‫دانشگاه آزاد اسﻼمي واحد تهران مركزي‬

‫پروژه درس ‪ :‬مديريت و مقررات پيمان‬

‫موضوع پروژه ‪:‬‬

‫كتاب سبز فيديك – ‪FIDIC GREEN BOOK‬‬

‫استادراهنما‪ :‬جناب آقاي دكترجواد مجروحي‬

‫دانشجو‪ :‬احمد ميرزائي‬

‫مقطع تحصيلي ‪ :‬دكتراي تخصصي)مهندسي و مديريت ساخت(‬

‫پاييز ‪١٤٠٢‬‬ ‫‪1‬‬

 ‫فهرست‬

‫مقدمه‬ ‫•‬

‫انواع قراردادهاي داخل‬ ‫•‬

‫فيديك)تاريخچه و اهداف(‬ ‫•‬

‫معرفي انواع قرار داد تيپ فيديك‬ ‫•‬

‫كتاب سبز فيديك‬ ‫•‬

‫مقايسه شرايط عمومي پيمان سه عاملي ايران ) ‪ (٤٣١١‬با شرايط عمومي‬ ‫•‬
‫فيديك‬
‫نتيجه گيري‬ ‫•‬

‫منابع‬ ‫•‬
‫‪12/15/2023‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫مقدمه‬

‫‪ ‬طرحهاي عمراني در حكم نبض اقتصاد جامعه هستند؛ به اعتبار اين طرحها‪،‬‬
‫سرمايه گذاريهاي دولتي محقق و به همراه سرمايه گذاريهاي بخش خصوصي رشد‬
‫اقتصادي را موجب ميشوند‪ .‬فعاليتهاي مربوط به طرحهاي عمراني كشور‪ ،‬عمدتا پس از‬
‫شكل گيري برنامه هاي توسعه اقتصادي ـ اجتماعي دنبال و از محل درآمدهاي‬
‫عمومي مربوط به بودجه دولت تأمين شده است‪.‬‬
‫‪ -‬انتخاب مناسب روش اجراي پروژه‪ ،‬مي تواند هزينه هاي پروژه را بطور متوسط تا ‪٥‬‬
‫درصد كاهش دهد‪.‬‬
‫اجراي پروژه را تا ‪ ٣٠‬درصد‬ ‫‪ -‬انتخاب مناسب روش اجراي پروژه‪ ،‬مي تواند زمان‬
‫كاهش دهد‪.‬‬
‫‪ -‬هر پروژه داراي خصوصيات و نيازهاي منحصر به فردي است و براي اينكه پروژه موفق‬
‫باشد‪ ،‬بايد در انتخاب روش اجراي آن عﻼوه بر مسائل فني‪ ،‬نيازهاي كارفرما و پيمانكار‬
‫نيز در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫‪3‬‬
12/15/2023

4
 ‫تعريف پيمان يا قرارداد‬
‫‪ ‬طبق شرایط عمومی پيمان ؛ نشریه ‪ 4311‬سازمان برنامه و بودجه پيمان‪ ،‬مجموعه اسناد و‬
‫مدارکی است که درماده ‪ ٢‬موافقتنامه پيمان‪ ،‬درج شده است‪.‬‬
‫‪ ‬ماده موافقت نامه ‪ -2‬اسناد و مدارك‬
‫‪ ‬اين قرارداد شامل اسناد و مدارك زير است‪:‬‬
‫‪ -1-2 ‬موافقتنامه حاضر‪.‬‬
‫‪ -2-2 ‬شرايط عمومي‪.‬‬
‫‪ -3-2 ‬پيوستها‪.‬‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -1‬شرح موضوع قرارداد‪.‬‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -2‬شرح خدمات‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -3‬حقالزحمه‪ ،‬روش محاسبه و نحوه پرداخت آن‪.‬‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -4‬برنامه زماني كلي‪.‬‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -5‬شرايط خصوصي‪.‬‬
‫‪ ‬پيوست ‪ -6‬نمودار تشكيﻼتي افراد كليدي انجام كار براي هر مرحله‪.‬‬
‫‪ -4-2 ‬مدارك و گزارشهاي مصوب‪.‬‬
‫‪ -5-2 ‬اسناد تكميلي كه حين انجام خدمات‪ ،‬در چارچوب قرارداد و به منظور انجام آن به مدير طرح‬
‫ابﻼغ شده يا بين طرفين قرارداد مبادله شوند‪.‬‬
‫‪ -6-2 ‬قراردادهاي منعقد شده با مهندسان مشاور‪ ،‬پيمانكاران و سازندگان كه با خدمات مدير‬
‫طرح مرتبط است‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫بنا به تعريف فيديك پيمان عبـارت اسـت از موافقتنامـه‬
‫پيمان‪ ،‬نامه پذيرش‪ ،‬نامه پيشنهاد مناقصه‪ ،‬شرايط حاضر‪،‬‬
‫خواسته هاي كارفرما‪ ،‬برنامه ها‪ ،‬پيشنهاد پيمانكار‪ ،‬و هـر‬
‫گونه اسناد و مدارك ديگري )در صورت وجود( كه در متن‬
‫نامـــــه پـــــذيرش قيـــــد شـــــده باشـــــد‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫روشهاي مختلف اجراي پروژه‬

‫‪ ‬خود اجرا )اماني(‬

‫‪In – House‬‬ ‫‪ ‬متعارف )سه عاملي(‬

‫‪Design – Bid – Build‬‬
‫)چهار‬ ‫اجرا‬ ‫‪ ‬مديريت‬
‫‪Construction Management‬‬ ‫عاملي(‬

‫‪Design – Build‬‬ ‫‪ ‬طرح و ساخت )دو عاملي(‬

‫‪Build, Operate & Transfer‬‬
‫‪ ‬ساخت‪ ،‬بهره برداري و‬
‫انتقال‬
‫‪7‬‬
 ‫قراردادهاي عمراني از نظر روشهاي اجرايي‬

‫نوع قرارداد‬ ‫تعريف و مشخصات كلي‬

‫‪1‬‬ ‫‪ – In House‬تك عاملي )اماني(‬ ‫انجام خود اجرا توسط كارفرما‬
‫‪DB‬‬ ‫دو عاملي توأم – روش سنتي دوعاملي‬
‫دو عاملي‬ ‫‪Turn Key‬‬ ‫‪ DB‬دوعاملي كليدگردان – روش بهينه شده‬
‫‪2‬‬
‫‪) Design Build‬طرح – ساخت(‬
‫‪EPC‬‬ ‫دو عاملي با واگذاري كامل امور طراحي‪ ،‬تأمين و اجرا‬

‫سه عاملي )سنتي(‬

‫‪3‬‬ ‫روش سنتي يا مثلثي‬
‫‪Design Bid Buil‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪CM-Agent‬‬ ‫روش مديريت – مشاورهاي براي انجام كار‬

‫چهار عاملي )مديريتي(‬
‫‪5‬‬ ‫‪CM-At Risk‬‬ ‫روش مديريت – قبول ريسك انجام كار‬

‫‪6‬‬ ‫قرارداد اماني با پرداخت ثابت‬ ‫سيستم پرداخت مشخص و ثابت‬

‫پيمانكاري مديريت‬
‫‪7‬‬ ‫قرارداد مديريت شرطي‬ ‫سيستم پرداخت تشويقي – تنبيهي‬
‫‪8‬‬ ‫‪BOO‬‬ ‫‪Build- Operate-Ownership‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪BOOT‬‬ ‫‪Build-Ownership-Operat-Transfer‬‬

‫‪10‬‬ ‫قراردادهاي يكپارچه )خريد‬ ‫‪BTO‬‬ ‫‪Build-Trransfer-Operate‬‬

‫‪- BOT‬خدمات تخصصي(‬
‫‪11‬‬ ‫‪BT‬‬ ‫‪Build-Transfer‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪BLT‬‬ ‫‪Build-Lease-transfer‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪BB‬‬ ‫‪Buy Back‬‬ ‫‪8‬‬
Golden Guidelines For Contracts
‫اصول و خط و مشيهاي قرارداد‬

9
 ‫‪Federation International Des Ingenieurs Conseils‬‬ ‫=‬ ‫فيدیک ‪FIDIC-‬‬

‫‪-‬فيدیک یا فدراسيون بينالمللی مهندسان مشاور ‪- (International Federation of‬‬

‫) )‪Consulting‬نهادی بينالمللی است که قراردادهای صنعت ساخت و ساز در سطح‬
‫بينالملل تبيين مینماید‪.‬‬
‫‪-‬تعداد‪ ۵٩‬نماینده شرکت کننده در جلسه افتتاحيه در نمایشگاه جهانی در شهر‬
‫گنت‪ ،‬بلژیک‪ ،‬در ماه ژوئيه سال ‪ ،١٩١٣‬به بحث در مورد امکان تشکيل یک فدراسيون‬
‫جهانی مهندسين مشاور پرداختند‪ .‬از شرکت کنندگان‪ ١٩ ،‬نماینده رسمی از بلژیک‪،‬‬
‫دانمارک‪ ،‬فرانسه‪ ،‬آلمان‪ ،‬هلند‪ ،‬سوئيس و ایﻼت متحده آمریکا و مابقی از اتریش‪،‬‬
‫مجارستان‪ ،‬کانادا‪ ،‬روسيه و انگلستان بود‪ .‬در این جلسه موفقيت ایجاد یک قانون‬
‫اساسی رسمی بنام ‪ FIDIC‬در ‪ ٢٢‬ژوئيه ‪ ١٩١٣‬حاصل شد‪.‬‬
‫امروزه‪ ،‬عضویت ‪FIDIC‬حدود ‪ 90‬کشور از تمام نقاط جهان را پوشش می دهدو اکثر‬
‫مهندسين مشاور خصوصی در جهان را در بر می گيرد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ -FIDIC‬فدراسيون بين المللی انجمن های ملی‬
‫مهندسين مشاور‬

‫كه به عنوان يك نهاد حرفه اي غير دولتي و غير انتفاعي )‪ (NGO‬معرف صنعت مهندسي‬
‫مشاور در سطح جهاني است و در راستاي رسالت حرفه اي خود از منافع كشورهايي‬
‫كه خدمات دانش محوري در زمينه سازندگي و محيط زيست ارائه مي نمايند پشتيباني‬
‫مي كند‪.‬‬
‫مهندسان مشاور ایران که رسماً در سال ‪ ١٣۵٢‬تأسيس شده است‪ ،‬نماینده ایران در‬
‫این فدراسيون می باشد‪.‬‬
‫بدنبال اين عضويت و در سال ‪ 1354‬براي نخستين بار مجمع عمومي فيديك در يك‬
‫كشور غير اروپايي و در ايران برگزار شد‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫‪FIDIC Golden Principles first edition 2019‬‬

‫‪IDICF-‬وظيفه ترويج و اجراي صنعت مهندسين مشاور را بر عهده‬

‫دارد‪ .‬اهداف استراتژيك آن عبارتند از‪ :‬نشان دادن اكثريت شركت‬
‫هاي ارائه دهنده خدمات فكري مبتني بر فناوري براي محيط‬
‫ساخته شده و طبيعي در سراسر جهان‪ .‬كمك به اعضا در مورد‬
‫مسائل مربوط به فعاليت هاي تجاري؛ انطباق با يك كد اخﻼقي را‬
‫تعريف و به طور فعال ترويج مي كند‪ .‬ارتقاي تصوير مهندسين‬
‫مشاور به عنوان رهبران و ثروت آفرينان در جامعه؛ ترويج تعهد به‬
‫محيط زيست و پايداري‪.‬‬
‫‪-‬از متخصصان جوان به عنوان رهبران آينده حمايت و‬
‫آنها را ارتقاء دهيد‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫مهندسان مشاور ايران كه رسماً در سال ‪ ١٣٥٢‬تأسيس‬
‫شده است‪ ،‬نماينده ايران در اين فدراسيون مي باشد‪.‬‬

‫‪13‬‬
THE FIDIC BOOKS

14
 ‫‪THE FIDIC BOOKS‬‬
‫معرفي انواع قرار داد تيپ فيديك‬

‫‪-‬پروژه هاي ارزان يا سريع – كتاب سبز )فرم قراردادهاي كوتاه(‬

‫‪-‬طرح كارفرما )پروژه هاي مرسوم( – كتاب قرمز‬

‫‪-‬طرح كارفرما )تامين سرمايه از سوي بانكهاي توسعه چند‬

‫جانبه( – كتاب صورتي‬
‫پروژه هاي ‪EPC /‬كليد در دست – كتاب نقره اي‬

‫‪-‬طرح پيمانكار )پروژه هاي مرسوم( – كتاب زرد‬

‫‪-‬‬
‫‪-‬پروژه هاي طراحي‪ ،‬ساخت و بهره برداري – كتاب طﻼيي‬

‫‪FIDIC Underground Works‬‬

‫‪Contract (Emerald Book) Guide for‬‬ ‫‪ -‬راهنماي شرايط قرارداد براي كارهاي زيرزميني ‪-‬كتاب زمردي‬
‫‪Conditions of Contract for‬‬
‫‪Underground Works -2019 (First‬‬
‫)‪Edition 2023‬‬
‫‪15‬‬
FIDIC RAINBOW

16
 Emerald Book

FIDIC Underground Works

Contract (Emerald Book) Guide
for Conditions of Contract for
Underground Works -2019

17
Which FIDIC contract should I use?

18
Which FIDIC contract should I use?

19
 ‫فرم كوتاه قراردادي‬
‫‪short form of contract‬‬

‫‪ -‬اين مجموعه بصورت كتابي سبزرنگ منتشر شده است‪.‬‬

‫‪ -‬فرم كوتاه قرار دادي براي كارهاي داراي شرايط زير توصيه مي گردد‪:‬‬
‫* كارهاي ساده‬
‫* كارهاي تكراري‬
‫* كارهاي كوتاه مدت‬
‫* كارهاي داراي مبالغ كم‬

‫‪ -‬با توجه به نوع كار و چگونگي آن‪ ،‬مي توان از اين قرار داد براي كارهاي با قيمت‬
‫باﻻ هم استفاده نمود‪.‬‬

‫‪20‬‬
 Aalborg Universitet(‫ )دانمارک‬:Trust
as a Competitive Parameter in the
Construction Industry

The Green Book: It is FIDIC’s short form of contract. It is used when the price for the
contract is relatively small (under US$ 500.000), the construction time is short (less than 6
months), or the work involved is relatively simple or repetitive. It covers the agreement,
general conditions, rules for adjudication and notes for guidance

‫ از آن استفاده مي شود زماني كـه قيمـت‬.‫است‬FIDIC ‫ اين فرم كوتاه قرارداد‬:‫كتاب سبز‬
‫ زمان ساخت كوتاه است )كمتر‬،(‫ دﻻر آمريكا‬٥٠٠٠٠٠ ‫براي قرارداد نسبتاً كوچك است )زير‬
.‫ ماه( يا كار نسبتاً ساده يا تكراري است‬٦ ‫از‬
‫ قواعد قضاوت و يادداشت هايي براي راهنمايي را پوشـش مـي‬،‫ شرايط عمومي‬،‫توافقنامه‬
.‫دهد‬

21
‫حد نصاب معامﻼت‪ ،‬مصوبه سال ‪)1402‬به استناد تبصره ‪ 1‬ماده ‪ 3‬قانون‬
‫برگزاری مناقصات(‬

‫‪22‬‬
Major Challenges Facing the Implementation of the FIDIC in
Construction Projects in Palestine
An-Najah National University

23
Major Challenges Facing the Implementation of the
FIDIC in Construction Projects in Palestine
An-Najah National University

24
 GENERAL CONDITIONS FIDIC Green
Book Short Form of Contract

‫مقررات عمومي‬١
1. GENERAL PROVISIONS ‫ كارفرما‬.٢
2. THE EMPLOYER ‫نمايندگان كارفرما‬.٣
3. EMPLOYER”S REPRESENTATIVES ‫ پيمانكار‬.٤
4. THE CONTRACTOR
‫ طراحي توسط پيمانكار‬.٥
5. DESIGN BY CONTRACTOR
6. EMPLOYER’S RISKS ‫ خطرات كارفرما‬.٦
7. TIME FOR COMPLETION ‫ زمان براي تكميل‬.٧
8. TAKING-OVER ‫ تصرف‬.٨
9. REMEDYING DEFECTS ‫ رفع عيوب‬.٩
10. VARIATIONS AND CLAIMS
‫ تغييرات و ادعاها‬.١٠
11. CONTRACT PRICE AND PAYMENT
12. DEFAULT ‫ قيمت قرارداد و پرداخت‬.١١
13. RISK AND RESPONSIBILITY ‫ پيش فرض‬.١٢
14. INSURANCE ‫ خطر و مسئوليت‬.١٣
15 RESOLUTION OF DISPUTES ‫ بيمه‬.١٤
‫ حل و فصل اختﻼفات‬. ١٥
25
 ‫‪Nael G. Bunni‬‬

‫پروفسور نائل باني يك مهندس خبره‪ ،‬داور رسمي و مصالحه كننده است‪ .‬او رئيس سابق انجمن مهندسين مشاور ايرلند‪ ،‬رئيس سابق شعبه‬
‫ايرلند موسسه داوران منشور است‪ .‬و رئيس سابق موسسه داوران منشور لندن‪(2005).‬‬

‫كتاب سبز كه به عنوان فرم كوتاه قرارداد نيز شناخته مي شود‪ ،‬در نظر گرفته شده است كه به عنوان شكلي از قرارداد براي‬
‫كارهاي مهندسي و ساختماني نسبتاً ساده يا تكراري با مدت زمان كوتاه با ارزش سرمايه نسبت ًا كم استفاده‬
‫شود‪ .‬اما ممكن است با توجه به نوع كار و شرايط‪ ،‬براي قراردادهاي با ارزش بيشتر مناسب باشد‪ .‬هدف كتاب سبز‬
‫اين است كه قرارداد به صورت واضح و ساده مفاهيم سنتي تداركات را بيان كند‪.‬‬

‫انعطافپذيري كتاب سبز يكي از ويژگيهاي مهم اين شكل از قرارداد است ‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫مفاد كتاب سبز در ‪ ١٥‬بند با فرمتي مشابه با سه شكل اصلي‬
‫قرارداد در سال ‪) ١٩٩٩‬كتاب قرمز‪ ،‬زرد و نقره اي( تنظيم شده است‪.‬‬

‫بند ‪ ،1‬مانند سایر انواع قرارداد‪ ،‬بـا تعاريف واژه ها و عبـارات و اولویـت اسـناد؛ قـانون؛ ارتباطـات؛ و‬
‫تعهدات قانونی‬

‫بند ‪، 2‬مربوط به کارفرما و تعهدات وی در مورد سایت و تعهد به ارائـه کمـک در صـورت نيـاز‬
‫پيمانکار است‪.‬‬
‫بند ‪، 3‬مقرر می دارد که کارفرما یکی از کارکنان خود را به عنوان یک فرد مجاز بـرای انجـام‬
‫وظيفه تعيين می کند ‪.‬‬
‫بند ‪، 4‬پيمانکار تعهدات عمومی برای نظارت بر محل‪ ،‬کليه نيـروی کـار و مصـالح‪ ،‬کارخانـه و‬
‫ماشين آﻻت مورد نياز برای ساخت کارها را دارد‪ .‬در صورتی که پيمانکـار بخواهـد هـر یـک از‬
‫کارها را به صورت فرعی واگذار کند‪ ،‬تنها زمانی می تواند این کار را انجـام دهـد کـه رضـایت‬
‫کارفرما را جلب کرده باشد‪ ،‬اما از انجام قرارداد فرعی برای کل کارها ممنوع است‪.‬‬
‫بنــد ‪ 5‬شــرایط عمــومی »طراحــی توســط پيمانکــار« اعمــال مــی شــود‪ -‬پيمانکــار میتوانــد‬
‫طراحی را تا حد مشخص شده در پيوست انجام دهد و یا ممکـن اسـت طرحـی را همـراه بـا‬
‫مناقصه خود ارائه کرده باشد‪ .‬با این حال‪ ،‬کارفرمـا مسـئوليت مشخصـات و نقشـه هـا را بـر‬
‫عهده دارد‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫بند های مفاد شرایط عمومی کتاب سبز‪FIDIC-‬‬

‫بند ‪، 6‬هر دو نوع ریسک را ترکيب و فهرست می کند‪ .‬به طور کلی پذیرفته شده است که خطرات تخصيص‬
‫یافته به کارفرما و پيمانکار در قراردادهای ساخت و ساز به دو نوع طبقه بندی می شوند‪ :‬خطراتی که منجر‬
‫به تلفات فيزیکی‪ ،‬آسيب یا آسيب شخصی می شود‪ .‬و آنهایی که منجر به زیان اقتصادی خالص و یااز دست‬
‫دادن زمان می شوند‪.‬‬
‫عدم قطعيتی که چنين عدم تخصيص صریح ریسک به همراه دارد‪ ،‬در عمل منجر به سردرگمی زیاد و بسياری از‬
‫ادعاها و اختﻼفات در هنگام وقوع خطر شده است‪ .‬این سردرگمی و تعارض را می توان و باید با درج بيان صریح‬
‫در مورد تخصيص خطرات در قرارداد از بين برد‪ .‬بند ‪ 6‬در مورد نحوه و زمان ارائه بيمه در صورت وجود‪ ،‬در رابطه با‬
‫"مسووليت های کارفرما" یا خطرات مشخص شده در آن ساکت است‪ .‬بنابراین‪ ،‬ارتباط بين ریسک‪ ،‬مسئوليت‪،‬‬
‫غرامت و بيمه از بين می رود‪.‬‬
‫‪-‬بند ‪ ،7‬پيمانکار موظف است‪ :‬در تاریخ مقرر در پيوست قرارداد کار را آغاز کند‪ .‬ملزم به ارائه برنامه به شکل‬
‫مندرج در پيوست می کند‪ .‬مستحق تمدید مدت زمان قرارداد خواهد بود‪ ; .‬و اگر پيمانکار نتواند کارها را در زمان‬
‫مقرر به پایان برساند‪ ،‬در این صورت به ازای هر روز تأخير‪ ،‬مسئول پرداخت خسارات جبرانی به کارفرما می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪-‬بند ‪ ،8‬کارفرما به پيمانکار اعﻼم می کند که کارها را واجد شرایط می داند‪ ،‬واجد شرایط تحویل هستند‪ .‬از‬
‫طرف دیگر‪ ،‬کارفرما ممکن است به پيمانکار اطﻼع دهد که حتی اگر کارها به طور کامل کامل نشده باشند‪ ،‬با‬
‫این وجود آماده تحویل هستند‪).‬تحویل و بهره برداری پيش از موعد(‬
‫بند ‪،9‬رفع نواقص دوره تضمين توسط پيمانکار ‪ -‬به شرطی که نتيجه طراحی یا کار خود او باشد باید توسط‬
‫پيمانکار با هزینه خودش اصﻼح شود‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫بند هاي مفاد شرايط عمومي كتاب سبز‪FIDIC-‬‬

‫‪-‬بند ‪ 10‬کارفرما می تواند هر گونه تغييری در قرارداد ایجاد کند‪ .‬هنگامی که کارفرما به پيمانکار در مورد‬
‫تغييراتی که می خواهد در قرارداد انجام دهد دستور داد‪ ،‬پيمانکار باید تغييرات را طبق رویه مندرج در‬
‫شرایط عمومی ارزش گذاری کند‪.‬‬

‫‪-‬بند ‪ ،١١‬پرداخت پيش بينی شده در کتاب سبز به صورت ماهانه‬

‫‪-‬بند ‪ ، 12‬به سه وضعيت می پردازد‪:‬‬

‫جایی که پيمانکار از قرارداد خودداری می کند‪.‬‬ ‫)‪a‬‬

‫جایی که کارفرما از قرارداد خودداری می کند‪.‬‬ ‫)‪b‬‬

‫)‪ C‬جایی که یکی از طرفين قرارداد ورشکسته اعﻼم شود‪.‬‬

‫‪-‬بند ‪"، 13‬ریسک و مسئوليت"‪-‬‬

‫‪-‬بند ‪" ،14‬بيمه"‬
‫‪-‬بند ‪ ،15‬مربوط به حل و فصل اختﻼفات است‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫كتاب سبز ‪ FIDIC‬و چندين مزيت و فرصت براي انطباق‬
‫در قراردادهاي ايران‬

‫استانداردسازي‪ :‬ایران با پذیرش کتاب سبز ‪FIDIC‬می تواند رویه های قراردادی خود‬ ‫‪.1‬‬
‫را با استانداردهای بين المللی هماهنگ کند‪ .‬که باعث افزایش اعتماد به‬
‫یکپارچگی و شفافيت فرآیندهای قراردادی ایران می شود‪.‬‬
‫تخصيص ريسك‪ :‬کتاب سبز ‪FIDIC‬رویکرد متعادلی برای تخصيص ریسک بين طرفين‬ ‫‪.2‬‬
‫درگير در قرارداد ارائه می دهد‪.‬‬
‫حل اختﻼف‪ :‬یک مکانيسم ساختاریافته برای حل و فصل تعارضات ارائه می دهد و‬ ‫‪.3‬‬
‫احتمال رسيدگی های حقوقی پرهزینه و وقت گير را کاهش می دهد‪.‬‬
‫انعطاف پذيري و سازگاري‪ :‬ایران می تواند کتاب سبز ‪FIDIC‬را مطابق با الزامات‬ ‫‪.4‬‬
‫قانونی و مقرراتی خاص خود تطبيق دهد‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫كتاب سبز ‪ FIDIC‬و چندين مزيت و فرصت براي انطباق در‬
‫قراردادهاي ايران‬

‫‪.5‬شناخت و پذيرش بين المللي‪:‬اين امر مي تواند اعتبار ايران را در صنعت ساخت و ساز جهاني افزايش دهد و‬
‫سرمايه گذاري خارجي را جذب كند‪.‬‬
‫‪.6‬شيوه هاي پايدار‪ :‬هماهنگ كردن قراردادهاي موجود با كتاب سبز ‪FIDIC‬با تركيب شيوه هاي پايدار‪،‬‬
‫مانند اقدامات حفاظت از محيط زيست‪ ،‬الزامات بهره وري انرژي‪ ،‬و مقررات مديريت پسماند و ‪...‬‬
‫‪.7‬پرداخت ها و قيمت گذاري‪ :‬رنظر گرفتن توصيههاي ‪FIDIC‬را براي مكانيسمهاي پرداخت عادﻻنه و‬
‫شفاف‪ ،‬از جمله پرداختهاي نقطه عطف و ارزيابي تغييرات‬
‫‪.8‬كنترل كيفيت‪ :‬افزايش مكانيسمهاي كنترل كيفيت با تركيب توصيههاي ‪FIDIC‬در مورد فرآيندهاي‬
‫آزمايش‪ ،‬بازرسي و صدور گواهينامه به منظور كمك به اطمينان از انطباق با استانداردها و مشخصات مورد نياز‬
‫‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪New updated FIDIC Green Book short form contract‬‬
‫)‪(2021‬‬

‫فرم كوتاه به روز شده قرارداد‪ ،‬تقاضاي فعلي صنعت ساخت و ساز بين‬
‫المللي را براي پروژه هايي كه سطح ريسك درك شده پايين است و‪/‬يا‬
‫جايي كه طرف هاي ساخت و ساز به فرم قراردادي نياز دارند كه استفاده از‬
‫آن ساده است و نيازي به مديريت قرارداد قابل توجهي ندارد‪ ،‬برآورده مي‬
‫كند‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‪New updated FIDIC Green Book short form contract‬‬
‫)‪(2021‬‬

‫نسخه دوم کتاب سبز ‪، (2021)FIDIC‬در حمایت از اشتراکگذاری‬

‫متوازن ریسک است و اصول کليدی قرارداد به روز شده که‬
‫حقوق و تعهدات اساسی طرفين را در بر می گيرد و به عنوان‬
‫جایگزینی برای کتاب های قرمز و زرد ‪ 2017‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫)‪New updated FIDIC Green Book short form contract(2021‬‬

‫نسخه دوم كتاب سبز فيديك شامل‪:‬‬

‫‪ .١‬مقرراتي براي طراحي كارفرما يا پيمانكار ‪.٢‬انتصاب مهندس براي اجراي‬
‫قرارداد ‪ .٣‬طيف گسترده اي از روش هاي ارزش گذاري ‪ .٤‬ماشين آﻻت‬
‫قراردادي ساده ‪ .٥‬دو مسير قراردادي مجزا براي رسيدگي به مطالبات و‬
‫تغييرات ‪.٦‬جدول الزامات بيمه ‪ .٧‬استفاده از مقررات خسارات منحلشده‬
‫براي تأخير ‪ .٨‬حذف كار و رويدادهاي پايان كار براي مديريت سريعتر و‬
‫آسانتر خسارات ناشي از چنين رويدادهايي ‪ .٩‬انتصاب زودهنگام قاضي‬
‫كه ميتواند خدمات اجتناب از اختﻼف را در كنار خدمات حل اختﻼف‬
‫معمول خود ارائه دهد‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫مقايسه شرايط عمومي پيمانهاي سه عاملي ايران ) ‪ (٤٣١١‬با شرايط عمومي فيديك‬

‫‪35‬‬

‫‪35‬‬
‫مقايسه شرايط عمومي پيمانهاي سه عاملي ايران ) ‪ (٤٣١١‬با شرايط عمومي فيديك‬

‫‪36‬‬
‫مقايسه شرايط عمومي پيمانهاي سه عاملي ايران ) ‪ (٤٣١١‬با شرايط عمومي فيديك‬

‫‪37‬‬
‫مقايسه شرايط عمومي پيمانهاي سه عاملي ايران ) ‪ (٤٣١١‬با شرايط عمومي فيديك‬

‫‪38‬‬
 ‫نتيجه گيري‬

‫‪-‬باعنايت به مطالب ارائه شده فوق بنظر ميرسد انطباق قراردادهاي داخلي با قراردادهاي بين المللي‬
‫نظير فيديك امري ضروري و اجتناب ناپذيرميباشد ‪ ،‬ولي بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه‬
‫الگوبرداري و بعضا ترجمه از قراردادهاي نمونه مانند قراردادهايي فيديك از سوي سازمان برنامه در‬
‫راستاي عمل به تكليف مقرر در مادة ‪ ٢٣‬قانون برنامه و بودجه مصوب ‪ ١٣٥١‬براي ابﻼغ قراردادهاي نمونه‬
‫به دستگاههاي اجرايي‪ ،‬هرچند گامي است ستودني براي همگام سازي قراردادهاي مورداستفاده در‬
‫صنعت كشور با نمونه هاي بين المللي‪ ،‬ليكن اين ترجمه صِرف ممكن است با مباني حقوقي ايران‬
‫سازگاري تام نداشته باشد و مرجع رسيدگي كننده را با مشكﻼتي همچون موضوعات و نهادهاي حقوقي‬
‫تعريف نشده مواجه نمايد كه نتيجه آن چيزي جز تصميم غيرواقعي و غيرمنطبق بر مقصود اصلي‬
‫طرفين قرارداد نخواهد بود‪.‬‬
‫پيشنهاد ميشود دستگاههاي ذيربط در زمان ارجاع‪ ،‬با انجام مطالعات كافي و به كارگيري مهندسان‬
‫مشاور مجرب و زبده‪ ،‬سيماي قطعي تري از پروژة مورد درخواست خود را به مناقصه گران ارائه نمايند تا‬
‫با حدوث تغييرات ناشي از مطالعات ناقص‪ ،‬طرفين را با مشكﻼت مالي و زماني مواجه نسازند؛ اين امر‬
‫ميسر نخواهد شد جز از طريق استفاده از فرايندهاي مشخص ارجاع كار و الگوهاي قراردادي كامل كه با‬
‫مباني نظام حقوقي ايران سازگاري داشته باشد‪.‬‬
‫‪39‬‬
 ‫فهرست منابع‬
‫‪.1‬تحليل حقوقی آثار مالی و زمانی تغييرات شرح کار در قراردادهایطرح و ساخت و ‪EPC‬‬
‫)مطالع ٔ تطبيقی قراردادهای نمون ٔ فيدیک‪JCT ،‬و سازمان برنامـه و بـودج ٔ ایـران(‪ -‬انتشـارات دانشـگاه تهـران‪ -‬مقالـه‪-‬‬
‫‪10.22059/jcl.2022.346353.634401 :DOI‬‬
‫‪ .2‬نقد و بررسي تفاوتهاي شرايط عمومي پيمان ايران با شرايط قراردادهاي بـين المللـي )‪ICE ،JCT‬و فيـديك (از ديـدگاه‬
‫راههاي حل اختﻼفات‪-‬نشریه بنا‪ ،‬شماره چهل و دوم‪ -‬ارديبهشت ‪1389‬‬
‫‪ .3‬نقد و بررسـي شـرايط عمـومي پيمـان طـرح و سـاخت و كليـد گـردان فيـديك و بررسـي اسـتفاده آنهـا در پـروژه هـاي‬
‫مختلف‪ -‬نشریه بنا ‪،‬شماره بيست و هفتم‪ -‬ارديبهشت ‪-1385‬مقاله‬
‫‪ .4‬کالبدشکافی منشأ دعاوی قراردادهای همسان خدمات مشاوره ایران و فيدیک‪-‬ویـژه نامـه نشـریه مهندسـی سـازه و‬
‫ساخت)علمی – پژوهشی(‪1397-‬‬
‫‪ .5‬مقايسه شرايط عمومي پيمان صنعت نفت و نشريه‪ 4311‬سازمان مديريت و برنامه ریزی و راهكارهای رفع نـواقص و‬
‫مشكالت آن‪ -‬نشریه اکتشاف و توليد نفت و گاز شماره ‪ 149‬شرکت نفت –مقاله‪1396-‬‬
‫‪ - .6‬تفاوت شرایط عمومی پيمان ‪FIDIC‬با ایرانی‪-4311‬چهاردهمين کنفرانس بين المللی مـدیریت پـروژه ‪-‬مهنـدس رضـا‬
‫ایکانی)عضو بررسی کنندگان شرایط عمومی پيمان فيدیک ویرایش ‪(2017‬‬
‫‪ .7‬ارزیابی‪ ،‬تحليل و مقایسه شـرایط عمـومی پيمـان سـه عـاملی ایـران و فيـدیک )دانشـگاه علـم و صـنعت(‪-‬چهـارمين‬
‫کنفرانس بين المللی معماري وشهرسازي پایدار‪1396 -‬‬

‫‪1.INTERNATIONAL FEDERATION Of CONSULTING ENGINEERS (FIDIC)’s GENERAL CONDITIONS OF CONTRACT(GCC) FOR‬‬

‫‪CONSTRUCTION WORKS CONTRACTS-USAID/IRAQ‬‬
‫‪2. FIDIC Green Book Short Form of Contract 1st Edition 1999-BOOK-FIDIC‬‬
‫‪3. The FIDIC Forms of Contract(Third Edition)-BOOK-Nael G. Bunni-2005‬‬
‫‪4. FIDIC Green Book Short Form of Contract 2st Edition 2021-BOOK-FIDIC‬‬
‫‪5.FIDIC Golden Principles first edition 2019-FIDIC‬‬
‫‪6.Major Challenges Facing the Implementation of the FIDIC in Construction Projects in Palestine- by Mohammad Bahij‬‬
‫‪Mohammad Tuffaha - An-Najah National University-Thesis-2015‬‬

‫‪40‬‬
‫با تشكر از حسن توجه شما‬

‫‪41‬‬