Ap CG

Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
DepEd Complex, Meralco Avenue
Lungsod ng Pasig
K to12 Gabay Pangkurikulum

ARALING
PANLIPUNAN
Sept 2013
CONCEPTUAL FRAMEWORK
K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 2

Figure 1. The Conceptual Framework of Araling Panlipunan
BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015)
at ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang
kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga
binuong nilalaman, pamantayang pangnilalalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo
ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng
mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at
pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangkasaysayan at panlipunan.
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto
( collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal
at paksain/ konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng
kurikulum na mahubog ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling
panlipunan ng mag-aaral sa pamamagitan ng magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-
nilalaman at pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at
pagbabago, 3) kutlura, pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at
pamamahala, 6)produksyon, distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa
iba’t-ibang disiplina ng araling panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/
pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw,
ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga
pangunahing kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan
upang siya ay makaalam, makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-

unawa at hindi pagsasaulo ng mga konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay
kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang
konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa tunay na buhay na may kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
Batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015)
at ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang
kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon
ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga
pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na konstruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative
learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at
namumuhay, ang kanilang ugnayan at interaksyon sa kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang
makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig,
gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang
paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang
mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao, na may pambansa at pandaigdigang
pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng kinabukasan.
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok
sa buhay ng lipunan, bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at
kasalukuyan at sa ugnayan sa loob ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago
ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang
bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa Araling Panlipunan: (i) pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng
impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.

Tema ng AP Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na
temang gagabay sa buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1
Hindi inaasahan na lahat ng tema ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim
na tema, Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba, bagamat
tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat
baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
1. Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito
ang pagiging bahagi ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan
at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauunawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang
mailugar niya ang kanyang sarili at ang kinabibilangan niyang komunidad;
 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
 Ang mobilidad ( pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang
pag-unlad
2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo
niyang maunawaan ang kanyang sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang
indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ngpanahon
(time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang
kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan ng pagsasaulo ng mga
petsa o pangalan ng tao at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat

matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga
paniniwala, istruktura at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan
(historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na
kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala,
pagpapahalaga, tradisyon, at paraan ng pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika,
sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi
ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nagbabago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa
kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng sariing pagkakakilanlan bilang
kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakakilanlan
bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong sa pagbuo ng mas malawak na pananaw
ukol sa mundo.
4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng
lipunan at sa pagkilala at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na
igalang ang karapatan ng iba, anuman ang kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay
ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng
sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-unawa sa karapatang pantao at ang
pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at sa
makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala
Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-
araw na buhay, ang kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din
ng temang ito ang Saligang Batas, na nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino.

Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin
sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig
ngayon at sa nakaraan ay pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa
temang ito.
6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo
Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga
simpleng tanong na ito ay may kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos
(expenditure), halaga at pakinabang (cost and benefit) na sakop unang-una ng Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng
kasaysayan ng Pilipinas at mga lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig. Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at
Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan ang ibang konsepto katulad ng
inflation, GDP, deficit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng mag-aaral
ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa
presyo ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal.
(Consumer Ed. Financial Literacy, Pag-iimpok)
7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo
Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang
pananaw at pagpapahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Ang Araling Asyano sa ika-8 baitang, Araling
Pandaigdig sa ika-9 baitang, Kontemporaryong Isyu at Hamon sa Pilipinas sa ika-11 baitang at Kontemporaryong Isyu at Hamon
sa Mundo sa ika-12 baitang ay nakapokus sa kasaysayan, ugnayan, hamon at isyu sa rehiyong Asya at mundo. Makatutulong ang
kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos
ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal,
pambansa, panrehiyon, at pandaigidig) upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring
kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng
kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkalahatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng elektib na
kurso ay:

 Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng
komunidad upang matugunan ang mga panganib na ito;
 Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema
sa implementasyon at posibleng solusyon sa problema
 Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
 Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki-
pakinabang (functional) na literasi ng lahat; ang paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang
pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga
partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pagsusuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa
nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang:
(a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanuring kakayahan na hindi
malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular
na kasanayan. Magkakaugnay ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga
kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding,
upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim (at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan

Pagsisiyasat  Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
 Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang iba’t ibang lugar, lokasyon at ibang
impormasyong pangheograpiya
 Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga
sanggunian ng impormasyon
Pagsusuri at  Nakababasa ng istatistikal na datos
interpretasyon ng  Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at
datos ng datos penomenong pang-ekonomiya
 Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng

sanggunian at ang motibo at pananaw ng may-akda
Pagsusuri at  Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa
interpretasyon ng sekundaryang sanggunian
impormasyon  Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang
impormasyon pagkakaiba at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
 Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
 Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
 Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
 Nakakukuha ng datos mula sa iba’t ibang primaryang sanggunian
 Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
 Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya sa sariling
salita
 Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
 Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga
punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo
 Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang
pangyayari
 Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at
institusyon
 Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa
sanggunian
 Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at
bakit sumasang-ayon o hindi ang dalawang kaisipanNakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng
populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
 Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
 Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at
sa pagsusuri ng kwantitatibong datos
 Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
Pagsasaliksik  Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
 Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
 Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng

sanaysay o papel, at paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
Komunikasyon  Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian

 Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
 Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa
kaganapan o isyung pinag-aaralan na pinatitibay ng nararapat na ebidensya o datos
 Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
 Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na
nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu o penomeno, gamit ang nararapat at sapat
na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
Pagtupad sa  Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan
pamantayang pang- sa buhay ng pamayanan, bansa at dagidig
etika  Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at
paniniwala, at ang kanilang karapatang pantao
 Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
 Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito
sumasang-ayon sa sariling ideya, posisyon o pagtingin
 Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa
karapatan sa pag-aaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura,
pampamahalaan, pansibiko, at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina at larangan ng
araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain,
pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw
upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na papanday sa
kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig

Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K–3 4–6 7 – 10 11 – 12
Naipamamalas ang panimulang Naipamamalas ang mga Naipamamalas ang mga Naipamamalas ang malawak
pag-unawa at kakayahan bilang batang kakayahan bilang kabataang at integratibong pag-unawa sa
pagpapahalaga sa sarili, produktibo, mapanagutan at mamamayang Pilipino na mga hamon, isyu at tugon sa
pamilya, paaralan, at makabansang mamamayang mapanuri, mapagnilay, kontemporaryong lipunang
komunidad, at sa mga Pilipino gamit ang kasanayan malikhain, may matalinong Pilipino, Asyano at pandaigdig,
batayang konsepto ng sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, pagpapasya at aktibong base sa masusing
pagpapatuloy at pagbabago, mapanuring pag-iisip, pakikilahok, makakalikasan, pagsasaliksik at mabisang
distansya at direksyon gamit matalinong pagpapasya, mapanagutan,produktibo, paghayag ng resulta ng
ang mga kasanayan tungo sa pagkamalikhain, makatao at makabansa, na pagsasaliksik, tungo sa pagbuo
malalim ng pag-unawa pakikipagkapwa, likas-kayang may pandaigdigang pananaw ng solusyon o tugon upang
tungkol sa sarili at kapaligirang paggamit ng pinagkukunang- gamit ang mga kasanayan sa marating ang isang
pisikal at sosyo-kultural , bilang yaman at pakikipagtalastasan pagsisiyasat, pagsusuri ng makatarungan, mapayapa,
kasapi ng sariling komunidad at at pag-unawa sa mga batayang datos at iba’t ibang sanggunian, makakalikasan at makataong
ng mas malawak na lipunan konsepto ng pagsasaliksik, mabisang lipunan at mundo
heograpiya, kasaysayan, komunikasyon at pag-unawa sa
ekonomiya, pamamahala, mga batayang konsepto ng
sibika at kultura tungo sa heograpiya, kasaysayan,
pagpapanday ng maunlad na ekonomiya, politika at kultura
kinabukasan para sa bansa. tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para
sa bansa.

Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa
paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa
kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa
pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan.komunidad.
2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang
komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan,
pangangailangan at kagustuhan, pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at
pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
3 Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga
lalawigan at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang
malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
4 Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga
kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan,
pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
5 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan
hanggang sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-
labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical
significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang
mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at may
pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na
kinabukasan para sa bansa.
6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo
hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling
primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang
panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na
pananaw tungkol sa mundo

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
7 Naipapamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling
primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba’t ibang
panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na
pananaw tungkol sa mundo.
8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan,
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang
Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga
pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan,
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na
kinabukasan.
10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kumpetisyon at kolaborasyon ng mga
indibidwal at bansa gamit ang kaalaman at teknolohiya sa likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman
tungo sa pagsusulong ng kolektibong pag-unlad at patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay.
11 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung lokal at ang kahalagahan ng
sama-sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay
12 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung pandaigdig at ang
kahalagahan ng sama-sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na pagpapabuti ng
kalidad ng buhay ng sangkatauhan

Saklaw at daloy ng Kurikulum
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan
tungo sa paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa 1-2
K Ako at ang Aking kapwa
paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa 1-3
Ako, ang Aking Pamilya at pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang
1
Paaralan konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon distansya at
direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, 1-5
gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon,
Ang Aking Komundad,
2 pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong heograpikal
Ngayon at Noon
tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi ng
kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon 1-6
Ang Mga Lalawigan sa Aking kasama ang aspektong pangkultura, pampulitika, panlipunan at
3
Rehiyon pangkabuhayan gamit ang malalim na konsepto ng pagapapatuloy at
pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribosyon 1-6
ng bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-
4 Ang Bansang Pilipinas unlad gamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at
kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin
ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang 1-6
Pagbuo ng Pilipino bilang sa simula ng ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng
5
Nasyon kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagbabago, pag-
unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa 1-6
Mga Hamon at Tugon sa
6 kasalukuyan tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at
Pagkabansa
matatag na pagkabansa (strong nationhood)

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng 1-7
mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-
Mga Saksi ng Kasaysayan
7 biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba’t ibang panahon,
ng Pilipinas
tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing
basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo.
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, 1-7
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo
8 Araling Asyano
sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad
at pagharap sa mga hamon ng Asya
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa 1-7
mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na
9 Araling Pandaigdig pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na
kinabukasan.
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kumpetisyon at kolaborasyon ng mga 1-7
Pambansang Kabuhayan at indibidwal at bansa gamit ang kaalaman at teknolohiya sa likas-kayang
10
Pag-unlad paggamit ng pinagkukunang-yaman tungo sa pagsusulong ng kolektibong
pag-unlad at patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay.
Pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung lokal at ang kahalagahan 1-7
Kontemporaryong Isyu at
11 ng sama-sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito sa patuloy na
Hamon sa Pilipinas
pagpapabuti ng kalidad ng buhay
Pag-unawa sa mga kontemporaryong isyung pandaigdig at ang 1-7
Kontemporaryon Isyu at
12 kahalagahan ng sama-sama at angkop na pagtugon sa mga hamon nito
Hamon sa Mundo
sa patuloy na pagpapabuti ng kalidad ng buhay ng sangkatauhan
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days
3-6 40 min/day x 5 days
7-10 3 hrs/week

ARALING PANLIPUNAN 1
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at
pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon,
distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng komunidad.
CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING COMPETENCIES CODE

UNANG MARKAHAN: Ako ay Natatangi
Ang mag-aaral ay….. Ang mag-aaral ay…..
A. Pagkilala sa  naipamamalas ang  buong pagmamalaking

Sarili pag-unawa sa nakapagsasalaysay ng 1. Nasasabi ang batayang impormasyon AP1NAT-Ia-1
kahalagahan ng kwento tungkol sa sariling tungkol sa sarili: pangalan, magulang
pagkilala sa sarili katangian at kaarawan, edad, tirahan, paaralan at iba
gamit ang konsepto ng pagkakakilanlan sa pang pagkakakilanlan
pagpapatuloy at malikhaing pamamaraan
pagbabago 2. Nailalarawan ang pisikal na katangian sa AP1NAT-Ia-2
pamamagitan ng iba’t ibang malikhaing
pamamaraan
3. Nasasabi ang sariling pagkakakilanlan sa AP1NAT-Ib-3

iba’t ibang pamamaraan
4. Nailalarawan ang pansariling AP1NAT-Ib-4

pangangailan: pagkain, kasuotan at iba pa
5. Natatalakay ang mga pansariling AP1NAT-Ic-5

kagustuhan tulad ng: paboritong kapatid,
pagkain, kulay, damit, laruan atbp sa
malikhaing pamamaraan
B. Ang Aking 6. Natutukoy ang mga mahahalagang AP1NAT-Ic-6

Kwento pangyayari sa buhay simula isilang
hanggang sa kasalukuyang edad gamit
ang mga larawan

7. Nailalarawan ang mga personal na gamit AP1NAT-Id-7
tulad ng laruan, damit at iba pa mula
noong sanggol hanggang sa kasalukuyang
edad
8. Nakikilala ang timeline at ang gamit nito sa AP1NAT-Id-8

pag-aaral ng mahahalagang pangyayari sa
buhay hanggang sa kanyang
kasalukuyang edad
9. Naipakikita sa pamamagitan ng timeline at AP1NAT-Ie-9

iba pang pamamaraan ang mga
pagbabago sa buhay at mga personal na
gamit mula noong sanggol hanggang sa
kasalukuyang edad
10. Nakapaghihinuha ng konsepto ng AP1NAT-If-10

pagpapatuloy at pagbabago sa
pamamagitan ng pagsasaayos ng mga
larawan ayon sa pagkakasunod-sunod
11. Naihahambing ang sariling kwento o AP1NAT-Ig-11

karanasan sa buhay sa kwento at
karanasan ng mga kamag-aral
C. Pagpapahalaga 12. Nailalarawan ang mga pangarap o AP1NAT-Ih-12

sa Sarili ninanais para sa sarili
12.1 Natutukoy ang mga pangarap o AP1NAT-Ih-12.1
ninanais
12.2 Naipapakita ang pangarap sa AP1NAT-Ih-12.2
13. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng AP1NAT-Ii-13

pagkakaroon ng mga pangarap o ninanais
para sa sarili

14. Naipagmamalaki ang sariling pangarap o AP1NAT-Ij-14
ninanais sa pamamagitan ng mga
malikhaing pamamamaraan
IKALAWANG MARKAHAN- Ang Aking Pamilya
A. Pagkilala sa mga  naipamamalas ang  buong pagmamalaking

kasapi ng Pamilya pag-unawa at nakapagsasaad ng kwento 1. Nauunawaan ang konsepto ng pamilya AP1PAM-IIa-1
pagpapahalaga sa ng sariling pamilya at batay sa bumubuo nito (ie. two-parent family,
sariling pamilya at bahaging ginagampanan ng single-parent family, extended family)
mga kasapi nito at bawat kasapi nito sa
bahaging malikhaing pamamaraan 2. Nailalarawan ang bawat kasapi ng sariling AP1PAM-IIa-2
ginagampanan ng pamilya sa pamamagitan ng likhang sining
bawat isa
3. Nailalarawan ang iba’t ibang papel na AP1PAM-IIa-3
ginagampanan ng bawat kasapi ng pamilya
sa iba’t ibang pamamaraan
4. Nasasabi ang kahalagahan ng bawat kasapi AP1PAM-IIa-4

ng pamilya
5. Nakabubuo ng kwento tungkol sa pang- AP1PAM-IIb-5

araw-araw na gawain ng buong pamilya
6. Nailalarawan ang mga gawain ng mag-anak AP1PAM-IIb-6

sa pagtugon ng mga pangangailangan ng
B. Ang Kwento ng bawat kasapi
Aking Pamilya
7. Nakikilala ang “family tree” at ang gamit nito AP1PAM-IIc-7
sa pag-aaral ng pinagmulang lahi ng pamilya
8. Nailalarawan ang pinagmulan ng pamilya sa AP1PAM-IIc-8


9. Nailalarawan ang mga mahahalagang AP1PAM-IIc-9
pangyayari sa buhay ng pamilya sa
pamamagitan ng timeline/family tree
10. Nailalarawan ang mga pagbabago sa AP1PAM-IId-10

nakagawiang gawain at ang pinapatuloy na
tradisyon ng pamilya
11. Naipahahayag sa malikhaing AP1PAM-IId-11

pamamamaraan ang sariling kwento ng
pamilya
12. Naihahambing ang kwento ng sariling AP1PAM-IId-12

pamilya at kwento ng pamilya ng mga
kamag-aral
13. Naipagmamalaki ang kwento ng sariling AP1PAM-IIe-13

pamilya.
C. Mga Alituntunin sa
Pamilya 14. Naiisa-isa ang mga alituntunin ng pamilya AP1PAM-IIe-14
15. Natatalakay ang mga batayan ng mga AP1PAM-II0-15

alituntunin ng pamilya
16. Nahihinuha na ang mga alituntunin ng AP1PAM-IIe-16

pamilya ay tumumutugon sa iba-ibang
sitwasyon ng pang-araw-araw na gawain ng
pamilya
17. Nakagagawa ng wastong pagkilos sa AP1PAM-IIf-17

pagtugon sa mga alituntunin ng pamilya
18. Naihahambing ang alituntunin ng sariling AP1PAM-IIf-18

pamilya sa alituntunin ng pamilya ng mga
kamag-aral

D. Pagpapahalaga sa 19. Naipakikita ang pagpapahalaga sa pagtupad AP1PAM-IIf-19
Pamilya sa mga alituntunin ng sariling pamilya at
pamilya ng mga kamag-aral
20. Nailalarawan ang batayang pagpapahalaga AP1PAM-IIg-20

sa sariling pamilya at nabibigyang katwiran
ang pagtupad sa mga ito
21. Naihahahambing ang mga pagpapahalaga AP1PAM-IIg-21

ng sariling pamilya sa ibang pamilya
22. Natutukoy ang mga halimbawa ng ugnayan AP1PAM-IIg-22

ng sariling pamilya sa ibang pamilya
23. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa AP1PAM-IIh-23

mabuting pakikipag-ugnayan ng sariling
pamilya sa iba pang pamilya.

IKATLONG MARKAHAN- Ang Aking Paaralan
A. Pagkilala sa Aking  naipamamalas ang  buong pagmamalaking 1. Nasasabi ang mga batayang impormasyon AP1PAA-IIIa-1
Paaralan pag-unawa sa nakapagpapahayag ng tungkol sa sariling paaralan: pangalan nito,
kahalagahan ng pagkilala at pagpapahalaga lokasyon, mga bahagi nito, taon ng
pagkilala ng mga sa sariling paaralan pagkakatatag at ilang taon na ito
batayang
impormasyon ng 2. Nailalarawan ang pisikal na kapaligiran ng AP1PAA-IIIa-2
pisikal na kapaligiran sariling paaralan
ng sariling paaralan at
ng mga taong 3. Nasasabi ang epekto ng pisikal na AP1PAA-IIIb-3
bumubuo dito na kapaligiran sa sariling pag-aaral (e.g.
nakakatulong sa mahirap mag-aaral kapag maingay, etc)
paghubog ng
kakayahan ng bawat 4. Nailalarawan ang mga tungkuling AP1PAA-IIIb-4
batang mag-aaral ginagampanan ng mga taong bumubuo sa
paaralan (e.g. punong guro, guro, mag-aaral,
doktor at nars, dyanitor, etc)
5. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paaralan AP1PAA-IIIc-5

B. Ang Kwento ng sa sariling buhay
Aking Paaralan
6. Nasasabi ang mahahalagang pangyayari sa AP1PAA-IIIc-6
pagkakatatag ng sariling paaralan
7. Nailalarawan ang mga pagbabago sa AP1PAA-IIId-7

paaralan tulad ng pangalan, lokasyon, bilang
ng mag-aaral atbp gamit ang timeline at iba
pang pamamaraan
8. Naipapakita ang pagbabago ng sariling AP1PAA-IIId-8

paaralan sa pamamagitan ng malikhaing
pamamaraan at iba pang likhang sining
9. Natutukoy ang mga alituntunin ng paaralan AP1PAA-IIIe-9

10. Nabibigyang katwiran ang pagtupad sa mga AP1PAA-IIIe-10

alituntunin ng paaralan
11. Nasasabi ang epekto sa sarili at sa mga AP1PAA-IIIf-11

kaklase ng pagsunod at hindi pagsunod sa
mga alituntunan ng paaralan
C. Pagpapahalaga sa 12. Nahihinuha ang kahalagahan ng alituntunin AP1PAA-IIIg-12

Paaralan sa paaralan at sa buhay ng mga mag-aaral
13. Naiisa-isa ang mga gawain at pagkilos na AP1PAA-IIIh-13

nagpapamalas ng pagpapahalaga sa sariling
paaralan (eg. Brigada Eskwela)
14. Natatalakay ang kahalagahan ng pag-aaral AP1PAA-IIIh-14

14.1 Nakapagsasaliksik ng mga kwento AP1PAA-IIIi-14.1
tungkol sa mga batang nakapag-aral at
hindi nakapag-aral
14.2 Nasasabi ang maaring maging epekto AP1PAA-IIIj-14.2
ng nakapag-aral at hindi nakapag-aral
sa tao

IKAAPAT NA MARKAHAN- Ako at ang Aking Kapaligiran
A. Ako at ang Aking  naipamamalas ang  nakagagamit ang konsepto 1. Nakikilala ang konsepto ng distansya at AP1KAP-IVa-1
Tahanan pag-unawa sa konsepto ng distansya sa ang gamit nito sa pagsukat ng lokasyon
ng distansya sa paglalarawan ng pisikal na
paglalarawan ng kapaligirang ginagalawan 2. Nagagamit ang iba’t ibang katawagan sa AP1KAP-IVa-2
sariling kapaligirang pagsukat ng lokasyon at distansya sa
ginagalawan tulad ng pagtukoy ng mga gamit at lugar sa bahay
tahanan at paaralan at  nakapagpakita ng payak na (kanan, kaliwa, itaas, ibaba, harapan at
ng kahalagahan ng gawain sa pagpapanatili at likuran)
pagpapanatili at pangangalaga ng
pangangalaga nito kapaligirang ginagalawan 3. Nailalarawan ang kabuuan at mga bahagi AP1KAP-IVb-3
ng sariling tahanan at ang mga lokasyon
nito
4. Nakagagawa ng payak na mapa ng loob at AP1KAP-IVb-4

labas ng tahanan
5. Naiisa-isa ang mga bagay at istruktura na AP1KAP-IVc-5

makikita sa nadadaanan mula sa tahanan
patungo sa paaralan
6. Naiuugnay ang konsepto ng lugar, AP1KAP-IVc-6

lokasyon at distansya sa pang-araw-araw
na buhay sa pamamagitan ng iba’t ibang
uri ng transportasyon mula sa tahanan
patungo sa paaralan
7. Nailalarawan ang pagbabago sa mga AP1KAP-IVd-7

istruktura at bagay mula sa tahanan
patungo sa paaralan

8. Nakagagawa ng payak na mapa mula sa AP1KAP-IVd-8
B. Ako at ang Aking tahanan patungo sa paaralan
Paaralan
9. Natutukoy ang bahagi at gamit sa loob ng AP1KAP-IVe-9
silid-aralan/ paaralan at lokasyon ng mga
ito
10. Nakagagawa ng payak na mapa ng silid- AP1KAP-IVf-10

aralan/paaralan
11. Naipaliliwanag ang konsepto ng distansya AP1KAP-IVg-11

sa pamamagitan ng nabuong mapa ng
silid-aralan at paaralan
11.1 distansya ng mga bagay sa isa’t isa AP1KAP-IVg-11.1
sa loob ng silid-aralan
11.2 distansya ng mga mag-aaral sa ibang AP1KAP-IVg-11.2
mga bagay sa silid-aralan
11.3 distansya ng silid-aralan sa iba’t AP1KAP-IVg-11.3
ibang bahagi ng paaralan
C. Pagpapahalaga sa 12. Nakapagbigay halimbawa ng mga gawi at AP1KAP-IVh-12

Kapaligiran ugali na makatutulong at nakasasama sa
sariling kapaligiran: tahanan at paaralan
13. Naipakikita ang iba’t ibang pamamaraan AP1KAP-IVi-13

ng pangangalaga ng kapaligirang
ginagalawan
13.1 sa tahanan AP1KAP-IVi-13.1
AP1KAP-IVi-13.2
13.2 sa paaralan
AP1KAP-IVi-13.3
13.3 sa komunidad
AP1KAP-IVj-14
14. Naipakikita ang pagpapahalaga sa
kapaligirang ginagalawan sa iba’t ibang
pamamaraan at likhang sining.

Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang
komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari,
mga simpleng konseptong hepgrapikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi ng
kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
CONTENT PERFORMANCE
CONTENT LEARNING COMPETENCIES CODE
STANDARDS STANDARDS
UNANG MARKAHAN Ang Aking Komunidad
1. Nauunawaan ang konsepto ng

A. Pagkilala sa  naipamamalas  malikhaing ‘komunidad’
Komunidad ang pag-unawa nakapagpapahayag/ 1.1 Nasasabi ang payak na AP2KOM-Ia-1.1
sa kahalagahan nakapagsasalarawan kahulugan ng ‘komunidad’
ng ng kahalagahan ng 1.2 Nasasabi ang mga halimbawa ng AP2KOM-Ia-1.2
kinabibilangang kinabibilangang ‘komunidad’
komunidad komunidad
2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng AP2KOM-Ib-2
‘komunidad’
3. Natutukoy ang mga bumubuo ng

komunidad:
3.1 Mga tao: mga iba’t ibang AP2KOM-Ib-3.1
naninirahan sa komunidad, mga
pamilya o mag-anak
3.2 Mga institusyon: paaralan, mga AP2KOM-Ib-3.2
sentrong pamahalaan o
nagbibigay serbisyo, sentrong
pangkalusugan, pamilihan,
simbahan o mosque
AP2KOM-Ic-4
4. Naiuugnay ang tungkulin at gawain ng
mga bumubuo ng komunidad sa sarili
at sariling pamilya
AP2KOM-Ic-5
5. Nasasabi na ang bawat bata ay may
kinabibilangang komunidad
B. Ang Aking AP2KOM-Id-6

Komunidad 6. Nasasabi ang batayang
impormasyon tungkol sa sariling
komunidad: pangalan ng komunidad;
lokasyon ( malapit sa tubig o bundok,
malapit sa bayan), mga namumuno
dito, populasyon, mga wikang
sinasalita, atbp
7. Nailalarawan ang sariling komunidad

gamit ang mga simbolo sa payak na AP2KOM-Id-7.1
mapa
7.1 Nakikilala ang mga sagisag na
ginagamit sa mapa sa tulong ng AP2KOM-Id-7.2
panuntunan.
7.2 Natutukoy ang lokasyon ng mga
mahahalagang lugar sa sariling
komunidad batay sa lokasyon nito AP2KOM-Ie-7.3
sa sariling tahanan o paaralan
7.3 Nailalarawan ang mga anyong AP2KOM-Ie-7.4
lupa at tubig sa sariling
komunidad
7.4 Nakaguguhit ng payak na mapa
ng komunidad mula sa sariling
tahahan o paaralan, na
nagpapakita ng mga
mahahalagang lugar at istruktura,
anyong lupa at tubig, atbp. AP2KOM-If-8.1
8. Nailalarawan ang panahon at

kalamidad na nararanasan sa sariling AP2KOM-If-8.2
komunidad
8.1 Nasasabi ang iba’t ibang uri ng
panahong nararanasan sa sariling AP2KOM-Ig-8.3
komunidad (tag-ulan at tag-init)
8.2 Natutukoy ang mga natural na
kalamidad o sakunang madalas
maganap sa sariling komunidad
8.3 Nakakukuha ng impormasyon AP2KOM-Ig-8.4
tungkol sa mga epekto ng
kalamidad sa kalagayan ng mga

anyong lupa, anyong tubig at sa AP2KOM-Ih-8.5
mga tao sa sariling komunidad
8.4 Nasasabi ang mga wastong
gawain/ pagkilos sa tahanan at
paaralan sa panahon ng AP2KOM-Ii-9
kalamidad
8.5 Nasasabi kung paano ibinabagay
ng mga tao sa panahon ang
kanilang kasuotan at tirahan.
9. Nasasabi ang pagkakapareho at

pagkakaiba ng sariling komunidad sa
mga kaklase
IKALAWANG MARKAHAN Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon
A. Ang Kwento ng  naipamamalas  Nauunawaan ang 1. Nakapagsasalaysay ng pinagmulan AP2KNN-IIa-1
Pinagmulan ng Aking ang pag-unawa pinagmulan at ng sariling komunidad batay sa mga
Komunidad sa kwento ng kasaysayan ng simpleng pagsasaliksik, pakikinig sa
pinagmulan ng komunidad kuwento ng mga nakakatanda sa
sariling komunidad, atbp.
komunidad batay
sa konsepto ng  Nabibigyang halaga 2. Naiuugnay ang mga pagbabago sa AP2KNN-IIa-2
pagbabago at ang mga bagay na pangalan ng sariling komunidad sa
pagpapatuloy at nagbago at nananatili mayamang kuwento ng pinagmulan
pagpapahalaga sa pamumuhay nito
sa kulturang komunidad AP2KNN-IIb-3
nabuo ng 3. Nasasabi ang pinagmulan at
komunidad pagbabago ng sariling komunidad sa
pamamagitan ng timeline at iba pang
graphic organizers
AP2KNN-IIc-4
4. Nakagagawa ng maikling salaysay ng
mga pagbabago sa sariling
komunidad sa iba’t ibang aspeto nito
katulad ng uri ng transportasyon,
pananamit, libangan, atbp. sa
pamamagitan ng iba’t-ibang sining (ei.
pagguhit, paggawa ng simpleng graf,
pagkuwento, atbp.) AP2KNN-IId-5
5. Naiuugnay ang mga sagisag,

natatanging istruktura, bantayog ng
mga bayani at mga mahahalagang
bagay na matatagpuan sa komunidad
sa kasaysayan nito AP2KNN-IId-6
6. Nailalarawan ang dami ng tao sa

sariling komunidad sa pamamagitan
ng simpleng graf AP2KNN-IIe-7
7. Nakabubuo ng maikling salaysay

tungkol sa mga bagay na hindi
nagbago sa komunidad (hal.,
pangalan, pagkain, gusali o istruktura) AP2KNN-IIe-8
8. Nakasusuri ng pagkakaiba ng
kalagayan ng kapaligiran ng sariling
komunidad (ei. mga anyong lupa at
tubig ngayon at noon)
B. Ang Kultura sa Aking
Komunidad  Naipagmamalaki ang 9. Nailalarawan ang pagkakakilanlang AP2KNN-IIf-9.1
1. Pamumuhay kultura ng sariling kultural ng aking komunidad
2. Tradisyon/ komunidad 9.1 Natutukoy ang mga katangiang
Kaugalian nagpapakilala ng sariling
3. Mga pagdiriwang komunidad (ie, tanyag na
4. Sining anyong lupa o tubig, produkto, AP2KNN-IIf-9.2
pagkain, tanyag na kasapi ng
komunidad atbp.) AP2KNN-IIg-9.3
9.2 Natutukoy ang iba’t ibang
pagdiriwang ng komunidad AP2KNN-IIg-9.4
9.3 Natatalakay ang mga tradisyon
na nagpapakilala sa sariling
komunidad
9.4 Natatalakay ang iba’t-ibang uri ng
sining na nagpapakilala sa AP2KNN-IIh-10
sariling komunidad (ei. panitikan,
musika, sayaw, isports atbp)
10. Naihahambing ang katangian ng

sariling komunidad sa iba pang
komunidad tulad ng likas na yaman,

produkto at hanap-buhay, kaugalian
at mga pagdiriwang, atbp.
AP2KNN-IIi-11
11. Nasusuri ang kahalagahan ng mga

pagdriwang at tradisyon na AP2KNN-IIj-13
nagbubuklod ng mga tao sa pag-
unlad ng sariling komunidad
12. Nakakalahok sa mga proyekto o

mungkahi na nagpapaunlad o
nagsusulong ng natatanging kultura
ng sariling komunidad
IKATLONG MARKAHAN Pamumuhay sa Komunidad
A. Kabuhayan sa  Naipamamalas  nakapagpapahayag 1. Natatalakay ang mga produktong at

Komunidad ang ng pagpapahalaga sa mga kaugnay na hanapbuhay na
kahalagahan ng pagsulong ng nalilikha mula sa likas yaman ng
mabuting mabuting paglilingkod komunidad AP2PSK-IIIa-1.1
paglilingkod ng ng mga namumuno 1.1 Nailalarawan ang likas na yaman
mga namumuno sa komunidad tungo at pangunahing produkto ng
sa pagsulong ng sa pagtugon sa komunidad AP2PSK-IIIa-1.2
mga pangangailangan ng 1.2 Naiuugnay ang mga pangunahing
pangunahing mga kasapi ng hanapbuhay ng komunidad sa
hanapbuhay at sariling komunidad likas na yaman ng komunidad
pagtugon sa
pangangailanga 2. Naipaliliwanag ang pananagutan ng
n ng mga kasapi bawat isa sa pangangalaga sa likas na
ng sariling yaman at pagpatili ng kalinisan ng AP2PSK-IIIb-2.1
komunidad sariling komunidad.
2.1 Nasasabi ang mga sanhi at bunga
ng pagkasira ng likas na yaman ng AP2PSK-IIIb-2.2
2.2 Nahihinuha ang mga posibleng
dahilan ng tao sa pagsira ng mga
likas na yaman ng kinabibilangang AP2PSK-IIIb-2.3

komunidad.
2.3 Nakapagbibigay ng mungkahing
paraan ng pag-aalaga sa
kapaligiran at likas na yaman ng
AP2PSK-IIIc-3
3. Nailalarawan kung paano natutugunan

ang pangangailangan ng mga tao
mula sa likas yaman ng komunidad AP2PSK-IIId-4
4. Naiuugnay ang epekto ng

pagkakaroon ng hanapbuhay sa
pagtugon ng pangangailangan ng
B. Pamumuno at komunidad at ng sariling pamilya
Paglilingkod sa
Komunidad 5. Nakikilala ang mga namumuno sa
sariling komunidad at ang kanilang AP2PSK-IIIe-5.1
kaakibat na tungkulin.
5.1 Nasasabi kung paano nagiging AP2PSK-IIIf-5.2
pinuno
5.2 Nasasabi ang katangian ng
mabuti at di mabuting pinuno AP2PSK-IIIg-6
6. Nasasabi ang kahalagahan ng

mabuting pamumuno sa pagtugon ng
pangangailangan ng mga tao sa
komunidad. AP2PSK-IIIh-7
7. Nakikilala ang mga taong nag-

aambag sa kapakanan at kaunlaran
ng komunidad sa iba’t ibang aspeto at
paraan (ei mga pribadong kasapi na
tumutulong sa pag-unlad ng AP2PSK-IIIi-8
komunidad)
8. Nakapagbigay ng simpleng mungkahi

upang palakasin ang tama, maayos at
makatwirang pamumuno

IKAAPAT NA MARKAHAN Pagiging Kabahagi ng Komunidad
Kabahagi Ako ng Aking  Naipamamalas  Nakapahahalagaahan 1. Natatalakay ang kahalagahan ng mga AP2PKK-IVa-1
Komunidad ang ang mga paglilingkod paglilingkod/ serbisyo ng komunidad
pagpapahalaga ng komunidad sa upang matugunan ang
sa kagalingang sariling pag-unlad at pangangailangan ng mga kasapi sa
pansibiko bilang nakakagawa ng komunidad.
pakikibahagi sa makakayanang AP2PKK-IVa-2
mga layunin ng hakbangin bilang 2. Natutukoy ang iba pang tao na
sariling pakikibahagi sa mga naglilingkod at ang kanilang
komunidad layunin ng sariling kahalagahan sa komunidad (e.g.
komunidad guro, pulis, brgy. tanod, bumbero,
nars, duktor, tagakolekta ng basura,
kartero, karpintero, tubero, atbp.)
3. Naiuugnay ang pagbibigay serbisyo/

paglilingkod ng komunidad sa
karapatan ng bawat kasapi sa AP2PKK-IVb-3.1
komunidad.
3.1 Nasasabi na ang bawat kasapi ay
may karapatan na mabigyan ng
paglilingkod/ serbisyo mula sa AP2PKK-IVc-3.2
komunidad
3.2 Nakapagbibigay halimbawa ng
pagtupad at hindi pagtupad ng
karapatan ng bawat kasapi mula AP2PKK-IVd-3.3
sa mga serbisyo ng komunidad
3.3 Naipaliliwanag ang epekto ng
pagbigay serbisyo at di pagbigay
serbisyo sa buhay ng tao at
komunidad AP2PKK-IVe-4
4. Nasasabi na ang mga karapatang

tinatamasa ay may katumbas na
tungkulin bilang kasapi ng komunidad
5. Naisasagawa ang disiplinang pansarili

sa pamamagitan ng pagsunod sa AP2PKK-IVf-5.1
mga tuntunin bilang kasapi ng
komunidad
5.1 Natutukoy ang mga tuntuning
sinusunod ng bawat kasapi sa AP2PKK-IVf-5.2
komunidad (ei. pagsunod sa mga
babala, batas, atbp)
5.2 Natatalakay ang kahalagahan ng
mga tuntuning itinakda para sa
ikabubuti ng lahat ng kasapi
6. Napahalagahan ang kagalingan AP2PKK-IVg-6.1

pansibiko sa sariling komunidad
6.1 Natatalakay ang mga tradisyong
may kinalaman sa pagkakabuklod AP2PKK-IVh-6.2
buklod ng mga tao sa komunidad
6.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan
ng pagtutulungan sa paglutas mga AP2PKK-IVh-6.3
suliranin ng komunidad
6.3 Naipakikita ang iba’t ibang paraan
ng pagtutulungan ng mga kasapi AP2PKK-IVj-6.4
ng komunidad sa pagbigay
solusyon sa mga problema sa
komunidad
6.4 Nakakalahok sa mga gawaing
pinagtutulungan ng mga kasapi
para sa ikabubuti ng pamumuhay
sa komunidad

ANG MGA LALAWIGAN NG AKING REHIYON
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas
bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c)
kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,
interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
CODE
CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING STANDARDS
UNANG MARKAHAN - ANG MGA LALAWIGAN SA AKING REHIYON

A. Ang Kinalalagyan  Naipamamalas ang pang-  Nakapaglalarawan ng pisikal na 1. Nasasabi ang kahulugan ng mga simbolo AP3LAR-Ia-1
ng mga Lalawigan unawa sa kinalalagyan ng kapaligiran ng mga lalawigan sa na ginagamit sa mapa sa tulong ng
sa Aking Rehiyon mga lalawigan sa rehiyong rehiyong kinabibilangan gamit ang panuntunan (ei. katubigan, kabundukan,
kinabibilangan ayon sa mga batayang impormasyon etc)
Batayang heograpiya katangiang heograpikal tungkol sa direksiyon, lokasyon,
 direksyon nito populasyon at paggamit ng mapa 2. Nakapagbabasa at nakapagsasagawa ng AP3LAR-Ib-2
 relatibong interpretasyon tungkol sa kinalalagyan ng
lokasyon iba’t ibang lalawigan sa rehiyon gamit ang
 distansya mga batayang heograpiya tulad ng
 anyong tubig/ distansya at direksyon
anyong lupa
3. Nailalarawan ang kinalalagyan ng mga AP3LAR-Ic-3
Kagamitang mapa lalawigan ng sariling rehiyon batay sa mga
 mapa ng rehiyon nakapaligid dito gamit ang pangunahing
 demogprahic map direksiyon (relative location)
 population map
4. Naipaghahambing ang mga lalawigan sa AP3LAR-Ic-4
sariling rehiyon ayon sa lokasyon,
direksiyon, laki at kaanyuan
5. Nailalarawan ang populasyon ng iba’t ibang AP3LAR-Id-5

pamayanan sa sariling lalawigan gamit ang
bar graph
6. Naihahambing ang mga lalawigan sa AP3LAR-Id-6

CODE
B. Ang Mga Lalawigan rehiyon ayon sa dami ng populasyon gamit

sa Aking Rehiyon  Naipamamalas ang pag-  Nakalalahok sa pangangalaga ng ang mapa ng populasyon
unawa sa rehiyon bilang mga lalawigan bunga ng
 Mapang konseptong heograpikal pakikibahagi sa nasabing rehiyon 7. Nailalarawan ang iba’t ibang lalawigan sa AP3LAR-Ie-7
topograpiya upang mapahalagahan rehiyon ayon sa mga katangiang pisikal at
 Hazard map ang sariling rehiyon gamit  Nagagamit ang kaalaman sa pagkakakilanlang heograpikal nito gamit
 Topograpiya ang mapa at iba pang kasanayang pangheograpikal sa ang mapang topograpiya ng rehiyon
o Panahon kasanayang pagpapanukala ng mga solusyon
o Anyong pangheograpiya sa pangunahing problema o 8. Napaghahambing ang iba’t ibang
tubig/ isyung pangkapaligiran ng sariling pangunahing anyong lupa at anyong tubig AP3LAR-Ie-8
o anyong pamayanan bilang isang rehiyon ng iba’t ibang lalawigan sa sariling rehiyon
lupa
o Likas 9. Natutukoy ang pagkakaugnay-ugnay ng
yaman mga anyong tubig at lupa sa mga lalawigan
ng sariling rehiyon AP3LAR-If-9
 Kahalagahan at
pangangalaga 10. Nakagagawa ng payak na mapa na
nagpapakita ng mahahalagang anyong lupa
at anyong tubig ng sariling lalawigan at mga
AP3LAR-If-10
karatig na lalawigan nito
11. Natutukoy ang mga lugar na sensitibo sa

panganib batay sa lokasyon at topographiya
nito
11.1 Nasasabi o natataluntun ang mga
lugar ng sariling rehiyon na sensitibo
sa panganib gamit ang hazard map
11.2 Nakagagawa nang maagap at AP3LAR-Ig-11.1
wastong pagtugon sa mga panganib
na madalas maranasan ng sariling
rehiyon. AP3LAR-Ig-11.2
12. Nailalarawan ang mga pangunahing likas
na yaman ng mga lalawigan sa rehiyon
13. Natatalakay ang wastong pangangasiwa ng AP3LAR-Ih-12

mga likas na yaman ng sariling lalwigan at
rehiyon

CODE
13.1 Nasusuri ang matalino at di-

matalinong mga paraan ng
pangangasiwa ng mga likas na
yaman
13.2 Nakabubuo ng konklusyon na ang AP3LAR-Ii-13.1
matalinong pangangasiwa ng likas na
yaman ay may kinalaman sa pag-
unlad ng sariling lalawigan at rehiyon
AP3LAR-Ii-13.2
14. Nakabubuo ng interprestayon ng
kapaligiran ng sariling lalawigan at karatig
na mga lalawigan ng rehiyon gamit ang
mapa
AP3LAR-Ij-14
IKALAWANG MARKAHAN - ANG MGA KWENTO NG MGA LALAWIGAN SA SARILING REHIYON

A. Ang mga Kwento
ng Aking Rehiyon 1. Nauunawaan ang kasaysayan ng
 Naipapamalas ang pang-  Nakapagpapamalas ang mga kinabibilangang rehiyon
 Pinagmulan at mga unawa at pagpapahalaga mag-aaral ng pagmamalaki sa 1.1 Naisalaysay ang pinagmulan ng sariling AP3KLR-IIa-1.1
Pagbabago ng iba’t ibang kwento iba’t ibang kwento at sagisag na lalawigan at mga karatig na lalawigan sa
and mga sagisag na pamamagitan ng malikhaing
 Makasaysayang naglalarawan ng sariling lalawigan
pagpapahayag at iba pang likhang sining
naglalarawan ng sariling
pook at pangyayari lalawigan at mga karatig at mga karatig lalawigan sa 1.1.1 Natutukoy ang kasaysayan ng AP3KLR-IIa-1.1.1
sa Iba’t Ibang lalawigan sa kinabibilangang rehiyon pagbuo ng sariling lalawigan ayon
Lalawigan kinabibilangang rehiyon sa batas
 Simbolo ng mga 1.1.2 Naisasalaysay ang mga AP3KLR-IIa-1.1.2
Lalawigan pagbabago ng sariling lalawigan
at mga karatig na lalawigan sa
Mga Bayani ng mga
rehiyon tulad ng laki nito,
Lalawigan
pangalan, lokasyon, populasyon,
mga istruktura at iba pa
1.2 Nakabubuo ng timeline ng mga AP3KLR-IIb-1.2
makasaysayang pangyayari sa rehiyon
sa iba’t ibang malikhaing pamamaraan

CODE
1.3 Nasasabi ang mga paraan ng pag- AP3KLR-IIb-1.3

aasahan ng mga lalawigan sa rehiyon
noon at sa kasalukuyan
1.4 Naiuugnay ang pagkakabuklod buklod ng AP3KLR-IIb-1.4
mga lalawigan sa pagtugon ng
pangangailangan ng bawat kasaping
lalawigan
2 Natatalakay ang mga pagbabago at AP3KLR-IIc-2

nagpapatuloy sa sariling lalawigan at
kinabibilangang rehiyon
3 Naisasalaysay o naisasadula ang kwento AP3KLR-IId-3

ng mga makasaysayang pook o
pangyayaring nagpapakilala sa sariling
lalawigan at mga karatig nito sa rehiyon
B. Pagpapahalaga sa 4 Natatalakay ang kahulugan ng ilang AP3KLR-IIe-4

mga Sagisag ng simbolo at sagisag ng sariling lalawigan at
Kinabibilangang rehiyon
Lalawigan at
Rehiyon 5 Naihahambing ang ilang simbolo at sagisag AP3KLR-IIf-5
na nagpapakilala ng iba’t ibang lalawigan sa
sariling rehiyon
6 Natatalakay ang kahulugan ng “official AP3KLR-IIg-6

hymn” at iba pang sining na nagpapakilala
ng sariling lalawigan at rehiyon
7 Naipagmamalaki ang mga bayani ng

sariling lalawigan at rehiyon
7.1 Nakikilala ang mga bayani ng mga AP3KLR-IIh-7.1
sariling lalawigan at rehiyon
7.2 Napahahalagahan ang pagpupunyagi AP3KLR-IIh-7.2
ng mga bayani ng sariling lalawigan at
rehiyon sa malikhaing pamamaraan
7.3 Nakalilikha ng anumang sining tungkol AP3KLR-IIi-7.3

CODE
sa bayani ng lalawigan o rehiyon na

nais tularan
AP3KLR-IIj-7.1
8 Nakasusulat ng payak na kwento/ 1-2 talata
tungkol sa lalawigan sa kinabibilangang
rehiyon na naging katangi-tangi para sa
sarili.
IKATLONG MARKAHAN – ANG PAGKAKAKILANLANG KULTURAL NG KINABIBILANGANG REHIYON
A. Ang Kultura ng 1. Naibibigay ang kahulugan ng sariling kultura AP3PKK-IIIa-1

Aking Lalawigan at  Naipapamalas ang pag-  Nakapagpapahayag ang mga mag- at mga kaugnay na konsepto
Kinabibilangang unawa at pagpapahalaga aaral ng may pagmamalaki at
Rehiyon sa pagkakakilanlang pagkilala sa nabubuong kultura ng 2. Naipaliliwanag na ang mga salik AP3PKK-IIIa-2
heograpikal katulad ng lokasyon at klima ay
kultural ng mga lalawigan sa kinabibilangang
 Mga Tao naka iimpluwensiya sa pagbuo at paghubog
kinabibilangang rehiyon rehiyon ng uri ng pamumuhay ng mga lalawigan at
 Panahanan
rehiyon
 Dialekto at
Wika 3. Nailalarawan ang pagkakakilanlang kultural
 Paniniwala at ng kinabibilangang rehiyon
Tradisyon 3.1 Nailalarawan ang pagkakakilanlang AP3PKK-IIIb-3.1
 Pagdiriwang kultura ng sariling lalawigan
3.2 Naiisa-isa ang mga pangkat ng mga AP3PKK-IIIb-3.2
 Katutubong
tao sa sariling lalawigan at rehiyon
Sining 3.3 Naiisa-isa ang mga wika at diyalekto sa AP3PKK-IIIc-3.3
(tula/awit/ sariling lalawigan at rehiyon
sayaw/laro) 3.4 Nailalarawan ang mga kaugalian, AP3PKK-IIIc-3.4
 Bagay Pang- paniniwala at tradisyon ng sariling
kultura lalawigan at ng rehiyon.
(pagkain,
4. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng mga AP3PKK-IIId-4
produkto, atbp) makasaysayan lugar at ang mga saksi nito
 Katawagan sa pagkakakilanlang kultura ng sariling
lalawigan at rehiyon
5. Naihahambing ang pagkakatulad at AP3PKK-IIIe-5

CODE
pagkakaiba ng mga kaugalian, paniniwala at

tradisyon sa sariling lalawigan sa karatig
lalawigan sa kinabibilangang rehiyon at sa
B. Pagpapahalaga sa ibang lalawigan at rehiyon
Pagkakakilanlang
Kultural ng Sariling 6. Nasusuri ang papel na ginagampanan ng AP3PKK-IIIf-6
Lalawigan at kultura sa pagbuo ng pagkakakilanlan ng
Rehiyon sariling lalawigan at rehiyon
7. Napahahalagahan ang iba’t ibang pangkat AP3PKK-IIIf-7

ng tao sa lalawigan at rehiyon
8. Napapahalagahan ang mga sining AP3PKK-IIIg-8

(tula/awit/ sayaw) na nagpapakilala sa
lalawigan at rehiyon sa pamamagitan ng
pakikilahok sa mga gawain na nagsusulong
ng pagpapahalaga sa mga sining sa
lalawigan
9. Naipapakita sa iba’t-ibang sining ang AP3PKK-IIIh-9

pagmamalaki sa mga natatanging
kaugalian, paniniwala at tradisyon ng iba’t
ibang lalawigan sa kinabibilangang rehiyon
10. Natutukoy ang mga katawagan sa iba’t AP3PKK-IIIi-10

ibang layon sa kinabibilanagng rehiyon (e.g.
paggalang, paglalambing, pagturing)
11. Nakagagawa ng isang payak na mapang AP3PKK-IIIj-11

kultural na nagpapakilala ng kultura ng ibat
ibang lalawigan sa rehiyon
IKA-APAT NA MARKAHAN – EKONOMIYA AT PAMAMAHALA
A. Ang Ekonomiya ng  Naipamamalas ang pang-  Nakapagpapakita ng aktibong AP3EAP-IVa-1
1. Naiuugnay ang kapaligiran sa uri ng
mga Lalawigan sa unawa sa mga gawaing pakikilahok sa mga gawaing
pamumuhay ng kinabibilangang lalawigan
Rehiyon pangkabuhayan at panlalawigan tungo sa ikauunlad
bahaging ginagampanan ng mga lalawigan sa
2. Naipapaliwanag ang iba’t ibang pakinabang

CODE
ng pamahalaan at ang kinabibilangang rehiyon pang ekonomiko ng mga likas yaman ng AP3EAP-IVa-2
o Kabuhayan at mga kasapi nito, mga lalawigan at kinabibilangang rehiyon
pinagkukunanng pinuno at iba pang
yaman naglilingkod tungo sa 3. Natatalakay ang pinanggalingan ng produkto
o Produkto pagkakaisa, kaayusan at ng kinabibilagang lalawigan
o Industriya kaunlaran ng mga AP3EAP-IVb-3
o Kalakalan lalawigan sa
o Negosyo kinabibilangang rehiyon 4. Naiisa-isa ang mga produkto at kalakal na
o Inprastraktura matatagpuan sa kinabibilangang rehiyon
o Uri ng Empleyo AP3EAP-IVb-4
5. Naipakikita ang ugnayan ng kabuhayan ng
mga lalawigan sa kinabibilangang rehiyon at
sa ibang rehiyon
6. Naiuugnay ang pakikipagkalakalan sa AP3EAP-IVc-5

pagtugon ng mga pangangailangan ng
sariling lalawigan at mga karatig na lalawigan
sa rehiyon.
7. Natutukoy ang inprastraktura (mga daanan, AP3EAP-IVc-6

palengke) ng mga lalawigan at naipaliliwanag
ang kahalagahan nito sa kabuhayan
8. Nakapaghihinuha ng kahalagahan ng
inprastrktura sa kabuhayan sa sariling
lalawigan at sa kinabibilangang rehiyon AP3EAP-IVd-7
9. Nakabubuo ng isang graphic organizer na
naglalahad ng iba’t ibang aspeto ng
ekonomiya (negosyo, insprastraktura,
kalakal, atbp.)
10. Natutukoy na ang rehiyon ay binibuo ng AP3EAP-IVd-8
mga lalawigan na may sariling pamunuan
B. Ang Pamamahala 11. Natutukoy ang mga namumuno at kasapi
sa mga Lalawigan ng mga lalawigan sa rehiyon
ng Kinabibilangang 12. Natutukoy ang mga tungkulin at AP3EAP-IVe-9
Rehiyon pananagutan ng mga namumuno sa mga
lalawigan sa kinabibilangang rehiyon

CODE
o Mga Pinuno ng 13. Natatalakay ang mga paraan ng pagpili ng

mga Lalawigan pinuno ng mga lalawigan AP3EAP-IVe-10
sa Rehiyon 14. Naipapaliwang ang kahalagahan ng
pagkakaroon ng pamahalaan sa bawat
o Pamamahala at lalawigan sa kinabibilangang rehiyon AP3EAP-IVf-11
Programa/ 15. Naipaliliwanag ang dahilan ng
Proyekto/ paglilingkod ng pamahalaan ng mga
Serbisyo lalawigan sa mga kasapi nito. AP3EAP-IVf-12
16. Natutukoy ang iba’t ibang paraan sa
o Karapatan at pakikiisa sa mga proyekto ng pamahalaan
Tungkulin ng mga lalawigan sa kinabibilangang AP3EAP-IVg-13
rehiyon
17. Nakalalahok sa mga gawaing
nakatutulong sa pagkakaisa, kaayusan at AP3EAP-IVg-14
kaunlaran ng sariling lalawigan at
kinabibilangang rehiyon.
AP3EAP-IVh-15
AP3EAP-IVi-16
AP3EAP-IVj-17

ANG BANSANG PILIPINAS
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng
mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at
kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
CODE
UNANG MARKAHAN - Ang Aking Bansa

1. Natatalakay ang konsepto ng bansa
C. Pagkilala sa  Naipamamalas ang pag-  Naipapaliwanag na ang Pilipinas 1.1 Nasasabi ang mga halimbawa ng AP4AAB-Ia-1.1
Bansa unawa sa konsepto ng ay isang bansa bansa
bansa. 1.2 Naiisa-isa ang mga katangian ng bansa AP4AAB-Ia-1.2
2. Nakapagbubuo ng kahulugan ng bansa AP4AAB-Ib-2
3. Naipapaliwanag na ang Pilipinas ay isang

bansa
AP4AAB-Ib-3
D. Ang Kinalalagyan  Naipamamalas ang pang-  Naipamamalas ang kasanayan sa 4. Natutukoy ang relatibong lokasyon (relative
ng Aking Bansa unawa sa pagkakakilanlan paggamit ng mapa sa pagtukoy ng location) ng Pilipinas batay sa mga
ng bansa ayon sa mga iba’t ibang lalawigan at rehiyon ng nakapaligid dito gamit ang pangunahin at AP4AAB-Ic-4
Batayang heograpiya katangiang heograpikal bansa pangalawang direksyon
 direksyon gamit ang mapa.
 relatibong 5. Natutukoy sa mapa ang kinalalagyan ng
lokasyon bansa sarehiyon ng Asya at mundo
 distansya AP4AAB-Ic-1.1
6. Nakapagbabasa at nakapagsasagawa ng
Uri ng mapa interpretasyon tungkol sa kinalagyan ng
 mapa ng Pilipinas bansa gamit ang mga batayang heograpiya AP4AAB-Id-1.1
sa mundo tulad ng iskala, distansya at direksyon
 mapa ng mga
lalawigan at rehiyon 7. Natatalunton ang mga hangganan at lawak
mapa ng populasyon ng teritoryo ng Pilipinas gamit ang mapa
AP4AAB-Id-1.1
8. Naiuugnay ang klima at panahon sa
lokasyon ng bansa sa mundo.

CODE
8.1 Nakikilala na ang Pilipinas ay isang

bansang tropikal
8.2 Natutukoy ang iba pang salik AP4AAB-Ie-8.1
(temperatura, dami ng ulan) na may
kinalaman sa klima ng bansa AP4AAB-Ie-8.2
8.3 Nailalarawan ang klima sa iba’t ibang
bahagi ng bansa sa tulong ng
mapang pangklima AP4AAB-If-8.3
8.4 Naipapaliwanag na ang klima ay may
kinalaman sa uri ng mga pananim at
hayop sa Pilipinas AP4AAB-If-8.4
E. Ang Katangiang 9. Naipaliliwanag ang katangian ng Pilipinas

Pisikal ng Aking bilang bansang maritime o insular
Bansa AP4AAB-Ig-9
10. Nailalarawan ang bansa ayon sa mga
Uri ng Mapa katangiang pisikal at pagkakakilanlang
 mapang pisikal heograpikal nito
10.1 Napaghahambing ang iba’t ibang
 mapang pangklima
pangunahing anyong lupa at anyong
 mapang
tubig ng bansa AP4AAB-Ig-10.1
topograpiya
10.2 Natutukoy ang mga pangunahing
 lokasyon
likas na yaman ng bansa
 klima/ panahon 10.3 Naiisa-isa ang mga magagandang AP4PLR-Ig-10.2
 anyong tubig/ tanawin at lugar pasyalan bilang
anyong lupa yamang likas ng bansa AP4AAB-Ih-10.3
10.4 Naihahambing ang topograpiya ng
iba’t ibang rehiyon ng bansa gamit
ang mapang topograprapiya AP4AAB-Ih-10.4
10.5 Naihahambing ang iba’t ibang rehiyon
ng bansa ayon sa populasyon gamit
ang mapa ng populasyon AP4AAB-Ih-10.5
11. Nailalarawan ang kalagayan ng Pilipinas na

nasa “Pacific Ring of Fire” at ang
implikasyon nito. AP4AAB-Ii-11

CODE
12. Nakagagawa ng mga mungkahi upang

mabawasan ang masamang epekto dulot
ng kalamidad
12.1 Natutukoy ang mga lugar sa Pilipinas
na sensitibo sa panganib gamit ang
hazard map AP4AAB-Ii-12.1
12.2 Nakagagawa ng nang maagap at
wastong pagtugon sa mga panganib
AP4AAB-Ij-12.2
13 Nakapagbibigay ng konlusyon tungkol sa
kahalagahan ng mga katangiang pisikal sa
pag-unlad ng bansa AP4AAB-Ij-13
IKALAWANG MARKAHAN - Lipunan, Kultura at Ekonomiya ng Aking Bansa

A. Gawaing  Nasusuri ang mga iba’t  Nakapagpapakita ng 1. Nailalarawan ang mga gawaing
Pangkabuhayan ng ibang mga gawaing pagpapahalaga sa iba’t ibang pangkabuhayan sa iba’t ibang lokasyon ng
Bansa pangkabuhayan batay sa hanapbuhay at gawaing bansa
heograpiya at mga pangkabuhayan na nakatutulong 1.1 Naiuugnay ang kapaligiran sa uri ng AP4LKE-IIa-1.1
 Likas yaman oportunidad at hamong sa pagkakakilanlang Pilipino at hanap buhay
 Kahalagahan at kaakibat nito tungo sa likas kayang pag-unlad ng bansa. 1.2 Naihahambing ang mga produkto at AP4LKE-IIa-1.2
pangangalaga likas kayang pag-unlad. kalakal na matatagpuan sa iba’t ibang
 Kabuhayan at lokasyon ng bansa (Hal: pangingisda,
pinagkukunang paghahabi, pagdadaing, pagsasaka,
yaman atbp.)
1.3 Nabibigyang-katwiran ang pang-aangkop AP4LKE-IIa-1.3
na ginawa ng mga tao sa kapaligiran
Uri ng Mapa upang matugunan ang kanilang
 mapang pisikal pangangailangan
 mapang pangklima
 mapa ng mga 2. Naipaliliwanag ang iba’t ibang pakinabang AP4LKE-IIb-2
produkto pang ekonomiko ng mga likas yaman ng
bansa
3. Nasusuri ang kahalagahan ng matalinong

pagpapasya sa pangangasiwa ng mga likas

CODE
na yaman ng bansa
3.1 Natatalakay ang ilang mga isyung AP4LKE-IIb-3.1
pangkapaligiran ng bansa
3.2 Naipaliliwanag ang matalino at di- AP4LKE-IIb-3.2
matalinong mga paraan ng pangangasiwa
ng mga likas na yaman ng bansa
3.3 Naiuugnay ang matalinong pangangasiwa AP4LKE-IIc-3.3
ng likas na yaman sa pag-unlad ng bansa
3.4 Natatalakay ang mga pananagutan ng AP4LKE-IIc-3.4
bawat kasapi sa pangangasiwa at
pangagalaga ng pinagkukunang yaman
ng bansa
3.5 Nakakapagbibigay ng mungkahing AP4LKE-IId-3.5
paraan ng wastong pangangasiwa ng
likas yaman ng bansa
4. Naiuugnay ang kahalagahan ng AP4LKE-IId-4

pagtangkilik sa
sariling produkto sa pag-unlad at pagsulong
ng bansa
5. Natatalakay ang mga hamon at oportunidad AP4LKE-IId-5

sa mga gawaing pangkabuhayan ng bansa.
6. Nakalalahok sa mga gawaing lumilinang sa AP4LKE-IIe-6

pangangalaga, at nagsusulong ng likas
kayang pag-unlad (sustainable
development) ng mga likas yaman ng
bansa
B. Pagkakilanlang
Kultural  Naipamamalas ang pag-  Naipagmamalaki ang 7. Nailalarawan ang mga pagkakakilanlang
unawa sa pagkakilanlang pagkakakilanlang kultural ng kultural ng Pilipinas
Uri ng mapang Pilipino batay sa Pilipino batay sa pag-unawa, 7.1 Natutukoy ang ilang halimbawa ng AP4LKE-IIe-7.1
kakailanganin pagpapahalaga sa pagpapahalaga at pagsusulong ng kulturang Pilipino sa iba’t ibang rehiyon
 relihiyon pagkakaiba-iba ng mga pangkat kultural, pangkat etno- ng Pilipinas (tradisyon, relihiyon,
 panahanan pamayanang pang- linggwistiko at iba pang pangkat kaugalian, paniniwala, kagamitan, atbp.)
 Katutubong kultural. panlipunan na bunga ng 7.2 Natatalakay ang kontribusyon ng mga AP4LKE-IIe-7.2

CODE
Pamayanan migrasyon at “inter-marriage”. iba’t ibang pangkat (pangkat etniko,

(indigenous pangkat etno-linguistiko at iba pang
peoples/ pangkat panlipunan na bunga ng
Indigenous migrasyon at “inter-marriage”) sa
Cultural kulturang Pilipino
Community) 7.3 Natutukoy ang mga pamanang pook AP4LKE-IIf-7.3
 pangkat etno- bilang bahagi ng pagkakakilanlang
linggwistiko kulturang Pilipino
 Kaugalian, 7.4 Nakagagawa ng mungkahi sa AP4LKE-IIf-7.4
tradisyon, pagsusulong at pagpapaunlad kulturang
paniniwala Pilipino
 Pamanang Pook
8. Nasusuri ang papel na ginagampanan ng AP4LKE-IIg-8
kultura sa pagbuo ng pagkakakilanlang
Pilipino
9. Naipapakita ang kaugnayan ng heograpiya, AP4LKE-IIg-8

kultura at pangkabuhayang gawain sa
pagbuo ng pagkakilanlang Pilipino
10. Napahahalagahan ang mga simbolo, tatak, AP4LKE-IIh-8

at sagisag ng bansa bilang kumakatawan
sa pagkakakilanlang Pilipino
11. Nakabubuo ng plano na magpapakilala at AP4LKE-IIi-8

magpapakita ng pagmamalaki sa kultura ng
mga rehiyon sa malikhaing paraan.
12. Nakasusulat ng sanaysay na tumatalakay AP4LKE-IIj-8

sa pagpapahalaga at pagmamalaki ng
kulturang Pilipino
IKATLONG MARKAHAN – Ang Pamamahala sa Aking Bansa

CODE
A. Ang Pambansang  Naipamamalas ang pang-  Nakapagpapakita ng aktibong 1. Natatalakay ang kahulugan ng pamahalaan AP4PAB-IIIa-1
Pamahalaan unawa sa bahaging pakikilahok at pakikiisa sa mga
 Balangkas ginagampanan ng proyekto at gawain ng 2. Nasusuri ang balangkas o istruktura ng
 Mga pamahalaan sa lipunan, pamahalaan at mga pinuno nito pamahalaan ng Pilipinas
Kapangyarihan mga pinuno at iba pang tungo sa kabutihan ng lahat 2.1 Natatalakay ang kapangyarihan ng AP4PAB-IIIa-2.1
ng mga Sangay naglilingkod sa (common good) tatlong sangay ng pamahalaan
 Sagisag ng pagkakaisa, kaayusan at (ehekutibo, lehislatura at hudikatura)
bansa kaunlaran ng bansa 2.2 Natatalakay ang antas ng pamahalaan AP4PAB-IIIa-2.2
(pambansa at lokal)
2.3 Natutukoy ang mga namumuno ng bansa AP4PAB-IIIb-2.3
2.4 Natatalakay ang paraan ng pagpili at ang AP4PAB-IIIb-2.4
kaakibat na kapangyarihan ng mga
namumuno ng bansa
3. Nasusuri ang mga ugnayang

kapangyarihan ng tatlong sangay ng
pamahalaan
3.1 Naipaliliwanag ang “separation of AP4PAB-IIIc-3.1
powers” ng tatlong sangay ng
pamahalaan
3.2 Naipaliliwanag ang “check and balance” AP4PAB-IIIc-3.2
ng kapangyarihan sa bawat isang
sangay
4. Natatalakay ang epekto ng mabuting AP4PLR-IIId-4

pamumuno sa pagtugon ng
pangangailangan ng bansa
5. Natatalakay ang kahulugan ng ilang AP4PAB-IIId-5

simbolo at sagisag ng kapangyarihan ng
pamahalaan (ei. executive, legislative,
judiciary)
B. Ang Pamahalaan at  Naipapaliwanag ang tungkulin ng 6. Natatalakay ang kahulugan ng AP4PAB-IIIe-6

Serbisyong pamahalaan na itaguyod ang pambansang awit at watawat bilang mga
Panlipunan karapatan ng mga mamamayan sagisag ng bansa

CODE
7. Nasusuri ang mga paglilingkod ng

pamahalaan upang matugunan ang
pangangailangan ng bawat mamamayan
7.1 Naiisa isa ang mga programang
pangkalusugan AP4PAB-IIIf-7.1
7.2 Nasasabi ang mga pamamaraan sa
pagpapaunlad ng edukasyon sa bansa AP4PAB-IIIf-7.2
7.3 Nakakapagbigay halimbawa ng mga
programa pangkapayapaan AP4PAB-IIIf-7.3
7.4 Nasasabi ang mga paraan ng pagtataguyod
ng ekonomiya ng bansa AP4PAB-IIIg-7.4
7.5 Nakakapag bigay halimbawa ng mga
programang pang-inprastraktura atbp ng AP4PAB-IIIg-7.5
pamahalaan
8. Nasusuri ang tungkulin ng pamahalaan na

itaguyod ang karapatan ng bawat AP4PAB-IIIh-8
mamamayan
9. Nasusuri ang mga proyekto at iba pang

gawain ng pamahalaan sa kabutihan ng AP4PAB-IIIi-9
lahat o nakararami
10. Nasusuri ang iba’t ibang paraan ng

pagtutulungan ng pamahalaang pambayan, AP4PAB-IIIj-10
pamahalaang panlalawigan at iba pang
tagapaglingkod ng pamayanan
IKA-APAT NA MARKAHAN – Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Bansa

Mga Karapatan at  Naipamamalas ng mag-  Ang mag-aaral ay nakikilahok sa 1. Natatalakay ang konsepto ng
Tungkulin ng aaral ang pang-unawa at mga gawaing pansibiko na pagkamamamayan

CODE
Mamamayang Pilipino pagpapahalaga sa kanyang nagpapakita ng pagganap sa 1.1. Natutukoy ang batayan ng pagka AP4KAP-IVa-1.1
mga karapatan at tungkulin kanyang tungkulin bilang mamamayang Pilipino
 Kagalingang bilang mamamayang mamamayan ng bansa at 1.2. Nasasabi kung sino ang mga AP4KAP-IVb-1.2
pansibiko Pilipino pagsasabuhay ng kanyang mamamayan ng bansa
 Karapatang karapatan.
Panlipunan 2. Natatalakay ang konsepto ng karapatan at
 Karapatang tungkulin
Pantao 2.1 Natatalakay ang mga karapatan ng AP4KAP-IVc-2.1
 Karapatang mamamayang Pilipino
pambansa 2.2 Natatalakay ang tungkulin ng AP4KAP-IVc-2.2
mamamayang Pilipino
3. Natatalakay ang mga tungkuling kaakibat AP4KAP-IVc-3

ng bawat karapatang tinatamasa.
4. Natatalakay ang kahalagahan ng mga

gawaing pansibiko ng bawat isa bilang
kabahagi ng bansa
4.1 Naibibigay ang kahulugan ng AP4KAP-IVd-4.1
kagalingang pansibiko (civic efficacy)
4.2 Natatalakay ang mga gawaing AP4KAP-IVd-4.2
nagpapakita ng kagalingan pansibiko ng
isang kabahagi ng bansa.
4.3 Nahihinuha ang epekto ng kagalingang AP4KAP-IVe-4.3
pansibiko sa pag-unlad ng bansa.
5. Nabibigyang halaga ang bahaging

ginagampanan ng mga mamamayan sa
pagtataguyod ng kaunlaran ng bansa
5.1 Naipaliliwanag kung paano itinataguyod AP4KAP-IVf-5.1
ng mgamamamayan ang kaunlaran ng
bansa P4KAP-IVf-5.2
5.2 Naipaliliwanag kung paano
makatutulong sa pagunlad at pagsulong
ng bansa ang pagpapaunlad sa sariling
kakayahan at kasanayan AP4KAP-IVg-5.3
5.3 Naibibigay ang kahulugan at katangian
ng pagiging produktibong mamamayan

CODE
6. Napahahalagahan ang mga pangyayari at AP4KAP-IVh-6

kontribusyon ng mga Pilipino sa iba’t-ibang
panig ng daigdig tungo sa kaunlaran ng bansa
(hal. OFW)
AP4KAP-IVi-7
7. Naipakikita ang pakikilahok sa mga
programa at proyekto ng pamahalaan na
nagtataguyod ng mga karapatan ng
mamamayan
AP4KAP-IVj-8
8. Nakapagsusulat ng sanaysay tungkol sa
pagka-Pilipino at sa Pilipinas bilang bansa

PAGBUO NG PILIPINAS BILANG NASYON
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang
lipunan hanggang sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa
simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan
(historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang
batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at
makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa
pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
CODE
UNANG MARKAHAN - Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino

1. Nailalarawan ang lokasyon ng Pilipinas sa AP4PLR-Ia-1.1
F. Ang Kinalalagyan  Naipamamalas ang  Naipamamalas ang pagmamalaki mapa
ng Aking Bansa mapanuring pag-unawa at sa nabuong kabihasnan ng mga 1.1 Natutukoy ang kinalalagyan ng Pilipinas AP5PLP-Ia-1.1
kaalaman sa kasanayang sinaunang Pilipino gamit ang sa mundo gamit ang mapa batay sa
Batayang heograpiya pangheograpiya, ang mga kaalaman sa kasanayang ”absolute location” nito (longitude at
 absolute na teorya sa pinagmulan ng pangheograpikal at mahahalagang latitude)
lokasyon gamit ang lahing Pilipino upang konteksto ng kasaysayan ng 1.2 Natutukoy ang relatibong lokasyon AP5PLP-Ia-1.2
mapa mapahahalagahan ang lipunan at bansa kabilang ang mga (relative location) ng Pilipinas batay sa
o Prime meridian, konteksto ng lipunan/ teorya ng pinagmulan at karatig bansa na nakapaligid dito gamit
International Date pamayanan ng mga pagkabuo ng kapuluan ng Pilipinas ang pangunahin at pangalawang
Line, Equator, sinaunang Pilipino at ang at ng lahing Pilipino direksyon
North and South kanilang ambag sa
Poles, Tropics of pagbuo ng kasaysayan ng 2. Nailalarawan ang klima ng Pilipinas bilang
Cancer and Pilipinas isang bansang tropikal ayon sa lokasyon
Capricorn at nito sa mundo
Arctic and 2.1 Natutukoy ang mga salik na may AP5PLP-Ib-2.1
Antarctic Circles kinalaman sa klima ng bansa tulad ng
o likhang guhit temperatura, dami ng ulan, humidity
 relatibong lokasyon 2.2 Naipaliliwanag ang pagkakaiba ng AP5PLP-Ib-2.2
 klima at panahon panahon at klima sa iba’t ibang bahagi
ng mundo
2.3 Naiugnay ang uri ng klima at panahon AP5PLP-Ic-2.3
ng bansa ayon sa lokasyon nito sa
mundo

CODE
3. Naipaliliwanag ang katangian ng Pilipinas AP5PLP-Ic-3

bilang bansang archipelago
4. Naipaliliwanag ang teorya sa pagkakabuo AP5PLP-Id-4

G. Pinagmulan ng ng kapuluan at pinagmulan ng Pilipinas
Pilipinas at mga batay sa teoryang Bulkanismo at
Sinaunang “Continental Shelf”
Kabihasnan
5. Nakabubuo ng pansariling paninindigan sa
 Teorya ng pinakapanipaniwalang teorya ng
pagkabuo ng pinagmulan ng lahing Pilipino batay sa mga
Pilipinas ebidensiya
5.1 Natatalakay ang teorya ng
pandarayuhan ng Pilipinas mula sa AP5PLP-Ie-5.1
rehiyong Austronesyano
5.2 Natatalakay ang iba pang mga teorya AP5PLP-Ie-5.2
tungkol sa pinagmulan ng mga unang
tao sa Pilipinas
5.3 Nakasusulat ng maikling sanaysay (1-3 AP5PLP-Ie-5.3
talata) ukol sa mga teoryang natutunan
6. Naipagmamalaki ang lipunan ng sinaunang

H. Mga Sinaunang Pilipino
Lipunang Pilipino 6.1 Natatalakay ang mga uri ng lipunan sa AP5PLP-If-6.1
iba’t ibang bahagi ng Pilipinas
 Organisasyong 6.2 Naipaliliwanag ang ugnayan ng mga tao AP5PLP-If-6.2
panlipunan: sa iba’t ibang antas na bumubuo ng
barangay at sinaunung lipunan
sultanato, mga 6.3 Natatalakay ang papel ng batas sa AP5PLP-If-6.3
uring panlipunan kaayusang panlipunan
 Kabuhayan at
kalakalan, mga
kagamitan, 7. Nasusuri ang kabuhayan ng sinaunang
konsepto ng Pilipino
pagmamay-ari ng 7.1 Natatalakay ang kabuhayan sa AP5PLP-Ig-7.1
lupa, sinaunang panahon kaugnay sa
 Kultura: paniniwala, kapaligiran, ang mga kagamitan sa iba’t

CODE
tradisyon, iba’t ibang kabuhayan, at mga produktong

ibang uri at anyo ng pangkalakalan
sining at arkitektura 7.2 Natatalakay ang kontribusyon ng AP5PLP-Ig-7.2
 Kagawiang kabuhayan sa pagbuo ng sinaunang
panlipunan: pag- kabihasnan
aaral, panliligaw,
kasal, ugnayan sa 8. Naipaliliwanag ang mga sinaunang AP5PLP-Ig-8
pamilya paniniwala at tradisyon at ang impluwensiya
nito sa pang-araw-araw na buhay
9. Naihahambing ang mga paniniwala noon at AP5PLP-Ih-9

ngayon upang maipaliwanag ang mga
nagbago at nagpapatuloy hanggang sa
kasalukuyan
10. Natatalakay ang paglaganap ng relihiyong AP5PLP-Ii-10

Islam sa ibang bahagi ng bansa.
11. Nasusuri ang pagkakapareho at pagkakaiba AP5PLP-Ii-11

ng kagawiang panlipunan ng sinaunang
Pilipino sa kasalukuyan
12. Nakakabuo ng konklusyon tungkol sa AP5PLP-Ij-12

kontribusyon ng sinaunang kabihasnan sa
pagkabuo ng lipunang at pagkakakilanlang
Piliipino LR-Ig-2.5
AP4PLR-Ih-2.6
IKALAWANG MARKAHAN - Pamunuang Kolonyal ng Espanya (ika16 hangang ika 17 siglo)

CODE
C. Konteksto at  Naipamamalas ang  Nakapagpapahayag ng kritikal na 1. Natatalakay ang kahulugan ng kolonyalismo AP5PKE-IIa-1
Dahilan ng mapanuring pag-unawa sa pagsusuri at pagpapahalaga sa at ang konteksto nito kaugnay sa
Pananakop sa konteksto, ang bahaging konteksto at dahilan ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas
Bansa ginampanan ng simbahan kolonyalismong Espanyol at ang
sa, layunin at mga paraan epekto ng mga paraang 2. Naipapaliwanag ang mga dahilan at layunin AP5PKE-IIa-2
 Kahulugan at ng pananakop ng pananakop sa katutubong ng kolonyalismong Espanyol
layunin ng Espanyol sa Pilipinas at populasyon
kolonyalismo ang epekto ng mga ito sa 3. Nakabubuo ng timeline ng mga paglalakbay AP5PKE-IIb-3
 Paghahati ng lipunan. ng Espanyol sa Pilipinas hanggang sa
mundo sa pagitan pagkakatatag ng Maynila at mga unang
ng Portugal at engkwentro ng mga espanyol at Pilipino
Espanya at mga
paglalakbay ng 4. Nasusuri ang iba-ibang perspektibo ukol sa AP5PKE-IIb-4
Espanya pagkakatatag ng kolonyang Espanyol sa
 Mga dahilan ng Pilipinas
Espanya sa
pananakop ng 5. Natatalakay ang mga paraan ng
Pilipinas pagsasailalim ng katutubong populasyon sa
kapangyharihan ng Espanya
D. Mga Paraan ng 5.1 proseso ng Kristiyanisasyon AP5PKE-IIc-5.1
Pananakop 5.2 Reduccion AP5PKE-IIc-5.2
5.3 Tributo at encomienda AP5PKE-IId-5.3
 Kristiyanisasyon 5.4 Sapilitang paggawa AP5PKE-IId-5.4
 Paglipat ng mga
komunidad 6. Nasusuri ang relasyon ng mga paraan ng
(reduccion) pananakop ng Espanyol sa mga
 Tributo sa katutubong populasyon sa bawat isa.
pamamagitan ng 6.1 Naiuugnay ang Kristiyanisasyon sa AP5PKE-IIe-6.1
encomienda reduccion
 Sapilitang paggawa 6.2 Natatalakay ang konsepto ng AP5PKE-IIe-6.2
(forced labor) encomienda at mga kwantitatibong
datos ukol sa tributo, kung saan ito
kinolekta, at ang halaga ng mga tributo
6.3 Nasusuri ang mga patakaran, papel at AP5PKE-IIf-6.3
kahalagahan ng sapilitang paggawa sa
pagkakatatag ng kolonya sa Pilipinas

CODE
E. Ugnayan ng 7. Nasusuri ang naging reaksyon ng mga AP5PKE-IIg-7

Simbahan at Pilipino sa Kristiyanismo
Pamahalaang
Kolonyal 8. Natatalakay ang kapangyarihang Patronato
Real
8.1 Nasusuri ang pamamalakad ng mga AP5PKE-IIg-8.1
 Ang Pilipinas sa prayle sa pagpapaunlad ng sinaunang
Pamamahala ng Pilipino
mga Prayle 8.2 Natutukoy ang mga tungkulin o AP5PKE-IIh-8.2
(Conquistador) gampanin ng mga Prayle sa ilalim ng
 Gampanin (Role) Patronato Real
ng mga Prayle 8.3 Naipaliliwanang ang mga naging AP5PKE-IIh-8.3
 Reaksyon ng mga reaksyon ng mga Pilipino sa
Pilipino sa pamamahala ng mga Prayle.
Pamamahala ng
mga Prayle 9. Nagkapagbibigay ng sariling pananaw AP5PKE-IIi-9
tungkol sa naging epekto sa lipunan ng
pamamahala ng mga prayle
IKATLONG MARKAHAN – Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang Kolonyal ng mga Espanyol

CODE
A. Pagbabago sa  Naipamamalas ang  Nakakapagpakita ng 1. Nasusuri ang pagbabago sa panahanan ng AP5KPK-IIIa-1A

Lipunan sa Ilalim ng mapanuring pag-unawa sa pagpapahalaga at pagmamalaki sa mga Pilipino sa panahon ng Español (ei 4PLR-IIIa-1.1
Pamahalaang mga pagbabago sa pagpupunyagi ng mga Pilipino sa pagkakaroon ng organisadong poblasyon,
Kolonyal lipunan ng sinaunang panahon ng kolonyalismong uri ng tahanan, nagkaroon ng mga sentrong
Pilipino kabilang ang Espanyol pangpamayanan, at iba pa.)
 Pamamahala pagpupunyagi ng ilang
- Pamahalaang pangkat na mapanatili ang 2. Napaghahambing ang antas ng katayuan ng
sentral kalayaan sa mga Pilipino sa lipunan bago dumating ang
- Pamahalaang Kolonyalismong Espanyol mga Espanyol at sa Panahon ng
local at ang impluwensya nito Kolonyalismo
- Tungkulin ng sa kasalukuyang panahon. 2.1 Napaghahambing ang mga tradisyunal AP5KPK-IIIb-2.1
mga opisyales at di-tradisyunal na bahaging
 Antas ng ginampanan ng babae sa lipunan ng
Katayuan ng sinaunang Pilipino at sa panahon ng
kolonyalismo
mga Pilipino 2.2 Natatalakay ang pangangailangan sa AP5KPK-IIIb-2.2
 Uri ng pagpapa-buti ng katayuan ng mga
edukasyon babae
3. Nasusuri ang pagbabago sa kultura ng mga

Pilipino sa Panahon ng Espanyol
3.1 Naipaliliwanag ang inpluwensya ng AP5KPK-IIIc-3.1
kulturang Espanyol sa kulturang Pilipino
3.2 Natatalakay ang bahaging AP5KPK-IIIc-3.2
ginagampanan ng Kristianismo sa
kultura at tradisyon ng mga Pilipino
3.3 Nasusuri ang ginawang pag-aangkop AP5KPK-IIIc-3.3
ng mga Pilipino sa kulturang ipinakilala
ng Espanyol
4. Nasusuri ang mga pagbabagong

pampulitika at ekonomiya na ipinatupad ng
kolonyal na pamahalaan
4.1 Naipaghahambing ang istruktura ng AP5KPK-IIId-4.1
pamahalaang kolonyal sa uri
pamamahala ng mga sinaunang Pilipino
4.2 Naipaghahambing ang sistema ng AP5KPK-IIIe-4.2

CODE
kalakalan ng mga sinaunang Pilipino at

sa panahon ng kolonyalismo
4.3 Natatalakay ang epekto ng mga AP5KPK-IIIe-4.3
pagbabago sa pamamahala ng mga
B. Pagpupunyagi ng Espanyol sa mga Sinaunang Pilipino
Katutubong
Pangkat na 5. Nagkapagbibigay ng sariling pananaw AP5KPK-IIIf-5
Mapanatili ang tungkol sa naging epekto ng kolonyalismo
Kalayaan sa sa lipunan ng sinaunang Pilipino
Kolonyal na
Pananakop 6. Naipaliliwanag ang di matagumpay na
pananakop sa mga katutubong pangkat ng
 Pananakop sa kolonyalismong Espanyol
Cordillera 6.1 Nasusuri ang mga paraang armado ng AP5KPK-IIIg-6.1
 Pananakop sa pananakop ng mga Espanyol
mga bahagi ng 6.2 Natalakay ang iba’t ibang reaksyon ng AP5KPK-IIIg-6.2
Mindanao mga katutubong pangkat sa armadong
pananakop
6.3 Natatalakay ang mga isinagawang AP5KPK-IIIh-6.3
rebelyon ng mga katutubong pangkat
6.4 Natataya ang sanhi at bunga ng mga AP5KPK-IIIh-6.4
rebelyon at iba pang reaksiyon ng mga
katutubong Pilipino sa kolonyalismo
6.5 Nakakabuo ng konklusyon tungkol sa AP5KPK-IIIi-6.5
mga dahilan ng di matagumpay na
armadong pananakop ng mga R-IIIb-1.2
Espanyol sa ilang piling katutubong
pangkat 1.5
7. Nasusuri ang epekto ng kolonyalismong AP5KPK-IIIi-7

Espanyol sa pagkabansa at
pagkakakilanlan ng mga Pilipino
IKA-APAT NA MARKAHAN – Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong ng Pakikibaka ng Bayan (ika-18 dantaon hanggang 1815)
A. Konteksto ng  Naipamamalas ang  Nakapagpapahayag ng 1. Natatalakay ang mga lokal na mga AP4KPR- IVa-1.1

CODE
Reporma mapanuring pag-unawa sa pagmamalaki sa pagpupunyagi pangyayari tungo sa pag-usbong ng

bahaging ginampanan ng ng mga makabayang Pilipino sa pakikibaka ng bayan
 Lokal na kolonyalismong Espanyol gitna ng kolonyalismong Espanyol 1.1 Reporma sa ekonomiya at pagtatag ng AP5PKB-IVa-1.1
pangyayari at pandaigdigang koteksto at sa mahalagang papel na monopolyang tabako
o Monopolya ng ng reporma sa pag-usbong ginagampanan nito sa pag- 1.2 Mga pag-aalsa sa loob ng estadong AP5PKB-IVa-1.2
tabako ng kamalayang pambansa usbong ng kamalayang kolonyal
o Kilusang attungo sa pagkabuo ng pambansa tungo sa pagkabuo ng 1.3 Kilusang Agraryo ng 1745 AP5PKB-IVb-1.3
Agraryo Pilipinas bilang isang Pilipinas bilang isang nasyon 1.4 Pag-aalsa ng Kapatiran ng San Jose AP5PKB-IVb-1.4
o Pag-aalsa sa nasyon 1.5 Okupasyon ng Ingles sa Maynila AP5PKB-IVc-1.5
estadong
kolonyal 2. Natatalakay ang mga pandaigdigang
o Okupasyon ng pangyayari bilang konteksto ng malayang
Maynila kaisipan tungo sa pag-usbong ng
pakikibaka ng bayan
 Pandaigdigang 2.1 Paglipas ng merkantilismo bilang AP5PKB-IVd-2.1
pangyayri ekonomikong batayan ng kolonyalismo
o Paglipas g 2.2 Paglitaw ng kaisipang “La Ilustracion” AP5PKB-IVd-2.2
merkantilismo
o Kaisipang “La 3. Nasusuri ang mga naunang pag-aalsa ng
Ilustracion” mga makabayang Pilipino
3.1 Natatalakay ang sanhi at bunga ng mga AP5PKB-IVe-3.1
rebelyon at iba pang reaksiyon ng mga
B. Pag-usbong ng Pilipino sa kolonyalismo
Malayang Kaisipan (halimbawa: pagtutol ng mga
at Naunang Pag- katutubong Pilipino laban sa
aalsa Kristyanismo, pagmamalabis ng mga
Espanyol)
 Mga reaksyon 3.2 Naipaliliwanag ang pananaw at AP5PKB-IVe-3.2
sa paniniwala ng mga Sultanato
kolonyalismo (Katutubong Muslim) sa pagpapanatili
 Partisipasyon ng kanilang kalayaan
 Implikasyon ng
mga Naunang
Pag-aalsa 4. Natataya ang partisipasyon ng iba’t-ibang AP5PKB-IVf-4
rehiyon at sektor (katutubo at kababaihan)
sa pakikibaka ng bayan

CODE
5. Natatalakay ang kalakalang galyon at ang AP5PKB-IVg-5

epekto nito sa bansa
6. Nababalangkas ang pagkakaisa o AP5PKB-IVh-6

pagkakawatak watak ng mga Pilipino sa
mga mahahalagang pangyayari at mga
epekto nito sa naunang mga pag-aalsa
laban sa kolonyalismong Espanyol
7. Nakapagbibigay-katuwiran sa mga naging AP5PKB-IVi-7

epekto ng mga unang pag-aalsa ng mga
makabayang Pilipino sa pagkamit ng
kalayaaan na tinatamasa ng mga
mamamayan sa kasalukuyang panahon
8. Naipapahayag ang saloobin sa AP5PKB-IVj-8

kahalagahan ng pagganap ng sariling
tungkulin sa pagsulong ng kamalayang
pambansa tungo sa pagkabuo ng Pilipinas
bilang isang nasyon 3.2
AP4KPR- IVd-4KPR-
IVe-1.5.1
AP4KPR-IVe-1.5.2
AP4KPR-IVe-1.5.3

MGA HAMON AT TUGON SA PAGKABANSA
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20
siglo hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan
ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng
sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga
ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing
basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
CODE
UNANG MARKAHAN - KINALALAGYAN NG PILIPINAS AT ANG MALAYANG KAISIPAN SA MUNDO

6. Natutukoy ang kinalalagyan ng Pilipinas sa AP6PMK-Ia-1
I. Kinalalagyan ng  Naipamamalas ang  Naipamamalas ang mundo sa globo at mapa batay sa ”absolute
Pilipinas at mapanuring pag-unawa at pagpapahalaga sa kontribosyon ng location” nito (longitude at latitude)
Paglaganap ng kaalaman sa bahagi ng Pilipinas sa isyung pandaigdig
Malayang Kaisipan Pilipinas sa globalisasyon batay sa lokasyon nito sa mundo 2. Nagagamit ang grid sa globo at mapang AP6PMK-Ia-2
sa Mundo batay sa lokasyon nito sa politikal sa pagpapaliwanag ng pagbabago
mundo gamit ang mga ng hangganan at lawak ng teritoryo ng
Batayang heograpiya kasanayang Pilipinas batay sa kasaysayan
 absolute na pangheograpiya at ang
lokasyon gamit ang ambag ng malayang 3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng AP6PMK-Ia-3
mapa at globo kaisipan sa pag-usbong ng lokasyon ng Pilipinas sa ekonomiya at
 relatibong lokasyon nasyonalismong Pilipino politika ng Asya at mundo
4. Nasusuri ang konteksto ng pag-usbong ng

liberal na ideya tungo sa pagbuo ng
Teritoryo ng Pilipinas kamalayang nasyonalismo
 batay sa mapang 4.1 Natatalakay ang epekto ng pagbubukas AP6PMK-Ib-4.1
politikal ng mga daungan ng bansa sa
 batay sa pandaigdigang kalakalan
kasaysayan 4.2 Napapaliwanag ang ambag ng pag- AP6PMK-Ib-4.2
usbong ng uring mestizo at ang
pagpapatibay ng dekretong edukasyon
ng 1863
J. Kilusang 5. Nasusuri ang mga ginawa ng mga

CODE
Propaganda, makabayang Pilipino sa pagkamit ng

Katipunan at kalayaan
Himagsikan (1815- 5.1 Natatalakay ang kilusan para sa AP6PMK-Ic-5.1
1901) sekularisasyon ng mga parokya at ang
Cavite Mutiny (1872)
Rebolusyong Pilipino 5.2 Naipaliliwanag ang ambag ng Kilusang AP6PMK-Ic-5.2
ng 1896 Propaganda sa pagpukaw ng
 Ang Deklarasyon damdaming makabayan ng mga Pilipino
ng Kalayaan sa (hal. La Liga Filipina, Asociacion
Kawit Hispano Filipino)
 Ang Lupang 5.3 Natatalakay ang pagtatag at AP6PMK-Ic-5.3
Hinirang paglaganap ng Katipunan
 Ang Pambansang
Bandila 6. Nasusuri ang mga pangyayari sa
 Ang Pambansang himagsikan laban sa kolonyalismong
Bayani Espanyol
 Ang Republika ng 6.1 Sigaw sa Pugad-Lawin AP6PMK-Id-6.1
Malolos 6.2 Tejeros Convention AP6PMK-Id-6.2
 Ang Saligang Batas 6.3 Kasunduan sa Biak-na-Bato AP6PMK-Id-6.3
ng Malolos
 Ang Simbahang 7. Natatalakay ang mga ambag ni Andres AP6PMK-Ie-7
Iglesia Filipina Bonifacio, ang Katipunan at Himagsikan ng
Independiente 1896 sa pagbubuo ng Pilipinas bilang isang
bansa AP4PLR-Ia-1.2
8. Napapahalagahan ang pagkakatatag ng AP6PMK-If-8

Kongreso ng Malolos at ang deklarasyon ng AP4PLR-Ib-1.3
kasarinlan ng mga Pilipino
K. Panghihimasok ng
Amerikano 9. Nasusuri ang mga mahahalagang
 “Battle of pangyayari sa pakikibaka ng mga Pilipino sa
Manila Bay at panahon ng Digmaang Pilipino-Amerikano
Mock Battle of
Manila”
 Negosasyon at 9.1 Natutukoy ang mga pangyayaring
Pagpapatibay nagbigay daan sa digmaan ng mga AP6PMK-Ig-9.1
ng Kasunduan Pilipino laban sa Estados Unidos

CODE
sa Paris 9.2 Napapahalagahan ang pangyayari sa

 Pagpapahayag Digmaang Pilipino-Amerikano AP6PMK-Ig-9.2
ng Benevolent Hal:
Assimilation o Unang Putok sa panulukan ng
Proclamation Silencio at Sociego, Sta. Mesa
 Pagsisimula ng o Labanan sa Tirad Pass
digmaang o Balangiga Massacre
Pilipino- 9.3 Natatalakay ang Kasunduang Bates
Amerikano sa (1830-1901) at ang motibo ng AP6PMK-Ig-9.3
Kalye Sociego pananakop ng Amerikano sa bansa sa
at Kalye panahon ng paglawak ng kanyang
Silencio “polical empire”
10. Nabibigyang halaga ang mga kontribosyon

ng mga Natatanging Pilipinong AP6PMK-Ih-10
nakipaglaban para sa kalayaan
Hal:
o Emilio Aguinaldo
o Gregorio del Pilar
o Miguel Malvar
o Iba pang bayaning Pilipino
IKALAWANG MARKAHAN - Pagpupunyagi sa Panahon ng Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang Digmaang Pandaigdig (1899-1945)
A. Pamamahala ng  Naipamamalas ang  Nakapagpapahayag ng kritikal na 1. Nasusuri ang mga pagbabago sa lipunan sa
mga Amerikano sa mapanuring pag-unawa pagsusuri at pagpapahalaga sa panahon ng mga Amerikano
Pilipinas sa pamamahala at mga konteksto,dahilan, epekto at 1.1 Natatalakay ang sistema ng AP6KDP-IIa-1.1
pagbabago sa lipunang pagbabago sa lipunan ng edukasyong ipinatutupad ng mga
 Pagbabago ng Pilipino sa panahon ng kolonyalismong Amerikano at ng Amerikano at ang epekto nito
patakaran ng kolonyalismong pananakop ng mga Hapon at ang 1.2 Natatalakay ang kalagayang AP6KDP-IIa-1.2
kalakal, Amerikano at ng pagmamalaki sa kontribusyon ng pangkalusugan ng mga Pilipino sa
transportasyon, pananakop ng mga pagpupunyagi ng mga Pilipino na panahon ng mga Amerikano
sistema ng Hapon at ang makamit ang ganap na kalayaan 1.3 Natatalakay ang pag-unlad ng AP6KDP-IIa-1.3
edukasyon pagpupunyagi ng mga tungo sa pagkabuo ng kamalayang transportasyon at komunikasyon at
 Free Trade Pilipino na makamtan pagsasarili at pagkakakilanlang epekto nito sa pamumuhay ng mga
 Pagsupil sa ang kalayaan tungo sa malayang nasyon at estado Pilipino
Nasyonalismo pagkabuo ng
 Pilipinisasyon kamalayang pagsasarili 2. Nasusuri ang pamahalaang kolonyal ng
 Mga batas na may at pagkakakilanlang mga Amerikano

CODE
kinalaman sa malayang nasyon at 2.1 Natatalakay ang mga Patakarang AP6KDP-IIb-2.1

pagsasarili estado Pasipikasyon at Kooptasyon ng
 “Philippine pamahalaang Amerikano
Organic Act of 2.2 Nailalarawan ang sistema at balangkas AP6KDP-IIb-2.2
1902” (Batas ng Pamahalaang Kolonyal
Pilipinas ng 2.3 Nasusuri ang mga patakaran ng AP6KDP-IIb-2.3
1902) malayang kalakalan (free trade) na
 “Philippine pinairal ng mga Amerikano
Autonomy Act 2.4 Natatalakay ang epekto ng malayang AP6KDP-IIb-2.4
of 1916” (Batas kalakalan (free trade)
Jones) Hal:
 “Philippine − Kalakalan ng Pilipinas at U.S.
Independence − Pananim at Sakahan
Act of 1934”
(Batas Tydings- 3. Natutukoy ang mahahalagang AP6KDP-IId-3
Mc Duffie) pangyayaring may kinalaman sa unti-unting
pagsasalin ng kapangyarihan sa mga
Pilipino tungo sa pagsasarili
B. Ang Pamahalaang
Komonwelt 4. Nasusuri ang kontribusyon ng pamahalaang
Komonwelt
4.1 Natatalakay ang mga programa ng AP6KDP-IId-4.1
pamahalaan sa panahon ng pananakop
(hal. Katarungang Panlipunan,
Patakarang Homestead, pagsulong ng
pambansang wika, pagkilala sa
karapatan ng kababaihan sa
pagboboto)
4.2 Nabibigyang katwiran ang ginawang AP6KDP-IId-4.2
paglutas sa mga suliraning panlipunan
at pangkabuhayan sa panahon ng
Komonwelt
C. Pananakop ng mga 5. Natatalakay ang mga mahahalagang AP6KDP-IIe-5
Hapon at ang pangyayari sa pananakop ng mga Hapones
Ikalawang Hal:
Digmaang − Labanan sa Bataan
Pandaigdig − Death March

CODE
− Labanan sa Corregidor
Pakikibaka para sa
kalayaan sa 6. Naipaliliwanag ang motibo ng pananakop AP6KDP-IIf-6
Pananakop ng Hapon ng Hapon sa bansa
o “Fall of Bataan”
o “Fall of Corregidor” 7. Nasusuri ang sistema ng pamamahala sa
o “Death March” panahon ng mga Hapones
o Pagbabalangkas 7.1 Nailalarawan ang sistema at balangkas AP6KDP-IIf-7.1
Pagpapatibay ng ng pamahalaang kolonyal ng mga
Saligang Hapones
o Batas ng 1943 7.2 Naipaliliwanag ang Mga Patakaran at AP6KDP-IIf-7.2
o USAFFE, Batas Pang-ekonomiya gaya ng War
HukBaLaHap at iba Economy at Economy of Survival at ang
pang kilusang Gerilya mga resulta nito.
o Makapili at Kempetai 7.3 Naipaliliwanag ang kontribosyon ng AP6KDP-IIg-7.3
pagtatag ng Ikalawang Republika ng
Pilipinas at mga patakarang may
Pamamahala ng kinalaman sa pagsasarili
Kolonyalismong Hapon
o Sistema at 8. Nasusuri ang pakikibaka ng mga Pilipino AP6KDP-IIg-8
Balangkas ng para sa kalayaan sa pananakop ng mga
Pamahalaang Hapon (hal., USAFFE, HukBaLaHap, iba
Kolonyal pang kilusang Gerilya)
o Pagtatatag ng
Ikalawang 9. Nahihinuha ang implikasyon ng kawalan ng AP6KDP-IIh-9
Republika ng pagkakaisa sa himagsikan/kilusan at
Pilipinas pagbubuo ng Pilipinas bilang isang bansa
o Mga Patakaran at
Batas na may 10. Nagkapagbibigay ng sariling pananaw AP6KDP-IIi-10
kinalaman sa tungkol sa naging epekto sa mga Pilipino ng
Pagsasarili pamamahala sa mga dayuhang
 Pagtatatag ng mananakop.
KALIBAPI
 Pagtatatag ng
“Preparatory
Commission in
Preparation for

CODE
Independence”
o Mga Resulta ng
mga Pagbabagong
Politikal
IKATLONG MARKAHAN – Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa (1946-1972)
C. Mga Hamon sa  Naipamamalas ang mas  Nakapagpakita ng pagmamalaki 1. Nasusuri ang mga pangunahing suliranin at AP4PLR-IIIa-1.1
Nagsasariling malalim na pag-unawa at sa kontribosyon ng mga hamon sa kasarinlan pagkatapos ng
Bansa (Ikatlong pagpapahalaga sa nagpunyaging mga Pilipino sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Republika ng pagpupunyagi ng mga pagkamit ng ganap na kalayaan at 1.1 Natatalakay ang suliraning AP6SHK-IIIa-1.1
Pilipinas) Pilipino tungo sa pagtugon hamon ng kasarinlan pangkabuhayan pagkatapos ng
sa mga suliranin, isyu at digmaan at ang naging pagtugon sa
hamon ng kasarinlan mga suliranin
Mga Hamon sa 1.2 Natatalakay ang ugnayang Pilipino- AP6SHK-IIIa-1.2
Kasarinlan Amerikano sa konteksto ng kasunduang
 “colonial mentality” militar na nagbigay daan sa pagtayo ng
 mga di-pantay na base militar ng Estados Unidos sa
kasunduan at Pilipinas
pagsandal sa US 1.3 Natatalakay ang “parity rights” at ang AP6SHK-IIIb-1.3
 base militar ng US ugnayang kalakalan sa Estados Unidos
sa Pinas 1.4 Naipaliliwanag ang epekto ng “colonial AP6SHK-IIIb-1.4
 “parity rights” at mentality” pagkatapos ng Ikalawang
ang ugnayang Digmaang Pandaigdig.
pangkalakal
2. Nasusuri ang iba’t ibang reaksyon ng mga AP6SHK-IIIc-2
 iba pang suliranin
Pilipino sa mga epekto sa pagsasarili ng
bansa na ipinapahayag ng ilang di-pantay
na kasunduan tulad ng Philippine
Rehabilitation Act, parity rights at
Kasunduang Base Militar
3. Nauunawaan ang kahalagahan ng

CODE
pagkakaroon ng soberanya sa pagpapanatili

ng kalayaan ng isang bansa
3.1 Nabibigyang-konklusyon na ang isang AP6SHK-IIId-3.1
bansang malaya ay may soberanya
3.1.1 Naipalilliwanag ang kahalagahan AP6SHK-IIId-3.1.1
ng panloob na soberanya
(internal sovereignty) ng bansa
3.1.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan AP6SHK-IIId-3.1.2
ng panlabas na soberanya
(external sovereignty) ng bansa
3.2 Nabibigyang halaga ang mga AP6SHK-IIId-3.2
karapatang tinatamasa ng isang
malayang bansa
4. Nabibigyang katwiran ang pagtanggol ng AP6SHK-IIIe-4

mga mamamayan ang kalayaan at
hangganan ng teritoryo ng bansa
5. Napahahalagahan ang pamamahala ng

D. Mga Patakaran at mga naging pangulo ng bansa mula 1946
Programa Bilang hanggang 1972
Pagtugon sa mga 5.1 Nasusuri ang mga patakaran at AP6SHK-IIIe-5.1
Hamon sa programa ng pamahalaan upang
Kasarinlan (1946- matugunan ang mga suliranin at hamon
1972) sa kasarinlan at pagkabansa ng mga
 Manuel A. Pilipino
Roxas (1946- 5.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon ng AP6SHK-IIIf-5.2
1948) bawat pangulo na nakapagdulot ng
 Elpidio E. kaulanran sa lipunan at sa bansa
Quirino (1948- 5.3 Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa AP6SHK-IIIf-5.3
1953) pamamahala ng mga nasabing pangulo
 Ramon F. 5.4 Nakasusulat ng maikling sanaysay AP6SHK-IIIg-5.4
Magsaysay tungkol sa mga patakaran ng piling
(1953-1957) pangulo at ang ambag nito sa pag-
 Carlos P. unlad ng lipunan at bansa
Garcia (1957-
1961) 6. Naiuugnay ang mga suliranin, isyu at AP6SHK-IIIg-6

CODE
 Diosdado P. hamon ng kasarinlan noong panahon ng

Macapagal Ikatlong Republika sa kasalukuyan na 4PLR-IIIb-1.2
(1961-1965) nakakahadlang ng pag-unlad ng bansa
Ferdinand E. 1.5
Marcos (1965- 7. Nakapagbibigay ng sariling pananaw AP6SHK-IIIh-7
1972) tungkol sa mga pagtugon ng mga Pilipino sa
patuloy na mga suliranin, isyu at hamon ng
kasarinlan sa kasalukuyan.
IKA-APAT NA MARKAHAN – Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Demokrasya at Kaunlaran (1972-kasalukuyan)

A. Suliranin at hamon  Naipamamalas ang mas  Nakapagpakita ng aktibong 1. Nasusuri ang mga suliranin at hamon sa AP4KPR- IVa-1.1
sa kalayaan at malalim na pag-unawa at pakikilahok sa gawaing kasarinlan at pagkabansa ng mga Pilipino
karapatang pantao pagpapahalaga sa patuloy makatutulong sa pag-unlad ng sa ilalim ng Batas Militar
ng Batas Militar na pagpupunyagi ng mga bansa bilang pagtupad ng sariling 1.1 Naiisa-isa ang mga pangyayari na AP6TDK-IVa-1.1
o Programa at Pilipino tungo sa pagtugon tungkulin na siyang kaakibat na nagbigay-daan sa pagtatakda ng Batas
patakaran ng mga hamon ng pananagutan sa pagtamasa ng Militar
o Epekto sa nagsasarili at umuunlad mga karapatan bilang isang 1.2 Nakabubuo ng konklusyon ukol sa AP6TDK-IVa-1.2
pagkabansa na bansa malaya at maunlad na Pilipino epekto ng Batas Militar sa politika,
o Mga reaksyon pangkabuhayan at pamumuhay ng mga
at Aral Pilipino
2. Natatalakay ang mga pangyayari sa bansa

na nagbigay wakas sa Diktaturang Marcos
2.1 Naiisa-isa ang mga karanasan ng mga
piling taumbayan sa panahon ng Batas
Militar (Hal., Aquino Jr., Salonga, Lopez, AP6TDK-IVb-2.1
Diokno, Lino Brocka, Cervantes, atbp)
2.2 Natatalakay ang mga pagtutol sa Batas
Militar na nagbigay daan sa pagbuo ng
samahan laban sa Diktaturang Marcos
2.3 Naiisa-isa ang mga pangyayari na AP6TDK-IVb-2.2
B. Pakikibaka tungo nagbigay-daan sa pagbuo ng “People

CODE
sa ganap na Power 1”
Kalayaan (1972-
1986) 3. Nabibigyang halaga ang kontribusyon ng AP6TDK-IVb-2.3
o Hamon ng “People Power 1” sa muling pagkamit ng
Diktaturyang kalayaan at kasarinlan sa mapayapang
Marcos paraan
 Pambansang
halalan ng 4. Nasisiyasat ang mga programa ng
1981 pamahalaan sa pagtugon ng mga hamon sa
 Pagpaslang pagkabansa ng mga Pilipino mula 1986
kay Benigno hanggang sa kasalukuyan
Aquino, Jr. 4.1 Nasusuri ang mga patakaran at AP6TDK-IVc-4.1
 Krisis pang- programa ng pamahalaan tungo sa pag-
ekonomiya unlad ng bansa
 “Snap Election” 4.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon ng AP6TDK-IVc-4.2
ng 1985 bawat pangulo na nakapagdulot ng
o “EDSA People kaulanran sa lipunan at sa bansa
Power 1” bilang 4.3 Nakasusulat ng maikling sanaysay AP6TDK-IVd-4.3
mapayapang tungkol sa mga patakaran ng piling
paraan ng pangulo at ang ambag nito sa pag-unlad
pagbabago ng lipunan at bansa
C. Patuloy na 5. Natatalakay ang mga mungkahi tungo sa

Pagtugon sa pagbabago sa ilang probisyon ng Saligang
Hamon ng Batas ng 1986
Kasarinlan at 5.1 Natatalakay ang mga karapatang AP6TDK-IVd-5.1
Pagkabansa (1986- tinatamasa ng mamayan ayon sa
kasalukuyan) Saligang Batas ng 1986
 Corazon C. 5.2 Naiisa-isa ang mga kaakibat na AP6TDK-IVe-5.2
Aquino(1986- tungkulin na binibigyang diin ng
1992) Saligang Batas ng 1986
 Fidel V. Ramos
(1992-1998)
 Joseph E.
Estrada (1998-
2001) 6. Nasusuri ang mga kontemporaryong isyu ng
lipunan tungo sa pagtugon sa mga hamon
 Gloria M. Arroyo

CODE
(2001-2010 ng malaya at maunlad na bansa

 Benigno Simeon 6.1 Pampulitika (Hal., usaping pangteritoryo AP6TDK-IVe-6.1
C. Aquino III sa Philippine Sea, korupsyon, atbp)
(2010- 6.2 Pangkabuhayan (Hal., open trade, AP6TDK-IVe-6.2
kasalukuyan) globalisasyon, atbp)
6.3 Panlipunan (Hal., OFW, gender, drug at AP6TDK-IVf-6.3
child abuse, atbp)
6.4 Pangkapaligiran (climate change, atbp) AP6TDK-IVf-6.4
7 Nabibigyang halaga ang bahaging

ginagampanan ng bawat mamamayan sa
pagtataguyod ng kaunlaran ng bansa sa
malikhaing paraan
7.1 Naiuugnay ang kahalagahan ng AP6TDK-IVg-7.1
pagtangkilik sa sariling produkto sa
pag-unlad at pagsulong ng bansa
7.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng AP6TDK-IVg-7.2
pagpapabuti at pagpapaunlad ng uri ng
produkto o kalakal ng bansa sa pag-
unlad ng kabuhayan nito
7.3 Naipakikita ang kaugnayan ng pagtitipid AP6TDK-IVh-7.3
sa enerhiya sa pag-unlad ng bansa
7.4 Naipapaliwanag ang kahalagahan ng AP6TDK-IVh-7.4
pangangalaga ng kapaligiran
8. Naipapahayag ang saloobin sa AP6TDK-IVgi-8

kahalagahan ng aktibong pakikilahok sa
gawaing makatutulong sa pag-unlad ng
bansa bilang pagtupad ng sariling tungkulin
na siyang kaakibat na pananagutan sa
pagtamasa ng mga karapatan bilang isang
malaya at maunlad na Pilipino

ARALING ASYANO
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim napag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya ,

kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano
at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP
(Content ) ( Learning Competencies) CODE
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN:
1. Heograpiya ng Asya Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay malalim Napapahalagahan ang ugnayan ng AP7HAS-Ia-1
aaral ang pag-unawa sa tao at kapaligiran sa paghubog ng
na nakapaguugnay-ugnay sa
ugnayan ng kapaligiran at kabihasnang Asyano
tao sa paghubog ng bahaging ginampanan
sinaunang kabihasnang kapaligiran at tao sa
Asyano. paghubog ng sinaunang
kabihasnang Asyano.
A. Katangiang Pisikal ng AP7 HAS -Ia-
Asya Naipapaliwanag ang konsepto ng 1.1
Asya tungo sa paghahating –
Konsepto ng Asya heograpiko: Silangang Asya, Timog-
Silangang Asya, Timog-Asya,
Kanlurang Asya, Hilagang Asya at
Hilaga/ Sentral Asya
Nailalarawan ang mga katangian ng AP7 HAS -Ib-

kapaligirang pisikal sa mga rehiyon 1.2
ng Asya katulad ng kinaroroonan,
hugis, sukat, anyo, klima at
Katangiang Pisikal “vegetation cover” (tundra, taiga,

grasslands, desert, tropical forest,

mountain lands)
Nakapaghahambing ng kalagayan AP7 HAS -Ic-

ng kapaligiran sa iba’t ibang bahagi 1.3
ng Asya
Nakakagawa ng pangkalahatang AP7 HAS -Id-

profile pangheograpiya ng Asya 1.4
Nailalarawan ang mga yamang likas

AP7 HAS -Ie-
ng Asya 1.5
Natataya ang mga implikasyon ng AP7 HAS -If-

kapaligirang pisikal at yamang likas 1.6
ng mga rehiyon sa pamumuhay ng
mga Asyano noon at ngayon sa
larangan ng:
- Mga Likas na Yaman ng
Asya  Agrikultura
 Ekonomiya
 Panahanan
 Kultura
AP7 HAS -Ig-

Naipapahayag ang kahalagahan ng
1.7

pangangalaga sa timbang na
kalagayang ekolohikal ng rehiyon
AP 7 HAS -Ih-
Napapahalagahan ang yamang-tao
1.8
ng Asya
AP 7 HAS -Ii-
Nasusuri ang kaugnayan ng
1.9
yamang-tao ng mga bansa ng Asya
sa pagpapaunlad ng kabuhayan at
lipunan sa kasalukuyang panahon
batay sa: (a) dami ng tao, (b)
komposisyon ayon sa gulang, ( c)
inaasahang haba ng buhay, (d)
kasarian, (e) bilis ng paglaki ng
populasyon, (f) uri ng hanapbuhay,
(g) bilang ng may hanapbuhay, (h)
B. Yamang Tao kita ng bawat tao, ( i) bahagdan ng
marunong bumasa at sumulat, at (j)
migrasyon
AP7HAS -Ij-
Nailalarawan ang komposisyong
1.10
etniko ng mga rehiyon sa Asya
Mga Pangkat Etniko sa
Nasusuri ang kaugnayan ng
Asya at kani-kanilang wika at
paglinang ng wika sa paghubog ng
kultura
kultura ng mga
Asyano
IKALAWANG MARKAHAN:

Sinaunang Kabihasnan sa Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay kritikal na Napapahalagahan ang mga AP 7-IIa-j-1.
Asya ( Bago ang Siglo 16 aaral ang pag-unawa sa nakapagsusuri sa mga kaisipang Asyano pilosopiya at
Hanggang sa Siglo 16) mga kaisipang Asyano, kaisipang Asyano pilosopiya relihiyon na nagbigay-daan sa
pilosopiya at relihiyon na at relihiyon na nagbigay-daan paghubog ng sinaunang
nagbigay-daan sa sa paghubog ng sinaunang kabihasnang sa Asya at sa pagbuo
paghubog ng sinaunang kabihasnan sa Asya at sa ng pagkakilanlang Asyano
kabihasnan sa Asya at sa pagbuo ng pagkakilanlang
pagbuo ng Asyano
A. Paghubog ng Sinaunang pagkakakilanlang Asyano Nasusuri ang paghubog, pag-unlad AP7SKSA-IIa-
Kabihasnan sa Asya at kalikasan ng mga mga 1.1
pamayanan at estado
Nakakabuo ng mga konklusyon AP7KSA-IIa-

Kalagayan, pamumuhay at hinggil sa kalagayan, pamumuhay at 1.2
debelopment ng mga debelopment ng mga sinaunang
sinaunang pamayanan ( pamayanan
ebolusyong kultural )
Nabibigyang kahulugan ang
AP7KSA-IIb-
konsepto ng kabihasnan at
1.3
nailalahad ang mga katangian nito
Kahulugan ang konsepto ng
kabihasnan at nailalahad Napaghahambing ang mga
AP 7KSA-IIc-
ang mga katangian nito sinaunang kabihasnan sa Asya
1.4
(Sumer, Indus, Tsina)
Mga sinaunang Napahahalagahan ang mga bagay

kabihasnan sa Asya (Sumer, at isipang pinagbatayan(
AP 7KSA-IId-
Indus, Tsina) sinocentrism, divine origin, devajara)
1.5
sa pagkilala sa sinaunang

kabihasnan
Mga bagay at isipang Nabibigyang kahulugan ang mga

pinagbatayan konsepto ng tradisyon, pilosopiya at AP 7KSA-IIe-
(sinocentrism, divine origin, relihiyon 1.6
devajara) sa pagkilala sa
sinaunang kabihasnan Nasusuri ang mga mahahalagang
pangyayari mula sa sinaunang AP 7KSA-IIf-
kabihasnan hanggang sa ika-16 na 1.7
siglo sa : (a) pamahalaan, (b)
B. Sinaunang Panahon kabuhayan, (c) teknolohiya, (d)
lipunan, (e) edukasyon, (f)
Kahulugan ng mga paniniwala, (g) pagpapahalaga, at (h)
konsepto ng tradisyon, sining at kultura
pilosopiya at relihiyon
Natataya ang impluwensiya ng mga

AP 7KSA-IIf-
Mgamahahalagang paniniwala sa kalagayang 1.8
pangyayari mula sa panlipunan,sining at kultura ng mga
sinaunang kabihasnan Asyano
hanggang sa ika-16 na siglo
sa : (a) pamahalaan, (b)
kabuhayan, (c) teknolohiya, Nasusuri ang bahaging
(d) lipunan, (e) edukasyon, AP 7KSA-IIf-
ginampanan ng mga pananaw,
(f) paniniwala, (g) 1.9
pagpapahalaga, at (h) sining paniniwala at tradisyon sa paghubog
at kultura ng kasaysayan ng mga Asyano
Impluwensiya ng mga Nasusuri ang mga kalagayang legal

paniniwala sa kalagayang at tradisyon ng mga kababaihan sa AP 7KSA-IIg-

panlipunan,sining at kultura iba’t ibang uri ng pamumuhay 1.10
ng mga Asyano
Napapahalagahan ang bahaging
ginampanan ng kababaihan sa AP 7KSA-IIh-
Bahaging ginampanan ng
pagtataguyod at pagpapanatili ng 1.11
mga pananaw, paniniwala at
tradisyon sa paghubog ng mga Asyanong pagpapahalaga.
kasaysayan ng mga Asyano
Napapahalagahan ang mga
Mga kalagayang legal at
kontribusyon ng mga sinaunang AP 7KSA-IIh-
tradisyon ng mga
lipunan at komunidad sa Asya 1.12
kababaihan sa iba’t ibang
uri ng pamumuhay
kababaihan sa pagtataguyod
at pagpapanatili ng mga
Asyanong pagpapahalaga.
Ang mga kontribusyon ng

mga sinaunang lipunan at
komunidad sa Asya
IKATLONG MARKAHAN:
Ang Timog at Kanlurang Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay Napapahalagahan ang pagtugon AP 7TKA-IIIa-j-
Asya sa Transisyonal at ng mga Asyano sa mga hamon ng 1
aaral ang pag-unawa sa nakapagsasagawa nang
Makabagong Panahon ( pagbabago, pag-unlad at
16- 20 siglo) pagbabago, pag-unlad at kritikal na pagsusuri sa
pagpapatuloy sa Timog at pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy sa Timog at

Kanlurang Asya sa pagpapatuloy sa Timog at Kanlurang Asya sa Transisyonal

Transisyonal at Kanlurang Asya sa at Makabagong Panahon (16- 20
Makabagong Panahon Transisyonal at siglo)
( 16- 20 siglo) Makabagong Panahon
(16- 20 siglo)
A. Kolonyalismo at Nasusuri ang mga dahilan at paraan AP 7 TKA -IIIa-
Imperyalismo sa Timog at - ng kolonyalismo at imperyalismo ng 1.1
Kanlurang Asya mga Kanluran sa unang yugto
(ika-16 at ika-17 siglo) pagdating nila
Mga Dahilan, Paraan at sa Timog at Kanlurang Asya
Epekto ng Kolonyalismo at
Imperyalismo sa Timog at Nabibigyang halaga ang papel ng AP 7 TKA -IIIa-
Kanlurang Asya kolonyalismo at imperyalismo sa 1.2
kasaysayan ng Timog at Kanlurang
Asya
Naipapaliwanag ang mga nagbago AP 7 TKA -IIIb-

at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo 1.3
Papel ng kolonyalismo at
imperyalismo sa kasaysayan Natataya ang mga epekto ng AP 7 TKA -IIIb-
ng Timog at Kanlurang Asya kolonyalismo sa Timog at Kanlurang 1.4
Asya
Ang Mga Nagbago at Nasusuri ang transpormasyon ng AP 7 TKA -IIIb-

Nanatili sa Ilalim ng mga pamayanan at estado sa Timog 1.5
Kolonyalismo at Kanlurang Asya sa pagpasok ng
mga isipan at impluwensiyang
kanluranin sa larangan ng (a)
Epekto ng kolonyalismo sa pamamahala, (b) kabuhayan, (c)
teknolohiya, (d) lipunan, (e)

Timog at Kanlurang Asya paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g)

sining at kultura.
Transpormasyon ng mga Naipapaliwanag ang mga nagbago

pamayanan at estado sa at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo AP 7 TKA -IIIc-
Timog at Kanlurang Asya sa 1.6
pagpasok ng mga isipan at Natataya ang mga epekto ng
impluwensiyang kanluranin kolonyalismo sa Timog at Kanlurang AP 7 TKA -IIIc-
sa larangan ng (a) Asya 1.7
pamamahala, (b)
kabuhayan, (c) teknolohiya, Naihahambing ang mga karanasan
(d) lipunan, (e) paniniwala, sa Timog at Kanlurang Asya sa AP 7 TKA -IIId-
(f) pagpapahalaga, at (g) ilalim ng kolonyalismo at 1.8
sining at kultura. imperyalismong kanluranin
Ang mga nagbago at nanatili

sa ilalim ng kolonyalismo Nabibigyang-halaga ang papel ng
nasyonalismo sa pagbuo ng mga AP 7 TKA -IIId-
bansa sa Timog at Kanlurang Asya 1.9
Epekto ng kolonyalismo sa
Timog at Kanlurang Asya Nasusuri ang mga salik at
pangyayaring nagbigay daan sa pag- AP 7 TKA -IIId-
usbong at pag-unlad ng 1.10
Ang mga Karanasan sa nasyonalismo
Timog at Kanlurang Asya sa
ilalim ng kolonyalismo at Naipapaliwanag ang iba’t ibang
imperyalismong kanluranin manipestasyon ng nasyonalismo sa AP 7 TKA -IIIe-
Timog at Kanlurang Asya 1.11
Naipapahayag ang pagpapahalaga

B.Ang Nasyonalismo at sa bahaging ginampanan ng AP 7 TKA -IIIe-

Paglaya ng mga bansa sa nasyonalismo sa Timog at 1.12
Timog at Kanlurang Asya Kanlurang Asya tungo sa paglaya
ng mga bansa mula sa imperyalismo
Ang Papel ng
nasyonalismo sa pagbuo Nasusuri ang epekto ng
ng mga bansa sa Timog at nasyonalismo sa sigalot etniko sa AP 7 TKA -IIIe-
Kanlurang Asya Asya katulad ng partisyon/ 1.13
paghahati ng India at Pakistan
Nasusuri ang mga pamamaraang

Ang mga salik at ginamit sa Timog at Kanlurang Asya AP 7 TKA -IIIf-
pangyayaring nagbigay daan sa pagtatamo ng kalayaan mula sa 1.14
sa pag-usbong at pag-unlad kolonyalismo
ng nasyonalismo
Nasusuri ang matinding epekto ng

mga digmaang pandaidig sa pag- AP 7 TKA -IIIf-
Iba’t ibang manipestasyon aangat ng mga malawakang 1.15
ng nasyonalismo sa Timog kilusang nasyonalista ( hal: epekto
at Kanlurang Asya ng Unang Digmaang Pandaigdig sa
pagtatag ng sistemang mandato sa
Kanlurang Asya)
Bahaging Ginampanan ng
Nasyonalismo sa Timog at
Kanlurang Asya Tungo sa Nasusuri ang kaugnayan ng iba’t
Paglaya ng mga Bansa Mula ibang ideyolohiya AP 7 TKA -IIIh-
sa Imperyalismo (ideolohiya ng malayang 1.16
demokrasya, sosyalismo at
komunismo) sa mga malawakang
kilusang nasyonalista

Natataya ang epekto ng mga

Epekto ng nasyonalismo sa samahang kababaihan at ng mga AP 7 TKA -IIIh-
sigalot etniko sa Asya kalagayang panlipunan sa buhay ng 1.17
katulad ng partisyon/ kababaihan tungo sa
paghahati ng India at pagkakapantay-pantay,
Pakistan pagkakataong pang-ekonomiya at
karapatang pampulitika

sa bahaging ginampanan ng AP 7 TKA -IIIi-
Mga Pamamaraang Ginamit nasyonalismo sa pagbibigay 1.18
sa Timog at Kanlurang Asya wakas sa imperyalismo sa Timog at
sa Pagtatamo ng Kalayaan Kanlurang Asya
mula sa Kolonyalismo
Nasusuri ang balangkas ng
pamahalaan ng mga bansa sa AP 7 TKA -IIIg-
Timog at Kanlurang Asya 1.19
Epekto ng mga Digmaang
Pandaidig sa Pag-aangat
ng mga Malawakang Nasusuri at naikukumpara ang mga
Kilusang nasyonalista ( hal: palatuntunang nagtataguyod sa AP 7 TKA -IIIg-
epekto ng Unang Digmaang karapatan ng mamamayan sa 1.20
Pandaigdig sa pagtatag ng pangkalahatan, at ng kababaihan,
sistemang mandato sa grupong katutubo, mga kasapi ng
Kanlurang Asya) caste sa India at iba pang sektor ng
lipunan
Iba’t ibang ideyolohiya( Naihahambing ang kalagayan at

ideolohiya ng malayang papel ng kababaihan sa iba’t ibang AP 7 TKA -IIIg-
demokrasya, sosyalismo at bahagi ng Timog at Kanlurang Asya 1.21

komunismo) sa mga at ang kanilang ambag sa bansa at

malawakang kilusang rehiyon
nasyonalista
Natataya ang kinalaman ng
edukasyon sa pamumuhay ng mga AP 7 TKA -IIIh-
Epekto ng mga Samahang Asyano 1.22
Kababaihan at ng mga
Kalagayang Panlipunan sa Natataya ang bahaging ginampanan
buhay ng kababaihan tungo ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng AP 7TKA -IIIh-
sa pagkakapantay-pantay, pamumuhay 1.23
pagkakataong pang-
ekonomiya at karapatang Naiuugnay ang mga kasalukuyang
pampulitika pagbabago pang-ekonomiya na AP 7TKA -IIIh-
naganap/ nagaganap sa kalagayan 1.24
ng mga bansa
Nasyonalismo sa Natataya ang pagkakaiba-iba ng
Pagbibigay Wakas sa antas ng pagsulong at pag-unlad ng AP 7 TKA -IIIi-
Imperyalismo Timog at Timog-Kanlurang Asya 1.25
gamit ang estadistika at kaugnay na
datos.
Nasusuri ang mga anyo at tugon sa

C. Ang mga Pagbabago sa neokolonyalismo sa Timog at AP 7 TKA -IIIj-
Timog at Kanlurang Asya Kanlurang Asya 1.25
Natataya ang epekto ng kalakalan

Balangkas ng Pamahalaan sa pagbabagong pang-ekonomiya at AP 7 TKA -IIIj-
ng mga bansa sa Timog at pangkultura ng mga bansa sa Timog 1.25
Kanlurang Asya at Kanlurang Asya

Mga palatuntunang Napapahalagahan ang mga

Nagtataguyod sa Karapatan kontribusyon ng Timog at Kanlurang
ng mamamayan sa Asya sa larangan ng sining,
Pangkalahatan, at ng humanidades at palakasan
Kababaihan, Grupong
Katutubo, mga kasapi ng Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng
caste sa India at Iba Pang kulturang Asyano batay sa mga
Sektor ng Lipunan kontribusyong ito
Ang Kalagayan at Papel ng

Kababaihan sa Iba’t ibang
Bahagi ng Timog at
Kanlurang Asya at Ang
Kanilang Ambag sa Bansa at
Rehiyon
Ang Kinalaman ng
Edukasyon sa Pamumuhay
ng mga Asyano sa Timog at
Kanlurang Asya
Relihiyon sa Iba’t ibang
aspeto ng pamumuhay
Mga kasalukuyang

pagbabago pang-
ekonomiya na naganap/
nagaganap sa kalagayan ng
mga bansa
Pagkakaiba-iba ng antas ng
pagsulong at pag-unlad ng
Timog at Timog-Kanlurang
Asya gamit ang estadistika
at kaugnay na datos.
Mga Anyo at Tugon sa

Neokolonyalismo sa Timog
at Kanlurang Asya
Epekto ng Kalakalan sa
Pagbabagong Pang-
ekonomiya at Pangkultura
ng mga bansa sa Timog at
Kanlurang Asya
Kontribusyon ng Timog at
Kanlurang Asya sa larangan
ng Sining, Humanidades at

Palakasan
Pagkakakilanlan ng
kulturang Asyano batay sa
mga kontribusyong ito
IKAAPAT NA MARKAHAN: Ang Mag-aaral ay

Napapahalagahan ang AP 7-IVa-j- 1
nakapagsasagawa nang Napapahalagahan ang pagtugon ng
Ang Silangan at Timog- pagtugon ng mga Asyano sa
kritikal na pagsusuri sa mga Asyano sa mga hamon ng
Silangang Asya sa mga hamon ng pagbabago,
Transisyonal at pagbabago, pag-unlad at pagbabago, pag-unlad at
pag-unlad at pagpapatuloy
Makabagong Panahon ( pagpapatuloy ng pagpapatuloy ng Silangna at
ng Silangna at Timog-
16- 20 siglo) Silangan at Timog Timog-Silangang Asya sa
Silangang Asya sa
Silangang Asya sa Transisyonal at Makabagong
A. Kolonyalismo at Transisyonal at Makabagong
Transisyoal at Panahon 16- 20 Siglo)
Imperyalismo sa Silangan Panahon 16- 20 Siglo)
Makabagong
at Timog Silangang Asya
AP 7KIS-IVa-
Mga dahilan, paraan at Nasusuri ang mga dahilan, paraan at
1.1
epekto ng kolonyalismo at epekto ng pagpasok ng mga
Imperyalismo sa Silangan at Kanlurang bansa hanggang sa
Timog Silangang Asya pagtatag ng kanilang mga kolonya o
kapangyarihan sa Silangan at Timog-
Silangang Asya
Transpormasyon ng mga
Pamayanan at Estado sa
Silangan at Timog-Silangang Nasusuri ang transpormasyon ng
AP 7 KIS -IVa-
Asya sa Pagpasok ng mga mga pamayanan at estado sa
1.2
Silangan at Timog-Silangang Asya

Isipan at Impluwensiyang sa pagpasok ng mga isipan at

kanluranin sa larangan ng impluwensiyang kanluranin sa
(a) pamamahala, (b) larangan ng: (a) pamamahala, (b)
kabuhayan, (c) teknolohiya, kabuhayan, (c) teknolohiya, (d)
(d) lipunan, (e) paniniwala, lipunan, (e) paniniwala, (f)
(f) pagpapahalaga, at (g) pagpapahalaga, at (g) sining at
sining at kultura. kultura
Ang Mga Nagbago at Naipapaliwanag ang mga nagbago at AP 7 KIS -IVa-

Nanatili sa Ilalim ng nanatili sa ilalim ng kolonyalismo 1.3
Kolonyalismo
Natataya ang mga epekto ng AP 7 KIS -IVb-

Epekto ng Kolonyalismo sa kolonyalismo sa Silangan at Timog- 1.4
Silangan at Timog-Silangang Silangang Asya
Asya
Naihahambing ang mga karanasan

Ang mga Karanasan sa sa Silangan at Timog-Silangang AP 7 KIS -IVb-
Silangan at Timog-Silangang Asya sa ilalim ng kolonyalismo at 1.5
Asya sa ilalim ng imperyalismong kanluranin
kolonyalismo at
imperyalismong kanluranin
B.Ang Nasyonalismo at
Paglaya ng mga bansa sa
Silangan at Timog-Silangang
Asya
Nabibigyang halaga ang papel ng

Ang Papel ng Nasyonalismo nasyonalismo sa pagbuo ng mga AP 7 KIS -IVc-

sa Pagbuo ng mga Bansa bansa sa Silangan at Timog- 1.6
sa Silangan at Timog- Silangang Asya
Silangang Asya
Nasusuri ang mga salik at

pangyayaring nagbigay –daan sa AP 7 KIS -IVc-
pag-usbong at pag-unlad ng 1.7
Ang mga Salik at nasyonalismo sa Silangan at Timog
Pangyayaring Nagbigay Silangang Asya
Daan sa Pag-usbong at
Pag-unlad ng nasyonalismo Naipapaliwanag ang mga iba’t ibang
manipestasyon ng nasyonalismo sa AP 7- KIS IVc-
Silangan at Timog-Silangang Asya 1.8
Naihahayag ang pagpapahalaga sa

Iba’t ibang Manipestasyon bahaging ginampanan ng
ng Nasyonalismo sa nasyonalismo sa Silangan at Timog- AP 7 KIS -IVd-
Silangan at Timog-Silangang Silangang Asya tungo sa paglaya 1.9
Asya ng mga bansa mula sa imperyalismo
Nasusuri ang epekto ng

nasyonalismo sa sigalot etniko sa
Asya AP 7-IVd- 1.10
nasyonalismo sa Silangan
at Timog-Silangang Asya
tungo sa paglaya ng mga
bansa mula sa imperyalismo
Nasusuri ang mga pamamaraang
ginamit sa Silangan at Timog-
Silangang Asya sa pagtatamo ng AP 7 KIS -IVd-
Epekto ng Nasyonalismo
kalayan mula sa kolonyalismo 1.11
sa Sigalot Etniko sa Asya

Nasusuri ang matinding epekto ng

mga digmaang pandaidig sa pag-
aangat ng mga malawakang AP 7-IVe- 1.12
Mga Pamamaraang Ginamit kilusang nasyonalista ( hal: epekto
sa Silangan at Timog- ng Unang Digmaang Pandaigdig sa
Silangang Asya sa pagtatag ng sistemang mandato sa
pagtatamo ng Kalayaan Silangan at Timog-Silangangn Asya
mula sa Kolonyalismo )
Nasusuri ang kaugnayan sa iba’t

ibang ideyolohiya( ideolohiya ng
malayang demokrasya, sosyalismo AP 7v-IVe- 1.13
Epekto ng mga Digmaang at komunismo) sa mga malawakang
Pandaidig sa Pag-aangat kilusang nasyonalista
ng mga malawakang
kilusang nasyonalista ( hal: Nasusuri ang epekto ng mga
epekto ng Unang Digmaang samahang kababaihan at ng mga
Pandaigdig sa pagtatag ng kalagayang panlipunan sa buhay ng AP 7 KIS -IVe-
sistemang mandato sa kababaihan tungo sa 1.14
Kanlurang Asya) pagkakapantay-pantay,
pagkakataong pang-ekonomiya at
karapatang pampulitika

sa bahaging ginampanan ng
Iba’t ibang ideyolohiya( nasyonalismo sa pagbibigay AP 7 KIS -IVf-
ideolohiya ng malayang wakas sa imperyalismo 1.15
demokrasya, sosyalismo at
komunismo) sa mga
malawakang kilusang
nasyonalista

Naihahambing ang mga pagbabago

Epekto ng mga samahang sa mga bansang bumubuo sa
kababaihan at ng mga Silangan at Timog-Silangangn Asya AP 7 KIS -IV-
kalagayang panlipunan sa 1.16
buhay ng kababaihan tungo
sa pagkakapantay-pantay, Nasusuri at naihahambing ang
pagkakataong pang- balangkas ng pamahalaan ng mga
ekonomiya at karapatang bansa sa Silangan at Timog- AP 7 KIS -IVg-
pampulitika Silangangn Asya 1.17
Nasusuri at naihahambing ang mga

palatuntunang nagtataguyod sa
Bahaging Ginampanan ng karapatan ng mamamayan sa
Nasyonalismo sa pangkalahatan, at ng kababaihan, AP 7 KIS -IVg-
pagbibigay wakas sa grupong katutubo, mga kasapi ng 1.18
imperyalismo caste sa India at iba pang sektor ng
lipunan
Naihahambing ang kalagayan at

papel ng kababaihan sa iba’t ibang
C. Ang mga Pagbabago sa bahagi ng Timog at Kanlurang Asya AP 7 KIS -IVg-
Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at 1.19
rehiyon
Mga Pagbabago sa mga
Bansang Bumubuo sa Nasusuri ang kinalaman ng
Silangan at Timog-Silangang edukasyon sa pamumuhay ng mga
Asya Asyano AP 7 KIS -IVh-
1.20

Natataya ang bahaging ginampanan

Balangkas ng pamahalaan ng relihiyon sa iba’t ibang aspeto ng
ng mga bansa sa Silangan pamumuhay AP 7 KIS -IVh-
at Timog-Silangang Asya 1.21
Naiuugnay ang mga kasalukuyang
pagbabago pang-ekonomiya na
Mga Palatuntunang naganap/ nagaganap sa kalagayan AP 7 KIS -IVh-
Nagtataguyod sa karapatan ng mga bansa sa 1.22
ng mamamayan sa Silangan at Timog-Silangang Asya
pangkalahatan, at ng
kababaihan, grupong
katutubo, mga kasapi ng Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng
caste sa India at iba pang antas ng pagsulong at pag-unlad ng
sektor ng lipunan Timog at Timog-Silangang Asya AP 7 KIS -IVi-
gamit ang estadistika at kaugnay na 1.23
Ang Kalagayan at Papel ng datos.
Kababaihan sa Iba’t ibang
bahagi ng Silangan at
Timog-Silangang Asya at Nasusuri ang mga anyo at tugon sa
ang Kanilang Ambag sa neokolonyalismo sa Silangan at
Bansa at Rehiyon Timog-Silangang Asya AP 7 KIS -IVi-
1.24
Ang Kinalaman ng Nasusuri ang epekto ng kalakalan
Edukasyon sa Pamumuhay sa pagbabagong pang-ekonomiya at
ng mga Asyano sa Silangan pangkultura ng mga bansa sa AP 7 KIS -IVj-
at Timog-Silangang Asya Silangan at Timog Silangang Asya 1.25
Relihiyon sa Iba’t ibang
aspeto ng pamumuhay Napapahalagahan ang mga

kontribusyon ng Silangan at Timog-

Mga Kasalukuyang Silangang Asya sa larangan ng AP 7 KIS -IVj-
Pagbabago Pang- sining, humanidades at palakasan 1.26
Ekonomiya na naganap/
nagaganap sa kalagayan ng
mga bansa sa Silangan at Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng
Timog-Silangang Asya kulturang Asyano batay sa mga
kontribusyong nito AP 7 KIS -IVj-
1.27
Pagkakaiba-iba ng antas ng
pagsulong at pag-unlad ng
Timog at Timog- Silangang
Asya gamit ang estadistika
at kaugnay na datos.
Mga Anyo at Tugon sa

Neokolonyalismo sa Timog
at Kanlurang Asya
Epekto ng Kalakalan sa
Pagbabagong pang-
Ekonomiya at Pangkultura
ng mga bansa sa Silangan
at Timog Silangang Asya
Kontribusyon ng Silangan
at Timog-Silangang Asya sa
Larangan ng Sining,

Humanidades at palakasan
Pagkakakilanlan ng
Kulturang Asyano Batay sa
mga Kontribusyong nito
Kasaysayan ng Daigdig
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datosat iba’t ibang
sanggunian,pagsasaliksik , mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa kasaysayan,politika,ekonomiya,kultura, at
lipunan ng Daigdig mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan
PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN

NILALAMAN
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP SA PAGKATUTO CODE
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) (Learning Competencies)
UNAHANG MARKAHAN:
Heograpiya at Mga Naipamamalas ang pag-unawa Ang mga mag-aaral ay

Sinaunang Kabihasnan sa sa interaksiyon ng tao sa nakabubuo ng
Daigdig kaniyang kapaligiran na panukalang proyektong
nagbigay-daan sa nagsusulong sa
pag-usbong ng mga sinaunang pangangalaga at
kabihasnan na nagkaloob ng preserbasyon ng mga
mga pamanang humubog sa pamana ng mga
pamumuhay ng kasalukuyang sinaunang kabihasnan

NILALAMAN
(Content )
henerasyon sa Daigdig para sa
kasalukuyan at sa
susunod na henerasyon
Nasusuri ang limang AP8HSK-Ia-
A. Heograpiya ng Daigdig temang heograpikal 1
bilang kasangkapan sa
A.1 Heograpiyang Pisikal pag-unawa ng daigdig
- Katuturan ng
Heograpiya
- Limang Tema ng Nasusuri ang katangiang
Heograpiya pisikal ng daigdig AP8HSK-Ib-
2
- Katangiang Pisikal ng
Napahahalagahan ang AP8HSK-Ic-
Daigdig (anyong 2
natatanging kultural ng
lupa, anyong tubig,
mga rehiyon, bansa at
klima, at yamang
mamamayan sa daigdig
likas)
( lahi, pangkat- AP8HSK-Id-
etnolingguwistiko, at 3
relihiyon sa daigdig)
A.2 Heograpiyang Pantao
- Natatanging Kultural
ng mga Rehiyon,
Bansa
at Mamamayan sa
Daigdig
(lahi, pangkat- etniko, Nasusuri ang kondisyong
heograpikal sa panahon
wika,

NILALAMAN
(Content )
at relihiyon sa ng mga unang tao sa
daigdig ) daigdig
Naipaliliwanag ang uri ng AP8HSK-Ie-

B. Ang Pagsisimula ng mga
pamumuhay ng mga 4
Kabihasnan sa Daigdig unang tao sa daigdig
( Preshistoriko- 1000 BCE
)
Nasusuri ang yugto ng AP8HSK-Ie-
- Kondisyong pag-unlad ng kultura sa 5
Heograpikal panahong prehistoriko
sa Panahon ng mga Unang
Taosa Daigdig
- Pamumuhay ng mga AP8HSK-If-

Unang Taosa 6
Daigdig
- Mga Yugto sa Pag-

unlad ng Kultura Naiuugnay ang
heograpiya sa pagbuo at
sa Panahong
pag-unlad ng mga
Preshistoriko sinaunang kabihasnan sa
daigdig
Nasusuri ang pag-usbong AP8HSK-Ig-

7
ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig ;
pinagmulan, batayan at

NILALAMAN
(Content )
C. Mga Sinaunang katangian
Kabihasnan sa Daigdig AP8HSK-Ih-
Nasusuri ang mga 8
- Impluwensiya ng sinaunang kabihasnan sa
Heograpiya sa daigdig batay
Pagbuo at Pag-unlad politika, ekonomiya,
ng mga Sinaunang kultura, relihiyon,
Kabihasnan paniniwala, at lipunan)
AP8HSK-Ih-
i-9
- Pag-usbong ng mga
Sinaunang
Kabihasnan sa Napahahalagahan ang
Daigdig: Pinagmulan, mga kontribusyon ng mga
Batayan at sinaunang kbihasnansa
Katangian daigdig
AP8HSK-Ij-
- Mga Sinaunang 10
Kabihasnan sa
Daigdig
(Asya, Africa, at
America)
D. Kontribusyon ng mga
Sinaunang Kabihasnan sa
Daigdig
IKALAWANG MARKAHAN:
Naipapamalas ang pag-unawa Ang mag-aaral ay

NILALAMAN
(Content )
Ang Daigdig sa Klasikal at sa kontribusyon ng mga nakabubuo ng
Transisyunal na Panaho pangyayari sa Klasikal at adbokasiya na
Transisyunal na Panahon sa nagsusulong ng
pagkabuo at pagkahubog ng pangangalaga at
pagkakakilanlan ng mga bansa pagpapahalaga sa mga
at rehiyon sa daigdig natatanging
kontribusyon ng
Klasikal at Transisyunal
na Panahon na
nagkaroon ng malaking
A. Pag-usbong at Pag-
impluwensya sa
unlad ng mga
pamumuhay ng tao sa
Klasikal na Lipunan
kasalukuyan
sa Europe
- Kabihasnang Nasusuri ang AP8DKT-IIa-

Klasikal kabihasnang Minoan at 1
sa Europe Mycenean.
Kabihasnang Minoan
at
Mycenean Nasusuri ang AP8DKT-IIa-
kabihasnang klasikal ng b-2
Greece.
Kabihasnang klasikal
ng Greece (Athens,
Sparta at mga city-
states)
Naipapaliwanag ang AP8DKT-IIc-
mahahalagang d-3

NILALAMAN
(Content )
Kabihasnang klasikal pangyayari sa
ng Rome (mula sa kabihasnang klasikal ng
Sinaunang Rome Rome (mula sa
hanggang sa tugatog sinaunang Rome
at pagbagsak ng hanggang sa tugatog at
Imperyong Romano pagbagsak ng Imperyong
Romano)
B. Pag-usbong at Pag-
unlad ng mga
Klasikal na Lipunan AP8DKT-IIe-
sa Africa, America, at 4
mga Pulo sa Pacific
Naipapaliwanag ang mga
kaganapan sa mga
-Kabihasnang Klasikal klasikal na kabihasnan sa
Sa Africa (Mali at Africa (Mali at Songhai). AP8DKT-IIe-
Songhai) 5
Nasusuri ang mga
kaganapan sa
-Kabihasnang kabihasnang klasikal ng
Klasikal sa America.
America AP8DKT-IIf-
6
Nasusuri ang
-Kabihasnang Klasikal kabihasnang klasikal ng
sa pulo pulo sa Pacific.
ng Pacific
AP8DKT-IIf-
Naipapahayag ang 7
-Kontribusyon ng pagpapahalaga sa mga
Kabihasnang Klasikal kontribusyon ng
sa Daigdig Noon at kabihasnang klasikal sa

NILALAMAN
(Content )
Ngayon pag-unlad ng
pandaigdigang
kamalayan
C. Ang Daigdig sa
Panahon ng
Transisyon
-Mga pangyayaring
nagbigay- AP8DKT-
daan sa Pag-usbong ng IIg-8
Europa Nasusuri ang mga dahilan
sa Panahong Medieval at bunga ng paglakas ng
Simbahang Katoliko
Ang paglakas ng bilang isang institusyon
Simbahang Katoliko sa Gitnang Panahon AP8DKT-
bilang isang IIg-9
institusyon sa Nasusuri ang mga
Gitnang Panahon kaganapang nagbigay-
daan sa pagkakabuo ng
Ang Holy Roman “Holy Roman Empire”
Empire
Naipapaliwanag ang mga AP8DKT-

dahilan at bunga ng mga IIh-10
Krusada sa Gitnang

NILALAMAN
(Content )
Ang Paglunsad ng Panahon
mga Krusada
Nasusuri ang buhay sa AP8DKT-IIi-

Europe noong Gitnang j-11
Ang buhay sa Panahon: Manorialismo,
Europe noong Piyudalismo, ang pag-
Gitnang Panahon: usbong ng mga bagong
Piyudalismo bayan at lungsod
Manorialismo, , Pag-
usbong ng mga
Bayan at Lungsod
Natataya ang epekto at AP8DKT-IIj-
kontribusyon ng ilang 12
mahahalagang
pangyayari sa Europe sa
 Epekto at pagpapalaganap ng
kontribusyon ng pandaigdigang
ilang mahahalagang kamalayan.
pangyayari sa
Europe sa
pagpapalaganap ng
pandaigdigang
kamalayan.

NILALAMAN
(Content )
IKATLONG MARKAHAN
Ang Pag-usbong ng Naipamamalas ng mag-aaral Ang mag-aaral ay

Makabagong Daigdig: Ang ang pag-unawa sa naging kritikal na
Transpormasyon tungo sa transpormasyon tungo sa nakapagsusuri sa
Pagbuo ng Pandaigdigang
makabagong panahon ng mga naging implikasyon sa
Kamalayan
bansa at rehiyon sa daigdig kaniyang bansa,
bunsod ng paglaganap ng mga komunidad, at sarili ng
kaisipan sa siyensiya, pulitika, mga pangyayari sa
at ekonomiya tungo sa pagbuo panahon ng
ng pandaigdigan kamalayan transpormasyon tungo
sa makabagong
panahon.
A. Paglakas ng Europe Nasusuri ang pagsilang AP8PMD-
ng bourgeoisie, IIIa-b-1
Pagsilang at merkantilismo, National
kontribusyon ng monarchy, Renaissance,
bourgeoisie,
Simbahang Katoliko at
merkantilismo,
National monarchy, Repormasyon.
Renaissance,
Simbahang
Katoliko at
Repormasyon AP8PMD-
IIIc-d-3
Napahahalagahan ang
mga kontribusyon ng
bourgeoisie,
merkantilismo, National

NILALAMAN
(Content )
monarchy, Renaissance,
Simbahang Katoliko at
Repormasyon sa daigdig.
AP8PMD-
IIIe-4
B. Paglawak ng Nasusuri ang unang
Kapangyarihan ng yugto ng imperyalismo at
Europe kolonisasyon sa Europe.
B.1. Unang Yugto ng AP8PMD-

Imperyalismo at Natataya ang mga IIIf-5
Kolonisasyon dahilan at epekto ng
unang yugto ng
imperyalismo at
kolonisasyon sa Europe. AP8PMD-
Dahilan at Epekto IIIg-6
ng unang yugto ng
Imperyalismo at Nasusuri ang kaganapan
Kolonisasyon at epekto ng
Rebolusyong Siyentipiko,
Enlightenment, at
Kaganapan at Industriyal.
Epekto ng
Rebolusyong
Siyentipiko, AP8PMD-
Enlightenment, at IIIh-7
Industriyal.

NILALAMAN
(Content )
Nasusuri ang mga dahilan

at epekto ng ikalawang
B.2. Ikalawang Yugto Yugto ng Imperyalismo at
ng Kolonyalismo at Kolonisasyon.
Imperyalismo AP8PMD-
IIIi-8
Dahilan at Epekto ng
Ikalawang Yugto ng
Imperyalismo Naipapaliwanag ang
kaugnayan ng
Rebolusyong AP8PMD-
C. Pagkamulat Pangkaisipan sa IIIj-9
Rebolusyong Pranses at
Kaugnayan ng Amerikano.
Rebolusyong
Pangkaisipan sa
Rebolusyong Pranses Naipapahayag ang
at Amerikano pagpapahalaga sa
pag-usbong ng
Nasyonalismo sa
Europe at iba’t ibang
Pag-usbong ng bahagi ng daigdig.
Nasyonalismo sa
Europe at iba’t ibang
bahagi ng daigdig.

NILALAMAN
(Content )
IKAAPAT NA MARKAHAN
Ang Kontemporaryong Naipamamalas ng mag-aaral Ang mag-aaral ay

Daigdig (ika-20 siglo ang pag-unawa sa aktibong nakikilahok sa
hanggang sa kasalukuyan): kahalagahan ng pakikipag- mga gawain, programa,
Mga Suliranin at Hamon ugnayan at sama-samang proyekto sa antas ng
tungo sa Pandaigdigang pagkilos sa kontemporaryong komunidad at bansa na
Kapayapaan, Pagkakaisa, daigdig tungo sa pandaigdigang nagsusulong ng
Pagtutulungan, at kapayapaan, pagkakaisa, rehiyunal at
Kaunlaran pagtutulungan, at kaunlaran pandaigdigang
kapayapaan,
pagkakaisa,
pagtutulungan, at
kaunlaran
A. Ang Unang
Digmaang
Pandaigdig Nasusuri ang mga dahilan AP8AKD-
na nagbigay daan sa IVa-1
Unang Dimaan Pandaidig
 Mga Dahilan na
nagbigay-daan sa Nasusuri ang AP8AKD-
Unang Digmaang mahahalagang
Pandaigdig. IVb-2
pangyayari naganap sa
Unang Digmaang
 Mahahalagang Pandaigdig
pangyayari naganap AP8AKD-
sa Unang Digmaang Natataya ang mga epekto IVc-3
Pandaigdig ng Unang Dimaang
K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan

100
NILALAMAN
(Content )
 Epekto ng Unang Pandadig
Digmaang Pandaigdig
AP8AKD-
IVd-4
 Pagsisikap ng mga Nasusuri ang pagsisikap
bansa na makamit ang ng mga bansa na
kapayapaang makamit ang
pandaigdig kapayapaang pandaigdig
at kaunlaran
B. Ang Ikalawang
Digmaang AP8AKD-
Pandaigdig IVe-5
Nasusuri ang mga dahilan

 Mga Dahilan na nagbigay daan sa
nagbigay-daan sa Ikalawang Digmaang
Ikalawang Digmaang Pandaidig AP8AKD-
Pandaigdig.
IVf-6
Nasusuri ang
 Mahahalagang mahahalagang
pangyayari naganap pangyayari naganap sa
sa Ikalawang Ikalawang Digmaang AP8AKD-
Digmaang Pandaigdig IVg-7
Pandaigdighhy
Natataya ang mga epekto

ng Ikalawang Digmaang
 Epekto ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig AP8AKD-
Pandaigdig IVh-8

101
NILALAMAN
(Content )
Nasusuri ang pagsisikap

ng mga bansa na
 Pagsisikap ng mga makamit ang
bansa na makamit ang kapayapaang pandaigdig
kapayapaang at kaunlaran
pandaigdig
AP8AKD-
IVi-9
C. Mga Ideolohiya, Cold Nasusuri ang mga

War, at Neo- ideolohiyang pulitikal at
kolonyalismo ekonomik sa hamon ng AP8AKD-
establisadong institusyon IVj-10
 Mga Ideolohiya ng lipunan.
Natataya ang epekto ng

Cold War sa iba’t ibang
 Cold War sa iba’t bahagi ng daigdig
ibang bahagi ng
daigdig
Nasusuri ang mga epekto
ng neo-kolonyalismo sa
pangkalahatang
 Neo- kolonyalismo kalagayan ng papaunlad
sa pangkalahatang at di-maunlad na bansa
kalagayan ng
papaunlad at di-
maunlad na bansa
D. Mga Pandaigdigang

102
NILALAMAN
(Content )
Organisasyon, Pangkat, Nasusuri ang bahaging
at Alyansa ginampanan ng mga
 Mga organisasyon pandaidigang
at alyansa organisasyon sa
(European Union pagsusulong ng
(EU), Organization pandaigdigang
of American States kapayapaan, pagkakaisa,
(OAS), Organization pagtutulungan, at
of Islamic Countries, kaunlaran.
ASEAN, at iba pa)
 Mga pang-
ekonomikong
organisasyon at
trading blocs
(GATT, World
Trade, IMF/World
Bank, APEC,
ASEAN Economic
Community, OAS,
NAFTA, AFTA,
OPEC, at iba pa)

103
EKONOMIKS
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa
ekonomiks gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang
mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
UNAHANG MARKAHAN
Mga Pangunahing Konsepto ng

Eknomiks: Batayan ng Matalinong
Paggamit ng Pinagkuknang Yaman
tungo sa Pagkamit ng Kaunlaran
A. Kahulugan ng Ekonomiks
 Nailalapat ang kahulugan ng AP9PKE-Ia-
ekonomiks sa pang-araw-araw 1
Naipamamalas ng Naisasabuhay ang na pamumuhay bilang isang
mag-aaral ang pag- pag- unawa sa mga mag-aaral, kasapi ng pamilya
unawa sa mga pangunahing konsepto at lipunan.
pangunahing ng Ekonomks batayan
konsepto ng ng matalino at  Natataya ang kahalagahan ng
Ekonomiks bilang maunlad na pang- ekonomiks sa pang-araw-araw AP9PKE-Ia-
batayan ng matalino araw-araw na na pamumuhay ng bawat 2
pamilya at ng lipunan

104
at maunlad na pang- pamumuhay
araw-araw na
pamumuhay
B. Kakapusan
 Naipakikita ang uganayan ng AP9PKE-Ib-
- Konsepto ng Kakapusan kakapusan sa pang- araw- 3
at ang Ugnayan nito sa araw na pamumuhay.
Pang- araw- araw na
Pamumuhay
- Palatandaan ng
Kakapusan sa Pang-  Natutukoy ang mga
araw- araw na Buhay palatandaan ng kakapusan sa AP9PKE-Ib-
pang- araw- araw na buhay. 4
- Kakapusan Bilang
Pangunahing Suliranin sa
Pang- araw- araw na  Nabubuo ng konklusyon na
Pamumuhay ang kakapusan ay isang
pangunahing suliraning AP9PKE-Ic-
- Mga Paraan upang panlipunan. 5
Malabanan ang
Kakapusan sa Pang-
araw- araw na
Pamumuhay  Nakapagmumungkahi ng mga
paraan upang malabanan ang
kakapusan. AP9PKE-Id-
6
C. Alokasyon  Nasusuri ang kaibahan ng AP9PKE-Id-

kagustuhan (wants) sa 7
- Kaugnayan ng konsepto pangangailangan (needs)
ng Alokasyon sa bilang batayan sa pagbuo ng
Kakapusan at matalinong desisyon
Pangangailangan at
Kagustuhan  Naipakikita ang ugnayan ng

105
personal na kagustuhan at AP9PKE-Id-
- Kahalagahan ng Paggawa pangangailangan sa suliranin 8
ng Tamang Desisyon ng kakapusan.
Upang Matugunan ang
Pangangailangan  Nasusuri ang hirarkiya ng
pangangailangan.
- Iba’t- Ibang Sistemang  Nakabubuo ng sariling AP9PKE-Ie-
Pang- ekonomiya pamantayan sa pagpili ng mga 9
pangangailangan batay sa
mga hirarkiya ng AP9PKE-If-
pangangailangan 10
 Nasusuri ang mga salik na

nakakaimpluwensiya sa
pangangailangan at AP9PKE-If-
kagustuhan. 11
 Nasusuri ang kaugnayan ng

AP9PKE-Ig-
alokasyon sa kakapusan at
12
pangangailangan at
kagustuhan.
AP9PKE-Ig-
 Napahahalagahan ang 13
paggawa ng tamang desisyon
upang matugunan ang
pangangailangan
AP9PKE-Ih-
 Nasusuri ang mekanismo ng 14
alokasyon sa iba’t- ibang
sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan.

106
D. Pagkonsumo
 Naipaliliwanag ang konsepto AP9PKE-Ih-
- Konsepto ng Pagkonsumo ng pagkonsumo 15
- Salik sa Pagkonsumo  Nasusuri ang mga salik na AP9PKE-Ii-

nakakaapekto sa 16
- Pamantayan sa pagkonsumo.
Matalinong
 Naipamamalas ang talino sa AP9PKE-Ii-
- Karapatan at Tungkulin pagkonsumo sa pamamagitan 17
Bilang Isang Mamimili ng paggamit ng pamantayan
sa pamimili.
 Naipagtatanggol ang mga

karapatan at nagagampanan AP9PKE-Ij-
ang mga tungkulin bilang 18
isang mamimili
E. Produksyon
- Kahulugan at Proseso ng  Naibibigay ang kahulugan ng AP9PKE-Ij-

Produksyon at ang produksyon. 19
Pagtugon nito sa Pang-
araw araw na Pamumuhay
- Salik ng Produksyon at
ang Implikasyon nito sa
Pang- araw araw na  Napahahalagahan ang mga salik
Pamumuhay ng produksyon at ang implikasyon AP9PKE-Id-
nito sa pang- araw- araw na 20
pamumuhay.
- Mga Organisasyon ng
Negosyo
 Nasusuri ang mga tungkulin ng

107
iba’t- ibang organisasyon ng
negosyo.
IKALAWANG MARKAHAN
Naipamamalas ng
Ang mga mag-aaral ay
mag-aaral ang pag-
kritikal na nakapagsusuri
unawa sa mga
sa mga pangunahing
pangunahing kaalaman
kaalaman sa ugnayan
sa ugnayan ng pwersa
ng pwersa ng demand,
ng demand, suplay at
suplay at sistema ng
sistema ng pamilihan
Maykroekonomiks pamilihan bilang batayan
bilang batayan sa
sa matalinong
matalinong
pagdedesisyon ng
pagdedesisyon ng
sambahayan at bahay-
sambahayan at bahay-
kalakal tungo sa
kalakal tungo sa
pagtamo ng
pagtamo ng
pambansang kaunlaran
A. Demand  Nailalapat ang kahulugan ng AP9MYK-
demand sa pang araw-araw na IIa-1
- Kahulugan ng Demand sa pamumuhay ng bawat pamilya
Pang- Araw-Araw na
Pamumuhay  Nasusuri ang mga salik na AP9MYK-
nakaaapekto sa demand IIa-2
- Mga Salik na Nakakapekto sa
Demand
 Nakapagpapasya nang matalino AP9MYK-
sa pagtugon sa mga pagbabago IIb-3
- Elastisidad ng Demand
ng salik (factors) na nakaaapekto
sa demand
AP9MYK-
 Naiuugnay ang elastisidad ng IIc-4
demand sa presyo ng kalakal at
paglilingkod
B. Suplay  Nailalapat ang kahulugan ng AP9MYK-

suplay batay sa pang-araw-araw IId-5

108
- Kahulugan ng Suplay batay na pamumuhay ng bawat pamilya
sa Pang-araw na araw
 Nasusuri ang mga salik na AP9MYK-
- Mga Salik ng Nakakapekto nakaaapekto sa suplay IId-6
sa Suplay
 Nakapagpapasya nang matalino
- Elastisidad ng Suplay sa pagtugon sa mga pagbabago AP9MYK-
ng salik (factors) na nakaaapekto IIe-7
sa suplay
 Naipaliliwanag ang interaksyon AP9MYK-

ng demand at suplay sa IIg-9
C. Interaksyon ng Demand at kalagayan ng presyo at ng
Suplay pamilihan
AP9MYK-
- Interaksyon ng demand at  Nasusuri ang mga epekto ng IIg-10
suplay sa kalagayan ng shortage at surplus sa presyo at
presyo at ng pamilihan dami ng kalakal at paglilingkod sa
pamilihan
- Shortage at Surplus AP9MYK-
 Napangangatwiranan ang IIh-11
- Gampanin ng Pamahalaan pangangailangang pakikialam at
sa mga Gawaing regulasyon ng pamahalaan sa
Pangkabuhayn sa Iba’t Ibang mga gawaing pangkabuhayan sa
Sistema ng Pamilihan iba’t ibang anyo ng pamilihan
upang matugunan ang
- Mga Paraan ng pangangailangan ng
pagtugon/kalutasan sa mga mamamayan ng bansa AP9MYK-
suliraning dulot ng Iii-12
kakulangan at kalabisan  Naimumungkahi ang paraan ng
pagtugon/kalutasan sa mga
suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
D. Pamilihan  Naipaliliwanag ang kahulugan ng AP9MYK-
pamilihan IIj-13
- Konsepto ng Pamilihan
 Nasusuri ang iba’t ibang sistema

109
- Iba’t ibang sistema ng ng ng pamilihan na tumutugon sa AP9MYK-
pamilihan maraming pangangailangan ng IIj-14
mga tao
IKATLONG MARKAHAN:
Naipamamalas ng Ang mag-aaral ay
mag-aaral ang pag- nakapagmumungkahi ng
unawa sa mga mga pamamaraan kung
pangunahing kaalaman paanong ang
tungkol sa pangungunahing
pambansang kaalaman tungkol sa
Makroekonomiks ekonomiya bilang pambansang ekonomiya
kabahagi sa ay nakapagpapabuti sa
pagpapabuti ng pamumuhay ng kapwa
pamumuhay ng mamamayan tungo sa
kapwa mamamayan pambansang kaunlaran
tungo sa pambansang
kaunlaran.
A. Paikot na Daloy ng  Nailalalarawan ang paikot na AP9MAK-
Ekonomiya daloy ng ekonomiya. IIIa-1
- Bahaging ginagampanan ng
mga bumubuo sa paikot na  Natataya ang bahaging AP9MAK-
daloy ng ekonomiya ginagampanan ng mga IIIa-2
bumubuo sa paikot na daloy
- Ang kaugnayan sa isa’t isa ng ekonomiya AP9MAK-
ng mga bahaging bumubuo  Nasusuri ang ugnayan sa isa’t IIIb-3
sa paikot na daloy ng isa ng mga bahaging
ekonomiya bumubuo sa paikot na daloy
ng ekonomiya
B. Pambansang Kita  Nasusuri ang pambansang AP9MAK-
produkto (Gross National IIIb-4
- Pambansang produkto Product-Gross Domestic
(Gross National Product- Product) bilang panukat ng
Gross Domestic Product) kakayahan ng isang
bilang panukat ng kakayahan ekonomiya
ng isang ekonomiya

110
AP9MAK-
- Mga pamamaraan sa  Nakikilala ang mga IIIc-5
pagsukat ng pambansang pamamaraan sa pagsukat ng
produkto pambansang produkto
- Kahalagahan ng pagsukat
ng pambansang kita sa AP9MAK-
ekonomiya  Nasusuri ang kahalagahan ng IIIc-6
pagsukat ng pambansang kita
sa ekonomiya
C. Ugnayan ng Kita, Pag-

iimpok at Pagkonsumo
 Naipapahayag ang kaugnayan AP9MAK-
- Kaugnayan ng kita sa ng kita sa pagkonsumo at IIId-7
pagkonsumo at pag-iimpok pag-iimpok
- Katuturan ng consumption at  Nasusuri ang katuturan ng

savings sa pag-iimpok consumption at savings sa AP9MAK-
pag-iimpok IIId-8
 Nasusuri ang konsepto at AP9MAK-

palatandaan ng Implasyon IIIe-9
D. Implasyon
 Natataya ang mga dahilan sa AP9MAK-
pagkaroon ng implasyon IIIe-10
- Konsepto ng Implasyon
 Nasusuri ang iba’t ibang AP9MAK-
- Mga Dahilan ng Implasyon IIIe-11
epekto ng implasyon
- Mga Epekto ng Implasyon
 Napapahalagahan ang mga AP9MAK-
paraan ng paglutas ng IIIf-12
- Paraan ng Paglutas ng
Implasyon implasyon
AP9MAK-
 Nakikilahok nang aktibo sa IIIf-13
paglutas ng mga suliranin

111
kaugnay ng implasyon
 Naipaliliwanag ang layunin ng AP9MAK-

patakarang piskal IIIf-14
E. Patakarang Piskal
 Napahahalagahan ang papel AP9MAK-
- Layunin ng Patakarang Piskal na ginagampanan ng IIIg-15
pamahalaan kaugnay ng mga
- Kahalagahan ng Papel na patakarang piskal na
Ginagampanan ng ipinatutupad nito
Pamahalaan kaugnay ng
mga Patakarang Piskal na
Ipinapatupad nito  Nasusuri ang badyet at ang
kalakaran ng paggasta ng AP9MAK-
- Patakaran sa Pambansang pamahalaan IIIg-16
Badyet at ang Kalakaran ng
Paggasta ng Pamahalaan
o Policy on Priority
Assistance Development
Fund
o Policy on the Privatization
of GOCC’s
o Policy on Conditional
Cash Transfer
o Patakaran sa Wastong
Pagbabayad ng Buwis  Nakababalikat ng
VAT /EVAT/ RVAT pananagutan bilang
mamamayan sa wastong AP9MAK-
- Mga Epekto ng Patakarang pagbabayad ng buwis IIIh-17
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
 Naiuuugnay ang mga epekto
ng patakarang piskal sa
katatagan ng pambansang AP9MAK-
ekonomiya IIIh-18

112
F. Patakarang Pananalapi
(Monetary Policy)
 Natataya ang bumubuo ng AP9MAK-
sektor ng pananalapi IIIi-19
- Layunin ng Patakarang
Pananalapi
 Napahahalagahan ang papel AP9MAK-
- Kahalagahan ng Pag-iimpok IIIi-20
na ginagampanan ng bawat
at Pamumuhunan bilang
sektor sa pananalapi
isang salik sa Ekonomiya
- Mga Bumubuo sa Sektor ng

Pananalapi
- Ang Papel na Ginagampan

ng Bawat Sektor ng
Pananalapi
- Mga Paraan at Patakaran ng

Bangko Sentral ng Pilipinas
(BSP) upang mapatatag ang
halaga ng salapi  Nakapagsisiyasat nang AP9MAK-
mapanuri sa mga paraan at IIIj-21
- Money Laundering patakaran ng Bangko Sentral
ng Pilipinas (BSP) upang
- Easy and Tight Monetary mapatatag ang halaga ng
Policy salapi
Ikaapat na Markahan
Naipamamalas ng mag- Ang mga mag-aaral ay
Mga Sektor Pang-Ekonomiya at aaral ang pag-unawa sa aktibong nakikibahagi
Mga Patakarang Pang-Ekonomiya mga sektor ng sa maayos na
Nito ekonomiya at mga pagpapatupad at
patakarang ekonomiya pagpapabuti ng mga

113
nito sa harap ng mga sektor ng ekonomiya at
hamon at pwersa tungo mga patakarang
sa pambansang ekonomiya nito tungo
pagsulong at pag-unlad sa pambansang
pagsulong at pag-
unlad
A. Konsepto at
Palatandaan ng
Pambansang Kaunlaran
- Pambansang Kaunluran  Nakapagbibigay ng sariling AP9MAK-

pakahulugan sa pambansang IVa-1
- Mga palatandaan ng kaunlaran
 Nasisiyasat ang mga AP9MAK-
- Iba’t ibang gampanin ng palatandaan ng pambansang IVa-2
mamamayang Pilipino upang kaunlaran
makatulong sa pambansang
kaunlaran  Matutukoy ang iba’t ibang AP9MAK-
gampanin ng mamamayang IVb-3
- Sama –samang Pagkilos Pilipino upang makatulong sa
para pambansang kaunlaran
sa Pambansang Kaunlaran
 Napahahalagahan ang sama- AP9MAK-
samang pagkilos ng IVb-4
mamamayang Pilipino para
sa pambansang kaunlaran
 Nakapagsasagawa ng isang AP9MAK-

pagpaplano kung paano IVb-5
makapag-ambag bilang
mamamayan sa pag-unlad
ng bansa

114
B. Sektor ng Agrikultura
 Nasusuri ang bahaging AP9MAK-
- Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng agrikultura, IVc-6
ng agrikultura, pangingisda at pangingisda at paggugubat sa
paggugubat sa ekonomiya at ekonomiya at sa bansa
sa bansa
- Mga dahilan at epekto ng  Nasusuri ang mga dahilan at AP9MAK-

suliranin ng sektor ng epekto ng suliranin ng sektor IVc-7
agrikultura, pangingisda, at ng agrikultura, pangingisda, at
paggugubat sa bawat Pilipino paggugubat sa bawat Pilipino
- Mga patakarang pang

ekonomiya nakatutulong sa
sektor ng agrikultura  Nabibigyang-halaga ang mga AP9MAK-
(industriya ng agrikultura, patakarang pang-ekonomiya IVd-8
pangingisda, at nakatutulong sa sektor ng
paggugubat) agrikultura (industriya ng
agrikultura, pangingisda, at
o Comprehensive paggugubat)
Agrarian Reform Law
o Policy on Importation
of Rice
o Policy on Drug

115
C. Sektor ng Industriya
- Bahaging ginampanan ng ng
sektor ng industriya tulad ng  Nasusuri ang bahaging AP9MAK-
pagmimina, tungo sa isang ginagampanan ng sektor ng IVd-9
masiglang ekonomiya industriya tulad ng pagmimina,
tungo sa isang masiglang
- Ang pagkakaugnay ng sektor ekonomiya
agrikultural at industriya tungo
sa pag-unlad ng kabuhayan  Nasusuri ang pagkakaugnay AP9MAK-
ng sektor agrikultural at IVe-10
- Mga patakarang pang- industriya tungo sa pag-unlad
ekonomiya nakatutulong sa ng kabuhayan
sektor industriya
- First Filipino Policy  Nabibigyang-halaga ang mga AP9MAK-
- Oil Deregulation Law patakarang pang-ekonomiya IVe-11
- Policy on Microfinancing nakatutulong sa sektor ng
- Policy on Online industriya
Businesses
D. Sektor ng Paglilingkod
- Ang bahaging ginagampanan  Nasusuri ang bahaging AP9MAK-

ng sektor ng paglilingkod sa ginagampanan ng sektor ng IVf-12
pambansang ekonomiya paglilingkod
- Mga patakarang pang-  Napapahalagahan ang mga AP9MAK-

ekonomiya na nakakatulong sa patakarang pang-ekonomiya IVf-13
sektor ng paglilingkod : na nakakatulong sa sektor ng
o Batas na Nagbibigay paglilingkod
Proteksyon at Nangangalaga
sa mga Karapatan ng

116
Mangggawa
o Contractualization
o Salary Standardization Law
E. Impormal na Sektor
 Nakapagbibigay ng sariling
pakahulugan sa konsepto ng AP9MAK-
- Mga Dahilan at Anyo ng impormal na sector IVg-14
Impormal na Sektor ng
Ekonomiya  Nasusuri ang mga dahilan ng
pagkakaroon ng impormal na AP9MAK-
- Mga epekto ng impormal na sektor IVg-15
sektor ng ekonomiya
 Natataya ang mga epekto ng
- Mga Patakang Pang- impormal na sector ng
ekonomiya na may ekonomiya AP9MAK-
kaugnayan sa Impormal na IVh-16
Sektor
o Counter feiting
o Black Market

117
F. Kalakalang Panlabas
- Ang Kalakaran sa Kalakalang  Natataya ang kalakaran ng

Panlabas ng Pilipinas kalakalang panlabas ng bansa
- Ang ugnayan ng Pilipinas  Nasusuri ugnayan ng

para sa kalakalang panlabas Pilipinas para sa kalakalang
nito sa mga samahan ng panlabas nito sa mga
tulad ng World Trade samahan tulad ng World
Organization at Asia Pacific Trade Organization at Asia-
Economic Cooperation tungo Pacific Economic Cooperation
sa patas na kapakinabangan tungo sa patas na
ng mga mamamayan ng kapakinabangan ng mga
daigdig mamamayan ng daigdig
- Mga Kontribusyon ng
Kalakalang Panlabas sa  Napahahalagahan ang
Pag-unlad ng Ekonomiya ng kontribusyon ng kalakalang
Pilipinas. panlabas sa pag-unlad
ekonomiya ng bansa
- Mga patakaran pang-
ekonomiya na nakakatulong  Nasusuri ang mga patakaran
sa patakarang panlabas ng pang-ekonomiya na
bansa sa buhay ng nakakatulong sa patakarang
nakararaming Pilipino panlabas ng bansa sa buhay
ng nakararaming Pilipino
o Policy on ASEAN
Economic
Community 2015  Natitimbang ang epekto ng
o Policy on Trade mga patakaran pang-
Liberalization ekonomiya na nakakatulong
sa patakarang panlabas ng
bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino

118
CONTEMPORARY ISSUES
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian,
pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, matalinong pagpapasya, pagiging makatarungan, at pag-unawa sa mga
isyu at hamong pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang pansibiko at
pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon.

119
PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
PAGKATUTO
(Content ) (Content Standard) (Performance Standard)
( Learning Competencies)
UNANG MARKAHAN
Mga Isyung Pang-Ekonomiya at

Pangkapaligiran
A. Kahalagahan ng Pag-aaral ng Naipamamalas ang pag-unawa Nakabubuo ng programang Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Ia-1
mga Kontemporaryong Isyu sa sanhi at implikasyon ng mga pangkabuhayan (livelihood ng Konteporaryong Isyu
lokal at pandaigdigang isyung
project) batay sa mga
pang-ekonomiya tungo sa
pagkamit ng pambansang pinagkukunang yaman na Nasusuri ang kahalagahan ng AP10IPP-Ia-2
kaunlaran. matatagpuan sa pamayanan pagiging mulat sa mga
upang makatulong sa kontemporaryong isyu sa
paglutas sa mga suliraning lipunan at daigdig
pangkabuhayan na

120
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
kinakaharap ng mga
mamamayan
B. Mga Isyung Pang-Ekonomiya
Naipaliliwanag ang mga AP10IPP-Ib-3

- Unemployment dahilan ng pagkakaroon ng
Unemployment
Natataya ang implikasyon ng AP10IPP-Ib-4

Unemployment sa
pamumuhay at sa pag-unlad
ng ekonomiya ng bansa
Nakabubuo ng mga AP10IPP-Ib-5

mungkahing paraan upang
malutas ang sulliranin ng
unemployment
Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Ic-6

- Globalisasyon
ng Globalisasyon
Naipaliliwanag ang AP10IPP-Ic-7

121
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
pangkasaysayan,
pampolitikal, pang-
ekonomiya, at sosyo-kultural
na pinagmulan ng
globalisasyon
Nasusuri ang mga AP10IPP-Ic-8

pangunahing institusyon na
may bahaging ginagampanan
sa globalisasyon
(pamahalaan, paaralan, mass
media, multi national na
korporasyon, NGO at mga
internasyonal na
organisasyon)
- Sustainable Development Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Id-9

ng Sustainable Development
Natatalakay ang kasaysayan AP10IPP-Id-10

ng pagkabuo ng konsepto ng
Sustainable Development
Naipaliliwanag ang AP10IPP-Ie11

kaugnayan ng mga gawain at
desisyon ng tao sa
pagbabagong

122
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
pangkapaligiran
Nasusuri ang mga AP10IPP-Ie-12

kasalukuyang hamon sa
pagtamo ng sustainable
development (hal.:
consuerism, energy
sustainability, kahirapan, at
health inequalities)
Napaghahambing ang iba’t AP10IPP-If-13

ibang istratehiya at polisiya
na may kaugnayan sa
pagtamo ng sustaibale
development na ipinatutupad
sa loob at labas ng bansa
Nakasusulat ng isang case AP10IPP-If-14

study na nakatuon sa
pagtamo ng sustainable
development ng
kinabibilangang pamayanan
B. Mga Suliraning Pangkapaligiran Naipamamalas ang pag-unawa Nakapagsusulong ng

sa sanhi at implikasyon ng mga programa na makatutulong
Suliraning pangkapaligiran na
upang maiwasan ang hindi
nararanasan sa loob at labas ng
bansa sa pagpapanatili ng mabuting epekto ng mga

123
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Ecological Balance sa harap ng suliraning pangkapaligiran na
mga pagbabagong nagaganap nararanasan sa sariling
sa daigdig pamayanan
- Disaster Risk Mitigation Naipaliliwanag ang iba’t ibang AP10IPP-Ig-15

uri ng kalamidad na
nararanasan sa komunidad at
sa bansa
Naiuugnay ang gawain at AP10IPP-Ig-16

desisyon ng tao sa
pagkakaroon ng mga
kalamidad
Natutukoy ang mga AP10IPP-Ig-17

paghahanda na nararapat
gawin sa harap ng mga
kalamidad
Natutukoy ang mga ahensiya AP10IPP-Ih-18

ng pamahalaan na
responsable sa kaligtasan ng
mamamayan sa panahon ng
kalamidad

124
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Napahahalagahan ang AP10IPP-Ih-19

pagkakaroon ng disiplina at
kooperasyon sa pagitan ng
mga mamamayan at
pamahalaan sa panahon ng
kalamidad
- Climate Change (Aspektong
Politikal, Pang-ekonomiya at Naipaliliwanag ang aspektong AP10IPP-Ih-20
Panlipunan) politikal, pang-ekonomiya,
panlipunan ng Climate
Change
Natatalakay ang iba’t ibang AP10IPP-Ii-21

programa, polisiya, at
patakaran ng pamahalaan at
ng mga pandaidigang
samahan tungkol sa Climate
Change
Natataya ang epekto ng AP10IPP-Ii-22

Climate Change sa
kapaligiran, lipunan at
kabuhayan ng tao sa bansa
at sa daigdig

125
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
- Mga Suliraning Pangkapaligiran

sa Sariling Pamayanan
Natutukoy ang mga suliraning
(hal.: waste management, mining,
quarrying, deforestation, at flashflood) pangkapaligiran na AP10IPP-Ij-23
nararanasan sa sariling
pamayanan
Natatalakay ang mga AP10IPP-Ij-24

hakbangin ng pamahalaan sa
pagharap sa mga sulliraning
pangkapaligiran sa sariling
pamayanan
Nakagagawa ng case study AP10IPP-Ij-25

tungkol sa sanhi at epekto ng
mga suliraning
pangkapaligiran na
nararanasan sa sariling
pamayanan
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Isyung Politikal at

Pangkapayapaan
A. Mga Isyung Politikal Naipamamalas ang pag-unawa Nakapagpapanukala ng mga
sa sanhi at epekto ng mga paraan na nagpapakita ng
isyung pampolitikal sa aktibong pakikilahok sa mga

126
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
pagpapanatili ng katatagan ng isyung pampolitikal na
pamahalaan at maayos na nararanasan sa pamayanan
ugnayan ng mga bansa sa at sa bansa
daigdig
Natutukoy ang mga dahilan AP10IPP-IIa-1
- Migrasyon ng migrasyon sa loob at labas
ng bansa
Naipaliliwanag ang epekto ng AP10IPP-Iib--2

migrasyon sa aspektong
panlipunan, pampolitika at
pangkabuahyan
Natatalakay ang mga dahilan AP10IPP-IIb-3

- Territorial and Border Conflicts ng mga suliraning teritoryal at
hangganan (Territorial and
Border Conflicts)
Nasusuri ang epekto mga

suliraning teritoryal at AP10IPP-IIc-4
hangganan (Territorial and
Border Conflicts) sa
aspektong panlipunan,
pampolitika, pangkabuhayan,

127
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
at pangkapayapaan ng mga
mamayan
- Political dynasties Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-IIc-5

ng Political dynasties
Nasusuri ang sanhi at epekto AP10IPP-IId-6

ng political dynasties sa
pagpapanatili ng malinis at
matatag na pamahalaan
- Graft and Corruption Naipaliliwanag ang konsepto, AP10IPP-Iid-7

uri at pamamaraan ng Graft
and Corruption
Natataya ang epekto ng Graft AP10IPP-IIe-8

and Corruption sa pagtitiwala
at partisipasyon ng mga
mamayan sa mga programa
ng pamahalaan
Nasusuri ang kaugnayan ng AP10IPP-IIe-9

Graft and Corruption sa
aspektong pangkabuhayan at
panlipunan

128
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Nakapagmumungkahi ng AP10IPP-Iif-10
mga paraan upang maiwasan
ang pagkakaroon ng Graft
and Corruption sa lipunan
B. Mga Isyung Pangkapayapaan Naipamamalas ang pag-unawa Nakagagawa ng adbokasiya
sa kahalagahan ng pagkakaisa, na nagsusulong ng
kooperasyon, at pagtanggap sa kapayapaan sa pagitan ng
pagkakaiba (tolerance) sa
mga mamamayan,
pagtatamo ng kapayapaan sa
bansa at sa daigdig pamayanan,at bansa sa
daigdig
Nasusuri ang mga anyo AP10IPP-Iig-11

- Terorismo ,dahilan at epekto ng
terorismo
Napapahalagahan ang
nagkakaisang hakbang ng AP10IPP-Iig-12
mga bansa sa daigdig laban
sa terismo
AP10IPP-Iih-13
Nakapagmumungkahi ng
mabisang mga paraan sa
pagkontrol ng terorismo sa
sariling bansa.
AP10IPP-IIh-14
Naipapaliwanag ang

129
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
- Diskriminasyon konsepto ng diskriminasyon.
AP10IPP-IIi-15
Natataya angdahilan at
epekto ng diskriminasyon sa
pulitika , lipunan at
kabuhayan ng tao sa bansa
at sa daigdig
Naipapaliwanag ang AP10IPP-IIi-1

Multiculturalism
konsepto ng multiculturarism
Nasusuri ang mga AP10IPP-IIi-17

kasalukuyang isyu na may
kinalaman sa pag-aaral ng
multiculturalism ( racism , ang
mga kababaihan sa iba’t
ibang kultura
AP10IPP-IIj-18
Naipapahayag ang
pagpapahalaga sa respeto at
pagtanggap sa pagkakaiba-

130
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
iba ng wika , kultura at
paniniwala ng tao.
Nakasusulat ng isang AP10IPP-IIj-19

culturally –sensitive essay na
nagsusuri sa multi-culturalism
ng napiling pamayanan o
bansa.
IKATLONG MARKAHAN
Mga Isyu sa Karapang Pantao at
Gender
A. Mga Isyu sa Karapatang Pantao Naipamamalas ang pag-unawa Nakapagpaplano ng

sa kahalagahan ng karapatang symposium na tumatalakay sa
pantao sa pagsusulong ng
kaugnayan ng karapatang
pagkapantay-pantay at
pagrespeto sa tao bilang kasapi pantao at pagtugon sa
ng pamayanan, bansa at daidig responsibilidad bilang
mamamayan tungo sa
pagpapanatili ng isang
pamayanan at bansa na
kumikilala sa karapatang
pantao
- Anyo ng paglabag sa Karapatang Naipapaliwanag ang mga AP10IKP-IIIa-1

131
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Pantao anyo ng Paglabag sa mga
Karapatang Pantao
Epekto ng paglabag sa karapatang Nasusuri ang epekto ng AP10IKP-IIIb-2

pantao Palabag sa Karapatang
Pantao
Nasusuri ang mga halimbawa AP10IKP-IIIb-3

- Mga Halimbawa ng Paglabag sa
ng Paglabag sa Karapatang
Karapatang Pantao sa Pamayanan,
Pantao sa Pamayanan ,
Bansa, at Daigdig
bansa at Daigdig
AP10IKP-IIIc-4
Nakapagmumungkahi ng ng
mga pamamaraan sa
pangangalaga ng Karapatang
Pantao
Nakapagmumungkahi ng AP10IKP-IIId-5
mga paran ng paglutas sa
mga paglabag ng Karapatang
Pantao

132
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
B. Mga Isyu na may Kaugnayan sa Naipamamalas ang pag-unawa Nakabubuo ng dokyumentaryo
Kasarian (Gender) sa kahalagahan ng pagtanggap na nagsusulong ng paggalang
at paggalang sa iba’t ibang sa karapatan ng mga
perspektibo na may kaugnayan
mamamayan sa pagpili ng
sa iba’t ibang isyu sa Gender
kasarian (gender) at
sekswalidad
Napaghahambing ang AP10IKP-IIId-6

konsepto ng kasarian
(gender) at sekswalidad
Nasusuri ang iba’t ibang salik AP10IKP-IIIe-7

na nagiging dahilan ng
pagkakaroon ng
diskriminasyon sa kasarian
(gender)
Natataya ang bahaging AP10IKP-IIIf-8

ginagampanan ng kasarian
( gender roles) sa iba’t bang
larangan at institusyong
panlipunan ( trabaho ,
edukasyon , pamilya ,
pamahalaan at relihiyon)
Napaghahambing ang
katatayuan ng kababaihan , ,

133
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
lesbians , gays , bisexual at
trans –gender sa iba’t ibang
bansa at rehiyon
Naipapaliwanag ang AP10IKP-IIIf-9

- Reproductive Health Law
mahahalagang probisyon ng
Reproductive Health Law
Naipapahayag ang sariling AP10IKP-IIIg-10

saloobin sa Reproductive
Health Law
Nasusuri ang epekto ng same AP10IKP-IIIh-11

sex marriage sa mga
- Same-sex Marriage
bansang pinahihintulutan ito.
Naipapahayag ang pananaw AP10IKP-IIIi-12

sa pagpapahintulot ng same
sex marriage sa bansa.
Natatalakay ang dahilan ng AP10IKP-IIIi-13

134
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
- Prostitusyon at Pang-aabuso prostitusyon at pang-aabuso
Nasusuri ang epekto ng AP10IKP-IIIj-14

prostitusyon at pang-aabuso
sa buhay ng tao sa
pamayanan at bansa.
Nakapagmumungkahi ng AP10IKP-IIIj-15
mga pamamaraan kung
paano malulutas ang suliranin
ng prostitusyon at pang-
aabuso sa sariling
pamayanan at bansa
IKAAPAT NA MARKAHAN
Mga Isyung Pang-Edukasyon at

Pansibiko at Pagkamamamayan
(Civics and Citizenship)
A. Mga Isyung Pang-Edukasyon Naipamamalas ang kahalagahan Nakagagawa ng case study na

ng edukasyon sa pagpapabuti tumatalakay sa mga solusyon
ng kalidad ng pamumuhay ng
tungkol sa mga suliraning
tao, pagpapanatili ng kaayusang
panlipunan at pag-unlad ng kinakaharap ng sistema ng
bansa edukasyon sa bansa

135
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Nasusuri ang sistema ng AP10ICC-IVa-1

- Access sa Edukasyon edukasyon sa bansa.
Nasusuri ang mga programa AP10ICC-IVa-2

ng pamahalaan na
nagsusulong ng
pagkakapantay-pantay sa
edukasyon.
Nasusuri ang kalidad ng AP10ICC-IVb-3

- Kalidad ng Edukasyon edukasyon sa bansa
Natatalakay ang mga AP10ICC-IVc-4

suliraning kinakaharap ng
sektor ng edukasyon sa
bansa.
Nakapagmumungkahi ng AP10ICC-IVd-5
mga pamamaraan na
makakatulong sa
pagpapataas ng kalidad ng
edukasyon sa pamayanan at
bansa

136
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
B. Pansibiko at Pagkamamamayan Naipamamalas ang pag-unawa Nakagagawa ng pananaliksik
(Civics and Citizenship) kahalagahan ng pagkamamayan tungkol sa kalagayan ng
at pakikilahok sa mga gawaing pakikilahok sa mga gawaing
pansibiko tungo sa pagkakaroon
pansibiko at politikal ng mga
ng isang pamayanan at bansang
maunlad, mapayapa, at may mamamayan sa kanilang
pagkakaisa sariling pamayanan
- Pakikilahok sa mga Gawaing

Natutukoy ang mga katangian AP10ICC-IVe-6
Pansibiko (Civic Engagement)
na dapat tanglayin ng isang
aktibong mamamayan na
nakikilahok sa mga gawain at
usaping pansibiko
Natatalakay ang iba’t ibang AP10ICC-IVf-7

gawaing pansibiko sa
pamayanan at bansa
Nasusuri ang epekto ng AP10ICC-IVg-8

pakikilahok ng mamamayan
sa mga gawaing pansibiko sa
kabuhuhayan , pulitika at
lipunan

137
PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Nasusuri ang epekto ng AP10ICC-IVh-9

- Pakikilahok sa mga Gawaing pakikilahok ng mamamayan
Politikal (Political Socialization) sa mga gawain at usapin
pampulitika.
Naipapaliwanag ang AP10ICC-IVi-10

kahalagahan ng pagkakaroon
ng kooperasyon ng
mamamayan at pamahalaan
sa paglutas sa mga suliraning
panlipunan.
Naipapahayag ang saloobin AP10ICC-IVj-11

sa mahahalagang isyung
pampulitika na kinakaharap
ng sariling pamayanan at
bansa.

138

Ap CG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ap CG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republika ng Pilipinas

K to12 Gabay Pangkurikulum

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 2

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 3

Batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum

Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 4

1. Tao, Lipunan at Kapaligiran

2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 5

3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan

5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 6

6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 7

Kakayahan Partikular na Kasanayan

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 8

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 9

Komunikasyon  Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian

Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 10

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 11

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 12

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 13

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 14

BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

Grade Time Allotment

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 15

CONTENT CONTENT STANDARDS PERFORMANCE STANDARDS LEARNING COMPETENCIES CODE

A. Pagkilala sa  naipamamalas ang  buong pagmamalaking

3. Nasasabi ang sariling pagkakakilanlan sa AP1NAT-Ib-3

4. Nailalarawan ang pansariling AP1NAT-Ib-4

5. Natatalakay ang mga pansariling AP1NAT-Ic-5

B. Ang Aking 6. Natutukoy ang mga mahahalagang AP1NAT-Ic-6

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 16

8. Nakikilala ang timeline at ang gamit nito sa AP1NAT-Id-8

9. Naipakikita sa pamamagitan ng timeline at AP1NAT-Ie-9

10. Nakapaghihinuha ng konsepto ng AP1NAT-If-10

11. Naihahambing ang sariling kwento o AP1NAT-Ig-11

C. Pagpapahalaga 12. Nailalarawan ang mga pangarap o AP1NAT-Ih-12

13. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng AP1NAT-Ii-13

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 17

IKALAWANG MARKAHAN- Ang Aking Pamilya

A. Pagkilala sa mga  naipamamalas ang  buong pagmamalaking

4. Nasasabi ang kahalagahan ng bawat kasapi AP1PAM-IIa-4

5. Nakabubuo ng kwento tungkol sa pang- AP1PAM-IIb-5

6. Nailalarawan ang mga gawain ng mag-anak AP1PAM-IIb-6

8. Nailalarawan ang pinagmulan ng pamilya sa AP1PAM-IIc-8

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 18

10. Nailalarawan ang mga pagbabago sa AP1PAM-IId-10

11. Naipahahayag sa malikhaing AP1PAM-IId-11

12. Naihahambing ang kwento ng sariling AP1PAM-IId-12

13. Naipagmamalaki ang kwento ng sariling AP1PAM-IIe-13

15. Natatalakay ang mga batayan ng mga AP1PAM-II0-15

16. Nahihinuha na ang mga alituntunin ng AP1PAM-IIe-16

17. Nakagagawa ng wastong pagkilos sa AP1PAM-IIf-17

18. Naihahambing ang alituntunin ng sariling AP1PAM-IIf-18

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 – Araling Panlipunan 19

20. Nailalarawan ang batayang pagpapahalaga AP1PAM-IIg-20