CÁC DẠNG BÀI TOÁN TÍNH NHANH PHÂN SỐ: (Phần 1)

1. Dạng 1: Tổng nhiều phân số có tử số bằng nhau và mẫu của phân số sau
gấp mẫu số của phân số liền trước 2 lần.
1 1 1 1 1 1
VD:  + + + +
2 4 8 16 32 64
1 1 1 1 1 1
Bước 1: đặt A =  + + + +
2 4 8 16 32 64

Bước 2: Ta thấy
1 1 1 1 1 1 1 1
2
=1- 2
; 4
= 2
- 4
; 8
= 4
- 8

 1 1 1 1 1  1 1 
Bước 3: Vậy A = 1   +    +    +…+   
 2 2 4  4 8  32 64 
1 1 1 1 1 1 1
A=1-     +…+ 
2 2 4 4 8 32 64
1 64 1 63
A=1- =  
64 64 64 64
63
Đáp số: 64

2. Dạng 2: Tính tổng của nhiều phân số có tử số bằng nhau và mẫu số của
phân số liền sau gấp mẫu số của phân số liền trước n lần ( n>1).
1 1 1 1 1 1
Ví dụ: A =  + + + +
2 4 8 16 32 64

Cách giải: Bước 1: Tính A x n ( n = 2).

 1 1  1 1 1 1
Ta có: A � 2 = 2 �  2  4  8  16  32  64 
 
2 2 2 2 2 2
=     
2 4 8 16 32 64
1 1 1 1 1
=1+  + + +
2 4 8 16 32

Bước 2: Tính A �n – A = A �( n - 1)
 1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 
Ax 2 –A= 1       -       
 2 4 8 16 32   2 4 8 16 32 64 

1
 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
A x ( 2 - 1) – A = 1 +  + + + -  - - - 32 -
2 4 8 16 32 2 4 8 16

1
64
1
A=1- 64
64 1 63
A=  
64 64 64
5 5 5 5 5 5
Ví dụ: B =     
2 6 18 54 162 486

Bước 1: Tính B x n ( n = 3)
 5 5 5 5  5 5
B �3 = 3 �  2  6  18  54  162  486 
 
15 5 5 5 5 5
=     
2 2 6 18 54 162

Bước 2: Tính B �n – B
 15 5 5 5 5 5  5 5 5 5 5 5 
B �3 – B =        -       
 2 2 6 18 54 162   2 6 18 54 162 486 
15 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
B �(3 - 1) = B �2 = 2
          
2 6 18 54 162 2 6 18 54 162 486
15 5
B �2 = 2

486
3645  5 3640
B �2 = 486

486
3640 1820 910
B= :2 
486 486 243

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Tính nhanh
2 2 2 2 2 2 2
a)      
3 6 12 24 48 96 192
1 1 1 1 1 1 1 1
b)  + + + + + 
2 4 8 16 32 64 128 256

2
 1 1 1 1 1 1
c)     
3 9 27 81 243 729
5 5 5 5 5
d) 1+    
4 8 16 32 64
3 3 3 3 3
e)    
2 8 32 128 512
3 3 3 3
c) 3+   
5 25 125 625
1 1 1 1 1
f)     .......... 
5 10 20 40 1280
1 1 1 1 1
8)     ........... 
3 9 27 81 59049

3. Dạng 3: Tính tổng của nhiều phân số có tử số là n ( n > 0); mẫu số là tích
của hai thừa số có hiệu bằng n và thừa số thứ 2 của mẫu phân số liền trước là
thừa số thứ nhất của mẫu số liền sau:
1 1 1 1
Ví dụ 1: A =   
2 �3 3 �4 4 �5 5 �6
3 2 43 5 4 65
A=   
2 �3 3 �4 4 �5 5 �6
3 2 4 3 5 4 6 5
=       
2 �3 2 �3 3 �4 3 �4 4 �5 4 �5 5 �6 5 �6
1 1 1 1 1 1 1 1
=       
2 3 3 4 4 5 5 6
1 1 3 1 2 1
=     
2 6 6 6 6 3

Ví dụ 2:
3 3 3 3
B=   
2 �5 5 �8 8 �11 11�14
5  2 8  5 11  8 14  11
B=   
2 �5 5 �8 8 �11 11�14
5 2 8 5 11 8 14 11
B=       
2 �5 2 �5 5 �8 5 �8 8 �11 8 �11 11�14 11�14

3
 1 1 1 1 1 1 1 1
=       
2 5 5 8 8 11 11 14
1 1 7 1 6 3
= 2  14  514  4  14  7

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Tính nhanh
4 4 4 4 4 4
a)     
3 �7 7 �11 11�15 15 �19 19 �23 23 �27
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
b)          .....  
3 �5 5 �7 7 �9 9 �11 11�13 13 �15 1�2 2 �3 3 �4 8 �9 9 �10
3 3 3 3 3 3 77 77 77 77
c)      ....      ..... 
1�2 2 �3 3 �4 4 �5 5 �6 9 �10 2 �9 9 �16 16 �23 93 �100
4 4 4 4
d)   
3x 6 6 x9 9 x12 12 x15
1 1 1 1 1 1 1
e)  + +    ..... 
2 6 12 20 30 42 110
1 1 1 1 1 1
g)     
10 40 88 154 238 340

Bài 2: Cho tổng

4 4 4 664
S=    ... 
3 �7 7 �11 11�15 1995
a, Tìm số hạng cuối cùng của S ?
b, Tổng S có bao nhiêu số hạng ?
Bài 3: Tính nhanh
5 11 19 29 41 55 71 89
a,       
6 12 20 30 42 56 72 90

b, Tính tổng của 10 phân số trong phép cộng sau:

1 5 11 19 29 41 55 71 89 109
        
2 6 12 20 30 42 56 72 90 110

Bài 4: Tính nhanh:

1 1 1 1
   ..... 
1 2 1 2  3 1 2  3  4 1  2  3  ...  50

4
Bài 5: So sánh S với 2, biết rằng.
1 1 1 1
S= 1  3  6  10  .....  45

Bài 6: Chứng minh rằng:

1 1 1 1 1 4 1 1 1
        1
3 7 13 21 31 43 57 73 91

Bài 7: Điền dấu < , > hoặc = vào ô trống

1 1 1 1 1
    .....  1
4 9 16 25 10000

4. Dạng 4: Tính tổng của nhiều phân số có tử số là n, có mẫu số là tích của 3

thừa số thứ nhất n đơn vị và hai thừa số cuối của mẫu phân số liền trước là 2
thừa số đầu của mẫu phân số liền sau:
Ví dụ: Tính
4 4 4 4 4
A =    
1�3 �5 3 �5 �7 5 �7 �9 7 �9 �11 9 �11�13
5 1 73 95 11  7 13  9
=    
1�3 �5 3 �5 �7 5 �7 �9 7 �9 �11 9 �11�13
=

5 1 7 3 9 5 11 7 13 9
        
1�3 �5 1�3 �5 3 �5 �7 3 �5 �7 5 �7 �9 5 �7 �9 7 �9 �11 7 �9 �11 9 �11�13 9 �11�13
1 1 1 1 1 1 1 1 1
=        
1�3 3 �5 3 �7 5 �7 7 �9 7 �9 9 �11 9 �11 11�13
1 1
= 
1x3 11 x13
11x13  3 143  3 140
=  
3 x11x13 429 429

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Tính nhanh
6 6 6 6 6
a,    
1x3 x5 3 x7 x9 7 x9 x13 9 x13 x15 13x15 x19

5
 1 1 1 1
b,    
1x3 x7 3 x7 x9 7 x9 x13 9 x13x15 13x15 x19
1 1 1 1 1 1
c,      .... 
2 x 4 x6 4 x6 x8 6 x8 x10 8 x10 x12 10 x12 x14 96 x98 x100
5 5 5 5
d,    .... 
2 x5 x8 5 x8 x12 8 x12 x15 33x36 x 40

5. Dạng 5: Tính tích của nhiều phân số trong đó tử số của phân số nàu có
quan hệ với tỉ số với mẫu số của phân số kia.
1991 1992 1993 1994 995
Ví dụ: x x x x
1990 1991 1992 1993 997

 1991 1992   1993 1994  995

=  x x  x x
 1990 1991   1992 1993  997

 1992 1994  995

=  x x
 1990 1992  997
1994 995
= x
1990 997
997 995
= x 1
995 997

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Tính nhanh
328 468 435 432 164
a, x x x x
435 432 164 984 468
2000 2002 2001 2003 2006
b, x x x x
2001 2003 2002 2004 2000

Bài 2: Tính nhanh

1313 165165 424242
a, x x
2121 143143 151515
1995 19961996 199319931993
b, x x
1996 19931993 199519951995

Bài 3: Tính nhanh

 1  1  1  1
a, 1   x 1   x 1   x 1  
 2  3  4  5

6
  3  3  3   3  3   3 
b, 1   x 1   x 1   x 1   x 1   x 1  
 4  7  10   13   97   100 

 2  2  2  2  2   2 
c, 1   x1   x1   x1   x...x1   x 1  
 5  7  9  11   97   99 

Bài 4: Cho
1 5 9 13 37
M= x x x
3 7 11 15
x...... x
39
7 11 15 39
N= x x
5 9 13
x......x
37

Hãy tính M x N ?
Bài 5: Tính tích của 10 hỗn số đầu tiên trong dãy các hỗn số sau:
1 1 1 1 1
1 x1 x1 x1 x1 x.....
3 8 15 24 35

6. Dạng 6: Vận dụng tính chất của 4 phép tính để tách, ghép ở tử số hoặc ở
mẫu số nhằm tạo ra thừa số giống nhau ở cả mẫu số và tử số rồi thực hiện rút
gọn biểu thức.
2003 x1999  2003 x999
Ví dụ 1: 2004 x999  1004
2003x1999  999 2003x1000
=  2003  1 x999  1004  2003x999   999  1004

2003x1000 2003x1000
= 
2003x999  2003 2003x1000

= 1 ( Vì tử số bằng mẫu số )
1996 x1995  996
Ví dụ 2: 1000  1996 x1994
1996 x1994  1  996
=
1000  1996 x1994
1996 x1994  1996  996 
=
1000  1996 x1994
1996 x1994  1000
= 1000 x1996 x1994
= 1 ( Vì tử số bằng mẫu số )

7
 Ví dụ 3:
37 23 535353 242424
x x x
53 48 373737 232323
37 23 53x10101 24 x10101
= x x x
53 48 37 x10101 23x10101
37 23 53 24
= 53 x 48 x 37 x 23

 37 53   23 24 
=  x  x x 
 53 37   48 23 
24 24 1
= 1x 48  48  2

BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1: Tính nhanh
1997 x1996  1 254 x399  145
a, 1995 x1997  1996
d, 254  399 x 253
1997 x1996  995 5932  6001x5931
b, 1995 x1997  1002
đ, 5932 x6001  69
1995 x1997  1
c, 1996 x1995  1994

Bài 2: Tính nhanh

1988 x1996  1997  1995 1994 x1993  1992 x1993
a, 1997 x1996  1995 x1996
e, 1992 x1993  1994 x 7  1986
399 x 45  55 x399 2006 x 0,4  3 : 7,5
b, 1995x1996  1991x1995
g,
2005 x 2006
1978 x1979  1980 x 21  1958
c, 1980 x1979  1978 x1979
h,

2,34 x12300  24,3 x1230

45 x 20,1  55 x 28,9  4,5  33  55 x5,37

1996 x1997  1998 x3  1994 2003 x14  1988  2001x 2002

d, 1997 x1999  1997 x1997
đ, 2002  2002 x503  504 x 2002

Bài 3: Tính nhanh

546,82  432,65  453,18  352,35
a, 215 x 48  215 x 46  155  60

8
 2004 x37  2004 x 2  2004 x59  2004
b, 334 x321  201x334  334 x102  8 x334
16,2 x3,7  5,7 x16,2  7,8 x 4,8  4,6 x7,8
c, 11,2  12,3  13,4  12,6  11,5  10,4

Bài 4: Tính nhanh

1995 19961996 199319931993
a, x x
1996 19311931 199519951995
1313 165165 424242
b, x x
2121 143143 151515

1 1 1 2 2 2
   
4 24 124  7 17 127
c, 3 3 3 3 3 3
   
4 24 124 7 17 127
141  1515  1616  1717  1818  1919
d, 2020  2121  2222  2323  2424  2525

Bài 5: Tính nhanh

0,8 x 0,4 x1,25 x 25  0,725  0,275
a, 1,25 x 4 x8 x 25

9,6 : 0,2 x15,4 x 2 x15,4 : 0,25

b, 30,8 : 0,5 x7,7 : 0,125 x5 x6

25 x 4  0,5 x 40 x5 x 0,2 x 20 x 0,25

c, 1  2  8  ....  .129  256
0,5 x 40  0,5 x 20 x8 x 0,1x 0,25 x10
d, 128 : 8 x16 x ( 4  52 : 4)

0,1997  2,5 x12,5 x 0,4 x0,08  0,8003

đ, 1,25 x 2,5 x8 x 4

10,6524  0,3476 x125 x0,4  8

e, 4 x0,1x8 x0,25 x125

Bài 6: Tính nhanh

12,48 : 0,5 x 6,25 x 4 x 2
a, 2 x3,12 x1,25 : 0,25 x10

19,8 : 0,2 x 44,44 x 2 x13,2 : 0,25

b, 3,3 x88,88 : 0,5 x 6,6 : 0,125 x5

Bài 7: Tính nhanh

9
 989898 31313131

454545 15151515

Bài 8: Tính nhanh

 5 5 5 5 
10101 x     
 10101 20202 30303 40404 

7. Một số bài toán tính nhanh phân số không thuộc 6 dạng trên.
Bài 1:
1  3  6  10  .....  45  55
a- 1x10  2 x9  3 x8  .....  8 x3  9 x 2  10 x1
1x 20  2 x19  3 x18  4 x17  .....  18 x3  19 x 2  20 x1
b - 20 x(1  2  3  .....  20)  (1x 2  2 x3  3x 4  .....  19 x 20)

Bài 2: Tính nhanh

1 13 25 37 49 87 99
     ....  
1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000

Bài 3: Tính nhanh

2 5 5 2
a, : x :  1934
3 7 7 3
1 1 1: 5
b, : x  1934
5 3 1: 3
1  1 9
c, ( 30 : 7 2  0,5 x3  1,5) x 4 2  2  : (14,5 x100)
 
7 7 7
d, x5  x5  x 2
8 8 8
1 1 1
c, (1999 x1998 + 1998 x 1997 ) x ( 1 + :1 1 )
2 2 3

10