu biti
rezistentni prema antibioticima,
potomstvo ovih bakterija moe biti potpuno
osjetljivo prema antibioticima (npr.
mikobakterija tuberkuloze, L-forme (protoplasti)

Measuring Antimicrobial
Sensitivity

E Test
MIC: Minimal
inhibitory
concentration

Measuring Antimicrobial
Sensitivity: Disk Diffusion

REZISTENCIJA PREMA ANTIBIOTICIMA

Ukrtena rezistencija

Multipla rezistencija

OPTI PRINCIPI ANTIINFEKTIVNE TERAPIJE

1.
2.
3.
4.
5.

indikacija,
Izbor antibiotika,
doziranje,
trajanje terapije,
profilaksa

KORISNE KOMBINACIJE ANTIBIOTIKA

1. lijeenje mjeovitih bakterijskih infekcija,
2. kombinovanje u cilju postizanja sinergizma,
3. kombinovanje u cilju spreavanja razvoja
rezistencije,
4. kombinovanje u cilju spreavanja enzimske
inaktivacije antibiotika

klavulanska kiselina
sulbaktam