1.Definisati pojam proizvodnje u užem i širem smislu.

-U širem smislu proizvodnja je process pretvorbe ideje I potrebe tržišta ili kupca u proizvod
(artefakt). U užem smislu proizvodnja je pretvaranje sirovog materijala (pripremka) u koristan
proizvod.
2.Prema prikazanoj slici ukratko opisati klasifikaciju(podjelu)proizvodnih tehnologija
a.) Odvajanje b.)Spajanje c.)Deformisanje
3.Nabrojati pokretače stalnog razvoja tehnologija.
-Zahtijevi za većom produktivnošću, Za kraćim vremenom obrade, Većim iskorištenjem alatnih
mašina, Stalnim povećanjem kvaliteta obrade, Očuvanje okoline, Novi teže obradljivi materijali
obradka.
4.Navesti minimalno pet prednosti obrade odvajanjem čestica
-Omogućuje postizanje tačnosti, uskih tolerancija i dobrog kvaliteta obrađene površine, često bez
potrebe za naknadnim završnim obradama.
-Najbolji način da se formiraju oštri rubovi, ravne površine, te unutrašnji i vanjski profili
-Može se primijeniti kod gotovo svih poznatih materijala
-Najbolji način oblikovanja otvrdnutih i krtih materijala
-Moguće je obrađivati i najsložnije oblike površina.
-Moguće su obrade u širokom rasponu dimenzija
-Jednostavno se može automatizovati
5.Navesti minimalno pet nedostataka obrade odjavanje čestica
-Ponekad je za formiranje jednog elementa obradka potrebno primijeniti više postupaka obrade I
više alatnih mašina
-Neki dijelovi zahtijevaju primjenu CNC mašina I složenog programiranja
-Alatne mašine I potrebe za rukovanjem alatima I bracima zahtijevaju velik prostor
-Mikroklima je pod jakim uticajem obradnih procesa (toplota, buka, rashladna sredstva, ulja, …)
-Veliki udio pomoćnih I pripremnih vremena (vrijeme zahvata alata I obratka je često manje od 2%
ukupnog vremena protoka pozicije)
6.Postupci obrade sa geometrijskim definisanom oštricom alata su:
a.)Struganje b.)Bušenje c.)Glodanje d.)Rendisanje e.)Provlačenje f.)Testerisanje
7.Postupci obrade sa geometrijski nedefinisanom oštricom alata su:
a.)Brušenje b.)Honovanje c.)Lepovanje d.)Superfinish
8.Obilježiti osnovne karakteristične površine na reznom alatu prema prikazanoj slici
a.)Rezni ili radni dio b.)Prihvatni dio (drška ili nosač)

9.Pomoćno kretanje pri postupcima obrade struganja se definiše kao ( zaokruži tačan
odgovor):
-Glavno kretanje predstavlja rotaciono (obrtno) kretaje obratka, a pomoćno (posmicno) kretanje
alata.Pravac i karakter posmicnog kretanja se definise prema osi obratka i može biti različito, što
daje različite mogućnosti struganja.
10.Izvesti obrazac za proračun glavnog kretanja (brzine rezanja) u jedinici m/min.

11.Nabrojati i pojasniti režime obrade u postupcima struganja ?

a.) Brzina rezanja b.)Korak(posmak) c.)Dubina rezanja
12.Objasniti razliku između tehnološkog i kinematskog koordinatnog sistema.
-Tehnološki(geometrijski referentni sistem ravnina određuje statičku geometriju reznog dijela alata
tj. Definiše geomteriju alata vezanu za izradu i mjerenje
-Radni(kinematski)referentni sistem ravnina određuje geometriju reznog dijela alata u kretanju tj.
Definiše geometriju alata tokom obrade
-Mašinski referentni sistem ravnina potreban za orijentaciju alata obzirom na alatnu mašinu
13.U čemu se ogleda razlika između kosog i ortogonalnog rezanja ( zaokruži tačan odgovor)
-U kosom rezanju za razliku od ortogonalnog rezanja, koso rezanje reprezentativno je za
rješavanje trodimenzionalnih problema. Koso rezanje prikazuje realističniji tok odvojene čestice, ali
zahtijeva I sozeniju analizu (razmatraju se tri komponente sile I uvijanje odvojene čstice se uzima u
obzir).
- Kod ortogonalnog rezanja reprezentativno je samo za mali fragment procesa obrade, ali ipak se
široko koristi u teoretskom i eksperimentalnom radu zbog svoje jednostavnosti.
14.Prema navedenom ISO-kodu opisati o kojem tipu rezne pločice je riječ DCGT 070204
a.)D – Oblik plocica - Dijamant i ugao
b.)C - Ledjni ugao
c.)G – Tolerancije za „s“ i „IC“ -
d.)T – Tip plocice – Nacrtaj
e.)07 – Velicina plocice = duzina rezne ivice l [mm]
f.)02 –Debljina plocice, S [mm]
g.)04 – Radijus vrha, r [mm]
15.Ukratko opisati šta se podrazumjeva pod postupcima obrade sa jednosječnim alatima i
koju su karakteristični predstavnici (postupci) ove grupe.
-Predstavljaju one postupke pri kojima alat ima jednu reznu ivicu koja može biti u zahvatu sa
obratkom neprekidno ili povremeno. Alati se nazivaju noževi. Ovdje se svrstavaju : a.) Struganje
b.)Vertikalno i horizontalno rendisanje c.)Blananje.
16.Opisati postupak struganja-tokarennja ( definicija, kretanja,alati, režimi itd.)
-Struganje je postupak obrade za dobijanje pretežno osnosimetričnih (rotacionih) oblika
Glavno kretanje je kontinuirano obrtno kretanje predmeta obrade, a pomoćno je pravolinijsko
kretanje alata.Karakteristike struganja su konstantna debljina (presjek) neodrezane strugotine i
kontinuirani rez.Parametri obrade(režimi rezanja) su: a.) Brzina rezanja Vc b.)Korak(Posmak) f
c.)Dubina rezanja Ap
17.Pored naznačenog slova dopisati o kojoj operaciji struganja je riječ

a.)Uzdužno vanjsko struganje b.)Uzdužno unutrašnje c.)Poprečno vanjsko d.)Poprečno unutrašnje

e.)Konusno vanjsko f.)Konusno unutrašnje g.)Kopirno h.)Profilno ili fazonsko i.)Neokruglo j.)Leđno
k.)Struganje navoja l.)Struganje sferne površine m.)Usijecanje i odsijecanje
18.Šta je osnovna razlika između rendisanja i blanjanja
-Blanjanje je postupak obrade odvajanjem čestica (rezanjem) pretežno ravnih površina. Izvodi se
na alatnim mašinama, blanjalicama, pri čemu je glavno kretanje pravolinijsko kontinuirano i sastoji
se od radnog hoda, kada alat reze, i povratnog hoda, kada se alat vraća u početni položaj.
-Rendisanje je kratkohodno blanjanje. Vertikalno rendisanje se naziva i dubljenje a alatne mašine
su dubilice. Koriste se za izradu vanjskih utora i kanala različitih oblika. Pri kratkohodnom blanjanju
(rendisanju) glavno kretanje izvodi alat, a posmično kretanje obradak
19.Ukratko opisati šta se podrazumjeva pod postupcima obrade sa višesječnim alatima i
koji su karakteristični predstavnici (postupci) ove grupe?
-Predstavljaju one postupke pri kojima alat višesječan, dakle, sa više reznih ivica bez obzira na
karakter glavnog i pomoćnog kretanja
Kontinuirani postupci – sa višesiječnim alatima (min. Dvije a pretežno više od šest reznih ivica)
Ovdje se svrstavaju : a.) Glodanje b.)Provlačenje c.)Testerisanje.
20.Opisati postupak glodanja ( definicija, kretanja, alati, režimi itd)
-Glodanje je postupak obrade odvajanjem čestica (rezanjem) površina obrade proizvoljnih oblika.
Izvodi se na alatnim mašinama, glodalicama, pri čemu je glavno (rezno) kretanje kružno
kontinuirano i izvodi ga alat. Pomoćno kretanje je kontinuirano, proizvoljnog oblika i smijera i izvodi
ga obradak.Alat za glodanje je glodalo definirane geometrije reznog dijela, s više glavnih reznih
ostrica koje se nalaze na zubima glodala i mogu biti smještene ili na obodnoj ili na obodnoj i čeonoj
površini glodala.Rezne ostrice periodično ulaze u zahvat s obratkom i izlaze iz njega tako da im je
dinamičko opterećenje jedno od osnovnih obilježja. Istovremeno je u zahvatu s obratkom samo
nekoliko reznih oštrica; više reznih oštrica u zahvatu osigurava mirniji rad glodala.Režimi su:
a.)Broj obrtaja b.)Brzina rezanja c.)Korisna brzina rezanja d.)Prečnik glodala e.)Prečnik
glodanja(pri dubini glodanja)
21.Objasniti prednosti postupaka glodanja u odnosu na blanjanje/rendisanje.
-Glodanje jednostavno ima veću efektivnost u odnosu na blananje (rendisanje), jer se kod blananja
ne koristi cijelo radno vrijeme, nego samo polovina (provuče se jednom alat kroz predmet, pa se
alat mora da vrati na početno mjesto, pa se process ponovi)
22.Objasniti šta se podrazumjeva pod slikama prikazanih ispod.

-Pri istosmjernom glodanju (poželjno) rezni zub napada predmet sa debljim poprečnim presjekom
strugotine
Pri suprotnom smjernom glodanju (konvencionalno) debljina strugotine se kontinuarno povećava
23.Pored naznačenog slova dopisati o kojoj operaciji glodanja je riječ

Operacije su:
a.)Obrada ravnih površina valjkastim glodalom b.)Obrada ravnih površina čeonim valjkastim
glodalom c.)Izrada žljebova, kanala I utora koturastim glodalom d.)Izrada žljebova, kanala I utora
vretenastim dvoreznim glodalom za žljebove e.)Izrada bočnih usijeka vretenastim glodalom
f.)Obrada uskih žljebova ili odsijecanje testerastim glodalom g.)Obrada žljebova prizmatičnog
oblika poprečnog presjeka (simetričnog ili nesimetričnog) ugaonim koturastim glodalom h.)Obrada
zljebova profilnog oblika glodalom sa koneksnim profilom (ispupčno glodalo) i.)Obrada ispupčenja
profilnog oblika glodalom sa konkavnim profilom (udubljeno glodalo) j.)Obrada profila u obliku
lasting repa vretenastim ugaonim glodalom k.)Obrada T-utora vretenastim glodalom za T-utore
l.)Obrada navolja i zavojnica većih koraka koturastim glodalom m.)Kopirno glodanje složenih
površina vretenastim glodalom sa sferičnim vrhom
24.Šta se podrazumjeva pod postupkom obrade provlačenjem (definicija,karakteristike, alati
itd)
-Provlačenje je visokoproduktivan i vrlo precizan postupak obrade odvajanjem čestica (rezanjem),
koji se obično primjenjuje za finu obradu otvora, utora I profilnih oblika. Izvodi se na altnim
mašinama, provlakačicama, pri čemu je glavno gibanje pravolinijsko kontiunirano i izvodi ga alat.
Pomoćno kretanje nije potrebno u većini slučajeva. Ukoliko se obrađuju zavojni utori, pomoćno
kretanje je kružno kontinuirano
Alat za provlačenje je igla, definisane geometrije reznog dijela, s više glavnih reznih oštrica, od
kojih je svaka, jedna iza druge, smještena na većem prečniku za iznos željene debljine odvojene
čestice. Poprečni presjek igle za provlačenje ima oblik poprečnog presjeka obrađene površine
(utora). Razlikuju se igle za vanjsku i unutrašnju obradu.
-Karakteristike su:
a.)Prema nacinu rada:
-Provlačenje vučenjem (igle za provlačenje)
-Provlačenje potiskivanjem (trnovi za provlačenje)
b.)Postepeno rezanje materijala male debljine sa nekoliko zuba istovremeno u zahvatu
c.)Male brzine rezanja 4 – 18 m/min
d.)Udarna opterećenja alata
e.)Alat je skup pa se postupak primjenjuje u serijskoj i masovnoj proizvodnji
-Parametri su:
a.) F = h – prirast po zubu – dubina rezanja po jednom zubu – može se tretirati i kao posmak po
dubini jer ima jedinicu (mm/zubu)
b.)Brzina rezanja kod obrade provlacenjem
25.Šta se podrazumjeva pod postupkom obrade testerisanjem(definicija,karakteristike,alati
itd)
-Testerisanje je postupak obrade odvajanjem čestica (rezanjem) koji se upotrebljava u svrhu
dijeljenja pripremka (šipke, profili, cijevi) na više komada (izradaka) koji u slijedećoj fazi
tehnološkog procesa postaju polazni komadi, za neki drugi postupak obrade. Izvodi se na alatnim
mašinama, testerama ili rjeđe ručno, pri čemu glavno (rezno) i pomoćno kretanje izvodi alat. Vrsta
kretanja određena je vrstom postupka testerisanja.
-Alat – testera, ima više reznih oštrica, od kojih je samo nekoliko istovremeno u radu.. Rezne
oštrice se nalaze na zubima koji su smješteni po obimu testere. Rezne oštrice periodično ulaze u
zahvat s obratkom i izlaze iz njega tako da im je dinamičko opterećenje jedno od osnovnih
obilježja. Testere se izrađuju od alatnog i brzoreznog čelika, a mogu biti s umetnutim zubima od
brzoreznog čelika ili tvrdog metala.
-Osnovni postupci mašinskog testerisanja su:
a.)Pravolinijsko i b.) Kružno testerisanje
26.Navesti osnovne predstavnike grupe postupaka obrade otvora.
a.) Bušenje b.)Upuštanje c.)Proširivanje d.)Razvrtanje
27.Opisati postupak bušenja (definicija,kretanja,alati,režimi itd)
-Bušenje je postupak obrade odvajanjem čestica (rezanjem) koji se upotrebljava za bušenje otvora
manjih prečnika (5 – 10 mm) ili proširivanje otvora većih prečnika. Izvodi se na alatnim mašinama,
pretežno bušilicama, pri čemu je glavno kretanje kružno kontinuirano, a pomoćno kretanje
pravolinijsko kontinuirano i izvodi se istovremeno kad i glavno kretanje. Ako se obrada izvodi na
bušilicama sva kretanja izvodi alat.
Alat za bušenje je burgija, definirane geometrije reznog dijela, s dvije glavne rezne oštrice i jednom
poprečnom oštricom koja otežava obradu.
-Burgije se dijele na:
a.)Spiralne burgije b.)Burgije za središnja gnijezda c.)Posebne burgije za duboko bušenje
-Režimi rada : a.)Broj obrtaja b.)Brzina rezanja c.)Korak po obrtaju d.)Brzina pomoćnog kretanja
e.)Prečnik alata
28.Postupak bušenja dubokih rupa/otvora (podjela i kratak opis svakog postupka)
Bušenje otvora I rupa se izvodi u punom materijalu jednim alatom ili, kod većih prečnika,
stepenasto u nekoliko faza burgijama različitog prečnika. Bušenje otvora spiralnim burgijama je
efikasno kod otvora manje dubine (odnosa dubine I prečnika otvora I/D <= 5). Za otvore veće
dubine primenjuje se postupak dubokog bušenja. Korištenjem burgija za duboko bušenje
(topovske burgije)
29.Pored svakog slova dopisati osnovne elemente zavojne burgije.

30.Koja je primarna i sekundarna uloga sredstava za hlađenje i podmazivanje (SHIP) u

postupcima obrade odvajanjem čestica?Ono služi da se ne generiše previše velika temperatura
na pločici za rezanje tako da ostane oštra duže vremena i da se ne istupi i služi da se komad koji
obrađujemo ne deformiše.Temperatura sa 80% odbaci na strugotinu, 10% na alat i 10% na
predmet obrade.
31.Pored prikazanih slika ukratko opisati o čemu je riječ ( gdje i kad se koristi)

Riječ je o eksterno dovođenje sredstva hlađenja i podmazivanja.Prihvatljivo za obradu materijala

koji daju kratku strugotinuZa odvođenje strugotine iz zone rezanja dovoditi direktno na osu alata
32.Ukratko opisati šta se podrazumjeva pod postupcima obrade nedifinisane rezne
geometrije i koji su karakteristični predstavnici ( postupci) ove grupe ?
-Postupci fine, odnosno, završne obrade površina različitog oblika.Ostvaruju se najniže hrapavosti
obrađene površine,npr. Finim brušenjem Rmax=0.4 do 1.25 mikrona ili najfinijim poliranjem od
0,08 do 0,16 mikrona. Razlikuju se postupci sa čvrsto vezanim i nevezanim alatima
33.Opisati postupak bušenja ( definicija, kretanja, alati, kvaliteti obrade itd)
-Bušenje je postupak obrade odvajanjem čestica(rezanjem) koji se upotrebljava za bušenje otvora
manjih prečnika (5-10mm) ili proširivanje otvora većih prečnika. Izvodi se na alatnim
mašinama,pretežno bušilicama, pri čemu je glavno kretanje kružno kontinuirano, a pomoćno
kretanje pravolinijsko kontinuirano i izvodi se istovremeno kad i glavno kretanje. Ako se obrada
izvodi na bušilicama sva kretanja izvodi alat.Alat za bušenje je burgija, definirane geometrije
reznog dijela, s dvije glavne rezn oštrice i jednom poprečnom oštricom koja otežava obradu.Burgije
se dijele na: spiralne burgije, burgije za središnja gnijezda te posebne burgije za duboko bušenje
34.Pored naznačenog slova dopisati o kojoj operaciji glodanja je riječ

a.)Vanjsko poprečno b.)Unutrašnje poprečno c.)Vanjsko uzdužno d.)Unutrašnje uzdužno e.)

profilno vanjsko f.)Unutrašnje planetarno,uzdužno i poprečno g.)Konusno vanjsko

35.Opisati postupak honovanja ( definicija, skica, kretanja, kvaliteti obrade itd)

Honovanje je postupak završne obrade za unutrašnje cilindrične površine koje su predhodno fino
obrađene struganjem, brušenjem itd. Klasa hrapavosti obrađene površine (N2-N5) povećava
nošenje površine,jer se ovim postupkom skidaju samo vrhovi neravnina na predhodno obrađenoj
površini
36.Opisati postupak superfiniš obrade ( definicija, skica, kretanja, kvaliteti obrade itd)
Superfiniš(kratkohodno honovanje) postupak završne obrade za vanjske rotacione cilindrične
površine(rjeđe za unutrašnje cilindrične i vanjske ravne površine).Za razliku od postupka brušenja
superfiniš daje najveći kvalitet obrađene povrišine (N1-N3) i povećava nošenje površine jer se
ovim postupkom skidaju samo vrhovi neravnina na predhodnoj obrađenoj površini.

37.Opisati postupak obrade lepovanja ( definicija, skica,kretanja, kvaliteti obrade itd)

Lepovanje predstavlja završni superfini postupak obrade odvajanjem čestica koji se izvodi
smjesom za lepovanje.Klasa hrapavosti obrađene površine (N1-N5), Alat pasta za lepovanje
(pasta+ abrazivna zrna) zrnatosti 300do 800

38.Objasniti osnovnu razliku između čvrsto vezanih i nevezanih alata kod postupaka obrade
sa nedifinisanom reznom geometrijom
-Postupci obrade sa čvrsto vezanim alatima predstavljaju postupke kod kojih je alat sastavljen od
sitnih tvrdih čestica čvrsto vezanih vezivom masom,Postupak brušenja umnogome podsjeća na
glodanje ali sa dvije osnovne razlike.Kod brusa postoji enormno velik broj reznih ivica i razne ivice
nemaju definisanu reznu geometriju. Postupci obrade sa nevezanim alatima predstavljaju postupke
kod kojih su brusna zrna slobodna, dakle čvrsto nevezana, nego su nošena u tečnoj ili postoznoj
smjesi koja se zove pasta za obradu.
39.Koji su osnovni predstavnici postupcaka obrade sa nedifinisanom reznom geometrijom
sa čvrsto vezanim alatima
-Osnovni predstavnici su :
a.) Brušenje
b.) Honovanje
c.) Superfinish
40.Koji su osnovni predstavnici postupaka obrade sa nedifinisanom reznom geometrijom
sa nevezanim alatima.
-Osnovni predstavnici su :
a.) Lepovanje
b.) Poliranje
c.) Ultrazvučna obrada
d.) Obrada abrazivnim mlazom