MAŠINSKI FAKULTET SARAJEVO

Katedra za mašinske konstrukcije

Dr. N edžad R epčić, d ip l.in g .

V

Mr. Mirsad Colić, dipl.ing.

ZBIRKA RIJEŠENIH
Z ADATAKA IZ
TRANSPORTNIH SREDSTAVA

Sarajevo, 2005
 RECENZENTI

Red.prof.dr.se. Mehmed Behmen, dipl.ing.

Mašinski fakultet, Mostar,
Univerzitet Mostar

Van. prof. dr. se. Remzo Dedić, dipl.ing.

Strojarski fakultet, Mostar,
Sveučilište Mostar
 N .R e p č ic , M .Č o lić : ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH SRE D ST A V A

PREDGOVOR

Ova skripta je nastala kao rezultat želje autora da učine lakšim i bržim ovladavanje
gradiva iz predmeta “Transportna sredstva” koji studenti slušaju u VII i VIII semestru kao i
predmeta “Mašine i uređaji za unutrašnji transport” koji slušaju studenti V i V I semestra
smjera MTD na M ašinskom fakultetu u Sarajevu.
Ona sa ranije urađenom skriptom iz ove oblasti, u kojoj su objašnjeni principi rada i
date teoretske osnove proračuna transportnih uređaja, čini jednu cjelinu.
Sadržaj skripte može poslužiti ne samo studentima za spremanje ispita iz pomenutih
predmeta nego i za rješavanje praktičnih problema.

Skripta se sastoji iz tri dijela.

U prvom dijelu su dati primjeri proračuna transportnih uređaja prekidnog dejstva —
dizaličnih mašina sa nekoliko zadataka za samostalni rad.
Drugi dio čine urađeni primjeri koji se odnose na transportne uređaje neperekidnog
dejstva sa također datim zadacima za samostalan rad.
Treći dio skripte čine potrebne tabele sa određenim preporukama, rabele iz kojih se
mohu birati, potrebni standardni elementi ili očitavati vrijednosti potrebne za proračun.

Autori se nadaju da će skripta odgovoriti svojoj namjeni, a obzirom na širinu tretirane

problematike bili bi zahvalni na svim kritičkim sugestijama koje bi doprinijele poboljšanju i
otklanjanju eventualnih nedostataka.

Autori

Sarajevo, Januar 2003.

 N. Repčoć, M. Čolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

S a d rž a j:

TR A N SPO R TN I U R EĐ A JI PREK ID N O G T R A N S PO R T A
Zadatak 1 Dimenzionisanje užadi, izračunavanje prečnika kotura .................................. 1
Zadatak 2 Proračun kuke ......................................................................................................... 2
Zadatak 3 Izbor standardnih elemenata sklopa donje koturače i provjera
napona u karakterističnim presjecima ................................................................. 5
Zadatak 4 Dimenzionisanje bubnja, proračun veze užeta za bubanj ............................... 7
Zadatak 5 Izbor elektromotora kod mehanizma za dizanje .................. ............................ 11
Zadatak 6 Ukupan moment koji treba ostvariti na vratilu motora u trenutku
pokretanja mehanizma za dizanje ....................................................................... 12
Zadatak 7 Provjera kočnice na zagrijavanje ......................................................................... 14
Zadatak 8 Izbor kočnice, uređaja za otkočivanje i vijek trajanja obloga ........................ 19
Zadatak 9 Izbor točkova, otpori vožnje i snaga motora m ehanizm a za vožnju ............. 20
Zadatak 10 Snaga za pokretanje mostne dizalice ................................................................... 23
Zadatak 11 Izbor elektromotora mehanizma za vožnju dizalice ......................................... 26
Zadatak 12 Provjera elektromotora na zagrijavanje .............................................................. 28
Zadatak 13 Proračun uređaja za premještanje tereta po putanji koja je pod
nagibom u odnosu na horizontalu ........................................................................ 30
Zadatak 14 Proračun okretne dizalice sa ručnim zakretanjem dohvatnika ....................... 32
Zadatak 15 Proračun podizača ..................................................................... ........................... 35
Zadatak 16 Proračun okretne dizalice sa motornim pogonom ............................................ 37
Zadatak 17 Proračun mehanizma za promjenu dohvata kod toranjske dizalice .............. 46
Zadatak 18 Osnove proračuna lifta .......................................................................................... 48
ZADACI ZA SAMOSTALAN RAD ............................., ................................... 51

T R A N SPO R TN I U REĐ A JI N EPREK ID N O G T R A N SPO R TA

Zadatak 1 Orjentacioni proračun trakastog transportera za rasuti teret ........................... 55
Zadatak 2 Kompleksni proračun trakastog transportera za rasuti teret ............................ 58
Zadatak 3 Proračun trakastog transportera za komadne terete
(orjentacioni proračun) ................................... ...................................................... 64
Zadatak 4 Proračun trakastog transportera za komadne terete
(kompleksni proračun) .......................................................................................... 67
■Zadatak 5 Pločasti transporter (transport rasutog tereta) .................................................... 69
Zadatak 6 Pločasti transporter (transport kaomađnih tereta) ............................................. 72
Zadatak 7 Dvolančani grabuljasti transporter sa gornjom radnom stanom ..................... 75
Zadatak 8 Grabuljasti transporter sa donjom radnom stranom (s grebačima) ............... 77
Zadatak 9 Lančasti transporter ............................................................................................... 80
Zadatak 10 Elevator sa trakom ................................................................................................. 83
Zadatak 11 Elevator sa lancima ............................................................................................... 86
Zadatak 12 Viseći konvejer ....................................................................................................... 88
Zadatak 13 Pužni transporter ................................................................................................... 94
Zadatak 14 Transporter s valjcima ........................................................................................... 96
Zadatak 15 Pneumatsko postrojenje usisnog dejstva ............................................................ 99
Zadatak 16 Pneumatsko postrojenje potisnog dejstva .......................................................... 100
ZADATAK ZA SAMOSTALAN RAD ............................................................ 102

P R IL O G ................................................................................................................. 103

Literatura ................................................................................................................. 152

I!
N. Repčić, M. Čolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S RE D ST A V A

TRANSPORTNI UREĐAJI PREKIDNOG

TRANSPORTA
-(D IZ A L IČ N E M A Š IN E )

• M E H A N IZ A M ZA D IZ A N JE
• M E H A N IZ A M ZA V O Ž N J U K O L IC A
• M E H A N IZ A M Z A V O Ž N IU M O S T A
• M E H A N IZ A M Z A O K R E T A N JE
• M E H A N IZ A M Z A P R O M J E N U D O H V A T A
• U R EĐ A JI ZA P R E M JE Š T A N JE TERETA H O R IZ O N T A L N O
I P O D NA G IB O M
• P O D IZ A Č I
 N -R e p č ić , M. Čolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH . S RE D STA V A

(Zadatak 1

Za opsluživanje proizvodnje u hali predviđena je mostna dizalica sa dva glavna nosača.

Nosivost dizalice je 8000 kg. Prema uslovima rada, mehanizmi i noseća konstrukcija dizalice
svrstani su u drugu pogonsku grupu (srednji uslovi rada).

Potrebno j e odabrati:
normalno pleteno uže 6 x 37 JUS C. H l. 074 sa žicama nazivne zatezne čvrstoće
1570 N/mm2,
koturove koji su sastavni dio donje koturače mehanizma za dizanje,
- kotur za izravnavanje.

Principijelna šema mehanizma za dizanje data je na slici 1.1.

Rješenje:

ifiQ = 8000 [kg]

Q —mQ ■g = 8000 • 9,81 = 78480 [JV] = 78,48 j>iV]

Sa slike je vidljivo da je odabrana dvojna koturača sa

četiri kraka užeta iznad kuke odnosno, uK —4 i u —2 .
Na koturovima su ugrađeni kotrljajni ležajevi sa
stepenom korisnosti ?]Q= 0,98 pa je stepen korisnosti
koturače

1 l-rj'o 1 1-0,98"
0,99
T]k u I-;;,, 2 1 -0 ,9 8

a maksimalna sila zatezanja užeta

n 78,48
Fa- = 19,818 [kN].
i^ ilik a L i Fn nc iplJHim šema~ uK -nK 4-0,99
1 mehanizma za dizanje ryjiAr-Jv\0-'
Prečnik užeta se bira na osnovu računske sile kidanja

4 -5 -1 9 8 Ž 8
= 13,289 [mm]
f -71- R 0,455 - n -1570

gdje je: 5 - stepen sigurnosti (skripta, tabela 2.2),

f —faktor ispune užeta (skripta, tabela 2.1).

O dabire se standardno pocinkovano unakrsno pleteno uže sa v lak n a sto m jez g ro m (prilog,
tabela 1.15) prečnika d u = 14 [mm] čija je oznaka

U že 14 JU S C. H l. 074 - V J - CV - 1570 - sZ

Prečnik kotura na donjoj koturači je

Dk > = 2 0 - 1 4 = 280 [mm]

 N. Repčić, M .Ć o lić : Z BIRK A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RT N IH S R E D S T A VA

D
gdje je: — - minimalni odnos prečnika kotura i užeta (skripta, tabela 2.5),
d
odnosno
d x = D k —d u = 2 8 0 —14 = 266 [mm\

pa se odabire kotur prečnika d x = 320 mm (prilog, tabela 1.11).

Prečnik kotura za izravnavanje je prema već poznatom izrazu

— -d(/ = 1 1 -1 4 = 154 [mm]

ili se odabre iz tabele 1.13 date u prilogu.

Zadatak 2

Za kuku, koja se nalazi u sklopu donje koturače mehanizma za dizanje iz zadatka 1, potrebno
je poznatim empirijskim izrazim a odrediti dimenzije i uporediti ih sa standardnim iz tabela
1.3 i 1.4 datih u prilogu.
Odabrati standardnu kuku i provjeriti napone u karakterističnim presjecim a ako je izrađena
kovanjem od material čij e su karakteristike:

- Rm = 4 2 0 - 4 0 0 [iV/ mm2] - nazivna zatezna čvrstoća (granica ki danja),

Re > 240 [jV / m m 2] - granica tečenja.

Rješenje:

Iz zadatka 1 znamo d a je Q ~ 78,48 [kN].

d.
O tvor kuke (prem a slici 1.2) je :

j__ j
j ax s 10 - J Q = 10 -778,48 = 8 8 ,6 [mm] i

koa 4 a2 = 0,8-a, = 0,8-88,6 = 70,88 [mm],

a standardne vrijednosti su:

i a, = 9 0 [mm] i a2 = 7 1 [mm].

Dimenzije presjeka A - A:
b{ = bm = 0,891 - a x = 0,891-88,6
7t r i
= [mm] ,

b2 = bvx = 0 ,4 1 - a, = 0 ,4 1 -8 8 ,6

= 36,33 [mm ],
Slika 1.2 Jednokraka kuka, skica za proračun
A, = 1,122-0, = 1 ,1 2 2 -8 8 ,6 = 9 9 ,4 [mm]

2
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A 12 TRANSPORTNIH S R E D ST A V A

a standardizirane su:
= 8 0 [mm], b2 = 32 [mm] i hj= 100 [mm]

Dimenzije presjeka B - B su: r (7 *

b3 = bul = 0,85 •b, = 0,85 C74#C= [mm],

bA = bV2 = 0,85 • b2 = 0,85 ■36,33 = 30,88 [mm],

/
h2 = 0,85 • hx = 0,85 •99,4 = 84,5 [mm],

a standardizirane:
b3 — 61 [mm], b4 = 4 3 [mm] i h2 = 85 [mm].

Dimenzij e cilindričnog dij ela (vrata kuke) su:

J , s ^ - V a = ^ - V 7 M 8 = 5 9 ,l[ m m ] i
3 j

d, = 5,7 • V 0 = 5,7 ■^78,48 = 50,5 [mm].

Vrat kuke (iza navoja) iza navoja je opterećen na zatezanje pa se njegov prečnik izračunava iz
izraza

4 -Q 4-78480 .n o i r i
dA> = J ------------- =40,81 [mm\
y n ■<j,d V 7i - 60

gdje je: a zd = = 60 N I m m 2 - dozvoljeni napon na zatezanje,

*2.' S 2*2
S - stepen sigurnosti određen pogonskom grupom (skripta, tabela 2.9).

Standardizirane dimenzije vrata kuke (prilog, tabele 1.3 i 1.4) su:

d r = 6 0 [mm], d 3 = Rd 50 x6 , d4 =42,5 [mm] i d 5 = 4 3 ,4 [mm].

M inim alna v isin a n a v rtk e se izra ču n a v a iz uslova da površinski p ritisak u n av o ju ne pređe

dozvoljenu granicu o d n o sn o

4 Q (f) 4 -7 8 4 8 0 -6 _ r ,
m = ---- —-------v ----- —----- = 40,52 mm
7 i \ d l - d } ) - P(i 7i • (S0 —43.4 J- 24 1 J

gdje je: p d - d o zv oljeni p o v ršin sk i p ritisa k u navoju (skripta, tabela 2.9)

Treba usvojiti stan d ard n u n av rtk u iz tab ele 1.7 date u prilogu.

Naponi u krajnjim v lak n im a na unutrašnjoj i vanjskoj strani kuke u presjeku A - A o d nosno

presjeku B - B raču n aju se iz izraza

Fn Ms r-r
t ; 'K A ‘

gdje je za presjek A - A:
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ TRANSPORTNIM SR E D ST A V A

U\ 90 r i
— = — = 45 \mm ,
2 2 1 1
r = rvx = ru + hx —45 +100 = 145 [m/??],

bx + bj , 80 + 32
A, = ■hx = — * -100 = 5600 [mm1],
2 ' 2
Fnl = Q = 78,48 [kN],

/i, bx+ 2 - b 2 100 80 + 2-32

42,86
3 bx + b2 3 80 + 32

rs\ - ru\ + = 45 + 42,86 = 87,86 [mm],

A j _______________________ 5600

f>1 ' / h - In — —{bx —bj) 80---45 32; 45 -ln — 5 - ( 8 0 - 32)

hx rux 100 45

5600 „ r 1
= ------- = 79 \mm\,
70,88 1 J

e \ = rsi ” r»\ = 87,86 - 1 9 = 8,86 [mm],

M s = - F nX • rsx = -78480 •87,86 • 10~3 = -6895,253 [Nm].

N a p o n u krajn jim v lak n im a sa u n u trašnje strane k u k e je

FnX Ms rux —rnX 78480 (- 6895,253 • 103) 4 5 - 7 9

G ua ~ Ax Ax -ex ' rux ~ 5600 5600-8,86 ’ 45

= 14,01 + 105 = 119 [ N / m m 2],

a napon u krajnjim vlaknima sa vanjske strane kuke

_ Fnl Ms rvx - r nX _ 78480 (-6 8 9 5 ,2 3 5 -IO3) 1 4 5 -7 9

~ A, + Ar et ' ry, ~ 5600 + 5600-8,86 * 145

= 14,01-63,265 = -49,25 [ N / m m 2].

K a k o je d o z v o lje n i nap o n za drugu p o gonsku grupu je d n a k

R. 240
120 [ N / m m 1]
S 2
z n ači da p resjek A —A zadaovoljava.

N a p o n i u k rajn jim vlak n im a za presjek B - B se računaju po istom izrazu s tim d aje

Q 78480 r ,
F„2 = j -t g a = — j — ■^ 4 5 = 39240 [N]

r = r(n_ = 45 [m m ],

4
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A DATAKA IZ TRA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

r= = r( n '+ h2 = 45 + 85 = 130 [mm],

b.+.b., 67 + 43 21
jt2 — T— h2 = — - ------85 = 4675 [mm J,

h2 b3 + 2 - b A 85 67 + 2 - 4 3 . r
es2 ~ "T" • , = 39’4
3 b3 +bA 3 67 + 43

ri-2 = rui + esi = 45 + 39,4 = 84,4 \mm\,

A 4675
^ = ]n ^ _( _ } - 6 7 -1 3 0 -4 3 .4 5 ^ 130 _ (g? _ ^
h2 rU2 85 45

4675 r
-------- = 77,2 mm
----- ,

60,56 L J

e2 = rs2 “ r«2 = 84,4 - 77,2 = 7,2 [mm],

^52 = ~ Fm ■r32 = -3 9 2 4 0 • 84,4 -1 0 -3 = -3311,856 [Nm].

Napon u vlaknima s unutrašnje strane presjeka je

| M s 2 rU2- r n2 _ 39240 < (-3311,856-103) 4 5 -7 7 ,2

UB A2 A2 ■e2 rU2 4675 4675-7,2 ' 45

= 8,393 + 70,404 = 78,8 [n ! mm2] < a e!,

a u vlaknima s vanjske strane presjeka

^ _ F „2 M S2 rv2 - rn2 39240 (-3 3 1 1,856-iO3) 1 3 0 -7 7 ,2

O yr> «*- T" * — T* ’ -----
^ 2 -e2 r„2 4675 4675-7,2 130

= 8,393 -3 9 ,9 6 - -31,6 [n l m m 1],

Smičući napon u presj eku B - B j e

Q 78480 _ r* r / .1
s» = - — r = - r = 8 ’4 “i < zd >
2 -^ , 2 • 4675

pa je ukupni napon u p resjek u B - B je d n a k

O’, — -j'c ~
HU + 3 = -v/78,8" + 3 •8 ,4 2 = 80,13 [a/ /«?w * ].

Zadatak 3

O dabrati i izvršiti o d g o v araju će provjere za preostale elem ente sk lo p a donje koturače iz

zadatka 1.

Rješenje:

a) Nosač kuke (traverza)

5
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RT N IH S R E D S T A V A

Približna vrijednost napona na sredini nosača (za mjere iz priloga tabela 1.8) računa se na
sljedeći način ^ ^
Q l0 j^8480 • (l 25
92,9 [tf / Tnn'C ] < crd = 125 [iV / mm2 ]
(6, - d 2) - h 1 (l25 T> jJ-5 Q -

6 v f 6

= & £ - 6 + l = 21 [mm],
■[26 ) '
ostale dimenzije odabrane iz tabele 1.8
date u prilogu.

Težina tereta Q - 78480 [jV] preuzeta iz

zadatka 1.

Provjera napona u rukavcu:

6 -fr + Ji) o
4 7848-21-32 , 21
= ------ =*-:— = --------- -------= 46,1 \N ! mm
jc - đ \ sr-45 -4 L J
32
što znači da odabrani n o sač k u k e (trav erza) zadovoljava.

b) Noseća osovina donje koturače

Rastojanje oslonaca (noseći limovi)

U7
Q Q l0 = 6, -$(5 + $,) = 125+ 21 = 1 ^ [mm],
2 2
e, = 2 6 5 [m/n] - iz tabele 1.1 (prilog),
/
c/2 = 70 [mm] - iz tabele 1.1 ili 1.10 (prilog).
Lb. -

‘ rB
Sila kojom je opterećen kotur iznosi Q/2

Slika 1.4 Skica za proračun Prema tome, napon na savijanje je

Ms g - ( e , - / 0) /4 8 -7 8 4 8 0 -(2 6 5 -1 4 6 )
= 69,33 N / m m 2 ]•
W n - d l /3 2 tt-703

<") Noseći limovi

Kod proračuna nosećih limova vrši se provjera: specifičnog pritiska između rukavca traverze i
nosećeg lima, napona na zatezanje na mjestu najmanjeg poprečnog presjeka i napona na
cijepanje. U proračunu se ne uzima u obzir zaštitni lim.

6
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T RANSPORTNIH S R E D S T A V A

gdje je: Ds [mm\ - prečnik otvora za rukavac traverze (prilog, tabela 1.8 ili 1.9),
^ \mm\ - debljina nosećeg lima donje koturače (prilog, tabela 1.9) što znači d a je
prem a izrazu s + s, —b4 - c + 1 debljina zaštitnog lima s, = 3 mm gdje je
b4 i c odabrano iz tabele 1.8.

Kako je najmanja površina poprečnog presjeka na mjestu otvora za vezu sa osovinom to se na

tom mjestu vrši provjera napona na zatezanje

= 72,67 [jV/m m 2] < a 7jn7 =120 \n /m m "]

gdje su vrijednosti za b i D 2 uzete iz tabele 1.9 date u prilogu.

Napon na cijepanje je

Prema oznakama na slici 1.5 gdje je

i?, = /,, d ^ D 2 i (R2 =./2 , d = D 5)

Slika 1.5 Noseći lim Specifični pritisak na površini dodira sa

osovinom je

a napon na cijepanje kod veze osovine i nosećeg lima

odnosno na m jestu v eze tra v e rz e i nosećeg lim a

gdje su vrijednosti u zete iz tab ele 1.9 pri čem u je na m jestu veze sa oso v in o m R = lx, o d nosno
traverzom /? = / , .
N akon provjere vidi se d a odabrani noseći lim zadovoljava.

Z ad atak 4

K od m ehanizm a z a d iza n je iz zad atk a 1 treba dim enzionisati bubanj a zatim odabrati
standardizirani prečnik b u b n ja p rem a tabeli 1.20 datoj u prilogu.
Izračunati potreban broj v ijak a za vezu užeta za bubanj. V isina dizanja tereta je 10 m.
 N- Repčić, M- Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

Rješenje:

a) Osnovne geometrijske veličine i provjera napona u plastu bubnja

Nazivni prečnik bubnja (za drugu pogonsku grupu) je

D'
Dh = 2 0 -1 4 = 280 [mm]

gdje je: d a = 14 [mm] - prečnik užeta iz zadatka 1.

Mjere narezanih žljebova prema slici 1.6 su:
- / = 1,15-du - 1,15-14 = 16,1 [mm] -korak,

- r = 0,53 • d u = 0,53 • 14 = 7,42 [mm] - radijus žlijeba,

- a s 0,125 • d u = 0,125 ■14 = 1,75 [mm]

Prema tabeli 1.22 (prilog) odabira se standardizirani prečnik bubnja je D b = 320 [mm].

I !

1 .:'/ _____________ //____ i!" iT ri

Slika 1.6 Bubanj za namotavanje dva kraja užeta

Broj narezanih žlijebova za jedan kraj užeta je

H -iK 1 0 - 103 -2
n + 3 -5-4 = + 4 = 19,89 + 4 = 23,89 = 24
n-D h n - 320

4
gdje je: ik = —= 2 - prenosni odnos koturače.
ub 2

Dužina narezanog dijela bubnja je

ln = (w —l)-r = (24 —1)-16 = 368 [mm],

a ne narezanog
/„ = (6-r-10)-f = (6 + 10)-16 = 96 -r- 160 [mm].

Dužine na krajevima bubnja su

c = (4 4- 6) •t = (4 —6) ■16 = 64 -j- 96 [mm].
pa je ukupna dužina bubnja
Lh =2-(l„ +c) + l0 = 2 • (368 + 70) +160 = 1036 [mm].

8
 N. Repčić. M. č o lić : ZBIRKA Z A DA TA K A IZ TRA N SPO RTN IH S R E D ST A V A

Kako je Lh ( D = 1036/320 = 3,23 < 4 to proračun bubnja na savijanje nije potrebno raditi
već samo provjeru napona izazvanog od stezanja užeta.

Debljina stjenke (plašta) bubnja je

F, 19818
h = 9,909 [mm] usavaja se h = 10 [mm]
t ■<yp d o z 16-125

što odgovara i preporukama izraza na osnovu praktičnog iskustva gdje je

h = (0,6 +0,8)- du = (0,6 - 0,8)-14 = 8 ,4 -1 1 ,2 [mm].

Napon od savijanja u stjenci na mjestu namatanja užeta iznosi

1 1
<rs = 0,96 • Fy ■ = 0,96 -19818 - - ^ =33,6 [ N / m m 2]< 50 \n / m m 2\
\D -h 3 1320-10

b) Veza užeta za bubanj

Poznato je da kod najnižeg

M položaja kuke na bubnju treba da

ostanu najmanje jo š dva namotaj a
užeta ne računajući namotaj e
potrebne za vezu.
Prema tome, sila u užetu na
mjestu veze (slika 1.7) je:
AI (T„
^ = 0 .2 8 5 - f ,u
v C

gdje je za koeficijent trenja

između bubnja i užeta uzeta
vrijednost fi = 0,1.
P r e s je k A —A Pritezanjem vijka na m jestu A se
može ostvariti sila trenja
<e
f ^ = ( j j + F un

kao i na mjestu B gdje je

Ftiti
/■', /j M
>'in f{
i t Kako se osim navedenih sila
trenja javlja trenje užeta između
Slika 1.7 V eza užeta za bubanj
mjesta pritezanja A i B to je
+F = 1FV
gdje je obuhvatni ugao a = 2 - n .
Uvrštavanjem ranijih izraza za FM i F ^ dobija se sila u užetu na mjstu veze

+ +\)=FV

9
 ;
______________ N. Repčić, M - Ć o lić : Z B IR K A ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

odnosno sila pritezanja užeta uz bubanj

Uzme li se d aje: // = 0,1 ; a = 2 •n i Fv = 0,285 • Fu prethodni izraz dobija oblik

OJ ■F,,

Za spojnicu (veza za uže) sa žlijebom čiji poprečni presjek ima oblik kružnog odsječka f
koeficijent trenja između užeta i žlijeba ima vrijednost
pix = /i = 0,1
i
pa je veličina sile kojom se pritiska uže

F un= ^-F V >

■i' ;
a sila u v ijk u (iz z a d a tk a 1 sila u u žetu je F(l = 1 9 8 1 8 N )

F» = 2 ' Fm = 2 - 0 , 5 - ^ =19818 [iv]. ■ }

Napon u vijku se računa iz izraza

1,3 • Fn p, ■Fn ■h I
<j = ----------
.
1------------- < (7 ,đnz v
z-Ay 7T-d]
Z -------- t

gdje je: a doz = 0,65 - —j ^ = 120 \n / mm 2] - dozvoljeni napon,

Rc = 300 [jV/ m m 2] - kod kvaliteta material za vijke 5.8.

koeficijent 1,3 se uzima zbog uvijanja vijka prilikom zatezanja.

Za odabrani vijak M 16 gdje je =13,546 [mm] jer treba da je d v < t broj vijaka
potrebnih za vezivanje jednog kraja užeta za bubanj je

F. C 1,3 32-jur h ) 19818 ( 1,3 32• 0 ,1 -2 6 ^

z > -+ ■ + -------’-----r- = 3,25
120 144,1 ; r -13,546 1

gdje je: h = H - h , + d u = 1 4 - 2 + 14 = 26 [mm]

H - visina spojnice (prilog, tabela 1.23).

Za vezu jednog kraka užeta usvaja se 4 vijka.

Vijci se stavljaju p o o b o d u n a rasto jan ju > 5 - d u pri čem u uvijeK treb a voditi raču n a d a je
obavezno z > 2 .

10
 N. Repčić. M. Čolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ TR A N S P O R T N IH S R E D ST A V A

Zadatak 5

Odabrati motor mehanizma za dizanje iz zadatka 1. Prosječna visina dizanja tereta je 3,5 m
brzinom 10 m/min (pretpostaviti da je izta brzina spuštanja tereta kao i brzine kod povratnog-
neradnog hoda). Srednji radni ciklus mehanizma je dat na slici 1.8.

Rješenje:
i v fm/min /
mQ = 8000 [*g],
m K = 108 [kg],
H = \Q[m],
/zs s3 ,5 [/w ],
vd = 1 0 [m / min] = 0,1667 [m! s\

Snaga potrebna za ustaljeno kretanje tereta kod dizanja je

N = (me + mK ) . g . v, = 18.0004-108). 9,81 -10 . ,

77 1000-60-0,893 ’ 1 J

gdje je: rj = 7^ ■?jh -rjr = 0,99 • 0,97 • 0,93 = 0,893 - ukupni stepen korisnosti prenosnika,
7]k = 0,99 - stepen korisnosti koturače (izračunat u zadatku 1),
Tjb = 0,96 + 0,97 - stepen korisnosti bubnja za namotavanje užeta,
rjr = 0,93 + 0,94 - stepen korisnosti reduktora.

Relativno traj anj e uklj učenj a motora

T* t r 4-21 /
ED - — • 100 = 42 % .
Tc 200 /

Kako dizalica radi sa sljedećim brojem ciklusa

3600 3600
nr = ■ = 18 [ciki! h]
Tc 200
to je mogući broj uključivanja motora u toku jednog sata
zu =c-nc ={zn+zk)-nc =[4+(2*4)]-18 - 144[uklj/h]
gdje je: zn = 4 - broj uključivanja motora za normalan rad,
z k - 2 ~ 4 - broj korekturnih uključivanja motora.

Snaga motora sa standardnom intermitencijom EDS - 40 % je

ED [42
N , = N - ,------ =14,845-J — =15,2 [kW]
\EDS V40 1 J
Prema izračunatom odabire se elektromotor 2AKMd 225 M a-8 (prilog, tabela 1.25) koji ima
sljedeće karakteristike:
 N. Repčić, M- Čolić: ZBIRKA Z A D A T A K A !Z TRA N SPO RT N IH S R E D S T A V A

nazivna snaga je N n = 16,5 \kw],

broj okretaja ro to ra nM = 730 [min 1],
• - • •• r m ' D 1 3,6 „ _ r, ->1
dinam ički m o m en t in erc ije rotora 1M = — - — = —— = 0,9 [kgm J

M
m aksim alno p reo p te re ć e n je m otora \j/m = — — = 3,3.

Zadatak 6

Izračunati .ukupan m om ent koji se treba ostvariti na vratilu elektromotora pri pokretanju
mehanizma za dizanje koji je obrađen u prethodnim zadacima.

Rješenje:

m0 - 8000 \kg\ - nazivni teret,

mK =108 [% ] - masa sklopa donje koturače,
vd = 10 [m /m in] - brzina dizanja,
N n = 16,5 \_kW], nM = 730 [min"1], I u = 0,9 [-fcg/K2], y/m =3,3 - karakteristike
elektromotora.

Ukupni moment koji se treba ostvariti na vratilu elektromotora u momentu pokretanja

mehanizma jednak je zbiru statičkog otpora svedenog na vratilo motora i m omenta
inercijalnih sila

^ UR ~ ^ st ^ m

Moment inercijalnih sila sastoji od momenta potrebnog za savlađivanje otpora ubrzanja masa
koje se kreću translatom o {Mfn ) i otpora ubrzanja masa koje rotiraju \M-°‘ J odnosno

M- = M t M ’ml

pa trebaju biti poznati dinamički momenti inercije članova ovog mehanizma.

Kako je najveći uticaj m asa koje rotiraju na vratilu motora (rotor, spojnica i đr.) to je potrebno
odabrati spojnicu koja će ujedno biti i kočioni bubanj te izračunati njen dinamički moment
inercije a uticaj ostalih se daje koeficijentom.

Statički moment kočenja sveden na vratilo kočnice je

v..
<°K
J- • n \’nM
n M 7T-130
71-130 „„ - T- i l , - ~ -
gdje je: coK = a>M = = 76,445 [5 j - ugaona b ra n a vratila kocnice,
30 ~ 30
T] = 0,893 - ukupni stepen korisnosti (iz prethodnih zadataka).
odnosno

12
 N. Repčić, M .Ć o lić : ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

10
M uk = (8000+ 108)-9,81- • 0,893 = 154,9 [Nm] = 155 [Nm]
60-76,445

Približan moment kočenja koji treba da ostvari kočnica je

M K - S K - M skt - 1,75-155 = 271,25 [Nm]
|

gdje je: S K - 1,75 - koeficijent sigurnosti kočenja (skripta, tabela 5.1).

Nazivni prečnik kočionog bubnja (elastične spojnice) je

5_ . 1 . 271,25.76,445 _ 2 ( j
* V2 ( j i - p - v ) , \2 (0,75 + 1,35) 1 J
•jKrelanju
N m
gdje je: ( f t - p - v ) d = 0,75 +1,35 specifična snaga kočenja (skripta, tabela 6.1).
i mm s

Iz tabele 1.29 date u pilogu odabire se elastična spojnica nazivnog prečnika Ds = 2 5 0 [«?m]
čije su karakteristike:
m -D 2 0,74
dinamički moment inercije I s = 0,185 [fcgm2] i

nominalni moment M z = 3 2 0 [Nm].

Sada se može računati moment na vratilu elektromotora u trenutku pokretanja opterećenog

mehanizma za dizanje.
okretanja Veličina momenta, za savlađivanje statičkog otpora, svedenog na vratilo motora je
"lom enta
Qu vd _ (8000+ 108)-9,81 10
m : = 194,23 [Nm] .
tj <yM 0,893 60-76,445 ,

a moment za savlađivanje otpora ubrzanja masa koje se kreću tr^nsiatomo

oj a masa g
m. f v. \2 m f i? \
V<1 o - mu 63 M
ML - Vd
n J t,,
1
Uzme li se prema preporukama iz tabela 1.1 i 1.2 (u nastavku zadatka) da je vrijeme
pokretanja tv - \ s može se pisati
^ptrebno
ho m en t (8000 + 108) f 10 76,445
= 3,299 [Nm] =3,3 [Nm]
0,893 60 • 76,445 _ 1

a m o m en t potreban za savlađivanje otpora ubrzanja m asa koje rotiraju je

AC = ' e u = P - I r = ( H - 1 2 5 ) - (l M + / , ) -c \

= 1,2 - (0,9 + 0,185) - 2 ^ 1 = 99,53 [Nm] .

U kupan m o m en t reduciran na vratilo elektrom otora u m om entu je

M m = M l + M i = M sdl + ( M i + M ™ )= 194,23 + (3,3 + 99,53) = 297,06 [Nm].

 N. Repčić, M. Colić: ZBIRKA ZA D A T A K A IZ TRANSPORTNU! i SRED S TAVA

S rednji faktor p reopterećenja m otora je

N, 215,84

N„ 16500
gdje je: M„ = 215,84 j Nm\ - nom inalni m o m e n t p o gonskog elektrom otora.
coh 76,445

Kako je vrijednost minimalnog momenta pri pokretanju m otora 10 do 20 % iznad nominalnog

M -
momenta odnosno minimalni faktor preopterećenosti je y/mm = = 1,1 + 1,2 a prema

w
r m ax
+11/
r n
poznatom izrazu za srednji faktor preopterećenja y/sr - moze se izračunati

maksimalni faktor preopterećenja

2■ = 2 • 1,376 -1,1 = 1,%2 < 3,3

što kazuje da je elektromotor u zadatku 5 dobro odabran odnosno d a je preopterećenje motora

u trenutku pokretanja dosta malo u odnosu na njegove mugućnosti.

Tabela 1.1 Vremena pokretanja i zaustavljanja mehanizama

Mehanizam 7u.[s] tk Fsl

< 30000 kg 1 -5 0,5 + 2
Dizanje
> 30000 kg < 12 1 +3
vitlo 2-5-6
Vožnja 2+4
most ■4 + 6
portal 8 + 20 5+15
Promjena dohvata 2+4 1 + 3 (max. 5)
Vrtnja, okretanje 4+8 3+5

Tabela 1.2 Preporuka ubrzanja tereta kod pokretanja i zaustavljanja

mehanizma za dizanje

Namjena dizalice au fms‘2l aK [ms'2!

Montažni radovi, transport
rastoplenog metala do 0,1 do 0,15
Opća namjena do 0,2 do 0,3
Metalurške dizalice (kranovi) do 0.5 do 0,7
Forsirani pogon s grabilicom do 0,8 do 1 (2)

Zadatak 7

Izvršiti provjeru da li elastična spojnica odabrana u zadatku 6 odgovara namjeni odnosno da li

može poslužiti kao kočioni bubanj zaustavne kočnice mehanizma za dizanje.

Rješenje:

Iz zadataka 5 i 6 je poznato:
 N- Repčić, M .Č o iić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

#
- A’„ =16,5 [kW],
- nu = 730 [m in-'],
- <oM = 7 6 ,4 4 5 .[ j- '] ,
- I u =0,9-[kgm2],
- 77 = 0 ,8 9 3 ,
iotora. |
£)v = 250 [mm] ,
/ v = 0 ,1 8 5 \kgm2\
ninalnog M sk, =\ 55[ N m ].
->a prem a
: $ N a osnovu preporuka, iz tabele 1.2 (prethodni zadatak) za dizalice opšte namjene, odabire se
ubrzanje pri zaustavljanju (kočenju) mehanizma za dizanje ak = 0,2 [ms-2].
izračunati1
Vrijeme kočenja kod kretanja tereta prema dolje
10
= 0,833 [s]
ak 60 •0,2
motora a m oment kočenja koji treba ostvariti na vratilu kočnice
M K = M i+ M fn

gdje je moment za savladavanje inercijalnih sila

/ 2

A/* = /* •* * = /?•/, + m u • vs ■v
J h

10 76,445
1,2-(0,9+ 0,185)+(8000 + 108)- •0,893
60- 76,445, 0,833

= [1,302+ 0,0344]-91,77 = 1,3364-91,77 =122,64 [Nm].

Prema tome moment kočenja je

M K =155 +122,64 = 277,64 [Nm\, usvaja se M K - 280 [iVm].

K ako pri kočenju kod kretanja tereta prem a dolje treba d a je ispunjen u slo v

m k = jtf* + v ^ -

to je vrijem e kočenja

1,3364-76,445
1k\ - = 0,817 [s].
2 8 0 -1 5 5

sno da li Moment kočenja pri kretanju tereta prema gore je

(O,
= Ir ■m :
tk l
p a vrijem e kočenja iznosi
 N. Rcpčić, M- Colić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO RTN U! SREDSTAVA

„ U 364J M 45 = { ]
MA
k.. + M .\%
'/ 280 + 155 L

U zm e li se d a je odnos o pterećenja kod p ra z n o g i punog (opterećenog) hoda

108
= 0,0133
mQ + m K 8000 + 108

a uticaj inercijalnih sila od m asa k o je se kreću translatorno je zanem aren je r bi se u z im a o u

obzir sam o uticaj inercijalne sile d o n jeg d ije la koturače pa je

I rp = I n* = / 3 -{ I m + i s ) = 1 2 • (0,9 + 0,185) = 1,302 [i’cgm2].

Kod kočenja pri kretanju prazne kuke prema gore iz uslova

= 1rp •—^ -- 0 ,0 1 3 3 -M*

hi
računa se vrijeme kočenja

t _ I rp' ^ k __ 1,302-76,445 _ n
*3 M k + 0,0133-A/* 28 0 -0 ,0 1 3 3 -1 5 5 ’ ^
a iz uslova

M k = 0,01.33- i i / * + 7 ^ - ^ -
l ki

kod kočenju prazne kuke prema dolje je

, = - ^ - 7W 5 =0,358 H .
M k - 0,0133-M * 2 8 0 -0 ,0 1 3 3 -1 5 5 LJ

Ukupno vrijeme kočenja u toku jednog ciklusa je

h = h\ + tk2 + {ki + '*4 = 0,817 + 0,235 + 0,353 + 0,358 = 1,763 [s]

pa se može izračunati i rad kočenja u toku jednog sata

A k = M K - ^ ^ - n c = 280• 76,445' 1,763 • 18 = 339626,8 [Nm/h].

2 2

Odvedena toplota sa kočionog bubnja treba d a je veća ili jednaka radu kočenja u vremenu od
jednog sata
Qu ~ Q z + Q s + Qi> - ak•

Za dalji rad potrebno je znati površinu papuče i površinu kočionog bubnja (vanjsku,
unutrašnju i bočnu).

Karakteristične dimenzije obloge papuče prem a slici 9 su:

- B = 0,355 • D k - širina obloge,

— cc = 70° - obuhvatni ugao papuče,

16
i N. Repćić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

D- oc
Ir,m - hx =■2 s i n ~ = 0,574 • D K- visina obloge,
H
- Ar = B -h{ s 0,204 - D 2 - računska površina
obloge.

Karakteristične dimenzije bubnja na elastičnoj

spojnici, prem a tabeli 1.28 (prilo g ), su:

b - 15 ~ 0,375 • D k - širina bubnja,

uzim ao u
Slika 1.9 Mjere obloge papuče i kočionog bu —15 - s { ^ 0,305 • D r - u n u tra šn ja širin a
bubnja , , .
J bubnja,
D, s 0,94 -D k - unutrašnji prečnik bubnja,

A v = D k - tc -b = 1,18 - D k - vanjska površina bubnja,

Au = D, - n - b u = 0,9 • D 2 - unutrašnja površina bubnja,

D 2 •n
Ab =2- —------ = 1,57 • D r - bočna površina bubnja,

A = Av + Au + A b = 3,65 ■D K - ukupna površina bubnja,

Avx = D k - K - b \ 1 | 0,951 • D k 1 -slobodna vanjska površina,

V 360;

As - Avs + Au + Ab ~ 3,42 • DK - ukupna slobodna površina.

Kako se najveći dio toplote odvodi prisilnim strujanjem zraka, prem a nekim propisim a (DIN
_ 15434), dozvoljeno je zanemariti odvođenje toplote zračenjem i slobodnim strujanjem pri
s čemu rezultat daje veću sigurnost.

Zna ii se d a je

ccP = 25,71-v0,78 \kJ I h m 2k \ - 7,14-v0,78 [pF/m2i^j - koeficijent odvoda toplote kod

prisilnog strujanja v > 0,8 ms~l
tada je po p ojedinim p o v ršin am a kočionog bubnja:
, - vanjska površina
\ 0 ,7 8
f Đ,
smenu od. a P -Av = 25,71 V ’78 -1,18 - D / = 25,71- G)k • 1.18 • D,

= \ i m - c o K°-n -DK2Ji [ U l h K ] = A,9-coKi)JS-D K2Ji [ w / Af],

(vanjsku,! unutrašnja površina
\ 0 ,7 8
D,
« , ■Au = 25,71 • v0'78 • 0,9 • DK2 = 25,71 • eoK
 N. Repčić, M .Ć o lić : ZBIRKA ZA D A TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

f 0,94 - D,. N
' H'7X
= 25,71- co. ■0,9 - D k 2 = 12,84 - o)K0J* ■D k 2'7X [k.J / hK
2

= 3,5 -coK°-n - D k 2J* [)W ! K ],

za bo čn e p o v ršin e
u,- / 2
a , - 4 = 2 - J25,71 ■(a>A, • r)0'78 - 2 - n - r -dr = 16,92 • coK°'n ■DK2’n [ u / hK]
o

= 4,7 •a>K°’78 -D k 2,78 ]WIK].

Količina topline odvedena, na ovaj način, sa ukupne površine je

QP = 47,4 - ED - A T - coK°’1&• DK2’7S \ k J ! h} = 13,1 • ED • A T -ćy/ ’78 ■D K2,78 [w]

Ukoliko se zanemari toplina odvedena zračenjem tada se može pisati d a je

= A T • D] 13,1 • ED - (a>K - D k )0’78 + 19,9 • (l - ££>)]

3600

gdje je: - ^ s = 21 -3,42 - D 2 = 7 1 ,8 2 - D 2 [kJ/hK.}= 1 9 , 9 - D / [fF/K] - za slobodno

strujanje zraka,
odakle je

A k /3600
AT =
D k 2 •[l 3,1 • ED • [coK • )0’78 +19,9 • (l - ED )J

339626,8/3600 ! f ,
0,252 - [l 3,1 • 0,4 • (76,445 • 0,25)OJ8 +19
odnosno temperatura obloge na papuči je
Tt = T2 + A T = (273 + 25)+23,48 = 321,48

Uz pretpostavku d a je obloga urađena od ferodo-fibera vidi se da ona zadovoljava.

Dozvoljena temperatura zagrijavanja obloga je Tdoz = 380 + 400 K (skripta, tabela 6.2).

Iz iste tabele se očitava koeficijent trenja jx = 0,4 + 0,5 i dozvoljeni pritisak između
kočionog bubnja i frikcionog materiala (obloge) p d = 0,05 + 0,4 [yV/ m m 2] p a se normalna
sila kreće u granicama

F 280
* K! -—M jl. = 2240 -r 2800 [N],
N /a -D K (0,4 + 0,5)-0,25
a za površinu obloge papuče
D k - tt -B
A0 = * •a = 0,204-D *2 = 0,204-2502 =12750 |m m 2]
360
pritisak na dodirnim površinama obloge i kočionog bubnja je
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

= L l = (224° : :280°) = o j 76 —0,22 [AJ / m m 2\<-pd

p Ar 12750
T]
što znači da odabrana spojnica zadovoljava.

Zadatak 8

Proračunati kočnicu mehanizma za dizanje iz prethodnih zadataka, odabrati otkočni uređaj i

provjeriti vijek trajanja obloga.

Rješenje:

Iz prethodnih zadataka imamo poznato:

M k = 280 [Nm] - potreban moment kočenja,
D k = 250 \mm\ - prečnik kočionog bubnja,
A p =127,5 [cm2] - površina obloge jedne papuče (čeljusti).
A k = 339,626 \kNm / h] - rad kočenja.

Vijek trajanja obloge je

jdno
IO 2 - A,, ■Aci 2-127,5-0,4
^ zraka, T«c ~ 3760 [/z]
q-AK q-AK 0,8-10'4 -339,626

gdje je: Ac, - (0,5 4- 0,6) •c, \cm\ - dozvoljeno istrošenje zakovanih obloga,

c, = 8 [mm] - debljina nove obloge ( prilog, tabela 1.32),

q - 0,8 -10-4 [cm/kNm] - koeficijent trošenja obloge (vidi skripta, poglavlje 6.2.2.]).

-)•

j između
lormalna

Sliaka I. i 0 Kočnica s papučama: a) otkočivanje elektromagnetom, b) “ELHY” podizač

U zm e li se đa su dim enzije poluga prem a slici 1.10

b = D ,/ 2
a = 2-b,
c = z - jer je opruga za kočenje ugrađena u podizač,
c = (4 * 5 ) - * ,
A. = 1,25 \mm\ - radijalni zazor (skripta, tabela 6.1)

19
 lgl® ® §8»

N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRK A ZA DATAKA, IZ T R A N S P O R TNU! S R E D ST A V A

prenosni odnos polužja kočnice je:

a 2 2 -b 5 - k
= 10
b k b k
a potreban hod kotve elektromagneta
hpol = 1,1 • 2 • Z • ik = 1,1 • 2 • 1,25 • 10 = 27,5 [mm].

Kako hod kotve elektromagneta pri punom otkočivanju treba da bude viši od 3 / 4 hoda datog
u katalogu proizvođača to je

h n<>< = 4A

Potrebna sila elektromagneta (podizača) je

Mr 1 280
F„ = = 214,35 -r 294,74 [n ]
ik - M 'D K T]p 10 .(0,4 -s- 0,55)-0,25 0,95

pa se za otkočivanje može iskoristiti elektromagnet “Rade Končar” PKN 300 (prilog, tabela
1.31) ili “ELHY” podizač EB 50/50 C32 (prilog, tabela 1.33) sljedećih karakteristika:
Fp = Fe = 500 [N] - sila podizanja,
Fc = Fk —330 [iV] - nominalna kočiona sila u povratnoj opruzi,
hn = 50 [mm] - nominalni hod.

Iz tabele 1.32 (prilog) odabire se kočnica čije su karakteristike:

a = 280 [jnm],
b - 125 [mm],
c = z —210 [mm],
A: = 45 [mm],
i •• ;
pa joj je prenosni odnos
. a z 280 210
ik ---------- ------------- = 10,45
b k 125 45
a normalna sila
fh = F c ■h ■ = 330 • 10,45 • 0,95 = 3276,1 [ # ] .

Sada se može provjeriti pritisak na dodirnim površinama obloge i kočionog bubnja

F n 3276,1 r>r, 2I
p = ——= ------ - = 0,257 N / m m 2
A P 12750 L j

što je u granicama dozvoljenog prema tebeli 6.2 (skripta).

Zadatak 9

Odabrati točkove;mehanizma za vožnju kolica voznog vitla dizalice iz prethodnih zadataka.

Izračunati otpore vožnje; i odabrati elektromotor mehanizma za vožnju ako je brzina vožnje
 N Reočić. M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

“L
v = 3 2 m / m m . a vrijem e koje je uključen m otor u toku je d n e v o ž n je je 20 s.

Rješenje:

Kod vitla se pretpostavlja d a je teret raspoređen ravnomjerno na sve točkove pa je (uz uslov
da kolica imaju četiri točka od kojih su dva pogonska) pritisak na jedan točak

ioda da tog
= - • (8000 + 3200)• 9,81 = 27468 [iV]
4
gdje je: m v = 1,6 + 0,2 - mQ = 1,6 + 0,2 •8 = 3,2 [f] = 3200 [% ] - m asa vitla.

Prema tabeli 1.3 za datu uslovnu nosivost točka odabire se točak prečnika DT = 200 mm sa
širinom noseće površine šine bQ= 45 \mni\.
Odabrani prečnik točka se za šinu sa ravnom površinom glave provjerava izrazom
F
D > ------------------ --------------------
tabela P dr- k 2 ' k 3 -{b0 - 2 - r )
i:
Tabela 1.3 Uslovne nosivosti točkova

Nazivni - Uslovna nosivost [kN] za šine sa ravnom površinom glave šine

prečnik širine b0 [mm]
točka 55 65 75 100 120
45
D [mm]
i radijusa r [mml
4 5 6 8 10 10
200 54
250 69
315 86 105
400 110 . 134 158 175
500 168 197 219
630 210 248 276 .375
710 280 313 423 530
800 315 350 476 596
900 355 395 536 670
i 000 395 438 596 745
1120 667 832
1250 745 930

A ko se to čak izrađuje o d Ć .0 5 4 5 s kaljenom površinom tada je

PJ r = P J„ - k „ = 7 , 5 * \ = 7 , 5 l N l m m 2}

gdje je: k Xr - koeficijent uticaja m ateriala (skripta, tabela 3.2)

a za broj ok retaja točka J

32
51 [m in _i ]
k -D t 3,14-0,2

jataka.
Vožnje
 N. Repčić, M. Čoiić: Z B IR K A ZA DA T A K A IZ TRANSPORTNIM S R E D S T A V A

je k 1 = 0,94 (skripta, tab ela 3.3), a k, = 1 za srednje uslove rada (skripta, tab ela 3.4).

Z a šinu A 45 (skripta, tab e la 3.5) sa širin o m glave šine b0 - 45 mm i r = 4 mm p re č n ik

to č k a je

Dr > ------------------ ------------- r = 105,3 \mm \ < 200 \mm\

1 7,5 • 1 • 0,94 - (45 - 2 - 4 ) L J 1 J

što znači da odabrani p reč n ik to čk a zadovoljava.

Otpor ustalj ene vožnj e j e

: : ' F w = ( Q n + G v ) \ ^ + M^ ' P = {Qn+Gv ) - w = [ m Q + m v ) - g - w

V T U t )

9 R1
(8000 + 3200)- ’ -10,5 = 1153,6 [N]
1000
gdje je: w = 10,5 [A/7 foV] - specifični otpor ustaljene vožnje za kotrljajne ležajeve
(skripta, slika 4.3).

Otpor ubrzanja masa

= (8000 + 3200) ■0,12 • 1,15 = 1545,6 [iV]

gdje je: au = 0,12 \ms~2] - ubrzanje vitla pri pokretanju za komadnu robu (iz tabele 1.4).

Tabela 1.4 Preporuka ubrzanja i usporenja mehanizma za vožnju vitla

odnosno mosta dizalice

Namjena dizalice Nosivost fkg]

< 3200 3200 4 12500 > 12500
Pretovar s grabi licom 0,25 0,25 0,25
L/1
•I*

Transport komadne robe

O

0,1 4 0,2 0,1

P

Montažni radovi 0,1 0,07 0,05

Transport rastopljenog metala 0,1 0,1 0,1

Ukupna snaga potrebna za pokretanje je

F w ' V „ Fpyu * V v
N P = N V + N U = - wy •+ •
1000-7 IOOO-t;

1153,6-32 1545,6-32
•+ - = 0,684 + 0,916 = 1,6 [kw]
60-1000-0,9 60-1000-0,9
a nominalna snaga motora

N ~= N r _ 16- _ 1.6 = 0,842 [kW).

" V,r U7 : 2 1,9

22
 N. Repčić, M .Ć o lić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Intermitencija motora mehanizma za vožnju kolica mehanizma je

2 -2 0 ■
ED = ■100 = —-^— -100 = 20 %
T 200

Usvaja se elektromotor šestopolni kavezni motor 4AZđ 90S-6 (prilog, tabela 1.28) sa
karakteristikam a:
- N „ = 0 ,9 \kW] - snaga motora,
nM = 870 [min-1 ] - broj okretaja rotora motora,
- m D 2 =0,013 [kgm2].

Zadatak 10

Za mostnu dizalicu sa dva glavna nosača i centralnim pogonom sljedećih karakteristika:

- m T = 5000 [kg] - nosivost dizalice,
m v = 2500 [£g] - masa voznog vitla,
13400 f e ] - masa konstrukcije mosta,
- m„ = 2300 [kg] - masa mehanizma za vožnju mosta,
- mK = 810 \kg] - masa kabine,
. - vv =100 [m! min] - brzina vožnje mosta,
/ = 20 [w] - raspon mosta,
e = 0,8 [m] - krajnji položaj kuke,
/ = 2 [m] - položaj kabine.
koja pripada grupi dizalica sa teškim uslovima rada treba izračunati snagu za pokretanje
mehanizma za vožnju mosta.

Rješenje:
(Q+GJ Fn

G: £>____ o j£ } - e i e Zbog promjene položaja tereta

£ mjenjaju se i opterećenja
točkova mehanizma za vožnju
mosta pa se kod proračuna
Siiaka 1 Šema opterećenja (odabiranja) točka uzima
ekvivalentno opterećenje

rp ___ r?
2-F
___ __________ m a x
+F - m m
i p —i <„ —

Minimalni i maksimalni pritisak na točak se računa za slučajeve kada se vitlo sa teretom

nalazi na lijevom odnosno desnom kraju mosta,
iz momentne jednačine prema slici 1.10

F •/-—G — Gy + Qr
max 2 2 w<' 2 2
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SRHDSTAVA

raču n a m aksim alni pritisak točka

m ) / mv + m-r 1 /, \ , \
—- + m •- + - U l - e ) + m K • ( / - / ) ■g
V 2 v" J 2 2
=
l
13400 \ 20 '2 5 0 0 + 5000
+ 2300 •(20 - 0,8) + 8 1 0 - (20 - 2) •9,81
? J
20
= 86612,5 [iV],

Momentna jednačina za izračunavanje minimalnog pritiska točaka se postavlja za slučaj kada

je vozno vitlo na desnoj strani mosta i glasi

'/'/-> r\T ''

Gy +. Q
F ./-I.rm ---rvo •-
2 2 2
■ e - G K ■( / - / ) = 0
m in
2

računa se minimalni pritisak na točak

m v + mr
-+ ■e + m K • ( / - / ) ■g
F min■ =
1

20 '2500 + 5000
"(” ^ ° + 2300 -+ -0,8 + 8 i 0 ■( 2 0 - 2 ) -9,81
= 52768 [# ].
20

Ekvivalentni pritisak na točak je

2-86612,5 + 52768
F = Fekv = = 75331 [w].

Iz tabele 1.3 (prethodni zadatak) za uslovnu nosivost točka odgovara točak nazivnog prečnika
Dr = 3 1 5 [mm] čija je nosivost Fur —86 [&/V] za širinu noseće površine šine ž>0 = 45 [mm].
Materijal za izradu točka je Ć.0545 sa tvrdoćom nagaznog sloja H B = 4300 \n ! mn? \ .

Provjera prečnika odabranog točka

F.ekv 75331
Dr > = 367,84 [mm]
Pur-k2 -k3 -(b0 - 2 -r) 7,5• 0 ,8 2 - 0 ,9 - ( 4 5 - 2 • 4 )

gdje je: p i/r = p Jlir- k lr = 7,5-1 = 7,5 N l m m 1 - dozvoljeni površinski pritisak,

P*r = 7,5 \ n / mm2] - dozvoljeni uslovni pritisak,
k ]r = 1 - koeficijent uticaj a material (skripta, tabela 3.2),
k 2 = 0,82 - koeficijent zavisan od broja okretaja točka (skripta, tabela 3 .3) jer je
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A _________

k = 0,9 - koeficijent uticaja pogonske grupe (skripta, tabela 3.4).

Usvaja se točak standardnog prečnika Dr = 400 [mm] gdje je prema tabeli 1.34 (u prilogu)
masa slobodnog točka mst = 252 [frg], a pogonskog mp, = 255 [% ].

Otpor ustaljene vožnje je

9,81
w

= (5000 + 2500 +13400 +1800 + 8 10) • 10 ' 3 •9,81 • 8 = 1845,1 [tf].

slučaj kad a' Ubrzanje pri kojem ne dolazi do proklizavanja točkova pri pokretanju dizalice je

lu G KO • /?,

gdje je: pia = 0,2 - koeficijent trenja,

= 1,1 + 1,2 - faktor koji uzima u obzir uticaj ubrzanja masa koje rotiraju.

Kako je adheziona težina

1
G = ■g
2

^ •(2 5 0 0 + 13400).+1800+ 810 ■9,81 = 103593,6 [n ],

2768 [A7]. •
a ukupna težina konstrukcije

G KO = ( m V + m n , + m v o + m K ) ' g

= (2500 + 13400 + 1800 + 810) ■•9,81 =■181583,1 [N]

otpor vožnje slobodnih točkova iznosi
g prečnik? FWV = {Gko - Ga) ■w = (l81583,1 -103593,6)• 10~3 •8 = 623,9 [tf]
5 [mm].
2: Moguće ubrzanje dizalice mosta dizalice jt
0 ,2 -1 0 3 5 9 3 ,6 -6 2 3 ,9
a< -9,81 = 0,904 [m j“2]
181583,1-1,2
odnosno vrijeme ubrzavanje

i00
1,8 [5 ] .
a 60 • 0,924

Tabela 1.5 Vrijeme pokretanja mehanizma za vožnju zavisno od brzine vožnje

’e r je Brzina vožnje Tm/s] do 0,5 1 1,5 2 2,5 3

Vrijeme pokretanja [s] 3 -5-5 6 1 7 8 9 10

25
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A ZADA'! A KA IZ T R A N SPO RTN IH SR ED ST A V A

Z a zadatu nosivost i b rzin u vo žn je prem a preporukam a iz tabele 1.5 odabire se v rije m e

u brzavanja tv = 6,5 [5].

Otpor ubrzanja masa je

Fu, • J3X= (w7. + m v + m m + m m + m K)- — - p K

S lu

= (5000 + 2500 +13400 +1800 + 810)- • 1,2 - 7233,85 [# ].

60-6,5

Sada kad su poznati otpor ustaljene vožnje i otpor ubrzaanja masa može se izračunati snaga
potrebna za ustaljenu vožnju

Nu = = . 1845,1-100 = 3,42 [kw]

1000-7 60-1000-0,9
i za ubrzavanje mosta dizalice

Nu ^3 3 ,8 5 -1 0 0 [w]
1000-7 60-1000-0,9 1 1
Nominalna snaga elektromotora se računa na već poznati način
i V _ N v + N a _ 3,42 + 13,4
N. - = 9,1 [kW\.
1,7 + 2 " 1,85

Zadatak 11

Za pogon mehanizma iz prethodnog zadatka odabrati standardni elektromotor ako dizalica

radi u zatvorenom prostoru sa 18 ciklusa u toku jednog sata. Ima mehaničko kočenje a
prosječni putom vožnje joj je 35 [m]. i

[r n / sj

Rješenje:
/
]rad n i p o v r a t n i\
•hod hod
1 Put ubrzavanja dizalice je
- —-h
Ly \lk * g t 7 5 -tu
su = ~ ~ ~ = —2-^ 6,5 - 5 , 4 [m]
T
■1c
.. ....... 1
Siika 1,yi Srednja radni ciklus mehanizma gdje je: ■

v„ 100
a■
tu 60-6,5

Prema preporukama se može uzeti da je vrijeme kočenja

tK s 0,75 •/„ - 0,75 - 6,5 - 4,875 [,v] == 5 [s]

odnosno
 N. Repčić, M- Čolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

1000 r _2i
— — = 0 ,j3 j \ms
ik 60-5 L 1

pa je put kočenja
ak -t*k 100 _ 0,333• 5 .. r 1
** = vv -h - - V L = T 7 r -5 ---- - - = 4,2 [m\.
60

Put ustaljene vožnje je

s v = s - su - sk = 35 - 5,4 - 4,2 = 25,4 j/n]

a vrijeme ustaljene vožnje ,

“r
i = 40A 60= ^ 4 jj j
v vv 100 LJ

Kako je kočenje mehaničko motor radi samo kod pokretanja i ustaljene vožnje, odnosno

= 2-(f. + 0 = 2 -(6 ,5 + 15,24) = 43,48 [s].

Vrijeme trajanja jednog ciklusa iznosi

r r _ 3600 _ 3600 = 2 0 0 [j]
nc 1<
pa je stvarna intermitencija

Tc 200

Broj uključivanja motora je

= c ' «c = (z, + **)• nc = t2 + (2 *4)]* 18 = 72 + 108

gdje je: zn = 2 - broj uključivanja za normalni rad,
z K - 2 + 4 - broj korektumih uključivanja.

Sada se može odabrati motor sa standardnom intermitencijom EDS = 25 % i brojem

uključivanja z u = 1 5 0 \uklj / h\ čija je potrebna snaga

\ED s

Iz priloga tabela 1.25 odabire se standardni elektromotor sljedećih karakteristika:

N m = 9,5 [kJV] - standardna nominalna snaga elektromotora,
nu = 950 [min-1 ] - broj okretaja motora,
r _ m - D2 0,5
1M — " ' = ~ r = 0,125 \kgm2\ - dinamički moment inercije rotora motora,
4 4
V - M m / M n —2,7 - maksimalni faktor preopterećenosti,
 N- Repčić, M. Čolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

čija je o zn ak a 2 A K M d 160L -6, 25% , S4 “ Rade K ončar”-Z agreb

(Z P D 160L -6 25% , S4, “ S ever”-Subotica).

K ada ne bi bili po zn ati m om enti inercije rotirajućih d ijelo v a m e h a n iz m a za v o ž n ju (k ao u

ovom za d atk u ) kod n o m inalne snage odabranog m otora N nx=9 ,5 [ k W ] srednji fak to r
preopterećenja je

N F N i/ + N u 3,42 + 13,4 / ^
w = —- = —1-------— = --------------= 1,77 \ w = 1,7 + 2 )
sr N n Nn 9,5 V sr J

Za usvojeni m inimalni faktor preopterećenja i//min =1,1 maksimalni faktor preopterećenja je

J6
:C ^ m ax = 2 • = 2 • ^ 7 7 - U = 2 >4 4 < W m = 2 > 7

što znači da m otor zadovoljava.

Zadatak 12

Izvršiti provjeru na zagrijavanje elektromotora odabranog u prethodnom zadatku.

Rješenje: A

Maksimalni m om ent na vratilu motora u momentu pokretanja je

M P = ^ r - = —y +--Nu = -3 ,42+ — - = 0,169 [kNm] = 169 [Nm]

coM coM 99,484 L J . L J ^

■m*:<
gdje je: coM - - - 71 = 99,484 [y '] - ugaona brzina vratila spojnice. 16

m
Iz tabele 1.29 (prilog) odabire se elastična spojnica ^ 2 0 0 - JUS M. C l. 516 sljedećih
pv
fc
karakteristika: .J p

D = 200 [mm] - nazivni prečnik kočionog bubnja,

M t = 200 [Nm] - nominalni moment spojnice, - ^

s.

m • D 2 0,27 f, 2] . . . . .
I s - --------- = ------- = 0,0675 [kgm j - moment inercije spojnice. Za
t

Moment, reduciran na vratilu motora, kod ustaljene vožnje je

------- ! 00_ 6 [^m]

T] coM 0,9 60-99,484 1 J

Veličina mom enta (reduciranog na vratilo motora) potrebnog za ubrzanje masa koje se kreću
tpravolinijski iznosi

,/jf Vv V 1 / \ 1
M m = Z ^ r n r— --— - - = {mr + m yv + m mm+ m vo
m + mKy — - - a / .

fu *1 tu ■ T]
 N. Repčić, M -Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

(5000 + 2500 +13400 +1800 + 81 Q )-f—

v 60 J
V 1
6,5-99,484- 0,9
112,212

a moment potreban za ubrzanje masa koje rotiraju

;ao u
99,484
“ktor M :r = P \ l u + I S)-£U = 12-(0,125 + 0,0675)- 3,536 [Nm].
6,5

Ukupan moment reduciran na vratilo motora u trenutku pokretanja mehanizma je

= m u r = K +M;n = 3 4 ,3 4 6 + (112,212 + 3,536)= 150,094 [Nm].

Kako je nazivni moment instaliranog motora

i/„ = ^ = .= 95,5 [Nm]

g>u 99,484 1 J

to je srednji faktor preopterećeni a

M m _ 150,094
= 1,57 ( ^ = 1 , 7 + 2),
H'*r ~ M n ~ 95,5

a maksimalni faktor preopterećen] a

max = 2 • - V™ = 2 • 1.57 -1,1 = 2,04 < y/m = 2,7

gdje je: i//mm = 1,1 i usvojena vrijednost minimalnog faktora preopterećenja.

Ekvivalentni moment je

Mp •tp + M y -ty 150,0942 -13+ 34,3462 -30,48

M. =
i tp + ty 13 + 30,48
= 86,963 [Nm]

odnosno, sa standardnom intermitencijom EDS = 25 %

= M , -J — = 86,963 •J ~ ~ = 81,095 [Nm] < M „ = 95,5 [Mw]

25

što znači da instalirani elektromotor zadovoljava na zagrijavanje.

Za istu namjenu (ukoliko bi bilo nužno) mogao bi se iskoristiti elektromotor iste snage j
intermitencije sa nM = 718 m in-1 ili standardnom intermitencijom EDS = 4 0 [%]

k W ] - standardna nominalna snaga elektromotora,

nM =960 m in-1 ] - broj okretaja motora,
m - D 2 0,5
^0,125 [>tgOT2] - dinamički moment iinercije rotora m otora,
4 4
ecu W = M m / M „ = 3,1 - maksimalni faktor preopterećenosti.

( ^ =lj7, 2)
N. N_ 8,5

29
 N. Repčić, M .Čolić: Z BIRK A ZADA TAKA IZ T R A N S P O R T N IH SR E D ST A V A

Z a d a ta k 13

Za opsluživanje proizvodnog procesa koristi se uređaj šematski prikazan na slici 1.12 a.

Sastoji se od vitla sa ručnim pogonom, užeta i dvoja kolica (vagoneta). Okretanjem ručica na
vitlu u jednom ili drugom smjeru vrši se naizmjenično kretanje kolica uz odnosno niz stazu.
Kolica koja se kreću odozdo prema gore (uz stazu) su puna, a odozgo prema dolje su prazna.
Ako je poznato:
- m K = 800 [kg] - masa kolica,
m T = 1000 \kg\ - masa tereta u kolicima,
Frx = 200 [iV] - sila kojom jedan radnik djeluje na ručicu vitla,
r - 400 \mm\ - radijus ručice,
D t = 200 \mm\ - prečnik točka kolica,
- uže normalno pleteno 6 x 1 9 .

Potrebno je: odabrati uže, izračunati minimalni broj namotaj a užeta na bubnju kako bi se
izbjeglo proklizavanje ako je koeficijent trenja izm eđu užeta i bubnja // = 0,2 te minimalni
prenosni odnos prenosnika na vitlu.

Rješenje:

Sa slike je vidljivo da su nepovoljniji uslovi rada (uže izloženo većoj sili zatezanja) kada se
puna kolica kreću uz stazu pod nagibom 60° u odnosu na horizontalu, a prazna odozgo prema
dolje niz stazu koja je pod nagobom 30°.

Prema slici 1.12.b može se pisati d a je sila kojom treba vući kolica uz stazu
F = Gi r Sir)j3 + Fwv

a za opisani slučaj vrijedi 1

Fj = Gy - sin 60 + Flvvi = {mK + mT) ■g ■sin 60 + {mK + m T)- g ■10-3 • cos 60 • w

 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SRED STA VA

= (800 + 1000)- 9,81 • sin 60 + (800 + 1 0 0 0 )• 9 ,8 M -0 " 3 • c o s 60 • 10,5

= 15292,276 + 92,704 = 15384,98 '[n ],

dok j e sila u kraku užeta koji se nam otava n a bubanj

F- = “tj0 = 1^ 0,98
^ = 15698’9 6 M -

P rečnik u ž e ta je

14-S-Fv, 14 -4 ,5 -1 5 6 9 8 ,9 6 llof , . , r i
d u > ------------ = J ----------------------- =11,2 \mm\ usvaja se d n =12 \mm\
V0,455-3,14-1570 L 1 u L J

gdje je: S = 4,5 - stepen sigurnosti (za prvu pogonsku grupu zbog ručnog pogona).

Sila u kraku užeta kojim su vezana kolica koja se kreću niz stazu (slika 1.12 c) je
F2 = Gk -sin 3 0 - F wv2 = m K -g - s m 3 Q - m K -g - 1 0 -3 -cos30-w

= 800-9,81 - s in 3 0 - 800 -9,81 - IO"3 -cos30-10,5

= 3924-71,364 = 3852,64 [tf]

a n a mjestu gdje uže napušta bubanj

Fui = Fi-t?o= 3852,64 • 0,98 = 3775,6 [tf]

p a je p rem a O jlero v o m izrazu odnos n ailazne i silazn e sile n a bu b n ju

F„ F,,
-= e f
Fs F(j2
odakle se izraču n av a obuhvatni ugao užeta

a = — • ln —— ------- ln -------------= 7,125 \rad 1

fi FU2 0,2 3775,6 1 J
odnosno
5-180 7,125-180
a = -------- = —------------ = 408.44
ti 3.14

Kako je obuhvatni ugao užeta na bubnju

a —2 - t i •n
to je minimalni broj namotaja
a 7,125
n= = 1,135 [namotaja ] .
1-n 2-3 ,1 4

Da bi se odredio minimalni prenosni odnos prenosnika (reduktora) potrebno je znati prečnik

 N. Repčić. M. Čolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH SRED STA VA

Dh = [ 1•du = 1 8 -1 2 = 216 \mm] odabire se standardni prečnik Dh = 250 \m m \

pa je
F() -Dh / 2 _ 1 1 9 2 3 ,3 6 -0 ,2 5 /2
Flt-r-r] 320-0,4-0,85

gdje je: F() = Fin - F I;1 = 15968,96-3775,6 = 11923,36 [//] - obodna sila na bubnju,
F r - (p-m- F a = 0,8• 2• 200 = 320 [Af] - ukupna sila kojom se djeluje na ručice,
(p - 0,8 - koeficijent neravnomjernosti zavisi od broja radnika,
m = 2 - broj radnika koji djeluju na ručice mehanizma,
77 = 0,85 - stepen korisnosti prenosnika.

Z a d a ta k 14

Zakretanje dohvatnika (strijele) okretne dizalice prikazane na slici 1.13 izvodi se ručno
povlačenjem tereta (užeta o koje je ovješen teret).

500

/ r
Ako je poznato:
m T = 125 [Ag] - masa tereta (nosivost),
m n = 28 [kg] - masa okretnog dijela,
mM = 52 f e ] - masa pogonskog uređaja,
m <; = 8 [Ag] - masa uređaja za ograničenje visine dizanja,
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ TR A N SP O R TN IH SRED STA VA

m K = 0,04 ■mr - masa sklopa kuke,

d a = 5,5 [mm] - prečnik užeta i
h = 0,465 [m] - rastojanje između gornjeg i donjeg oslonca
odrediti silu kojom treba vući za uže (teret) da bi se dohvatnik zakrenuo.

Rješenje:

Prečnik kotura je

Dk = ^ ~ ^ - d u =18-5,5 = 99 [mm]

usvaja se Dx =100 mm pa je DK = D { + d u = 100 + 5,5 = 105,5 m m .

Reakcije u osloncima se računaju iz uslova ravnoteže (momentne jednačine) koja prema slici
glasi
(Qt + Gk )-2 + Gg -(2 + x - 0 , 1 -0 ,1 2 5 ) + G0 -0,5 + GU -0,125- F H -h = 0

odnosno

p - 1?Q4‘ m T • g ' 2 + m G - g - ( x + 1,775) + m D -g-0,5 + mM - g - 0,125

h
_ 1,04 • 125 - 9,81 • 2 + 8 • 9,81 - (0,024 + 1 ,7 7 5 ) + 28 • 9,81 • 0,5 + 52 • 9,81 • 0,125
_ _

= 6221,27 M

gdje je: x = 100 + ^ - 12 — 100 + ^ f ^ / 2 - = 23,625 [mm]

V 2 ) 2 V 2 ) 2
a vertikalna reakcija u gornjem osloncu
Fy = {Qt + G k ) + G g + G d + G m = (l,04 • m T + m G + m D +m M) - g

= (1,04 •125 + 8 + 28 + 52) ■9,81 = 213 8,58 M .

Površinski pritisak u kliznom ležaju gornjeg oslonca od sile F h je

F h
P ca = — ^ Pa.,;
I ■a
odakle se računa dužina rukavca
Fh 6221,27 r ,
l - —------- = ------ 7-------- r = 17 ,j + 25,9 [mm]
d-Pte 30-(8 + 12) 1 J
a usvaja se l = 25 [mm].

Rukavac gornjeg oslonca je opterećen na savijanje

 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A ZADA TA K A IZ TRA N SPO RT N U i S R E D S T A V A

FH - y 2 F „ - l - 32 6 2 2 1 ,2 7 -2 5 -3 2
= 29,35 \n / m m 2].
W :l - n - d 3 2 -3 ,1 4 -3 0

P ovršinski p ritisak od vertik aln e sile Fy iznosi

4 - F,, 4 -2 1 3 8 ,5 8
J 73 J 4 = 2,42 [yV/ m m 1 ] < p do; = 8 + 12 [n t mm
Pl \ d 2 - d 2) - x (4 5 2 - 3 0 ‘

što znači da ležaj odgovara.

Maksimalni pritisak na točak u donjem osloncu je

f = f h ' ~ - S I l ■= 6 2 2 1 , 2 7 - 4399,1 [n ].
2 • cos 45
2 cos V i

Uzme li se d a je specifični pritisak u ležaju točkića donjeg oslonca

F,
< p dnz = 8 + 1 2 \n J m m 2]
l2 - d 2

za l2 / d 2 = 0.8 može se pisati

P
0,8 • d 2

odnosno prečnik osoviniee je

F, I— 4399,1 21,4 + 26,2 [mm]

d, ■

usvaja se d 2 = 25 [mm] pa je njena dužina l2 = 0,8 •d 2 = 0,8 • 25 = 20 \mm\.

Napon koji se javlja u osovinici donjeg oslonca ima vrijednost

(L ^ f 20 )
— + 5 •32 4399,1 - — + 5 ■V.
~y 2 U l 2 j
= 43 [iV / m m 2 ]
W k • dl 3,14 -253

Otpor koji se suprotstavlja okretanju dohvatnika u donjem osloncu je

p1 wo = r p - d 2 + 2 - / ' x 0,1-25 | 2 -0 ,5 a
2-4399,1 = 439,91 [//]
Dr Dt , 70 70

gdje je: fi = 0,1 - koeficijent trenja.

160^
Dr = 2 115 70 \mm\ - prečnik točkića (prema slici 1.13),

a sila kojom treba vući da bi se izvršilo zakretanje iznosi

 N- Repčić, M .Ć olić: Z B IR K A ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

fi-d d + d, D,
Fu + Fy - fi ■ + Fu,
F„
2000

6221,27 - + 2138,58 - 0,1 - - ° + 45 + 439,91 • 115

__________ 2___________________4___________ = 31,966 [N]
2000

Zadatak 15

Slika l.jA Platforma podizača i šematski prikaz užeta mehanizma za dizanje

Za vertikalno premještanje tereta koristi se podizač čija je platform a i uže mehanizma za

dizanje prikazani na prethodnoj slici.
Odrediti maksimalnu silu zatezanja užeta te nosivost podizača ako je poznato:
- rastojanje osovina prednjih i zadnjih točkova kolica d = 645 mm,
- masa platforme i kolica mk = 120 kg čiji je pravac sile težine udaljen c = 200 mm
od ose osovine donjeg točka,
- pravac sile težine tereta je na b = 650 m m od ose osovine donjeg točka,
- prečnik točka Dr = 80 m m , a rukavca d r = 25 m m ,
debljina profila t = 10 m m (po kojem voze točkovi kolica),
snaga ugrađenog elektrom otora 2,8 kW ,
brzina dizanja 31,2 m/min.

Rješenje:

Iz izraza za snagu motora

[kW]
1000->7*
se računa sila kojom treba vući kolica
1000 • N v ■TjKk _ 1000 -2,8 0,8 -60
= 4307,7 [N]
31,2

35
 N. Repčić, M. Colić: ZBIRKA ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D ST A V A

gdje je: rjuk = r\l ■rjh - rjK = 0,986 • 0,94 • 0,96 = 0,8 - ukupan stepen korisnosti prenosnika,
770 - stepen korisnosti jednog kotura,
r]h = 0,96 + 0,97 - stepen korisnosti bubnja,
77n = 0,93 + 0,97 - stepen korisnosti reduktora.

M omentna jednačina za gornji oslonac

Gr - (b + D r + /)+ GK + Dr + 1) — ■(Dr + 1) —F r ■u — 0

gdje je: b + Dr +t = 650 + 80 + 10 = 740 [mm] = 0,74 [m\,

c + Dr + / = 200 + 80 + 10 = 290 \mm\ = 0,29 \rri\,

Dr +t = 80+ 10 = 90 \mm\ = 0,09 \rn\,

a —-\Jd2 —(D t + /) = yj6452 —(8 0 + 1o)2

638,7 {mm} = 0,6387 [m]

odnosno
GT • 0,74 + G k • 0,29 - Fx • 0,09 - FB • 0,63 87 = 0 ( 1)
Slika l.j-5 Šematski prikaz
Momentna jednačina za donji oslonac glasi
j platforme
r r\A'! G t - b + GK •c - Fa ■a = 0

a uvrštavanjem poznatih vrijednosti je

G t •0,65 + GK ■0,2 - Fa • 0,6387 = 0 (2)

Sila kojom treba vući naviše (iz uslova £ Fy; = 0) se računa iz izraza
Fx = G k + G r + FiV
pri čemu je otpor vožnje

'2 -f /i-d '

F w = F p u - w = (Fa + Fb )-
Dr j
a specifični otpor ustaljene vožnje

r 2 • / /J-dA 0 2•/ fi-dr V 2-0,5 0,008-25 n n T i

w —- +- —- = — ~r + K = ----- - + - ---------- + 0,005 = 0,02 IN / N L
D,r n
D-r Drn sn
80 80 ’ l j

Kako je pritisak točkova na podlogu (iz uslova 2 Fxi = 0)

Fa =F„
može se pisati da je

F\ = G r +G K +(Fa + Ftt) - w = Gr +G k + 2 - F a - w
odakle je težina tereta
Gr = F x - G k - 2 - F a - w = 4307,7 -1 2 0 •9,81 - 2 -FA - 0,02 = 3130,5 - 0,04 ■Fa

36
 N. Repčić, M .Č olić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RT N IH S RE D ST A V A

Uvrštavanjem u jednačinu (2) dobija se

(3130,5 - 0,04 - F j • 0,65 + 120 • 9,81 - 0,2 - 0,6387 - FA = 0

F a ~ 3415,47 pv] = Fis

p a je težina tereta

Gr = 3 1 3 0 ,5 - 0 ,0 4 = 3 1 3 0 ,5 - 0 ,0 4 - 3 4 1 5 ,4 7 = 2993,9 [7V]
odnosno njegova m asa

što znači d a je nosivost podizača mT - 300 [kg\.

Maksimalna žila zatezanja užeta je na mjestu namotavanja na bubanj i iznosi

i na osnovu nje se dim enzioniše (odabira) uže.

Zadatak 16

Okretna dizalica na slici 1.16 namjenjena je za dizanje tereta do 1500 kg pri maksimalnom
dohvatu 12 m i 2000 kg pri dohvatu 9 m. Minimalni dohvat dizalice je 4m. Teret se podiže
brzinom 5 m/min dok je brzina okretanja 0,75 m in'1.

Ako je poznato:

- mnp - 250 j&g] - masa nosača protiv tega,

- m p = 2800 [kg] - masa protivtega,

- msl = 2560 [kg] - masa stuba,

irij = 600 [kg] - masa dohvatnika.

m K =192 [%] - masa koturače za promjenu dohvata,

msk = 27 [% ] - masa sklopa kuke s graničnikom visine dizanja,

treba uraditi sljedeće:

Q izračunati sile u užadim a na k a rak terističn im m jestim a (dizanje i pro m jen a
dohvata),
izračunati pritiske u osloncim a o k retn o g dijela i provjeriti specifične pritiske u
ležajevim a oslonaca,
izračunati otpore okretanju od tre n ja pri zakretanju okretnog dijela,
izračunati m om ent otpora od in ercijaln ih sila,
izračunati snagu m otora za okretanje.

Pri okretanju ne uzim ati u obzir uticaj vjetra i o tk lo n tereta.

37
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

1. Sile u užetu za dizanje tereta

- kod dizanja tereta mase 2000 kg

l~ 7 o 1
Fur\ ~ Q
1—?7o ^0
t§T:
S S fc ti?
38
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ TRANSPORTNIH S R E D ST A V A

1 - 0,98 1
= 2000 -10 - 9,81- - = 10,318 [kN],
1-0,98 0,98

Fun 10,318

F ut = = -1-0-’9 - -- = 11,186 [*W]

77o 0,98

Sila Fut = 11,186 k N je na mjestu namatanja na bubanj i na

osnovu nje se đimanzioniše uže.

Slika 1.17 Šema užeta kod - za te re t m ase 1500 kg

^ mehanizma za dizanje

= 1500-10 -9,81- 7,738 [foV],

1 - 0 ,9 8 2 0,98

Fun 7,738
F, = 8,221 [ft//],
UT1 7o 0,983

Fut2 8,221
UT 8,39 [flV].
7o °>98

2. Sila zatezanja koturače

a) Dohvat A = 9m sa teretom mase 2000 kg

Ugao nagiba dohvatnika iznosi

A - 0,32 9 - 0 ,3 2
c o s r = -----------= ----------- = 0,7233
lD 12

y = arecos 0,7233 = 43,67 [°]

paje
y B = l D -sin^ = 12-sin 43,67 = 8,286 \m\

Ugao koj zatvara koturača sa horizontalom

je

y B —4,2 8 ,2 8 6 -4 ,2 17)1
tg a = S? n = 0,47074 ; a = 25,21 [°]
A -0 ,3 2 9 - 0 ,3 2
a ugao koji zatvara uže mehanizma za dizanje
 N- Repčić. M .Ć o lić: Z BIRK A ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

y „ - 1,3 _ 8,286-1,3
‘gj3 = 0,8048; J3 = 38,83 [ " ]
A - 0,32 9 -0 ,3 2

Iz momentne jednačine

-c o s / ) + ■cos y + - sin fi -lD ■c o s y + FK ■s i n a • lD • c o s y

- Ftrn ■cos (3 ■lD - sin y - FK •cos a -lD ■sin y = 0

odnosno
a
(e + G j+ ^ l D - c o s y + Furx -lD ■(sin f3 ■c o s / - c o s (5 - s i n y)

+ Fk - lD ■( s i n a - c o s / - c o s c č - s i n / ) = 0

Uvrštavanjem poznatih vrijednosti dobija se

(2+'0,027) + -— 9,81 -12 •cos 43,67 +10,318 • 12 • (sin 3 8,83 • cos 43,67 - cos 3 8,83 - s

+ Fk ■12 • (sin 25,21 - cos 43,67 - cos 25,21 • sin 43,67) = 0

odakle je sila zatezanja koturače

198,145-10,447
=49,394 [fcV]
3,8

Sila u užetu koturače na mjestu napuštanja

stuba

^ ~ 71q 1
F/JK2 ~ FK '
1 -V %

1 -0 ,9 8 1
UK 49,394-
A 1 - 0 ,9 8 6 0,98

Slika 1.19 Koturača za promjenu ugla a mjestu nam atanja na bubanj

dohvatnika
F,UK 2
UK3
= M ! = 9jo i [ ^ t]
rio 0,98

6) Dohvat A—l 2 m sa teretom mase 1500 kg

Analogno prethodnom radu za dohvat 9 m prema slici 1.20 je

= 1 ^ 2 = 0,9 7 3 3 ; , - i y 6 ["]
lp 12

y B ~ Id • sin y = 12 • sin 13,26 = 2 ,7 5 2 [/w];

tga = yB = = 0 1 2 4 ;" g = 7,067 [° ]

A - 0,32 1 2 -0 ,3 2 L J
 N Repčić, M- Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N SPO RTN IH SREDSTAVA

«»= & - u
A - 0,32
V - ('sk 2,752-1,3
= 0,1243
1 2-0 ,3 2

P = 7,086 [°]

Slika 1.20 Skica za proračun kod dohvata 12 m

Iz momentne jednačine prema prethodnoj
slici

( e + G j + ^ f - ■lD -cosy + F ^ -lD -(sin/?•c o s /- c o s /? -s in 7 )

~ F k -lD ' ( s i n a • cosy + c o s a • s i n / ) = 0

Uvrštavanjem poznatih vrijednosti

(1,5 + 0 ,0 2 7 ) + ^ 9,81 -12 ■cos 13,26 + 7,73 8 • 12 • (sin 7,086 •cos 13,26 - cos 7,086 • sin

- F k •12-(sin7,067-cos 13,26 + cos7,067- s in i3,26) = 0

dobija se sila zatezanja koturače

209,34 - 9,986 [w ]
K 4,17 1 1
dok je sila zatezanja užeta na mjestu napuštanj a okretnog stuba

F « i = Fk ■ -— = 47,81. ^ = 8,547 [*v ]

1 —»7o % 1 -0 ,9 8 ° 0,98

Kako je sila zatezanja koturače manja nego kod dohvata 9 m sa teretom 2000 kg pa se uže
đimenzioniše na osnovu maksimalne sile zatezanja 9,01 kN.

3. Pritisci u osloncima

Kako je namotavanje užeta na bubanj kod oba mehanizma (i za

0 145
dizanje tereta i za promjenu dohvata) na postolju to njihove sile
zatezanja dodatno opterećuju aksijalni ležaj u donjem osloncu.

Iz ranijeg teksta se vidi da su obje sile zatezanja u užadima veće

kod dizanja tereta od 2000 kg s dohvatom 9 m pa za taj slučaj
treba provjeriti (defmisati) aksijalni ležaj.
Slika 1.21 Donji oslonac

7 Vertikalna sila pritiska u donjem osloncu je

Fv - Q Jt Gsk + G d +G k + Gnp + Gp + G s, + Fur2 + FUK2

= (2 + 0,027 + 0,6 + 0,192 + 0,25 + 2,8 + 2,56) - 9,81 +10,962 + 8,83 = 102,48 [*#].
dok je kod dohvata 12 m sa teretaom 1500 kg

41
 N- Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Fr = (1,5 + 0,027 + 0,6 + 0,192 + 0,25 + 2,8 + 2,56)• 9,81 + 8,221 + 8,547 = 94,55 [jfc/V].

Specifični pritisak na dodirnim površinama usljed aksijalne sile Fv se računa iz izraza

p D2 = (D 2 _ ^F : y n - = 8 ^ i 2 [N / m m l]

odakle je minimalni prečnik za pritisak p dn, = 8 + 12 N / m m 2

Đ 4 .10 2 ,48.10> + 145’ .(S ,1 2 ).3 ,1 4 [ j

V V 3,14.(8+12)

Usvaja se D = 205 mm pa je specifični pritisak

4-102,48-103 21
P d 2 - 7— ;----------- ------------ - 6,2 L-^ /mm
02 (205 -1 4 5 ]• 3,14 L J

Horizontalna reakcija (pritisak) je jednak u oba oslonca a izračunava se iz momentne

jednačine kod dizanja tereta

4 '
(O i(7. 2 J nn- - + 0,32 - G
- G np
2
-(4 + 0 , 3 2 ) - ^ - 5 , 7 = 0

pa je za m T = 1500 kg i dohvat A —\ 2 m

1 2 -cos 13,26
(1,5 + 0,027)-12 + (0,6 + 0,192) • + 0,32 -0 ,2 5 -2 ,3 2 -2 ,8 -4 ,3 2 ■9,81

5,7

= 18,12 [kN],

a za m T = 2000 kg i dohvat A = 9 m

1 2 -cos 43,67
(2 + 0 027)-9 + (0,6 + 0,192)- + 0,32 - 0,25 • 2,32 - 2,8 •4,32 9,81

5,7

15,93 [&V],

Momentna jednačina za slučaj rasterećene dizalice kod minimalnog dohvata glasi

A - 0,32
G , - (4 + 0,32) + G „ • - + 0,32 - ( 0 D + G , ) • + 0,32 Gxk. A - F H -5,7 = 0

pa je horizontalna reakcija (pritisak u osloncu) jednak

 R Repčić, M .Ć o lić : Z BIRK A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RT N IH SRED STA VA

[2,8 • 4,32 + 0,25 • 2,32 - (0,6 + 0,192) - 2,16 - 0,027 - 4]- 9,81
18,68 [fcW]
5,7
što znači d aje dobro odabrana masa protiv tega je r su oslonci opterećeni približno jednako
kod opterećene dizalice s maksimalnim dohvatom i rasterećene s minimalnim dohvatom.

Specifični pritisak u donjem osloncu od maksimalne radijalne sile je

Fh 18,68-103 , „ \ XT, 21
p D\ = ---------------------= 1,61 W/ mm < p d„,
l-d 80-145 L J
gdje je: / \mm\ - dužina rukavca,
d \mm\ - prečnik rukavca.

4. Pritisak na točkiće u gornjem osloncu

a) za dohvat A = 12 m

Sa slike se vidi d a je sila u jednom točku

Fu
F, = = 18,12 = 12,813 [M ]
2 -cos45 2 -cos45
ili prema poznat*
opterećeni točak

cos x, F h -co s45 F h -cos45 F„ 18,12

f, = f h - 12,813 [kN]
2 cos2 4 5 + cos2 45 2 -c o s245 2-cos45 2-cos45
2 , cos Yi

b) za dohvat A = 9 m

Sila pritiska na točkić je

F. i c cn
F; — ----- = 11,264 [<Wj,
2 -cos45 2 -cos45
sila pritiska na točkić kod rasterećene dizalice je
F,
F: = = 18’68 = 13,21 [W ].
2 -cos45 2 -co s45

1— 1 Na osnovu iznijetog može se provjeriti specifični pritisak izmđu

.1I ‘^O
glavčine točka i osovinice koji (prema slici 1.23) iznosi
f% l
1— —
7- “ T -
F h _ 13,21 -103
i ! ! PCA
03 5 l-d ~ 50-35
.. !

090
Osovinica točka se proračunava kao osovinica kotura za
shka 1.23 Točkić gornjeg izravnavanje.
. oslonca
 • -

N. Repčić, M. Ćolić: Z BiR K A Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N 111 S R E D S T A V A ______________

5. O tpori trenja u go rn jem o sloncu

Z a slučaj k ad a se valjci k o trljaju po nepokretnom prstenu izraz za o tp o r k reta n ja je d n o g v a ljk a

je.
^ H -d2•
Fwo —— + — — ■F.
V dt dt

kako su u ovom slu čaju d v a ravnom jerno opterećena točka to je o tp o r tre n ja k o d m ak sim a ln o g
d o h v a ta A = 12 m

' n -d 2- /A
F h =
J wo ■ Z ^ = f ^ +^ ) 2 -12'813 = '-2 8 1 3 [W ] = 1281-3 M >
D' Tt J

a kod dohvata A = 9 m

rf d +2 -f} 0,1-35 2-0,5

F h =
1 wo +■ -2-11,264 = 1,1264 [kN] = 1126,4 [AT]
D. ■ ! . * = 90 90
v Df

6. M om ent trenja pri zakretanju dizalice

M oment trenja koji se treba savladati kod okretanja dizalice je

' M W = F H - ^ - + F, ■M ^ D + d ^ + F^J A
2 4 2
p a je za dohvat 12 m
3
0,08 •(205 +145) •10~3 495-10'
=18,12-103 - 0,08: --------- --+ 9 4 ,5 5 -IO3 + 1281,3-

= 1084,1 [Nm],
a za dohvat 9 m

< = I 5 ,9 3 I . 10. . M L H H 0 1
+ 102,4 8 . 1 0 - . 0’08-<205 + 145) - 10% 1126,5 . ^ ° 1
4 2
= 1098 32 [Arm],

Vidljivo je da su oba otpora kod ustaljenog okretanja isti.

7. M oment od otpora inercijalnih sila

Ovaj otpor nastaje pri ubrzanju masa koje rotiraju oko ose rotacije dizalice.
Iz tabele 1.1 se vidi d a je vrijeme ubrzavanja kod okretanja tu = 4 + 8 5 , ali kako su nosivost
dizalice i njen dohvar relativno mali to se može uzeti d aje tu = 3 i . .n
Inercijalne sile tereta i dijelova konstrukcije dizalice koji rotiraju su

F ‘" =m. -r, - s d [JV]

pa je moment otpora od inercijalnih sila (otpor ubrzanja masa koje rotiraju)

44
 N. Repčić, M. Ćolić; ZBIRK A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RTN IH S RE D ST A V A

M'" = F"' -r - m, ■r 2 - s d [./V/77].

n - n _ ;z~- 0,75
Kako je cod = = 0,0785 [5 "']
30 ~ 30

to ubrzanje pri pokretanju im a v rijed n o st s d = —- = — — — = 0,0262 [5~2 ] .

ti, 3

M om ent dohvatnika i koturače z a p o d iza n je dohvatnika

/, \2
xjrm ( \ I lD - c o s r
dk ~ \ m D + m K ) ' 0
V 2

za dohvat 12 m

/ 1 2 -co sl3 ,2 6 ^ 2
M% =(0,6 + 0,192)- •0,0262 = 0,708 [kNm],

a za dohvat 9 m

M l =(0,6 + 0 ,192)-f9 ' COs43,67) -0,0262 = 0,22 [kNm].

V 2

M oment tereta i sklopa kuke sa graničnikom visine dizanja je

M j = {mT + mA )-{lD - cos y f -ed

za dohvat 12 m

M ; = (1,5 + 0,027) • (12 • cos 13,26)2 • 0,0262 = 5,458 [kNm],

za dohvat 9 m

M'rn = (2 + 0,027)• (9 • cos43,67)2 • 0,0262 = 2,25 [ićAfm],

Moment od nosača protiv tega je

M npm = m np ■ + 0,32 - e d = 0,25 • 2,32 2 - 0,0262 = 0,035 [kNm],

2
a od protiv tega

M * = m p -( 4 + 0,32)2 ■s d = 2,8• 4 ,3 2 2 -0,0262 = 1,369 [kNm].

Moment od stuba

= ■
2 ,5 6 ~0,377 .0 ,0 2 6 2 = 0,0024 [kNm].

Ukupan moment otpora ubrzanja masa koje rotiraju oko ose rotacije dizalice je

aC * = ^ + m ;"+ m ; + m ; + m ;;

za dohvat 12 m

45

t§S^l8Š|ii ilu
 N- Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

M"'k = 0,708 + 5,458 + 0,035 + 1,369 = 7,572 \kN rri],

a za dohvat 9 m
M'" = 0,22 + 2,25 + 0,035 + 1,369 + 0,0024 = 3,876 [kNm].

8. S n ag a m otora za okretanje

Kako su mnogo veći otpori kod ubrzavanja nego ustaljenog okretanja se zbog većeg otpora
kod ubrzanja pri dohvatu 12 m bira elektromotor za taj slučaj.
Snaga potrebna za savlađivanje stalnih otpora (ustaljenog okretanja) je

N., = = 94,56 [W]

jj 0,9

a snaga za savlađivanje inercijalnih otpora (ubrzanje masa koje rotiraju)

M*-cod 7,572-IO3 -0,0785

= 660,45 [W]
0,9
pa je nominalna snaga
Ny 4- N u 94,56 + 660,45 755,01
N„= = 419,45 [W]
Vsr 1,7 2 1,8

Zadatak 17

Izračunati snagu elektromotora mehanizma za promjenu dohvata dizalice na slici 1.25 ako je
poznato:
- m r = 8000 [£g] - nosivost dizalice,
~mK = 300 [kg] -m asa kolica,
- Dk = 400 [mm] - prečnik kotura,
- Dr = 200 [mm] - prečnik točka kolica,
■. = 6 [w] - maksimalna dužina lijevog kraja vučnog užeta,
- / = 0,02 [/m] - maksimalni ugib vučnog užeta,
koturovi i točkovi kolica imaju ugrađene kotrljajne ležajeve.
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A TA K A IZ T R A N SPO RTN IH S R E D S T A V A

H tlZ p
c tr B T " ; O-r
I.

‘ <D- -9-}

fh

Slika 1.25 Mehanizam za promjenu dohvata

Rješenje:

Otpor koji se javlja prelaskom užeta preko koturova pri kretanju kolica u desno iznosi

_ = e i z a J = j ooo ; ^ ^ ) = 2378;5 [ N ]
770 .(l + ij0) 0,98-(1 + 0,98)

Otpor ustaljene vožnje je

Fm = (Q + G k )• w = (8000 + 300)- 9,81 • 10'3 -10,5 = 854,94 [n ]

gdje je w \ N / kN] - specifični otpor ustaljene vožnje (skripta, slika 4.3).

Ukupan otpor kretanju kolica može se izraziti i razlikom sila u užetu sa desne i lijeve strane
kolica
' '• ’ Fw = Fm + Fm = F d - F l = 2378,5 + 854,94 = 3233;44 [//]

Uvrsti li se stepen korisnosti kotura preko kojeg prelazi uže za premještanje kolica dobij a se
sila u kraku užeta koji se namotava na bubanj

f. - S l
Vo
pa je ukupni otpor kod promjene dohvata
Fn „ F , + F lv „ F,.w_
F
1 Wu = — - 1F L F /.= — + f l -
r/o V0

Uzme li se da se za vuču kolica koristi normalno pleteno uže d = 6 mm (6 x 19) čija je masa
po dužnom m etru m u = 0,125 kg / m (prilog, tabela 1.14) tada je sila u užetu vezan o m za
lijevi kraj kolica

n q - x 2 0 ,1 2 5 -9 ,8 1 - 6 2 r i
F = ± - — = -J---------’---------= 275,9 M
8 •/ 8-0,02 L J

Ukupan otpor je jednak potrebnoj sili na obodu bubnja i iznosi

47
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z ADA PAKA IZ T RA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

3233,44
1FWu = + 275,9- 1 = 3305,1 [A ].
0,98 0,98

A ko se kolica kreću b rzin o m vy = 25 m ! m in m ože se izračunati snaga m o to ra za p o k retan je

FWu • vv 3305,1-25
N.. = 1,526 [kW].
1000 -T!h -T]r 60-1000-0,96-0,94

Snaga potrebna za savlađivanje inercijalnih otpora (kod ubrzavanja) se izračunava kao što je
urađeno u prethodnim zadacima.

Zadatak 18

Uraditi osnove proračuna (odabrati uže, izračunati snagu pogonskog

motora i provjeriti vučnu sposobnost užetnjače) za lift kojim se prevoze
ljudi ako je poznato:
Fs
- m T —600 [itg] - nosivost lifta,
m k = 800 \kg] - m asa kabine,
- H = 16 \m] - visina dizanja,
u6
(Gp) vd = 1,2/ 0,3 j/ra/s] - brzina vožnje.

G3 Rješenje:

Ukupna sila u užadim a o koja je ovješena kabina s teretom

'<?*■ Fv = Q + Gk = (600 + 790)-9,81 = 13636 [# ]
(Gk)
G, pa je maksimalna sila u užetu na osnovu koje se bira uže
□ j (Q)

Slika ip 6
' šsrna F L , = S - F „ / 3 = S - F , / 3 = 12-13636/3 = 54544 [jv]
lifta
gdje je stepen sigurnosti 5 = 12 ukoliko se bira lift sa tri noseća užeta.

Za lift je najbolje odabrati, zbog uslova eksploatacije, čelično uže 8 x 19 sil unakrsno pleteno
sa vlaknastom jezgrom.
Vlaknasto jezgro im a relativno veliki prečnik što omogućava da se porast opterećenja
postepeno apsorbuje i prigušuje.
U že se odabira p re m a rač u n sk o j sili kidanja u z uslov

F,„„ < F kiti

t

tako da se iz tabele 1.21 (prilog) odabira prameno uže 8 x 1 9 sil - <j)l 1 - Rm = 1570 N / m m 2
čija je računska sila kidanja Fkjd = 64,9 kN i masa po dužnom metru m u = 0,422 k g / m .

Uže se moglo odabrati i na već poznat način

4 -S-F. 4-12-13636
d> = 10,084 [mm]
f -tc ■Rm v 0,435 •^■■1570-3

gdje je / = 0,435 - faktor popune (skripta, tabela 2.1).

 N- Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A TA K A IZ TR A N SP O R TN IH S RE D ST A V A

pa se iz pomenute tabele 1.21 bira standardni prečnik užeta d - 11 m m .

Prečnik užetnjače je
D > 40 - d u .= 40 -11 = 440 [mm]

^ na čijem su obodu urađeni klinasti žljebovi sa uglom y = 35° pa je

koeficijent trenja užeta u žljebovima
Mo _ OJ
M = 0,3326
. y .35
sin — sm —
2 2

Slika 1,27 Klinasti K ak o j e te ž in a p ro tiv tega

j o žlijeb

Gp = Gk + V ' Q

gdje je y/ = 0,35 + 0,5 - koeficijent uravnoteženja (obično se uzim a y/ = 0,5)

to je sila u užadima o koja je vezan protiv teg
F2 = G = (mk + y / - m T) - g = (790 + 0,5-600)-9,81 = 10693 [N j.

Za slučaj sa slike 1.26 (ne uzimajući u obzir težinu užeta) odnos

< r \
nailazne i silazne sile na užetnjači je
1 1 f,
FL - e M-a
6 F,
- odakle se izračunava obuhvatni ugao

t J G3 fc: 1 , 13636
a=—1 -m
i —
F- = 'in = 0,731 [rad]= 41,88 [°].
ju F2 0,3326 10693

JU U trenutku pokretanja javljaju se inercijalne sile što uzrokuje

|_ Ge promjenu odnosa naiiazne i silazne sile na užetnjači pa je
potrebno provjeriti njihov odnos odnosno obuhvatni ugao užeta.
Slika 1.28 Šema za provjeru
Odnos sila na užetnjači u momentu pokretanja naziva se vučna
vučne sposobnosti
sposobnost užetnjače i uzima se slučaj kada prazna kabina ide
odozgo prema dolje kako je prikazano na slici 1.28

ep > F_ ■C -C
'-'I 2
F-,

Kako je
Fx = G p + G u =10693 + 198,7 = 10891,7 [N]

gdje je Gu = 3 ■ • g - H = 3 • 0,422-9,81 • 16 = 198,7 [n],

F2 = Gk + G 1 = m k - g + 0 , 5- Gu =790-9,81 + 0,5-198,7 = 7849,25 [A^],

49
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBI RKA ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S RE D ST A V A

g +a 9,81 + 1,2
C. = ^ ------= —---------— = 1,2787 i
g -a 9,81-1,2

C2 = 1,2 - za klinasti žlijeb i nov klinasti žlijeb s prorezom

vučna sposobnost užetnjače je
10891,7
•1,2787-1,2 = 2,129
7849,25
a obuhvatni ugao

a > — -ln 2,129 = ---------- ln 2 ,129 = 2,272 \rad] = n 0 ° 11'.

p 0,3326 L J

Potrebna snaga elektromotora za pokretanje lifta iznosi

* „ _ 7>063 [kfv]
2 ■7 2 ■0,5

50
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBI RKA Z A D A T A K A IZ T RANSPORTNI H S REDSTAVA

Z A D A C I Z A S A M O S T A L A N RAD:

Zadatak 1:

Zatezanje trake se izvodi pomoću utega ovješenih o uže kako je prikazano na narednoj slici

Ip

JCu

€C^ Pogled "P" ■HK

- > — III— c

T=CT

Ako je poznato: mkb =1250 \kg\ - masa kolica s bubnjem,

m T = 2800 [kg] - masa tegova,
Db = 800 [mm] - prečnik povratnog bubnja,
Dr —200 \mni\ - prečnik točkova kolica,
m = 1800 [mm] - razmak između osovina točkova.
h =120 [mm] - rastojanje ose točkova i bubnja.

Potrebno je :
- izračunati prečnike užadi i odabrati standardna,
- izračunati sile zatezanja u traci ako je Fs = 1,04 • Fn,
- izračunati potrebnu snagu motora ako bi se prethodni način zatezanja zamjenio
koturačom i bubnjem kao na slici “A ” pri čemu treba uzeti d aje brzina kolica
0,36 m l min i ukupan stepen korisnosti prenosnika 0,85.

Zadatak 2

Za izvoz material (uglja) na površinskom kopu rudnika koristi se skip koji se sastoji od dva
vagoneta (koša s kolicima) koji su međusobno povezani užetom namotanim na pogonski
bubanj.
 N. Repčić, M .Č o lić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDS'I AV A

O kretanjem bubnja u jed n o m sm jeru kraj u žeta koji je vezan za puna kolica nam otava se na
bubanj i vuče kolica prem a gore, a kraj koji je vezan za p razn a kolica odm otava se s bu b n ja
tako da se kolica spuštaju niz stazu. K od rad a skipa bubanj se okreće naizm jenično u je d n o m
p a u drugom sm jeru.
M a sa vagoneta (koša s k olicim a) je 2 0 0 0 kg, a njegov koeficijent iskorištenja ms I m r = 0,4.

Poznato je:

- vv = 2 [m -1] - brzina vožnje,

- w = 10 [iV/kN] - specifični otpor ustaljene vožnje,
- tu = 3 [j] ■- vrijeme ubrzavanja,

Za pokretanje uređaja se koristi elektromotor sljedećih karakteristika: N n - 75 \kW],

nm = 7 3 5 [min-1], m D 2 = 2 3 [fcgm2].
Kao kočioni bubanj sliži elastična spojnica smještena na vratilu motora a prečnik joj je
D s = 500 [mm].

Treba uraditi sljedeće:

- izračunati sile u užetu i odabrati standardno,
- izračunati minimalni broj namotaj a užeta na bubnju da ne bi došlo do
proklizavanja užeta po bubnju u momentu pokretanja ako je [x = 0,1,
- provjeriti da li je dobro odabran elektromotor za pokretanje (izračunati
ukupan moment reduciran na vratilo motora).

Zadatak 3

Za podatke date u prethodnom zadatku potrebno je:

-provjeriti dali je dobro odabrana elastična spojnica (provjeriti specifični pritisak na
dodirnim površinama obloge i bubnja, provjeriti specifičnu snagu kočenja),
- odabrati standardnu kočnicu sa dvije čeljusti sa elektro hidrauličnim podizačem.
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRK A Z A D A T A K A IZ TRANSPORTNIM SREDSTAVA

Za da ta k 4

Zidna dizalica prikazana na slici

ima nosivost 3200 kg.
5 60

Dizanje tereta se vrši ručno tako

što radnik djeluje na ručicu silom
Fr = 2 0 0 N .
Radijus ručice je 400 mm.
Uzme li se d aje snaga prosječno
5300

jakog čovjeka 73 W i ukupan

stepen korisnosti prenosnika 0,78
treba uraditi sljedeće:
- izračunati maksimalnu silu u
užetu, dimenzionisati uže i
140

odabrati standardno
izračunati potreban prenosni odnos čekraka,
izračunati brzinu dizanja,
izračunati pritiske u osloncima,
izračunati silu kojom je potrebno vući za teret da bi se izvršilo zakretanje (za klizne
ležajeve),
izračunati sile u štapovima konstrukcije.

Z a d a tak 5

53
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A ZA D A TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

Okretno pokretnu dizalicu na postolju (podvosku) ima sljedeće poznate karakteristike:.

mr = 5000 [kg] - masa tereta (nosivost dizalice),
m o = 2 4 1 0 0 [kg] - masa okretnog dijela (bez protiv tega),
m po
= 13000 [kg] - masa podvoska,
D t = 4,52 [m] - prečnik tračnice (šine),
a = 20 [m] - dohvat dizalice,
e = 1,3 [m] - položaj pravca sile težine okretnog dijela (bez protiv tega),
p —5,15 [m] - položaj pravca sile težine protiv tega,
1 = 5,4 [m] - međuosovinsko rastojanje na podvosku,
2 •ep — 4 [m] - rastojanje tračnica (šina) po kojima vozi podvozak,
h = 5,2 [m] - položaj pravca rezultirajuće sile vjetra,

Potrebno je:
- izračunati masu (težinu) protivtega,
izračunati prečnik točka na okretnom dijelu i odabrati standardni (okretni dio se
oslanja na četiri točka),
- izračunati snagu potrebnu za ustaljenu vožnju (okretanje) okretnog dijela,
- izračunati prečnik točkova na podvosku i odabrati standardne,
- izračunati snagu i odabrati elektromotor za pokretanje podvoska ako je brzina
vožnje 32 m s' (ne uzimati u obzir uticaj vjetra),
- provjriti sigurnost od prevrtanja ako je A = 3 0m 2, za brzine vjetra 70 km/h i 120 km/h.
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RTN IH S R E D ST A V A

TRANSPORTNI UREĐAJI NEPREKIDNOG

TRANSPORTA

• T R A K A S T I T R A N SP O R T E R I
• T R A N S P O R T E R I SA V U Č N IM L A N C E M
• ELEVATORI
• KO N V E JE RI
• P U Ž N I T R A N SP O R T E R I
• T R A N S P O R T E R I SA VALJCIMA
• P N E U M A T SK I TRAN SPO RT
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ TRANSPORTNIH SR E D ST A V A

Zadatak 1

Za transport 580 t/h nesortiranog mrkog uglja ( a max<200 m m ) koristi se trakasti transporter
šematski prikazan na slici. Prosješan nagib trase transportera (uspon) od povratnog bubnja do
mjesta zatezanja je 6°. Traka se na opterećenom dijelu trase oslanja na trodjelni a u povratnom
hodu na dvopdjelni slog valjaka. Ostalo prema skici. Orjentacionim proračunom odrediti
vučnu silu i snagu motora za stacionaran rad uz uslov d aje utovar transportera mehanizovan a
izvodi se na mjestu A, a istovar preko pogonskog bubnja.

Slika 2.1 Šematski prikaz trase trakastog transportera

Rješenje:

Na osnovu preporuka za brzine transportovanja

(prilog, tabele 4 i 5) odabira se standardna brzina
v=2,12[m"']. 2*4*■
>2^5
Kako je utovar mehanizovan to je k x - 0,8 -r-1, odabira
Slika 2.2 Poprečni presjek materiaia
na traci se srednja vrijednost k x = 0,9 dok se uticaj nagiba
transportera na kapacitet odnosi na maksimalni ugao
nagiba od 13° i iznosi k2 = 0,92 (skripta, tabela 11.7).
Uzme li se d a je srednja zapreminska masa mrkog uglja p = 750 [Ag7m3] tada je zapreminski
kapacitet transportera
580
_______ - 773,333 [m3//z]
p 750-10’

koji bi za horizontalni transporter pri brzini trake v = 1 ms 1 odgovarao kapacitetu

K 773,333
V, 440,555 [m^ !h]
k r k 2 -v 0,9-0,92-2,12

prema kojem se odabire standardna širina trake b = 1200 \m m \ (prilog, tabela 2.12).
Širina trake se provjerava u zavisnosti od dimanzija transportovanog materiaia
^min = 2 ' tfmax + 200 m m = 2 - 200 + 200 = 600 \m m \
što znači da odabrana traka odgovara.

Maksimalni mogući kapacitet ovog transportera je

= * 1-*2 - / - v - ( 0 , 9 . 4 - 0 , 0 5 ) i .*>

= 0,9• 0,92-550-2,12-(0,9■ 1 ,2 - 0,05)! ■0,75 = 768,1828 [ ( / h]

55
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

g d je je : / = 550 za u n u trašn ji ug ao tre n ja m a te ria la u p o k re tu /?, = 15'; .

R e z e rv a tra n s p o rte ra j e
(■
Qn, max Qn,s j QQ = 76 8 j 8 580 }Q() = ^% j [
Qms
•i-' 580
M asa transportovanog material po jedinici dužine je

Qn,s 580
m„, = = 75,995 [kglm]
3 ,6-v 3,6-2,12
a trežina
qm = m m - g = 75,995 -9,81 = 745,51 [N/m].

Za izračunavanje težine trake po dužnom metru neophodno je prvo definisati traku tj. vrstu
prediva i broj uložaka.
Iz tabele 11.1 (skripta) vidi se da se trake širine b = 1200 mm izrađuju sa z = 6 + 12 uložaka.
Zbog relativno kratke dužine transportovanja može se odabrati traka sa z = 6 uložaka od
poliester-poliamida čvrstoće 1600 N /cm (160 N/mm) čija je oznaka EP-160/6,6+2.
Iz tabele 2.6 (prilog) očitava se da je m asa jednog uloška (platna) mu = 1,05 [ k g ! m 2\
Gumene obloge čija je debljina prema za radnu stranu s, = 5 mm i povratnu s 2 = 2 m m
(prilog, tabela 2.8) imaju, masu kod trake normalnog kvaliteta mg = 7,91 [kg/m2] (prilog,
tabela 2.9) pa j e masa trake po metru dužine 1

m, = \pg -(s, + s 2) + z - m u\ b = [7,91 + 6-1,05]-1,2 = 17,052 [kg/m]

a njena težina

qt = m , -£ = 17,052-9,81 = 167,28 [NIm].

Prema tabeli 11.4 (skripta) usvaja se rastojanje slogova nosećih valjaka na opterećenom dijelu
trase a, =1000 [mm\ , dok s rastojanje na povratnom dijelu usvaja a2 = 2500 [mm] (kreće se
u rasponu 2500 -h 3500 mm).
U tabeli 2.16 (prilog) su date preporuke za izbor prečnika nosećih valjaka u ovisnosti od
brzine i širine trake odakle se bira d v =108 [mm] čija je masa rotirajućih dijelova kod
trodjelnog sloga mov = 20,1 [kg], a dvodjelnog mpy = 17,9 [kg] (prilog, tabela 2.17).
Prema tome, masa obrtnih dijelova valjaka po metru dužine na opterećenoj strani transportera
je

m 0v ——— = ~ —= 20,1 [kg/ni]

a' 1
a težina

qm = m m - g = 20,1 -9,81 = 197,181 [N / m].

Slično vrijedi i za povratne valjke

m 17,9 ^ fi / l
m pv = — = —— = 7,16 [kg/m]
a2 2,5
odnosno
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

<7,,, = m pr ■g = 7,16 •9,81 = 70,24 [ N 1 m).

Visinska razlika pogonskog i povratnog bubnja je

/ / = 24 0 -sin6+ 3,5 = 28,587 [iw]
pa je prosječan ugao nagiba kompletne trase

J3 —arctg{H / Lh) = arctg(28,587 / 242,685) = 6,72°

gdje je: Lh = 240 • cos 6 + 4 = 242,685 [m\ - horizontalna projekcija trase.

Međuosno rastojanje pogonskog i povratnog bubnja je

L = H / s i n (5 = 28,587/s in 6,72 = 244,3 [jw]

pa je potrebna vučna sila

Fq = W = c - ( 2 - q t + q ov+ q pv+ q m)-w-L-cos/3 + qm-L - s i n f i

= 1,3 7 • (2 • 167,28 +197,181 + 70,24 + 745,51) • 0,025 • 244,3 + 745,51 • 28,587

= 11274,83 + 21311,9 = 32586,73 [jV].

Ukoliko nije poznata debljina trake ni ti izabrani slogovi valjaka orjentaciona vrijednost mase
pokretnih dijelova transportera za širine trake do 1000 mm može se odabrati iz tabele 2.15
(prilog) pri čemu se prethodni izraz za vučnu silu piše u obliku

F0 = W - c ■{mpd + m„, )• g ■w • L ■cos fi + m„, ■g ■L ■sin (5

gdje je: m pd = 2 • m, + m ov + m pv \kg / m] - masa pokretnih djelova svedena na metar dužine.

Maksimalna sila zatezanja je na mjestu nailaska trake na pogonski bubanj i iznosi

1 '
rFn = rFO ■ I + - = 32586,73-1,38 = 44969,7 [tf]

gdje je: pi = 0,35 - koeficijent trenja iz,

. a = 210° - obuhvata! ugao trake oko pogonskog bubnja,
a potreban broj uložaka trake
S-F„m 12-44969,7
z 2,81 \kom\
b-K , 1200-160

gdje je: S = 12 - stepen sigurnosti za (skripta, tabela 11.2).

Prema izračunatom odabrana traka zadovoljava.

Potrebna snaga elektromotora za stacionaran rad transportera

N m put = ^ ,5 3 K ]
ti 1000-0,85

gdje je: K r = 1,15 + 1,2 - koeficijent rezerve snage motora .

57
 N. Repčić, M. Čolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

Isti zadatak se m ože rješiti tako što se iz poznatog izraza za kapacitet

Qms = ^1 ‘^2 - 3600-y4-v-p

izračuna teoretska površina poprečnog presjeka nasutog materiala (horizontalna trasa)

A p , = — ------- — ---------- = ---------------------— ------------------ - - 0,12237 [m2]

p,“ k x ■k 2 - 3600-v- p 0,9-0,92-3600-2,12-750-IO-3

a zatim iz tabele 2.13 (prilog) odabira standardna širina trake koja za ovaj slučaj iznosi
6 = 1200 [mm].
Potrebna snaga na vratilu pogonskog bubnja je
j c - w : Lf -g ( - y e,„ g - H
po, 3600 V p« im *) 36Q0

1,37 • 0,025 • 2 4 2 ,6 8 5 ^ 8 1 ^ ^ ^ +^ 580-9,8!-28,587

3600 ■600
= 23,745 + 45,182 = 68,927 [kw]

gdje je: rripd = 2 - m t + m ov jn pv —2 *17,052 + 20,1 + 7,16 = 61,364 \kg l m\

■¥'
Sv
w.
•
n
a snaga elektromotora

N-p« 68,927
N 81,09 [kW].
mpo‘ 7] 0,85
Sila na obodu bubnja potrebna za pokretanje trake je

N po, 68,927
F0 = = 32,5127 [kN} = 32512,7 [tf]
v 2,12
pa je maksimalna sila zatezanja trake (mjesto nailaska trake na pogonski bubanj)
1
FmM = F „ = F 0 - 1+ - = 32512,7 •1,38 = 44867,526 [w]
1
a broj uložaka se provjerava na ranije opisan način.

Zadatak 2

Za trakasti transporter iz prethodnog zadatka uraditi kompleksniji proračun vučne sile uz

pretpostavku da se utovar može izvoditi na bilo kojem mjestu na dužini 50m od mjesta A.

Rješenje:

Kod ovog proračuna koristi se metoda obilaska po konturi pri čemu se izračunava sila
zatezanja trake na svim karakterističnim mjestima trase. Vučna sila je jednaka sumi svih
otpora duž trase transportera polazeći od mjesta gdje traka napušta pogonski bubanj pa do
njenog ponovnog nailaska na isti šti znači d a je ispunjen uslov

k •

58
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

gdje je: - brojna vrijednost svih linijskih i koncentrisanih otpora.

Za podjeljenu trasu kao na prikazanoj slici računaju se otpori koji nastaju na svakoj dionici
trase osim dionica 1 do 2; 5 do 6 i 9 do 10 gdje se otpor može zanemariti je r nem a oslonačkih
jedinica a otpor od dizanja ili spuštanja je neznatan.

Otpori na pojedinačnim dijelovima trase su:

- dio trase 3 do 4 nema oslonačkih jedinica pa se javlja samo otpor od spuštanja trake
w p (3 ^ 4 ) = fe, + q Pv ) - h ^ ) - c o s r - w P - 4 > ■/ ( 3 ^ 4 ) - s i n r

= 0 -1 6 7 ,2 8 -(3 ,5 -0 ,3 )= -5 3 5 ,2 9 6 [/V]

gdje je: /(3_„4) • s i n / s (3,5 - 0,3) [m] - jer nisu poznati prečnici bubnjeva,

- otpor na dijelu neopterećenog (povratnog) dijela trase 7 do 8 je

wp(7-8)= k +^v)' f(7->8)•cos p ■wp- qt •/(7^8)•sin.p

= (l 67,28 + 70,24) •240 •cos 6 • 0,03 6 -1 6 7 ,2 8 • 240 •sin 6

= 2040,931-4196,525 = -2155,594 [tf]

gdjeje: w p =0,036 za m p = m t + m pv =17,052 + 7,16 = 24,212 [kg] i l = 240 [m] -prem a

tabeli 11.11 (skripta),

za računanje o tp o ra na d ije lu trase A do B prvo treba odrediti m asu i tež in u obrtnih

djelova valjaka. K ako je rasto jan je oslonačkih jed in ic a

a\ 1000 [- -j
«°= y = = 500 imm\

masa obrtnih djelova svedena na dužni metar je

—u m 90 1
m, — —= 40,2 [kgIm]
an 0,5 L J

a težina

=mm
“ -g = 40,2• 9,81 = 394,362 [ N / m]

59
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R ED STA VA

pa je otpor
Wo (a-^b) = t i + )-1(a^ h) ■cosP ' w„ + (<?, + qm) •/(^«, •sin p
= (l 67,28 + 394,362 + 745,51) ■50 • cos 6 • 0,037 + (l 67,28 + 745,51)• 50 •sin 6

= 2404,98 + 4770,627 = 7175,6 [w]

gdje je: w0 =0,037 za /n„ =m / + m„* + m,„ =17,052 + 40,2 + 75,995 = 133,247 [&g7 tw] i
/ = 250 [ot] - prema tabeli 11.10 (skripta)

otpor na dijelu trase B do 12

^ (^ )=(?<+^v+^)-^i )-cos^-w„ +{qt +qm) - s i n p
0 12 2

= (l 67,28 +197,181 + 745,51) • 166,4 • cos 6 • 0,0346 + (l 67,28 + 745,51) • 166,4 •sin 6

= 6355,58 + 15876,646 = 22232,226 [n ]

gdje je: wa = 0,035 za m a = m t + m ov + m„, =17,052 + 20,1 + 75,995 = 113,147 [kgjm] i

/ = 250 [m] - prem a tabeli 11.10 (skripta)
2) = [(240 • cos 6 + 4) - c]/ cos 6 - 50 - x
= [242,685—24,487]/cos 6 - 50 - 3 = 166,4 [m] - je dužina izračunata prema
narednoj skici
13

Slika 2.4 Skica za određivanje dužine dijela trase 12-13

pri čemu je c = l ^ l3y cosl3 = 25,13 l-c o s l3 = 24,487 \m\ i

x = 1+ 1p =1 + 2 = 3 \m\ , lp \m\ - dužina prelaza sa koritastog u ravan
oblik trake i obratno (prilog,
tabela 2.18)
a iz odnosa /(12_i3) / sin[l 80 —(l 3 - 6 )—(90 -1 3 )]= (3,5 —v)/sin(l3 —6) je

W i3 ) = 3,5~
sin4 7' g 6 -s in 9 6 = 25-1 3 |M

otpor na trasi od 12 do 13

■^0 (12- 13) = fe. + ^ v + 9 OT)-/(.2->i3)-C 0 sl3 -wo + fe , + ff„ )-/(12r,,3)*sinl3

= (l 67,28 +197,181 + 745,51)-25,131 • cos 13 • 0,0346 + (l 67,28 + 745,51) • 25,131 •sin 13

= 940,419 + 5160,225 = 6100,644 [jV]

Otpori koji se javljaju prilikom utovara materiaia su:

60
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DATAKA !Z T R A N S P O R T N IH SR E D ST A V A

- otpor ubrzanja tereta i trenja po traci

W + W, = 2 - ^ ”k ' ^ 2 5 8 0 ' 2,]2 = 341,556 [//]

7 ,2 -v 3,6 L J

gdje je: v0 = 0 - početna brzina material,

- otpor od trenja o nepokretne bočne stranice

w , = f r h? - P n - g - Ls = 0,5-0,1532 -750-9,81-3,5 = 301,4 [n ]

gdje je: / , = 0,5 - koeficijent trenja tereta o

stranice,
Pn - nasipna masa
materiala, ostalo
prema skici,

Slika 2.5 Skica za proračun otpora

na mjestu utovara

za slučaj d a je visina padanja materiala h'= 1 m tada se javlja otpor

Qls- f , flU 580-9,81-0,5 IT T

Wd =- = 356,8 [N]
3,6 V g 3>6 V9,81
gdje je: f t = 0,5 - koeficijent trenja tereta o traku (može se uzeti isti kao / j )

Ukupni otpor na mjestu utovara je

Wu = (wi +Wl )+ W f l +Wd = 341,556 + 301,4 + 356,8 = 999,756 [# ]

Sile na karakterističnim mjestima na trasi su:

F ,= F S

F2 = F X= F ,

F , = š -F2 = 1,03 ■Fs

F , = F 3 + W p (3_«} = 1,03 - Fs - 535,296

Fs = Č; ■F4 = 1,06 • (1,03 • Fs - 535,296)

F6 = F
1 5

F7 = £ • F6 = 1,062 - (1,03 - Fs - 535,296)

Fs = F1 + W p(l_tS)= l )062 -(l,03-Fs -5 3 5 ,2 9 6 )- 2155,594

F9 = Š - F s =1,063 -(1,03-Fs - 535,296)-1,06-2155,594

Fl0 =

61
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

Fu = Š : F Xo = K03 • [l,063 • (l,03 • /% - 535,296)- 1,06 • 2155,594]

F A ~ Fu

F h = FA + W() + Wu

= 1,03 • [l,063 • (1,03 - Fx - 5 3 5 ,2 9 6 )-1 ,0 6 - 2155,594]+ 7175,6 + 999,756

= 1,03 • [l,063 • ( l,0 3 • Fs - 5 3 5 ,2 9 6 ) - ! ,0 6 - 2 1 5 5 ,5 9 4 ]+ 8 1 7 5 ,356

Kako u konkavnoj krivini nema koncentrisanih otpora može računati

F„ —Fxi —Fg + WQ(b-+12) (12—

»13)

= 1,03 • [l,063 • (1,03 • Fs - 535,296)-1,06 • 2155,594]+ 8175,356 + 22332,226 + 6100,644

= 1,2635 • Fs + 3 3 598,076

Uzme li se u obzir koeficijent rezerve kako ne bi došlo do proklizavanja trake po bubnju

odnos nailazne i silazne sile je
(e >° + k , - l ) _ F, • (e"-"1« 1 + 1 , 2 - 1)_
Fn - Fs ■
K 1,2

Izjednačavanjem sa prethodnim izrazom za silu u traci na mjestu nailaska na pogonski bubanj

izračunava se sila u silaznom kraku trake
1,2635 • Fs + 33598,076 = 3,172 - Fs

1,9085 • Fs —33598,076

Fs = 17604,44 [iV]

a sila zatezanja u kraku koji nailazi na pogonski bubanj je

Fn = 3,172 • Fs = 3,172 -17604,44 = 55841,28 [iV]

Otpor koji se javlja na pogonskom bubnju je

Wg = (0,03 - 0,05)-(F„ + F s) = 0,04-(55841,28 + 17604,44)- 2937,83 [v ]

pa je snaga motora potrebna za stacionaran rad

(Fn - F s +Wg)-v (55 8 4 1 ,2 8 - 1 7 6 0 4 ,4 4 + 2937,83)-2,12

1 0 0 0 -^ ~ 1000-0,85

Maksimalna sila zatezanja trake je na mjestu nailaska na pogonski bubanj pa je potreban broj
uložaka

O - A , 1 / U U - I O U

što znači da odabrana traka zadovoljava.

^Minimalna sila zatezanja trake treba da iznosi

 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

Fmm = (5 - 8)-(?, + q „ )- a 1 = (5 + 8) (167.2<S ( 745,51)-1 =4563,95 + 7302,32 [w]

a treba da bude ostvarena na mjestu B gdeje je stvarna sila zatezanja
F„ = 1,03 • [l,063 • (1,03 •17604,44 - 535,296)-1,06 • 2155,594]+ 8175,356

= 27409,276 [tf]

Prečnik pogonskog bubnja je

DP^ p-7t-a-b 25000- t t - 210-1,2

gdje je: F0 = Fn - F s = 55841,28-17604,44 =38236,84 [w]

a ° ] - obuhvatni ugao trake na bubnju,
P N f m 2] - dozvoljeni pritisak trake na bubanj,
b m\ - širina trake.

Kako je dozvoljena sila zatezanja odabrane trake

- ^ = 5 5 8 4 1 ,2 8 --^ -= 9 6 0 0 2 ,2 [« ]
3,49
iskorištenje trake je

^ • • l O O = -5-5841,28 -100 = 58,166 1%

Fdoz 96002,2

prečnik pogonskog bubnja je

Dpb > kb -z = 0,126 • 6 = 0,756 \m\

gdje je: k h - koeficijent zavisan od iskorištenja dozvoljene sile u traci i kvaliteta trake
(prilog, tabela 2.20)
pa se odabire standardni prečnik pogonskog bubnja D pb = 800 \mm\ (prilog, tabela 2.21 ili
tabela 2.22 prema DIN).

Sila zatezanja na povratnom bubnju je

F9 = £ - F s =1,063 -(1,03-Fv-535,296)-1,06-2155,594

= 1,063 • (1,03 -17604,44 - 535,296) -1,06 ■2155,594 = 18673,71 [N]

a iskorištenje trake na tom mjestu

A _ . I00 = 1 ^ Z 1 . 100 = 19,45 [%]

Fda: 96002,2 L J

pa je prečnik povratnog bubnja

^ k h ■z = 0,1 • 6 = 0,6 [m\

a odabira se standardni prečnik D/Vn. = 630 [mm\ (prilog, tabela 2.21).

63
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH SR E D ST A V A

O tk lo n sk i bubnjevi n eposredno iza pogonskog i pov ratn o g bubnja m ogu se odabrati sa

prečnrkom Dnlk/ = 500 [mm\.

Zadatak 3
6'

Za transport paketa iz magacina do rampe (mjesto utovara na vozilo) predviđen je trakasti

transporter. Magacinski prostor je ispod nivoa rampe pa je potrebno da transporter im a dio
trase koji je nagnut prema horizontali.
Paketi se slažu na traku tako da bi bila potrebna što uža traka što pojeftinjuje proizvodnju
transportera.
Ako je poznato:
m p = 2 0 [kg] -jedinična masa paketa čija je osnovica 500 x 350 mm,
v = 0,5 \ms~' ] - brzina transportovanja,
= °3 - koeficijent trenja između paketa i trake,
fj. = 0,25 - koeficijent trenja između trake i pogonskog bubnja,
rtu = 0,85 - ukupan stepen korisnosti,
- ostali podaci prema slici.

20m

(\ ^ ' s '
Potrebno je: V
1. izračunati maksimalni komadni i maseni kapacitet transportera,
2. odrediti i odabrati ugao nagiba trase kako ne bi se spriječilo klizanje paketa
po traci,
3. odabrati traku i potreban broj uložaka,
4. izračunati prečnik pogonskog bubnja,
5. izračunati snagu potrebnu za ustaljen rad transportera kao i snagu pri pokretanju
transportera pod punim opterećenjem.

Rješenje:

1. Transporter ima maksimalni kapacitet kada se paketi slažu jedan do drugog tako da im je
prosječno (srednje) rastojanje jednako dužoj stranici osnovice paketa pa je maseni
kapacitet

m n -v 2 0 -0 5
■0. 3,6 • — — = 3,6 • — ’ = 72 [t/h]
V 0,5

odnosno težinski Q, max = Q mmax-g = 72 - 9,81 = 706,32 [kN / h ] ,

i kapacitet
 K Repčić, M. Čolić: ZBIRKA Z A D A TA K A IZ T R A N S P O R T N IH S RE D ST A V A

Z = 3600 •— = 3600 • — = 3600 [kom 1h].

a pr 0,5

2. 4y/1 Za miran rad, bez proklizavanja paketa po

traci, treba zadovoljiti uslov
Gp - cos j3 ■/u > Gp - sin J3
časti
lio odnosno

inju
Slika 2.7 Skica za proračun nagiba trase Pa Je ugao nagiba trase

P < arctgjj. = aretg 0,3 = 16,699°

usvaja se d a je j3 - 14°.

3. Sa slike se vidi d a je minimalna širina

trake
bmin = 3 5 0 + 2-75 = 500 [mm]
pa se usvaja standardna širina
b = 500 [mm].

Slika 2.8 Širina trake Snaga potrebna na pogonskom bubnju je

N = C-' W- ' L ' g . (3,6 - m p j - v + Qm)+ Q ?-'-g - H

^ 3600 V mI 3600
2,3-0,025-44,8-9,81 / „ ............... 72-9,81-6
• (3,6-20-0,5 + 72) + -
3600 3600
= 0,758 +1,177 = 1,935

gdje je: w = 0,025 - koeficijent otpora kretanju trake kod nepovoljnijih uslova rada,
c = 2,3 - koeficijent proporcionalnosti (skripta, tabela 11.13) jer je
nju L = 61 sin 14 + 20 = 44,8 m ,
1pd =2 ■m, + m„v + m pv = 20 [kg / m] - m asa p o k retn ih d ije lo v a transportera
(prilog, tabeia 2.15)
a otpor kretanju trake

Mpn _ 1,935
1JC W= = 3,87 [jW] = 3870 [# ]
"ni v 0,5

Za obuhvatni ugao trake na pogonskom bubnju a = 180" sila u nailaznom kraku trake na
bubanj je
]
F„ = W - = 3870 -1,838 = 7113,06 [n ]

65

iil
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH SR E D ST A V A

a u silaznom kraku

F, = W ------ ----- = 3870-0,838 = 3243,06 M .

<?■““ -1

Kako je mala sila zatezanja trake može se odabrati traka sa pamučnim predivom (ulošcima)
kvaliteta B-50.
Za usvojenu širinu b = 500 mm za izrađuju trake sa z = 3 + 5 uložaka pa je

S - F mzx 10-7113,06 ^ qA \ i -i i
z = —— - — = — — —“ — = 2,84 [uloska\
b-K, 5 0 0 -5 0

gdje je: 5 = 10 - stepen sigurnosti

prema čemu treba usvajit traku sa z = 4 uloška.

4. Prečnik pogonskog bubnja je

n ž = -----ggP-lggZg ----- . 0,274 M

pb p - n - a - b 18000-3,14-180-0,5 LJ

gdjeje: p = 16000 +20000 [/V7m 2 ] - sposobnost prenošenja vučne sile preko bubnja
(za trake s pamučnim ulošcima),
odnosno
D pb > x • z = 0,09 • 4 = 0,36 [m] = 360\mm\

gdjeje: x = 0,09 - koeficijent za kvalitet trake B-50 (prilog, tabela 2.19),

z - 4 - broj uložaka trake,

pa se usvaja standardna vrijednost D pb = 400 \mm\ (prilog, tabela 2.21).

5. Snaga motora za ustaljeni rad transportera je

N = = 6 [kW]
77 0,85 1 1

U slučaju zaustavljanja transportera pod punim opterećenjem, za pokretanje je potrebna i

snaga za ubrzanje masa.
Da bi se izbjeglo proklizavanje tereta treba zadovoljiti uslov
Gp • s in p + Fm < Gp • cos/? • p

K = m p -a = m p - j - < G p - c o s j 3 - p - G p -sm/3 = m p - g - ( c o s f i - p - s i n f i )

odnosno potrebno vrijeme ubrzavanja

v 0,5
t.. > 1,04 [s]
g-(pcos/3-sin/3) 9,81 - (0,3 - cos 14 - sin 14)
Usvoji li se da je to vrijeme tu = 5 [.?] ukupna inecijalna sila koju treba savladati pri
pokretanju je
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D ST A V A

gdje je: muk = {m ,,</ + m »,)- L - (20 + 40) • 44,8 = 2688 [&g] - ukupna masa koja se ubrzava,
_ /"l n'j _ yYl 0 f)
m„, = — — = --------- = 40 [kg!m\ ili m,„ = ——= — = 40 \k g / m\
3 ,6 -v 3,6-0,5 1 1 a pr 0,5

a snaga za savladavanje te sile je

N =^ - = 268,8' ° ’5- = 0,158 [kW]

77 1000-0,85 1 J
odnosno ukupna snaga pri pokretanju punog transportera
N P = N e + 1,2 • N u = 2,276 +1,2 • 0,158 = 2,466 [kW]

pa je faktor preopterećenja motora

¥ = = = j 083
Nc 2,276

Kao što se iz prikazanog vidi motor se može birati na osnovu snage potrebne za ustaljeni rad.

Z a d a ta k 4

Za prethodni zadatak uraditi kompleksni proračun vučne sile.

Rješenje:

Kapacitet transportera, ugao nagiba i širina trake izračunati i odabrani u prethodnom zadatku.
Kako se trake širine b = 500 mm rade sa 2 = 3 + 5 uložaka za ovaj transporter se odabira
traka sa z = 3 pamučna uloška kvaliteta B-50 čija j e težina po d u ž n o m metru

mi = [/nu 'Z + {sx + s2)-/?g -b = [l,3-3 + 3,39]-0,5 =3,645 \k g!m \

gdje je: mu = 1,3 \kg / m 2] - masa gumiranog (vulkaniziranog) platna (prilog, tabela 2.6)
mK = (i', + s 2) ’ P g ~ 3>39 [kg / m 2] - m asa gum ene z aštitn e obloge 2+1=3 m m za trake
n orm alnog k v a lite ta (prilog, tab ela 2.9)

a n jen a težina
qt —mt ■g = 3,645 - 9 ,8 1 = 35,757 [A; / m]

V aljke na nosivom (opterećenom ) d ijelu trase ugrađivati n a od sto jan ju a, = 0,5 m a na

povratnom a 2 = 2 m . Z a širinu trake b = 500 mm odgovaraju valjci prečnika d v = 63 mm ,
čija j e m asa obrtnih dijelova m v = 3 kg (jednodjelni) (prilog, tab ela 2.16 i tab ela 2.17) p a im
j e m asa po du žn o m m etru na opterećenom d ijelu trase

m m = —11 = ----= 6 \kg/ rri\

a x 0,5

a težma

67
 N. Repčić, M. Ćolic: ZBIRKA ZA DA I a K a IZ T RANSPORTNIH S R E D S T A V A

qm = m '"' - g = 6 9,81 = 58,86 [>V/ m]

dok je na povratnom dijelu trase

m „ = - = - = 1,5 [kg Im] i q = m P, -g = 1,5 -9,81 - 14,715 [NI m]

a, 2

Iz prethodnog zadatka je poznata masa tereta po dužnom metru m,„ = 40 [kg Im] pa je

q m =m„, - g = 40-9,81 = 392,4 [ N / m]

Otpor na ravnom dijelu trase iza pogonskog bubnja je

w {\-*d = k , + qPVY l(i - 2) •c° sP-(*y+ q, •^ ■sin ^

= (35,757 +14,715) • 20 • 0,03 8 + 0 = 3 8,359 [iV]
S

O
gdjeje: wp = 0,038 - koeficijent otpora kretanju prazne trake za 0t
m p = mt + m pv = 3,645 +1,5 = 5,145 [kglm], rQ»' '

a na povratnom dij elu trase pod nagibom f

^(2W3) = fe, +<lPy)-l(T- >i) ■C0S A - <lr l(r-3) •Sin£ _ _

= (g ,7 5 7 +14,715)f24^)(eos 14 • 0,038 ~/35,757 • 6

= 46,152-214,542 = -1 6 8 3 9 ^

Za opterećeni dio trase pod nagibom vrijedi

w(4->s) = (q, + qov + qm)-h*->5) -cos/?-w„ + (q, + qm)-1{4_>5) •s in p

= (35,757 + 58,86+ 392,4)-24,8 •COS14 • 0,036 + (35,757 + 392,4) • 6

= 421,893 + 2568,942 = 2990,835 [jv]

gdjeje: wa = 0 ,0 3 6 - koeficijent otpora na opterećenom dijelu trase za

m„ —ml + m ov + m m = 3,645 + 6 + 40 = 49,645 [kg / m ] ,
a na ravnom dijelu ispred pogonskog bubnja

w (5'^e) = (q, + qov+qm)- 6) • co s P ■ + {q, + q m)- / (s-—6) • s in P

= (35,757 + 58,86 + 392,4)- 20• 0,036 + 0 = 350,652 [iV].

S ile na k arak terističnim m jestim a na trasi su

F2 = F l + W{^ 2)= F x +3S,359

F y = e w' aa-F2 =1,009- (Fs +38,359)

F3 = F 2. + W {2.^3) = .1,009 •{/? + 38,359)-168,39 = 1,009-F f - 129,686

 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Fa = Š - F 3 = 1,05-(1,009- F - 129,686) =1,059 ■Fs -136,17

F5 = Fa + W(^ 5) = 1,059 - Fx - 136,17 + 2990,835 = 1,059 - Fs + 2854,665

Fs. = ■F5 = 1,009 ■(1,059 • Fx + 2854,665) = 1,069 • Fs + 2880,3

Fn = F b = Fs. + IV{5._6} = 1,069 - Fx + 2880,3 + 350,652 = 1,069 - F v + 3230,952

Odnos nailazne i silazne sile na pogonskom bubnju, uzevši u obzir koeficijent rezerve, je
= F, - l ) _ F, +1,2 - 1)
K 1,2

Zamjenom u prethodni izraz za silu u nailaznom kraku dobij a se

1,9944 • Fs = 1,069 • Fs + 3230,952

0,8254 • Fs =3230,952

F = j .2l Q’952 = 3914 4 [n ]

0,8254 L 1
a sila u nailaznom kraku je
Fn = 1,9944-3914,4 = 7806,88 = 7807 [N]

Gubici na pogonskom bubnju su

Wg = (0,03 + 0,05)- (Fn +F S)= 0,04 • (7-807 + 3914,4) = 468,86 [tf]

pa je snaga potrebna za ustaljeni rad transportera

_ f c - r , + y , ) - v _ (7807 - 3914.4 + 468,86) ■0,5 _

1000-77 1000-0,85 L J

Najveća sila zatezanja trake je na mjestu nailaska napogonski bubanj pa je potreban broj
uložaka

I =£ ^ = 10^807
b-K, 500-50

Z a d a ta k 5

Pločasti transporter za transport lomljenog kamena granulacije 50 + 100 mm treba da ima

kapacitet 600 t/h pri brzini transportovanja 0,7 m/s.
Ako se zna daje:
p 2 = 18 " - ugao prirodnog n ag ib a u kretanju,
Vuk = 0,83 ' ukupan stepen korisnosti prenosnika,
z = 8 - broj zuba pogonskog lančanika,
- pogonski uslovi normalni (srednji),

69
 ^PIPPR

N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

vučni organ (sredstvo) dva lam eiasta lan ca na točkićim a,

o stalo prem a narednoj skici

4 rrr
C 35m
Slika 2.9 Šematski prikaz trase transportera

Potrebno je đimenzionisati korito (žlijeb-članke), izračunati snagu potrebnu za pokretanje te

maksimalnu silu u lancu.

R ješenje:

Ukoliko materijal popunjava samo pravougaoni presjek maseni kapacitet transportera

se izračunava iz poznatog izraza
Qms = 3600 • k i ■V ■A •v • P lt l h ]
b
Dok je za presjek material kao na slici maseni kapacitet

f (p Qms = 3 6 0 0 - W , A - v - p
pri čemu je površina poprečnog presjeka
ir«
A = A x + A 2 = k 2 -A - b - ^ - b - t g p 2 + b-h }
Slika 2.10 Poprečni presjek
nasutog materijala
= b 2 -(0,25-k 2 -tgp2 +0,175)

gdje je: h = (0,2 -s- 0,3)-b - odnos visine stranice i širine članka (usvojeno h - 0,25 •b ),

hx : h - 0,6 -s- 0,8 - odnos popunjene i ukupne visine stranice članka

(usvojeno /z, = 0,7 • h ).

Sada se može pisati d a je izraz za maseni kapacitet

Qmx = 3600 • b 2 • (0,25 • k 2 • tgp2 + 0,175) • v • p

odakle j e širina članka (žlij eba ili korita)

Qms
13600 • (0,25 • k 2 • tgp2 + 0,175)- v • p

600
= 0,768 [m]
V 3600 -(0,25 • 0,95- tgl 8 + 0,175) • 0,7 • 1,6

gdje je: k 2 - koeficijent smanjenja kapaciteta zavisno od nagiba transportera (tabela 2.23)

pa se bira širina članka b = 800 \mm\ čija je visina ivice h = 200 [mm] (prilog, tabela 2.25).

10
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Širina članaka u zavisnosti od veličine transporovanih komada je

b = 1,7 - a inax + 2 0 0 = 1,7 -100 + 200 = 370 [mm]

što znači da odabrana širina zadovoljava.

Da bi se izračunali linijski otpori potrebno je poznavati dužinsko opterećenje od pokretnih

dijelova transportera i transportovanog materiaia.
Kako težina članaka zavisi od vrste transportovanog material to se za transport zrnastih i
sitnokomadastih materiaia (mase p r =1000 k g / m 3 ) koriste lahki članci, za srednje teške
materijale ( p n = 1000 + 2000 k g/ m *) srednje teški i teške krupnokomadaste terete
(p„ > 2000 kg I m 3) teški članci.
Prema rečenom članci zadatog transportera spadaju u grupu srednje teških pa im je masa po
dužnom metru

mpd —60 - b + A —60 • 0,8 + 70 —118 \ k g / m ]

g d je je : b [m] - širina članaka,

A —koeficijent čije su vrijednosti date u tabeli 2.26 (prilog)

Ovaj podatak se može očitati i iz dijagrama na slici 2.1 (prilog).

Sada se mogu izračunati linijski otpori prema oznakama na ranije datoj slici

- otpor na dijelu trase od mjesta 1 do 2

r />(i-2) = ? pd ‘ '(i-z) ‘ (w ' 005 P ~ sin P)

= 118 •9,81 • (0,03 • cos 12 - siti 12)

sin 12 v '
= -1 1 5 3 0 ,4 [Ar]

Shka 2.11 skica za izračunavanje gdje je q , ■= m pd • g [iV / tri] - težina pokretnih dijelova,
linijskih otpora

- o tp o r na d ijelu trase od m jesta 2 do 3

^/<( 2- 3) = Vpd ■hi-i) • (w • ° o s P + Sin P) = 11 8 • 9 ,8 1 • 3 5 • 0,03 = 121 5,5 [n ]

- otpor na dijelu trase 4 do 5 ^^

(4 _ 5) = (?,„ + qpd)-/(4-5) • (w •COS p + sin p) = (238,1 + 118)■ 9,81 - 35 • 0 p = 3668 [ tf ]

g d je je : q m — m m • g \N i m\ - težina tran sportovanog m ateriaia po d u žnom m etru,

mm~ [kg t m] - m asa m ateriaia po dužnom m etru.

3,6 - v

- otpor na dijelu trase 5 do 6

W 0 (5-6) = (<7* + H p d ) ’ 7(5-fi) ' ( W ' COS P + sin P )

71
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO RTN IH S R E D S T A V A

= (238,1 + 118)• 9,81 ■ • (0,03 ■cos 12 + sin 12) = 47836,6 [n ].

sin l2

Kako otpor na dijelu trase 1 do 2 ima negativan predznak znači d a je minimalna sila zatezanja
n a m jestu 2 odnosno
^=^„=2000 M ,

F3 = F 2 + ^ p M = 2 0 0 0 + 1215,5 = 3215,5 [n ],

F4 = š - F 3 = (1,05 -1,1) -F3 =1,08 -3215,5 = 3472,7 [jV],

F n = F 6 = F 4 + Wa (4^ 5) + Wa {5_ 6) = 3472,7 + 3668 + 47836,6 = 54977,3 [ tf ] ,

F s - F x = F 2 - Wp (m ) = 2000 -(-1 1 9 3 0 ,4 ) = 13930,4 [n ] .

Gubitak sile na pogonskom lančaniku je

Wg = (0,03+0,05)-(F„+ F j = 0,04-(54977,3 + 13930,4)= 2756,3 [ n ]

pa je snaga motora potrebna za pokretanje transportera

N_ = = (54977,3-13930,4 + 2756,3)-0,7 = 3^ [# ] = ^ ,
Vuk 0,83

Maksimalna računska sila zatezanja je

6 • v2 • L
F Hmax = ^ n l x ' +
z 22 -t
' ’ (V + *1 ' % « )
Z L

54977,.
,3 +. fe ; -Qy - ' 92,7^ - (l 18 +1 • 238,2) •9,81 = 92167,46 [# ]
8 • 0,4

12
gdje je: L = 3 5 + ------- = 92,7 \m\ - dužina transportera,
sin l2
t, = 400 \mm\ - korak lanca (prilog, tabela 2.25),
z = 8 - usvojen broj zuba lančanika,
k x = 1 - koeficijent koji uzima u obzir neujednačeno učešće tereta u neravnomjernom
kretanju.

Sila zatezanja u jednom lancu se povećava, za 15% zbog eventualne neravnomjernosti

opterećenja pa iznosi

F '«max = 1,15 = 1,15 - t;2167,46 £ 53000 [# ]

Zadatak 6

Transporter čije ploče (članci) imaju olučast oblik (slika 2 .1 0 ) koristi se u livnici za transport
odlivaka.
Odlivci imaju masu 160 k g /k o m . a na transporter se redaju jedan iza d ru gog n a p rosječn om

72
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

(srednjem) rastojanju 0,6 m. Na podlogu se oslanjaju tako da zauzimaju površinu kružnog

obiika (j)500 mm.
Kao vučni organ koriste se dva lamelasta lanca na točkićima s kotrljajnim ležajevima.
Potrebno je izračunati kapacitet maseni i komadni , otpore koji nastaju pri radu transportera,
snagu za pokretanje ako je brzina transportovanja im je 0,5 m/s i ukupni stepen korisnosti
prenosnika 0,84.
Transporter radi u nepovoljnim uslovima. Ostalo prema slici.

Slika 2.12 Šematski prikat trase transportera sa pločama (člancima)

Rješenje:

Prema tabeli 2.25 (prilog) za <j)500 mm odgovara širina žlijeba (članka) b = 650 mm a iz
dijagrama sa slike 2.1 (prilog) za tešku izvedbu (krupni komadi tereta) masa pokretnih
dijelova transportera po jedinici dužine je mpd =130 k g / m .

Komadni (količinski) kapacitet transportera je

= 3000 [kom ih]

odnosno
Q„ = & ,, -g = 480.9,81 = 4708,8 [kNIh],

Vrijednosti linijskih otpora su:

- otpor na dijelu trase 1 do 2

wpd-2) =<7pd'h-D' (w■cosPi +sinA)

= 130-9,81 - - (0,045 • cos 12 + sin 12) = 6 18 1,2 [n]
sin 12

g d je je : q , = m pd ■g - dužinsko op terećenje p okretni d ijelo v a transportera,

w = 0,045 - specifični otpor k retan ja to čk o v a (prilog, tabela 2.24),

- otpor na dijelu trase 2 ’ do 3

( r - 3) = V l(r-3) ■(w ■cos p + sin fl ) = 130 • 9,81 • 20 • 0,045 = 1147,8 [tf]

- otpor na dijelu 3’ do 4

73
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D ST A V A

Wv {y_ A) = q pJ ■/(T_4) - {w ■cos p s - sin /?,)

= 130 •9,81 • - (0,045 ■cos 8 - sin 8) = -6 7 6 2 ,3 M

sin 8

- o tp o r na o pterećenom dijelu trase 5 do 6

W 0 ( 5 - 6 ) = f e ,„ +qpJ\ /(S-6) • ( W • c o s A + sm A )

= (266,67 +130)• 9,81 ■ • (0,045 • cos 8 + sin 8) = 40070,7 [iV]

sin 8

gdjeje: qm = m r ■g \ N I m \ - težina tereta po dužnom metru,

m r = — = — = 266,67-fe//w ],
° ’6
m T t e ] - masa jednog odlivka,
a pr [m] ' prosječno (srednje) rastojanje odlivaka,

- opterećeni dio trase 6’ do 7

W o (*-—7) = fem + < 1 # )• V t ) • (w ‘cos ^ + s in ^ l

= (266,67 +130)- 9,81 • 20 • 0,045 - 3502,2 [iV]

- otpor na dijelu trase 7’ do 8

w o (7--S) = (?» + 9 „ d )•■V « ) ' 'cos& ~ sin A >

= (266,67 + 130)-9,81 — — (0 ,0 4 5 -c o s l2 -s in l2 ) = -12270 [n ]

sin 12

Sa skice se vidi da sila zatezanja može imati minimalnu vrijednost na m jestu 1 ili 4.
Sabiranjem otpora između ova dva mjesta dobija se:

^(,-*4) = WP(,_2) + Wp (2.^3) + w p (3._4) =6181,2 + 1147,8 + ( - 6762,3) = 566,7 [n ]

što znači da je minimalna sila zatezanja na mjestu 1 odnosno gdje lanac napušta pogonski '
lančanik.
Ukoliko linijski otpori nisu prethodno izračunati do mjesta minimalne sile zatezanja može se
doći ako se postavi uslov

qpd ■H \ pd 'H 2 — G p d ' ih l-2 ) ’ C0S P 2 + h l ' - i ) + ^(3*-4) *C0S P \ )■ W

čijim bi zadovoljavanjem minimalna sila zatezanja bila na mjestu 1 pa je

7,8 —4 < 4 + 2 0 + 7'8 ' • 0,045

/g-12 tg 8v

3,8 < 4 ,2 4 što zadovoljava.

U suprotnom minimalna sila zatezanja bi bila na mjestu 4.

Sada se može pisati:
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

F, =2000 M ,

F, = Fx + ^ . (1^2) = 2000 + 6181,2 = 8181,2 [N],

0,0 4 5 0 , 2 1
F, = F, - e wai + Wr (J.^3, = 8181,2 • e + 1147,8 = 9406,7 [iV],

F 4 = F3 • + Wr (3^ 4) = 9406,7 • e°-045‘0J396 + (-6762,3) = 2703,7 [n ] ,

F5 = š - F 4 = 1,1 •2703,7 = 2974,1 [w ],

F6 = Fs + Wa (j^ 6) = 2974,1 + 40070,7 = 43044,8 [w ],

Fv = F6 +W0(6'_>7) = 4 3 0 4 4 ,8 . e 0-0450-1396 +3502,2 = 46818,3 [tf],

Fn = Fg = F7 • e ’*"02 + W0 (7.^8) = 46818,3 • e 0'045'°’21 + (-12270) = 34992,8 [n ] .

Kako je gubitak sile na pogonskom lančaniku 3 + 5 % od rezultirajuće sile zatezanja odnosno

Wg ={0,03 + 0 ,0 5 ) - ( F „ + F j

= 0,05 •(34992,8 + 2000) = 1849,6 [n ]

pa je snaga potrebna za pokretanje transportera

( F „ - F , + I V g )-v
Vuk

_ (34992,8-2000 + 1849,6)-0,5 _ f j [m]

0,84 '■ J 1 J

"”2. -

Dvolančani grabuljasti transporter se koristi za transport 115 t/h mrkog nesortiranog mrkog
uglja granulacije amax ^ 80 mm. Dužina transportovanja je 95m s usponom 10 °. Kao vučno
sredstvo (organ) se koriste dva lanca sa zavarenim karikama.
Potrebno je izračunati otpore na trasi transportera i snagu za pokretanje.

Rješenje:

Slika 2.13 Šematski prikaz trase grabuljastog transportera

; r iS-
Iz poznatog izraza za kapacitet
Qms = 3600 ■k 2 ■i// ■A -v ■p - 3600 --k2 ■y ■b - h - v • p [t / h]

15
 N. Repčić,, M. Ćolić: Z B IR K A ZA D A T A K A IZ T R A N SPO RTN IH SREDSTAVA

izračunava se širina grabuija

!3600 -k2 - y / - v - p i 3600 ■0,85-0,85,0,7 • 0,8

gdjeje: b = (2 + 4)- h - odnos širine i visine poprečnog presjeka korita (usvojeno b = 3 • h ),

k-, - koeficijent smanjenja kapaciteta od nagiba trase (skripta, tabela 12.1),
y/ = k, ■k, ■kn = 0,85 - koeficijent popunjenosti,
k _ = 0,8 + 0,9 - koeficijent zaostajanja za sitnokomadaste materijale,
k, = 0,95 - koeficijent smanjenja presjeka od lanca,
kn = 0,5 - koeficijent nabijanja material pri kretanju,
v = 0,7 [mt s] - brzina transportavanja (preporuka v < 1 m / s ) .

Širina korita (žlijeba) se provjerava i u zavisnosti od granulacije transportovanog materiaia

b > ( 2 -r2 ,2 5 )-amax = (2 + 2,25)-80 = 160 * 180 [mm]

što zadovoljava pa se iz tabele 2.27 (prilog) odabira se standardno korito 520 x 190 mm kod
kojeg se kao vučni organ koriste dva lanca sa zavarenim karikama 16 x 64 mm, čija je masa
-po dužnom metru mi = 4,9 kg / m i preporučena brzina transportovanja v = 0,64 m f s .

Rezerva odabranog transportera je

~",roax • 100 = 120 ~ 115 •100 = 4,34 % .

a ,- H5

Za izračunavanje linijskih otpora na trasi prvo je potrebno izračunati težinu (masu) pokretnih
dijelova transportera po dužnom metu kao i tereta koji se transportu)e.
Za poznate karakteristike lanca težina pokretnih dijelova je
G
qp d = { \ i l i 2 ) - q l + ^ [ N / n i ] ,
a
a kako nije poznata pojedinačna težina grabuija (Gg) ni njihovo međusobno rastojanje (a)
ogentaciona težina pokretnih dijelova transportera sa dva vučna lanca je
qpd = 2 .(1 ,4 + \ ,l) - q , = 2-1,6.4,9-9,81 = 153,8 [N/m]

Težina transportovanog materiaia po dužnom metru je

Qm, - g 115-9,81
qm = 489,6 [N/m]
3 ,6 -v 3,6-0,64

pa je linijski otpor na neopterećenom dijelu trase

WP = q pd- l ' { j i L ' cos /? - sin f i ) = 153,8 - 95 • (0,3 -cos 10 - sin 10) = 1779,5 [n]
a na opterećenom
Wu = l - c o s / ] - { p m -qm + ML. q /xl) + l . s m / 3 - ( q m + q ixl)

= 95 - [cos 10 • (0,5- 489,6 + 0,3 -153,8) + sin 10 - (489,6 +153,8)] = 37833,3 [7V].
 N. Repčić. M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Otpor na povratnom dijelu trase ima pozitivan predznak pa je minimalna sila zatezanja lanca
na mjestu gdje lanac napušta pogonski lančanik (mjesto 1)
Fi =F> = Fmn=2000 [N]

^2 = F\ + Wv = 200° +1779,5■='3779,5 M
F2 = š -F2 = 1,06-3779,8 = 4006,6 [tf ]

F4 = F „ = F 3 + Wa = 4006,6 + 37833,3 = 41840 [//].

Snaga motora potrebna za pokretanje transportera

( F . - F , + y , ) - v _ (41840 - 2000 + 1753,ž )-0 ,64 r ,
1000-7?^ 1000-0,8 ’ 1 ‘

gdje je: otpor na pogonskom lančaniku

Wg = (0,03 * 0,05)-(Fn + F 1) = 0,04 -(41840 + 2000) = 1753,6 [n ],
rjuk - stepen korisnosti prenosnika.

>0 Z a d a ta k 8

Za premještanje mrkog uglja predviđen je grabuljasti transporter sa donjom radnom stranom.

Kao vučni organ koriste se dva lamelasta lanca na točkovima sa kliznim ležajevima.
Ako je poznato:
- Q „ = w o [ t i h ] - maseni kapacitet,
v = 0,5 [m /s] - brzina transportovanja,
P = 150 - ugao nagiba trase,
a = 40 +120 [m/n] - granulacija,
Vuk = 0,8 - stepen korisnosti prenosnika,
- uslovi rada nepovoljni (teški),
- ostalo prema slici,
B
, i 6

I sL °

Slika 2.14 Šematski prikaz grabuljastog transportera

Potrebno je:
dim enzionisati transportno korito (žlijeb),
izračunati sile zatezan ja lanca na k a rak terističn im m jestim a trase kao i m aksim alnu
silu zatezanja,
potrebnu snagu elektrom otora.

Rješenje:

77
 N. Repčić,. M. Ćolić: ZBIRKA. ZADATAKA IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

1. D im en z ije tra n sp o rtn o g korita

Iz izraza za kapacitet grabuljastog transportera

Oms = 3600 • k 2 - if/ ■A ■v - p [ i l h]

jj-j, gdjeje: y/ = k, - k, -kn = 0,8 - koeficijent popunjenosti,

A = b ■h [m2] - površina poprečnog presjeka žlijeba,
b = (2 -f- 4)- h - odnos širine i
_ 1
-------------------------- V -
“1 ----------------
visine žlijeba,
' v

. : - i dobij a se
*77777
- a J
Slika 2 . 15 Presjek Qms = 3600• k 2 -i/s-3-h 2 - v - p [tih]
Slika 2.16 Detalj trase
transportnog odakle se izračunava visina žlijeba
korita

100
= 0,179 [m]
{ 3 6 0 0 -k2 -1//-3-V-p V3600-0,9• 0,8• 3• 0,5• 0,8

pa je širina korita
Z? = 3 - /z = 3 *0,18 = 0,54 [m]

koju se provjerava u zavisnosti od granulacie transportovanog materijala

b > k - a max = 2,25• 120 = 270 [mm] sto zadovoljava.

Uzme li se d a je rastojanje grebača

a = (3 -5- 6)'• h = (3 + 6)'■ 180 = 540 * 1 0 8 0 [mm]
koje se treba uskladiti sa korakom transportnog lanca 100, 125, 160, 200, 250, itd. prema
tabeli (ruska k.).
Usvoji li se korak lanca tL = 200 \mm] tada se može usvojiti da je rastojanje grebača
a = 800 [mm] je r je djeljivo sa korakom bez ostatka.

2. Linijski otpori

Težina transportovanog material po dužnom metru je

= = 100 . 9,81 = j 4 5 j j
’ 3 ,6 -v 3 ,6 0 ,5 1 1

Kako unaprijed nisu poznate karakteristike lanaca to se može uzeti d a je za dva vučna lanca
9 pa =(°>6 - 0 , 8 ) = ( 0 , 6 t 0,8)-545 = 327 + 436-[W /m]

usvaja se q ^ = 380 [A7 m] pa je linijski otpor na dijelu trase 1 do 2

10
"e(i-2>= -l(i-2) ■(Ml •C0SP + sinP) = 380 • 110 tg\5
•0,11 = 3 0 3 8 [N],

a na dijelu trase 2’ do 3
 N. Repčić, M .C o lić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RTN IH SRED STA VA

= q fX, -I t -s -(/'/ -c o s /? - s in /? ) = 380 — — -(0,1 l- c o s ! 5 - s in l5 ) = -2240 [n ].

sin 15

Otpor na opterećenom dijelu trase od 4 do 5 je

W0(4-5) = Z( 4 - 5 ) '[C0SP-(Pm- <?,„+ H,. ' V,,J)+ sinP ' + qpd)]

= • [cos 15 • (0,6 - 545 + 0,11 • 3 80) + sin 15 • (545 + 380)] =23013,8 [/V],
sin 15
a od 5’ do 6

^ 0 (5^ 6) = / (5,-6)-[cos^ - f c -qm +Ml • ? „ ,) + sin p \ q m + q pd)]

f in
= 1 1 0 - — j- [ 0 ,6 -5 4 5 + 0,11-380] = 26804,2 [JV],

3. Sile zatezanja lanca

Kako je zbir otpora od mjesta gdje lanac napušta pogonski lančanik do mjesta njegovog
nailaska na gonjeni

2 X (w ) +W,, . p „ ) = 3038 + (-2 2 4 0 ) = 798 [jv]

minimalna sila zatezanja lanca je na mjestu 1 pa je

^ = -F,™ = 2000 [AT],

F 2 = F x +Wp ^ 2) - 2000 + 3038 = 5038 [tf],

F3 = F 2 - e ^ a + ^ ( 2._3) = 5 0 3 8 -e 0J,0-2ć2 + (-2 2 4 0 ) = 2945,3 [N],

F4 = 4 - F3 = (1,05 -s-1,1) - F3 = 1,1 • 2945,3 = 3239,8 [w ],

Fs = F4 + W0 (4^ s) = 3239,8 + 23013,8 = 26253,6 [n],

F6 =F n = F} - e ^ +W P (5.^6) = 26253,6 -e0-110'262 +26804,2 = 53825,4 [jv].

4. Snaga elektromotora

K ako gubitak sile na p o g o n sk o m lančaniku iznosi 3 - ^ 5 % rezultujuće sile odnosno

Wg = (0,03 + 0,05)-(F„ + F s ) = 0,04-(53825,4 + 2000) = 2233 [tf]

tada je snaga elektromotora

N f c - F s +fVg y v ( 5 3 8 2 5 .4 - 2 0 0 0 + 2 233)-0,5 _ r
1000- r]uk 1000-0,8 ’ L

5. R ačunska m aksim alna sila u lancu

 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

- 53825,4 + • (380 + 0,8 • 545) = 64344 [n ],

82 0,2

a vu čn a sila jed n o g lanca

F = 1,15- = 1,15 - = 36997,8 [w]

2 2

Za transport trupaca, prosječnih dimenzija (p 500 x 5500 mm, iz bazena do mjesta za rezanje
koristi se lančani transporter šematski prikazan na slici.
Kao vučni organ (sredstvo) odabran jsX alibrisani lanac 16 x 64 mm za koji je na svkih 16
koraka pričvršćen nosč tereta m ase(\ 4 kg.') ^==s°’

si—
Si, ^ — a' f'
•J 2 Om

Slika 2.17 Lančani transporter

Ako je poznato:
p - 650 \kg ! m 3] - specifična gustoća drveta,
- ju = 0,15 - koeficijent trenja nosilice o vodice,
v = 0,15 \ m! s\ - brzina transportovanja,
- rj - 0,8 - ukupni stepen korisnosti prenosa,
ostalo prema slici.

Potrebno je izračunati:
- težinu po dužnom metru za prazan i opterećen transporter,
- sile u lancu na karakterističnim mjestima kao i
trase
maksimalnu silu u lancu,
snagu za pokretanje transportera.

Rješenje:

1. T ežin a p okretnih dijelova p razn o g tran sp o rtera

14
? « / = ? / + — = 4,9 + ■9,81 = 182,2 [ N I m)
*n \ 16-0,064

2. T ežin a tereta po dužnom m etru

 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Gr 6886 - r t
qm = — = - r ~ = 860,75 [Nini]
o 0 ' Qpr
j2 0 7T
gdje je: Gr = — —
' - l - p - g = — ..: -5,5-650-9,81 6886,13 [iV]

3. Linijski otpori

- otpor na neopterećenom dijelu trase 1 do 2

W(^D = ■lo-2) ■v ■cos P ± Q •1( ^ 2) ■sin P = 182,2 • 8 • 0,15 = 218,64 [iV]

je r je p = 0 0,

- otpor od 2 ’ do 3

^(r-3) = <ipd ■ ' cos P • f* ~ Zpd ‘ 3) *sin P

= 182,2 •20 •0,15 -g 82,2 •20 ■tgl 8 = -637,4 [n ]

gdje je: /(2'_>3) = 2 0 /c o s l8 ,

- otpor na dijelu trase 4 do 5 (koji se nalazi uv o d i ne opterećen)

^( 4- 5 ) ~
'7(4-»5) = *1pđ "
•Z
^((4-5)
4 -5 ) ■
‘f1 -' cos + qpd-
COSpP + $ pd ' /(4_5)
^(4-5) ■sin /? = 182,2 • •0,15 + 182,1 •1 = 266,3 [7/]

- otpor na opterećenom dijelu trase od mjesta 5 do 6

^ 6 ) = ( v + ? m)-V «)'-'u ' cos^ + ( ^ + ^ ) - /(5-6)'sin ^

= (l 82,2 + 860,75) •j^20 - • 0,15 + (i 82,2 + 860,7 5) •(20 •tgl 8 - 1) = 8381,9

gdje je: l^_6^ -sin 18 = 2 0 - t g l % - l ,

/(5_6) • cos 18 = 20 - 1 / fgl 8,

- otpor na horizontalnom dijelu trase 6 ’ do 7

=(<?*+ ?„ K - » •-“ = (>82>2 + 860,75)-8- 0,15 = 1251,54 [.v]

je r je p = 0 “.

4. Sile na karakterističnim mjestima trase

Sabiranjem otpora od mjesta silaska lanca sa pogonskog lančanika do nailaska na povratni ne

računajući otpore vertikalne krivine dobij a se
3) = W( ^ 2) + W{r^3) = 218,64 + ( - 637,4) = -418,76 [w]

što znači d a je minimalna sila zatezanja lanca na mjestu nailaska na povratni lančanik pa je
F3 = F min = 2000 M -

81
 ________N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D ST A V A

O bilaskom po trasi od m jesta m in im a ln e sile u sm jeru kretanja lanca sile zatezan ja su

F4 = š - F 3 =1,1-2000 = 2200 [N],

F6 = F, + W(4^ 5) + W(s^ b) = 2200 + 266,3 + 8381,9 = 10848,2 [n ],

F -j = Fn = F , + Wi, ^ 1) = Fb - e - “ + W(6._>7) = 10848,2 -e0-'50-314 + 1251,54 = 12622,9 [n],

dok je obilaskom u suprotnom smjeru

F2. = F3 - W(2._3) = 2000 - ( - 637,4) = 2637,4 [vV],

f, - f ,% F t - 2 1 8,64 = 2297,4 M .

5. Snaga pogonskog motora

Gubici na vratilu pogonskog lančanika su

Wg = (0,03 + 0,05) • (Fn + Fs )= 0,04 • (l 2623 + 2297) = 596,8 [/V]

pa je snaga motora potrebna za stacionaran rad transportera

_ fe, ~ F S + Wg )-v (12623-2297 + 597)-0,15 r

1000 -T]uk 1000-0,8 1 j

6. Maksimalna sila u vučnom lancu

Fffmax = Fmax
s‘ + F dm = rF l sl ^+ ^ V ■■^ - (a
2 „ V pd
+ k 1 -a
<
)
im )
Z -t

= 12623 + 6 ' 0,1- ..:(2 Q /c o sl8 + 8) .(}g2,2 +1 -860,75) = 12623 + 323,3 = 12946,3 M
IO2 -0,1264 v ' L J

gdjeje: / = D- sin 180/ z = 409,117 • sin 180/10 = 126,424 \mm\ - korak lančanika,

P =— = 409,11.7 [ffiffl] - prečnik lančanika.

s in — s in —
■"?! z 10

Uzima se korak lančanika je r u zahvat ide svaka druga karika lanca.

Sila kodanja lanca je

Fm = 2 • - Rm = 2 • •380 = 152807 [n ]
4 4
gdjeje: Rm = 3 70+ 450 [///m m 2] - jačina material na kidanje (granica kidanja),
pa je stepen sigurnosti

1 2 * > 6 ,3
 N- Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

što znači da lanac zadovoljava jer je stepen sigurnosti za kalibrisane lance s motornim
pogonom S = 8.

Za punjenje silosa predviđen je elevator sa trakom kao vučnim elementom- Zadatak mu je da

premjesti 20 t/h pšenice na visinu 20 m.
Potrebno je:
odabrati kofice i odrediti njihov razmak,
odabrati traku,
izračunati snagu elektromotora za pokretanje ako je ukupni stepen korisnosti
prenosnika rj^ = 0,8 ,
izračunati minimalni koeficijent trenja između trake i bubnja,
provjeriti način pražnjenja kofica.

Rješenje:

1. Odabiranje kofica i određivanje njihovog razmaka (koraka)

Iz izraza za maseni kapacitet elevatora

izračunava se odnos volumena kofica i njihovog međusobnog rastojanja

yK _ a« _______ 20
20 0,008466 [m3/m] = 8,47 [<i m3 Im]
a 3600 -ijT-p-v 3600-0,7-0,75-1,25
gdje je: y/ - koeficijent punjenja kofica (prilog, tabela 2.31)
p [//m 3] - nasipna zapreminska masa pšenice (prilog, tabela 2.31)
v \ms~x] - brzina kofica (prilog, tabela 2.31).

Na osnovu izračunatog bira se (prilog, tabela 2.32 i skripta, tabela 12.4) kofica sljedećih
karakteristika:
bK =315 [mm] - širina kofice,
/ = 180 [mm] - dubina kofice,
VK = 3,55 \dm3] - volumen kofice i
mK = 2,6 - masa kofice.

Potrebno rastojanje (korak) kofica je

VK _ 3,55
0,419 [m].
8,47 8,47

Usvoji lise korak a = 0,4 [m] tada je tehnički kapacitet elevatora

3 55 -10
Q‘m = 3600 • ---- - 0,75 • 0,7 • 1,25 = 20,967 [t / h]

83
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z a D a TAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

odnosno rezerva elevatora je

<21, - Q „ 20 967 20
100 = — ------------ • 100 = 4,8 '[%] što zadovoljava.
Q„,, 20 1 J

2. Izbor trake i sile zatezanja trake

Odabire se traka širine br = 350 \mm\ tip BZ - 60 sa prekidnom čvrstoćom 60 \ N / mm\ za

osnovu i 32 \ N / mm\ za potku (prilog, tabela 2.6).
Za odabranu širinu trake odabire se broj uložaka z = 4 (skripta, tabela 11.1) pa je m asa trake
6 [ % /m 2] (prilog, tabela 2.7).
Za debljinu zaštitnog sloja 2+1 mm čija je masa 3,39 \kgl m 2\ (prilog, tabela 2.9) moguće je
izračunati težinu pokretnih dijelova elevatora po dužnom metru

G,
(6 + 3,39)-0,35 + — -9,81 = 96 [N/m ]
a

Težina transportovanog tereta po dužnom metru je

OmsjJi _ 20^931^ _ 43 yN l m \
3 ,6 -v 3,6-1,25 L J

Uzme li se d a je minimalna sila zatezanja trake Fmm = 500 [iV] i to na mjestu nailaska trake
na pogonski bubanj pa se može pisati
Fn = min = 500 M

Sila u kraku trake koji napušta pogonski bubanj je

F\= Fi + V H = 500 + 9 6 ' 20 = 2420

F3 = ^ - F 2 +Wz = 1,05 • 500 + 3 - 43,6 = 655,8 [w]

gdje je: Wz = As • qm [jV] - otpor kod zahvatanja material,

As = 3 [Nml N] - specifični rad pri punjenju
(skripta, slika 12.21),
a sila u traci na m jstu nailaska n a pogonski bubanj
F4 = F 3 +(qpd+ q m) - H

= 655,8 + (96 + 43,6) • 20 = 3447,8 [iV].

Maksimalna sila zatezanja trake je na mjestu nailaska na

pogonski bubanj tj. Fimx = F4 pa je potreban broj uložaka trake

Z _ F^ ' S _ 3447,8• 11 _
bT ■<
j„ 3 5 0-60
što zadovoljava je r se za elevatore preporučuje z > 4 .

84
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH SREDSTAVA

3. Snaga motora za pokretanje

Ako je gubitak sile na pogonskom vratilu

W = (0,03 + 0,05)- (F„ + Fx) = 0,04 • (3447,8 + 2420) = 234,7 [w]

snaga motora je

_ = (3447,8- 2420 + 234,7)-1,25 _ [ff] = f ]

N„,
7, 0,8

Približna snaga se mogla izračunati i iz izraza

' Qms ' g ' H 1 ( 20 •9,81 • 20 163,5

Nm i -+
3600 Huk 3600 1000

4. Potreban koeficijent trenja između trake i bubnja

F
Vučna sposobnost je data izrazom —- = ef,a odakle je
Fs

0,113
« Fv n 2420

što znači da na pogonski bubanj nije neophodno postavljanje gumene trake.

5. Način pražnjenja kofica

Maksimalna dozvoljena sila kojoj može biti izložena odabrana traka je

Fdoz = Fm

što znači d aje oskorištenje trake

F
■100 = .P447?§. -100 = 45 |%
F^ 7661,78

na osnovu čega se odabire koeficijent kh = 0,12 (prilog, tabela

"1 2.20) pa minimalni prečnik bubnja u zavisnosti od broja
uložaka iznosi
Dh = k b - z = 0,12 • 4 = 480 [mm]

a usvaja se standardni prečnik D b = 400 [mm] zbog male sile

zatezanja trake (prilog, tabela 2.21).

Sa slike se vidi d a je udaljenost unutarnjeg ruba kofice od ose

rotacije
400
r - —- + S, = — 10 = 210 \mrri]
2 2
Slika 2.20 Šema djelovanja sila
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBI RK A Z A D A T A K A IZ T RA N S P ORT N I H SREDS T A V A

g d je je : 8, = 8k + .v, + .y, - deb ljin a trake,

5 k = 7,8 [mm] - debljina trake bez zaštitnog sloja,
dok je položaj vanjskog ruba kofice
rv = ru + l = 210 + 180 = 390 [mm],

i položaj težišta

r = r + —= 210 + = 300 \mm\

“ 2 2

Udaljenost presjecišta pravca rezultirajuće sile i vertikalne ose od ose okretanja vratila
pogonskog bubnja iznosi

Kako je h > rv znači da je pražnjenje materiaia iz kofice preko unutrašnjeg ruba kofice ti.
poslije njenog prolaska kroz krajnji gornji položaj.

Za premještanje 36 t/h pijeska na visinu 35 m predviđen je elevator kod kojeg je vučni

element jedan ili dva lanca.
Potrebno je:
- odabrati kofice i odrediti njihovo rastojanje,
- odabrati vučni organ (jedan ili dva lanca),
izračunati snagu za pokretanje elevatora,
- provjeriti način pražnjenja kofica.

Rješenje:

1. Odabiranje kofica i određivanje njihovog koraka

Iz poznatog izraza za kapacitet elevatora izračunava se odnos zapremine kofice i međusobnog

rastojanja kofica

VK Qm 36
0,00714 [;m31m]= 7,14 [<dm3 ! m]
a 3600 - Hf - p- v 3600 • 0,7 • 1,6 -1,25
na osnovu čega se odabire (prilog, tabela 2.33 ili skripta tabela 12.4) kofica sljedećih
karakteristika:
bK = 200 [mm] - širina kofice,
/ = 160 [mm] - dubina kofice,
VK = 2,36 [ć/m3] - volumen (zapremina) kofice,
 _____________ N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH SREDSTAVA

m K - 3,76 jA'^j - masa kofice.

Da bi se zadovoljio pretpostavljeni kapacitet rastojanje dvije susjedne kofice (korak) treba biti

VK 2,36
a - —— = 0,33 [m].
7,14 7,14

Za kofice širine a < 350 mm može se koristiti jedan zglobni lanac, a odabira se lanac koraka
tL = 100 mm kako bi odnos a / t L = 300/100 = 3 bio cijeli broj.

Sada je kapacitet (tehnički) elevatora

Q ‘m = 3 6 0 0 - ^ y ° — 0,7 • 1,6 •1,25 = 39,648 ]tl h\

što znači d a je rezerva transportera

~m 100 = 39,648 ■3 6 -100 = 10,13 [%].

36

2. Način pražnjenja kofica

Usvoji li se da lančanici imaju po 12 zuba tada je prečnik podionog kruga lančanika

Dn = — = -..- v " " = 386,37 \mm\.

° .180 .180 L 1
sm ---- sm -----
z 12

Prema slici 2.20 iz prethodnog zadatka položaji rubova kofice su:

ru s ^ s 200 \mm\,

rv =ru +1 = 200 +160 = 360 \mm\,

r = ru + —= 200 + = 280 [mm].

2 2

Udaljenost presjecišta rezultirajuće sile i vertikalne ose od ose okretanja vratila lančanika
iznosi

h= = = L = 0,492 [m]
m-r-co co 4,464
. v 1,25 r ]
gaje je: co = —= ------ = 4,464 5 - ugaona b rzm a vratila
r 0,28 L J

što znači da je pražnjenje kofica preko un u trašn jeg ruba kofice poslije prolaska kofice kroz
krajnji gornji položaj (gravirtaciono pražnjenje).

3. Sile zatezanja lanca

87
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

U svoji li se lanac f} B P 16 (prilog, tabela 2.30) čija m asa po d u ž n o m m etru za korak

t, = 1 0 0 mm iznosi rm. = 11,8 kg! m pa je težina pokretnih d ijelo v a e lev ato ra

= q,. + — = {■11,8 + ~ f \ -9,81 = 238,7 [NIm}.

a l 0,3 i

T e ž in a tra n sp o rto v a n o g tereta po dužnom m etru je

Qm.,-g 36-9,81
= 78,48 [N lm }.
3 ,6 -V 3,6-1,25

M inimalna sila zatezanja lanca je na mjestu nailaska na zatezni (povratni) lančanik i iznosi
250 + 1000 N. Usvoji li se d a je ta sila 500 N može se pisati

F2 = F m = 5 0 0 [ H
Fx = F 2 + H ■q pd ■(l - / ) = 500 + 35 •238,7 • (l - 0,06) = 8353,23 [iV],
gdjeje: f = 0,05 -r 0,08 - koeficijent trenja u zglobovima lanca,

F3 = Š - F 2 + Wz = 1,08 - 500 + 541,5 = 1081,5 [n],

gdjeje: £ = 1,05 1,1 - eksperimentalni koeficijent,
W 2 = As ■qm = 6,9 • 78,48 = 541,5 [jV],
As [iV7 iV] - specifični rad pri punjenju kofica (skripta, slika 12.21),

F , = F t = F } + H - [ q 0 + q .) - f y + f )
= 1081,5 + 35 - (238,7 + 78,48)- (l + 0,06) = 12848,88 [n ].

4. Snaga elektromotora

_ (12848,88-8353,23).!,25 _ ^ [ffr]g ^
Vuk °>8

5. M aksimalna sila zatezanja lanca

Kod elevatora veće brzine najveća sila zatezanja lanca se računa kao kod grabuljastih
transportera (skripta, slika 12.12)

Flim = F ^ + 6 ' Vl ' H \ qpJ+k x -qm)

z -1

= 12848,88 + ^ f 2^ 35 •(238,7 +1 • 78,48) = 20076,3 [ N] .

Viseći konvejer čija je putanja šematski predstavljena na slici koristi se u tehnološkoj liniji
proizvodnje mašina za veš.
Karakteristike konvejera su:
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RT N IH SREDSTAVA

b = 550 \mm\ i h = 800 \pwi\ - dimenzije tereta,

- m T = 60 [*g] - masa tereta,
- = 1 8 f e ] - masa nosilice,
- L = 25 [m] - dužina zone operacije,
T = 2,5 + 3 [min] - vrijeme potrebno za izvršenje operacije,
rjuk = 0,7 - ukupan stepen korisnosti prenosnika,
- minimalno rastojanje stranica dva susjedna tereta je 200 mm,
- uslovi rada normalni,
- ostalo prema skici.

Potrebno je:
izračunati kapacitet konvejera,
odabrati vučni lanac i kolica,
izračunati potrebnu pogonsku snagu konvejera.

Rješenje:

1. Rastojanje tereta i usvajanje koraka lanca

Za dalji rad je potrebno odrediti rastojanje tereta. Sa skice se vidi d a je najveći nagib putanje
na opterećenom dijelu izm eđu tačaka 9 i 10 gdje je ugao nagiba

fi = arctg ^ = 3,3,69 ° .
3

Da bi se zadovoljio postavljeni uslov minimalnog rastojanja susjednih stranica treba biti

zadovoljeno

89
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBI RK A Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH SRS-PS' iAVA

u • cos ~ b + 200 odnosno

b + 200 550 + 200

u= = 901,4 [mm].
cos (3imx cos 33,69

Kako je rastojanje dvoja susjedna teretna kolica a > 800 mm dodaju se pomoćna kolica pa se

može uzeti d a je odstojanje susjednih kolica jednako ^ -= ( 2 , 4 , 6 , 8 , tj. obuhvata parni

broj koraka lanca. Što se uzme manji broj koraka između kolica to treba d a je korak veći, a
samim tim i lančanici imaju veći prečnik.
Uz pretpostavku da je t L =100 mm i ^ = 6 -tL korak teretnih kolica iznosi

a = 2 - 6 -tL = 2 ■6• 100 = 1200 [mm]

što je previše. Uzme li se daje korak lanca tL = 80 mm korak kolica je

a —2 • 6 •tj = 2 • 6 ■80 = 960 [mm]

sto je blizu ranije izračunatog koraka pa se može i usvojiti ovaj korak lanca.

2. Kapacitet konvejera

Potrebna brzina konvejera treba da bude u granicama

L 25
= 0,139 + 0,1667 [mls]
T 150 + 180

pa se može usvojiti srednja vrijednost brzine v = 0,15 [m /s].

Sada kad se zna brzina transportovanja količinski kapacitet konvejera je

Z = 3 6 0 0 - - ^ 1 = 3 6 0 0 - — ■ \ =%2 [ k o m l h ]
a[ j 0,96
a maseni kapacitet

Qm = 3,6• mT ■- = 3,6• 6 0 -^ = 33,75 [tih],

a 0,96

3. Orjentaciona vučna sila u lancu i orjentaciona snaga za pogon

Težina praznog konvejera po dužnom m etru je

V = flV = qL + ^ ^ ^ = 70,6 + = 338,3 [ N \

a tk a a pk 0,96 ^

gdje je: q r [/<// m] - težina lanca po dužnom metru, tabela (rus knj),
Gtk = Gpk = 50 [/V] - lahka izvedba kolica za opterećenja 2 + 4 kN,
= mn ■g = 16- 9,81 = 157 [/v] - težina nosilice,

a težina tereta po dužnom metru

90
 N -R epč ić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R TNIH SR E D ST A V A

' 60-9,81-1 i
q„, = = ’ =613,1 //n j
a 0,96
pa je težina opterećenog konvejera po dužnom metru
<Ho = £ „ + < 7 „ =338,3 + 613,1 =951,4 [Af]r

Ukupni otpor (vučna sila u lancu) odgovara potrebnoj obodnoj sili na lančaniku i iznosi

F „ = F 0 = c \ q 0 -L0 * q r l -Lr \ ^ f i - i - Y - X t ) ± q . - H

= 0,025 • (951,4 -189 + 338,3 •55)• (i + 0,4 • 1,0256 •1,026 • 1,0252)+ 613,1-3 = 7683,1 [j\r]

gdje je: L p =10 + 20 + (65 - 40) = 55 \m\ - dužina praznog (neopterećenog) dijela trase,
L 0 = L - L p = 244 - 55 = 189 [m] - dužina opterećenog dijela trase,
L = 2 ■65 + 2 • 57 = 244 j/n] - ukupna dužina trase,
P = 0,3 0,5 - koeficijent otpora bočnih vodica,
£ = 1,025 - koeficijent otpora zbog krivina u horizontalnoj ravni oko lančanika ili
točkova za vođenje,
m = 6 - broj promjena pravca za 90 0 u horizontalnoj ravni,
<p = 1,02 - koeficijent otpora zbog krivina u vertikalnoj ravni,
n = 6 - broj promjena pravca u vertikalnoj ravni,
X = 1,025 - koeficijent otpora kretanju oko točkova opremljenih rolnama u
horizontalnoj ravni (baterija valjaka),
H = H (,9_2o) - H( 9-\q) = 5 - 2 = 3 [m] - visina dizanja tereta.

pa je snaga elektromotora

N m ---- = .7 ff*M ;° » 15_ = 1 545,4 [W ] s lj65 [k w ]

Vuk °>7
na osnovu koje se iz kataloga proizvođača bira elektromotor veće snage.

4. Kompleksni proračun vučne sile (obilaskom po konturi)

Kako se sa skice vidi minimalna sila zatezanja lanca je na mjestu 1, 5 ili 10. Manja sila
zatezanja lanca će biti na mjestu 5 nego 1 ako je ispunjen uslov (ne uzimajući u obzir otpore'u
krivinama)

^ § pd '^ ( l- 5 ) ^ Q pd ' ^ (4 -5 )

0,025 •[20 + (65 - 50)] = 0,875 < 3

dok je siala zatezanja lanca manja na mjestu 10 nego na 5 ako je ispunjen uslov

C ‘ pd ' ^(5-6) ■*“Q o ' ^(6-10) ) ^ 0.0 ' ^"(9-10)

0,025 • [338,3 -10 + 951,4 • (40 + 23)] < 951,4 - 2

1583,03 < 1902,8

Iz navedenog se da zaključiti d aje minimalna sila zatezanja na mjestu 10 i iznosi

91
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A TA K A IZ T R A N SPO RTN IH S R E D S T A VA

^,0 = Fmm = 750 [N]

Sila zatezanja lanca na mjestu izlaska iz vertikalne krivine je

F/ = 1,07 • + c - q ■l'±q • H

pa je sila zatezanja na mjestu 9

p - ~ C ^0 ^ ' ^(9-10)
- 1,075
_ 750 - 0,025 • 951,4 • 3 + 951,4 •2 _ 21Q} 3 r
1,075 ’

Sile zatezanja na ostalim mjestima trase do mjesta silaska lanca sa pogonskog lančanika
Fg = F g - c - q 0 - /(8_9) = 2401,3 - 0,025 - 951,4 - 20 = 1925,6 [n],

F 7 = Fs = 1925,6/1,0252 = 1832,8 [tf ],

Fb = F 1- c - q 0 • /(6_7) = 1 8 3 2 ,8 -0 ,0 2 5 • 951,4• 40 = 881,4 [ n ] ,

Fs = F6 -c-.q/ r !{5_6) = 881,4-0,025.-338,3-10 = 796,8 [N~].

pd
Potvrđeno je d a je sila zatezanja na mjestu 5 veća nego na mjestu 10.

FS ~ C ' Q pd (4-5) + Q pd ~^ (4-5)

F,
lfi7S
= 796,8-0,025.338,3-5 + 338,3-3 =1g 4 [y ]|
i,075 "

F3 =FA - c - qpd-1{3_4) = 1677,4-0,025• 338,3• 10 = 1 ^ 8 [ n ] ,

F 2 = F , / { = 1592,8/1,025 = ' n U 3 ,<SZ

F, = F j - c - q p d = 1 5 5 4 -0 ,0 2 5 -3 3 8 ,3 -2 0 =_p®4^8 [ « ] .

Obilaskom po trasi u smjeru kretanja lanca dobij a se

Fu = Fi0 + c - q 0 -/(10_, 1} = 750 + 0,025• 951,4• 34 = 1558,7 [JV],

Fn = š - F u =1,03-1558,7 = 1605,5 [n],

Fn = F l2 + c - qa •/(12_,3) = 1605,5 + 0,025 •951,4 • 2 = 1653,1 [tV] ,

Fu = 4: Fn = 1,025 -1653,1 = 1694,4 [w],

F 15 = F u + c - q 0 -/(14_15). = 1694,4+0,025-9.51,4-25 = 2289 [/V],

F lb = g - F l s = 1,025 • 2289 = 2346,2 [/V],

Ft? = Fu + c - q Q , /{16_17) = 2346,2 + 0,025• 951,4-34 = 3154,9 [ tf ] ,

92
 N. Repčić. M .Č o lić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N SP O R T N IH SR E D ST A V A

= £ • ^17 = k°25 -3154,9 = 3233,8 [/v],

F19 = Ft i + c - q 0 -/(18_I9) = 3233,8 + 0,025-951,4-10 = 3471,6 [n],

•^ 2 0 —1,075 • FX9+C-qa•/ (| _ )"*"#<■;‘^(19-20)

9 20

= 1,075-3471,6 + 0,025-951,4-9 + 951,4-5 = 8703 [w ],

F2l = F10 + c •$f; - /(20_21) = 8703 + 0,025 -951,4 • 10 = 8940,8 [tf],

F22 = F2, + c •^ •/(2i_22) = 8940,8 + 0,025-338,3-10 = 9025,4 [n].

Gubici na vratilu pogonskog lančanika su

Wg = (0,03 + 0,05) •(Ffl + F 5) = 0,04 • (9025,4 +13 84,8) = 416,4 [//]

pa je potrebna sila na obodu pogonskog lančanika

F0 = F„ - F s +Wg = 9025,4-1384,8 + 416,4 = 8057 [tf],

a snaga motora
F0 -v 8057-0,15
N m= = 1726,5 [ ^ ] = 17,3 [/fcPF].
Vuk 0,7

5. O p terećen je to čk o v a

Najveće opterećenje točkova je u konveksnoj krivini sa

najvećom silom zatezanja lanca a to je u ovom slučaju
između 19 i 20.
Na horizontalnom dijelu trase opterećenje točka je

F i = G ,k + G „ + G t + 9 l ’2

0,96
= 50 + (16 + 60)-9,81 + 70,6 829,45 [W],

a dodatna sila usljed zatezanja lanca

F2 = ^ - F , 10 _ 8703 = 870,3 [ //]

1 R 4.8

g d je je : R = 4,8 [m] - radijus k rivine za m ak sim aln o dozvolj.

opterećenje staze 100% (p rilog, tab ela 2.34)

N a osnovu rečen o g računa se opterećenje točka (m aksim alno) u k onveksnoj krivini

Fj ,max = F, + F2 = 829,45 + 870,3 = 1699,75 [n ]

iz čega se vidi da odabrani točkovi zadovoljavaju.

6. Sila zatezan ja

93
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IM S R ED STA VA

Z atezn i uređaj se postavlja u blizini m jesta sa n ajm an jo m silom zatezan ja lanca i u ovom
slu č a ju iznosi

F = Fu + F n = 1 5 5 8 ,7 + 1605,5 = 3164,2 [ // ] .

a sa šljakom predviđeno je da se izvodi pužnim transporterom kapaciteta 20

t/h i dužinom transporta 6 m. Transporter bi zauzimao horizontalan položaj. Ako je ukupni
stepen iskorištenja prenosnika 0,8 potrebno je:
dim enzionisati transportno korito (d efin isati p reč n ik i k o rak puža),
izračunati n om inalnu snagu m o to ra za p o k reta n je ,
izračunati aksijalnu silu na pužu ako je koeficijent trenja material po pužu 0,4.

Li— a s
Slika 2.23 Šematski prikaz prijema i predaje materijala

Rješenje:

1. Prečnik i korak puža (zavojnice)

N a dijelu transportera sa kontinuiranim protokom material prečnik zavojnice (puža) se računa

iz izraza

gd jeje: n = 40 -f- 100 [min-1] - broj okretaja zavojnice (skripta, tabela 13.2),
usvojeno n = 6 0 m in-1,
A:, = 1 - koeficijent zavisan od nagiba transportera,
y/ = 0,3 -5- 0,45 - koeficijent punjenja (skripta, tabela 13.1), usvojeno \f/ = 0,35,
(p = S ! D = 0,5-5-1 - odnos koraka i prečnika zavojnice za zrnaste praškaste
materijale, usvojeno (p = O,^,
p = 0,6 -e- 0,9 [/7m3] - nasipna zapreminska masa materiaia,
usvaja se p = 0,75 11 m i ,

N a osnovu usvojenih vrijednosti prečnik puža je

usvaja se standardni prečnik D --- 400 mm (skripta, tabela 13.3) pa korak puža iznosi

U
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

S = cp ■D = 0,7 ■400 = 280 \mm\

a usvaja se standardna vrijednost 5 = 315 [»7/77].

2. Stvarni broj okretaja puža i stvarni koeficijent punjenja

Broj okretaja puža da bi se zadovoljio kapacitet sa prethodno odabranim karakteristikama

puža treba da iznosi

Q,„s 25
= 40,1 [min-1]
15- k - D 1 - S p 1 5-tt-0,4 • 0,315• 1 -0,35• 0,75

Maksimalno dozvoljeni broj okretaja puža zavisno od karakteristika materiaia

k CsO
47,4 [min-1]
4d

Usvaja se standardni broj okretaja ns = 45 [min-1 ] što znači da će stvarni koeficijent punjenja
biti
0 25
u/ = ------------ ^ --------------- ----------------------------------------= 0312
* 15- x - D 2 - S - n s -kr p 15 ■7r ■0,42 •0,315 • 45 • 1 • 0,75

3. Korak puža na mjestu prijema material

Na mjestu prijema materiaia transportno korito je puno. Da bi se duž korita transportera bio
već određeni kontinuirani tok materia ia 'n a mjestu njegovog prijema treba smanjiti korak
zavojnice koji se može izračunati iz izraza za kapacitet

Qms =15-£>2 -7C-S-ns - k , - w s - p [?/m 3]

pa je

5 = ------- ---------------------- = ------- - 1 ---- ------------------= 0,098 M

1d-£> - k •ns - kx-ij/ ■p 15*0,4 • *45 -1*1-0,'75

4. N o m in aln a snaga m otora

N o m in aln a sn ag a se računa iz utrošenog rada za transport na dužini L

8 L (w - s m P) = 25 -9,81 - 6 - 4 = 2 043.75 = 2044 [w ] -

3,6 - r/uk 3,6 -0,8

5. A k sija ln a sila na pužu

N ajveća a k sija ln a sila koja se ja v lja n a pu žu i preko vratila p ren o si na ležajeve, kao što se vidi
sa naredne slike je

Fa = Fn '■cos(a 0 + p ) = , + p )x = ----- M 0
Fr----- - - cos(«0
sin(a 0 + p ) ^ r0 -/

95
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RT N IH SR E D ST A V A

Slika 2.24 Odnos sila na zavojnici a), presjek transportera b)

346,96
= 2945 [N]
° 0 ,1 2 -# (2 2 ,6 7 4 + 21,8)

gdje je: r0 = (0,5 + 0,8)- D l 2 = 0,6- 0 ,4 /2 = 0,12 [m\ - položaj težišta presjeka material,

I\4o - = 30 •2043,75 •0,8 _ [yv^] - obrtni moment na vratilu puža,

n • n, k • 45

S
a 0 = arctg arctg ~ ~ ~ ~ — = 22,674° - srednji ugao penjanja zavojnice,
2 -r0 -ft 2 • 0,12 -n

p = arctgju = arctg0,4 - 2 1 , $ ° - ugao trenja.

Zadatak 14

T rakasti transporter za transport paketa (zadatak 3) zamjeniti kombinacijom transportera s

valjcima. Dio trase pod nagibom zamjeniti transporterom sa vlastitim pogonom, a
horizontalni dio trase valjkastim gravitacionim transporterom uz uslov da brzina na oba
transportera bude jednaka i iznosi 0,333 m/s. Paketi se slažu kao kod trakastog transportera.
20 m

r°Q O-OOO-O 0-- Ist

< 3 ^• i
_L

_____ I
Slika 2.25 Transporteri s valjcima

Ako je poznato: p , =0,01 - koeficijent trenja u ležajevima,

f —2 \mrri\ - krak kotrljanja tereta po valjcima,
p p = 0,3 - koeficijent trenja paketa po valjcima,
r/u = 0,8 - ukupan stepen korisnosti,

Potrebno je:
1. izračunati m ak sim aln i k om ad ni i m aseni kapacitet transportera,
2. odrediti i odabrati ugao nagiba gravitacionog transportera,
3. odrediti nagib trase transportera s vlastitim pogonom,
4. izračunati snagu potrebnu za ustaljen rad transportera.

96
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

Rješenje:

m , = 20 [kg] - masa jednog paketa čija je osnovica 500 x 350 (iz zadatka 3)

1. Kapacitet transportera

Komadni kapacitet transportera iznosi

v _ AA 0,3333
Z = 3600----- = 3600•—------- = 2400 [kom/h]
apr 0,5

a maseni kapacitet je

2 4 0 ^ 0 = 4 8 [;/^
“ 1000 1000 L J

2. Ugao nagiba gravitaconog transportera

Da bi se teret uvijek oslanjao o najmanje tri valjka mora biti zadovoljen uslov
, 500
l < -----= 166,7 mm.

Usvaja se rastojanje valjaka lv =150 m m . Odabira valjak <j>63 x 400 mm čija je masa
mv = 2,6 kg (prilog, tabela 2.17).

Na osnovu usvojenih podataka,računaj u se otpori kretanju jednog transportovanog komada:

- otpor kotrlj anj a paketa po valj cima

F „ = G , ■cos fi 2 = 20 • 9,81 ■— = 112,46 [AT]

Dv 63

gdjeje ugao nagiba J32 = 0 ,

otpor trenja u ležajevima

Fln = (g„ ■cos p 2 + G, ■i ' )■^ = (20 + 2,6 • 3)- 9,81 • 5 ^ ^ = 0,65 [jv],
Dv

gdjeje: d = 15 [mm\ - prečnik rukavca,

inercijalni otpor valjaka

(—' ’~
= f m • ' !:' V • *’= 0,8 - 2,6 •0,33332 • 6,667 = 1,54 [w]
g
gdjeje: f m = 0,8 + 0,9 - faktor smanjenja jer cijela masa nije u omotaču,
z ' =\ f lv = 1/150 = 6,667 [kom Im] - broj valjaka po dužnom metru.

Ukupan otpor kretanja paketu je

97
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH SRED STA VA

Fw = Fwx + FW2 + Fw, = 12,46 + 0,65 + 1,54 = 14,65 [n).

Da bi brzina paketa ostala ista pri silasku s transportera kao pri nailasku na njega treba biti
zadovoljen uslov
14,65
sin P 2 = w = 0,0747 -j. p 2 = 4,28 [(;J< 5 [" J
Gr 20-9,81

3. Ugao nagiba transportera s vlastitim pogonom

cos Pi •i>'> Za miran rad transportera, bez proklizavanja paketa, po

valjcima treba biti zadovoljen uslov
Gp ■cosftl -fxp > G p -sin/?,

» p * *gfti

ftx = arctgjup = arctgQ,3>5 = 19,29 [°]

Slika 2.26 Šema djelovanja sila
Usvaja se ugao nagiba f3x = 16

4. Snaga m otora za pokretanje

Obodna sila na lančaniku jednaka je sili otpora kretanja valjaka (računa se s neprekidnim
tokom tereta)

Fa = ( G r -cos P x + G y - z ) - — — + Gr ■cos f t -— ^ - ± G T -sin/?,

cl 2 f
= L - ( q m cos ftx + q y ) - ^ — + L - q m -cosftx ■-— + L - q m -sin ft,
i-A/

2-2
= 27,2- (392,4 • cosl 6 +170,04)- + 392,4 • cos 16 + sin 16 = 3628,8 [//j
63

gdje je: Gr j//] -ukupna težina tereta na transporteru (sa vlastitim pogonom),

=- - = ■ — ..= 392,4 \ N ! m] - težina tereta po dužnom metru,

m 3 ,6 -v 3,6-0,3333

q v = G v l l v = 2,6 *9,81/0,15 = 170 [N Im\ - težina valjaka po dužnom metru,

L = (6 + Ah ) / sin fi x = (6 +1 ,4 9 7 )/ sin 16 = 27,2 [>w] - dužina transportera,

Ah = 20 •tgft 2 = 20 •/g4,28 = 1,497 [m].

Snaga motora za pokretanje transportera je

_ Fa -v 3628,8-0,3333
N. = 1511,86 [W].
Vuk 0,8

98
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

3+ \Z adatak 15

Za istovar pšenice u silosa koristi se usisno pneumatsko postrojenje kapaciteta 15 t/h.

Potrebno je :

odabrati prečnik cijevi (bešavna cijev),

izračunati pogonsku snagu ako je ukupni stepen iskorištenja 0,7
ostalo prema skici.

i Om Rješenje:

Brzina vazduha na ulazu cjevovod iznosi

v v = a - J p ^ + B - L uk2

= 19• VU3 + 3 • 1(T5 • 502 = 21,74 [ m / s ]

gdjeje: a - koeficijent zavisan od veličine česzica

<zmax < 5 mm (skripta, tabela 16.3),
p m = 1,26 -r 1,4 [r ! m 3] - specifična masa pšenice
(prilog, tabela 2.2),
B = 2 4- 5 • 10 -5 - koeficijent zavisan od stanja
material,
L = ]T Z A+ ^ L v + ^ L ek =15 + 10 + 6 + 2-10 = 50 [m] - ukupna (redukovana) dužina
cjevovoda,
Lck \m\ - ekvivalentna dužina koljena (skripta, tabela 16.4).

Zapremina potrošenog vazduha za pretpostavljeni kapacitet je

Qn 15
V,' ■0,174 [m3 fs ]
3,6 - p v 3,6 •1,2 •20

gdje je: p m = 1,2 [&g7/w3] - specifična masa vazduha pod atm osferskim pritiskom.

Na osnovu poznate potrošnje vazduha računa se prečnik cijevi

d = = ± M Z i = o j [m ]
V ^ ' 21,74

pa se usvaja standardni prečnik cijevi d s = 101,6 mm (cijev 101,6 x 3,6 DIN 2448 ).

Sada je stvarna potrošnja vazduha

„ d 2 -n 0,1016 2 -n
Vs = — ---- = - -------- ------- 21,74 = 0,1763 [ml / s].

Pritisak na kraju cjevovoda iznosi

P . = P r - J i ----------J --------i P .

99
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R B D S I AVA
0

= 98,1 ■ ~ 1,06 = 53,93 - 1,06 = 52,87 [kPa]

107 -0,1016

gdje je: /? = 1,5 -10~7 - faktor otpora u cijevima usisnog postrojenja,

fi - koeficijent k o n c e n trac ije sm jese (skripta, tabela 16.1),
h- u- p ■g 6 • 20 • 0,9 • 9,81 r , ...
ih = — ^ — = --------- —-------- = 1,06 \kPa\ - gubitak pritiska od dizanja
Ph IO3 103
materiala.

Pritisak ventilatora je

P * = ( P o - P k ) - Š + P g = I98’1 - 52,87)-1,1 + 2 = 51,75 [kPa]

gdje je: p 0 = 98,1 \kPa\ - atmosferski pritisak,

4 = 1,1. - koeficijent gubitka za usisna postrojenja,
p - 2 \kPa\ - gubitak pritiska između separatora (odvajača) i ventilatora.

Snaga motora za pokretanje ventilatora iznosi

A , - * , . 48000 , 0 jj 4 = |3 > 3 W
Nn, = '
' 1000-7 * 1000-0,7

gdje je: AM \NmI m 3] - specifični rad usisnog postrojenja (skripta, slika 16.8),

Vv = 1,1 •Vs = 1,1 • 0,1763 = 0,1939 [m3 / j] - zapreminski kapacitet ventilatora.

Zadatak 16

Za transport cementa do silosa predviđeno je potisno transportno postrojenje kapaciteta 90 t/h.

Trasa cjevovoda se sastoji od tri horizontalne i jedne vertikalne dionice kao na skici.

I Om
Potrebno je:
- dimenzionisati (odabrati) cijevi
sj evo voda,
- izračunati potreban pritisak i
zapreminski kapacitet
kompresora,
nominalnu snagu za pokretanje.

Otpore filtriranja zanemariti.

Rješenje:

Brzina vazduha na početku cjevovoda je

100
 N- Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA DA T AKA IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

vv = a * [ f T + B- Luk2 = 1 2 - VŠ + 2 ,5 -IO '5 -1 6 4 2 = 21,6 [ o t/ j]

gdjeje: Luk = +I X +I X = 7 4 +10 +10 + 4 0 + 3• 10 = 164 [m]

Zapreminska potrošnja vazduha ovog postrojenja je

V = ---- Os.---- = ------ §2----- = 0,6173 fm3/s]

3, 6 - p v - / j 3 ,6 -1 ,2 -3 0 L J

na osnovu koje se računa prečnik cijevi

= 0,1907 [m]
\^-v„ v ^-2 1 ,6

Usvaja se standardni prečnik cijevi d = 193,7 mm (cijev 193,7 x 5,4 DIN 2448 prilog,
tabela 2.35) pa je stvarna potrošnja vazduha

d J -7t n,m72
K = • v„ = 93-7 - ,?r- • 21,6 = 0,6365 [m3 /*].
s 4

Početni apsolutni pritisak je

= P k - J l + P - S ± p h = p k - J 1 + ^ M L“k~ v- +pk

= 98,1 • Vi + 6,134-10“7 -11,851 -106 + 21,2 = 282,1 + 21,2 = 303,3 [kPa]

gdjeje: jB = 6,134 - IO'7 - empirijski faktor (skripta, tabela 16.5)

S = M-' = 3 -~ 1-6 4-; 21-;6..= 11850672

< 0,1937

h' M' Pv' g 40-30-1,8-9,81 n n o n T r n l ,. « . . . ,

p h = - — — ^ — = --------— -------- = 21,189 \kPa\ - gubitak pntiska zbog dizanja

material.

Zbog gubitaka u dodavaču i vodu do dodavača pritisak koji treba da ostvari kompresor je
PM = Š - P p + P d = 1,2• 266,1 + 30 = 393,96 [kPa]

gdjeje: £ = 1,15-^1,25 - gubici u dodavaču uređaja potisnog dejstva,

p d = 30 [kPa\ - pad pritiska u vodu do dodavača,

pri čemu je nominalna snaga motora za pokretanje kompresora

. 320.177.34-0.827 _ 353 { }
1000 -r]uk 1 0 0 0-0,75 L J

gdjeje: AM = 230300-l n ^ - = 230300------!— = 320177,34 N m / m 3} - rad sabijanja po

Po------------------ 98,1
izotermi

101

;r, v.:
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B I RK A Z ADA T AK A IZ T RA NS P OR T NI H S R E D S T A V A

VK = (1,25 + 1,35)- Vs = 1,3 - 0,6365 = 0,827 /.y].

ZADATAK ZA SAMOSTALAN RAD

K onvejer, p rik azan na slici koristi se na tehnološkoj liniji m ontaže. N a m je stu “ A ” se na

nosilicu v ješa n o seća ko n stru k cija, a na m jestim a “B” i “ C ” se ugrađuju d ije lo v i dok se na
m jestu “ D ” teret sk id a s tran sportera.
T eret je o v ješen n a dva p u ta po dv o ja k o lica pri čem u je rastojanje dva su sje d n a tere ta 4,8 m.
K ao vučni organ koristi se lanac sa zavarenim karikam a čija je m asa po d u ž n o m m etru 3,9
kg/m (tab ela 2 .27). M in im aln a sila zatezan ja j e 750 N.

Poznato je:
- mTA = 220 [kg] - masa konstrukcije koja se vješa na mjestu A,
- mTB = 260 [kg] - masa dijela koji se ugrađuje na mjestu B,
- mTC= \ \ 0 [kg] - masa dijela koji se ugrađuje na mjestu C,
- m„ = 35 [Ag] - masa nosilice,
m k ~ ^M - masa kolica,
TjF = 0,6 - stepen korisnost prenosa,
v = 1,2 [m/ m in ] - b rzin a ko n v ejera kod navedene m ontaže,
v ma.x = ^ [ml mm] - maksimalna brzina konvejera,

uslovi rada - normalni.

Potrebno je izračunati:
1. Težinu praznog konvejera po dužnom metru,
2. Težinu punog konvejera po dužnom metru,
3. Sile u lancu na karakterističnim mjestima,
4. Instaliranu snagu i snagu potrebnu za pokretanje konvejer u navedenim uslovima.
N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R ED STA VA

PRILOG

• SKLO P K U K E
• ČELIČ N A U Ž A D
• BUBANJ
• ELEKTROM OTORI
• S P O JN IC E
• K O Č N IC E
• TOČKOVI
• K A R A K T E R IS T IK E R A S U T IH TERETA
• 72L4&E
• NOSEĆI VALJCI
• B U B N JE V I
• Z/LVC7
• KOFICE ELEVATORA
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A ZADA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH SR ED ST A V A

Slika 1.2 Sklop kuke sa četiri kotura

Tabela 1.1 Donja koturača sa dva kotura

Broj P ogonska g ru p a l} P rečnik užeta 2) 4 d2 d\ ei e2 M a sa

4 h6 max max
kuke 1 2 3 4 1 2 3 [kg]

3,2 5 3,2 2,5 2 10 9 9 9 200 45 284 190 312 39,4

5 6,3 5 3.2 2,5 12 11 10 10 250 55 305 212 345 57,6
6,3 8 6,3 5 3,2 13 13 13 11 320 60 390 231 377 91,2
8 10 8 6,3 5 14 14 14 13 320 70 390 265 418 100,4
10 12,5 10 8 6,3 16 16 15 14 400 70 485 285 437 149,1
12 16 12,5 10 8 18 18 18 16 400 80 485 314 475 174,8
16 20 16 12,5 10 20 20 20 18 450 90 550 344 517 202,0
20 25 20 16 12,5 22 22 22 20 500 100 605 366 565 315,6
25 32 25 20 16 27 24 24 24 560 110 670 396 589 407,0
32 40 32 25 20 29 27 27 27 630 120 760 431 637 558,8

Tabela 1.2 Donja koturača sa četiri kotura

Broj Posjo n sk a g ru p a
i) P rečnik užeta 2) di di da, e\ e2
n 1 2 3 4 h6 max max
kuke 1 2 4
40 50 40 32 25 22 22 22 20 560 150 725 473 926
50 63 50 40 32 27 24 24 24 630 170 805 513 1011
63 80 63 50 40 29 27 27 27 710 180 925 578 1091
80 100 80 63 50 31 31 29 800 200 1025 643 1202
100 100 80 63 33 33 33 900 220 1140 703 1292

Broj <?3 m asa

kuke rkgi
40 125 885
50 140 1218
63 145 1726
80 155 2292
100 165 2998
1) Za nazivnu nosivost uzeta j e d ruga pogonska grupa,
2) Prečnik užeta prem a JU S M. D l . 070

10 2>
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RT N IH S R ED STA VA

Tabela 1-3 Mjere jednokrake kuke

Broj Pogonska grupa

aV 02 bx &2 h b4 e\
kuke 1 2 3 4
3,2 5 3,2 2,5 2 63 50 53 21 45 26 42 135
5 6,3 5 3,2 2,5 71 56 63 25 53 .3 4 48 155
6,3 8 6,3 5 3,2 80 63 71 26 60 38 53 175
8 10 8 6,3 5 90 71 80 32 67 43 60 195
10 12,5 10 8 6,3 100 80 90 36 75 48 67 218
12 16 12,5 10 8 112 90 100 40 85 53 75 243
16 20 16 12,5 10 125 100 112 45 95 60 85 272
20 25 20 16 12,5 140 112 125 50 106 67 95 307
25 32 25 20 16 160 125 140 56 118 75 106 346
32 40 32 25 20 180 140 160 63 132 85 118 387

Broj masa
h\ hi h r\ >2 r-i n r6 ri
kuke [kg]

3,2 67 58 225 1 10 65 132 90 78 3,8

5 80 67 258 8 12 71 150 103 90 5,7
6,3 90 75 288 9 14 80 170 114 100 9,3
8 100 85 325 10 16 90 190 131 112 16,3
10 112 95 365 11 18 100 212 146 125 23,5
12 125 16 410 12 20 112 236 163 140 29,0
16 140 118 450 14 22 125 265 182 160 48,0
20 160 132 500 16 25 140 300 204 180 74,5
25 180 150 560 18 28 160 335 232 200 96,0
32 200 170 620 20 32 180 375 262 224 148,0
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRK A Z A DA TA K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A

Broj Navoj di c 11 m0
rf2/i9 d, d5 d6 h h h h 2)
kuke c ll
3,2 36 M 36 30 _ 83 - 218,5 - 32 6
5 42 M 42 35,5 - - 93 - 251,5 - 36 7
6,3 45 M 45 38,5 - - 103 - 282,5 - 40 8
8 50 Rd 50x6 42,5 43,4 - 121 112 320 - 45 9
10 56 Rd 56x6 48,5 49,4 - 133 122 350 - 50 10
12 64 Rd 64x8 54,5 55,2 - - 135 400 - 56 11
16 72 Rd 72x8 62,5 63,2 - - 155 440 - 63 12
20 80 Rd 80x10 68,0 69 - - 170 480 - 71 14
25 90 Rd 90x10 78,0 79 - - 187 535 - 80 16
32 100 Rd 100x12 85,5 86,8 55 - 207 600 575 90 18
40 110 Rd 110x12 95,5 96,8 60 - 234 645 100
50 125 Rd 125x12 108 109,6 70 - 260 707 112
63 140 Rd 140x16 120 122,4 80 - 282 790 125
80 160 Rd 160x18 138 140,2 100 - 325 895 140
100 180 Rd 180x20 156 158 120 - 357 1005 160 _

Broj
« 2) P r% r9 rio
kuke

3,2 5 2 6 3
5 - 8 j 10 3
6,3 - 8 3 12 3
8 - 10 3 14 j
10 - 10 3 16 3
12 - 10 4 18 3
16 - 10 4 20 3
20 - 12 4 22 3
25 - 12 4 25 3
32 30 12 4 28 3
40 30 12 4 32 3
50 35 12 4 36 3
63 40 12 6 40 5 1) Jednokrake kuke
80 45 12 8 45 5 2) Dvokrake kuke
100 50 12 8 50 5

105
 N. Repčić, M- Čolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

i ‘ia-;s.n-;h .i-,r
(pOVfCiUM))

Slika 1.3 Dvokrakakuka

Tabela 1.5 M jere dvokrake kuke

Broj Pogonska grupa masa

ai «2 b , bi ds / h /. n
kuke 1 2 3 4 [kg]
: 32 40 32 25 20 140 112 118 48 118 600 150 590 18 14 146,6
40 50 40 32 25 160 125 132 53 132 670 170 665 20 15 151,2
50 63 50 40 32 180 140 150 60 150 750 190 730 22 18 254
63 80 63 50 40 200 160 170 67 170 850 212 815 25 20 310
80 100 80 63 50 224 180 190 75 190 950 236 920 28 22 485
100 100 80 63 250 200 212 85 212 1060 265 1030 32 25 610

Tabela 1.6 M jere kotrljajnih ležajeva za kuke

Nosivost u M e re u mm M aksimalno
w w i d, d4 d5 D D, h R r opterećenje u
[KN]
5 50 50 52 15 92 100 36 15 1,5 75
7,5 75 60 62 85 106 115 41 85 2 90
10 100 70 72 95 120 330 44 95 2 116
15 150 80 82 110 136 145 50 110 2 158
20 200 90 93 125 155 165 57 125 2 206
25 250 100 103 140 172 185 64 140 2 260
30 300 115 120 160 200 215 74 160 2 355
40 400 125 130 175 220 220 79 175 2 415
50 500 130 135 185 240 250 101 185 3,5 580
60 600 150 155 205 260 270 106 205 4 674
75 750 170 175 230 285 300 111 230 4 775
 N. Repčić, M. Ćolić: -ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

T a b e l a 1 .7 M jer e n a v r tk e z a k u k e

Z a k u k e br. 3 ,2 d o b r o ja 6 navrtke im aju o b lik “a” , a z a k u k e br. 8 i v e ć e o b lik “ b ”

Broj ds d8 h m0
navoj d7 d9 d\o U r5
kuke c ll E9
3,2 M 36 70 60 63 44 32 0,6 -

5 M 42 - 80 70 73 - 49 36 0,6 -
6 M 45 - 1 - 95 85 88 - 56 40 1,0 -
8 Rd 60'x 6 50,6 115 105 - 68 - 55 1,6 4
10 Rd 5 6 x 6 56,6 125 115 - 78 - 62 1,6 4
12 Rd 64 x 8 64,8 145 135 - 88 - 67 2,5 5
16 Rd 7 2 x 8 72,8 165 150 - 98 - 76 2,5 5
20 Rd 8 0 x 1 0 81,0 175 160 - 108 - 84 2,5 6
25 Rd 9 0 x 1 0 91,0 185 170 - 118 - 93 2,5 6
32 Rd 100 x 12 101,2 205 190 - 128 - 103 2,5 6
40 Rd 110x 12 111,2 240 225 - 144 - 115 2,5 8
50 Rd 125 x 14 126,4 270 250 - 164 - 125 2,5 8
63 Rđ 140x 16 141,6 320 300 - 187 - 140 2,5 10
80 Rd 160 x 18 161,8 360 340 - 207 - 153 2,5 12
100 Rd 180x20 182,0 400 380 - 235 - 173 2,5 16

Broj tu tu /|3 1
14 hs
kuke
3,2 4 12 8
_ -

5 5 13 9 - -

6 5 16 9 - -

8 8 ' 20 - 15 22
10 8 21 - 16 23
12 8 24 - 18 26
16 8 25 - 19 27
20 10 29 - 23 32
25 10 28 - 22 31
32 10 33 - 25 36
40 10 33 - 25 36
50 10 35 - 27 39
63 10 48 - 38 53
80 10 48 - 38 53
100 10 53 - 43 58

107
 N. Repčić, M. Ćolić: ZB IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO R T N IH SRED STA V A

CO, VO >-0 i/-'i <v~j o> O d> O O v“>O O

£ —~ o f co oo' c-'T oo r o c o o o o o o m o t ^ -
2 ■
— — cscsm 'O oocN r~ -r-
——(N
CSCNV^miriVOVOVOvOOOOOOOOOO

X
« v© 'O mmf nm' ovo' o <n m
o " C> —~~ " —T — *-T <N <N CN

r^cn»OOiOOCS(NOOOOVOOU-iOO
r i ' t ,<tiniA' ors‘ 006oo»or SMi At s*

h ^ K o r i v? o" o" vcT^ o\ K ^ in

fNtNcscncoc^^'rf<ow->vovor^ooos
©t n©t n©i nv">v>t r >»o*n©*no©

o^ mr
( N^ (c N'
N no onctNv
i ‘ o,i,Tj' o- v,crcNOc^^fO
o r v ooosO(S

©
r OmMo ^w’T^i
o © ^*vOVONONO-
n © » n i n © © ©^tM^
o o'©
O
"X? *o

o o o o o o o o o o o o o o o
vo tj- \o h oo o \ © «
—' n n vo oo fs Tf oo

nf-Tcn
f 'v
Toicnntono^vo
r srfo c
omocsnOcn' -m
f Nco' tc'nOnMn

’O ' O ' O ' O ' O ’O C O O O C O O O O M M N

3
M ©
m
cd ^r
>o
cd O <N ^ vo CO
C/5 CN (N CN CN CN
O
o
c
a> 'O oo o cn vn n o On ^ Tf m oo cn
u. ol (N n n n CN
>o
m
o o o o OOOOOOV^tnOO ©
<*Cj OO ON O CN ^ voooo>o<N'Ooocnco<N
— — — NNCM M fOM Tt KJ

-------, H> CN
<D
-D .&J*
»- 3 n \o oo o 4>
cd CQ - ^ ( NNf n Tf i ^ v OOOO
(N '» O O W"> < N © o c n o ©

H s
 Tabela 1.9 Mjere nosećeg lima donje koturače

N. Repčić, M. Ćolić:,.ZBIRKA
i
bi

ZADATAKA
Broj d2 Ds masa
5 b\ h / g b / h h h M z
kuke H7 m fkgl
5 14 14 14 55 35 35 14 80 220 55 45 120 8 21,5 3,0
6 16 16 16 60 40 40 14 85 265 70 70 125 8 23,5 4,0

IZ TRANSPORTNIH
8 18 16 18 70 45 45 16 100 290 65 85 140 10 26,5 5,6
10 20 16 20 70 50 50 18 100 340 100 90 150 10 30,5 9,5
12 22 12 16 80 55 55 18 120 320 80 70 170 10 32,5 10,0
16 24 12 16 90 60 60 20 135 375 100 85 190 10 33,5 14,0
20 28 12 16 100 65 65 24 145 405 105 90 210 12 38 21,0
25 30 12 16 110 75 75 26 165 445 220 95 240 12 42 27,0
32 35 12 16 120 90 90 28 180 510 130 115 265 12 47 38,5

S R E D ST A V A
40 40 12 16 150 100 100 32 220 505 125 100 280 12 51 48,5
50 40 12 16 170 110 110 34 250 565 135 110 320 12 55 56,0
63 45 12 16 180 125 125 36 270 632 160 135 337 12 61 78,0
80 50 12 16 200 140 140 42 300 710 175 150 385 14 72 115,0
100 55 12 16 220 160 160 46 340 800 200 180 420 14 80 140,0

materijal: Č.0345
10 9
Tabela 1.10 Mjere noseće osovine donje koturače
h iz

itu: ■Vit
c>c>
■ + •S
_ ru

U
2/451

Broj di Masa
/ h h h b h 5
kuke K rkgi
3,2 45 312 284 115 82 8 6 7 3,8
5 55 345 317 127,5 90 8 6 7,5 6,4
6 60 377 341 138,5 100 10 8 9 8,4
8 70 416 380 145,5 125 10 8 9,5 12,7
10 70 437 401 148,5 140 10 8 9,5 13,3
12 80 473 437 156,5 160 10 8 10,5 18,6
16 90 517 473 168,5 180 12 10 13 25,4
20 100 555 511 182,5 190 12 10 14 28,5
25 110 589 545 194,5 200 12 10 15 44,0
32 120 637 585 208,5 220 14 12 16 57,0

40 150 926 874 333 260 14 12 18 129,0

50 170 1011 958 363 285 14 12 2! 180,0
63 180 1091 1039 378 335 14 12 22 218,0
80 200 1202 1134 461 380 18 16 25 300,0
100 200 1292 1224 436 420 18 16 28 286,0

materijal: Č.1430
 N. Repčić, M. Golić: Z BIRK A ZADATAKA IZ TR A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

Tabela 1.1! M jere kotura donje koturače (kotrljajui ležajevi)

Broj dt\
d\ d2 d3
kuke

3,2 200 240 130

5 250 190 290 160
6,3 320 228 335 160
8 320 237 370 180
10 400 275 460 180
12 400 284 465 200
16 450 319 520 220
20 500 356 575 250
25 560 400 640 280
32 630 432 720 280

40 560 417 640 310

50 630 465 720 340
63 710 517 810 370
80 800 577 910 400
100 900 645 1020 440

Broj Br. masa

ds d6 di d\2 fj d% b h F3 r2 n c
kuke otv. d'] [kg]
9,2
3,2 85 100 . M8 10 218 32 56 2 13 6 3 -
10,2
5 100 115 20 M8 10 276 39 65 3 13,3 6,3 3,15 4
19.7
6 ,? 110 125 30 M8 10 349 43 71 3,5 15 7 3,5 4 17.8
8 125 145 25 M8 10 352 50 76 4 17 8 4 4
26.8
10 125 145 40 M8 10 440 55 76 4,5 19 9 4,5 4
27,6
12 140 160 35 M8 10 443 60 81 5 21 10 5 4
34,0
1)V

16 160 185 50 M 10 12 498 65 80 5,5 21 11 5,5 4 40,0

20 180 205 55 M 10 12 550 70 90 6 25 12,5 6,25 4
51,0
25 200 225 65 M 10 12 624 75 100 7 27 14 7 6 74,0
32 215 240 70 M 10 12 690 85 105 8 31 16 8 6
51
40 225 250 45 M 10 12 615 70 95 6 25 12,5 6,25 6 64
50 250 290 50 M 12 12 674 75 106 7 27 14 7 6 88,1
63 280 310 60 M 12 12 780 85 111 8 31 16 8 6 130,0
80 3 10 340 70 M 12 12 880 85 121 8 31 16 8 8 185,0
100 340 370 85 M 12 12 998 90 131 9 34 18 9 8

Broj navojnih rupa (d I2) sa svake strane glavčine jed n ak je broju otvora na glavčini (d 7).

111

H ■* s ^%»_____
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S RE D ST A V A

Tabela 1.12 M j e r e kotura donje koturače (klizni ležaj)

P ro fili oboda
Koturi za užad
grupe 0
Za uže
r h b D, prečnika
[mm]
SL CL norm max
iČ
1 2 3 4 5 6 7
2,5 10 18 18 63 3,5 5
3,2 12,5 22 22 80 5 6,5
4,0 15 28 28 100 6,5 8
5,0 17,5 32 32 125 8 10
6,3 20 38 36 160 10 13
7,0 22 41 39
8,0 25 45 43 200 13 16
9,0 30 55 50
10,0 32,5 60 55 250 16 20
11,0 35 65 60
12,5 37,5 70 65 315 20 26
14 40 75 70
16 45 80 75 400 27 33
18 50 90 85
20 55 100 95
22,5 60 110 105
25 67,5 120 115

P ro f i Ii o b o d a G !a v č i n a
Koturi za Koturi za i t ž s d grupe Najveći prečnik /V eo/jM
izravnavanje 1 do 4 d2 H7
grupe 0 đo 4
r Uže D, Uže d‘ u <-}Javc/n.
D, prečnika Izvod. Izvod. prečnika SL ČL ocf st i 5
[mm] I II [mm] i Č
1 8 9 10 11 12 13 14 15 16
2,5 . _
100 125 5 25 _
12 do 10
3,2 - - 125 160 6 ,5 - 5 32 14 18 10 -- 14
000 100 8+ 5 160 200 8 -6 40 20 25 14-- 20
5, O J 125 9 ,5 -8 200 250 1 0 -8 50 28 32 2 0 -- 25
6,3 160 1 2 -9 250 315 1 3 -9 60 36 42 25- 35
7,0 280 355 1 4 - 10
8,0 200 15-i- 11 315 400 1 6 -1 1 70 45 50 35-- 42
9,0 (355) (450) 1 8 -1 3 80 55 60 42-- 50
10,0 250 19- 14 400 500 21 - 15 90 60 65 50-- 56
11,0 (450) (560) 23 - 17 100 65 75 56-- 67
12,5 315 24 4- 17 500 630 2 6 - 19 120 75 90 67 - 8 0
14 (355) 2 7 -2 2 (560) 710 2 9 -2 1 140 90 105 80 - 95
16 400 3 0 -2 4 630 800 3 3 -2 3 160 110 120 95- -110
18 (450) 34 - 27 710 900 3 7 -2 6 180 130 140 110 -- 130
20 500 3 8 -3 1 800 1000 4 2 -2 9 200 150 L_ 160 130--145
22,5 (560) 4 3 -3 4 900 1120 4 7 -3 3 220 165 180 145 -- 165
25 630 4 8 -3 8 1000 1250 5 1 -3 7 250 195 205 165--190
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

Tabela 1.13 Mjere kotura za izravnavanje

Prečnik Masa
Z? L b d h h h2 / h h
užeta [kg]
[mm]
9 125 165 95 45 90 45 105 219 195 175 10,57
11 140 180 110 50 100 50 115 242 210 190 15,15
12 160 210 115 55 110 55 135 272 240 220 20,4
13 180 230 120 60 115 60 145 296 264 240 27,7
16 200 260 145 65 130 65 165 334 294 270 38,1
18 225 290 150 70 140 70 180 364 324 300 49,8
20 250 325 160 80 150 80 200 399 359 335 67,6
22 280 365 170 90 170 90 230 445 405 375 91,6
24 300 385 175 95 175 95 245 465 425 395 96,1
27 315 410 190 110 185 110 265 490 450 420 128,5
30 400 510 220 120 210 120 315 600 550 520 190
T ab ela 1.14 Pramena čelična užad

Nazivni
Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
žice u
užeta
% spoljašnjem 1570 1770 1960 1570 1770 1960
[mm] vlaknasto čelično sloju vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro [mm] kN kN
3 +8 0,0311 0,0342 0,20 5,05 5,69 6,30 5,86 6,60 7,31
4 +7 0,0554 0,0609 0,26 8,97 10,10 11,20 10,41 11,70 12,99
5 0,0865 0,0952 0,28 14,02 15,80 17,50 16,26 18,30 20,30
6 +6 0,1250 0,1380 0,40 20,2 22,8 25,21 23,4 26,4 29,2
7 0,1700 0,1870 0,45 27,5 31,0 34,30 31,9 36,0 39,8

8 +5 0,221 0,243 0,50 35,9 40,5 44,8 41,7 47,0 52,0

9 0,280 0,308 0,60 45,4 51,2 56,7 . 52,7 59,4 65,8
obično 10 0,346 0,381 0,65 56,1 63,3 70,0 65,1 73,4 81,2
11 0,419 0,461 0,70 67,9 76,5 84,7 78,7 88,8 98,3
čelično uže
12 0,498 0,548 0,75 80,8 91,1 101 93,7 106 117
6x19
13 0,585 0,643 0,85 94,8 107 118 110 124 137
+ jezgro 14 0,678 0,746 0,90 110 124 137 128 144 159
16 0,886 0,974 1,00 144 162 179 167 188 208
18 1,120 1,230 1,20 182 205 227 211 238 263
f = 0,455 20 1,380 1,520 1,30 224 253 280 260 293 325
JUSC. Hl. 22 1,67 1,84 1,40 272 306 339 315 355 393
072 24 1,99 2,19 1,50 323 364 403 375 423 468
26 2,34 2,57 1,70 379 428 473 440 496 549
28 2,71 2,98 1,80 440 496 549 510 575 637
32 3,54 3,90 2,10 575 648 717 666 751 832

36 4,48 4,93 2,30 727 820 907 843 951 1052

40 5,54 6,09 2,60 898 1010 1120 1040 1170 1299
44 6,70 7,37 2,80 1090 1220 1355 1260 1420 1572
48 7,97 8,77 3,10 1290 1460 1613 1500 1690 1871
52 9,36 10,30 3,40 1520 1710 1893 1760 1980 2196
56 10,90 12,00 3,60 1760 1980 2195 2040 2300 2547
Tabela 1.15 Pramena č e lič n a užad

Nazivni
Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
užeta žice u
% spoljašnjem 1570 1770 1960 1570
[mm] vlaknasto čelično sloju vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro [mm] kN
+6 0,125 0,137 0,28 20,2 22,8 25,21 23,4
0,170 0,186 0,34 27,5 31.0 34,3 31,9
+5 0,221 0,244 0,37 35.9 40.5 44,8 41.7
0,280 0,308 0,40 45,4 51.2 56.7 52.7
0,346 0,381 0,45 56,1 63.3 70,0 65,1
+5 0,419 0,461 0,50 67.9 76.5 84.7 78.7
12 0,498 0,548 0,55 80,8 101 93.7
91.1
obično 13 0,585 0,643 0,60 94,8 107 118 110
14 0,678 0,746 0,65 110 124 137 128
čelično uže
16 0,886 0,974 0,75 144 162 179 167
6 x 37
18 1,120 1,230 0,85 182 205 227 211
f = 0,455 20 1,380 1,520 0,90 224 253 280 260
22 1,670 1,840 1,00 272 306 339 315
JUS C. Hl.
24 1,990 2,190 1,10 323 364 403 375
074
26 2,340 2,540 1,20 379 428 473 440

28 2,710 2,980 1,30 440 496 549 510

32 3.540 3,900 1,50 575 648 717 666
36 4,480 4,930 1,70 727 820 907 843
40 5.540 6,090 1,80 898 1010 1120 1040
44 6,700 7,370 2,00 1090 1220 1355 1260

48 7,970 8,770 2,20 1290 1460 1613 1500

52 9,360 10,300 2,40 1520 1710 1893 1760
56 10,900 11,900 2,60 1760 1980 2195 2040
60 12,500 13,700 3,80 2020 2280 2520 2340
64 14,200 15,600 3,00 2300 2590 2867 2670
T a b ela 1.16 Pramena čelična užad
■z

Repčić, M. Čolić: ZBIRKA

Nazivni
Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
Žice u
užeta
% spoljašnjem 1570 1770 1960 1570 1770 1960
[mm] vlaknasto čelično sloju vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro [mm] KN kN
12 +5 0,495 0,612 0,45 76,5 86,3 95,6 102 115 127
13 0,584 0,719 0,50 89,8 101 112 120 135 149
16 0,884 1,080 0,60 136 153 169 181 204 225

ZADA TAKA IZ TRANSPORTNIH

18 1,120 1,370 0,70 172 194 215 230 259 286
lllllP 20 1,380 1,700 0,75 213 240 266 283 320

387
355

22 1,670 2,050 0,85 257 290 321 343 428

24 1,990 2,450 0,95 306 345 382 408 460 509
26 2,330 2,870 1,00 359 405 448 479 540 597
obično
čelično uže
32 3,540 4,350 1,20 544 614 680 726 818 907
34 3,990 4,910 1,30 614 693 767 819 924 1023
8x37
36 4,470 5,510 1,40 689 777 860 918 1035 1147
+ jezgro
40 5,520 6,800 1,50 850 959 1062 1134 1278 1416
42 6,090 7,500 1,60 937 1057 1170 1250 1409 1560
f = 0,431 48 7,960 9,800 1,80 1224 1380 1528 1633 1841 2037

SR E D ST A V A
JUSC. Hl. 50 8,630 10,600 1,90 1329 1498 1659 1772 1997 2212
084
52 9,340 11,500 2,00 1437 1620 1794 1916 2160 2392
58 11,600 14,300 2,20 1788 2016 2232 2384 2688 2976
Tabela 1.17 Pramena čelična užad

Nazivni

■Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA

Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
žice u
užeta
% spoljašnjem 1570 1770 1960 1570 1770 1960
[mm] vlaknasto čelično sloju vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro [mm] KN kN
6 +6 0,134 0,147 0,40 21,7 24,5 27,1 25,2 28,4 31,4
7 0,183 0,201 0,50 29,6 33,4 37,0 34,3 38,7 42,9
■-R'SRUSCtt."
8 +5 0,238 0,263 0,55 38,7 43,6 48,3 44,9 50,6 56,0
9 0,302 0,332 0,65 48,9 55,2 61,1 56,8 64,0 70,9

ZADATAKA
10 0,373 0,410 0,70 60,4 68,1 75,4 70,1 79,0 87,5
11 0,451 0,496 0,80 73,1 82,4 91,2 84,8 95,6 106
12 0,537 0,591 0,85 87,0 98,1 108 101 114 125
čelično uže 13 0,630 0,693 0,95 102 115 127 118 134 147

IZ TRANSPORTNIH
warrington 14 0,730 0,803 1,00 118 134 148 137 155 172
15 0,838 0,922 1,10 136 153 169 158 178 196
6x19
16 0,954 1,050 1,10 155 174 193 179 202 224
+ jezgro
17 1,080 1,190 1,20 175 197 218 203 228 253
18 1,210 1,330 1,30 196 211 245 227 256 284
f = 0,49 19 1,350 1,490 1,40 218 246 272 253 285 315
JUS C. Hl. 20 1,490 1,640 1,40 242 272 301 280 316 349

SR E D ST A V A
090
22 1,800 1,980 1,60 292 330 365 339 382 423
24 2,150 2,370 1,70 348 392 434 404 455 503
26 2,520 2,770 1,90 408 460 509 474 534 590
28 2,920 3,210 2,00 474 534 591 550 620 685
32, 3,820 4,200 2,30 619 698 773 718 809 897

36 4,830 5,310 2,60 783 883 977 908 1020 1133

Tabela 1.18 Pramena čeličn a užad
z
Nazivni

. R epčić, M. Čolić: ZBIRKA

Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
žice u
užeta
% spoljašnjem
sloju 1570 1770 1960 1570 1770 1960
[mm]
vlaknasto čelično [mm] vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro KN kN

10 +5 0,348 0,425 0,60 53,6 60,5 67,0 70,8 79,8 88,4

11 0,422 0,514 0,65 64,9 73,2 81,0 85,7 96,6 107
12 0,502 0,612 0,70 77,2 87,1 96,4 102 115 127
13 0,589 0,719 0,75 90,7 102 113 120 135 149

ZADATAKA
14 0,683 0,833 0,85 105 119 132 139 156 174

15 0,784 0,957 0,90 121 136 150 159 180 198

16 0,892 1,090 0,95 137 155 171 181 204 225
čelično uže 17 1,010 1,230 1,00 155. 175 194 205 231 256

IZ TRANSPORTNIH
vvarrington 18 1,130 1,380 1,10 174 196 217 229 259 286
19 1,260 1,530 1,10 194 218 241 256 288 318
8x19
20 1,390 1,700 1,20 215 242 268 283 319 354
+ jezgro
22 1,690 2,060 1,30 260 293 324 343 386 428
24 2,010 2,450 1,40 309 348 385 408 460 508
f = 0,435 26 2,360 2,870 1,50 363 409 453 479 540 598
JUS C. Hl. 096 28 2,730 3,330 1,70 421 474 525 555 626 693

SRED STA V A
32 3,570 4,350 1,90 549 619 685 725 817 904
36 4,520 5,510 2,20 695 784 868 918 1030 1146
40 5,570 6,800 2,40 858 968 1072 1130 1280 1415
44 6,750 8,230 2,60 1040 1170 1295 1370 1550 1709
Tabela 1.19 Pramena čelična užad

Nazivni Toler. Nazivni

N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA

Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
prečnik prečnika [N/mm2]
užeta žice u
% spoljašnjem
[mm] sloju 1570 1770 1960 1570 1770 1960
vlaknasto čelično [mm] vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro KN kN
6 +6 0,134 0,147 0,50 21,7 24,5 27,1 25,2 28,4 31,5
7 0,183 0,201 0,55 29,6 33,4 36,9 34,3 38,7 42,8
8 +5 0,238 0,262 0,65 38,7 43,6 48,3 44,9 50,6 56,0
9 0,302 0,332 0,70 48,9 55,2 61,1 56,8 64,0 70,8
10 0,373 0,410 0,80 60,4 68,1

ZADATAKA
75,4 70,1 79,0 87,4
11 0,451 0,496 0,85 73,1 82,4 91,2 84,8 95,6 105,8
12 0,537 0,590 0,95 87,0 98,1 108,6 101 114 126
13 0,630 0,693 1,00 102 115
čelično uže sil 127 118 134 148
1H 0,730 0,803 1,10 118 134 148 137 155 171

IZ TRANSPORTNIH
6x19 15 0,838 0,922 1,20 136 153 170 158 178 197
+ jezgro 16 0,954 1,050 1,30 155 174 193 202
179 224
18 1,210 1,330 1,40 196 221 244 227 256 283
19
\D
11
O

1,350 1,490 1,50 218 246 272 253 285 316

20 1,490 1,640 1,60 242 272 302 280 316
JUS C. Hl. 100 350
22 1,800 1,980 1,70 292 330 365 339 382 423

SR E D ST A V A
24 2,150 2,370 1,90 348 392 434 404 455 504
26 2,520 2,770 2,00 408 460 474
510 534 591
28 2,920 3,210 2,20 474 534 591 550 620 686
32 3,820 4,200 2,60 619 698 772 718 809 896
36 4,830 5,310 2,90 698 883 977 908 1020 1133
 N. Repčić, M. Č olić: ZB IR K A Z A D A TA K A IZ T R A N SPO RTN IH S R E D S T AVA

On Ol oo <N
O
in
vi oo on r-
ri oo iri
cn
ro
t co ro
O O
cn
fO ^
no c n oo ’
co (SI h
^r oo oo vo 1— CO
O OnO
no r- o
( M O O > / 'i f O 1—
— .— M (N ro T f O oo o O — CN '’d' UO r - oo o cn ’d- [N (N rn
— ■
— o-j c-j c -1

*c
-o
<L> °o.
‘o 5 'sO oo 'O — 1 rO o ^ 'O 'O c n vn o <n .— 'O OO —
vm/o O
NO nN
o
CN ’—1
a. ro *n O n o (N CO Tf n© On CN \o o> wo ■— r~ ~
— —r-i (N fO
ON- VO TT
ro -d* v> r-* oo
(N CN
O n O — CM ir, r- cc o —
—— — 04 CN (N M (N
vi r-*

ON CN^
ON' o" *■ro V) so r— r-~ ro "^r (N wo co n N Oro NO
"d* c n ro oo oo ro
oo
ro -vi1rf
no cn
hi C "'•d— oo
—1ro
CNoo
rj- — 00 cn CN c n c o t j - n o oo t o
-— CN m ’d - d - n o h - OO O n O CN no r- On O (N d-
CN CN CN
N
a>
c <
>
£
T3 & O Os oo cn ro O ro cn oo
co O Cn OnOOO
O r- "d-— - eo
(N r o O ro OO
O v> O rf C~- CN On 00 Cn on ro v> OO CN
NOCt—
—CON oo
n O* CN '
■dN wN
o
(N n ro ■'d* v > n c t'~' OO ON CN ro
CNC C
cs
><N
L>
J
3
Cd
‘-O cs
r- o co
C
C
d t-**" n o 0 0
- fOh (S V> OO NO O
ro O Of~- C
V> fN
N «
c o — t }- CN '•O
O O O — CN
NO *— (N o o 0 \
t f r« o co t '' CN oo ro
r o d - 'O co O —« ro
T3 — CN CN c o T j* n o r* 0 0 O n O *—■ CN
CN CN CN
12
4)

e CN ON_
r-f. to — r~-
3 rr o oo o r- on w o r-'* v > i— r o On O NO r — oo ti - d*
>o o cn vj o co r o —* v ) r o *--* O n O n OO 0 0 on O CN T f n o O n ro r-
cd — — — CN CN cn r o r r m no OO O n O «—■ r o ' d ' v v NO r— O n O
Cri — —• CN

E O © O © O
a> o © © © o © o o
O
^ ^
v> v> go O
ro ^ vo r - ro^ ^ vo oo ON © —
c rrž 3 xo ©" © ©" © CN* CN CN* CN CN'
.5: e .^ .
N3 ’S
C P «o O
2 -5>o
1—^ •»-< ti,
A. O . >N l/J «

r-* o »— •v> © © © © © OO
© ©J- (N
©© ©© © © © © ©© © ©©
© © ©
2c ^o © cn r~~ v> r- CN — r o no t
00 ^
' d ' O OO n o wo *>d- o
*-« ( » v o v ^ CO CN ^
S K J 04}
oo o ro no © ^ CO^ CN ©
rjr vT no" vo
vq^ r o
CN ro "
SS © © *— —^ CN O f CN" t o " oo" oo" O n' o "
<u N
a>
xj *"■>
o r o V ) r o CN © ©©©©© ©©©©© o © © © © © ©©
"to O •^r -^T (— r o CN ^ O n N ( S O s O n CO O n CO VO WO NO o > o o © o
cd i-* NO CN CN W0 oo — t o ^ co ro ^ on ^ r o © T"* v > c o ^ Cn oo
J2 N o" o" o" r —" — « (N (N rn rn ^ vT ncTno r ^ - o o ' o o on o *
rt .2>

cd
Pramena čelična užad

c
n >o f lN

f— u,
ti.

'5 ^
-S c co co no oo © CN NO © CN r j - NO OO © CN Tj" NO OO © CN
Tj* T f V ) v >
d - NO o o
v ) in v i
CN CN CN CN CO CO m ro ro d 1 d “
1 ^ 1
iz o. =3
. 102

<u r - ou ,
o
<L> >N 00 wo
3 ro
Tabela 1.20

>M N
a O X 4> © X
a. e II C)
H >o NO <4- 00
“>o
53

120 §g;
■^T*
T ab ela 1.21 Pramena čeličn a užad

Nazivni

N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA

Nazivni Toler. Računska prekidna sila užeta kod nazivne zatezne čvrstoće pojedinih žica
Tip užeta Masa užeta [kg/m] prečnik
prečnik prečnika [N/mm2]
žice u
užeta
% spoljašnjem
sloju 1570 1770 1960 1570 1770 1960
[mm]
vlaknasto čelično [mm] vlaknasto jezgro čelično jezgro
jezgro jezgro KN kN
10 +5 0,348 0,425 0,65 53,6 60,5 66,9 70,8 79,8 88,3
. h.,. 11 0,422 0,514 0,70 64,9 73,2 81,0 85,7 96,6 107
12 0,502 0,612 0,80 77,2 87,1 96,4 102 115 127
13 0,589 0,719 0,85 90,7 102 113 120 135 149

ZADATAKA
14 0,683 0,833 0,90 105 119 131 139 156 173
■w~
15 0,784 0,957 1,00 121 136 151 159 180 .199
16 0,892 1,090 1,00 137 155 171 181 204 226
čelično uže sil 17 1,010 1,230 1,10 155 175 193 205 231 255
18 1,130 1,380 1,20 174 196 217 229 259 286

IZ TRANSPORTNIH
8 x 19 19 1,260 1,530 1,20 194 218 242 256 288 319
+ jezgro 20 1,390 1,070 1,30 215 242 268 283 319 353
22 1,690 2,060 1,40 260 293 324 343 386 428
f = 0,435 24 2,010 2,450 1,60 309 348 386 408 460 509
26 2,360 2,870 1,70 363 409 453 479 540 597
JUS C. Hl. 104 1,80 474
28 2,730 3,330 421 525 555 626 693

SR E D ST A V A
32 3,570 4,350 2,10 549 619 , 686 725 817 905
36 4,520 5,510 2,30 695 784 867 918 1030 1145
40 5,570 6,800 2,60 858 968 1071 1130 1280 1413
44 6,750 8,230 2,90 1040 1170 1296 1370 1550 1710
 N Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

Tabela 1.22 Mjere bubnja

Bubanj Nosivost Prečni c užeta D b c t / r

1 2 3 4 1 2 3 4
320 10 8 6,3 5 14 14 14 13 380 58 34 16 5 8
400 16 12,5 10 8 18 18 18 16 470 62 42 21 6 10
450 ' 20 16 12,5 10 20 20 29 18 530 64 46 23 7 11
500 7.5 50 20 40 16 32 12,5 25 22 22 22 20 590 81 50 25 8 12
560 32 63 25 50 20 40 16 32 27 24 24 24 660 84 57 28 9 14
630 40 80 32 63 25 50 20 40 29 27 27 27 730 84 62 31 11 15
710 80 63 50 31 31 29 840 92 72 35 11 17
800 100 80 63 33 33 33 940 99 74 37 12 18

Bubanj i —2 z' = 4
H = 16 H = 25
©

H = 16
ll
X

lo masa /o m asa masa

masa B n B rt
n B n
Tkg] n<gi rkgi rkgl
320 175 24 1040 180 36 1430 205
400 205 20 1160 260 30 1580 315
450 ■ 235 18 1190 310 27 1600 370
500 255 17 1250 450 25 1650 1 520 450 45 2845 770 68 970
560 280 15 1280 630 ?.?. 1670 730 495 40 2895 1020 61 1400
630 295 14 1330 760 20 1700 870 545 37 3005 1290 55 1620
710 570 33 3075 1700 49 2120
800 610 30 3090 1960 44 2400

B —razmak između oslonaca (ležejeva)

 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA
Tabela 1.23 Mjere spojnice užeta za bubanj

Oznaka Prečni < užeta

bubnjevi s ubnjevi s t B d H h, T
spojnice r----- ---------- --------- "V
normalnim dubokim f

ZADATAKA
žljebovima žljebovima
1 10 -- 12 - 13 40 12 1,5 40
13
2 12 -- 14 11,5-f 12,5 15 45 14 2,0 45
- 03
3 14 -- 17 12,5 h- 15,5 18 50 17 16 2,5 55
4 17 -- 20 15,5 -f 17,5 22 55 22 18 3,0 65 - - ( i - -

IZ TRANSPORTNIH
5 20 -- 23 17,5 -f 20,0 25 60 22 3,5 75
26
6 23 -- 26 20,0 -f 22,5 28 65 26 4,0 85 v. , >

7 26 -- 27,5 22,5 -f 25,0 32 70 4,5 95 v ............ t--------------

32 30
8 27,5 -- 31 25,0 28,5 34 80 5,0 105 T
9 31 -- 35 28,5 -r 31,0 38 90 38 34 5,5 115
u u

SRED STA VA
123
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RT N IH SREDS'I

____ *o
ON O l >o •o •o OO O l
ro -f rn r<-, T ~^T ~ r rO T ~ rr TT C*~i
-rr

O
O ‘O < r> m m r -4 vO
[V ] zl to r^ -
— ’—
—
CN —
r ->
ro
-rt
ro
•^1" r o
•?r TT
r - i CN| c o
' ’
— —
-d -

CN

W-t
r - r -4 -rt — IO ro On o nO O (N
c
[ v ] A 02£ P0>1 ‘I co ^ r »o «o NO r - ON

nO o “ ~ ~ -

•o O *o »o O IO *o ■o vo to o o «o »O
[ UlUl] u o io vD N.O r - r - r^ - r~ r - oo oo oo
> O n CN
vn
ON On o
r -
CN O n ON O n ON ON O n ON

O
oo
N
O
o
CL
a »O
[A\^] bSbus ro ^ r
IO
«o
»O
r -
—
—
«o OO rN
<N
<">
ro
r -
co
to O
NU
<o O

, to NO to to
ro CN oo »o NO •^ r

UW/ “W ro co co co co ro m CO co co co CO CO co

<t>
c IO
,__i <N to O m NO NO o oo o NO

[Vlzl <N <n <N fN co <o IO ro T f NO NO ON o

»O
O n IO O »o r - o O — <N CO O io

[V] A 08£ P°>I !I — CN} r o »o na ON o CO r -> On

io o O to o o o o o to co o CN

[ UIUl] u r t
ON
m
on
NO
ON
NO v n r -
ON ON O n ON
r-* r -
O n ON
r - r -
O n ON
r - 00
O n ON
00
O n

to to
SO 00 io
<N v n ^ r T f co O r - O
rj- NO co CM < N co T j* » o r^ 00 *“ *

ON r - NO c o O n 00 r -
“IAI/ “ JAI CN rO CN <N co co CO <N <N CO c o co co CN

»./i
r - IO _ »o o ON <N VO o co o vo
<N cn <N <N Tf VO IO VO VO ON ON CN co
<N CN
(Rade Končar, Zagreb)

vo
M a ose po>i «i o NO OO O s NO o o o O
«/■> O N
O

oo «N ro NO VO OO o CN <N
CN

o
II 00 to vo O O
> o NO N O
<o to to to
NO NO v o v o
o <o 00
r - r -
O
OO
C/3 O O n ON O N ON O N O N ON O n O N ON O n ON O n
c
«o O to o «o o O O co O o O
[/A>f] eSeus io IN (N ro T j- »O NO 00 o CN

to to -rj- ro OO NO vO T j- »O NO to vo CO
CN <N CN (N <N <N (N (M CN fN j (N (N CN
Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore

CN r s ON OO f N co ON OO o o to O O
<N «o r - vn C7N o <N CN to
[V ] zl CN CN CN CN CN

[vl Aosepo^' i vO co NO
cs
co
»O r -
IO
r~ - ON
O n to
co
CO
r -
o
CN
O
NO
CN CN

o O O o o o O »o o »O to
<N c o < o NO NO NO ' O NTJ v o r - r -
O n O n ON ON ON ON ON O n ON ON O n

«o •o VO o
c -~ •O
m o «o 00 O CN co
TT NO oo *— CN co CO NO O n *—*

O o o VO « o ON «n O NO CO OO O *0 o
•M
[a ] z f l e j o j o j u o d E U
f"- r N <N NO
CN CN C N
NO
CN co
to oo o
CN
NO
CN
oo
CN co

vO CN to
[ui§5j] XBUI QUI o
<N
O
T f
o
*o
o
ON
O
—

CN
OO
CN
co
co
—
«o OO
o r - O n

00 »o o o o O o »o to o o o o O
o __ to r - <N 0 0 *o r - oo co oo «o Nf> t o
•— CN C N co co to vo r - O n O
Tabela 1.24

n JD
no co 2 CO

PWXW II 2
CM <n
2 2
r>
_ j
o
j
O
- J
o
S
»o to
2 2
o
S
o o o to
2
to
a
04 v0 00 O
CN
rN (N
(N J < N
VI
CN
v> 00
CN* C N
00
CN
■—
ro
wm -
rO
 N . R ep čić, M . Č o lić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N I H S R E D S T A V A

Tt r - o o 0 0 to
oo OO 04 O n ro C ro ro ro ro ro ro
“IM/ u'lAI ro ro ro -ej- ^3- •rr ro
'B
o
c o~
oo 04 ro O OI ro t T 04
o
to I O ON ro to O I O O
C3 [v] H OJ rt ’
rt O O
*—*
04 OJ 04 OI O n OO O O 04 ol
*EP *“
03
>
e to n\ OO ro ••rf 04 o IO £ O o O to r> VO

[v3 A 0 8 epo^i 'i c OJ ro rt* *- OO o 04 <o

vo l1 C »O vo 00 Os o
*
ro
*—•
o o
c(D G
<L>
V-) o T t-to « o o ~ o
«o O o O o O V) •o oo rtO m /v-i (Y\ O N
[ U I U l] u O co co ro "o to »o «o IO to to
> o« O- r- r- l"- o- o- l'- r- >
N N
O
O
c O to 10 Q to
o [yS \> }] B gB U S r- — v> 00 OI O o- tn O in 00 04 O O * <T) o
bOi) — . "" OI ro ro SD o> ' OJ
*“■ ro c o rr vo

o .
ND 04 04 , , UO v o r i - T
j*o- oo ro 04 oo
co ro c O ro ro cn ro ro ro ro 04 ro 04 ro
co ro

r t «o o> v© to
ro C \ Oi 04 ro 'O VO wo 04 «— 0 4
O

[V] Zl ro r j - vo 04 »—< r r r f Tt i-~< o r f v>

*“ *
C

o- oo oo r j - * * f oo wo wo to «o o- tJ- < o 04 OJ
[V] A 08£ P0>i ‘I 04 ro «o VO o- O n >—> ro o* «o VO OO o »o
»—« •— 1

04 vo O o O o 04 T J- ro T j- «o o O I 0 4 OJ o»
00 00 00 0 0 O O
[ uim] u 04 OJ ro ro ro ro ro ro ro ro
r - c - r - ~ o> O* o* O- O-
l>
<o to <o to to «o

co to
[ m \ E3BUS 00 ro r - OJ vo T t tj- ro o O- 04 \o T f ro o
04 OJ ro tJ- «o r - oo 04 04 ro to o*

_
oo 00 00 ON O n 04 «o o- 00 00 VO
(Rade Končar, Zagreb) - nastavak

upm/ “w ro 04 04 OJ ro ro ro OI OI ro 04 04 04 04 04 04

04 00 Ol
oo 00 ro o O V") oo •o OO wo o to
Tf
«o

[v] ZI OJ ro to vo ti*ro NO o» NO NO
•—« «—*
ro OJ ro r -

OS co <T5 C“ 5 »o O n OI T f ro o o
CN to O- oo r -> V ) O n IO r - O n
[V] A08£P°>l‘l T f O
r-“ , - “ *” * *“ *
ro
*“1
r -
*“ *

© o
o
r- vo O V) vo vo vo o O o 04 vo O wo O o vo o
[ U IU l] u 04 OJ o> 04 ro ro ro ro o- r -00 00 o - 0 0
I! o - c -~ r~ - o- o> r - ~ o* o- h - to •O «o « o vo *o

o W-J o to o o o o O «o o O o ro o
[ m \ eSbus O* OJ ro ^ 3 - •n \o co o
*—«
04 co wo v o oo

VO ro ro v © v o « n « o oo ro ro ro 04
04 OJ 04 04 04 OJ 04 04 04 OI 04 OI OI OI O I 04
Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore

. r -
ro o
ro •^ r VO O* •sO VL> o o O n Os o to oo oo O I T f
[Vi zl 04 04 to VO O ' o
OI
O

[V] A 08£ P°>i ‘I 04 VO CO r - 04

ro r r tO vo OO O OJ
v~>
Tf
wo to
04
O
■o
n
00
00
o
04
ro
«o
T f
04
O n
—« — 04

o io o o o o wo V~) O to o to to o O
OJ o i OI OJ Of OJ OJ ro NO o« r-» o- oo
o~ f" r - l '- o* r - r - <o IO •o to *o t o

io to
o- ro o tn OO O 04 ro to O IO 00 o 04 ro
l m ] b3bus — Oi ro ro NO O n »— ro ro t T VO O' O s

tO o > <T7> OJ <r> vri o > to «o, vo o r— ro o o O

[a ] z f l B J 0 J 0 J U O d E U OJ 04 vo ro OO oo OJ o- 04 t o oo o l ro O n
Oi OJ 04 04 ■ ' ' 1 _ oi OJ m — — ' 1 OI OJ

ro VO ro 04 O- 00 OJ o- 00
[aiS^] >reuj quj — OJ ro ■*r NC O ro
—
O n ro
— 04
IO NO o ro O n ro
'* — *— *-* 04

o <r> <r? to <T5 <r> <r> *o *Oj

03 r— ^ ro VI O C.^ V) v~i
t/)
03
Cd) 0 4 0 4 ro IO NO Os o O
o
o o
NC^ C ^
o
v>
to
ro
O
to
»o v > NO ON O
Tabela 1.24

03 X > CO x> ca Xi
oo J )2 on s OO 2
— — 2 2 5 2 2 OO 2 00 2
II o O to to o o <r> o iO IO II
P IA D IV Z d>I Cu
04
oo <r> 04 OJ VI V)
“ OJ 0 4 0 4 0 4 0 4 0 4 0 4 r o r o
■
co oo Cl
04
O o <r> O
to »o o o o o
*o *o
O I O I O J OI r o r O
 N. Repčić, M. Ć olić: ZBIRK A ZA DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH S R b P S I A VA

c
E Os
c*~>
OJ
rj-
«o
ro
«o
ro
>o
TJ- T
ro
t 3-
oo
ro r r
CN
TT ^ r
vO
ro
o
t

o
VO

C3
C <N »o
> [V] H ii o~ cr-C — O n O TT T j* ro o ro to ro OJ sO
’>o OJ ro ro r r OJ OJ ro vO r -

C
O '
o
=3
[V] A 0 8 e p o ^ 'l a&> »o

O
to • •*—>
X< o f Os
ro
co
-rj-
04
*o
vo
<o
ro
VO
On
r~ -
O
O s
vO O
*o
OJ
r -
o
>
N
~

C/D O
Q to o
I O VO
On Os
m
vO
*o
VO
Os
O
r -
OS
•o
r -
Os
vo to
o - r -
to «o O
r-~ o - O O
O n O n O n O n O s
o to to
OO OO o o
O n O n O n
ON
•«y
CO
c
oO vn «o to

D [M>i] b§bus co T J- to * — « VO
—>
oo' OJ
OJ
O
ro
r -
ro
vo O
VO
IO
r -
O
Os
o
a.
*cH
d vo^ o o to oo VO vo O J^
UW/“W «o
co co
<N
co co co co co
•n vo
co ' c o ro " c o c o " CO

4>
+-*
[V]‘I
O n OJ
OJ
co
O l
OJ
OJ
"*T
CO
oo
co
O n Os
r f T f co
o
r r
o
<o
O
vo
co
00
vo

uo
OO co IO o ro •rf vo O n oo o - CO •o
[V] A 08£ P0)l ‘I OJ CO '*r <o to vo OO O s OJ vo 00
Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore (Rade Končar, Zagreb)

O VO o to © to o CO ro r - o co co
[..uhu] u IO
Os
«o
a s
O
VO V O V O
O n O n O s
o*
Os
o* r - r -
O n O n Os
r - r-- o o o o 0 0
O n O n O n O n o s

c
£ co »o «o
to
o* «—• « o O r - rđ* o
o o f ro OJ
[Atf] bSbus oo co' T f 00 OO O l CN CO r t to VO 00 o

ir r f •— O J. c o om <N O s
cn cn r - (N
aYU U1W C co co o f oT ro ro " r o fO co c n r o ! CO ro CN

04 *o t- ~ oo co T j* vo OJ v o OJ O J r~~
,
CN OJ OJ O l co rf IO IO »o wo r-
*O O v—4 CN
[VPI OJ o l

r - to
on
[V] A 08£ po^ !I OS r f VO O l
OJ
VO
co
00
*o
CO
vo
VO
o -
VO
O n
o OJ OJ
oo
oo
o
*
—<r
~M CN

OJ oo to o o r-o o o ®c o r-o ®
[ UlUl] u TT to VO v o vo r-r-r- r-0 0 00
ON O s Os O n Os Os o s Os O n O n ON O s O n O s

00 CN IO
T t“ O s co 00 OO 1*^ O ' VO to CO
co «o o* Os O l O l CO «o r-O '
-

O O o to vo O s to ovo ro CO o VO o
[A] zfl bjojoj uodeu •M
*
“*
co r - O l
OJ
OJ
O l
vo
OJ
VO
OJ co
<o oo o
OJ
VO
O J
00
O l
•— <
ro

VO
o i ^r » o *
— 00 co c s to
[iu§5{] XBUI QUI <s cT o o o o f o f ro vo oo <=> o * o C
*

00 •o oooO o VO to o o o o o
o •—« « o o - OJ OO •o r-O O co OO *o vo to
OJ OJ CO co T f to VO o - OS o
Tabela 1.25

03 x> cd x> cd
vO SSS _ 1 SS 2 2 on s
p r a v r d i i
II OJ O l o o o o vo v> o o o o
co
to
s
to
o . c o c O VO v o o o o O J O l VO v o OO o o
CN *-* <N <N (N CN O J (N <N ro ro

1 26
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

c OO OO C n co
G
TT r~- OO OO t T t o
Tf ro ro ro Tj- Tt- t T Ta­ ro' t T r o ro* r o ' rO rO r o
cd
c to E
r- o
03
"c
[v] oo oo CN t T ro o
CN CN Ti­ t T O o
04 ro t T 04
(N CN <N (N
o to On ro io
O n OO O o
OJ oo
CN CN
c3
>
XJ
3 [V] A 08£PO >| 'I to «o to o n ro ro t T CN O «o o O co t o o vO
CM ro Tj* Tf to r- OO o CN to g t o VO oo CN o co
32
=3 o — c -
“
G o
c
iA O o o O CN to to to to <l> o TT t o *o r - o
[ UIUJ] u o <N ro ro ro ro ro ro ro CO ro
o
o o OO oo OO OO Ov
> r-~ r- r- r- C~- r- r- r~~ t— r-
>
t o t o t o «o t o t o
NI
O N
00 D «n IO
o <n
r-" *-4 lO oo CN o r- to> o to Q o o CM o r^- • o o
CN co cn T?- VO 5> 1— CN c o c o rj- v o
CO
G
O
bJQ \© v©^ co *o 00. VO <n o\ ^ r r TT c*! tH
O ro cn co co CO co co" ro' cn ro r o r o co r o co co
Cu
C
ca
(Rade Končar, Zagreb) - nastavak

v>
© t— oo <N O VD r-
tj - VO ro CS O ON c o
CN co Tj- Tf- — « *—• co ro co co O On CN CO Ti-
[V] «—<

G r- vo o n © r- O O oo C-* r o <N o co
CN ro Tf to vc 0 - Os *— • CN vO »o VO OO {~ J TT
M A 08£ P0>I 'I

CN r-* o o © o o T}- CO Tj- 00 <N CO CO T}* 0 0

CN CN CO co ro ro co ro ro CO r - OO oo OO OO OO
r- r- r- r~- r-~ r- r- r- r- «o • o t o t o t o »o

c
*o
E to vo o TT co — o vO co o c o CN o
[M>i] eSbus o 00 CN CN CO TT to vO oo <N <N r o Tf- <o VO
to o
t-* o
(i vo
ii
CN^ ro CN Tt vO O l ON ° \ vo^
uw /mn CO co CO co ro ro" cn ro ro co CN CN <N CN CN o T

to »o
Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore

vo to Ti­ O oo VO O t- r- »O T+ t o Os O r t
CN co to to co 04 to vo «o tO <N +—t c o c o v o vO
[v ]zr *— l

vo
[V ]A 08£P °V l fN c C o V~) VO to O
CN ro »o *o MJ OC, O
CN CN oo
CN Tf OC
OO ON CN CN CO
t n 'O Cs *— CN
*—1 **■*. •—*
~

CO co «o to to r- o O o co c o 00 O O O » o
[ u iu i] u CN CN CN CN CN co co ro co r - r - o o o o oo OO
t"~ t"* r- C" r* r- O r- «o t o «o « o *o t o

to <o^
[M^] e§bus o> t J- co ro r- 00 r- 00 VO vo
CN cs ro Tj* to r- O n
TJ- 00 ON 00 00 v o
CN <N r o T f t o r**

[ a ] Zn BJOJOJ UOdBU OO O o rN o r- vo «o «o o r - CO o o o
CN ■^r CN VO ro oo cc O'. r~- CN t o oo <N r o C n
<N <N CN CN ■11 CN cs ro *“ CN CN r o

ro vC ro cs r-- QC CM r~- oo
[ai§>(3 xbiu (jui .— r s f ro TT to vO o " ro O n ro
CN
t A vO O r o CN c o
•“ ■ “ CN

O o O vo o o C ? O to t o o o o o to O
rO C N to O o t o CN t o r ^ to o \ o ON t o c o t o
CN 04 ro t T *o to v o C" CN O t o t o VO r - O n o
Tabela 1.25

ca ca jO 03 J&
- J s s s s co s CO s S 2 t/J 2 00 2
ii
P IA D IV Z : d il O o »o to o © o o »o to O o o o> «o t o
CL oo <o 04 0 4 to «o oc oo a. t o t o 0 0 OO «
CN ' ‘ CN CN C N CN CN < N CN ro ro CN CN 04 C4 ro r o

12
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R b D S iA V A

Tabela 1.26 Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore (Rade Končar, Zagreb)

Intermitirani pogon S4 i S5 (300 uključivanja na sat)

I n t e r m i t e n c j a

25 % 40%

napon rotora U2 [V]

I, kod 380 V [A]

kod 380 V [A]
1=
oa -
2AKMd

Masa

[kW]
snaga [kW]
[kg] X
C3 e C
‘e 'c
E 2

snaga
fS < <
E jL P
Q
Tip

CN

I,
S c S c S

2p = 6 nS = 1000 min'1 Dozvoljeno nmax = 2 5 0 0 min'1

132 Ma 108 0,16 110 2,8 958 7,3 16 4,2 2,5 963 6,9 14,5 4,7
132 Mb 115 0,2 130 3,8 961 12,2 18,5 4,4 3,5 963 11,8 17 4,8
160 M 150 0,4 170 5,5 965 14 21 3,5 5 967 13,5 19 3,8
160 L 170 0,5 225 7 965 18 18 3,7 6,5 970 17,5 16,5 4
180 L 220 0,9 225 10,5 970 30,5 28,5 4,7 9,5 975 30 26 5,2
200 L 280 2,1 269 14 975 42,5 32 4,3 13 977 40 3G 4,7
225 Ma 350 2,8 255 18 977 51 43 4,4 16 980 49 38 4,9
225 Mb 375 3,3 310 21 976 53 42 4,2 19 980 50 38 4,6
250 Ma 485 4,1 156 28 978 60 112 4 25 970 70 136 3,4
250 Mb 530 5 . 183 35 975 75 117 4,3 32 975 72 108 4,7
280 S 680 8 208 43 980 86 129 4,4 38 980 79 115 4,9
280 M 750 10,2 260 57 982 112 137 4,2 51 983 102 122 4,7
315 S 960 17 285 72 985 145 257 4,2 64 988 132 140 4,8
315 M 1050 19,5 310 85 985 163 267 3,8 77 988 150 152 4,2

2p =8 ns =750 min'1 Dozvoljeno nmax = 1875 m in'1

180 L 230 1 225 7 727 24 19,5 4,4 6,5 728 23,5 18 4,7
200 L 290 2,3 240 10,5 730 34 27 4 9,5 730 33 24,5 4,4
225 Ma 350 3,6 220 14,5 730 42 41 3,8 13 735 41 37 4,2
225 Mb 405 4,3 262 17,5 731 46 41 4 16 735 45 38 4,4
250 Ma 500 5,2 130 21 731 56 98 4,4 19 735 54 90 4,8
250 Mb 550 6,7 185 28 733 70 92 4,4 26 735 67 85 4,7
280 S 690 10,8 187 35 735 82 115 4,3 32 735 78 105 4,7
280 M 750 13 225 43 735 100 118 4,2 39 736 95 108 4,6
315 S ■ 975 19 295 57 735 114 117 4,1 52 738 106 107 4,5
315 M 1055 23 375 72 735 15! 1 18 4,4 65 738 141 106 4,9

2 p = 10 ns = 6 0 0 min'1 Dozvoljeno n max = 1500 m in'1

250 Ma 500 5,2 120 18 580 48 92 3,5 16 583 45 82 3,9

250 Mb 560 6,7 157 21 585 59 85 3,8 18,5 588 56 75 4,4
280 S 690 10,8 183 28 586 76 95 3,9 25 588 73 86 4,5
280 M 750 13 220 35 586 88 98 4 31 588 86 85 4,5
315 S 935 19 230 43 588 97 116 3,5 38 590 89 102 4
315 M 1050 23 290 57 590 132 122 3,7 50 593 120 108 4,2
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z ADA TAKA IZ T R A N SP O R T N IH SREDSTAVA

Tabela 1.27 Izvod iz tehničkih podataka za elektromotore (Rade Končar, Zagreb) mjerne skice

H A B C K L AA AB AC BA BB HA HD

Pol
Tip

132 M 132 216 178 89 12 624 60 265 258 60 250 16 355

160 M 6 210 730 276
160 254 108 14 52 306 300 75
320
20 390
160 L 254 790
180 L 180 279 279 121 14 805 60 339 336 80 349 26 430
200 L 6 200 318 305 133 18 890 80 398 388 95 385 34 480
225 Ma do 520
225 356 311 149 18 985 80 436 424 95 391 34
225 Mb 8
250 Ma 23 1135 100 506 464 120 449 42 600
250 406 349 168
250 Mb 6
280 S do 368 1190 468
280 457 190 23 100 557 518 120 519
42 645
280 M 10 419 1270
315 S 406 1345 526
315 508 216 27 100 628 578 145
577 52 710
315 M 457 1400

Tip K, k2 k3 I D E F GA DA EA FA GC

132 M 21 21 7 35 38 80 10 41 38 80 10 41
160 M 12 45,1 42 110 12 45,1
23 23 7 45 42 110
160 L
180 L 23 26 7 50 48 110 14 51,5 48 110 14 51,5
200 L 26 32 7 55 55 110 16 58,8 55 110 16 58,8
225 Ma 32 64,2 55 110 16 58,8
35 7 60 60 140 18
225 Mb 35
250 Ma 35 2x43 18 64,2
7 70 70 140 20 74,6 60 140
250 Mb 38,5 2x46
280 S 43 85,5 65 140 18 69,2
2x46 7 80 80 170 22
280 M 50
315 S 2x46 140 20 74,6
2x50 7 90 90 170 25 95,3 70
315 M 2x50

LC
1 ...... AC

’ M in im a ln i * !o t> o đ n i p r o s t o r 2 a p r o l a z i r i k a

129
 N. Repčić, M. Čolić: Z BIRK A ZA D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

Tabela 1.28 Trofazni asinhroni motori do 7 kW

lntermitencija 100 % lntermitencija 60 %

Tip Uklj. /h Uklj. /h

Br. okret, [min'1]

Br. okret, [min'1]
Moment [kNcm]
motora

[kW]
[kW]
CtJ

[kg]
pod teretom
Pod teretom
O

Na prazno

na prazno
O
Potezni

Snaga
Snaga

Masa
lb 5b
4 AZd 2 ć£.
90S -6 1,7 0,013 0,7 900 375 225 0,75 890 750 400 17,2
90L -6 2,3 0,019 0,9 910 310 150 1 900 600_ 260 20,2
100L - 6 3,5 0,038 1,5 920 235 90 1,7 915 400 140 30
112M -6 5,5 0,065 2,4 930 185 60 2,6 925 320 95 41,5
132S - 6 7,2 0,12 3,2 940 155 45 3,5 935 275 75 60
132Ma - 6 10,5 0,15 4,4 950 140 35 4,7 945 240 60 69
132Mb - 6 13 0,18 5,5 950 125 30 6 945 215 50 76

lntermitencija 40 % lnterm itencija 60 % O,

Tip Uklj. /h Uklj. /h

Br. okret, [m in'1]

Br. okret, [min-1]
Moment [kNcm]

motora

J
[kW]
[kW]

ca

[kg]
pod teretom
Pod teretom

u.
o
Na prazno

na prazno
o
r—i
Potezni

—(N
Snaga
Snaga

<-i_ s

Masa
Q
4 AZd 2
90S - 6 1,7 0,013 0,8 880 1050 500 0,9 870 ^ 1250 500 17,2
90L -6 2,3 0,019 1,1 890 800 320 12 880 950 320 20,2
100L -6 3,5 0,038 1,8 910 550 180 1,9 905 675 180 30
112M -6 5,5 0,065 2,8 920 410 115 3,1 955 500 115 41,5
132S -6 7,2 0,12 3,7 930 365 90 4,2 925 425 90 60
132Ma- 6 10,5 0,15 5 940 320 70 5,6 935 385 70 69
132Mb - 6 13 0,18 6,3 940 290 60 7 935 350 60 76

130
 N. Repčić, M. Ćolić: Z BIRKA Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SREDSTAVA

Tabela 1.29 Mjere elastične spojnice s bubnjem za kočnicu [mm]

Nazivni d5 L
D, d2 d3 d4 d H7 d, H7 d2 d3 d4 li
prečnik
D
125 115 70 100 92 14 do 32 16 do 32 50 50 18 8 132 50
160 147 90 130 120 16 do 40 20 do 40 60 63 18 8 152 60
200 185 120 160 148 20 do 50 25 do 56 80 90 28 14 187 75
250 234 145 200 188 25 do 60 32 do 71 100 115 28 14 217 95
315 293 180 250 238 30 do 70 38 do 80 120 135 50 22 264 120
400 376 210 290 278 35 do 90 50 do 100 150 170 50 22 324 150
500 174 300 400 387 50 do 100 65 do 125 170 210 70 32 405 190
630 600 360 500 484 60 do 125 80 do 160 210 270 70 32 515 240
710 678 425 560 544 90 do 160 100 do 160 255 270 70 32 540 265
svomjaka

Nazivni X Mz MD2 m
12 i3 14 Is Si S2 ^max
prečnik
[min-1] [kgm2]
broj

D [Nm] [kg]

125 80 25 24 50 - 15 2 50 4580 0,027 4,6 6

160 90 38 26 60 - 15 2 100 3580 0,086 8,3 8
200 110 40 35 . 75 - 23 2 200 2860 0,27 18,5 6
250 120 45 38 95 - 23 2 320 2290 0,74 32,8 8
315 140 60 55 120 20 35 4 630 1820 2,4 63,7 6
400 170 60 57 150 25 35 4 1250 1430 6,3 107 8
500 210 78 80 190 32 43 5 2500 1150 20,8 216 6
630 270 100 85 240 40 43 5 5000 910 59,0 392 8
710 270 too 85 265 40 43 5 10000 800 94,0 484 12

131

.............
^ ^ P g P B ^ p P P ^ ^ P P iill V ' ' <*®,W*V '' :' '* '*'-' ’

N. Repčić, M. Čolić: ZBIRK A Z A D A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH SRED STA V A

r
Tabela 1.30 Mjere zupčaste spojnice [mm]

Nazivni Max. obr. Ilmax

prečnik moment [ m i n 1] D A D2 l t m
dH7 [Nm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [kg]
min. max.
32 40 500 7500 125 92 63 104 4 4
40 50 900 6000 160 115 80 130 4 8
50 63 1800 5000 200 145 100 166 6 16
63 80 4000 4000 250 180 .125 210 10 30
80 100 , 7700 3200 300 230 160 260 10 60
100 125 15000 2650 360 280 200 330 10 115
125 160 32000 2130 450 360 250 410 10 220

Tabela 1.31 Mjerna skica i tehnički podaci otkočnog magneta

proizvodnje “Rade Končar” Zagreb

Najveći Najveći Vučna

TIP rad podizaj sila
[Ncm] [cm] [N]
PKN 75 750 5 150
PKN 150 1500 5 300
PKN 300 2500 5 500

Težina Najveća Masa

TIP kotve otkočna uređaja
rNi sila [N] rkg]
PKN 75 45 105 23
PKN 150 90 210 40
PKN 300 105 395 50

132
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA P A T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A VA

T ab ela ! .3 2 Stan dardn e d v op ap u čn e k o čn icc s "‘E L H Y ” p o d iz a če m

Max.
D obrtni a b c(z) d e f g h k 1
[mm] moment [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] |mm] [mm]
[Nm]
160 76 190 80 160 450 100 160 55 240 40 445
200 152 . 260 100 180 530 100 200 55 290 40 456
250 422 280 125 210 620 120 250 65 360 45 481
315 610 400 165 240 735 135 315 80 440 55 545
/fin i fivn 500 200 260 860 170 400 ]QA
•i V V. 54 0 '60 672
500 2125 600 250 320 1060 185 500 130 650 70 795
630 4100 680 315 380 1280 225 630 170 800 80 900

Masa Deblj.
D ' m P s t Tip podizača M asa bez H novih
[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] pod iz podiz [mm] obloga
[mm]
160 230 35 15 160 EB 20/50 C l2 10.7 10 130 7
200 280 45 15 180 EB 20/50. C20 10,7 15 160 8
250 340 45 J 20 210 EB 50/50 C32 13,5 24 190 8
315 424 45 20 240 EB 50/50 C50 13,5 38 230 10
400 520 97 25 260 EB 125/60 C80 20,0 65 280 10
500 640 207 25 320 EB 125/60 C l 25 20,0 100 340 12
630 780 210 25 380 EB 250/60 C200 36,0 154 415 12

133
 H
•fc. U) to - Veličina cr
o

■ C 45
250/160
320/100

125/160
150/160
lj

250/60

125/60
150/60
C 200
C 130
C 70

C 200
C 130
C 70

C 80
C 45
C 125
C 80

C 125
C 80
G 45

C 125

C 125
C 80
C 45
C 320
C 250
C 70

o o n o o n o o o o g lj

Tip
EB
LA LO ►
—i ^ Lo ►
—*^ to — J3 IO 2
o to oo o o to OO n O to K

. Repčić, M. Ćoli ć: ZBIRKA

o w
t)
7T
o ON G\ . ON Ov ON ON o LA Lh LO Nominalni hod
o o o o o o o o O o [mm]
7a>T
3200

2500
to
2500

1500

1250
o 4^ Nominalna

1500

1250

500
cn

500
o postavna sila [N] a7T
>
____ j820 4^ to — 4^ W
2750
2140

1360

1210

1165

1165
1910

LA Nominalna
300
520

300
610

700

775
390

520

390
N> VO U) 00 LO LA
850
510

820

775
vo LO O.
O O O LA O LA LA O povratna sila [N] 03
c

ZADATAKA
■35
4^ LO —•
O tO 00 00 VO '-o LA to VO W ON , Dozvoljeno

25
‘O U) On tO v) LA VO tO tO —J LA VO tO O o o o o o o o
OOO OOO OOO LA LA o OO O LA LA o O O O odstupanje [N] 0Q
“D
C

1i
LA 4^. to Cl
ON LA
o o o LA o LA -4 Primanje snage [W] n'
o o o O o O 0f&)

IZ TRANSPORTNIH
c<
)
o m

0,35
V 00 Primanje struje [A] r
o JL.
*<
U) to
38,0

22,5

22,5
00

14,5
jO 00 ON ON £
LA vo Masa bez ulja [kg]
'la 'la
!

SREDSTA VA
Masa ulja [kg]
10,2

jO LA 4^ LA 4^ LO jO to o
\o LA W O U) O © LA to

O
0,65

o o Vrijeme
LA LA V -
LA podešavanja [s]

0,65
o o © Vrijeme povratka
ON LA 'la ro
[s]
 N. Repčić, M. Čolić: ZBIRKA Z A D A T AKA IZ T R A N S P O R T N IH SRED.STAVA

Tabela 1.34 Oblik i mjere pogonskih (slobodnih) točkova

Varijanta 8

t> 9
Naziv. naz. dozv.
prečnik b bi b2 b3 b4 b5 b6 b7 b8 c C |
D, vrij. odst.
D P9

200 230 60 90 265 250 97 170 60 44 8 130 80 50

250 280 60 90 285 270 105 ISO 7G 50 O
o 134 +0 95 60
315 350 105 150 379 364 147 258 85 65 10 194 -0,5 120 80
400 440 105 150 441 422 174 287 105 85 12 208 145 100
500 540 115 165 488 467 191,5 311 120 100 12 223 4- 0 165 110
630 680 115 165 522 495 196,5 323 130 100 16 233 -0,5 180 125
710 ' 760 155 205 610 583 235,5 391 150 120 16 281 210 140
160
o

281 230
4-

800 850 155 205 641 607 245,5 401 160 130 18
900 950 155 205 685 651 260,5 421 180 150 20 281 260 180
1

pog­ slob. pogonski

N aziv. an m Ležaj
1. d2 JUS M.
prečnik c2 C.1 c4 t ti t2 t3 t4 ts t* [kg] [kg]
m6 C3. 655
D
200 40 20 110 12 2 3 8 11 5 14 52 51 60 40 50 SD 23
250 48 22 140 12 2 3 10 13 5 16 69 68 75 50 60 SD 23
315 60 25 180 12 2 4 10 14 5 18 154 151 90 60 80 SD 23
400 80 25 220 19 3 5 10 15 5 20 255 252 105 70 100 SD 23
500 90 30 250 19 3 5 10 20 5 25 391 388 120 80 110 SD 23
630 95 35 270 19 3 5 15 27 5 32 543 535 140 95 120 SD 23
710 1 10 40 320 23 3 6 15 30 5 36 846 831 165 110 140 SD 23
800 120 40 350 23 3 6 15 34 5 40 1073 1054 190 "l25 150 SD 23
900 135 45 410 23 3 6 15 39 5 45 1452 1423 210 140 170 SD 23
Veličina Masa
d 1 D L a b C e E F G G. g2 H h K m m. m2 n d, Br.
reduktora [kg]
ank.
320 28 60 55 90 625 290 280 24 320 220 300 160 190 410 200 250 555 50 230 18 6 150
400 32 80 55 90 780 300 290 28 400 275 320 160 195 510 250 260 700 50 300 18 6 240
500 40 90 70 120 930 340 370 30 500 320 390 250 250 600 300 300 860 50 380 . 20 6 400
630 55 100 90 140 1170 440 470 34 630 400 490 300 290 775 400 380 1080 50 490 - 24 6 1050
710 65 110 95 150 1350 470 500 36 710 460 550 280 320 885 450 420 1250 60 390 340 24 8 1280
800 70 120 100 160 1530 520 520 40 800 525 560 320 320 985 500 460 1400 70 430 400 29 8 1380
1000 90 140 140 210 1800 620 720 46 1000 595 800 400 430 1150 560 550 1700 70 560 520 33 8 3250

VERTIKALNI REDUKTORI V2

320 28 60 55 90 625 290 280 24 320 220 300 160 385 200 250 320 60 200 110 18 4 110
400 32 80 55 90 780 300 290 28 400 275 320 160 485 250 260 400 60 280 125 18 4 220
500 40 90 70 120 930 340 300 30 500 320 390 250 585 300 300 480 50 380 150 20 4 3ć0
 □
3
- SC•

ti
i “ j-

Tabela 1.36 Dimenzije trostepenih reduktora V A R IJA N T E

HORIZONTALNI TEDUKTORI H3

V el. M a sa
d I D L a b C e E T? G Gi g 2 H h K m mi m2 m3 n d, B r.
redukt. [k g ]
ank.

560 28 60 75 120 910 330 360 28 560 260 380 210 250 470 225 280 840 50 370 370 . 20 6 360
710 32 80 95 150 1140 370 400 30 710 320 430 240 275 585 280 320 1060 50 300 350 300 22 8 560
590 40 90 120 180 1440 445 500 35 900 -105 520 285 320 705 350 390 1340 50 430 430 380 27 6 1240
1060 55 100 140 210 1670 540 620 40 1060 435 650 380 380 805 400 480 1560 50 500 500 460 30 6 1770
1250 65 110 170 240 1950 600 680 46 1250 515 740 400 420 985 500 540 1840 60 580 580 560 33 8 2360
1400 70 120 170 240 2180 620 690 50 1400 580 750 370 425 1100 560 550 2050 70 640 640 630 36 8 3050
1700 90 140 240 320 2600 .820 900 55 1700 675 970 470 550 1260 630 720 2450 70 700 800 800 38 8 6900

V E R T IK A L N I R E D U K T O R IV 3

560 28 60 75 120 910 330 360 28 560 260 380 210 445 225 280 560 50 240 145 20 6 320
710 32 80 95 150 1136 . 370 400 30 710 320 430 240 560 280 320 710 50 305 170 22 6 480
5Z-i
 Tabela 1. 37 Izbor veličina dvostepenih reduktora na osnovu
opterećenja izlaznog vratila M,b

fmax'l [kNm ] 1,33 2,1 5,25 8,5 12 15 37,5

V eličina reduktora 320 400 500 630 710 800 1000

HORIZONTALNI H2
VERTIKALNI V2

Tabela 1.38 Izbor veličina dvostepenih reduktora na osnovu

Mtb fmaxY | kNrn] 4,5 7,0 18 29 40 50 125

V eličina red u k to ra 560 710 900 1060 1250 1400 1700

HORIZONTALNI H3
VERTIKALNI V3

M tb = M b / 1,25 - za lahku pogonsku grupu

M tb = M b - za srednju pogonsku grupu
M lb = M b i 0,8 - za tešku pogonsku grupu
M ti = M b 10,1 \ - za vrlo tešku pogonsku grupu
M tb - stvarni moment na bubnju

Tabela 1.39 Nominalni i stvarni prenosni odnosi

D v o s te p e n i B roj zubi T r o ste p e n i
H 2 .5 0 0 P r v i par 100 H 3 .9 0 0
V 2 .5 0 0 D r u g i p ar 105

Prenosni Zupčanici Prenosni Zupčanici

u o
•51 odnos ‘č? odnos
u o
■<0 Nomi­ Stvar­ Prvi Drugi •a Nomi­ Stvar Prvi Drugi
o
nalni ni par par > nalni ni par par
rŽ

I 10 10,34 79/21 78/27 i 56 56,87 84/16 79/26

II 12,5 12,33 81/19 78/27 u 63 64,40 84/16 81/24
III 14 13,85 82/18 79/26 71
hi 71,96 84/16 83/22
rv 16 15,99 84/16 79/26
IV 80 82,10 85/15 84/21
V 18 17,78 84/16 81/24
V 90 92,78 85/15 86/19
VI 20 19,88 84/16 83/22
VI 100 98,93 85/15 87/18
VII 22,5 22,68 85/15 84/21
VII 112 115 86/14 88/17
VIII 23 25,63 85/15 86/19
VIII 125 122 86/14 89/16
IX 28 27,33 85/15 87/18
X 32 31,70 86/14 IX 140 145 87/13 90/15
88/17
XI 35 33,80 86/14 89/16 X 160 160 88/12 90/15
XII 40 40,15 87/13 90/15 XI 180 176 89/11 90/15
■XIII 45 44,10 88/12 90/15 Broj zubi trećeg
XIV 50 48,16 89/11 90/15 P3™ z 5= 2 1 , 2^=76
 T ab ela 1.39 N o m in a ln i i stvarni prenosni o d n o si (n a sta v a k )

Dvostepeni Broj zubi Trostepeni

H2.630 Prvi par 101 H 3.1060
H2.710 Drugi par 104 H 3.1250
112.1000 H 3.1700

Prenosni odnos Zupčanici Prenosni odnos Zupčanici

Izvođenje
Izvođenje

Nomi­ Stvar­ Prvi Drugi N om i­ Prvi Drugi

Stvarni
nalni ni par par nalni par par
106 125 170

I 10 10,36 80/21 76/28 I 56 58,5 57,0 58,0 85/16 78/26

II 12,5 12,30 82/19 77/27 II 63 65,6 64,2 65,2 85/16 80/24

IU 14 13,80 83/18 78/26 III 71 73,0 71,4 72,5 85/16 82/22
IV 16 15,90 85/16 78/26 rv 80 83,5 81,6 83,0 86/15 83/21
V 18 17,60 85/16 80/24 88,5 86/15 85/19
V 90 89,0 87,0
VI 20 19,70 85/16 82/22
VI 100 101 98,5 100 86/15 86/18
vn 22,5 22,60 86/15 83/21
VII 112 117 114 116 87/14 87/17
vm 25 25,60 86/15 85/19
VIII 125 126 123 125 87/14 88/16
JX 28 27,50 86/15 86/18
IX 140 148 144 146 88/13 89/15
X 32 31,70 87/14 87/17
X 160 163 159 161 89/12 89/15
XI 35 34,10 87/14 88/16
XI 180 177 175 178 90/11 89/15
xn 40 40,00 88/13 89/15
xm 45 44,00 89/12 89/15
XIV 50 48.54 90/11 89/15

Broj zubi trećeg para: H3.1060 -> 20/73; H3.1250 —» 23/82; H3.1700 —> 21/76

Dvostepeni Broj zubi Trostepeni

H2.320 V2.320 Prvi par 101 H3.560 V3.560
H2.710 V2.400 Drugi par 104 H3.710 V3.710
H2.1000 H3.1400

P re n o sn i o d n o s Z upčanici Prenosni odnos Zupčanici

4>
Izvođenje

*5* N om i S tv ar P rvi D rogi N om i Prvi Drugi

o par
Stvarni
nalni Ni par nalni par par
o
6 56 71 140

i 10 10,36 •79/22 78/27 I 56 58,5 56,0 57,0 85/16 79/26

u 12,5 12,40 82/19 78/27 II 63 65,6 63,0 64,2 85/16 81/24
ni 14 14,00 83/18 79/26 III 71 73,0 70,0 71,4 85/16 83/22
IV 16 16,10 85/16 79/26 86/15 84/21
IV 80 83,5 80,0 81,6
V 18 17,90 85/16 81/24
V 90 89,0 85,5 87,0 S6/K5 85/20
VI 20 20,00 85/16 83/22
VI 100 101 96,6 98,5 86/15 87/18
VII 22,5 22,90 86/15 84/21
VII 112 117 112 114 87/14 88/17
VIII 25 24,40 86/15 85/20
VIII 125 126 120 123 87/14 89/16
IX 28 27,60 86/15 87/18
IX 140 148 142 144 88/13 90/15
X 32 32,00 87/14 88/17

34,40 87/14 89/16 X 160 163 156 159 89/12 90/15

XI 35,5

40 40,50 88/13 90/15 XI 180 179 172 175 90/11 90/15

XII
XIII 45 44,50 89/12 90/15

XIV 50 49,10 90/11 90/15

Broj zubi trećeg para: H3.560 -> 20/73; H3.710 -> 22/77; H3.1400 -> 23/82

{ 5 6 cJ
V - +f *-r

______________ N. Repčić, M. Čolić: ZB IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO R T N IH SR ED STA V A

T a b ela 2.1 K arakteristike tereta

Ugao prirodnog nagiba

Nasipna Maksimalni
Naziv materijala
zapreminska
masa [t/m3] mirovanje
(nasipni ugao)
kretanje
Pračunski
nagib trake

Kameni ugalj, rovni, suh 0,8 - 0,85 30 - 40 15-20 20 18

Ruda: limonita 2,1 30 - 50 30 25 18
hematita 2,0 - 2,8 45 23 20 18
magnetita 2,5 + 3,5 45 23 20 18
Stjene otkrivke 1,6 - 1,7 45 23 20 17
Pješak: suh 1,4 - 1,65 45 23 20 16
vlažan 1,6 - 1,7 50 25 25 21 - 2 6
Kamen: krupno i srednjekom. 1,8 - 2,2 45 23 20 20
prašinast, suh 1,3 -5- 1,5 40 20 20 18

”3*
o

o
Kreč: krupno i 1,65 2 0 -2 5 25 1 6 -1 8
srednjekomadast 0,45 0,6 30 * 40. 15 + 20 20 -
Krečnjak: krupno i
srednjekomadast 1,5 -s-2,2 40 20 20 18
Dolomit, nepržen, suh 1,7 + 1,9 40 20 20 -
Šljunak: rovni, suh 1,6 -5- 1,7 45 23 20 18
sortiran, suh 1,5 - 1,8 48 25 25 18
Glina: mokra 1,9 - 2 , 0 45 20 + 25 25 1 8 -2 6
sitnokomadasta suha 0,7 + 1,5 50 25 25 22
Gips: krupno i srednjekomad. 1,4 + 1,6 30 15 15 -
suh, sitnokomadast, 1,2 * 1,4 40 20 20 -
prašinast 0,8 - 1,0 40 20 20 -
Oblutak, okrugli, suh 1,5 * 1,8 30 15 15 10
Koncentrat apatita, suh 1,5 + 1,7 3 0 -4 5 15 + 23 20 18 + 22
Aglomerat rude željeza 1,5 - 2,0 45 23 20 18
Cement, suh 1,0 + 1,6 40 20 20 2 0 -2 2

Tabela 2.2 Karakteristične osobine zrnastih materiaia

Specifična Ugao prirodnog nagiba [°]

Nasipna
Naziv materijala Primjedba
masa [t/m3] zapreminska
masa [t/m3] mirovanje kretanje
Grah 0,55 + 0,80
Grašak ' 1,25 + 1,30 0,60 + 0,80 45 30
Ječam 1,23+ 1,30 0,65 + 0,75 35 27 prah eksploz.
Kukuruz u zrnu 1 ,2 6 - 1,30 0,70 + 0,75 35 28 prah eksploz.
Ovas 0,40 - 0,50 35 28
Pšenica 1,26+ 1,40 0,65 + 0,85 35 25 prah eksploz.
Raž 1,26+1,44 0,68 + 0,79 35 25 prah eksploz.
Kukolj 0,65 + 0,79 45 30 prah eksploz.
Pirinač (riža) 0,40 + 0,65
Soja u zrnu 0,60 + 0,75
Suncokret u ernu 0,35 + 0,45
Proso 1,25+1,40 0,65 + 0,70 35 25 prah eksploz.
Kafa svježa 1,90 + 2,70 0,35 + 0,65 45 30 malo abraz.
Kafa pržena 0,35 + o,45 30 25 nije abraziv.
Laneno sjeme 0,60 + 0,75 35 25
Pamučno zrno 1,15+1,50 0,40 + 0,60 40 30 nije abraziv.

1361
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ .TRANSPORTNIH S RE D STA V A

Tabela 2.3 Karakteristične osobine material u prahu

Ugao prirodnog nagiba [°]

Specifična Nasipna
Naziv materijala Primjedba
masa [t/m3] zapreminska
masa [t/m ] mirovanje kretanje
Azbest u prahu 2,26 - 2,74 0,25 * 0,30 50 30 higroskop.
Boraks 1,27 0 ,80* 1,15 35 30
Bakelitni prah 1,27 0,50 * 0,60 50 30
Bentonit 2,40 - 2,60 0.70 * 0,80 abrazivan
Cement Portland 3,00 4- 3,20 1,25* 1,60 50 35 abraz. higr.
Gips u prahu 2,16-5-2,30 0,8 5 * 1,00 40 30 lahko abraz.
Grafitni prah 1 ,8 9 * 2 ,5 0 0,35 * 0,45 30 25 higroskop.
Kreda u prahu 2,07 -s- 2,60 1,15*1,20 45 30
Kukuruzno brašno 0,50 * 0,65 45 30 eksplozivno
Kvarcni pijesak 2,64 - 2,70 1,18* 1,20 45 30 abrazivan
Pepeo elektrofilterski 2,20 - 2,25 0,65 * 0,70 45 30 vrlo abraziv.
Pijesak fini 1 ,9 0 * 2 ,7 0 1,50* 1,60 45 30 vrlo abraziv.
Prašak za pranje 2,24 * 2,90 0,30 * 0,50 50 30 abraz. higr.
Šećer u kristalu 1 ,6 0 * 1,80 0,7 0 * 0 ,8 0 40 30 higroskop.
Ugalj uprahu 1,40* 1,60 0 ,3 0 * 0 ,4 0 45 30 malo abraz.
Kreda u prahu 2,60 * 2,70 0,90 * 0,95 45 30 malo abraz.
Pšenično brašno
tip 400 1,3 0 * 1,40 0,65 * 0,675 60 50 eksploziv.
tip 600 1,30 - 1,50 0,40 0,800 higroskop.
tip 1000 1,30* 1,40 0,35 *0,365 75 50
Bukova strugotina 0,80 * 0,90 0 ,1 8 * 0 ,2 0 75 45 higroskop.
Kaolin u prahu 2 ,5 0 * 2 ,6 0 0,33 *0,397 75 50 abraz. higr.
M agnezit u prahu 3 ,5 8 * 3 ,6 0 0,34 * 0,765 50 40 abrazivan

Tabela 2.4 Standardne brzine trake [m/s]

0,10 0,16 0,25 0,42 0,63 0,85 1,06 1.32 1,70 2,12
2,65 3,35 4,25 5,30 6,70 8,70

Tabela 2.5 Preporuke brzina u zavisnosti od vrste transportovanog materiala

Vrsta materijala Tipični predstavnici Brzina | m/s]

od do
1
Lahak i sitan Zrnasta hrana (žita), slad 2,65 4,25
Sitan ugalj, glina, šećer,
Težak, sitan, koji ne grebe 1,70 3,35
cement, pijesak, sitna so
Težak, sitan, koji grebe Sitan koks, kamen tucanik,
1 1,32 2,65
(sa oštrini ivicama) ruda, troska
Komadni koji ne grebe
Ugalj, glina, repa, škrob, so u
(komadni dužine ivice 1,70 2,65
komadima
do 100 mm )
Komadni dužine ivice
Ruda, kamen, kreč, troska,
preko 100 mm i sitniji 1,32 2,12
ugalj, koks
komadni koji grebe
Materijal koji usljed
Sortiran ugalj 0,85 1,70
drobljenja gubi kvalitet

137

—
 N. Repčić, M. Čolić: Z B IR K A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO RTN IH S R E D S T A V A

Tabela 2.6 Tehničke karakteristike tekstilnih uložaka

Prekidna čvrstoća [N/mm] Težina Debljina

Tip platna gumiranog gum iranog
osnova potka
platna |gr/m 2l platna [mm]
B -5 0 50 25 1300 1,65
B - 60 60 32 1500 1,95
B -8 0 80 45 1730 2,20

PA - 120 120 60 930 1,00

PA - 160 160 80 1100 1,30
PA -2 5 0 250 100 1350 1,65
PA - 315 315 100 1520 1,70

E P - 125 125 50 920 1,00

E P - 160 160 65 1050 1,30
E P-2 5 0 250 80 1320 1,60
E P -3 1 5 315 80 1470 1,80

RP - 125 125 50 1100 1,40

R P -1 6 0 160 65 1300 1,70
RP —250 250 80 1800 2,30
R P -3 1 5 315 80 2100 2,50
i

Tabela 2.7 Masa trake bez obloge [kg/m2]

Tip plarna B r oj p 1a t a n a

2 3 4 5 6 7 8
B -5 0 2,60 3,90 5,20 6,50 7,80 9,10 10,40
B - 60 3,00 4,50 6,00 7,50 9,00 10,50 12,00
B -8 0 3,46 5,19 6,92 8,65 10,38 12,10 13,84

PA - 120 1,86 2,79 3,72 4,65 5,58 6,50 7,44

P A - 160 2,20 3,30 4,40 5,50 6,60 7,70 8,80
PA -2 5 0 2,70 4,05 5,40 6,75 8,10 9,45 10,80
PA - 3 1 5 3,04 4,56 6,08 7,60 9,12 10,64 12,16

E P - 125 1,84 2,76 3,68 4,60 5,52 6,64 7,36

E P - 160 2,10 3,15 4,20 5,25 6,30 7,35 8,40
EP-2 5 0 2,64 3,96 5,28 6,60 7,92 9,24 10,56
E P-3 1 5 2,94 4,41 5,88 7,35 8,82 10,29 11,76

RP - 125 2,20 3,30 4,40 5,50 6,60 7,70 8,80

R P - 160 2,60 3,90 5,20 6,50 7,80 9,10 10,40
RP —250 3,60 5,40 7,20 9,00 10,80 12,60 14,40
R P -3 1 5 4,20 6,30 8,40 10,50 12,60 14,70 16,80
 , N. Repčić, IVI. Ćolić: ZBIRKA ZA DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH S RE D ST A V A

Tabela 2.8 Preporuke za debljinu gumene obloge

Transportovani materija! Gumena obloga

radna strana slobodna strana
Pijesak, fini šljunak i fini ugalj 2 1
Kameni i mrki ugalj, šljunak, koks 3 2
Ugalj - grubi komadi, kamen 4+5 2
Jalovina, ruda, kamen oštrih ivica 5+8 2+3

Tabela 2.9 Masa gumenih obloga [kg/m2] zavisno od kvaliteta

K v a lite t g u m e n e o b lo g e
Deblj ina
obloge [mm] M N VO NZ G

2 /1 = 3 3,360 3,390 3,990 3,870 4,170

2 /2 = 4 4,480 4,520 5,320 5,160 5,560
3/1 = 4 4,480 4,520 5,320 5,160 5,560
3 /2 = 5 5,600 5,650 6,650 6,450 6,950
4 /2 = 6 6,720 6,780 7,980 7,740 8,340
4 /3 = 7 7,840 7,910 9,310 9,030 9,730
5 /2 = 7 7,840 7,910 9,310 9,030 9,730
5 /3 = 8 8,960 9,040 10,640 10,320 11,120
5 /4 = 9 10,080 10,170 11,970 11,610 12,510
6/ 2 = 8 8,960 9,040 10,640 10,320 11,120
6 /3 = 9 10,080 10,170 11,970 11,610 12,510
6 /4 = 10 11,200 11,300 13,300 12,900 13,900
8/3 = 11 1.2,320 12,430 14,630 14,190 15,290
8 /4 = 12 13,440 13,560 15,960 15,480 16,680

Značenje oznaka: M - anti abrazivna transportna traka,

N - traka normalnog kvaliteta,
VO - traka za transport vrućeg materia,
N Z -n e za p a ljiv a traka (za jamske kopove), G - traka otporna na ulje.

Tabela 2.10 Minimalne širine trake [mm] kvaliteta B (pamučna tkanina)

za koritast presjek

Kvalitet tkanine B 50 B 60 B 80 B 100

n 6
Broj uložaka 3 4 4 5 4 5 5 6 7
Širina trake za korito
sa ueloin 20 0 400 400 400 400 500 500 650 650 650 800 1000
Širina trake za korito
sa ugioirt 3 0 ° 800 800 1000 1000 1200 1400

Tabela 2.1 i Minimalne širine trake [mm] kvaliteta RP

(Reyou-Polyamid) za koritast presjek

Kvalitet tkanine RP 160 RP 200 RP 250

Broj uložaka 4 5 6 4 5 6 4 5 6 7
Širina trake za korito
sa uglom 20 ° 500 650 800 650 800 1000 650 800 1000 1200
Širina trake za korito
sa uglom 30 ° 800 1000 800 1000 1200 800 1200 1200 1400
 N. Rep.čić, M. Čolić: ZBIRKA ZA DA T A K A IZ T R A N S P O R T N IH S R E D S T A V A

Tabela 2.12 Teoretski kapacitet [m'Vh] pri brzini v = 1 \m I s\

(koritasti presjek DIN 22107)

o
o
Korito 20° 25 0
Širina trake K a p a c ite t m 3/h
650 125 140 155
800 - 225 240
1000 - - 395
1200 - - 580
1400 - - 800
1600 - - 1065
1800 - - 1365

Tabela 2.13 Teoretski presjeci nasipa [m2] za koritaste trake

oslonjene na tri valjka

Širina Ugao Ugao zakošenja boka korita X [°]

trake nasipanja
o
CN
o

25° 30° 35° 45°

[mm] [°]

500 10 ° 0,0167 0,0188 0,0205 0,0220 0,0244

15° 0,0200 0,0221 0,0237 0,0250 0,0268
20 ° 0,0238 0,0256 0,0270 0,0282 0,0298

650 10 ° 0,0300 0,0336 0,0336 0,0394 0,0441

15° 0,0360 0,0398 0,0424 0,0447 0,0487
20° 0,0452 0,0460 0,0485 0,0505 0,0540

800 10 ° 0,0470 0,0525 0,0575 0,0620 0,0685

15° 0,0570 0,0623 0,0665 0,0700 0,0756
20° 0,0665 0,0720 0,0760 0,0790 0,0837
1000 10 ° 0,0750 0,0850 0,0925 0,0990 0,1095
15° 0,0910 0,1000 0,1070 0,1130 0,1210
20° 0,1070 0,1160 0,1220 0,1270 0,1340
1200 10 ° 0,1110 0,1240 0,1360 0,1460 0,1620
15° 0,1325 0,1470 0,1570 0,1660 0,1780
20° 0,1570 0,1700 0,1790 0,1870 0,1970
1400 10 ° 0,1530 0,1720 0,1870 0,2010 0,2220
15° 0,1840 0,2020 0,2160 0,2280 0,2450
20° 0,2170 0,2340 0,2470 0,2580 0,2710
1600 10 ° 0,2020 0,2260 0,2470 0,2650 0,2950
15° 0,2430 0,2680 0,2860 0,3020 0,3260
20° 0,2870 0,3140 0,3260 0,3400 0,3610
1800 10 ° 0,2570 0,2880 0,3140 0,3380 0,3740
15° 0,3100 0,3410 0,3650 0,3850 0,4130
20 0 0,3660 0,3940 0,4150 0,4350 0,4580
2000 10 ° 0,3200 0,3590 0,3920 0,4200 0,4650
15° 0,3840 0,4240 0,4540 0,4700 0,5140
20 0 0,4550 0,4900 0,5160 0,5400 0,5700
2200 10 ° 0,3890 0,4360 0,4750 0,5100 0,5650
15° 0,4670 0,5150 0,5500 0,5700 0,6250
20° 0,5330 0,5950 0,6250 0,6550 0,6830
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA Z A DA TA K A IZ T R A N S P O R T N IH S R EDSTAVA

Tabela 2.14 Teoretski presjeci nasipa [m2] za koritaste trake

oslonjene na dva valjka

Širina Ugao Ugao zakošenja boka korita X [°]

trake nas ipanj a
15° 20° 25 ° 30° 35 ° 40° 45 °
[mm] [°]

400 10° 0,0099 0,0114 0,0127 0,0135

15° 0,0120 0,0134 0,0145 0,0152
20° 0,0141 0,0154 0,0164 0,0170

500 10 ° 0,0165 0,0191 0,0211 0,0226

15° 0,0200 0,0224 0,0241 0,0254
o

0,0236 0,0257 0,0273 0,0283

O

650 10° 0,0296 0,0341 0,0378 0,0404 0,0420 0,0427 0,0420

15° 0,0358 0,0400 0,0430 0,0453 0,0465 0,0465 0,0453
20° 0,0422 0,0460 0,0488 0,0505 0,0510 0,0505 0,0488

800 10° 0,0460 0,0535 0,0591 0,0634 0,0660 0,0669 0,0660

15 0 0,0555 0,0625 0,0675 0,0710 0,0728 0,0728 0,0710
20° 0,0660 0,0720 0,0765 0,0791 0,0800 0,0791 0,0765

1000 10 ° 0,0746 0,0860 0,0951 0,1020 0,1060 0,1075 0,1060

15 0 0,0900 0,1005 0,1090 0,1140 0,1170 0,1170 0,1140
20° 0,0160 0,1160 0,1230 0,1270 0,1285 0,1270 0,1230

1200 10° 0,1100 0,1265 0,1400 0,1500 0,1560 0,1585 0,1560

15° 0,1320 0,1480 0,1600 0,1680 0,1750 0,1750 0,1680
20° 0,1560 0,1700 0.1810 0,1870 0,1890 0,1870 0,1810

Tabela 2.15 Srednje vtijednosti mase pokretnih dijelova

(trake i valjaka) [kg/m]

Širina trake [mm] 400 500 650 800 1000

m pv + m ov \ k g l m \ 6 8 12 17 24
m pd = 2 -m , + m m + m Pv \ k g lm \ 15 20 25 32 45

T a b e la 2.16 P reporuke za prečnike valjaka u zavisnosti

od brzine i širinr trake

v [m/s] 300 400 500 650 800 1000 1200 1400 1600 1800
1,05 51 51 65 90 90 90 108 108 108 133
1,31 5! 51 65 90 90 108 108 108 108 133
1,68 51 65 90 90 108 108 108 108 108 133
2,09 51 65 90 90 108 108 108 108 133 133
2,62 65 65 90 108 108 108 108 108 133 159
3,35 65 65 90 108 108 108 ' 133 133 133 159
4,19 65 90 108 108 133 133 133 133 133 159
5,24 90 90 108 133 133 133 133 133 133 159
6,70 90 90 108 133 133 133 133 133 159 159
8,38 90 90 133 133 133 133 159 159 159 159
10,50 90 90 133 133 133 133 159 159 159 159
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B I R K A Z A D A T A K A IZ TRA N SPO RTN IH SRED STA V A

Tabela 2.17 Približna masa sloga nosećih valjaka

Prečnik Širina trake [mm]

Tip nosećih
nosećih
valjaka
valjaka 300 400 500 650 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
[mm]
30 jednodjelni 1,2 1,4 1,6 1,9 2,3
dvodjelni 1,5 1,7 1,9 2,3 2,7
1,8 2,0 2,2 2,6 3,1
trodjelni

51 jednodjelni 1,7 1,9 2,1 2,7 3,3

dvodjelni 2,0 2,3 2,6 3,1 3,7
2,5 2,7 3,1 3,5 4,1
trodjelni
63 jednodjelni 2,2 2,6 3,0 3,7 4,4 .5,4
dvodjelni 3,0 3,4 3,8 4,5 5,2 6,2
3,8 4,6 4,6 5,9 6,0 7,0
trodjelni
89 jednodjelni 4,1 5,0 6,4 7,8 9,4 11,2 13,0
dvodjelni 5,5 6,5 7,8 9,3 10.5 12,7 14,5
7,0 7,9 9,3 10,7 12.5 14,1 15,9
trodjelni
108 jednodjelni 8,6 10,0 11,4 13,5 15,6 17,7 20,1
dvodjelni 10,9 12,3 13,7 15,8 17,9 19,9 22,3
13,1 14,5 15,9 18,0 20,1 22,2 24,6
trodjelni
O
1i -r,u 18,4 22,0 25,6 29,2
133 jednodjelni
dvodjelni 17,4 21,3 24,9 28,5 32,1
20,0 24,2 27,8 31,4 35,0
trodjelni
159 jednodjelni 28,8 32,3 35,8 39,3 42.8
dvodjelni 33,4 36,9 40,4 43,9 47.8
trodjelni 38,0 41,5 45,0 48,5 52,0

Tabela 2.18 Minimalne prelazne dužine L y [m] za trake s tekstilnim ulošcima

Širina trake 20 ° 30°

[mm]

300 0,25 0,35

400 0,35 0,50
500 0,40 0,60
650 0,55 0,85
800 0,65 1,00
1000 0,85 1,25
1200 1,00 1,50
1400 1,20 1,80
1600 1,40 2,10
1800 1,60 2,40
2000 1,75 2,60
2200 1,95 2,90

Tabela 2.19 Faktor x u zavisnosti od kvaliteta trake

Kvalitet B 50 B 60 B 80 Z 90 R 100 R 125 RP 160 RP 200 RP 250 RP 315

trake
Faktor x 0,09 0,1 0,11 0,1 0,1 0,1 0,15 0,17 0,2 0,23

14 2
 N. Repčić, M. Ćolic: Z B IR K A Z A I>M AK \ 1/ I K \N S P O K I N il! SRf'D S IA VA

Tabela 2.20 Vrijednosti koeficijenta k h zavisno od Kucilujcni.i iskorištenja sile

u traci i kvaliteta trake

Iskorištenje Kvaliteti traka (EP = PASt

dopuštene sile B B B PAS PAS PAS
u traci [%] 60/25 80/30 100/50 160/60 250/80 250/120
100 0,14 0,16 0,17 0,16 0,18 0.18
75 0,13 0,15 0,15 0,14 0,15 0,15
50 0,12 0,14 0,14 0,12 0,12 0,12
. 25 0,11 0,12 0,12 0,10 0,10 0,10

Tabela 2.21 Standardni prečnici bubnjeva prema JUS-u

Širina Dužina Prečnik bubnja D

trake bubnja 250 315 400 500 630 800 j 1000 1250
b [mm] L [mm] Tip bubnja
400 500 B B, C A, B, C A - - - .
500 600 B B,C A, B, C A, B, C A - - -

650 750 B B, C A, B, C A, B, C A, B - - -

800 950 B B A, B, C A, B, C A,B, C A, B - -

1000 1150 - B A, B, C A, B, C A, B, C A, B, C A, B -

1200 1400 - B B, C A, B, C A ,B ,C A, B, C A, B -
1400 1600 - B B, C A, B, C A, B, C A, B, C A, B, C A, B

Oznake: A - pogonski, B i C - otklonski, povratni ili zatezni

Tabela 2.22 Nominalni prečnici bubnja prema DIN-u 22101

b 400 500 650 800 1000 1200 1400 | 1600 1800 2000 2250 2500
D 200 250 320 400 630 800 1000 1250 1400 1600 1800 2000
V 0,42 0.52 0,66 0,84 1,05 1,31 2,09
1 ,6 8 2,62 3,35 4,19
z 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Oznake: b [mm] - širina D [rrj:’] - prečnik bubnja, v [ms-1] - brzina trake,

z - broj uložaka.

Tabela 2.23 Koeficijent smanjenja kapaciteta zavisno

od nagiba trase

Ugao nagiba Vrsta članka

trase [°] ravan koritast
do 10 1,00 1,00
10 * 20 0,90 0,95
preko 20 0,85 0,80

Tabela 2.24 Koeficijent otpora kretanju pokretnih dijelova

Uslovi rada Koeficijent w za valjke
sa kotrljajnim sa kliznim Napomena
ležajevima ležajevima
Dobri 0,020 0,06 * 0,08 Manje vrijednosti odnose se
Srednji 0,030 0,08*0,10 na teže lance sa valjcima
Teški 0,045 0,10*0,13 uvećanog prečnika kao i
lance bez rubova
 ^ *">■ !•+ «t -f,

N. Repčić. M. Čolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ TRANSPORTNIH SR E D ST A V A

Tabela 2.25 Dimenzije članaka [mm], sila [kN]

Vučni lanac

Visina ivice
Dozvolj. Ukupna

Debljina
Prečnik
vučna sila težina

članka
članka

Dužina
Širina

Korak osovine i
lanca (sila pokretnog
lanca (točka) članka
kidanja) dijela
400 100 4 250 11,2 13 580 45
250 18 16 600 55
500 125 4 250 18 16 700 65
320 (200) (90) 730 80
320 28 20
45 24 745 85
320 28 20 880 85
650 160 4 : 320 45 24 900 100
(300) ( 110)
400 71 30 (130) 910 110
320 28 20 1030 105
800 200 5 400 71 30 1070 130
400 (500) 36 (150) 1120 160
112
400 71 30 1280 165
1000 250 5 500 112 36 1320 195
(700)
400 71 30 1465 220
1200 320 5 500 180
( 1000) 44 (180) 1560 260

m pč(-fo/m !
200 -

J5 0 -

100

50

Q3 0.5 10 15 b[n]
Slika 2.1 Iskustvene vrijednosti težine pokretnih
dijelova pločastih (člankastih)
transportera: 1 —lahka, 2 —normalna,
3 —teška izvedba

144
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A Z A DA TA K A IZ T RA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

Tabela 2.26 Vrijednost koeficijenta A kod pločastih transportera

Vrsta članka Koefici ent A za članak širine fm]

0,4 * 0,5 0,65 * 0,8 Prko 0,8

Lahki 40 50 70
Srednji 60 70 100
Teški 80 110 150

Tabela 2.27 Karakteristike nekih grabuljastih transportera

Dimenzije Dimenzije Dužina Brzina Snaga Kapacitet Masa

Tip korita [mm] lanca [mm] transportera lanca [m/s] motora [t/h] lanca
fm] fkW] fks/m]
Jednolančani grabuljasti transporter
GR-2 440x138 Pločasti 20 0,54 2 x 5,5 60
GR-3 440 x 138 Pločasti 60 0,54 1 x 15 60
GR-4 640x 138 Pločasti 120 0,54 2 x 11 120
EVT-20 480x 198 Pločasti 20 0,50 1 x 4,8 20
EVT-60 480x 198 Pločasti 40 0,54 1 x 11 60
EFK0 4 3 8 x 160 19 x 64,5 60/250 0,92 1 x 42/62 110/620
EFK2 632x216 26 x 92 60 / 250 0,92 90/132/250 215/880 14,7
732x216 30 x 108 60/250 0,92 U 280/970
EFK 3
EFK 4 832 x 250 34 x 126 60/250 0,92 “ 380/1160
Dvolančani grabuljasti transporteri
DGT-440b 444 x 190 14 x 50 80 0,64 2 x 22 80 3,9
DGT-520b 520x 190 16 x64 120 0,64 2 x 26 120 4,9
DGT-616 616 x 190 16 x 64 200 0,64 2 x 26 200 4,9
Skatt 60 430x220 14 x 50 150 0,66 2 x 13 100 3,9
Grott 67 620 x 180 18x64 80 0,92 1 x 50 300 6,5
IZP 620x 180 18x64 100 0,75 2 x 40 250 6,5
TH 30 514x 140 14x50 150 0,72 2 x 22 125 3,9
TH 110 620 x 580 18x64 250 0,87 4 x 40 300 6,5
DK la 100/250 0,4/ 1,1 2 x 100 550
u « 61
DK lb
PF II 500 660 x 222 120/250 0,4/2,0 2 x 120 do 400 9,4
PF II 600 760 x 222 2 2 x 86 120/250 0 ,4 / 2,0 2 x 100 do 500 9,4

Tabela 2.28 Čvrstoća (sila kidanja lanaca) [kN] GOST 588-54

Prečnik Klasa čvrstoće lanca Prečnik Klasa čvrstoće lanca

osovinice osovinice
[mm] I 11 111 IV [mm] I 11 III IV
9 108 62 49 37 24 562 323 256 194
11 150 86 68 52 30 790 454 360 274
13 209 120 95 72 36 1190 680 540 410
16 277 159 126 96 44 1680 1000 790 -

20 400 230 182 138 55 2620 1500 1190 -

Klasa: I - za visoka opterećenja,

II - za povišena opterećenja,
III - za norm alna opterećenja,
IV - za niža opterećenja.

14 5"
 I

N. Repčić, M. Ćolić: Z B I R K A Z A D A T A K A IZ T R A N SPO R TN IH SRED STA VA

T a b e la 2 .2 9 O s n o v n e v e lič in e [m m ] i p a r a m e tr i v u č n i h la n a c a G O S T 5 8 8 -5 4

. f.A-A
.(Q.. ~~7r>y W
" ' ■ T ................

na ,4 r ”“
— - r i s .
đ,
3 3 - -to|" - -4FV—
—
^
■ = jg ----------■■

6-6

n bp

B-B

d đ, d2 b S Sj D D, d2 c c, c2 c3
9 14 _
25 3,5 3,5 22 - - 23 - 32 -

11 17 ■■ “ 30 4 4 26 - - 28 - 38 -

13 20 - 35 5 5 30 65 - 32 - 44 -

16 ■ 24 ■ - 40 6 6 36 75 - 38 - 52 -

20 30 - 50 7 7 44 90 - 44 - 60 -
24 35 35 60 8 8 52 110 130 52 62 70 80
30 42 45 75 10 8 62 130 180 60 78 82 100
36 50 50 90 12 10 75 150 240 70 100 97 127
44 60 - 110 14 12 90 180 - 82 - 113 -
55 75 - 140 16 14 110 210 - 98 - 133 -

d B B, B, b3 I 1.
-
9 22 _
28 _

11 27 -
22
- 32 -

13 31 28 - 38 -
27
16 37 34 - 46 -
30
20 42 38 - 54 -
35
24 50 44 40 64 64
40
30 58 50 50 75 78
49
36 68 60 65 90 96
44 58
79 70
74
- 100 -

55 95 86 - 115 -

146
i ____...i !_____j '..........j ' ____j ____ j ___ ; — r .........j ___ j .......... j ___ i ___ j ........j i -........j 1____ j ------ j — j — -*i

Tabela 2.30 Korak vučnog lanca i masa po dužnom metru (veza tabela 2.29)

N. Repčić, M. Čolić: ZBIRKA

Korak l a n c a [mm]
Tip lanca

osovinice
Prečnik 65 80 100 125 160 200 250 320 400 500 630 800 1000 1250
Masa lanca po d u i n o m metru [kg/m]
9 2,9 2,6 2,4 2,2 2,1 2,0
11 4,6 4,1 3,7 3,4 3,1 2,9 2,7
13 8,5 7,2 6,6 5,9 5,0 4,8 4,4 3,9
16 11,0 10,0 8,8 7,8 7,1 6,5 6,0 5,6
20 15,7 13,8 12,0 10,8 9,8 8,9 8,6 8,1
n & 24 20,6 17,9 15,9 14,4 13,0 12,0 11,2 10,5

ZADATAKA
30 26,8 23,5 20,8 18,4 16,8 15,4 14,3 13,8
36 37,9 33,3 29,2 26,4 24,1 22,2 20,6 19,5 18,5
44 52,8 66,4 41,3 37,4 34,1 31,5 29,6 28,1
55 76,1 67,4 60,3 54,6 49,8 46,4 43,5

IZ TRANSPORTNIH
9 3,6 3,2 2,9 2,6 2,4 2,2
11 5,6 5,0 4,4 3,9 3,5 3,2 3,0
13 10,1 8,5 7,9 6,7 5,6 5,3 4,7 4,2
16 13,6 11,8 10,2 8,9 7,9 7,2 6,5 6,1
20 18,6 16,1 13,8 12,3 10,9 9,9 9,1 8,4
nsp 24 24,5 20,5 18,3 16,3 14,4 13,2 12,1 11,3
30 31,8 27,5 24,0 20,9 19,2 17,0 14,7 14,3

SREDSTAVA
.

36 44,9 38,7 33,6 29,8 26,8 24,4 22,3 20,8 19,5

44 61,5 53,3 47,1 42,0 37,8 34,3 31,7 30,3
55 88,5 76,3 67,3 60,7 54,8 50,4 46,6
 N. Repčić, M. Ćolić: Z B IR K A ZA DA T A K A IZ T R A N SP O R T N IH S R E D S T A V A ______________

cn cn <^o o

1250

37.0
23,9

58.0
cn vo o oo
cn co i/'j co

■^r \o r-- r"- ro UO

1000 urT on CN~ v~r o ^ CN
cn co o cn no

O -rsi oo cd ^ CN^ MD
o On CO cn 0\ O s Os Kn cn" vrT On'
co — cn vo ’—■cn ^ r^- CN

o vq^ n> VO^ CN ©

cn
vo ^■
—1 (N ~ro ^os o~
co irT ^cn" oco*. °°
^ oco'. oo" Ov Os
— (N ro oo '—1 CN *jO

v~i vo^ —< vo^ oo r- vo cn cn vo

[kg/m]
500

o'' 'o' Tf vo' r-*' c i ~ in r-^ oC vo- ~-T ^ o

’—1 CN cn Cn (N cn uo On CN cn c*-

0\ ON vo^ cn vo CN cn cn^ cn vo^ vo O CN

metru
400

r-T r-T oo" oo' t-T vo 00 CN Os On cn On ^ cn Tf

—< —' CN Tf vo —■CN Tf vo CN 00
[mm]

On <N On O v© 'O

102,0
On ^ CN Os —^

28,8
48,2
320
po d u ž n o m

^ OO ro ^ (N CO On co CN ^ O
— cn cn — cn cn uo
Koraklanca

°°« ^ °°~ °i. O 'O CN • <n r-^ os

250

\o cT i/f tjvcC o" vo* vo" — t-~

*—• »—• <N cn — CN ^ ro wo
(nastavak)

lanca

cn
17,9
I,1
II,7
200

oo' of oo
M asa

o cn
13,6
8,6
160

oC
Korak vučnog lanca i masa po dužnom metru

o
10,5
125
100
80
65

301UIAOSO r n v o o i - o ^ o ^ i n
. -—■•—■(N (N n ro ^ -c in' -' o( No (^No mv roo’t' tm‘n O VO
tN co co
>i;uo3Jj
Tabela 2.30

k C;
BOUBJ dlj^ cQ cO -k
c: Oi
c:

148
 N. Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZADATAKA IZ T R A N SP O R T N IH S R E D ST A V A

^Tabela 2.31 Jpodaci o nekim materijalima kod transporta elevatorima

Naziv Nasipna Koef. Max. Naziv Nasipna Koef. Max.

materijala masa punjenja brzina materijala masa punjenja brzina
rt/m3] fm/s] Ft/m3] fm/s]
Pepeo, šljaka 0,9 0,7 2,5 Ugljena praš. 0,7 0,7 2,7
Bazalt 3,0 0,5 1,0 Glina, vlažna 2,0 0,4 1,8
Plavi kamen 1,2 0,5 1,8 Glina, suha 1,6 0,7 2,0
Mrki ugalj 0,7 0,5 1,7 Slad 0,55 0,7 3,0
Zemlja 1,7 0,7 2,4 Mramor 2,7 0,5 1,2
Sitan ugalj 0,8 0,8 2,6 Brašno 0,5 0,9 3,5
Pepeo, prah 1,0 0,8 2,8 Malter, gips 1,2 0,7 2,0
Kalup, piješ. 1,2 0,8 2,5 Krečni malt. 1,7 0,7 2,0
Gasni koks 0,4 0,6 2,5 Cement malt. 2,0 0,7 2,0
Ječam 0,7 0,8 3,0 Ugalj, briketi 1,0 0,5 1,8
Gips 1,3 0,8 2,7 Raž 0,7 0,8 3,0
Granit 2,6 0,5 1,3 Svje. brašno 1,0 0,8 3,5
Ovas 0,55 0,8 3,0 Repa 0,65 0,5 2,0
Šljaka iz Strugotina 0,25 0,8 3,0
visokih peći 1,5 0,5 2,0 Pješak, suhi 1,6 0,7 2,5
Drveni ugalj 0,3 0,6 2,5 Pješak, mokar
Kreč 0,9 0,8 2,5 2,1 0,4 2,5
Krečnjak 2,6 0,5 1,2 Ugalj, komad 0,9 0,5 1,5
Krompir 0,75 0,6 2,0 Glina, ilovača
Šljunak, 2,0 0,7 1,8
mokar 2,0 0,7 2,5 Pšenica 0,75 0,7 3,0
Šljunak, suh 1,7 0,7 2,5 Cement .1,2 0,8 2,5
Šljaka uglja 1,0 0,5 2,0 Šećer 0,7 0,8 2,7

Tabela 2.32 Kofice elevatora, plitke prema DIN

Širina Dubina Visina Masa kofice [kg] Zapremina

bk 1 [mm] hi za debljinu lima fmm] [dm3]
[mm] [mm]
0,88 1 1,5 2 3 4
DIN 15231 - lakši materijali: brašno, griz i si.

80 75 67 0,130 0,150 0,1

100 90 80 0,200 0,220 0,330 0,16
125 106 95 0,280 0,320 0,480 0,640 0,28
160 125 112 0,480 0,700 0,960 0,5
200 140 125 0,650 0,950 1,300 1,900 0,8
250 160 140 0,860 1.300 1,750 2,600 1,25
315 180 160 1,800 2,400 3,600 4,800 2,0
400 200 180 3,250 4,900 6,500 3,15
500 224 200 6,600 8,800 5,0
DIN 15232 - zrnasti materijali: žitarice i si.

80 75 80 0,140 0,160 0,17

100 90 95 0,210 0,240 0,360 0,3
125 106 112 0,300 0,340 0,510 0,680 0,53
160 125 132 0,500 0,750 1,000 0,9
200 140 150 0,680 1,020 1,400 2,100 1,4
250 160 170 0,940 1,400 1,900 2,800 2,24
315 180 190 1,950 2,600 3,850 5,200 3,55
400 200 212 3,550 5,300 7,100 5,6
500 224 236 7,200 9,600 9

140
 N . Repčić, M. Ćolić: ZBIRKA ZA D A TA K A IZ TRANSPORTNIH SREDSTAVA
^r
CN
Tabela 2.33 Kofice elevatora, srednje duboke i duboke prema DIN

Širina Dubina Visina Masa kofice [kg] Zapremina

bk 1 [mm] hi za debljinu lima [mm] [dm3]
[mm] [mm] 2 3 4
0,88 1 1,5
DIN 15233 - ljepljivi materijali. sirovi šećer i si.
<D
160 140 160 1,23 1,86 0,95 _C
o
200 160 180 1,66 2,57 3,46 1,5 "D
250 180 200 2,24 3,36 4,48 2,36 a
315 200 224 4,56 6,06 7,05 3,75
400 224 250 6,06 8,15 10,3 6 ©
i/t
500 250 280 11,5 14,4 17,3 9,5 _o <a
o
630 280 315 16,1 20,2 24,3 15 jB.
27,5 33,3 44,3 23,6 o
800 315 355 Z
1000 355 400 38,2 46,0 61,2 37,5
DIN 15234 - teški praškasti do grubo-komadni materijali:
pješak, cement, ugalj i si.

160 (125) 160 1,17 1,78 1,2

140 180 1,38 2,08 1,5
200 (140) 180 1,59 2,41 3,24 1,9
160 200 1,85 2,80 3,76 2,36
250 (160) 200 2,15 3,26 4,37 3
180 224 2,49 3,77 4,96 3,75
315 (180) 224 4,44 5,95 7,72 4,75
200 250 5,09 6,82 8,59 6
400 224 280 7,03 9,40 11,8 9,5
500 250 315 12,8 16,1 19,4 15
630 280 355 17,6 22,1 26,6 23,6
800 315 400 30,6 36,9 49,6 37,5
1000 355 450 42,0 50,3 67,0 60

DIN 15235 - lahko pokretljivi i zaobljeni materijali: leteći pepeo, krompir i si.
6
UJ

160 140 200 1,51 2,28 1,5 o

200 160 224 2,04 3,07 4,15 2,36
250 180 250 2,74 4,14 5,56 3,75
315 200 280 5,59 7,41 9,46 6
400 224 315 7,72 10,4 13,0 9,5
500 250 355 14,1 17,7 21,4 15
630 . 280 400 19,2 24,1 29,0 23,6
800 315 450 32,5 39,3 52,5 37,5
1000 355 500 44,5 53,5 71,2 60

T a b e la 2 .3 4 P r e g le d k o e f i c i j e n a t a o t p o r a

R a sz o ja n je K a lib r ir a n i la n a c C l a n k a s t i la n c i
r o ln i tr u = 80 mm = 100 mm = 160 mm
k o r a c im a
S i l a u la n c u u k r iv in i u % d o p u š t e n e v r ij e d n o s t i <s
l a n c a tL *E
50 75 100 50 75 100 50 75 100 1
Ž
i0
*•«*.

to

3 ,5 3 ,5
II

4 ,0
f-

1E
4*.

3 3 ,5 4 2 ,5 3 3 ,5 4 4 ,5
II

2 ,5

lr ~ 6 tL 3 ,5 4 5 3 3 ,5 4 ,5 4 ,5 5 ,5 7 E
2o
^ = 8 / A 4, 5 5 6 3, 5 5 6 7 7 9

150
Di«je Norm ttimm! tadillch — mit Ausnohme der ErgflnzungjgrSften — voli Dbereln m?t d « r ISO-Rmpfehlung R334, ileh« Erjfluterungon.
Nahtlose Stahlrohre DIN
M a fl« und Gewiđite
2448
&ot#ichnung olnoj nahtloson Stahlrohrei von 168,3 mm A uflendurdime*ier und 4,5 mm W anddidt® aus Sf 35j
Rohr 168,3 X 4,5 DIN 2448 - 5 t3 5 Seam less stoti tubot, dim em loni an d wolghtt

Autandurchm«»«r NormaIwcsnddick©*) Gttvvlcht Somltge Wanddid<en -^j|- (grfiflor ah Normalvvanddldco) Auftondurdimener ge«ignel fOr
GrundroiS« Ergfintu ngi* korroip ond. 2 2,3 2,6 2,9 3,2 I i,6 4 4,5 5 3,4 6,3 7,1 8 M 10 11 12,5 14,2 16 17,5 20 77,2 25 Rohrgewind©*)
grfiton Zollw«rrto o.ceo 0,0?2 0,104 0,1U o.m i 0,144 0,160 0,174 0,192 0,219 Vn n/n - 7/lA V? V\f, i/8 iVia • 7/* 1 nadi DIN159
mm mm mm Zoll kg/m Gowichf kg/m mm Zoll und DIN2999
10,5•) 0,064 0444 _0,410 0.454 0,493 10,2*) !*/» *1/1*
13,5•} 54 0,072 QČT> 0,571 0,43? 0,703 0,742 0,817 o,m 13,5*) 17/jj *»/4*
u 14 0,0 7? 0,432 0/79 0,860 o.m 1,01 1.10 1,18 16 3/1
17,2*) 1,8 0,072 0,458 0,75i 0,850 0,942 1,03 U1 1,21 U1 1,41 17,2*) 't/14 *5/1*
50 2 0,080 0,?90 1,01 1,12 1.22 1,33 1,4A 1,38 1,85 20 2^/35
__ ».»■?) — 2 0,093 0,W 2 1,09 1,21 1,33 1,44 1,59 1,72 1,87 2,01 21,3*) 27/35 *Vj*
2S 2 0,095 \,n \,7> 1,44 1f72 1,90 2,07 2,W 2,47 2,48 2,91 25
34,9«) 24 0,097 1,41 1,57 1.n l,» 3,09 2,23 2,4a 2,70 2,94 3,21 3,48 26,9*) 11/u 0/4*.
50 2,4 0,504 1,77 1,W 2,14 2,37 2,59 2,83 3,08 3,37 3,70 4,03 4,34 30 13/14
31,1 24 0,104 1,88 2.06 2,27 2,53 2,74 3,02 3,30 3,60 3,97 4,33 4f48 31,8 11/4
33,7•) 2,4 0,104 2,01 2,22 2,42 2,69 2,93 3,23 3,54 3,87 4,27 4,67 5,05 5,39 33,7*) 111/32 *r i
3« 2,4 0,104 2,29 2^3 2,77 3.09 3,39 3,71 4,07 4,47 4,95 5,43 5,91 6,33 6,91 38 11/5
<5,4•) 2,4 0,104 2,57 2,W 3,11 3.47 3.81 4,19 4,41 5,07 3,62 4.19 6,74 7,27 7,9? 8,54 42,4*) 1"/t4 *W
44,S 3,4 0,104 2,70 2,W 3,28 3,45 4,02 4,42 4,87 5,35 5,95 6,56 7,17 7,72 8.51 9,11 9,90 44,5 13/4
.....') 2 ,4 0,1 04 2,95 3.27 3.39 4,00 4,41 4,85 5,34 5,89 6,55 7,24 7,93 8,54 9,45 10,2 11,1 41,3*) 179/jj *1'/2' ■
51 2,4 0,104 3,12 3,4« 3,79 4,23 4.64 5,13 5,47 6,24 6,95 7,49 8,43 9,10 10,1 10,9 11.9 13,9 51 2
57 2,9 0,116 3,90 4,38 4,78 5,27 5,81 4,41 7,oe 7,91 8,77 9,45 10,4 11,4 12A 13,8 15,0 16,2 57 21/4
40,3*) 2,9 0,1U 4,14 444 5,07 5,5? 4,17 6,82 7,53 8,42 9,34 10,3 11,1 12,4 13,4 14.8 16,2 17,4 60,3*) 23/t K2*
63,5 3,9 0,114 *M 4,79 5,34 5,91 4,52 7,21 7,97 8,91 9,90 10,9 11,8 13,2 14,3 15,8 17,3 18,7 43,3 21/j
70 5,9 0.1H 4,83 5,30 5,93 445 7,24 8,01 8,85 9,92 11,0 12,2 13,2 14,8 16,0 17,8 19,4 21,2 224 70 23/4
74,1*) 2,* 0,114 s,n 5.80 4,49 7,\f 7,92 8,77 9,7! 10,9 12,1 13,4 14,4 14.3 17,7 19,7 21,7• 23,7 25,3 27,7 76,1 *) a
12,5 3.2 0,17» 6,31 7.04 7,fl0 0,43 9,54 10,4 11.9 13,2 14,4 15,9 17,9 19,5 21,7 24,0 26,2 28,0 90,8 33,0 12,i 3i/4
11,9•) 3,2 o,m 4,01 7,43 8,43 9,33 10,3 11,5 13,9 14,4 15,9 17,3 19,5 21,2 23,7 24,2 28,7 304 KO 34,5 81,9*) 3l/j *3*
101,4•) 3.4 0,144 1,74 9,70 10.7 11,9 13,2 14,9 16,4 18,4 20.1 23,4 24,7 27,4 30,7 33,7 36,2 40,2 434 47,5 101,6•> 4
101 3,4 0,144 ’,33 10,3 1U 12,7 Kl 15,8 17,7 19,4 21,4 24,2 24,4 29,4 aj.9 36,2 39,0 43,4 47,0 51,4 108 4'/4
114,1•) 3,4 0,144 f,fO 11,0 12,1 13,5 15,0 16,8 18,8 20,9 23,8 25,7 28.1 3U 35,1 38,4 41,7 46.5 50,4 55,3 114,3*) 41/3 R-4‘
127
- 0211 0.160 11,5 12,9 14,3 15,9 17,8 19,9 22,3 24,3 27,4 29,8 33.4 37,4 41,4 44,7 <9,8 54,1 59,2 (12l> 43U
4 0,140 12,3 13,5 15,0 16,7 18,8 ii,o 23,4 25,5 28,9 31,6 35,5 29,6 43,4 47,2 52,8 57,4 63,2 127 5
133 4 0,140 12,8 -s H,2 15,8 17,4 19,8 22,1 24,6 26,9 30,3 33,3 37,4 41,8 44,1 49,9 55,7 46,8 67,1 133 3>/4
139,7*) 4 0,140 13,5 14.9 16,4 18,5 20,8 23.3 25,9 28,3 32,0 33,1 39,5 44,0 48,4 52,7 59,0 64,3 71,1 139,7*) 31/2 A5‘
152,4 4,5 0,174 14.4 18,2 20,2 22,9 25,5 28,4 31,0 35,1 38,5 43,4 484 53,4 58,1 654 714 79,0 152,4 4
159 4,5 0,174 17,1 19,0 21,1 23,8 26,6 29,4 32.4 34,7 40,3 45,4 504 54,2 40,9 48,6 744 83,0 159 41/4
US,1 44 0,174 17,8 19.7 21,9 24,8 27,7 30,9 , 33,8 38,2 42,0 47,4 53,0 584 434 714 78,2 86,9 US.t 41/1 H4*
Ut,3 *) 44 0,176 18,1 20,1 22,4 25,3 26,3 31,5 34,5 39,0 42,9 48,4 54,1 J9.9 45,0 73,1 80,0 88,9 148,3*) 4i/*
177,1 5 o,m 21.3 23,7 34.7 30,0 33,4 36.5 41,4 45,4 S\fi 57,4 634 49,1 77.B as,2 944 177,1 7
193,7•) i,4 0,212 23,0 29,2 32,8 36,5 40,0 45,3 49,8 56,2 63,0 49,8 75,9 85,7 93,9 105 193,7*) 73/«
- 4 - 31.1 32,6 34,6 41,0 45,0 50,8 55,6 62,7 70,7 78,9 85,7 96.7 104 118 (214) 8»/5
219,1*) 3,* 0,232 31,0 33,2 37,2 41,5 45,4 5M 54,7 44,1 71,9 79,8 84,9 98,2 106 120 219,1 *) 85/,
244,5•) 4,3 ... V4 37,1 41,7 46,5 50,9 57,8 63,6 72,0 80,8 894 974 111 122 134 244,5*) >3/,
247 44 '/4 40,4 45,6 50,9 55,ft 63,4 69,7 79,0 88,7 98,4 107 122 134 150 267 101/5
273•) 4,3 '/4 41,4 44f7 52,1 57,1 44,9 71,4 80,9 90,9 101 110 125 137 154 273*) 103/4
298,1 7,1 *ln 51,1 57,1 62,4 71,1 78,3 88,8 111 121 137 151 170 291,5 113/4
- 011) 74 57,4 61,2 47,1 76,0 £3,3 94,2 106 119 130 147 143 181 (318) ii »/*
323,9*) 7,1 Vn U,i 62.1 68.1 77,4 t5A 94,7 109 121 122 150 165 186 323,9*) 123/4
})5,t •) 1 a/l4 48,3 74,9 85,2 93,9 107 120 133 144 164 Ifi 205 355,4*) 14
341 a 3/i* 70.8 77,7 88,3 97,3 110 124 138 151 172 189 213 348 14I/a
406,4*) ' 14 n/j5 85,? 97,8 108 122. 138 153 148 191 210 237 404,4•) 16
419 10 - W 1- 111 126 142 158 173 197 217 245 419 H1/2
457,5 10 _ no 122 130 154 173 189 216 238 268 457,2 18
- 470 10,5 - 119 141 160 179 195 222 245 274 470 H1/5
501•) 11 >/»4 135 154 171 193 211 241 264 300 508«) 20
- 521 .IM - 144 177 199 217 247 273 306 521 30 >/2
531,1 124; »/a 170 191 211 233 264 294 331 558,« __________

•) Dioi« A uGondurdimeuor onlipredieh bis 139^.7 mm den Rohron mit Gesvinde nad) ISO-Empfeh!ung R7, o b 148,3 mm den
Rohren mit Gewind« nach ASA B2,1, APl Std 5 A, AP1 Std 5 t o d a r API Std 5 IX (ohne Gevvlnđe).
') Dle Norma1woftddidcon ontiprochen (bli oi/f dio A bm enungen 30 x %6, 3 3 / x 2,6und 419 X 10} don Wanddl<ken d « r ISO/R 134.
Zuiatzlidio Obor dio ISO/R IM hlnouigdhendo VVanddidcen sind entsprechend eingefOgt. Rohre mit Normalwanddidc© s h d
in der Regol a b la g o rlM o rb a r.
*) Mind«*twanddidte »Jeho DIN 2440
Dio ErganzungjgrBflon, Infbesondor# dla •Ingeklam m erton GrfiOon, find mfiglldiit xu vtrmoldon.
W e r k s t o f f i Stahl nach DIN 1629 Blatt 1 bit Blatt 4 odor DIN 17 175
Go«diw«IOt8 Stohlrohr* slohe DIN 2X58 ErUulerungen aiohe Origin»l-Normbl»tt
TechniJch« Iteferbođlngung&n 8t®h® DIN 1629 Blatt 1 bli Blatt 4 odor DIN 17 175
Fachnorm»naut*đ)uO Rohr«, Rohrvorfsfndungen und Rohrloltungon Im Dout*đi«n NormonaimchuO (DNA)

T ^ b c /a 2 . Z S 118 a M a fig eb en d ist d ie jeiveils neueste A usgabe dieser N o m

 N. Repčić, M. Ćolić: Z B I R K A Z A D A T A K A IZ T RA N SPO RTN IH S R E D S T A V A

Literatura:

[1] Ernst H.: Die Hebezeuge, Bandi,

Braunschweig, 1966.
[2] Ernst H.: Die Hebezeuge, Band II,
Braunschweig, 1966.
[3] Weber M.: Stromungs - Fodertechnik,
“Krausskopf —V erlag”, Mainz,
[4] Repčić N., Čolić M.: T ransportna sredstva
Sarajevo, 2001
[5] Repčić N., Čolić M. i dr: Transportni uređaji
“Svjetlost” Sarajevo, 1998.
[6] Serdar J.: Prenosila i dizala,
“Tehnička knjiga”, Zagreb, 1965.
[71 Sćap D.: Prenosila i dizala —podloga za konstrukciju i proračun,
“FSB”, Zagreb, 1990.

[8] Dedjer S.: Osnovi transportnih uređaja,

“Građevinska knjiga”, Beograd, 1989.

[9] Ostrić D.: Transportne m ašine.

“M ašinski fakultet” , Beograd, 1989.
[10] Borović R.: Transportne trake,
“Savremena adm inistracija”, Beograd, 1979.
[11] Mijajlović R.: Praktikum iz transportnih uređaja,
“M ašinski fakultet”, Niš, 1984.
[12] JevtićV .: Neprekidni transport,
“M ašinski fakultet”, N iš, 1982.
[13] Mavrin. I.: Prekrcajna m ehanizacija —transporteri,
“Fakultet prom etnih znanosti”, Zagreb, 1997.
[14] PopovićN.: Naučne osnove projektovanja površinskih kopova,
“Oslobođenje”, Sarajevo, 1984.
[15] PerićN.: Pneumatski transport-usklađištenje-homogenizacija-otprašivanje,
“ITAS”, Kočevje, 1980.

[16] TrbojevićB.: Građevinske mašine,

“Građevinska knjiga”, Beograd 1985.
[17] M. P. Aleksandrov, D. N. Rešetov: Atlas konstrukcija,
“MAŠINOSTROENIE”, Moskva, 1973.
[18] A. A. Vajnson: Atlas konstrukcija, Moskva, 1962.
[19] A. I. Želtonoga, idr: Atlas konstrukcija
“V iša škola”, Minsk, 1974.
[20] Standardi: JUŠ grupa M .D 1., grupa M.D2

[21 ] Katalozi: FERING - Gračanica, NOVKABEL - Novi Sad, TOS - Ljubljana,

TTU —Tuzla, PR IM A T —Maribor, Metalna —Maribor,
[22] Normen fur Stahlrohrleitungen, Berlin, 1972.

152