GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN

Aralin 1: Bilang Instrumento

Ang wika ay may iba’t ibang gamit sa lipunan na nakatutulong sa tao

upang makipag-ugnayan sa kapwa. Itinuturing itong instrumental dahil kaya
nitong tugunan ang mga pangangailangan ng tao tulad ng mga sumusunod:

Pagpapahayag ng damdamin
Naghihikayat
Direktang nag-uutos
Pagtuturo/pagkatuto ng maraming kaalaman
“Ang katawan ng tao ay parang isang banga. Ang banga ay may labas, loob, at
ilalim. Gayundin naman ang kaluluwa ng tao. Sisidlan na banga. Ang laman nito ay
kaluluwa sa ilalim tumatahan ang kaluluwa, kaniig ng budhi” (Covar, 1998)

Ang teorya ni John L. Austin, ang bigkas-pagganap ay may tatlong kategorya:

Literal na pahayag/Lokusyonaryo – literal na kahulugan ng pahayag.

Pahuwatig sa konstekto ng kultura’t lipunan/ilokusyonaryo – kahulugan ng
mensahe batay sa konteksto.
Pagganap na mensahe/perkolusyonaryo – reaksiyon sa natanggap na mensahe.

Aralin 2: Regulatoryo

Ang regulatoryong bisa ng wika ay nagtatakda, nag uutos, nagbibigay –

direksiyon sa atin bilang kasapi ng lahat ng institusyon.

Mga elemento ng wika upang matawag na regulatoryo:

Batas o kasulatan na nakasulat, nakikita o inuutos nang pasalita.

Taong may pusisyon na magpatupad ng batas
Taong nasasaklawan ng batas
Konstekto na nagbibigay – bisa sa batas
Tatlong klasipikasyon ng wika ayon sa regulatoryong bisa:
Berbal – batas, kauutusan o tuntunin na binabanggit lamang ng pasalita ng
pinuno.
Nasusulat/biswal – batas, kautusan o tuntunin na nababasa, napapanood o
nakikita na ipinapatupad ng nasa kapangyarihan.
Di nasusulat na tradisyon – pasalin – saling bukambibig na batas, kautusan,
tuntunun na sinusunod ng lahat.
Gamit ng wika ayon sa regulatoryong bisa

Nagpapatupad ng batas.
Nagpapataw ng parusa sa sino mang sasaway sa mga batas.
Partisipasyon ng mamamayan sa paggawa ng batas.
Pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan
Pagtatakda ng polisiya para sa kaunlaran ng lahat, pantay na opurtunidad at
paglulala ng karapatan ng mamamayan.
Halimbawa ng regulasyon:

Saligang batas/konstitusyon – pundamental na batas ng bansa.

Batas ng republika – batas na itinakda ng kongreso
Ordinansa – batas sa probinsya, lungsod at munisipyo
Polisiya – kautusan sa organisasyon, ahensiya, at kompaniya.
Patakaran – alituntunin sa paaralan at iba pang samahan.

Aralin 3: Interaksiyonal

Ang pakikipag-usap sa isa o higit pang tao ay interpersonal na

komunikasyon. Ito ay pagpapalitan ng impormasyon ng dalawa o higit pang mga
tao. Bunga nito, umuunlad pa ang kakayahan at nadaragdagan ang ating
kaalaman sa pakikipag-komunikasyon.

Mga halimbawa ng interaksiyon sa cyberspace/internet

Dalawahan
E-mail
Instant
Grupo
Group chat
Forum
Maramihan
Sociosite
Online store

Aralin 4: Personal

Ang personal ay nagmula sa saliang personalidad. Nabubuo ang personalidad ng

tao habang siya’y nagkakaisip at nagiging bahagi ng lipunan.

Apat na dimensyon ng personalidad ayon kina Katherine Briggs at Isabel Myers

(1950) bata sa perosonality theory ni Carl Jung (1920)

Panlabas laban sa Panloob (Extraversion vs. Introversion)

Inilalarawan kung paano nagkakaroon ng enerhiya
Pandama laban sa Sapantaha (Sensing vs. Instuition)
Inilalarawan kung paano lumuluha ng impormasyon ang tao
Pag-iisip laban sa Damdamin (Thingking vs. Feeling)
Inilalarawan kung paano ginagamit ang pagdedesisyon
Paghuhusga laban sa Pag-unawa (Judging vs. Perceiving)
Inilalarawan ang bilis ng pagbuo ng desisyon ng tao
Malikhaing Sanaysay

Ayon kay Alejandro G Abadilla “Ang sanaysay ay nakasulat nq karanasan ng isang

sanay sa pagsasalaysay”. Ito ay nagkalaman ng sariling pananaw ng may-akda.

Halimbawa:

Biograpiya – talambuhay ng tao tungkol sa tunay na pangyayari

Awtograpiya – talambuhay ng tao na siya mismo ang nag-sulat
Alaala (Memoir) – kwento ng buhay na pinagdaanan
Sanaysay – paglalarawan ng mga lugar na napuntahan
Personal na sanaysay – pagsasalaysay sa personal na pangyayari sa buhay
Blog – webpage na dyornal na pwedeng makita ng iba
Bahagi ng sanaysay
Panimula – pinakamahalagang bahagi dahil ito ang naghihikayat sa mga babasa.
Katawan – inilatag ang mahahalagang ideya ng paksa.
Wakas – pagbibigay konklusyo sa paksa.
Paalala sa paggawa ng masining na sanaysay

Pumili ng paksang may dating sa babasa.

Gumawa ng balangkas.
Gumamut ng salitang akma sa paksa at babasa.
Tiyaking tama ang gramatika.
Gamitin ang sariling materyal.
Magbigay ng kakaibang pananaw at malikhaing bisyon.

Aralin 5: Imahinatibo

Ayon kay Halliday (1973), qng imahinatibong wika ay ginagamit sa

paglikha, pagtiuklas at pag-aliw.

Gamit ng Wika sa Imahinatibong Panitikan

Pantasya
Mito
Alamat
Kuwentong-bayan
Siyensiyang Piksiyon
Siyensiyang Piksiyon sa Wikang Pilipino

Ito ay ang panitikan ng tao na dumaranas na pagbabago, maaaring ito’y sa

pamamagitan ng siyentipikong pagtuklas, pagbabago sa teknolohiya, o natural na
pangyayari, maging ang pagbabago sa lipunan.

Aralin 6: Heuristiko at Representibo

Heuristiko ang bisa sa tanong at sagot, pag-iimbestiga at pag-

eeksperimento ng tama at mali. Representibo kung nais ipaliwanag ang datos,
impormasyon at kaalamang natutuhan.
Apat na yugto tungi sa Maugnaying Pag-iisip

Paggamit ng sintido-kumon
Pinaka karaniwang paraan ng pag-iisip at pangangatwiran
Lohikal na Pag-iisip
Lohikal ayon sa Pangangatwiran
Umiikot sa ugnayan ng mga pahayag at ng konklusyon
Lohikal ayon sa pagkakasunod-sunod
Pagtuloy ng pagkakasunod-sunod ng pangyayari at proseso
Lohikal ayon sa Analisis
Hinuhang Pangkalahatan – Tesis na kailangang patunayan
Hinuhang Pambatayan – batayan muna bago sa konklusyon
Kritikal na Pag-iisip
Masusing pagtuloy sa kaligiran ng suliranin
Pagsusuri, pag-uuri at pagpuna
Paglalatag ng alternatibo
Maugnaying pag-iiisip – pagbabalanse ng iba’t ibang pananaw
Halimbawa:

Repleksiyon
Kritika
Interpretasyon
Pananaliksik sa multidisiplinado
Pananaliksik sa interdisiplinaryo
Pananda para sa kohesyong gramatikal

Ginagamit upang hindi paulit-ulit ang mga salita at maging maayos ang daloy nito.
Anapora – ang panghalip na tumutkoy sa naunang nabanggit na pangngalan o
paksa.
Katapora – ang panghalip ay unang ginamit sa pangungusap bago ang pangngalan
o paksang tinutukoy.
Pangatnig – ginagamit para maging magkakaugnay ang mga ideya.
Panandang salita – pagbibigay-diin, naglilinaw, at pumupunlaw ng atensiyon ng
tagapakinig.
Halibawa :
Pagkakasunod-sunod
Paghahambing
Pagkakaiba
Pagdidiin
Daloy ng panahon
Pagwawakas