‫‪1‬‬

‫رسم نمودار گلباد‬

‫پرستو امیرذهنی‬
‫هوا و اقلیم شناسی‬
‫استاد‪ :‬دکتر اسماعیل اسدی‬
‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
‫‪ 7‬اردیبهشت ‪1393‬‬
‫نیم سال دوم تحصیلی ‪93-1392‬‬
 ‫گلباد چیست؟‬ ‫‪‬‬ ‫فهرست‬ ‫‪2‬‬
‫استفاده از گلباد‬ ‫‪‬‬
‫نرم افزار رسم گلباد‬ ‫‪‬‬
‫دریافت و نصب نرم افزار‬ ‫‪‬‬
‫اطالعات مورد نیاز‬ ‫‪‬‬
‫جهات باد‬ ‫‪‬‬
‫ترسیم گباد‬ ‫‪‬‬
‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫گلبادچیست؟‬
‫‪3‬‬

‫نمودار ستارهگونه نمایش فراوانی نسبی سمتها و سرعت باد در یک ایستگاه‬

‫برای دوره ی زمانی معین را گُلباد میگویند‪.‬‬
‫با این روش ما می توانیم به یک دید کلی از شرایط باد منطقه مورد نظر برسیم‪.‬‬
‫گلباد نیز مثل بسیاری از فنون دیگر هم به روش دستی و هم نرم افزاری انجام‬
‫می گیرد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫استفاده از گلباد‬ ‫‪4‬‬

‫• از کاربردهای گلباد میتوان به طراحیهای شهری‪ ،‬طراحی باند فرودگاهها‪ ،‬زمینهای ورزشی و غیره‪ ،‬عدم استقرار‬
‫صنایع آالینده در جهت باد غالب منطقه‪ ،‬مکانیابی جهت گسترش فضای سبز‪ ،‬و امکانسنجی برای استفاده از انرژی‬
‫باد اشاره کرد‪.‬‬
‫• تفسیر یک گلباد بدون نقشه برجستگی( توپوگرافی) دشوار است زیرا اثرات محلی باعث تغییرات مهمی در جریانات هوا میشوند‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 5

p.amirzehni-1393/2/7
 6

p.amirzehni-1393/2/7
 ‫نرم افزار ‪WRPLOT‬‬
‫‪7‬‬

‫‪ Wrplot‬برنامه ای است که توسط گروه نرم افزاری‪ -‬هواشناسی ‪ Lakes environmental‬طراحی شده است‪.‬‬
‫نسخه ی اولیه ی این نرم افزار در سال ‪ 1998‬ارائه شده و این گروه از سال ‪ 98‬تاکنون مسئولیت بروزرسانی و‬
‫پشتیبانی از آن رابه عهده داشته است‪.‬‬
‫آخرین نسخه ی نرم افزار در سال ‪ 2011‬تحت عنوان ورژن ‪ 7.0.0‬آن انتشار یافت که هم اکنون می توانید این نرم‬
‫افزار را به صورت رایگان دانلود و استفاده نمایید‪.‬از این نرم افزار برای تولید گلباد و باران از آمار هواشناسی‬
‫ایستگاه محل مورد نظر برای داده ها و دوره های زمانی مورد نیاز کاربر استفاده می شود و این نرم افزار قادر به‬
‫تولید آمار فراوانی وقوع برای محدوده ای کالس بندی شده می باشد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫دریافت و نصب‬ 8

www.web lakes.com/ products/ wrplot/ index.html

p.amirzehni-1393/2/7
 9

WWW.WEBLAKESE.COM/ PRODUCTS/
WRPLOT/REGISTRATION.HTML

p.amirzehni-1393/2/7
 WWW.MODERNSMART.IR
10

p.amirzehni-1393/2/7
 ‫‪11‬‬

‫اطالعات مورد نیاز برای رسم گلباد‬

‫• جهت ترسیم گلباد در هر دو روش دستی یا نرم افزاری‪ ،‬ابتدا نیاز به گردآوری داده داریم که در هر دو به روش‬
‫مشترک صورت می گیرد‪.‬‬
‫• در هر ماه سرعت باد و جهت باد تعداد بادهای دیده بانی شده‪ ،‬تفکیک شده است‪ .‬همچنین باد آرام نیز شمرده شده‬
‫است‪ .‬منظور از تعداد باد‪ ،‬تعداد دیده بانی های صورت گرفته جهت سنجش باد است‪ .‬از مجموع همین دیده بانی ها‬
‫است که تعداد بادها در سرعتها و جهات را تعیین می کنند‪ .‬سرعتها در حالت استاندارد‪ ،‬به واحد نات ( ‪)knot‬‬
‫محاسبه شده و در سه طبقه ‪:‬‬
‫• ‪ 1‬تا ‪ 4 - 3‬تا ‪ - 7‬بیشتر از ‪ 7‬دسته بندی شده است‪.‬‬
‫• باد آرام هم بادی است که کمتر از یک نات سرعت داشته باشد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪12‬‬

‫جهات باد‬
‫جهات باد هم در هشت دسته (واحد‪ :‬درجه ‪ )degree -‬طبقه بندی شده است‪:‬‬

‫باد شمالی‪ 360 :‬درجه‬ ‫باد شمال شرقی‪ 45 :‬درجه‬

‫باد جنوبی‪ 180 :‬درجه‬ ‫باد جنوب شرقی‪ 135 :‬درجه‬

‫باد غربی‪ 270 :‬درجه‬ ‫باد جنوب غربی‪ 225 :‬درجه‬

‫باد شرقی‪ 90 :‬درجه‬ ‫باد شمال غربی‪ 315 :‬درجه‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪13‬‬

‫ترسیم گلباد‬
‫جهت ترسیم گلباد با نرم افزار‪ ،‬باید این آمار و داده های گرفته شده را به صورت یک فایل ‪ Excel‬و با شکل‬
‫و فرمت خاص برنامه وارد و ذخیره کنیم‪.‬‬
‫در این فایل اکسلی‪ ،‬باید‪ 6‬ستون شامل سال‪ ،‬ماه(‪ 1‬الی ‪ ،)12‬روز(‪ 1‬الی ‪ ،)30‬ساعت(‪ 1‬الی ‪ ،)24‬جهت باد و‬
‫سرعت باد را وارد کنیم‪.‬برای این ستون ها اسم تعیین نمی کنیم و صرفا داده ها را وارد می کنیم‪.‬‬
‫چهار ستون(سال‪ ،‬ماه‪ ،‬روز‪ ،‬ساعت) شاید چندان اهمیتی نداشته باشد یعنی فقط برای پردازش نرم افزار است و‬
‫بهتر است عدد را بر طبق همان دامنه ای که در باال گفته شد وارد کنیم‪ .‬اما دو ستون بعدی همانهایی هستند که‬
‫قرار است گلباد را بسازند و بسیار مهم هستند‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪14‬‬

‫در ستون پنجم‪ ،‬باید جهت باد را وارد کنیم‪ .‬واحد محاسبه باد‪ ،‬درجه بوده و باید یکی از طبقات و جهات گفته‬
‫شده در صفحات قبل می باشد‪ .‬در این ستون باید درجه باد وارد شود نه نام جهت‪ .‬برای مثال اگر باد مورد‬
‫نظر‪ ،‬باد شرقی می باشد‪ ،‬شما در این ستون عدد ‪ 90( 90‬درجه) را وارد کنید که در واقع نمایانگر باد شرقی‬
‫می باشد‪.‬‬
‫در ستون ششم‪ ،‬باید سرعت باد مورد نظر را وارد کنیم‪ .‬برای این ستون از داده های هوا شناسی قسمت متوسط باد را بر‬
‫حسب نات وارد می کنیم‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪15‬‬

‫آخرین داده ای که نیاز داریم که مهمتر از همه است‪ ،‬تعداد بادها می باشد‪ .‬یعنی چه تعداد از بادها در یک سرعت و‬
‫جهت مشخص قرار دارند تا به شکل گلباد ترسیم شوند‪ .‬بر خالف دو پارامتر قبلی‪ ،‬تعداد بادها‪ ،‬در ستون خاصی نوشته‬
‫نمی شود بلکه تعداد ردیف ها نمایانگر تعداد باد می باشد‪ .‬ردیف ها در ‪ Excel‬همان ‪ 3 2 1‬و ‪ ...‬در بخش سطور می‬
‫باشند‪ .‬آن چیزی که تعداد بادها را نشان می دهد‪ ،‬تعداد ردیف می باشد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 16

.‫ ذخیره می کنیم‬Excel 1997-2003 workbook ‫ را در فرمت‬Excel ‫فایل‬

p.amirzehni-1393/2/7
 ‫‪17‬‬
‫مرحله اصلی کار‬
‫وارد نرم افزار ‪ WRplot‬که نرم افزار ویژه ترسیم گلباد است‪ ،‬وارد می شویم‪ .‬باید فایل اکسلی تهیه شده را‬
‫وارد برنامه کرده و از این طریق اقدام به ترسیم گلباد نماییم‪.‬‬
‫وارد نرم افزار می شویم‪ .‬در محیط اصلی این برنامه‪ ،‬بخش ‪ Meteorological data file‬وجود دارد‪ .‬این‬
‫همان بخشی است که باید داده های جمع شده باد در این بخش پیاده کرد‪ .‬شما باید ابتدا فایل اکسلی تهیه شده‬
‫را وارد نرم افزار کنید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪18‬‬

‫برای انجام این کار از منوی ‪ Tools‬گزینه ‪ Import from Excel‬را کلیک کنید تا فایل اکسلی‬
‫را وارد کنید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪19‬‬

‫وارد صفحه جدید ‪ IMPORT SURFACE DATA FROM EXCEL‬می شوید‪ .‬این بخش شامل دو سر‬
‫برگ مهم می باشد‪ .‬سر برگ ‪ DATA FIELD‬همان بخشی است که ستونهای اطالعاتی فایل اکسل وارد می‬
‫شود‪ .‬در سربرگ ‪ STATION INFORMATION‬باید اطالعات ایستگاه مورد نظر را وارد کنید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪20‬‬
‫جهت انجام این دو کار‪ ،‬ابتدا باید فایل اکسلی را وارد برنامه کنید‪.‬‬
‫جهت انجام کار‪ ،‬بر روی آیکون پوشه (‪ )Secify file‬در باالی صفحه کلیک کرده و فایل اکسل ساخته شده‬
‫را وارد برنامه کنید‪.‬‬
‫در بخش ‪ Excel file‬می توانیم محتویات فایل وارد شده را ببینیم‪ .‬اما مرحله بعدی کار این است که برای‬
‫ستونهای (‪ )fields‬فایل اکسل اسم تعیین کنیم‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪21‬‬

‫در سربرگ ‪ ، DATA FIELDS‬در بخش ‪ DATA FIELD NAME‬عنوان اطالعاتی هر ستون نوشته شده است‪.‬‬
‫حاال باید در بخش ‪ EXCEL COLUMN NAME‬یک نام برای هر ستون فایل اکسلی تعیین کنیم‪ .‬به ترتیب‬
‫زیر عمل کنیم‪:‬‬
‫‪ A‬برای ستون ‪ B ،YEAR‬برای ستون ‪ C ،MONTH‬برای ستون ‪ D ،DAY‬برای ستون ‪ E ،HOUR‬برای ستون‬
‫‪ F ،WIND DIRECTION‬برای ستون ‪ WIND SPEED‬و ‪ G‬برای ستون ‪.HOURLY PRECITIPATION‬‬

‫در صفحات قبل گفته شد که نباید در هنگام تهیه فایل اکسل‪ ،‬نامی برای ستونها انتخاب کرد‪ .‬حال در این نرم‬
‫افزار اقدام به چنین کاری می کنیم‪ .‬این نامها‪ ،‬حروف بزرگ انگلیسی هستند که به ترتیب برای ستونها تعیین‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪22‬‬

‫اگر در بخش ستونها نام اشتباه وارد کنید نرم افزار اخطار داده و تا برطرف کردن مشکل اجازه ادامه کار‬
‫را نمی دهد‪.‬‬
‫نکته مهم‪ :‬پس از تعیین نام ستونها‪ ،‬در ستون ‪ UNIT EXCEL FILE‬و در ردیف ‪ ،WIND SPEED‬کلیک‬
‫کرده و بر روی مربع ظاهر شده کلیک کنید و واحد ‪ KNOT‬را انتخاب کنید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪23‬‬

‫مرحله بعدی‪ ،‬پر کردن اطالعات ایستگاه می باشد‪ .‬وارد سربرگ ‪station information‬می شویم‪ .‬در کادر‬
‫‪ satation ID‬کد ایستگاه (در آمار های هواشناسی موجود می باشد) ‪ ،‬در کادر ‪ city‬هم شهر ایستگاه مورد‬
‫نظر را وارد می کنیم‪ .‬کادر ‪ state‬بیشتر برای آمریکا که ایالتی می باشد‪ ،‬کاربرد دارد‪ .‬می توانیم دو حرف‬
‫انگلیسی را به عنوان نمونه بنویسیم‪ .‬در کادرهای ‪ latitude‬و ‪ longitude‬نیز باید طول و عرض جغرافیایی‬
‫ایستگاه را وارد کنیم‪ .‬اگر روی مربع کنار کادر کلیک کنیم می توانیم به صورت درجه دقیقه وارد کنید‪ .‬در‬
‫بخش ‪ station elevation‬ارتفاع ایستگاه را وارد کنیم که البته اختیاری است‪ .‬در کارد ‪ time zone‬ناحیه‬
‫زمانی و در کادرهای ‪ first to import‬و ‪ last to import‬می توانیم دامنه ردیف های اکسلی را تعیین کنید‬
‫که البته بهتر است این گزینه ها در حالت پیش فرض رها کنیم‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪24‬‬

‫• حال مرحله آن رسیده است که این فایل را با اطالعاتی که دادیم به یک فایل با فرمت ‪ SAMSON‬تبدیل‬
‫کنیم تا قابل استفاده برای نرم افزار باشد‪ .‬جهت انجام این کار روی گزینه ‪import‬کلیک می کنیم‪ .‬اگر جایی‬
‫را اشتباه نرفته باشیم‪ ،‬فایل ‪ samson‬ساخته می شود‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪25‬‬

‫پیغامی با عنوان اینکه آیا دوست دارید فایل ساخته شده را ببینید ظاهر می شود‪ .‬حال پنجره را می بندیم و به‬
‫صفحه اصلی نرم افزار برمی گردیم‪ .‬همانطورکه می بینید بخش ‪ Meteorological data file‬همچنان خالی‬
‫است‪ .‬حال باید فایل ‪ samson‬ساخته شده را به این بخش اضافه کنید‪ .‬از گزینه ‪ Add file‬استفاده کنید‪ .‬در‬
‫پنجره باز شده و در کادر ‪ files of type‬حتما فرمت )‪ surface met data (samson) (*sam‬را انتخاب‬
‫می کنیم‪ .‬فایل ساخته شده را انتخاب می کنیم‪ .‬فایل وارد صفحه می شویم‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪26‬‬

‫اکنون تقریبا کار به پایان رسیده است‪ .‬نرم افزار با استفاده از این فایل ‪ ،‬گلباد و چند‬
‫نمودار این بادها را ترسیم می کند و کافی است که برای دیدن آنها بر روی سربرگ‬
‫مخصوص آنها کلیک کنید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪27‬‬

‫در همین صفحه با کلیک بر روی گزینه ‪ options‬می توانید ویژگیهای گلباد ساخته شده را ویرایش کنید‪ .‬مثال‬
‫در سربرگ ‪ color‬می توانید رنگ گلباد بر حسب سرعت را تغییر دهید یا اندازه خطوط را عوض کنید یا نحوه‬
‫نمایش آنرا از درصد به تعداد تبدیل کنید‪ .‬همچنین از بخش ‪ wind rose grid‬می توانید نوع خطوط و اندازه‬
‫و فونت و ‪ ...‬را تغییر دهید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪28‬‬

‫شما می توانید وضعیت باد خود را به شکل های دیگر هم ببینید‪ .‬بر روی سربرگ‬
‫‪ GRAPH‬کلیک کنید تا نمودار ستونی باد ایستگاه را بر حسب سرعت ببینید‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪29‬‬

‫برای ذخیره کردن نمودار ها می توانیم از منوی ‪ EDIT‬گزینه ‪COPY TO‬‬

‫‪ FILE‬و زیرگزینه ‪ BITMAP‬را انتخاب کنیم‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪30‬‬

‫در سربرگ ‪ FREQUENCY DISTRIBUTION‬می توانید آمار درصد توزیع باد ایستگاه‬
‫را بر حسب سرعت و در جهات مختلف را ببیند‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪31‬‬

‫هم می توانید تعداد بادها را در جهات مختلف ‪FREQUENCY COUNT‬در سربرگ‬

‫و بر حسب سرعت ببیند‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪32‬‬

‫از بخش ‪ wind classes‬می توانیم تعداد طبقات باد و دامنه طبقات بر حسب سرعت را تغییر دهیم‪ .‬در حالت‬
‫استاندارد‪ ،‬طبقات باد همانی است که گفته شد ولی شما می توانید تعداد و فاصله طبقات را به دلخواه تغییر‬
‫دهید‪.‬‬
‫توجه داشته باشیم که در صورت هر گونه تغییر‪ ،‬گلباد ترسیم شده نیز دچار تغییر خواهد شد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬
 ‫‪33‬‬

‫‪ ‬برای یک کشتی که نمی داند به کدام بندر می رود‪ ،‬باد موافق معنا ندارد‪.‬‬

‫‪p.amirzehni-1393/2/7‬‬