Κολοσσαίο

Ιστορικές πληροφορίες
Το Κολοσσαίο άρχισε να κατασκευάζεται στην εποχή του Βεσπασιανού το 72 μ.Χ.,
συνεχίστηκε την εποχή του Τίτου και ολοκληρώθηκε όταν ήταν αυτοκράτορας ο Τίτος, το
80 μ.Χ.

Ονομαζόταν Αμφιθέατρο των Φλαβίων, από το όνομα της δυναστείας των αυτοκρατόρων που
το έκτισαν.

Για να κατασκευαστεί, εργάστηκαν χιλιάδες Ιουδαίοι αιχμάλωτοι που είχαν συλληφθεί από
τον Τίτο μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων.

Πήρε το όνομά του από το κολοσσιαίο άγαλμα του Νέρωνα (Ο Κολοσσός), που βρισκόταν
στην τοποθεσία που χτίστηκε.

Στο Κολοσσαίο πραγματοποιούνταν αγώνες με ελεύθερη είσοδο, οι οποίοι διοργανώνονταν

από τους αυτοκράτορες για να αυξάνουν την δημοτικότητά τους.

Οι αγώνες διαρκούσαν μία μέρα ή και περισσότερες.

Ξεκινούσαν με κωμικές πράξεις και εξωτικά ζώα, και ολοκληρώνονταν με τις μονομαχίες
μεταξύ ζώων και μονομάχων, ή μόνο μεταξύ μονομάχων.

Οι μονομάχοι ήταν αιχμάλωτοι πολέμου ή δούλοι.

Το 80 μ.Χ. πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Κολοσσαίου, με αγώνες που διήρκεσαν

συνολικά 100 ημέρες.

Το Κολοσσαίο λειτούργησε για περίπου 400 χρόνια, με μια διακοπή μεταξύ των ετών 217-
238 μ.Χ., εξαιτίας ενός κεραυνού που κατέστρεψε μεγάλο τμήμα του.

Ο Πάπας το επισκέπτεται κάθε Μεγάλη Παρασκευή, εις μνήμην των χριστιανών μαρτύρων.
Η κατασκευή
Συνολικά το κτήριο έχει κατασκευαστεί από χυτό υλικό, σκυρόδεμα συγκεκριμένα, καθώς
και με επένδυση τούβλου.

Στο εξωτερικό του μέρος η κατασκευή περιλαμβάνει τραβερτίνη από το λατομείο του
Τίβολι.

Κατασκευαστικά, το τούβλο φαίνεται να χτίσθηκε πρώτο και να αποτέλεσε στη συνέχεια

τον τύπο για το χυτό υλικό.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια κατασκευαστική καινοτομία για την εποχή.

Οι Ρωμαίοι ήδη από τον 3ο  αιώνα π.Χ. ανακάλυψαν ότι ένα μείγμα αμμώδους ηφαιστειακής
στάχτης και ασβεστοκονιάματος μπορεί να συνδυαστεί με άμμο και χαλίκια.

Αυτό όταν στεγνώσει καταλήγει  σε έναν εντελώς αδιάβροχο και σκληρό συνθετικό βράχο,
επιτρέποντας τη στέγαση μεγάλων ανοιγμάτων.

Το Κολοσσαίο σήμερα
Ο αρχιτεκτονικός τύπος του Κολοσσαίου φαίνεται να φέρει μια διαχρονική αξία.

Η αρχιτεκτονική του μορφολογία έχει ασκήσει επιρροή σε αρχιτέκτονες της Αναγέννησης,

όπως ο Αλπέρτι και ο Τζουλιάνο ντα Σανγκάλλο.
Η μορφολογία
Το Κολοσσαίο αποτελείται από μία περιμετρική όψη 47,8 μέτρων και χωρίζεται σε τέσσερις ορόφους.Καθένας από τους τρεις
χαμηλότερους ορόφους διαθέτει 80 αψιδωτά ανοίγματα σε σειρά τα οποία πλαισιώνονται από ημικίονες ενσωματωμένους σε πεσσούς
(στήριγμα με τετράγωνη διατομή).

Η όψη του τέταρτου ορόφου αποτελείται από ενιαίο τοίχο με παράθυρα ο οποίος χωρίζεται σε τμήματα με παραστάδες (ορθογώνια και
επίπεδα στοιχεία στήριξης, πάντα συνδεδεμένα απευθείας με τοίχο).

Εδώ έρχεται να επισημανθεί η επιρροή της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής στη Ρωμαϊκή, καθώς στην όψη κάθε ορόφου γίνεται χρήση
κάποιου ρυθμού ελληνικού ναού.

Στο ισόγειο συναντάμε μια παραλλαγή του δωρικού ρυθμού, ή αλλιώς τον Τοσκανικό ρυθμό, απλό, χωρίς αυλακώσεις, ενώ διατηρούνται
οι μετώπες και τα τρίγλυφα του δωρικού.

Ο επόμενος όροφος αποτελείται από ιωνικά στοιχεία, ενώ ο τρίτος από κορινθιακά. Ακριβώς πίσω από τα ανοίγματα βρίσκονται οι
διάδρομοι περιπάτου.

Το κοίλο, δηλαδή η ομόκεντρη προς την ορχήστρα κοιλότητα η οποία φιλοξενούσε τους θεατές, θα λάβει το σχήμα πλήρους έλλειψης.

Επιπλέον, τη θέση της ορχήστρας παίρνει μια μεγάλη ελλειπτική πλατεία, η οποία διαχωρίζεται από τις κερκίδες του κοίλου με
μεταλλικό πλέγμα και ψηλό πόδιο.

Στο Κολοσσαίο, κάτω από την πλατεία, διαμορφώνονται υπηρεσιακοί διάδρομοι, αποθήκες, αποδυτήρια και χώροι φύλαξης για τα
θηρία.

Αυτοί οι χώροι διαφαίνονται καθαρά στις μέρες μας και ειδικά ο ευρηματικός λαβυρινθοειδής σχεδιασμός τους.

Παράλληλα, ορισμένα θεωρία, με κινητά καθίσματα, προβλέπονταν αποκλειστικά για διακεκριμένα πρόσωπα.

To Αμφιθέατρο βρίσκεται στην ΝΑ. πλευρά της Ρωμαϊκής Αγοράς (Forum Romanum).

Το Κολοσσαίο βρίσκεται στην Piazza del Colosseo και με το μετρό θα κατεβείτε στο σταθμό Colosseo (γραμμή B).

Το Κολοσσαίο ήταν καλυμμένο με μια τεράστια τέντα γνωστή και ως velarium. Με αυτή προστατεύονταν οι θεατές από τον ήλιο.

Ήταν δεμένη σε μεγάλους πόλους πάνω από το Κολοσσαίο και αγκυροβολημένη στο έδαφος με μεγάλα σχοινιά. Μια ομάδα περίπου 1.000
ανδρών χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση της τέντας.

Οι αυτοκράτορες χρησιμοποιούσαν το Κολοσσαίο για να ψυχαγωγεί το κοινό με αγώνες με ελεύθερη είσοδο. Τα εν λόγω διαγωνίσματα
ήταν ένα σύμβολο κύρους και ισχύος και ένας τρόπος για έναν αυτοκράτορα να αυξήσει τη δημοτικότητά του.

Οι αγώνες διαρκούσαν για μια ολόκληρη μέρα ή ακόμα και για αρκετές ημέρες στη σειρά. Συνήθως ξεκινούσαν με κωμικές πράξεις και
εμφανίσεις εξωτικών ζώων και τελείωναν με μονομαχίες μεταξύ των ζώων και μονομάχων ή μεταξύ μονομάχων. Οι διαγωνιζόμενοι ήταν
συνήθως δούλοι, αιχμάλωτοι πολέμου ή κατάδικοι. Μερικές φορές Ρωμαίοι πολίτες, μέχρι και αυτοκράτορες έλαβαν μέρος στη δράση.
Σχέση θεατή-performer
Το Κολοσσαίο μπορούσε να φιλοξενήσει περίπου 55.000 θεατές που εισέρχονταν στο κτίριο μέσω των 80
εισόδων.  Η είσοδος στο Κολοσσαίο ήταν δωρεάν και οι κερκίδες χωρίζονταν σε 6 τομείς (cavea),
ανάλογα με την κοινωνική τάξη. Στον πιο χαμηλό τομέα έπαιρνε θέση ο αυτοκράτορας, ο στενός του
κύκλος και μία περιορισμένη ελίτ. Στον δεύτερο οι πατρίκιοι, στον τρίτο οι φιλοξενούμενοι της
αυτοκρατορίας και οι ευγενείς, στον τέταρτο οι πληβείοι άντρες, στον πέμπτο οι πληβείες γυναίκες,
ενώ στον τελευταίο τομέα, όρθιοι, έπαιρναν θέση όσοι ανήκαν στα κατώτατα κοινωνικά στρώματα. Από
αυτή τη διάταξη είναι προφανές ότι οι κοινωνικές τάξεις που καθόντουσαν στα πιο χαμηλά διαζώματα
είχαν πιο κοντινή οπτική προς την αρένα, ενώ οι κοινωνικές τάξεις που βρίσκονταν στα πιο υψηλά
διαζώματα είχαν μεγαλύτερη απόσταση και πιο μακρινή οπτική. Όλοι όμως είχαν πλήρη εποπτεία λόγω του
ελλειπτικού σχήματος του κτιρίου.

Μπαίνοντας, καθένας από τους προσκεκλημένους του άρχοντα ή του ηγεμόνα, δεν είχε παρά να
κατευθυνθεί προς τον αριθμό που ήταν σημειωμένος στο «εισιτήριό» του, και να βρει πολύ εύκολα την
κερκίδα του. Φυσικά οι καλύτερες θέσεις ήταν αυτές που βρίσκονταν στο ύψος του podium, οι κερκίδες,
δηλαδή, που ήταν στις δυο άκρες του μικρού άξονα. Το θεωρείο του αυτοκράτορα και της οικογένειάς
του βρισκόταν τοποθετημένο προς τον Βορρά, και το θεωρείο του νομάρχη και των αρχόντων προς τον
Νότο. Όμως και οι φτωχοί άνθρωποι του άνω διαζώματος μπορούσαν να παρακολουθήσουν άνετα τις
περιπέτειες των αιματηρών δραμάτων που ξετυλίγονταν στον στίβο.

Στο Κολοσσαίο όπως και στο πρότυπο ρωμαΪκό θέατρο, χώρος των ηθοποιών (ζώων και μονομάχων στη
προκειμένη περίπτωση) διαχωρίζεται από τον χώρο των θεατών, με τη δράση να τοποθετείται απέναντι
στο κοινό και όχι μέσα σ’ αυτό.

Οι performers στο Κολοσσαίο ήταν κυρίως άγρια ζώα που πάλευαν μεταξύ τους όπως επίσης και μονομάχοι
οι οποίοι ήταν συνήθως αιχμάλωτοι πολέμου ή δούλοι. Οι μονομάχοι μονομαχούσαν είτε με ζώα είτε
μεταξύ τους. Η τύχη τους καθοριζόταν άμεσα πέρα από την εξέλιξη της μονομαχίας τους, από την
απόφαση του αυτοκράτορα και των θεατών. Οι θεατές ήταν σε θέση να κρίνουν την τύχη του ηττημένου
μονομάχου με τις εξής φράσεις: Mitte (σωτηρία) ή Jugula (θάνατος). Το τελευταίο εκδηλωνόταν με τη
γνωστή χειρονομία του αντίχειρα στραμμένου προς τα κάτω (police verso).

Οι παραπάνω πληροφορίες μας οδηγούν στο συμπέρασμα της άμεσης διάδρασης θεατή και performer την
εποχή εκείνη καθώς οι πρώτοι αποφάσιζαν για τη ζωή των δεύτερων οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να
προσφέρουν αιματηρό θέαμα με ρίσκο τη ζωή τους. Οι θεατές του Κολοσσαίου ήταν εκεί για να
απολαύσουν τη βιαιότητα και τα αιματηρά θεάματα που προέκυπταν μέσα από μάχες άγριων φυλακισμένων
ζώων ή αιχμάλωτων μονομάχων. Άσχετα από την κοινωνική τους θέση, όλοι μαζί αποτελούσαν το πλήθος το
οποίο είχε την δυνατότητα να αποφασίσει τη ζωή ή το θάνατο κάποιου. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η
σχέση θεατή και performer στο Κολοσσαίο είναι ζήτημα ζώης και θανάτου.