1.

DÜŞÜREN DA‐DA DÖNÜŞTÜRÜCÜ 

Bu dönüştürücü, step‐down DC/DC converter, buck DC/DC converter ve forward DC/DC converter olarak 
ta  isimlendirilmektedir.  Düşüren  DA/DA  dönüştürücünün  analizinde  giriş  gerilimi  sabit  çıkış  gerilimi 
değişken olarak kabul edilir. Endüstriyel uygulamaların geneli de bu şekildedir. 

 
 

Bu dönüştürücüde bobin akımı çoğu zaman tasarım değişkeni olarak seçilir. Bobin akımının sürekli veya 
süreksiz olması devrenin kontrol şeklini belirler. Sürekli ve süreksiz akım durumunda geri beslemeli kontrol 
yöntemi farklılık gösterir, bu yüzden bu tür dönüştürücülerin sürekli akım çalışma (CCM) ve süreksiz akım 
çalışma (DCM) arasında geçiş yapması istenmez. Örneğin DCM çalışma şekli boost dönüştürücünün RHP 
sıfırının neden olduğu olumsuz etkileri bastırır.  

Bu dönüştürücüde kaynak akımı, doluluk oranının 1 değeri hariç hiçbir zaman sürekli değildir. Fakat yük 
akımı her zaman süreklidir.  

 
 

a. CCM çalışma şekli 

 
Düşüren dönüştürücünün analizinde, aşağıdaki varsayımlar geçerlidir.  

 Anahtarlar  idealdir.  (Aslında  değildir,  ölü  zaman  ve  ideal  olmayan  anahtarlama  devrenin 
karakterisitiklerini  kötüleştirmektedir.  Ayrıca  anahtarların  parazittik  direnç,  endüktans  ve 
kapasiteleri vardır.) 
 Kondansatör  ve  endüktansın  parazittik  değerleri  ihmal  edilmiştir.  Kondansatör  için  ESR  ve  ESL 
önemlidir.  Ayrıca  kondansatörün  direnci  de  vardır.  Aynı  şekilde  endüktansın  direnci  vardır, 
kapasitesi çok yüksek frekanslarda etki göstermeye başlar.  
  Gerilim kaynağının iç (çıkış) empedansı ihmal edilmiştir.  
 Dönüştürücü kararlı durumda çalışmaktadır. 
 Anahtarlama  periyodu,  reaktif  bileşenlerin  zaman  sabitinden  çok  küçüktür.  Yani  anahtarlama 
frekansı filtre kesim frekansından çok büyüktür. (Aslında sabit çizilen dalga şekilleri %5’in altında 
küçük bağıl değişimlere sahiptir.) 
 Devrenin verimi % 100’dür.  

Not: Tüm parazittik parametreler ripple değerlerini artırır,  transfer  fonksiyonunu değiştirir. Açık çevrim 

çalışmada  hesapladığımız  doluluk  oranı  ile  istediğimiz  gerilim  çıkışını  alamayız.  Verim  de  aynı  duruma 
sebep olur.  

Parazittik  değerleri  ihmal  edilirse,  gerekli  ideal  doluluk  oranı  verime  bölünerek  gerçek  doluluk  oranı 
bulunur. Böylece açık çevrim çalışmada istediğimiz çıkış gerilimini elde edebiliriz.  

 
1. Gerilim transfer fonksiyonu 

1  0  t  DT  Anahtar iletimde  2  DT  t  T  Anahtar kesimde 

diL diL
VI  L  Vo L  Vo  0
dt dt
diL VI  Vo diL
 o
V

dt L dt L
diL iL iL diL iL iL  
   
dt t DT dt t (1  D)T
iL VI  Vo iL V
  o
DT L (1  D)T L
VI  Vo V
iL  DT iL   o (1  D)T
L L

iLiletim  iLkesim  0
VI  Vo V
DT  o (1  D)T  0
L
 L
 
iL'ler eşittir
Alanlar eşittir.
VI  Vo V
ton  o toff  0
L L Vi  Vo  DT  Vo 1  D  T

VI  Vo  ton  Vo toff  0
 
  
Bobin geriliminin Vs toplamları sıfırdır Vi D  Vo D  Vo  Vo D
VI ton  Vo ton  Vo toff  0  VI ton  Vo  ton  toff   0  VI ton  VoT
ton V Vo
Vo  VI  o  D D
T VI Vi

2. Akım transfer fonksiyonu 

iI   ton iL  toff 0 
1
T
i  i
o L  ic 
iI ton
 D   
io T
Bu sonuç güç dönüşümü ile uyumludur.

 
 3. Bobin akımı ripple değeri 

Eğer giriş gerilimi, frekans ve endüktans sabit ise;

VI  Vo V  DVI V 1  D  VT
iL  DT  I DT  I DT  I  D 1  D    
L L L L  
değişken
sabitler

VT
iL max  I
 4L
D  0.5

iL

iL max

D
0.5  
4. Yük (veya bobin) akımı ortalama değeri 

Vo  v 
I L  Io    iL  io  o 
RL  RL 
   
Bu şekilde gösterime de
sahiptir

I c  ic  0

Kaynak akımı ortalama değeri farklıdır.  

5. Kondansatör akımı 

1  0  t  DT  ton   Anahtar iletimde  2  DT  t  T  toff   Anahtar kesimde 

VI  Vo V  Vo Vo V
 iL  DT  I ton  iL   (1  D )T   o toff
L L L L
    
iL  iL  iL
 
ic  iL  iL  iL max  iL min  iL
Ic  0

6. Bobin ve kondansatör akımı etkin değeri (ripple değerleri göz önüne alınmaktadır) 

 iL
I crms  : Üçgen dalganın etkin değer hesabı ile bulunur.  
12

2
 i 
I Lrms  I L2   L   
 12 

 
 7. Diyot ve anahtar akımı ortalama ve etkin değeri (ripple değerleri göz önüne alınmamaktadır) 

 Io 0  t  DT

iSW 

0 DT  t  T
T DT
1 2 1
I SWrms   iSW dt  Io  dt  Io D   
T 0 T 0
DT
1
I SW 
T  Iodt  DIo
0

I SW  Ii  DIo

0 0  t  DT

iD  

 Io DT  t  T
T T
1 2 1
I Drms  
T 0
iD dt  Io
T  dt  Io
DT
1 D  

T
1
ID 
T DT
 Iodt  1  D  Io
8. Bobin akımının ortalama, maksimum ve minimum değeri 

Vo
I L  Io 
R
iL
I L max  I L 
2
 
Vo Vo
I L max   (1- D)T
R 2L
V V
I L min  o  o (1- D)T
R 2L
9. Herhangi bir durumda CCM çalışma şeklini sağlayan minimum endüktans değeri 

Vo Vo
I L min   (1- D)T  0
R 2L
  
(1  D) R
L min 
2f

 
 10. Çıkış gerilimi ripple değeri 

ton / 2 toff / 2

dVo Vo  Q / C
ic  iL  iR  C
dt 1  T   i  T iL
T /2 Q    L  
1 2  2  2  8
Vo   ic dt
C 0 T iL
Vo   
1 1  T   iL  iL Vo 1  D  8C
Vo      Vo   Vo 
2 C  2  2  8Cf 8Lf 2C V  Vo(1  D)
Vo 1  D  8Lf 2C
o


Vo 8Lf 2C Vo 1  D 

Vo 8Lf 2C

11. Çıkış gerilimi ripple değerinin anahtarlama frekansı – filtre kesim frekansı ilişkisi (anahtarlama 
frekansı veya filtre tasarımı) 

iL L

io
Vo

ic

V1
R Yük
C

V3

 
Vo Vo

D sabit f sabit
DCM çalışma CCM çalışma

f D
a0 0 1

 
1 1  T   iL 
Vo    
2 C  2  2 
1 1  T   VI T 
Vo    D 1  D  
2 C  2  2 L 
T2
Vo   VI D 1  D 
8 LC
T2  1 1 1    
Vo  Vo 1  D   fc   LC   LC  
8 LC  2 LC 2 f c 4 2 f c2 
Vo T2
 1  D 
Vo 8 LC
Vo T2

1
1  D 
Vo 8 2 2
4 f c

Vo 1 4 2 f c2  2 f c2
 1  D   1  D   1  D 
Vo f2 8f 2 2f2
8 2 2
4 f c
2
Vo  2  f 
 1  D   c    
Vo 2  f 
f  100 f c genelde olmalıdır.

12. Belirli bir ripple akımı için filtre endüktansı tasarımı 

Vs  Vo V (1  D) V (1  D)  
iL  DT  o L o
L Lf iL f
 

13. Belirli bir ripple gerilimi için filtre kapasitesinin tasarımı 

Vo 1  D  1  D 
 C    
Vo 8LCf 2  V 
2
8Lf  o 
 Vo 

14. SUR 

Po Vo I o V
SUR    o D
VSWM I SWM VSWM I SWM Vi
I SWM  I o  iL / 2   
VSWM  Vi

 
 b. Sınır iletim çalışma şekli (BCM)  

Sadece çıkış akımının (IL = Io) sınır iletim analizi yeterlidir. Çünkü giriş akımı her zaman süreksizdir. Çıkış 
akımının  belirli  bir  (ortalama)  değerine  kadar  akım  süreksizdir.  Bu  durumun  gerçekleşebilmesi  için 
endüktans değerinin L = LBworst olması gereklidir.  

iL i
iL min  iL   0  iL  I LB  L
2 2
i V V 1  D 
I LB  I oB  L  o 1  D  T  o
2 2L 2 Lf
Vo 1  D  VI T
I LB  I oB   D 1  D 
2 Lf 2L

 en kötü durum   
diLB
 0  D  0.5
dD
VT VT
I LB max  I oB max  I D 1  D   I
2L D  0.5 8L
Vo Vo 2 Lf
RLB   
I oB Vo 1  D  (1  D)
2 Lf

D=0.5 yapıldığında (en kötü durum), DCM oluşmaması için devre elemanları aşağıdaki gibi seçilmelidir.  

R RT R 4L
 Lf  B   LB   fB   RB   
4 4 4L T

Yukarıda  BCM  çalışma  şekli  için  en  kötü  durumda  devre  parametrelerinin  değerlerinin  bulunması 
verilmektedir.  BCM  çalışma  şekli  demek  CCM  çalışma  şekli  demektir.  Yani,  akım  süreklidir.  Yukarıdaki 
parametre değerleri ile bir devre kurulduğunda, D=0.5 için DCM çalışma şekli en geniş aralığa sahip olur. 

I LB max  I oB max Io  I L

D
0.5  
Sabit giriş gerilimi, yük direnci ve frekans için: 

Sabit f, R ve D için eğer L=LB olursa BCM, eğer L> LB olursa CCM, eğer L<LB olursa DCM gerçekleşir. Bu 
durum  Vi’den  bağımsızdır.  Sabit  f,  L  ve  R  için  D’nin  değişken  olduğu  kabul  edilirse,  D’nin  belirli  bir 
değerine  kadar  DCM,  belirli  bir  değerinde  BCM  ve  D’nin  daha  yüksek  değerlerinde  CCM  gerçekleşir. 
Görüldüğü gibi D’nin değişimine rağmen bobin akımını her zaman sürekli yapacak bir L yoktur.  
c. Süreksiz akım çalışma şekli (DCM) 

 
 1. Gerilim ve akım transfer fonksiyonu 
Vin  Vo Vo
 D1
L L
Vo D Iin D
 
    
Vin D  D1 Güç Eşitliğinden Io D  D1

2. D1’in bulunması 

Vo D

iL Vin D  D1
IL   D  D1
2 Vo
I L  Io 
Vo  D  R
iL  D1  Vo  Vin 
Lf  D  D1  11 1 
I L   iL max DT  iL max D1T 
D T 2 2 
Vin
D  D1 D1  Vin DD1 1
iL  I L  iL max  D  D1  (1)
Lf Lf D  D1 2
Vin D1D Vin Vo 1
1  IL   D  D1  D1D 2  iL max  D  D1  T  
2 Lf D  D1 2 Lf R 2
Vo Vo
IL  Io  iL max  iL  D1T (2)
R L
Vo Vin (2), (1)'de yerine yazılır.
 D1D
R 2 Lf 2L
D12  D1D  0
Vo 2 Lf RT
D1 
ViDR 8L
D  D2 
D1  RT
2

3. Çıkış geriliminin bulunması 

Vo D

Vin D  D1
Vo 2 Lf
D1 
ViDR

Vo D

Vin D  2 Lf
Vo
ViDR
CCM : BCM : CCM :
Vo Vo Vo 2 Lf D  D1  1 D  D1  1 D  D1  1
D D0
Vin Vin ViDR

2
 Vo  2 Lf  Vo 
   D  D  0
 Vin  DR  Vin 

2 2 2
 Vo   Vo  D R D R
     0
 Vin   Vin  2 Lf 2 Lf

D2R D4 R2 4D2 R
  
2 Lf 4 L2 f 2 2 Lf
 1, 2 
2

Vo 1

 M  M  M  4
Vin 2
     

D2 R
M 
2 Lf
 iL iL

iL  iL max iL iL max

iL
IL 
2

DT 1  D  T DT 1  D  T DT 1  D  T DT D1T D2T DT D1T D2T DT D1T D2T

iI iI

iL iL

vL vL

VI  Vo VI  Vo

Vo
Vo

 
 

 
Kaynak akımının şekildeki gibi çok yüksek bir ivmeyle değişmesi girişte yüksek gerilim dalgalanmalarına 
(fluctuation) neden olur. Bu yüzden girişte bir filtre genelde mevcuttur.  
 Vi = 100 V, RL = 50 , L = 001 H Buck Converter DCM, BCM and CCM Operating Regions
110
D=0.1 (DCM)
D=0.1 (CCM)
D=0.3 (DCM)
D=0.3 (CCM)
100
D=0.5 (DCM)
D=0.5 (CCM)
D=0.7 (DCM)
D=0.7 (CCM)
90
D=0.9 (DCM)
D=0.9 (CCM)

D=1.0 (CCM)
80
Boundary between
DCM and CCM

70

60
Vo (V)

50

40

30

20

10

0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
iL (A)
 
Yukarıda görüldüğü gibi, CCM çalışma için  I o  I LB  I oB olmak zorundadır. D=0.5’te  I o  I LB max  I oB max  olmak 
zorundadır. Çizgili BCM sınırının aldığı en yüksek değer, D=0.5’te yani MVDC = 0.5 iken gerçekleşmektedir.   

 
Çıkış ve giriş geriliminin sabit olduğu düşünüldüğünde aşağıdaki analiz yapılır. Elemanlar en kötü durum için seçilir. 
 Görüldüğü  gibi  DCM 
çalışma  bölgesinde, 
aynı  çıkış  gerilimi  daha 
küçük  D  ile  elde 
edilmektedir.  DCM 
bölgesinde  yük  akımı 
sıfıra  gittikçe,  gerekli  D 
miktarı  da  sıfıra 
gitmektedir.  

 
 

Görüldüğü  gibi  DCM 

çalışma  bölgesinde, 
aynı  çıkış  gerilimi  daha 
küçük  D  ile  elde 
edilmektedir.  DCM 
bölgesinde  yük  akımı 
sıfıra  gittikçe,  gerekli  D 
miktarı  da  sıfıra 
gitmektedir.  

MVDC  =  Vo  /  VI: 

Gerilim  transfer 
fonksiyonu

 
 MVDC  =  Vo  /  VI: 
Gerilim  transfer 
fonksiyonu

Görüldüğü  gibi,  Vo/VI  = 

D  =  MVDC  yalnızca  CCM 
çalışmada  geçerlidir. 
DCM  çalışma 
bölgesinde  her  zaman 
Vo/VI (MVDC) > D’dir.  

 
 

DCM – CCM parametre sınırları 

CCM : BCM : CCM :

D  D1  1 D  D1  1 D  D1  1

 
L  LB L  LB L  LB
RL  RLB RL  RLB RL  RLB
f  fB f  fB f  fB

DCM çalışma şekline geçildiğinde, giriş enerjisi yüke gerekenden fazladır. Bu durumda açık çevrim kontrol 
yapılamaz.  Çıkış  gerilimi  kaynağa  eşit  olur.  Açık  çevrim  gerilim  tansfer  fonksiyonu  bu  çalışma  şeklinde 
geçerliliğini kaybeder. D arttıkça akımın süreksize düşme ihtimali azalır, D=1 iken akım süreksiz olamaz. 

CCM çalışma şeklini sağlamak için iki donanım çözümü vardır. 

 L’yi artırmak. 
 Trafo  kullanarak  yük  direncini  azaltmak,  empedans  eşleştirme  yapmak.  Yani  yalıtımlı  DA‐DA 
anahtarlamalı dönüştürücü kullanmak.  

DCM çalışma şeklinde çıkış geriliminin kontrolünü yapabilmek için genelde çıkış gerilimi geri beslenir ve 
örneğin PI ile kapalı çevrim kontrol yapılır.  

 
Kondansatör parazittik parametrelerinin çıkış ripple gerilimine etkisi: 

 
 

Endüktansın ripple akımına etkisi 

 
 

Görüldüğü  gibi  yük  direnci  azaldıkça  bobin  akımı  ripple  değeri  değişmemektedir.  L  azaldıkça  ise 
artmaktadır.  

 
Parazittik değerlerin çıkış gerilimine etkisi 

 
Şekil. Bobin direncinin çıkış gerilimine etkisi 

Anahtarlama kayıpları: 

 
Omik :
1 1
Pon  Vdc I m ton  f sw (W ) Pon  Vdc I m ton  f sw (W )
6   6  
Ws 1/ s Ws 1/ s
MOSFET : IGBT :
1 1
Poff  Vdc I m toff  f sw (W ) Poff  Vdc  I m trv  I tailm t fi   f sw (W )
6  
1/ s
6     1/ s
Ws Ws
  
Endüktif :
1 1
Pon _ tr  Vdc I m ton  f sw (W ) Pon _ tr  Vdc I m ton  f sw (W )
2   2  
1/ s Ws 1/ s
MOSFET : Ws
IGBT :
1
1
Poff  Vdc I m toff  f sw (W ) Poff  Vdc  I m trv  I tailm t fi   f sw (W )
2  2     1/ s
Ws 1/ s Ws

RCD kesime gitme snubber devresinin anahtarlama kayıplarına etkisi: 

 
 

Turn  off  snubber  kayıpları  anahtar  iletime  girdiğinde  oluşur.  Bu  yüzden  bazı  kaynaklarda  iletime  girme 
kayıplarına  dahil  edilerek  verilir.  Sonuç  olarak  kapasite  artırıldıkça  kesime  gitme  anahtarlama  kaybı 
azalırken iletime girme anahtarlama kaybı artar, bu durumda anahtarlama kayıplarının optimum olduğu 
bir nokta vardır.  
Transistör anahtarlama kayıpları çıkış kapasitesinin harcadığı enerji olarak ta bulunabilmektedir. Fakat bu 
çıkış  kapasitesi  doğrusal  olmayan  değişime  sahip  olduğu  için  ancak  bazı  yaklaşımlar  kullanılarak 
hesaplanabilir.  

CCM ve DCM çalışmada buck dönüştürücünün kayıpları ve verimi farklıdır. Örneğin, DCM çalışmada diyot 
RR kayıpları yoktur. Aynı zamanda, CCM çalışmada transistör kayıpları daha düşüktür çünkü kısmen omik 
anahtarlama söz konusudur. Fakat hem CCM hem de DCM modunda minimum verim maksimum yükte 
oluşur.    DCM  çalışmada  bütün  ripple  değerleri  ve  anahtar  akım  stresi  yüksektir.  Aynı  yük,  giriş  ve  çıkış 
gerilimi, aynı frekans için CCM çalışma verimi DCM çalışma veriminden yüksektir.  

Kayıplı buck dönüştürücüde, gerekli D miktarı kayıpsıza göre daha yüksek olacaktır. Bobin ripple akımı CCM 
çalışmada yükten bağımsızdır. Kondansatör ripple akımı hemen hemen bobin ripple akımına eşittir. Eğer 
kapasite değeri çok yüksek olursa, çıkış gerilimi ripple değeri baskın şekilde ESR ve ESL tarafından belirlenir, 
C’den bağımsız hale gelir. Buck dönüştürücünün giriş akımı süreksizdir (pulsating), bir LC filtre ile sürekli 
hale  getirilebilir.  Bu  durum  buck  dönüştürücünün  boosta  göre  önemli  bir  sakıncasıdır.  Boost 
dönüştürücülerde giriş akımı her zaman süreklidir. Bu yüzden boost dönüştürücüler PFC çalışma şekline 
kolay adapte edilir. Buck‐boost dönüştürücüde de giriş akımı her zaman süreksizdir. Buck dönüştürücü için 
filtre  kesim  frekansı  yük  direncinden  bağımsızıdır.  Buck  dönüştürücüde  bobin  ripple  akımı  arttıkça 
kondansatör  kayıpları  artar.  Uygulamada  anahtar  seçiminde  gerilim  ve  akım  sitreslerinin  bulunması 
gereklidir. Buck, boost ve buck‐boost yalıtımsız dönüştürücülerdedeki bobinin BH kapasitesinin yalnızca 
yarısı kullanılmaktadır.  

 
Buck dönüştürücü giriş filtresi 

 
Senkron buck DC/DC dönüştürücü 

Senkron buck  dönüştürücü de diyot,  bir  mosfetle değiştirilir. Mosfetin offset gerilimi  düşük olduğu için 

iletim kayıpları diyota göre daha küçüktür böylece daha yüksek verimlere çıkılabilir. Ayrıca, senkron buck 
dönüştürücü  sıfır  yükte  bile  sürekli  akım  modunda  çalışabilir.  Böylece  yüksüz  durumda  çıkış  gerilimi 
kaynağa eşit olmaz, istenilen çıkış gerilimi yüksüz durumda da elde edilebilir. Özellikle düşük çıkış gerilimli 
güç kaynaklarında popülerdir.  
Yukarıdaki senkron buck dönüştürücü ile çok küçük çıkış gerilimleri elde edilebilir. Yüksüz durumda çıkış 
gerilimi kaynağa eşit olmaz, sıfır yük durumunda bile istenilen çıkış gerilimi elde edilebilir. Bu durum FCCM 
anahtarlama ile başarılır, S1 ve S2 tersinir şekilde anahtarlanır. 
Örnek 1. Vs=50V, D=0.4, L=1mH, C=100uF f=2kHz, R=6Ω 
a.) DCM, CCM ve BCM için D sınırlarını bulunuz.
b.) Vo=?
c.) ∆Vo=?
d.) D=0.3 ve D = 0.5 için çıkış gerilimini bulunuz. 
e.) Icrms = ?, Iorms = ?, Ii =? 
f.) Giriş gerilimi 50 V’ta sabit iken, soruda verilen endüktansı kullanarak D = 0.4, D=0.5 ve D = 
0.6 değerleri için çıkış akımının ve yük direncinin sınır değerlerini hesaplayınız.   

a.)
8L 8L
D  D2  D  D2 
RT  1  D  RT
D1   
2 2
8L
2 1  D   D  D 2  0
RT
8L
2  D  D2   0 : BCM için D B değeri bulunur.
RT
DB  0.333
CCM : BCM : DCM :
D  DB  D  D1  1 D  DB  D  D1  1 D  DB  D  D1  1

b.)
Vo  0.4  50  20V

c.)
Vo  0.1875V

d .)
Vo 1

  M  M  M  4   15.3V
Vin 2

D2 R
M
2 Lf
Vo  50  0.5  25V
DCM – CCM ayrımı yapmanın diğer bir yolu da, ILmin’u hesaplamaktır. Değeri sıfır çıkıyorsa
BCM, negative çıkıyorsa DCM, pozitif çıkıyorsa CCM çalışma şekli geçerlidir. Bu durum boost
ve buck-boost dönüştürücüler için de geçerlidir.
1

0.8

0.6

0.4

0.2
X: 0.3333
Y: -4e-05
0

-0.2

-0.4
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
D

e.)
Vo 20
iL   (1  D)T  1  0.4   6 A
L 1e  3  2000
i
I crms  L  3  1.7321A
2 3
2 2
 i   20 
I Lrms  I orms  I L2   L      1.73212  3.75 A
2 3  6 
20
Ii  IoD  0.4  1.33 A
6
iL

iL
6

0.245 0.2455 0.246 0.2465 0.247 0.2475 0.248 0.2485 0.249 0.2495

io
3.7
io
3.6

3.5

3.4

3.3

3.2

3.1

2.9
0.245 0.2455 0.246 0.2465 0.247 0.2475 0.248 0.2485 0.249 0.2495

ic
4
ic
3

-1

-2

-3

0.245 0.2455 0.246 0.2465 0.247 0.2475 0.248 0.2485 0.249 0.2495
Offset=0
f .)
VI T 50
1  I oB  D 1  D    0.4  (1  0.4)  3 A Vo  20V 
2L 2  1e  3  2000
V 20
RLB  o   6.6667
I oB 3
50
2  I oB   0.5  (1  0.5)  3.125 A Vo  25V 
2  1e  3  2000
V 25
RLB  o   8
I oB 3.125
VI T 50
Sağlama : I oB max    3.125 A
8 L 8  1e  3  2000
RT
Sağlama : LB   1mH
4
50
3  I oB   0.6  (1  0.4)  3 A Vo  30V 
2  1e  3  2000
V 30
RLB  o   10
I oB 3

Sağlama :
1 2
Vo 20 V 25
iL   (1  D)T  (1  0.4)  6 A iL   o (1  D)T  (1  0.5)  6.25 A
L 2 L 2
IL  iL / 2 IL  iL / 2
3
Vo 30
iL   (1  D)T  (1  0.6)  6 A
L 2
IL  iL / 2
 iL

iL
6

0.0605 0.061 0.0615 0.062 0.0625 0.063 0.0635 0.064 0.0645 0.065

io
3.04
io
3.03

3.02

3.01

2.99

2.98

2.97

2.96

2.95
0.0605 0.061 0.0615 0.062 0.0625 0.063 0.0635 0.064 0.0645 0.065

ic
4
ic
3

-1

-2

-3

-4
0.0605 0.061 0.0615 0.062 0.0625 0.063 0.0635 0.064 0.0645 0.065
Offset=0

D = 0.4, L = 1e‐3, Vi = 50 V, Vo = 20 V, Io = 3 A, R = 6.6667 ohm 
 iL

7 iL

-1
0.052 0.0525 0.053 0.0535 0.054 0.0545 0.055

io
3.2
io
3.18

3.16

3.14

3.12

3.1

3.08

3.06
0.052 0.0525 0.053 0.0535 0.054 0.0545 0.055

ic

4 ic
3

-1

-2

-3

-4

-5
0.052 0.0525 0.053 0.0535 0.054 0.0545 0.055
Offset=0

D = 0.5, L = 1e‐3, Vi = 50 V, Vo = 25 V, Io = 3.125 A, R = 8 ohm 
 iL

7 iL

-1

0.076 0.077 0.078 0.079 0.08 0.081 0.082

io

3.05 io

3.04

3.03

3.02

3.01

2.99

2.98

2.97

2.96

2.95

0.076 0.077 0.078 0.079 0.08 0.081 0.082

ic
5 ic
4

-1

-2

-3

-4

0.076 0.077 0.078 0.079 0.08 0.081 0.082

Offset=0

D = 0.6, L = 1e‐3, Vi = 50 V, Vo = 30 V, Io = 3 A, R = 10 ohm 
 Örnek 2. Vi = 24 V, Vo = 12 V, Iomin = 1 A, Iomax = 10 A, fs = 100 kHz ve çıkış geriliminin
riple değeri % 1 olacak şekilde, CCM çalışmaya sahip olan buck dönüştürücüyü tasarlayınız.
a.) Pomax = ? ve Pomin = ?
b.) RLmax = ? ve RLmin = ?
c.) Dmax = ? ve Dmin = ?
d.) Verimin %85 değeri için Dmax = ? ve Dmin = ?
e.) Sabit f, D ve R için Vi’nin herhangi bir durumunda bobin akımını her zaman sürekli
yapacak endüktans değeri nedir?
f.) Çıkış geriliminin ripple değerinin %1 olması için C’nin değeri ne olmalıdır?
g.) MOSFET ve diyotun gerilim ve akım streslerini hesaplayınız.
h.) Devre elemanlarına ait akımların ortalama ve etkin değerlerini bulunuz.
i.) Anahtar kayıplarını hesaplayınız.
j.) Devrenin verimini hesaplayınız.

f .)
1  D  1  0.441
C   20.83uF
a.)  V  8  30e  6  f 2   0.01
8 Lf 2  o 
Po max  Vo  Io max  12 10  120W  Vo 
Po max  Vo  Io min  12 1  12W g .)
iL max  10  2 / 2  11A
b.) VL max  24V
Vo 12 h.)
RL min    1.2 Ic  0
Io max 10
Vo 12 iL 2
RL max    12 I crms    0.5774 A
Io min 1 12 12
c.) I L  10 A
Vo 12 2 2
D   0.5  i   2 
Vi 24 I Lrms  I L2   L   100     10.0167 A
d .)  12   12 
0.5 I o  10 A
D  0.588 I orms  10 A
0.85
e.) I SW  DIo  0.5 10  5 A
RLT 12 I SWrms  Io D  10  0.5  7.0711A
LB    30uH
4 400000 I D  1  D  Io  5 A
 iL 
 Sağlama: I L  2  I Drms  Io 1  D  7.0711A
 
I i  DIo  5 A
I irms  I SWrms  7.0711A
i.)
Co  100 pF
rF  0.025
rDS  0.055
VF  0.4V ( shottky barrier )

Pr DS  I SWrms 2  rDS  7.07112  0.055  2.75W

1
Psw  f  Co  Vi 2  0.0029W
2
PMOSFET  Pr DS  Psw  2.7529W
PVF  I DVF  5  0.4  2W
Pr F  I Drms 2  rF  7.07112  0.025  1.25W
PD  PVF  Pr F  3.25W

rC  0.05
rL  0.05

Pr C  I crms 2  rC  0.57742  0.05  0.0167W

Pr L  I o2max  rL  10.0167 2  0.05  5W

PLoss  Pr DS  2 PSW  PD  Pr L  Pr C  11.0225W

120
  %91.58
120  11.0225

 
YÜKSELTEN DA‐DA DÖNÜŞTÜRÜCÜ 

Bu  dönüştürücü,  step‐up  DC/DC  converter  ve  boost  DC/DC  converter  olarak  ta  isimlendirilmektedir. 
Yükselten DA/DA dönüştürücünün analizinde çıkış gerilimi sabit giriş gerilimi değişken olarak kabul edilir. 
Endüstriyel uygulamaların geneli de bu şekildedir.  

 
 

Bu dönüştürücüde bobin akımı çoğu zaman tasarım değişkeni olarak seçilir. Bobin akımının sürekli veya 
süreksiz olması devrenin kontrol şeklini belirler. Sürekli ve süreksiz akım durumunda geri beslemeli kontrol 
yöntemi farklılık gösterir, bu yüzden bu tür dönüştürücülerin sürekli akım çalışma (CCM) ve süreksiz akım 
çalışma (DCM) arasında geçiş yapması istenmez. Örneğin DCM çalışma şekli boost dönüştürücünün RHP 
sıfırının neden olduğu olumsuz etkileri bastırır.      

Bu  dönüştürücüde  kaynak  akımı  her  zaman  süreklidir.  Bu  yüzden  SMPS  ve  diğer  uygulamalarda  PFC 
yapmak  için  uygun  bir  devredir.  Şebeke  bağlı  eviricilerde,  bu  yüzden  boost  yapı  kullanılır.  Böylece  PFC 
başarımı oldukça yüksek olur. Fakat yük akımı her zaman süreksizdir, bu durum çıkıştaki kapasiteyi zorlar.  

  

 
 a. CCM çalışma şekli 

 
 

 
Yükselten dönüştürücünün analizinde, aşağıdaki varsayımlar geçerlidir.  

 Anahtarlar  idealdir.  (Aslında  değildir,  ölü  zaman  ve  ideal  olmayan  anahtarlama  devrenin 
karakterisitiklerini  kötüleştirmektedir.  Ayrıca  anahtarların  parazittik  direnç,  endüktans  ve 
kapasiteleri vardır.) 
 Kondansatör  ve  endüktansın  parazittik  değerleri  ihmal  edilmiştir.  Kondansatör  için  ESR  ve  ESL 
önemlidir.  Ayrıca  kondansatörün  direnci  de  vardır.  Aynı  şekilde  endüktansın  direnci  vardır, 
kapasitesi çok yüksek frekanslarda etki göstermeye başlar.  
 Gerilim kaynağının iç (çıkış) empedansı ihmal edilmiştir.  
 Dönüştürücü kararlı durumda çalışmaktadır. 
 Anahtarlama periyodu, reaktif bileşenlerin zaman sabitinden çok küçüktür. (Aslında sabit çizilen 
dalga şekilleri %5’in altında küçük bağıl değişimlere sahiptir.) 
 Devrenin verimi % 100’dür.  

Not: Tüm parazittik parametreler ripple değerlerini artırır,  transfer  fonksiyonunu değiştirir. Açık çevrim 

çalışmada  hesapladığımız  doluluk  oranı  ile  istediğimiz  gerilim  çıkışını  alamayız.  Verim  de  aynı  duruma 
sebep olur.  

Parazittik  değerleri  ihmal  edilirse,  gerekli  ideal  doluluk  oranı  verime  bölünerek  gerçek  doluluk  oranı 
bulunur. Böylece açık çevrim çalışmada istediğimiz çıkış gerilimini elde edebiliriz.  

1. Gerilim transfer fonksiyonu 

Alanların eşittir.

1- Anahtar iletimde 2- Anahtar kesimde

Vi DT  Vo  Vs  (1  D)T
di di
Vs  L L Vs  L L  Vo
dt dt
diL Vo  Vs Vi D  Vo  Vi  (1  D)
diL Vs 

dt L dt L
diL iL iL diL iL iL Vi D  Vo  Vo D  Vi  Vi D   
   
dt t DT dt t (1  D)T
iL Vs iL V  Vs 0  Vo  Vi  Vo D
  o
DT L (1  D)T L
V
iL  s DT V  Vs Vi  Vo  Vo D
iL   o (1  D)T
L L
Vo 1

Vi 1  D
2. Akım transfer fonksiyonu 

1
iI   ton iL  toff iL   iL  io / (1  D) 
T
1
iI   ton io / (1  D)  toff io / (1  D) 
T
  
1
iI  io / (1  D)  ton  toff 
T
Ii 1

Io 1  D

 
 3. Bobin akımı ripple değeri 

Çıkış gerilimi, frekans ve endüktans sabitse, D  0.5'te maksimum ripple akımı oluşur.
V  Vs V  Vo (1  D) VT
iL  o (1  D)T  o (1  D)T  o D(1  D )   
L L L
iL VT
 0  iL max  o
dD 4 L D  0.5

iL

iL max

D
0.5  
4. Yük ve bobin akımı ortalama değerleri 

Vo
Io 
RL
  
I Vo Vin
I L  Ii  o  
1  D RL 1  D  RL 1  D 2

Kaynak akımı ortalama değeri farklıdır.  

5. Kondansatör akımı 

iL  iL  (  Io)
  
Ic  0

6. Bobin ve kondansatör akımı etkin değeri (ripple değerleri göz önüne alınmaktadır) 


  Io 0  t  DT

iC  
 DIo
 Ii  Io  DT  t  T
 1 D
Io Io Io 1  D  Io  Io  IoD DIo  
Ii  Io   Io    
1 D 1 D 1 D 1 D 1 D
2 2 2
 D   D   D 
T DT T DT T
1 2 1 1 1 1
I Crms 
T 0
iC dt 
T 
0
I o2 dt 
T DT  Io 1  D  dt  Io T 
0
dt 
T DT  1  D  dt  Io D   1  D  1  D 
D 2
DD D 2
D 2
I Crms  Io D  1  D   Io  Io
1  D 
2
1  D  1 D

2 2 2
 i   I   i 
I Lrms  I irms  I L2   L    o    L 
 12   1  D   12   
I orms  I o
 7. Diyot ve anahtar akımı ortalama ve etkin değeri (ripple değerleri göz önüne alınmamaktadır) 

 Io
 Ii  1  D 0  t  DT

iSW 

0 DT  t  T

T DT
1 2 Io 1 Io D
I SWrms  
T 0
iSW dt 
1 D T  dt  1  D
0
  

DT
1 Io IoD
I SW 
T  1  D dt  1  D
0


0 0  t  DT

iD  
 Io
 Ii  DT  t  T
 1 D
T T
1 2 Io 1 Io
I Drms  
T 0
iD dt 
1 D T DT
 dt  1 D
 

T
1 Io
ID 
T  1  D dt  Io
DT

8. Bobin akımının ortalama, maksimum ve minimum değeri 

Io Vo Vin
I L  Ii   
1  D RL 1  D  RL 1  D 2
iL Vin V
I L max  I L    in DT  
RL 1  D 
2
2 2L
iL Vin V
I L min  I L    in DT
RL 1  D  2 L
2
2

9. CCM çalışma şekli için minimum endüktans değeri 

Vin Vin
I L min   DT  0
RL 1  D 
2
2L
  
RL D 1  D 
2

Lmin 
2f

 
 10. Çıkış gerilimi ripple değeri 

 
Q
Vo 
C
Vo
Q  IoDT  DT  
R
VoD
Vo 
RCf

11. Belirli bir ripple akımı için filtre endüktansı tasarımı 

Vs  Vo V (1  D) V (1  D)  
iL  DT  o L o
L Lf iL f
 

12. Belirli bir ripple gerilimi için filtre kapasitesinin tasarımı 

D
C   
R 
Vo
Vo
f
13. SUR 

Po Vo I o I I
SUR    o  o  1 D
VSWM I SWM VSWM I SWM I SWM Ii
VSWM  Vo  
I SWM  I i
 b. Sınır iletim çalışma şekli (BCM)  

iL i
iL min  iL   0  iL  I LB  L
2 2
1- Anahtar iletimde 2- Anahtar kesimde
V V  Vs
iL  s DT iL   o (1  D)T
L L
i
I LB  L
2
I o  I L (1  D)
VsT VT
I oB  D(1  D)  o D(1  D)2
2L 2L
 en kötü durum 
dioB
 0  D 1/ 3
dD
VT 2V T
I oB max  o D(1  D) 2  o
2L D  1 / 3 27 L
Vo Vo 2 Lf
RLB   
I oB VoT D (1  D)2
D(1  D)2  
2L

Sınır iletim çalışma şekli bir CCM çalışma şeklidir. Bu durumda D = 1/3 iken, MVDC = 1.5’tir. Yani giriş gerilimi 
1.5 kat yükseltilmektedir. İşte bu yükseltme oranında DCM çalışma şekli çıkış akımı için en geniş aralığa 
sahiptir. Bu durumun gerçekleşebilmesi için devre elemanlarının değerleri aşağıdaki gibi olmalıdır. 

BCM çalışma şeklinde en kötü durumda, bobin akımında DCM oluşmaması için devre elemanları aşağıdaki 
gibi tasarlanır.  

2R 2R 2R 27 Lf
 Lf  B   LB   fB   RB    
27 27 f 27 L 2

Sabit çıkış gerilimi, yük direnci ve frekans için: 

Sabit f ve R için (geri kalan tüm parametreler ve değerler değişkendir, takip eden analizi etkilemez), eğer 
L<LB olursa, D’nin belirli bir aralığında DCM gerçekleşir, belirli 2 değerinde BCM ve geri kalan aralıkta CCM 
gerçekleşir. Eğer L> LB olursa, D’nin bütün değerleri için CCM çalışma şekli gerçekleşir. Eğer endüktans LB’ye 
eşit  olursa  belirli  bir  tek  D  değerinde  BCM  diğer  değerlerde  CCM  gerçekleşir.  Görüldüğü  gibi  D’nin 
değişimine rağmen bobin akımını her zaman sürekli yapacak bir L değeri vardır.  

I oB max

Io

D
1/ 3  
 c. Süreksiz akım çalışma şekli (DCM) 

 
 
 1. Gerilim ve akım transfer fonksiyonu 

Vi DT  Vo  Vi  D1T  0

Vi D  Vo D1  Vi D1  0

Vi  D  D1  Vo D1   

Vo D  D1 Ii D  D1
 
 
Vi D1 Güç Eşitliğinden Io D1

2. D1 ve DB’in bulunması 

iL toplam alan

IL   D  D1 :
RD 1  D 
2
RD 1  2 D  D 2
 2 periyot = 1
Lmin   Vi
2f 2f iL  D
Lf
2 Lf  RD  2 RD  RD 2 3

Vi Vo
 RD 3  2 RD 2  RD  2 Lf  0 IL  D  D  D1 Io  , IL  Ii
2 Lf R
1  D bulunur. 2  
B
D1 Vi D1 Vi
Io  Ii  D  D  D1  D1D
D  D1 2 Lf D  D1 2 Lf
2D
D1  Vo Vin
2D2 R  D1D
1 1 R 2 Lf
fL Vo 2 Lf
D1 
ViDR

3. Çıkış geriliminin bulunması 
Vo D  D1
 CCM : BCM : CCM :
Vin D1
D  D1  1 D  D1  1 D  D1  1

Vo 2 Lf
D1 
ViDR

Vo 2 Lf
D
Vo ViDR

Vin Vo 2 Lf
ViDR
   
2
2 Lf  Vo  2 Lf  Vo 
    D 0
DR  Vin  DR  Vin 

2 2
 Vo   Vo  RD
    0
 Vin   Vin  2 Lf

Vo 1 1 2 RD 2
  1
Vin 2 2 Lf

 
DCM çalışma şekline geçildiğinde, giriş enerjisi yüke gerekenden fazladır. Bu durumda açık çevrim kontrol 
yapılamaz.  Çıkış  gerilimi  gittikçe  artar.  Açık  çevrim  gerilim  tansfer  fonksiyonu  bu  çalışma  şeklinde 
geçerliliğini kaybeder. D azaldıkça akımın süreksize düşme ihtimali azalır, D=0 iken akım süreksiz olamaz. 

CCM çalışma şeklini sağlamak için iki donanım çözümü vardır. 

 L’yi artırmak. 
 Trafo  kullanarak  yük  direncini  azaltmak,  empedans  eşleştirme  yapmak.  Yani  yalıtımlı  DA‐DA 
anahtarlamalı dönüştürücü kullanmak.  

DCM çalışma şeklinde çıkış geriliminin kontrolünü yapabilmek için genelde çıkış gerilimi geri beslenir ve 
örneğin PI ile kapalı çevrim kontrol yapılır.  

Kondansatör parazittik parametrelerinin çıkış ripple gerilimine etkisi: 

 
Endüktansın ripple akımına etkisi 

 
Görüldüğü gibi yük direnci değişimi ile bobin akımı ripple değeri değişmemektedir. L ile değişmektedir.  
  
Parazittik değerlerin çıkış gerilimine etkisi 

 
CCM ve DCM çalışmada boost dönüştürücünün kayıpları ve verimi farklıdır. Örneğin, DCM çalışmada diyot 
RR kayıpları yoktur. Aynı zamanda, CCM çalışmada transistör kayıpları daha düşüktür çünkü kısmen omik 
anahtarlama söz konusudur. Fakat hem CCM hem de DCM modunda minimum verim maksimum yükte 
oluşur.    DCM  çalışmada  bütün  ripple  değerleri  ve  anahtar  akım  stresi  yüksektir.  Aynı  yük,  giriş  ve  çıkış 
gerilimi, aynı frekans için CCM çalışma verimi DCM çalışma veriminden yüksektir.  

Kayıplı boost dönüştürücüde, gerekli D miktarı kayıpsıza göre daha yüksek olacaktır. Bobin ripple akımı 
CCM  çalışmada  yükten  bağımsızdır.  Eğer  kapasite  değeri  çok  yüksek  olursa,  çıkış  gerilimi  ripple  değeri 
baskın şekilde ESR ve ESL tarafından belirlenir, C’den bağımsız hale gelir. Boost dönüştürücünün giriş akımı 
her zaman süreklidir. Bu yüzden boost dönüştürücüler PFC çalışma şekline kolay adapte edilir. Bu durum 
boost dönüştürücünün buck dönüştürücüye göre önemli bir üstünlüğüdür. 

Kondansatör ripple akımı buck dönüştürücüye göre çok yüksektir. Kondansatörün ripple akım dayanımı 
yüksek olmalıdır. Sonuç olarak, boost dönüştürücünün kondansatör kayıpları buck dönüştürücüye göre çok 
yüksektir. Bu durumun bobin ripple akımı ile önemli bir ilgisi yoktur, bobin ripple akımı çok küçük olsa bile 
boost  dönüştürücün  kondansatör  kayıpları  yine  buck  dönüştürücüye  göre  çok  yüksek  olmaktadır.  Bu 
durum  boost  dönüştürücünün  karakteristiği  ile  ilgilidir.  Aynı  durum  buck‐boost  dönüştürücü  için  de 
geçerlidir. Buck‐boost dönüştürücünün de kondansatör kayıpları buck dönüştürücüye göre çok yüksektir.   

Uygulamada, anahtar seçiminde gerilim ve akım streslerinin bulunması gereklidir. Buck, boost ve buck‐
boost yalıtımsız dönüştürücülerdedeki bobinin BH kapasitesinin yalnızca yarısı kullanılmaktadır.  

 
Senkron boost DC/DC dönüştürücü 

 
Balastlar için aktif PFC kontrollü boost dönüştürücü devresi 

 
Çift yönlü DC/DC dönüştürücü 
Senkron boost dönüştürücüde verim klasik olana göre daha yüksektir. S1 ve S2 tersinir anahtarlanır. S2 nin 
diyodu üzerinden bobin akımı ters döner ve akım hiçbir zaman süreksiz olmaz. Bu durumda çıkış gerilimi 
hafif ve sıfır yük durumunda tehlikeli yüksek değerlere artmaz. İstenilen çıkış gerilimi sıfır yük durumunda 
bile elde edilir.  

Yukarıdaki çift yönlü dönüştürücünün 5 farklı çalışma modu vardır. 

1. Buck 
2. Senkron Buck: Çok küçül çıkış gerilimleri elde edilebilir. Yüksüz durumda çıkış gerilimi kaynağa eşit 
olmaz, sıfır yük durumunda bile istenilen çıkış gerilimi elde edilebilir. Bu durum FCCM anahtarlama 
ile başarılır, S1 ve S2 tersinir şekilde anahtarlanır.  
3. Boost 
4. Senkron Boost 
5. Çift yönlü DC/DC dönüştürücü 

Çift yönlü DC/DC dönüştürücüler, özellikle mikrogrid bulunan bütün uygulamalarda, mikrogride batarya 
desteği sağlamak için bulunur. Gemiler, tirenler ve otomobiller gibi tüm elektrik tahrikli araçlarda vardır.  

  

 
 Vi=12 V, Vo=30 V, f=10 kHz, L=35 uH, RL=5 Ω ve C = 100 uF olduğuna göre;

a.) CCM, DCM ve BCM çalışma şekli için D’nin sınır değerlerini bulunuz.
b.) Lmin=?

c.) Bobin akımının normal ve maksimum ripple değerini bulunuz.

d.) Çıkış geriliminde %1’lik bir salınım için C=?
e.) ICrms=?
f.) ILrms=?

g.) D=0.1 ve D = 0.35 için çıkış geriliminin değerini bulunuz.

h.) Çıkış gerilimi 30 V’ta sabit iken, soruda verilen yük direncini kullanarak BCM çalışma şeklini
sağlayan endüktansın sınır değerini en kötü durum için bulunuz. Soruda verilen endüktansı kullanarak
D = 0.1, D=0.3333 ve D = 0.5 için çıkış akımının ve yük direncinin sınır değerlerini hesaplayınız,
yorumlayınız.
a.)
 RD 3  2 RD 2  RD  2 Lf  0 : BCM çalışma şekli için D bulunur D1 
2D
2D 2 R
 1  D  
2D
2D2 R
 1  D  1 
2D2 R
fL
 1  D  2D
1 1 1 1

DBCM max  0.4282

fL fL
2D2 R 2D2 R
1  D  1  1  D  0  1  D  1   1  D   0
fL fL

DBCM min  0.2467 1  D  1

2D2 R
fL
 1  D   0 : BCM çalışma şekli için D bulunur

2 DBCM max 2 DBCM min

D1min   0.5718, D1max   0.7533
2
2 DBCM max R 2 DBCM min 2 R
1 1 1 1
fL fL
CCM ve DCM için aşağıdaki eşitlikleri yukarıdaki gibi D1'i bularak doğrulayınız.
CCM : BCM :
DCM :
D  DBCM max  D  D1  1 D  DBCM max  D  D1  1
DBCM min  D  DBCM max  D  D1  1
D  DBCM min  D  D1  1 D  DBCM min  D  D1  1
30 1
  D  0.6 : CCM çalışma şekli geçerlidir.
12 1  D
a.)
f(x)
f(x)
 f(x)

iL
70
iL
60

50

40

30

20

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

io

10 io

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

ic

60 ic

50

40

30

20

10

-10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

Offset=0 10-3

D=0.6
 iL

iL
40

30

20

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

io
8
io
7

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

ic
40
ic

30

20

10

-10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

Offset=0 10-3

D=0.4282
 iL
40
iL
35

30

25

20

15

10

1.7 1.8 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
10-3

io
7
io
6

1.7 1.8 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
10-3

ic
35 ic
30

25

20

15

10

-5

-10
1.7 1.8 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
Offset=0 10-3

D=0.35
 iL
40
iL
35

30

25

20

15

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-4

io
7
io
6

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-4

ic
35 ic
30

25

20

15

10

-5

-10
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
Offset=0.005 10-4

D=0.3
 iL

iL
30

25

20

15

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

io
6
io

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

ic
30
ic

25

20

15

10

-5

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

Offset=0 10-3

D=0.2467
 iL
30
iL

25

20

15

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

io

io
5

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

ic
30
ic
25

20

15

10

-5

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

Offset=0 10-3

D=0.2
 iL

25 iL

20

15

10

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

io
5 io

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-3

ic
25
ic
20

15

10

-5

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

Offset=0 10-3

D=0.1
 b.)
RL D 1  D  3 1  0.6 
2 2

Lmin    24uH
2f 20000

c.)
Vi 12  0.0001
iL  DT  0.6  20.57 A
L 35e  6

Bu devrede akım ripple değeri aşağıdaki devre değerlerinde maksimuma ulaşır.

D=0.5 iken, yani Vi=15 V ve Vo =30 V'ta sabit iken en yüksek ripple değeri oluşur.
VoT 30  0.0001
iL max    21.42 A
4 L 4  35e  6
Not: Burada akımın sürekli olması gereklidir. Eğer D=0.5 iken akım süreksiz ise bu analiz doğru sonucu vermez
d .)
D 0.6
C   0.0012 F
RVo
Vo
f  5  0.01  10000

e.)
D 30 0.6
I crms  I o    7.3485 A
1  D 5 1  0.6

f .)
2 2 2 2
 I   i   6   20.57 
I Lrms  I irms   o    L        16.13 A  I orms  I o  6 A
 1  D  2 3  0.4   2 3 

g .)
1 1
Vo  Vin  12   13.133V  CCM 
1 D 1  0.1
1 1 2 RD 2  1 1 10  0.352 
Vo  Vin  
2 2
1   12    1   18.72V  DCM 
 Lf  2 2
 35e  6  10000 

h.)
VoT 30  0.0001
1  I oB  D(1  D) 2   0.1  (1  0.1) 2  3.4714 A
2L 2  35e  6
RB  Vo / I oB  8.642
VoT 30  0.0001
2  I oB  D(1  D) 2   0.3333  (1  0.3333) 2  6.3492 A
2L 2  35e  6
RB  Vo / I oB  4.725
VoT 30  0.0001
3  I oB  D(1  D) 2   0.5  (1  0.5)2  5.3571A
2L 2  35e  6
RB  Vo / I oB  5.6
Sağlama :
1 2
IL  Io / (1  01)  3.4714 / 0.9  3.7968 A IL  Io / (1  D)  6.3492 / 0.6666667  9.5238 A
V 27  0.0001 V 20  0.0001
iL  i DT  0.1  7.7153 A iL  i DT  0.3334  19.0476 A
L 35e  6 L 35e  6
IL  iL / 2 IL  iL / 2
3
IL  Io / (1  D )  5.3571 / 0.5  10.7142 A
Vi 15  0.0001
iL  DT  0.5  21.4286 A
L 35e  6
IL  iL / 2
 iL

8 iL

-1

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-4

io
3.54
io
3.52

3.5

3.48

3.46

3.44

3.42

3.4

3.38

3.36

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

10-4

ic
6 ic

-2

-4

-6
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
Offset=0.1 10-4

D = 0.1, L = 35e‐6, Vi = 27 V, Vo = 30 V, Io = 3.4714 A, R = 8.642 ohm

 iL

iL
20

15

10

0.049 0.0495 0.05 0.0505 0.051

io
6.42
io
6.4

6.38

6.36

6.34

6.32

6.3

6.28

6.26

6.24

0.049 0.0495 0.05 0.0505 0.051

ic
20
ic
15

10

-5

-10

-15

0.049 0.0495 0.05 0.0505 0.051

Offset=0

D = 1/3, L = 35e‐6, Vi = 20 V, Vo = 30 V, Io = 6.3492 A, R = 4.725 ohm

 iL

iL
20

15

10

0.0476 0.0477 0.0478 0.0479 0.048 0.0481 0.0482 0.0483 0.0484

io

io
5.38

5.36

5.34

5.32

5.3

5.28

0.0476 0.0477 0.0478 0.0479 0.048 0.0481 0.0482 0.0483 0.0484

ic

20 ic

15

10

-5

-10

0.0476 0.0477 0.0478 0.0479 0.048 0.0481 0.0482 0.0483 0.0484

Offset=0

D = 1/2, L = 35e‐6, Vi = 15 V, Vo = 30 V, Io = 5.3571 A, R = 5.6 ohm

Çıkış akımının bu değerlerine kadar bobin akımı süreksizdir. Görüldüğü gibi, D=0.1 için Vi = 27
V, D=0.333 için Vi = 20 V, D=0.5 için Vi=15 V olarak değişmektedir.

D=1/3 iken, (Vi = 20 V ve Vo = 30 V) çıkış akımı 6 A’e ulaşana kadar bobin akımı süreksizdir.
DCM çalışma şekli bu değerlerde en geniş aralığa sahiptir.
Örnek 2. 110 V’luk bir şebekeden, 400 V DA gerilim elde etmek üzere CCM modda çalışacak bir
boost dönüştürücü tasarlayınız. Iomax = 0.225 A, Iomin = 0.05Iomax ve gerilim ripple oranı % 1
istenmektedir. f = 100 kHz, rDS = 1 ohm, rC = 1 ohm, rF = 0.0171 ohm ve rL = 2.1 ohm olarak
verilmektedir. (MOSFET: MTP4N50, Diyot: MUR1560)
a.) Vi = ?
b.) Pomax = ? ve Pomin = ?
c.) RLmax = ? ve RLmin =?
d.) Verimin %100 ve %90 olduğunu düşünerek doluluk oranlarını hesaplayınız.
e.) Sabit f ve R için herhangi bir durumda bobin akımını her zaman sürekli yapacak en
düşük endüktans değeri nedir?
f.) Bobin akımında oluşacak ripple değerini bulunuz. Bobin akımının maksimum ripple
değerini bulunuz. Hangi D değerinde oluşmaktadır ve hangi giriş gerilimi için
oluşmaktadır?
g.) MOSFET ve diyotun gerilim ve akım streslerini hesaplayınız.
h.) Gerilim ripple değerini sağlayan çıkış kapasitesini hesaplayınız.
i.) D=0.1, D=0.3 ve D=0.6 için devre akımının sürekli olduğunu gösteriniz.
j.) Devre akımlarının ortalama ve etkin değerlerini hesaplayınız.
k.) Anahtar kayıplarını hesaplayınız.
l.) Devrenin verimini hesaplayınız.
a.) e.)
Vi  2  110  156V 2 RL max 71.2e3
LB    26.37 mH
b.) 27 f 2.7e5
Io min  0.225  0.05  11.25mA f .)
Po max  Vo  Io max  400  0.225  90W Vs 156  0.00001
iL  DT   0.61  0.0361A
Po min  Vo  Io min  400  0.01125  4.5W L 0.02637
c.) V 400
iL max  o   0.0379 A
Vo 400 4 fL 4  1e5  0.02637
RL min    1.778k 
Io max 0.225 D  0.5
Vo 400 Vi  200V
RL max    35.6k 
Io min 0.01125 g .)
d .)  %100 Io max iL max 0.225 0.0361
i max      0.595 A
Vi Vo  Vi 400  156 1  D 2 1  0.61 2
Vo   D'    0.61
1 D' Vo 400 V max  400V
  %90 h.)
D' D 0.61
D  0.6778 C   0.343uF
0.9

R Vo
Vo 
f 1778  0.01  100000
 VoT 400  0.00001
i.) I oB  D (1  D ) 2  0.1(1  0.1) 2  0.0061A
2L 2  0.02637
Vi  360V 
Vi 360  1e  5  0.1
iL  DT   0.0137 A
L 0.02637
I L  Io / (1  D )  0.0061 / 0.9  0.006777A
IL  iL / 2

VoT 400  0.00001

I oB  D (1  D ) 2  0.33334(1  0.33334) 2  0.01125 A
2L 2  0.02637
2VoT 800  0.00001
I oB max    0.01125 A
27 L 27  0.02637
Vi  266.6667V 
Vi 266.6667  1e  5  0.33334
iL  DT   0.0337 A
L 0.02637
I L  Io / (1  D )  0.01125 / 0.66667  0.0169A
IL  iL / 2

VoT 400  0.00001

I oB  D (1  D ) 2  0.6(1  0.6) 2  0.0073 A
2L 2  0.02637
Vi  160V 
Vi 160  1e  5  0.6
iL  DT   0.0364 A
L 0.02637
I L  Io / (1  D )  0.0073 / 0.4  0.0182A
IL  iL / 2
Yukarıda görüldüğü gibi L = LB yapıldığında, devre her zaman BCM modda çalışmaktadır.

e şıkkının doğrulaması
j.)
Ic  0
D 0.61
I Crms  I o  0.225  0.2814 A
1 D 1  0.61
I L  Io / (1  D)  0.225 / 0.39  0.5769 A
2 2
 i   0.0361 
I Lrms  I   L   25.6412  
2
L   0.5859 A
2 3  12 
I o  0.225 A
I orms  0.225 A
IoD 0.225  0.61
I SW    0.3519 A
1 D 0.39
Io D 0.225 0.61
I SWrms    0.4506 A
1 D 0.39
I D  Io  0.225 A
Io 0.225
I Drms    0.3603 A
1 D 0.39
I i  Io / (1  D)  0.225 / 0.39  0.5769 A
I irms  I Lrms  0.5859 A
k .)
Co  100 pF
rF  0.0171
rDS  1
VF  0.7V

Pr DS  I SWrms 2  rDS  0.45062  1  0.203W

1
Psw  f  Co  Vo2  0.8W
2
PMOSFET  Pr DS  Psw  1.03W
PVF  I DVF  0.225  0.7  0.1575W
Pr F  I Drms 2  rF  0.36032  0.0171  0.0022W
PD  PVF  Pr F  0.1597W
l.)
rC  1
rL  2.1

Pr C  I crms 2  rC  0.28142 1  0.0792W

Pr L  I o2max  rL  0.58592  2.1  0.7209W

PLoss  Pr DS  2 PSW  PD  Pr L  Pr C  2.8375W

90
  %96.94
90  2.8375