Diagnostika në Logopedi

Fjala diagnosis është me origjinë nga gjuha Gjermane dhe tregon një aftësi apo një veprim të
vendosur(Wisland, 1974).
Ekzistojnë një numër i definicionevetë cilat sqarojnë diagnozën.
Çdo Diagnozë është e bazuar në natyrën dhe strukturën e subjektit dhe objektit të veçantë të
shkencës klinike. Diagnoza mund të jetë: mjekësore, e dukimit special, logopedike,
pedagogjike psikologjike, sociale etj.
Çdo diagnozë mund të ndryshojë sipas organizatës, procedurës, teknologjisë (metodave,
parimeve, mjeteve).
Detyra e diagnostikimit Logopedik është:
1. Te çrregullimet e komunikimit të:
-Zbulojë;
-Identifikojë;
-Përshkruajë procesin detajisht;
- Të determinojë etiologjinë dhe të definojë shkaktarin
-Të ndërlidhë gjendjen biologjike, mentale dhe sociale të pacientit me patologjinë e
komunikimit verbal.
2. Duke u bazuar në të dhënat e marra të:
-Vendosë diagnozën e saktë të Logopedisë;
- Inicojë parashikimin/prognozën
3. Duke u bazuar në diagnozën dhe prognozën të :
-Përcakon terapinë e duhur për të folurit;
-Përgatitë planin dhe programin e nevojshëm;
Përgatisë nivelin e qasjes së Logopedit për trajtimin klinik;
-Përcakton motivimin e klientit
- Zgjedh formën e trajtimit
Procedura e diagnostikimit në Logopedi është një komponent kyç i Logopedisë Klinike,
sepse më vonë, ajo do të përcaktojë nivelin dhe suksesin e parandalimit në Logopedi, dhe
rehabilitimin e pacientëve me patologji të komunikimit verbal.
Sipas Emerick dhe Hatten (1979), ka tri aspekte kryesore të diagnostikimit të strukturës së
Logopedisë:
1. përcaktimi i realitetit të problemit;
2. përcaktimi i etiologjisë së problemit;
3. ofrimi i udhëzimeve klinike.

1. Përcakton realitetin e problemit. Detyra kryesore e diagnostikimit modern i Logopedisë

është të përcakton nëse gjendja patologjike e komunikimit verbal shkakton paaftësi
(Schultz, 1972), siç shihet nga pika e parë nga logopedia, janë tri aspekte kryesore të aktit
komunikues që janë të rëndësishme për përcaktimin e dëmtitmit , vështirësisë apo
shtrembërimit, ose në gjendjen e përgjithshme patologjike në komunikimin verbal:

a) karakteristikat akustike të përgjigjes së sinjalit të zërit

b) ndikimi i sinjalit të folur në kuptueshmërinë e mesazhit
c.) e meta/handikapi
Variabla më e rëndësishme në përcaktimin e realitetit të problemit të komunikimit është
paaftësia e pacientit i cili ka shkaktuar, në një farë mase, zhvillimin dhe aftësinë e komunikimit
verbal të pacientit.

Gjendjet në komunikim që shkaktojnë ose mund të shkaktojnë paaftësinë e pacientit:

- Kur prodhimi, transmetimi dhe perceptimi i mesazhit janë të përjashtuara;
- Kur prodhimi, transmetimt dhe perceptimi i mesazhit janë zhvilluar pjesërisht, pra të ruajtura;
-Kur prodhimi, transmetimi dhe perceptimi i mesazhit është e gabuar;
- Kur pacienti si rezultat i aftësisë së komunikimit verbal, paraqet vështirësi të dukshme në
mësim;
- Kur gjendja e aftësisë për komunikim verbal të pacientit rezultoi në një status të pafavorshëm
ekonomik, social dhe profesional;
- Kur gjendja e aftësisë për komunikim verbal reflekton negativisht në gjendjen psikofizike, rritjen dhe
maturimin e personit;
- Kur çrregullimi shkakton dëme fizike dhe rrezikon shëndetin e pacientit.
2. Përcaktimi i etiologjisë së problemit.
Pa përcaktimin e etiologjisë së problemit, procedura diagnostike për përcaktimin e çrregullimit
nuk mund të kompletohet. Struktura e faktorëve etiologjik përcakton strukturën e
komponenteve biologjike, mendore dhe sociale të patologjisë së komunikimit verbal.
Përcaktimi i faktorëve etiologjik mund të jetë direkt dhe indirekt.
Procedurat diagnostike të të folurit të drejtpërdrejtë janë ato që logopedi diagnostikues me
ndihmën e të folurit diagnostik modelon për të përcaktuar faktorët me etiologji biologjike,
psikologjike dhe sociale.
Procedurat diagnostike të të folurit indirekt janë ato që logopedi diagnostikues plotëson të
dhënat dhe informacionin mbi faktorët etiologjik. Ato të dhëna dhe informata terapisti i siguron
duke u konsultuar me dokumentacionin diagnostik mjekësor, psikologjik, fonetik, dhe të
pedagogjisë sociale.
3. Ofrimi i udhëzimeve klinike. Udhëzimi klinik:
- Zbulon dhe identifikon shtrembërimin;
-identifikon rrugët e hyrjes dhe daljes që më së miri përfiton pacienti;
-përcakton metodat më të përshtatshme të trajtimit te pacientit;
- përcakton metodat më efektive dhe orarin për punën klinike;
- përcakton medikamentet më të përshtatshme;
- përcakton nivelin e motivimit dhe vullnetin e pacientit për të ndryshuar situatën;
Sipas Mysak (1976) dhe Keramitcievski (1990) ekzistojnë nëntë lloje të diagnozës së
patologjisë në komunikimin verbal:
1. diagnoza klinike,
2. diagnoza diferenciale,
3. diagnoza e drejtpërdrejtë,
4. diagnoza përmes trajtimit,
5. diagnoza përmes përjashtimit,
6. diagnoza ekipore,
7. diagnoza instrumentale,
8. diagnoza provokuese,
9. diagnoza provuese.
1. Diagnoza klinike. Diagnoza klinike është më themelorja nga llojet e diagnozave të
Logopedisë. Implementohet në ambulatë, poliklinikë dhe spital dheaplikon të gjitha metodat
dhe procedurat e diagnostikimit.
2. Diagnoza diferenciale. Me procedurat e diagnozës diferenciale janë të nevojshme të dhënat
diagnostike diferenciale për të përcaktuar diagnozën. Diagnoza diferenciale është e bazuar në
procedurën e përcaktimit se cili prej dy ose më shumë dëmtimeve, vështirësive apo
çrregullimeve me shenja të ngjashme është e një rëndësie primare etiologjike në situatën e
komunikim verbal dhe statusin e patologjisë së pacientit në komunikimin verbal. Kjo përdor
teknikën e krahasimit dhe të kundërt. Detyra e saj kryesore është të verifikojë, konfirmojë ose
përjashtojë rezultatet e përpunimit diagnostik të rastit.
3. Diagnostikimi direkt. I dizajnuar për vëzhgim, shqyrtim të situatës dhe identifikimin e
problemeve të sistemit të komunikimit verbal me supozimin se gjendja patologjike në
komunikim verbal është shkaktuar nga shkaqe anatomike të shprehura. Diagnostikimi i
drejtpërdrejtë në Logopedi duhet të përjashtohet ose të konfirmohet nga faktorët etiologjik që
janë të supozuara, të dhëna nga të dhënat e anamnezës që janë shkaqet kryesore të gjendjes së
fshehur patologjike.
Disavantazhi kryesor është i shprehur në rrezik dhe se gjendjet në dukje të qarta, mund të
çojnë në gabime dhe pamje, duke pasur parasysh se të njëjtat shkaqe manifestohen në mënyra
të ndryshme dhe, anasjelltas, e njëjta ngjarje ka një etiologji të ndryshme.
4.Diagnoza nëpërmjet trajtimit. Kjo diagnozë është e bazuar në rezultatet e trajtimit diagnostik
të planifikuar dhe administruar. Kjo ka për qëllim për të vendosur diagnozën, përderisa
diagnostikimi dinamik ka për detyrë të konfirmojë, ndryshojë ose përjashtojë diagnozën
fillestare. Diagnoza nëpërmjet trajtimit ndjek parimet, metodat dhe mjetet e diagnostikimit,
përderisa diagnostikimi dinamik zbaton parimet standarde, metodat dhe mjetet e trajtimit. Ky
lloj i diagnozës është i përshtatshëm në disa raste kur nuk është e mundur përdorimin efektiv i
llojeve të tjera të diagnostikimit logopedik. Është i dobishëm, por ka edhe mangësi të caktuara.
5.Diagnoza përmes përjashtimit. Kjo është e bazuar në eliminimin e atyre çrregullimeve që
nuk janë pjesë e problemit primar, duke ruajtur vetëm ato që i përkasin çrregullimit primar.
6.Diagnostikimi ekipor. Ky lloj i diagnozës mund të kryhet nga një ekip diagnostik që mund të
jetë grup më i vogël apo më i madh. Lista e shkurtë përbëhet nga: logopedi, logometriku dhe
infermierja. Në grupin më të gjerë, përveç anëtarëve të përbërjes së brendshme përfshin më
shumë: Inxhinierin elektronik të diplomuar, psikologun dhe punonjësin social.
Ekipi diagnostik gjithashtu mund të përbëhet nga: specialisti për vesh, hundë dhe fyt,
pediatri, dentisti, ortodonti, psikologu klinik dhe gjuhëtari. Grupi edhe më i gjerë përbëhet nga
psikiatri, neurologu, neurokirurgu, gjenetisti klinik dhe edukatori. Puna ekipore ka avantazh të
madh, sepse ua mundëson mbulesën, plotësinë, saktësinë dhe precizitetin e procedurës së
përgjithshme.
7. Diagnostikimi Instrumental. Kjo diagnozë është baza e diagnozës moderne të Logopedisë
Klinike. Ndahet në: testimin instrumental dhe teknik.
Testi instrumental është një mjet për të shkaktuar aktivitete specifike të subjektit dhe matjen
lirimin e një karakteristike të dhënë, vështirësie apo çrregullimi për të përcaktuar gjendjen si
komunikim verbal dhe patologjinë e komunikimit verbal të pacientit, dhe është i bazuar në
përdorimin e testeve. Teknike dhe instrumentale do të thotë procedurë për zbulimin,
përpunimin dhe matjen e gjendjes specifike patologjike në kuadër të sistemit dhe mjetet e
komunikimit verbal dhe është i bazuar në përdorimin e mjeteve teknike.
Përmirësimi i teknikës, sidomos mikro-elektronike, kompjuterike, dhe teknikat
mikroprocesore ndihmojnë për:
- Futjen e një shumëllojshmërie të instrumenteve teknike diagnostikuesenë Logopedi në
praktikën klinike;
- Prezantimi i mikroprocesorit, mikro-elektronike dhe teknikat në praktikën klinike për
vëzhgim, ekzaminim, dhe analiza laboratorike, përpunimin dhe ruajtjen e të dhënave;
- Zhvillimin e logo-metrikës;
- Sigurimin e saktësisë maksimale dhe diagnozë të saktë të Logopedisë.
8. Diagnostikimi provokativ. Diagnostika konsiston në shkaktimin e simptomave të
çrregullimit që dyshohet. Në disa raste, aplikative dhe të dobishme, por të rrezikshme për
shkak se mund të përkeqëson gjendjen patologjike në komunikim, por gjithashtu mund të
shkaktojë bllokim ose frenojë pacientin, dhe kështu të ngadalësojë ose për disa kohë të shtyjë
procedurën.
9. Diagnostikimi provues. Kjo është procedurë eksperimentale e diagnostikimit në rastet me
aftësi të zhvillimit të vonuar për komunikim verbal. Gjithashtu quhet procedurë
eksperimentale. Kjo diagnozë është e pasigurt për shkak se ajo është e ekspozuar ndaj
ndryshimeve kur merren informata shtesë.
Trajtimi logopedik

Terapia në Logopedi është gjithashtu pjesë e trajtimit klinik. Ajo përfshin teorinë dhe praktikën
në korrigjimin, ndërmjetësimin dhe rehabilitimin e klientëve me patologji në komunikimin
verbal, çrregullime të të folurit dhe gjuhës.
Struktura e të folurit përfshinë:
- Organizimin;
- Planin;
- Programin;
- Teknologjinë dhe performancën e pajisjeve.
Planet dhe programet - përcaktojnë orarin kohor, sekuencat dhe përmbajtjen e trajtimit të
rehabilitimit.
Teknologjia - përcakton parimet, mjetet dhe metodat e trajtimit rehabilitues
Organizimi. Nën organizimi i sistemit të logopedisë do të thotë bashkimi i nënsistemeve në një
tërësi që rregullon dhe koordinon faktorët e caktuar të jashtëm dhe të brendshëm. Kështu, pra,
është një organizim i jashtëm dhe i brendshëm i sistemit.
Organizimi i jashtëm.Siguria, lidhja dhe rregullimi i faktorëve të jashtëm në mënyrë që të
sigurojë kushte të favorshme objektive për trajtim.
Organizimi i jashtëm përfshinë: vendndodhjen, kushtet e stafit, hapësirën, kohën, mjetet
teknike, format dhe llojet e trajtimit.
Për vendndodhjen nënkuptohet, ku është realizuar programi i trajtimit. Ajo mund të jetë
brenda dhe jashtë institucionit. Trajtimi brenda institucional kryhet në dhomën e të folurit,
klinikën e Logopedisë, palestër dhe laborator që mund të gjendet në njësinë e specializuar për
Logopedi që punon në institucionet shëndetësore, arsimore, shkencore ose shoqërore apo
agjenci të specializuara. Trajtimi Extra institucional kryhet në një dhomë spitali në dhomën e
arsimit dhe të punës, familjes dhe vendet ku ushtrohet terapi të tjera

Sipas burimeve njerëzore, ofrohet sigurimi i profesionistëve të Logopedisë për punë të

vetme dhe ekipore, sikurse edhe stafi ndërdisiplinore që është i nevojshëm për formën e ekipit
të trajtimit në Logopedi.
Gjendja kohore nënkupton kohëzgjatjen e trajtimit individual dhe në grup, si dhe orarin
dhe sekuencën e punës gjatë ditës, javë dhe muaj që mund të jenë simetrik me një përqendrim
të programit dhe llojeve të ndryshme të strukturave në praktikën e trajtimit të të folurit në rastet
kur kjo është e nevojshme. Koha dhe oraret kushtëzohen dhe përcaktohen nga lloji dhe
ashpërsia e patologjisë, mosha, gjendja shëndetësore dhe statusi mendor, si dhe personeli,
pajisjet dhe kushtet teknike të trajtimit.
Kushtet hapësinore janë faktor shumë i rëndësishëm në organizimin e të folurit, sepse pa
hapësirën e duhur dhe adekuate të organizuar, me sukses mund të aplikohen të gjitha format e
nevojshme të punës dhe në mënyrë efektive të zbatohet programi i trajtimit.
Nën konceptin dhe përmbajtjen e lokaleve hyjnë mobiljet dhe pamja e dhomës.
Dhoma duhet të jetë e gjerë, e ndritshme dhe e izoluar nga zhurma. Lloji, madhësia dhe
rregullimi i mobiljeve duhet të jetë funksionale, por edhe duhet të kontribuojnë për të siguruar
përqendrimin e nevojshëm dhe disponimin për pjesëmarrjen aktive të pacientit në arritjen e
programit të trajtimit. Për punën në grup, ekipore dhe gjysmë dite ose punë tërë-ditore është i
nevojshëm kapaciteti i përshtatshëm hapësinor. Hapësira, mobiljet dhe organizimi i tyre duhet
të jenë sipas standardeve dhe reflektojnë specifikat e strukturës dhe natyrës së aktivitetit në
Logopedi
Kushtet teknike janë një faktor i rëndësishëm në organizimin dhe strukturën e terapisë së të
folurit. Ato janë të nevojshme për të siguruar administrim më të shpejtë dhe më efikas,
regjistrimin dhe ndryshimin e punës, kështu që ajo duhet të jetë koncepti indryshëm, thelbi,
funksioni dhe qëllimi i kushteve teknike dhe teknologjike
Struktura e jashtme e organizatës përfshin edhe formën dhe llojin e punës. Ka dy forma të
organizimit të punës: individuale dhe grupore.
Forma individuale e punës përfshinë: planifikimin, programimin dhe realizimin e procesit të
të folurit në çdo rast. Kjo është forma themelore e punës.

Forma e punës në grup do të thotë realizimi i programit individual përmes punës në grup dhe
përfshirja në procesin dhe programin në grup. Parakushti themelor për punë të suksesshme në
grup: mosha, njëtrajtshmëria e llojeve dhe ashpërsisë së patologjisë, afërsia e përmbajtjes së
trajtimit, koha e trajtimit, shëndeti dhe gjendja mendore e secilit pacient, veçanërisht gjendja
njerëzore, fizike dhe teknike.
Ka disa lloje të organizimit të punës: stacionare, gjysmë-stacionare, ambulatore-poliklinikë,
ambulancë. Së bashku ato përbëjnë organizimin e terapisë klinike për të folurit.
Klinika është njësia themelore e organizimit të terapisë për të folurit pa marrë parasysh se në
çfarë lloj institucioni ushtrohet. Ne duhet të bëjmë dallimin midis llojit të organizimit të punës
dhe organizimit të terapisë së të follurit apo njësive.
Organizimi i brendshëm. Organizimi nënkupton procesin e të folurit. Kjo e strukturon
(kompozon, projekon, modelon) procesin e trajtimit në një njësi të caktuar kohore.

Plani është parakushti themelor për fillimin dhe procesin e trajtimit. Ai përfshinë:
- Drejtimin e trajtimit;
- Përcaktimin e strukturës teknologjike të trajtimit;
- Artikulimin e trajtimit;
- Radhitjen e trajtimit;
- Numri dhe radhitjen e përditshme, trajtimin javor dhe mujor të llojeve të trajtimit të
njësive;
- Seancat dhe kohëzgjatja;
- Orari dhe fushëveprimi i punës individuale dhe në grup;
- Caktimin dhe përcaktimin e segmenteve të punës vetanake profesionale dhe ekipore;

- Përcaktimi i orarit dhe rendin e qasjeve të mundshme në trajtim.

Programi është baza e trajtimit të Logopedisë. Programi përcakton:
- Përmbajten e trajtimit;
- Kornizën e përmbajtjes dhe thellësinë e trajtimit;
- Rendi i implementimit të përmbajtjes së trajtimit.

Teknologjia e Logopedisë. Teknologjia e Logopedisë mbledh grupin sistematik të

parimeve për zbatimin e mjeteve dhe metodave në punën e rehabilitimit të pacientëve me
patologji në komunikimin verbal. Teknologjia e Logopedisë përfshinë:
- Parimet e trajtimit në Logopedi;
- Mjetet e hyrjes në Logopedi
- Metodat e trajtimit në Logopedi.
Parimet. Parimet e trajtimit në Logopedi fillojnë me rregullat bazë, kërkesat themeluese apo
udhëzime të veçanta në praktikën e rehabilitimit të pacientëve me patologji në komunikimin
verbal. Puna në Logopedi përfshin respektimin e parimeve që terapisti duhet të udhëheqë në
rehabilitimin e klientëve për arritjen e qëllimeve dhe objektivave. Trajtimi është një proces
dinamik që ka fillimin dhe fundin. Parimi bazë i procesit të trajtimit në Logopedi ka për
qëllim realizimin në nivelin më të lartë të kapaciteteve të aftësive verbale. Kryerja e parimeve
në Logopedi kryhen me procedurë induktive përderisa kryerja e parimeve të praktikës në
trajtimin në Logopedi kryhet nga procedura deduktive.
Parimet kryesore të Logopedisë janë:
- Parimi i integritetit;
- Parimi me natyrë strukturore;
- Funksionaliteti I përgjithshëm;
-Parimi i gjendjes etiologjike dhe të varur;
- Parimi i simptomave relative;
- Parimi zhvillimor;
- Parimi i përshpejtimit;
- Parimi i legalitetit/ligjshmërisë;
- Parimi i integrimit dhe socializimit;
- Parimi i individualizimit;
- Parimi i motivimit;
- Aktiviteti i përgjithshëm;
-Parimi gradual dhe i rregullt;
- Parimi i racionalizimit dhe kostos;
- Parimet e rreptësisë shkencore;
- Parimi i unitetit të shkaktuar;
-Parimi i modernizimit.
Mjetet. Mjetet për punë janë një nga faktorët për trajtimin e rehabilitimit të të folurit. Terapia
modern e të folurit tani ka një numër të madh të burimeve teknike të specializuara të cilat
mundësojnë aplikimin e llojeve të ndryshme të terapisë së të folurit dhe gjuhës, të bëjë një
trajtim më të mirë dhe më efikas.
Protetika e Logopedisë
Protetika e Logopedisë formon pjesën e Logopedisë Klinike. Ajo merret me logopedët e
diplomuar me specializim në Logopedinë Klinike. Mjetet ndryshojnë në strukturë, funksion
dhe qëllim. Ndërtimi i mjeteve varet nga natyra e ndërhyrjes, natyra dhe mënyra se si ajo
funksionon si dhe aplikimi.
Funksioni i burimeve është shumë i ndryshëm, në varësi të qëllimit të fondeve, pra qëllimin
dhe objektivat e zbatimit të saj.
Mjetet varësisht nga qëllimi ndahen në:

- Funksionit anatomik;
- Terapeutik;
- Korrigjues dhe rregullues;
- Funksional dhe estetik;
- Funksioni komunikativ.
Struktura e tij përfshinë:
1. Përcaktimi i nevojës për të përdorur dhe aftësisë për të përdorur protezën në klient.
2. Njoftimi i klientit për mundësinë dhe avantazhet e përdorimit të protezës në
komunikimin oral.
3. Përgatitja psikologjike e klientit për pranimin e protezave dhe qëndrimin e tyre aktiv
gjatë trajtimit protetik.
4. Demonstruar llojet, funksionet, avantazhet dhe disavantazhet e protezave të cilat
rregullisht mund të arrihen.
5. Testimi dhe zgjedhja e protezës së duhur.
6. Parashkrimi i protezës së duhur.
7. Trajtimi i habilitimit protetikor për të siguruar kuptueshmërinë maksimale të
mundshme të të folurit gjatë përdorimit të protezës.
11. Providing conditions for easy and smooth servicing of the prosthesis.
Modern clinical speech therapy facilities should have logo-prosthetics technical service.
The first attempts at production and application of technical aids, primarily mechanical,
made back in the XVI century.
8. Trajnim për përdorim të lehtë dhe trajtimin e protezave dhe për të zbuluar dhe
larguar vështirësitë më të zakonshme dhe dëmet në protezë.
9. Përgatitja psikologjike e klientit për një integrim të qetë në komunikimin
ndërpersonal oral -verbal.
10. Monitorimi i përditshëm i rasteve dhe sigurimi i trajtimit shtesë korrigjues dhe
habilitues.
 11. Sigurimi I kushteve për servisim të lehtë dhe të qetë të protezës.
Objektet moderne klinike logopedike duhet të kenë shërbimin teknik për logo- protezat.
Përpjekjet e para për prodhimin dhe aplikimin e mjeteve teknike, kryesisht mekanike,
janë bërë në shekullin e XVI.

V.Qëllimi, detyrat dhe parakushtet e praktikës së Logopedit

Logopedi merret me vlerësimin, diagnostikimin dhe trajtimin e ҫrregullimeve të

komunikimit.Ata janë të punësuar në spitale, shtëpi të pleqëve, objektet e kujdesit infermieror,
shërbimet shëndetësore në shtëpi ose praktikën private. Edhe pse cdo mjedis i punës mund të
ketë detyra të vecanta, të gjithë Logopedët duhet të përmbajnë grupe të njëjtë të qëllimeve dhe
detyrave.

Diagnostikimi i Pacienteve

Një nga qëllimet kryesore të Logopedit është që duhet të diagnostikoj pacientët.

Për të arritur diagnozën e duhur, një Logoped duhet të komunikojë me pacientët për të
përcaktuar ҫrregullimet e komunikimit.

Kjo është arritur në mënyrë etike duke i dhënë pacientit një provë themelore të leximit, nje test
të standartizuar ose një test të zëshëm për të vlerësuar gjendjen fillestare. Një logoped duhet të
identifikojë mundësitë e trajtimit dhe të përshkruajë një plan indivudal për të korigjuar
problemin e komunikimit.

Trajtimi i Pacientëve
Nje Logoped mëson procesin e komunikimit me pacientet të cilët nuk janë në gjendje të flasin.
Logopedi u mëson pacientëve se si të përdorin zërin e tyre dhe në fund të fillojnë të zotërojnë
tingujt për ti zotëruar në procesin e komunikimit. Gjithashtu është e rëndësishme për një Logoped që
të mësojë gjuhën e shenjave si një alternativë për individët me aftësi të rënda të të folurit. Logopedët
gjithashtu trajtojnë pacientët me problem muskulare në fyt dhe të kordave të zërit për tejkalimin e
problemeve lidhur me komunikimin dhe gëlltitjen. Përmes një kombinimi të ushtrimeve të zërit të
shoqëruar me këshillimin, një Logoped në mënyrë efektive mund të fillojë të trajtojë pacientët e
prekur nga ҫrregullimet e komunikimit.
Objektivat e nivelit shkollor
Sipas statistikave të SHBA-së , 44% e të gjithë Logopedeve janë të punësuar në shkollat fillore
dhe të mesme. Logopedët e shkollave duhet të organizojnë programe të komunikimit të gjerë
shkollor që adreson objektivat e të folurit të gjuhës dhe duke bashkëpunar rreth qëllimeve ose
iniciativave shtetërore. Ata duhet të koordinojnë të folurit, gjuhën dhe ekzaminimet e dëgjimit,
duke administruar vlerësimet formale dhe joformale dhe të bëjnë rekomandimet si dhe referimet
për të korigjuar ndonjë student me ҫrregullime te komunikimit.

Detyrat Klinike Administrative

Logopedët duht të jenë të përgjegjshëm për detyrat e ndryshme administrative, duke përshirë
edhe regjistrim-mbajtjen e të dhënave individuale për ҫdo pacient. Dosjet e pacientëve që
përfshijnë vlerësime, diagnostikime dhe plane duhet të mbahen/ruhen në vazhdimësi. Një
vlerësim përfundimtar duhet të përfshihet në dosjen e pacientit pasi të përfundohet terapia.

Parakushtet e praktikës së mirë të Logopedit

Parakushtet më të rëndësishme për punën e mirë janë logopedët të cilët kanë fituar standardet
minimale për arsimin bazë, si dhe të ndjekin zhvillimin e vazhdueshëm profesional .
Për të arritur njohuritë e nevojshme, aftësitë dhe kompetencat e para studimet e tilla duhet të
ndërmerren në Universitet apo nivelin Ekuivalent akademik, në përputhje me parimet e Kartës
së Bolonjës në realizimin e Zonës Evropiane të Arsimit të Lartë.

Pikat kryesore janë:

1. Programi për orientimin e studentëve do të thotë se studentët duhet të zhvillojnë dhe të
jenë në gjendje të demostrojnë kompetencat.
2. Kompetenca profesionale mund të përshkruhet si një integrim i njohurive të të kuptuarit,
shkathtësive dhe aftësitë e veҫanta të lëndës që të funksionojnë në përputhje me
kërkesat që janë vënë mbi të në kontekstin specifik të terapisë në të folur dhe gjuhë(të
tilla si kontekste të shëndetësisë dhe arsimit)..
3. Në fund të procesit arsimor studentët duhet të kenë fituar dhe të jenë në gjendje të
demostrojnë të gjitha kompetencat e Logopedit.Gjatë programit të studimeve studentët
duhet të mësojnë dhe të demostrojnë nivele të ndryshme të kompetencave. Kompetencat
profesionale për studentët janë kategorizuar në tri fusha:
 1. Fusha e Kompetencës A: Praktika Klinike: Parandalimi, vlerësimi, diganostikimi, kujdesi,
trajnime dhe këshilla: Të punarit me klientët dhe komunitetin e tyre.
2. Fusha e Kompetencës B :Organizimi:Të punuarit në organizim.
3. Fusha e Kompetencës C: Profesioni: Zhvillimi i profesionit dhe i disiplinës.

Definicioni

Zhvillimi i Vazhdueshëm Professional (ZHVP) është përcaktuar si një varg i aktiviteteve

mësimore ku Logopedistët ruajnë dhe përmirësojnë aftësitë e tyre profesionale gjatë gjithë
karrierës se tyre profesionale për të siguruar praktika të mira.
Parimet e ZHVP
1.Nuk është obligim etik i Logopedit për të rritur rregullisht kompetencën e tyre profesionale
nga ZHVP.
2. ZHVP duhet të plotësojë njohuritë e përditësuara dhe aftësitë, por jo të zëvendësojë arsimin
fillestar të Logopedit.
3. ZHVP përfundimisht duhet të jetë pjesë e procesit të akreditimit profesional dhe zhvillimit të
karrierës.
4. Për të siguruar aksesin në një gamë të gjerë, aktivitetet profesionale përkatëse mësimore
duhet të njihen si ZHVP
5. Përmbajtja e kureve të ZHVP-së dhe aktivitetet e tjera duhet të bazohen në :
• Nevojat aktuale të profesionistëve,
• Praktika e bazuar në evidencë,
• Ngritja e njohurive shkencore,
•Standardet profesionale te Logopedit. Ata duhet të percaktojnë qartë rezultatet e mësimit.

Ҫështjet etike në praktikën e Logopedit

Objektiva e praktikës së Logopedit është të kontribojë në mirëqenien e të gjithë personave që

përdorin këto sherbime në përputhje më Konventën Evropoiane të të Drejtave të Njeriut.
Etika praktike është një aspekt thelbësor dhe shumë e vërshtirë për rolin tonë profesional dhe
Logopedi duhet të njohë dimensionet etike në të gjitha vendimarrjet e tyre klinike. Kjo ka për
qëllim që kjo kornizë të ofrojë udhëzime se si t’i qasen praktikës etike për terapinë indiviudale
dhe për organizatat e Logopedëve.
Korniza etike përshkruan më poshtë se ka për qëllim të ofrojë një bazë për zhvillimin dhe
përditësimin e kodeve të ektikës kombëtare dhe detajim të udhëzimeve. Kodet e etikës për
logopedët në të gjitha vendet përmbajnë variacione të cilat pasqyrojnë kushtet specifike të
praktikës brenda secilit vend. Megjithatë, ka parime themelore të cilat do të jenë të vlefshme ne
ҫdo mjedis, dhe të cilat do të jenë të rëndësishme për prodhimin e udhëzimeve më të
hollësishme. Brenda secilit shtet duhet të marren parasysh ligjet kombëtare, rregulloret që
zbatohen për shërbimet shëndetësore e për profesionistët e shëndetit dhe mënyra se si është e
organizuar praktika klinike. Kodet gjithashtu ndryshojnë nëse janë paraqitur si komanda,
ndalesat, si parime të përgjithshme ose një kombinim i këtyre. Këtu janë paraqitur parimet
themelore etike të cilave duhet të iu referohemi, detyrat kryesore të etikës që rrjedhin prej tyre
si dhe fushat kryesore ku ka vështirësi specifike që konsiderohen në praktikën e logopedit.

Parimet dhe detyrat etike

Qasja bio-etike për etikën e kujdesit shëndetësor mund të përshkruhet me një grup parimesh
etike, të cilat mund të formojnë bazën e vendimarrjes dhe të cilat mund të zhvillohen në kodet
më të hollësishme qe pasqyrojnë shqetësimet specifike të praktikës logopedike.
Këto parime janë:
• Të ketë respekt për autonominë dhe dinjitetin e individëve;
• Të veprohet në mënyrë të tillë që të sjellë përfitime për individët dhe për të përmirësuar
cilësinë e jetës së tyre;
• Të shmanget ҫdo gjë qe do t’i bënte dëm individëve;
• Të veprohet në mënyrë të barabartë dhe të drejtë ndaj individëvë dhe shoqërisë.

Këto parime janë baza e detyrave etikë ndaj pacienteve, në lidhje me:
- Marrjen e fletë pëlqimit nga pacientët;
- Mbajtjen e konfidencialitetit;
- Komunikimit në mënyrë efektive;
-Dhënies së mendimeve të ndershme profesionale dhe këshillave;
-Të vepruarit brenda kufijve të njohurive dhe aftësive të dikujt;
- Të vepruarit në interin më të mirë të pacientëve;
- Të respektuarit e normave shoqërore, kulturore dhe morale të komuniteteve lokale;
- Mbajtjen e shënimeve për objektivat të cilat janë të sakta dhe të plota;
-Të vepruarit në bazë të provave shkencore dhe konsensusit profesional;
- Ruajtja dhe zhvillimi i aftësive gjatë gjithë karrierës së dikujt;
- Mbikqyrja në mënyrë efektive e detyrave te terapistit të deleguar për të tjerët;
-Të punuarit brenda nje kuadri multidiciplinar dhe bashkepunimi me profesionistët e tjerë.
Këto parime janë edhe bazë për një detyrë në profesion, pasi sjellja jonë dhe transmetimi ndikon
në aftësinë e profesionit, si një tërësi për të kryer punën e saj për të mirën e pacientit. Kjo është
reflektuar në kërkesat në lidhje me :
- Sjellja personale në praktikën klinike dhe jashtë saj;
- Ruajtja e reputacionit të profesionit;
- Shmangja e ҫdo veprimi që mund të dëmtojë profesionin si tërësi apo ndonjë anëtarë të saj;
Dihet se këto parime mund të jenë në konflikt në disa situata dhe se Logopedi duhet të marrë në
konsideratë bashkëveprimin e detyrave të ndryshme në lidhje me ҫdo pacient individualisht për
të vendosur se si të veprojë. Kjo mund të manifestohet në:

- Përplasje mes konfidencialitetit dhe nevojën e mundshme për të vepruar në mbrojtjen e

fëmijës dhe të rriturve të pambrojtur;

- Një rast ku një pacient dhe prindërit e tyre/ kujdestarët kanë pikëpamje të ndryshme në lidhje
se nëse terapia është e nevojshme – dhe natyrën e kësaj terapie;

- Situata ku gjykimi klinik i një Logopedi në lidhje me nevojat e një pacienti është në
kundërshtim me politikën e përgjithshme të një shërbimi në shpërndarjen e burimeve. Asnjë
grup rregullash nuk do të zgjidhë probleme të tilla dhe Terapistët individual duhet të vendosin
se cili parim është më i rëndesishëm në një situatë.

Individëve iu duhet të dallojnë elementet etike që janë të implikuara në të gjitha vendimmarrjet

klinike dhe duhet të synohet që të bëhet një refencë e qartë ndaj këtyre vlerave të përbashkëta të
cilat janë praktikuar nga Logopedët në të gjithë Evropën.

Sfidat specifike për profesionin e Logopedisë

“Detyrat e kujdesit” të çdo Logopedisti ndaj klientëve të tyre është që të jenë “të përgjegjshëm”
për marrjen e vendimeve të tyre klinike, por ata nuk mund të mbajnë “përgjegjësi” për rezultatin
përfundimtar të çdo ndërhyrje shëndetësore, pasi që mund të jetë jashtë kontrollit profesional
për shumë arsye. Është konsideruar se ka probleme etike të veҫanta në punën me pacientët të
cilët kanë aftësi të kufizuar të komunikimit, me familjet dhe me kujdestarët e tjerë. Kjo do të
ndikojë në:
- Shpejgimin e rezultateve të vlerësimit;
- Marrjen e vendimeve lidhur me terapinë dhe intervenimin;
- Marrjen e informacioneve dhe pëlqimit nga pacienti.
Parimet etike duhet të aplikohen me kujdes të shtuar, dhe me llogarinë e duhur duke marrur
parasysh efektet në vështirësitë e komunikimit tek pacientët.Vendimet klinike dhe ndërhyrjet
duhet të bazohen duke marur parasysh faktorët njohës dhe psikologjik të cilët mund të
shoqërojnë çrregullimet e komunikimit. Pasi që çrregullimet e komunikimit ndikojnë në
pacientin në të gjithë mjedisin e tyre, vendimet për kujdesin e pacientit duhet të bazohen në të
gjithë faktorët që ndikojnë në pacientin në atë ambient. Pranohet se ka probleme të veçanta etike
në sfidat për ofrimin e shërbimeve të Logopedit për pacientët dhe popullsinë ku ka gjuhë të
ndryshme, gjuhën mëmë dhe gjuhën sekondare dhe terapistë që kanë preardhje gjuhësore të
ndryshme. Përveq, kësaj Logopedi duhet të marrë parasysh kapacitetin mendor të individëve me
të cilin ata janë duke punuar dhe aftësitë e tyre për të dhënë informacion të qartë.

Parimet dhe përgjegjësia e Logopedit mund të jetë për të siguruar që të tjerët janë të vetëdijshëm
për dallimet ndërmjet defiҫiteve konjitive, gjuhës, komunikimit dhe kapacitetit mendor.
Gjithashtu duhet të theksohet se një gjykim i kapaciteteve mendore mund të bëhet vetëm në
lidhje me një ngjarje të caktuar dhe nuk është fikse.

Çdo vendim i marrë në emër të dikujt që konsiderohet të mos jetë në gjendje të marrë një
vendim të tillë duhet të jetë e mbrojtur në përputhje me parimet e “ interesit më të mirë” për atë
individ. Gjithashtu duhet të theksohet se në një masë të konsiderueshme, Logopedët janë të
nevojshëm për të kontribuar drejt marrjes së vendimeve etike brenda kontekstit të një ekipi
multidiciplinarë dhe jo si një praktikues i pavarur.
Si të tillë, Logopedët duhet të pranojnë standardet etike të profesionistëve të tjerë dhe vendimet
pasuese për të cilat kërkohet llogari sikurse për dëmet e shkaktuara ashtu edhe për përfitimet e
ndikimit të menaxhimit të tërsishëm të rastit.
Disa Logoped janë të përfshirë në procedura kur konsiderohet të ketë një rrezik për dëmtimin e
pacientit ose nga procedurat invazive fizike, apo përdorimi i teknikave më të njohura
terapeutike ose psikologjike. Keto do të kërkojnë:
–pëlqimin specifik;
- trajnime specifike shtesë dhe kompetenca (nëse nuk mbulohen me arsimin fillestar);
- partneritete të duhura me profesionistë të tjerë për të sigurar që rreziqet të minimizohen dhe të
shmangen dëmet e pacientëve.
Këto situata duhet të mbulohen nga standardet specifike të praktikës dhe procedurave relevante
për vendimet klinike.Për shembull, parimet specifike etike ekzistojnë në përputhje me fushën e
punës, si hulumtimi, praktika e shkollës dhe rregullat etike që vijnë nga organizata të tjera
shëndetësore
Sjelljet Profesionale
Studentët pritet të sillen në mënyrë profesionale në përputhje me parimet e Etikës dhe Fushës
praktike në çdo kohë në qendër. Demostrimi i sjelljes joprofesionale do të rezultojë në një takim
me ju, me Edukatorët Klinik, dhe këshilltarin tuaj për të diskutuar sjelljen tuaj dhe të zhvillojë
një plan të trajtimit. Dështimi për të përmirësuar sjelljen do të rezultojë në shkarkimin nga
klinika apo programi i logopedisë. Në udhëzimet e mëposhtme sygjerohet që:

1. Gjuha e përdorur në klinikë nuk duhet të përfshijë zhargon të papërshtatshëm, karakter

fetar ose tema të papërshtatshme të bisedimit. Klinika është një vend profesional i punës.
Përdorimi i një zëri të lartë nuk është i pranueshëm.
2. Diskutimi rreth rastit (klientit) duhet të ndodhë në Dhomën e Analizimeve të Rasteve
ose nga edukatorët klinik apo vetëm në zyren e fakultetit. Diskutimet duhet të shmangen
në hapsirat e pritjes, në zyrën e përparme, dhomën e terapisë, dhomën e observimit dhe
në koridore. Rreth klientëve nuk duhet të diskutohet jashtë klinikës në asnjë vend publik
3. Ju duhet të visheni në mënyrë të përshatshme për një qendër profesionale, ‘’rast pune’’.
Ndërsa stilet e ndryshme janë të pranueshme, veshje që është e përshtatshme për sallën
dhe kampusin e kolegjit mund të mos jetë e përshtatshme për klinikë. Mos harroni që
veshja juaj i jep përshtypjen e parë klientit, familjarëve dhe profesionistëve të tjerë.
Edukatorët klinik rezervojnë të drejtën për të përcaktuar fustan të përshtatshëm klinik.
Gjaketat ose çizmet nuk preferohen të vishen në dhomën e terapisë.
 4. Edukatorëve klinik duhet drejtuar si zonjë apo zotëri dhe në mbiemrin e tyre. Ju mund të
vendosni se çfarë forme duhet drejtuar klientëve dhe antarëve të familjes. Klientët adult
dhe familjarët trajtohen si zonjë ose zotëri nëse nuk keni informacione të tjera.
5. Një Logopedë nuk duhet asesi të ha, pi, apo të përtyp çamçakëz në dhomën e pritjes,
observimit dhe në dhomën e terapisë.
6. Studentët nuk duhet të pranojnë dhurata apo forma të tjera të pagesës nga klientët apo
famijet e tyre.
7. Të gjithë terapistët duhet të vendosin bexhat identifikues si staf ekzekutiv, perderisa janë
në qendër. Bexhi duhet të jetë i vendosur në jakë të këmishës apo tek xhepi në mënyrë
që ajo te jetë afër fytyrës tuaj, mirpo jo në pantallona.
8. Të gjitha aktivitetet e studentëve në qendër janë subjekt i lejimit të avancuar nga
terapisti përgjegjës.

VI. PUNA BASHKËPUNUESE

1. Logopedia dhe shkencat e tjera

Themeli i punës bashkëpunuese mbështetur në marrëdhëniet teorike midis Logopedisë
si shkencë me shkencat e tjera natyrore dhe shoqërore. Logopedia si shkencë e cila studion
shkaqet e shfaqjes, kushtet dhe pasojat e patologjisë së komunikimit verbal dhe që ekzaminon
persona me patologjinë e komunikimit verbal, përdor njohuritë e shumë shkencave natyrore dhe
shoqërore.
Si shkencë shoqërore Logopedia përdor njohuri nga :
- Pedagogjia e përgjithshme dhe speciale, ku janë përdorur masat edukative për
rehabilitimin e çrregullimeve të personalitetit të klientit.
- Psikologjia, ku nga të gjeturat nga hulumtimet psikologjike kanë përdorur të folurit dhe
gjendjet psikologjike për adaptimin e klientëvea.
- Fonetika, rregullat e të cilave përdoren në rehabilitimin e tingujve të çrregulluar.
- Linguistika- njohja e gjuhës
Nga shkencat natyrore janë përdorur më shumë njohurit e shkencës mjekësore:
- Otorinolaringologjia dhe foniatria, nga të cilat ne i përdorim të dhënat e sëmundjeve në
ORL dhe dëgjimit;
 - Neurologjia dhe Psikiatria nga të cilat ne përdorim njohuritë për sistemin nervor dhe
fenomenet e caktuara neuropatike dhe psikopatike. Disa nga këto çrregullime
shoqërohen edhe me çrregullime në të folur.
- Njohuritë e fiziologjisë dhe patologjisë përdoren në studimin e organeve të të folurit.
Këto fusha të mjekësisë janë përdorur në gjetjen e shkaqeve dhe vendosjen e diagnozave
për çrregullimet e të folurit në rehabilitimin e vështirësive në të folur.
2. Praktika bashkëpunuese
Logopedët shpesh punojnë në bashkëpunim me një numër të profesionistëve të ndryshëm të
kujdesit shëndetësor dhe arsimor. Pjesa në vijim jep informacione mbi përkufizimet dhe
përshkrimet e llojeve të punës bashkëpunuese dhe përfshin shembuj të praktikave të
bashkëpunimit në kontekste të ndryshme klinik në të gjitha vendet.Një numër i burimeve të
rëndësishme për këtë çështje janë të përfshira më poshtë.

A. LLOJET E PUNËS BASHKËPUNUESE

Bashkëpunimi në shëndetësi dhe arsim përfshin profesionistë të cilët adaptojnë role plotësuese
dhe punojnë bashkërisht, për ndarjen e përgjegjësisë për zgjidhjen e problemeve dhe marrjen e
vendimeve që hartojnë dhe zbatojnë plane për kujdesin e klientit. Bashkëpunimi në mes të
profesionistëve rrite pasqyrimin dhe gjykimin per njohurite dhe aftësitë e secilit anëtarë të
ekipit, gjë që mbështetë përmirësimin e vazhdueshëm në vendimmarrje.

Puna multidiciplinare
Puna multidiciplinare përfshin parimet dhe aktivitete si:
• Përdorimin e aftësive dhe ekspertizën e individëve nga një numër disiplinash të ndryshme.
• Çdo disiplinë i qaset pacientit/klientit nga prespektiva e tyre.
• Çdo disiplinë formulon objektivat e veçanta për klientin/pacientin.
• Secila disiplinë menaxhon dhe është përgjegjëse për aspektet e ndryshme të kujdesit të
pacientit/klientit
• Ka nivele të ndryshme të koordinimit, disiplinat mund të punojnë në mënyrë të pavarur dhe të
bashkëveprojnë formalisht.
• Ekipi ndan informacione për të diskutuar të gjeturat dhe planet e ardhshme rreth
pacientit/klientit dhe familjes.
• Ekipet multidiciplinare japin më shumë njohuri dhe eksperiencë sesa disiplinat që veprojnë të
ndara nga njëra tjetra(Jessup 2007; Mauk, 2010).
Puna intra-disiplinare
• Përbëhet nga profesionistët e një discipline, por përfshinë anëtarët e ekipit nga nivele të
ndryshme të trajnimit dhe aftësive në kuadër të disiplinës. Për shembull, një ekip i logopedëve
përfshin komunitetin klinikë të Logopedsë, Ekipi i trajtimit të hershëm, logopedistë që merren
me trajtimin e disfagisë (çrregullim i gëlltitjes) me shkollim post-univerzitar dhe asistentët e
Logopedisë (Mauk, 2010).

Puna interdiciplinare

• Profesionistë të ndryshëm punojnë dhe ndajnë eksperiencat së bashku, njohuritë dhe aftësitë të cilat
ndikojnë në mënaxhimin e klientit.
• Anëtarët e grupit kontribojnë në mënyrë individuale por bashkëpunojnë për të nxjerrë rezultate
dhe për të arritur qëllimet dhe planet e kujdesit.
• Anëtarët e ekipit kanë qëllime të përbashkëta dhe kolektive, ata negociojnë prioritetet dhe bien
dakord për to.
• Grupimet e ndërhyrjeve të specializuara të dërgojnë në ndërhyrje të integruara.
• Komunikimi bashkëpunues ( në vend të komunikimit të ndarë)(Hughes, 2008; Jessup, 2007;
Nancarrow et al., 2013)

Puna transdisiplinare
• Anëtarët ndajnë njohuritë, aftësitë dhe përgjegjësitë profesionale përtej sferave tradicionale e
disiplinore.
• Anëtarët kanë pranuar që vendimet dhe rolet duhet ndarë me të tjerët.
• Disiplinë në ndarjen e punëve dhe fleksibilitetit në kryerjen e detyrave.
• Disa paqartësira të kufijve profesional
B. SHEMBUJ KLINIK TË PUNËS BASHKËPUNUESE

Kolegji Mbretëror i Logopedëve në bashkëpunim me Shoqatën Britanike të Mësuesve të

Shurdhër (2007), kanë krijuar parimet universale të praktikës së mirë në punën
bashkëpunuese.Këto parime formojnë bazën për shembujt klinik të punës bashkëpunuese të cilat
janë të përshkruara në tabelën 1.
 Këta shembuj klinik nuk paraqesin praktikën më të mirë e cila rekomandohet. Ata janë shembuj
të aspekteve të ndryshme dhe mënyrat e punës bashkëpunuese në kontekste të veçanta. Kështu,
shembujt nuk mund të jenë përfaqësues të procesit bashkëpunimit të punës që ndodhin në
rrethana të ngjashme në të njejtin vend. Shembujt janë nga një gamë e kujdesit shëndetësor dhe
mjediset arsimore të përfshirë një shumëllojshmëri të profesionistëve të kujdesit shëndetsor dhe
arsimit.

Analiza krahasuese e praktikave bashkëpunuese ne vendet e ndryshme

Tabela 1: Shembuj të punës bashkëpunuese

MSD APH DYSFL HI CI DYG, EDS SLI BILING Stroke

disorders

Bulgaria √√ √√

Republika Çeke √√

Finland √√

Greçi √√

Irland √√

Letoni √√

Lituani √√

Malta √√ √√ √√ √√ √√

Irlanda Veriore √√

Suedia √√ √√

Zvicrra √√ √√

MSD: Motor speech disorders (çrregullimet e gjuhës dhe motore)

APH: Aphasia (Afazia)

HI: Hearing Impairment ( Dëmtimet e dëgjimi)

CI: Cochlear Implant ( Implanti Koklear )

DYG: Dysphagia ( Disfagia- çrregullime të gëlltitjes )

SLI: Specific Language Impairment ( Çrregullimet Specifike të Gjuhës )

EDS Disorders: Eating, drinking, swallowing disorders ( çrregullimet e të ngrënit, të folurit dhe të gëlltitjes )

BILING: Bilingualism ( bilinguizmi- dygjuhësia)

DYSFL: Dysfluency (Mosrrjedhshmëria)

VII. Profili Profesional i Logopedit

I– Definicioni i Logopedisë

Logopedi është profesionist përgjegjës për intervenimin, vlerësimin, trajtimin dhe studimin shkencorë
të komunikimit njerëzor dhe çrregullimeve të ngjajshme. Në këtë kontekst komunikimi njerëzor
përfshinë të gjitha këto procese që lidhen me të kuptuarit si dhe prodhimin e gjuhës së folur dhe të
shkruar, si dhe formave të përshtatshme të komunikimit jo-verbal.

II- Përshkrimi i çrregullimeve

Çrregullimet që kanë të bëjnë më gjuhën dhe të folurit, të cilët janë dy nga aspektet më komplekse
të zhvillimit dhe funksionimit të trurit, dëgjimit (auditive), vizuale, njohëse- përfshirë edhe të
mësuarit, muskujt e gojës, frymëmarrjen, gëlltitjen dhe funksionimin e zërit. Çrregullimet munden
të jenë të thjeshta ose komplekse kur lloje të ndryshme të çrregullimeve janë të përfshira.

III– Roli dhe funksionimi i Logopedit

Logopedi duhet të ndjek rregullat si:

1- Parandalimin
Logopedi duhet të veproj në fazën e parandalimit të shfaqjes dhe zhvillimit të çrregullimeve të
komunikimit nga:
a) Mësimi
b) Informacioni
c) Kryerja e procedurave të skriningut të dizajnuara për zbulimin e hershëm të çrregullimeve tek
fëmijët dhe të rriturit.
d) Veprime të tjera të përshtatshme për klientët dhe mjedisin.
2. – Vlerësimi dhe diagnostikimi
Vlerësimi kërkon një shqyrtim të plotë të të gjitha aspekteve funksionale dhe aspektet e tjera të
kompetencës komunikative, dhe ndryshimet të cilat vërehen tek klienti gjatë vëshgimit (të cilët munden
apo nuk munden të kosultohen me logoped qysh nga fillimi). Duhet të merren parasysh nevojat e
klientëve dhe mjedisi i tyre individual e shoqëror.Vlerësimi është një proces i vazhdueshëm dhe në të
shpesh përfshihen edhe profesionist nga disiplinat e tjera.Logopedi arrin tek një diagnozë përmes
testimit objektiv dhe vëzhgimit klinik, nga të cilat formulon hipoteza mbi natyrën dhe kohëzgjatjen e
ndërhyrjes.
3- Intervenimi
Në rast të çrregullimeve të komunikimit njerëzor, terapisti intervenon në mënyrë direkte apo indirekte,
duke përfshirë terapinë, rehabilitimin dhe ri-integrimin në jetën sociale dhe të punës, si dhe ndërhyrjen e
hershme, udhëzimin dhe këshillimin. Veprimet terapeutike kanë dimensionet teknike, interpersonale dhe
të përgjithshme shoqërore.
Terapia Logopedike synon të sjellë klientët në nivelin më të lartë të mundshëm të funksionimit dhe të
komunikimit e cila është e përshtatshme për mjedisin e tyre shoqëror, arsimor dhe të punës, në mënyrë që
ata të zhvillojnë një jetë të pavarur. Mosha nuk është një faktor determinues i këtyre çrregullimeve
përshkak që ato mund të shfaqen në çdo fazë të jetës së individit, të cilat mund të jenë të fituara apo të
lindura. Një pjesë thelbësore e ndërhyrjes është efikasiteti i vlerësimit .

Kur kemi një patologji mjekësore, ndërhyrja nga logopedi mund të plotësojë trajtimin mjekësor. Terapia
logopedike gjithashtu përfshin program bashkëpunimi në kontekst multidiciplinar.
4– Sjellja profesionale
Një logoped duhet të veprojë në përputhje me kodin e etikës i cili është i hartuar nga profesionistët
dhe drejtuesit e institucioneve qeveritare. Ata janë përgjegjës për veprimet e tyre profesionale
brenda kuadrit ligjor kombëtar i cili është aktualisht në fuqi.
5– Studimi shkencor dhe edukimi i vazhdueshëm
Terapistët e logopedisë duhet të:
- Zgjerojnë njohuritë dhe aftësitë profesionale përmes edukimit të vazhdueshëm;
 - Të kontribojnë në zhvillimin e profesionit duke ndarë njohuritë dhe aftësitë e tyre përmes
publikimeve, pjesëmarrjes në mbledhje dhe kurse, si dhe të mësuarit;
- Të përfshihen në monitorimin e studentëve gjatë studimeve të tyre teorike dhe në mbikqyrjen
praktike të tyre;
- Të hartojë propozime për të marr pjesë në programe kërkimore (studime shkencore).

IV. Kompetencat dhe qëndrimet e logopedit

Logopedi duhet duhet të jetë dy-klinicist dhe studiues (kryrjen e studimeve shkencore). Në fillim të
terapisë, ata duhet të marrin në konsideratë modele të rëndësishme teorike, vlerësimin e aftësive
komunikuese të klientit si dhe qëndrimet në mënyrë që të planifikojë një program të përshtatshëm të
terapisë. Logopedët duhet të vlerësojnë rregullisht rezultatet terapeutike dhe të realizojnë planin e
përshtatshëm të ndërhyrjes terapeutike, duke u bazuar në informacionet e reja të cilat janë marrë.
Logopedi në rradhë të parë fokusohet në komunikimin human. Një logoped duhet të demostrojë
kompetenca dhe zhvillojë qëndrime të cilat janë të përshtatshme për ushtrimin më efikas të profesionit të
tyre.
Më posht është përshkruar një gamë e gjërë e kompetencave.Kjo bazohet në një analizë të detajuar të
roleve dhe funksioneve të logopedit në praktikën profesionale. Referencat janë bërë edhe me Kartën e
Etikës të adaptuar nga CPLOL.

Faza 1: Intervista Referale

Logopedët duhet të jenë në gjendje të komunikojnë në mënyrë të përshtatshme me klientin për të

marrë informacion dhe për të identifikuar arsyen pse klienti ka paraqitur vetën e tij. Prandaj ata duhet
të jenë në gjendje për të kryer një intervistë d.m.th të dëgjuarit e një personi tjeter, të demostrojnë
qëndrim dashamirës ndaj mënyrës së shprehur të klientit, kuptojnë mesazhet që burojnë nga klienti të
bëjë pyetje për të sqaruar ҫështjet për të dyja palët si dhe për të identifikuar arsyen e referimit dhe për
të kuptuar nevojat e klientit, dhe të përdorin aftësi të mira të shprehjes verbale dhe joverbale.

Duke u bazuar në informacionin e marrë gjatë kësaj interviste, logopedët duhet të jenë në gjendje të
marrin një vendim në lidhje me rrjedhën e veprimit që duhet të ndiqet dhe të informohet klienti për
këtë. Një informacion i tillë duhët të paraqitet në mënyrë të qartë dhe të plotë, në mënyrë që klienti të
mund të kuptojë të dhënat dhe rezultatet e synuara si dhe ai/ajo duhet të jetë i motivuar për të ndjekur
programin e propozuar pasi të jenë rënë dakord.
Logopedët duhet të jenë në gjendje të nxjerrin konkluzione nga informacionet e marra, për të
përcaktuar mënyrën më të mirë të veprimit, për t’iu referuar në qoftë se është e nevojshme për një
terapist dhe për të shpjeguar detajet praktike të programit të terapisë. Për të arritur këtë, logopedët
duhet të njihen me llojet e ndryshme të ndërhyrjes, objektivat e veҫanta dhe kufizimet e tyre. Nëse
është e përshtatshme, ata duhet gjithashtu të jenë të vetëdijshëm për mënyrat e ndryshme të financimit
të terapisë.

Faza 2:Vlerësimi dhe diagnoza

Vlerësimi përfshinë krijimin kompetencave komunikuese të klientit dhe dëmtimet e komunikimit. Pra,
Logopedët duhet të jenë në gjendje:
- të dëgjojnë, në mënyrë aktive të vëzhgojnë dhe të përdorin në mënyrë të përshtatshme mjetet e
zgjedhura të teknikës së vlerësimit/vëzhgimit;
- të nxjerrin informacionin përkatës nga vëzhgimet e tyre për të garuar në një histori rasti dhe për të
krijuar në mënyrë cilësore dhe sasiore, aftësitë e komunikimit të klientit dhe deficitet;
-të regjistrojë dhe analizojë të dhënat, të formulojë dhe të verifikojë hipoteza, për të kryer një
diagnozë diferenciale sa më shpejt dhe saktë që të jetë e mundur;
-të shkruajë një raport të detajuar;
- të komunikojë gjetjet e tyre te klienti dhe familja e tij / saj (ose kujdestarët), dhe te anëtarët tjerë të
ekipit terapeutik (ose te mjeku referues);
-të planifiojë një program të përshtatshëm dhe të qartë terapie, e cila merr në konsideratë nevojat e
klientit dhe mjedisin e tij / saj.
Këto aftësi presupozojnë njohuri të mira të sjelljes dhe funksionimit human, dhe zhvillimit të tyre,
sikurse edhe çrregullimeve të cilat ndikojnë funksionimin, dhe mënyrat e ndryshme të hulumtimit dhe
zbulimit të çrregullimeve.
Faza3:Intervenimi

Kur vlerësimi është kompletuar, logopedisti duhet të jetë i gatshëm të ndërtojë konkluzionet e
tij të hartojë objektivat (qëllimet) dhe planifikimin e terapisë. Intervenimi mund të bëhet në
mënyrë direkte dhe indirekte.

Logopedi duhet të jetë i familjarizuar me intervenimet të cilat përdoren për të trajtuar çrregullimet në
fjalë, të jenë të vetëdijshëm për teknikat dhe metodat terapeutike të cilat përdoren në rehabilitim,
përfshirë këshillimin dhe intervenimin e hershëm. Gjithsesi, terapia intervenuese nuk duhet parë kurrë
si një teknikë aplikimi e procesit të të mësuarit: terapia është më tepër një aktivitet për zgjidhjen e
problemeve, sepse për të qënë efektive, logopedi duhet të jetë në gjendje të kryej vlerësimin e
vazhdueshëm të efikasitetit të ndërhyrjes për të parë ndryshimet që mund të bëhen.

Logopedi duhet të jetë kreativ dhe të jetë i vetëdijshëm se si do të marë informacionet shtesë për një
terapi të sukseshme.

Gjatë terapisë logopedi duhet të tregojë respekt për klientin dhe familjen e tij; ata duhet të jenë në
gjendje të bashkëpunojnë me profesionistë të tjerë, si dhe të veprojnë në përputhje me kodin e etikës
dhe të rregullave të tjera në fuqi në atë vend.

Logopedi duhet vazhdimisht gjatë përditshmërisë të shpreh njohuritë dhe aftësitë profesionale
përmes zhvillimit të vazhdueshëm profesional dhe çasje në studime shkencore dhe informacione të
përshtatshme ( përmes materialeve, seminareve dhe konferencave shkencore).

Ata duhet të jenë të vetëdijshëm për rëndësinë e hulumtimeve të reja shkencore dhe të jenë të
njohur me metodologji të ndryshme kërkimore.

Konkluzionet (perfundimet)

Logopedi kombinon njohuritë shkencore dhe ato klinike për të arritur menaxhimin sa më të mirë
të mundëshëm të klinetit të tyre.

Logopedia është një profesion i cili është duke u zhvilluar duke ndërlidhur njohurit shkencore dhe
aplikimin e tyre.