Pilipino sa Piling Larang PAG ALIS NG BALAKID

AKADEMIKO KAKAYAHANG SOSYO LINGGWISTIK

PICTORIAL
Kakayahang pagkomunikasyon na naipapakita
PROYEKTO
sa pamamagitan ng kaalaman sa angkop na gamit ng
SANAYSAY
wika nang naayon sa sino ang kausap,ano ang pinag-
LAKBAY
usapan,paano,kalian,saan halimbawa ng paraan ng
SULAT
pakikipag-usap, gayundin ang mga salita,
LARANG
pahayag,atbp. Na ginagamit ng isang mag-aaral sa
TALUMPATI
kaniyang guro (pormal, magalang, atbp.) ay iba kaysa
ABSTRAK
sa ginagamit niya sa kabarkada(impormal, personal
SINTESIS/BOUD
atbp.)
BIONOTE
Ang wika ay sumasalamin sa ating pagkatao Iba-iba
ang ating pananalita at tuno, dumedepende ito.
Nilalaman ng Portfolio
1.Abstrak -kakayahang linggwistik na naipapakita sa kasanayan sa
2. Sintesis/Boud gramatikal o istruktural na paggamit ng wika; hal,
3.Bionote paggamit ng angkop at wastong pangungusap
4.Panukalang Proyekto
Ng – pandiwa “ng” linking verb
5.Talumpati
6.Katitikan ng Pulong Nang - bago abg pandiwa
7.Posisyong papel
8.Replektibong Sanaysay Kung – comperative
9.Agenda Kong – paari/tinutukoy sa tao
10.Pictorial essay
11.Lakbay-sanaysay KAKAYAHANG ISTRATEDYIK

Kakayahang pangkomunikasyon na naipapakita

sa kaalaman sa angkop, wasto ay mabisang istratehiya
upang magpatuloy ang komunikasyon sa kabila ng
problema o aberya. (Hal, nalimutang salita, paksa, di-
alam na impormasyon, atbp.)
 KAKAYAHANG DISKORAL Malalimang proseso at pagtimbang ng impormasyon
malikhain (panliteratura)
Kakayahang pangkomonikasyon na naipapakita
sa kasanayan at pagpapahayag ng idea sa loob ng Layunin sa pagsusulat ng akademikong sulatin.
isang kontekstong pasulat, pasalita, bisual,at birtwal;
Akademikong Sulatin
(hal, interbyu) Formal na salita hindi pwedeng gumamit
ng mga informal na salita tulad ng gay lingo. 1. ABSTRAK- ito ay karaniwang ginagamit sa
pagsulat ng akademikong papel para sa tesis,
papel siytentipiko at teknikal, lektyur at report.
AKADEMIKONG PAGSULAT Layunin nitong mapaikli o mabigyan ng boud
ang mga akademikong papel.
Pranses – academic
2. Sintesis- ang kalimitang ginagamit sa mga
Latin- academia tekstong naratibo para mabigyan ng boud, tulad
ng maikling kwento.
Griyego- academeia 3. BIONOTE-ginagamit para sa personal profile ng
Academos- ay mula sa hula na ang bayaning griyego, isang tao, tulad ng kanyang academic career at
kung saan ipinangalan kay plato ang hardin. iba pang impormasyon ukol sa kanya.
4. Memorandum- maipabatid ang mga
Akademiya- institusyon. impormasyong ukol sa gagampaning
mataas ang pamantayan pagpapapulong o pagtitipon. Nakapaloob ditto
paunlarin/palalimin/palawakin ang kaalaman at ang oral, petsa at lugar ng gaganaping
kasanayan. pagpapatulong.
Sa mga mag-aaral ay makatulong ito sa kaalaman at 5. AGENDA-layunin nitong ipabatid ang paksa
kasayan upang matagumpay sa buhay-akademiya tatalakayin sa pagpupulong na magaganap
para sa kaausan ng organisadong pagpupulong.
PAGSULAT Halimbawa ng abstrak:
Kasanayan sa pgasasalita ng mga mag-aaral sa
ika-apat na taon.
AWTOR MENSAHE MAMBABASA

OPINYON O KAALAMAN

TITIK O MGA SIMBOLO

 ABSTRAK 1. Kaligiran at sularanin
Sabay nang paglaganap ng nasyonalismo Tinatalakay kung kalian, paano at saan
at pagbubuo ng pambansang identidad ay isang nagmula ang suliranin. (bahagi ng abstrak)
nabuong kilusang naglalayon ng indihenisasyon o
“Pilipinisasyon” ng agham panlipunan sa ating 2. Layunin
bansa. Sa pananaw ng kilusang ito; ang Dahilan ng pagsasagawa ng pag-aaral at
karamihan ng mga mananaliksik ng lipunang kung paano makakatulong ang pag-aaral sa
Pilipino ay gumagamit ng mga konsepto at paglutas ng suliranin.
metodo ng pagsusuri na kadalasan ay batay sa
mga itinuro ng mga espesialista mula sa 3. Pokus
kanluraning daigdig. Sa palagay ng mga Ibinabahagi rito ang paksang bibigyang
indihenista, higit na mabisa at angkop ang diin sa isang pananaliksik.
siyentipikong pananaliksik kung ang gagamiting
pamamaraan ng pagsusuri ay galing sa 4. Metodolohiya
katutubong karanasan ng komunidad na
Maikling paliwanag sa paraan o
sinisiyasat. Sa pamamaraang ito ay higit na
estratehiyang ginagamit sa pagsulat ng
matatamo ang malalim na pag-unawa sa Pilipino,
pananaliksik.
sa kanyang kamalayan at pagkatao, sa kanyang
kaugalian at mga elementong nagpapalakad ng Iba’t ibang paraan ng Pananaliksik
kanyang lipunan. Binibigyang kabuluhan ng
a. Pangkasaysayan (Historikal)
bagong kaisipang ito ang indihenisasyon sa
b. Ekspiremental
kasalukuyang pagsisikap tungo sa pambansang
c. Paglarawan o descriptive
kaunlaran.
d. Case study
e. Survey
- Ang abstrak ay kadalasang isinusulat ito sa
f. Pagsubaybay na pag-aaral
huling bahagi ng pananaliksik, ngunit ito ang
g. Pagsusuri ng dokumento
unang makikita ng mga mambabasa upang
h. Kalakarang pagsusuri (Trend Analysis)
malaman ang pangkalahatiang ideya ng
pananaliksik. Isusulat ang abstrak na may
pandiwang aspetong nagdaan o past tense.
5.Kinalabasan at konklusyon
Tiyak na datos nakalap sa pananaliksik.
Kwantiteytib o kwaliteytib
Matagumpay ba o hindi
Boud – Boud ng akademikong papel. Ang ay para para
sa mambabasa na alam na ang nilalaman ng papuri.
BIONOTE
ay isang maiksing tala ng personal na
impormasyon ukol sa isang magtatanghal o sinumang
magiging panauhin sa isang kaganapan (event,
seminar, symposium, mga patimpalak at / o sa gig).
Kadalasan na may makikitang bionote sa likuran ng
pabalat ng libro na may kasamang larawan ng awtor o
ng may-akda.
Bionote ni Virgilio Amano
Bakit nag-alyansa si Virgilio?
- Si Virgilio ay isang manunulat sa pamamagitan
ng pagsusulat nailalathala niya ang kanyang
saloobin.
REPLEKSYON
Seryosong pagninilay-nilay o pamumuni-muni sa
isang bagay o sa ginawa. Ito rin ay nangangahulugang
pag-uulit o pagbabalik tanaw.
REPLEKTIBONG SANAYSAY
Isang sulatin o panulaan na nangangailangan ng sariling
perspektibo, opinion at pananaliksik.
Isang ring anyong tuluyan o prosa. Ito ay
nangangailangan ng opinion o pananaliksik ng isang
manunulat.
Mga konsiderasyon sa pagsulat ng isang Replektibong
Sanaysay
Sa paglalahad ng interpretasyon, ikonsedra ang
pagkalap ng
mga datos at mga salitang kailangang gamitin.
Mga pamamaraan ng pagsulat ayon sa napanood.
1.Itala ang mga mahalagang pangyayari sa isang
pinanuod
2.Ilagay ang paghahambing ng napanood sa iyong
sariling karanasan.
TALUMPATI
Ay isang uri ng panitikan. Ito ay paraan ng
pagpapabatid ng mga opinion o kaisipan na ginagawa
sa pamamagitan ng pagsasalita sa entablado.
Mga dapat taglayin ng isang talumpati upang itoy
nagging mabisa.
PANIMULA
Dito nilalahad ang layunin at inihahanda ang mga
tagapakinig sa paksang tatalakayan upang mapukaw
ditto ang kanilang interes.
PAGLALAHAD
Dito nakapaloob ang pinakadiwa ng talakayan.
Nagsisilbi itong katawan ng talumpati na naglalaman ng
mga kaisipan o mga detalye ukol sa paksa. Ito ay
kinakailangan maging malinaw upang maging malasa
ang pakikipagtalastasan.
Layunin ng talumpati/Maaring
- Nakapanghihikayat
- Nagbibigay-galang
- Pang-akit
- Nagbibigay-kabatiran
- Pampalibang
- Papuri
PANININGDIGAN
Kinakailangan mapatunayan ng mananalumpati ang
kaniyang gustong ipunto o linawin na susuporta ng
kahalagahan ng kanyang paksa.
PAMIMITAWAN
Dito nilalahad ang boud ng nilalaman ng talumpati.
Magsisilbing wakas at pangsara sa talakayan na
naglalaman ng mandayong na kaisapan.
-Layunin nitong mapakinggan sa harap ng mga tao
upang manghikayat, tumugon o mangatwiran sa isang
paksa, magbigay ng kaalaman, o maglahad lamang ng
paniniwala. Maaring ito ay pinaghanda, sinulat man o
sinaulo, o bigang talumpati.
HABANG SA PAGSULAT NG TALUMPATI
PUMULI NG PAKSA
Piliin ang paksang nakabatay sa iyong interes,
karanasan at kaalaman.
PAGTITIPON NG MGA MATERYALES
Matapos ang pagpili ng paksa, ditto na nagkakaroon ng
pagkakataon upang humanap ng mga materyales na
may kauganayan sa paksang gagamitin sa pagsulat ng
talumpati.
PAGBABALANGKAS NG MGA KAISIPAN
Ang mga nakalap na kaisipan ay isasaayos bilang
panimula, katawan at wakas ng talumpati.
PAGLINANG MGA KAISAPAN
Ilahad ang mga mahahalagang impormasyon na
sumusuporta sa pangunahing kaisipan ng paksa.
Mga katangian ng isang magaling na mananalumpati
-Magsalita nang may angkop na lakas ng boses na
maririnig ng lahat ng tagapakinig.
-Isaalang-alang ang paghina at paglakas ng boses o
pagbibigay diin sa mga kaisipan na nakapaloob sa
iyong talumpati.
-Lakasan ang iyong loob at maniwala sa iyong
kakayahan na kaya mong magsalita sa harap ng
maraming tao.
-Tumayo nang maayos huwag magpakita ng anumang
kaba kapag nagsimula nang magsalita.
-Huwag masyadong gumalaw nang gumalaw. Huwag
din naming hindi kana gumagalaw. Katamtaman
lamang, ang lahat nang sobra ay nakakasama.
-Iwasan ang hindi kinakailangang paggalaw ng mga
kamay katulad ng paghawak sa ID, laylayan ng damit,
panyo at iba pa.
-Bukod sa paglakas ng boses, maari ding gumamit ng
angkop na pagkumpas ng mga kamay upang
mabigyang diin ang iyong pinanindigan o katuwiran.
PAMAMARAAN SA PAGHAHANDA NG ISANG
TALUMPATI
1.LAYUNIN NG OKASYON
Mahalagang alamin ng tagapagtalumpati ang layunin
ng pagdaraos ng okasyon. Maaring ito ay upang
magbigay ng inspirasyon sa mga estudyante,
magpaliwanag tungkol sa isang isyu sa isang
komunidad, magkuwento tungkol sa karanasan para
matutuhan ang mga tagapakinig.
2.MANONOOD
Ang manonood ay hindi lamang tagapakinig,
pangunahing salik din sila sa nilalaman at istilo ng
talumpati kaya nakakaimpluwensya na sila sa
paghahanda pa lang ng talumpati.
4.TAGPUAN NG TALUMPATI
Tumutukoy ito sa lugar sa kagamitan, sa oras, at sa daloy
ng programang kapaloobin ng talumpati. Bago ang
mismong pagtatalumpati, mahalagang Makita o
mauisisa man lamang ang kondisyon ng lugar na
pangyayari.
LAKBAY SANAYSAY –TRAVEL ESSAY
Ay sanaysay na ang pinanggagalingan ng mga
ideya nito ay mula sa primentahang lugar, hindi lamang
ang lugar ang tinatampok ditto pati na rin ang mga
kultura, tradisyon, pamumuhay, uri ng mga tao,
damdamin ng isang taong nakaranas pumunta sa
particular na lugar at lahat ng aspektong natukla ng
isang manlalakbay.
Isang di pormal na sanaysay na tunatalakay sa
karanasan ng manunulat sa kaniyang paglalakbay
Dahil nga ito ay ukol sa karanasan ng
manlalakbay ang diwa nito ay subhetibo at karaniwang
gumagamit ng unang panauhan katulad ng “ako”,
“naming”, “kami” at iba pa.
Ayon kay NINONG CARANDANG binubuo ito ng tatlong
konsepto.
-Sanaysay
-Sanay
-Lakbay
Sanaysay ang pinakaepektibong pormat ng sulatin
upang maitala ang mga naranasan sa paglalakbay.
Ang layunin ng lakbay sanaysay ay maitala ang
karanasan ng manunulat.
Ano kaniyang nararamdaman, natuklasan o nalaman
ukol sa kaniyang paglalakbay. Tungkol ang lakbay
sanaysay sa lugar at sa sarili.
Mayroong apat na dahilan sa poagsulat ng lakbay ayon
kay Dr. Lilian Antonio, et al (2013)
1. Itaguyod ang isang lugar at kumita sa pagsusulat
- paggawa ng travel blog; matuturing na
libangan at maaring pagkakakitaan.
2. Makalikha ng patnubay para sa mga posibleng
manlalakbay
-marami ang makikinabang sa travelogue-para sa
mga taong nais magkaroon ng paunang
kaalaman sa bibisitahing lugar- Rizal: “alamin
muna ang taglay na kasaysayan ng bansang
pupuntahan upang higit na makilala ang
katangian at kultura nito”
3. Maitala ang pansariling kasaysayan tulad ng
ispiritwalidad pagpapahilom o pagtuklas sa sarili.
-paggamit ng daily journal o diary.
-maitala ang bagong bagay na nakita, narinig
naranasan
-mga realisasyon/natutuhan sa proseso ng
paglakbay
4. Maidokumento ang kasaysayan, kultura at
heyograpiya ang isang lugar sa maikling paraan.
-Tipikal ba halimbawa; Antonio Pigafetta
(Venetian iskolar) at Ferdinand Magellan.
-Pigafetta: nagtala ng mahahalagang datos na
nakita sa pilipinas
-Pagtatalang ginagawa ni Marco Polo (Venitian
Businessman); “The travels of Marco Polo”
Ang lakbay sanaysay ay hindi simpleng record lamang
ng mga nangyayari.
Ayon kay O’Niel (2015),nangangailangan yan ito ng
malinaw na pagkaunawa at perpektiba tungkol sa
naranasan habang naglalakbay
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG LAKBAY –
SANAYSAY
1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip na
isang turista
- magsaliksik tungkol sa lugar na pupuntahan
- mahalagang malinaw ang pakay/layunin ng
manlalakbay
2. Sumulat sa unang panauhang punto de-bista
- mula sa nakita naranasan, narinig, naunawaan
3. Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay
- delimitasyon
- ibatay ang dahilan/layunin
4. Magtala: importanteng detalye at kumuha ng
larawan para sa dokumentasyon
 Gamit na dapat dala; panulat, journal,
kamera
 Itala ang mga mahahalagang pangalan.
5. Ilahad ang mga realisasyon/natutuhan sa
ginagawang paglakbay
 Pinakapuso ng sanaysay: mga bagay na
tutuhan habang naglalakbay
  Ibahagi sa mga readers ang mga gintong 3. ANG “IKAW BILANG MANUNULAT” – palaging
aral na nakuha tatandaan na ang manunulat ay sumulat upang
 Pamunas/ Paano nabago ang buhay magpahayag at ang mambabasa ay
 Paano umunlad ang pagkatao nagbabasa upang maramdaman ang binabasa.

6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay

 Sapat na kasanayan sa paggamit ng wika
 Malinaw, organisado lohikal, malaman.
 Gumamit ng akmang salita batay sa himig
 Nakakakuha ng atensyon
 Maging obhetibo sa paglatag ng
impormasyon.

Ang sanaysay ay isang sanaysay na tumatalakay

sa mga natuklasan ng manunulat mula sa kaniyang
kinalulugaran, hindi lamang paglalarawan ng kaniyang
paglalakbay.

Ano-ano ang dapat isaalang-alang sa paggawa

ng lakbay sanaysay?

1. SALIKSIK – alamin mo muna ang kultura ng iyong

pupuntahan – kasoutan, sa paniniwala, wika, at
iba pangsalik ng lipunan. Sa pamamagitan nito,
natutuhan mo ang dahilan kung bakit sila
nabubuhay sa ganoong paraan.
2. PAGKAMALIKHAIN – bilang manunulat, sa alang-
alang mo ang kiliti ng mga mambabasa.
Ipahayag mo ang iyong mga naramdaman
habang naglalakbay at ang mahalaga. Gumamit
ng mga tayutay upang maramdaman nilang
kasama sila sa iyong paglalakbay.