1 

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ 
 
ΝΟΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 2016 
 
Τα παρακάτω βήματα περιγράφουν μια συστηματική προσέγγιση στην ανάλυση των αερίων αίματος. 
Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης αυτού του τύπου ανάλυσης. Η παρούσα πιστεύω 
ότι είναι αρκετά απλή για να το τρίτο έτος . 
 
ΒΗΜΑΤΑ 
1. Κοιτάζουμε το pH 
Οι περιπτώσεις είναι 2 
a. Το pH να είναι η να τείνει να είναι οξεωτικό 
b. Το pH να είναι η να τείνει να είναι αλκαλωτικό 
2. Κοιτάζουμε το pCO2 
a. Μειωμένο pH με μειωμένο pCO2 => μεταβολική οξέωση 
b.  Μειωμένο pH με αυξημένο pCO2 => αναπνευστική οξέωση 
c. Αυξημένο pH με αυξημένο pCO2 => μεταβολική αλκάλωση 
d. Αυξημένο pH με μειωμένο pCO2 => αναπνευστική αλκάλωση 
 
Μπορούμε  να  θυμόμαστε  την  ανάλυση  αυτών  των  2  πρώτων  βημάτων  με  τον  μνημοτεχνικό 
κανόνα  ROME  (Respiratory  Opposite/  Metabolic  Equal)  δηλαδή  όταν  pH  και  pCO2  κινούνται 
αντίστροφα υπάρχει τουλάχιστον μια αναπνευστική βλάβη στον ασθενή μας ενώ όταν κινούνται  
προς την ίδια κατεύθυνση υπάρχει τουλάχιστον μια μεταβολική βλάβη στον ασθενή μας. 
 
3. Ελέγχουμε για την ύπαρξη επαρκούς αντιρρόπησης 
a. Αναπνευστικής αιτιολογίας οξεοβασικές διαταραχές 
 Ελέγχουμε τον δείκτη χρονιότητας της βλάβης 
 
Δείκτης χρονιότητας = ΔpH/ΔpCO2  
 
Όπου ΔpH = η μεταβολή του pH από το 7,4 και ΔpCO2 = η μεταβολή του pCO2 
από το 40 
Αν ο δείκτης χρονιότητας είναι πλησιέστερα στην τιμή 0,003 τότε η βλάβη είναι 
χρόνια ενώ όταν είναι πλησιέστερα στην τιμή 0,008 τότε η βλάβη είναι οξεία.  
 Με  τις  πληροφορίες  που  έχουμε  μπορούμε  τώρα  να  υπολογίσουμε  τα 
αναμενόμενα HCO3 του ασθενούς μας με βάση τους παρακάτω τύπους 
 
Διαταραχή  Τύπος 
Οξεία αναπνευστική οξέωση  Exp.HCO3 =24+0,1*ΔpCO2±2 
Οξεία αναπνευστική αλκάλωση  Exp.HCO3 =24‐0,2*ΔpCO2±2 
Χρόνια αναπνευστική οξέωση  Exp.HCO3 =24+0,35*ΔpCO2±2 
Χρόνια αναπνευστική αλκάλωση  Exp.HCO3 =24‐0,5*ΔpCO2±2 
 
Αν το αναμενόμενο HCO3 είναι περίπου όσο το μετρούμενο από το μηχάνημα 
τότε  έχουμε  μια  αμιγή  αναπνευστική  διαταραχή  και  μπορούμε  να 
προχωρήσουμε στην διαφορική μας διάγνωση (Παράρτημα 1).  
 2 
 

Αν  το  μετρούμενο  HCO3  από  το  μηχάνημα  είναι  περισσότερο  από  το 
αναμενόμενο τότε συνυπάρχει μεταβολική αλκάλωση. 
Αν το μετρούμενο HCO3 από το μηχάνημα είναι λιγότερο από το αναμενόμενο 
τότε συνυπάρχει μεταβολική οξέωση.  
b. Μεταβολικής  αιτιολογίας οξεοβασικές διαταραχές 
 Μεταβολική οξέωση 
Σε μια καλά αντιρροπούμενη μεταβολική οξέωση το αναμενόμενο pCO2 το δίνει 
ο τύπος του Winter’s 
 
Exp. pCO2 = 1,5 X HCO3 + 8 ±2 
 
 Μεταβολική αλκάλωση 
Σε  μια  καλά  αντιρροπούμενη  μεταβολική  αλκάλωση  το  αναμενόμενο  pCO2  το 
δίνει ο τύπος  
 
Exp. pCO2 = 0,7 X HCO3 + 21 ±2 
 
Αν το αναμενόμενο pCO2 είναι περίπου όσο το μετρούμενο από το μηχάνημα 
τότε έχουμε μια αμιγή μεταβολική διαταραχή.  
Αν  το  μετρούμενο  pCO2  από  το  μηχάνημα  είναι  περισσότερο  από  το 
αναμενόμενο τότε συνυπάρχει αναπνευστική οξέωση. 
Αν το μετρούμενο pCO2 από το μηχάνημα είναι λιγότερο από το μετρούμενο 
τότε συνυπάρχει αναπνευστική αλκάλωση.  
 
4. Περαιτέρω βήματα μόνο για περιπτώσεις μεταβολικής οξέωσης 
a. Αν  έχουμε  μεταβολική  οξέωση  θα  πρέπει  να  μετρήσουμε  στη  συνέχεια  το  χάσμα 
ανιόντων 
 
XA ή AG = Na – (Cl + HCO3)  Φ.Τ. 5‐12  mEq (εναλλακτικά <12) 
 
Θα πρέπει πάντα να έχουμε υπ’ όψη μας ότι το χάσμα ανιόντων επηρεάζεται από την 
υποπρωτεϊναιμία.  Έτσι  για  κάθε  τιμή  αλβουμίνης  κάτω  από  το  4,5gr/dl  θα  πρέπει  να 
διορθώνουμε την ανώτερη τιμή του χάσματος ανιόντων κατά 2,5mEq. 
 Αν  το  χάσμα  ανιόντων  είναι  αυξημένο  και  η  αύξηση  του  ΧΑ  δεν  εξηγείτε  από 
κάποια προφανή αιτία (DKA, γαλακτική οξέωση, νεφρική ανεπάρκεια) μπορούμε 
να  μετρήσουμε  το  χάσμα  οσμωτικότητας  ούρων  (urine  osmolal  gap)  με  το 
παρακάτω τύπο   
 
OSM gap = μετρούμενη OSM – (2[Na+] ‐ glucose/18 – urea/6) 
(SOS αν  το εργαστήριο  μετράει blood  urea  nitrogen το τελευταίο  στοιχείο της 
εξίσωσης είναι BUN/2.8) 
 
Το  χάσμα  οσμωτικότητας  μας  υποδεικνύει  την  παρουσία  κάποιου  οσμωτικά 
δραστικού  μορίου  (π.χ.  στην  περίπτωση  λήψης  κάποιας  τοξικής  ουσίας  όπως 
αλκοόλες που είναι οσμωτικά δραστικές) 
Το OSM gap θα πρέπει φυσιολογικά να είναι < 10‐15mmol/l 
 3 
 

Αν είναι αυξημένο, εκτός από τις αλκοόλες σκεφτείτε επίσης πιθανή παρουσία 
μη φυσιολογικών αλκοολών, πρωτεϊνών, λιπιδίων και σακχάρων στο σύστημα 
ενώ μπορεί να αυξηθεί και σε διαβητική κετοξέωση.  
 
Στη συνέχεια μπορούμε να δούμε την διαφορική μας διάγνωση με βάση το αν έχουμε 
μεταβολική  οξέωση  με  αυξημένο  χάσμα  ανιόντων  ή  χωρίς  αυξημένο  χάσμα  ανιόντων 
(Παράρτημα 2).  
 
b. Αν έχουμε μεταβολική οξέωση με αυξημένο χάσμα ανιόντων θα πρέπει στη συνέχεια να 
υπολογίσουμε το ΔΔ χάσμα ανιόντων (ΔΔΧΑ ή  ΔΔAG). 
 
ΔΔΧΑ = ΧΑ‐12/24‐HCO3 
 
Αν το ΔΔΧΑ είναι μεταξύ 1 και 2 τότε σε ότι αφορά το μεταβολικό κομμάτι ο ασθενής μας 
έχει μια καθαρή μεταβολική οξέωση με χάσμα ανιόντων. 
Αν το ΔΔΧΑ είναι <1 τότε σε ότι αφορά το μεταβολικό κομμάτι ο ασθενής μας έχει μια 
μεταβολική  οξέωση  με  χάσμα  ανιόντων  που  συνυπάρχει  με  μια  μεταβολική  οξέωση 
χωρίς χάσμα ανιόντων. 
Αν το ΔΔΧΑ είναι >2 τότε σε ότι αφορά το μεταβολικό κομμάτι ο ασθενής μας έχει μια 
μεταβολική  οξέωση  με  χάσμα  ανιόντων  που  συνοδεύεται  από  μια  μεταβολική 
αλκάλωση. 
 
5. Περαιτέρω βήματα μόνο για περιπτώσεις μεταβολικής αλκάλωσης 
Σε περίπτωση μεταβολικής αλκάλωσης η επόμενη εξέταση που πρέπει να κάνουμε είναι 
η μέτρηση του χλώριου στα ούρα. 
Cl ούρων <10mEq/L => χλωροεξαρτώμενη μεταβολική αλκάλωση 
Cl ούρων >20mEq/L => μη χλωροεξαρτώμενη μεταβολική αλκάλωση 
 
Η διαφορική διάγνωση της μεταβολικής αλκάλωσης παρουσιάζεται στο παράρτημα 3 και 
τον αλγόριθμο που ακολουθεί. 
 
Παράρτημα 1.  Συχνότερα αίτια αναπνευστικών διαταραχών 
Συχνότερα Αίτια Αναπνευστική οξέωσης  Συχνότερα Αίτια Αναπνευστική αλκάλωσης 
   
Περιοριστικά σύνδρομα   Πνευμονική Εμβολή  
 ΧΑΠ   
 Άσθμα 
 Παχυσαρκία 
 νοσήματα  του  θωρακικού  κλωβού  (π.χ. 
κυφοσκωλίωση) 
Λοιμώξεις πνεύμονα   Σύνδρομο  συστηματικής  φλεγμονώδους 
  αντίδρασης  (Systemic  inflammatory‐response 
syndrome ‐SIRS) και σήψη 
Πλευριτική  συλλογή  ή  πνευμοθώρακας  (σε  Acute respiratory distress syndrome (ARDS) 
προχωρημένο στάδιο)    
Απόφραξη αεραγωγών από ξένο σώμα  Πνευμονία – υποξυγοναιμία  
 4 
 

Κατασταλτικά  φάρμακα  και  ουσίες  (ναρκωτικά,  Καρδιογενές  shock – Πνευμονικό οίδημα 

αλκοόλ, αναισθητικά)    
Υπερβολική οξυγονοθεραπεία σε ΧΑΠ  Ισχαιμικό ή αιμοραγικό ΑΕΕ 
Βλάβες  ΚΝΣ  (έμφρακτα,  αιμορραγίες,  τραύματα,  Δηλητηρίαση από σαλικυλικά 
λοιμώξεις) 
Ανεπαρκής μηχανικός αερισμός  Κρίση Πανικού 
  Εγκυμοσύνη 
  Ήπια κρίση βρογχικού άσθματος 
 
Παράρτημα 2. Συχνότερα αίτια Μεταβολικής οξέωσης 
Μ.Ο. με αυξημένο χάσμα ανιόντων   Μ.Ο. χωρίς αυξημένο χάσμα ανιόντων  
MUDPILES  USED CAR(P) 
Methanol  Ureteroenterostomy 
Uremia  Saline Hydration/spironolactone 
Diabetic Ketoacidosis  Endocrinopathies 
Paraldehyde  Diarrhea  
Iron/Isoniazide  Carbonyl Anhydrase Inhibitors 
Lactic Acidosis  Ammonium chloride 
Ethanol/Ehtylen glycol  Renal tubular acidosis 
Salicylates  Pancreatic Fistula 
 
 
Παράρτημα 3. Συχνότερα αίτια Μεταβολικής αλκάλωσης 
Χλωροεξαρτώμενη  Μη Χλωροεξαρτώμενη 
Έμετοι  Εξωγενής χορήγηση διτανθρακικών 
Υποκαλιαιμία/Υπονατριαιμία  Υπεραλδοστερονισμός
Volume Depletion alkalosis (+διουρητικά)  Σ. Bartter 
  Σ. Liddle 
  Έλλειψη 11‐β‐υδροξυλάσης ή 17‐α‐υδροξυλάσης 
Ειδική κατηγορία: Μετά από αναπνευστική οξέωση (π.χ. ασθενείς με sleep apnea κατά τη διάρκεια 
της ημέρας)