Araling Panlipunan Curriculum Guide

Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
DepEd Complex, Meralco Avenue
Lungsod ng Pasig
K to12 Gabay Pangkurikulum

ARALING
PANLIPUNAN
Baitang 1 –10
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Mayo 2016
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 2ng 227

Learning Materials are uploaded at http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
Figure 1. The Conceptual Framework of Araling Panlipunan

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN
Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philippine Basic Education
Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed
Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang pangnilalalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo
ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni,
mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangkasaysayan at
panlipunan.
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong
pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/ konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at
multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang
disiplina ng araling panlipunan ng mag-aaral sa pamamagitan ng magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman at pamantayan sa pagganap ng
bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kutlura, pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at
pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon, distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang
kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang
pangkasaysayan at Araling Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa at
pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at isyung pangkasaysayan,
pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam, makagawa, maging ganap at makipamuhay ( Pillars of Learning).
Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay
kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa
tunay na buhay na may kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.

Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philippine Basic Education
Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed
Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga
pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na konstruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan
at pangkonteksto.
Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan at interaksyon sa
kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan
ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likaskayang paggamit
ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makabansa, at makatao, na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa
pagpanday ng kinabukasan.
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan, bansa at daigdig.
Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan,
at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito,
mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa Araling Panlipunan: (i)pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik;
(iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.

Tema ng AP Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa buong AP
kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos). 1 Hindi inaasahan na lahat ng tema ay gagamitin sa bawat baitang ng
edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa
sa iba, bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan,
nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
1. Tao, Lipunan at Kapaligiran

Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi ng tao hindi lamang
sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauunawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili at ang
kinabibilangan niyang komunidad;
1.2 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
1.3 Ang mobilidad (pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo niyang maunawaan ang kanyang sarili at
bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral sa pag-aaral ng tao,
lipunan at kapaligiran ang konsepto ngpanahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng
lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar,
bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan
sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan
(historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang
naganap at nagaganap.
3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga, tradisyon, at paraan ng pamumuhay
ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa
bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nagbabago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa
kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan
at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakakilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong
sapagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan

Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala at pagtupad ng mga
karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang kanilang pananampalataya, paniniwalang
pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sangayon o katulad
ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-unawa sa karapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang
bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala

Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-araw na buhay, ang kahulugan at kahalagahan
ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito ang Saligang Batas, na nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng
mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na
tungkulin sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay
pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa temang ito.
6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga simpleng tanong na ito ay may
kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos (expenditure), halaga at pakinabang (cost and benefit) na sakop unang-una ng
Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas at mga lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig. Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon
at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan ang ibang konsepto katulad ng inflation, GDP, deficit, na karaniwang
nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga
kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang
matematikal. (Consumer Ed. Financial Literacy, Pag-iimpok)
7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo

Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga
pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Araling Asyano sa baitang 7, Kasaysayan ng Daigdig sa baitang 8, Ekonomiks sa baitang 9 at Mga Kontemporaryong Isyu sa
baitang 10. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang
Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at pandaigidig)
upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong mahahasa ang pagkakadalubhasa
ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkalahatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng
elektib na kurso ay:
1. Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad upang matugunan ang mga
panganib na ito;
2. Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa implementasyon at posibleng
solusyon sa problema
3. Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
4. Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang (functional) na literasi ng lahat; ang
paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Makikita ang mga
pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pagsusuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa
nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin
ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanuring kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay ang
mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na angkop sa bawat antas ng
batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim (at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan

1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
Pagsisiyasat 2. Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang iba’t ibang lugar, lokasyon at ibang impormasyong pangheograpiya
3. Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga sanggunian ng impormasyon
1. Nakababasa ng istatistikal na datos

2. Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at ng datos penomenong
Pagsusuri at
pangekonomiya
interpretasyon ng datos
3. Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng sanggunian at
ang motibo at pananaw ng may-akda

1. Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa sekundaryang sanggunian
2. Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang impormasyon pagkakaiba at/o
pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
3. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
4. Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
5. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha Nakakukuha
6. ng datos mula sa iba’t ibang primaryang sanggunian
7. Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
Pagsusuri at Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya sa sariling salita
8.
interpretasyon ng Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
9.
impormasyon Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo at di
10.
pagkakasundo
Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari
11.
Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon
12.
Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa sanggunian
13. Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasang-ayon o hindi ang
14. dalawang kaisipanNakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
15.
Kakayahan Partikular na Kasanayan
16. Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at sa pagsusuri ng kwantitatibong
datos
17. Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
2. Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
Pagsasaliksik
3. Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at paghanda ng
presentasyon ng pananaliksik
1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian
2. Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
3. Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa kaganapan o isyung pinag-aaralan na pinatitibay
Komunikasyon ng nararapat na ebidensya o datos
4. Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
5. Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu o
penomeno, gamit ang nararapat at sapat na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan

1. Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan sa buhay ng pamayanan, bansa at
dagidig
2. Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at paniniwala, at ang kanilang karapatang
pantao
3. Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
Pagtupad sa pamantayang 4. Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa sariling ideya,
pang-etika posisyon o pagtingin
5. Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa karapatan sa pag-aaring intelektuwal
ng awtor/manlilikha
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan,
pansibiko, at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang
pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng
pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay,
mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig.
Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K–3 4–6 7 – 10

Naipamamalas ang panimulang pag-unawa at Naipamamalas ang mga kakayahan bilang Naipamamalas ang mga kakayahan bilang kabataang
pagpapahalaga sa sarili, pamilya, paaralan, at batang produktibo, mapanagutan at mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay, malikhain,
komunidad, at sa mga batayang konsepto ng makabansang mamamayang Pilipino gamit ang may matalinong pagpapasya at aktibong pakikilahok,
pagpapatuloy at pagbabago, kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, makakalikasan, mapanagutan,produktibo, makatao at
distansya at direksyon gamit ang mga kasanayan tungo mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, makabansa, na may pandaigdigang pananaw gamit ang
sa malalim ng pag-unawa tungkol sa sarili at
pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t
kapaligirang pisikal at sosyo-kultural , bilang kasapi ng
paggamit ng pinagkukunang-yaman at ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang komunikasyon
sariling komunidad at ng mas malawak na lipunan
pakikipagtalastasan at pag-unawa sa mga at pag-unawa sa mga batayang konsepto ng heograpiya,
batayang konsepto ng heograpiya, kasaysayan, kasaysayan, ekonomiya, politika at kultura tungo sa
ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo pagpapanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
sa pagpapanday ng maunlad na kinabukasan
para sa bansa.
Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa kapaligirang
K
sosyal.
Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng
1
pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan.komunidad.
Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
2 pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan, pagkakilanlan, mga simpleng konseptong
heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon ng bansa batay sa
3 (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at
kapaligirang pisikal at sosyal.

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga
4
kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga malalaking
pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng
5 kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang
mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa
nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng
tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri
6
ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa
pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng
7 mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa
8 kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad
at matatag na kinabukasan
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga kasanayan at
9 pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo,
makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika,
karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga
10
kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong
pagpapasya

Saklaw at Daloy ng Kurikulum
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa paghubog ng isang mamamayang
mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa

K Ako at ang Aking kapwa 1-2
kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at
1 Ako, ang Aking Pamilya at Paaralan kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon 1-3
distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
Ang Aking Komundad, Ngayon at pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng
2 1-5
Noon konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi
ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspektong
3 Ang Mga Lalawigan sa Aking Rehiyon pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na konsepto ng 1-6
pagapapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribosyon ng bawat rehiyon sa
paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan sa heograpiya,
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin
ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng ika-20
5 Pagbuo ng Pilipinas bilang Nasyon siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical 1-6
significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan tungo
6 Mga Hamon at Tugon sa Pagkabansa sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong nationhood) 1-6

Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura,

lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng
7 Araling Asyano 1-7
pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng
Asya
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang

hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan,
8 Kasaysayan ng Daigdig 1-7
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at
matatag na kinabukasan.
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga
kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang
9 Ekonomiks 1-7
mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong
mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at
10 Mga Kontemporaryong Isyu pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga 1-7
kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
Grade Time Allotment
1-2 30 min/day x 5 days

3-6 40 min/day x 5 days
7-10 3 hrs/week
BAITANG 1
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa sa sarili bilang Pilipino at kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit
ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng
komunidad.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

NILALAMAN
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
UNANG MARKAHAN - Ako ay Natatangi

A. Pagkilala sa Sarili Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nasasabi ang batayang 1. * Sibika at Kultura
impormasyon tungkol sa Batayang Aklat 1. 2001.
pp. 10, 22-26
naipamamalas ang pagunawa buong pagmamalaking sarili: pangalan, magulang,
2. * Pagsibol ng Lahing
sa kahalagahan ng pagkilala nakapagsasalaysay ng kaarawan, edad, tirahan, Pilipino 2. 2003. pp. 2-
sa sarili bilang Pilipino gamit kwento tungkol sa paaralan, iba pang 14
ang konsepto ng sariling katangian at pagkakakilanlan at mga 3. * Sibika at Kultura
pagpapatuloy at pagbabago pagkakakilanlan bilang katangian bilang Pilipino Batayang Aklat 3. 2000.
Pilipino sa malikhaing pp. 131-141.
pamamaraan 4. * Ang Bayan Kong
Mahal 1.1998.pp.220.
5. * Pilipinas: Bansang
Minamahal Batayang
Aklat 1.1997.pp.2-17.
AP1NAT-Ia- 6. * Sibika at Kultura
1 Batayang Aklat 1.
1997. pp. 1-10.
7. * Pilipinas Bayan Mo,
Bayan Ko Batayang
Aklat 1.1997.pp. 1-8.
8. * Pilipinas ang Ating
Bansa Batayang Aklat
1.1999.pp.2-4.
Pilipino Batayang
Aklat 1.1997.pp.2-6.
10. * Sibika at Kultura
Batayang Aklat 1
1998.pp.2-18.

NILALAMAN
(Content )

11. * Lahing Pilipino
Batayang Aklat 1.
1997. pp.2-6.
Batayang Aklat 2.
1997.pp.2-9.
13. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
Ko Batayang Aklat 2.
1997. pp.2-5, 8-16.
Maganda Batayang
Aklat 2. 2000. pp.
1625.
Batayang Aklat 2.
1997. pp.4-11, 1526.
16. * Ang Bayan Kong
Mahal 2. 2000. pp.
311.
17. * Kulturang Pilipino
Batayang Aklat 2.
2000. pp. 2-11.
18. * Pamayanang
Pilipino Batayang
Aklat 2. 1997. pp.
216.
Mahal 3. 1998. pp.
97-109.
Pilipino Batayang
Aklat 3. 1997. pp.
8895.

NILALAMAN
(Content )
3. 1999. pp. 104-115
2. Nailalarawan ang pisikal na 1. * Sibika at Kultura
katangian sa pamamagitan Batayang Aklat 1.
ng iba’t ibang malikhaing 2001. pp. 4-5.
pamamaraan 2. * Ang Bayan
Kong Mahal 1. 1998.
pp.
3. 21-32.
* Pilipinas:
Bansang
Minamahal Batayang
4. Aklat 1. 1997. pp.
1829.
* Sibika at
5. Kultura Batayang
Aklat 1.
1997. pp. 16-21.
* Pilipinas Bayan Mo,
Bayan Ko Batayang
AP1NAT-Ia- Aklat 1. 1997. pp.
2 1013.
1. 1999. pp. 6-10.
Pilipino Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
810.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 20-26.

Batayang Aklat 1.
1997. pp. 7-11
3. Nasasabi ang sariling 1. * Sibika at Kultura
pagkakakilanlan sa iba’t AP1NAT-Ib- Batayang Aklat 1.
ibang pamamaraan 3 2001. pp. 6-7
2. Bahagi Ako ng Aking

NILALAMAN
(Content )
Pamayanan
(Philippines Nonformal
Education Project).
1998. pp. 5-8.
3. Ako, at ang Aking
Kakayahan
Education Project).
1998. pp. 6.
Minamahal Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
144-149.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 31.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 182-188.
7. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
1997. pp. 175-184.

8. * Pamayanang
Pilipino Batayang
Aklat 2. 1997. pp.
168-172
4. Nailalarawan ang pansariling 1. * Sibika at Kultura
pangangailan: pagkain, Batayang Aklat 1.
kasuotan at iba pa at mithiin 2001. pp. 164-167,
para sa Pilipinas 172-183
2. * Ang Bayan Kong
AP1NAT-Ib- Mahal 1. 1998. pp.
4 144-168, 184-186.
Minamahal Batayang

NILALAMAN
(Content )

Aklat 1. 1997. pp.
124-144, 170-177,
184-193.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 182-191.
Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
124-126, 178-193.
1. 1999. pp. 82-87,
176.
Pilipino Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
95100, 104-107,
134139.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 159-169.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 174-181.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 156-165.
11. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
1997. pp. 156-160.
Maganda Batayang
Aklat 2. 2000. pp.
206-213.

NILALAMAN
(Content )
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 130-131,
164-173.
Mahal 2. 2000. pp.
136-139.
Batayang Aklat 2.
2000. pp. 144-154.
5. Natatalakay ang mga 1. Ako, ang Pamilya at
pansariling kagustuhan tulad ang Aking Komunidad
ng: paboritong kapatid, (Philippines
pagkain, kulay, damit, laruan Nonformal Education
atbp at lugar sa Pilipinas na Project). 2001. pp.
gustong makita sa 510.
malikhaing pamamaraan 2. * Pilipinas: Bansang
Minamahal Batayang
AP1NAT-Ic- Aklat 1. 1997. pp.
5 138.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 71.
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan Ko
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 153
B. Ang Aking Kwento 6. Natutukoy ang mga
mahahalagang pangyayari
sa buhay simula isilang AP1NAT-Ic-
hanggang sa kasalukuyang 6
edad gamit ang mga
larawan

7. Nailalarawan ang mga AP1NAT-Id-
personal na gamit tulad ng 7
laruan, damit at iba pa mula

NILALAMAN
(Content )
noong sanggol hanggang sa
kasalukuyang edad
8. Nakikilala ang timeline at AP1NAT-Id- * HEKASI Para Sa Mga
ang gamit nito sa pag-aaral 8 Batang Pilipino 4. 2000.
ng mahahalagang pp. 276-277.
pangyayari sa buhay
hanggang sa kanyang
kasalukuyang edad
9. Naipakikita sa pamamagitan AP1NAT-Ie- * HEKASI Para Sa Mga
ng timeline at iba pang 9 Batang Pilipino 4. 2000.
pamamaraan ang mga pp. 276-277.
pagbabago sa buhay at mga
personal na gamit mula
noong sanggol hanggang sa
kasalukuyang edad
10. Nakapaghihinuha ng konsepto
ng pagpapatuloy at
pagbabago sa pamamagitan AP1NAT-
ng pagsasaayos ng mga If10
larawan ayon sa
pagkakasunod-sunod
11. Naihahambing ang sariling
kwento o karanasan sa AP1NAT-
buhay sa kwento at Ig11
karanasan ng mga kamag-
aral

C. Pagpapahalaga sa Sarili 12. Nailalarawan ang mga 1. PRODED Learning
pangarap o ninanais para sa Guide in Heograpiya/
sarili Kasaysayan/ Sibika:
12.1 Natutukoy ang mga Ang Mga
pangarap o ninanais AP1NATIh- Pagpapahalagang
12.2 Naipapakita ang 12 Nakatutulong at
pangarap sa Nakahahadlang sa
malikhaing Kaunlaran ng Bansa
pamamaraan 6. 2003. pp. 1-8

NILALAMAN
(Content )
Minamahal Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
142
13. Naipaliliwanag ang Ako, ang Pamilya at ang
kahalagahan ng aking komunidad
AP1NAT-Ii13 (Philippines Nonformal
pagkakaroon ng mga
pangarap o ninanais para sa Education Project).
sarili 2001. pp. 6-9.
14. Naipagmamalaki ang sariling Ako, ang Pamilya at ang
pangarap o ninanais sa aking komunidad
AP1NAT-Ij14
pamamagitan ng mga (Philippines Nonformal
malikhaing pamamamaraan Education Project).
2001. pp. 6.
IKALAWANG MARKAHAN – Ang Aking Pamilya

A. Pagkilala sa mga kasapi ng Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nauunawaan ang konsepto 1. * Sibika at Kultura
Pamilya ng pamilya batay sa Batayang Aklat 1.
naipamamalas ang pagunawa buong pagmamalaking bumubuo nito (ie. twoparent 2001. pp. 132-134.
at pagpapahalaga sa sariling nakapagsasaad ng family, single-parent family, 2. * Ang Bayan Kong
pamilya at mga kasapi nito at kwento ng sariling extended family) Mahal 1. 1998. pp.
bahaging ginagampanan ng pamilya at bahaging 116-121
bawat isa ginagampanan ng bawat 3. * Pilipinas: Bansang
kasapi nito sa malikhaing Minamahal Batayang
pamamaraan Aklat 1. 1997. pp.
104-114
AP1PAM-
IIa-1
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 113-115
Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
112-114
1. 1999. pp. 75-78
Pilipino Batayang Aklat

NILALAMAN
(Content )
1. 1997. pp. 89-90
Batayang Aklat 1
1998. pp. 109-110
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 87-94

2. Nailalarawan ang bawat 1. * Sibika at Kultura
kasapi ng sariling pamilya sa Batayang Aklat 1.
pamamagitan ng likhang 2001. pp. 127-128.
sining 2. * Pilipinas Bayan Mo,
AP1PAM- Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp. 107,
IIa-2
107-111, 117119.
1. 1999. pp. 74.
3. Nailalarawan ang iba’t ibang 1. * Sibika at Kultura

papel na ginagampanan ng Batayang Aklat 1.
bawat kasapi ng pamilya sa 2001. pp. 118-123,
iba’t ibang pamamaraan 168-172
Minamahal Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
104, 129, 131-133.
AP1PAM- 3. * Pilipinas Bayan Mo,
IIa-3 Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp. 108-
111.
1. 1999. pp. 90-94.
Pilipino Batayang Aklat
1. 1997. pp. 82-85.

NILALAMAN
(Content )

Batayang Aklat 1 1998.
pp. 124-130.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 115-120.
4. Nasasabi ang kahalagahan 1. * Sibika at Kultura
ng bawat kasapi ng pamilya Batayang Aklat 1.
2001. pp. 121-123.
Batayang Aklat 1.
AP1PAM- 1997. pp. 138-141,
IIa-4 196.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 87-94
B. Ang Kwento ng Aking 5. Nakabubuo ng kwento AP1PAM-
Pamilya tungkol sa pang-araw-araw IIb-5
na gawain ng buong pamilya
6. Nailalarawan ang mga 1. * Sibika at Kultura
gawain ng mag-anak sa Batayang Aklat 1.
pagtugon ng mga 2001. pp. 128. Ako,
pangangailangan ng bawat 2. ang Pamilya at ang
kasapi aking komunidad
(Philippines
AP1PAM- Nonformal Education
IIb-6 Project). 2001. pp.
12-13.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 12, 138141.
7. Nakikilala ang “family tree” 1. PRODED Learning

AP1PAM-
at ang gamit nito sa pagaaral Guide in Heograpiya/
IIc-7 Kasaysayan/ Sibika:
ng pinagmulang lahi ng
pamilya Pagkamamamayan 6.

NILALAMAN
(Content )
2003. pp. 5-10.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 103
8. Nailalarawan ang Ako, ang Pamilya at ang
pinagmulan ng pamilya sa AP1PAM- aking komunidad
malikhaing pamamaraan IIc-8 (Philippines Nonformal
Education Project). 2001.
pp. 11-12
9. Nailalarawan ang mga * HEKASI Para Sa Mga
mahahalagang pangyayari Batang Pilipino 4. 2000.
AP1PAM-
sa buhay ng pamilya sa pp. 276-277.
IIc-9
pamamagitan ng
timeline/family tree
10. Nailalarawan ang mga Ako, ang Pamilya at ang
pagbabago sa nakagawiang AP1PAM- aking komunidad
gawain at ang pinapatuloy IId-10 (Philippines Nonformal
na tradisyon ng pamilya Education Project). 2001.
pp. 14-16.
11. Naipahahayag sa malikhaing AP1PAM-
pamamamaraan ang sariling IId-11
kwento ng pamilya
12. Naihahambing ang kwento
AP1PAM-
ng sariling pamilya at
IId-12
kwento ng pamilya ng mga
kamag-aral
13. Naipagmamalaki ang kwento AP1PAM-
ng sariling pamilya. IIe-13
C. Mga Alituntunin sa Pamilya 14. Naiisa-isa ang mga alituntunin Bahagi Ako ng Aking
ng pamilya AP1PAM- Pamayanan (Philippines
IIe-14 Nonformal Education
Project). 1998. pp. 17-18.

15. Natatalakay ang mga batayan
AP1PAM-
ng mga alituntunin ng
II0-15
pamilya
16. Nahihinuha na ang mga AP1PAM-

NILALAMAN
(Content )
alituntunin ng pamilya ay IIe-16
tumumutugon sa iba-ibang
sitwasyon ng pang-arawaraw
na gawain ng pamilya
17. Nakagagawa ng wastong AP1PAM-
pagkilos sa pagtugon sa mga IIf-17
alituntunin ng pamilya
18. Naihahambing ang

AP1PAM-
alituntunin ng sariling
IIf-18
pamilya sa alituntunin ng
pamilya ng mga kamag-aral
D. Pagpapahalaga sa Pamilya 19. Naipakikita ang Bahagi Ako ng Aking
pagpapahalaga sa pagtupad AP1PAM- Pamayanan (Philippines
sa mga alituntunin ng IIf-19 Nonformal Education
sariling pamilya at pamilya Project). 1998. pp. 19.
ng mga kamag-aral
20. Nailalarawan ang batayang
pagpapahalaga sa sariling AP1PAM-
pamilya at nabibigyang IIg-20
katwiran ang pagtupad sa
mga ito
21. Naihahahambing ang mga AP1PAM-
pagpapahalaga ng sariling IIg-21
pamilya sa ibang pamilya

22. Natutukoy ang mga halimbawa AP1PAM-
ng ugnayan ng sariling IIg-22
pamilya sa ibang pamilya
23. Nakabubuo ng konklusyon Bahagi Ako ng Aking

tungkol sa mabuting Pamayanan (Philippines
pakikipag-ugnayan ng Nonformal Education
AP1PAM-
sariling pamilya sa iba pang Project). 1998. pp. 20-21.
IIh-23
pamilya sa lipunang Pilipino.

NILALAMAN
(Content )
IKATLONG MARKAHAN – Ang Aking Paaralan
Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nasasabi ang mga batayang 1. * Sibika at Kultura
A. Pagkilala sa Aking Paaralan impormasyon tungkol sa Batayang Aklat 1.
naipamamalas ang pagunawa buong pagmamalaking sariling paaralan: pangalan 2001. pp. 149-152.
sa kahalagahan ng pagkilala nakapagpapahayag ng nito (at bakit ipinangalan 2. * Ang Bayan Kong
ng mga batayang pagkilala at ang paaralan sa taong ito), AP1PAA- Mahal 1. 1998. pp.
impormasyon ng pisikal na pagpapahalaga sa lokasyon, mga bahagi nito, IIIa-1 44.
kapaligiran ng sariling sariling paaralan taon ng pagkakatatag at
paaralan at ng mga taong ilang taon na ito, at mga
bumubuo dito na pangalan ng gusali o silid (at
nakakatulong sa paghubog bakit ipinangalan sa mga
ng kakayahan ng bawat taong ito)
batang mag-aaral 2. Nailalarawan ang pisikal na PRODED Learning Guide
AP1PAAIIIa-
kapaligiran ng sariling in Sibika at Kultura: Ituro
2
paaralan Mo 2. 2003. pp. 1-8.
3. Nasasabi ang epekto ng
pisikal na kapaligiran sa AP1PAA-
sariling pag-aaral (e.g. IIIb-3
mahirap mag-aaral kapag
maingay, etc)

4. Nailalarawan ang mga * Pilipinas ang Ating
tungkuling ginagampanan ng Bansa Batayang Aklat 1.
AP1PAA-
mga taong bumubuo sa 1999. pp. 127-130.
IIIb-4
paaralan (e.g. punong guro,
guro, mag-aaral, doktor at
nars, dyanitor, etc
B. Ang Kwento ng Aking 5. Naipaliliwanag ang * Pilipinas Bayan Mo,
AP1PAA-
Paaralan kahalagahan ng paaralan sa Bayan Ko Batayang Aklat
IIIc-5
sariling buhay at sa 1. 1997. pp. 156-157.
pamayanan o komunidad.
6. Nasasabi ang mahahalagang AP1PAA-
pangyayari sa pagkakatatag IIIc-6
ng sariling paaralan
7. Nailalarawan ang mga AP1PAA-
pagbabago sa paaralan tulad IIId-7
ng pangalan, lokasyon,

NILALAMAN
(Content )
bilang ng mag-aaral atbp
gamit ang timeline at iba
pang pamamaraan
8. Naipapakita ang pagbabago

ng sariling paaralan sa AP1PAA-
pamamagitan ng malikhaing IIId-8
pamamaraan at iba pang
likhang sining
9. Natutukoy ang mga AP1PAA-
alituntunin ng paaralan IIIe-9
10. Nabibigyang katwiran ang AP1PAA-

pagtupad sa mga alituntunin IIIe-10
ng paaralan
11. Nasasabi ang epekto sa sarili
at sa mga kaklase ng AP1PAA-
pagsunod at hindi pagsunod IIIf-11
sa mga alituntunan ng
paaralan
C. Pagpapahalaga sa Paaralan 12. Nahihinuha ang kahalagahan
AP1PAA-
ng alituntunin sa paaralan at
IIIg-12
sa buhay ng mga mag-aaral
13. Naiisa-isa ang mga gawain at 1. * Pilipinas: Bansang
pagkilos na nagpapamalas Minamahal Batayang
ng pagpapahalaga sa sariling Aklat 1. 1997. pp.
paaralan (eg. Brigada 146.
Eskwela) AP1PAA- 2. * Pilipinas Bayan Mo,
IIIh-13 Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
204-207.
1. 1999. pp. 144-145
14. Natatalakay ang kahalagahan AP1PAA-
ng pag-aaral IIIi-j-14

NILALAMAN
(Content )
14.1 Nakapagsasaliksik ng
mga kwento tungkol
sa mga batang
nakapag-aral at hindi
nakapag-aral
14.2 Nasasabi ang maaring
maging epekto ng
nakapag-aral at hindi
nakapag-aral sa tao
IKAAPAT NA MARKAHAN – Ako at ang Aking Kapaligiran

A. Ako at ang Aking Tahanan Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nakikilala ang konsepto ng 1. * HEKASI Para Sa
distansya at ang gamit nito Mga Batang Pilipino
naipamamalas ang pagunawa 1. nakagagamit ang sa pagsukat ng lokasyon 4. 2000. pp. 8-9.
sa konsepto ng distansya sa konsepto ng 2. PRODED Learning
paglalarawan ng distansya sa Guide in Heograpiya/
sariling kapaligirang paglalarawan ng Kasaysayan/ Sibika:
ginagalawan tulad ng pisikal na Ang Iskala 4. 2003.
tahanan at paaralan at ng kapaligirang pp. 1-4.
kahalagahan ng ginagalawan 3. * Ang Bayan Kong
pagpapanatili at Mahal 1. 1998. pp.
pangangalaga nito 2. nakapagpakita ng 43, 45-52.
payak na gawain 4. * Sibika at Kultura
AP1KAP- Batayang Aklat 1.
sa pagpapanatili
IVa-1 1997. pp. 29-30.
at pangangalaga
ng kapaligirang 5. * Pilipinas Bayan Mo,
ginagalawan Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
2330.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 46-48
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 18-22.
Batayang Aklat 2.

NILALAMAN
(Content )

1997. pp. 18-20.
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
1997. pp. 32-35.
Maganda Batayang
Aklat 2. 2000. pp.
4851.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 46-47.
Mahal 2. 2000. pp.
21-24.
Batayang Aklat 2.
2000. pp. 23-25.
14. * Pamayanang
Pilipino Batayang
Aklat 2. 1997. pp.
3234.
Batayang Aklat 3.
1997. pp. 82-94.
Mahal 3. 1998. pp.
20-22
Pilipino Batayang
Aklat 3. 1997. pp.
1315.
3. 1999. pp. 15-17.

NILALAMAN
(Content )
2. Nagagamit ang iba’t ibang 1. * Sibika at Kultura
katawagan sa pagsukat ng Batayang Aklat 1.
lokasyon at distansya sa AP1KAP- 2001. pp. 34-38.
pagtukoy ng mga gamit at IVa-2 2. * Pagsibol ng Lahing
lugar sa bahay (kanan, Pilipino 2. 2003. pp.
kaliwa, itaas, ibaba, harapan 11-15
at likuran)
3. Nailalarawan ang kabuuan at PRODED Learning Guide
AP1KAP-
mga bahagi ng sariling in Sibika at Kultura: Ituro
IVb-3
tahanan at ang mga Mo 2. 2003. pp. 6.
lokasyon nito
4. Nakagagawa ng payak na 1. PRODED Learning
mapa ng loob at labas ng Guide in Sibika at
tahanan Kultura: Mga Sagisag
AP1KAPIVb- o Pananda sa Mapa 2.
4 pp. 1-6.
Minamahal Batayang
Aklat 1. 1997. pp. 52.
5. Naiisa-isa ang mga bagay at * Pilipinas: Bansang
istruktura na makikita sa AP1KAP- Minamahal Batayang
nadadaanan mula sa IVc-5 Aklat 1. 1997. pp. 103.
tahanan patungo sa
paaralan
6. Naiuugnay ang konsepto ng
lugar, lokasyon at distansya
sa pang-araw-araw na
AP1KAP-
buhay sa pamamagitan ng
IVc-6
iba’t ibang uri ng
transportasyon mula sa
tahanan patungo sa
paaralan

B. Ako at ang Aking Paaralan 7. Nailalarawan ang pagbabago
AP1KAP-
sa mga istruktura at bagay
IVd-7
mula sa tahanan patungo sa
paaralan at natutukoy ang

NILALAMAN
(Content )
mga mahalagang istruktura
sa mga lugar na ito.
8. Nakagagawa ng payak na 1. * Sibika at Kultura
mapa mula sa tahanan Batayang Aklat 1.
patungo sa paaralan AP1KAP- 2001. pp.42.
IVd-8 2. * Pilipinas: Bansang
Minamahal Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
103.
9. Natutukoy ang bahagi at 1. PRODED Learning
gamit sa loob ng silid-aralan/ Guide in Sibika at
paaralan at lokasyon ng Kultura: Ituro Mo
mga ito 2. 2003. pp. 1-3, 7.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 22.
3. * Pilipino Ako,
AP1KAP- Pilipinas ang Bayan
IVe-9 Ko Batayang Aklat 2.
1997. pp. 38.
4. * Pamayanang
Pilipino Batayang
Aklat 2. 1997. pp.
3031.

10. Nakagagawa ng payak na 1. PRODED Learning
mapa ng silidaralan/paaralan Guide in Sibika at
Kultura: Ituro Mo 2.
AP1KAP-
2000. pp. 7.
IVf-10
2. * Ang Bayan Kong
Mahal 1. 1998. pp.
44.
11. Naipaliliwanag ang konsepto
ng distansya sa
AP1KAPIVg-
pamamagitan ng nabuong
11
mapa ng silid-aralan at
paaralan

NILALAMAN
(Content )
11.1 distansya ng mga
bagay sa isa’t isa sa
loob ng silid-aralan
11.2 distansya ng mga
mag-aaral sa ibang
mga bagay sa
silidaralan
11.3 distansya ng
silidaralan sa iba’t
ibang bahagi ng
paaralan

12. Nakapagbigay halimbawa ng 1. * Sibika at Kultura
mga gawi at ugali na Batayang Aklat 1.
makatutulong at 2001. pp. 75-82.
nakasasama sa sariling 2. * Ang Bayan
kapaligiran: tahanan at Kong Mahal 1. 1998.
paaralan pp.
3. 89-98.
* Pilipinas:
Bansang
Minamahal Batayang
4. Aklat 1. 1997. pp.
6871.
* Sibika at
AP1KAP- Kultura Batayang
IVh-12 Aklat 1.
1997. pp. 77-79, 81.
Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
5860, 68, 72-81, 83.
1. 1999. pp. 46-47,
67, 71.
C. Pagpapahalaga sa 13. Naipakikita ang iba’t ibang 1. * Pilipinas:
Kapaligiran pamamaraan ng Bansang Papaunlad.
pangangalaga ng 2000. pp.
kapaligirang ginagalawan AP1KAP- 2. 96-103.
13.1 sa tahanan IVi-13 * Sibika at
Kultura Batayang
Aklat 3.

NILALAMAN
(Content )

13.2 sa paaralan 2000. pp. 91-95.
13.3 sa komunidad 3. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 2. 2003. pp.
69-70.
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 1. 1998. pp.
68-71, 90-98.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 72-77, 142-
146.
Bayan Ko Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
133-134, 146-150.
1. 1999. pp. 64-66,
68-70, 146-148,
184188.
Pilipino Batayang
Aklat 1. 1997. pp.
4347, 127-131.
Batayang Aklat 1
1998. pp. 79-87.
Batayang Aklat 1.
1997. pp. 63-66, 133.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 51-55.
12. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan

NILALAMAN
(Content )
1997. pp. 75-85.
Maganda Batayang
Aklat 2. 2000. pp.
109-114.
Batayang Aklat 2.
1997. pp. 80-81.
14. Naipakikita ang 1. * Sibika at Kultura
pagpapahalaga sa Batayang Aklat 1.
AP1KAP-
kapaligirang ginagalawan sa 2001. pp. 83-85.
IVj-14
iba’t ibang pamamaraan at 2. * Ang Bayan Kong
likhang sining. Mahal 1. 1998. pp.
89.
BAITANG 2
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong hepgrapikal tulad ng lokasyon at
pinagkukunang yaman at bukal ng yamang lahi, at konsepto ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga bakas ng kasaysayan.

NILALAMAN
(Content )
UNANG MARKAHAN - Ang Aking Komunidad

A. Pagkilala sa Komunidad Ang Mag-aaral ay… Ang Mag-aaral ay… 1. Nauunawaan ang konsepto 1. * Pagsibol ng Lahing
ng ‘komunidad’ Pilipino 2. 2003. pp.15-17
naipamamalas ang malikhaing 1.1 Nasasabi ang payak 2. * Araling Panlipunan
pagunawa sa nakapagpapahayag/ na kahulugan ng 2.2013.pp.2-12
AP2KOM-Ia-
kahalagahan nakapagsasalarawan ng ‘komunidad’ 3. * Kulturang Pilipino 2.
ng kinabibilangang kahalagahan ng 1
1.2 Nasasabi ang mga 2000. pp.14-22
komunidad kinabibilangang komunidad halimbawa ng 4. * Pilipino Ako, Pilipinas
‘komunidad’ Ang Bayan Ko 2.pp.21-28
5. * Sibika at Kultura 2.

NILALAMAN
(Content )

1997.pp.33-44
6. * Pamayanang Pilipino 2.
1997. pp.21-28
7. Lahing Pilipino 2. 1997.
pp. 13-18
Pilipono 3. 1997. Pp. 47-
51
9. Kulturang Pilipino 2.
2000. pp. 14-22
10. Pilipino Ako, Pilipinas Ang
Bayan Ko 2. 1997.
pp.2128.
Batayang Aklat 2. 1997.
pp. 33-44.
12. * Ang Bayan Kong Mahal
2. 2000. pp. 14-19.
13. * Lahing Pililpino 2. 1997.
pp. 13-18.
Pilipino 1. 1997. pp. 7273.
Minamahal 1. 1997. pp.
96-103.
16. * Pilipinas Ang Ating
Bansa 1. 1999. pp. 91-95,
100-101.
Bayan Ko 1. 1997. pp.
115-117.
1997. pp. 102.
1. 1998. pp. 126-131,

NILALAMAN
(Content )
139.
1998. pp. 107, 111-114.
2. Naipaliliwanag ang 1. * Pagsibol ng
kahalagahan ng Lahing
‘komunidad’ 2. Pilipino 2. 2003.pp.25-28
* Araling
AP2KOM- 3. Panlipunan
Ib-2
2.2003.pp.39-44
* Pagsibol ng
Lahing Pilipino 1. 1997.
pp. 7578.
3. Natutukoy ang mga 1. * Pagsibol ng
bumubuo ng komunidad: Lahing
3.1 Mga tao: mga iba’t 2. Pilipino 2. 2003. pp.17,22
ibang naninirahan sa * Sibika at Kultura
komunidad, mga 1.2001.pp.149-151,156-
pamilya o mag-anak 3. 157
3.2 Mga institusyon: * Araling
paaralan, mga 4. Panlipunan2.2003.pp.8
sentrong * Kulturang Pilipino 2.
pamahalaan o 5. 2000.pp.58-65
nagbibigay serbisyo, * Pilipino Ako,
sentrong Pilipinas Ang Bayan Ko 2.
pangkalusugan, 6. 1997.
pamilihan, simbahan pp.168-170
o mosque at iba 7. * Sibika at Kultura
pang pinagtitipunan 2.
8. 1997. pp.8-10
ng mga kasapi ng
ibang relihiyon * Lahing Pilipino 2.
1997. pp. 59-68
AP2KOM- * Kulturang Pilipino
Ib-3 2.

2000. pp. 58-65.
9. * Pilipino Ako, Pilipinas

Ang Bayan Ko 2. 1997.
pp. 2-6.
pp. 8-10.
11. * Lahing Pilipino 1. 1997.
pp. 87-99.

NILALAMAN
(Content )

Pilipino 1. 1997. pp. 8292,
142-150.
104-106.
Bansa 1. 1999. pp. 74-81.
106-111, 117-118.
1997. pp. 103, 104-105,
108, 111.
1998. pp. 110.
4. Naiuugnay ang tungkulin at 1. * Pagsibol ng Lahing
gawain ng mga bumubuo Pilipino 2. 2003.pp.132-
ng komunidad sa sarili at 137
sariling pamilya 2. * Sibika at Kultura
1.2001.pp.172-182
3. Ako, ang Pamilya at ang
Aking Komunidad
AP2KOM-Ic- Education
4 Program).2001.pp.23-24
4. My Family,My Community
and I (Philippines
Nonformal Education
Program).2001.pp.23-24
5. * Araling Panlipunan
2.2003.pp.14-24
Maganda 2. 2000. pp. 123-
130, 207-227.
7. * Kulturang Pilipino 2.

NILALAMAN
(Content )
2000. Pp.23-28, 155-159.
pp.168-170, 168-170.
Pilipino 1. 1997. pp. 9599.
200-210.
108-111, 118, 121.
1997. pp. 112, 119-120.
1998. pp. 125-130.
B. Ang Aking Komunidad 5. Nasasabi na ang bawat bata 1. Ako, ang Pamilya at ang
ay may Aking Komunidad
kinabibilangang komunidad (Philippines Nonformal
Education
and I (Philippines
AP2KOM-Ic- Nonformal Education
5 Program).2001.pp.31-32
2.2003.pp.27-28
1. 1998. pp. 144-149.

6. Nasasabi ang batayang 1. PRODED Learning Guide
AP2KOM-
impormasyon tungkol sa in Sibika at Kultura
Id-6
sariling komunidad: Populasyon:Umaasa o
pangalan ng komunidad; Inaasahan 2. 2003. pp.1-

NILALAMAN
(Content )

lokasyon ( malapit sa tubig 14
o bundok, malapit sa 2. * Sibika at Kultura 1.
bayan), mga namumuno 2001.pp.112
dito, populasyon, mga 3. Ako, ang Pamilya at ang
wikang sinasalita, atbp Aking Komunidad
Education
Program).2001.pp.22
and I (Philippines
Nonformal Education
Program).2001.pp.22
Maganda 2. 2000. pp.
123-130
2. 2000. pp.73-82
1997. pp.77-85
8. * Lahing Pilipino 1. pp.
105-109.
107-114.
Bansa 1. 1999. pp.
102105.
1997. pp. 113-118.
1. 1998. pp. 132-138.
1998. pp. 115-122.
14. MISOSA 6 Lesson 2
7. Nailalarawan ang sariling AP2KOM- 1. PRODED Learning Guide in
komunidad gamit ang mga Id-e-7 Sibika at Kultura Mga


NILALAMAN
(Content )

simbolo sa payak na mapa Sagisag o Pananda sa
7.1 Nakikilala ang mga Mapa 2.2000. pp. 1-19
sagisag na 2. PRODED Learning Guide
ginagamit sa mapa in Sibika at Kultura Ituro
sa tulong ng Mo 2.2000.pp.1-8
panuntunan. 3. * Pagsibol ng Lahing
7.2 Natutukoy ang Pilipino 2.2003.pp.33-
lokasyon ng mga 36,49-54,60-62
mahahalagang lugar 4. * Sibika at Kultura
sa sariling 1.2001.pp.57-65
komunidad batay sa 5. * Sibika at
lokasyon nito sa Kultura3.2000.pp.50-69
sariling tahanan o
6. * Pamana 5.1999.pp.50-
paaralan
52
7.3 Nailalarawan ang
7. * Pilipinas:Bansang
mga anyong lupa at
Papaunlad 6.2000.pp.74-
tubig sa sariling
77
komunidad
7.4 Nakaguguhit ng
2.2003.pp.45-55,69-86
payak na mapa ng
komunidad mula sa
Maganda 2. 2000. pp.35-
sariling tahahan o
47
paaralan, na
nagpapakita ng mga
mahahalagang lugar at pp.31-38
istruktura, anyong lupa 11. * Sibika at Kultura 2.
at tubig, atbp. 1997. pp.45-52
2. 2000. pp.21-29
1997. pp.30-40
pp. 18-23
Pilipino 3. 1997. pp.15-18
16. * Sibika at Kultura: Ang

NILALAMAN
(Content )
Bayan Kong Mahal 3.
1998. pp. 13-19, 33
Ang Bayan Ko. 3. 1999.
pp. 13-15
Pinagpala 4. 2000.pp. 26-
27
19. * Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika:
Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 32-51
4858.
2000. pp. 23-28.
3. 1998. pp. 13-19;33.
4. 1999. pp. 32-51.
22-23.
164.
26. Sibika at Kultura 1. 1997.
pp. 110.
27. Pilot School MTBLME 2nd
Qrtr Grade 3

8. Nailalarawan ang panahon 1. PRODED Learning Guide
at kalamidad na in Sibika at Kultura
nararanasan sa sariling AP2KOM-If- Yamang-Lupa: Alagaan
komunidad h-8 2.2003.pp.1-13 2.
8.1 Nasasabi ang iba’t ibang Sibika at Kultura 3.
uri ng 2000.pp.72-75

NILALAMAN
(Content )

panahong 3. Handa Ka Na Ba sa
nararanasan sa Kalamidad (Philippines
sariling komunidad Nonformal Education
(tag-ulan at tag-init) Program). 1998.pp.1-34
8.2 Natutukoy ang mga 4. Bagyo at Lindol:Paano
natural na Paghahandaan
kalamidad o (Philippines Nonformal
sakunang madalas Education
maganap sa sariling Program).1998.pp.1-40
komunidad 5. * Araling Panlipunan
8.3 Nakakukuha ng 2.2003.pp.87-98
impormasyon tungkol 6. OHSP Module 1
sa mga epekto ng
7. Pilot School MTBMLE 1st
kalamidad sa kalagayan
Qrtr Grade 3 AP LM
ng mga anyong lupa,
anyong tubig at sa 8. * Pagsibol ng Lahing
mga tao sa sariling Pilipino 3. 1997. pp. 35-
komunidad 46
8.4 Nasasabi ang mga 9. * Pilipinas Ang Ating
wastong gawain/ Bansa 3. 1999. pp. 35-40,
pagkilos sa tahanan 66-70
at paaralan sa 10. * Sibika at Kultura: Ang
panahon ng Bayan Kong Mahal 3.
kalamidad 1998. pp. 6, 43-49
8.5 Nasasabi kung 11. * Sibika at Kultura 3.
paano ibinabagay ng 1997. pp. 36-40
mga tao sa panahon 12. * Pilipino Ako, Pilipinas
ang kanilang Ang Bayan Ko. 3. 1999.
kasuotan at tirahan pp. 31-39
Pinagpala 4. 2000. pp.
43-46, 55-65, 83
14. * Heograpiya,
1999. pp. 76-82

NILALAMAN
(Content )
6. 1999. pp. 76-82.
16. * Pilipinas: Kasaysayan at
Pamahalaan I. 2000. pp.
17-18.
1. 1998. pp. 153-154.
18. MISOSA 4 Lesson 9,10
19. Pilot School MTBLME 1st
Qrtr Grade 3
20. Pilot School MTBLME TG
1st Qrtr Grade 3
9. Nasasabi ang * Araling
pagkakapareho at AP2KOM-Ii- Panlipunan2.2003.pp.29
pagkakaiba ng sariling 9
komunidad sa mga kaklase
IKALAWANG MARKAHAN – Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon
A. Ang Kwento ng Pinagmulan Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nakapagsasalaysay ng 1. * Pamana.5.1999.pp.3-5
ng Aking pinagmulan ng sariling 2. * Araling Panlipunan
Komunidad naipamamalas ang 1. nauunawaan ang komunidad batay sa mga 2.2003.pp.100-108
AP2KNN-
pagunawa sa kwento ng pinagmulan at pagsasaliksik, pakikinig sa
IIa-1
pinagmulan ng sariling kasaysayan ng kuwento ng mga
komunidad batay sa komunidad nakakatanda sa
konsepto ng pagbabago komunidad, atbp
at pagpapatuloy at 2. nabibigyang halaga ang 2. Naiuugnay ang mga 1. * Sibika at Kultura
pagpapahalaga sa mga bagay na nagbago pagbabago sa pangalan ng 1.2001.pp.13-15
AP2KNN-
kulturang nabuo ng at nananatili sa sariling komunidad sa 2. * Araling Panlipunan
IIa-2
komunidad pamumuhay mayamang kuwento ng 2.2003.pp.103-105
komunidad pinagmulan nito

3. Nasasabi ang pinagmulan 1. * Hekasi Para Sa Mga
at pagbabago ng sariling Batang Pilipino
komunidad sa AP2KNN- 4.2000.pp.276-277
pamamagitan ng timeline IIb-3 2. * Araling Panlipunan
at iba pang graphic 2.2003.pp.105
organizers
4. Nakagagawa ng maikling AP2KNN- 1. Ipagdiwang Natin ang

NILALAMAN
(Content )
salaysay ng mga IIc-4 2. Pagkakaiba ng ating
pagbabago sa sariling Kultura (Philippines
komunidad sa iba’t ibang Nonformal Education
aspeto nito tulad ng uri ng Program).2001.pp.11-12
transportasyon, pananamit, * Araling Panlipunan
libangan,pangalan ng mga
2.2003.pp.106-108
kalye atbp. sa
pamamagitan ng iba’tibang
sining (ei. pagguhit,
paggawa ng simpleng graf,
pagkuwento, atbp.)
5. Naiuugnay ang mga sagisag, 1. PRODED Learning Guide in
natatanging istruktura, Sibika at Kultura: Mga
bantayog ng mga bayani at Sagisag ng Pilipinas, Alam
mga mahahalagang bagay Mo? 2.2000.pp.1-12
na matatagpuan sa 2. * Sibika at Kultura
komunidad sa kasaysayan 1.2001.pp.87-97
nito 3. * Araling Panlipunan
2.2003.pp.107
4. Pilot School MTBMLE 2nd
Qrtr Grade 3
5.
* Pilipinas: Bansang
AP2KNN- Maganda 2. 2000.
IId-5 Pp.6576, 228-240

2000. Pp.30-38,69-82
Pp.40-52,99-112
1997. Pp.53-64,107-123
2. 2000. Pp.31-37,91-
103,123-130
1997. Pp.41-52,87-107

NILALAMAN
(Content )

11. Lahing Pilipino 2. 1997.
Pp. 24-35, 69-80, 192-
211
12. * Pilipinas Ang Ating Bansa
3. 1999. Pp. 118-
126
6576;228-240.
Ang Bayan Ko 2. 1997. pp.
40-52, 99-112.
Pilipino 1. 1997. pp. 50-68.
80-89.
1. 1999. pp. 24-31.
3142, 85-102.
19. * Sibika at Kultura 1. 1997.
pp. 38-52, 54-56, 57, 82-
97.
1. 1998. pp. 53-74, 99113.
1998. pp. 57-69, 91-103.
6. Nailalarawan ang dami ng tao * Pagsibol ng Lahing Pilipino
AP2KNN-
sa sariling komunidad sa 2.2003.pp.85-94
IId-6
pamamagitan ng graf
B. Ang Kultura sa Aking Naipagmamalaki ang 7. Nakabubuo ng maikling AP2KNN- * Araling Panlipunan
Komunidad kultura ng sariling salaysay tungkol samga IIe-7 2.2003.pp.94-96,127-134
1. Pamumuhay komunidad bagay na hindi nagbago sa

NILALAMAN
(Content )
2. Tradisyon/ Kaugalian komunidad(hal., pangalan,
3. Mga pagdiriwang pagkain, gusali o istruktura)
4. Sining 8. Nakasusuri ng pagkakaiba ng 1. * Sibika at Kultura
kalagayan ng kapaligiran ng AP2KNN- 3.2000.pp.61-70
sariling komunidad (ei. mga IIe-8 2. * Araling Panlipunan
anyong lupa at tubig ngayon 2.2003.pp.97,118-126
at noon)

9. Nailalarawan ang 1. * Pagsibol ng Lahing
pagkakakilanlang kultural ng Pilipino 2. 2003.pp.110-
komunidad 114
9.1 Natutukoy at 2. Araling Panlipunan 1
naipaliliwanag ang mga Modyul 2 “Kapaligirang
katangiang Kultural”.pp.12-17
nagpapakilala ng sariling 3. Pilot School MTBMLE 2nd
komunidad (ie, tanyag
Qrtr Grade 3
na anyong lupa o tubig, 4.
produkto, pagkain, * Pilipinas: Bansang
tanyag na kasapi ng maganda 2. 2000. Pp.184-
komunidad atbp.) 205
5.
9.2 Natutukoy ang iba’t ibang * Kulturang Pilipino
pagdiriwang ng 2.
6.
komunidad 2000. Pp113.124
9.3 Natatalakay ang mga AP2KNN- * Pilipino Ako, Pilipinas
tradisyon na IIf-g-9 7. Ang Bayan Ko 2. 1997.
nagpapakilala sa sariling Pp.147-152
komunidad 8. * Sibika at Kultura 2.
9.4 Natatalakay ang 1997. Pp.143-148
iba’tibang uri ng sining 9. * Ang Bayan Kong Mhal
na nagpapakilala sa 2. 2000. Pp.123-129 *
sariling komunidad (ei. 10. Pamayanang Pilipino 2.
panitikan, musika, 1997. Pp.134-141
sayaw, isports atbp) 11. * Lahing Pilipino 2.
1997.
12. Pp. 125-140
Mahal 5. 1999. pp. 9.
MISOSA 4 Lesson 12
Pilot School MTBLME 1st
Qrtr Grade 3

NILALAMAN
(Content )

10. Naihahambing ang 1. * Pagsibol ng Lahing
katangian ng sariling Pilipino 2.2003.pp.110-115
komunidad sa iba pang 2. * Araling Panlipunan
AP2KNN-
komunidad tulad ng likas 2.2003.pp.146-148
IIh-10
na yaman, produkto at
hanap-buhay, kaugalian at
mga pagdiriwang, atbp.
11. Nasusuri ang kahalagahan ng 1. * Pagsibol ng Lahing
mga pagdriwang at Pilipino 2. 2003.pp.110-
tradisyon na nagbubuklod 115,119-123
ng mga tao sa pag-unlad 2. Pilot School MTBMLE 2nd
ng sariling komunidad AP2KNN- Qrtr Grade 3
IIi-11 3. * Pamayanang Pilipino 2.
1997. pp. 139-140.
1st Qrtr Grade 3
2nd Qrtr Grade 3
12. Nakakalahok sa mga
proyekto o mungkahi na AP2KNN-
nagpapaunlad o IIj-12
nagsusulong ng
natatanging
IKATLONG MARKAHAN – Pamumuhay sa Komunidad
A. Kabuhayan sa Komunidad Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natatalakay ang mga 1. * Pagsibol ng Lahing
produkto at mga kaugnay na Pilipino 2. 2003.pp.66-68
naipamamalas ang nakapagpapahayag ng hanapbuhay na nalilikha 2. Kapaligiran, Kayamanan,
kahalagahan ng pagpapahalaga sa mula sa likas yaman ng Kalingain (Philippines
mabuting paglilingkod pagsulong ng mabuting komunidad Nonformal Education
ng mga namumuno sa paglilingkod ng mga 1.1 Nailalarawan ang likas na AP2PSK-
pagsulong ng mga namumuno sa komunidad yaman at pangunahing IIIa-1 3. Araling Panlipunan 1
pangunahing tungo sa pagtugon sa produkto ng komunidad
Modyul I “Kapaligirang
hanapbuhay at pangangailangan ng mga 1.2 Naiuugnay ang mga
Pisikal ng
kasapi ng sariling pangunahing hanapbuhay
pagtugon sa Pamayanan”.pp.6-10
komunidad ng komunidad sa likas na 4.
Araling Panlipunan I

pangangailangan ng Modyul 3 Kayamanang
mga kasapi ng sariling

NILALAMAN
(Content )

komunidad yaman ng komunidad Pinagkukunan Likas na
Kayaman.pp.3-14
2.2003.pp.152-174
6. Pilot School MTBMLE 2nd
Qrtr grade 3
Maganda 2. 2000. pp.35-
47; 82-108
2000. pp.41-56
pp.53-70
1997. pp.65-89
2. 2000. pp.61-71
1997. pp.53-74
13. * Lahing Pilipino 2.
1997.pp. 41-50
Pilipino 3. 1997. pp. 47-
65
Bansa 3. 1999. pp. 19-35,
41-60
Bayan Kong Mahal 3.
1998. pp. 22-37, 51-74
1997. Pp. 23-35, 46-56
pp. 17-30, 42-65

NILALAMAN
(Content )

84-85, 79-80, 93-95, 98-
99, 101-103, 110-112,
114-115, 117-119, 126127,
129-130. 132-134,
137-138
20. * Heograpiya,
1999. pp. 57-61, 63-64,
66-67, 69-70, 72-73, 7681,
84-86, 92-94, 96-98,
101, 107-109, 111-112,
114, 117-118, 120-121,
123-124
6. 1999. pp. 99-106
3. 1998. pp. 22-37, 51-74.
Pilipino 1. 1997. pp. 32-
39.
54-63; 131-133.
Bansa 1. 1999. pp. 35-41,
60-61.
4957, 62-67.
1997. pp. 59-69.
1. 1998. pp. 76-88.


NILALAMAN
(Content )
1998. pp. 72-78, 82-83.
Qrtr Grade 3
1st Qrtr Grade 3

2. Naipaliliwanag ang 1. * Pagsibol ng Lahing
pananagutan ng bawat isa sa Pilipino 2. 2003.pp.69-70
pangangalaga sa likas na 2. PRODED Learning Guide
yaman at pagpanatili ng in Sibika at Kultura
kalinisan ng sariling Yamang Tubig-Alagaan at
komunidad. Tipirin 2.2000.pp.1-12
2.1 Nasasabi ang mga sanhi 3. * Sibika at Kultura
at bunga ng pagkasira 1.2001.pp.75-81
ng likas na yaman ng
kinabibilangang
3.2000.pp.91-94
komunidad
5. Ingatan ang Mga Anyong
2.2 Nahihinuha ang mga
posibleng dahilan ng tao Tubig (Philippines
sa pagsira ng mga likas Nonformal Education
na yaman ng Program).1998.pp.5-20
kinabibilangang AP2PSK- 6. Kapaligiran, Kayamanan,
komunidad. IIIb-2 Kalingain (Philippines
2.3 Nakapagbibigay ng Nonformal Education
mungkahing paraan ng Program).1998.pp.16-23
pag-aalaga sa kapaligiran 7. Kapaligiran, Alagaan Para
at likas na yaman ng Sa Kinabukasan
kinabibilangang (Philippines Nonformal
komunidad Education
Program).1998.pp.6-
10,16-21,25-29
8. Araling Panlipunan 1
Modyul 3“Kayamanang
Pinagkukunan Likas na
Kayamanan”.pp.15-18
9. Ang Pangangalaga ng
Ating mga Yamang

NILALAMAN
(Content )

Tubig(Philippines
Nonformal Education
10. Makialam at Lumahok
sa
Pagpapaunlad ng
Pamayanan(Philippines
Nonformal Education
Program).1998.pp.5-8,34-
45
11. Economic Efficiency
and
Environmental
Education.pp.68-69,73-90
12. PRODED Learning
Guide
in
Heograpiya/Kasaysayan/S
ibika Likas na Yaman
Pagyamanin 4.2003.pp.1-
11
13. MISOSA 6 Lesson
15,19,20,21,22,23
14. Pilot School MTBMLE
4th Qrtr Week 8 Grade 3
15. Pilot School MTBMLE
4th Qrtr Weeks 1-4 Grade 3
17. * Pilipinas; Bansang
Maganda 2. 2000. Pp.90-
91,99-101,105,109-111
2000. Pp.46,53
19. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan Ko 2.
1997.

Pp.75-87
1997. Pp.71-72,80-81
Mhal

NILALAMAN
(Content )

2. 2000. Pp.54-56
1997. Pp.69-70
Pp. 51-58
Pilipino 3. 1997. Pp. 66-
70, 128-133, 181-186
Bayan Kong Mahal 3.
1998. Pp. 31
1997. Pp. 57-62, 170-175
6. 1999. Pp. 107-115,
117-
118
pp. 57-62, 170-175.
22-24.
62-65.
Pilipino 1. 1997. pp. 4348.
68-79.
Bansa 1. 1999. pp. 44-49,
63-72.
58-60, 68, 71-83, 133.

NILALAMAN
(Content )
1997. pp. 53, 56-
57;7281.
1. 1998. pp. 89-98.
1998. pp. 79-81, 84-89.
38. MISOSA 6 Lesson
18,19,20,21,22
Qrtr Grade 3
1st Qrtr Grade 3

B. Pamumuno at Paglilingkod 3. Nailalarawan kung paano 1. * Pilipinas:Bansang
sa Komunidad natutugunan ang Papaunlad 6.2000.pp.81-
pangangailangan ng mga 92
tao mula sa likas yaman ng 2. * Pagsibol ng Lahing
komunidad Pilipino 2.2003.pp.66-68
2.2003.pp.163-166
AP2PSK-
Bansa 3. 1999. Pp. 61-66
IIIc-3
Pp. 65
3. 1998. pp. 75-86.
7. * Pagbabago Batayang
Aklat IV. 2001. pp. 47-50.
Bayan Ko 1. 1997. pp. 50-

NILALAMAN
(Content )
55, 62-65.

1. 1998. pp. 78-84
4. Naiuugnay ang epekto ng 1. * Pagsibol ng Lahing
pagkakaroon ng hanapbuhay Pilipino 2.2003.pp.25-28
sa pagtugon ng 2. PRODED Learning Guide in
pangangailangan ng AP2PSK- Sibika at Kultura
komunidad at ng sariling IIId-4 Pangunahing Hanapbuhay
pamilya 3.2000.pp.1-10
3. * Sibika at Kultura 3.2000.
pp.78-89
2000. Pp.61-63

5. Nakikilala ang mga 1.2001.pp.112
namumuno sa sariling 2. * Araling Panlipunan
komunidad at ang kanilang 2.2003.pp.179-181
kaakibat na tungkulin at 3. Pilot School MTBMLE
responsibilidad 3rdQrtr Weeks 3-5 Grade 3
5.1 Nasasabi kung paano 4. MISOSA 4 Lesson 1
AP2PSK-
nagiging pinuno 5. Pilot School MTBLME TG
IIIe-f-5
5.2 Nasasabi ang katangian
3rdQrtr Weeks 3-5 Grade 3
ng mabuti at di mabuting
pinuno
3rd Qrtr Weeks 3-5 Grade
3
6. Nasasabi ang kahalagahan ng 1. * Pilipinas :Bansang
mabuting pamumuno sa AP2PSK- Papaunlad 6.2000.pp.118-
pagtugon ng IIIg-6 120
pangangailangan ng mga 2. * Araling Panlipunan
tao sa komunidad. 2.2003.pp.185,196-198
7. Nakikilala ang mga taong nag- 1. * Pagsibol ng Lahing
aambag sa kapakanan at AP2PSK- Pilipino 2. 2003.pp.80-
kaunlaran ng komunidad sa IIIh-7 82,154-157
iba’t ibang aspeto at paraan 2. Pilot School MTBMLE 3rd
(ei mga pribadong Qrtr Weeks 6-8 Grade 3

NILALAMAN
(Content )
samahan (NGO) na 3. * Kulturang Pilipino
tumutulong sa pag-unlad ng 2. 2000. Pp.65-67
komunidad) 4. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 3. 1997. Pp.
144154
Bansa 3. 1999. Pp. 175191

8. Nakapagbigay ng mga
mungkahi at dahilan upang AP2PSK-
palakasin ang tama, maayos IIIi-8
at makatwirang pamumuno
IKAAPAT NA MARKAHAN - Pagiging Kabahagi ng Komunidad
A. Kabahagi Ako ng Aking Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natatalakay ang 1. PRODED Learning Guide
Komunidad kahalagahan ng mga in Sibika at Kultura
naipamamalas ang nakapahahalagahan ang paglilingkod/ serbisyo ng Maunlad na Pamumuhay
pagpapahalaga sa mga paglilingkod ng komunidad upang ang Kailangan ng Bayan
kagalingang pansibiko komunidad sa sariling matugunan ang 3.2000.pp.1-8
bilang pakikibahagi sa pagunlad at nakakagawa ng pangangailangan ng mga 2. * Araling Panlipunan
mga layunin ng sariling makakayanang hakbangin kasapi sa komunidad. 2.2003.pp.215-221
komunidad bilang pakikibahagi sa mga 3. * Kulturang Pilipino
layunin ng sariling 2. 2000. Pp.83-87
komunidad 4. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 3. 1997. Pp.
AP2PKKIVa-1 123128
132,134
2. Natutukoy ang iba pang tao 1. * Pagsibol ng Lahing
na naglilingkod at ang Pilipino 2. 2003.pp.77-
kanilang kahalagahan sa 80,104-106
AP2PKK- 2. * Sibika at Kultura
komunidad (e.g. guro, pulis,
IVa-2
brgy. tanod, bumbero, nars, 1.2001.pp.190-191,194196
duktor, tagakolekta ng * Araling Panlipunan
basura, kartero, karpintero, 3. 2.2003.pp.188-191
tubero, atbp.)

NILALAMAN
(Content )

4. Pilot School MTBMLE 3rd
Qrtr weeks 6-8 Grade 3
2000. Pp.88-98
6. * Ang Bayan Kong Mhal 2.
2000. Pp.79-84
168-177.
110114.
133-135.
1. 1999. pp. 115120, 123-
126;133-134.
127-131, 136, 138.
1997. pp. 130-132, 135,
153-164.
1. 1998. pp. 150-152, 155,
157,159-165.
1998. pp. 131-141.
3rd Qrtr Weeks 6-8 Grade
3
3. Naiuugnay ang pagbibigay 1. * Hekasi Para Sa Mga
serbisyo/ paglilingkod ng AP2PKK- Batang Pilipino
komunidad sa karapatan ng IVb-d-3 4.2000.pp.283-288
bawat kasapi sa komunidad. 2. * Pagsibol ng Lahing

NILALAMAN
(Content )

3.1 Nasasabi na ang bawat Pilipino 2.2003.pp.126-
kasapi ay may karapatan 128
na mabigyan ng 3. * Sibika at Kultura
paglilingkod/ serbisyo 3.2000.pp.247-252
mula sa komunidad 4. * Pilipinas:Bansang
3.2 Nakapagbibigay Papaunlad 6.2000.pp.144-
halimbawa ng pagtupad 149
at hindi pagtupad ng 5. * Sibika at Kultura
karapatan ng bawat
1.2001.pp.164-166
kasapi mula sa mga
6. PRODED Learning Guide
serbisyo ng komunidad
3.3 Naipaliliwanag ang epekto in Sibika at Kultura
Karapatan Ko, Ibigay
ng pagbigay serbisyo at
Ninyo 2.2003.pp.1-14
di pagbigay serbisyo sa
buhay ng tao at
2.2003.pp.222-225
komunidad
8. Pilot School MTBMLE 4th
Qrtr Weeks 1-4 Grade 3
2000. Pp.145-154
Pp.157-162
1997. Pp.146-154
Bayan Kong Mahal 3.
1998. Pp. 184-202
Pp. 176-185
Pinagpala 4. 2000. Pp.
242-244
4. 1999. pp. 225-231.

NILALAMAN
(Content )
6. 1999. pp. 171-178.
200-208.
18. * Pamana 5. 1999. pp.
23-24
134140.
171-178, 184-193.
Bansa 1. 1999. pp.
162174.
178-194, 197.
1997. pp. 182-193.
1. 1998. pp. 184-196.
1998. pp. 159-168.
4th Qrtr Week 1-4 Grade
3

4. Naipaliliwanag na ang mga 1. * Pagsibol ng Lahing
karapatang tinatamasa ay Pilipino 2.2003.pp.126-129
may katumbas na tungkulin 2. PRODED Learning Guide in
bilang kasapi ng komunidad AP2PKK- Sibika at Kultura
IVe-4 Karapatan Ko, Ibigay
Ninyo 2.
2000.pp.1-14
3.2000.pp.268-270

NILALAMAN
(Content )

4. * Hekasi Para Sa Mga
Batang Pilipino
4.2000.pp286-288
2.2003.pp.226,238-244
6. Pilot School MTBMLE 4th
Qrtr Weeks 1-4 Grade 3
7. * Pilipinas; Bansang
Maganda 2. 2000. pp.207-
220
2000. pp. 155-160
Pp.163-173
1997. pp.165-178
11. * Ang Bayan Kong Mhal 2.
2000. pp.136-146
1997. pp. 155-167
pp. 155-181
Pilipino 3. 1997. pp. 203-
208
Bansa 3. 1999. pp. 208-
217
Bayan Kong Mahal 3.
1998. pp. 244-256
1997. pp. 167-180, 114-
117, 119

NILALAMAN
(Content )

pp. 201-212
19. Pilipinas: Bansang
245-250
20. * Heograpiya, Kasaysayan
at Sibika: Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. Pp. 232-
236
3. 1998. pp. 244-256.
4. 1999. pp. 232-236.
6. 1999. pp. 179-180.
208-212.
25. * Pamana 5. 1999. pp. 24.
186-195.
153167.
1. 1999. pp. 175-190.
199218.
1997. pp. 210-222.
31. Ang Bayan Kong Mahal 1.
1998. pp. 200-216.
1998. pp. 172-182.
4th Qrtr Week 1-4 Grade 3

NILALAMAN
(Content )
5. Naisasagawa ang disiplinang 1. * Sibika at Kultura
pansarili sa pamamagitan ng 3.2000.pp.255-259
pagsunod sa mga tuntunin 2. * Araling Panlipunan
bilang kasapi ng komunidad 2.2003.pp.245-252
5.1 Natutukoy ang mga 3. * Pagsibol ng Lahing
tuntuning sinusunod ng Pilipino 3. 1997. Pp. 193-
bawat kasapi sa 202
komunidad (ei. 4. * Pilipinas Ang Ating Bansa
pagsunod sa mga 3. 1999. Pp. 202-
babala, batas, atbp)
207
5.2 Natatalakay ang
kahalagahan ng mga Bayan Kong Mahal 3.
tuntuning itinakda para 1998. Pp. 226-243
sa ikabubuti ng lahat ng 6. * Pilipino Ako, Pilipinas
kasapi AP2PKK- Ang Bayan Ko. 3. 1999.
IVf-5 Pp. 193-199
6. 1999. pp. 268-274.
8. * Pagpapahalaga sa Aking
Daigdig IV. 2000. pp.
6067.
204-216.
1997. pp. 223-235.
1. 1998. pp. 203-214.
1998. pp. 178.

6. Napahalagahan ang 1. * Pagsibol ng Lahing
kagalingan pansibiko sa Pilipino 2. 2003.pp.98-
sariling komunidad AP2PKK- 103,119-123,146-150
6.1 Natatalakay ang mga IVg-j-6 2. * Araling Panlipunan
tradisyong may 2.2003.pp.253-260
kinalaman sa 3. Pilot School MTBMLE 3rd

NILALAMAN
(Content )

pagkakabuklod buklod Qrtr Weeks 6-8 Grade 3
ng mga tao sa 4. Pilot School MTBMLE 4th
komunidad Qrtr Week 5 Grade 3
6.2 Naipaliliwanag ang 5. * Pilipinas; Bansang
kahalagahan ng Maganda 2. 2000.
pagtutulungansa Pp.178,191-196
paglutas mga suliranin 6. * Kulturang Pilipino 2.
ng komunidad 2000. Pp. 125-139,101-
6.3 Naipakikita ang iba’t ibang 108
paraan ng pagtutulungan
ng mga kasapi ng
komunidad sa pagbigay
Pp.118-131,133-139
solusyon sa mga
problema sa komunidad
6.4 Nakakalahok sa mga 1997. Pp.149-155,133-
gawaing 141
pinagtutulungan ng mga 9. * Ang Bayan Kong Mhal 2.
kasapi para sa ikabubuti 2000. Pp.130-131,107-
ng pamumuhay sa 111,114-120
komunidad 10. * Pamayang Pilipino 2.
1997. Pp. 130-133, 108-
128
Pp. 84-86, 102-124, 141-
153
3. 1999. Pp. 128-
133
Bayan Kong Mahal 3.
1998. Pp. 125-133
Pp. 152-161.
112-119;125-130;136144.

NILALAMAN
(Content )
127130.
144-155.
1. 1999. pp. 136149.
154-164.
1997. pp. 138-151.
1. 1998. pp. 114;157-167.
1998. pp. 124-140.
1stQrtr Grade 3
2ndQrtr Grade 3
3rd Qrtr Grade 3
BAITANG 3
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon ng
bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,
interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.

NILALAMAN LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAGKATUTO CODE
(Content ) MATERIALS

NILALAMAN LEARNING
UNANG MARKAHAN - Ang Mga Lalawigan Sa Aking Rehiyon

A. Ang Kinalalagyan ng mga Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Naipaliliwanagi ang 1. Pilot School MTB-MLE
Lalawigan sa Aking Rehiyon kahulugan ng mga simbolo Lesson 5 (Grade 3 –
naipamamalas ang nakapaglalarawan ng pisikal na ginagamit sa mapa sa 1st quarter)
Batayang heograpiya pangunawa sa na kapaligiran ng mga tulong ng panuntunan (ei. 2. * Pagsibol ng Lahing
1. direksyon kinalalagyan ng mga lalawigan sa rehiyong katubigan, kabundukan, Pilipino 2.
lalawigan sa rehiyong etc) 2003.pp.36-37
2. relatibong lokasyon kinabibilangan gamit ang
3. distansya kinabibilangan ayon sa mga batayang impormasyon 3. PRODED Learning
katangiang Guide in Sibika at
4. anyong tubig/ anyong tungkol sa direksiyon,
heograpikal nito Kultura 3. Direksyon.
lupa lokasyon, populasyon at
paggamit ng mapa San Ba Ako?
Kagamitang mapa 2001.pp.1-13
1. mapa ng rehiyon 4. Maps and Scales
2. demogprahic map (Philippines
NonFormal Education
3. population map
AP3LAR- Project). 2001. pp.1-
Ia-1 44
5. * Pilipinas: Ang Ating
Bansa 3. 1999. pp.
24-25
1997. pp. 27
Pilipino,Batayang
Aklat 3. 1997. pp. 31 8. *
Kulturang Pilipino 2.
2000. pp. 26-27
9. * Pamayanang
38-39
1997. pp. 19-23
2. Nakapagbabasa at 1. MISOSA 4 Lesson 2, 5
nakapagsasagawa ng AP3LAR- and 7
interpretasyon tungkol sa Ib-2 2. Pilot School MTB-MLE
kinalalagyan ng iba’t ibang Lesson 1 (Grade 3 –

NILALAMAN LEARNING
lalawigan sa rehiyon gamit 1st quarter)
ang mga batayang 3. MISOSA 6 Lesson 11-
heograpiya tulad ng 14
distansya at direksyon 4. * Sibika at Kultura 3.
2000. pp.29-41
3. Nailalarawan ang 1. Pilot School MTB-
kinalalagyan ng mga MLE Lesson 1(Grade
lalawigan ng sariling 3)
rehiyon batay sa mga 2. MISOSA 6 Lesson
nakapaligid dito gamit ang 11-
pangunahing direksiyon 14
(relative location) 3. * Sibika at Kultura 3.
2000. pp.8-13
Bansa 3. 1999. pp.
15-17
5. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
AP3LAR- 14-16
Ic-3 6. * Sibika at Kultura 3.
1997. pp. 20-21
7. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 9-11
12-15
9. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
13-14
10. * Pilipinas Bansang
Pinagpala 4. 2000.
pp. 24-27

1997. pp. 29-30
12. * Kulturang Pilipino,
2. 2000. pp. 24-25
4. Naipaghahambing ang AP3LAR- 1. Pilot School MTB-MLE

NILALAMAN LEARNING

mga lalawigan sa sariling Ic-4 1st Quarter (Grade 3)
rehiyon ayon sa lokasyon, 2. MISOSA 4 Lesson
direksiyon, laki at 1430
kaanyuan
5. Nailalarawan ang 1. MISOSA 6 Lesson
populasyon ng iba’t ibang 2. Learning Guide in
pamayanan sa sariling Heograpiya,
lalawigan gamit ang bar Kasaysayan at Sibika
graph 6. Populasyon. Bakit
AP3LAR- Lumalaki. 2003. pp. 9
Id-5 3. PRODED Learning
Guide in Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika
6. Distribusyon, Dami
at Kapal ng
Populasyon. 2003.
pp. 1-11
B. Ang Mga Lalawigan sa Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 6. Naihahambing ang mga 1. MISOSA 6 Lesson 3
Aking Rehiyon lalawigan sa rehiyon ayon 2. * HEKASI para sa
1. Mapang topograpiya naipamamalas ang 1. nakalalahok sa sa dami ng populasyon mga Batang Pilipino
2. Hazard map pagunawa sa rehiyon pangangalaga ng mga gamit ang mapa ng 4. 2000. pp.75,171
3. Topograpiya bilang konseptong lalawigan bunga ng populasyon 3. PRODED Learning
3.1 Panahon heograpikal upang pakikibahagi sa nasabing Guide in Heograpiya,
AP3LAR-
3.2 Anyong tubig/ mapahalagahan ang rehiyon Kasaysayan at Sibika
Id-6
Anyong lupa sariling rehiyon gamit 6. Distribusyon, Dami
3.3 Likas yaman 2. nagagamit ang kaalaman at Kapal ng
ang mapa at iba pang
4. Kahalagahan at sa kasanayang Populasyon. 2003.
kasanayang
pangangalaga pangheograpikal sa pp. 1-11
pangheograpiya pagpapanukala ng mga 4. * Ang Bayan Kong
solusyon sa pangunahing Mahal 6. 1999. pp.
problema o isyung 14-20
pangkapaligiran ng
sariling pamayanan 7. Nailalarawan ang iba’t ibang 1. Pilot School MTB-MLE
bilang isang rehiyon lalawigan sa rehiyon ayon AP3LAR- 1st Quarter (Grade 3)
sa mga katangiang pisikal Ie-7 2. MISOSA 4 Lesson 14-
at pagkakakilanlang 30
heograpikal nito gamit ang 3. * Sibika at Kultura 3.

NILALAMAN LEARNING
mapang topograpiya ng 2000. pp.42-44
rehiyon 4. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 6. 2000.
pp.73
Bansa 3. 1999. pp.
25-26
6. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp. 21
7. * Sibika at Kultura,
Batayang Aklat 3.
1997. pp. 35
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 27
31

8. Napaghahambing ang iba’t 1. Pilot School MTB-MLE
ibang pangunahing anyong 1st and 2nd Quarter
lupa at anyong tubig ng (Grade 3)
iba’t ibang lalawigan sa 2. MISOSA 4 Lesson
sariling rehiyon 1430
2000. pp. 50-70
AP3LAR- 4. PRODED Learning
Ie-8 Guide in Sibika at
Kultura 3. Anyong
Lupa. pp. 1-9
5. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura 3. Anyong
Tubig. pp. 1-11
Papaunlad 6. 2000.
pp.74-77

NILALAMAN LEARNING

7. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
21-38
1997. pp. 23-35
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 17-27
21-30
Mahal 4. 1999. pp.
55-124
Mahal 6. 1999. pp.
90-95
9. Natutukoy ang 1. Pilot School MTB-MLE
pagkakaugnay-ugnay ng 1st and 2nd Quarter
mga anyong tubig at lupa (Grade 3)
sa mga lalawigan ng 2. MISOSA 4 Lesson
sariling rehiyon 1430
2000. pp.42-49
AP3LAR-
Papaunlad 6. 2000.
If-9
pp.73-78
2000. pp. 42-53
6. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
Ko 2. 1997. pp. 53 -
70
7. * Pamayanang Pilipino
2. 1997. pp. 56-60

NILALAMAN LEARNING
10. Nakagagawa ng payak na 1. MISOSA 6 Lesson 16
mapa na nagpapakita ng and 17
mahahalagang anyong AP3LAR- 2. * Sibika at Kultura 3.
lupa at anyong tubig ng If-10 2000. pp.4
sariling lalawigan at mga 3. * Pilipino Ako, Pilipinas
karatig na lalawigan nito Ang Bayan Ko 3.
1999. pp. 28
11. Natutukoy ang mga lugar 1. Paghahanda sa mga
na sensitibo sa panganib Kalamidad
batay sa lokasyon at (Philippines
topographiya nito Nonformal Education
11.1 Nasasabi o Project). 2001.pp.1-
natataluntun ang 38
mga lugar ng sariling
2. Bagyo at Lindol:
rehiyon na sensitibo
Paano
sa panganib gamit AP3LAR-
ang hazard map Paghahandaan?
Ig-h-11
(Philippines
11.2 Nakagagawa nang
Nonformal Education
maagap at wastong
Project). 2001.pp. 1-
pagtugon sa mga
38
panganib na madalas
maranasan ng 3. Preparing for
sariling rehiyon. Calamities (Philippines
Nonformal Education
Project). 2001.pp. 153

12. Nailalarawan ang mga 1. MISOSA 4 Lesson
pangunahing likas na 1430
yaman ng mga lalawigan 2. * Pilipinas: Bansang
sa rehiyon Papaunlad 6.
AP3LAR- 2000.pp.82-92
Ih-12 3. * HEKASI para sa
mga Batang Pilipino 4.
2000. pp. 73-182
Bansa 3. 1999. pp.
41-70

NILALAMAN LEARNING
5. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
51-70
1997. pp. 47-56
7. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 42-62
52-60
9. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
55-124
Pinagpala 4. 2000.
pp. 76-157
Mahal 6. 1999. pp.
99-104

12. * Pamayanang
61-68
13. Natatalakay angwastong 1. Pilot School MTB-MLE

pangangasiwa ngmga likas 4th Quarter week 7
na yaman ng sariling (Grade 3)
laalwigan at rehiyon 2. MISOSA 6 Lesson 21
13.1 Nasusuri ang matalino 3. * Pilipinas: Bansang
at dimatalinong mga Papaunlad 6. 2000.
paraanng AP3LAR-
pp.93-101
pangangasiwa ng Ii-13
mga likas nayaman
2001. pp. 75-81
13.2 Nakabubuo ng
konklusyon na ang 2000. pp. 91-93
matalinongpangangas 6. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 2. 2003.

NILALAMAN LEARNING

iwa ng likas na pp.69-70
yaman ay 7. Kapaligiran, Alagaan
maykinalaman sa para sa Kinabukasan
pag-unlad ng sariling (Philippines
lalawigan at rehiyon Nonformal Education
Project). 1998. pp.1-
31
8. Kapaligiran,
Kayamanan, Kalingain
(Philippines
Nonformal Education
Project). 1998. pp.1-
31
Bansa 3. 1999. pp.
72-76
66-68
Mahal 6. 1999. pp.
107-116
1997. pp. 43-48
Minamahal 1. 1997.
pp. 68-71
Mahal4. 1999. pp. 89-
94
1997. pp. 72-76
16. * Pilipinas: Bayan Mo,
Bayan Ko 1. 1997.
pp. 71-83
17. * Pilipino Ako,

NILALAMAN LEARNING
Pilipinas ang Bayan
Ko 2. 1997. pp. 75-84
18. * Pamayanang Pilipino
2. 1997. pp.
69-71
1997. pp. 51-54
20. BALS Video- Pagligtas
sa Yamang Lupa
14. Nakabubuo ng AP3LAR- 1. MISOSA 4 Lesson 18,
interprestayon ng Ii-14 21,26,27,28, 29, 30
kapaligiran ng sariling (for specific regions)
lalawigan at karatig na 2. * HEKASI para sa mga
mga lalawigan ng rehiyon Batang Pilipino
gamit ang mapa 4. 2000. pp. 75-171
2000. pp. 45
Pinagpala 4. 2000.
pp. 76-15
IKALAWANG MARKAHAN - Ang Mga Kwento Ng Mga Lalawigan Sa Sariling Rehiyon

A. Ang mga Kwento ng Aking Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nauunawaan ang 1. * HEKASI para sa
Rehiyon kasaysayan ng mga Batang Pilipino
naipapamalas ang nakapagpapamalas ang mga kinabibilangang rehiyon 4. 2000. pp. 196-
1. Pinagmulan at mga pangunawa at mag-aaral ng pagmamalaki 1.1 Naisalaysay ang 201, 276-277
Pagbabago pagpapahalaga ng iba’t sa iba’t ibang kwento at pinagmulan ng sariling 2. * PAMANA 5. 1999.
2. Makasaysayang pook at ibang kwento and mga sagisag na naglalarawan ng lalawigan at mga karatig pp. 2-29
pangyayari sa Iba’t sagisag na naglalarawan na lalawigan sa 3. * Sibika at Kultura.
sariling lalawigan at mga AP3KLR-
Ibang Lalawigan ng sariling lalawigan at pamamagitan ng 2000. pp. 101-103
karatig lalawigan sa IIa-b-1
3. Simbolo ng mga mga karatig lalawigan sa malikhaing
kinabibilangang rehiyon pagpapahayag at iba
Lalawigan kinabibilangang rehiyon
pang likhang sining
4. Mga Bayani ng mga
1.1.1 Natutukoy ang
Lalawigan
kasaysayan ng
pagbuo ng
sariling lalawigan

NILALAMAN LEARNING

ayon sa batas
1.1.2 Naisasalaysay ang
mga
pagbabago ng
sariling lalawigan
at mga karatig na
lalawigan sa
rehiyon tulad ng
laki nito,
pangalan,
lokasyon,
populasyon, mga
istruktura at iba
pa
1.2 Nakabubuo ng timeline ng
mga makasaysayang
pangyayari sa rehiyon sa
iba’t ibang malikhaing
pamamaraan
1.3 Nasasabi ang mga paraan
ng pagtutulungan ng
mga lalawigan sa
rehiyon noon at sa
kasalukuyan
B. Pagpapahalaga sa mga 2. Natatalakay ang mga
Sagisag ng Kinabibilangang pagbabago at AP3KLR-
Lalawigan at Rehiyon nagpapatuloy sa sariling IIc-2
lalawigan at
kinabibilangang rehiyon
3. Naisasalaysay o naisasadula 1. * Pagsibol ng Lahing
ang kwento ng mga Pilipino 2. 2003. pp.
makasaysayang pook o AP3KLR- 41-44
pangyayaring IId-3 2. * Lahing Pilipino 1.
nagpapakilala sa sariling 1997. pp. 32-44, 55-
lalawigan at mga karatig 66
nito sa rehiyon 3. * Kulturang Pilipino 2.

NILALAMAN LEARNING
2000. pp. 30-38
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
Ko 2. 1997. pp. 39-46
5. *Pamayanang Pilipino
2. 1997. pp. 42-49
1997. pp. 24-32
4. Natatalakay ang kahulugan 1. * Pagsibol ng Lahing
ng ilang simbolo at sagisag Pilipino 2. 2003. pp.
ng sariling lalawigan at 85-94
rehiyon 2. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura 2. Mga Sagisag
ng Pilipinas:
Alam mo ba? 2000.
AP3KLR- pp. 1-12
IIe-4 3. * Lahing Pilipino 1.
1997. pp. 70-79, 92-
102
Bansa 1. 1999. Pp. 24-
29
5. BALS Video- Mga
Sagisag ng Ating
Bansa
5. Naihahambing ang ilang 1. * Pagsibol ng Lahing
simbolo at sagisag na Pilipino 2. 2003. pp.
nagpapakilala ng iba’t 85-94
ibang lalawigan sa sariling AP3KLR- 2. Learning Guide in
rehiyon IIf-5 Sibika at Kultura 2.
Mga Sagisag ng

Pilipinas: Alam mo ba?.
2000. pp. 1-12
6. Natatalakay ang kahulugan AP3KLR- * HEKASI para sa mga

ng “official hymn” at iba IIg-6 Batang Pilipino 4. 2000.

NILALAMAN LEARNING
pang sining na pp.290-297
nagpapakilala ng sariling
lalawigan at rehiyon

7. Naipagmamalaki ang mga 1. * Pagsibol ng Lahing
bayani ng sariling lalawigan Pilipino 2. 2003. pp.
at rehiyon 160-162
7.1 Nakikilala ang mga 2. Bayani: Magigiting sa
bayani ng mga sariling Likod ng Kalayaan
lalawigan at rehiyon (Philippines NonFormal
7.2 Napahahalagahan ang Education
pagpupunyagi ng mga Project). 1998. pp.1-
bayani ng sariling 36
lalawigan at rehiyon sa 3. Huwag Kalimutan,
malikhaing Bayani ng Bayan
pamamaraan (Philippines NonFormal
7.3 Nakalilikha ng anumang Education
sining tungkol sa Project). 1998. pp. 1-
bayani ng lalawigan o AP3KLR- 36
rehiyon na nais tularan IIh-i-7 4. * Pilipinas: Ang Ating
Bansa 3. 1999. pp.
118-124
1997. pp. 94-98
108-118
7. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
220-223
2000. pp. 168-178
9. BALS Video- Heroes
Then and Now
8. Nakasusulat ng payak na Ipinagmamalaki kong
AP3KLR-
kwento/ 1-2 talata tungkol Ako’y Pilipino
IIj-8
sa lalawigan sa (Philippines Nonformal

NILALAMAN LEARNING
kinabibilangang rehiyon na Education Project).
naging katangi-tangi para 2001. pp. 6
sa sarili.
IKATLONG MARKAHAN - Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng Kinabibilangang Rehiyon
A. Ang Kultura ng Aking Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Naibibigay ang kahulugan ng AP3PKR- * HEKASI para sa mga
Lalawigan at sariling kultura at mga IIIa-1 Batang Pilipino 4. 2000.
Kinabibilangang Rehiyon naipapamalas ang nakapagpapahayag ng may kaugnay na konsepto pp.207-213
pagunawa at pagmamalaki at pagkilala sa 2. Naipaliliwanag na ang mga 1. Pilot School MTB-MLE
1. Mga Tao pagpapahalaga sa nabubuong kultura ng mga salik heograpikal katulad ng 1st Quarter (Grade 3)
2. Panahanan pagkakakilanlang kultural lalawigan sa kinabibilangang lokasyon at klima ay naka 2. MISOSA 4 Lesson 9-
3. Dialekto at Wika ng rehiyon iimpluwensiya sa pagbuo at
kinabibilangang rehiyon 11
4. Paniniwala at Tradisyon paghubog ng uri ng
3. * HEKASI para sa mga
5. Pagdiriwang pamumuhay ng mga
Batang Pilipino
6. Katutubong Sining lalawigan at rehiyon
4. 2000. pp.57-62
(tula/awit/ sayaw/laro) 4. * Pilipinas: Bansang
7. Bagay Pang-kultura Papaunlad 6. 2000.
(pagkain, produkto, pp.71-72
atbp) 5. * Sibika at Kultura 3.
8. Katawagan 2000. pp.72-80
AP3PKR-
IIIa-2 6. * Pilipinas: Ang Ating
Bansa 3. 1999. pp.
61-68
1997. pp. 55-56
41-43
9. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
39-48
Mahal 6. 1999. pp.
82

3. Nailalarawan ang 1. Pilot School MTB-MLE
pagkakakilanlang kultural AP3PKR- 2nd Quarter (Grade 3)
ng kinabibilangang rehiyon IIIb-c-3 2. * Pilipinas: Bansang
3.1 Nailalarawan ang Papaunlad 6. 2000.

NILALAMAN LEARNING
pagkakakilanlang pp. 24-32
kultura ng sariling 3. Ang Magandang
lalawigan Daigdig ng Ating mga
3.2 Naiisa-isa ang mga Katutubong
pangkat ng mga tao sa Kapatid (Philippines
sariling lalawigan at Nonformal Education
rehiyon Project). 1998. pp.
3.3 Nakapagbibigay ng mga 1-44
halimbawang salita 4. * Pilipinas: Ang Ating
mula sa mga wika at Bansa 3. 1999. pp.
diyalekto sa sariling 101-115
lalawigan at rehiyon 5. * Ang Bayan Kong
3.4 Nailalarawan ang mga Mahal 6. 1999. pp.
kaugalian, paniniwala 51-52
at tradisyon ng sariling 6. BALS Video- Ito ang
lalawigan at ng Aking Kultura
rehiyon.
B. Pagpapahalaga sa 4. Naipaliliwanag ang * Pagsibol ng Lahing
Pagkakakilanlang Kultural kahalagahan ng mga Pilipino 2. 2003. pp.41-44
ng Sariling Lalawigan at AP3PKR-
makasaysayan lugar at ang
Rehiyon IIId-4
mga saksi nito sa
pagkakakilanlang kultura ng
sariling lalawigan at rehiyon

5. Naihahambing ang 1. Pilot School MTB-MLE
pagkakatulad at pagkakaiba 1st Quarter (Grade 3)
ng mga kaugalian, 2. * Pilipinas: Bansang
paniniwala at tradisyon sa AP3PKR- Papaunlad 6. 2000.
sariling lalawigan sa karatig IIIe-5 pp.24-33
lalawigan sa 3. * Pilipinas: Bansang
kinabibilangang rehiyon at Papaunlad 6. 2000. Pp.
sa ibang lalawigan at 39-40
rehiyon
6. Nasusuri ang papel na 1. Pilot School MTB-MLE
ginagampanan ng kultura AP3PKR- 1st Quarter (Grade 3)
sa pagbuo ng IIIf-6 2. * Pilipinas: Bansang
pagkakakilanlan ng sariling Papaunlad 6. 2000.

NILALAMAN LEARNING
lalawigan at rehiyon, at sa pp. 44-54
Pilipinas 3. * Sibika at Kultura 3.
2000.pp.131-140
4. Ang Magandang
Daigdig ng Ating mga
Katutubong Kapatid
(Philippines
Nonformal Education
Project). 1998. pp. 1-
44
Bansa 3. 1999. pp.
101-115

7. Napahahalagahan ang iba’t 1. Pilot School MTB-MLE
ibang pangkat ng tao sa 1st Quarter (Grade 3)
lalawigan at rehiyon 2. * Pilipinas: Bansang
AP3PKR- Papaunlad 6. 2000.
IIIf-7 pp. 24-32
3. * Ang Bayan Kong
Mahal 6. 1999. pp.
36-50
8. Napapahalagahan ang mga 1. Pilot School MTB-MLE
sining (tula/awit/ sayaw) na 1st Quarter (Grade 3)
nagpapakilala sa lalawigan 2. * Pilipinas: Bansang
AP3PKR-
at rehiyon sa pamamagitan Papaunlad 6. 2000.
IIIg-8
ng pakikilahok sa mga pp. 35
gawain na nagsusulong ng 3. * HEKASI para sa mga
pagpapahalaga sa mga Batang Pilipino 4.
sining sa lalawigan 2000. pp. 297
9. Naipapakita sa iba’t-ibang 1. Pilot School MTB-
sining ang pagmamalaki sa MLE 1st Quarter
mga natatanging (Grade 3)
kaugalian, paniniwala at AP3PKR-
tradisyon ng iba’t ibang IIIh-9
Papaunlad 6. 2000.
lalawigan sa pp. 24-35
kinabibilangang rehiyon
3. * HEKASI para sa

NILALAMAN LEARNING

mga Batang Pilipino
4. 2000. pp. 297
4. Mga Katutubong
Kaalaman at
Paniniwala
(Philippines
Nonformal
Education Project).
1998. pp. 8-26
5. * Ang Bayan Kong
Mahal 6. 1999. pp.
60-66
10. Natutukoy ang mga * Sibika at Kultura 3.
katawagan sa iba’t ibang AP3PKR- 2000. pp.131-140
layon sa kinabibilanagng IIIi-10
rehiyon (e.g. paggalang,
paglalambing, pagturing)
11. Nakagagawa ng isang 1. Pilot School MTB-MLE
payak na mapang kultural 1st Quarter (Grade 3)
na nagpapakilala ng kultura 2. * Pilipinas: Bansang
AP3PKR-
ng ibat ibang lalawigan sa Papaunlad 6. 2000.
IIIj-11
rehiyon pp.25
IKAAPAT NA KARKHAN - Ekonomiya At Pamamahala

A. Ang Ekonomiya ng mga Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Naiuugnay ang kapaligiran 1. Pilot School MTB-MLE
Lalawigan sa Rehiyon sa uri ng pamumuhay ng 1st Quarter (Grade 3)
naipamamalas ang nakapagpapakita ng kinabibilangang lalawigan 2. * Pilipinas: Bansang
pangunawa sa mga aktibong pakikilahok sa mga Papaunlad 6. 2000.
1. Kabuhayan at gawaing pangkabuhayan gawaing panlalawigan tungo AP3EAPIVa- pp. 24-35
pinagkukunanng yaman at bahaging sa ikauunlad ng mga 1 3. * HEKASI para sa
2. Produkto ginagampanan ng lalawigan sa kinabibilangang mga Batang Pilipino
3. Industriya rehiyon 4. 2000. pp. 297
pamahalaan at ang mga
4. Kalakalan kasapi nito, mga pinuno 4. Mga Katutubong
5. Negosyo at iba pang naglilingkod Kaalaman at

tungo sa pagkakaisa, Paniniwala
kaayusan at

NILALAMAN LEARNING
6. Inprastraktura kaunlaran ng mga (Philippines
7. Uri ng Empleyo lalawigan sa Nonformal Education
kinabibilangang rehiyon Project). 1998. pp. 8-
26
5. * Ang Bayan Kong
Mahal 6. 1999. pp.
60-66

2. Naipapaliwanag ang iba’t 1. Pilot School MTB-MLE
ibang pakinabang pang 1st Quarter (Grade 3)
ekonomiko ng mga likas 2. * HEKASI para sa
yaman ng lalawigan at mga Batang Pilipino
kinabibilangang rehiyon 4. 2000. pp. 73-193
Bansa 3. 1999. pp.
41-70
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
51-70
AP3EAPIVa-
5. * Pilipino Ako,
2
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 42-62
52-60
Pinagpala 4. 2000.
pp. 76-157
8. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
55-124
3. Natatalakay ang 1. MISOSA Lesson 31
pinanggalingan ng produkto (Grade IV)
ng kinabibilagang lalawigan AP3EAPIVb- 2. * HEKASI para sa
3 mga Batang Pilipino
4. 2000. pp. 73-193

NILALAMAN LEARNING

Bansa 3. 1999. pp.
41-70
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
51-70
5. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang Bayan
Ko 3. 1999. pp. 42-62
52-60
7. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
55-124
4. Naiisa-isa ang mga produkto 1. MISOSA 4 Lesson 14-
at kalakal na matatagpuan 30
sa kinabibilangang rehiyon 2. * HEKASI para sa mga
Batang Pilipino 4.
2000. pp. 73-193
Bansa 3. 1999. pp.
41-70
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
AP3EAPIVb- 51-70
4 5. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko 3.
1999. pp. 42-62
52-60
76-157
8. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.

NILALAMAN LEARNING
55-124
5. Naipakikita ang ugnayan ng 1. MISOSA 4 Lesson 14-

kabuhayan ng mga AP3EAP- 30
lalawigan sa IVc-5 2. * HEKASI para sa mga
kinabibilangang rehiyon at Batang Pilipino 4.
sa ibang rehiyon 2000. pp. 73-193
6. Naiuugnay ang MISOSA 4 Lesson 2, 31
pakikipagkalakalan sa and 37
pagtugon ng mga AP3EAP-
pangangailangan ng sariling IVc-6
lalawigan at mga karatig na
lalawigan sa rehiyon at ng
bansa.
7. Natutukoy ang 1. MISOSA 4 Lesson 31
inprastraktura (mga and 37
daanan, palengke) ng mga AP3EAPIVd- 2. * Sibika at Kultura 3.
lalawigan at naipaliliwanag 7 2000. pp.16-48
ang kahalagahan nito sa
kabuhayan
8. Naipaliliwanag ang iba’t ibang MISOSA 4 Lesson 31 and
aspeto ng ekonomiya 37
(pangangailangan,
AP3EAPIVd-
produksyon, kalakal,
8
insprastraktura, atbp.) sa
pamamagitan ng isang
graphic organizer

9. Natutukoy na ang rehiyon ay 1. Pilot School MTB-MLE
binibuo ng mga 3rd Quarter week 3-5
lalawigan na may sariling (Grade 3)
pamunuan AP3EAP- 2. * HEKASI para sa mga
IVe-9 Batang Pilipino 4.
2000. pp. 280-285
Papaunlad 6. 2000.
pp.117-119
B. Ang Pamamahala sa mga 10. Natutukoy na ang rehiyon AP3EAP- 1. Pilot School MTB-MLE

NILALAMAN LEARNING
Lalawigan ng ay binibuo ng mga IVe-10 3rd Quarter week 3-5
Kinabibilangang Rehiyon lalawigan na may sariling (Grade 3)
pamunuan 2. HEKASI para sa mga
1. Mga Pinuno ng mga Batang Pilipino 4.
Lalawigan sa Rehiyon 2000. pp. 280-285
2. Pamamahala at 3. Pilipinas: Bansang
Programa/ Proyekto/ Papaunlad 6. 2000.
pp.117-119

Serbisyo 11. Natutukoy ang mga 1. Pilot School MTB-MLE
3. Karapatan at Tungkulin tungkulin at pananagutan 3rd Quarter week 3-5
ng mga namumuno sa mga (Grade 3)
lalawigan ng 2. * Pilipinas: Bansang
kinabibilangang rehiyon Papaunlad 6. 2000.
pp.119, 125-131
Batang Pilipino 4.
2000. pp. 280-284
2000. pp.241-243
AP3EAPIVf- Bansa 3. 1999. pp.
11 175-190
Ang Bayan Ko 3.
1999. pp. 177-183
172-185
1997. pp. 199-202
9. BALS Video-
Government
10. BALS Video –
Basic Education
12. Natatalakay ang mga AP3EAPIVf- 1. MISOSA 6 Lesson 35
paraan ng pagpili ng pinuno 12 2. * Pilipinas: Bansang

NILALAMAN LEARNING
ng mga lalawigan Papaunlad 6. 2000.
pp.114-119

13. Naipapaliwang ang 1. Pilot School MTB-MLE
kahalagahan ng 3rd Quarter week 3-4
pagkakaroon ng (Grade 3)
pamahalaan sa bawat AP3EAP- 2. MISOSA 6 Lesson 25
lalawigan sa IVg-13 3. * Pilipinas: Bansang
kinabibilangang rehiyon Papaunlad 6. 2000.
pp.119-120
2000. pp. 165-166
14. Naipaliliwanag ang dahilan 1. Pilot School MTB-MLE
ng paglilingkod ng 3rd Quarter week 3-4
pamahalaan ng mga (Grade 3)
AP3EAP-
lalawigan sa mga kasapi 2. MISOSA 6 Lesson 25
IVg-14
nito.
Bansa 3. 1999. pp.
175-190
15. Natutukoy ang iba’t ibang 1. Pilot School MTB-MLE
paraan sa pakikiisa sa mga 4th Quarter week 1-5
proyekto ng pamahalaan ng (Grade 3)
mga lalawigan sa 2. * Sibika at Kultura 3.
kinabibilangang rehiyon 2000. pp.255-259
AP3EAP- Papaunlad 6. 2000.
IVh-15 pp.162-163
Bansa 3. 1999. pp.
155-158, 175-190,
196-198
5. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp.
213-217, 244-257
16. Nakalalahok sa mga AP3EAP- 1. Pilot School MTB-MLE
gawaing nakatutulong sa IVi-16 4th Quarter week 1-5

NILALAMAN LEARNING
pagkakaisa, kaayusan at (Grade 3)
kaunlaran ng sariling 2. * Pilipinas: Bansang
lalawigan at kinabibilangang Papaunlad 6. 2000.
rehiyon pp.177
2000. pp.260
BAITANG 4
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa
paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga
mithiin ng bansang Pilipinas.

NILALAMAN
(Content )
UNANG MARKAHAN - Ang Aking Bansa
A. Pagkilala sa Bansa Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natatalakay ang konsepto
ng bansa
naipamamalas ang naipapaliwanag na ang 1.1 Nakapagbibigay ng AP4AAB-Ia-
pagunawa sa konsepto ng Pilipinas ay isang bansa halimbawa ng bansa 1
bansa. 1.2 Naiisa-isa ang mga
katangian ng bansa
2. Nakapagbubuo ng kahulugan AP4AAB-Ib-
ng bansa 2
3. Naipapaliwanag na ang AP4AAB-Ib-
Pilipinas ay isang bansa 3

B. Ang Kinalalagyan ng Naipamamalas ang Naipamamalas ang 4. Natutukoy ang relatibong 1. MISOSA Lesson 1, 2, 5, 7
Aking Bansa pangunawa sa kasanayan sa paggamit lokasyon (relative location) (Grade IV)
pagkakakilanlan ng bansa ng mapa sa pagtukoy ng ng Pilipinas batay sa mga 2. MISOSA 6 Lesson 11- 14
ayon sa mga katangiang AP4AAB-Ic-
Batayang heograpiya iba’t ibang lalawigan at nakapaligid dito gamit ang 3. * Hekasi: Para sa mga
heograpikal gamit ang 4
1. direksyon rehiyon ng bansa pangunahin at pangalawang Batang Pilipino 4. 2000. pp.
mapa. 35-37, 53-55
2. relatibong lokasyon direksyon
3. distansya 4. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 6. 2000. pp. 59-

NILALAMAN
(Content )
Uri ng mapa 61
1. mapa ng Pilipinas sa 5. * Sibika at Kultura 3. 2000.
mundo pp. 27
2. mapa ng mga lalawigan 6. * Pilipinas: Bansang
at rehiyon Pinagpala 4. 2000. P.53 7.
3. mapa ng populasyon * Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 31-32
8. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
1999. pp. 72-75
Pp. 20-23
10. * Pilipino Ako, Pilipinas ang
Bayan Ko 3. 1999. Pp.9-11
11. * Pilipinas ang Ating bansa
3. 1999. Pp. 13-17
Pilipino 3. 1997. Pp 11-15

5. Natutukoy sa mapa ang 1. OHSP Module 1a (1st
kinalalagyan ng bansa sa Quarter)
rehiyong Asya at mundo 2. MISOSA 4 Lesson 1 and 7
AP4AAB-Ic-
5
63
4. * Ang Mundo Ayon sa Mapa
Pp. 7-23
6. Nakapagsasagawa ng 1. MISOSA Lesson 1,5,7-8
interpretasyon tungkol sa (Grade IV)
kinalalagyan ng bansa 2. * Hekasi: Para sa mga
gamit ang mga batayang Batang Pilipino 4. 2000. pp.
AP4AAB-Id-
heograpiya tulad ng iskala, 30-33, 39-41
6
distansya at direksyon 3. EASE I MODULE 2
4. Maps And Scales (Philippines
Nonformal Education
Project). 2001. pp. 2-35

NILALAMAN
(Content )
1999. pp. 7-15
6. * Pilipinas: bansang
Pinagpala 4. 2000. pp. 5-18
7. Natatalunton ang mga 1. MISOSA 6 Lesson 11,13 and
hangganan at lawak ng 14
teritoryo ng Pilipinas gamit 2. EASE I Module 2
AP4AAB-Id-
ang mapa 3. * Pilipinas: Bansang
7
67

8. Naiuugnay ang klima at 1.
MISOSA Lesson 9-11
panahon sa lokasyon ng (GRADE IV)
bansa sa mundo. 2. Pilot School MTB-MLE
8.1 Nakikilala na ang Lesson 1 (Grade 3 – 1st
Pilipinas ay isang quarter)
bansang tropikal 3. * Hekasi: Para sa mga
8.2 Natutukoy ang iba Batang Pilipino 4. 2000. pp.
pang salik 57-60, 63-66
(temperatura, dami 4. * Pilipinas: Bansang
ng ulan) na may Papaunlad 6. 2000. pp. 69-
kinalaman sa klima ng 72
bansa
8.3 Nailalarawan ang AP4AAB-Ie-
pp. 72-75
klima sa iba’t ibang f-8
bahagi ng bansa sa
1999. 33-48
tulong ng mapang
pangklima 7. * Pilipinas: Bansang
Pinagpala 4. 2000. pp. 55-
8.4 Naipapaliwanag na
65
ang klima ay may
kinalaman sa uri
1999. pp. 79-82
ngmga pananim at
hayop sa Pilipinas
1998. Pp. 42-46
Pp. 36-40, 48-56

NILALAMAN
(Content )
Bayan Ko 3. 1999. Pp. 31-
39
12. * Pilipinas ang Ating Bansa
3. 1999. Pp. 35-39
Pilipino 3. 1997. Pp. 35-43

9. Naipaliliwanag ang katangian 1. MISOSA 6 Lesson 13
ng Pilipinas bilang bansang 2. * Pilipinas: Bansang
AP4AAB-Ig-
maritime o insular Papaunlad 6. 2000. p. 63
9
C. Ang Katangiang Pisikal ng 10. Nailalarawan ang bansa 1. MISOSA 6 Lesson 15-23
Aking Bansa ayon sa mga katangiang 2. EASE I Module 2
pisikal at pagkakakilanlang 3. * Pilipinas: Bansang
Uri ng Mapa heograpikal nito Papaunlad 6. 2000. pp. 3-4,
1. Mapang pisikal 10.1 Napaghahambing ang 67-92
2. Mapang pangklima iba’t ibang 4. * Hekasi: Para sa mga
pangunahing anyong Batang Pilipino 4. 2000 pp.
3. Mapang topograpiya
lupa at anyong tubig 185-189
3.1 lokasyon
ng bansa
3.2 klima/ panahon 5. * Sibika at Kultura 3. 2000
10.2 Natutukoy ang mga pp. 47-48, 50-63
3.3 anyong tubig/ pangunahing likas na
anyong lupa 6. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
yaman ng bansa
2. 2003. pp. 49-62
10.3 Naiisa-isa ang mga AP4AABIg-h-
magagandang 7. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
10
tanawin at lugar 1999. pp. 91-95, 99-1104 8.
pasyalan bilang * Ang Bayan Kong Mahal 3.
yamang likas ng 1998. pp. 22-39
bansa 9. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
10.4 Naihahambing ang 3. 1997. pp. 20-31
topograpiya ng iba’t 10. * Pilipinas, Ang ating Bansa
ibang rehiyon ng 3. 1999. Pp. 20-31
bansa gamit ang 11. * Pilipino Ako, Pilipinas Ang
mapang Bayan Ko 3. 1999. Pp. 16-
topograprapiya 31
10.5 Naihahambing ang 12. * Ang lahing Pilipino 1.
1997. Pp. 31-45, 51-66

NILALAMAN
(Content )

iba’t ibang rehiyon ng 13. * Sibika at Kultura 1. 1998.
bansa ayon sa Pp. 19-27, 32-42
populasyon gamit ang 14. * Pilipinas: Bansang
mapa ng populasyon Minamahal 1. 1997. Pp. 33-
44, 55-70
15. * Pilipinas: Ang Ating Bansa
1. 1999. Pp. 36-41, 50-57
16. * Ang bayan Kong Mahal 1.
1998. Pp. 53-68, 76-95
Pp. 24-32, 41-53
18. * Pamayanan ng Pilipino 2.
1997. Pp. 41-53, 53-68 19. *
Ang bayan Kong Mahal 2.
1998. Pp. 31-35, 42-54 20. *
Sibika at Kultura 2. 1997. Pp.
53-59, 65-80
Bayan Ko 2. 1997. Pp. 39-
46, 54-70
22. * Kulturang Pilipino 2. 2000.
Pp. 68-75, 83-109
11. Nailalarawan ang kalagayan EASE I Module 2
ng Pilipinas na nasa “Pacific
AP4AAB-Ii11
Ring of Fire” at ang
implikasyon nito.
12. Nakagagawa ng mga 1. Paghahanda sa Kalamidad
mungkahi upang (Philippines Nonformal
mabawasan ang masamang Education Project). 2001. pp.
epekto dulot ng kalamidad 4-51
12.1 Natutukoy ang mga AP4AAB- 2. Preparing For Calamities
lugar sa Pilipinas na Ii-j-12 (Philippines Nonformal
sensitibo sa panganib Education Project). 2001. pp.
gamit ang hazard 4-51
map 3. Bagyo At Lindol: Paano
12.2 Nakagagawa ng nang Paghahandaan? (Philippines


NILALAMAN
(Content )
maagap at wastong Nonformal Education
pagtugon sa mga Project). 1998. pp. 1-42
panganib 4. Handa Ka Na Ba Sa
Kalamidad? (Philippines
Nonformal Education
Project). 1998. pp. 1-40
Pinagpala 4. 2000. pp. 60 6.
* Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 49-50
13. Nakapagbibigay ng 1. MISOSA 6 Lesson 37
konlusyon tungkol sa 2. EASE I Module 2
kahalagahan ng mga 3. * Hekasi: Para sa mga
katangiang pisikal sa Batang Pilipino 4. 2000. pp.
pagunlad ng bansa 68-69
AP4AAB-
Ij13
1999. pp. 51-52
Pinagpala 4. 2000. pp. 69 6.
* Ang Bayan Kong Mahal 6.
1999. p. 76
IKALAWANG MARKAHAN - Lipunan, Kultura at Ekonomiya ng Aking Bansa

A. Gawaing Pangkabuhayan ng Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nailalarawan ang mga 1. MISOSA 4 Lesson 2, 14-20,
Bansa gawaing pangkabuhayan sa 22-25, 28-31 and 37
1. Likas yaman nasusuri ang mga iba’t nakapagpapakita ng iba’t ibang lokasyon ng 2. * Hekasi: Para sa mga
2. Kahalagahan at ibang mga gawaing pagpapahalaga sa iba’t bansa Batang Pilipino 4. 2000. Pp.
pangangalaga pangkabuhayan batay sa ibang hanapbuhay at 1.1 Naiuugnay ang 74-78, 81-81, 87-90
3. Kabuhayan at heograpiya at mga gawaing pangkabuhayan kapaligiran sa uri ng 3. * Sibika at Kultura 3. 2000.
pinagkukunang yaman oportunidad at hamong na nakatutulong sa hanap buhay Pp. 78-90
kaakibat nito tungo sa pagkakakilanlang Pilipino 1.2 Naihahambing ang 4. * Pilipinas: Bansang
likas kayang pag-unlad. at likas kayang pag-unlad mga produkto at AP4LKE-
Uri ng Mapa Papaunlad 6. 2000. pp. 85-
ng bansa. kalakal na IIa-1 88
1. mapang pisikal
2. mapang pangklima matatagpuan sa iba’t 5. * Pilipino Ako, Pilipinas Ang
3. mapa ng mga produkto ibang lokasyon ng Bayan Ko 3. 1999. pp. 42-50
bansa (Hal: 6. * Pilipinas Ang Ating
pangingisda, Bansa3. 1999. pp. 41-60
paghahabi,
pagdadaing,
pagsasaka, atbp.)

NILALAMAN
(Content )
1.3 Nabibigyang-katwiran 7. * Pagsibol ng lahing Pilipino
ang pang-aangkop na 3. 1997. pp. 47-64
ginawa ng mga tao sa 8. * Ang Bayan Kong Mahal 3.
kapaligiran upang 1998. pp. 51-70
matugunan ang kanilang 9. * Sibika at Kultura 3. 1997.
pangangailangan pp. 46-55
2. Naipaliliwanag ang iba’t ibang 1. MISOSA 6 Lesson 15-23
pakinabang pang 2. * Hekasi: Para sa mga
AP4LKE-
ekonomiko ng mga likas Batang Pilipino 4. 2000. pp.
IIb-2
yaman ng bansa 191-193

3. Nasusuri ang kahalagahan 1. MISOSA 6 Lesson 15-23
ng matalinong pagpapasya 2. * Sibika at Kultura 1. 2001.
sa pangangasiwa ng mga pp. 75-86
likas na yaman ng bansa 3. * Pilipinas: Bansang
3.1 Natatalakay ang ilang mga Papaunlad 6. 2000. pp. 96-
isyung 102
pangkapaligiran ng bansa 4. * Sibika at Kultura 3. 2000.
3.2 Naipaliliwanag ang pp. 91-95
matalino at di-matalinong 5. PRODED Learning Guide in
mga paraanng Heograpiya/Kasaysayan/Sibi
pangangasiwa ng mga ka: Likas na Yaman: Gamitin
likas nayaman ng bansa at Ingatan 6. 2003. pp. 3
AP4LKEIIb-
3.3 Naiuugnay ang matalinong d-3 6. Ingatan Ang Mga Anyong
pangangasiwa ng likas na Tubig (Philippines
yaman sa pag-unlad ng
Nonformal Education
bansa
Project). 1998. pp. 5-25
3.4 Natatalakay ang mga
7. Ang Pangangalaga Ng Ating
pananagutan ng bawat
kasapi sa pangangasiwa at Mga Yamang Tubig
pangagalaga ng (Philippines Nonformal
pinagkukunang yaman ng Education Project). 2001.
bansa pp. 4-40
3.5 Nakapagbibigay ng 8. * Sibika at Kultura 3. 1997.
mungkahing paraan ng Pp.57-60

NILALAMAN
(Content )

wastong pangangasiwa Pilipino 3. 1997. Pp. 66-68
ng likas yaman ng bansa 10. * Pilipinas ang Ating Bansa
3. 1999. Pp. 71-76
Bayan Ko 3. 1999. Pp. 66-
72
1999. Pp. 107-116
13. * Pagsibol ng lahing Pilipino
1. 1997. Pp. 43-49
Pp. 62-65
Pp. 79-86
Minamahal 1. 1997. Pp.68-
79
1998. Pp. 89-95
18. Sibika at Kultura 1. 1997.
Pp. 72-75
Maganda 2. 2000. Pp. 90-
91, 99-100, 109-110
2000. P. 46, 53
21. * Pilipino Ako, Pilipinas Ang
Bayan Ko 2. 1997. Pp. 75-
84
Pp.71-72, 80-81
1998. Pp. 54-55, 66-67 24.
* Pamayanan ng Pilipino 2.
1997. Pp. 69-71
25. Lahing Pilipino 2. 1997. Pp.


NILALAMAN
(Content )
51-55
4. Naiuugnay ang kahalagahan 1. MISOSA 6 Lesson 19 -21

ng pagtangkilik sa 2. PRODED Learning Guide in
sariling produkto sa AP4LKE- Heograpiya/Kasaysayan/Sibi
pagunlad at pagsulong ng IId-4 ka: Pinoy Gising: Tangkilikin
bansa Sariling Atin 6. 2003. P.3
5. Natatalakay ang mga hamon Mga Ideya Tungkol Sa Mga

at oportunidad sa mga Proyektong Mapagkakakitaan
AP4LKE-
gawaing pangkabuhayan ng (Philippines Nonformal
IId-5
bansa. Education Project). 2001. pp.
4-30
6. Nakalalahok sa mga gawaing 1. MISOSA 6 Lesson 24
lumilinang sa pangangalaga, 2. * Hekasi: Para sa mga
at nagsusulong ng likas Batang Pilipino 4. 2000. Pp.
kayang pag-unlad AP4LKE- 188- 189
(sustainable development) IIe-6
ng mga likas yaman ng
bansa

B. Pagkakilanlang Kultural Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 7. Nailalarawan ang mga 1. MISOSA 4 Lesson 14- 34 and
pagkakakilanlang kultural 41
Uri ngmapang kakailanganin naipamamalas ang naipagmamalaki ang ng Pilipinas 2. * Pilipinas: Bansang
1. relihiyon pagunawa sa pagkakakilanlang kultural 7.1 Natutukoy ang ilang Papaunlad 6. 2000. pp. 24-
2. panahanan pagkakilanlang Pilipino ng Pilipino batay sa halimbawa ng kulturang 32
3. Katutubong Pamayanan batay sa pagpapahalaga pagunawa, Pilipino sa iba’t ibang 3. * Sibika at Kultura 3. 2000.
rehiyon ng Pilipinas pp.112-120, 121-140
(indigenous peoples/ sa pagkakaiba-iba ng pagpapahalaga at
(tradisyon, relihiyon, AP4LKE- 4. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
Indigenous Cultural mga pamayanang pagsusulong ng pangkat
kaugalian, paniniwala, IIe-f-7 2. 2003. pp. 2-11,
Community) pangkultural. kultural, pangkat kagamitan, atbp.)
etnolinggwistiko at iba 41-45
4. pangkat etno- 7.2 Natatalakay ang
linggwistiko pang pangkat panlipunan 5. EASE I MODULE 4
kontribusyon ng mga 6. * Ang Bayan Kong Mahal 4.
5. Kaugalian, tradisyon, na bunga ng migrasyon at iba’t ibang pangkat
paniniwala “inter-marriage”. 1999. pp. 217-220
(pangkat etniko,
6. Pamanang Pook pangkat etno-linguistiko
at iba pang pangkat

NILALAMAN
(Content )
panlipunan na bunga ng
migrasyon at
“intermarriage”) sa
kulturang Pilipino
7.3 Natutukoy ang mga
pamanang pook bilang
bahagi ng
pagkakakilanlang
kulturang Pilipino
7.4 Nakagagawa ng
mungkahi sa
pagsusulong at
pagpapaunlad kulturang
Pilipino

8. Nasusuri ang papel na * Hekasi: Para sa mga Batang
AP4LKE-
ginagampanan ng kultura Pilipino 4. 2000. pp. 218-221
IIg-8
sa pagbuo ng
pagkakakilanlang Pilipino
9. Naipapakita ang kaugnayan MISOSA 6 Lesson 13 and 14
ng heograpiya, kultura at
AP4LKE-
pangkabuhayang gawain sa
IIg-9
pagbuo ng pagkakilanlang
Pilipino
10. Natatalakay ang kahulugan 1. MISOSA 6 Lesson 35

ng pambansang awit at 2. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
watawat bilang mga 2. 2003. pp. 85-95
sagisag ng bansa 3. * Sibika at Kultura 1. 2001.
Pp. 87-98
AP4LKE- 4. * Sibika at Kultura 1. 1998.
IIh-10 Pp. 92-93
Pp.
71-74
Pp. 83

NILALAMAN
(Content )

Minamahal 1. 1997. Pp. 80-
83
8. * Pilipinas, Bayan Mo, Bayan
Ko 1. 1997. Pp. 85-90
9. * Pilipinas: Ang ating Bansa
1. 1999. Pp. 25-27
Pp.70-72
1997. Pp. 88-91
1998. Pp. 92-95
Pp. 108-110
14. * Pilipino Ako, pilipinas ang
Bayan Ko 2. 1997. Pp. 100-
105
15. * Kulturang Pilipino 2. 2000.
Pp. 70-72
11. Nakabubuo ng plano na * Hekasi: Para sa mga Batang
magpapakilala at Pilipino 4. 2000. pp. 194
AP4LKE-
magpapakita ng
IIi11
pagmamalaki sa kultura ng
mga rehiyon sa malikhaing
paraan.
12. Nakasusulat ng sanaysay na 1. Pagsibol ng Lahing
tumatalakay sa Pilipino
pagpapahalaga at AP4LKE- 2. 2003. pp. 95
pagmamalaki ng kulturang IIj12 2. * Sibika at Kultura 1. 2001.
Pilipino pp. 107
Papaunlad 6. 2000. pp. 54
IKATLONG MARKAHAN – Ang Pamamahala Sa Aking Bansa

A. Ang Pambansang Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natatalakay ang kahulugan 1. MISOSA Lesson 26
AP4PAB-
Pamahalaan at kahalagahan ng (GRADE VI)
pambansang pamahalaan IIIa-1
1. Balangkas naipamamalas ang nakapagpapakita ng 2. * Pilipinas: Bansang
2. Mga Kapangyarihan ng pangunawa sa bahaging aktibong pakikilahok at Papaunlad 6. 2000. pp.

NILALAMAN
(Content )
mga Sangay ginagampanan ng pakikiisa sa mga proyekto 107, 119
3. Sagisag ng bansa pamahalaan sa lipunan, at gawain ng pamahalaan 3. * Ang Bayan Kong Mahal
mga pinuno at iba pang at mga pinuno nito tungo 6. 1999. p. 120, 130
naglilingkod sa sa kabutihan ng lahat
2. Nasusuri ang balangkas o 1. MISOSA Lesson 27-28, 35
pagkakaisa, kaayusan at (common good)
istruktura ng pamahalaan (Grade VI)
kaunlaran ng bansa ng Pilipinas 2. * Pilipinas: Bansang
2.1 Natatalakay ang Papaunlad 6. 2000. pp.
kapangyarihan ng 117-118
tatlong sangay ng 3. * Ang Bayan Kong Mahal
pamahalaan 6. Pp. 124-126
(ehekutibo,
lehislatura at
hudikatura)
2.2 Natatalakay ang
antas ng AP4PAB-
pamahalaan IIIa-b-2
(pambansa at lokal)
2.3 Natutukoy ang mga
namumuno ng
bansa
2.4 Natatalakay ang
paraan ng pagpili at
ang kaakibat na
kapangyarihan ng
mga namumuno ng
bansa

3. Nasusuri ang mga 1. MISOSA 6 Lesson 27 and
ugnayang kapangyarihan 28
ng tatlong sangay ng 2. * Pilipinas: Bansang
pamahalaan Papaunlad 6. 2000. pp.
3.1 Naipaliliwanag ang AP4PAB- 114-117
“separation of IIIc-3
powers” ng tatlong
sangay ng
pamahalaan
3.2 Naipaliliwanag ang

NILALAMAN
(Content )
“check and
balance” ng
kapangyarihan sa
bawat isang sanga
B. Ang Pamahalaan at Naipapaliwanag ang 4. Natatalakay ang epekto ng MISOSA 6 Lesson 29 and 30
AP4PLR-
Serbisyong Panlipunan tungkulin ng pamahalaan mabuting pamumuno sa
IIId-4
na itaguyod ang pagtugon ng
karapatan ng mga pangangailangan ng bansa
mamamayan 5. Natatalakay ang kahulugan MISOSA 6 Lesson 28
ng ilang simbolo at sagisag AP4PAB-
ng kapangyarihan ng IIId-5
pamahalaan (ei. executive,
legislative, judiciary)

6. Nasusuri ang mga 1. MISOSA Lesson 29 (Grade
paglilingkod ng VI)
pamahalaan upang 2. * Hekasi: Para sa mga
matugunan ang Batang Pilipino 4. 2000. Pp.
pangangailangan ng bawat 280-284
mamamayan 3. * Pilipinas: Bansang
6.1 Naiisa isa ang mga Papaunlad 6. 2000. pp.125-
programang 131
pangkalusugan 4. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
6.2 Nasasabi ang mga 1999. Pp. 131-138, 148-153
pamamaraan sa
AP4PAB-
pagpapaunlad ng
edukasyon sa bansa IIIf-g-6
6.3 Nakakapagbigay
halimbawa ng mga
programa
pangkapayapaan
6.4 Nasasabi ang mga
paraan ng
pagtataguyod ng
ekonomiya ng bansa
6.5 Nakakapag bigay
halimbawa ng mga

NILALAMAN
(Content )
programang
panginprastraktura
atbp ng
pamahalaan

7. Nasusuri ang tungkulin ng 1. MISOSA 6 Lesson 31 2. *
pamahalaan na itaguyod Pagsibol ng Lahing Pilipino
ang karapatan ng bawat 2. 2003. Pp. 126-
mamamayan 129
pp. 248-252, 268-272
AP4PAB- 4. * PRODED Learning Guide
IIIh-7 in Sibika at Kultura:
Karapatan Ko, Ibigay Ninyo
2. 2003. pp. 5-10
242-250
4. 1999. pp. 225-235
8. Nasusuri ang mga MISOSA 6 Lesson 29
proyekto at iba pang
AP4PAB-
gawain ng pamahalaan sa
IIIi-8
kabutihan ng lahat o
nakararami
9. Nasusuri ang iba’t ibang 1. MISOSA 6 Lesson 40
paraan ng pagtutulungan 2. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
ng pamahalaang 2. 2003. pp. 98-106
AP4PAB-
pambayan, pamahalaang 3. * Sibika at Kultura 3. 2000.
IIIj-9
panlalawigan at iba pang pp. 179-180
tagapaglingkod ng
pamayanan
IKAAPAT NA MARKAHAN - Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Bansa
Mga Karapatan at Tungkulin ng Ang mag-aaral ay Ang mag-aaral ay 1. Natatalakay ang konsepto 1. PRODED Learning Guide in
Mamamayang Pilipino ng pagkamamamayan Heograpiya/Kasaysayan/Sibi
naipamamalas ng nakikilahok sa mga 1.1. Natutukoy ang AP4KPBIVa- ka: Pagkamamamayan 6.
1. Kagalingang pansibiko magaaral ang pang- gawaing pansibiko na batayan ng pagka b-1 2003. pp. 5-8
2. Karapatang Panlipunan unawa at pagpapahalaga nagpapakita ng pagganap mamamayang Pilipino 2. * Pilipinas: Bansang
sa

NILALAMAN
(Content )
3. Karapatang Pantao kanyang mga karapatan sa kanyang tungkulin 1.2. Nasasabi kung sino Papaunlad 6. 2000. pp.
4. Karapatang pambansa at tungkulin bilang bilang mamamayan ng ang mga 140-142
mamamayang Pilipino bansa at pagsasabuhay mamamayan ng 3. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
ng kanyang karapatan. bansa 1999. Pp. 164-168
2. Natatalakay ang 1. MISOSA 6 Lesson 33 and 35
konsepto ng karapatan at 2. * Sibika at Kultura 1. 2001.
tungkulin pp. 164-172
2.1 Natatalakay ang mga 3. * Pagsibol ng Lahing
karapatan ng Pilipino 2. 2003. Pp. 132-
mamamayang Pilipino 138
2.2 Natatalakay ang 4. * Pilipinas: Bansang
tungkulin ng Pinagpala 4. 2000. p. 243-
mamamayang Pilipino 247
5. Ang Bayan Kong Mahal 4. *
1999. pp. 226-230
6. Ang Bayan Kong Mahal 6. *
AP4KPB- 1999. Pp. 171-185
IVc-2 7. Pagsibol ng Lahing Pilipino
3. 1997. Pp. 172-185, 193-
197
8. * Pilipinas ang Ating Bansa
3, 1999. Pp. 214-216
Bayan Ko 3. 1999. Pp. 176-
183
Pp. 142-154
1998. Pp. 184-187, 249-
256, 265-267

3. Natatalakay ang mga 1. * Sibika at Kultura 3. 2000.
tungkuling kaakibat ng pp. 255-260
AP4KPB-
bawat karapatang 2. * Hekasi: Para sa mga
IVc-3
tinatamasa. Batang Pilipino 4. 2000. pp.
286-287

NILALAMAN
(Content )
1999. pp. 232-236
Pinagpala 4. 2000. p. 249
1998. Pp. 265-267
Pp. 167-180
Bayan Ko 3. 1999. Pp. 200-
210
Pilipino 3. 1997. Pp 203-206

4. Natatalakay ang 1. MISOSA Lessons 44-48
kahalagahan ng mga (Grade VI)
gawaing pansibiko ng 2. * Sibika at Kultura 3. 2000.
bawat isa bilang kabahagi pp. 165-172, 261-266
ng bansa 3. * Pilipinas: Bansang
4.1 Naibibigay ang Papaunlad 6. 2000. pp.
kahulugan ng 164166
kagalingang pansibiko
(civic efficacy)
4.2 Natatalakay ang mga
gawaing nagpapakita ng AP4KPBIVd-
kagalingan pansibiko ng e-4
isang kabahagi ng bansa
(hal. Pagtangkilik ng
produktong Pilipino,
pagsunod sa mga batas
ng bansa, tumulong sa
paglilinis ng kapaligiran).
4.3 Nahihinuha ang epekto
ng kagalingang pansibiko
sa pag-unlad ng bansa.
5. Nabibigyang halaga ang AP4KPB- 1. MISOSA 6 Lessons 44-48

bahagingginagampanan ng IVf-g-5 2. * Sibika at Kultura 3.
2000.


NILALAMAN
(Content )
mga mamamayan pp. 200-205
sapagtataguyod ng 3. * Pilipinas: Bansang
kaunlaran ng bansa Papaunlad 6. 2000. pp.
5.1 Naipaliliwanag kung 169-174
paano itinataguyod ng
mgamamamayan ang
kaunlaran ng bansa
5.2 Naipaliliwanag kung
paano makatutulong sa
pagunlad at pagsulong
ng bansa ang
pagpapaunlad sa
sariling kakayahan at
kasanayan
5.3 Naibibigay ang
kahulugan at katangian
ng pagiging
produktibong
mamamayan

6. Napahahalagahan ang mga 1. PRODED Learning Guide in
pangyayari at kontribusyon Heograpiya/Kasaysayan/Sibi
ng mga Pilipino sa iba’tibang ka: Ano ang
panig ng daigdig tungo sa Pagpapahalaga? 6. 2003.
kaunlaran ng bansa (hal. pp. 1-7
OFW) 2. The Filipino Workers- World
Class: Pride of the Country
AP4KPBIVh- (Philippines Nonformal
6 Education Project). 2001. pp.
5-43
3. OFW’s: Mga Pinoy sa Ibayong
Dagat: Ang Bagong
Bayani (Philippines
Nonformal Education
Project). 1998.
pp. 4-39
7. Naipakikita ang pakikilahok sa AP4KPB- 1. Know Your Rights
mga programa at IVi-7 (Philippines Nonformal
NILALAMAN
(Content )
proyekto ng pamahalaan na Education Project). 2001.
nagtataguyod ng mga Pp. 3-31
karapatan ng mamamayan 2. Alamin Mo Ang Iyong
Karapatan (Philippines
Nonformal Education
Project). 2001. pp. 4-33
3. Karapatan Mo, Alamin Mo
pp. 4
4. Mga Karapatan ng
Manggagawa (Philippines
Nonformal Education
Project). 1998. pp. 4-30

8. Nakapagsusulat ng sanaysay 1. PRODED Learning Guide in
tungkol sa pagka- Sibika at Kultura: Ako Ay
Pilipino at sa Pilipinas bilang Pilipino 2. 2000. pp. 1-8
bansa 2. PRODED Learning Guide in
Sibika at Kultura: Pilipinas,
AP4KPB- Saan Ka? 3. 2000. pp. 3-5
IVj-8 3. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 2. 2003. pp. 12
pp. 143
Papaunlad 6. 2000. pp. 35
BAITANG 5
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga
malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang
konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo
sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at
may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.

NILALAMAN
(Content )
UNANG MARKAHAN - Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino

A. Ang Kinalalagyan ng Aking Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nailalarawan ang lokasyon 1. MISOSA 4 Lessons
Bansa ng Pilipinas sa mapa 1,2,3,6,8
naipamamalas ang naipamamalas ang 1.1 Natutukoy ang 2. MISOSA 6 Lesson
Batayang heograpiya mapanuring pag-unawa pagmamalaki sa nabuong kinalalagyan ng Pilipinas 11-
1. Absolute na lokasyon gamit at kaalaman sa kabihasnan ng mga sa mundo gamit ang 14
ang mapa kasanayang sinaunang Pilipinogamit ang mapa batay sa ”absolute 3. Pilot School MTB-
1.1 Prime meridian, pangheograpiya, ang kaalaman sa kasanayang location” nito (longitude
MLE
International Date Line, mga teorya sa pangheograpikal at at latitude)
(Grade 3 –2nd quarter)
Equator, North and pinagmulan ng lahing mahahalagang konteksto ng 1.2 Natutukoy ang
South Poles, Tropics of Pilipino upang kasaysayan ng lipunan at relatibong lokasyon 4. Pilot School MTB-
Cancer and mapahahalagahan ang bansa kabilang ang mga (relative location) ng MLE
Capricorn at Arctic and konteksto ng lipunan/ teorya ng pinagmulan at Pilipinas batay sa karatig Lesson 1 (Grade 3 –
Antarctic Circles pamayanan ng mga pagkabuo ng kapuluan ng bansa na nakapaligid 1st quarter)
1.2 Likhang guhit sinaunang Pilipino at ang Pilipinas at ng lahing Pilipino dito gamit ang 5. EASE I Module 2
2. Relatibong lokasyon kanilang ambag sa pangunahin at 6. * Sibika at Kultura 3.
3. Klima at panahon pagbuo ng kasaysayan ng pangalawang direksyon 2000. pp.25-27
Pilipinas 7. * HEKASI para sa mga
Batang Pilipino 4.
AP5PLP- 2000. pp.1-53
Ia-1 8. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 6. 2000.
pp.59-68
9. PRODED Learning
Kasaysayan at Sibika.
Mga Guhit Latitud 4.
2001. pp. 1-21
10. PRODED Learning
Ang Grid 4. 2001. pp.1-
21
Mahal 6. 1999. pp. 72-
76
pp. 9-11

NILALAMAN
(Content )
Bansa 3. 1999. pp. 3
Pilipino, Batayang
Aklat 3. 1997. pp. 3,
13-15
Mahal 4. 1999. pp. 13-
14, 31-32
Papaunlad 4. 2000. pp.
55-65

2. Nailalarawan ang klima ng 1. MISOSA 4 Lesson 9-11
Pilipinas bilang isang 2. Pilot School MTB-MLE
bansang tropikal ayon Lesson 1 (Grade 3 –
salokasyon nito sa mundo 1st quarter)
2.1 Natutukoy ang mga salik 3. EASE I Module 2
na may kinalaman sa
klima ng bansa tulad ng
Batang Pilipino 4.
temperatura, dami ng
2000. pp.57-60
ulan, humidity
5. * Pilipinas:Bansang
2.2 Naipaliliwanag ang
Papaunlad 6. 2000.
pagkakaiba ng panahon
pp.69-72
at klima sa iba’t ibang
AP5PLP- 6. * Ang Bayan Kong
bahagi ng mundo
Ib-c-2 Mahal 6. 1999. pp. 76-
2.3 Naiugnay ang uri ng
82
klima at panahon ng
bansa ayon sa lokasyon
nito sa mundo
pp. 31-33
Bansa 3. 1999. pp. 36-
39
37-43

NILALAMAN
(Content )
Mahal 3. 1998. pp. 43-
46
1997. pp. 36-40
4. 1999. pp. 32-
48

3. Naipaliliwanag ang katangian 1. EASE I Module 2.
ng Pilipinas bilang bansang 2. * Pilipinas:Bansang
archipelago Papaunlad 6. 2000.
pp.64-68
3. * HEKASI para sa
mga Batang Pilipino 4.
2000. pp.53-54
4. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura: Kapuluan 3.
2000. pp.1-10
5. PRODED Learning
Guide in Sibika at
AP5PLP- Kultura. Pulo at
Ic-3 Kapuluan, Mahalaga 3.
2000. pp.1-13
6. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura. Pulo 3. 2000.
pp.1-7
Ang Bayan Ko, Batayang
Aklat 3. 1999. pp. 2-3
8. * Ang Bayan Kong

Mahal 3. 1998. pp. 3
B. Pinagmulan ng Pilipinas at 4. Naipaliliwanag ang teorya sa AP5PLP- 1. * Pilipinas, Isang Sulyap
mga Sinaunang Kabihasnan pagkakabuo ng kapuluan at Id-4 at Pagyakap I. 2006.
pinagmulan ng Pilipinas pp.7-9

NILALAMAN
(Content )
Teorya ng pagkabuo ng Pilipinas batay sa teoryang 2. * Ang Bayan Kong
Bulkanismo at “Continental Mahal 4. 1999. pp.
Shelf” 141-142

5. Nakabubuo ng pansariling 1. MISOSA 4 Lesson
paninindigan sa 37,43
pinakapanipaniwalang 2. OHSP Module 22
teorya ng pinagmulan ng 3. EASE I Module 3
lahing Pilipino batay sa mga 4. * Pamana 5. 1999. pp.
ebidensiya
3-7
5.1 Natatalakay ang teorya 5. * Sibika at Kultura 3.
ng pandarayuhan ng tao
2000. pp. 104-107
mula sa rehiyong 6. * HEKASI para sa mga
Austronesyano
Batang Pilipino4. 2000.
5.2 Natatalakay ang iba pang AP5PLP-
mga teorya tungkol sa pp. 196-199
Ie-5 7. * Pilipinas:Bansang
pinagmulan
ng mga unang tao sa Papaunlad 6. 2000.
pp.20-22
Pilipinas 8. * Pagbabago I.1999. pp.
5.3 Nakasusulat ng maikling
32-37
sanaysay (1-3 talata) 9. * Pilipino Ako, Pilipinas
ukol sa mga teoryang
natutunan Ang Bayan Ko 3. 1999.
pp. 77-80
163-170
C. Mga Sinaunang Lipunang 6. Naipagmamalaki ang lipunan 1. MISOSA 5 Lesson 1, 4 2.
Pilipino ng sinaunang Pilipino * Pamana 5. 1999. pp.8-37
1. Organisasyong 6.1 Natatalakay ang mga uri 3. * HEKASI para sa mga
panlipunan: barangay at ng lipunan sa iba’t ibang Batang Pilipino 4.
sultanato, mga uring bahagi ng Pilipinas 2000. pp. 214-216
panlipunan 6.2 Naipaliliwanag ang AP5PLP-If6 4. * Pilipinas: Ang Ating
2. Kabuhayan at kalakalan, ugnayan ng mga tao sa Bansa 5. 2000. pp. 2-
mga kagamitan, iba’t ibang antas na 12, 17-31
konsepto ng pagmamay- bumubuo ng sinaunung 5. * Pilipinas: Ang Ating
ari ng lupa, lipunan
Bansa 5. 2000. pp. 4-
3. Kultura: paniniwala, 6.3 Natatalakay ang papel

NILALAMAN
(Content )
tradisyon, iba’t ibang uri ng batas sa kaayusang 9, 17-31
at anyo ng sining at panlipunan 6. * Pilipino Ako, Pilipinas
arkitektura ang Bayan
4. Kagawiang panlipunan: Ko(Patnubay ng Guro)
pag-aaral, panliligaw, 5. 1999. pp. 1-11, 17-
kasal, ugnayan sa 23
pamilya 7. * Pamana 5. 1999. pp.
8-36
8. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
146-160
Malaya 5. 1999. pp.
515
7. Nasusuri ang kabuhayan ng 1. MISOSA 4 Lesson 3
sinaunang Pilipino 2. MISOSA 5 Lesson 8
7.1 Natatalakay ang 3. EASE I Module 4 *
kabuhayan sa 4. Pamana 5.1999. pp.
sinaunang panahon 8-37
kaugnay sa kapaligiran, 5. * HEKASI para sa mga
ang mga kagamitan sa Batang Pilipino 4.
iba’t ibang kabuhayan, 2000. pp. 214-216
at mga produktong 6. * Pilipinas: Ang
pangkalakalan Ating
7.2 Natatalakay ang Bansa 5. 2000. pp. 25-
kontribusyon ng 7. 28
kabuhayan sa pagbuo * Ang Bayan
ng sinaunang Kong
kabihasnan 8. Mahal 5. 2000. pp. 24-
35
* Pilipino Ako,
Pilipinas ang Bayan
Ko(Patnubay ng Guro)
AP5PLPIg-7 5. 1999. pp. 21-22

9. * Pilipinas:
Bansang Papaunlad 4.
2000. pp.
10. 180-181
* Pilipino Ako,
Pilipinas

NILALAMAN
(Content )
Ang Bayan
Ko(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 25-32
Malaya 5. 1999. pp. 30-
40
8. Naipaliliwanag ang mga 1. MISOSA 5 Lesson 7
sinaunang paniniwala at 2. * HEKASI para sa mga
tradisyon at ang Batang Pilipino 4.
impluwensiya nito sa 2000. pp. 214-216 3.
pangaraw-araw na buhay * Pamana 5.1999. pp.
8-11
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 5. 1999. pp. 4-9
AP5PLP-
Ig-8
Ang Bayan
1999. pp. 3-8
6. * Ang Bayan Kong
Mahal, Batayang Aklat
3. 1998. pp. 97-100
174-178

9. Naihahambing ang mga MISOSA 5 Lesson 7
paniniwala noon at ngayon
upang maipaliwanag ang AP5PLP-
mga nagbago at Ih-9
nagpapatuloy hanggang sa
kasalukuyan
10.
11. Natatalakay ang paglaganap 1. MISOSA 5 Lesson 7
ng relihiyong Islam sa ibang AP5PLP- 2. EASE I Module 4
bahagi ng bansa. Ii10 3. Pamana 5.1999. pp. 37-
40
4. PRODED Learning Guide

NILALAMAN
(Content )
in Heograpiya,
Ang Paglaganap ng
Relihiyong Islam 5.
2003. pp. 1-11
Bansa 5. 2000. pp. 9-
12, 15-16
ang Bayan Ko,
Patnubay ng Guro 5.
1999. pp. 12-13
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 11-14

12. Nasusuri ang 1. * Pamana 5.1999. pp.14-
pagkakapareho at 36
AP5PLP-Ii11
pagkakaiba ng kagawiang 2. * Sibika at Kultura 3.
panlipunan ng sinaunang 2000. pp. 112-116
Pilipino sa kasalukuyan
13. Nakakabuo ng konklusyon * Pilipinas: Bansang aunlad
tungkol sa kontribusyon ng Pap6. 2000. pp.22
AP5PLP-Ij12
sinaunang kabihasnan sa
pagkabuo ng lipunang at
pagkakakilanlang Piliipino
IKALAWANG MARKAHAN - Pamunuang Kolonyal ng Espanya (ika16 hangang ika 17 siglo)
A. Konteksto at Dahilan ng Naipamamalas ang Nakapagpapahayag ng 1. Natatalakay ang kahulugan ng 1. EASE I Module 5 *
Pananakop sa Bansa mapanuring pag-unawa kritikal na pagsusuri at kolonyalismo at ang 2. Pamana5.1999.pp.
AP5PKE-
sa konteksto,ang pagpapahalaga sa konteksto konteksto nito kaugnay sa 66-70
IIa-1
1. Kahulugan at layunin ng bahaging ginampanan at dahilan ng kolonyalismong pananakop ng Espanya sa 3. * Pilipinas: Bansang
kolonyalismo ng simbahan sa, layunin Espanyol at ang epekto ng Pilipinas Papaunlad 6. 2000.
2. Paghahati ng mundo sa mga paraang pananakop sa pp.219-220
at mga paraan ng
katutubong populasyon 2. Naipapaliwanag ang mga AP5PKE- 1. MISOSA 5 Lesson 15
pagitan ng Portugal at pananakopng Espanyolsa
Espanya at mga Pilipinas at ang epekto dahilan at layunin ng IIa-2 2. EASE Module 5
paglalakbay ng Espanya ng mga ito sa lipunan. kolonyalismong Espanyol 3. * Pamana 5.1999. pp.

NILALAMAN
(Content )
3. Mga dahilan ng Espanya 60-63
sa pananakop ng 4. * HEKASI para sa mga
Pilipinas Batang Pilipino 4.
2000. pp. 223-226 5.
Babae: Gumising Ka!
(Philippines Non
Formal Education
Project). 1998.pp.6

3. Nakabubuo ng timeline ng * HEKASI para sa mga
mga paglalakbay ng Batang Pilipino 4. 2000.
Espanyol sa Pilipinas AP5PKE- pp. 75-171
hanggang sa pagkakatatag IIb-3
ng Maynila at mga unang
engkwentro ng mga
Espanyol at Pilipino
B. Mga Paraan ng Pananakop 4. Nasusuri ang iba-ibang * HEKASI para sa mga
AP5PKE-
perspektibo ukol sa Batang Pilipino 4. 2000.
IIb-4 pp. 244-245
1. Kristiyanisasyon pagkakatatag ng kolonyang
2. Paglipat ng mga Espanyol sa Pilipinas
komunidad 5. Natatalakay ang mga paraan 1. MISOSA Lessons #14, 15
(reduccion) ng pagsasailalim ng (Grade V)
3. Tributo sa katutubong populasyon sa 2. EASE I Module 5 and 7
pamamagitan ng kapangyharihan ng Espanya 3. * Pamana5.1999. pp. 82-
encomienda 5.1 proseso ng 85
4. Sapilitang paggawa Kristiyanisasyon 4. * HEKASI para sa mga
(forced labor) 5.2 Reduccion Batang Pilipino 4.
5.3 Tributo at encomienda AP5PKE- 2000. pp. 228-230
5.4 Sapilitang paggawa IIc-d-5 5. PRODED Learning Guide
in Heograpiya,
Polo Y Servicios:
Pahirap 5. 2003. pp.1-
9
Bansa, Batayang Aklat
5. 2000. pp. 37-51

NILALAMAN
(Content )

5. 1999. pp. 39-47
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp.43-46
6. Nasusuri ang relasyon ng 1. EASE I Module 7
mga paraan ng pananakop 2. * Pamana 5. 1999. pp.
ng Espanyol sa mga 74-84
katutubong populasyon sa 3. * Pilipinas: Isang Sulyap
bawat isa. at Pagyakap I. 2006.
6.1 Naiuugnay ang pp.95-104
Kristiyanisasyon sa 4. PRODED Learning Guide
reduccion in Heograpiya,
6.2 Natatalakay ang Kasaysayan at Sibika.
konsepto ng Polo Y Servicios:
encomienda at mga AP5PKE- Pahirap. 2003. pp.1-9
kwantitatibong datos IIe-f-6 5. * Pilipinas: Ang Ating
ukol sa tributo, kung Bansa 5. 2000. pp. 37-
saan ito kinolekta, at 51
ang halaga ng mga
tributo
6.3 Nasusuri ang mga
patakaran, papel at
kahalagahan ng
sapilitang paggawa
sa pagkakatatag ng
kolonya sa Pilipinas
C. Ugnayan ng Simbahan at 7. Nasusuri ang naging reaksyon 1. MISOSA 5 Lesson 15
Pamahalaang Kolonyal ng mga Pilipino sa 2. EASE I Module 6
Kristiyanismo 3. PRODED Learning
AP5PKE-
1. Ang Pilipinas sa Guide in Heograpiya,
IIg-7
Pamamahala ng mga Kasaysayan at Sibika.
Prayle (Conquistador) Reaksyon ng
2. Gampanin (Role) ng Katolisismo 5. 2003.
pp.1-10

NILALAMAN
(Content )
mga Prayle 4. * HEKASI para sa mga
3. Reaksyon ng mga Batang Pilipino 4.
Pilipino sa 2000. pp.234-236
Pamamahala ng 5. * Pilipinas: Ang Ating
mga Prayle Bansa, Batayang Aklat
5. 2000. pp. 53-55
6. * Ang Bayan Kong
Mahal 5. 1999. pp. 53
8. Natatalakay ang 1. MISOSA 5 Lesson 14
kapangyarihang Patronato MISOSA 5 Lesson 14
Real and 15
8.1 Nasusuri ang 2. EASE I Module 6
pamamalakad ng mga 3. PRODED Learning
prayle sa pagpapaunlad Guide in Heograpiya,
ng sinaunang Pilipino Kasaysayan at Sibika.
8.2 Natutukoy ang mga AP5PKE- Mga Paaralang Itinatag
tungkulin o papel ng IIg-h-8 ng mga Paring
mga prayle sa ilalim ng Misyonero 5. 2003. pp.
Patronato Real 1-9
8.3 Naipaliliwanang ang 4. * Pamana 5. 1999.
mga naging reaksyon pp.79
ng mga Pilipino sa
pamamahala ng mga
prayle.
9. Nakapagbibigay ng sariling 1. MISOSA 5 Lesson 14 and
AP5PKE-
pananaw tungkol sa naging 15
IIi-9
epekto sa lipunan ng 2. * Pamana 5. 1999.pp. 90
pamamahala ng mga prayle
IKATLONG MARKAHAN - Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang Kolonyal ng mga Espanyol

A. Pagbabago sa Lipunan sa Naipamamalas ang Nakakapagpakita ng 1. Nasusuri ang pagbabago sa 1. MISOSA Lessons 4-10,
Ilalim ng Pamahalaang mapanuring pag-unawa pagpapahalaga at panahanan ng mga Pilipino 13 (Grade 5)
Kolonyal sa mga pagbabago sa pagmamalaki sa sa panahon ng Español (ei AP5KPK- 2. EASE I Module 7
lipunan ng sinaunang pagpupunyagi ng mga pagkakaroon ng IIIa-1A 3. * Pilipinas: Ang Ating
1. Pamamahala Pilipino kabilang ang Pilipino sa panahon ng organisadong poblasyon, uri Bansa 5. 2000. pp. 47-
1.1 Pamahalaang sentral pagpupunyagi ng ilang kolonyalismong Espanyol ng tahanan, nagkaroon ng 48
1.2 Pamahalaang local pangkat na mapanatili mga sentrong 4. * Ang Bayan Kong

NILALAMAN
(Content )
1.3 Tungkulin ng mga ang kalayaan sa pangpamayanan, at iba pa.) Mahal 5. 1999. pp. 43-
opisyales Kolonyalismong Espanyol 46
2. Antas ng Katayuan ng at ang impluwensya nito 5. * Pilipinas: Bansang
mga Pilipino sa kasalukuyang Malaya 5. 1999. pp.
3. Uri ng edukasyon panahon. 59-64
2. Napaghahambing ang antas 1. MISOSA Lesson 5
ng katayuan ng mga Pilipino (Grade 5)
sa lipunan bago dumating 2. * Pamana 5.
ang mga Espanyol at sa 1999. pp.92-95
Panahon ng Kolonyalismo 3. * Pilipinas: Ang
2.1 Napaghahambing ang Ating
mga tradisyunal at Bansa 5. 2000. pp. 59-
ditradisyunal na papel AP5KPK- 60
ng babae sa lipunan ng IIIb-2
sinaunang Pilipino at sa
panahon ng
kolonyalismo
2.2 Natatalakay ang
pangangailangan sa
pagpapa-buti ng
katayuan ng mga babae

3. Nasusuri ang pagbabago sa 1. EASE I Module 7 *
kultura ng mga Pilipino sa 2. Pamana 5. 1999.
Panahon ng Espanyol pp.97-100
3.1 Naipaliliwanag ang 3. * HEKASI para
inpluwensya ng sa mga Batang Pilipino
kulturang Espanyol sa 4.
kulturang Pilipino 4. 2000.pp.228-242
3.2 Natatalakay ang * Pilipinas: Ang
bahaging ginagampanan AP5KPK- Ating
ng Kristianismo sa IIIc-3 5. Bansa 5. 2000. pp. 61-
kultura at tradisyon ng 65
mga Pilipino * Ang Bayan
3.3 Nasusuri ang ginawang 6. Kong
pag-aangkop ng mga Mahal 5.1999. pp. 59-
Pilipino sa kulturang 60
* Ang Bayan
Kong Mahal 4. 1999.
pp. 185-190

NILALAMAN
(Content )
ipinakilala ng Espanyol 7. * Pilipinas: Bansang
208-210
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 63-65

4. Nasusuri ang mga 1. EASE I Module 7
pagbabagong pampulitika at 2. * Pamana 5. 1999.
ekonomiya na ipinatupad ng pp.74-77
kolonyal na pamahalaan 3. * HEKASI para sa mga
4.1 Naipaghahambing ang Batang Pilipino 4.
istruktura ng 2000.pp.228-229
pamahalaang kolonyal 4. * Pilipinas: Ang Ating
sa uri pamamahala ng Bansa 5. 2000. pp. 68-
mga sinaunang Pilipino 71
AP5KPK-
4.2 Naipaghahambing ang 5. * Ang Bayan Kong Mahal
sistema ng kalakalan ng IIId-e-4
5.1999. pp. 67-70
mga sinaunang Pilipino 6. * Pilipino Ako, Pilipinas
at sa panahon ng
Ang Bayan
kolonyalismo
4.3 Natatalakay ang epekto
1999. pp. 69-73
ng mga pagbabago sa
pamamahala ng mga
Malaya 5. 1999. pp. 70-
Espanyol sa mga
7*6
sinaunang Pilipino
5. Nakapagbibigay ng sariling * HEKASI para sa mga
pananaw tungkol sa naging AP5KPK- Batang Pilipino 4. 2000.pp.
epekto ng kolonyalismo sa IIIf-5 232-233
lipunan ng sinaunang
Pilipino
B. Pagpupunyagi ng Katutubong 6. Naipaliliwanag ang di 1. EASE I Module 5 and 7
Pangkat na matagumpay na pananakop AP5KPK- 2. PRODED Learning
Mapanatili ang Kalayaan sa sa mga katutubong pangkat IIIg-i6 Guide in Heograpiya,
Kolonyal na Pananakop ng kolonyalismong Espanyol Kasaysayan at Sibika.

NILALAMAN
(Content )

6.1 Nasusuri ang mga 3. Reaksyon sa mga
1. Pananakop sa Cordillera paraang armado ng Patakarang
2. Pananakop sa mga pananakop ng mga Pangkabuhayan ng
bahagi ng Mindanao Espanyol 4. mga Espanyol 5.
6.2 Natalakay ang iba’t ibang 2003.pp. 1-9
reaksyon ng mga 5. * Pilipinas: Ang
katutubong pangkat sa Ating
armadong pananakop Bansa 5. 2000. pp. 80-
6.3 Natatalakay ang mga 83
isinagawang rebelyon ng * Pamana 5.
mga katutubong pangkat 1999. pp.
6.4 Natataya ang sanhi at 103-107
bunga ng mga rebelyon * Pilipinas:
at iba pang reaksiyon
Bansang Papaunlad 4.
ng mga katutubong
2000. pp. 204-206
Pilipino sa kolonyalismo
6.5 Nakakabuo ng
konklusyon tungkol sa
mga dahilan ng di
matagumpay na
armadong pananakop
ng mga Espanyol sa
ilang piling katutubong
pangkat
7. Nasusuri ang epekto ng 1. EASE I Module 7
kolonyalismong Espanyol AP5KPK- 2. * Pamana 5. 1999. pp.
sa pagkabansa at IIIi-7 88-91
pagkakakilanlan ng mga
Pilipino
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong ng Pakikibaka ng Bayan (ika-18 dantaon hanggang 1815)
A. Konteksto ng Reporma Naipamamalas ang Nakapagpapahayag ng 1. Natatalakay ang mga lokal 1. EASE I Module 7 *
mapanuring pag-unawa pagmamalaki sa na mga pangyayari tungo sa 2. Pamana 5. 1999.
sa bahaging ginampanan pag-usbong ng pakikibaka AP5PKBIVa- pp.82-84
1. Lokal na pangyayari pagpupunyagi ng mga
ng kolonyalismong ng bayan b-1
1.1 Monopolya ng makabayang Pilipino sa gitna 3. * Pilipino Ako, Pilipinas
tabako Espanyol at ng kolonyalismong Espanyol 1.1 Reporma sa ekonomiya Ang Bayan Ko

NILALAMAN
(Content )
1.2 Kilusang Agraryo pandaigdigang koteksto at sa mahalagang papel na at pagtatatag ng (Batayang Aklat) 5.
1.3 Pag-aalsa sa estadong ng reporma sa ginagampanan nito sa monopolyang tabako 1999. pp. 37-40
kolonyal pagusbong ng pagusbong ng kamalayang 1.2 Mga pag-aalsa sa loob ng
1.4 Okupasyon ng kamalayang pambansa pambansa tungo sa estadong kolonyal
Maynila attungo sa pagkabuo pagkabuo ng Pilipinas bilang 1.3 Kilusang Agraryo ng
ng Pilipinas bilang isang isang nasyon 1745
2. Pandaigdigang nasyon 1.4 Pag-aalsa ng Kapatiran
pangyayri ng San Jose
2.1 Paglipas g 1.5 Okupasyon ng Ingles sa
merkantilismo 2.2
Maynila
Kaisipang “La
Ilustracion” 2. Natatalakay ang mga * Pamana 5. 1999. pp.
pandaigdigang pangyayari 109-112
bilang konteksto ng
malayang kaisipan tungo sa
pag-usbong ng pakikibaka
ng bayan AP5PKBIVd-
2.1 Paglipas ng 2
merkantilismo bilang
ekonomikong batayan
ng kolonyalismo
2.2 Paglitaw ng kaisipang
“La Ilustracion”

B. Pag-usbong ng Malayang 3. Nasusuri ang mga naunang 1. * Pamana 5. 1999. pp.
Kaisipan at Naunang pag-aalsa ng mga 102-107
Pagaalsa makabayang Pilipino 2. * Pilipinas: Isang
3.1 Natatalakay ang sanhi at Sulyap at Pagyakap I.
1. Mga reaksyon sa bunga ng mga rebelyon 2006.pp. 119-122
kolonyalismo at iba pang reaksiyon 3. * Pilipinas: Ang Ating
2. Partisipasyon ng mga Pilipino sa AP5PKBIVe- Bansa 5. 2000. pp. 81-
3. Implikasyon ng mga kolonyalismo 3 89
Naunang Pag-aalsa (halimbawa: pagtutol 4. * Ang Bayan Kong
ng mga katutubong Mahal, Batayang Aklat
Pilipino laban sa 4. 1999. pp. 191-196
Kristyanismo, 5. * Pilipino Ako, Pilipinas
pagmamalabis ng mga Ang Bayan
Espanyol) Ko(Batayang Aklat) 5.

NILALAMAN
(Content )
3.2 Naipaliliwanag ang 6. 1999. pp. 82-87 *
pananaw at paniniwala Pilipinas: Bansang
ng mga Sultanato Malaya 5. 1999. pp.
(Katutubong Muslim) sa 90-94
pagpapanatili ng
kanilang kalayaan
4. Natataya ang partisipasyon ng 1. OHSP Module 1 (2nd
iba’t-ibang rehiyon at sektor AP5PKB- Quarter)
(katutubo at kababaihan) sa IVf-4 2. * Pamana 5. 1999. pp.
pakikibaka ng bayan 102-107
5. Natatalakay ang kalakalang 1. EASE I Module 7

galyon at ang epektonito sa 2. * Pamana 5. 1999. pp.
bansa AP5PKBIVg- 83-84
5 3. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 6. 2000.pp.
219-220

6. Nababalangkas ang 1. EASE I Module 8
pagkakaisa o pagkakawatak 2. * Pamana 5. 1999. Pp.
watak ng mga Pilipino sa 109-122
AP5PKB-
mga mahahalagang
IVh-6
pangyayari at mga epekto
nito sa naunang mga
pagaalsa laban sa
kolonyalismong Espanyol
7. Nakapagbibigay-katuwiran sa OHSP Module 1 (3rd
mga naging epekto ng mga Quarter)
unang pag-aalsa ng mga
AP5PKB-
makabayang Pilipino sa
IVi-7
pagkamit ng kalayaaan na
tinatamasa ng mga
mamamayan sa
kasalukuyang panahon
8. Naipapahayag ang saloobin AP5PKB- 1. * HEKASI para sa mga
sa kahalagahan ng IVj-8 Batang Pilipino 4.
pagganap ng sariling 2000.pp.86-87
NILALAMAN
(Content )
tungkulin sa pagsulong ng 2. * Pilipinas: Bansang
kamalayang pambansa tungo Papaunlad 6. 2000.pp.
sa pagkabuo ng Pilipinas 160-163
bilang isang nasyon 3. * Sibika at Kultura 3.
2000.pp. 255-259
\
BAITANG 6
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa

kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim na
pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-
biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang
magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang Kaisipan Sa Mundo
A. Kinalalagyan ng Pilipinas Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natutukoy ang kinalalagyan ng 1. MISOSA 4
at Paglaganap ng Pilipinas sa mundo sa globo at mapa Lesson 2, 5 and
Malayang Kaisipan sa naipamamalas ang naipamamalas ang batay sa ”absolute location” nito 7
Mundo mapanuring pag-unawa pagpapahalaga sa (longitude at latitude) 2. MISOSA 6
at kaalaman sa bahagi ng kontribosyon ng Pilipinas sa Lesson 11- 14
Batayang heograpiya Pilipinas sa globalisasyon isyung pandaigdig batay sa AP6PMK-Ia-1 3. * Pilipinas:
1. Absolute na lokasyon batay sa lokasyon nito sa lokasyon nito sa mundo Bansang
gamit ang mapa at mundo gamit ang mga Papaunlad 6.
globo kasanayang 2000. Pp 59-63
2. Relatibong lokasyon pangheograpiya at ang 4. PRODED
ambag ng malayang Learning Guide

kaisipan sa pag-usbong in Sibika at
ng nasyonalismong Kultura:
Teritoryo ng Pilipinas Pilipino Pilipinas, Saan
1. Batay sa mapang ka? 3. 2000.
political Pp.1-4
2. Batay sa kasaysayan 5. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.53-55
6. * Pilipinas Isang
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.27-30
7. * Ang Bayan
Kong Mahal 4.
1999. pp. 30
8. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala 5.
2000. pp. 53
2. Nagagamit ang grid sa globo at 1. MISOSA 4
mapang politikal sa pagpapaliwanag Lesson 11-14
ng pagbabago ng hangganan at 2. MISOSA 4
lawak ng teritoryo ng Pilipinas batay Lesson 2, 5 and
sa kasaysayan 7
3. * Pilipinas:
Bansang
AP6PMK-Ia-2 Papaunlad 6.
200. Pp.63-67
4. PRODED
Learning Guide
in Heograpiya/
Kasaysayan/
Sibika: Ang Grid
4. 2003. Pp.114

5. * HEKASI Para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.23-27
3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng 1. MISOSA Lesson
lokasyon ng Pilipinas sa ekonomiya #13-14 (Grade
at politika ng Asya at mundo VI)
2. * Sibika at
Kultura 3
(Batayang
Aklat). 2000.
AP6PMK-Ia-3 Pp.16-17
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. P. 58
4. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.68-69,238
4. Nasusuri ang konteksto ng 1. EASE I Modyul
pagusbong ng liberal na ideya tungo 8
sa 2. * Pamana 5.
pagbuo ng kamalayang 1999. Pp.109-
nasyonalismo 112,90-94
4.1 Natatalakay ang epekto ng 3. * Pilipinas Isang
pagbubukas ng mgadaungan ng Sulyap at
bansa sa pandaigdigang Pagyakap I.
kalakalan 2006. P.123 *
4.2 Naipaliliwanag ang ambag ng 4. Asya
pag-usbong ng uring mestizo at Pagusbong
ang pagpapatibay ng dekretong ng
edukasyon ng 1863 Kabihasnan.
AP6PMK-Ib-4 2008. Pp.315-

216
5. * Asya Noon,
Ngayon at sa

Hinaharap.
2000. Pp. 315-
316
6. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala,
Batayang Aklat
4. 2000. pp. 95-
96
7. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 43-51, 60-
61
8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 47,
56-57, 75
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 57-
59, 75-76
10. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko, 5.
1999. pp. 56-60
B. Kilusang Propaganda, 5. Nasusuri ang mga ginawa ng mga 1. EASE I Modyul
Katipunan at Himagsikan makabayang Pilipino sa pagkamit ng 8
(1815-1901) kalayaan 2. * Pilipinas:
5.1 Natatalakay ang kilusan para sa Bansang
sekularisasyon ng mga parokya AP6PMK-Ic-5
Rebolusyong Pilipino ng Papaunlad6.
1896 at ang Cavite Mutiny (1872) 2000. Pp.179-
1. Ang Deklarasyon ng 5.2 Naipaliliwanag ang ambag ng 183,218-220
Kalayaan sa Kawit Kilusang Propaganda sa 3. * Pilipinas Isang


2. Ang Lupang Hinirang pagpukaw ng damdaming Sulyap at
3. Ang Pambansang makabayan ng mga Pilipino Pagyakap
Bandila (hal. La Liga Filipina, Asociacion (Batayang
4. Ang Pambansang Hispano Filipino) Aklat) I. 2006.
Bayani 5.3 Natatalakay ang pagtatag at Pp. 123-
5. Ang Republika ng paglaganap ng Katipunan 126,130-159
Malolos 5.4 Nahihinuha ang implikasyon ng 4. * HEKASI para sa
6. Ang Saligang Batas ng kawalan ng pagkakaisa sa mga Batang
Malolos himagsikan/kilusan at pagbubuo Pilipino 4. 2000.
7. Ang Simbahang Iglesia ng Pilipinas bilang isang bansa Pp.244-245
Filipina Independiente 5. * Pamana 5.
1999. Pp.114-
118
6. Ang Unang
Republika ng
Pilipinas
(Philippines
Nonformal
Education
Program) 1998.
Pp. 9-16
7. Huwag
Kalimutan
Bayani ng
Bayan
(Philippines
Nonformal
Education
Program). 1998.
Pp.8-11
8. * Ang Bayan
Kong Mahal4.
1999. 194-196
9. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala,

(Batayang
Aklat) 4. 2000.
pp. 206-207
10. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang Aklat)
5. 2000. pp. 97-
102
11. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 65-68
12. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 77-82
13. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 76-78, 80-
90
14. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
Batayang Aklat
5. 1999. pp.
8289

6. Nasusuri ang mga pangyayari sa 1. EASE I Modyul
himagsikan laban sa kolonyalismong 9
Espanyol 2. * Pamana
6.1 Sigaw sa Pugad-Lawin AP6PMK-Id-6 (Batayang
6.2 Tejeros Convention Aklat) 5. 1999.
6.3 Kasunduan sa Biak-na-Bato Pp.117118,120-
121
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad
(Batayang
Aklat) 6. 2000.
Pp.181-185
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp. 160-
169
5. * Pilipinas
Bansang
Malaya(Batayan
g Aklat) 4.
2000. pp. 102-
107
6. * Ang Bayan
Kong Mahal
(Batayang
Aklat) 5 . 1999.
pp. 82-85
7. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 90-92
7. Natatalakay ang mga ambag ni Andres 1. EASE I Modyul 9

Bonifacio, ang Katipunan at 2. * Pilipinas Isang
Himagsikan ng 1896 sa pagbubuo ng Sulyap at
Pilipinas bilang isang bansa AP6PMK-Ie-7 Pagyakap I.
2006. Pp.144-
166
3. * Pilipinas:
Bansang

Papaunlad 6.
2000. Pp.182-
183
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 89
8. Natatalakay ang partisipasyon ng mga 1. EASE I Modyul
kababaihan sa rebolusyon 9
Pilipino 2. MISOSA 5
lesson 17
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.155-
AP6PMK-Ie-8 158
4. PRODED
Learning Guide
in Heograpiya/
Kasaysayan/
Sibika:
Kababaihan
Noon at Ngayon
6. 2003. Pp.113

9. Napapahalagahan ang pagkakatatag 1. EASE I Modyul
ng Kongreso ng Malolos at ang 10
deklarasyon ng kasarinlan ng mga 2. * Pilipinas Isang
Pilipino Sulyap at
AP6PMK-If-9
Pagyakap I.
2006. Pp. 176-
174
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. Pp.186-
189
4. * Pilipinas
Bansang
Malaya,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 116-117

C. Panghihimasok ng 10. Nasusuri ang mga mahahalagang 1. MISOSA Lessons
Amerikano pangyayari sa pakikibaka ng mga 19-
1. “Battle of Manila Bay Pilipino sa panahon ng Digmaang 21(Grade V)
at Mock Battle of Pilipino-Amerikano 2. EASE I Modyul
Manila” 10.1 Natutukoy ang mga 11-12
2. Negosasyon at pangyayaring nagbigay daan 3. * HEKASI para
Pagpapatibay ng sa digmaan ng mga Pilipino sa mga Batang
Kasunduan sa Paris laban sa Estados Unidos Pilipino 4. 2000.
3. Pagpapahayag ng 10.2 Napapahalagahan ang Pp.248-249
Benevolent pangyayari sa Digmaang 4. * Pilipinas:
Assimilation Pilipino-Amerikano Hal: Bansang
Proclamation o Unang Putok sa panulukan ng Papaunlad 6.
4. Pagsisimula ng Silencio at Sociego, Sta. 2000. Pp. 189-
digmaang Mesa o Labanan sa AP6PMK-Ig10 194
PilipinoAmerikano sa Tirad Pass o Balangiga 5. * Pamana 5.
Kalye Massacre 1999. Pp.131-
Sociego at Kalye 134
10.3 Natatalakay ang Kasunduang
Silencio Bates (1830-1901) at ang 6. * Pilipinas Isang
motibo ng pananakop ng Sulyap at
Pagyakap I.
Amerikano sa bansa sa
2006. Pp.180-
panahon ng paglawak ng
187
kanyang “polical empire”
7. * Ang Bayan
Kong Mahal,
(Batayang Aklat)
4. 1999. 196-
197

8. * Pilipinas
Bansang
Malaya, 5.
1999. pp. 118-
120, ,
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 73-74
Ating Bansa 5.
2000. pp. 97-99
11. Nabibigyang halaga ang mga 1. EASE I Modyul
kontribosyon ng mga Natatanging 9,12
Pilipinong nakipaglaban para sa 2. * Pilipinas Isang
kalayaan Sulyap at
Hal: Emilio Aguinaldo Pagyakap I.
o Gregorio del Pilar o 2006. Pp.180-
Miguel Malvar 186
AP6PMK-Ih11
o Iba pang bayaning Pilipino 3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. Pp.191-
194
4. * Pamana 5.
1999. Pp.131-
133
IKALAWANG MARKAHAN - Pagpupunyagi sa Panahon ng Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang Digmaang Pandaigdig (1899-1945)
A. Pamamahala ng mga Naipamamalas ang Nakapagpapahayag ng 1. Nasusuri ang mga pagbabago sa 1. MISOSA 5 Lesson
Amerikano sa Pilipinas mapanuring pag-unawa kritikal na pagsusuri at lipunan sapanahon ng mga 22-24
sa pamamahala at mga pagpapahalaga sa Amerikano AP6KDP-IIa- 2. EASE I Modyul 12
1. Pagbabago ng pagbabago sa lipunang konteksto,dahilan, epekto 1.1 Natatalakay ang sistema ng 1 3. * Pamana 5.
patakaran ng kalakal, Pilipino sa panahon ng at pagbabago sa lipunan ng edukasyong ipinatutupad ng 1999. Pp.151-
transportasyon, sistema kolonyalismong kolonyalismong Amerikano mga Amerikano at ang epekto 155,165-168

ng edukasyon Amerikano at ng at ng pananakop ng mga nito 4. * Pilipinas Isang
2. Free Trade pananakop ng mga Hapon at ang pagmamalaki 1.2 Natatalakay ang kalagayang Sulyap at
3. Pagsupil sa Hapon at ang sa kontribusyon ng pangkalusugan ng mga Pilipino Pagyakap I.
Nasyonalismo pagpupunyagi ng mga pagpupunyagi ng mga sa panahon ng mga Amerikano 2006. Pp.194-
4. Pilipinisasyon Pilipino na makamtan Pilipino namakamit ang 1.3 Natatalakay ang pag-unlad ng 195
ang kalayaan tungo sa ganap na kalayaan tungo sa transportasyon atkomunikasyon 5. * Ang Bayan
5. Mga batas na may
pagkabuo ng kamalayang pagkabuo ng kamalayang at epekto nito sa pamumuhay ng Kong Mahal 4.
kinalaman sa pagsasarili
pagsasarili at pagsasarili at mgaPilipino 1999. 198-200
5.1 “Philippine Organic
Act of 1902” pagkakakilanlang pagkakakilanlang malayang 6. * Pilipinas
(Batas Pilipinas ng malayang nasyon at nasyon at estado Bansang
1902) estado Malaya5. 1999.
5.2 “Philippine pp. 121-127,
Autonomy Act of 139-143
1916” (Batas 7. * Pilipino Ako,
Jones) Pilipinas ang
5.3 “Philippine Bayan Ko
Independence Act (Patnubay ng
of 1934” (Batas Guro) 5. 1999.
Tydings-Mc pp. 83-97
Duffie) 8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 113-
132
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang Aklat)
5. 2000.
pp. 114-131
10. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,

(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 111-117
2. Nasusuri ang pamahalaang kolonyal ng AP6KDP-IIb- 1. MISOSA 5 Lesson

mga Amerikano 2 24

2.1 Natatalakay ang mga Patakarang 2. EASE I Modyul
Pasipikasyon at 12-13
Kooptasyon ng pamahalaang 3. * Pamana 5.
Amerikano 1999. Pp. 139-
2.2 Nailalarawan ang sistema at 142,158-163
balangkas ng Pamahalaang 4. * Pilipinas Isang
Kolonyal Sulyap at
2.3 Nasusuri ang mga patakaran ng Pagyakap I.
malayangkalakalan (free trade) 2006. Pp.189-
na pinairal ng mga Amerikano 195
2.4 Natatalakay ang epekto ng 5. * Pilipinas
malayang kalakalan(free trade) Bansang
Hal: Malaya5. 1999.
− Kalakalan ng Pilipinas at U.S. pp.132-135
− Pananim at Sakahan 6. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 92-
101
7. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 126-127
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 119-124

3. Natutukoy ang mahahalagang 1. EASE I Modyul
pangyayaring may kinalaman sa unti- 12
unting pagsasalin ng kapangyarihan AP6KDP-IId- 2. * Pilipinas Isang
sa mga Pilipino tungo sa pagsasarili 3 Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.196-
201

3. * Pamana 5.
1999. Pp. 146-
150
4. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. Pp.194-
199
5. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.251-254
6. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang Aklat)
5. 1999. pp.
136-139,
145-150
7. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 96-
104
8. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 102-108,
134-143
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 105- 106
B. Ang Pamahalaang 4. Nasusuri ang kontribusyon ng AP6KDP-IId- 1. MISOSA 5 Lesson
Komonwelt pamahalaang Komonwelt 4 24


4.1 Natatalakay ang mga programa 2. EASE I modyul
ng pamahalaan sa panahon ng 13
pananakop (hal. Katarungang 3. MISOSA Lessons
Panlipunan, Patakarang 26-29 (GRADE
Homestead, pagsulong ng V)
pambansang wika, pagkilala sa
4. * Pilipinas:
karapatan ng kababaihan sa
Bansang
pagboboto)
Papaunlad 6.
4.2 Nabibigyang katwiran ang
2000. Pp.200-
ginawang paglutas sa mga
201
suliraning panlipunan at
pangkabuhayan sa panahon ng 5. * Pilipinas Isang
Komonwelt Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.201-
208
6. * Pamana 5.
1999. Pp. 189-
203
7. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang Aklat)
5. 1999.
pp. 154-161
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 98-115
9. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 133-
154
Ating Bansa,
Batayang Aklat

5. 2000. pp.
134-152
11. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
Batayang Aklat
5. 1999. pp.
128-148

C. Pananakop ng mga Hapon 5. Natatalakay ang mga mahahalagang 1. EASE I Modyul
at ang Ikalawang pangyayari sa pananakop ng mga 14
Digmaang Pandaigdig Hapones Hal: 2. * Pamana 5.
− Labanan sa Bataan 1999. Pp. 206-
Pakikibaka para sa kalayaan sa − Death March 211
Pananakop ng Hapon − Labanan sa Corregidor 3. * Pilipinas:
1. “Fall of Bataan” Bansang
2. “Fall of Corregidor” Papaunlad 6.
3. “Death March” 2000. Pp.200-
4. Pagbabalangkas 202
Pagpapatibay ng 4. * Pilipinas Isang
Saligang Sulyap at
5. Batas ng 1943 Pagyakap I.
AP6KDP-IIe-
6. USAFFE, HukBaLaHap 2006. Pp.212-
5
at iba pang kilusang 216
Gerilya 5. * Ang Bayan
7. Makapili at Kempetai Kong Mahal,
Pamamahala ng (Batayang
Kolonyalismong Hapon Aklat) 4. 1999.
1. Sistema at Balangkas 201-205
ng Pamahalaang 6. * Pilipinas
Kolonyal Bansang
2. Pagtatatag ng Pinagpala,
Ikalawang Republika Batayang Aklat
ng Pilipinas 4. 2000. pp.
3. Mga Patakaran at 212-214, 164-
Batas na may 168
kinalaman sa 7. * Pilipino Ako,

Pagsasarili Pilipinas ang
3.1 Pagtatatag ng Bayan Ko,
KALIBAPI (Patnubay ng
3.2 Pagtatatag ng Guro) 5.
“Preparatory 1999. pp.
Commission in 116-118 *
8.
Preparation for Ang Bayan
Kong Mahal 5.
Independence”
1999. pp.
4. Mga Resulta ng mga 165166
Pagbabagong Politikal 9. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
Pp. 152-154
6. Naipaliliwanag ang motibo ng 1. EASE I Modyul
pananakop ng Hapon sa bansa 15
2. * Pilipinas
Isang Sulyap
at Pagyakap I.
2006. Pp.212-
214
AP6KDP-IIf-6 3. * Pamana 5.
1999. pp.206
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 117
7. Nasusuri ang sistema ng 1. EASE I Modyul
pamamahala sa panahon ng mga 15
Hapones 2. MISOSA
AP6KDP-IIfg-7
7.1 Nailalarawan ang sistema at Lessons 30-32
balangkas ng pamahalaang (GRADE V)
kolonyal ng mga Hapones Pamana 5.

3.
*

7.2 Naipaliliwanag ang Mga 1999. Pp. 217-
Patakaran at Batas 219
Pangekonomiya gaya ng War 4. * Pilipinas Isang
Economy at Economy of Sulyap at
Survival at ang mga resulta nito. Pagyakap I.
7.3 Naipaliliwanag ang kontribosyon 2006. Pp.216-
ng pagtatag ng Ikalawang 218
Republika ng Pilipinas at mga 5. * Sibika at
patakarang may kinalaman sa Kultura/
pagsasarili Heograpiya,
Kasaysayan at
Sibika
(Teaching
Guide on Financial
Literacy) pp.178-
180 6. * Ang Bayan
Kong Mahal,
Batayang Aklat
4. 1999. 203-
205
7. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 169-175
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 116-123
9. * Ang Bayan Kong
Mahal 5. 1999.
pp. 158-
164, 170-176

Ating Bansa,
Batayang Aklat
5. 2000. pp.
154-164, 165-
172
8. Nasusuri ang pakikibaka ng mga 1. EASE I Modyul 15
Pilipino para sa kalayaan sa 2. * Pamana 5.
pananakop ng mga Hapon (hal., 1999. Pp. 212-
USAFFE, HukBaLaHap, iba pang 213
kilusang Gerilya) 3. * HEKASI para sa
mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp. 269- 270
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.218-
AP6KDP-IIg- 219
8 5. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 176-179
6. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 123-124
7. * Ang Bayan Kong
Mahal 5.
1999. pp.
162164
9. Nagkapagbibigay ng sariling 1. * Pamana 5.
pananaw tungkol sa naging epekto 1999. 220 *
sa mga Pilipino ng pamamahala sa AP6KDP-IIh- 2. HEKASI para
mga dayuhang mananakop. 9 sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
P.275
IKATLONG MARKAHAN - Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa (1946-1972)
A. Mga Hamon sa Nagsasariling Naipamamalas ang mas Nakapagpakita ng 1. Nasusuri ang mga pangunahing 1. EASE I Modyul
Bansa malalim na pag-unawa at pagmamalaki sa suliranin at hamon sa kasarinlan 12-13
(Ikatlong Republika ng pagpapahalaga sa kontribosyon ng mga pagkatapos ng Ikalawang Digmaang 2. * Pilipinas Isang
Pilipinas) pagpupunyagi ng mga nagpunyaging mga Pilipino Pandaigdig Sulyap at
Pilipino tungo sa sa pagkamit ng ganap na 1.1 Natatalakay ang suliraning Pagyakap I.
pagtugon sa mga kalayaan at hamon ng pangkabuhayan pagkatapos ng 2006. Pp.221-
Mga Hamon sa Kasarinlan suliranin, isyu at hamon kasarinlan digmaan at ang naging 224
1. “colonial mentality” ng kasarinlan pagtugon sa mga suliranin 3. * Pilipino Ako,
2. mga di-pantay na 1.2 Natatalakay ang ugnayang Pilipinas ang
kasunduan at pagsandal Pilipino-Amerikano sa konteksto Bayan Ko,
sa US ng kasunduang militar na Patnubay ng
nagbigay daan sa pagtayo ng AP6SHK-IIIab- Guro 5. 1999.
3. base militar ng US sa 1
base militar ng Estados Unidos pp. 135-142,
Pinas
sa Pilipinas 150-156
4. “parity rights” at ang
1.3 Natatalakay ang “parity rights” at 4. * Ang Bayan
ugnayang pangkalakal
ang ugnayang kalakalan sa Kong Mahal 5.
5. iba pang suliranin Estados Unidos 1999. pp. 184-
1.4 Naipaliliwanag ang epekto ng 185, 209-210
“colonial mentality” pagkatapos 5. * Pilipinas: Ang
ng Ikalawang Digmaang Ating Bansa,
Pandaigdig. (Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 197-204

2. Nasusuri ang iba’t ibang reaksyon ng 1. EASE I Modyul
mga Pilipino sa mga epekto sa 12
AP6SHK-IIIc2
pagsasarili ng bansa na 2. * Sibika at
ipinapahayag ng ilang di-pantay na Kultura/
kasunduan tulad ng Philippine Heograpiya,
Rehabilitation Act, parity rights at Kasaysayan at
Kasunduang Base Militar Sibika
(Teaching Guide
on Financial
Literacy) p.246
3. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 152-154
4. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 184-
185, 209-213

3. Nauunawaan ang kahalagahan ng 1. MISOSA Lessons
pagkakaroon ng soberanya sa 35-42
pagpapanatili ng kalayaan ng isang (Grade VI)
bansa 2. EASE I Modyul
3.1 Nabibigyang-konklusyon na ang 20
isang bansang malaya ay may 3. * Pilipinas:
soberanya Bansang
3.1.1 Naipalilliwanag ang Papaunlad 6.
kahalagahan ng panloob AP6SHK-IIId- 2000. Pp.207-
nasoberanya (internal 3 213
sovereignty) ng bansa
3.1.2 Naipaliliwanag ang
kahalagahan ng panlabas
nasoberanya (external
sovereignty) ng bansa
3.2 Nabibigyang halaga ang mga
karapatang tinatamasa ng isang
malayang bansa
4. Nabibigyang katwiran ang pagtanggol AP6SHK-IIIe- * Pilipinas:
ng mga mamamayan ang kalayaan 4 Bansang Papaunlad
athangganan ng 6. 2000. P.66-67
teritoryo ng bansa

B. Mga Patakaran at 5. Napahahalagahan ang pamamahala 1. EASE I Modyul
Programa Bilang Pagtugon ng mga naging pangulo ng bansa 16
sa mga Hamon sa mula 1946 hanggang 1972 2. * Pilipinas Isang
Kasarinlan (1946-1972) 5.1 Nasusuri ang mga patakaran at Sulyap at
1. Manuel A. Roxas programa ng pamahalaan upang Pagyakap I.
(1946-1948) matugunan ang mga suliranin at 2006. Pp.227-
2. Elpidio E. Quirino hamon sa kasarinlan at 237
(1948-1953) pagkabansa ng mga Pilipino 3. * Pamana 5.
3. Ramon F. Magsaysay 5.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon 1999. Pp. 222-
ng bawat pangulo na 231
(1953-1957)
nakapagdulot ng kaulanran sa
4. Carlos P. Garcia 4. * Pilipinas
lipunan at sa bansa
(1957-1961) AP6SHK- Bansang Malaya
5.3 Nakabubuo ng konklusyon (Batayang Aklat)
5. Diosdado P. Macapagal tungkol sa pamamahala ng mga IIIeg-5
(1961- 5. 1999.
nasabing pangulo pp. 188-213
1965)
5.4 Nakasusulat ng maikling 5. * Ang Bayan
6. Ferdinand E. Marcos
sanaysay tungkol sa mga Kong Mahal 5.
(1965-1972)
patakaran ng piling pangulo at 1999. pp. 183-
ang ambag nito sa pag-unlad ng 194
lipunan at bansa 6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp.
175182, 185-
193,
197-202
6. Naiuugnay ang mga suliranin, isyu at 1. MISOSA Lessons
hamon ng kasarinlan noong panahon 33-36 (GRADE
ng Ikatlong Republika sa 5)
kasalukuyan na nakakahadlang ng 2. EASE I Modyul 16
pag-unlad ng bansa AP6SHK-IIIg- 3. * Pamana 5.
6 1999. Pp.233-
236
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 5.
1999. pp.
203212
7. Nakapagbibigay ng sariling pananaw AP6SHK-IIIh- * Pamana 5. 1999.
tungkol samga pagtugon ng mga 7 pp. 236
Pilipino sa patuloy na mga suliranin,
isyu at hamon ng kasarinlan sa
kasalukuyan.
IKAAPAT NA MARKAHAN - Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Demokrasya at Kaunlaran (1972-kasalukuyan)
A. Suliranin at hamon sa Naipamamalas ang mas Nakapagpakita ng aktibong 1. Nasusuri ang mga suliranin at 1. MISOSA Lesson
kalayaan at karapatang malalim na pag-unawa at pakikilahok sa gawaing hamon sa kasarinlan at pagkabansa 37 (Grade V)
pantao ng Batas Militar pagpapahalaga sa makatutulong sa pag-unlad ng mga Pilipino sa ilalim ng Batas 2. EASE I Modyul
1. Programa at patuloy na pagpupunyagi ng bansa bilang pagtupad Militar 17
patakaran ng mga Pilipino tungo sa ng sariling tungkulin na 1.1 Naiisa-isa ang mga pangyayari na 3. * Pamana 5.
2. Epekto sa pagkabansa pagtugon ng mga hamon siyang kaakibat na nagbigay-daan sa pagtatakda ng 1999. Pp. 238-
3. Mga reaksyon at Aral ng nagsasarili at pananagutan sa pagtamasa Batas Militar 242
umuunlad na bansa ng mga karapatan bilang 1.2 Nakabubuo ng konklusyon ukol 4. * Pilipinas Isang
isang malaya at maunlad na sa epekto ng Batas Militar sa Sulyap at
Pilipino politika, pangkabuhayan at Pagyakap I.
pamumuhay ng mga Pilipino AP6TDK-IVa- 2006. Pp.239-
1 242
5. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 157-164
6. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp.
216218

B. Pakikibaka tungo sa ganap 2. Natatalakay ang mga pangyayari sa 1. EASE I Modyul
na Kalayaan (1972- bansa na nagbigay wakas sa 18
1986) Diktaturang Marcos 2. * Pilipinas Isang
1. Hamon ng 2.1 Naiisa-isa ang mga karanasan ng Sulyap at
AP6TDK-IVb-
Diktaturyang Marcos mga piling taumbayan sa panahon Pagyakap I.
ng Batas Militar (Hal., Aquino Jr., 2
1.1 Pambansang 2006. pp.243-
halalan ng 1981 1.2 Salonga, Lopez, 246
Pagpaslang kay Diokno, Lino Brocka, Cervantes) 3. * Pamana 5.
Benigno Aquino, 2.2 Natatalakay ang mga pagtutol sa 1999. Pp.248-
Jr. Batas Militar na nagbigay daan 4. 251
1.3 Krisis sa pagbuo ng samahan laban sa The 1986 Edsa
pangekonomiya Diktaturang Marcos Revolution
1.4 “Snap Election” ng 2.3 Naiisa-isa ang mga pangyayari (Philippine
1985 na nagbigay-daan sa pagbuo ng Nonformal
2. “EDSA People Power 1” “People Power 1” Education
bilang mapayapang Program) 2001.
paraan ng pagbabago Pp150
5. Ang
Rebolusyong
Edsa 1986
Nonformal
Education
Program) 2001.
Pp.1-51
6. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 220-221

7. Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 172-177
8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 232-
233,
244248,251-254
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 215,
227-234
3. Nabibigyang halaga ang AP6TDK-IVb- 1. MISOSA

kontribusyon ng “People Power 1” 3 Lessons 41-45
sa muling pagkamit ng kalayaan at (Grade V) 2.
kasarinlan sa mapayapang paraan * Pamana 5.
1999. Pp.254-
256
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.264
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 180-181
5. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 251-
255
6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 242
C. Patuloy na Pagtugon sa 4. Nasisiyasat ang mga programa ng 1. MISOSA Lesson
Hamon ng Kasarinlan at pamahalaan sa pagtugon ng mga 46 (Grade V)
Pagkabansa (1986- hamon sa pagkabansa ng mga 2. * Pilipinas Isang
kasalukuyan) Pilipino mula 1986 hanggang sa Sulyap at
1. Corazon C. kasalukuyan Pagyakap I.
Aquino(1986-1992) 4.1 Nasusuri ang mga patakaran at AP6TDKIVc-d- 2006. Pp.250-
2. Fidel V. Ramos programa ng pamahalaan tungo 4 269
(1992-1998) sa pag-unlad ng bansa 3. * Pamana 5.
3. Joseph E. Estrada 4.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon 1999. Pp.254-
(1998-2001) ng bawat pangulo na 266
4. Gloria M. Arroyo nakapagdulot ng kaulanran sa 4. * Pilipinas
(2001-2010 lipunan at sa bansa Bansang

5. Benigno Simeon C. 4.3 Nakasusulat ng maikling sanaysay Malaya(Batayan
Aquino III tungkol sa mga patakaran ng g Aklat) 5.
(2010kasalukuyan) piling pangulo at ang ambag nito 1999. pp.
sa pag-unlad ng lipunan at bansa 227245
5. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 191-199
6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp.
244266
5. Natatalakay ang mga mungkahi 1. MISOSA Lesson

tungo sa pagbabago sa ilang #31 (Grade VI)
probisyon ng Saligang Batas 1986 2. EASE I Modyul
5.1 Natatalakay ang mga karapatang 20
tinatamasa ng mamayan ayon sa 3. * Pilipinas
Saligang Batas ng 1986 Bansang
5.2 Naiisa-isa ang mga kaakibat na Pinagpala(Batay
tungkulin na binibigyang diin ng ang Aklat) 4.
Saligang Batas ng 1986 AP6TDK-IVd- 2000. pp. 227-
e-5 232
4. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 255
5. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 246

6. Nasusuri ang mga kontemporaryong AP6TDK-IVe- 1. * Pilipinas:
isyu ng lipunan f-6 Bansang
tungo sa pagtugon sa mga hamon Papaunlad 6.
ng malaya at maunlad na bansa 2000. Pp.213-
6.1 Pampulitika (Hal., usaping 214
pangteritoryo sa Philippine Sea, 2. * Pilipinas
korupsyon, atbp) Bansang Malaya
6.2 Pangkabuhayan (Hal., open (Batayang
trade, globalisasyon, atbp) Aklat) 5. 1999.
6.3 Panlipunan (Hal., OFW, gender, pp. 253-267
drug at child abuse, atbp) 3. * Ang Bayan
6.4 Pangkapaligiran (climate change, Kong Mahal 5.
atbp) 1999. pp.
260272

7 Nabibigyang halaga ang bahaging 1. MISOSA Lessons
ginagampanan ng bawat 43-48
mamamayan sa pagtataguyod ng (GRADE VI)
kaunlaran ng bansa sa malikhaing 2. * Pilipinas:
paraan Bansang
7.1 Naiuugnay ang kahalagahan ng Papaunlad 6.
pagtangkilik sa sariling produkto 2000. Pp.258-
sa pag-unlad at pagsulong ng 269
bansa 3. PRODED
7.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan Learning
ng pagpapabuti at pagpapaunlad Guide in
ng uri ng produkto o kalakal ng Heograpiya/
bansa sa pag-unlad ng
AP6TDK-IVg- Kasaysayan/
kabuhayan nito
h-7 Sibika: Pinoy
7.3 Naipakikita ang kaugnayan ng Gising:
pagtitipid sa enerhiya sa Tangkilikin
pagunlad ng bansa Sariling Atin 6.
7.4 Naipapaliwanag ang kahalagahan 2003. Pp.1-8
ng pangangalaga ng kapaligiran 4. PRODED
Learning
Guide in
Heograpiya/
Kasaysayan/
Sibika: Ang
Buwis at Ang
Kaunlaran ng
Bayan 6. 2003.
Pp.1-11
8. Naipapahayag ang saloobin na ang
aktibong pakikilahok ay mahalagang AP6TDK-IVi-8
tungkulin ng bawat mamamayan
tungo sa pag-unlad ng bansa

BAITANG 10
MGA KONTEMPORARYONGISYU
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga isyu at hamong pangkapaligiran, pang-ekonomiya, pampulitika, karapatang pantao,
pang-edukasyon, at pananagutang pansibiko na kinahaharap ng mga bansa sa kasalukuyan, gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat,
pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pananaliksik, mapanuring pag-iisip,mabisang komunikasyon, pagiging makatarungan, at
matalinong pagpapasya.
UNANG MARKAHAN - Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya
Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay:
A. Kahalagahan ng Pag-aaral ng pag-unawa:
mga Kontemporaryong Isyu AP10IPE-Ia-1
sa sanhi at implikasyon ng nakabubuo ng 1. Naipaliliwanag ang konsepto ng
mga lokal at pandaigdigang programang Konteporaryong Isyu
isyung pang-ekonomiya pangkabuhayan
2. Nasusuri ang kahalagahan ng
tungo sa pagkamit ng (livelihood project) batay
pagiging mulat sa mga
pambansang kaunlaran sa mga pinagkukunang AP10IPE-Ia-2
kontemporaryong isyu sa
yaman na matatagpuan
lipunan at daigdig
sa pamayanan upang
B. Mga Suliraning makatulong sa paglutas 3. Naipaliliwanag ang iba’t ibang 1. Paghahanda sa
Pangkapaligiran sa mga suliraning uri ng kalamidad na Kalamidad
1. Disaster Risk Mitigation pangkabuhayan na nararanasan sa komunidad at AP10IPE-Ib-3 (Philippines
2. Climate Change kinakaharap ng mga sa bansa Non-Formal
(Aspektong Politikal, Education

Pang-ekonomiya, at mamamayan Projects).
Panlipunan) 2001. pp. 42-
3. Mga Suliraning 47
Pangkapaligiran sa BALS Video –
Sariling Pamayanan Preparing For
2. Calamities
Halimbawa: 4. Naiuugnay ang gawain at
waste management, desisyon ng tao sa
mining, quarrying, AP10IPE-Ib-4
pagkakaroon ng mga
deforestation, at kalamidad
flashflood
1. Bagyo at
4. Natutukoy ang mga paghahanda Lindol: Paano
na nararapat gawin sa harap Paghahandaan
ng mga kalamidad ? (Philippines
Non-Formal
Education
Projects).
1998. pp. 5-40
2. Preparing for
Calamities
(Philippines
Non-Formal
Education
Projects).
AP10IPE-Ib-5 2001. pp. 4-43
3. Paghahanda sa
Kalamidad
(Philippines
Non-Formal
Education
Projects).
2001. pp. 4-43
4. Handa ka na
ba sa
Kalamidad?
(Philippines

Non-Formal
Education
Projects).
2001. pp. 4-43
5. BALS Video –
Preparing For
Calamities
5. Natutukoy ang mga ahensiya ng
pamahalaan na responsable sa
kaligtasan ng mamamayan sa AP10IPE-Ic-6
panahon ng kalamidad
6. Napahahalagahan ang
pagkakaroon ng disiplina at
kooperasyon sa pagitan ng
AP10IPE-Ic-7
mga mamamayan at
pamahalaan sa panahon ng
kalamidad
7. Naipaliliwanag ang aspektong
politikal, pang-ekonomiya, at AP10IPE-Ic-8
panlipunan ng Climate Change
8. Natatalakay ang iba’t ibang
programa, polisiya, at
patakaran ng pamahalaan at AP10IPE-Id-9
ng mga pandaidigang
samahan tungkol sa Climate
Change
9. Natataya ang epekto ng Climate
Change sa kapaligiran, lipunan, AP10IPE-Id10
at kabuhayan ng tao sa bansa
at sa daigdig

10. Natutukoy ang mga suliraning
pangkapaligiran na AP10IPE-Ie11
nararanasan sa sariling
pamayanan
11. Natatalakay ang mga hakbang AP10IPE-Ie-
ng pamahalaan sa pagharap 12
sa mga sulliraning
pangkapaligiran sa sariling
pamayanan
12. Nakagagawa ng case study
tungkol sa sanhi at epekto ng
mga suliraning AP10IPE-If13
pangkapaligiran na
nararanasan sa sariling
pamayanan
C. Mga Isyung Pang-Ekonomiya 13. Naipaliliwanag ang mga dahilan Krisis sa
ng pagkakaroon ng Ekonomiya
1. Unemployment unemployment (Philippines
2. Globalisasyon NonFormal
AP10IPE-If14
3. Sustainable Education
Development Projects). 1998.
pp. 1-19
* Ekonomiks,
14. Natataya ang implikasyon ng Batayang Aklat IV,
unemployment sa pamumuhay AP10IPE-Ig15 2000. pp. 132-133
at sa pag-unlad ng ekonomiya
ng bansa
15. Nakabubuo ng mga mungkahi
upang malutas ang sulliranin AP10IPE-Ig16
ng unemployment

16. Naipaliliwanag ang konsepto ng 1. * Ekonomiks:
globalisasyon Mga Konsepto
at Aplikasyon,
Batayang Aklat
IV. 2012. pp.
AP10IPE-Ig17 420-421
2. * Kasaysayan
ng Daigdig,
Batayang Aklat
III. 2012. pp.
398-399
17. Naipaliliwanag ang * Ekonomiks: Mga
pangkasaysayan, pampulitikal, Konsepto at
pang-ekonomiya, at AP10IPE-Ih18 Aplikasyon,
sosyokultural na pinagmulan Batayang Aklat IV.
ng globalisasyon 2012. pp. 421-430
18. Nasusuri ang mga pangunahing 1. * Kasaysayan
institusyon na may bahaging ng Daigdig,
ginagampanan sa Batayang Aklat
globalisasyon (pamahalaan, III. 2012. pp.
paaralan, mass media, 399-400
AP10IPE-Ih19
multinational na korporasyon, 2. * Pilipinas:
NGO at mga internasyonal na Isang Sulyap
at Pagyakap I.
organisasyon)
2006. pp.
306307
Open high school
19. Naipaliliwanag ang konsepto ng AP10IPE-Ih20 Modyul 16
sustainable development
20. Natatalakay ang kasaysayan ng AP10IPP-Ii21 Open high school
pagkabuo ng konsepto ng Modyul 16
sustainable development
21. Naipaliliwanag ang kaugnayan
ng mga gawain at desisyon ng
AP10IPE-Ii22
tao sa pagbabagong
pangkapaligiran
22. Nasusuri ang mga Open high school
kasalukuyang hamon sa Modyul 16
pagtamo ng sustainable
development (hal.: AP10IPE-Ii23
consumerism, energy
sustainability, poverty, at
health inequalities)
23. Napaghahambing ang iba’t Open high school
ibang istratehiya at polisiya na Modyul 16
AP10IPE-Ij24
may kaugnayan sa pagtamo
ng sustaibale development na
ipinatutupad sa loob at labas
ng bansa
24. Nakasusulat ng isang case Open high school
study na nakatuon sa Modyul 16
pagtamo ng sustainable AP10IPE-Ij25
development ng
kinabibilangang pamayanan
IKALAWANG MARKAHAN - Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan
C. Mga Isyung Politikal Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay: * Ekonomiks:
1. Migration (Migrasyon) pag-unawa: Mga Konsepto at
2. Territorial and border nakapagpapanukala ng Aplikasyon,
conflicts sa sanhi at epekto ng mga AP10IPP-IIa1
mga paraan na 1. Natutukoy ang mga dahilan ng Batayang Aklat
3. Political dynasties isyung pampulitikal sa nagpapakita ng aktibong migrasyon sa loob at labas ng IV. 2012. pp. 412
4. Graft and corruption pagpapanatili ng katatagan pakikilahok sa mga bansa

ng pamahalaan at maayos na isyung pampulitikal na 2. Naipaliliwanag ang epekto ng * Ekonomiks:
ugnayan ng mga bansa sa nararanasan sa migrasyon sa aspektong Mga Konsepto at
panlipunan, pampulitika, at AP10IPP-Iib-
daigdig pamayanan at sa bansa Aplikasyon,
pangkabuhayan -2
Batayang Aklat
IV. 2012. pp. 412-
417
12. Natatalakay ang mga dahilan ng
mga suliraning teritoryal at
AP10IPP-IIb3
hangganan (territorial and
border conflicts)
13. Nasusuri ang epekto mga * Pilipinas:

suliraning teritoryal at Bansang
hangganan (territorial and Papaunlad,
border conflicts) sa aspektong AP10IPP-IIc4 Batayang Aklat 6.
panlipunan, pampulitika, 2000. pp. 68-69
pangkabuhayan, at
pangkapayapaan ng mga
mamayan
14. Naipaliliwanag ang konsepto ng AP10IPP-IIc5
political dynasties
15. Nasusuri ang sanhi at epekto
ng political dynasties sa AP10IPP-IId6
pagpapanatili ng malinis at
matatag na pamahalaan
16. Naipaliliwanag ang konsepto, AP10IPP-Iid7

uri at pamamaraan ng graft
and corruption

17. Natataya ang epekto ng graft * Pilipinas: Isang
and corruption sa pagtitiwala Sulyap at
AP10IPP-IIe8 Pagyakap I.
at partisipasyon ng mga
mamayan sa mga programa 2006. pp. 256258
ng pamahalaan
18. Nasusuri ang kaugnayan ng
graft and corruption sa AP10IPP-IIe9
aspektong pangkabuhayan at
panlipunan
19. Nakapagmumungkahi ng mga
AP10IPP-
paraan upang maiwasan ang
Iif-10
graft and corruption sa lipunan
IKATLONG MARKAHAN - Mga Isyu sa Karapang Pantao at Gender
A. Mga Isyu sa Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay: * Kasaysayan ng
Karapatang Pantao pag-unawa: Daigdig, Batayang
nakapagpaplano ng 1. Nakapagpaplano ng symposium Aklat III. 2000. pp.
1. Anyo ng paglabag sa sa kahalagahan ng symposium na na tumatalakay sa kaugnayan 315-317
karapatang pantao karapatang pantao sa tumatalakay sa ng karapatang pantao at AP10IKP-
2. Epekto ng paglabag sa pagsusulong ng pagkapantay- kaugnayan ng pagtugon sa responsibilidad IIIa-1
karapatang pantao pantay at respeto sa tao karapatang pantao at bilang mamamayan tungo sa
3. Mga halimbawa ng bilang kasapi ng pamayanan, pagtugon sa pagpapanatili ng isang
paglabag sa karapatang bansa, at daidig responsibilidad bilang pamayanan at bansa na
pantao sa pamayanan, mamamayan tungo sa kumikilala sa karapatang
pagpapanatili ng isang pantao
bansa, at daigdig
pamayanan at bansa na 2. Nasusuri ang epekto ng * Kasaysayan ng
kumikilala sa karapatang
paglabag sa karapatang pantao AP10IKP- Daigdig,
pantao
IIIa-2 Batayang Aklat
III. 2000. pp.
320-321

3. Nasusuri ang mga halimbawa ng 1. * Asya: Noon,
paglabag sa karapatang pantao Ngayon at sa
sa pamayanan, bansa, at Hinaharap,
daigdig Batayang Aklat
II. 2000. pp.
AP10IKPIIIb-3 299-301
2. * Kasaysayan
ng Daigdig,
Batayang Aklat
III. 2012. pp.
390-393
4. Nakapagmumungkahi ng ng * Kasaysayan ng
mga pamamaraan sa Daigdig,
pangangalaga ng karapatang AP10IKPIIIb-4 Batayang Aklat
pantao III. 2000. pp.321-
326
6. Nakapagmumungkahi ng mga * Kasaysayan ng
paran ng paglutas sa mga Daigdig,
AP10IKP-
paglabag ng karapatang pantao Batayang Aklat
IIIc-5
III. 2012. pp.
394-395
B. Mga Isyu na may Kaugnayan Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay:
sa Kasarian pag-unawa: 1. Nakabubuo ng dokyumentaryo
(Gender) na nagsusulong ng paggalang AP10IKP-
1. Gender & Sexuality sa kahalagahan ng nakabubuo ng sa karapatan ng mga IIIc-6
2. Reproductive Health Law pagtanggap at paggalang sa dokyumentaryo na mamamayan sa pagpili ng
3. Same-sex Marriage iba’t ibang perspektibo na nagsusulong ng kasarian at sekswalidad
4. Prostitusyon at may kaugnayan sa samu’t paggalang sa karapatan
saring isyu sa gender 2. Nasusuri ang iba’t ibang salik na
Pangaabuso ng mga mamamayan sa AP10IKP-
nagiging dahilan ng
pagpili ng IIId-7
pagkakaroon ng diskriminasyon
kasarian at sekswalidad
sa kasarian
3. Natataya ang bahaging
AP10IKP-
ginagampanan ng
IIId-8
kasarian(gender roles) sa iba’t
bang larangan at institusyong

panlipunan (trabaho,
edukasyon, pamilya,
pamahalaan, at relihiyon)
4. Napaghahambing ang
AP10IKP-
katatayuan ng kababaihan,
IIIe-9
lesbians, gays, bisexuals, at
transgendern sa iba’t ibang
bansa at rehiyon
5. Naipapaliwanag ang
AP10IKPIIIg-
mahahalagang probisyon ng
10
Reproductive Health Law
6. Naipapahayag ang sariling
AP10IKPIIIh-
saloobin sa Reproductive
11
Health Law
7. Nasusuri ang epekto ng
AP10IKP-
samesex marriage sa mga
IIIi12
bansang pinahihintulutan ito
8. Naipapahayag ang pananaw sa
AP10IKPIIIh-
pagpapahintulot ng samesex
13
marriage sa bansa
9. Natatalakay ang dahilan ng AP10IKP-
prostitusyon at pang-aabuso IIIi14
prostitusyon at pang-aabuso AP10IKP-
sa buhay ng tao sa IIIj-15
pamayanan at bansa

11. Nakapagmumungkahi ng mga 1. Babae,
paraang tungo sa ikalulutas Gumising Ka!
ang suliranin ng prostitusyon (Philippines
at pang-aabuso sa sariling NonFormal
pamayanan at bansa AP10IKP-
Education
IIIj-16
Project). 1998.
pp. 25-26
2. * Asya:
Pagusbong ng
Kabihasnan.
2008. pp.
339340
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
A. Mga Isyung Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay 5. Nasusuri ang sistema ng * Asya:
Pangedukasyon pag-unawa: edukasyon sa bansa Pagusbong ng
AP10ICC-IVa-
1. Access sa Edukasyon nakagagawa ng case Kabihasnan.
1
2. Kalidad ng Edukasyon sa kahalagahan ng study na tumatalakay sa 2008. pp. 374375
edukasyon tungo sa mga solusyon tungkol sa
ikabubuti ng kalidad ng mga suliraning 6. Nasusuri ang mga programa ng
pamumuhay ng tao, kinakaharap ng sistema pamahalaan na nagsusulong AP10ICC-IVa-
pagpapanatili ng kaayusang ng edukasyon sa bansa ng pagkakapantay-pantay sa 1
panlipunan, at pag-unlad ng edukasyon
bansa
7. Nasusuri ang mga programa
ng pamahalaan na
nagsusulong ng AP10ICC-IVa-
pagkakapantay-pantay sa 2
edukasyon

8. Nasusuri ang kalidad ng AP10ICC-
edukasyon sa bansa IVb-3
9. Natatalakay ang mga

AP10ICC-IVc-
suliraning kinakaharap ng
4
sektor ng edukasyon sa
bansa
10. Nakapagmumungkahi ng mga
pamamaraan na
makakatulong sa
AP10ICCIVd-5
pagpapataas ng kalidad ng
edukasyon sa pamayanan at
bansa
B. Pansibiko at Ang mga mag-aaral ay may Ang mga mag-aaral ay 11. Matutukoy ang mga katangian
pag-unawa: AP10ICC-IVe-
Pagkamamamayan na dapat taglayin ng isang
6
(Civics and Citizenship) aktibong mamamayan na
1. Pakikilahok sa mga sa kahalagahan ng nakagagawa ng nakikilahok sa mga gawain at
gawaing pansibiko (Civic pagkamamayan at pakikilahok pananaliksik tungkol sa usaping pansibiko
Engagement) sa mga gawaing pansibiko kalagayan ng pakikilahok 12. Natatalakay ang iba’t ibang
2. Pakikilahok sa mga tungo sa pagkakaroon ng isang sa mga gawaing
gawaing pansibiko sa
Gawaing Politikal pamayanan at bansang pansibiko at pulitikal ng AP10ICC-IVf7
pamayanan at bansa
(Political Socialization) maunlad, mapayapa, at may mga mamamayan sa
pagkakaisa kanilang sariling
pamayanan 13. Nasusuri ang epekto ng
pakikilahok ng mamamayan sa AP10ICC-IVg-
mga gawaing pansibiko sa 8
kabuhayan, pulitika, at lipunan

pakikilahok ng mamamayan sa
mga gawain at usapin AP10ICCIVh-9
pampulitika

15. Naipapaliwanag ang
kahalagahan ng pagkakaroon
ng kooperasyon ng
mamamayan at pamahalaan sa
paglutas sa mga suliraning AP10ICC-IVi10
panlipunan
16. Naipapahayag ang saloobin sa

mahahalagang isyung
pampulitika na kinakaharap ng AP10ICCIVj-11
sariling pamayanan at bansa
Talasalitaan
Absolute advantage – ganap na kalamangan ng isang bansa sa isang produkto kapag mas mababa ang halaga ng produksiyon nito kaysa halaga ng produksiyon ng ibang
bansa
Absolute monarchy – Uri ng monarkiya na ang kapangyarihan ng hari ay hindi nalilimitahan ng sinuman
Acid Rain – polusyong dulot ng sulfur dioxide at nitrogen oxide na pumapailanlang sa himpapawid at sumasama sa water vapor at bumabagsak sa anyong ulan, hamog,
o
niyebe
Acropolis – ang burol at pinakamataas na lugar sa gitna ng lungsod-estado ng Athens at iba pang lungsod-estado ng Greece
Agham panlipunan– isang sangay ng kaalaman na ang pinag-aaralan ay ang mga pag-uugali ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa at sa
kapaligiran
Agora – ang gitna ng lungsod-estado ng isang bukas na lugar kung saan maaring magtinda o magtipon-tipon ang mga tao sa Greece
Ahimsa– hango sa relihiyong Jainism na may kahulugan na mapayapang pamamaraan ng pakikibaka o ang hindi paggamit ng dahas

Allied Powers – mga bansang nagsanib-puwersa, kinabibilangan ng United States, Great Britain, at dating Soviet Union, upang labanan ang Axis Powers Allocative
role– tumutukoy sa masinop na paggamit ng mga pinagkukunang-yaman
Alokasyon–isang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman sa iba’t ibang gamit upang sagutin ang mga pangunahing katanungan ng isang lipunan sa
suliranin ng kakapusan
Alyansa – pagbubuo ng grupo o lupon ng mga makapangyarihang bansa sa Europe
Akulturasyon – prosesong pinagdaraanan isang lipunan sa pagtanggap ng elemento, katangian, o impluwensiya ng kultura ng iba pang lipunan
Apollo 11 – sasakyang panghimpapawid na mula sa United States, na siyang unang sasakyang nakarating sa buwan
Astrolabe – instrumento sa paglalayag na ginagamit upang malaman ang latitudo layo ng barko
Archipelago / Kapuluan – pangkat ng mga pulo
Armistice – kasunduan na pansamantalang pagtigil ng labanan o digmaan
Axis Powers – mga bansang nagsanib, kabilang ang Germany, Italy, at Japan, upang kalabanin ang Allies noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig
B
Batas ng Demand –batas sa ekonomiya na nagsasaad ng hindi direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity demanded.
Batas ng Supply – batas sa ekonomiya na nagsasaad na mayroong direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity supplied.
Bayaring nalilipat – bayarin ng pamahalaan sa sambahayan tulad ng pensiyon ng mga nagretiro, benepisyong pangkalusugan,at pangkalahatang kapakanan para sa mga
pamilyang mahihirap
Beleaguered forests – inabusong mga kagubatan
Biodiversity – ang pagkakaiba-iba at pagiging katangi-tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa natural na kalikasan
Bourgeoise- mga mangangalakal at banker na bagaman may salapi ay hindi nabibilang sa mga lipi ng maharlika at kaparian
Brain drain – pagkaubos na mga propesyonal na may angkin kasanayan o talento dulot ng kanilang pangingibang-bayan upang maghanap ng mas magandang oportunidad
sa paghahanapbuhay
Bulkan – bundok na may butas sa pinakatuktok na nilalabasan ng maiinit na bato, lava, putik, lahar, at abo
Bulubundukin – hanay ng mga bundok na magkakadikit
Bundok – mataas na anyong lupa na nagtataglay ng mga bato at lupa
C Calligraphy
– Sistema ng pagsulat ng mga Tsino
Caste – pagkakahati-hati ng tao sa lipunang Hindu.

Ceteris Paribus – other things being equal; ang hinuha na walang pagbabago maliban sa salik na pinag-aaralan. Sa paggamit ng ceteris paribus, nagagawang simple ang
pagpapaliwanag sa mga ugnayan na nais suriin.
Climate Change – ito ay ang pagbabago sa klima ng mundo; kinapapalooban ito ng pagbabago sa temparatura, wind pattern, pagbuhos ng ulan, lalo na ang pagbabago
sa temperature ng mundo bunga ng pagtaas ng mga partikular na gas lalo ng carbon dioxide.
Cold War – labanan ng ideolohiya, na hindi ginagamitan ng dahas
Command economy– ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan
Comparative advantage – ang espesyalisasyon at kalakalan ay makakabuti sa mga bansa kahit na may mga bansang hindi episyente sa paggawa nito
Coniferous – tumutukoy sa mga punong cone bearing
Confucianism – Isang pilosopiya na nakatuon sa pagpapabuti ng ugali sa pamamagitan ng pagtataguyod sa mga virtue ng kagandahang loob, tamang pag-uugali, at
pagkamagalang
Cooperative – kooperatiba; isang samahan na nabuo at pinatatakbo para sa benepisyo ng mga kasapi
Core– pinakamalalim na bahagi ng daigdig; binubuo ng inner core at outer core; halos 1380 milya ang kapal ng outer core
Cost and Benefit Analysis–ang pag-aanalisa ng gastos at pakinabang na makukuha mula sa gagawing pagpapasya
Cross elasticity– ang pagsukat kung papaano tumutugon ang quantity demand ng produkto X sa pagbabago ng presyo ng produkto Y
Crust– pinakaibabaw na bahagi ng daigdig; matigas at mabatong bahagi ng planeta
Cuneiform – unang nabuong sistema ng pagsusulat. Isa itong uri ng pictograph na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan nang may 600 pananda sa pagbubuo ng
mga salita o ideya. Sistema ng pagsulat na imbensiyon ng mga Sumerian.
D
Death March - isang uri ng pagpaparusang ipinataw ng mga Hapon sa Pilipinas laban sa mga sumukong sundalong Pilipino at Amerikano sa Bataan Deforestation
– pagkaubos at pagkawala ng mga punongkahoy sa mga gubat
Demand– tumutukoy sa parehong kakayahan at kagustuhanng isang taong bumili ng isang produkto at serbisyo
Demand curve– kurba na nagpapakita ng magkasalungat na relasyon sa pagitan ng presyo at quantity demanded
Demand function – matematikong paglalarawan sa ugnayan ng presyo at quantity demanded
Demand schedule – talaan na nagpapakita ng dami ng demand sa iba’t ibang presyo
Demokrasya – uri ng pamahalaang ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayan upang pumili ng kanilang kinatawan sa pamahalaan
Desertification – ang pagkasira ng lupain sa mga rehiyong bahagyang tuyo o lubhang tuyo
Dinastiya – pamumuno ng isang angkan sa isang imperyo o kaharian sa loob ng mahabang panahon
Disaster risk mitigation– isang sistematikong paraang ng pagtukoy, pagtataya, at pagbabawas ng panganib ng trahedya o kalamidad
Disincentives– ang pagbabayad ng multa o kawalan (losses) na matatamo sa hindi episyenteng pagpapasya
Diskriminasyon – ang hindi pantay na pagtingin sa karapatan, lahi, kulay, o kultura ng isang tao
Disyerto – rehiyong may malawak na tuyong lupa at buhangin
Diverse habitat – Iba-ibang panahanan o tirahan
Divine origin –paniniwala ng mga Hapones sa kabanalan at buhay na simbolo ng panginoon sa kanilang mga hari
Demography – pag-aaral sa antas ng populasyon na nakatuon sa kapanganakan, pag-aasawa, kamatayan, at mga sakit
Downsizing –pagbabawas ng manggagawa ng bahay kalakal sa panahon ng bust perid upang makatipid sa gastusin ng produksyon
E
Ecological balance – balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang kanilang kapaligiran
Ecosystem – masalimuot na sistema ng interaksiyon sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng mga bagay na walang buhay sa pisikal na kapaligiran
Eco-tourism – gawaing pang-turismo gamit ang kalikasan
Ekonomiks– pag-aaral ng pakikipagsapalaran ng tao sa kapaligirang kanyang ginagalawan. Ito ay nauukol sa pagpapasyang ginagawa ng tao at ng lipunan kung paano
gamitin at ipamahagi ang limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang kanyang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan.
Ekwilibriyo– isang sitwasyon na nagkakasundo ang mga mamimili (sa panig ng demand) at nagbibili (sa panig ng supply)
Enlightenment– kilusang intelektwal na naglalayong gamitin ang agham sa pagsagot sa mga suliraning ekonomikal, pulitikal, at maging kultural
Entreprenyur – indibidwal na nagsasaayos, nangangasiwa, at nakikipagsapalaran sa isang negosyo
Equator – itinatakda bilang zero degree latitude at humahati sa globo sa hilaga at timog na hemisphere o hemispero
Etnisidad – mistulang kamag-anakan;kapag kinikilala ng isang grupong tao ang mga sarili at ang isa’t isa bilang kasapi ng isang grupong etnolingguwistiko
Etnolingguwistiko – tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura, wika, at etnisidad
Exploitation – pananamantala sa iba para sa sariling kapakanan
Export – pagluluwas ng mga produkto palabas ng isang bansa patungo sa iba’t ibang panig ng mundo
F
Fascism– ideolohiyang ipinalaganap ni Benito Mussolini, na tumututol sa anumang uri ng oposisyon sa pamahalaan
Fief- lupang ipinagkakaloob ng lord sa vassal
Footbinding – Sinaunang tradisyon sa China na kung saan sadyang binabali apagbabali ng arko ng paa upang hindi ito lumaki nang normal, tinatawag ang ganitong klase
ng mga paa na lotus feet o lily feet.

French Revolution- Rebolusyong pinasimulan ng mga Pranses na naglalayong magkaroon ng pagkakapantay-pantay, pagkakaisa, at kalayaan
G
Genocide – malawakang pagpatay na ginawa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig lalo na laban sa mga Hudyo
Geocentrism- paniniwala noong panahong Medieval na ang Daigdig (Earth) ay ang sentro ng solar system
Glasnost - Isang salitang Ruso na nangangaghulugan ng openness o pagiging bukas kung saan ,may malayang napag-usapan ang mga suliranin ng bansa sa pamamagitan
ng malayang pamamahayag
Global climate change – pagbabago ng pandaigdigan o rehiyonal na klima na maaaring dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng mga
gawain ng tao
Globalisasyon– ang kaparaanan kung paano nagiging global o pangbuong mundo ang mga lokal o pampook o kaya pambansang mga gawi o paraan sa aspeto ng
ekonomiya at kalakalan, teknolohiya, politika, at kalinangan o kultura
Gross Domestic Product –sumusukat sa kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa isang takdang panahon sa loob ng isang
bansa
Gross National Product (Gross National Income) – kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa
Guild- samahan ng mga taong nagtatrabaho sa magkatulad na hanapbuhay
H Habitat
– tirahan ng mga hayop at iba pang mga bagay
Hanging amihan – hilagang-silangang monsoon; umiihip nang salungat sa unang hangin mula Oktubre hanggang Abril mula sa Siberia patungong karagatan
Hanging habagat – timog-kanlurang monsoon; umiihip mula Mayo hanggang Setyembre na may dalang napakalakas na ulan mula sa karagatan
Heliocentrism– paniniwala na ang araw ang sentro ng solar system
Hellenes– tawag ng mga Greek sa kanilang sarili na hango sa salitang Hellas, isang lugar sa hilagang-kanluran ng Greece
Heograpiya – nauukol sa pag-aaral ng mundo at mga taong naninirahan dito, na sumasakop din sa pag-aaral sa katangiang pisikal nito, iba’t ibang anyong lupa, at anyong
tubig, klima, at likas na yaman ng isang pook
Heograpiyang pantao – sangay ng heograpiya na tumutukoy sa pag-aaral ng wika, relihiyon, lahi, at pangkat-etniko sa iba’t ibang bahagi ng daigdig
Hinterlands– malayong lugar, malayo sa mga urbanisadong lugar ngunit apektado ng mga pangyayari sa teritoryong sakop ng lungsod
Hinuha – kaisipang hindi direktang isinasaad; isang konklusyong hango sa impormasyon
Hominid – miyembro ng pamilya ng mga mammal na may kakayahang tumayo sa dalawang paa kabilang ang tao, gorilya, chimpanzee, at orangutan

Humanidades – Kabuuan ng mga kaalaman tungkol sa mga sining na biswal tulad ng musika, arkitektura, pintura, sayaw, dula, at panitikan. Sa pamamagitan ng mga
tekstong ito, naipahahayag ng sumulat ang kaniyang nadarama, adhikain, pangarap, pag-asa, o pangamba.
Humanismo –isang kilusang intelektuwal noong Renaissance na naniniwalang dapat pagtuunan ng pansin ang klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome.Humanista ang
taong tumatangkilik sa ideyang ito.
I
Incentives– maaaring pinansyal o parangal na maaring matamo mula sa pagpupunyagi sa araw-araw
Income elasticity - panukat kung gaano tumutugon ang quantity demand sa pagbabago ng kita
Income per capita – sinusukat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga mamamayan ng isang bansa. Makukuha ito kung hahatiin ang Gross Domestic Product sa kabuuang
populasyon ng bansa.
Industriyalisasyon – pagbabagong pang-ekonomiya na unang naranasan sa England na gumamit ng mga makinarya kaya naman nagkaroon ng mabilisang produksyon
Imperyalismo – isangpatakarano paraan ng pamamahala na ang malalaki o makapangyarihang mga bansa ang naghahangad upang palawakin ang kanilang kapangyarihan
sa pamamagitan ng pagsakop o paglulunsad ng mga pagtaban o kontrol na pangkabuhayan at pampulitika sa ibang mga bansa
Impormal na sektor (Underground Economy) – sektor na nagtataglay ng malawak na katangian na binubuo ng mga yunit na nagsasagawa ng pagbuo ng produkto at
serbisyo na ang pangunahing mithiin ay makalikha ng empleyo at kita ang mga taong lumalahok dito. Ang mga gawain ng na yunit ay naisasakatuparan sa
pamamagitan ng mababang antas ng organisasyon na walang pagsunod sa itinatadhanang kapital, pamantayan, at paraan ng pagsasagawa nito sa napakaliit na
antas ng produksiyon. Ang mga katuwang sa pagsasagawa ng gawain ay kadalasang mga kamag-anak at malalapit na kaibigan na walang pormal na pagsunod sa
mga patakarang itinakda ng pamahalaan.
Import – pag-aangkat ng mga produkto mula sa ibang bansa patungo sa loob ng isang bansa
Isolationism –patakaran na ipinatutupad ng isang bansa na inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa impluwensiya at pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan
K
Kabihasnan – pamumuhay na kinagawian at pinipino ng maraming pangkat
Kagustuhan - ang mga bagay na nakatutulong sa tao upang mapagaan ang kanyang buhay
Khanate – estadong nasa hurisdiksyon ng isang khan (pinunong lokal ng ilang bansa sa gitnang Asya)
Kalakalan – anumang transaksiyon sa pagitan ng dalawang tao o sa pagitan ng mga bansa na kabilang sa isang pamilihan
Kapaligirang pisikal – katangian ng daigdig na binubuo ng anyong lupa, klima, anyong tubig, wildlife, buhay-hayop, vegetation, at mineral Kapatagan
– malawak na lupang pantay o patag
Kapital – mga makinarya, kagamitan, o imprastraktura na ginagamit bilang salik ng produksiyon

Kanluranin – pangkalahatang tawag sa mamamayan ng Europe na nanakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo. Ginagamit din ang salitang Europeo
bilang kasingkahulugan ng kanluranin.
Kapapahan– tungkulin, panahon ng panunungkulan, at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng simbahang Katoliko, gayundin sa kapangyarihang pampulitika
bilang pinuno ng Estado ng Vatican
Katipunan – isang rebolusyonaryong samahan. Tinatawag din itong KKK o Kataas-taasang Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Isinusulong nito ang
ganap na kalayaan ng Pilipinas mula sa mga Español. Kung anuman ang ating mga nagawa noon ay siyang naghubog kung ano tayo ngayon.
Kartel – tumutukoy sa samahan ng oligopolista na sama-samang kumikilos upang itaas ang presyo ng mga produkto o serbisyo sa pamilihan
Kasunduan sa Versailles – kasunduang opisyal na nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig, naganap noong Hunyo 28, 1919, sa pagitan ng Allies at Germany Kaunlaran–
ang pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay
Khyber Pass – landas na matatagpuan sa kabundukan ng Hindu Kush na sa loob ng libu-libong taon ito ay tinahak at ginamit ng mangangalakal at manlalakbay sa kasaysayan
papunta at palabas ng India
Kilusang Propaganda – samahang itinatag ng mga ilustrado sa Pilipinas noong ika-19 na siglo. Layunin nito na maisulong ang reporma sa bansa sa ilalim ng pamahalaang
kolonyal ng Spain.
Klima – ang karaniwang panahon o average weather na nararanasan ng isang lugar sa loob ng ilang buwan, ng isang taon, o mahaba-habang panahon na kinapapalooban
ng mga elemento tulad ng temperatura, ulan, at hangin
Kolonyalismo –ang tuwirang pananakop ng isang bayan sa iba pa upang mapagsamantalahan ang yaman nito o makuha rito angiba pang pangangailangan ng
mangongolonya
Komplementaryo – mga produktong magkasabay o magkasamang kinukonsumo
Komunismo - ideolohiyang nagsusulong ng pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa lipunan Konsepto
– ideya o kaisipan
Konsyumer – mamimili; gumagamit ng mga produkto at serbisyo
Kontemporaryong isyu- Isyung may partikular na kahalagahan sa kasalukuyang panahon
Kontinente – pinakamalawak na masa ng lupa sa ibabaw ng daigdig
Kontra-repormasyon– kilusang pangrelihiyon ng Simbahang Katoliko na naglalayong panumbalikin ang tiwala ng mga sa Kristyanismo partikular sa Katolisismo
Kowtow – pagyuko ng mga Tsino sa kanilang Emperador nang tatlong beses na ang noo ay humahalik sa semento
Krusada– ekspedisyong militar na inilunsad ng mga Kristiyanong Europeo laban sa mga Turkong Muslim upang mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga ito

L
Laissez faire– kaisipang nagbibigay-diin sa malayang daloy ng ekonomiya, na hindi nararapat na pakialaman ng pamahalaan
Lambak – lupain patag na makikita sa pagitan ng mga bundok o sa gilid ng mga ilog
Latitude – mga distansyang angular na natutukoy sa hilaga o timog ng equator o ekwador
Lay investiture– isang seremonya kung saan binibigyan ng mga hari ang Obispo ng singsing at tauhan para sa kanyang opisina
Liberalisasyon – patakaran na nagbunsod sa paggiging malaya o pagbubukas ng kalakalan ng bansa sa pandaigdigang kalakalan
Life expectancy – inaasahang haba ng buhay
Liga ng mga Bansa (League of Nations) – itinatag ng 42 bansa noong Enero 10, 1920, na ang pangunahing layunin ay tapusin ang digmaan sa pamamagitan negosasyon
at diplomasya
Literacy rate o Antas ng kamuwangan– bahagdan ng tao sa isang partikular na bansa na may kakayahang bumasa at sumulat
Longitude – mga distansyang angular na natutukoy sa silangan at kanluran ng prime meridian
Lundayan – kinalalagyan o pinagmulan
Lupa – sa ekonomiks, tumutukoy ito sa salik ng produksiyon na yamang likas
M
Makroekonomiks– ang pag-aaral sa kabuuang galaw ng ekonomiya; pinag-aaralan dito ang interaksyon ng sambahayan, kumpanya, pamahalaan, at pandaigdigang
pamilihan.
Makroekonomikong ekilibriyo –kung ang kita sa panig ng sambahayan ay katumbas ng pagkonsumo o kaya sa panig ng bahay- kalakal, ang kita sa produksiyon ay
katumbas ng pagkonsumo
Mandate system – pagpapasailalim sa isang bansang naghahanda na maging isang malaya at nagsasariling bansa sa patnubay ngisang bansang Europeo
Manor– sentrong pangkabuhayan na pinamumunuan ng panginoong nakatira sa kastilyo
Mantle– binubuo ng makakapal at maiinit na tunaw na bato; halos 1800 milya ang kapal
Marginal thinking– pagsaalang-alang ng karagdagang benepisyo o pakinabang na matatamo sa bawat karagdagang gastusin
Market economy– ang mekanismo ng malayang pamilihan na ginagabayan ng isang sistema ng malayang pagtatakda ng halaga
Marxism – teoryang politikal at ekonomiko ni Karl Marx na nagsasaad na ang kilos ng tao ay bunga ng kapaligiran at uri ng kanyang kinabibilangan
Mein Kampf (My Struggle)– akda ni Hitler na pinagbatayan ng ideolohiyang Nazism, unang lumabas noong 1925
Merkantilismo –prinsipyong pang-ekonomiya na ang batayan ng kayamanan ng bansa ay ang dami ng ginto at pilak na mayroon ito
Mesoamerica– nangangahulugan ang katagang meso ng “gitna”; ang Mesoamerica ay rehiyon mula sa gitnang Mexico hanggang Gitnang America

Middle class – tumutukoy sa panggitnang uri ng tao sa lipunan. Sila ay nasa pagitan ng mga pinakamayayaman at mahihirap na grupo ng tao. Kadalasang batayan ng
pagiging middle class ay ang pagkakaroon ng kayamanan at kapangyarihan sa lipunan na kinabibilangan.
Migrasyon –ang pag-alis ng tao mula sa ibang bansa o lokalidad patungo sa iba
Mikroekonomiks – ay ang pag-aaral sa maliliit na yunit ng ekonomiya. Pinag-aaralan nito ang kilos, gawi at ang mga ginagawang pagpapasya ng sambahayan at kumpanya
Militarismo – pagpapalakas ng pwersang militar
Mine tailing– dumi o mga materyales na latak mula sa proseso ng pagmimina at pagsasala mula sa malalaking minahan
Mixed economy– isang sistema na kinapapalooban ng elemento ng market economy at command economy
Monarchy– uri ng pamahalaan ng pinamumunuan ng hari, reyna, at mga kauri nito
Monopolistikong kumpetisyon – uri ng pamilihan na maraming mamimili at bahay-kalakal subalit may kaunting kapangyarihan dahil sa ibinebentang produkto na similar
but not exactly identical
Monopolyo –isang istraktura ng pamilihan na may malakas na puwersang itinakda ang presyo at dami ng ibebenta nag-iisa lamang ang prodyuser na nagbebenta ng produkto
at serbisyo sa maraming mamimili
Monopsonyo– Isang istraktura ng pamilihan na maraming nais magkaloob ng produkto at serbisyo subalit iisa lamang ang. Ito ay may lubos na kapangyarihan na
kontrolin ang presyo.
Monsoon – mga hanging nagtataglay ng ulan
Multiculturalism– lipunan na binubuo ng iba’t ibang kultura
N Nagbibili–
ang nagbebenta ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan
Napoleonic Wars– Digmaang pinangunahan ni Napoleon Bonaparte na naglalayong pag-isahin ang buong Europa
Nasyonalismo – kadalasan, tumutukoy ito sa masidhing pagmamahal sa bayan. Subalit maliban dito, ang nasyonalismo ay nangangahulugan din ng pagkakatanto ng isang
nilalang o lahi na mahalagang ipagtanggol ang kaniyang bansa laban sa panlulupig ng mga banyaga.
Nation-state– terminong pampulitika na tumutukoy sa isang teritoryo na pinananahanan ng mga mamamayan na may magkakatulad na wika, kultura, relihiyon, at
kasaysayan, at napasasailalim sa isang pamahalaan
Natural capital – likas na puhunan
Nazism – ideolohiyang ipinalaganap ni Adolf Hitler na nagsasaad ng pagiging superyor ng lahing Aryan, na siyang kinabibilangan ng mga German
Negosyo – tumutukoy sa anumang gawain na pang-ekonomiya na may layuing kumita o tumubo

Net Factor Income from Abroad – tinatawag ring NetPrimary Income. Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng
mga dayuhang nasa loob ng bansa
Nomarch– pinuno ng nome
Nome– malalayang pamayanan ng sinaunang Egypt
Normative economics– paraan ng pagpapahayag na sumasalamin sa pagpapahalaga o value judgment ng isang tao sa isang pangyayaring pangkabuhayan o economic
phenomenon. Ito ay pansariling pananaw/opinyon na naglalahad ng sariling paninindigan.
O
Oasis – lugar sa disyerto na nagtataglay ng matabang lupa at tubig na maaaring makabuhay ng mga halaman at hayop
Obsidian– isang maitim at kristal na baton a nabuo mula sa tumigas na lava na ginamit sa Teotihuacan sa paggawa ng kagamitan, salamin, at talim ng kutsilyo
Oligopolyo –istruktura ng pamilihan kung saan may maliit na bilang ng bahay-kalakal na nagbebenta ng magkakatulad o magkakaugnay na produkto
Olmec – kauna-unahang kabihasnang sa Central America: nangangahulugan ang salitang Olmec na “ rubber people” dahil sila ang kauna-unahang gumamit ng dagta ng
mga punong rubber o goma
Oracle bone– tawag sa mga tortoise shell at cattle bone na ginagamit upang mabatid ang mensahe o saloobin ng mga diyos ng mga Tsino.
Opportunity cost– ang halaga ng bagay na handang isuko o bitawan upang makamit ang isang bagay
Overgrazing – sanhi ng pagkasira ng lupa at vegetation na nagaganap kung ang kapasidad ng damuhan ay hindi sapat sa laki ng kawan ng hayop
Ozone layer– isang suson sa stratosphere na naglalaman ng maraming konsentrasyon ng ozone
P
Pacific Ring of Fire – isang malawak na sona sa Pasipiko na nagtataglay ng maraming hanay ng mga bulkan
Paggawa – oras at lakas na ginagamit ng tao sa produksiyon
Pagkonsumo – paggamit o pagbili ng mga produkto at serbisyo
Pag-iimpok – bahagi ng kita na hindi ginagasta at sa halip ay inilalagak sa bangko para sa pangangailangan sa hinaharap
Paikot na daloy – dayagram na nagpapakita ng kitang tinatanggap at bayaring ginagawa ng bawat sektor sa ekonomiya
Pamilihan – ang lugar/mekanismo para ang mamimili at nagbebenta ay nagkakaroon ng transaksiyon upang magkaroon ng bentahan
Pananaw – saloobin o opinyon ng isang tao batay sa kaniyang paniniwala
Pangangailangan – ang mga bagay na dapat ay mayroon ang tao tulad ng pagkain, damit, at tirahan upang mabuhay
Peninsula / Tangway – bahagi ng pulo o kontinenteng nakaungos sa tubig
Perestroika– tumutukoy sa pagsasaayos ng ekonomiya ng dating USSR upang manaig angpwersang pampamilihan

Philosophes– grupo ng mga intelektwal sa panahon ng Enlightenment na naniniwala na ang reason o katwiran ay magagamit sa lahat ng aspeto ng buhay
Physiocrats– mga taong naniniwala at nagpalalaganap ng ideyang ang lupa ang tanging pinagmumulan ng yaman o nakatutulong sa pagpapayaman
Pictogram–sistema ng pagsulat na gumagamit ng larawan sa mga sinaunang kabihasnang
Pilosopiya – ang mapagkilatis na pag-aaral sa mga pinakamalalim na katanungan na maaaring itanong ng sangkatauhan. Nagmula ang salitang pilosopiya sa mga salitang
griyego na philo at sophia. Ang philo ay nangangahulugang "pagmamahal" at ang sophia naman ay "karunungan". Kung pagsasamahin, ito ay "pagmamahal sa
karunungan".
Piyudalismo– isang sistemang pulitikal, sosyo-ekonomiko, at militar na nakabase sa pagmamay-ari ng lupa
Political dynasty – ang pananatili sa pamamahala ng isang pamilya sa isang estado sa paglipas ng mga taon
Populasyon – tumutukoy sa kabuuang bilang ng tao sa takdang lugar at panahon
Population boom – biglaang pagdami ng mga taong nakatira sa isang lugar
Population growth rate – antas/bahagdan ng pagdami ng tao
Prairie – lupaing may damuhang mataas na malalim ang ugat o deeply rooted tall grasses
Price index – sumusukat sa average na pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyo
Presyo –ang halagang ipinambabayad sa isang tiyak na dami at uri ng isang kalakal o paglilingkod
Presyong elastisidad ng demand – sumusukat kung gaano ka sensitibo ang quantity demand sa pagbabago ng presyo
Prime Meridian – itinatalaga bilang zero degree longitude na nasa Greenwich sa England
Protectorate – isang rehiyon na may sariling pamahalaan subalit nasa ilalim ng kontrol ng isang panlabas na kapangyarihan Pulo
– masa ng lupang napapaligiran ng tubig
R Rebolusyon
–ang mabilis, agaran, at radikal na pagbabago sa isang lipunan
Red Tide – sanhi ng dinoflagellates na lumulutang sa ibabaw ng dagat
Reinkarnasyon – paniniwalang ang kaluluwa ay muling mabubuhay sa mas mataas o mababang kalagayan sa lipunan batay sa kabuuang pagkilos ng tao
Renaissance– tumutukoy sa muling pagsilang o rebirth the kulturang klasikal ng Greece na sumibol sa bansang Italya
Repormasyon– kilusang pangrelihiyon na naglalayong manghingi ng reporma sa Simbahang Katoliko. Ito ay katawagan din sa mga kaganapan na yumanig sa Kakristyanuhan
mula ika-14 hanggang ika-17 na dantaon na humantong sa pagkakahati ng simbahang Kristyano.
Responsible Parenthood and Reproductive Health Act of 2012 – batas na nagbibigay garantiya sa pagtamo ng mgapamamaraan tulad ng contraception,fertility
control, sex education, at maternal care

Replenish – muling punuan o tustusan
S
Salinization – proseso ng paglitaw ng asin sa ibabaw ng lupa o kaya naman ay inaanod ng tubig papunta sa lupa
Sambahayan – sektor na binubuo ng lahat ng tao na nagnanais na matugunan ang kanilang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan
Satrap – gobernador o pinuno ng satrapy
Satrapy – lalawigan ng Imperyong Persian
Savanna– lupain ng pinagsamang mga damuhan at kagubatan
Satyagraha – ang paglalabas ng katotohanan kasama ang pagdarasal, meditasiyon, at pag-aayuno
Scribe –mga tagatala ng pangyayari at kasaysayan sa panahon ng sinaunang kabihasnan
Shortage– isang sitwasyon na mas malaki ang dami na demanded kaysa sa dami ng produkto na isinusupply
Sibilisasyon – masalimuot na pamumuhay sa lungsod
Siltation – parami at padagdag na deposito ng banlik na dala ng umaagos na tubig sa isang lugar
Sinocentrism –ang pananaw ng mga Tsino na sila ang superiyor sa lahat
Soil degradation – pagkasira ng lupa o pagbaba nang kapakinabangan nito
Son of Heaven o “Anak ng Langit”– ang emperador ay pinili ng langit upang mamuno na may itinakdang kasaganaan at kapayapaan n noong sinaunang kabihasnan
Sputnik – kauna-unahang space satellite sa kasaysayan na inilunsad ng dating USSR
Statistical discrepancy – ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman kung saan ibibilang. Ito ay nagaganap sapagkat may mgatransaksiyong
hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon.
Steppe – malawak na damuhang lupain na may kakaunting puno; matatagpuan sa silangang Europe at Asya
Stewardship – wastong pagkalinga at pangangalaga ng mga bagay tulad ng kalikasan
Strained – sobra o labis na nagamit
Sturgeon– malalaking isdang likas sa Hilagang Asya na pinagkukuhanan ng caviar (itlog) na isa sa mga produktong panluwas ng rehiyon
Surplus– isang sitwasyon na mas malaki ang dami ng produkto na isinusuplay kaysa sa dami na demand
Sustainability – kakayahang magpanatili ng isang estado o kalagayan
T
Taiga – mataas na kagubatang coniferous at mabato na matatagpuan sa Hilagang Asya, partikular na sa Siberia
Talampas – mataas na lupang patag na patag sa ibabaw
Teotihuacan – nangangahulugan ang katagang ito na “tirahan ng diyos” at isa ito sa mga unang kabihasnang nabuo sa Valley of Mexico
Terorismo – sistematiko paggamit ng malaking takot, madalas marahas, lalo na bilang isang paraan ng pagpipigil
Terra-Cotta – anumang bagay (tulad ng banga, pigurin, o estatwa) na yari sa pinainitang luwad
Territorial and border conflict – suliraning dulot ng hindi pagkakaunawaan o pagtatalo ng mga bansa sa teritoryo at hangganan
The White Man’s Burden – tulang isinulat ni Rudyard Kipling, isang British. Una itong nailathala noong 1889. Ipinahayag ni Kipling ang pagsuporta niya sa imperyalismong
kanluranin sa pamamagitan ng tulang ito.
Third Reich – panahon sa Germany mula 1933–1945 na napasailalim ang bansa sa kontrol ng ideolohiyang totalitarian
Third World – mga bansang papaunlad pa lamang tulad ng Pilipinas
Triple Alliance – kilala sa tawag na Central Powers na kinabibilangan ng Germany, Austria, Hungary, at Italy mula 1882- 1915.
Triple Entente – tawag sa alyansang France, Great Britain at Russia, kilala bilang Allies mula 1882- 1915.
Think tank – pangkat ng mga dalubhasa na nagpupulong upang gumawa ng pagsusuri sa isang suliranin at magmungkahi ng pamamaraan sa paglutas nito
Tonle Sap – lawa sa Cambodia na nakararanas ng siltationaat kinikilalang pinakamalaking freshwater lake sa Southe East Asia
Topograpiya – tumutukoy sa mga katangiang pisikal na nasa ibabaw ng daigdig na gaya ng anyong lupa at anyong tubig Tropikal
– uri ng klimang may katamtamang init
Tsar – tawag sa pinuno ng Russia hanggang sa rebolusyon noong 1917
Tundra – lupaing kadalasang walang puno na matatagpuan sa Russia, malapit sa baybayin ng Arctic Ocean
U
Unemployment rate – bahagdan ng walang hanapbuhay
Urbanisasyon – pagsasa-lungsod ng isang lugar o paglipat ng malaking bahagdan ng populasyon sa mga lungsod upang dito mamuhay at manirahan
V
Vassal– taong tumatanggap ng lupa mula sa lord
Vedas – sagradong aklat para sa mga Hindu; binubuo ng mga himnong pandigma, ritwal, at mga salaysay
Vegetation–uri o dami ng mga halaman sa isang lugar; uri ng kapaligiran batay sa tumutubong halamanan
Volatile – biglaang nagbabago
Vulnerable – madaling mapinsala
Y
Yamang likas – mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan, karagatan, mga ilog, lawa, at mga depositong mineral
Z
Ziggurat –templo ng mga sinaunang Mesopotamia tulad ng Sumerian na pinaniniwalang pinaninirahan ng mga diyos
Zoroastrianismo – ang tawag sa relihiyon ng mga persyano, itinatag at ipinalaganap ni Zoroaster ang kaniyang mga turo, na naniniwalang may dalawang pwersang
naglalaban upang makuha ang kaluluwa ng tao. Ayon sa kaniya, huhusgahan ang tao batay sa kaniyang ginawa at kung kaninong pangkat siya sumanib.
CODE BOOK LEGEND
Sample: AP5KPK-IIIf-5

LEGEND SAMPLE

Learning Area and Strand/ Subject or
Araling Panlipunan
Specialization
First Entry AP5

Grade Level Baitang 5
Domain/Content/ Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang

Uppercase Letter/s KPK
Component/ Topic Kolonyal ng mga Espanyol
Roman Numeral
Quarter Ikatlong Markahan III
*Zero if no specific quarter
Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between letters to indicate Week Ika-anim na linggo f
more than a specific week
-
Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol

Arabic Number Competency sa naging epekto ng kolonyalismo sa lipunan 5
ng sinaunang Pilipino
DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE

Heograpiya at Mga Sinaunang
Ako ay Natatangi NAT Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino PLP HSK
Kabihasnan sa Daigdig
Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal
Ang Aking Pamilya PAM Pamunuang Kolonyal ng Espanya PKE DKT
na Panahon
Pagbabagong Kultural sa
Ang Pag-usbong ng Makabagong
Ang Aking Paaralan PAA Pamamahalang Kolonyal ng mga KPK PMD
Daigdig
Espanyol
Mga Pagbabago sa Kolonya at
Ako at ang Aking Kapaligiran KAP Pagusbong ng Pakikibaka ng Bayan PKB Ang Kontemporanyong Daigdig AKD
Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Mga Pangunahing Konsepto ng

Ang Aking Komunidad KOM Malayang Kaisipan Sa Mundo PMK Ekonomiks MKE
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon KNN Kolonyalismong Amerikano at KDP Maykroekonomiks MYK
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at
Pamumuhay sa Komunidad PSK SHK Makroekonomiks MAK
Hamon sa Kasarinlan ng Bansa
Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga
Pagiging Kabahagi ng Komunidad PKK TDK MSP
Demokrasya at Kaunlaran Patakarang Pang-Ekonomiya Nito
Mga Isyung Pangkapaligiran at
Ang Mga Lalawigan Sa Aking Rehiyon LAR Heograpiya ng Asya HAS IPE
Pangekonomiya
Ang Mga Kwento Ng Mga Lalawigan Sa Sariling Sinaunang Kabihasnan sa
KLR KSA Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan IPP
Rehiyon AsyaHanggang
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng Kinabibilangang Ang Timog at Kanlurang Asya sa Mga Isyu sa Karapang Pantao at
Rehiyon PKR Transisyonal at Makabagong Panahon TKA Gender IKP
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya Mga Isyung Pang-Edukasyon at

Ekonomiya At Pamamahala EAP sa Transisyonal at Makabagong KIS Pansibiko at Pagkamamamayan (Civics CC
Panahon and Citizenship)
Ang Aking Bansa AAB
Lipunan, Kultura at Ekonomiya ng Aking Bansa LKE

Ang Pamamahala Sa Aking Bansa PAB
Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng Aking Bansa KPB
REFERENCES
Bureau of Elementary Education, 2002 Basic Education Curriculum, (Pasig City: Department of Education, 2002)
Bureau of Secondary Education, Department of Education. Basic Education Curriculum .Pasig City,2002.
Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sport. Desired Learning Competencies New Secondary Education Curriculum. Pasig City, 1991.
Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sports . Desired Learning Competencies Philippine Secondary Schools Learning Competencies.
Pasig City, 1998.
Bureau of Secondary Education, Department of Education. Secondary Education Curriculum. Pasig City, 2010.
Connecticut State Department of Education, Division of Teaching and Learning, Social Studies Curriculum Framework, (USA: Connecticut State Department of
Education, 1998)
Council for the Welfare of Children, The Filipino Child of the Millennium: National Plan of Action for Child 2005-2010, (Quezon City: Council for the Welfare of
Children, 2005)
Department of Education, New Elementary School Curriculum (NESC): Program for Decentralized Education Development, (Manila: Department of Education, 1982)
Olivia Caoili, The Social Sciences in the Philippines: a Retrospective View, in L. Samson and C. Jimenez. Eds. First national social science congress: toward excellence
in social science in the Philippines, (Quezon City: University of the Philippines Press, 1983)
“United Nations Convention on the Rights of the Child,” last modified 2012, http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx


Araling Panlipunan Curriculum Guide

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Araling Panlipunan Curriculum Guide

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republika ng Pilipinas

K to12 Gabay Pangkurikulum

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 2ng 227

Figure 1. The Conceptual Framework of Araling Panlipunan

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 3ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 4ng 227

Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 5ng 227

1. Tao, Lipunan at Kapaligiran

2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago

3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 6ng 227

5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala

6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo

Kakayahan Partikular na Kasanayan

1. Nakababasa ng istatistikal na datos

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 8ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 9ng 227

Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 10ng 227

Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 11ng 227

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 12ng 227

Saklaw at Daloy ng Kurikulum

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 13ng 227

Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura,

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang

BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 14ng 227

3-6 40 min/day x 5 days

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 15ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 16ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 17ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 18ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 19ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 20ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 21ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 22ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 23ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 24ng 227

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 25ng 227

3. Nailalarawan ang iba’t ibang 1. * Sibika at Kultura

PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 26ng 227

7. Nakikilala ang “family tree” 1. PRODED Learning

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 27ng 227

K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 28ng 227