KOMUNALNE OTPADNE VODE

SEMINARSKI RAD

SADRŽAJ

Contents
UVOD ....................................................................................................................................................... 3
1. OTPADNE VODE ............................................................................................................................... 2
1.1. Organske čvrste materije ........................................................................................................ 4
1.2. Mineralne ( neorganske ) čvrste materije ............................................................................... 4
1.3. Suspendovane čvrste materije ................................................................................................ 4
 1.4. Koloidne suspendovane materije ............................................................................................ 4
1.5. Rastvorljive čvrste materije ..................................................................................................... 5
1.5.1. Ukupna količina čvrstih materija ..................................................................................... 5
2. BIOLOŠKI SASTAV OTPADNIH VODA................................................................................................ 6
3. INDUSTRIJSKE OTPADNE VODE ....................................................................................................... 7
4. SADRŽAJ INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA ..................................................................................... 9
4.1. Hemijski sadržaji u industrijskim otpadnim vodama ............................................................... 9
4.2. Sadržaj sedimenata u industrijskim otpadnim vodama ........................................................ 10
4.3. Organsko opterećenje ( BPK5) u industrijskim otpadnim vodama ........................................ 10
5. TRETMAN OTPADNIH VODA .......................................................................................................... 10
5.1. Centralno ( gradsko ) postrojenje za tretman industrijskih otpadnih voda .......................... 10
5.2. Postrojenje za predtretman industrijskih otpadnih voda .......................................................... 12
5.3. Postrojenje za tretman kombinovanih industrijskih i komunalnih otpadnih voda ............... 12
5.4. Postrojenje za kompletan tretman kanalizacionih otpadnih voda sa prethodnim
predtretmanom industrijskih otpadnih voda .................................................................................... 13
5.5. Pojedinačna obrada industrijskih otpadnih voda .................................................................. 14
5.6. Postrojenja za potpuni pojedinačni tretman industrijskih otpadnih voda ................................ 15
5.7. Postrojenja za djelimični pojedinačni tretman industrijskih otpadnih voda......................... 15
5.8. Postrojenja sa djelimičnim zatvaranjem kruga vode............................................................. 15
6. KVALITET INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA .................................................................................. 16
7. KATEGORIZACIJA INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA ..................................................................... 17
7.1. Otpadne tečnosti i emulzije ....................................................................................................... 18
7.2. Tehnološke otpadne vode ......................................................................................................... 18
7.3. Tehničke otpadne vode ............................................................................................................. 18
7.4. Sanitarne otpadne vode ........................................................................................................... 19
7.5. Slivne (atmosferske) otpadne vode ........................................................................................... 19
8. ZAKONSKA REGULATIVA ................................................................................................................ 19
9. ZAKLJUČAK..................................................................................................................................... 20
LITERATURA ........................................................................................................................................... 21
 UVOD

Razvoj naselja i povečanje standarda stanovništva uvjetuju zagađenje čovjekove okoline, a

među najteže oblike zagađenja svakako se treba ubrojati i zagađenje vode, bez koje život nebi
bio moguć. Potrošnja vode za razne upotrebe postaje sve veća što uzrokuje i porast količine
otpadnih voda. Ovakvim trendom porasta zagađenja vode značajno se ugrožava čovjekova
životna sredina. Treba se uzeti u obzir da naselja uglavnom ne raspolažu sa ispravnim
sanitarno-tehničkim rješenjima odvođenja otpadnih voda, te bi bilo potrebno pristupiti
izgradjii jedinstvenog sistema odvodnje i prečišćavanja otpadnih voda. U nekim sredinama ne
postoji kanalizaciona inftrastruktura, već se odvođenje dešava direktno u cestovne jarke a dio
direktno u vodotokove. Takvo rješenje ne zadovoljava današnje potrebe i standarde kako na
području stanovanja, tako i na području zaštite vode.

U ovom radu bit će obrađena tema otpadnih voda, odnosno porijekla otpadnih voda, koliko su
štetne za ljude a samim tim za cjelokupnu životnu sredinu. Također, bit će pomenuti načini
prečišćavanja otpadnih voda i moguća rješenja za smanjenje otpadnih voda.

1. OTPADNE VODE

Otpadne vode su vode koje su prošle kroz neki upotrebni ciklus i postale štetne po životnu
sredinu. Po mjestu nastanka dijele se na sanitarne i industrijske otpadne vode. Kada se
pomješaju sanitarne i industrijske vode, nastaju komunalne otpadne vode. Pored tih postoje i
atmosferske otpadne vode, koje se poslije padavina prikupljaju i odvode ka određenom
prirodnom recipijentu. Sve ove otpadne vode se karakterišu svojim kvalitetom i količinom,

2
što svakako zavisi od mnogih faktora - poput podneblja, ljudske djelatnosti, stepena razvoja,
kulture, navika ljudi i sličnih faktora koji utiču na karakteristike otpadnih voda. Postoje i
određene sličnosti u kvalitetu, kada se govori o sanitarnim i atmosferskim otpadnim vodama,
kao i industrijskim otpadnim vodama pojedinih srodnih industrijskih grana u čijim procesima
nastaju otpadne vode.

Nezavisno od toga kako i gdje nastaju, otpadne vode se moraju u svakom slučaju prečistiti,
ukoliko je njihov kvalitet izvan zakonom predviđenih okvira.
Nadležni državni organi donose norme kvaliteta i kvantiteta otpadnih voda, sa osnovnim
ciljem da zaštite vodene resurse i zemljište od potencijalnog zagađenja. Do zagađenja može
doći nekontrolisanim ispuštanjem u životnu sredinu. Količina otpadnih voda zavisi od ukupne
potrošnje u određenoj sredini. Ukupnu potrošnju shodno svom stepenu razvoja, potpisuje
država putem planskih dokumenata kroz tzv. norme potrošnje vode. Na taj način se mogu
praviti planovi o ukupno potrebnim kapacitetima kako za vodosnadbjevanje, tako i za
prečišćavanje otpadnih voda.

U okviru norme potrošnje vode, obično se utvrđuju sljedeći približni udjeli :

45% koriste domaćinstva

30% industrijska potrošnja
25% komercijala, javna potrošnja i gubici na mreži za vodosnadbjevanje

Na osnovu norme potrošnje i procjenjenih količina vode, okvirno se može pretpostaviti da

skoro 80% od ukupne količine vode, odlazi kao otpadna voda. I sa tako smanjenom
potrošnjom u odnosu na predviđanja, usjled slabije razvijenosti komunalne infrastrukture i
činjenice da je u ovom trenutku tek mali procenat stanovništva povezano na
gradsku kanalizacionu mrežu, svakoga dana se nekontrolisano u zemljište izlije i do million
kubnih metara otpadne vode. Ostatak, vode koji se prikupi kroz gradske kanalizacione
sisteme, usljed veoma malogbroja funkcionalnih postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda
ispušta se u vodotokove bez ikakvog tretmana. Da bi se pristupilo tretmanu otpadnih voda,
neophodno je poznavati mjesto gdje otpadne vode nastaju ili se prikupljaju, njihove količine i
fizičko-hemijske i biološke karakteristike. Kvalitetno opisivanje otpadne vode, sa što većem
brojem parametara i njihovih promjena tokom vremena je preduslov za pravilan izbor
tehnologije koja će se primjeniti za njeno prečišćavanje. Pod otpadnim vodama
podrazumijevaju se one vode koje nakon upotrebe mjenjaju svoje fizičke, hemijske i biološke
osobine, povećavaju sadržaj primjesa, koloida i rastvora, koji mogu biti organskog ili
mineralnog porijekla. Prema nastanku, otpadne vode se dijele na tri osnovne kategorije:
otpadne vode domaćinstava, otpadne vode industrije i atmosferske otpadne vode ( slivne
otpadne vode, nastale uslijed atmosferskih padavina, sa krovova objekata, betonskih platoa i
zemljišta u okviru kompleksa industrijskih objekata. Otpadne vode iz domaćinstva često se
javljaju u obliku nestabilnih polidisperznih sistema, koji u zavisnosti od razmjere čestice
mogu biti različiti, od grubih do visokodisperznih, pri čemu je sadržaj koloidnih materija u
sistemu veliki. Zagađenje otpadnih voda karakteriše koncentracija različitih materija ( po
sastavu ) koje se nalaze u jedinici zapremine. Koncentracija otpadnih voda se izražava u mg/l
( ili ista brojna vrijednost u g/m³ ). Otpadna voda iz domaćinstva, komunalna otpadna voda,

3
sastoji se od tečnosti koje mogu biti u rastvorenom ili suspendovanom stanju. Količina čvrstih
materija u komunalnoj otpadnj vodi je vrlo mala, obično ispod 0,1 % po težini. Čvrste
otpadne materije mogu biti podijeljene u dvije grupe u zavisnosti od njihovog sastava ili
njihovog fizičkog stanja. Na ovaj način, čvrste materije se dijele na organske i neorganske
materije.

1.1.Organske čvrste materije

Materije životinjskog ili biljnog porijekla uključujući i otpadne produkte životinja i bilja
kao i tkiva životinja i biljaka. Glavne grupe materija su bjelančevine, ugljeni hidrati i masti
zajedno sa produktima njihovog raspadanja, koji nastaju aktivnošću bakterija i drugih živih
organizama.

1.2.Mineralne ( neorganske ) čvrste materije

Inertne materije koje nisupodložne raspadanju. U mineralne amterije spadaju: pijesak, mulj,
šljunak i mineralne soli. Količina svih čvrstih materija, organskih i mineralnih, u otpadnoj
vodi određuje njen kvalitet. Nestabilne otpadne vode su one koje sadrže veliku količinu
čvrstih materija, naročito organskih, dok se otpadna voda sa malo organskih čvrstih materija
može okarakterisati kao stabilna.

1.3.Suspendovane čvrste materije

Čvrste materije koje mogu biti uklonjene iz otpadne vode fizičkim ili mehaničkim putem,
kao na primjer taloženjem ili filtracijom. Tu spadaju: plivajuće čestice, pijesak, šljunak,
glina, papir, dijelovi vune, dijelovi hrane i slično. Suspendovane čvrste materije sastoje se
od taloživih i koloidnih čvrstih materija. Sadrže oko 70 % organskih i oko 30 % neorganskih
materija ( uglavnom pijeska i šljunka ). Taložive čvrste materije predstavljaju dijelove
suspendovanih materija, čija je veličina i težina takva da se mogu taložiti.

Njihova prisutnost u otpadnoj vodi se obično izražava u miligramima čvrste materije na 1

litar kanalske vode ( mg/l ). Taložive čvrste materije sadrže oko 75 % organskih i oko 25 %
neorganskih čvrstih materija.

1.4.Koloidne suspendovane materije

Materije koje se ne mogu ukloniti fizičkim i mehaničkim sredstvima. One obuhvataju

otprilike 2/3 organskih i 1/3 neorganskih materija. Podložne su brzom truljenju i igraju
veoma važnu ulogu u tretiranju i dispoziciji komunalnih otpadnih voda. Sadrže oko 40 %
ukupne količine suspendovanih čvrstih materija.

4
 1.5.Rastvorljive čvrste materije

Ovaj termin nije potpuno adekvatan, jer ove čvrste materije nisu u pravom rstvoru, one
sadrže i neke materije u koloidnom stanju. Od ukupne količine rastvorljivih čvrstih materija
oko 9 % su u pravom rastvoru, a 10 % su u koloidnom stanju. Rastvorljive čvrste materije
u cjelini sadrže oko 40 % organskih i oko 60 % neorganskih čvrstih materija.

1.5.1. Ukupna količina čvrstih materija

U otpadnoj vodi porijeklom iz domaćinstva ima oko 50 % organskih i oko 50 % neorganskih

čvrstih materija, od čega 2/3 u rastvoru i 1/3 u suspenziji. Prosječni sastav otpadnih voda
definisan je po raznim istraživačima na različit način. Prema određenim istraživačima,
količine nečistoće računate po stanovniku na dan sa specifičnom potrošnjom vode koja
iznosi 150 litara po stanovniku na dan se može približno usvojiti na način prezentovan u
tabelama 1 i 2:

Tabela 1.-Prosječan sastav otpadne vode separatne kanalizacije u ( g ) po stanovniku na dan

Vrsta materijala Mineralne Organske Ukupno BPK₅ pri

20°C
Suspendovane 25 65 90 42
a) taložive 15 39 54 19
b) netaložive 18 26 36 23
Rastvorene 80 80 160 12
UKUPNO 105 145 250 54

Tabela 2.- Prosječan sastav otpadne vode separatne kanalizacije u mg/l

Vrsta materijala Mineralne Organske Ukupno BPK₅ pri 20°C

Suspendovane 170 430 600 280
c) taložive 100 260 360 130
d) netaložive 70 170 240 150
Rastvorene 530 530 1060 80
UKUPNO 700 960 1660 360

5
Pod organskim materijama podrazumijevaju se materije koje prilikom žarenja izgore, pod
mineralnim materijama ostatak u vidu pepela. Potreba u kiseoniku (BPK₅), potiče od organskih
materija. Ako je potrošnja vode veća ili manja od 150 l po stanovniku na dan, biće i komunalna
otpadna voda u odgovarajućoj mjeri bistirja ili gušća, jer količina nečistoće po stanovniku raste
neznatno s porastom potrošnje vode. Razblaženje vode obično povećava količinu netaložljivih
i rastvorenih materija u odnosu na taložljive. Jedan dio rastvorenih materija, naročito
mineralnog porijekla, se nalazi u čistoj vodi iz vodovodne mreže. Koncentracija otpadnih voda
u kojima se nalaze otpadne vode iz domaćinstva i otpadne vode iz proizvodnje

Komunalna otpadna voda sadrži u sebi i rastvorene gasove različitih koncentracija. Među
najvažnijim gasovima je kiseonik koji se nalazi rastvoren u vodi iz vodovodnog sistema i kao
takav dospijeva u otpadnu vodu. Izvjesna količina apsorbuje se iz vazduha u dodiru sa
površinom komunalne vode ( u kanalizacionom sistemu ), kao i fotosintezom. Pored
rastvorenog kiseonika, otpadna voda može sadržavati i druge gasove: ugljen-dioksid, koji
nastaje razlaganjem organskih materija u otpadnoj vodi, zatim azot iz atmosfere, sumpor-
vodonik, koji nastaje razlaganjem organskih i nekih neorganskih sumpornih jedinjenja. Ovi
gasovi igraju veoma važnu ulogu u razlaganju i tretiranju čvrstih materija u otpadnoj vodi.

2. BIOLOŠKI SASTAV OTPADNIH VODA

Komunalna otpadna voda sadrži veliki broj živih organizama. Prisustvo ovih organizama kao
prirodni-živi dio organskih materija u kanalskoj vodi igra važnu ulogu. Mikroorganizmi koji se
nalaze u otpadnoj vodi su važni jer su oni jedan od razloga zbog čega se vrši prečišćavanje
otpadnih voda, a osim toga, od njihovih aktivnosti ( razlaganja materija ) zavisi i uspjeh
prečišćavanja. Mikroorganizmi se mogu podijeliti u dvije opšte grupe: na bakterije i druge
kompleksne mikroorganizme. Bakterije su živi organizmi, mikroskopskih veličina. Kao i svim

6
živim organizmima, i bakterijama je potrebna hrana, kiseonik i voda, i mogu egzistirati samo u
sredini koja im to obezbjeđuje. Rezultat njihovog životnog procesa jesu otpadni produkti.
Bakterije mogu biti podijeljene u dvije grupe: parazite i saprofile. Sve ove bakterije obavljaju
razgradnju organskih čvrstih materija u otpadnoj vodi, pri čemu zahtjevaju, pored hrane, i
kiseonik. Neke od bakterija mogu koristiti samo rastvoreni kiseonik u vodi. Ovi organizmi se
zovu aerobne bakterije, a proces degradacije organskih čvrstih materijala koji one obavljaju,
zove se aerobno razlaganje. Ovaj tip razlaganja u prisustvu rastvorenog kiseonika, obavlja se
bez stvaranja neprijatnog mirisa ili lošeg izgleda otpadne vode. Drugi tip bakterija ne može da
opstane u prisustvu rastvorenog kiseonika u vodi, nego zahtjeva kiseonik koji se dobija
razlaganjem organskih i nekih neorganskih čvrstih materija. To su anaerobne bakterije, a sam
proces degradacije organskih čvrstih materija zove se anaerobno razlaganje, odnosno razlaganje
materija bez prisustva rastvorenog kiseonika, uslijed čega dolazi do stvaranja neprijatnog mirisa
i lošeg izgleda otpadne vode. U razgrađivanju organskih materija, izvjesni aerobni tipovi
bakterija mogu se prilagoditi tako da žive bez prisustva rastvorenog kiseonika. To su
fakultativne aerobne bakterije. Na osnovu prethodnog, može se zaključiti da komunalne
otpadne vode sadrže uglavnom zagađenje organskog porijekla. Takva zagađenja u okviru
sekundarnog prečišćavanja, efikasno se odstranjuju biološkim prečišćavanjem.

3. INDUSTRIJSKE OTPADNE VODE

Kod gradskih kanalizacionih sistema za sakupljanje, preradu i evakuaciju otpadnih voda

javljaju se dve, prema tipizaciji problematike odvojene grupe otpadnih voda:

- komunalne otpadne vode ( otpadne vode iz domaćinstva i sanitarne otpadne vode

industrijskih i drugih proizvodnih i neproizvodnih objekata )

7
- industrijske otpadne vode ( otpadne vode iz proizvodnih, skladišnih i drugih pogona
industrijskih i drugih proizvodnih objekata )

Komunalne otpadne vode su sezonski ustaljene, kako po prosječnom dnevnom hidrauličkom i

organskomopterećenju i sastavu, tako i po udarnim ( vršnim ) opterećivanjima, za jednu
urbanu sredinu. Industrijske otpadne vode razlikuju se po kvalitetu i kvantitetu, čak i kada
potiču iz srodnih industrijskih objekata. Industrijske otpadne vode nemaju sezonski karakter
kvaliteta kao komunalne otpadne vode, već imaju ciklusni karakter. Ciklusni karakter
industrijskih otpadnih voda najviše zavisi od proizvodnog procesa, a sa vremenskog aspekta
može biti sedmični, dnevni, pa i satni, što najviše zavisi od tipa proizvodnje, stepena
kontinuiranosti i proizvodnih procesa i dinamike evakuacije otpadnih voda iz proizvodnih
procesa. Osnovna razlika između industrijskih i komunalnih otpadnih voda je u opsegu
kretanja kvantiteta i kvaliteta supsanci – zagađivača, koje kod industrijskih otpadnih voda, za
razliku od komunalnih otpadnih voda, mogu da variraju u jako širokim opsezima,čak i u
otpadnoj vodi jednog industrijskog objekta tokom dana. Industrijske otpadne vode spadaju u
kompleksne zagađivače okolne sredine, posebno površinskih vodotoka i podzemnih vodnih
resursa.Otpadne vode industrije po svom kvalitetu, posebno po broju supstanci – zagađivača i
njihovim kvalitetima, zahtijevaju kompleksne tretmane prije ispuštanja u prirodne recipijente.

Industrijske otpadne vode se ne mogu ispuštati ni u gradske kanalizacione sisteme bez

prethodnih tretmana iz nekoliko razloga :

-visok sadržaj velikog broja teških metala i pojedinih neorganskih soli, od kojih se dobar
diokategoriše kao opasne supstance, otpadne vode industrije onemogućavaju biološki tretman
komunalnih otpadnih voda ( ćelijski otrovi ), pa efluent odlazi u recipijent sa otrovnim
materijama, kao i nedovoljno biološki stabilizovan

-veliki broj različitih organskih i mineralnih jedinjenja u sastavu otpadnih voda zahtijeva
poseban tretman za obradu, koji se vrši u tretmanu gradskih otpadnih voda, pa navedene
materije nepromijenjene, ili nedovoljno promijenjene odlaze sa efluentom u recipijent

-velika količina čvrstog sedimenta i taložljivih materija, bilo u obliku inertnog nanosa, bilo u
obliku hemijskih taloga, koji može dospijeti u kanalizaciju sa industrijskom otpadnom vodom,
ili nastati u samoj kanalizaciji slijed promijene fizičko – hemijskih uslova sredine, koja
prevazilazi procijenjene kapacitete mehaničke separacije na postrojenjima za prečišćavanje
kanalizacionih voda, čime mehanički isključuje pojedine uređaje iz funkcije.

-visok sadržaj hemijski nestabilnih supstanci u industrijskim otpadnim vodama zahtijeva

poseban hemijski tretman, koji se ne vrši u konvencionalnim sistemima za obradu komunalnih
otpadnih voda, kako po tipu tehnologije koja se koristi, tako i po obimu obrade u odnosu na
uzlazno opterećenje sistema za obradu, pa se u sistemu za prečišćavanje ne vrši potreban stepen
prečišćavanja, niti hemijski nestabilnih supstanci niti biodegreabilnih supstanci, koje sa
visokim sadržajem u efluentu odlaze u recipijent

-organsko opterećenje, sadržaj BPK, osim u sanitarnim otpadnim vodama iz industrijskih

idrugih proizvodnih objekata, predstavlja parametar koji osciluje u jako širokim granicama, od

8
jako velikog sadržaja, kao kod otpadnih voda iz objekata poljoprivredno – prehrambene
industrije, do izuzetno niskoh sadržaja,kao kod objekata neorganske hemijske industrije, pa
efluent sa, većim ili manjim, nedopustivim sadržajem organskog opterećenja – biodegreabilnim
supstancama, odlazi u recipijent

-visok sadržaj velikog broja dispergovanih čestica, bilo koloidnih bilo makromolekulskih
karakteristika, zahtijeva poseban tretman, koji se ne primjenjuje u sistemima za obradu
komunalnih otpadnih voda, pa se ometa kompletan mehanički,fizičko – hemijski i biološki
postipak obrade na postrojenju za prečišćavanje, što čini da efluent sa nedopustivim sadržajima
većeg broja supstanci – zagađivača odlazi u recipijent.

4. SADRŽAJ INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA

4.1.Hemijski sadržaji u industrijskim otpadnim vodama

9
Sadržaji određenih supstanci – zagađivača, kao što su teški metali, neorganske soli i
slično,koloidna mutnoća, vrijednost pH, hemijski nestabilne supstance ( visok HPK ) mogu
potpuno da izbace iz funkcije osnovni postupak obrade komunalnih otpadnih voda, biološku
obradu, time što, ili troše neophodni kiseonik na hemijsku stabilizaciju ( HPK , ili izazivaju
inhibiranje metabolizma i ubijanje ( trovanje ) mikroorganizama u aktivnom mulju. Kada je
udio industrijskih otpadnih voda u kanalizacionim vodama veći, od 20% i više, onda se ne mogu
amortizovati ovi hemijski udari postavljanjem stabilizacionih bazena ( pufera ) ispred samog
postrojenja za prečišćavanje, pa je proces na postrojenju stalno destabilizovan i van ravnoteže,
čime isključuje mogućnost njegovog efikasnog rada.

4.2.Sadržaj sedimenata u industrijskim otpadnim vodama

Sadržaj čvrstog sedimenta, inertnih nanosa, kao što su pijesak, glina, šut, ili hemijskih taloga,
kao što su oksidi teških metala, neorganske soli i slično mogu potpuno da izbace iz funkcije ne
samo mehaničke uređaje za separaciju, već i ostale uređaje u sastavu postrojenja za obradu
kanalizacionih otpadnih voda,prije svega pumpe na samom početku postrojenja.U
najnepovoljnijoj varijanti se može izvršiti i nasipanje bioaeracionih bazena, čime se potpuno
izbacuje čitavo postrojenje iz funkcije.

Kada je udio industrijskih otpadnih voda u kanalizacionim vodama veći, od 20% i više, onda
se moraju postavljati mehanički predseparatori tipa hvatača pijeska i gravitacionih taložnika
značajnih gabarita, kako bi se izbjeglo zamuljivanje objekata i uređaja u samom postrojenju za
prečišćavanje.

4.3.Organsko opterećenje ( BPK5) u industrijskim otpadnim vodama

Organsko opterećenje,odnosno sadržaj biodegreabilnih materija u nekim industrijskim

otpadnim vodama, ili je ekstremno nisko, < 100 mgBPK55/l ( hemijska industrija kiselina,
baza,soli i nemetala, metalska industrija,građevinska industrija i slično ), a kod drugih je
ekstremno visoko, sa udarima i do nekoliko hiljada mg/l ( šećerane, klanice, mlijekare i sl.
)Posebno je nedopustivo ovakvo miješanje industrijskih i komunalnih otpadnih voda kod
slučajeva manjih urbanih sredina, ispod 50 00 ES sa recipijentima malih kapaciteta, manjim
rijekama ili kanalima, a odnosi se skoro na sve razvijene industrije, bilo da su u grupi sa
eksremno visokim ili niskim BPK5.

5. TRETMAN OTPADNIH VODA

5.1.Centralno ( gradsko ) postrojenje za tretman industrijskih otpadnih voda

10
Centralno ( gradsko ) postrojenje za tretman industrijskih otpadnih voda predstavlja
centralizovani složeni sistem za obradu zbirnih industrijskih otpadnih voda, rijeđe na nivou
cijelog grada, a češće na nivou industrijske zone.Ovaj sistem zahtijeva odvojeno sakupljanje i
transport industrijskih otpadnih voda od komunalnih otpadnih voda, posebnim sistemom
industrijske kanalizacije do postrojenja za obradu industrijskih otpadnih voda.Većina naših
gradova je postavljala kanalizacionu mrežu davno prije industrijskog razvoja, tako da nije ni
bilo moguće postavljanje paralelne industrijske kanalizacione mreže kroz cijeli grad, već je
jedino moguće postavljanje industrijske kanalizacione mreže u dijelovima grada u kojima je
koncentrisana industrija, u tzv. industrijskim zonama.

Centralno ( gradsko ) postrojenje za obradu industrijskih otpadnih voda, prema stepenu obrade,
može biti:

-postrojenje za kompletan tretman obrade industrijskih otpadnih voda sa ispućtanjem efluenta

u površinske recipijente

-postrojenje za predtretman, dijelimičnu obradu industrijskih otpadnih voda sa upuštanjem

efluenta u sistem gradske kanalizacije

-postrojenje za kompletan tretman industrijskih otpadnih voda.

Kompletan tretman industrijskih otpadnih voda, za ispuštanje efluenta u površinske recipijente,

podrazumijeva postojanje sljedećih elemenata:

-industrijska kanalizacija, odvojena od sanitarne i kišne kanalizacije, u svim industrijskim

objektim

-centralna industrijska kanalizacija u industrijskoj zoni

11
-centralno postrojenje za tretman industrijske otpadne vode

-evakuacioni kolektor efluenta do recipijenta

5.2. Postrojenje za predtretman industrijskih otpadnih voda

Predtretman industrijskih otpadnih voda, radi ispuštanja efuenta u sistem komunalne

kanalizacije, podrazumijeva postojanje sljedećih elemenata:

-industrijska kanalizacija, odvojena od sanitarne i kišne kanalizacije, u svim industrijskim

objektima

-centralna industrijska kanalizacija u industrijskoj zoni

-centralno postrojenje za predtretman industrijske otpadne vode

-priključni šaht za upuštanje efluenta u sistem komunalne kanalizacije

Ovakvi sistemi se moraju planirati kod postavljanja industrijskih zona u okviru urbane sredine,
ili kod donošenja novih urbanističkih planova, kao i pri projektovanju proširivanja
kanalizacione mreže, kad se paralelno sa komunalnom kanalizacionom mrežom postavljaju u
pojedinim zonama odvojeni sistemi industrijske kanalizacione mreže.

Ovakvi sistemi su povoljni za indusrijske gradove, mahom sa novim ili noveliranim

urbanističkim rješenjima postavljanja industrijskih zona.

5.3.Postrojenje za tretman kombinovanih industrijskih i komunalnih otpadnih voda

Centralno ( gradsko ) postrojenje za obradu kombinovanih industrijskih i komunalnih otpadnih

voda predstavlja centralizovani složeni sistem za obradu miješanih indusrijskih komunalnih
otpadnih voda na nivou cijelog grada. Ovaj sistem zahtijeva odvojeno sakupljanje industrijskih
i sanitarnih otpadnih voda u okviru industrijskih objekata, miješanje industrijskih i komunalnih
otpadnih voda u zajedničkom kanalizacionom sistemu, transport miješanih industrijskih i
komunalnih otpadnih voda sistemom gradske kanalizacije do postrojenja za obradu
kanalizacionih otpadnih voda. Većina naših gradova je postavljala kanalizacionu mrežu kroz
cijeli grad, tako da je ovakav sistem tretmana industrijskih otpadnih voda najlakše i tehnički
najcelishodnije postaviti u najvećem broju gradova i industrijskih naselja kod nas.

Centralno ( gradsko ) postrojenje za obradu miješanih kanalizacionih otpadnih voda, prema

stepenu obrade, može biti:

-postrojenje za tretman kanalizacionih otpadnih voda,sa posebnim postrojenjem za predtretman

industrijske otpadne vode u svakom industrijskom i drugom proizvodnom objektu.

-postrojenje za zajednički tretman kanalizacionih otpadnih voda, komunalnih i industrijskih

12
5.4. Postrojenje za kompletan tretman kanalizacionih otpadnih voda sa prethodnim
predtretmanom industrijskih otpadnih voda.

Kompletan tretman miješanih kanalizacionih otpadnih voda, industrijskih i komunalnih, sa

posebnim predtretmanom industrijskih otpadnih voda na zasebnim postrojenjima u okviru
svakog industrijskog i drugog proizvodnog objekta, za ispuštanje efluenta u površinske
recipijente, podrazumijeva postojanje sledećih elemenata:

-komunalne otpadne vode

-evakuaciona industrijska kanalizacija, odvojena od sanitarne kanalizacije,u svim industrijskim

objektima

- postrojenje za predtretman industrijske otpadne vode do nivoa dozvoljenih za upuštanje u

sistem gradske kanalizacione mreže u svakom objektu

-zajednička centralna kanalizacija za industrijske i komunalne otpadne vode u gradu

-centralno postrojenje za tretman kanalizacione, miješane predtretirane industrijske otpadne

vode, kolektor efluenta od postrojenja do recipijenta

U okviru potrebnih predtretmana industrijskih otpadnih voda svakog industrijskog drugog

proizvodnog objekta se prije svega misli na:

-uklanjanje teških metala i drugih hemijskih nestabilnih jedinjenja postupcima alkalisanja,

hemijske precipitacije, aeracije i oksidacije

-uklanjanje koloidne mutnoće postupcima koagulacije i flokulacije

-uklanjanje bojenih materija postupcima koagulacije, flokulacije, aeracije i sorpcije

-uklanjanje organskih makr omolekula postupcima sorpcije

-uklanjanje mikropolutanata postupcima aeracije, floacije, ozonizacije i sorpcije aktivnim

ugljem

Kao što se može vidjeti, osnovni postupci prethodnog tretmana uglavnom bi se sastojali u
sledećim operacijama:

-hemijska precipitacij,koagulacija i flokulacija, flotacija, višestepena oksidacija

,ozonizacija,sorpcija aktivnim materijama.

Tako su ovakvi sistemi rješavanja problematike industrijskih otpadnih voda kod nas najbolje
primjenljivi za skoro sve urbane industrijske sredine i najviše se ovakvih globalnih rješenja i
nalazi u praksi kod nas.

13
Slika 1. Proces flokulacije Slika 2. Procesi koagulacije i flokulacije

Zajedničko postrojenje za tretman miješane industrijeske i komunalne otpadne vode

Jedinstveni tretman industrijskih i komunalnih otpadnih voda u zajedničkom postrojenju, radi

ispuštanja efluenta u površinski recipijent, podrazumijeva postojanje sledećih elementa:

-jedinstvena kanalizacija u svim industrijskim objektima

-centralna gradska kanalizacija u urbanoj zoni

-centralno postrojenje za tretman kanalizacione otpadne vode

-evakuacioni kolektor za ispuštanje efluenta u recipijent

Ovakvi sistemi se najlakše planiraju i postavljaju na već postojeću kanalizacionu mrežu u

urbanoj sredini. Ovakvi sistemi su povoljni za gradove sa nižim stepenom razvijenosti
industrije, mahom poljoprivredno – prehrambenog tipa.

5.5.Pojedinačna obrada industrijskih otpadnih voda

Princip pojedinačne obrade industrijskih otpadnih voda podrazumijeva da se otpadne vode u
svakom industrijskom objektu nazavisno obrađuju do potrebnog nivoa za njihovo ispuštanje u
prirodne recipijente

Prednost ovakvih postupaka je u sljedećem:

-postrojenje se postavlja u odnosu na sastav otpadnih voda i nema nepotrebnih operacija, kao
kod zbirnih industrijskih otpafnih voda ili kombinovanih industrijskih i komunalnih otpadnih
voda

- postrojenje ne mora biti kompaktno, već se može sastojati od niza razdvojenih pozicij, koje
se prema zahtijevima tehnologije postavljaju iza svakog izliva industrijske otpadne vode u
samom pogonu u kome otpadna voda nastaje

-postrojenje se može uspješno dimenzionisati zbog poznatog i relativno usaljenog karaktera

otpadnih voda jednog industrijskog objekta

14
-postrojenje se može uspješno dimenzionisati zbog poznate količine otpadne vode poznatih
varijacija kvaliteta pojedinih parametara i olakšane mogućnosti upravljanja postrojenjima u
eksploataciji.

Pojedinačna postrojenja se mogu postavljati kao:

-cijelovita postrojenja popunog tretmana industrijskih otpadnih voda za ispuštanje otpadnih

voda u riječne recipijente

-razuđena postrojenja sa elementima djelimičnog tretmana na svakom izlivu za ispuštanje

otpadnih voda za potpuni tretman industrijskih otpadnih voda za ispuštanje otpadnih voda u
riječne recipijente

-postrojenja potpunog tretmana za ispuštanje industrijskih otpadnih voda u površinski recipijent

sa djelimičnim zatvaranjem kruga vode u okviru industrijskog objekta

5.6. Postrojenja za potpuni pojedinačni tretman industrijskih otpadnih voda

Ovakva postrojenja zahtijevaju razdvajanje industrijske kanalizacione mreže od sanitarne

kanalizacione mreže i mreže kišne kanalizacije u okviru pojedinačnog industrijskog objekta.
Ova postrojenja se najčešće postavljaju kada se iz tehničkih, ili drugih razloga prije svega
tehnoloških, uslijed nepovoljnih sadržaja industrijskih otpadnih voda, otpadne vode ne mogu
upuštati u gradski kanalizacioni sistem, ili su objekti od kanalizacionih sistema značajno
udaljeni ili po hidrauličkom kapacitetu objekti značajno prevazilaze kapacitet i mogućnosti
kanalizacionog kolektora na koji se mogu priključiti. Sanitarne i atmosferske otpadne vode se
odvojeno sakupljajuposebnim kanalizacionim sistemima.

5.7.Postrojenja za djelimični pojedinačni tretman industrijskih otpadnih voda

Ova postrojenja podrazumijevaju individualni tretman industrijskih otpadnih voda, u samim
industrijskim objektima, do nivoa dopuštenih za ispuštanje u gradsku kanalizaciju ( MDK za
grdsku kanalizaciju ), evakuaciju industrijskih otpadnih voda zajedno sa sanitarnim otpadnim
vodama, u gradsku kanalizaciju, dok se atmosferske otpadne vode mogu, poslije manjeg
mehaničkog tretman, uputiti u recipijent.

5.8.Postrojenja sa djelimičnim zatvaranjem kruga vode

Ova postrojenja se sastoje u postavci zatvorenog kruga dijela industrijske otpadne vode u okviru
industrijskog objekta, koji bi se, poslije odgovarajućeg tretmana, vraćao nazad u industrijski
proces. Zatvaranjem kruga dijela otpadne vode u okviru industrijskog objekta se smanjuje
potrošnja vode za proizvodnju procesa, pri čemu se samo nadoknađuju gubici vode u
zatvorenom krugu.Osnovne prednosti na mikroplanu ovakvih postrojenja su:

-smanjuje se potrošnja vode u industriskom objektu

-smanjuje se potrebna tehnologija i tehnika za tretman industriskih otpadnih voda za evakuaciju

u površinski recipijent ili gradsku kanalizaciju

15
-omogućava se bolja regeneracija i reciklaža korištenih hemikalija i aditiva u većini „mokrih“
tehnoloških procesa

-značajno se snižavaju troškovi proizvodnje, najvećim dijelom na uštedi na vodi i tretmanu

vode, a malim delom i na regeneraciji i reciklaži hemikalija i aditiva

Osnovne prednosti na makroplanu su:

-smanjivanje trošenja vodenih resursa grada i regije

-smanjivanje opterećenja rečnih racipijenata otpadnim vodama

-sigurnija zaštita okolne sredine od industriskih otpadnih voda.

Ovakav tretman industrijskih otpadnih voda prestavlja visoko značajno smanjenje kako u
tehničko-tehnološkom, tako i u ekonomskom smislu, u odnosu na potpuni ili delimični tretman
koji su napred navedeni.

Svaka urbana sredina treba da propiše dozvoljen kvalitet industriskih i drugih otpadnih voda za
upuštanje u kanalizacijonu mrežu sistema gradske kanalizacije, na bazi kapaciteta svoje
kanalizacijone mreže, kao i kapaciteta prijemnika, površinskih recipijenata na koje su usmjereni
kolektori postrojenja za prečišćavanje kanalizacijonih otpadnih voda.

6. KVALITET INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA

U industrijskim otpadnim vodama se nalazi veliki broj supstanci koje se moraju ukloniti u
visokom procentu pri ispuštanja u recipijente.Potreban procenat uklanjanja navedenih supstanci
za ispuštanje u gradski kanalizacijoni sistem je za mnoge od njih značajno niži nego za

16
ispuštanje u prirodne recipijente.Za razliku od ispuštanja u gradski kanalizacijoni sistem, za
ispuštanje industriskih otpadnih voda u prirodne recipijente, zbog potrebe za visokom
efikasnošću tretmana najvećeg broja supstanci-zagađivača neophodno je koristiti i veći broj
specifičnih, složenih i skupih postupaka, kao i višestepeni tretman, pre ispuštanja u
recipijente.Supstance-zagađivači se mogu grupisati prema metodama potrebnim za njihovo
uklanjanje uobičajenim postupcima na nekoliko kategorija.

Nerastvorne materije se mogu izdvajati iz otpadne vode na dva osnovna načina:

-gravitacijonim taloženjem i evakuacijom čvrstog taloga-gravitaciona sedimentacija i

separacija peska, oksida metana, taloga nerastvorenih supstanci i drugo

-površinskim uklanjanjem, sa ili bez flotacije-površinsko uklanjanje specifično lakših

(plivajućih) supstanci,masti i ulja,emulzija nerastvorenih ugljovodonika i drugo.Oba postupka
spadaju u uobičajene tehnološke postupke.

Drugi postupak uobičajeno nema dovoljan stepen efikasnosti za ispuštanje u prirodne

recipijente,pa se mora izvršiti višestepeni tretman kombinacijom mehaničke separacije (gruba
separacija) i nekog od postupaka fizičko-hemiske separacije (fina separacija).

Rastvorljive materije se mogu izdvajati iz otpadne vode na dva osnovna načina:

-fizičkom adsorpcijom-površinska sorpcija bojenih materija, deterdženata i drugo

-jonska izmena, elektrodijaliza i osmoza- izdvajanje soli i molekula rastvorenih u otpadnoj

vodi, koje se ne mogu izdvojiti metodama hemijskog i fizičko-hemijskog taloženja (soli
alkalnih metala, neki organski molekuli i drugo)

Oba postupka spadaju u specifične tehnološke postupke.Drugi postupak je posebno

nepovoljan sa tehničkog, energetskog i finansijskog aspekta, tako da se uobičajeno izbjegava
čak i kada bi bio potreban sa stanovišta zahtijeva tehnologije.Materije koje se mogu izdvojiti
neutralizacijom iz otpadnih voda su :organske kiseline i baze (organske kiseline i baze koje
nisu toksične, a soli su im ogranično rastvorne),neorganske kiseline ,neorganske baze.

Postupak neutralizacije spada u neobičajene tehnološke postupke.Postupak neutralizacije se

često koristi za tretman otpadnih voda za ispuštanje, kako gradski kanalizacijoni sistem, tako i
u prirodne recipijente.

7. KATEGORIZACIJA INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA

Otpadne vode se prema mjestu i načinu nastanka i kvalitetu sadržaja mogu svrstati u nekoliko
kategorija:

- otpadne tečnosti i emulzije

17
- tehnološke otpadne vode

- tehničke otpadne vode

- sanitarne otpadne vode

- slivne (atmosferske) otpadne vode

7.1. Otpadne tečnosti i emulzije

Otpadne tečnosti i emulzije su koncentrovani vodeni rastvori i emulzije koji se ispuštaju iz
određenih tehnološkoih procesa. To su materije koje, usljed snižavanja koncentracije aktivne
supstance u nekom tehnološkom procesu proizvodnje, ili usljed pojave neželjenih produkata,
moraju biti izbačene.Otpadne tečnosti i emulzije u većini slučajeva nastaju u hemijskim i
elektrohemijskim reaktorima. One imaju vrlo visoku koncentraciju zagađujućih materija i ne
mogu se obrađivati uobičajenim postupcima prečišćavanja, već zahtijevaju poseban tretman i
obradu, ponekad i u nekoliko faza, prije nego se ispuste u recipijente.Bez prethodne visoko
efikasne obrade, otpadne tečnosti i emulzije predstavljaju vrlo opasnog zagađivača koji sadrži
ekstremno kontaminirajuće materije i može dovesti do katastrofalnih posljedica po kvalitet
vode recipijenta, kao i za živi svijet u njemu.U kategoriju otpadnih voda i emulzija ne spadaju
tečnosti, koncentrati i smjese, koji se nenamjerno i neplanirano izliju u okolinu tokom
proizvodnog procesa. Ovakvi supstrati se ne smatraju otpadnim vodama već hazardnim
tečnostima, čije negativno dejstvo še poništava primjenom prethodno ustanovljenih mjera i
akcija, specifičnih za svaki tip proizvodnje ili vrstu zagađivača.

7.2. Tehnološke otpadne vode

Tehnološke otpadne vode nastaju u tehnološkim procesima proizvodnje i obrade sirovina i
repromaterijala, kao i prilikom pranja hemijskih i elektrohemijskih reaktora i procesnih uređaja
i sudova korištenih u proizvodnji.Ovakva vrsta otpadnih voda odlikuje se visokim sadržajem
zagađujućih materija i hemijski nestabilnih supstanici koje mogu, u interakciji sa drugim
supstancama iz otpadnih voda, dovesti do promjene hemijskog sadržaja otpadnih voda.

Osobina nestabilnog hemijskog sadržaja tehnoloških otpadnih voda dodatno usložnjava proces
obrade prije ispuštanja u recipijente.Ispuštanje tehnoloških otpadnih voda u recipijente bez
predtretmana nije moguće zbog velike koncentracije zagađujućih supstanci koje premašuju
maksimalne dozvoljene količine (MDK) za ispuštanje u kanalizacionu mrežu. Posljedice
neprimjenjivanja dodatnih zaštitinih mjera se manifestuju u vidu lokalnog zagađenja vode
recipijenta ili kratkotrajne kontaminacije u obliku globalnog zagađenja.

7.3. Tehničke otpadne vode

Ova vrsta otpadnih voda nastaje u procesu pranja sirovina, mašina, uređaja i sudova za sirovine,
repromaterijala, pranja podova i platoa u proizvodnim objektima, pomoćnim procesima u
proizvodnji - grijanje, hlađenje, kvašenje i slično.Tehničke otpadne vode se odlikuju stabilnim
hemijskim sadržajem i nižom koncentracijom zagađujućih materija, koje ne potiču iz hemijskih
sinteza i relativno su stabilnog karaktera. Ne upuštaju se u siteme kanalizacija niti u prirodne
recipijente bez prethodnog tretmana, jer značajno prelaze MDK za evakuaciju u recipijent.

18
Posljedice ispuštanja tehničkih otpadnih voda u recipijente rezultuje lokalnim zagađenjem
preko MDK ili smanjenjem kapaciteta vode recipijenta na zagađenje.

7.4. Sanitarne otpadne vode

To su komunalne otpadne vode iz restorana, kupatila, neproizvodnih hala, perionica, skladišta,
od pranja platoa oko proizvodnih objekata, saobraćajnica i slične infrastrukture.Sanitarne
otpadne vode povremeno imaju uvećan sadržaj zagađujućih supstanci, koje mogu biti stabilnog
i nestabilnog karaktera.Treba izbjegavati ispuštanje sanitarnih otpadnih voda u recipijente zbog
sdržaja velikog broja različitih zagađujućis supstanci koje mogu preći maksimalnu dozvoljenu
količinu i za prirodne recipijente i za kanalizacione mreže.Ispuštanje ovakvog zagađivača u
recipijente rezultuje kontaminacijom vode organskim supstancama preko MDK. To su
prvenstveno biodegreabilne materije u čijem procesu raspadanja se troši rastvoreni kiseonik.
Moguće su posljedice po živi svijet u obliku lokalnog zagađenja, dok na globalno zagađenje
nemaju većeg uticaja zbog autoregregacije prirodnog prijemnika.

7.5. Slivne (atmosferske) otpadne vode

Slivne otpadne vode nastaju oticanjem atmosferskih padavina sa javnih površina, puteva i druge
infrastrukture.Ove otpadne vode imaju malo uvećan sadržaj štetnih materija koje se odlikuju
visokom stabilnošću. Slivne otpadne vode se smiju ispuštati u recipijente bez prethodnog
tretmana, a donose nešto više zagađenja od MDK za prirodne recipijente i uvjek manje od MDK
za kanalizacione mreže.Zimi, ove otpadne vode mogu imati povećanu koncentraciju soli, zbog
posipanja kolovoza i preduzimanja mjera protiv zaleđavanja.Ispuštanje atmosferskih otpadnih
voda u prirodne recipijente ne izaziva veće posljedice po živi svijet.

8. ZAKONSKA REGULATIVA

Donošenju i primjeni zakona o regulisanju i upravljanju otpadnim vodama, kod nas i

u svijetu se pridaje veliki značaj. Primjena ovih zakona važna je zbog pravilnog funkcionisanja
sistema za zaštitu voda, čuvanja zaliha pitke vode, očuvanja prirodnih izvora pitke vode, zaštite
površinskih i podzemnih tokova i uopšte regulisanja i upravljanja vodnim resursima.

Zaštitne mjere su:

19
 1. Određivanje zaštitnih zona ili pojaseva u kojima je zabranjemo ili ograničeno
vršenje određenih djelatnosti,

2. Zabrana unošenja u vode određenih opasnih materija,

3. Zabrana ili ograničenje unošenja u veode određenih štetnih materija ili ispuštanje
zagađenih voda,

4. Izgradnja objekata ili postrojenja za prečšćavanje zagađenih voda,

5. Zabrana deponovanja ili unošenja otkopanih otpadnih ili drugih sličnih materija na
obale i u korita vodotoka, jezera i akumulacija,

6. Zabrana ispuštanja vode sa tempraturom koja bi mogla naškoditi biljkama ili

životinjama u vodi,
7. Zabranjena uvođenja u podzemne vode svih materija koje mogu izazvati
zagađivanje,
8. Zabrana unošenja u vode radioaktivnih materija iznad dozvoljene granice,
9. Zabrana ispuštanja i izbacivanja mineralnih ulja,
10. Zagađivaje ledenih pokrivača prirodnih i vještačkih vodotoka i jezera,
11. Zabrana korištenja napuštenih bunara kao septičkih jama i druge slične mjere, radi
sprečavanja promjene osobine vode, ako su te promjene opasne ili štetne za život
zdravlje ljudi, riba i životinja ili za biljni svijet.

9. ZAKLJUČAK

Problem prečišćavanja komunalnih otpadnih voda je sve veći problem urbanih sredina kod nas.
Problematiku voda na jednom području je potrebno kompleksno sagledavati. Nije ni
ekonomski, a ni ekološki opravdano parcijalno rješavati evakuaciju prečišćenih otpadnih voda
i navodnjavanje u poljoprivredi, kada se ova problematika prelama na istom području. Takođe,
nije ni ekološki podobno ovakvo parcijalno sagledavanje, pošto se nepotrebno opterećuje
recipijent otpadnom vodom, da bi se ona kasnije ponovo zahvatala iz recipijenta i vraćala za
navodnjavanje obradivih površina, preko kojih je i prevedena do recipijenta. Po pitanju odabira

20
postojenja za prečišćavanje otpadnih voda, preporučuju se sledeća opredjeljenja: 1. Postrojenja
za prečišćavanje otpadnih voda planirati i postavljati na principima tehnologije biološkog
tretmana sa aktivnim muljem u bioaeracionim basenima; 2. Postrojenja koristiti kao dvije do tri
paralelne linije, sa jedinstvenim ulaznim i izlaznim objektima i jedinstvenom opremom iz djela
primarne i završne obrade otpadne vode; 3. U svakom projektu obavezno treba razrješiti
problematiku tretmana, skladištenja i konačnog odlaganja, odnosno upotrebe, otpadnog mulja
sa postojenja za prečišćavanje otpadnih voda; 4. Težiti da rješenje tretmana mulja bude
završnog nivoa na samom postojenju, tako da se može direktno evakuisati i konačno odložiti
sa samog postorjenja za tretman komunalnih otpadnih voda, bez značajnih postupaka dorade
van postrojenja; 5. Prilikom projektovanja uzeti u obzir specifičnost lokaliteta, uslijed
klimatskih uticaja, uticaja kulture odlaganja otpada, uticaja atmosferskih padavina na mjesnu
kanalizaciju, problema sezonskih udara sa nanosom, problema sa enormnom količinom
plivajućeg otpada i slično; 6. Prilikom projektovanja razmatrati mogućnosti iskorištenja
efluenata sa postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u neposrednom okruženju ( korišćenje
efluenata za navodnjavanje, ribnjake... ); 7. Prilikom projektovanja predvidjeti maksimalno
korištenje sistema za automatsko praćenje i upravljanje radom postrojenja. Problem
komunalnih otpadnih voda predstavlja značajno pitanje našeg životnog okruženja, tako da bi
se, u opštem interesu svih stanovnika, trebala posvetiti velika pažnja ovom problemu i što
boljem rješavanju istog.

LITERATURA

Knjige:

1. Instalacija vodovoda i kanalizacije, I. Cetinić, Zagreb, 2005.

2. Upravljanje čvrstim otpadom i prečišćavanje otpadnih voda i gasova, Ž. Milošević, L.
Milošević, Z. Krešić, LJ. Kostić, D. Milošević, R. Derviđa

Internet izvori:

21
- http://www.gradimo.hr/Prociscavanje-otpadnih-voda/hr-HR/11067.aspx
- http://www.proton.hr/mali-uredaji-za-prociscavanje/

- http://www.usluga-pazin.hr/kanalizacija/obrada-otpadnih-voda

22