Wikang Katutubo: Tungo sa Isang Bansang Filipino
ni Joel Costa Malabanan
I Kung palaging bulag, itong panatiko
Ano ba ang sambit, ng Lumad na Bakwit
Matapos agawan ng tahana’t bukid?
Dumila ang apoy doon sa ALCADEV
Pinaslang ang guro, iba pang kaanib!
Ang minanang lupa ng Aeta’t Dumagat
Agad binuldoser, hinukay, pinatag
Anong pagbabago ang ipagyayabang
Kung ang kaunlara’y para sa iilan?
Doon sa Mindoro, ilan na bang Mangyan
Ang naging biktima nitong pamamaslang?
Yaong mga Badjao, pumapara ng dyip
At namamalimos habang umaawit!
Wikang katutubo’y naririnig mo ba?
Sa ating bang bansa’y may tinig ba sila?
Ang mga ninuno, pambansang minorya
Naambunan ba ng mga biyaya?
Habang naghahari ay oligarkiya
Kasabwat ang dayong mapagsamantala;
Mga katutubo, mga maralita
Ay nagkakaisa sa pakikibaka!
II
Ang paos na sigaw ay may kabuluhan
Manhid man ang pader at ayaw pakinggan
Tungkulin ng gising na ipanawagan:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
Makitid tumingin ang nagmamarunong
Mga panukala’y paatras, paurong
Ngunit may dagundong ang ating katwiran:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
Hinablot na lahat, ating likas-yaman
Gusto pang tunawin ating kamalayan
‘Wag sanang isanla ang kinabukasan:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
Kung walang kikilos at makikisangkot
Lalamunin tayo ng gahamang salot
Ang pagkaalipin ay dapat wakasan:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
Kolonyal na isip, hugasan, banlawan
At baka-sakali na mahimasmasan
Nasa ating kamay itong kalayaan:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
Kung hindi makuha sa santong dasalan
Nag-iisa na lang ang tanging paraan
Iisa ang turo nitong kasaysayan:
Ang wika at bayan, ating ipaglaban!
III
Wikang katutubo: bansang Filipino
Ngayo’y sinasakop ng US at Tsino;
Tapang, malasakit at ang pagbabago
Retorika lamang, pawang panggago!
Kung hindi lalaban, kung hindi kikibo
Ay para saan pang maging Pilipino?
Baka mapalad pa ang paralitiko!
Kung ang DepEd at CHED, ang diwa’y kolonyal
Wikang Filipino’y pilit sinasakal;
Ang sabayang bigkas ay gawaing hangal
Kung walang pagkilos, ang salita’t usal!
Wikang katutubo’y magkakatinig lang
Kung sandata itong makikipaglaban;
Kasama ang masa, buong sambayanan
Upang soberanya ng bansa’y makamtan!
Hanggang sa lansangan, ilakad ang satsat
Sigaw ng paglaya, ating isiwalat;
Hangga’t namumuno ay bingi at manhid
Ay tungkulin nating gawin yaong matwid!
IV
Wikang Filipino ngayo'y sinasakal
Ng mga bathalang may diwang kolonyal
Maging sa kolehiyo, asam ipatanggal
Ng nagdisenyo ng adhikaing hangal.
Ang mga makata, mga manunulat
Na nagkapangalan, kumita't sumikat
Ang hagdan ay wikang dapat na itanghal
Ngayon ay tahimik, yakap ang pedestal?
Silang nangagkamal ng salapi't dangal
Ba't walang pag-imik, ba't walang pag-angal?
Hangad maging global, dunong ang kapital
Sa bansa ng dayo, magpapatiwakal?
Ito ang panahon ng pagbabalikwas
Upang manindigan sindihan ang ningas
Ang Filipino ay di dapat tanggalin
Bagkos sa kolehiyo, ating pagyamanin
Kung nais lumaya sa pagkaalipin
Ang pagkatao ay sa wika buuin!
Makitid ang tingin kung kabuhayan lang
Ito ay usapin ng kinabukasan
Di lang nitong guro, kundi nitong bayan
Na pinaiikot lamang ng iilan!
Ang wika'y sandata sa pakikihamok
Tanging kasangkapan sa pakikisangkot
Kung nais langgasin, edukasyong bulok
Wikang Filipino ang lunas at gamot
Ito ang panahon ng pagbabalikwas
Upang manindigan sindihan ang ningas
Ang Filipino ay di dapat tanggalin
Bagkos sa kolehiyo, ating pagyamanin
Kung nais lumaya sa pagkaalipin
Ang pagkatao ay sa wika buuin!