• PROCESI I

KUJDESIT INFERMIEROR

1
 Si ta organizojmë
Procesin e Kujdesit
Infermieror?

2
1. Qëllimi
• I procesit infermierore është që të siguroj kujdesin në ndihmë
të pacientit dhe plotësimit të nevojave të tij për të ruajtur dhe
përmiresuar shëndetin dhe kthimin e mirëqenjes së tij.

2. Organizimi
• Procesi i kujdesit infermierore është organizuar në 5
faza verifikuese: vlerësimi fillestar, diagnoza
infermierore, planifikimi, zbatimi dhe evaluimi.

3. Karakteristika
• Procesi i kujdesit infermierore ka 6 karakteristika: është I
qëllimshëm, sistematik, dinamik, bashkëveprues, fleksibil
dhe teorik.

3
 PJESËMARRJA

PACIENTI
• Mundëson vlerësimin e të dhënave
• Vërteton diagnozat infermierore
• Konfirmon ndërhyrjet dhe rezultatet
• Merr pjesë në zbatimin e kujdeseve
• Siguron informatën kthyese për
vlerësimin e kujdeseve
INFERMIERI/JA
• Shton kënaqësinë për punë
• Rrit ngritjen profesionale
• Pranohet marrëdhënia e plotë
infermier/e – pacient

4
CIKLI I PROCESI TE KUJDESIT
INFERMIEROR

Diagnoza
Vlerësimi Planifikimi Zbatimi Evaluimi
Infermierore

5
I – VLERËSIMI
(mbledhja e të dhënave)
• Gjatë mbledhjes së të dhënave infermieri vlerëson situatën në
total dhe konsideron faktorët fizikë, psikologjikë, emocional,
sociol-kulturor dhe shpirtëror që mund të ndikojnë në gjendjen
shëndetësore të pacientit,

• Kjo mbledhje të dhënash bëhet gjatë çdo bashkëveprimi me

pacientin dhe prej shume burimeve te tjera,
• Procedurat përfshijnë sigurimin e historisë së sëmundjes,
vlerësimin fizik të pacientit, literaturën, konsultimin për
shëndetin e njerëzve dhe shëndetin profesional.

6
 Infermierija gjatë vlerësimit fillestar grumbullon 4 lloje të dhënash:
1. Të dhënat subjektive
përshkruhet paraqitja individuale e situatës së pacientit duke
bere te mundur marrjen e të dhënave nepermjet intervistës
infermier- pacient.
2. Të dhënat objektive
janë të observueshme (vëzhgueshme) dhe të matshme,
3. Të dhënat historike
përfshijnë ngjarjet që kanë ndodhur më parë ose kanë qenë
të pranishëme,
4. Të dhënat aktuale
referojnë ngjarje që po ndodhin në të tashmen

7
• Vlerësimi bëhet nga bashkëveprimi me pacientin dhe nga
burime te tjera,
• Pacienti konsiderohet si burimi parësor i informacionit,

• Burimet dytësore përfshijnë anëtaret e familjes, persona te

tjerë te afërm, profesionist te tjerë te shëndetit, te dhëna te tjera
mjekësore te ruajtura ne kartelat mjekësore dhe literatura.

Mbledhja e te dhënave varet, nga:

• situata klinike,
• koha ne dispozicion,
• gjendja e pacientit,
• qëllimit të mbledhjes se tyre.
8
Mbledhja e të dhënave
A. Biseda (intervistimi)
B. Observimi
C. Ekzaminimi fizik
D. Intuita

9
A – Biseda (intervistimi)
• Dialogu
• Aftësitë komunikuese dhe bashkëveprimi
• Qëndrimi profesional
• Ndërveprimi ballë për ballë
• Intimiteti ose ruajtja e fshehtësisë
B – Observimi
• Përdorimi i të gjitha shqisave ( shikon, degjon, prek dhe
nuhat)
• Komunikimi verbal: dhwnia e nje mesazhi me fjalw.
• Komunikimi jo-verbal: : tw degjosh pacientin se cfarw thot
dhe se si e thot
10 Procesi i kujdesit infermieror
C – Ekzaminimi fizik
Teknikat e ndryshme të ekzaminimit
 Inspeksioni - (përmes shikimit)
 Palpacioni - (përmes prekjes së lëkures)
 Perkusioni - (përmes goditjeve)
 Auskultimi - (përmes dëgjimit apo stetoskopi)
Format e ndryshme të ekzaminimit
 Vlerësimi total i çdo pjese përbërëse të trupit të njeriut
 Ekzaminimi i sistemit kardiovaskular, neurologjik, , të
frymëmarrjes, muskulor, etj.,
 Vlerësimi i funksioneve të organizmit
 Ekzaminimi i funksioneve të tilla, si: ushqyerja, gjumi dhe pushimi,
etj.,
d) Intuita
 Vlerësimi i reagimit të njeriut
11 Procesi i kujdesit infermieror
II – DIAGNOZA INFERMIERORE

Qëllimi i diagnozës infermierore është

hartimi dhe zhvillimi i një plani kujdesi
individual në mënyrë të tillë që pacienti dhe
familja e tij të mund të përshtaten me
ndryshimet që rezultojnë nga problemet
shëndetësore.

12
 Është një funksion kompleks intelektual,
 Konsiston në përpunimin e të dhënave, formulimin e
paraqitjes diagnostike të kujdesit infermieror,
miratimin dhe dokumentimin.
 Nuk është e njëjtë me diagnozën mjekësore,
 Është një paraqitje që identifikon ekzistencën e një
gjendje të padëshirueshme të pacientit,
 Pas mbledhjes se informacionit përkatës për
pacientin infermieri duhet te interpretoje dhe te
analizoje këto të dhëna.

 Rezultati i interpretimit është diagnoza

infermierore.
13
 Ndryshimi në mes diagnozave

 Diagnoza MJEKESORE përshkruan një sëmundje ose një patologji

të një organi ose një sistemi,.
Mjeku fokusohet ne trajtimin e patologjisë.

 Diagnoza INFERMIERORE përshkruan një rrezik aktual qe

infermieret janë përgjegjës për ta trajtuar atë si te veçante.
 Diagnozat INFERMIERORE përshkruajnë kundërpërgjigjen e
pacientit ndaj procesit të sëmundjes dhe sigurojnë mënyra
komunikimi për terapitë dhe ndërhyrjet infermierore.

 Shembull:
 DIAGNOZA MJEKESORE: Pneumoni,

 DIAGNOZA INFERMIERORE: Pastrim jo efektiv i rrugëve të

frymëmarrjes për shkak të sekrecioneve trakeobronkiale,
14
Diagnozat infermierore ndërtohen duke marrë parasysh:

 Simptomat objektive dhe subjektive,

 Faktorët riskues,

Diagnozat infermierore perfshin 2 etapa:

 Reaksionin e pacientit,
 Faktoret kontribues ose shkaku i mundshem i ketij
reaksioni.

15
 Diagnoza infermierore është e përbërë nga 3 elemente:

1. Problemi i pacientit (mund te jete real ose potencial)

2. Etiologjia (kerkimi i nje shkaku te ketij problemi),
3. Shenjat (simptoma te dukshme te observueshme).

Gabimet diagnostike mund të ndodhin nga:

 Identifikimit jo korrekt i një nevoje,
 Harresa ose mbingarkesa e punës ose kur grupimi i të
dhënave është bërë para se të përfundoj vlerësimi,
 Mënyra e formulimit të diagnozës infermierore

16
 Rruga për hartimin e diagnozave infermierore
është të:

 Nënvizosh te dhënat me të rëndësishme,

 Hartosh listën me problemet qe i përkasin kujdesit inf.,
 Kërkosh shkaqet e problemeve te shfaqura,
 Vendos prioritetin e plotësimit te nevojave,
 Formulosh një ose disa diagnoza infermierore

17
 III – PLANIFIKIMI

1. Përcaktimi ose vendosja e prioriteteve

2. Vendosja e qëllimeve
3. Përzgjedhja e ndërhyrjeve infermierore
4. Dokumentimi i planit të kujdeseve

18
 Planifikimi i kujdesjeve infermierore paraprin
aktivitetet e ndërhyrjeve që i përkasin të sëmurit,

Përcaktohen prioritetet, shqyrtohen problemet e

pacientit gjatë fazës së parë të vlerësimit fillestar duke
i rradhitur sipas rëndësisë së tyre, nga problemet më
urgjente në ato me më pak urgjente,

Vendosen qëllimet ndërhyrjet duke përcaktuar

objektivat së bashku me pacientin, përzgjidhen dhe
dokumentohet plani i kujdesit.

Infermierja merr në konsideratë hierarkinë e nevojave

bazë të qenieve njerëzore sipas piramidës së Maslow
dhe nevojat themelore sipas Virginia Henderson.
19
Dy janë konceptet baze për hartimin e një plani:

1. Plani përqendrohet tek pacienti dhe infermieri,

2. Plani është një proces gradual, i cili evidentohet nga
faktorët e mëposhtëm:
 Mbledhja e te dhënave te mjaftueshme për
përcaktimin e diagnozave te sakta,
 Identifikimi i te paktën një synimi për çdo diagnoze
infermierore,
 Çdo ndërhyrje duhet të mbështet në baza shkencore,

20
Caktimi i ndërhyrjeve të kujdesit infermieror
 Ndërhyrjet e varura ( kanë të bëjnë me probleme
qw janë nën përgjegjësin e mjekut)
 Ndërhyrjet e ndërvarura (kërkojnë bashkpunim
 Ndërhyrjet e pavarura (nuk kërkojnë përshkrim
nga mjeku)

Udhëzime për ndërhyrje infermierore

 Të nënshkruhet dhe të vendoset data
 Të përfshijë fjalët precize të veprimit
 Të rendis aktivitetet specifike për të arritur rezultatet
e dëshiruara
 Të përcaktohen se nga: kush, çfarë, ku, kur, si, sa
shpesh do të kryhen aktivitetet e identifikuara
21
 IV – ZBATIMI
Infermieri/ja përdor 3 faza:
 Përgatitja
 Ndërhyrja (përmirëson, ruan dhe mbron shëndetin e njeriut)
 Dokumentimi
Përgjegjësia e infermierit/es për burimet e nevojshme për
zbatim:
 Koha
 Personeli
 Pajisjet

Infermieri/ja duhet të dijë diagnozat infermierore, siç janë:

1. Diagnozat reale (përjetimi nga personi në kohën kur është
bërë vlerësimi i kujdesit infermieror)
2. Diagnozat e mundshme(nuk janë të përjetuara nga personi
në kohën e vlerësimit, por që flasin se treguesit janë të
pranishëm dhe problemet mund të shtohen nëse nuk
22
ndërmerren masat e duhura)
 Zbatimi I referohet fazës së veprimit në të cilin sigurohet
kujdesi infermieror,
 Qëllimi është te siguroje kujdes teknik dhe terapeutik për te
ndihmuar ne arritjen e nivelit optimal shëndetësor te një
pacienti,

Aftësitë qe duhen për ketë faze janë :

 Aftësitë intelektuale për zgjidhjen e problemeve te ndryshme,
 Marrjen e vendimeve,
 Edukimin,
 Aftësitë nder personale,
 Aftësitë teknike.
23
Ri mbledhja e të dhënave
 Gjate çdo takimi me pacientin, infermieri mbledh te dhëna,
kontrollon situatën duke pasur vëmendje të plotë për
probleme te mundshme,

 Meqenëse gjendja e pacentit mund te ndryshoje shume

shpejt dhe në mënyre dramatike infermieret profesioniste
duhet te jene gjithmonë në gatishmëri për te vënë re çdo
shenje të dallueshme ose te fshehur,

 Përpara se infermierja te filloj ketë plan duhet te sigurohet

qe ndërhyrjet e planifikuara janë akoma te vlefshme.

24
Vendosja e prioriteteve
• Meqenëse gjendja e një personi ndryshon vazhdimisht
edhe prioritetet ndryshojnë vazhdimisht,
• Këto prioritete janë përcaktuar ne baze te informacionit
te marre.
• Një problem primar ka nevoje për një ndërhyrje të
menjëhershme, por kjo nuk do të thotë se problemet e
tjera do të anashkalohen,

25
 V – Evaluimi
 Përcaktohet efekti i kujdesit infermieror në
përmbushjen e qëllimeve te caktuara, vlerësim ky që
bazohet në kundërpërgjigjen e pacientit,
 Kjo faze përbehet nga një përmbledhje e plote e
ndërhyrjeve infermierore dhe nga një vlerësim i
arritjeve te pacientit,
 Një vlerësim kritik mbi këto arritje behet nga te dy
palët, pacient dhe infermierja,
 Përmes këtij procesi infermieri/ja kontrollon se sa te
sakta dhe te përshtatshme kane qene ndërhyrjet,
 Infermierja ne këtë fazë zbulon ndonjë gabim te
bërë gjatë fazave të mëparshme

26
 Qellimet kryesore te kesaj faze jane:

 Mbledhja e të dhënave objektive dhe subjektive për

gjykimin e kujdesit te dhënë,

 Vlerësimi i përmbushjes së synimeve të caktuara ose

zgjidhjes se problemeve te identifikuara,

 Vlerësimi i bashkëpunimit dhe përfshirjes se

pacientit, anëtareve të familjes, infermiereve dhe
pjesës tjetër të stafit mjekësor në marrjen e
vendimeve te ndryshme shëndetësore,

27
Vlerësimi i rezultateve

 Fokusohet ne pacientin dhe kundërpërgjigjjen e tij ndaj

procesit infermieror,

 Grumbullohen të dhënat rreth gjendjes shëndetësore të

pacientit,

 Krahasohen të dhënat me rezultatet,

 Vlerësohet ecuria, përmirësimi i gjendjes shëndetësore të

pacientit,

 Arritja e rezultateve,

 Rishikimi i planit të kujdesit.

28
 Nevojat humane dhe kujdesi
Infermieror

29
 Njohja e nevojave themelore njerëzore na lejon të
kuptojmë më mirë qënien njerëzore.

Nga skemat më të njohura për plotësimin e

nevojave humane është piramida Maslow.
Plotësimi i nevojave themelore të qënjeve
njerëzore janë një element i domosdoshëm për të
ruajtur homeostazen
fiziologjike dhe psikologjike.

30
  Termi homeostaze e ka origjinën nga
greqishtja e lashtë “homeo” që do të thotë
“gjendje” dhe “stazis” që do të thotë “e pa
ndryshueshme”.
 Pra homeostaza është gjendje ekuilibri dhe
stabilizimi i personit.
Kemi dy tipe homeostazash që janë:
1. Homeostaza fiziologjike
2. Homeostaza psikologjike

31
 1.Homeostaza fiziologjike
Bëjnë pjesë të gjitha sistemet e organizmit.Më të aktivizuara në
këtë sistem janë 3 gjëndra dhe 4 sisteme.
Gjëndrat janë;
1. Hipofiza
2. Mbiveshkorja
3. Tiroidja dhe paratiroidja.
Sistemet janë:
1. Sistemi respirator
2. Sistemi kardiovaskular
3. Sistemi urinar
4. Sistemi gastrointestinal

32
 2. Homeostaza psikologjike
Nënkupton një ekulibër psikologjik, pra një
gjendje të mirë mendore.
P.sh një person është në gjendje ekulibri
deri sa nevojat e tij psikologjike, të
dashurisë, të sigurisë dhe të kënaqësisë të
plotësohen.

33
 Pamundësia e përmbushjes së nevojave
shoqërohet me prishjen e ekulibrit homeostatik
gjë që bëhet shkak për sëmundje.
Një nevojë mund të jetë rrjedhojë e stimujve të
jashtëm ose të brendshëm
 p.sh një personi i vjen uri kur mendon disa
ushqime që atij i pëlqejnë (stimul i brendshëm),
ndërsa në rastin kur ai shikon një ëmbëlsirë dhe
i pelqen (stimul i jashtëm).

34
 Modeli I nevojave humane sipas Maslow

1. Nevojat fiziologjike
2. Nevoja për siguri
3. Nevoja për dashuri dhe
përkatësi
4. Nevoja për vlerësim dhe
respekt
5. Nevoja për vet realizim të
qëllimeve

35
  Teoria Maslow që flet për rëndësinë e
rradhës së nevojave njerëzore është
një ndihmë e madhe në renditjen e
nevojave. Ka disa nevoja themelore
dhe këto nevoja duhen plotësuar sipas
rëndësisë.

 Nevojat themelore primare duhet të

plotësohen para atyre sekondare.

 Maslow i përcaktoi nevojat themelore

njerëzore sipas rradhes së përkatësisë.
36
  Nevojat fiziologjike janë para gjithë të tjerave.
 Ruajtja e disa funksioneve organike është po
aq e rëndësishme sa dhe vet jeta e personit
kur siguria e tij kërcënohet.
 P.sh për dike që ka bllokim të rrugëve të
frymëmarrjes, infermierja merr këto masa
urgjente;
- aspiron sekrecionet nazo faringeale,
- bën dhënjen e oksigjenit ose në disa raste
- kryen frymëmarrje artificiale,
- lehtëson dhimbjet e të sëmurit ,

37
  Nevojat fiziologjike të të sëmurit për të cilat
kujdeset infermieri/ja janë;
 Nevoja për ujë, ushqim, mirqënie,
pushim, gjumë dhe veprimtari.
 Tjetër përgjegjësi e infermieres është
plotësimi i nevojave për siguri.
 Njerëzit e sëmurë kanë nevojë për persona të
tjerë që kujdesen për to.
 Infermierja ndihmon të sëmurin të ndihet i
sigurtë dhe të kapërcej frikën e natyrshme
nga mjedisi spitalor dhe trajtimet mjeksore që
ai do të bëjë.

38
 Roli I infermieres në kujdesin për të sëmurin
sipas Henderson
Në kujdesin për të sëmurët sipas V. Henderson
përmblidhen nevojat themelore të domosdoshme
për ekzistencën e qenieve njerëzore, që ka si qëllim
ruajtjen e homeostazës biologjike pra jetën në
vetvete.

Roli thelbësor i infermieres qëndron në ndihmën

që duhet t’u japë individëve të sëmurë ose të
shëndetshëm në ruajtjen dhe rifitimin e shëndetit.

39
 Shumë mjekë psikiatër dhe infermierë që
punojnë në psikiatri bëjnë psikoanalizë si të
njohin dhe të kuptojnë të tjerët për t’i
ndihmuar ata të shafqin pengesat,
hidhërimet, dashurinë dhe ndjesi të tjera.

14 nevojat bazë sipas Virginia Henderson

janë;

40
 1.Nevoja për oksigjen. Një person nuk mund të duroj
pa oksigjen më shumë se 4-5 min, pasi qëndrimi për një
kohë më të gjatë pa oksigjen do të çonte në dëmtime
cerebrale të pa rikthyeshme. Oksigjenimi i mirë i një
individi arrihet me anë të një respiracioni sa më të mirë.
2. Nevoja për ujë.
Pas oksigjenit elementi më i domosdoshëm për jetën është
uji.
Një individ mund të qëndrojë pa ujë 3-5 ditë.
Kujdesi infermieror konsiston në plotësimin e këtyre
nevojave tek pacientët si me anë të terapisë me likide ashtu
me anë të marrjes së lëngjeve nga goja.
3. Nevoja për ushqim.
Qëniet njerëzore mund të jetojnë pa ushqim për disa javë.
Zakoni i ushqyerjes tek një person varet nga normat kulturore
41
dhe shijet personale.
4. Nevoja e eleminimit. . Nevoja për ushqim.
Eleminimi ashtu si dhe ushqyrja është lidhur ngushtë me gjendjen
emocionale si dhe me ruajtjen e një zakoni personal që ka çdo
individ gjatë eleminimit, p.sh nervozizmi dhe shqetësimi shpesh
shtojnë sasinë e urinimit.
5. Nevoja për pushim, gjumë.
Tek një person që shohim mungesë të pushimit dhe të gjumit, do të
kemi shtim të lodhjes mendore dhe kujtesa do të zvogëlohet dhe
si rezultat ky person i reziston me veshtirësi stresit psikologjik.
6. Nevoja e përballimit të dhimbjes.
Dhimbja është një nga shenjat më të zakonshme që shoqëron sëmundjen.
Shumë aktivitete të infermieres janë të lidhura me këtë shenjë, ndaj
dhe infermieria përpiqet të sjell sa më shumë komfort, tek pacientët.
7. Nevoja për t’u veshur, për të pastruar trupin.
Detyra e infermieres është të ndihmojë të sëmurët të zgjedhi veshjet e
tyre, t’I ndihmojë ata të vishen dhe të zhvishen, si dhe t’indihmoj në
mbajtjen e higjenës trupore.

42
8. Nevoja për të ruajtur temperaturën trupore në nivel normal.
Infermieria duhet të krijojë kushte për ruajtjen e një temperature
normale tek të sëmurët. Temperatura ruhet në kufinj normal duke
përshtatur temperaturën e mjedisit,
9. Nevoja e sigurisë, e mbrojtjes
Dimë që personi i shëndetshëm është i lirë të ndryshoj mjedis kur
ndihet në rrezik, ndërsa një person i sëmurë nuk mund t’a bëjë një
gjë të tillë. Për të mbrojtur pacientin nga rreziku infermieria duhet
të njoh mirë natyrën e sëmundjes dhe komplikacionet e saj.
10. Nevoja për dashuri, ngrohtësi
Pasi realizohen nevojat fiziologjike, psikologjike dhe të sigurisë së
pacientit, atëherë shfaqen nevojat e dashurisë dhe të ngrohtësisë të
njerëzve që e rrethojnë të sëmurin. Një i sëmurë ka nevojë për
dashurinë e ngrohtësinë e familjarëve e shokëve të tij.
11. Nevojat e vetvlerësimit dhe vlersimit të të tjerëve, Infermierja
duhet ti ndihmojë individët e sëmurë për realizimin e nevojave të
tyre bazë, që ai të ndihet i vetvlersuar dhe të vlersohet nga të tjerët
se po bën diçka të dobishme.
43
12. Nevoja për të pasur standarte të kënaqshme jetese
Kjo nevojë realizohet tek ata individë të cilët kanë një
standart të kënaqshëm jetese.

13. Nevojat e besimit shpirtëror

Besimi tek zoti është një element tepër i rëndësishëm që
ndihmon pacientin kronik ose të pashërueshme që të
pranoj sëmundjen dhe të ketë besim tek zoti.

14. Nevoja për informacione

Kjo është një nevojë tepër e domosdoshme për të gjithë të
sëmurët kronik. Infermierja duhet ta ndihmoj të sëmurin
të marrë të gjithë informacionin e nevojshëm në lidhje
me sëmundjen e tij,gjithashtu edhe familjarëve të tij.
44
 Referencat:
 TushAscroft B., Joensuu M., Kitinoja H., Kurki R., Latvasalo L., Pallaveshi L., Ranta-
Ylitalo M. 1999. Individi, Mjedisi, Shëndeti dhe Kujdesjet Infermierore (faqe. 54-72)

 Basha.E, Pula.A, Tomja. A, Bazat e Infermieristikës së Përgjithshme, 2001, Tiranë

 Henderson.V përkthyer nga Basha. E, Parimet themelore të kujdesjeve infermierore,

1997

 Kadesha. K, Menaxhimi i burimeve njerëzore, Vlerësimi, Formimi i vazhdueshëm,

2004

 Laurousse, Mémo, Encyclopédie en 1 volume, Belgique, 2001

 Tushe.M, Formimi profesional, Nga deputues në ekspert, 2005, Tiranë

 e.M, Formimi profesional, Nga deputues në ekspert, 2005, Tiranë

45
Ju falemnderit për vëmendjen
tuaj!

46