Ang ponema ay isa sa mga yunit ng tunog na nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa isa

pang salita ng partikular na wika. Ang pagkakaiba ng kahulugan ng mga salitang Filipino na "baha"
at "bahay" ay bunga ng pagkakaroon ng dagdag na ponemang /y/ sa salitang "bahay". Kung gayon,
ang ponema[1] ay ang pundamental at teoretikong yunit ng tunog na nagbubuklod ng salita.
Nakakabuo ng ibang kahulugan kapag pinapalitan ang isang ponema nito.

Ponemang Malayang Nagpapalitan[baguhin | baguhin ang batayan]

Sa Filipino, may mga tunog (ponema) na malayang nakapagpapalitan.
Halimbawa: sa kaso ng d at r sa mga salitang mariin at madiin at gayundin sa marumi at madumi.
Mga ponemang malayang nagpapalitan ang d at r sa salitang "marumi", "madumi", "mariin", at
"madiin".
Mahalaga sa "pagpapadulas" ng mga salita at pagpapabilis ng komunikasyon ang paggamit ng
ponemang malayang nagpapalitan. Kadalasan ding ginagamit ang ponemang malayang
nagpapalitan upang mabigyang diin ang mga salitang nagiiba ang tunog, depende sa lugar na
pinaggagamitan. Sa iba't ibang pulo o pook sa Pilipinas, iba-iba ang mga diyalekto

Ponemang segmental[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang ponemang segmental ay ang tunog o ponemang kinakatawan ng titik. Ito ang mga sumusunod:

 katinig - Ang katinig ay pinakamarami sa alpabetong Filipino at ginagamit natin ngayon para
makabuo ng maraming salita
 patinig - Itinuturing din ang patinig na pinakatampok o pinakaprominenteng bahagi ng pantig.
Walang pantig sa Filipino na walang patinig.
 diptonggo
 klaster

Ponemang suprasegmental[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang ponemang suprasegmental ay ang ponemang kinakatawan ng notasyon at iba pang simbulo na
may kahulugan. Ito ang mga ito:

 haba (length) - tumutukoy sa haba ng bigkas sa patinig ng isang pantig

 tono (pitch) - tumutukoy sa pagbaba at sa lakas ng bigkas ng pantig
 antala (juncture) - tumutukoy sa pansamantalang pagtigil ng ating ginagawa sa pagsasalita
 diin (stress o emphasis) - ang lakas o bigat sa pagbigkas ng isang salita o pantig na
makakatulong sa pag-unawa sa kahalagahan ng mga salita

Ponema
1. 1. Ponema sa Filipino Filipino 1 – 2 nd topic
2. 2. Introduksyon <ul><li>Ang pag-aaral ng mahalagang yunit ng tunog o ponema ay binubuo
ng mga segmental at suprasegmental. </li></ul><ul><li>Segmental ang mga tunay na tunog
at ang bawat tunog ay kinakatawan ng isang titik sa ating alpabeto. </li></ul><ul><li>Ang
suprasegmental ay pag-aaral ng diin (stress), pagtaas-pagbaba ng tinig (tune o pitch),
paghaba (lenghtening) at hinto (juncture). </li></ul>
3. 3. Ponemang Segmental <ul><li>Ang Filipino ay may 21 ponemang segmental – 16 sa mga
ito ay katinig at lima naman ang patinig. </li></ul><ul><li>Mga Katinig - /b, k, d, g, h, l, m, n,
ng, p, r, s, t, w, y, ?/ </li></ul><ul><li>Sa ating palabaybayan ang /?/ ay hindi binigyan ng
katumbas na titik. Sa halip, isinama ito sa palatuldikan at tinumbasan ng tuldik na paiwa /’/
sa dahilang ito’y hindi normal na tulad ng ibang ponema. </li></ul>
4. 4. Ponemang Segmental <ul><li>Mahalaga ang /?/ o tuldik na paiwa /’/ sapagkat
nakapagpapaiba ito ng kahulugan ng salita kapag inilagay sa huling pantig ng salitang
nagtatapos sa patinig. Ang tawag sa /?/ ay glotal o impit na tunog. </li></ul><ul><li>Ang
impit na tunog o glotal ay itinuturing na isang ponemang katinig sa Filipino bagama’t hindi ito
ipinakikita sa ortograpiya ng ating wika. Mahalaga ito sa isang salita sapagkat
nakapagbabago ito ng kahulugan ng dalawang salita na pareho ang baybay.
</li></ul><ul><li>Hal: bata /h/ =robe, bata /’/ =child </li></ul>
5. 5. Ponemang Segmental <ul><li>Mga Patinig - /i, e, a, o, u/ </li></ul><ul><li>Itinuturing ang
mga patinig na siyang pinakatampok o pinakaprominenteng bahagi ng pantig. Walang pantig
sa Filipino na walang patinig. </li></ul><ul><li>Halimbawa: </li></ul><ul><li>b a – h a y, b a
– b a – e , u – l o , d i - l a </li></ul>
6. 6. Ponemang Segmental <ul><li>May kani-kaniyang tiyak na dami o bilang ng
makabuluhang tunog ang bawat wika. Makabuluhan ang isang tunog kapag nag-iba ang
kahulugan nito sa sandaling alisin o palitan ito. Halimbawa’y mag-iiba ang kahulugan ng
salitang baso kapag inalis ang /s/ at ito’y nagiging bao . Kapag pinalitan naman ang /s/ ng /l/,
ito’y nagiging balo . Samakatwid, ang /s/ ay makabuluhang tunog sa Filipino at tinatawag
itong ponemang segmental o ponema. </li></ul>
7. 7. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Ang Diin, bilang ponemang suprasegmental, - ay
lakas, bigat o bahagyang pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa salitang
binibigkas. Halimbawa: sa salitang /kamay/, ang diin ay nasa huling pantig na /may/.
</li></ul><ul><li>- ay isang ponema sapagkat sa mga salitang may iisang tunog, ang
pagbabago ng diin ay nakapagbabago sa kahulugan nito. Halimbawa: </li></ul><ul><li>1.
Hiram lamang ang /BUhay/ ng tao. </li></ul><ul><li>2. Sila /LAmang/ ang /buHAY/ sa
naganap na sakuna, kaya masasabing /laMANG/siya. </li></ul>
8. 8. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Tono o intonasyon – pagtaas at pagbaba ng tinig na
iniuukol sa pagbigkas ng pantig ng isang salita, parirala o pangungusap upang higit na
maging mabisa ang ating pakikipag-usap sa kapwa. </li></ul><ul><li>- Parang musika ang
pagsasalita nang may tono – may bahaging mababa, katamtaman at mataas.
</li></ul><ul><li>- Maaaring makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin, makapagbigay ng
kahulugan o makapagpahina ng usapan ang pagbabago ng tono/tinig. </li></ul>
9. 9. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Halimbawa: 3 </li></ul><ul><li>Pahayag: 2 ha 2
</li></ul><ul><li>ka pon </li></ul><ul><li> 4 </li></ul><ul><li>Patanong: 3 pon
</li></ul><ul><li> 2 ha </li></ul><ul><li>ka </li></ul>Antas ng tono: 4= pinakamataas 3=
mataas 2= katamtaman 1 = mababa
10. 10. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Hinto o Antala – saglit na pagtigil ng ating
pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng ibig nating ipahayag sa ating
kausap. </li></ul><ul><li>Ang hinto ay paghahati ng salita na gumagamit ng sumusunod na
mga pananda. </li></ul><ul><li>Panloob </li></ul><ul><li>Maikling hinto: /I/=, (kuwit), /+/=
isang krus na pananda </li></ul><ul><li>Mahabang hinto: ;=tuldok-kuwit, :=tutuldok,
_______=isang mahabang guhit, //=dalawang guhit pahilis, >=palaso, -=gitling, …=tulduk-
tuldok. </li></ul>
11. 11. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Halimbawa: </li></ul><ul><li>Padre, Martin, ang
tatay ko. (Ipinakikilala mo ang iyong ama sa isang pari at sa kaibigan mo.)
</li></ul><ul><li>Hindi, si Cora ang may sala. (ipinaalam na si Cora ang may kasalanan.
</li></ul><ul><li>Magalis (puno ng galis) </li></ul><ul><li>mag-alis (maghubad, magtanggal
at iba pa) </li></ul>
12. 12. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Haba – paghaba o pag-ikli ng bigkas ng nagsasalita
sa patinig ng isang pantig sa salita. Ginagamit ang ganitong notasyon /./ at /:/ na siyang
 nagsasaad ng kahulugan ng salita </li></ul><ul><li>1. Likas na haba
</li></ul><ul><li>Halimbawa: </li></ul><ul><li>/asoh/ - usok </li></ul><ul><li>/a:soh/ - isang
uri ng hayop </li></ul><ul><li>/pitoh/ - bilang na 7 </li></ul><ul><li>/pi:toh/ - silbato </li></ul>
13. 13. Ponemang Suprasegmental <ul><li>Panumbas na haba </li></ul><ul><li>a. /’aywan/ -
/e.wan/ c. /tayo nah/- /te.nah/ </li></ul><ul><li>b. /taingah/ - /te.nga/ d. /kaunti/ - /kon.ti/
</li></ul><ul><li>3. Pinagsama na haba </li></ul><ul><li>a. magsasaka = /magsasa : ka/ =
magbubukid </li></ul><ul><li>magsasaka = /magsa . sa : ka/ = magtatanim
</li></ul><ul><li>b. Mananahi = /manana : hi/ = modista </li></ul><ul><li> mananahi =
/mana . na : hi/ = magtatabas at </li></ul><ul><li>bubuo ng kasuotan. </li></ul>

Ponema
1. 1. MGA PONEMANG MALAYANG NAGPAPALITAN
2. 2. Ano ang ponemang malayang nagpapalitan? - Ito ay ponemang matatagpuan sa
magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagpapabago sa kahulugan ng salita. Halimbawa:
Totoo- Tutoo Lalaki- Lalake Bibi- Bibe Noon- Nuon  Dahil sa diin sa lalaki/ lalake ay nasa
ikalawang pantig na hindi katatagpuan ng /i/ at /e/ kaya’t hindi nag- iiba ng kahulugan ng
dalawang salita. Sa madaling salita, ito ay malayang nagpapalitan.
3. 3. GLOTTAL NA PASARA O IMPIT NA TUNOG
4. 4. Inirerepresenta ito sa dalawang paraan: a. Kasama ito sa palatuldikan at inirerepresenta
ng tuldik na paiwa () kung nasa posisyong pinal na salita. Ang mga salitang may impit na
tunog sa posisyong pinal ay tinatawag na malumi o maragsa. Halimbawa: Malumi- baga’,
puso’, sagana’, talumpati’ Maragsa- baga, kaliwa, salita, dukha
5. 5. Malumi- ito ay binibigkas tulad ng malumay . ang kaibahan lamang ay may impit na tunog
sa huli, nagtatapos sa pantig at nilalagyan ng tuldik na paiwa. - May diin sa ikalawang pantig
mula sa huli. May tuldik na paiwa na itinatapat sa patinig ng huling pantig. Maragsa- ay
binibigkas ng tuloy- tuloy na tulad ng salitang binibigkas nang mabilis , subalit ito’y may mga
impit o pasarang tunog sa hulihan. Tulad ng malumi, ito’y palaging nagtatapos sa tunog na
patinig. Ginagamit dito ang tuldik na pakupya (^) at ilalagay sa ibabaw ng huling patinig ng
salita. Tatlong tanda: 1. Tandang pakupya (^) 2. Tandang pabilis (‘) 3. Tandang paiwa ()
6. 6. B. Inirereprisinta ito ng gitling (-) kapag ito’y nasa loob ng salita sa pagitan ng katinig at
patinig, tulad halimbawa sa mga salitang may- ari, mag- alis, pang- ako atbp. Pansinin na
kapag inalis ang gitling na kumakatawan sa anumang glottal na pasara ay mag- iiba ang
kahulugan ng mga salita: mayari, magalis, pangako. Pag- asa, Pag- ibig, Tag- ulan atbp ay
maaring hindi na gitlingan sapagkat hindi naman mag- iiba ang kahulugan may gitling man o
wala.
7. ANYO NG PONEMA
8.
9. Ponemang Segmental
10. Ginagamit upang makabuo ng mga salita upang bunuo ng mga pangungusap na ginagamit
sa pakikipagtalastasan sa kapwa.
11.
12. Ponemang Suprasegmental
13. Ginagamit sa pagbigkas ng mga salita nang sa gaytoý higit na maging mabisa ang
pakikipagtalastasan.
14.
15. Halimbawa ng mga ponemang Suprasegmental :
16. 1. Tono
17. Ang taas-baba na iniuukol sa pagbibigkas ng pantig ng isang salita upang higit na maging
mabisa ang ating pakikipag-usap sa ating kapwa.
18. Halimbawa :
19. a. (3) pon b. (3) ha
20. (2) ka (2) ka
21. (1) ha (1) pon
 22. Sa kahapon (a) ang nagsasalita ay nagdududa o nagtatanong. Samantalang sa kahapon (b)
ay nagsasaysay.
23.
24. 2. Haba at Diin
25. Ang Haba ay tumutukoy sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig
ng salita. Ang Diin naman ay tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig ng salita.
26. Halimbawa :
27. /baGa’/ - tumor /BA.ga’/ - lungs
28. /baGA/ - kumbaga /BA.ga/ - uling
panluto
29. Tandaan na ang haba ay may kaugnayan sa patinig ng salita habang ang diin naman ay
ang pantig ng salitang isinasalin.
30.
31. 3. ANTALA
32. Saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng ibig ipahatid
sa kausap.
33. Halimbawa :
34. 1. Hindi ako ang salarin! (I’m not the suspect!) / Hindi, ako ang salarin! (No, I am the
suspect)
35. 2. Hindi puti ito. (not white) / Hindi, Puti ito. (No, it’s white)
36. Sa pasulat na pakikipagtalastasan, ang antala ay inihuhudyat ng kuwit (,), tuldok (.), semi-
colon (;)at colon (:).

Morpema
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya

Jump to navigationJump to search

Ang morpema ay ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na nagtataglay ng kahulugan. Bawat
salita sa isang wika ay binubuo ng mga pantig na pinagsama-sama. Subalit hindi lahat ng
pinagsama-samang mga pantig ay makakabuo ng isang salita. May tatlong uri ng morpema:
ang morpemang di-malaya (kilala rin bilang panlapi), ang morpemang malaya (kilala rin
bilang salitang ugat), at ang morpemang di-malaya na may kasamang salitang ugat.[1]

Mga halimbawa[baguhin | baguhin ang batayan]

Morpemang di-malaya[baguhin | baguhin ang batayan]
Halimbawa ng morpemang di-malaya o panlapi ang mga unlaping ma-, mag-, gitlaping -um,
at hulaping -an at iba pa. [1]

Morpemang malaya[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang uring ito ng morpema ay binubuo ng pangngalan, pang-uri, pandiwa o panghalip at ang pang-
abay kasama ang pangatnig na may sariling diwa at katuturing ipinahahayag. Halimbawa ng
morpemang malaya o salitang ugat ay ang galing, sipag, linis, linaw, dilim, at dasal at iba pa.[1]

Morpemang di-malaya at salitang ugat[baguhin | baguhin ang batayan]

Halimbawa ng tambalang ito ang mga sumusunod:[1]

 Unlaping nag- + salitang ugat na dasal = nagdasal

 Gitlaping –um- + salitang ugat na bili = bumili
 Hulaping -in + salitang ugat na linis = linisin

Fil1 morpema
1. 1. Morpema- ito ay ang pinakamaliit na yunitMorpema- ito ay ang pinakamaliit na yunitng
wika na may kahulugan.ng wika na may kahulugan.Malayang morpema- ito ang
mgaMalayang morpema- ito ang mgasalitang-ugat o tinatawag dingsalitang-ugat o tinatawag
dingpayak ang anyo o kayarian dahilpayak ang anyo o kayarian dahilmay taglay itong tiyak
namay taglay itong tiyak nakahulugan.kahulugan.Di-malayang morpema –Di-malayang
morpema –kinakailangan pa itong ilapi sakinakailangan pa itong ilapi saibang morpema
upang magingibang morpema upang magingmalinaw at tiyak ang kahulugan.malinaw at
tiyak ang kahulugan.
2. 2. Mga Anyo ng Morfema :Mga Anyo ng Morfema :►1. Morpemang binubuo ng salitang-ugat
–1. Morpemang binubuo ng salitang-ugat –ito ay mga salitang payak, walangito ay mga
salitang payak, walangkasamang panlapi. Halimbawa: tanim, sulat,kasamang panlapi.
Halimbawa: tanim, sulat,gawa, itlog, bahay atbp.gawa, itlog, bahay atbp.►2. Morpemang
binubuo ng panlapi – Kilala2. Morpemang binubuo ng panlapi – Kilalarin ito bilang di-
malayang morpemarin ito bilang di- malayang morpemasapagkat inilalapi sa ibang
morpema. Hal:sapagkat inilalapi sa ibang morpema. Hal:alamin, antukin, hikain atbp.alamin,
antukin, hikain atbp.►3. Morpemang binubuo ng isang ponema –3. Morpemang binubuo ng
isang ponema –Ito ay nangangahulugang kasariangIto ay nangangahulugang
kasariangpambabae na isinasaad ng salitang-ugat.pambabae na isinasaad ng salitang-
ugat.Hal: duktor-duktoraHal: duktor-duktora
3. 3. Mga Uri ng Morpema:Mga Uri ng Morpema:►1. Morpemang Pangkayarian – Ito ay1.
Morpemang Pangkayarian – Ito aynakapagpapalinaw ng kahulugan ng
buongnakapagpapalinaw ng kahulugan ng buongpangungusap katulad ng: ang, si, ng,
sa,pangungusap katulad ng: ang, si, ng, sa,pero, ka, ang, ba atbp.pero, ka, ang, ba
atbp.►2. Morpemang Pangnilalaman – Ito ay mga2. Morpemang Pangnilalaman – Ito ay
mgasalitang may tiyak na kahulugan atsalitang may tiyak na kahulugan atnagsisilbing
mahalagang salita sa loob ngnagsisilbing mahalagang salita sa loob ngpangungusap. Hal:
sipag, tiyaga, hirap atbp.pangungusap. Hal: sipag, tiyaga, hirap atbp.
4. 4. Mga Pagbabagong Morpoponemiko:Mga Pagbabagong Morpoponemiko:►1. Asimilasyon
– ito ay ang pagbabagong1. Asimilasyon – ito ay ang pagbabagongkaraniwang nangyari sa
tunog na /ng/ sakaraniwang nangyari sa tunog na /ng/ samga panlaping pang-, mang-, hing-
o sing-mga panlaping pang-, mang-, hing- o sing-dahilan sa impluwensiya ng kasunod
nadahilan sa impluwensiya ng kasunod natunog ( unang tunog ng salitang nilalapian).tunog (
unang tunog ng salitang nilalapian).Halimbawa:Halimbawa:pang- + bansa = pangbansa =
pambansapang- + bansa = pangbansa = pambansamang- + bola = mangbola =
mambolamang- + bola = mangbola = mambolasing- + tamis = singtamis = sintamissing- +
tamis = singtamis = sintamis
5. 5. Dalawang uri ng asimilasyon:Dalawang uri ng asimilasyon:►1.1 Asimilasyong di-ganap –
ito ang1.1 Asimilasyong di-ganap – ito angpagbabagong nagaganap sa
pusisyongpagbabagong nagaganap sa pusisyongpinal ng isang morpema dahilan sapinal ng
isang morpema dahilan saimpluwensiya ng kasunod na tunog.impluwensiya ng kasunod na
tunog.Halimbawa:Halimbawa:pang- + dakot = pangdakot = pandakotpang- + dakot =
pangdakot = pandakotsing- + puti = singputi = simputising- + puti = singputi = simputising- +
rupok = singrupok = sinrupoksing- + rupok = singrupok = sinrupok
6. 6. ►1.2 Asimilasyong di-ganap – nawawala ang1.2 Asimilasyong di-ganap – nawawala
angunang tunog ng nilalapian.unang tunog ng nilalapian.Halimbawa:Halimbawa:pan- + talo
= pantalo = panalopan- + talo = pantalo = panalomang- + kuha = mangkuha =
manguhamang- + kuha = mangkuha = manguha
7. 7. Pagkawala ng Ponema – sa uring ito,Pagkawala ng Ponema – sa uring ito,nawawala ang
huling patinig ng salitang-ugatnawawala ang huling patinig ng salitang-ugatkapag nilagyan
ito ng hulapikapag nilagyan ito ng hulapi►Halimbawa:Halimbawa: tira + -an = tirahan =
 tirhantira + -an = tirahan = tirhan dakip + -in = dakipin = dakpindakip + -in = dakipin =
dakpin kamit + -an = kamitan = kamtankamit + -an = kamitan = kamtan
8. 8. 3. Paglilipat-diin – ito ay nagaganap kapag3. Paglilipat-diin – ito ay nagaganap kapagang
salitang-ugat ay hinuhulapianang salitang-ugat ay hinuhulapian..►Halimbawa:Halimbawa:
sira:insira:in hawa:kanhawa:kan putu:linputu:lin
9. 9. 4. Pagbabago ng Ponema- may mga tunog4. Pagbabago ng Ponema- may mga tunogna
nababago sa pagbuo ng mga salitana nababago sa pagbuo ng mga
salita..►Halimbawa:Halimbawa: ma- + dami = madami = maramima- + dami = madami =
marami ka- + dagat + -an = kadagatan = karagatanka- + dagat + -an = kadagatan =
karagatan ka- + palad + -an = kapaladan = kapalaranka- + palad + -an = kapaladan =
kapalaran
10. 10. 5. Pagkakaltas ng Ponema – nangyayari ang5. Pagkakaltas ng Ponema – nangyayari
angpagbabagong ito kung ang huling ponemang patinigpagbabagong ito kung ang huling
ponemang patinigng salitang-ugat ay nawawala kapag nilalagyan ngng salitang-ugat ay
nawawala kapag nilalagyan nghulapi.hulapi.►Halimbawa:Halimbawa: bili + han = bilihan =
bilhanbili + han = bilihan = bilhan bukas + an = bukasan = buksanbukas + an = bukasan =
buksan
11. 11. 6. Metatesis – ito ay ang pagpapalitan ng posisyon6. Metatesis – ito ay ang pagpapalitan
ng posisyonng mga tunog sa isang salitang nilalapian.ng mga tunog sa isang salitang
nilalapian.►Halimbawa:Halimbawa: lipad + -in = linipad = nilipadlipad + -in = linipad =
nilipad yaya + -in = yinaya = niyayayaya + -in = yinaya = niyaya -in- + regalo + han =
rinegaluhan = niregaluhan-in- + regalo + han = rinegaluhan = niregaluhan

Morpema
1. 1. Ang morpolohiya ay isang pag- aaral o pagsusuri sa mga morpema ng isang wika at
pagsasama-sama nito upang makabuo ng isang salita.
2. 2. Pinakamaliit ng yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan.
3. 3. 1. Morpemang ponema o makabuluhang tunog. -binubuo lamang ng ponemang /o/ at /a/
na may kahulugang taglay na nagpapakita ng kasarian.
4. 4. Halimbawa: o a doktor doktora propesor propesora abugado abugada Kusinero kusinera
Mario Maria Ignacio Ignacia
5. 5. Maituturing itong malayang morpema dahil nakatatayo itong mag-isa. Halimbawa: Dagat
takbo hiram puti Sulat linis bata galaw
6. 6. Ito’y ikinakabit sa salitang-ugat na may kahulugang taglay at matatawag ding di-malayang
morpema dahil hindi nakakatayong mag-isa. Halimbawa: ma- may kahulugang taglay o
pagkamayroon um- gawi o gawain
7. 7. Ang mga panlaping idinudugtong sa salitang-ugat ay maaaring makabuo ng salitang
makangalan, makauri at makadiwa. Halimbawa: mag- + laro= maglaro (makadiwa) ma- +
sipag= masipag (makauri) mag- + ama= mag-ama (makangalan)
8. 8. 1. Morpemang may kahulugang pangnilalaman o leksikal Ito ay binubuo ng mga
pangngalan at panghalip bilang nominal, pandiwa at mga panuring pang-abay at pang-uri
Hal: aso- pangngalan maganda- pang-uri
9. 9. 2. Morpemang may kahulugang pangkayarian Walang kahulugang taglay hanggaa’t di
naisasama sa iba pang morpema. Pananda- si, sina, ng, mga, ang, ang mga, Pang-angkop-
na, -ng Pang-ukol- uol sa/kay, alinsunod sa/kay, sa, ayon sa/kay Pangatnig- at, subalit,
datapwa’t, ngunit
10. 10. 3. Derivasyonal Ito ay morpemang pinaghahanguan o pinagmulan. Hal: awit(song) =
mang-aawit (singer) sulat (letter) = manunulat (writer)
11. 11. 4. Infleksyunal Nagagawa ito sa pamamagitan ng paggamit ng mga morpemang panlapi
sa pandiwa sa iba’t ibang aspekto. Hal: kumain kumakain kakain