Pregled kardiovaskularnog sistema

Pregled kardiovaskularnog sistema vrši se sljedećim redoslijedom:

- pregled srca (ictus cordis, perkusija srca, auskultacija srca, elektrokardiografija)

- pregled perifernih krvnih sudova

Ictus Cordis ili udar srčanog vrha

Udar srčanog vrha nastaje promjenom oblika i veličine srca u momentu kada napeti zid lijeve
komore potiskuje grudni zid. Ispoljava se neznatnim izbočenjem grudnog zida u predjelu
srca, sa lijeve strane, 2-3 cm iznad lakta u području 3.- 5. međurebarnog prostora. Može se
odrediti adspekcijom i palpacijom, uglavnom kod mladih i mršavih životinja.

U vezi sa promjenama srčanog udara mogu se naći sljedeće promjene: pojačanje, slabljenje
i pomjeranje (kaudalno, kranijalno i prema gore).

Fremitus cardialis je treperenje grudnog koša koje se palpira u području srca, a nastaje
usljed prisustva fibrinoznog eksudata kod perikarditisa i kod srčanih mana.

Perkusija srca

Perkusija srca kod goveda ima naročito važan dijagnostički značaj. Srce kod goveda samo
jednim malim dijelom neposredno dodiruje grudni koš, dok ostali dio pokrivaju pluća. Zbog
toga perkusijom srca dobivamo relativnu srčanu muklinu. Zona relativne srčane mukline se
nalazi u 3. i 4. međurebarnom prostoru. Na osnovu perkusije dobija se jasna predstava o
relativnoj veličini srca i može se ocijeniti da li je ona normalna, povećana ili smanjena.

Prvo se životinji lijeva noga pomjeri unaprijed, i izvodi digito-digitalna ili instrumentalna
perkusija u dva osnovna pravca. Prvi pravac ide odozgo prema dola uz rub ankonealne
muskulature, i kada se dostigne sredina relativne srčane mukline, perkutira se u
horizontalnom pravcu kaudalno. Na kraju se vrši tzv.“radijalna perkusija“ kojom se određuje
kaudo-ventralna granica srca.

Pojava apsolutne mukline u području srca kod goveda uvijek je patološki znak, vezan
najčešće uz traumatski perikarditis. Kod poodmaklog perikarditisa može se u području srca
ustanoviti zona timpaničnog zvuka usljed stvaranja truležnih gasova u perikardu.

Povečanje relativne srčane mukline nastaje usljed povečanja samog srca ili rijeđe kod
tumora ili dislokacije srca, a smanjenje može da nastane usljed proširenja pluća u područje
između srca i grudnog koša.

Auskultacija srca

Auskultacju srca izvodimo da bi slušanjem srčanih tonova utvrdili njihov kvalitet, frekvencu
rada srca i ritam. Auskultacijom se čuju osnovni srčani tonovi, i to prvi ili sistolični i drugi ili
dijastolični.

Slušalice se za auskultaciju postavljaju na tzv.auskultacione tačke ili puncta maxima seu

optima, koje se kod goveda nalaze u 3. i 4. međurebarnom prostoru odmah iza lakta. Za

1
a.pulmonalis u 3., a za aortu i bikuspidalne zaliske u 4. međurebarnom prostoru sa
razmakom od 2-3 cm niže za bikuspidalne zalistke.

Trikuspidalni zalisci se slušaju sa desne strane u 4. međurebarnom prostoru u sredini donje

trećine grudnog koša, nekoliko cm iznad sternuma.

U nastanku prvog ili sistoličnog srčanog tona učestvuju 4 komponente:

1. zatvaranje bikuspidalnih ili mitralnih zalistaka

2. zatvaranje trikuspidalnih zalistaka

3. otvaranje semilunranih zalistaka arterije pulmonalis

4. otvaranje semilinarnih zalistaka aorte

Drugi ili dijastolični ton je valvularnog porijekla iako u njemu učestvuju četiri komponente:

1. relaksacija zida komora

2. zatvaranje semilunarnih zalistaka aorte

3. zatvaranje semilunarnih zalistaka plućne arterije

4. vibracija u velikim krvnim sudovima iznad valvula

Prvi srčani ton je glasan i dug, na kraju blago razvučen što mu daje određenu dubinu, drugi
tiši i kraći i naglo prekinut, zbog čega se stiče utisak da je po tonalitetu viši i jasniji.

Između prvog i drugog tona, odnosno za vrijeme istiskivanja krvi u aortu i plućnu arteriju
nema nikakvog tona ili šuma.

Interval između prvog i drugog tona označava sistolu, a između drugog i sljedećeg prvog
označava dijastolu komora.

Promjene u kvalitetu srčanih tonova mogu nastati zbog nekih endokardijalnih i

ekstrakardijalnih razloga ili se mogu ispoljiti kao posljedica promjene njihove jačine i/ili broja.
Prema tome srčani tonovi mogu biti:

- pojačani ili akcentuirani

- oslabljeni
- pocijepani
- udvojeni

Srčani šumovi

Srčani šumovi su za razliku od tonova patološka promjena, mada svaki naknadni šum uz ton
ne mora obavezno da znači bolesno srce. Danas se smatra da su srčani šumovi
prouzrokovani prelaskom laminarnog toka krvi u turbulentno, važno je u dijagnostičke svrhe
znati odrediti:

- u kojoj se fazi srčanog ciklusa javlja

- koje je jačine

2
 - iznad kojih auskultacionih tačaka se čuje
- kojeg su oblika i kvaliteta

Šumovi se po mjestu nastanka dijeli na endokardijalne i egzokardijalne (ekstrakardijalne)

šumove.

Endokardijalni se dijele na organske (promjene na srčanim zaliscima) i funkconalne

(promjena u viskozitetu krvi).

Egzokardijalni se dijele na perikardialne i kardiopulmonalne, a i jedni i drugi mogu se javiti

kao zvuk trenja (frictio) i šumovi zapljuskivanja (succusio).

Punkcija perikardijalne kese

Kod goveda se punkcija vrši na lijevoj strani grudnog koša u 4. i 5. međurebarnom prostoru
uz kranijalni rub rebara. Punkcija se vrši specijalnom ili običnom injekcionom iglom, uz
predhodnu pripremu mjesta punkcije (šišanje, brijanje, dezinfekcija). Punkcija se izvodi u
terapijeske svrhe ili dijagnostičke, gdje se dobijena tečnost koristi za citologiju i
bakteriologiju.

Elektrokardiografija

Elektrokardiografija je ograničene vrijednosti kod goveda, ali se može koristiti za dijagnostiku

abnormalnosti srčanog ritma.

Registrovanje razlika u električnom potencijalu nastalih u toku depolarizacije i repolarizacije

pretkomora i komora naziva se elektrokardiografija, a ona se izvodi tako da se na određenim
mjestima na tijelu, sa obje strane srca postave elektrode, koje spojimo sa osjetljivim
galvanometroma, radi registrovanja električnog potencijala, tj. akcionih struja koje nastaju u
srcu. Ovako dobijene krive nazivaju se elektrokardiogram (EKG), a aparat koji vrši
registrovanje naziva se elektrokardiograf.

Pregled perifernih krvnih sudova

Pregled arterija

Svakom srčanom kontrakcijom ubacuje se u aortu određena količina krvi zbog čega se
pomijeranju zidovi arterija u istom ritmu kao i kontrakcije srca, što predstavlja pulzatorni
talas.

Puls se palpira jagodicama prstiju na a.facilis ili na a.coccygea kod goveda, a kod malih
preživara i kunića na a.femoralis.

Kod ispitivanja pulsa obraćamo pažnju na: frekvencu, ritam i kvalitet.

Frekvenca predstavlja broj pulsacija u jednoj minuti i može biti ubrzan - pulsus frequens i
rijedak - pulsus rarus.

Ritam pulsa je kod zdravih životinja ravnomjeran tj. identičan po svojoj jačini i visini i kao
takav predstavlja pulsus regularis, a ako to nije slučaj takav puls nazivamo pulsus irregularis.

3
Kvalitet (snaga i oblik) pulsa zavisi od kontraktilne snage srce, veličine sistolnog volumena,
funkcionalne sposobnosti zalistaka i krvnog pritiska, a odstupanja od normalnog pulsa
javljaju se kao:

- slab (p.debilis)
- neosjetljiv (p.insensibilis)
- končasti (p.filiformis)
- snažan (p.fortis)
- nejednak (p.inaequalis)
- skakutav (p.celer)
- razvučeni ili spori (p.tardus)
- tvrdi (p.durus)
- mekani (p.mollis)
- visok (p.altus)
- velik (p.magnus)

Ispitivanje kapilarne punjenosti

Ispitivanje kapilara kod goveda vrši se na vidljivim sluznicama, posebno na episkleri, a

ispituju se na punjenost, razgranatost i boju.

Ispitivanje velikih vena

Ispitivanje velikih vena vrši se inspekcijom i palpacijom, a pažnja se obraća na stanje njihove
punjenosti, prohodnosti, karakter i intenzitet venskog pulsa. Kod velikih preživara posebna
pažnja obraća se na šuplju venu (v.jugularis) i mliječnu venu (v. subcutanea abdominis).

Jako punjena v.jugularis je znak patološkog stanja, a nastaje kao posljedica opšte srčane
slabosti, grešaka na srčanim zaliscima, pritiska srca i vena sa eksudatom, tumorima ili
prolabiranjem digestivnih organa u grudnu šupljinu.

Prilikom pregleda v.jugularis treba obratiti pažnju na tzv. venski puls. Može da bude
negativan koji je fiziološki i nastaje za vrijeme sistole desne pretkomore i pozitivan koji je
patološki i sinhron je sa sistolom desne komore, a nastaje kao posljedica slabosti
trikuspidalnih zalistaka. Pritiskom na v.jugularis na sredini vrata možemo razlikovati pozitivan
i negativan venski puls, gdje u slučaju negativnog venskog pulsa pulzacuje se gube i
periferno i centralno, dok kod pozitivnog centralno se pojačavaju.