Professional Documents
Culture Documents
lado mirianaSvili
mecnierebis fondi `udabno~
1 WhiteL., Jr., Medieval Technology and Social Change, (Oxford, 1964), p. 19.
2 Dennis G. T., Maurice's Strategikon: a Handbook of Byzantine Military Strategy (Pennsylvania, 1984),p. XVI.
3 White L., Jr., Medieval Technology and Social Change, p.20-21, 144.
4 Cosentino S., The Syrianos’s “Strategikon”: a 9th-Century Source?, Bizantinistica 2, (2000), p. 243-280; Ph. Rance, The Date of the
Military Compendium of Syrianus Magister (Formerly the Sixth-Century Anonymus Byzantinus), Byzantinische Zeitschrift, 100 (2007),
p. 701-737.
743
tyaosnis miniaturis saxiT. adre gavrcelebuli mosazrebisgan gansxvavebiT, Catarebu-
li kvlevis safuZvelze avtori askvnis, rom cxenis abjris gamoyenebas saqarTveloSi
xangrZlivi istoria aqvs. m. wurwumias saintereso dakvirveba aqvs im msgavsebasTan da-
kavSirebiT, rac qarTul termin Torsa (javSani) da Tornes Soris arsebobs. avtori ana-
logiur terminologiuri msgavsebis arsebobas romaul da sparsul enebSic aRniSnavs.
wignis mecxre Tavi saalyo xelovnebas eZRvneba. ganxilulia saalyo teqnikis
saxeebi da TavdacviTi nagebobebis aRebis xerxebi. avtori sagangebod ganixilavs moal-
yis mier saxeldaxelo safortifikacio nagebobis, e.w. Suris cixis agebis xerxs, rasac
im SemTxvevaSi mimarTavdnen, roca cixis srul alyaSi moqceva da aReba SeuZlebeli an
mizanSeuwoneli iyo.
avtori meaTe TavSi qarTuli SeiaraRebis kompleqss ganixilavs. is ar iziarebs
mosazrebas, TiTqosda, saqarTveloSi Sua saukuneebis ganmavlobaSi samxedro aRWurvi-
loba ucvleli rCeboda. misi azriT, ar icvleboda mxolod brZolis stili, xolo aR-
Wurviloba mudmivad viTardeboda da sxvadasxva gavlenebsac ganicdida.
avtori qronologiurad oTx periods gamoyofs, romelTa farglebSi qarTuli
SeiaraRebisa da Setevis saxeebis cvlilebis analizia mocemuli. pirvel periodSi (X s. –
XIII s-is I mesamedi) mZimed SeWurvili cxenosnis SeiaraRebis kompleqsi iyo gavrcelebu-
li. avtori SeniSnavs, rom am periodSi qarTvelebi icnobdnen banakad yofnis im wesebs,
romlebic Tanadroul bizantiur traqtatebSi – Peri strategias-a da Praecepta militaria-Sia
gawerili. m. wurwumia am periodSi qarTuli laSqris aRWurvilobisaTvis saxasiaTo
mravalferovnebasa da mowinave teqnologiebis arsebobas ukavSirebs saqarTvelos mud-
miv kontaqtebs nomadur CrdiloeTTan da iranul-arabul-bizantiur samyarosTan. XI s-
is bolodan da XII s-Si brZolis qarTul wesze gavlena ukve dasavleTevropulma sam-
xedro xelovnebam moaxdina, rac franki moqiravneebisa da jvarosnebis damsaxureba iyo.
meore periodis dros (XIII s-is II mesamedi – XIV s-is I naxevari) qarTvelebi, Sokuri
Setevis paralelurad, farTod iyenebdnen mSvild-isriT brZolis xerxs. avtoris az-
riT, qarTveli meomrebi monRolurisagan gansxvavebul, e.w. „isris wvimis“ taqtikas mi-
marTavdnen, ra drosac isrebs mowinaaRmdegis mimarTulebiT masiurad, pirdapir da-
miznebis gareSe isrodnen. mesame periodSi (XIV s-is II naxevari – XVI s-is I naxevari)
qarTvelebma TavdacviTi aRWurvilobis gaZliereba daiwyes, ra drosac xmarebaSi samux-
le, sawvive da samklave Semovida. qarTvelTa mxedrobam, Sokuri Setevisa da wagrZele-
buli SubiT brZolis taqtikis gamoyenebasTan erTad, nomaduri brZolis elementebi Se-
iZina. meoTxe periodis manZilze (XVI s-is II naxevari – XVII s.) qarTul SeiaraRebaze
iranisa da osmaleTis samxedro saqmem moaxdina gavlena. XVI s-is II naxevridan cecxl-
sasrolma iaraRma moikida fexi, Tumca misi roli mcire iyo, radgan XVII s-is bolomde
saqarTveloSi brZolisTvis mouxerxebeli patruqiani Tofi iyo gavrcelebuli. amgvari
teqnologiuri CamorCena qveynis dasustebisa da daqucmacebulobis Sedegi iyo.
wigns boloSi darTuli aqvs SeiaraRebis ZvelqarTuli dasaxelebebisa da sab-
rZolo terminebis leqsikoni, vrceli inglisurenovani reziume da bibliografia, is-
toriul pirTa saxelebis, geografiuli da eTnikuri saxelebisa da terminebis sa-
Zieblebi.
m. wurwumias monografia Sua saukuneebis qarTuli laSqrisa da SeiaraRebisadmi
miZRvnili maRali donis samecniero naSromia, romelic uzarmazari Sromis fasad aris
Seqmnili. faqtiurad, es aris naxseneb Temaze gamocemuli pirveli qarTuli monogra-
fia-enciklopedia, romelic mxolod qarTuli magaliTebiT ar Semoifargleba: monogra-
fiaSi uxvad aris moxmobili samxedro saqmeSi msoflio gamocdilebis magaliTebi, ris
gareSec qarTuli laSqris mowyobisa da aRWurvis sakiTxebze siRrmiseuli msjeloba
SeuZlebeli iqneboda. m. wurwumias monografiis yovlismomcvelobisa da sakiTxebis
ganxilvis siRrmiseulobis gaTvaliswinebiT, darwmunebuli var, rom is istorikosebisa
da nebismieri rigiTi mkiTxvelis samagido wigni gaxdeba. monografiis arsebuli tiraJi
– 150 cali, veranairad ver daakmayofilebs qarTuli sazogadoebis interess da vfiq-
rob, rom mokle xanSi misi xelmeored gamocemis saWiroeba dadgeba. aucileblad mimaC-
nia m. wurwumias monografiis inglisur enaze Targmna da gamocema, radgan wignis bo-
loSi darTuli vrceli reziume srulyofilad ver warmoaCens monografiaSi uxvad
gabneul mniSvnelovan daskvnebs, romlebsac arsebiTi wvlili Seaqvs ara mxolod Sua
saukuneebis saqarTvelos, aramed zogadad msoflio samxedro istoriis gaazrebaSi.
744