Professional Documents
Culture Documents
Introduksyon Sa Pag Aaral NG Wika
Introduksyon Sa Pag Aaral NG Wika
Labasan, Bongabong, Oriental Mindoro 5211 Philippines Tel .: +639178156228 Fax: (+63) (43) 2862368
FONETIKS/ PALATINIGAN
Ang unang layunin ng Fonetiks- ay kilalanin at ilarawan ang mga tunog sa isang partikular na
wika o sa mga wika sa pangkalahatan. Dahil ang mga tunog sa pagsasalita ang ginagamit para
maghatid ng impormasyon, pwedeng tingnan ang mga tunog na ito mula sa Tatlong
Perspektib:
1. Tinitingnan natin ang artikulasyon o prodaksyon ng mga tunog o kung pano binubuo ang mga
ito sa bibig at lalamunan.
2. Sa pagbigkas ng alinman sa mga yunog ng sariling wika, sangkot ang dila’t mga labi bukod sa
hangin o hiningang pinalalabas sa bibig o di kaya sa ilong.
Ang di- pagkakaayon ng ispeling at ng mga tunog ang pinagsimulan ng kilusan ng mga
pagbabago sa ispeling sa mga nasabing wika na naglalayong makabuo ng isang Fonetik Alfabet
kung saan tumutugon sa isang tunog ang isang letra, at ang isang letra sa isang tunog (Fromkin at
Rodman1988) .
b. Ang mga simbol na gamit ng mga linggwist sa US sa halip ng mga simbol ng IPA
Labasan, Bongabong, Oriental Mindoro 5211 Philippines Tel .: +639178156228 Fax: (+63) (43) 2862368
2. Mga patinig ( Voiceless) karaniwang may tunog ang gingawa sapagkat halos walang gingawa
sa vocal track / a, e, i ,o, u /
3. Mga Malapatinig (Glayd) ay hindi katulad ng atinig na isang nucleus, ito ay mabilis na
binibigkas
Tagalog (y) – ( l ) kami’y tulay
Waray ( w ) – (u) Wara- Wala
Tawo- Tao
2.4 Artikulesyon ng mga Konsonant
Mga Katinig
sinasabi ang Dila ang pangunahing artikulador maaari itong ilagay sa iba’t ibang posisyon sa
ating bibig.
Bahagi ng Dila
Tip – makitid na erya sa dulo
Bleyd- parteng kasunod ng tip
Katawan – pangunahing bahagi
Likod- pinakalikod na bahagi
Ugat- parteng nakakabit sa lalamunan
a)Punto ng artikulesyon
Labasan, Bongabong, Oriental Mindoro 5211 Philippines Tel .: +639178156228 Fax: (+63) (43) 2862368
2. Dental – Sa paggawa ng mga tunog na dental, tinatamaan ng tip o bleyd ng dila ang likod ng
mga ngipin sa itaas. (t) (d)
Interdental- ang tawag sa mga tunog kung nilalagay ang tip ng dila sa pagitan ng mga ngipin.
(đ), (ϴ).
3. Alvyolar- tinatawag na alvyolar ang mga tunog kung tinatamaan ng tip o bleyd ng dila ang
alvyolar –rij. (t), (d), (n), (s), (z), (l), (r)
5. Palatal- Ang ngalangala ang pinakamataas na parte ng loob ng bibig. Palatal ang tunog kapag
tumatama o lumalapit dito ang dila. (ň) (y) / ( j)
7. Uvular- ang nakalawit na laman sa may velum ay tinatawag na uvula o Tag. Tilao/
tilaukan. Kapag tumatama o lumalapit dito ang likod ng dila , tintawag ang tunog na
uvular. Hal. ( rouge), (prẻtre-
priest)
8. Farinjal- ang faringks ang erya sa lalamunan sa pagitan ng uvula at ng laringks. Farinjal ang
tunog kapg inuurong ang ugat ng dila o di kaya ay sinisikipan ang faringks. Matatagpuan ang
mga ganitong tunog sa ilang mga wikang Semitik at Arabik. Hal. Arab hamala
9. Glotal - maliban sa voysing nagagawa rin sa pag-impit ng glotis ang tinatawag n glotal
ng mga tunog. (Ɂ) ,(h)
Mga Stap(Stop) – ganap na pagpigil o pagbara ng daloy ng hangin sa bibig sa paggawa ng mga
stap (minsan tintawag na plosiv)
Labasan, Bongabong, Oriental Mindoro 5211 Philippines Tel .: +639178156228 Fax: (+63) (43) 2862368
2. Mga iba’t ibang klase ng r – karaniwang voys ang r, pero may mga voysles din i, e.
May sari-saring r sa mga wika sa mundo:
a. Tap r)/(ɾ)- tinatapik ng tip ng dila ang likod ng mga ngipin o ng alvyolar rij.
b. Retroflex- (r )/ (ʵ) - kinukurbang palikod ang tip ng dila at ang ilalim nito ang tumatama sa
alvyolar rij. (ride,car)
c. Tril- . (ṝ) Ang alvyolar-tril ay nagagawa sa pag vavaybreyt ng tip ng dila.(rizza, burro)
d. Uvular- inaangat ang likod ng dila sa may uvula. Hal. Standard, rose.
Mga Vawel - nagiging reasoning chamber ang bibig kapag binibigkas ang mga vawel kaya
nagiging buo ang mga tunog ng mga ito.
Monoptong- ay isang simpleng vawel
Diptong – ay sekwens ng vawel at glayd
Mga Suprasegmental
1. Tono- Isang iskala mula mababa hanggang mataas depende kung gaano kabilis mangatal ang
vokal –kord. Kapag mas mabilis ang panginginig, mas mataas ang tono ng boses, kung d gaano
ang panginginig mas mababa naman ito. Tinatawag na tono at intonasyon ang dalawang klase
na kinokontrol na pitch movement sa wika. Tonal ang isang wika kapag nababago ang kahulugan
ng isang salita kapag binago ang tono nito.
2. Haba- Sa maraming wika, may mga vawel o consonant na binibigkas nang mas mahaba kesa
sa ibang mga vawel o consonant. Masasabing doble ang mga haba nito kaysa sa karaniwan. . Sa
palatinigan transkripsyonipinahihiwatig ang haba ng kolon [:] pagkatapos ng mahabang segment
o di kaya’y dinodoble ang symbol ng tunog. Ang German, Cree, at Yap ang ilan sa mga wikang
may mahahaba at maiikling mga Vawel. Ang Italyano, Turkish at ilang mga WP tulad ng
Ilokano, Ibanag,Itawes, Gaddang, Yogad, Inabaloi at Bagobo naman ay may mahahaba at
maiikling konsonant . Parehong may mahahaba at maiikling vawel at konsonant ang ilang wika
tulad ng Hungarian, Finnish at Hapon.
3. Stres – Sa maraming wika binibigkas ang ilang mga silabol o mga vawel na may pagbabago
sa tono(karaniwang mataas) : binibigkas ang mga ito nang malakas at mas mahaba kesa sa ibang
mga vawel sa salita o sentens. Tinatawag na stres –vawel/silabol ang mga ito.