برآورد ساختمان (محمد داوود محمدی)

‫‪https://engzia.blogfa.
com‬‬ ‫‪+93799219419‬‬
‫اداره تعليمات تخنيکی و مسلکی‬

‫انستيتوت ساختمانی و جيوديزی‬
‫ديپارتمنت ساختمانی‬
‫برآورد ساختمان‬
‫تھيه و ترتيب ‪:‬محمد داوود " محمدی"‬
‫سال‪1398-‬‬
‫‪https://engzia.blogfa.com‬‬ ‫براورد ساختمان‬ ‫‪+93799219419‬‬
‫مقدمه‪:‬‬
‫اﻣــﺮوزه ﺷـــﺎﻫﺪ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻬﺎي وﺳﻴﻊ وﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ در ﺟﻬﺎن اﻃــــــﺮاف ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﻢ اﻳـﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ وﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﻪ در ﺗﺎﻣﻴﻦ آﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎ ﻣﻮﺛــﺮ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ وﺗﻨﻮع در ﻣﺴـــﺎﻳﻞ روز ﻣﺮه را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺷﺮط ﻻزم ﺑـﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دراﻧﺠﺎم ﻫﺮﻛـــﺎري اﻧــﺠﺎم ﻣﻄــﺎﻟﻌﺎت ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫وﺑــﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي دﻗـﻴﻖ ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﻫـﺮ ﺑـﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي ﺻﺤﻴﺢ واﺻﻮﻟـﻲ داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ وﺷــﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ از ﻣﻮﺿـﻮع اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺮاي ﭘـﺮوژه ﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ازاﻳﻦ ﻗــﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ وﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﺟﺮاي‬
‫ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﻣﻄـﺎﻟﻌﺎت ﻛﺎﻣﻞ وﺑـﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳﺰي ﻣﻨﻈﻢ را ﻃﻠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮان ‪،‬آﺑﺎدي وﺗﻮﺳﻌﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻐﺰﻫﺎ ودﺳﺘﻬﺎي ﺗﻮاﻧﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان وﻣﺠــﺮﻳﺎن ﭘـــﺮﺗﻼش ﻳﻚ ﻛﺸــﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺗـــﺮﺑﻴﺖ ﻛﺎدرﻫﺎ وﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻣﺎﻫــﺮي ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠـــﻮم ﻧﻈﺮي وﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ داراي‬
‫ﻗـــﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟـــﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷـــﻨﺪ ﺑﺮ ﻋـﻬﺪه وزارت ﻫﺎي ﻣﻌـــﺎرف وﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋــﺎﻟﻲ اﺳﺖ ‪.‬وﭼﻮن‬
‫ﻛﺸـــﻮر ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳـﭙﺮي ﻧــﻤﻮدن ﭼﻨــﺪ ﺳـــﺎل ﺟﻨــﮓ ﻫﺎي وﻳــﺮان ﻛﻨﻨـــﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷـــﻲ‬
‫آن ﻧﻴـــﺰ دﭼـﺎر ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ وﻧـﻮاﻗﺺ ﻓـــﺮاوان ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣـــﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ وﻣﺮاﻛﺰي ﻛﻪ در ﺑﻪ اﻛـــﻤﺎل‬
‫رﺳــﺎﻧﺪن ﺗﺨﺼـــﺺ ﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ اﻣـﺮي ﻻزم وﺿﺮوري ﭘﻨـﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬واﻳﻦ اﻣﺮدراﻳﻦ ﻣـﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷـﻲ‬
‫درﻗﺎﻟﺐ ﮔﺮوﻫﻬﺎي درﺳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬دراﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺮآورد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ازﻃﺮف ﻣــﺮﻛﺰاﻧﺠﻨﻴﺮي داراﻟﻔﻨـــﻮن داﻳﺮ ﻣﻲ ﮔـﺮدد درس ﻫﺎي ﻧﻈـﺮي وﻋﻤﻠﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز اﻧﺠﻨﻴﺮان‬
‫وﻣﺤﺼــﻠﻴﻦ اﻳﻦ ﮔــﺮوپ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨــﻲ واراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ودراﻳﻦ ﻣﻴــﺎن درس ﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻠﻘﻪ‬
‫واﺳــﻂ ﺑﻴﻦ دروس ﻧﻈــﺮي وﻋﻤﻠﻲ اﻫﻤﻴﺘﻲ وﻳﮋه دارد ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻛﺜـــﺮ ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎت دررﺷـﺘﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﻠﻜﻲ ازﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﻤﻴﺖ ﻫــﺎي ﻓـــﻴﺰﻳﻜﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﻮردﻧﻴـــﺎز‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻧﻮاع ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎ اراﻳـﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي وﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ ‪ ،‬اﺻﻮل ﻫﻨﺪﺳــﻪ وﻣﺜﻠﺜﺎت‬
‫ﻣﻘﺪﻣـﺎﺗﻲ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻃﻮل‪،‬ﺳـﻄﺢ ‪،‬ﺣﺠﻢ وزﻣﺎن ﻛﻪ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫درﺳـــﻬﺎي ﺗﺨﺼــﺼﻲ اﻧﺠﻨﻴﺮي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴـــﺮود در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺜـﺎل ﻫﺎ وﻣﺴﺎﻳﻞ ﺣﻞ ﺷﺪه ﻣﻄﺮح ﻛــﺮده اﻳﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗــﺮﺗﻴﺐ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﻻزﻣﻪ ﻛﺴﺐ ﮔﺮدد ‪ .‬دراداﻣــــــــﻪ ﻣﺒﺤﺚ ﺑــﺮآوردﺑﺨﺶ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻛﻪ اﺑــﺰار‬
‫ﺗـﻮﻟﻴﺪاﻃـــﻼﻋﺎت وﺷـــﻨﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻣــــــﻨﻈﻮر ﺑـــﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـــــــﺰي وﻛﻨــﺘﺮول ﭘــﺮوژه ﻣﻴﺒــﺎ ﺷﺪ ﻣﻄﺮح‬
‫ﮔــﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪. .‬ﻳﻚ ﺑـﺮآورد دﻗــﻴﻖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ راﻫﮕﺸﺎ وراﻫﻨﻤﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺠﺮﻳﺎن ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺳـــﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ واﻃــﻼﻋﺎت ﻻزم را ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺻﻮﻟﻲ‪،‬ﺗﻮزﻳﻊ وﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﺎﻟﻲ وﻛﻨﺘﺮول وﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘــــﺮوژه‪،‬‬
‫دراﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش وﺗﺮﺑﻴﺖ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺑـــﺮآوردﻫـﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮوژه‬
‫ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي اﻳﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ دوﭼﻨﺪان ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪداوود "ﻣﺤﻤﺪي"‬
‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 2‬‬

‫فصل اول‬
‫مفاھيم پايه‪ ،‬واحدھای اندازه گيری و تبديل آنھا‬
‫برآورد‪:‬‬
‫برآورد عبارت ازدر يافت ا حجام كار مطابق مشخصا ت و نيروي كار است تا بر اساس آن قيمت تمام شد يک ساختمان‬
‫يا پروژه معلوم گردد‪ .‬اين پروسه اساسآ يک فورمول بندی ساينسی مصارف می باشد که جھت تکميل نمودن و تسليمی‬
‫يک پروژه اجرامی گردد‬
‫بايد يادآورگرديم که اين پروسه تحت بھترين شرايط کاری نيزيک فعاليت مغلق می باشد زيرا به کمک آن بايد تغييراتی‬
‫را که در احجام کاری‪،‬مزد کارگران وتھيه مواد رخ می دھد مستقيمآ کنترول نموده و وبررسی نمايد‪ .‬موضوع مھم که‬
‫توسط اين فعاليت بايد اجرا گردد اين است تا تحليل مصارف و مواد مصرفی پروژه ھا را به مراجع زيربط به رويت‬
‫يک اسناد درست ارايه نمايد‪.‬‬
‫و يا ھم ميتوان برآورد را چنين تعريف نمود‪ ،‬برآوردعبارت از پروسه بدست آوردن قيمت تخمينی يک ساختمان ميباشد‬
‫که ازروی نقشه ھا ومشخصات مربوطه آن بدست می آيد ولی بايد خاطر نشان ساخت درصورتيکه برآورد يک پروژه‬
‫درست اجرا گرديده باشد نبايد بيشتر از ‪ 10‬فيصد دارای غلطی باشد که اين فيصدی توسط کسانی که معموال در اين فن‬
‫مصروف کار اند تعين گرديده است‪ .‬جھت انجام دادن اين پروسه بصورت درست ومکمل آن به مواد واسناد ذيل‬
‫ضرورت است‪.‬‬
‫‪ -1‬اسناد تخنيکی )‪(Technical Documents‬‬
‫اسناد تخنيکی عبارت از نقشه ھای مکمل مھندسی‪ ،‬سيول )انجنيری(‪ ،‬برق‪،‬حرارت‪ ،‬آبرسانی و غيره می باشد‪ .‬که اين‬
‫نقشه ھا بايد دارای تمام مشخصات به صورت مکمل بوده تا در اثنای برآورد ھيچ نوع مشکلی بوجود نيايد‪.‬‬
‫‪ -2‬مشخصات مواد )‪(Specification of Materials‬‬
‫مشخصات مواد از اسناد الزم برای يک برآورد مکمل به حساب می آيد که در اين اسناد مشخصات تمامی مواد الزمه‬
‫مورد استفاده در پروژه بصورت واضح ومکمل آورده ميشود‪.‬‬
‫‪ -3‬قيمت مواد )‪(Cost of Materials‬‬
‫دسترسی به تمام قيمت ھای مواد مورد ضرورت که حد اقل طی شش ماه اخير از بازار جمع آوری گرديده باشد نيز از‬
‫جمله ضرورت ھاي است که بتوانيم يك ساختمان را به شكل درست ان برآورد نماييم‪ .‬اما تجربه نشان داده است که بايد‬
‫تمام قيمت ھای که از بازار جمع آوری می گردد ‪ 5‬الی ‪ 10‬فيصد نظر به وضيعت منطقه به شکل مصون آن در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬برعالوه مواد فوق در نتيجه عمليه برآورد نخست بايد تمام احجام و مساحت ھای پروژه مورد نظر جمع‬
‫آوری گرديده و به تعقيب آن جھت دريافت قيمت نھايی پروسه ھای بعدی آغاز گردد‪ .‬چون اين پروسه قبل از اعمار‬
‫تعمير صورت می گيرد تجربه کاری براوردکننده خيلی مھم خواھد بدين معنی که به ھر اندازه که تجربه برآورد کننده‬
‫بيشتر باشد به ھمان اندازه براوردی را که انجام ميدھد دقيق تر و درست تر خواھد بود‪.‬‬

‫انواع برآورد )‪(Types of Estimation‬‬

‫ھدف از برآورد يک پروژه يا يک تعمير بدست آوردن قيمت مجموعي ھمان پروژه يا تعمير است‪،‬بنابراين الزم است تا‬
‫در قسمت انواع و اقسام آن معلومات كافي ارايه گردد بدين منظور ابتدا به مطالعه انواع برآورد می پردازيم‪.‬‬
‫برآورد ابتدائی )‪(Preliminary Estimation‬‬
‫اين نوع برآورد را بنام ‪ Estimation cut Short‬نيز ياد مينمايند که ھدف از اجرای اين نوع برآورد در ساختمان ھا‬
‫اين است كه در زمان کم قيمت تمام شد تقريبی پروژه يا تعمير را طوری بدست آوريم که با قيمت اصلی آن دارای‬
‫تفاوت زياد نباشد‪ .‬اين نوع برآورد به سه سه روش صورت می گيرد‪.‬‬
‫‪ -1‬برآورد سطحی )‪(Gross Floor Area Estimation‬‬
‫در اين نوع برآورد ابتدا مساحت پروژه را پيدا نموده بعدا مساحت مجموعی ضرب قيمت فی واحد مساحت ميگردد‪.‬‬
‫نكته قابل يادآوري اين است که در ممالک رو به انکشاف ھمه ساله يا در ھر شش ماه قيمت فی واحد سطح برای‬
‫تعميــرات از طرف شاروالی مربوطه روی يک سلسله معيـار ھا و اصول ھا به دسترس مردم قرارداده مي شود که‬
‫بعدآ از روی ان نظر به تعمير مربوطه مســـــــــاحت کلی تعمير ضرب قيمت فی واحد آن شده و قيمت تخمينی پروژه‬
‫بدست می آيد که تطبيق اين پروسه عمومأ زمانی بشکل درست تحقق ميابد که انجنير يا برآورد کننده دارای تجربه‬
‫کـــــــافی باشد و يا ھم قيمت ھای في واحد به شکل درست توسط شرکت ھای ســــــــــــاختمانی معتبر و يا دولت ھای‬
‫وقت تثبيت شده و بدسترس انجنيران قرار گيرد ولی در قسمت مساحت ھای ساحات سربازاصول طوری است که‬
‫مساحت ســــــــــــــاحات سرباز چون برنده ھا و پياده رو ھای سرپوشيده بعد از دريافت مساحت ضرب فکتور ‪0.5‬‬
‫ميگردد‪.‬ھميشه در قسمت ھـــــــــــــاي متذكره سـاختمانھا ‪ 50‬فيصد مساحت آن در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬برآورد حجمی )‪(Cubage Estimation‬‬
‫در اين نوع برآورد قيمت واحد حجم ) متر مکعب( تعميرات بعد از يک مطالعه دقيق و ارزيابی درست به کمک شرکت‬
‫ھای معتبر و قابل قبول مطابق اليحه ھای رايج در کشورتعيين شده و درج يک جدول می گردد‪ .‬که اين قيمت ھابعد از‬
‫ھر شش ماه بايد به شکل درست آن بعد از يک سروی ھمه جانبه ودريافت نرخ روز قيمت ھا مطابق مارکيت ھا عيار‬
‫ساخته شده و به دسترس مراجع مربوطه گذاشته شود ‪.‬‬
‫شکل ‪ : 1-1‬ارتفاع ساختمان در روش حجمی‬

‫برآوردکننده نخست تمام حجم تعمير يا پروژه را دريافت نموده و سلسلتا به رويت جدول دست داشته قيمت فی متر‬
‫مکعب پروژه را دريافت نموده و انرا در حجم كلي تعمير ضرب نموده تا قيمت تمام شد تعمير را به دست آورد‪.‬اين نوع‬
‫برآورد نظر به براورد سطحی دقيقتر بوده و در اين پروسه نيز بايد در قسمت برنده ھا‪ ،‬پياده روھای سرپوشيده‬
‫وساحات سر باز ‪ 40‬الی ‪ 50‬فيصد حجم آن درنظر گرفته شود‪ .‬درمجموع جھت دريافت حجم تعميرات ارتفاع شان‬
‫مطابق اشكال )‪ (1-1‬در نظر گرفته مي شود‪.‬‬
‫‪ -3‬برآورد براساس واحد کار ساختمانی )‪(Cost Per Unit Of Quantity Estimation‬‬
‫جھت اجرای اين نوع براورد باز ھم قيمت فی واحد ساختمانی ھر تعمير بطور مثال در مکاتب که واحد آن صنف‪ ،‬در‬
‫شفاخانه ھا که بستراست و در منازل رھايشی که اطاق خواب ميباشد داده ميشود و از روی آن ميتوان قيمت نھا يی‬
‫پروژه را بدست آورد ولی بايد خاطر نشان ساخت که اين طريقه زمانی موثر و مفيد واقع ميگردد که از يک طرف‬
‫براوردی دارای تجربه زياد باشد واز طرف ديگر نرخ ھا در بازار ثابت و مملکت دارای يک ثبات سياسی و اقتصادی‬
‫باشد‪.‬‬
‫برآورد مشرح )‪(Detailed Estimation‬‬
‫جھت اجرای اين نوع برآورد نخست بايد تمام معلومات راجع به پروژه از روی نقشه ھا و مواد دست داشته جمع آوري‬
‫گرديده و به تعقيب آن بعد از جمع آوری احجام و مساحت ھای کاری نرخ پروژه تثبيت گردد که می توان اين شکل‬
‫برآورد را به دو روش زير اجرا نمود ‪.‬‬
‫‪ -1‬روش واحد مقدار )‪(Unite Quantity Method‬‬
‫قيمت تمام مواد وپروسه ھای کاری از قبيل مزد مرد کار‪،‬کسبه کار‪،‬قيمت مواد مثال سنگ ‪،‬ريگ‪ ،‬سمنت و بالخره‬
‫تمام ضروريات برای ھر پروسه کاری از قبيل سنگ کاری ‪ ،‬خشت کاری‪ ،‬پلستر کاری و غيره دريافت گرديده‬
‫و قيمت فی واحد آن به دست مي آيد كه به رويت ان در ختم کار از روی قيمت فی واحد ھر پروسه کاری قيمت‬
‫مجموعی تمام تعميرو يا پروژه را مي توان حساب كرد که اين طريقه روش واحد مقدار را به نام ‪ Unit Cost‬نيز‬
‫ياد می کنند‪.‬‬
‫‪ -2‬روش مقدار مجموعی )‪(Total Quantity Method‬‬
‫در اين نوع براورد از روی نقشه ھای دست داشته مقدار مجموعی تمام فعاليت ھای کاری براورد گرديده به‬
‫تعقيب آن بعد از يک سروی دقيق قيمت تمام شد پروژه تعين مي گردد‪ .‬در اين نوع برآورد ھا پول قابل‬
‫پرداخت ھمان قيمت مجموعی می باشد‪ .‬براورد تمام اجزا و ملحقات پروژه صرف برای تثبيت قيمت ھای‬
‫حقيقی آن ضروری پنداشته می شود که اين طريقه را بنام ‪ Lum Sum‬يا روش مقدار مجموعی ياد می نمايند‪.‬‬

‫برآورد مکمل )‪(Complete Estimation‬‬
‫در اين نوع برآورد ضرور است تا تمام پالن ھای مکمل مھندسی‪ ،‬سيول‪ ،‬برق و آبرسانی را در دسترس داشته باشيم و‬
‫بعد تمام فعاليت ھای ساختمانی با مقدار مجموعی آن تثبيت گرديده و از روی آن قيمت تمام شد تعمير بدست می آيد که‬
‫اين قيمت متشکل از اجزای ذيل می باشد‬
‫‪ -1‬قيمت ھای مستقيم که حاوي قيمت تمام مــــــــــــــواد ساختمانی از قبيل ريگ‪ ،‬جغل‪،‬چوب ‪ ،‬سيخ ‪،‬سمنت و طاقت‬
‫کار كه عبارت از مزد کسبه کار ومرد کار و معاشات انجنيران را در بر می گيرد مي باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬قيمت ھای غير مستقيم در بر گيرنده تمام ماليات ‪ ،‬تکس و بيمه می باشد‬
‫قابل ذکر است که از جمله مواد فوق صرف درمورد طاقت کار بايد معلومات بيشتری آرايه گردد که می توان آنرا‬
‫طور ذيل شرح نمود‪.‬‬
‫طاقت کار در مجموع پروژه ھا به دو نوع يا د سته تقسيم می گردد‪.‬‬
‫‪ -1‬کارگران ماھر که آنھا به نام ‪ Skilled Labors‬يا ) ‪ ( SL‬ياد می گردند‪.‬مانند گل كار‪،‬نجار‪،‬حلبي ساز‪ ،‬سيم‬
‫تاب‪ ،‬رنگمال ‪ ،‬برقي و غيره‪.‬‬
‫‪ -2‬کارگران غير ماھر که آنھا به نام ‪ Unskilled Labors‬يا ) ‪ ( USL‬ياد می گردند حاوی تمام کارگران غير‬
‫ماھر که درساير عرصه ھای کاری مصروف اند می باشند‪.‬‬
‫قابل ذكر است كه روز ھاي كاري از اين به بعد به نام ‪ Man-Day‬كه عبارت از ‪ 8‬ساعت كاري مي باشد ياد مي‬
‫گردد‪ .‬اين ساعات كاري به شمول ‪ 90‬دقيقه صرف طعام چاشت و اداي نماز در نظر گرفته مي شود‪.‬‬
‫اوصاف يک براوردکننده )‪(Qualification of an Estimator‬‬
‫اوصاف يک براوردی خوب عبارتند از ‪:‬‬
‫‪-1‬استعداد و دانش دانستن تمام بخش ھای ساختمانی را داشته باشد‪.‬‬
‫‪-2‬دانستن قيمت ھای ساير مواد ساختمانی در بازار آزاد‪.‬‬
‫‪ -3‬داشتن استعداد مطالعه ‪ ،‬جمع آوری و تطبيق معلومات راجع به براورد‪.‬‬
‫‪-4‬داشتن معلومات در باره منابع مواد مورد ضرورت در پروژه ھا‪.‬‬
‫‪-5‬داشتن استعداد كافي جھت استفاده از ساير نقشه ھا از قبيل نقشه ھای مھندسی‪،‬ساختمانی ‪ ،‬برق ‪ ،‬آبرسانی و غيره ‪.‬‬
‫برعالوه برآوردي بايد معلومات كافي را در مورد اليحه طاقت كار كه در سال ‪ 1344‬بعد از تصويب شوراي وزرا‬
‫مرعي االجرا قرار گرفت دريافت نمايد‪.‬‬
‫اين اليحه شامل بخش ھا و امورات ذيل می باشد‪.‬‬
‫‪ -1‬امور زمينی از قبيل ) ھموارکاری ‪ ،‬پرکاری ‪ ،‬کندن کاری (‪.‬‬
‫‪ -2‬امور بنای از قبيل )سنگ کاری ‪ ،‬خشت کاری (‪.‬‬
‫‪ -3‬امورکانکريت ريزی به شمول قالب بندی‪ ،‬بيره بندی و بسته کاری سيخ گول‪.‬‬

‫‪ -4‬امور پلستر کاری و فرش ھی تزيناتی‪.‬‬

‫‪ -5‬امور نجاری مع ملحقات آن از قبيل نصب آھن جامه و شيشه شانی‪.‬‬
‫‪ -6‬امور قيچی و آھن پوش‬
‫‪ -7‬امور رنگمالی وبعضی امورات کوچک ديگر از قبيل ترانسپورت مواد و ويران کاری تعميرات کھنه‬
‫ونصب جر کنی برای لين ھای برق و غيره را دارا می باشد‪.‬‬
‫اين اليحه تا حدی زياد مشکالت انجنيران را در پروسه برآورد حل نموده و حتی تا امروز ميتوان از اين اليحه به شکل‬
‫يک استندرد به سطح کشور خويش استفاده نمود‪.‬‬
‫مفاھيم پايه واساسی‬

‫كميت يا مقدار ) ‪(Quantity‬‬
‫مجموعه ای از ويژگيھای ھر پديده فيزيكي كه قابل اندازه گيري بوده و مقدار آن با عدد بيان ميشود به نام کميت ياد می‬
‫گردد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬طول‪ ،‬زمان‪ ،‬وزن‪ ،‬مساحت ‪،‬حجم و‪. ................‬‬
‫کميت ھايی که در برآورد ساختمان بيشتر با آن سر و کار داريم عبارتند از ‪:‬طول ‪ -‬سطح ‪ -‬حجم ‪ -‬زاويه ‪ -‬زمان ‪ -‬کتله‬
‫و وزن ‪.‬‬
‫واحد اندازه گيری ‪:‬‬
‫براي اندازه گيري يك كميت بايد آن را با مقدار ثابتي از آن كميت مقايسه كرد‪ ،‬كه به آن مقدار ثابت از كميت‪ ،‬واحد‬
‫اندازه گيری آن کميت ميگويند ‪.‬‬
‫مثال‪ :‬واحد كميت زمان‪" ،‬ثانيه" است‪ .‬واحد كميت طول ‪" ،‬متر" است‬
‫اندازه گيري يك كميت ‪:‬‬
‫اندازه گيري يك كميت‪ ،‬مقايسه مقدار آن با واحد آن كميت است‪ .‬اندازة يك كميت شامل دو قسمت است‪ .‬قسمت اول‬
‫عددي است كه نشان دھنده بزرگي كميت است و قسمت دوم نشان دھندة واحد كميت ميباشد‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬دو متر را به ‪ 2 m‬نشان ميدھند که ‪ 2‬بزرگی کميت طول و حرف‪ m‬واحد کميت را نشان می دھد‪.‬‬
‫سيستم بين المللی واحدھا )‪( System International‬‬
‫از معروفترين سيستمھای واحدھاي اندازه گيري در دنيا ميتوان از سيستم)‪ ( SI‬نام برد‪ .‬درکشور ما واين کتاب سيستم‬
‫‪ SI‬در کاربرد انواع کميتھا‪ ،‬استفاده ميشود ‪.‬‬
‫درسيستم ‪ SI‬واحد اندازه گيری کميت ھای اساسی طول متر ) ‪ ، (m‬زمان ثانيه ) ‪ ( S‬و کتله ) ‪ (Kg‬می باشد‪.‬‬
‫واحد ھای اندازه گيری ‪:‬‬
‫متر ) ‪ (m‬واحد اندازه گيری طول‪:‬‬
‫فاصله بين خط استوا وقطب زمين ‪.‬‬ ‫مطابق تعريف يک متر‪ ،‬يک متر مساوي است به‬

‫( واحد اندازه گيری مساحت يا سطح ‪:‬‬ ‫مترمربع )‬

‫يک مترمربع‪ ،‬مساحت مربعی است كه طول ھر ضلع آن يک متر است‪.‬‬
‫‪A(S) =1m x 1m = 1‬‬

‫( واحد اندازه گيری حجم ‪:‬‬ ‫مترمکعب )‬
‫يک مترمکعب‪ ،‬حجم مکعبی است كه طول ھر بعد آن يک متر است‪.‬‬
‫‪V=1m x1m x 1m = 1‬‬
‫واحد ھای زاويه ‪:‬‬

‫‪ -‬درجه ) ‪: (Degree‬‬
‫حصه يک دايره کامل ‪ ،‬که يک درجه برابر ‪ 60‬دقيقه وھردقيقه برابر‬ ‫يک درجه )‪ (1°‬عبارت است از‬
‫‪ 60‬ثانيه می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬راديان ) ‪: (Radian‬‬
‫حصه يک دايره کامل می باشد ‪.‬‬ ‫‪ (1‬عبارت از‬ ‫يک راديان )‬
‫اندازه يک زاويه را به راديان ميتوان مطابق فورمول ذيل دريافت نمود‪.‬‬
‫‪θ‬‬
‫‪ -‬طول قوس مقابل به زاويه ‪ r ،‬شعاع دايره‬

‫‪ -‬گراد )‪: (Grad‬‬

‫حصه يک دايره کامل ‪ ،‬که يک گراد برابر ‪ 100‬دقيقه گراد می‬ ‫‪ (1‬عبارت است از‬ ‫يک گراد )‬
‫باشد‪.‬‬
‫تبديل واحدھا )‪: ( Unit Convection‬‬

‫برای تبديل واحد يک کميت ‪ ،‬کميت داده شده را در کسری ضرب می کنيم که ضريب واحد خواسته شده صورت و‬
‫ضريب واحد اوليه مخرج کسر را تشکيل می دھد ‪ .‬ضريب واحدھا را از جدول مربوطه دريافت می کنيم‪.‬‬
‫ضريب واحد خواسته شده‬
‫‪ X‬کميت داده شده‬
‫ضريب واحد اوليه‬
‫تبديل واحد ھای طول ‪:‬‬

‫برای تبديل واحد ھای طول از جدول ‪ 1-1‬استفاده می کنيم‪:‬‬
‫جدول ‪ : 1-1‬ضريب ھای تبديل واحد ھای طول‬
‫مثال‪: 1-1‬‬
‫‪ 1450‬سانتی متر چند دکامتر ميشود؟‬
‫‪10‬‬
‫‪1450‬‬ ‫‪1450 10‬‬ ‫‪1.45‬‬
‫‪10‬‬

‫تبديل واحد ھای مساحت يا سطح ‪:‬‬

‫برای تبديل واحد ھای سطح از جدول ‪ 1-2‬استفاده می کنيم‪:‬‬
‫جدول ‪ : 1-2‬ضريب ھای تبديل واحد ھای مساحت‬
‫مثال ‪:1-2‬‬
‫‪ 345000‬ميلی متر مربع چند ھکتومترمربع ميشود؟‬
‫‪10‬‬
‫‪345000‬‬ ‫‪345000 10‬‬ ‫‪0.0000345‬‬
‫‪10‬‬
‫تبديل واحد ھای حجم ‪:‬‬
‫برای تبديل واحد ھای حجم از جدول ‪ 1-3‬استفاده می کنيم‪:‬‬
‫جدول ‪ : 1-3‬ضريب ھای تبديل واحد ھای حجم‬
‫مثال ‪:1-3‬‬
‫‪ 675000‬ليتر چند مترمکعب ميشود؟‬
‫‪1‬‬
‫‪675000‬‬ ‫‪675‬‬
‫‪10‬‬
‫تبديل واحد ھای کتله ‪:‬‬
‫برای تبديل واحد ھای کتله از جدول ‪ 1-4‬استفاده می کنيم‪:‬‬
‫جدول ‪ : 1-4‬ضريب ھای تبديل واحد ھای کتله‬

‫مثال ‪:1-4‬‬
‫‪ 234000‬گرم چند تن ميشود؟‬
‫‪10‬‬
‫‪234000‬‬ ‫‪0.234‬‬
‫‪10‬‬
‫تبديل واحد ھای زاويه ‪:‬‬
‫برای تبديل واحد ھای زاويه از جدول ‪ 1-5‬استفاده می کنيم‪:‬‬
‫جدول ‪ : 1-5‬ضريب ھای تبديل واحد ھای زاويه‬
‫مثال ‪:1-5‬‬
‫‪ 5‬راديان چند دقيقه ميشود؟‬
‫‪60′‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪180‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3439.49′‬‬
‫‪180‬‬
‫تمرين ‪:‬‬
‫‪ -1‬برآورد را تعريف کنيد وھدف از برآورد را بيان کنيد‪.‬‬
‫‪ -2‬انواع برآورد را نوشته وھرکدام را تعريف کنيد‪.‬‬
‫‪ -3‬براورد سطحی وحجمی را با ذکر مثال تشريح کنيد‬
‫‪ -4‬واحدات داده شده را به واحد خواسته شده تبديل کنيد‬
‫الف‪15678000mm=? km -‬‬
‫ب‪1256hm= ? dm -‬‬
‫‪125‬‬ ‫?‬ ‫ج‪-‬‬
‫‪5675‬‬ ‫?‬ ‫د‪-‬‬
‫‪5675000‬‬ ‫?‬ ‫ه‪-‬‬
‫و – ‪1348090kg= ? T‬‬
‫ی‪270gr=?rad -‬‬
‫‪345°‬‬ ‫؟‬ ‫ل‪-‬‬

‫فصل دوم‬
‫اساسات برآورد ) اندازه گيری طول ‪ ،‬مساحت‪ ،‬حجم ودريافت مقدار مواد(‬
‫روش ھای اندازه گيری طول ‪:‬‬
‫کميت طول را ميتوان مستقيما توسط فيته ويا توسط قضايا وروابط مثلثاتی دريافت نمود‪ .‬اندازه گيری طول بااسفاده از‬
‫فيته ساده بوده ومستقيما می توان طول را اندازه گرفت ‪ .‬اما اگر بنا به داليلی طولی را نتوانيم مستقيما اندازه بگيريم‬
‫ميتوانيم چنين طول ھای را بااستفاده از قضايا وروابط ھندسی ومثلثاتی اندازه بگيريم‪.‬‬
‫اندازه گيری طول باااستفاده از قضيه فيثاغورث‪:‬‬
‫قضيه فيثاغورث‪:‬‬
‫در ھر مثلث قائم الزاويه‪ ،‬مربع وتر برابر است با مجموع مربع ھای دو ضلع ديگر‪.‬‬
‫وتر‪ ،‬ضلع مقابل به زاوية قائمه می باشد‪.‬‬
‫شکل‪ : 2-1‬مثلث قايم الزاويه‬
‫مثال ‪ :2-1‬فاصله دونقطه ‪ A‬و‪ B‬را دريافت کنيد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-2‬شکل مربوط به مثال ‪2-1‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫→‬ ‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪44.72‬‬

‫محاسبه طول با استفاده از نسبت تشابه شکلھای ھندسی‬
‫تعريف نسبت تشابه ‪ :‬در دو شكل مشابه‪ ،‬نسبت بين اضالع متناظر عدد ثابتي است كه به آن نسبت تشابه ميگويند و‬
‫آنرا با حرف "‪ "K‬نشان ميدھند ‪.‬‬

‫ھر گاه دو زاويه از مثلثی با دو زاويه از مثلث ديگر برابر باشند‪ ،‬آندو مثلث متشابه بوده که يکی از حالتھای تشابه دو‬
‫مثلث ميباشد که در محاسبات تخنيکی ساختمان کاربرد زيادی دارد‪.‬‬
‫اضالع متناظر‪ :‬اضالعی ھستند که رو بروی زوايای مساوی قراردارند‪.‬‬
‫مثال ‪: 2-2‬‬
‫ميخواھيم فاصله نقطه ‪ A‬را ازنقطه ‪ B‬که دردوطرف دريا قراردارند بدست آوريم ‪.‬‬

‫حل ‪:‬‬
‫نقطه ‪ C‬را طوری انتخاب می کنيم که مثلث ‪ ABC‬قايم الزاويه باشد‪ ،‬ارتفاع‪ CH‬رارسم و فاصله ھای‪ AC‬و ‪ AH‬را‬
‫اندازه گيری می کنيم )‪AC= 40m‬و ‪ ( AH=5m‬فاصله ‪ A‬و ‪ B‬را بدست می آوريم ‪:‬‬
‫دو مثلث ‪ ABC‬و ‪ ACH‬مشــابه اند ) زاويه ‪ A‬مشترک‪ ،‬وزاويه ‪ C‬و ‪H‬قايمه اند‪ ،‬زاويه سوم خود بخود مساوی می‬
‫ْ‬
‫مثلث‪ 180‬می باشد‬ ‫شوند چون مجموع زوايای داخلی‬
‫‪40‬‬
‫→‬ ‫‪320‬‬
‫‪5‬‬
‫محاسبه طول با استفاده ازنسبت ھای مثلثاتی‬
‫تعريف‪:‬‬
‫درھرمثلث قايم الزاويه‪،‬روابط اصلی مثلثاتی بصورت زير تعريف می شود‪:‬‬
‫ضلع مقابل‬ ‫ضلع مجاور‬ ‫ضلع مقابل‬ ‫ضلع مجاور‬
‫‪sin‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪, tan‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪cot‬‬
‫وتر‬ ‫وتر‬ ‫ضلع مجاور‬ ‫ضلع مقابل‬
‫کاربرد نسبت ھای مثلثاتی‪:‬‬
‫مثال‪2-3‬‬
‫در شکل )‪ ( 2-4‬طول زينه ) ‪ ( AC‬را محاسبه کنيد‪ .‬در صورتيکه عرض ھر زينه ‪ 30 cm‬باشد و ھم چنين ارتفاع‬
‫ھرپته را نيز محاسبه نماييد‪.‬‬


‫‪6‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪=180 cm‬‬
‫‪cos 27°‬‬ ‫→‬ ‫‪cos 27°‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪0.891‬‬ ‫‪160.38‬‬
‫‪tan 27°‬‬ ‫→‬ ‫‪tan 27°‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪91.62‬‬
‫قضيه ساين ‪:‬‬

‫در ھر مثلث غيرمشخص مانند شکل شکل ‪ 2-5‬رابطه زير برقرار است ‪:‬‬
‫شکل ‪ : 2-5‬مثلث غير مشخص ‪ABC‬‬
‫‪sin‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪sin‬‬

‫از اين رابطه می توان دوضلع مثلثی که دو زاويه و يک ضلع از آن معلوم باشد‪ ،‬رامحاسبه نمود‪.‬‬
‫قضيه کوساين‪:‬‬
‫در ھر مثلث غيرمشخص مانند شکل شکل ‪ 2-5‬رابطه زير برقرار است ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪cos‬‬
‫محاسبه محيط‬
‫محيط چند ضلعی ھا برابر است بامجموع اضالع آنھا)سه ضلعی ھا‪ ،‬چھارضلعی ھا‪،‬پنج ضلعی ھا‪(. ...،‬‬
‫‪4‬‬ ‫محيط مربع ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫محيط مستطيل ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫محيط دايره به شعاع ‪ r‬برابر است با‪:‬‬
‫محيط بيضوی به قطر ‪ 2a‬و ‪ 2b‬برابر است با‪:‬‬

‫ويا بادقت بيشتر ميتوان نوشت ‪:‬‬

‫مثال ‪: 2-4‬‬
‫ابعاد زميني مطابق شکل )‪ ( 2-5‬است‪ .‬در صورتي که بخواھيم براي محصور کردن زمين از سيم خاردار استفاده کنيم‬
‫و فاصلة تيرك ھاي چوبي سيم خاردار از ھم ‪ 3‬متر باشد‪ ،‬چند عدد تيرك چوبي براي اين کارالزم است؟ چنانچه از‬
‫چھار رديف سيم خاردار استفاده شود‪ ،‬طول سيم خاردار مصرفي چند متر است؟‬

‫طول محيط چھارضلعي را حساب مي کنيم‪:‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪450‬‬
‫تعداد تيرك‪:‬‬
‫‪450‬‬
‫‪150‬‬
‫‪3‬‬
‫طول سيم خاردار‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪1800‬‬
‫‪ -1‬اطـــــــــــاقی دارای طول ‪ 6.45 m‬است اگر بخواھيم برای کرسی) سنگ قرنيز ( اين اطاق ازسنگھای ‪25 cm‬‬
‫استفاده کنيم چند متر سنگ الزم خواھد شد ؟‬
‫‪ -2‬برای تعيين ارتفاع يک ســــــــــــــاختمان ‪،‬ازيک چوب به طول ‪ DF = 4m‬استفاده می شود‪ .‬در صورتيکه فاصله‬
‫‪ HF=2.5 m‬و ‪ BF=20m‬باشد ‪ ،‬ارتفاع ساختمان را تعيين کنيد‪.‬‬ ‫چشم مشــــاھد از زمين برابر ‪GH=1.70 m‬و‬

‫شکل ‪ : 2-7‬شکل مربوط به تمرين ‪2‬‬

‫‪ -3‬برای تعيين عرض يک دريا ‪ ،‬طول ھای ‪ DC‬و ‪ AC‬و ‪ AE‬اندازه گرفته شده اند‪ ،‬عرض دريا را دريافت کنيد‪.‬‬

‫‪-4‬اندازه طول ھای مجھول را ) ‪ ( a, b, c,d‬را بدست آوريد‪.‬‬

‫‪-5‬فرش تھکوی يک ساختمان که بعنوان پارکينگ استفاده می شود ‪ 1.5 m ،‬پايين تر از سطح سرک قرار دارد‪،‬‬
‫درصورتيکه ميالن رمپ ‪ 12%‬باشد مسافه افقی رمپ رامحاسبه کنيد‪.‬‬
‫)رمپ‪ :‬سطح ميل داری که دوسطح با اختالف ارتفاع را به ھم وصل ميکند(‪.‬‬
‫) ميل رمپ‪ :‬نسبت تفاوت ارتفاع دوسطح را به فاصله افقی رمپ‪ ،‬ميل رمپ ناميده ميشود(‪.‬‬

‫‪ -6‬ارتفاع قيچی رادرشکل زير محاسبه کنيد‪.‬در صورتيکه قيچی متقارن ) متناظر( باشد‪.‬‬


‫‪ -7‬محيط داخلي وخارجي اشكال زير را دريافت كنيد‪.‬‬
‫‪ -8‬محيط شكل زير را دريافت كنيد‪.‬‬
‫شکل‪ : 2-13‬شکل مربوط به تمرين ‪8‬‬

‫اندازه گيری مساحت‪:‬‬
‫مساحت مثلث‬
‫مساحت مثلث غيرمشخص ‪ ABC‬را ميتوان به طريقه ھاي ذيل محاسبه ودريافت نمود‪ .‬شکل )‪.( 2-14‬‬

‫شکل ‪ : 2-14‬مثلث غير مشخص ‪ABC‬‬

‫مساحت مثلث غير مشخص ‪ ABC‬درصورت معلوم بودن قاعده وارتفاع آن ذيال دريافت ميگردد‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪a. h‬‬
‫‪2‬‬
‫مساحت مثلث بامعلوم بودن دوضلع وزاويه بين آنھا مساوي است‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪a. b. sin‬‬
‫‪2‬‬
‫مساحت مثلث با معلوم بودن سه ضلع مثلث برابر است ‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪P P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪b P‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪,‬‬

‫‪2‬‬
‫محاسبه مساحت چھار ضلعي ھا‬
‫مساحت مربع به ضلع ‪ a‬توسط فورمول زير دريافت ميگردد ‪.‬‬
‫مســــــــــــــاحت مستطيل با طول ‪ a‬و عرض ‪ b‬مساوي است ‪:‬‬

‫‪.‬‬
‫مساحت متوازي االضالع با قاعده ‪ a‬و ارتفاع ‪ h‬مساوي است با‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫مساحت ذوزنقه با قاعده ھاي ‪ a‬و ‪b‬وارتفاع ‪ h‬برابر مي شود با‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫مساحت لوزي باقطرھاي ‪ d1‬و ‪ d2‬برابر است با‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫زميني داراي شكل ذوزنقه ای ) شکل ‪ ( 2-15‬قراراست ميان سه نفر تقسيم گـــــردد‪ .‬طوريكه مساحت‬ ‫مثال‪: 2-5‬‬
‫كلي ذوزنقه ‪ 182.50‬مترمربع و مساحت مثلث ‪ ADE‬مساوي ‪ 8.32‬مترمربع ميباشد‪ ،‬مساحت واندازه طول اضالع‬
‫مثلث ھاي ‪ BCE‬و ‪ CDE‬را دريافت كنيد ‪.‬‬

‫شکل ‪ : 2-15‬زمين ذوزنقه ای مربوط به مثال ‪2-5‬‬

‫مساحت مثلث قايم الزاويه ‪ ADE‬ذيال دريافت ميگردد‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8.32‬‬
‫‪8.32‬‬ ‫→‬ ‫‪3.70‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4.5‬‬
‫مساحت ذوزنقه ‪ ABCD‬مساوی است به ‪:‬‬
‫‪17.7‬‬ ‫‪3.7‬‬
‫‪→ 182.5‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2 182.5‬‬
‫‪17.06‬‬
‫‪21.4‬‬
‫ضلع ‪ BE‬را دريافت ميکنيم‪:‬‬
‫‪=AB-AE=17.06- 4.5 =12.56 m‬‬
‫مساحت مثلث ‪ BCE‬رادريافت ميکنيم‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪17.7‬‬ ‫‪12.56‬‬ ‫‪111.156‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ضلع ‪ CE‬را براساس فيثاغورث دريافت ميکنيم‪:‬‬
‫→‬ ‫‪17.7‬‬ ‫‪12.56‬‬ ‫‪21.7‬‬

‫ضلع ‪ DE‬را براساس فيثاغورث دريافت ميکنيم‪:‬‬
‫→‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪3.7‬‬ ‫‪5.82‬‬

‫ضلع ‪ CD‬را براساس فيثاغورث دريافت ميکنيم‪:‬‬
‫→‬ ‫‪21.7‬‬ ‫‪5.82‬‬ ‫‪20.9‬‬

‫مساحت مثلث ‪ CDE‬رادريافت ميکنيم‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪20.9‬‬ ‫‪5.82‬‬ ‫‪60.82‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫مثال‪: 2-6‬‬
‫الف ‪ -‬اگر بخواھيم كف اتاق را با موزاييک فرش كنيم‪ ،‬چند متر مربع موزاييک الزم است؟‬
‫ب ‪ -‬در صورتي كه بخواھيم ديوارھاي اتاق را كاغذ ديواري كنيم‪ ،‬چند متر مربع كاغذ ديواري الزم است؟‬
‫پ ‪ -‬در صورتي كه براي سنگ پاي ديوار ھاي خارجي اين ساختمان از سنگ تيشه ای استفاده شود‪ ،‬چند متر سنگ‬
‫تيشه ای الزم است؟ شکل) ‪( 2-16‬‬
‫شکل ‪ : 2-16‬شکل مثال ‪2-6‬‬

‫حل‪:‬‬
‫الف‪ -‬مساحت موزاييک الزمی مساوی است با مساحت داخل اطاق ‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬
‫ب ‪ -‬مساحت ديوار کاغذی الزمی مساوی است با مساحت ديوار احاطوی منفی مساحت کلکين ودروازه ‪:‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪42‬‬
‫‪1.5m x 2m‬‬ ‫‪1.2m x 3m‬‬ ‫‪6.6‬‬
‫‪.2‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪6.6‬‬ ‫‪35.4‬‬
‫ب ‪ -‬سنگ پای ديوار مساوی است با محيط خارجی منفی عرض دروازه ‪:‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪b .2‬‬ ‫‪4.70 m‬‬ ‫‪3.70 m . 2‬‬ ‫‪1.2 m‬‬ ‫‪15.6 m‬‬
‫محاسبه مساحت چندضلعی ھا‬
‫مساحت چند ضلعی ھای غير منظم‪:‬‬
‫برای محاسبه مساحت چندضلعي غيرمنظم ابتدا توسط ترسيم اقطار ممکنه از يک راس چند ضلعی را به مثلث ھا تقسيم‬
‫کرده و مساحت چند ضلعی را ازجمع کردن مساحت مثلث ھا به دست می آ وريم‪.‬‬

‫مثال‪: 2-7‬‬
‫زمينی به شكل پنج ضلعي غيرمنظم ‪ ) ABCDE‬شکل‪ ( 2-17‬داريم‪ .‬مساحت اين چندضلعي چند متر مربع است؟‬
‫شکل‪ :2-17‬چھار ضلعی غير منظم مثال ‪2-7‬‬

‫حل ‪:‬‬
‫‪61 61‬‬ ‫‪40 61‬‬ ‫‪45 61‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪701.36‬‬

‫‪37‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪61‬‬
‫‪2‬‬
‫‪60 60‬‬ ‫‪45 60‬‬ ‫‪43 60‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪654.52‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪60‬‬
‫‪2‬‬
‫‪48 48‬‬ ‫‪43 48‬‬ ‫‪31 48‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪325.70‬‬
‫‪43‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪48‬‬
‫‪2‬‬
‫‪701.36‬‬ ‫‪654.52‬‬ ‫‪325.70‬‬ ‫‪1681.58‬‬
‫مساحت چند ضلعی ھای منظم‪:‬‬
‫مساحت ‪ n‬ضلعي غيرمنتظم كه اندازة ضلع آن ‪ a‬باشد برابر است با‪:‬‬
‫‪180‬‬
‫‪4 tan‬‬
‫مثال‪: 2-8‬‬
‫‪ .8‬مساحت ‪ 6‬ضلعي منظم با ضلع ‪ 25‬متر چند متر مربع است؟‬
‫‪,‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪180‬‬
‫‪4 tan‬‬

‫‪6 . 25‬‬
‫‪1623.38‬‬
‫‪180‬‬ ‫‪4 . tan 30‬‬
‫‪4 tan‬‬
‫مساحت دايره‪:‬‬
‫مساحت دايره ای به شعاع ‪ r‬و قطر ‪ d‬برابر است به ‪:‬‬
‫نظر به شعاع‬
‫نظر به قطر‬
‫‪4‬‬
‫مساحت حلقه دايره‪:‬‬
‫حلقة دايره عبارت است از مساحت محصور بين دو دايره ھم مركز با شعاع ھاي مختلف شکل )‪ .(2-18‬مساحت حلقه‬
‫بين دو دايره به شعاعھای ‪ R‬و ‪ r‬برابر است به ‪:‬‬
‫شکل ‪ :2-18‬حلقه دايره‬

‫مساحت قطاع دايره ‪:‬‬
‫قسمتي از دايره كه بين دوشعاع و يك قوسي ازدايره محدود شده باشد بنام قطاع دايره ياد مي شود‪.‬شکل )‪(2-19‬‬
‫شکل ‪ :2-19‬قطاع دايره‬

‫مساحت قطاع دايره به شعاع ‪ r‬وزاويه مركزي )‪ θ‬به راديان( مساوي است به‪:‬‬
‫باشد دراين صورت مساحت‪:‬‬ ‫اگر زاويه مركزي قطاع به درجه ‪α‬‬

‫مساحت قطعه دايره‬

‫قسمتي ازدايره كه ميان يك قوس ووتر مقابل آن محصور باشد بنام قطعه دايره ياد ميشود شکل) ‪.(2-20‬‬
‫شکل ‪ :2-20‬قطعه دايره‬
‫طول قوس مقابل به زاويه مركزي ‪ θ‬مساوي است به‪:‬‬

‫‪.‬‬
‫طول وتر مقابل به زاويه مركزي ‪ θ‬مساوي است به‪:‬‬
‫‪2. sin‬‬
‫‪2‬‬
‫مساحت ‪ n‬ضلعي منظم محاط در دايره ‪:‬‬
‫مساحت ‪ n‬ضلعي منظم محاط دردايره به شعاع ‪ r‬مساوي است به ‪:‬‬
‫‪sin‬‬
‫مساحت ‪ n‬ضلعي منظم محيط در دايره ‪:‬‬

‫مساحت ‪ n‬ضلعي منظم محيط دردايره به شعاع ‪ r‬مساوي است به‪:‬‬
‫‪180‬‬
‫‪tan‬‬
‫مساحت بيضوي‪:‬‬
‫مجموعه نقاطيكه مجموع فاصله آنھا از دو نقطه ثـــابت ) محراق ھاي بيضوي( مساوي مقدار ثابتي) قطراطول‬
‫بيضوي ( باشد‪ ،‬بنام بيضوي ياد مي شود ‪.‬مساحت بيضوي به قطرھاي ‪a 2‬و ‪b 2‬مساوي است به‪:‬‬
‫‪S= π.a.b‬‬
‫مساحت دايره محاطي يك مثلث‪:‬‬
‫شكل ) ‪ ( 2-21‬مثلث ‪ ABC‬ودايره محاطي آنرا نشان ميدھد‪.‬‬
‫ميدانيم كه مساحت دايره به شعاع ‪ r‬مساوي است به‪:‬‬
‫‪S= π.‬‬
‫شعاع دايره محاطی مساوی است به ‪:‬‬

‫شکل ‪ : 2-21‬دايره محاطی مثلث ‪ABC‬‬

‫مساحت دايره محيطي مثلث‪:‬‬
‫شكل )‪ ( 2-22‬مثلث ‪ ABC‬ودايره محيطي آنرا نشان ميد ھد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-22‬دايره محاطی مثلث ‪ABC‬‬

‫ميدانيم كه مساحت دايره به شعاع ‪ r‬مساوي است به‪:‬‬
‫‪S= π.‬‬
‫شعاع دايره محيطی مساوی است به ‪:‬‬
‫‪. .‬‬ ‫‪. .‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4.‬‬
‫محاسبه سطح جانبی و سطح كل احجام ھندسی و احجام مركب‬
‫احجام منشوری‪ :‬احجامی ھستند كه مساحت مقطع آن ھا در ارتفاع )يا طول( ثابت باشد؛ شکل )‪(2-23‬‬
‫شکل ‪ : 2-23‬احجام منشوری‬

‫مساحت جانبي احجام منشوري ‪:‬‬

‫مساحت جانبی احجام منشوری مساوی است به محيط قاعده ضرب دراتفاع آن‬
‫محيط قاعده × ارتفاع = مساحت جانبی منشور‬
‫مساحت جانبي ‪ +‬مسات قاعده ھا‬ ‫مساحت كل احجام برابر است به‪:‬‬
‫مساحت جانبي احجام مركب برابر است با‪ :‬مجموع مساحت جانبي اجزاي تشكيل دھندة آن ھا‪.‬‬
‫مثال‪2-9‬‬
‫پـــالن اتـــــــــاقي مطـــابـق شــــكل )‪ (2-24‬است‪،‬اگرانــداره كلكيـــن ‪ ، Window =( 2.5x2)m‬انـــدازه دروازه‬
‫‪ Door=(1.0 x2.7)m‬و ارتفاع اتاق ‪ 3m‬باشد‪).‬اندازه ھا به سانتی متر است (‪.‬‬
‫الف‪ -‬مقدار موزاييك فرش )‪ ( (Floor‬را محاسبه كنيد‪.‬‬
‫ب‪ -‬پال ستر كاري ديوارداخلی را محاسبه نماييد‪.‬‬
‫ج‪ -‬سنگ پي زاره)كرسي يا قرنيز( را دريافت كنيد‪).‬کرسی ‪ 20‬سانتی متر(‪.‬‬
‫شکل ‪ :2-24‬اطاق مربوط به مثال ‪2-9‬‬

‫الف‪ -‬موزاييک فرش مساوی است به‪:‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪17.5‬‬
‫ب‪ -‬برای محاسبه پالسترکاری ابتدا محيط اتاق رادريافت می کنيم وآنرا درارتفاع اتاق ضرب می کنيم وازآن مساحت‬
‫‪ L‬نشان ميدھيم ‪.‬‬ ‫کلکين ودروازه را کم می کنيم‪.‬محيط مستطيل يا طول ديوار را به‬
‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 5‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪17‬‬
‫مساحت مجموعی ديوار مساوی است به‪:‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪51‬‬
‫مساحت کلکين مساوی است به‪:‬‬
‫‪2m‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪5‬‬

‫مساحت دروازه مساوی است به ‪:‬‬

‫‪1m‬‬ ‫‪2.7‬‬ ‫‪2.7‬‬
‫مساحت مجموعی کلکين ودروازه مساوی است به‪:‬‬
‫‪,‬‬ ‫‪2.7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7.7‬‬
‫مساحت پالسترکاری مساوی است به‪:‬‬
‫‪51‬‬ ‫‪7.7‬‬ ‫‪43.30‬‬
‫سنگ پی زاره مساوی است به محيط اتاق منفی عرض دروازه‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 5‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬
‫مثال ‪:2-10‬‬
‫پالن تھداب ساختماني مطابق شكل )‪ ( 2-25‬است‪ ،‬مساحت قالب بندي را براي اين تھداب محاسبه نماييد‪).‬اندازه ھا به‬
‫سانتی متر است (‪.‬‬
‫شکل ‪ :2-25‬شکل مربوط به مثال ‪2-10‬‬

‫رادريافت ودر ارتفاع تھداب وتعداد آن‬ ‫را دريافت می کنيم ‪:‬برای اينکارمحيط تھداب‬ ‫ابتدا مساحت تھداب‬
‫ضرب می کنيم‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪. 0.5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪17.6‬‬

‫رادريافت ودر ارتفاع تھداب وتعداد آن ضرب می‬ ‫را دريافت می کنيم ‪:‬برای اينکارمحيط تھداب‬ ‫مساحت تھداب‬
‫کنيم‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪. 0.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪10‬‬

‫( را دريافت می کنيم‪.‬‬ ‫مساحت رينگ طولی )‬
‫‪2 .‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0 .35‬‬ ‫‪2 .4‬‬ ‫‪7‬‬
‫( را دريافت می کنيم‪ .‬برای اين کار رينگ عرضی را به دورينگ ‪ ′‬و ‪ ′′‬تقسيم می‬ ‫مساحت رينگ عرضی )‬
‫کنيم‪:‬‬

‫‪2 .‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪0 .35‬‬ ‫‪2 .1‬‬ ‫‪1.19‬‬
‫‪4.2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪1.7‬‬

‫‪2 .‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0 .35‬‬ ‫‪2 .2‬‬ ‫‪2.8‬‬
‫مساحت مجموع قالب بندی مساوی است به‪:‬‬
‫‪17.6‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1.19‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪38.59‬‬

‫مثال‪: 2-11‬‬
‫بام ساختماني دواليه ايزوگام ميشود‪.‬وازايزوگام باعرض ‪ 90‬سانتي متراستفاده مي شود‪ .‬درصورتيكه‬
‫ھر ايزوگام با ايزوگام مجاور ‪ 10‬سانتي متر رويھم قرارگيردوازھرطرف ‪ 25‬سانتي متر روي پاراپت‬
‫رابپوشاند ‪،‬مساحت ايزوگام الزم را دريافت نماييد‪ .‬ھم چنين طول ايزوگـــــــام الزم را دريافت نماييد‪.‬‬
‫بام ساختمان ‪ 15 x10‬متر ميباشد‪.‬‬
‫حل‪:‬‬
‫چون ايزوگام ازھرطرف به اندازه ‪ 25‬ســــانتی متر روی پاراپت نيز قرارميگيرد بنابراين طول‬
‫وعرض بام که باايزوگام پوشانده ميشود مساوی است به‪:‬‬
‫‪L = 15 + 0.25 + 0.25 = 15.5 m‬‬
‫‪= 10 + 0.25 + 0.25 = 10.5 m‬‬
‫مساحت که با ايزوگام پوشانده ميشود مساوی است به‪:‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪=L x‬‬ ‫‪= 15.5 x 10.5 = 162.75‬‬
‫در چھار کنج بام مساحت زير بايد بريده شود‪:‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪4 x 0.25 x 0.25‬‬ ‫‪0.25 m‬‬
‫مساحت الزم ايزوگام با کم کردن مساحت چھار کنج برابر ميشود به‪:‬‬
‫‪162.75 0.25 162.5‬‬
‫چون ھر ايزوگام با ايزوگام مجاور ‪ 10‬سانتی متر رويھم پوشش)‪ (Over Lap‬دارد عرض ھرايزوگام‬
‫مساوی ميشود به‪:‬‬
‫‪90 10 80‬‬
‫طول الزم ايزوگام مساوی ميشود به‪:‬‬
‫‪162.5‬‬
‫‪203.125‬‬
‫‪0.8‬‬
‫تمرين‪:‬‬
‫‪ -1‬قرار است فرش اطاقي با موزاييك ھاي ‪ 25‬در‪ 25‬سانتيمترفرش شود‪ ،‬اگر براي اين اطاق ‪ 350‬عدد ازاين‬
‫موزاييك الزم باشد ‪ ،‬مساحت اين اطاق را دريافت كنيد‪.‬‬
‫‪- -2‬قرار است برای ديوار يك آشپزخانه از كاشي ‪ ( 30X20 ) cm‬وبرای فرش آن از سراميك ‪(20x20)cm‬‬
‫استفاده شود‪ ،‬اگر ‪ 15000‬كاشي و ‪ 18000‬سراميك الزم باشد وقيمت ھر مترمربع كاشي ‪ 350‬افغاني و ھر مترمربع‬
‫سراميك ‪ 420‬افغاني باشد قيمت مجموعي كاشي وسراميك را دريافت نماييد‪.‬‬
‫‪ -3‬تعداد ‪ 1600‬عدد موزاييك) ‪ ( 40x40‬سانتي متر براي فرش سازي يك صالون ضرورت است‬

‫الف‪ :‬درصورتيكه صالون مربعي باشد‪ ،‬اندازه ابعاد آنرا دريافت نماييد؟ ‪-‬ب‪ :‬درصورتيكه صالون مستطيلي باشد‪،‬‬
‫واندازه طول ‪ 1.5‬چند عرض آن باشد‪ ،‬اندازه ابعاد آنرا دريافت نماييد؟‬
‫‪ -4‬شكل زير پالن وقطع يك تھداب را نشان ميدھد‪ ،‬مساحت قالب بندي الزم را محاسبه كنيد؟‬
‫شکل ‪ : 2-24‬پالن وقطع تھداب تمرين ‪4‬‬

‫‪ -5‬شكل زير پالن يك اتاق است‪،‬درصورتيكه ارتفاع اتاق ‪ 2.70‬متر ‪،‬ارتفاع كلكين ‪ 1.80‬متر ‪،‬‬
‫ارتفاع دروازه ‪ 2.20‬متر وديوار ‪ 20‬سانتي متر باشد‪:‬‬
‫‪ -‬الف‪ :‬مساحت فرش سازي را دريافت كنيد‪.‬‬

‫‪ -‬ب‪ :‬مساحت پالستركاري ديوار را دريافت كنيد‪.‬‬
‫‪ -‬ج‪ :‬مساحت رنگمالي ديوار و چت اتاق را محاسبه كنيد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-25‬پالن اطاق تمرين ‪5‬‬

‫‪- -6‬در شكل ‪ 2-26‬مساحت قسمت خط خط شده را حساب کنبد‪ ) .‬نيم دايره ھا ھر كدام به قطر يكي از اضالع مثلث‬
‫ھستند(‪.‬‬


‫‪ -7‬شكل ‪ 2-27‬سلب کانکريتی يک تونل را نشان مي دھد‪ .‬مساحت مقطع کانکريت که خط خط شده را بر حسب متر‬
‫مربع به دست آوريد‪ ) .‬اندازه ھا به سانتی متر است(‬

‫‪ -8‬در شكل ‪ 2-28‬قسمت ھاي خط خط شده زمين دوش يک استاديوم ورزشی نشان داده شده است‪ .‬در صورتي كه‬
‫بخواھيم قسمت ھاي مياني اين زمين را چمن کاری کنيم ‪:‬‬
‫الف ‪ -‬مساحت كل زمين را به متر مربع حساب كنيد ‪.‬ب ‪ -‬مساحت قسمت چمن كاري چند متر مربع است؟ پ ‪ -‬چند‬
‫فيصد كل زمين چمن كاري مي شود؟ ت ‪ -‬در صورتي كه بخواھيم اطراف قسمت چمن كاري را جدول نصب كنيم‪ ،‬چند‬
‫متر جدول الزم داريم‪ ) .‬اندازه ھا به متر است(‪.‬‬
‫شکل ‪ :2-28‬استاديوم ورزشی مربوط به تمرين ‪8‬‬

‫‪ - 9‬پالن شکل ‪ ، 2-29‬قطع افقی يک منزل حويلی دار را نشان مي دھد كه كف آن با موزاييک و كف صفه با سنگ‬
‫طبيعي فرش مي شود‪ .‬تعيين كنيد ‪:‬الف ‪ -‬مساحت كل زيربنا را )به غير از صفه( بر حسب متر مربع ‪.‬ب ‪ -‬در صورتي‬
‫كه ‪% 5‬ضايعات محسوب شود‪ ،‬بايد چند متر مربع موزاييک خريداري گردد؟ پ ‪ -‬مساحت صفه را بر حسب متر‬
‫مربع ‪.‬ت ‪ -‬در صورتي كه ‪ % 4‬ضايعات محسوب شود‪ ،‬بايد چند متر مربع سنگ خريداري شود؟‬

‫شکل ‪ : 2-29‬پالن مربوط به تمرين ‪9‬‬

‫اندازه گيری حجم‪:‬‬
‫محاسبه حجم احجام منشوری‪:‬‬
‫به صورت کلی حجم احجام منشوري برابر است با مساحت قاعده × ارتفاع‬
‫حجم منشور با مساحت قاعدة ‪ S‬و ارتفاع ‪ h‬برابر است به‪:‬‬
‫‪V= Sh‬‬
‫شکل ‪ : 2-30‬منشور‬
‫حجم استوانه با شعاع قاعدة ‪ r‬و ارتفاع ‪ h‬برابر است به‪:‬‬
‫=‪V‬‬
‫حجم مكعب به ضلع ‪ a‬برابر است به‪:‬‬
‫=‪V‬‬

‫‪ (a) : 2-31‬استوانه ‪ (b) ،‬مکعب‬

‫حجم مكعب مستطيل به اضالع قاعدة ‪ a‬و ‪ b‬و ارتفاع ‪ h‬برابر است به ‪:‬‬
‫‪V=a.b.h‬‬
‫‪ : 2-32‬مکعب مستطيل‬
‫‪ -‬محاسبه حجم ھرم و مخروط‬
‫ارتفاع‬ ‫مساحت قاعده‬
‫حجم ھرم و حجم مخروط =‬
‫حجم ھرم با مساحت قاعده ی ‪ S‬و ارتفاع ‪: h‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬

‫حجم مخروط با شعاع قاعده ‪ s‬و ارتفاع ‪: h‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫حجم ھرم ناقص باسطوح قاعده ‪ S1‬و‪ S2‬وارتفاع ‪: h‬‬
‫فورمول دقيق‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫فورمول تقريبي‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫حجم مخروط ناقص با قاعده ي ‪s1‬و‪s2‬و ارتفاع ‪:h‬‬
‫فورمول دقيق‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫فورمول تقريبي‪:‬‬

‫محاسبه حجم كره‪:‬‬
‫حجم كره به شعاع ‪:r‬‬

‫=‪v‬‬
‫مثال‪: 2-12‬‬
‫شکل ‪ 2-33‬مقطع يک کانال را نشان ميدھد‪ .‬حجم کندن کاری اين کانال را بر حسب متر مکعب محاسبه کنيد‪.‬در‬
‫صوتيکه طول کانال ‪25‬متر باشد ) اندازه به سانتی متر است( ‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-33‬مقطع کانال مثال ‪2-12‬‬

‫مساحت مقطع کانال مساوی است ‪:‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪2.2‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪. 0.8‬‬ ‫‪1.36‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫حجم کندن کاری کانال مساوی است ‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪1.36‬‬ ‫‪. 25‬‬ ‫‪34‬‬
‫مثال ‪: 2-13‬‬
‫شکل زير يک نل کانکريتی را نشان می دھد‪ .‬مطلوب است ‪:‬‬
‫فضايی که اين نل اشغال می کند‬ ‫الف‪:‬‬
‫ب‪ :‬حجم داخلی نل‬
‫ج‪ :‬حجم کانکريت الزم برای ساختن نل‬
‫در صورتيکه شاع داخلی نل ‪ 50‬سانتی متر ‪ ،‬ضخامت نل ‪ 10‬سانتی متر وطول نل ‪ 5‬متر باشد‪.‬‬

‫شکل ‪ : 2-34‬نل کانکريتی مثال ‪2-13‬‬

‫حل ‪:‬‬
‫الف ‪ -‬برای محاسبه فضايی که نل اشغال می کند بايد حجم کل نل را محاسبه کنيم‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪3.14 0.6‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫‪5.652‬‬
‫ب ‪ -‬حجم داخلی نل مساوی است به‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪3.14 0.5‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫‪3.925‬‬
‫ج ‪ -‬کانکريت الزم مساوی است به‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪3.14 0.6‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫‪1.727‬‬
‫مثال‪:2-14‬‬
‫حجم شكل ذيل چندسانتي متر مكعب است؟‬
‫شکل ‪ : 2-35‬شکل مثال ‪2-14‬‬
‫‪22mm‬‬ ‫‪25mm‬‬ ‫‪15‬‬

‫‪38‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪950‬‬ ‫‪275‬‬ ‫‪176.62‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪12580.56‬‬

‫‪0.5‬و ضخامت ديواره يي ‪2cm‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪-1‬يك كارتن چوبي مكعب شكل به ابعاد داخلي ‪0.5‬‬
‫موجود است‪.‬‬
‫الف‪:‬حجم داخلي كارتن چند سانتي متر مكعب و چند متر مكعب است؟‬
‫ب‪:‬اگر بخواھيم داخل كارتن را رنگ كنيم سطح رنگ كاري چند متر مكعب است؟‬
‫‪-2‬يك حوض آب مطابق شكل بصورت مكعب مستطيل ساخته شده است كف آن از كـــــــــانكريت به‬
‫ضخامت ‪20‬سانتي مترو ديواره ھاي آن از كانكريت به ضخامت ‪20‬سانتي متراست كه داخل آن عايق‬
‫كاري گرديده است‪.‬ويك ديوارخشتی ‪10‬ســـــــــانتي متري محافظ عايق نيز كشيده شده است موارد‬
‫زير را محاسبه كنيد‪:‬‬
‫الف‪:‬حجم کانکريت كف)مترمكعب(‬
‫ب‪:‬حجم خشت كاري)مترمكعب(‬
‫ب‪:‬سطح عايق كاري كف و ديواره ھا)متر مكعب(‬
‫ت‪:‬سطح ديوار ھاي داخلي )متر مربع(‬
‫ث‪:‬ظرفيت آب حوض)متر مكعب(‬
‫ج‪:‬حجم كانكريت ديوار)متر مکعب(‬
‫شکل ‪ : 2-36‬شکل تمرين ‪2‬‬
‫‪ - 3‬براي يك فابريكه ساختماني احتياج به يك مخزن آب ‪ 27000‬ليتر داريم اگر منبع به شكل مكعب‬
‫ساخته شود طول ھر ضلع آن چند متر بايد باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬شكل زيرقسمتي از پليت پوشش آھن كانكريتي را نشان مي دھددر صورتي كه طول اين سلب شش‬
‫متر باشد‪:‬‬
‫الف‪:‬حجم كانكريت مصرفي چقدر است‬
‫ب‪-‬چند متر مربع تخته براي قالب بندي نياز است؟‬
‫ضخامت سلب ‪ 10‬سانتی متر وارتفاع خالص گادر ھا ‪ 40‬سانتی متر است‪.‬‬

‫شکل ‪ : 2-37‬شکل تمرين ‪4‬‬

‫‪ 15 - 5‬عدد موزاييک كانكريتي مطابق شكل زير به طول ‪ 2.50‬متر در يك ساختمان به كار مي‬
‫رود‪ .‬حجم كانكريت مصرفي را بر حسب ليتر و متر مكعب محاسبه كنيد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-37‬شکل تمرين ‪5‬‬

‫‪ -6‬تونلي براي عبور قطارمطــــــــابق شكل ذيل ساخته شده‪.‬درشكل مقطع كندن كــــــاري اين‬
‫تونل را به اندازه ھاي مورد نيازمي بينيد‪.‬در صورتي كه طول اين تونل ‪1800‬متر و ابتدا و‬
‫انتھاي آن به صورت قائم فرض شود‪.‬تعيين كنيد‪:‬‬
‫شکل ‪ : 2-38‬شکل تمرين‪6‬‬

‫الف‪-‬حجم كندن كاري الزم را برحسب متر مكعب‪.‬‬

‫ب‪-‬اگر ديوار و چت اين تونل به ضخامت‪ 25‬سانتي متر كانكريت ريزي شود‪.‬حجم كانكريت‬
‫مورد نياز چند متر مكعب خواھد بود‬
‫‪ - 7‬قرار است يك انبار به ابعاد داخلي‪10‬متر در ‪ 6‬متر و به ارتفاع ‪5‬متر را با ديوار ھاي ‪ 35‬سانتي‬
‫متر بسازند‪.‬در صورت كه دروازه و كلكين اين انبار سطح معادل ‪%2‬سطح ديوار ھا داشته باشند‪:‬‬
‫الف‪-‬حجم خشت كاري را به متر مكعب محاسبه كنيد‪.‬‬
‫ب‪-‬سطح پالستر كاري داخلي و خارجي را به متر مربع محاسبه كنيد‪.‬‬
‫‪ -8‬مقطع ديواری خشتی مطابق شکل زير است اگر طول اين ديوار ‪ 25‬متر باشد‬
‫الف‪ :‬حجم خشت کا ری اين ديواررا دريافت نماييد‬
‫ب‪ :‬حجم کانکريت قسمت بااليی ديواررا دريافت نماييد‬
‫)اندازه ھا به سانتی متر است(‬
‫‪ - 9‬شکل زير مقطع يک کانال را نشان ميدھد واگرطول اين کانال ‪ 125‬متر باشد حجم کندن کاری را‬
‫محاسبه نماييد‪:‬‬

‫محاسبه وزن و مقدار مصالح‬

‫کتله وواحدات آن‪:‬‬
‫تعريف‪:‬‬
‫مقدار ماده موجود در يک جسم را بنام کتله آن جسم گويند‪.‬‬
‫واحدات کتله در سيستم ‪:SI‬‬
‫واحد اصلی اندازه گيری کتله درسيستم ‪، SI‬کيلو گرام )‪ (kg‬است‪ .‬و يک کيلو گرام مطابق تعريف‬
‫مساوی به کتله يک ليتر مقطردر درجه حرارت ‪ 4.5‬درجه سانتی گراد و فشار يک اتمسفير‪.‬‬
‫کيلو گرام ميباشد‪ .‬وھم چنين و‬ ‫واحد کوچکتر آن در سيستم ‪ SI‬گرام )‪ (gr‬است و يک گرام بربر‬
‫احد بزرگتر کتله تن ) ‪ (t‬ميباشد که يک تن مساوی ‪ 1000‬ککيلو گرام است‪.‬‬
‫‪1kg=1000 gr‬‬
‫‪1 ton =1000kg‬‬
‫واحد اندازه گيری کتله در سيستم انگليسی پوند)‪ (Lb‬ميباشد ‪:‬‬
‫‪lb= 453 gr‬‬
‫کثافت ‪:‬‬
‫کثافت عبارت از کتله واحد حجم ميباشد ومعموال کثافت را با ‪ ρ‬نشان ميدھند‪.‬‬ ‫تعريف‪:‬‬
‫کتله‬
‫= کثافت‬ ‫و‬
‫حجم‬
‫وحدات اندازه گيری کثافت‪:‬‬
‫واحد اصلی اندازه گيری کثافت در سيستم ‪ SI‬کيلو گرام بر متر مکعب ) ‪ (kg/m3‬است وواحد‬
‫کوچکتر آن گرام بر سانتی متر مکعب )‪ ( gr/cm3‬و واحد بزرگتر ان تن بر متر مکعب) ‪(t/m3‬‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫وزن‪:‬‬
‫تعريف‪ :‬وزن عبارت از مقدار قوه جاذبه ای است که از طرف زمين بر کتله يک جسم وارد ميشود ‪.‬‬
‫واحد اندازه گيری وزن‪:‬‬
‫واحد اندازه گيری وزن نيوتن )‪ (N‬است و مطابق تعريف يک نيوتن قوه ای است که اگر‬
‫برکتله يک کيلوگرم وارد شود تعجيل برابر يک متر بر مجذور ثانيه بدھد‪.‬وبرای بدست آوردن‬
‫وزن ھرجسم بايد کتله آنرا در تعجيل جاذبه زمين ضرب ميکنيم‪:‬‬
‫‪W=mg‬‬
‫‪g=9.8 1‬‬
‫روابط بين کثافت ‪ ،‬کتله وحجم ومحاسبات آنھا‪:‬‬
‫‪ (ρ‬ميتوان استفاده کرد‪.‬‬ ‫برای محاسبات مربوط به کتله ‪،‬کثافت وحجم ازرابطه کثافت )‬

‫وزن حجمی يا وزن مخصوصه‪:‬‬

‫وزن حجمی يا وزن مخصوصه عبارت از نسبت وزن يک ماده به حجم ان يا به عبارتی ديگر‬
‫وزن حجمی عبارت از وزن واحد حجم يک ماده ميباشد وبه گاما )‪ (γ‬نشان داده ميشود‬
‫‪γ‬‬
‫واحد وزن حجمی مواد کيلو گرام بر متر مکعب ) ‪ (kg/m3‬ميباشد‬
‫مثال‪: 2-15‬‬
‫وزن يک پايه آھن کانکريتی با مقطع ‪ (35x40)cm‬وارتفاع ‪3‬متر را دريافت نماييد در صورتيکه‬
‫وزن حجمی آھن کانکريت ‪2500 kg/m3‬باشد‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫ابتدا حجم پايه را در يافت ميکنيم‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪V= b.h.L=0.35m.0.40m.3m=0.42 m‬‬
‫با استفاده از وزن حجمی وحجم ميتوانيم وزن پايه را دريافت کنيم‪:‬‬
‫‪W= .‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪. 0.42‬‬ ‫‪1050‬‬
‫مثال ‪: 2-16‬‬
‫‪3‬‬
‫حجم يک خريطه سمنت را دريافت کنيد در صورتيکه وزن حجمی سمنت ‪ 1500 kg/m‬باشد‪:‬‬
‫‪γ‬‬ ‫→‬ ‫‪50kg/(1500kg/ )=0.033 m3‬‬
‫دريافت مقدار مواد ‪:‬‬
‫مقدار مواد در مصالح ساختمانی را براساس تناسب مواد شامل در مصالح ساختمانی وبراساس نسبت‬
‫ھای تقريبی که برای مارکھای مختلف مواد ومصالح ساختمانی معمول و مروج است در يافت‬
‫ميگردد‪.‬‬
‫محاسبه مواد در مصالح ساختمانی ازروی نسبتھای شامل در مصالح طوری صورت ميگيرد که ابتدا‬
‫مجموع نسبت ھا دريافت شده وسپس حجم مصالح ساختمانی بر مجموع نسبتھا تقسيم ودرحصه ھر‬
‫مواد ضرب می گردد‪.‬‬
‫مثال‪: 2-17‬‬
‫مقدار مـــــــــــــواد را در يک متر مکعب کانـــــــــــــــکريت مارک ‪ 200‬با نسبت مواد )‪(1:1.5:3‬‬
‫) جغل ‪ :‬ريگ ‪:‬سمنت (در يافت نماييد‪:‬‬
‫حل‪:‬‬
‫ابتدا مجموع نسبتھا را درياف مينماييم‪:‬‬
‫‪1+1.5+3 =5.5‬‬
‫اکنون مقدار سمنت‪ ،‬ريگ وجغل را ذيال دريافت می کنيم‪:‬‬
‫= ‪) V c‬حجم سمنت(‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪0.182‬‬
‫‪.‬‬

‫= ‪ ) VS‬حجم ريگ(‬ ‫‪. 1.5‬‬ ‫‪0.273‬‬

‫‪.‬‬
‫= ‪ ) VG‬حجم جغل(‬ ‫‪. 3 0.545‬‬
‫‪.‬‬
‫چون سمنت معموال به ‪ (Ton ) kg‬يا بوجی خريد وفروش ميشود بنا براين بايد وزن ويا تعداد بوجی‬
‫ھای آنرا دريافت نماييم‪:‬‬
‫‪V.‬‬
‫وزن حجمی سمنت در دو حالت آزاد وداخل بوجی ازھم فرق دارد‪:‬‬
‫‪1400‬‬ ‫وزن حجمی سمنت در حالت آزاد‪:‬‬
‫‪1800‬‬ ‫وزن حجمی سمنت در داخل بوجی‪:‬‬
‫بنا براين وزن سمنت مساوی است به‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪0.182‬‬ ‫‪. 1800‬‬ ‫‪327.6‬‬
‫برای دريافت تعداد بوجی ھای سمنت وزن مجموعی سمنت را باالی وزن يک بوجی سمنت )‪(50‬‬
‫کيلوگرام تقسيم ميکنيم ‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫=‪N‬‬ ‫بوجی ‪6.55‬‬
‫مثال ‪:2-18‬‬
‫مقدار سمنت وريگ را برای يک متر مکعب مصالح پالستر کاری با نسبت )‪ (1:5‬در يافت نماييد‪:‬‬
‫حل‪:‬‬
‫ابتدا مثل مثال ‪ 1‬مجموع نسبت ھا را دريافت ميکنيم‪:‬‬
‫‪1+5=6‬‬
‫اکنون مقدار سمنت و ريگ را ذيال دريافت می کنيم‪:‬‬
‫= ‪) V c‬حجم سمنت(‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪0.167‬‬
‫= ‪ ) VS‬حجم ريگ(‬ ‫‪. 5 0.833‬‬
‫چون سمنت معموال به ‪ (Ton ) kg‬يا بوجی خريد وفروش ميشود بنا براين بايد وزن ويا تعداد بوجی‬
‫ھای آنرا دريافت نماييم‪:‬‬
‫‪V.‬‬
‫وزن حجمی سمنت در دو حالت آزاد وداخل بوجی ازھم فرق دارد‪:‬‬
‫‪1400‬‬ ‫وزن حجمی سمنت در حالت آزاد‪:‬‬
‫‪1800‬‬ ‫وزن حجمی سمنت در داخل بوجی‪:‬‬

‫بنا براين وزن سمنت مساوی است به‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪0.167‬‬ ‫‪. 1800‬‬ ‫‪300.6‬‬

‫برای دريافت تعداد بوجی ھای سمنت وزن مجموعی سمنت را باالی وزن يک بوجی سمنت )‪(50‬‬
‫کيلوگرام تقسيم ميکنيم ‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫=‪N‬‬ ‫بوجی ‪6.012‬‬
‫تمرين‪:‬‬
‫‪ -1‬در يک گادر آھن کانکريتی با مقطع تی مانند)‪ (T‬مطابق شکل زير و با طول ‪ 5.5‬متر‬
‫دريافت نماييد‪:‬‬
‫الف‪ :‬حجم کانکريت الزم برای اين گادر چند متر مکعب است؟‬
‫ب‪ :‬مقدار سمنت‪،‬ريگ وجغل را برای اين گادر دريافت نماييد در صورتيکه مارک کانکريت ‪ 200‬و‬
‫با نسبتھای )‪ (1:1.5:3‬باشد‪.‬‬
‫ج‪ :‬وزن گادر را دريافت نماييد در صورتيکه وزن حجمی آھن کـــــــــانکريت مساوی ‪2500‬‬
‫( باشد‪.‬‬ ‫کيلوگرام بر متر مکعب )‬
‫‪ -2‬در يک پايه آھن کانکريتی با مقطع شش ضلعی منظم و به ضلع ‪ 25‬سانتی متر و با طول‬
‫‪3‬متر دريافت نماييد ‪:‬‬
‫الف‪ :‬حجم کانکريت الزم برای اين پايه چند متر مکعب است؟‬
‫ب‪ :‬مقدار سمنت‪،‬ريگ وجغل را برای اين پايه دريافت نماييد در صورتيکه مارک کانکريت ‪ 200‬و‬
‫با نسبتھای )‪ (1:1.5:3‬باشد‪.‬‬
‫ج‪ :‬وزن پايه را دريافت نماييد در صورتيکه وزن حجمی آھن کـــــــــانکريت مساوی ‪ 2500‬کيلوگرام‬
‫( باشد‪.‬‬ ‫بر متر مکعب )‬
‫‪ -3‬در يک تھداب آھن کانکريتی )‪ (2x2‬متر وارتفاع ‪ 65‬سانتی متر وبا مارک کانکريت ‪150‬‬
‫)‪ (1:2:4‬دريافت نماييد‪:‬‬

‫الف‪ :‬حجم کانکريت الزم برای اين تھداب چند متر مکعب است؟‬
‫ب‪ :‬مقدار سمنت‪،‬ريگ وجغل را برای اين تھداب دريافت نماييد ‪.‬‬
‫‪ -4‬طولی سرکی ‪ 1540‬متر است در صورتيکه مقطع نل کانکريتی کنار اين سرک مطابق شکا‬
‫زير باشد محابه نماييد‪:‬‬
‫الف‪ :‬مقدار کانکريت الزم را‪.‬‬
‫ب‪ :‬مقدار سمنت‪،‬ريگ وجغل را در صورتيکه مارک کانکريت ‪ (1:1.5:3)200‬باشد‪.‬‬
‫‪-5‬در شکل ھای زير پالن وقطع يک چاه سپتيک کانکريتی نشان داده شده است‪ ،‬ديوار اين چاه سپتيک‬
‫از خشت و کف آن از کانکريت مارک ‪ (1:2:4)150‬وپوشش آن از کانکريت مارک ‪(1:1.5:3)200‬‬
‫ساخته ميشود‪ .‬سطح داخلی وخارجی آن ايزوگام ميگردد‪ .‬و کندن کاری ‪ 60‬سانتی متر بيشتر از اندازه‬
‫ھای چاه صورت ميگيرد ‪:‬‬
‫الف‪ :‬مقدار کانکريت مارک ‪ 150‬ومقدار سمنت ‪،‬ريگ وجغل آنرا دريافت نماييد‪.‬‬
‫ب‪ :‬مقدار کانکريت مارک ‪ 2000‬ومقدار سمنت ‪،‬ريگ وجغل آنرا دريافت نماييد‪.‬‬
‫ج‪ -‬ايزو گام الزمه را دريافت نماييد در صورتيکه عرض ايزوگام ‪ 90‬سانتی متر باشد‪.‬‬
‫د‪ -‬حجم کندن کاری را دريافت کنيد‪.‬‬
‫ه‪ -‬مقدار خشت کاری را دريافت کنيد‪ .‬در صورتيکه ‪ %75‬ديوار خشت باشد تعداد خشت وھم چنين‬
‫مقدار مصالح را دريافت نماييد‪.‬‬

https://engzia.blogfa.com ‫براورد ساختمان‬ +93799219419
‫پالن چاه‬
‫قطع چاه‬
5‫ شکل تمرين‬: 2-43 ‫شکل‬
Mohammad Dawood Mohammadi Page 43

‫‪-6‬ضخامت ديوارکانکريتی که مقطع آن مطابق شکل زير است ‪ 25‬سانتی متر است درصورتيکه تعداد‬
‫آن ‪ 5‬عدد باشد‪:‬‬
‫الف‪ -‬حجم کانکريت الزمه را دريافت نماييد‪.‬‬
‫ب‪ -‬اگر مارک کانکريت ‪ (1:1.5:3)200‬باشد مقدار سمنت‪ ،‬ريگ وجغل را دريافت نماييد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 2-44‬شکل تمرين ‪6‬‬

‫فصل سوم‬
‫ضرايب مورد استفاده دراندازه گيری و برآورد‬
‫مقدار وحجم کارھا و نيز قيمت ھای واحدی که برای انجام کارھای مختلف در ‪ (Bill Of Quantity ) BOQ‬درج‬
‫شده ويا توسط برآورکننده ھای باتجربه تعيين ميگردد برای انجام کار درشرايط عادی ودرمقطع زمامی ومکانی خاص‬
‫بدون درنظرگرفتن مصارف غير مستقيم ومرتبط با اجرای کار درنظر گرفته شده است ‪ ،‬برای درنظر گرفتن تاثيرات‬
‫عوامل متغير وموثر در تھيه برآورد ‪ ،‬ضرايب مختلفی تعريف شده اند که در زير به صورت مختصر توضيح داده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ضريب نسبت مواد خشک ومواد تر در کانکريت‬
‫تجارب نشان ميدھد که برای يک متر مکعب مواد تر ) کانکريت تازه( ‪ 1.53‬متر مکعب مواد خشک ) سمنت ‪ ،‬ريگ‬
‫وجغل( ضرورت است ‪ .‬يعنی برای در يافت مقدار مواد اوليه الزم برای کانکريت تازه بايد ابتدا حجم کانکريت الزمه‬
‫را دريافت نموده و حجم دريافت شده را در ‪ 1.53‬ضرب کنيم و سپس مواد خشک ) سمنت ‪ ،‬ريگ وجغل را دريافت‬
‫نماييم‪.‬‬
‫مثال‪: 3-1‬‬
‫مقدار سمنت ‪ ،‬ريگ وجغل را برای يک پايه کانکريتی با طول ‪ 3‬متر ‪ ،‬ابعاد مقطع ‪ 40x40‬سانتی متر دريافت کنيد در‬
‫صورتيکه نسبت ھای اختالط ) ‪ (1:1.5:3‬باشد‪.‬‬
‫حجم کانکريت را دريافت می کنيم‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0.48‬‬
‫حجم مواد خشک را دريافت می کنيم‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪1.53‬‬ ‫‪1.53‬‬ ‫‪0.48‬‬ ‫‪0.73‬‬
‫مجموع نسبت ھا را دريافت ميکنيم ‪:‬‬
‫سھم سمنت = ‪ 1‬حصه ‪ ،‬سھم ريګ = ‪ 1.5‬حصه ‪ ،‬سھم جغل = ‪ 3‬حصه‬
‫‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5.5‬‬
‫حجم مجموعي مواد خشک به ‪ 5.5‬تقسم و ضرب حصه مربوطه ھر مواد خشک شود مقدار ھمان مواد خشک‬
‫دريافت ميگردد‪.‬‬
‫مقدار سمنت‪:‬‬
‫‪0.73‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪0.133‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪5.5‬‬
‫چون سمنت به مترمکعب دربازارعرضه نمی شود وزن وتعداد بوجی را دريافت ميکنيم‪ .‬بدين منظور وزن حجمی‬
‫‪ 1500‬در نظر می گيريم‪:‬‬ ‫سمنت را‬

‫→‬ ‫‪0.133‬‬ ‫‪1500‬‬
‫‪199.5‬‬
‫‪199.5‬‬
‫‪3.99‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪50‬‬
‫مقدار ريگ ‪:‬‬
‫‪0.73‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪. 1.5‬‬ ‫‪0.199‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪5.5‬‬
‫مقدار جغل ‪:‬‬
‫‪0.73‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.3‬‬ ‫‪0.398‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪5.5‬‬
‫ضريب منطقه ای‬
‫قيمتھای واحد برای انجام کار برای مقطع زمانی معين و مکان مشخص تھيه می شوند‪ .‬قيمتھای درج شده در جدول‬
‫مقدار کار و قيمت داده شده ‪ ،‬برای انجام کار در محل خاص ) کابل( محاسبه ميگردند‪.‬‬
‫برای اينکه قيمتھای موجود در جدول مقدار کار و قيمت داده شده ‪ ،‬عموميت داشته و در ھمه جای کشور قابل استفاده‬
‫باشد ‪ ،‬نھاد مسيول در کشور با توجه به ويژگيھای محلی و منطقه ای و ميزان محروم بودن يا محروم نبودن منطقه و‬
‫چگونگی امکان دسترسی به نيروھای کار و تامين مصالح ‪ ،‬مناطق جغرافيايی کشور را به مناطق مختلف تقسيم می‬
‫نمايند وبرای کارھای ساختمانی ‪ ،‬تاسيسات برق و ميخانيک ‪ ،‬راه و ‪ ......‬به صورت جداگانه و متناسب با صعوبت در‬
‫منطقه‪ ،‬ضريبی به نام "ضريب منطقه" در نظر می گيرند که در برآورد ھزينه کار ضرب می گردد‪.‬‬
‫ضريب طبقات‬
‫قيمتھای درج شده در جدول مقدار کار و قيمت داده شده ‪ ،‬برای انجام کار در طبقه ھمکف ) منزل اول( و زير ھمکف‬
‫) تھکوی( در نظر گرفته شده است ‪ .‬چنانچه کار در طبقات باالتر از ھمکف و يا پايين تر از طبقه زير ھمکف انجام‬
‫شود‪ ،‬بابت ھزينه حمل مصالح به طبقات مذکور و ضايعات ناشی از حمل آن به طبقات و ھمچنين سختی اجرای کار‪،‬‬
‫ضريبی به نام "ضريب طبقات" به شرح زير تعيين ومنظور می شود‪.‬‬
‫‪ ‬مساحت ھرطبقه باالتر از طبقه ھمکف به صورت جداگانه وبراساس نقشه ھای اجرايی تعيين می شود‬
‫ومساحت اولين طبقه باالتر از ھمکف در ضريب يک ‪ ،‬ومساحت دوميين طبقه باالتر از ھمکف در ضريب‬
‫دو ‪ ،‬ومساحت سومين طبقه باالتر از ھمکف در ضريب سه و به ھمين ترتيب مساحت طبقه ‪ N‬ام باالتر از‬
‫ھمکف در ضريب ‪ N‬ضرب می شود‪.‬‬
‫‪ ‬مساحت ھرطبقه پايين تراز طبقه ھمکف به صورت جداگانه وبراساس نقشه ھای اجرايی تعيين می شود‬
‫ومساحت اولين طبقه پايين تراز ھمکف در ضريب يک ‪ ،‬ومساحت دوميين طبقه پايين تراز ھمکف در ضريب‬
‫دو ‪ ،‬ومساحت سومين طبقه پايين تراز ھمکف در ضريب سه و به ھمين ترتيب مساحت طبقه ‪ M‬ام پايين‬
‫تراز ھمکف در ضريب ‪ M‬ضرب می شود‪.‬‬

‫‪ ‬ضريب طبقات )‪ (P‬که ازرابطه زيرحاصل ميشود ضريبی است که به صورت جداگانه برای ھر ساختمان )به‬
‫استثنای کارھای حياط سازی( محاسبه و به تمام قلم ھای کاری ساختمان مربوطه اعمال ميشود‪ .‬اين ضريب با‬
‫کم وزياد شدن طبقات در زمان اجرای کار تغيير ناپذير است‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫⋯‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫⋯‬
‫‪1‬‬
‫‪100‬‬
‫‪ -‬مساحت طبقه ھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه اول باالتر ازطبقه ھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه دوم باالتر ازطبقه ھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه سوم باالتر ازطبقه ھمکف‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪ -‬مساحت طبقه ‪ N‬ام باالتر ازطبقه ھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه زير ھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه اول پايين تر ازطبقه زيرھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه دوم پايين تر ازطبقه زيرھمکف‬
‫‪ -‬مساحت طبقه سوم پايين تر ازطبقه زيرھمکف‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪........................................................‬‬
‫‪ -‬مساحت طبقه ‪ M‬ام پايين تر ازطبقه زيرھمکف‬
‫‪ -‬مساحت کل ساختمان به شمول مساحت طبقه ھمکف‬
‫تبصره ‪ :1‬در صوتيکه ساختمان بيش از يک ھمکف داشته باشد ‪ ،‬طبقه ھمکف اصلی معيار محاسبات ضريب طبقات‬
‫در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 2‬ضريب طبقات برای ھر ساختمان به صورت جداگانه تعيين و برای تمام کارھا درنظر گرفته می شود‪.‬‬
‫تبصره‪ : 3‬ضريب طبقات با چھار رقم اعتبار در نظر گرفته می شود ‪.‬‬
‫تبصره ‪ :4‬کارھای حياط سازی شامل تمام کارھای ميشود که درخارج از ساختمان انجام ميشود‪.‬‬
‫مثال ‪: 3-2‬‬
‫ضريب طبقات برای يک ساختمان که دارای دوطبقه زيرزمين ‪ ،‬يک ھمکف و ‪ 8‬منزل باالتر ازھمکف است را با‬
‫شرايط زير محاسبه کنيد‪.‬‬
‫مساحت دو طبقه تھکوی ) پايين تر ازھمکف ( ھرطبقه ‪ 250‬متر مربع مساوی است به ‪ 500‬متر مربع‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫مساحت طبقه ھمکف مساوی به ‪ 280‬متر مربع‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫مساحت ھر طبقه باالتر از ھمکف ‪ 320 ،‬متر مربع‬ ‫‪-‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪280‬‬
‫…‬ ‫‪320‬‬
‫‪250‬‬
‫‪250‬‬
‫⋯‬ ‫‪3340‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫⋯‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫⋯‬
‫‪1‬‬
‫‪100‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1 320‬‬ ‫‪2 320‬‬ ‫‪3 320‬‬ ‫‪4 320‬‬ ‫‪5 320 6 320‬‬ ‫‪7 320‬‬ ‫‪8 320‬‬ ‫‪1 250‬‬
‫‪100 3340‬‬
‫‪11770‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.0352‬‬
‫‪334000‬‬
‫ضريب ارتفاع‬
‫قيمتھای درج شده در جدول مقدار کار ) ‪ ، (BOQ‬برای انجام کار تا ارتفاع ‪ 3.5‬متر در ھر طبقه است‪ .‬چنانچه کار‬
‫در طبقه ای که ارتفاع آن بيش از‪ 3.5‬متر است ‪،‬انجام شود بابت اجرای عمليات ‪ ،‬انتقال و ضايعات مصالح ناشی از‬
‫ارتفاع و ھمچنين اجرای خوازه ھای الزم در داخل ساختمان ‪ ،‬ضريب ارتفاع در نظر گرفته می شود ودر برآورد‬
‫ھزينه اجرای عمليات کار‪،‬منظور می گردد‪.‬اين ضريب به تمام اقالم کار آن طبقه ازليول کف طبقه مربوط تا ليول کف‬
‫طبقه بااليی تعلق ميگيرد‪.‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2 100‬‬
‫– ضريب ارتفاع‬
‫– ارتفاع منزل ) طبقه ( از فرش منزل مربوطه تا فرش منزل بااليی‬
‫در ساختمان ھای ميل دار متوسط ليول بااليی وليولی که ميل شروع ميشود به عنوان ارتفاع قبول ميگردد‪.‬‬
‫در صورتی که تغييراتی در حين کار در ارتفاع طبقه ايجاد شود)ارتفاع کم يا زياد شود( به شرط اجرا شدن ‪ ،‬فرمول‬
‫مذکور يکبار ديگر برای طبقات مربوط براساس کار واقعی انجام شده محاسبه و در آخرين صورت وضعيت اعمال می‬
‫شود‪.‬‬

‫مثال ‪: 3-3‬‬
‫ضريب ارتفاع طبقه ای که ارتفاع ان از فرش تافرش بااليی ‪ 4.2‬متراست را دريافت کنيد‪.‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪4 4.2 3.5 4.2 0.6‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.016‬‬ ‫‪1.016‬‬
‫‪2 100‬‬ ‫‪2 100 4.2‬‬
‫ضريب مصارف غير مستقيم‪:‬‬

‫برای درنظرگرفتن مصارف ناشی از مواردی ھمچون پرداخت ماليات ‪ ،‬بيمه ھای اجتماعی کارمندان وکارگران ‪ ،‬تھيه‬
‫ضمانت نامه ھای مختلف ‪ ،‬عوارض قانونی و لحاظ نمودن مفاد و ‪ ...‬ضريب مصارف غير مستقيم را در نظر گرفته‬
‫اند که به قيمت کل برآورد اجرای کار اعمال می گردد‪ .‬مصارف غير مستقيم ‪ ،‬به طور کلی به دو دسته مصارف غير‬
‫مستقيم عمومی و مصارف غير مستقيم کار تفکيک می شود‪.‬‬
‫مصارف غير مستقيم عمومی‪:‬‬
‫اين مصارف را نمی توان به کار مشخصی مرتبط دانست وشامل مصارف زير می گردد‪:‬‬
‫معاشات کارمندان دفتر مرکزی‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف بيمه ھای عمومی ‪ ،‬بيمه کارمندان ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف وسايط نقليه دفتر مرکزی‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف اداری وغير اداری دفترمرکزی‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف غير مستقيم کار‪:‬‬
‫اين مصارف را می توان به کار مشخصی مرتبط دانست وشامل مصارف زير می گردد‪:‬‬
‫ماليات‬ ‫‪-‬‬
‫مفاد‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف کار آموزی‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف شاپ ھا‬ ‫‪-‬‬
‫مصارف تھيه اسناد تخنيکی واسناد تحويل دھی کار‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫معموال ضريب مصارف غير مستقيم ‪ 30‬فيصد کل قيمت جدول مقدار کار ) ‪ ( BOQ‬در نظر گرفته ميشود‪.‬‬
‫ضريب پيشنھادی قراردادی )ضريب قراداد(‬
‫در زمان برگزاری آفرگشايی ‪ ،‬به منظور انتخاب قراردادی برای اجرای کارپروژه ‪ ،‬قراردادی ھا ی واجد صالحيت‬
‫که دعوتنامه شرکت در آفر گشايی ) مناقصه( برای آنان ارسال شده است مطابق ضوابط مربوط‪ ،‬بايد مبلغ پيشنھادی‬
‫خود برای انجام کار را به صورت يک مبلغ مقطوع اعالم نمايند‪ .‬حاصل تقسيم مبلغ پيشنھادی قراردادی به مبلغ برآورد‬
‫اوليه ھزينه انجام کارپروژه ‪ ،‬ضريب پيشنھادی قراردادی و يا ضريب قرارداد ناميده می شود که در کليه صورت‬

‫وضعيت ھای موقت و قطعی اعمال ميگردد‪.‬‬

‫اگر عدد بدست آمده‪ ،‬کوچکتر از يک باشد قرادادی نسبت به برآورد اوليه ‪ ،‬پيشنھاد تخفيف داده است)‪. ( MINUS‬‬
‫اگر عدد بدست آمده بزرگتر از يک باشد قرادادی نسبت به برآورد اوليه ‪ ،‬پيشنھاد افزايش داده است)‪. (PLUS‬‬
‫ضريب تجھيز و تخريب دفتر ساحوی ‪.‬‬
‫در جد‪.‬ل مقدار کار ) ‪ ( BOQ‬از کلی ترين تا جزئی ترين عوامل دخيل در اجرای کارھا )به مانند بيل و کراچی و ‪(....‬‬
‫در نظر گرفته میشود‪ .‬ولی برخی از اقدامات و کارھا نيزدر اماکن و دفاتر ساحوی صورت میگيرد که جزو کارھای‬
‫اصلی نبوده ولی ھمواره ھزينه ھايی را تحميل میکند‪ .‬ھزينهھای اسکان يا رفت و آمد‪ ،‬ھزينهھای داير کردن آشپزخانه‬
‫و غذا‪ ،‬تجھيزات ايمنی‪ ،‬تجھيز دفاتر و … از جمله اين ھزينه ھا است‪ .‬اين ھزينهھا با ھزينهھای مصارف غير مستقيم‬
‫کار کامالً متفاوت است‪ .‬برای درنظر گرفتن اين ھزينهھا‪ ،‬ضريب تجھيز و برچيدن اماکن کمکی و موقتی در نظر‬
‫گرفته میشود‪ .‬اين ضريب پس از اعمال ضريب پيشنھادی قراردادی‪ ،‬اعمال میشود‪ .‬بسته به نوع قرارداد و توافق‪،‬‬
‫مقدار اين ضريب از ‪ ۴‬تا ‪ ۶‬درصد کل قيمت تغيير میکند‪ .‬ضريب تجھيز و برچيدن در متن قرارداد صراحتا ً ذکر‬
‫میشود‪.‬‬
‫پروسه ھای کاری در برآورد‪:‬‬

‫‪ -1‬ھموار کاری وپرکاری )‪(Surfacing and Filling‬‬
‫اين پروسه عمومآ در مرحله اول کاری پروژه ھا آغاز می گردد تا بتوانيم موقعيت تعمير يا ساختمان را که در‬
‫نظراست تا سنگ تھداب آن گذاشته شود به شکل درست واساسی در ساحه انتخاب نمود‪.‬‬
‫قابل ذکر است يک قسمت از نورم را که جھت اجرای اين پروسه کاری قابل استفاده می باشد ضم جدول )‪ (2‬خواھيم‬
‫ساخت ولی جھت معلومات بيشتر می توان اليحه طاقت کار را مطالعه نمود‪.‬‬
‫جدول )‪ (2‬ارايه نورم ھا در مورد ھموار كاري و پركاري مي باشد‪.‬‬
‫کارگر غير ماھر‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫متر مربع‬ ‫ھموار کاری زمين الی ‪ 10‬سانتی متر‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.04 MD/m²‬‬ ‫‪0.01 MD/m²‬‬
‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫متر مربع‬ ‫ھموار کاری و چمن کاری ساحه‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.08 MD/m²‬‬ ‫‪0.025MD/m²‬‬
‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پرکاری توسط گل بيدون تپک کاری‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.08 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پرکاری توسط مواد غير قابل نفوذ‬ ‫‪4‬‬
‫‪0.05 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0.15 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پركاري و تپك كاري در تھدابھا‬ ‫‪5‬‬
‫‪0. 05 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پركاري و تپك كاري در فرش ھا‬ ‫‪6‬‬
‫‪0.10 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پركاري در عمق بيشتر از ‪ 3‬متر‬ ‫‪7‬‬
‫‪0.10 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫پركاري در عقب ديوار ھا‬ ‫‪8‬‬
‫‪ -2‬تخريب کاری )‪(Demolition‬‬

‫در کشور ھا ی رو به انکشاف زمانيکه بخواھند شھر ھا را مطابق به ضرورت روز عيار سازند ضرورت احساس‬
‫مي گردد تا بعضی از ساختمان ھا را که كھنه اند و يا ھم در جاھای قرار دارند که سد راه برای پيشرفت گرديده است‬

‫تخريب نموده و به عوض ان ساحا ت مطابق به ما ستر پالن جديد اعما ر گردد‪ ،‬بنآ ضرورت احساس می گردد تا در‬
‫مورد طاقت کار ونورم ھای مربوط به تخريب کاری نيز معلومات کافی در دست داشته باشيم‪.‬‬
‫پروسه تخريب کاری مطابق نورم عمومآ شامل انتقال مواد الی فاصله ‪ 2‬متر می باشد‪.‬‬
‫)م‪-1‬فصل دوم كندن كاري صفحه ‪(11‬‬
‫در ذيل جدول )‪ (3‬نشا ندھنده نورم ھاي مي باشد كه ميتوان به رويت آن طاقت کار را در پروسه تخريب کاری‬
‫تعميرات تعين نمود‪.‬‬
‫جدول )‪ (3‬نورم ھا در مورد تخريب كاري‪.‬‬
‫‪0.65 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب سنگ کاری خامه در ديوارھا‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.70 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب سنگ کاری پخته در ديوارھا‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.55 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب ديوار ھای پخسه‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.60 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب ديوار ھای خشت خامه‬ ‫‪4‬‬
‫‪0.80 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريت ديوار ھای خشت پخته‬ ‫‪5‬‬
‫‪2.00 MD/m³‬‬ ‫‪0.05 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب کانکريت ھای بيدون سيخ‬ ‫‪6‬‬
‫‪3.00 MD/m³‬‬ ‫‪0.05 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫تخريب کانکريت ھای سيخ دار‬ ‫‪7‬‬
‫‪0.02 MD/m²‬‬ ‫‪0.15 MD/m²‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫کندن دروازه و کلکين به شمول انتقال آن‬ ‫‪8‬‬
‫‪0.05 MD/m²‬‬ ‫‪0.03 MD/m²‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تخريب آھن پوش چپات و گولک دار‬ ‫‪9‬‬
‫‪0.15 MD/m²‬‬ ‫‪0.02 MD/m²‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تخريب فرش و ديوار ھای مرمر‬ ‫‪10‬‬
‫‪0.25 MD/m²‬‬ ‫‪0.03 MD/m²‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تخريب فرش و ديوارھای کاشی‬ ‫‪11‬‬
‫‪0.06 MD/m²‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تراش نمودن کاگل از روی ديوارھا‬ ‫‪12‬‬
‫‪0.10 MD/m²‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تخريب كاري در مسطح ھاي چوبي‬ ‫‪13‬‬
‫‪0.10 MD/m²‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫تخريب كاري در مسطح ھاي گچي‬ ‫‪14‬‬
‫نوت‪ :‬جھت دريافت معلومات مکمل ميتوان به فصل نھم امور تخريب ساختمانھا در اليحه طاقت كار مراجعه نمود‪.‬‬
‫‪ -3‬کندن کاری )‪(Excavation‬‬
‫اين فعاليت بعد از ھموارکاری ساحه درپروژه ھا آغاز می گردد‪ ،‬واحد آن متر مکعب بوده و زمانيکه خواسته باشيم تا‬
‫اين فعاليت شروع گردد بايد يک مطالعه دقيق از ساحه در دسترس باشد چون اين پروسه کاری مربوط می گردد به‬
‫نوعيت زمين که در مجموع در كتاب ھا به ھشت نوع تقسيم گرديده كه ھر كدام به نوبه خود داراي نورم جداگانه مي‬
‫باشد كه در ذيل به شكل خالصه معرفي خواھد گرديد‪.‬‬

‫تفصيالت زمين‬ ‫قسم زمين‬ ‫شماره‬

‫دارای ريگ و جغل سست بوده و قطر جغل آن الی ‪ 7‬ملی متر می باشد‪.‬‬ ‫قسم )‪(1‬‬ ‫‪-1‬‬
‫زمين زراعتی به شمول ريشه ھای درخت به قطر الی ‪ 10‬ملی متر‪.‬‬ ‫قسم )‪(2‬‬ ‫‪-2‬‬
‫زمين سخت دارای جغل به قطر ‪ 40‬ملی متر بيدون ريشه ھا‪.‬‬ ‫قسم )‪(3‬‬ ‫‪-3‬‬
‫مواد سخت فشرده شده ذخيره شده طبيعي كه به شكل طبقه ھا باالي يك‬ ‫قسم )‪(4‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ديگر واقع باشد‪.‬‬
‫سنگ ھاي كلوله الي وزن ‪ 50‬كيلو گرام ومواد جوش خورده و به ھم‬ ‫قسم )‪(5‬‬ ‫‪-5‬‬
‫بافت خورده با سنگ ريزه ھاي درشت‪.‬‬
‫جغل ھاي درشت و بزرگ كه با سنگ و گل فشرده شده و بافت خورده‬ ‫قسم )‪(6‬‬ ‫‪-6‬‬
‫باشد و يا ھم زمينيكه داراي منگ سخت آب نارسيده طبيعي باشد‪.‬‬
‫زمينيكه داراي صخره ھاي خورد شده و درز شده طبيعي باشد يا ھم‬ ‫قسم )‪(7‬‬ ‫‪-7‬‬
‫زمينيكه داراي سنگ ريزه ھاي كه متشكل از سنگ ھاي بزرگ طبيعي‬
‫تكه و پارچه شده باشد و به شكل طبقه ھا الي ارتفاع ‪ 50‬سانتي متر باشد‪.‬‬
‫زمينيكه داراي صخره ھا و سنگ ھاي بسيار سخت باشد كه عمومآ در اين نوع از‬ ‫قسم )‪(8‬‬ ‫‪-8‬‬
‫زمين جھت كندن كاري از مواد انفالقيه استفاده به عمل مي آيد‪.‬‬
‫جھت معلومات بيشتر معلومات در باره نورم آنھا نيز توسط جدول ذيل ارايه می گردد‪.‬‬
‫کارگر غير ماھر‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد اندازه گيری‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪0.25 MD/m³‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کندن کاری در زمين قسم )‪(1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3.00 MD/m³‬‬ ‫‪0.06 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کندن کاری در زمين قسم )‪(7‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0.85 MD/m³‬‬ ‫‪0.10 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کندن کاری در زمين قسم )‪(8‬‬ ‫‪8‬‬
‫* ھدف از ‪ MD/m³‬اين است که برای فی واحد کار چه مقدار کارگر در نظر گرفته شده است ‪.‬‬
‫مثال‪ :‬در يک زمين قسم چھار ميخواھيم تھداب را به طول ‪ 100‬متر و عرض ‪ 70‬سانتی متر و عمق ‪ 1.05‬متر‬
‫حفر نمايم ‪:‬‬
‫الف‪ :‬حجم کندن کاری و طاقت کار آنرا دريافت نمائيد؟‬

‫ب‪ :‬در صورتيکه تھداب توسط ‪ 3‬نفر مرد کار حفر گردد اين فعاليت در چند روز خاتمه خواھد يافت؟‬
‫ج‪ :‬در صورتيکه معاش يک نفر مردکار کار ) ‪ (170‬افغانی باشد قيمت تمام شد کندن کاری يا تھداب را‬
‫بدست آريد؟‬
‫جواب‪:‬‬
‫در ابتدا بايد کميت ھای معلوم ومجھول از ھم ديگر تفكيك گردند‪.‬‬
‫طول تھداب < ‪L= 100 m‬‬
‫عرض تھداب< ‪W=0.75 m‬‬
‫‪H=1.05 m‬‬ ‫عمق تھداب<‬
‫‪ => V=100*0.70*1.05 = 73.5 m³‬حجم تھداب‬

‫‪ => SL= 73.5*0 = 0 MD‬کارگر ماھر‬
‫‪ => USL=73.5*0.85 = 62.5 MD ≈ 63 MD‬کارگر غير ماھر‬
‫‪ = 63 *170 = 10710 Af‬قيمت تمام شد کندن کاری‬
‫ھرگاه كار متذكره توسط سه نفر کارگر اجرا گردد در اين صورت‪:‬‬
‫‪ 63 / 3 = 21‬يعنی کار متذکره در ‪ 21‬روزکاری به پايه اکمال می رسد‪.‬‬
‫در صورتيکه اين فعاليت يعنی کندن کاری را در پروژه ھا به شکل درست و دقيق آن محاسبه گردد نورم کندن کاری‬
‫در عمق ھای مختلف نيز تغير مينمايد مثأل در صورتيکه زمين نرم باشد زمانيکه عمق کندن کاری از‬
‫يک متر بيشتر می گردد در نورم آن نظر به زمين مربوطه آن ‪ 0.05 MD/m³‬اظافه تر می گردد‪.‬‬
‫‪ -4‬سنگ کاری )‪(Stone Masonry‬‬

‫اين فعاليت که اساس ساختمان را تشکيل می دھد واحد آن متر مکعب بوده و عمومآ به دو دسته تقسيم می گردد كه‬
‫ھركدام در جاھاي مختلف به مقاصد مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد‪.‬‬
‫الف ‪ -‬سنگ کاری خشکه‬
‫در جاھاي كه رطوبت زياد موجود باشد اين نوع سنگ كاري در نظر گرفته مي شود‪،‬اين نوع سنگ كاري بدون مصاله‬
‫در ساختمان ھا در نظر گرفته مي شود‪.‬‬
‫ب‪ -‬سنگ کاری با مصاله‬
‫بھتر است در ساختمانھا جھت ايجاد يك تھداب مط ُمن از اين نوع سنگ كاري كه عمومآ مصاله ان متشكل از سمنت و‬
‫ريگ مي باشد استفاده نمود‪.‬‬
‫قابل ذكر است كه انواع متذكره سنگ كاري ھر كدام نظر به موقعيت و ارتفاع شان داراي نورم ھاي مختلف مي باشد‬

‫كه ھر كدام در جاھاي مختلف به مقاصد مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد‪ ،‬كه ھردو نوع ان بار ديگر نيز به دو دسته‬
‫تقسيم مي گردد‪.‬‬
‫‪ :1‬سنگ کاری غرقه يا )‪(Stone Masonry in Foundation‬‬
‫درجاھاي كه تھداب ساختمان حفر ميگردد و سنگ کاری آن بدون در نظر گرفتن رجه و شاقول اجرا ميگردد بنام‬
‫سنگ کاری غرقه ياد ميگردد که نورم آن نظر به عمق تھداب ھا فرق ميکند‪.‬جھت اينكه اين نوع سنگ كاري را به‬
‫شكل خوب اجرا نمايم بايد با فت سنگ كاري به شكل درست در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫جھت معلومات بيشتر در مورد سنگ كاري غرقه ميتوان معلومات را ضم يك جدول آرايه نمود‪.‬‬
‫جدول )‪ (5‬سنگ كاري در غرقه و انواع نورم ھاي آن‪.‬‬
‫کارگر غير ماھر‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد اندازه گيری‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪0.25 MD/m³‬‬ ‫‪0.30 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری خشکه در تھداب الي ‪ 1‬متر‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.50 MD/m³‬‬ ‫‪0.40 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری با مصاله در تھداب الي‪ 1‬متر‬ ‫‪2‬‬
‫‪ :2‬سنگ کاری کرسی يا )‪Stone Masonry Above Foundation‬‬

‫اين نوع از سنگ كاري از سطح زمين به باال موقعيت دارد و عمومآ با رجه و شاقول اجرا مي گردد‪.‬در اين نوع سنگ‬
‫كاري بافت سنگ به مراتب قابل ارزش مي باشد و عمومآ به شكل خشكه و با مصاله در ساختمان ھا مورد استفاده قرار‬
‫مي گيرد‪.‬نورم آن نظر به ارتفاع سنگ کاری فرق ميکند‪ .‬چون تغير ارتفاع و عرض در طاقت كار ساير تعميرات تاثير‬
‫مي نمايد بنآ اين فعاليت نيز با به ميان تفاوت در ابعاد آن داراي نورم ھاي مختلف مي باشد‪.‬بنآ بھتر است تا براي تشريح‬
‫و حاصل نمودن معلومات بھتردر مورد آن جدول را ارايه نمود تا بتوانيم ھرکدام را مع نورم ھای آن معرفی نمايد‪.‬‬
‫جدول )‪ (6‬سنگ کاری كرسي و انواع نورم ھاي آن‪.‬‬
‫کارگر غير ماھر *‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد اندازه گيری‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪1.10 MD/m³‬‬ ‫‪0.35 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری خشکه در کرسی‬ ‫‪1‬‬
‫‪1.20 MD/m³‬‬ ‫‪0.50 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری با مصاله در کرسی‬ ‫‪2‬‬
‫‪1.20 MD/m³‬‬ ‫‪0.62 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری با مصاله در کرسی‬ ‫‪3‬‬
‫الي ارتفاع بيشتر از ‪ 1‬متر‬
‫‪1.16 MD/m³‬‬ ‫‪0.62 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری پايه ھاي چھار رخ‬ ‫‪4‬‬
‫‪1.30 MD/m³‬‬ ‫‪0.40 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫سنگ کاری با مصاله در ديوار ھاي‬ ‫‪5‬‬
‫كه بيشتر از ‪ 2‬متر عرض دارد‬
‫نوت‪ :‬قابل ذکر است که مقدار اعظمی مصالح كه در سنگ کاری تعميرات در نظر گرفته مي شود نبايد بيشتر از‬
‫‪ 35%‬حجم تمام سنگ كاري باشد و در دريافت مقدار سنگ كاري ‪ ،‬حجم مصالح از حجم مجموعي سنگ كاري وضع‬
‫نمي گردد‪ .‬مارك ‪،‬نوعيت مصالح آن نظر به موقعيت سنگ كاري متفاوت مي باشد ولي مسله دومي كه بايد تذكر داد اين‬
‫است كه طاقت كار اين پروسه كاري مربوط به ارتفاع سنگ كاري نيز مي باشد يعني به ھر اندازه كه ارتفاع سنگ‬

‫كاري بلند ميرود به ھمان اندازه نورم كاري آن نيزبلند ميرود كه اين تفاوت در ال يحه طاقت كار بعد ازھر متر ارتفاع‬
‫در نورم کارگر ماھر ‪ 0.062 MD/m³‬و کارگر غير ماھر آن ‪ 0.125 MD/m³‬درج کتابھا گرديده است ‪.‬‬
‫مثال )دوم(‪ :‬يک ديوارسنگی که ‪ 10‬متر طول‪ 0.6 ،‬متر عرض و ‪ 2.20‬متر ارتفاع دارد دارای تھداب به عين طول‬
‫ولی عرض ‪ 80‬سانتی متر و عمق ‪ 120‬سانتی متر می باشد در نظر است با مصالح کار گردد مقدار سنگ ‪ ،‬مصالح ‪،‬‬
‫کارگر ماھر و غير ماھر آنرا به دست آريد‪.‬‬
‫جواب‪:‬‬
‫در قدم اول بايد نورم کارگر ماھر و غير ماھر آنرا به کمک جدول فوق به دست آورده بعدآ با استفاده از کميت ھای‬
‫معلوم جھت دريافت حجم حقيقی سنگ کاری طوری ذيل عمل نمايم‪.‬‬
‫‪ => V1= 10* 0.8 * 1.20 = 9.60 m³‬حجم سنگ کاری در تھداب‬
‫= ‪ => V2‬حجم سنگ کاری در کرسی‬ ‫‪10 * 0.6 *2.20 = 13.20 m³‬‬
‫‪ => SL = 9.60 * 0.40 = 3.84 MD‬کارگر ماھربرای سنگ کاری غرقه‬
‫‪ => USL = 9.60 * 1.20 = 11.52 MD‬کارگر غير ماھربرای سنگ کاری غرقه‬
‫‪ => SL = 13.20 * 0.62 = 8.18 MD‬کارگر ماھربرای سنگ کاری کرسی‬
‫‪ => USL = 13.20 * 1.20 = 15.84 MD‬کارگرغير ماھربرای سنگ کاری کرسی‬
‫‪ => SL = 8.18+3.84 = 12 MD‬مجموعه کارگران ماھر‬

‫‪ => USL = 11.52 + 15.84 = 27.36 MD‬مجموعه کارگران غير ماھر‬
‫‪ => V1+V2 = 9.60 + 13.20 = 22.8 m³‬مجموعه سنگ مورد ضرورت‬
‫‪ => (V1+V2) * 0.35 = (9.60 + 13.20 ) * 0.35 = 7.98 m³‬مجموعه ريگ مورد ضرورت‬
‫‪ -5‬خشت کاری )‪(Brick Masonry‬‬

‫درمجموع واحد آن متر مکعب بوده ولی بعضی اوقات در حاالت خاص زمانيکه عرض خشت کاری از يک خشت‬
‫کمتر ميگردد توسط متر مربع محاسبه ميگردد‪.‬‬
‫قابل ذکر است که با ازدياد ھر ‪ 3m‬درارتفاع خشت كاري ‪ ،‬نورم کارگران ماھر و غير ماھرنيز تفاوت مي نمايد که‬
‫اين تفاوت را ميتوان به رويت اليحه طاقت کار ذيال شرح نمود‪.‬‬
‫ازدياد درکارگر ماھر ‪ 0 .01 MD/M³‬بوده و در کارگر غيرماھر ‪ 0.057 MD/M³‬می باشد‪.‬‬

‫جدول) ‪ ( 7‬نشاندھنده تغيرات طاقت كار در پروسه خشت كاري مي باشد‪.‬‬

‫کارگر غير ماھر*‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد اندازه گيری‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪0.16MD/m²‬‬ ‫‪0.14 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫خشت کاری در ديوارھای نيم خشت‬ ‫‪1‬‬
‫خشت کاری در ديوارھای يک خشت‬
‫‪1.45 MD/m³‬‬ ‫‪0.65 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫‪2‬‬
‫دارای ارتفاع ‪ 3‬متر‬
‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫خشت کاری در ديوارھای يک ونيم‬ ‫‪3‬‬

‫‪1.45 MD/m³‬‬ ‫‪0.50 MD/m³‬‬
‫خشت دارای ارتفاع ‪ 3‬متر‬
‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫خشت کاری در ديوارھای يک ونيم‬ ‫‪4‬‬
‫‪1.7 MD/m³‬‬ ‫‪0.62 MD/m³‬‬
‫خشت دارای ارتفاع ‪ 6‬متر‬
‫نوت‪ :‬مقدار اعظمی مصالح در خشت کاری ‪ 20%‬حجم در نظر گرفته می شود که اين حجم در دريافت خشت مورد‬
‫ضرورت از حجم حاصله منفی نمی گردد‪ .‬م‪-1-‬ف‪-2-‬ص‪8‬‬
‫تفاوت که بعد از ھر سه متر ارتفاع در نورم کارگر ماھر اين فعاليت رخ می دھد ‪ 0.125 MD/m³‬وبراي کارگر‬
‫غير ماھر آن ‪ 0.25 MD/m³‬تعين گرديده است‪.‬‬
‫مثال )سوم(‪ :‬يک ديوار که دارای ‪ 10‬متر طول‪ 0.35 ،‬متر عرض و ‪ 2.50‬متر ارتفاع می باشد دارای ‪ 2‬باب‬
‫کلکين به ابعاد ‪ (1.80*2) m²‬ميباشد در نظر است که از خشت که دارای سايز ‪ 23*11*7‬سانتی متر است اعمار‬
‫گردد ضرورت است تا مقدارخشت کاری ‪،‬مقدار خشت و طاقت کار آنرا دريافت نمايم‪.‬‬
‫نوت‪ :‬در صورتيکه کارگر ما ھر آن ‪ 0.5 MD/m³‬وکارگر غير ماھر آن ‪ 1.45 MD/m³‬در نظر گرفته شود مي‬
‫پردازيم به حل سوال‪:‬‬
‫حل‪ :‬در قدم اول با استفاده از کميت ھای معلوم جھت دريافت حجم اصلي ديوار كه خشت كاري شده است بايد حجم را‬
‫که ساحه کلکين ھا احتوا می نمايد از حجم ديوار منفی نموده تا حجم واقعی خشت کاری به دست آيد‪.‬‬
‫‪ => V= (10*0.35*2.50) – (2)*(1.8*2*.35) = 6.23 m³‬حجم خشت کاری در ديوار متذکره‬
‫‪ => V1= 0.23 * 0.07 * 0.11 = 0.001771‬حجم يک خشت مورد ضرورت‬
‫)قالب( ‪ => 6.23/0.001771 = 3518 Mold‬مقدار خشت مورد ضرورت‬
‫‪ = 6.23 * 0.5 = 3.115 MD‬مقدار کارگر ماھر‬
‫‪ = 6.23 * 1.45 = 9.03 MD‬مقدار کارگرغير ماھر‬
‫جھت دريافت تعداد خشت دو نکته را بايد در نظر گرفت يكي اينكه در خشت كاري حد اعظمی مصالح ‪ 20%‬در نظر‬
‫گرفته می شودوديگر ضايعات خشت ھم مستقيمآ متناسب است به نوعيت خشت‪ ،‬به ھر اندازه که نوعيت خشت خوبتر و‬
‫بھتر باشد به ھمان اندازه ضايعات ان کم بو ده ولی معموآل بين )‪ 5‬الی ‪(10‬فيصد در نظر گرفته می شود و در‬

‫صورتيکه ضايعات از اين مقدار اضافه می گردد به اين معنی است که اصآل خشت متذکره قابل استفاده نمی باشد‪ .‬بايد‬
‫ياد آور شد که حجم مصاله از حجم خشت کاری منفی نمی گردد‪.‬‬
‫خشت در ديوار ھا عمومأ به سه شکل بکار برده ميشود که اصطالحات محلی آن عبارتند از‪:‬‬
‫الف‪ :‬بغلی‬
‫ب‪ :‬سری‬
‫ت‪ :‬خرند‬
‫‪ -6‬قالب بندی )‪(Shattering or Form working‬‬
‫واحد آن متر مربع بوده و در جاھای مختلف از قبيل سپل‪ ،‬پايه‪ ،‬گادر‪ ،‬پيک و سقف ھا استفاده مي گردد‪،‬قالب بندي‬
‫دارای نورم ھای مختلف ميباشد‪ ،‬كه عمومآ چوب تخته آن برای ‪ 3‬بار قابل استفاده می باشد در حاليکه چوب گول )‬
‫دستک يا تير( را ميتوان الی ‪ 5‬بار در پروژه ھا مورد استفاده قرارداد‪.‬‬
‫اين فعاليت متشکل از دو بخش عمده و مھم می باشد که ميتوان آنرا ذيال دسته بندی نمود‪.‬‬
‫الف ‪ -‬بيره بندی جھت محکم گيری قالب‬
‫ب‪ -‬قالب بندی جھت عيار نمودن پروژه برای کانکريت ريزی‬
‫براي اجراي اين فعاليت به شكل خوبتر و مط ّمن الزم است قا لب ھا قبل از جا بجا نمودن به شكل درست و اساسي‬
‫صاف كاري گردد و كوشش بعمل آيد تا مقدار پايه ھاي را كه نورم بر آن تاكيد مي نمايد در قالب بندي جابجا نموده و‬
‫در قسمت تحكيم كاري آن سعي به خرچ داد تا قسمت تحتاني پايه ھا به شكل درست و اساسي آن تحكيم كاري گردد در‬
‫صورتيكه كف اطاقھا پرانه باشد در آنصورت بايد در قسمت تحتاني پايه ھا از چوب تخته استفاده بعمل آيد تا از فرو‬
‫رفتن پايه ھا در اثناي كانكريت ريزي جلوگيري بعمل آيد‪.‬‬
‫جھت اينکه با نورم ھا و انواع مختلف اين فعاليت نيز چون ساير فعاليت ھا اگاھی و معلومات حاصل نمايم می توان‬
‫جدول ذيل را ارايه نمود‪.‬‬
‫جدول) ‪ ( 8‬معلومات و اگاھي كامل را در مورد قالب بندي ارايه مي نمايد‪.‬‬
‫بيره بندی برای ديوار ھای الی ارتفاع ‪4‬‬
‫‪0 MD/m²‬‬ ‫‪0.06 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫‪1‬‬
‫متر به شمول کندن آن‬
‫قالب گيری بالکن روی پيک و براکت‬
‫‪0.12 MD/m²‬‬ ‫‪0.50 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫‪2‬‬
‫مع بيره بندی و کندن کاری‬
‫‪0.14 MD/m²‬‬ ‫‪0.45 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫قالب کاری ديوار ھای مدور‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.14 MD/m²‬‬ ‫‪0.50 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫قالب گيری کتاره ھای منکسر‬ ‫‪4‬‬
‫قالب گيری سقف ھای ھمواربه شمول‬
‫کندن کاری وبيره کاری قالب‬
‫‪0.15 MD/m²‬‬ ‫‪0.70 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫قالب گيری کمان ھا گنبد ھابابيره بندی‬ ‫‪6‬‬

‫وکندن دوباره آن‬
‫نوت‪ :‬قابل ذکر است که مقدار چوب جھت پايه و پشتی نظر به ھر فعاليت فرق می نمايد ولي به شكل اوسط در ھر متر‬
‫مربع قالب به ‪ 3‬عدد پايه و ‪ 0.006‬متر مكعب چوب پشتي ضرورت داريم ‪.‬ھمچنان زمانيکه ارتفاع در قالب بندي زياد‬
‫می گردد نورم طاقت کار آن نيز فرق می نمايد که جھت اگاھی بيشتر می توان اليحه طاقت کار را مطا لعه نمود‪.‬‬
‫‪ - 7‬سيخ بندی )‪(Reinforcement‬‬
‫عمومآ به تعقيب قالب بندی اين فعاليت آغاز می گردد و معموال در ساحه تمام نورم ھای کاری آن به تن حساب می‬
‫گردد و مانند ساير فعاليت ھا نظر به موقعيت آن دارای نورم مختلف می باشد‪.‬‬
‫قابل ذکر است که عمومآ سيخ زمانيکه قطر آن از ‪ 6‬ملی متر اضافه می گردد به نام سيخ ياد می گردد پايانتراز آن را‬
‫به نام سيم ياد می نمايند‪.‬‬
‫در مجموع سيخ ھای که دارای قطر ‪ 6،8‬ملی متر می باشد به شکل رول آن در بازار دريافت می گردد و به شمول ‪8‬‬
‫ملی الی قطر ‪ 40‬ملی آن به شکل خاده ھا که دارای طول استندرد ‪ 11.75‬متر می باشد قابل دسترس می باشد ‪.‬‬
‫در کشور ما افغانستان بزرگترين قطر سيخ را که ميتوان در بازار دريافت نمود دارای قطر ‪ 30‬ملی متر می باشد که‬
‫ميتوان از آنھا در پل ھا استفاده نمود‪.‬‬
‫جھت اينکه خواسته باشيم تا وزن سيخ را به کمک طول آن دريافت نمايم فارمول را داريم که ميتوان توسط آن وزن يک‬
‫متر ھرنوع سيخ را که خواسته باشيم دريافت نمايم فارمول متذکره عبارت است از ‪ = d² * 0.617‬وزن فی متر سيخ‬
‫در فارمول فوق ‪ d‬عبا رت از قطرسيخ به سانتی متر می باشد و عدد ‪ 0.617‬يك عدد ثابت داراي واحد‬
‫)‪ Kg/(M*cm²‬مي باشد كه در نتيجه جھت وزن في متر سيخ را براي ما آرايه مي نمايد‪.‬‬
‫جھت معلومات بيشتر ميتوان مثال ذيل را ارايه نمود‪.‬‬
‫مثال‪ :‬وزن چھار خاده سيخ ‪ 14‬ملی را دريافت نمايد؟‬

‫حل‪ :‬ازاينکه تمام خاده ھای سيخ دارای طول استندرد ‪ 11.75‬متر می باشد در قدم اول وزن يک متر آنرا دريافت می‬
‫نمايم‪.‬‬
‫‪ = 1.4 x 1.4 x 0.617 = 1.209 Kg / m‬وزن يک متر سيخ ‪ 14‬ملی‬
‫از اينکه طول استندرد تمام خاده ھای سيخ ‪ 11.75‬متر می باشد پس داريم که‪:‬‬
‫‪ = 11.75 x 4 x 1.209 = 56.84 Kg‬وزن مجموعی ‪ 4‬خاده سيخ ‪ 14‬ملی‬
‫در قسمت سيخبندی پروژه ھا بايد يادآوری کرد که اين فعاليت نيز چون ساير فعاليت ھا در موارد مختلف دارای نورم‬
‫ھای جداگانه می باشد که جھت معلومات بيشتر ميتوان جدول زيل را ارايه نمود‪.‬‬
‫سيخبندی پايه ھا الی ارتفاع ‪ 4‬متر مع قات‬
‫‪0‬‬ ‫‪13.50 MD/Ton‬‬ ‫‪ 1‬تن‬ ‫تن‬ ‫‪1‬‬
‫نمودن آن‬

‫سيخبندی گادر ھا و پوشش سقف ھای کانکريتی‬

‫‪0‬‬ ‫‪12.50 MD/Ton‬‬ ‫‪ 1‬تن‬ ‫تن‬ ‫‪2‬‬
‫مع قات نمودن آن‬
‫سيخبندی کمان ھا ‪ ،‬گنبد ھا به شمول قات نمودن‬
‫‪0‬‬ ‫‪17.00 MD/Ton‬‬ ‫‪ 1‬تن‬ ‫تن‬ ‫‪3‬‬
‫آن‬
‫سيخبندی تھداب ھای کانکريتی به شمول قات‬
‫‪0‬‬ ‫‪10.00 MD/Ton‬‬ ‫‪ 1‬تن‬ ‫تن‬ ‫‪4‬‬
‫کردن سيخ آن‬
‫يک تن معادل است با ‪ 1000‬کيلو گرام‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫نقطه قابل ذکر اين است که ضايعات در سيخبندی عمومآ مطابق به اليحه طاقت کار ‪ 5‬فيصد در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫‪ -8‬کانکريت ريزی )‪(Concreting‬‬
‫واحد آن متر مکعب ميباشد و نظر به موقيعت ھای مختلف ميتوان از مارک ھای مختلف آن استفاده نمود و بلند ترين‬
‫مارک را که ميتوان در ممکلت خويش به مشکل بدست آريم عبا رت از مارک ‪ 250‬الی ‪ 300‬می باشد که اين مارک‬
‫نشان می دھد اينکه ھرگاه سلندر که دارای قطر ‪ 15‬سانتی متر و ارتفاع ‪ 30‬سانتی مترتحت شرايط خاص ) درجه‬
‫حرارت ‪ 20‬درجه سانتی گريد( می باشد از اين کانکريت پر شده و مدت زمان جوش خود را که عبارت از ‪ 28‬روز‬
‫می باشد سپری نمايد ھر سانتی متر مربع سطح آن قابليت برداشت ‪ 250‬الی ‪ 300‬کيلو گرام قوه را دارا می باشد که‬
‫اين نوع کانکريت راميتوان از سمنت ھای که حد اقل دارای مارک ‪ 400‬و يا ‪ 500‬باشد به دست آريم‪.‬‬
‫از اينکه کانکريت ريزی از جمله فعاليت ھای خيلی مھم ميباشد بنأ بھتر است بدانيم که جھت داشتن يک کانکريت‬
‫خوب نکات ذيل بايد مراعا ت گردد‪.‬‬
‫‪ -1‬بايد کوشش شود تا ريگ کانکريت از منابع خوب تھيه گرديده وخالی از مواد اجنبی از قبيل گل و خاک باشد‪.‬‬
‫داشتن جغل محکم و سخت دريائيی و ريگ پاک بجنسيت خوب کانکريت افزوده و در جوش خوردن کانکريت نيز‬
‫کمک مينمايد‪ .‬ھکذا تناسب مواد بشکل درست و اساسی آن نيز در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -2‬آب را که ميخواھيم در کانکريت مخلوط نمائيم بايد آب پاک عاری از مواد کمياوی مضر د و خالی از گل‪ ،‬خاک و‬
‫مواد عضوی باشد در غير آن کانکريت که در موجويت مواد متذکره بدست می آيد دارای مقاومت خوب نخواھد بود‪.‬‬
‫‪ -3‬کانکريت بعد از اينکه ريختانده می شود در اثر تعامل کمياوی آب و سمنت سخت می گردد از اين سبب است که‬
‫موجوديت رطوبت در کانکريت تا زمانيکه مقاومت آخری خود را به دست می آورد ضروری پنداشته می شود‪.‬‬
‫مخلوط نمودن کانکريت )‪(Mixing of Concrete‬‬
‫در مخلوط نمودن کانکريت بصورت اعظمی کوشش صورت گيرد تا توسط ماشين مخلوط گردد ولی در صورتيکه بنا‬
‫برعدم موجوديت ماشين آالت خواسته باشيم کانکريت را با دست يعنی توسط بيل مخلوط نمائيم‪ .‬بايد نکات ذيل را‬
‫بصورت حتمی و ضروری مراعت نمود‪.‬‬
‫‪ .1‬کوشش بعمل آيد که مخلوط کانکريت يک سان بدست آيد و ازعجله و شتاب در مخلوط نمودن اجتناب گردد‪.‬‬
‫‪ .2‬برای اندازه نمودن تمامی مواد از پيمانه )منک( که عمومأ سايز آن )‪ (40*35*25‬سانتی مترمی باشد استفاده به‬
‫عمل آيد و ھميش بايد مواد قبل از اضافه نمودن آب کامأل بصورت خشک مخلوط گردد و کوشش اعظمی صورت‬
‫گيرد که مصاله تھيه شده در داخل ‪ 30‬الی ‪ 35‬دقيقه وقت بعد از مخلوط مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬

‫تجربه نشان داده است که حد اعظمی وقت راکه کانکريت بيشتر از آن باقی نماند يک ساعت خواھد بود ولی بھتر است‬
‫تا ھر چه زودتر مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫مارک ھای کانکريت )‪(Marks of Concrete‬‬
‫نظر به معلومات قبلی ميتوانيم کانکريت ھا را با مارکھای مختلف در ساحه ساخته‪ ،‬مورد استفاده قرار دھيم ولی بايد‬
‫خاطر نشان ساخت که جھت براورده ساختن اين ھدف بايد بدانيم که ھر نوع از مارک ھا جھت به دست آوردن کدام‬
‫تناسب را جھت مخلوط نمودن ضرورت دارد جھت معلومات بيشتر می توان جدول ذيل را ارايه نمود‪.‬‬
‫ولی موضوع را که بايد يادآور گرديم اين است که سمنت ھای را که معموال در ساحه از آن استفاده می نمايم دارای‬
‫مارک ‪ 400‬الی ‪ 500‬می باشد‪.‬‬
‫*‬ ‫مقياس مخلوطی‬ ‫مارک مخلوطی‬ ‫موقعيت که در آن از اين کانکريت استفاده بعمل آيد‬ ‫شماره‬
‫‪1 : 1: 2‬‬ ‫‪250‬‬ ‫وايه ھای بزرگ‪ ،‬کمان ھا‪ ،‬پايه ھا وگادر ھا‬ ‫‪1‬‬
‫‪1 : 1½ : 3‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ساختمان ھای آبياری وپايه ھای طويل‬ ‫‪2‬‬
‫‪1: 2:4‬‬ ‫‪150‬‬ ‫عمومومآ در سلب ھا وتعميرات عادی رھايشی‬ ‫‪3‬‬
‫‪1: 3:6‬‬ ‫‪100‬‬ ‫تھداب ھای که از کانکريت در نظر گرفته می شود‬ ‫‪4‬‬
‫* مقياس مخلوطی ‪ 1:1:2‬نشان می دھد که مخلوط کانکريت دست داشته دارای يک حصه سمنت ‪ ،‬يک حصه ريگ‬
‫ميده و‪ 2‬حصه جغل می باشد‪.‬‬
‫کانکريت در مجموع به دو نوع تقسيم می گردد‪.‬‬
‫‪ -1‬کانکريت سيخ داريا )‪.Reinforcement Cement Concrete (RCC‬‬

‫‪ -2‬کانکريت بيدون سيخ يا )‪.Plane Cement Concrete ( PCC‬‬
‫نورم ھای را که جھت انجام کانکريت ھای نامبرده ضرورت است مشکل خواھد بود که با تمام مشخصات آن درج اين‬
‫رساله نمود ولی ميتوان به شکل نمونه چند شکل آنرا زريعه جدول ذيل ارايه نمود‪.‬‬
‫جدول که نمايانگر نورم ھای کانکريت ھا ی بيدون سيخ می باشد‪.‬‬
‫‪3.25 MD/m³‬‬ ‫‪0.20 MD/m³‬‬ ‫‪1‬متر مکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کانکريت ريزی تھدابھا الی عمق‪ 2‬متر‬ ‫‪1‬‬
‫‪3.25 MD/m³‬‬ ‫‪0.75 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کانکريت ريزی صحن اطاقھا ‪5cm‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3.25 MD/m³‬‬ ‫‪0.65 MD/m³‬‬ ‫‪ 1‬مترمکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کانکريت ريزی سرک ھا ‪10cm‬‬ ‫‪3‬‬
‫*ضايعات کانکريت ريزی معموال در اين پروسه کاری ‪ 1 %‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫جدول که در ذيل ارايه گرديده نمايانگر نورم ھای کانکريت ھا ی سيخ دار می باشد‪.‬‬
‫‪3.25 MD/m³‬‬ ‫‪0.30 MD/m³‬‬ ‫‪1‬متر مکعب‬ ‫متر مکعب‬ ‫کانکريت ريزی تھدابھا الی عمق‪ 2‬متر‬ ‫‪01‬‬
‫کانکريت ريزی پايه ھا‪،‬وديوار ھای‬
‫کانکريتی الی ارتفاع ‪ 4‬متر‬
‫کانکريت ريزی سقف ھا‪ ،‬پيک ھا به‬
‫ضخامت ‪15cm‬الی ارتفاع ‪ 4‬متر‬
‫کانکريت ريزی سقف ھا‪ ،‬پيک ھا به‬
‫ضخامت ‪10cm‬الی ارتفاع ‪ 4‬متر‬
‫*ضايعات کانکريت ريزی معموال ‪ 1 %‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫سمنت ھای را که معموال در کشور عزيز خويش از آن ستفاده می نمايم دارای مارک ‪ 400‬می باشد‪.‬‬
‫نقطه قابل ذکر اين است که بايد بدانيم مارک کانکريت با مارک سمنت دارای تفاوت زياد می باشد که نبايد اين دو‬
‫موضوع با ھم خلط گردد و معموال مارک را که در کانکريت خواھانيم تا به دست آريم بايد از سمنت استفاده به عمل آيد‬
‫که دارای مارک بلندتر از مارک کانکريت باشد‪.‬‬
‫به اين معنی که ھيچگاه نمی توانيم کانکريت مارک ‪ 300‬را از سمنت که دارای مارک ‪ 300‬و يا پايانتر از ‪ 300‬باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬امور استر کاری ) ‪(Covering‬‬

‫توسط اين پروسه کاری ميتوان تمام عناصر ساختمانی را بپوشانيم وتوسط انواع مختلف آن در تزين نماھای تعميرات‬
‫افزود که عنصر عمده آنرا پلستر کاری تشکيل می دھد‪.‬‬
‫به ھمين اساس نکات ذيل را در مورد اين پروسه کاری بايد به ياد داشته باشيم‪.‬‬
‫‪ -1‬نورم که در اليحه طاقت کار برای ما داده شده است عمومآ برای ارتفاع ‪ 3‬متر می باشد در صورتيکه ارتفاع در‬
‫استر کاری خارجی اضافه از ‪ 3‬متر گردد در آنصورت تغير که در اليحه طاقت کار رخ می دھد ذيال ارايه می گردد‬
‫تغير در کسبه کار‪ :‬کسبه کار که در نورم برای ما داده شده است بايد به اندازه ‪ 0.02‬روز کاری اضافه گردد‪.‬‬
‫تغير در کارگر ‪ :‬کارگر غير ماھر را نيز بايد به اندازه ‪ 0.025‬روز کاری اضافه نمود‪.‬‬
‫‪ -2‬در استر کاری داخلی زمانيکه ارتفاع منزل الی سه متر باشد مطابق نورم که در اليحه طاقت کار برای ما داده شده‬
‫است اجرآت می گردد در صورتيکه ارتفاع بيشتر از اين باشد ويا ھم کار در منازل باالی باشد در اينصورت صرف‬
‫طاقت کار مرد کار به اندازه ‪ 0.025‬روز کاری اضافه در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬در صورتيکه ارتفاع منازل دوم سوم و باال تر از آن بيشتر از ‪ 3‬مترالی ‪ 4.50‬متر باشد در آنصورت طاقت کار‬
‫مردکار يعنی کارگر غير ماھر به اندازه ‪ 0.035‬روز کاری از منزل اول اضافه می گردد‪.‬‬
‫‪ -4‬در تعميرات که داخل تعمير ارتفاع بيشتر از ارتفاعات متذکره را دارا می باشد چون سينما ھا ‪،‬اطاق ھای کنفرانس‬
‫‪ ،‬اديتوريم ھا ‪ ،‬وغيره در اينصورت نورم آن مانند استر کاری خارجی در نظر گرفته می شود ھرگاه اين ساختمان‬
‫در طبقات باالی باشد در آنصورت صرف نورم کارگر غير ماھر آن به اندازه ‪ 0.035‬روز کاری نظر به منزل اول‬
‫در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫اکنون می پردازيم به شرح انواع استر کاری‪.‬‬
‫اين فعاليت دارای انواع مختلف می باشد ولی غيرممکن خواھد بود تا تمام انواع آنرا در اينجا شرح نمود پس به شکل‬
‫نمونه يک نوع از آنھا را شرح خواھيم نمود‪..‬‬
‫پلستر کاری‬ ‫‪-1‬‬
‫انگا ف کاری‬ ‫‪-2‬‬
‫چتکه کاری‬ ‫‪-3‬‬
‫گچ کاری‬ ‫‪-4‬‬
‫ازجمله چھار فعاليت نام برده صرف می پردازيم به شرح يک فعاليت آن که عبارت است از پلستر کاری که در ذيل‬
‫ميتوان با مشخصات و نورم ھای مربوطه آن نيز اشنای کامل دريافت نمايم‪.‬‬
‫پلستر کاری يا ‪: Plastering‬‬
‫واحد آن متر مربع )‪ (m2‬ميباشد‪ .‬پلستر در جاھای مختلف نظر به موقيعت آن به مارک ھای مختلف قابل استفاده‬
‫ميباشد‪ .‬ولی بايد خاطر نشان ساخت که عمومأ در جاھای که پلستر در معرض آفات طبعی از قبيل سردی ھوا‪ ،‬گرمی‪،‬‬
‫برف وباران قرار ميگرد مارک آن بلند تر در نظر گرفته ميشود و قابل ذکر است که عمومأ درمحاسبه يا دريافت‬
‫مقدار اين فعاليت کاری در ساختمان ھا مساحت کلکين ھا و دروازه ھا از يکطرف پر و از طرف ديگر منفی می گردد‪.‬‬
‫ازاينکه در پروژه ھا ما دارای انواع مختلف پلستر کاری ھا می باشيم بنآ نورم آن نيز به نوبه خود نظر به نوع آن فرق‬
‫می نمايد که جھت اشنای بيشتر می توان چند نوع آن را با طاقت کار مربوطه آن در جدول ذيل مشاھده مطالعه نمود‪.‬‬
‫نورم را که مصاله اين فعاليت بايد داشته باشد معموال دارای مارک ‪ 300‬می باشد‪.‬‬
‫‪0.18 MD/m²‬‬ ‫‪0.13 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫پلستر کاری در ديوارھای لشم‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.33 MD/m²‬‬ ‫‪0.30 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫پلستر کاری در پايه ھای گول‬ ‫‪2‬‬
‫پلستر کاری بيدون سوزدن در‬
‫ديوارھا‬
‫‪0.32MD/m²‬‬ ‫‪0.10MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫پلستر کاری در سقف ھای مستقيم‬ ‫‪4‬‬

‫‪ -10‬امورتزينا تی )‪(Finishing‬‬
‫اين پروسه کاری باعث می گردد تا نمای داخلی و خارجی تعميررا تعين نمايد بنآ در تمام بخش ھای آن بايد کوشش به‬
‫عمل آيد تا مواد که مورد ضرورت است بايد به شکل درست و اساسی انتخاب گردد تا برعالوه کيفيت خوب دارای يک‬
‫ھماھنگی خوب با ساير اجزای پروژه باشد‪.‬‬
‫اين فعاليت دارای انواع مختلف می باشد ولی غيرممکن خواھد بود تا تمام انواع آنرا در اينجا شرح نمود پس به شکل‬
‫نمونه يک نوع از آنھا را به شکل نمونه شرح خواھيم نمود‪..‬‬
‫کاشی کاری‬ ‫‪-1‬‬
‫تزين نمودن توسط فرش لينوليم‬ ‫‪-2‬‬
‫تزين نمودن توسط سنگ مرمر‬ ‫‪-3‬‬
‫کا شی کاری )‪( Ceramic Work‬‬

‫واحد آن نيزچون ساير فعاليت ھای استر کاری متر مربع ميباشد‪ .‬و ميتوان در مارکيت سايز ھای مختلف آنرا به دست‬
‫آورد ولی سايز ھای که معموال قابل استفاده می باشد عبارتند از )‪( 30x30) ,( 20x30) , (20x20 ) , (15x15‬‬
‫سانتی متر می باشد که ھرکدام به نوبه خود دارای نورم ھای مختلف می باشد ولی يک موضوع را بايد يادآور گرديم‬
‫اينکه به ھر اندازه که سايز کاشی خورد می شود نورم طاقت کار آن بلند‬
‫می رود و قابل ذکر است که عمومأ درمحاسبه يا دريافت مقدار اين فعاليت کاری در ساختمان ھا مساحت کلکين ھا و‬
‫دروازه ھا از يکطرف پر و از طرف ديگر منفی می گردد‪.‬‬
‫ازاينکه در پروژه ھا ما دارای انواع مختلف کاشی کاری ھا می باشيم بنآ نورم آن نيز به نوبه خود نظر به نوع آن فرق‬
‫می نمايد که جھت اشنای بيشتر می توان چند نوع آن را با طاقت کار مربوطه آن در جدول ذيل مشاھده مطالعه نمود‪.‬‬
‫نورم را که مصاله اين فعاليت بايد داشته باشد معموال دارای مارک ‪ 300‬می باشد‪.‬‬
‫‪0.65 MD/m²‬‬ ‫‪0.65 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫کاشی کاری ديوار ھا سايز ‪20*20‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ -11‬امور نجاری )‪(Carpentry work‬‬

‫واحد آن نيز متر مربع ميباشد ودر مجموع اين فعاليت صرف پروسه ساختن کلکين و دروازه ھا را در برمی گيرد‬
‫نورم را که اليحه طاقت کار برای ما داده است شامل نصب آھن جامه آن نمی باشد‪.‬‬
‫جھت نصب آھن جامه در دروازه ھا و کلکين ھا دارای نورم جداگانه می باشيم که در قسمت شرح يک قسمت آن نيز‬
‫خواھيم پرداخت‪.‬‬
‫دروازه ھا و کلکين ھا را ميتوان از انواع مختلف مواد مانند آھن ‪ ،‬المونيم و پالستيک ساخت ولی نورم که در ذيل‬
‫ارايه گرديده مربوط به کلکين ھا و دروازه ھای چوبی می باشد که اکثرآ در کشور ما رايج می باشد که نصب آھن جامه‬
‫آن شامل اين نورم نمی باشد‪.‬‬
‫جدول که در ذيل ارايه گرديده نمايانگر نورم ھا جھت ساختن دروازه و کلکين چوبی می باشد‪.‬‬
‫‪0.05 MD/m²‬‬ ‫‪0.70 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫ساختن دروازه ھای يک پله دورويه‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.15 MD/m²‬‬ ‫‪2.65 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫ساختن دروازه ھای مغلق يک پله‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.10 MD/m²‬‬ ‫‪1.00 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫ساختن کلکين ھای ساده‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.30 MD/m²‬‬ ‫‪1.50 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫مترمربع‬ ‫ساختن کلکين ھای دو ال با پله ھا‬ ‫‪4‬‬
‫نوت‪ :‬حد اقل برای ساختن کلکين ھا و دروازه ھا نظر به نوعيت شان دارای ‪ 20‬الی ‪ 25‬نوع نورم می باشيم ولی‬
‫صرف برای رھنمای چھار نوع آن در فوق با نورم ھای مربوطه شان ارايه گرديده است‪.‬‬
‫جدول را که نمايانگر نورم نصب بعضی از آھن جامه ھا دردروازه ھا و کلکين ھا می باشد ذيال ارايه می گردد‪.‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.20 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب قفل بکسی‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.25 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب قفل جرمنی‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.02 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب قلفک ھای عادی‬ ‫‪3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.04 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب چپراس ھای عادی‬ ‫‪4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.015 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب دستگير ھای عادی‬ ‫‪5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.025 MD‬‬ ‫فی دانه‬ ‫فی دانه‬ ‫نصب زنجير و زلفی وطنی‬ ‫‪6‬‬
‫‪ -12‬امور قيچی کاری)‪(Trussing work‬‬

‫واحد اين فعاليت متر مربع بوده و عمومآ در ساختمان ھا ما می توان قيچی ھا را از آھن و چوب بسته کاری نمايم ولی‬
‫نورم را که در ذيل ارايه خواھد گرديد نمايانگر قيچی ھای که از چوب خار و ارچه بسته می گردد می باشد‪.‬‬

‫جھت اينکه اين فعاليت را به شکل درست و صحيح برآورد نموده باشيم بايد نورم ھای را که برای جابجا نمودن ھر‬
‫عنصر اين فعاليت برای ما در کتاب اليحه طاقت کار داده شده درک نموده که ميتوان جھت استفاده بھتر و خوبتر ھمه‬
‫آنھا را به شکل مفصل و مشرح ارايه نمود‪.‬‬
‫ولی قبل از ھمه نخست بايد عناصر را که يک قيچی از انھا متشکل است به شکل خالصه توسط يک سکيچ به معرفی‬
‫گذاريم ‪.‬‬
‫جدول که در ذيل ارايه گرديده نمايانگر نورم ھا جھت ساختن قيچی چوبی می باشد‪.‬‬
‫‪0.05 MD/m‬‬ ‫‪0.12 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب تير ھای زير قيچی‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.06 MD/m‬‬ ‫‪0.12 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب با ل ھا‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.05 MD/m‬‬ ‫‪0.08 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب منه ھا و مندل ھا‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.05 MD/m‬‬ ‫‪0.10 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب سرتير‬ ‫‪4‬‬
‫‪0.01 MD/m‬‬ ‫‪0.02 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب شده ھا از چوب خار‬ ‫‪5‬‬
‫‪0.06 MD/m‬‬ ‫‪1.50 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫نصب بيره ھای کش‬ ‫‪6‬‬
‫‪0.05 MD/m²‬‬ ‫‪0.25 MD/m²‬‬ ‫مترمربع‬ ‫متر مربع‬ ‫فرش تخته ھا با الی دستک‬ ‫‪7‬‬

‫‪ -13‬امور آھن پوش ‪:Sheeting work‬‬

‫عمومآ اين فعاليت توسط متر مربع اندازه گيری می گردد و در ساختمان ھا ما می توان به شکل مجموعی دو نوع آنرا‬
‫مورد استفاده قرار دھيم که عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬آھن پوش نالی دار يا ) ‪.( Corrugated Iron sheet‬‬
‫‪ -2‬آھن پوش چپات )‪.( Flat Iron sheet‬‬
‫که ھر کدام به نوبه خود در جاھای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و دارای نورم ھای جداگانه می باشد‪.‬‬
‫نورم را که در ذيل ارايه گرديده صرف برای قيچی ھای ميباشد که دارای ارتفاع ‪ 5‬متر می باشد در صورتيکه ارتفاع‬
‫قيچی از ‪ 5‬متر اضافه گردد در آنصورت تغير که در نورم طاقت کار آن در فی متر مربع کار رخ می دھد عبارت‬
‫است ‪ 0.03‬روز کاری در مزد کارگر ماھر و ‪ 0.06‬روز کاری در مزد کارگر غير ماھر‪.‬‬
‫ساختن ناوه ھا به اشکال مختلف نيز شامل اين پروسه کاری می گردد که ضم نورم ھای قيچی در قسمت نورم آن نيز‬
‫معلومات ارايه خواھد گرديد‪.‬‬
‫قابل ذکر است که نورم تمام انواع آھن پوش ھا را نيز نمی توان در اينجا شرح نمود ولی کوشش بعمل خواھد آمد تا‬
‫انواع را که بيشتر رايج است با طاقت کاری آن به معرفی گذاريم‪.‬‬
‫جدول ذيل نمايانگر نورم کاری برای فعاليت کاری آھن پوش می باشد که ميتوان در ختم اين سطر مطالعه نمود‪.‬‬
‫آھن پوش از آھن نالی دار ارتفاع عمارات‬
‫‪0.05 MD/m²‬‬ ‫‪0.185 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫متر مربع‬ ‫‪1‬‬
‫يا تعمير الی ‪ 5‬متر‬
‫آھن پوش از آھن چپات ارتفاع عمارات يا‬
‫تعمير الی ‪ 5‬متر‬
‫آھن پوش از آھن چپات که ليم کاری و دبل‬
‫پيچ می شود ارتفاع ‪ 5‬متر‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.35 MD/m²‬‬ ‫‪ 1‬مترمربع‬ ‫متر مربع‬ ‫گنبدی ھا و برج ھا آھن پوش‬ ‫‪4‬‬
‫‪0.05 MD/m²‬‬ ‫‪0.15 MD/m‬‬ ‫‪ 1‬مترطول‬ ‫متر طول‬ ‫ساختن ناوه لب گرد‬ ‫‪5‬‬
‫‪ -14‬امور رنگمالی ) ‪(Painting work‬‬

‫عمومآ اين فعاليت توسط متر مربع اندازه گيری می گردد و در ساختمان ھا می توان انواع مختلف آنرا مورد استفاده‬
‫قرار داد ولی انواع را که معمول اند عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬رنگمالی توسط چونه و گچ‪.‬‬
‫‪ -2‬رنگمالی توسط رنگھای پالستيکی دارای فيصدی ھای مختلف‪.‬‬

‫‪ -3‬رنگمالی توسط رنگھای روغنی‪.‬‬

‫ولی موضوع مھم که در ساير انواع رنگمالی در نظر گرفته شود اين است که بايد سطح را که ميخواھيم رنگ نمايم‬
‫عاری از رطوبت و خاک باشد وعمومآ جھت داشتن يک رنگ خوب حد اقل بايد ھر عنصر را سه قلم رنگ نمايم ولی‬
‫شرط مھم اين است که تا زمانيکه قلم اول رنگ خشک نشده باشد اجازه قلم دوم داده نمی شود‪.‬‬
‫ازاينکه انواع رنگمالی در فوق ذکر گرديد بنآ خوبتر است تا در مورد نورم ھر کدام نيز معلومات داشته باشيم زيرا‬
‫ھرکدام به نوبه خود جاھای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و دارای نورم ھای جداگانه می باشد‪.‬‬
‫طريقه را که به رويت آن رنگمالی محاسبه می گردد ذيال ارايه می گردد‪.‬‬
‫در صورتيکه مساحت رنگمالی را در ديوار ھای تعميرات محاسبه نمايم بايد مساحت کلکين ھا را مانند پلستر کاری از‬
‫يک طرف منفی نموده و از طرف ديگر منفی نمی گردد ولی در صورتيکه خواسته باشيم تا مساحت کلکين ھا و‬
‫دروازه ھا را صرف جھت رنگمالی دريافت نمايم شکل در يافت آن دارای تفاوت با ديوارھا می باشد‪.‬‬
‫در کلکين ھا عموما در صورتيکه مساحت آينه ھا دارای الی ‪ 50‬فيصد مساحت کلکين باشد در انصورت مساحت کلکين‬
‫‪ 1.5‬يکنيم چند می شود‪.‬‬
‫در قسمت دروازه ھا بايد ذکر نمود اينکه ابتدا طول و عرض دروازه دريافت شده بعد از دريافت مساحت دروازه بايد‬
‫سطح متذکره جمع ‪ 15‬فيصد مساحت اضافی گردد زيرا اين مساحت جوابگوی مساحت کناره ھای چفتی ھا و ساير‬
‫ملحقات می باشد‪.‬‬
‫جدول را که در ذيل ارايه گرديده نورم ھای انواع مختلف رنگمالی را ارايه می دارد‪.‬‬
‫کارگر غير ماھر *‬ ‫کارگر ماھر‬ ‫مقدار کار‬ ‫واحد‬ ‫نوع فعاليت‬ ‫شماره‬
‫‪1.50 MD‬‬ ‫‪5.00 MD‬‬ ‫‪ 100‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫رنگمالی داخل تعمير‪ 3‬قلم پالستيکی‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5.50 MD‬‬ ‫‪ 100‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫رنگمالی روغنی به روی چوب جديد‬ ‫‪2‬‬
‫‪2 MD‬‬ ‫‪4.00 MD‬‬ ‫‪ 100‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫پالش کاری و ورنس کاری ‪ 3‬قلم‬ ‫‪3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪4.50 MD‬‬ ‫‪ 100‬متر مربع‬ ‫متر مربع‬ ‫رنگمالی روغنی به روی ديوار‪3‬قلم‬ ‫‪4‬‬

برآورد ساختمان (محمد داوود محمدی)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

برآورد ساختمان (محمد داوود محمدی)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪https://engzia.blogfa.

‫اداره تعليمات تخنيکی و مسلکی‬

‫تھيه و ترتيب ‪:‬محمد داوود " محمدی"‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 2‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 3‬‬

‫انواع برآورد )‪(Types of Estimation‬‬

‫شکل ‪ : 1-1‬ارتفاع ساختمان در روش حجمی‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 4‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 5‬‬

‫برآورد مکمل )‪(Complete Estimation‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 6‬‬

‫‪ -4‬امور پلستر کاری و فرش ھی تزيناتی‪.‬‬

‫مفاھيم پايه واساسی‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 7‬‬

‫( واحد اندازه گيری مساحت يا سطح ‪:‬‬ ‫مترمربع )‬

‫‪A(S) =1m x 1m = 1‬‬

‫‪V=1m x1m x 1m = 1‬‬

‫واحد ھای زاويه ‪:‬‬

‫اندازه يک زاويه را به راديان ميتوان مطابق فورمول ذيل دريافت نمود‪.‬‬

‫‪ -‬طول قوس مقابل به زاويه ‪ r ،‬شعاع دايره‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 8‬‬

‫‪ -‬گراد )‪: (Grad‬‬

‫تبديل واحدھا )‪: ( Unit Convection‬‬

‫تبديل واحد ھای طول ‪:‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 9‬‬

‫تبديل واحد ھای مساحت يا سطح ‪:‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 10‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 11‬‬

‫شکل‪ : 2-1‬مثلث قايم الزاويه‬

‫مثال ‪ :2-1‬فاصله دونقطه ‪ A‬و‪ B‬را دريافت کنيد‪.‬‬

‫شکل ‪ : 2-2‬شکل مربوط به مثال ‪2-1‬‬

‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫→‬ ‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪44.72‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 12‬‬

‫شکل ‪ : 2-3‬شکل مربوط به مثال ‪2-2‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 13‬‬

‫شکل ‪ : 2-4‬شکل مربوط به مثال ‪2-3‬‬

‫‪cos 27°‬‬ ‫→‬ ‫‪cos 27°‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪0.891‬‬ ‫‪160.38‬‬

‫‪tan 27°‬‬ ‫→‬ ‫‪tan 27°‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪91.62‬‬

‫قضيه ساين ‪:‬‬

‫شکل ‪ : 2-5‬مثلث غير مشخص ‪ABC‬‬

‫‪sin‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪sin‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 14‬‬

‫ويا بادقت بيشتر ميتوان نوشت ‪:‬‬

‫شکل ‪ : 2-6‬شکل مربوط به مثال ‪2-4‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 15‬‬

‫شکل ‪ : 2-7‬شکل مربوط به تمرين ‪2‬‬

‫شکل ‪ : 2-8‬شکل مربوط به تمرين ‪3‬‬

‫شکل ‪ : 2-9‬شکل مربوط به تمرين ‪4‬‬

‫شکل ‪ : 2-10‬شکل مربوط به تمرين ‪5‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 16‬‬

‫شکل ‪ : 2-11‬شکل مربوط به تمرين ‪6‬‬

‫شکل ‪ : 2-12‬شکل مربوط به تمرين ‪7‬‬

‫‪ -8‬محيط شكل زير را دريافت كنيد‪.‬‬

‫شکل‪ : 2-13‬شکل مربوط به تمرين ‪8‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 17‬‬

‫شکل ‪ : 2-14‬مثلث غير مشخص ‪ABC‬‬

‫‪P P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪b P‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪,‬‬

‫مســــــــــــــاحت مستطيل با طول ‪ a‬و عرض ‪ b‬مساوي است ‪:‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 18‬‬

‫شکل ‪ : 2-15‬زمين ذوزنقه ای مربوط به مثال ‪2-5‬‬

‫→‬ ‫‪17.7‬‬ ‫‪12.56‬‬ ‫‪21.7‬‬

‫→‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪3.7‬‬ ‫‪5.82‬‬

‫→‬ ‫‪21.7‬‬ ‫‪5.82‬‬ ‫‪20.9‬‬

‫‪Mohammad Dawood Mohammadi‬‬ ‫‪Page 19‬‬