Professional Documents
Culture Documents
Mayo 2016
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philippine Basic
Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang ma kalinang ng “functionally literate and
developed Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang pangnilalalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag
sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri,
mapagmuni, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping
pangkasaysayan at panlipunan.
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at
pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/ konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo,
interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang
pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan ng mag-aaral sa pamamagitan ng magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-
disiplina.
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman at pamantayan sa pagganap
ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kutlura, pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan
at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon, distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangreh iyon at pangmundo Samantala,
ang kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat,
kasanayang pangkasaysayan at Araling Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang
pag-unawa at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at isyung pangkasaysayan,
pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam, makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning).
Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay
kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito
sa tunay na buhay na may kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philippine Basic
Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and
developed Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa
pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na konstruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at
pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan at
interaksyon sa kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at miyembro ng lipunan at mundo
at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya,
likas- kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri,
mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao, na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin
sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng kinabukasan.
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan, bansa at
daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob ng lipunan, sa pagitan ng lipunan
at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga
layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa Araling Panlipunan: (i)pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng
impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.
Tema ng AP
Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa buong AP
1
kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos). Hindi inaasahan na lahat ng tema ay gagamitin sa bawat baitang ng
edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks)
kaysa sa iba, bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit
sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
1. Tao, Lipunan at
Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi ng tao hindi
lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauunawaan ng mag-aaral ang
mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili at
ang kinabibilangan niyang komunidad;
1.2 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
1.3 Ang mobilidad (pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
2. Panahon, Pagpapatuloy at
Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo niyang maunawaan ang kanyang sarili at
bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral sa pag -aaral ng
tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ngpanahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga pagbabago sa buhay ng bawat isa,
ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao
at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba
ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang
pangkasaysayan (historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang
maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
3. Kultura, Pagkakakilanlan at
Pagkabansa
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga, tradisyon, at paraan ng
pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad ng grupo at ng mga
miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nagbabago samantala ang iba naman ay
patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal
at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakakilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang
pananaw, na siya namang tutulong sapagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
4. Karapatan, Pananagutan at
Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala at pagtupad ng
mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang kanilang pananampalataya,
paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito
sang- ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-unawa sa karapatang pantao at ang pananagutang
kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at pandaigidig)
upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong mahahasa ang
pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkalahatang balangkas ng AP. Ilang
halimbawa ng mga paksa ng elektib na kurso ay:
1. Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad upang matugunan ang
mga panganib na ito;
2. Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa implementasyon at
posibleng solusyon sa problema
3. Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng
lipunan
4. Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning
ito
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki - pakinabang (functional) na literasi ng
lahat; ang paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning).
Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pagsusuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay
di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang
ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanuring kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng
impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay
ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na angkop sa bawat
antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim (at mas komplex) na kakayahan.
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan,
pansibiko, at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang
pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng
pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay,
mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig.
Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K–3 4–6 7 – 10
Naipamamalas ang panimulang pag-unawa at Naipamamalas ang mga kakayahan bilang Naipamamalas ang mga kakayahan bilang kabataang
pagpapahalaga sa sarili, pamilya, paaralan, at batang produktibo, mapanagutan at mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay,
komunidad, at sa mga batayang konsepto ng makabansang mamamayang Pilipino gamit ang malikhain, may matalinong pagpapasya at aktibong
pagpapatuloy at pagbabago, kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, pakikilahok, makakalikasan, mapanagutan,produktibo,
distansya at direksyon gamit ang mga kasanayan mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, makatao at makabansa, na may pandaigdigang pananaw
tungo sa malalim ng pag-unawa tungkol sa sarili at pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng
kapaligirang pisikal at sosyo-kultural , bilang kasapi ng paggamit ng pinagkukunang-yaman at datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
sariling komunidad at ng mas malawak na lipunan pakikipagtalastasan at pag-unawa sa mga komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang konsepto
batayang konsepto ng heograpiya, kasaysayan, ng heograpiya, kasaysayan, ekonomiya, politika at kultura
ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng maunlad na kinabukasan para
tungo sa bansa.
sa pagpapanday ng maunlad na kinabukasan
Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa
K
kapaligirang sosyal.
Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal gamit ang konsepto
1
ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng pangkat ng
lipunan.komunidad.
Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto ng
2 pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan, pagkakilanlan, mga simpleng
konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng
kasaysayan.
Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon ng bansa batay
3 sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at
kapaligirang pisikal at sosyal.
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng
4
mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga malalaking
pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng
5 kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang
mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan
sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo
ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa
6
pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon,
tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya
7
ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa
8 kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa,
maunlad at matatag na kinabukasan
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga kasanayan
9 at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo,
makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika,
karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang
10
mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at
matalinong pagpapasya
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa paghubog ng
isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
7-10 3 hrs/week
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa sa sarili bilang Pilipino at kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal
gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at
kasapi ng komunidad.
BAITANG 2
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang
konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong hepgrapikal tulad ng
lokasyon at pinagkukunang yaman at bukal ng yamang lahi, at konsepto ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at m ga
bakas ng kasaysayan.
B. Ang Aking Komunidad 5. Nasasabi na ang bawat 1. Ako, ang Pamilya at ang
bata ay may Aking Komunidad
kinabibilangang komunidad (Philippines Nonformal
Education
Program).2001.pp.31-32
2. My Family,My Community
AP2KOM-Ic- and I (Philippines
5 Nonformal Education
Program).2001.pp.31-32
3. * Araling Panlipunan
2.2003.pp.27-28
4. * Ang Bayan Kong Mahal
1. 1998. pp. 144-149.
6. Nasasabi ang batayang 1. PRODED Learning Guide
AP2KOM-
impormasyon tungkol sa in Sibika at Kultura
Id-6
sariling komunidad: Populasyon:Umaasa o
pangalan ng komunidad; Inaasahan 2. 2003. pp.1-
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
lokasyon ( malapit sa tubig 14
o bundok, malapit sa 2. * Sibika at Kultura 1.
bayan), mga namumuno 2001.pp.112
dito, populasyon, mga 3. Ako, ang Pamilya at ang
wikang sinasalita, atbp Aking Komunidad
(Philippines Nonformal
Education
Program).2001.pp.22
4. My Family,My Community
and I (Philippines
Nonformal Education
Program).2001.pp.22
5. * Pilipinas: Bansang
Maganda 2. 2000. pp.
123-130
6. * Ang Bayan Kong Mahal
2. 2000. pp.73-82
7. * Pamayanang Pilipino 2.
1997. pp.77-85
8. * Lahing Pilipino 1. pp.
105-109.
9. * Pilipinas: Bansang
Minamahal 1. 1997. pp.
107-114.
10. * Pilipinas Ang Ating
Bansa 1. 1999. pp. 102-
105.
11. * Sibika at Kultura 1.
1997. pp. 113-118.
12. * Ang Bayan Kong Mahal
1. 1998. pp. 132-138.
13. * Sibika at Kultura 1.
1998. pp. 115-122.
14. MISOSA 6 Lesson 2
7. Nailalarawan ang sariling AP2KOM- 1. PRODED Learning Guide
komunidad gamit ang mga Id-e-7 in Sibika at Kultura Mga
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
simbolo sa payak na mapa Sagisag o Pananda sa
7.1 Nakikilala ang mga Mapa 2.2000. pp. 1-19
sagisag na 2. PRODED Learning Guide
ginagamit sa mapa in Sibika at Kultura Ituro
sa tulong ng Mo 2.2000.pp.1-8
panuntunan. 3. * Pagsibol ng Lahing
7.2 Natutukoy ang Pilipino 2.2003.pp.33-
lokasyon ng mga 36,49-54,60-62
mahahalagang lugar 4. * Sibika at Kultura
sa sariling 1.2001.pp.57-65
komunidad batay sa 5. * Sibika at
lokasyon nito sa Kultura3.2000.pp.50-69
sariling tahanan o 6. * Pamana 5.1999.pp.50-
paaralan 52
7.3 Nailalarawan ang 7. * Pilipinas:Bansang
mga anyong lupa at Papaunlad 6.2000.pp.74-
tubig sa sariling 77
komunidad 8. * Araling Panlipunan
7.4 Nakaguguhit ng 2.2003.pp.45-55,69-86
payak na mapa ng 9. * Pilipinas: Bansang
komunidad mula sa Maganda 2. 2000. pp.35-
sariling tahahan o 47
paaralan, na 10. * Pilipino Ako, Pilipinas
nagpapakita ng mga Ang Bayan Ko 2. 1997.
mahahalagang lugar pp.31-38
at istruktura, anyong 11. * Sibika at Kultura 2.
lupa at tubig, atbp. 1997. pp.45-52
12. * Ang Bayan Kong Mahal
2. 2000. pp.21-29
13. * Pamayanang Pilipino 2.
1997. pp.30-40
14. * Lahing Pilipino 2. 1997.
pp. 18-23
15. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino 3. 1997. pp.15-18
16. * Sibika at Kultura: Ang
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
Bayan Kong Mahal 3.
1998. pp. 13-19, 33
17. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko. 3. 1999.
pp. 13-15
18. * Pilipinas: Bansang
Pinagpala 4. 2000.pp. 26-
27
19. * Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika:
Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 32-51
20. * Pilipinas: Bansang
Maganda 2. 2000. pp. 48-
58.
21. * Kulturang Pilipino 2.
2000. pp. 23-28.
22. * Ang Bayan Kong Mahal
3. 1998. pp. 13-19;33.
23. * Ang Bayan Kong Mahal
4. 1999. pp. 32-51.
24. * Lahing Pilipino 1. pp.
22-23.
25. * Pilipinas Bayan Mo,
Bayan Ko 1. 1997. pp.
164.
26. Sibika at Kultura 1. 1997.
pp. 110.
27. Pilot School MTBLME 2nd
Qrtr Grade 3
8. Nailalarawan ang panahon 1. PRODED Learning Guide
at kalamidad na in Sibika at Kultura
nararanasan sa sariling AP2KOM-If- Yamang-Lupa: Alagaan
komunidad h-8 2.2003.pp.1-13
8.1 Nasasabi ang iba’t 2. Sibika at Kultura 3.
ibang uri ng 2000.pp.72-75
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
panahong 3. Handa Ka Na Ba sa
nararanasan sa Kalamidad (Philippines
sariling komunidad Nonformal Education
(tag-ulan at tag-init) Program). 1998.pp.1-34
8.2 Natutukoy ang mga 4. Bagyo at Lindol:Paano
natural na Paghahandaan
kalamidad o (Philippines Nonformal
sakunang madalas Education
maganap sa sariling Program).1998.pp.1-40
komunidad 5. * Araling Panlipunan
8.3 Nakakukuha ng 2.2003.pp.87-98
impormasyon 6. OHSP Module 1
st
tungkol sa mga 7. Pilot School MTBMLE 1
epekto ng kalamidad Qrtr Grade 3 AP LM
sa kalagayan ng 8. * Pagsibol ng Lahing
mga anyong lupa, Pilipino 3. 1997. pp. 35-
anyong tubig at sa 46
mga tao sa sariling 9. * Pilipinas Ang Ating
komunidad Bansa 3. 1999. pp. 35-40,
8.4 Nasasabi ang mga 66-70
wastong gawain/ 10. * Sibika at Kultura: Ang
pagkilos sa tahanan Bayan Kong Mahal 3.
at paaralan sa 1998. pp. 6, 43-49
panahon ng 11. * Sibika at Kultura 3.
kalamidad 1997. pp. 36-40
8.5 Nasasabi kung 12. * Pilipino Ako, Pilipinas
paano ibinabagay ng Ang Bayan Ko. 3. 1999.
mga tao sa panahon pp. 31-39
ang kanilang 13. * Pilipinas: Bansang
kasuotan at tirahan Pinagpala 4. 2000. pp.
43-46, 55-65, 83
14. * Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika:
Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 76-82
15. * Ang Bayan Kong Mahal
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
6. 1999. pp. 76-82.
16. * Pilipinas: Kasaysayan at
Pamahalaan I. 2000. pp.
17-18.
17. * Ang Bayan Kong Mahal
1. 1998. pp. 153-154.
18. MISOSA 4 Lesson 9,10
19. Pilot School MTBLME 1st
Qrtr Grade 3
20. Pilot School MTBLME TG
1st Qrtr Grade 3
9. Nasasabi ang * Araling
pagkakapareho at AP2KOM-Ii- Panlipunan2.2003.pp.29
pagkakaiba ng sariling 9
komunidad sa mga kaklase
IKALAWANG MARKAHAN – Ang Aking Komunidad Ngayon at Noon
A. Ang Kwento ng Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nakapagsasalaysay ng 1. * Pamana.5.1999.pp.3-5
Pinagmulan ng Aking pinagmulan ng sariling 2. * Araling Panlipunan
Komunidad naipamamalas ang pag- 1. nauunawaan ang komunidad batay sa mga 2.2003.pp.100-108
AP2KNN-
unawa sa kwento ng pinagmulan at pagsasaliksik, pakikinig sa
IIa-1
pinagmulan ng sariling kasaysayan ng kuwento ng mga
komunidad batay sa komunidad nakakatanda sa
konsepto ng pagbabago komunidad, atbp
at pagpapatuloy at 2. nabibigyang halaga 2. Naiuugnay ang mga 1. * Sibika at Kultura
pagpapahalaga sa ang mga bagay na pagbabago sa pangalan ng 1.2001.pp.13-15
AP2KNN-
kulturang nabuo ng nagbago at nananatili sariling komunidad sa 2. * Araling Panlipunan
IIa-2
komunidad sa pamumuhay mayamang kuwento ng 2.2003.pp.103-105
komunidad pinagmulan nito
BAITANG 3
Pamantayang Pagkatuto: Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan at rehiyon
ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,
interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
BAITANG 4
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay
sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa
mga mithiin ng bansang Pilipinas.
C. Ang Katangiang Pisikal ng 10. Nailalarawan ang bansa 1. MISOSA 6 Lesson 15-23
Aking Bansa ayon sa mga katangiang 2. EASE I Module 2
pisikal at pagkakakilanlang 3. * Pilipinas: Bansang
Uri ng Mapa heograpikal nito Papaunlad 6. 2000. pp. 3-4,
1. Mapang pisikal 10.1 Napaghahambing ang 67-92
2. Mapang pangklima iba’t ibang 4. * Hekasi: Para sa mga
3. Mapang topograpiya pangunahing anyong Batang Pilipino 4. 2000 pp.
3.1 lokasyon lupa at anyong tubig 185-189
3.2 klima/ panahon ng bansa 5. * Sibika at Kultura 3.
3.3 anyong tubig/ 10.2 Natutukoy ang mga 2000 pp. 47-48, 50-63
anyong lupa pangunahing likas na 6. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
yaman ng bansa 2. 2003. pp. 49-62
10.3 Naiisa-isa ang mga AP4AAB-
7. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
magagandang Ig-h-10
1999. pp. 91-95, 99-1104
tanawin at lugar 8. * Ang Bayan Kong Mahal 3.
pasyalan bilang 1998. pp. 22-39
yamang likas ng 9. * Pagsibol ng Lahing Pilipino
bansa 3. 1997. pp. 20-31
10.4 Naihahambing ang 10. * Pilipinas, Ang ating Bansa
topograpiya ng iba’t 3. 1999. Pp. 20-31
ibang rehiyon ng 11. * Pilipino Ako, Pilipinas Ang
bansa gamit ang Bayan Ko 3. 1999. Pp. 16-
mapang 31
topograprapiya 12. * Ang lahing Pilipino 1.
10.5 Naihahambing ang 1997. Pp. 31-45, 51-66
PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PANGNILALAMAN SA PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content ) (Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
iba’t ibang rehiyon ng 13. * Sibika at Kultura 1. 1998.
bansa ayon sa Pp. 19-27, 32-42
populasyon gamit ang 14. * Pilipinas: Bansang
mapa ng populasyon Minamahal 1. 1997. Pp. 33-
44, 55-70
15. * Pilipinas: Ang Ating Bansa
1. 1999. Pp. 36-41, 50-57
16. * Ang bayan Kong Mahal 1.
1998. Pp. 53-68, 76-95
17. * Lahing Pilipino 2. 1997.
Pp. 24-32, 41-53
18. * Pamayanan ng Pilipino 2.
1997. Pp. 41-53, 53-68
19. * Ang bayan Kong Mahal 2.
1998. Pp. 31-35, 42-54
20. * Sibika at Kultura 2. 1997.
Pp. 53-59, 65-80
21. * Pilipino Ako, Pilipinas ang
Bayan Ko 2. 1997. Pp. 39-
46, 54-70
22. * Kulturang Pilipino 2. 2000.
Pp. 68-75, 83-109
11. Nailalarawan ang kalagayan EASE I Module 2
ng Pilipinas na nasa “Pacific AP4AAB-Ii-
Ring of Fire” at ang 11
implikasyon nito.
12. Nakagagawa ng mga 1. Paghahanda sa
mungkahi upang Kalamidad (Philippines
mabawasan ang masamang Nonformal Education
epekto dulot ng kalamidad Project). 2001. pp. 4-51
12.1 Natutukoy ang mga AP4AAB- 2. Preparing For Calamities
lugar sa Pilipinas na Ii-j-12 (Philippines Nonformal
sensitibo sa panganib Education Project). 2001.
gamit ang hazard pp. 4-51
map 3. Bagyo At Lindol: Paano
12.2 Nakagagawa ng nang Paghahandaan? (Philippines
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
maagap at wastong Nonformal Education
pagtugon sa mga Project). 1998. pp. 1-42
panganib 4. Handa Ka Na Ba Sa
Kalamidad? (Philippines
Nonformal Education
Project). 1998. pp. 1-40
5. * Pilipinas: Bansang
Pinagpala 4. 2000. pp. 60
6. * Ang Bayan Kong Mahal 4.
1999. pp. 49-50
13. Nakapagbibigay ng 1. MISOSA 6 Lesson 37
konlusyon tungkol sa 2. EASE I Module 2
kahalagahan ng mga 3. * Hekasi: Para sa mga
katangiang pisikal sa pag- Batang Pilipino 4. 2000. pp.
unlad ng bansa 68-69
AP4AAB-Ij-
4. * Ang Bayan Kong Mahal 4.
13
1999. pp. 51-52
5. * Pilipinas: Bansang
Pinagpala 4. 2000. pp. 69
6. * Ang Bayan Kong Mahal 6.
1999. p. 76
IKALAWANG MARKAHAN - Lipunan, Kultura at Ekonomiya ng Aking Bansa
A. Gawaing Pangkabuhayan Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nailalarawan ang mga 1. MISOSA 4 Lesson 2, 14-20,
ng Bansa gawaing pangkabuhayan sa 22-25, 28-31 and 37
1. Likas yaman nasusuri ang mga iba’t nakapagpapakita ng iba’t ibang lokasyon ng 2. * Hekasi: Para sa mga
2. Kahalagahan at ibang mga gawaing pagpapahalaga sa iba’t bansa Batang Pilipino 4. 2000. Pp.
pangangalaga pangkabuhayan batay sa ibang hanapbuhay at 1.1 Naiuugnay ang 74-78, 81-81, 87-90
3. Kabuhayan at heograpiya at mga gawaing pangkabuhayan kapaligiran sa uri ng 3. * Sibika at Kultura 3. 2000.
pinagkukunang yaman oportunidad at hamong na nakatutulong sa hanap buhay AP4LKE- Pp. 78-90
kaakibat nito tungo sa pagkakakilanlang Pilipino 1.2 Naihahambing ang mga IIa-1 4. * Pilipinas: Bansang
Uri ng Mapa likas kayang pag-unlad. at likas kayang pag-unlad produkto at kalakal na Papaunlad 6. 2000. pp. 85-
1. mapang pisikal ng bansa. matatagpuan sa iba’t 88
2. mapang pangklima ibang lokasyon ng bansa 5. * Pilipino Ako, Pilipinas Ang
3. mapa ng mga produkto (Hal: pangingisda, Bayan Ko 3. 1999. pp. 42-50
paghahabi, pagdadaing, 6. * Pilipinas Ang Ating Bansa3.
pagsasaka, atbp.) 1999. pp. 41-60
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
1.3 Nabibigyang-katwiran 7. * Pagsibol ng lahing Pilipino
ang pang-aangkop na 3. 1997. pp. 47-64
ginawa ng mga tao sa 8. * Ang Bayan Kong Mahal 3.
kapaligiran upang 1998. pp. 51-70
matugunan ang kanilang 9. * Sibika at Kultura 3.
pangangailangan 1997. pp. 46-55
2. Naipaliliwanag ang iba’t 1. MISOSA 6 Lesson 15-23
ibang pakinabang pang 2. * Hekasi: Para sa mga
AP4LKE-
ekonomiko ng mga likas Batang Pilipino 4. 2000. pp.
IIb-2
yaman ng bansa 191-193
BAITANG 5
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga
malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo, gamit ang batayang
konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto
tungo sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at
makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na
kinabukasan para sa bansa.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
UNANG MARKAHAN - Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino
A. Ang Kinalalagyan ng Aking Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Nailalarawan ang lokasyon 1. MISOSA 4 Lessons
Bansa ng Pilipinas sa mapa 1,2,3,6,8
naipamamalas ang naipamamalas ang 1.1 Natutukoy ang 2. MISOSA 6 Lesson 11-
Batayang heograpiya mapanuring pag-unawa pagmamalaki sa nabuong kinalalagyan ng Pilipinas 14
1. Absolute na lokasyon gamit at kaalaman sa kabihasnan ng mga sa mundo gamit ang 3. Pilot School MTB-MLE
nd
ang mapa kasanayang sinaunang Pilipinogamit ang mapa batay sa ”absolute (Grade 3 –2 quarter)
1.1 Prime meridian, pangheograpiya, ang kaalaman sa kasanayang location” nito (longitude 4. Pilot School MTB-MLE
International Date mga teorya sa pangheograpikal at at latitude) Lesson 1 (Grade 3 –
st
Line, Equator, North pinagmulan ng lahing mahahalagang konteksto ng 1.2 Natutukoy ang 1 quarter)
and South Poles, Pilipino upang kasaysayan ng lipunan at relatibong lokasyon 5. EASE I Module 2
Tropics of Cancer and mapahahalagahan ang bansa kabilang ang mga (relative location) ng 6. * Sibika at Kultura 3.
Capricorn at Arctic and konteksto ng lipunan/ teorya ng pinagmulan at Pilipinas batay sa karatig 2000. pp.25-27
Antarctic Circles pamayanan ng mga pagkabuo ng kapuluan ng bansa na nakapaligid 7. * HEKASI para sa mga
1.2 Likhang guhit sinaunang Pilipino at ang Pilipinas at ng lahing Pilipino dito gamit ang Batang Pilipino 4.
2. Relatibong lokasyon kanilang ambag sa pangunahin at 2000. pp.1-53
3. Klima at panahon pagbuo ng kasaysayan pangalawang direksyon 8. * Pilipinas: Bansang
ng Pilipinas AP5PLP- Papaunlad 6. 2000.
Ia-1 pp.59-68
9. PRODED Learning
Guide in Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika.
Mga Guhit Latitud 4.
2001. pp. 1-21
10. PRODED Learning
Guide in Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika.
Ang Grid 4. 2001.
pp.1-21
11. * Ang Bayan Kong
Mahal 6. 1999. pp. 72-
76
12. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko 3. 1999.
pp. 9-11
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
13. * Pilipinas: Ang Ating
Bansa 3. 1999. pp. 3
14. * Pagsibol ng Lahing
Pilipino, Batayang
Aklat 3. 1997. pp. 3,
13-15
15. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp. 13-
14, 31-32
16. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 4. 2000. pp.
55-65
2. Nailalarawan ang klima ng 1. MISOSA 4 Lesson 9-11
Pilipinas bilang isang 2. Pilot School MTB-MLE
bansang tropikal ayon Lesson 1 (Grade 3 –
st
salokasyon nito sa mundo 1 quarter)
2.1 Natutukoy ang mga salik 3. EASE I Module 2
na may kinalaman sa 4. * HEKASI para sa mga
klima ng bansa tulad ng Batang Pilipino 4.
temperatura, dami ng 2000. pp.57-60
ulan, humidity 5. * Pilipinas:Bansang
2.2 Naipaliliwanag ang Papaunlad 6. 2000.
pagkakaiba ng panahon pp.69-72
at klima sa iba’t ibang AP5PLP- 6. * Ang Bayan Kong
bahagi ng mundo Ib-c-2 Mahal 6. 1999. pp. 76-
2.3 Naiugnay ang uri ng 82
klima at panahon ng 7.* Pilipino Ako, Pilipinas
bansa ayon sa lokasyon Ang Bayan Ko 3. 1999.
nito sa mundo pp. 31-33
8.* Pilipinas: Ang Ating
Bansa 3. 1999. pp. 36-
39
9.* Pagsibol ng Lahing
Pilipino 3. 1997. pp.
37-43
10. * Ang Bayan Kong
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
Mahal 3. 1998. pp. 43-
46
11. * Sibika at Kultura 3.
1997. pp. 36-40
12. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp. 32-
48
3. Naipaliliwanag ang 1. EASE I Module 2.
katangian ng Pilipinas bilang 2. * Pilipinas:Bansang
bansang archipelago Papaunlad 6. 2000.
pp.64-68
3. * HEKASI para sa mga
Batang Pilipino 4.
2000. pp.53-54
4. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura: Kapuluan 3.
2000. pp.1-10
5. PRODED Learning
AP5PLP-
Guide in Sibika at
Ic-3
Kultura. Pulo at
Kapuluan, Mahalaga 3.
2000. pp.1-13
6. PRODED Learning
Guide in Sibika at
Kultura. Pulo 3. 2000.
pp.1-7
7. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko,
Batayang Aklat 3.
1999. pp. 2-3
8. * Ang Bayan Kong
Mahal 3. 1998. pp. 3
B. Pinagmulan ng Pilipinas at 4. Naipaliliwanag ang teorya AP5PLP- 1. * Pilipinas, Isang
mga Sinaunang Kabihasnan sa pagkakabuo ng kapuluan Id-4 Sulyap at Pagyakap I.
at pinagmulan ng Pilipinas 2006. pp.7-9
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
Teorya ng pagkabuo ng Pilipinas batay sa teoryang 2. * Ang Bayan Kong
Bulkanismo at “Continental Mahal 4. 1999. pp.
Shelf” 141-142
5. Nakabubuo ng pansariling 1. MISOSA 4 Lesson
paninindigan sa 37,43
pinakapanipaniwalang 2. OHSP Module 22
teorya ng pinagmulan ng 3. EASE I Module 3
lahing Pilipino batay sa mga 4. * Pamana 5. 1999. pp.
ebidensiya 3-7
5.1 Natatalakay ang teorya 5. * Sibika at Kultura 3.
ng pandarayuhan ng tao 2000. pp. 104-107
mula sa rehiyong 6. * HEKASI para sa mga
Austronesyano Batang Pilipino4. 2000.
5.2 Natatalakay ang iba AP5PLP- pp. 196-199
pang mga teorya Ie-5 7.* Pilipinas:Bansang
tungkol sa pinagmulan Papaunlad 6. 2000.
ng mga unang tao sa pp.20-22
Pilipinas 8.* Pagbabago I.1999. pp.
5.3 Nakasusulat ng maikling 32-37
sanaysay (1-3 talata) 9.* Pilipino Ako, Pilipinas
ukol sa mga teoryang Ang Bayan Ko 3. 1999.
natutunan pp. 77-80
10. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 4. 2000. pp.
163-170
C. Mga Sinaunang Lipunang 6. Naipagmamalaki ang lipunan 1. MISOSA 5 Lesson 1, 4
Pilipino ng sinaunang Pilipino 2. * Pamana 5. 1999.
1. Organisasyong 6.1 Natatalakay ang mga uri pp.8-37
panlipunan: barangay at ng lipunan sa iba’t ibang 3. * HEKASI para sa mga
sultanato, mga uring bahagi ng Pilipinas Batang Pilipino 4.
AP5PLP-If-
panlipunan 6.2 Naipaliliwanag ang 2000. pp. 214-216
6
2. Kabuhayan at kalakalan, ugnayan ng mga tao sa 4. * Pilipinas: Ang Ating
mga kagamitan, iba’t ibang antas na Bansa 5. 2000. pp. 2-
konsepto ng pagmamay- bumubuo ng sinaunung 12, 17-31
ari ng lupa, lipunan 5. * Pilipinas: Ang Ating
3. Kultura: paniniwala, 6.3 Natatalakay ang papel Bansa 5. 2000. pp. 4-
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
tradisyon, iba’t ibang uri ng batas sa kaayusang 9, 17-31
at anyo ng sining at panlipunan 6. * Pilipino Ako, Pilipinas
arkitektura ang Bayan
4. Kagawiang panlipunan: Ko(Patnubay ng Guro)
pag-aaral, panliligaw, 5. 1999. pp. 1-11, 17-
kasal, ugnayan sa 23
pamilya 7. * Pamana 5. 1999. pp.
8-36
8. * Ang Bayan Kong
Mahal 4. 1999. pp.
146-160
9. * Pilipinas: Bansang
Malaya 5. 1999. pp. 5-
15
7. Nasusuri ang kabuhayan ng 1. MISOSA 4 Lesson 3
sinaunang Pilipino 2. MISOSA 5 Lesson 8
7.1 Natatalakay ang 3. EASE I Module 4
kabuhayan sa sinaunang 4. * Pamana 5.1999. pp.
panahon kaugnay sa 8-37
kapaligiran, ang mga 5. * HEKASI para sa mga
kagamitan sa iba’t ibang Batang Pilipino 4.
kabuhayan, at mga 2000. pp. 214-216
produktong 6. * Pilipinas: Ang Ating
pangkalakalan Bansa 5. 2000. pp. 25-
7.2 Natatalakay ang AP5PLP- 28
kontribusyon ng Ig-7 7. * Ang Bayan Kong
kabuhayan sa pagbuo Mahal 5. 2000. pp. 24-
ng sinaunang 35
kabihasnan 8. * Pilipino Ako, Pilipinas
ang Bayan
Ko(Patnubay ng Guro)
5. 1999. pp. 21-22
9. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 4. 2000. pp.
180-181
10. * Pilipino Ako, Pilipinas
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
Ang Bayan
Ko(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 25-32
11. * Pilipinas: Bansang
Malaya 5. 1999. pp.
30-40
8. Naipaliliwanag ang mga 1. MISOSA 5 Lesson 7
sinaunang paniniwala at 2. * HEKASI para sa mga
tradisyon at ang Batang Pilipino 4.
impluwensiya nito sa pang- 2000. pp. 214-216
araw-araw na buhay 3. * Pamana 5.1999. pp.
8-11
4. * Ang Bayan Kong
Mahal 5. 1999. pp. 4-9
AP5PLP-
5. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ig-8
Ang Bayan
Ko(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 3-8
6. * Ang Bayan Kong
Mahal, Batayang Aklat
3. 1998. pp. 97-100
7. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 4. 2000. pp.
174-178
9. Naihahambing ang mga MISOSA 5 Lesson 7
paniniwala noon at ngayon
upang maipaliwanag ang AP5PLP-
mga nagbago at Ih-9
nagpapatuloy hanggang sa
kasalukuyan
10.
11. Natatalakay ang paglaganap 1.MISOSA 5 Lesson 7
ng relihiyong Islam sa ibang AP5PLP-Ii- 2.EASE I Module 4
bahagi ng bansa. 10 3.Pamana 5.1999. pp. 37-
40
4.PRODED Learning Guide
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
in Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika.
Ang Paglaganap ng
Relihiyong Islam 5.
2003. pp. 1-11
5.* Pilipinas: Ang Ating
Bansa 5. 2000. pp. 9-
12, 15-16
6.* Pilipino Ako, Pilipinas
ang Bayan Ko,
Patnubay ng Guro 5.
1999. pp. 12-13
7.* Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 11-14
12. Nasusuri ang 1.* Pamana 5.1999.
pagkakapareho at AP5PLP-Ii- pp.14-36
pagkakaiba ng kagawiang 11 2.* Sibika at Kultura 3.
panlipunan ng sinaunang 2000. pp. 112-116
Pilipino sa kasalukuyan
13. Nakakabuo ng konklusyon * Pilipinas: Bansang
tungkol sa kontribusyon ng AP5PLP-Ij- Papaunlad 6. 2000. pp.22
sinaunang kabihasnan sa 12
pagkabuo ng lipunang at
pagkakakilanlang Piliipino
IKALAWANG MARKAHAN - Pamunuang Kolonyal ng Espanya (ika16 hangang ika 17 siglo)
A. Konteksto at Dahilan ng Naipamamalas ang Nakapagpapahayag ng 1. Natatalakay ang kahulugan 1. EASE I Module 5
Pananakop sa Bansa mapanuring pag-unawa kritikal na pagsusuri at ng kolonyalismo at ang 2. * Pamana5.1999.pp.
AP5PKE-
sa konteksto,ang pagpapahalaga sa konteksto konteksto nito kaugnay sa 66-70
IIa-1
1. Kahulugan at layunin ng bahaging ginampanan at dahilan ng kolonyalismong pananakop ng Espanya sa 3. * Pilipinas: Bansang
kolonyalismo ng simbahan sa, layunin Espanyol at ang epekto ng Pilipinas Papaunlad 6. 2000.
2. Paghahati ng mundo sa at mga paraan ng mga paraang pananakop sa pp.219-220
pagitan ng Portugal at pananakopng Espanyolsa katutubong populasyon 2. Naipapaliwanag ang mga AP5PKE- 1. MISOSA 5 Lesson 15
Espanya at mga Pilipinas at ang epekto dahilan at layunin ng IIa-2 2. EASE Module 5
paglalakbay ng Espanya ng mga ito sa lipunan. kolonyalismong Espanyol 3. * Pamana 5.1999. pp.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
3. Mga dahilan ng Espanya 60-63
sa pananakop ng 4. * HEKASI para sa mga
Pilipinas Batang Pilipino 4.
2000. pp. 223-226
5. Babae: Gumising Ka!
(Philippines Non
Formal Education
Project). 1998.pp.6
3. Nakabubuo ng timeline ng * HEKASI para sa mga
mga paglalakbay ng Batang Pilipino 4. 2000.
Espanyol sa Pilipinas AP5PKE- pp. 75-171
hanggang sa pagkakatatag IIb-3
ng Maynila at mga unang
engkwentro ng mga
Espanyol at Pilipino
B. Mga Paraan ng Pananakop 4. Nasusuri ang iba-ibang * HEKASI para sa mga
AP5PKE-
perspektibo ukol sa Batang Pilipino 4. 2000.
IIb-4
1. Kristiyanisasyon pagkakatatag ng kolonyang pp. 244-245
2. Paglipat ng mga Espanyol sa Pilipinas
komunidad 5. Natatalakay ang mga paraan 1.MISOSA Lessons #14,
(reduccion) ng pagsasailalim ng 15 (Grade V)
3. Tributo sa katutubong populasyon sa 2.EASE I Module 5 and 7
pamamagitan ng kapangyharihan ng Espanya 3.* Pamana5.1999. pp. 82-
encomienda 5.1 proseso ng 85
4. Sapilitang paggawa Kristiyanisasyon 4.* HEKASI para sa mga
(forced labor) 5.2 Reduccion Batang Pilipino 4.
5.3 Tributo at encomienda 2000. pp. 228-230
5.4 Sapilitang paggawa AP5PKE-
5.PRODED Learning Guide
IIc-d-5
in Heograpiya,
Kasaysayan at Sibika.
Polo Y Servicios:
Pahirap 5. 2003. pp.1-
9
6.* Pilipinas: Ang Ating
Bansa, Batayang Aklat
5. 2000. pp. 37-51
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
7.* Ang Bayan Kong Mahal
5. 1999. pp. 39-47
8.* Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp.43-46
6. Nasusuri ang relasyon ng 1.EASE I Module 7
mga paraan ng pananakop 2.* Pamana 5. 1999. pp.
ng Espanyol sa mga 74-84
katutubong populasyon sa 3.* Pilipinas: Isang Sulyap
bawat isa. at Pagyakap I. 2006.
6.1 Naiuugnay ang pp.95-104
Kristiyanisasyon sa 4.PRODED Learning Guide
reduccion in Heograpiya,
6.2 Natatalakay ang Kasaysayan at Sibika.
konsepto ng Polo Y Servicios:
encomienda at mga AP5PKE- Pahirap. 2003. pp.1-9
kwantitatibong datos IIe-f-6 5.* Pilipinas: Ang Ating
ukol sa tributo, kung Bansa 5. 2000. pp. 37-
saan ito kinolekta, at 51
ang halaga ng mga
tributo
6.3 Nasusuri ang mga
patakaran, papel at
kahalagahan ng
sapilitang paggawa sa
pagkakatatag ng
kolonya sa Pilipinas
C. Ugnayan ng Simbahan at 7. Nasusuri ang naging 1. MISOSA 5 Lesson 15
Pamahalaang Kolonyal reaksyon ng mga Pilipino sa 2. EASE I Module 6
Kristiyanismo 3. PRODED Learning
AP5PKE-
1. Ang Pilipinas sa Guide in Heograpiya,
IIg-7
Pamamahala ng Kasaysayan at Sibika.
mga Prayle Reaksyon ng
(Conquistador) Katolisismo 5. 2003.
2. Gampanin (Role) ng pp.1-10
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
mga Prayle 4. * HEKASI para sa mga
3. Reaksyon ng mga Batang Pilipino 4.
Pilipino sa 2000. pp.234-236
Pamamahala ng 5. * Pilipinas: Ang Ating
mga Prayle Bansa, Batayang Aklat
5. 2000. pp. 53-55
6. * Ang Bayan Kong
Mahal 5. 1999. pp. 53
8. Natatalakay ang 1. MISOSA 5 Lesson 14
kapangyarihang Patronato MISOSA 5 Lesson 14
Real and 15
8.1 Nasusuri ang 2. EASE I Module 6
pamamalakad ng mga 3. PRODED Learning
prayle sa pagpapaunlad Guide in Heograpiya,
ng sinaunang Pilipino Kasaysayan at Sibika.
8.2 Natutukoy ang mga AP5PKE- Mga Paaralang Itinatag
tungkulin o papel ng IIg-h-8 ng mga Paring
mga prayle sa ilalim ng Misyonero 5. 2003. pp.
Patronato Real 1-9
8.3 Naipaliliwanang ang 4. * Pamana 5. 1999.
mga naging reaksyon pp.79
ng mga Pilipino sa
pamamahala ng mga
prayle.
9. Nakapagbibigay ng sariling 1.MISOSA 5 Lesson 14 and
AP5PKE-
pananaw tungkol sa naging 15
IIi-9
epekto sa lipunan ng 2.* Pamana 5. 1999.pp. 90
pamamahala ng mga prayle
IKATLONG MARKAHAN - Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang Kolonyal ng mga Espanyol
A. Pagbabago sa Lipunan sa Naipamamalas ang Nakakapagpakita ng 1. Nasusuri ang pagbabago sa 1. MISOSA Lessons 4-10,
Ilalim ng Pamahalaang mapanuring pag-unawa pagpapahalaga at panahanan ng mga Pilipino 13 (Grade 5)
Kolonyal sa mga pagbabago sa pagmamalaki sa sa panahon ng Español (ei AP5KPK- 2. EASE I Module 7
lipunan ng sinaunang pagpupunyagi ng mga pagkakaroon ng IIIa-1 3. * Pilipinas: Ang Ating
1. Pamamahala Pilipino kabilang ang Pilipino sa panahon ng organisadong poblasyon, uri Bansa 5. 2000. pp. 47-
1.1 Pamahalaang sentral pagpupunyagi ng ilang kolonyalismong Espanyol ng tahanan, nagkaroon ng 48
1.2 Pamahalaang local pangkat na mapanatili mga sentrong 4. * Ang Bayan Kong
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
1.3 Tungkulin ng mga ang kalayaan sa pangpamayanan, at iba pa.) Mahal 5. 1999. pp. 43-
opisyales Kolonyalismong Espanyol 46
2. Antas ng Katayuan ng at ang impluwensya nito 5. * Pilipinas: Bansang
mga Pilipino sa kasalukuyang Malaya 5. 1999. pp.
3. Uri ng edukasyon panahon. 59-64
2. Napaghahambing ang antas 1. MISOSA Lesson 5
ng katayuan ng mga Pilipino (Grade 5)
sa lipunan bago dumating 2. * Pamana 5. 1999.
ang mga Espanyol at sa pp.92-95
Panahon ng Kolonyalismo 3. * Pilipinas: Ang Ating
2.1 Napaghahambing ang Bansa 5. 2000. pp. 59-
mga tradisyunal at di- 60
tradisyunal na papel ng AP5KPK-
babae sa lipunan ng IIIb-2
sinaunang Pilipino at sa
panahon ng
kolonyalismo
2.2 Natatalakay ang
pangangailangan sa
pagpapa-buti ng
katayuan ng mga babae
3. Nasusuri ang pagbabago sa 1. EASE I Module 7
kultura ng mga Pilipino sa 2. * Pamana 5. 1999.
Panahon ng Espanyol pp.97-100
3.1 Naipaliliwanag ang 3. * HEKASI para sa mga
inpluwensya ng Batang Pilipino 4.
kulturang Espanyol sa 2000.pp.228-242
kulturang Pilipino 4. * Pilipinas: Ang Ating
3.2 Natatalakay ang AP5KPK-
Bansa 5. 2000. pp. 61-
bahaging ginagampanan IIIc-3
65
ng Kristianismo sa 5. * Ang Bayan Kong
kultura at tradisyon ng Mahal 5.1999. pp. 59-
mga Pilipino 60
3.3 Nasusuri ang ginawang 6. * Ang Bayan Kong
pag-aangkop ng mga Mahal 4. 1999. pp.
Pilipino sa kulturang 185-190
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA PAMANTAYAN SA
NILALAMAN
PANGNILALAMAN PAGGANAP PAGKATUTO CODE LEARNING MATERIALS
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) ( Learning Competencies)
ipinakilala ng Espanyol 7. * Pilipinas: Bansang
Papaunlad 4. 2000. pp.
208-210
8. * Pilipino Ako, Pilipinas
Ang Bayan Ko
(Batayang Aklat) 5.
1999. pp. 63-65
BAITANG 6
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa
kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas Naipamamalas ang malalim
na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat,
pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang
kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang Kaisipan Sa Mundo
A. Kinalalagyan ng Pilipinas Ang mag-aaral ay… Ang mag-aaral ay… 1. Natutukoy ang kinalalagyan ng 1. MISOSA 4
at Paglaganap ng Pilipinas sa mundo sa globo at mapa Lesson 2, 5 and
Malayang Kaisipan sa naipamamalas ang naipamamalas ang batay sa ”absolute location” nito 7
Mundo mapanuring pag-unawa pagpapahalaga sa (longitude at latitude) 2. MISOSA 6
at kaalaman sa bahagi ng kontribosyon ng Pilipinas sa Lesson 11- 14
Batayang heograpiya Pilipinas sa globalisasyon isyung pandaigdig batay sa AP6PMK-Ia-1 3. * Pilipinas:
1. Absolute na lokasyon batay sa lokasyon nito sa lokasyon nito sa mundo Bansang
gamit ang mapa at mundo gamit ang mga Papaunlad 6.
globo kasanayang 2000. Pp 59-63
2. Relatibong lokasyon pangheograpiya at ang 4. PRODED
ambag ng malayang Learning Guide
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
kaisipan sa pag-usbong in Sibika at
ng nasyonalismong Kultura:
Teritoryo ng Pilipinas Pilipino Pilipinas, Saan
1. Batay sa mapang ka? 3. 2000.
political Pp.1-4
2. Batay sa kasaysayan 5. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.53-55
6. * Pilipinas Isang
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.27-30
7. * Ang Bayan
Kong Mahal 4.
1999. pp. 30
8. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala 5.
2000. pp. 53
2. Nagagamit ang grid sa globo at 1. MISOSA 4
mapang politikal sa pagpapaliwanag Lesson 11-14
ng pagbabago ng hangganan at 2. MISOSA 4
lawak ng teritoryo ng Pilipinas batay Lesson 2, 5 and
sa kasaysayan 7
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
AP6PMK-Ia-2
200. Pp.63-67
4. PRODED
Learning Guide
in Heograpiya/
Kasaysayan/
Sibika: Ang Grid
4. 2003. Pp.1-
14
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
5. * HEKASI Para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.23-27
3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng 1. MISOSA Lesson
lokasyon ng Pilipinas sa ekonomiya #13-14 (Grade
at politika ng Asya at mundo VI)
2. * Sibika at
Kultura 3
(Batayang
Aklat). 2000.
AP6PMK-Ia-3 Pp.16-17
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. P. 58
4. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.68-69,238
4. Nasusuri ang konteksto ng pag- 1. EASE I Modyul
usbong ng liberal na ideya tungo sa 8
pagbuo ng kamalayang 2. * Pamana 5.
nasyonalismo 1999. Pp.109-
4.1 Natatalakay ang epekto ng 112,90-94
pagbubukas ng mgadaungan ng 3. * Pilipinas Isang
bansa sa pandaigdigang Sulyap at
kalakalan Pagyakap I.
4.2 Naipaliliwanag ang ambag ng AP6PMK-Ib-4
2006. P.123
pag-usbong ng uring mestizo at 4. * Asya Pag-
ang pagpapatibay ng dekretong usbong ng
edukasyon ng 1863 Kabihasnan.
2008. Pp.315-
216
5. * Asya Noon,
Ngayon at sa
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Hinaharap.
2000. Pp. 315-
316
6. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala,
Batayang Aklat
4. 2000. pp. 95-
96
7. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 43-51, 60-
61
8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 47,
56-57, 75
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 57-
59, 75-76
10. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko, 5.
1999. pp. 56-60
B. Kilusang Propaganda, 5. Nasusuri ang mga ginawa ng mga 1. EASE I Modyul
Katipunan at Himagsikan makabayang Pilipino sa pagkamit ng 8
(1815-1901) kalayaan 2. * Pilipinas:
5.1 Natatalakay ang kilusan para sa Bansang
AP6PMK-Ic-5
Rebolusyong Pilipino ng sekularisasyon ng mga parokya Papaunlad6.
1896 at ang Cavite Mutiny (1872) 2000. Pp.179-
1. Ang Deklarasyon ng 5.2 Naipaliliwanag ang ambag ng 183,218-220
Kalayaan sa Kawit Kilusang Propaganda sa 3. * Pilipinas Isang
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
2. Ang Lupang Hinirang pagpukaw ng damdaming Sulyap at
3. Ang Pambansang makabayan ng mga Pilipino Pagyakap
Bandila (hal. La Liga Filipina, Asociacion (Batayang
4. Ang Pambansang Hispano Filipino) Aklat) I. 2006.
Bayani 5.3 Natatalakay ang pagtatag at Pp. 123-
5. Ang Republika ng paglaganap ng Katipunan 126,130-159
Malolos 5.4 Nahihinuha ang implikasyon ng 4. * HEKASI para
6. Ang Saligang Batas ng kawalan ng pagkakaisa sa sa mga Batang
Malolos himagsikan/kilusan at pagbubuo Pilipino 4. 2000.
7. Ang Simbahang Iglesia ng Pilipinas bilang isang bansa Pp.244-245
Filipina Independiente 5. * Pamana 5.
1999. Pp.114-
118
6. Ang Unang
Republika ng
Pilipinas
(Philippines
Nonformal
Education
Program) 1998.
Pp. 9-16
7. Huwag
Kalimutan
Bayani ng
Bayan
(Philippines
Nonformal
Education
Program). 1998.
Pp.8-11
8. * Ang Bayan
Kong Mahal4.
1999. 194-196
9. * Pilipinas
Bansang
Pinagpala,
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
(Batayang
Aklat) 4. 2000.
pp. 206-207
10. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 97-102
11. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 65-68
12. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 77-82
13. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 76-78, 80-
90
14. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
Batayang Aklat
5. 1999. pp. 82-
89
6. Nasusuri ang mga pangyayari sa 1. EASE I Modyul
himagsikan laban sa kolonyalismong 9
Espanyol 2. * Pamana
6.1 Sigaw sa Pugad-Lawin AP6PMK-Id-6 (Batayang
6.2 Tejeros Convention Aklat) 5. 1999.
6.3 Kasunduan sa Biak-na-Bato Pp.117-
118,120-121
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad
(Batayang
Aklat) 6. 2000.
Pp.181-185
4. * Pilipinas Isang
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp. 160-
169
5. * Pilipinas
Bansang
Malaya(Batayan
g Aklat) 4.
2000. pp. 102-
107
6. * Ang Bayan
Kong Mahal
(Batayang
Aklat) 5 . 1999.
pp. 82-85
7. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 90-92
7. Natatalakay ang mga ambag ni 1. EASE I Modyul
Andres Bonifacio, ang Katipunan at 9
Himagsikan ng 1896 sa pagbubuo ng 2. * Pilipinas Isang
Pilipinas bilang isang bansa Sulyap at
AP6PMK-Ie-7
Pagyakap I.
2006. Pp.144-
166
3. * Pilipinas:
Bansang
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Papaunlad 6.
2000. Pp.182-
183
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 89
8. Natatalakay ang partisipasyon ng 1. EASE I Modyul
mga kababaihan sa rebolusyon 9
Pilipino 2. MISOSA 5
lesson 17
3. * Pilipinas Isang
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.155-
AP6PMK-Ie-8 158
4. PRODED
Learning Guide
in Heograpiya/
Kasaysayan/
Sibika:
Kababaihan
Noon at Ngayon
6. 2003. Pp.1-
13
9. Napapahalagahan ang pagkakatatag 1. EASE I Modyul
ng Kongreso ng Malolos at ang 10
deklarasyon ng kasarinlan ng mga 2. * Pilipinas Isang
Pilipino Sulyap at
AP6PMK-If-9
Pagyakap I.
2006. Pp. 176-
174
3. * Pilipinas:
Bansang
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Papaunlad 6.
2000. Pp.186-
189
4. * Pilipinas
Bansang
Malaya,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 116-117
C. Panghihimasok ng 10. Nasusuri ang mga mahahalagang 1. MISOSA
Amerikano pangyayari sa pakikibaka ng mga Lessons 19-
1. “Battle of Manila Bay Pilipino sa panahon ng Digmaang 21(Grade V)
at Mock Battle of Pilipino-Amerikano 2. EASE I Modyul
Manila” 10.1 Natutukoy ang mga 11-12
2. Negosasyon at pangyayaring nagbigay daan 3. * HEKASI para
Pagpapatibay ng sa digmaan ng mga Pilipino sa mga Batang
Kasunduan sa Paris laban sa Estados Unidos Pilipino 4. 2000.
3. Pagpapahayag ng 10.2 Napapahalagahan ang Pp.248-249
Benevolent pangyayari sa Digmaang 4. * Pilipinas:
Assimilation Pilipino-Amerikano Bansang
Proclamation Hal: Papaunlad 6.
4. Pagsisimula ng o Unang Putok sa panulukan 2000. Pp. 189-
AP6PMK-Ig- 194
digmaang Pilipino- ng Silencio at Sociego, Sta.
10 5. * Pamana 5.
Amerikano sa Kalye Mesa
Sociego at Kalye o Labanan sa Tirad Pass 1999. Pp.131-
Silencio o Balangiga Massacre 134
10.3 Natatalakay ang Kasunduang 6. * Pilipinas Isang
Bates (1830-1901) at ang Sulyap at
motibo ng pananakop ng Pagyakap I.
Amerikano sa bansa sa 2006. Pp.180-
panahon ng paglawak ng 187
kanyang “polical empire” 7. * Ang Bayan
Kong Mahal,
(Batayang
Aklat) 4. 1999.
196-197
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
8. * Pilipinas
Bansang
Malaya, 5.
1999. pp. 118-
120, ,
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 73-74
10.* Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 97-99
11. Nabibigyang halaga ang mga 1. EASE I Modyul
kontribosyon ng mga Natatanging 9,12
Pilipinong nakipaglaban para sa 2. * Pilipinas Isang
kalayaan Sulyap at
Hal: Emilio Aguinaldo Pagyakap I.
o Gregorio del Pilar 2006. Pp.180-
o Miguel Malvar AP6PMK-Ih- 186
o Iba pang bayaning Pilipino 11 3. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. Pp.191-
194
4. * Pamana 5.
1999. Pp.131-
133
IKALAWANG MARKAHAN - Pagpupunyagi sa Panahon ng Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang Digmaang Pandaigdig (1899-1945)
A. Pamamahala ng mga Naipamamalas ang Nakapagpapahayag ng 1. Nasusuri ang mga pagbabago sa 1. MISOSA 5 Lesson
Amerikano sa Pilipinas mapanuring pag-unawa kritikal na pagsusuri at lipunan sapanahon ng mga 22-24
sa pamamahala at mga pagpapahalaga sa Amerikano AP6KDP-IIa- 2. EASE I Modyul 12
1. Pagbabago ng pagbabago sa lipunang konteksto,dahilan, epekto 1.1 Natatalakay ang sistema ng 1 3. * Pamana 5.
patakaran ng kalakal, Pilipino sa panahon ng at pagbabago sa lipunan ng edukasyong ipinatutupad ng 1999. Pp.151-
transportasyon, sistema kolonyalismong kolonyalismong Amerikano mga Amerikano at ang epekto 155,165-168
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
ng edukasyon Amerikano at ng at ng pananakop ng mga nito 4. * Pilipinas
2. Free Trade pananakop ng mga Hapon at ang pagmamalaki 1.2 Natatalakay ang kalagayang Isang Sulyap
3. Pagsupil sa Hapon at ang sa kontribusyon ng pangkalusugan ng mga Pilipino at Pagyakap I.
Nasyonalismo pagpupunyagi ng mga pagpupunyagi ng mga sa panahon ng mga Amerikano 2006. Pp.194-
4. Pilipinisasyon Pilipino na makamtan Pilipino namakamit ang 1.3 Natatalakay ang pag-unlad ng 195
5. Mga batas na may ang kalayaan tungo sa ganap na kalayaan tungo sa transportasyon atkomunikasyon 5. * Ang Bayan
kinalaman sa pagsasarili pagkabuo ng kamalayang pagkabuo ng kamalayang at epekto nito sa pamumuhay ng Kong Mahal 4.
5.1 “Philippine Organic pagsasarili at pagsasarili at mgaPilipino 1999. 198-200
Act of 1902” pagkakakilanlang pagkakakilanlang malayang 6. * Pilipinas
(Batas Pilipinas ng malayang nasyon at nasyon at estado Bansang
1902) estado Malaya5. 1999.
5.2 “Philippine pp. 121-127,
Autonomy Act of 139-143
1916” (Batas 7. * Pilipino Ako,
Jones) Pilipinas ang
5.3 “Philippine Bayan Ko
Independence Act (Patnubay ng
of 1934” (Batas Guro) 5. 1999.
Tydings-Mc pp. 83-97
Duffie) 8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 113-
132
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 114-131
10. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 111-117
2. Nasusuri ang pamahalaang kolonyal AP6KDP-IIb- 1. MISOSA 5 Lesson
ng mga Amerikano 2 24
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
2.1 Natatalakay ang mga 2. EASE I Modyul
Patakarang Pasipikasyon at 12-13
Kooptasyon ng pamahalaang 3. * Pamana 5.
Amerikano 1999. Pp. 139-
2.2 Nailalarawan ang sistema at 142,158-163
balangkas ng Pamahalaang 4. * Pilipinas Isang
Kolonyal Sulyap at
2.3 Nasusuri ang mga patakaran ng Pagyakap I.
malayangkalakalan (free trade) 2006. Pp.189-
na pinairal ng mga Amerikano 195
2.4 Natatalakay ang epekto ng 5. * Pilipinas
malayang kalakalan(free trade) Bansang
Hal: Malaya5. 1999.
− Kalakalan ng Pilipinas at U.S. pp.132-135
− Pananim at Sakahan 6. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 92-
101
7. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 126-127
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 119-124
3. Natutukoy ang mahahalagang 1. EASE I Modyul
pangyayaring may kinalaman sa 12
unti-unting pagsasalin ng AP6KDP-IId- 2. * Pilipinas Isang
kapangyarihan sa mga Pilipino tungo 3 Sulyap at
sa pagsasarili Pagyakap I.
2006. Pp.196-
201
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
3. * Pamana 5.
1999. Pp. 146-
150
4. * Pilipinas:
Bansang
Papaunlad 6.
2000. Pp.194-
199
5. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp.251-254
6. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 136-139,
145-150
7. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 96-
104
8. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 102-108,
134-143
9. * Pilipino Ako,
Pilipinas Ang
Bayan Ko,
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 105- 106
B. Ang Pamahalaang 4. Nasusuri ang kontribusyon ng AP6KDP-IId- 1. MISOSA 5
Komonwelt pamahalaang Komonwelt 4 Lesson 24
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
4.1 Natatalakay ang mga programa 2. EASE I modyul
ng pamahalaan sa panahon ng 13
pananakop (hal. Katarungang 3. MISOSA Lessons
Panlipunan, Patakarang 26-29 (GRADE
Homestead, pagsulong ng V)
pambansang wika, pagkilala sa 4. * Pilipinas:
karapatan ng kababaihan sa Bansang
pagboboto) Papaunlad 6.
4.2 Nabibigyang katwiran ang 2000. Pp.200-
ginawang paglutas sa mga 201
suliraning panlipunan at 5. * Pilipinas Isang
pangkabuhayan sa panahon ng Sulyap at
Komonwelt Pagyakap I.
2006. Pp.201-
208
6. * Pamana 5.
1999. Pp. 189-
203
7. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 154-161
8. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 98-115
9. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 133-
154
10. * Pilipinas:
Ang Ating
Bansa,
Batayang Aklat
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
5. 2000. pp.
134-152
11. * Pilipino
Ako, Pilipinas
Ang
Bayan Ko,
Batayang Aklat
5. 1999. pp.
C. Pananakop ng mga Hapon 5. Natatalakay ang mga mahahalagang 1. 128-148
EASE I Modyul
at ang Ikalawang pangyayari sa pananakop ng mga 14
Digmaang Pandaigdig Hapones 2. * Pamana 5.
Hal: 1999. Pp. 206-
Pakikibaka para sa kalayaan sa − Labanan sa Bataan 211
Pananakop ng Hapon − Death March 3. * Pilipinas:
1. “Fall of Bataan” − Labanan sa Corregidor Bansang
2. “Fall of Corregidor” Papaunlad 6.
3. “Death March” 2000. Pp.200-
4. Pagbabalangkas 202
Pagpapatibay ng 4. * Pilipinas Isang
Saligang Sulyap at
5. Batas ng 1943 Pagyakap I.
6. USAFFE, HukBaLaHap AP6KDP-IIe-
2006. Pp.212-
at iba pang kilusang 5
216
Gerilya 5. * Ang Bayan
7. Makapili at Kempetai Kong Mahal,
Pamamahala ng (Batayang
Kolonyalismong Hapon Aklat) 4. 1999.
1. Sistema at Balangkas 201-205
ng Pamahalaang 6. * Pilipinas
Kolonyal Bansang
2. Pagtatatag ng Pinagpala,
Ikalawang Republika Batayang Aklat
ng Pilipinas 4. 2000. pp.
3. Mga Patakaran at 212-214, 164-
Batas na may 168
kinalaman sa 7. * Pilipino Ako,
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Pagsasarili Pilipinas ang
3.1 Pagtatatag ng Bayan Ko,
KALIBAPI (Patnubay ng
3.2 Pagtatatag ng Guro) 5. 1999.
“Preparatory pp. 116-118
Commission in 8. * Ang Bayan
Preparation for Kong Mahal 5.
Independence” 1999. pp. 165-
4. Mga Resulta ng mga 166
Pagbabagong Politikal 9. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
Pp. 152-154
6. Naipaliliwanag ang motibo ng 1. EASE I Modyul
pananakop ng Hapon sa bansa 15
2. * Pilipinas
Isang Sulyap
at Pagyakap I.
2006. Pp.212-
214
AP6KDP-IIf-6
3. * Pamana 5.
1999. pp.206
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 117
7. Nasusuri ang sistema ng 1. EASE I Modyul
pamamahala sa panahon ng mga 15
Hapones AP6KDP-IIf- 2. MISOSA
7.1 Nailalarawan ang sistema at g-7 Lessons 30-32
balangkas ng pamahalaang (GRADE V)
kolonyal ng mga Hapones 3. * Pamana 5.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
7.2 Naipaliliwanag ang Mga 1999. Pp. 217-
Patakaran at Batas Pang- 219
ekonomiya gaya ng War 4. * Pilipinas Isang
Economy at Economy of Sulyap at
Survival at ang mga resulta Pagyakap I.
nito. 2006. Pp.216-
7.3 Naipaliliwanag ang kontribosyon 218
ng pagtatag ng Ikalawang 5. * Sibika at
Republika ng Pilipinas at mga Kultura/
patakarang may kinalaman sa Heograpiya,
pagsasarili Kasaysayan at
Sibika
(Teaching Guide
on Financial
Literacy)
pp.178-180
6. * Ang Bayan
Kong Mahal,
Batayang Aklat
4. 1999. 203-
205
7. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 169-175
8. * Pilipino
Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 116-123
9. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 158-
164, 170-176
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
10. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
Batayang Aklat
5. 2000. pp.
154-164, 165-
172
8. Nasusuri ang pakikibaka ng mga 1. EASE I Modyul 15
Pilipino para sa kalayaan sa 2. * Pamana 5.
pananakop ng mga Hapon (hal., 1999. Pp. 212-
USAFFE, HukBaLaHap, iba pang 213
kilusang Gerilya) 3. * HEKASI para
sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
Pp. 269- 270
4. * Pilipinas
Isang Sulyap
at Pagyakap I.
2006. Pp.218-
219
AP6KDP-IIg- 5. * Pilipinas
8 Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 176-179
6. * Pilipino
Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 123-124
7. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 162-
164
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
9. Nagkapagbibigay ng sariling 1. * Pamana 5.
pananaw tungkol sa naging epekto 1999. 220
sa mga Pilipino ng pamamahala sa AP6KDP-IIh- 2. * HEKASI para
mga dayuhang mananakop. 9 sa mga Batang
Pilipino 4. 2000.
P.275
IKATLONG MARKAHAN - Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon sa Kasarinlan ng Bansa (1946-1972)
A. Mga Hamon sa Naipamamalas ang mas Nakapagpakita ng 1. Nasusuri ang mga pangunahing 1. EASE I Modyul
Nagsasariling Bansa malalim na pag-unawa at pagmamalaki sa suliranin at hamon sa kasarinlan 12-13
(Ikatlong Republika ng pagpapahalaga sa kontribosyon ng mga pagkatapos ng Ikalawang Digmaang 2. * Pilipinas Isang
Pilipinas) pagpupunyagi ng mga nagpunyaging mga Pilipino Pandaigdig Sulyap at
Pilipino tungo sa sa pagkamit ng ganap na 1.1 Natatalakay ang suliraning Pagyakap I.
pagtugon sa mga kalayaan at hamon ng pangkabuhayan pagkatapos ng 2006. Pp.221-
Mga Hamon sa Kasarinlan suliranin, isyu at hamon kasarinlan digmaan at ang naging 224
1. “colonial mentality” ng kasarinlan pagtugon sa mga suliranin 3. * Pilipino
2. mga di-pantay na 1.2 Natatalakay ang ugnayang Ako,
kasunduan at pagsandal Pilipino-Amerikano sa konteksto Pilipinas ang
sa US ng kasunduang militar na Bayan Ko,
AP6SHK-IIIa-
3. base militar ng US sa nagbigay daan sa pagtayo ng Patnubay ng
b-1
Pinas base militar ng Estados Unidos Guro 5. 1999.
4. “parity rights” at ang sa Pilipinas pp. 135-142,
ugnayang pangkalakal 1.3 Natatalakay ang “parity rights” 150-156
5. iba pang suliranin at ang ugnayang kalakalan sa 4. * Ang Bayan
Estados Unidos Kong Mahal 5.
1.4 Naipaliliwanag ang epekto ng 1999. pp. 184-
“colonial mentality” pagkatapos 185, 209-210
ng Ikalawang Digmaang 5. * Pilipinas: Ang
Pandaigdig. Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
2. Nasusuri ang iba’t ibang reaksyon ng pp. 197-204
1. EASE I Modyul
mga Pilipino sa mga epekto sa AP6SHK-IIIc- 12
pagsasarili ng bansa na 2 2. * Sibika at
ipinapahayag ng ilang di-pantay na Kultura/
kasunduan tulad ng Philippine Heograpiya,
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Rehabilitation Act, parity rights at Kasaysayan at
Kasunduang Base Militar Sibika
(Teaching Guide
on Financial
Literacy) p.246
3. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 152-154
4. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 184-
185, 209-213
3. Nauunawaan ang kahalagahan ng 1. MISOSA
pagkakaroon ng soberanya sa Lessons 35-42
pagpapanatili ng kalayaan ng isang (Grade VI)
bansa 2. EASE I Modyul
3.1 Nabibigyang-konklusyon na ang 20
isang bansang malaya ay may 3. * Pilipinas:
soberanya Bansang
3.1.1 Naipalilliwanag ang Papaunlad 6.
kahalagahan ng panloob AP6SHK-IIId- 2000. Pp.207-
nasoberanya (internal 3 213
sovereignty) ng bansa
3.1.2 Naipaliliwanag ang
kahalagahan ng panlabas
nasoberanya (external
sovereignty) ng bansa
3.2 Nabibigyang halaga ang mga
karapatang tinatamasa ng isang
malayang bansa
4. Nabibigyang katwiran ang AP6SHK-IIIe- * Pilipinas:
pagtanggol ng mga mamamayan 4 Bansang Papaunlad
ang kalayaan athangganan ng 6. 2000. P.66-67
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
teritoryo ng bansa
B. Mga Patakaran at 5. Napahahalagahan ang pamamahala 1. EASE I Modyul
Programa Bilang Pagtugon ng mga naging pangulo ng bansa 16
sa mga Hamon sa mula 1946 hanggang 1972 2. * Pilipinas Isang
Kasarinlan (1946-1972) 5.1 Nasusuri ang mga patakaran at Sulyap at
1. Manuel A. Roxas programa ng pamahalaan upang Pagyakap I.
(1946-1948) matugunan ang mga suliranin at 2006. Pp.227-
2. Elpidio E. Quirino hamon sa kasarinlan at 237
(1948-1953) pagkabansa ng mga Pilipino 3. * Pamana 5.
3. Ramon F. Magsaysay 5.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon 1999. Pp. 222-
(1953-1957) ng bawat pangulo na 231
4. Carlos P. Garcia nakapagdulot ng kaulanran sa 4. * Pilipinas
AP6SHK-IIIe-
(1957-1961) lipunan at sa bansa Bansang Malaya
g-5
5. Diosdado P. 5.3 Nakabubuo ng konklusyon (Batayang
Macapagal (1961- tungkol sa pamamahala ng mga Aklat) 5. 1999.
1965) nasabing pangulo pp. 188-213
6. Ferdinand E. Marcos 5.4 Nakasusulat ng maikling 5. * Ang Bayan
(1965-1972) sanaysay tungkol sa mga Kong Mahal 5.
patakaran ng piling pangulo at 1999. pp. 183-
ang ambag nito sa pag-unlad ng 194
lipunan at bansa 6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 175-
182, 185-193,
6. Naiuugnay ang mga suliranin, isyu at 197-202Lessons
1.MISOSA
hamon ng kasarinlan noong panahon 33-36 (GRADE
ng Ikatlong Republika sa 5)
kasalukuyan na nakakahadlang ng 2.EASE I Modyul 16
pag-unlad ng bansa AP6SHK-IIIg- 3.* Pamana 5.
6 1999. Pp.233-
236
4.* Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 203-
212
7. Nakapagbibigay ng sariling pananaw AP6SHK-IIIh- * Pamana 5. 1999.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
tungkol samga pagtugon ng mga 7 pp. 236
Pilipino sa patuloy na mga suliranin,
isyu at hamon ng kasarinlan sa
kasalukuyan.
IKAAPAT NA MARKAHAN - Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Demokrasya at Kaunlaran (1972-kasalukuyan)
A. Suliranin at hamon sa Naipamamalas ang mas Nakapagpakita ng aktibong 1. Nasusuri ang mga suliranin at 1. MISOSA Lesson
kalayaan at karapatang malalim na pag-unawa at pakikilahok sa gawaing hamon sa kasarinlan at pagkabansa 37 (Grade V)
pantao ng Batas Militar pagpapahalaga sa makatutulong sa pag-unlad ng mga Pilipino sa ilalim ng Batas 2. EASE I Modyul
1. Programa at patuloy na pagpupunyagi ng bansa bilang pagtupad Militar 17
patakaran ng mga Pilipino tungo sa ng sariling tungkulin na 1.1 Naiisa-isa ang mga pangyayari 3. * Pamana 5.
2. Epekto sa pagkabansa pagtugon ng mga hamon siyang kaakibat na na nagbigay-daan sa pagtatakda 1999. Pp. 238-
3. Mga reaksyon at Aral ng nagsasarili at pananagutan sa pagtamasa ng Batas Militar 242
umuunlad na bansa ng mga karapatan bilang 1.2 Nakabubuo ng konklusyon ukol 4. * Pilipinas Isang
isang malaya at maunlad na sa epekto ng Batas Militar sa Sulyap at
Pilipino politika, pangkabuhayan at Pagyakap I.
pamumuhay ng mga Pilipino AP6TDK-IVa- 2006. Pp.239-
1 242
5. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 157-164
6. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 216-
218
B. Pakikibaka tungo sa 2. Natatalakay ang mga pangyayari sa 1. EASE I Modyul
ganap na Kalayaan (1972- bansa na nagbigay wakas sa 18
1986) Diktaturang Marcos 2. * Pilipinas Isang
1. Hamon ng 2.1 Naiisa-isa ang mga karanasan ng Sulyap at
AP6TDK-IVb-
Diktaturyang Marcos mga piling taumbayan sa Pagyakap I.
2
1.1 Pambansang panahon ng Batas Militar (Hal., 2006. pp.243-
halalan ng 1981 Aquino Jr., Salonga, Lopez, 246
1.2 Pagpaslang kay Diokno, Lino Brocka, Cervantes) 3. * Pamana 5.
Benigno Aquino, 2.2 Natatalakay ang mga pagtutol sa 1999. Pp.248-
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
Jr. Batas Militar na nagbigay daan 251
1.3 Krisis pang- sa pagbuo ng samahan laban sa 4. The 1986 Edsa
ekonomiya Diktaturang Marcos Revolution
1.4 “Snap Election” ng 2.3 Naiisa-isa ang mga pangyayari (Philippine
1985 na nagbigay-daan sa pagbuo ng Nonformal
2. “EDSA People Power “People Power 1” Education
1” bilang mapayapang Program) 2001.
paraan ng pagbabago Pp150
5. Ang
Rebolusyong
Edsa 1986
Nonformal
Education
Program) 2001.
Pp.1-51
6. * Pilipinas
Bansang Malaya
(Batayang
Aklat) 5. 1999.
pp. 220-221
7. Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 172-177
8. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 232-
233, 244-
248,251-254
9. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 215,
227-234
3. Nabibigyang halaga ang AP6TDK-IVb- 1. MISOSA
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
kontribusyon ng “People Power 1” 3 Lessons 41-45
sa muling pagkamit ng kalayaan at (Grade V)
kasarinlan sa mapayapang paraan 2. * Pamana 5.
1999. Pp.254-
256
3. * Pilipinas Isang
Sulyap at
Pagyakap I.
2006. Pp.264
4. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 180-181
5. * Ang Bayan
Kong Mahal 5.
1999. pp. 251-
255
6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa,
(Batayang
Aklat) 5. 2000.
pp. 242
C. Patuloy na Pagtugon sa 4. Nasisiyasat ang mga programa ng 1. MISOSA Lesson
Hamon ng Kasarinlan at pamahalaan sa pagtugon ng mga 46 (Grade V)
Pagkabansa (1986- hamon sa pagkabansa ng mga 2. * Pilipinas
kasalukuyan) Pilipino mula 1986 hanggang sa Isang Sulyap
1. Corazon C. kasalukuyan at Pagyakap I.
Aquino(1986-1992) 4.1 Nasusuri ang mga patakaran at AP6TDK- 2006. Pp.250-
2. Fidel V. Ramos programa ng pamahalaan tungo IVc-d-4 269
(1992-1998) sa pag-unlad ng bansa 3. * Pamana 5.
3. Joseph E. Estrada 4.2 Naiisa-isa ang mga kontribosyon 1999. Pp.254-
(1998-2001) ng bawat pangulo na 266
4. Gloria M. Arroyo nakapagdulot ng kaulanran sa 4. * Pilipinas
(2001-2010 lipunan at sa bansa Bansang
PAMANTAYANG PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO LEARNING
PANGNILALAMAN PAGGANAP CODE
(Content ) ( Learning Competencies) MATERIALS
(Content Standard) (Performance Standard)
5. Benigno Simeon C. 4.3 Nakasusulat ng maikling Malaya(Batayan
Aquino III (2010- sanaysay tungkol sa mga g Aklat) 5.
kasalukuyan) patakaran ng piling pangulo at 1999. pp. 227-
ang ambag nito sa pag-unlad ng 245
lipunan at bansa 5. * Pilipino Ako,
Pilipinas ang
Bayan Ko,
(Patnubay ng
Guro) 5. 1999.
pp. 191-199
6. * Pilipinas: Ang
Ating Bansa 5.
2000. pp. 244-
266
a M
b I
i S
b O
i S
g A
y
a L
n e
gP6T s
D s
h K o
a - n
l I s
a V
g g 4
a - 3
h -
a - 4
n 7 8
g (
G
b R
P P
NI P
A A C
A E
M M O
M A
A A D B
a
.
A
a P
i 6
p
BAITANG 7
ARALING ASYANO
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan,
pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-
unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya.
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( AA M A
D
UNANG MARKAHAN
A An An 1
. g g 1. .
m m N E
K ag ag ap A A
a - - ap P S
t aa aa ah 7 E
a ral ral al H II
n ay ay
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
Aka
A D1
bi 2. .
ha N E
sn a A
an i S
A
g p E
P
As a II
7
ya p M
H
no a o
A
l d
S
i ul
-
3. 1
N .
a E
i A
l S
A
a E
P
l II
7
a M
H
r o
A
a d
S
w ul
-
a
4 e1.
. EA
N A SE
a P II
k 7 M
a H od
5.p 1ul
N .
a E
k A A
a P S
k 7 E
a H II
g A M
a o
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D N
g
a
y
o
n
a
t
s
a
H
i
n
a
h
a
r
a
B. 6. 1.
M N EA
ga a SE
Li i II
ka l A M
s a P od
na l 7 ul
Ya a H e
m r A 1
an a S2.
ng 7. w *
1.
As N EA
ya a SE
A
t II
P
a M
7
t od
H
a ul
A
y e
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA 7 D N
3 g
P a
a y
n o
a n
n
a a
h t
a s
n a
8. 1.
N EA
a A SE
i P II
p 7 M
a H od
C. 9. ul
1.
Ya N EA
m a A SE
an p P II
g a 7 M
Ta p H od
o 10. a 1ul
1. N .
Ya a E
m s A
an u S
g s E
A
ta u II
P
o r M
7
at i o
H
Ka d
A
un a ul
S
lar n e
-
an g 2
I
2 2.
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA 10 D E
u d
ng u
h c
a a
u t
y i
11. 1.
N EA
a SE
i II
l M
a od
l A ul
a P e
r 7 2
a H 2.
w A *
a S
n - A
I s
12. a y
1.
N EA
a A SE
s P II
u 7 M
s H od
IKALAWANG u A ul
A. A An
1. 1
Pa ng N .
gh gm a E
ub ag P7K
p A
og m- a S S
ng g aa p A E
Si a ral a - II
na ay h I M
m
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
mgakAAA D K
k as a
gi by b
n i a i
3. h h
M aa a
g st s
a n n
si as a
n na n
a
u s p2. 1
n aa N .
a g a E
n Ab s A
g su u S
yo A
k s E
a P
a u II
n 7
bi r M
ag K
h i o
t S
a d
p A
s a ul
s a3. -
n n e
1
a ag N .
n k a E
s pa k A
a ak a S
gi A
A k E
bl P
s a II
ua 7
y b M
on K
a u o
l S
( o d
na A
S ul
u g n4. n - e1.
g A
m N EA
p P SE
e a
aA 7 II
r,
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA n D u
o s
b
o
5. 1
N .
a E
p A
a S
g E
h II
a A M
h P o
a 7 d
m K ul
b S e
i A 3
n -2.
g I *
I
6. a 1A
N .
a E
p A
a S
A
h E
P
a II
7
h M
K
a o
S
l d
A
a ul
-
B. 7. g e1.
Si N EA
A
na a SE
P
un b II
7
an i M
K
g od
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
p AA D 2
yayar 0
i 0
m 8
sa 8. 1
si N .
n a E
ka s A
a u S
n s E
h u II
A
g r M
P
sa i o
7
i d
K
1 a ul
S
siglo n e
A
sa g 3
-
2 -
I
P m 4
I
a 9. g .
2 N E
K a A
A
n t S
P
2 a E
7
T t
K
y a I
S
2 10. I
EA
L N SE
2 A
a II
E P
s M
n 7
u od
K
2 11. . ul
P N E
2 A
a A
P
s S
7
u E
K
s
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
k AA D 2
n 0
sa 12. E
Asya N A
A
a S
P
p E
7
a
K
13. p . I
N E
a A
p S
a E
p A
a P I
h 7 I
a K
l S M
a A o
g - d
IKATLONG I u
A A 1.A .
. n n N E
g g a A
K p S
o m ma E
l g a p
o a g a I
n - h
7TK I
y m a a A
a a a l - M
l g r a I o
i - a g I d
s a l a I u
m a a h a l
o r y a - e
a n j
a l - 6
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AsyaA A2. D1.
5. N E
T a A
r s S
a u E
n s II
s u M
p r A o
o i P d
r 7 ul
m a T e
a n K 6
s g A.
y - *
o m I
n g I A
n 3. a 1.
g N E
m a A
g b S
a i E
p b II
a i M
A
m g o
P
a y d
7
y a ul
T
a n e
K
n g 6
A
a -
-
n h 7
I
a a .
I
t 4. 1.
e N EA
A
st a SE
P
a i II
7
d p M
T
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D 2
0
0
8
.
P
p
5. 1
N .
a E
t A
a S
t
A E
a
P II
y
7 M
a
T o
K d
a A ul
n - e
6. g 1 7
N .
a E
s A
u S
s E
A
u II
P
r M
7
i o
T
a d
K
n ul
A
g e
-
7
II
7. t 1.
N A EA
a P SE
i 7 II
h M
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA k D K
n a
u b
B 8. 1
. N .
a E
A
A b A
P
n i S
7
g b E
T
i II
K
N 9. g M1
a N .
s a E
A
y s A
P
o u S
n 7
s E
a T
u II
l K
10. r M1
i N .
s a E
m A
i A
o P
p S
7
a E
a T
p II
t K
11. 1.
P N E
a a A
g A
i S
l P
p E
a 7
a II
y T
p M
a K
12. a o1
N .
n A E
a
g P A
s
7 S
u
m T E
s
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
n AA D 2
m 0
M 13. 1
wa N .
n a E
A
Kilus s A
P
n u S
7
n s E
T
n u II
K
a 14. r M
1
h N .
e a E
o s A
U u S
g s A E
D u P II
aa r 7 M
Pa i T o
a K d
g a A ul
p n - e
t g 1 9
ng 15. .
sist N E
m a A
m s S
a u
A E
sa s
P II
K u
7 M
r r
T o
Asya) i
K d
8 A ul
. a - e
I 16. n * 9
A
b N
P
a’ a A
7
t
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA n D20
ka 08
ba .
b Pp
17. 1
N .
a E
A
i A
P
p S
7
a E
T
p II
K
C 18. 1
. N .
A a E
n s A A
g u P S
s 7 E
m u T II
g r K M
a 19. i o
1
N .
P a E
a t A A
g a P S
b t 7 E
a a T II
b y K M
a 20. a o
1
g N .
o a E
A
p A
s P
a S
a 7
g E
T
h II
T K
21. A 1.
i N P EA
m
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AsyaA A m 2.D
n ga *
T As
g y A
K n s
r 2 y
EA
A
A 2 SE
P
5 . II
7
23. N 1M
B N .
a a E
A
h i A
P
a u S
g 7
u E
T
g II
n K
24. n M
1
g N .
G a E
A
t A
n P
a S
a 7
t E
m T
a II
p K
25. y M
1
a N .
n a E
a s A
n S
u
n E
s II
g u A M
Re r P o
y i 7 d
sa T ul
Ib a K e
ib n A 1
a g - 0
to II ,
p m 1
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D 4
2 EA0
6 SE
A
. II
P
N M
7
a od
T
27. t ul
1
N .
a E
p A
a S
p E
A
a II
P
h M
7
a o
T
l d
K
a ul
A
g e
a - 1
I
28. h 1 6
N .
a E
A
h A
P
i S
7
h E
T
i II
K
IKAAPAT NAn M
A An An1. 1
. g g N .
m M a E
K ga ag p A
P7K
o m - a S
I
l ag aa p E
S
o - ral a I
-
n aa ay h I
I
y ral a M
V
a ay n
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
P P AMA D 2
ya a 0
nn k 1
Ea a 2
oh b .
Silan
o a P
gn g p
a o2. 1
T( n N .
gi g a E
k P
Silan s A
ga a u S
A- n s A E
sa1 a u P II
P6 h r 7 M
a o i K o
nh n I d
ma ( a S ul
n i
Isip n - e
n g k3. g 1 1
Ig a N .
wa - a E
yn 1 s A
kg 6 u S
r h s E
A
sai a u II
P
l k n r M
7
ga g i o
K
n- g a d
I
22 a n ul
S
p0 n g e
-
m g 1
I
laS i 4. t 1.
2i k N A EA
kg a a P SE
hl - i 7 II
no 2 p M
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D K
a
b
i
h
a
s
n
5. EA
A
N SE
P
a II
7
6. M
1
N .
a E
i A A
h P S
a 7 E
h K II
a I M
B. 7. m o
1
An N .
g a E
A
Na b A
P
sy i S
7
on b E
K
ali i II
I
s 8. g M
1
m N .
o a E
A
at s A
P P
u S
a 7
s E
g K
u II
l I
r
9 M
1.
a . A EA
y N P SE
a ai 7 II
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
SilanA A T D u
g m s
A og b
4. - o
B 10. 1
a N .
h a E
A
a i A
P
gi h S
7
n a E
K
g h II
I
gi 11. 1
n N .
a a E
m s A A
p u P S
a s 7 E
n u K II
a r I M
n 12. i o
1
n N .
g a E
A
n s A
P
a u S
7
s s E
K
y u II
I
o 13. r M1
n N .
a a E
is s A
m u A S
o E
s P
II
s u 7 M
a r K o
Si i I d
l S ul
n a
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
k AA D 2
a 0
p 14. 1
o N .
10. a E
A
B s A
P
a u S
7
h s E
K
a u II
I
gi 15. r M
1
n N .
g a E
G s A
i u S
a s E
m u A II
p r P M
a i 7 o
n a K d
a n I u
n g S le
n - 2
g e I 0
C N 16. p 2.1.
. N E
A a A
n i S
g p E
a A
m p P I
g a 7 I
a h K
a I M
P y S o
a a - d
g g
1 A y1.
b 7 P E
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
m AA p D 1. M
a gb o
a a d
p a y
kal o u
a sa l
a 18. 1.
mga N E
k a A
b s S
n u E
mga s
A
grupo u I
P
n r I
7
k i
K
u M
I
iba a o
S
p t d
-
s y
r 19. n I 1. u
lip N E
a a A
4. s S
A u E
n s
g u I
A
K r I
P
a i
7
a M
K
g a o
I
a t d
S
y y
-
a n u
I l
n a
V
a 2i A1.
t 0 P E
P
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
P AA ib 2. D
k a *
a g
m b A
b h s
a gi y
Silan ng a
g T :
a m
T og P
g a a
S K g
g 21. 1. -
A N E
11. a A
A
K s S
P
o u E
7
n s
K
tr u I
I
i 22. r 1. I
u N E
s a A
A
y t S
P
o a E
7
n t
K
n a I
I
g 23. 1. I
Si N E
la a A
n i S
g u A E
a u P
n g 7 I
a n K I
t a I
T y S M
i o
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D B
u
o
n
g
M
24. 1.
N E
a A
A
s S
P
u E
7
s
K
u I
I
25. r 1. I
N E
a A
s S
u A E
s P
u 7 I
r K I
i I
S M
a 1. o
26. E
N A
a S
t E
a A
t P I
a 7 I
y K
a I M
S o
a - d
2 A y1.
n
7 P E
PP
NI P
AA C
A E
MM O
( M A
AA k D
1. M
n o
i d
u y
y u
n l
n 1
Sil 6
a 2.
g *
n
28. 1. A
N E
a A
A
h S
P
i E
7
h
K
i I
I
n I
BAITANG 8
KASAYSAYAN NG DAIGDIG
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-
iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa kasaysayan, politika, ekonomiya, kultura, at lipunan ng Daigdig mula sa sinaunang
panahon hanggang sa kasalukuyan.
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
UNANG MARKAHAN D
An An 1.
1.
A. g g A E
N
He m m P A
a
ga ga
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
1u p D n
.n a g
Ha n
ew u D
oa k a
gs al i
ra a g
a in n d
pt g i
ye p g
ar r (
na o B
gk y a
P si e t
sy kt 1. a
ko o E
2.
an n A
N
1n g S
a
Lg n A E
p
mat a P
a
na g 8 I
h
To s H I
a
mas u S I
h
B a s 3.
. k ul N A
a o a P
A ni n 4.
n y g N A
g a s a P
n a 1.
P g p E
a k a 5. A
g a n N A S
s p g a P E
i al a s 8
s ig n u H I
i ir g I
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D A
k
l
a
t
)
I
I
I
.
1.
E
A
S
E
I
6.
I
N A
I
a P
i 8
M
u H
o
u S
d
g K y
n - u
a I l
y g-
.
E
A
7. S
N A E
a P
s 8 I
u H I
s S I
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D (
M
a
n
w
a
l
n
g
1. G
E
A
8.
S
N
A E
a
P
s
8 I
u
H I
s
S I
u
1.
E
A
S
E
9.
A I
N
P I
a
8 I
p
H
a
S M
h
K o
a
- d
h y
I
a u
IKALAWANG j
An An 1. A1.
A. g g NP E
m m
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
mn n 2.D
ai a *
p k
Kla a K
ap b a
a u s
m b a
al u y
a o s
s a
a n 2. . y
n g N E
g a A
p a s S
a d u E
sag b s
E- o u I
rou k r I
pan a i
P8D I
1. a s K
w i a T M
Ka y n - o
as a g I d
ba I y
i k n k a u
ho a a - l
an b
s n i b 4
tr
n a
ib 3. h - 2.
1.
a g
nu N EA
s
gs a SE
y u i A III
s p P Mo
Ko
l n u a 8 dy
an l p D ul
sg o a K 5
n l 2.
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D n
g
D
4. 1. a
N E
a A
s SE
u III
s M
u od
r yu
i A l
P 6
a8 -
nD 7
g K2.
T *
p -
a I K
gI a
- d s
5. u - 1.
N E
a A
i SE
p III
a M
pA od
aP yu
l 8 l
i D 6
w K2.
aT *
n -
a I K
g a
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D (
B
a
6. 1.
N E
a A
s SE
u III
s M
u od
r yu
A
i l
P
7
8
a 2
D
n .
gK
T
*
m-
gI K
a I a
e s
7. 1.
B N EA
. a SE
s III
A u Mo
n s dy
g u ul
r A 7
D i P.
a 8 *
i a D
g nK K
d gT a
i - s
g k I a
a I y
s b s
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
n D p
Gi p
g
P a A
n i P
Pi p 8
ismo a D *
M Ka
a A
a sa
a P
s ys
u 8
u ay
1.
ng
EA
m a SE
B s III
a u M
Lun s od
d u yu
6. r l
E A
i 8
e P
2.
o 8
a *
a D
n
k K K
g
n T a
i m - s
s g I a
on a I y
n g s
1
il .
n a
ma s *
h A
u
h P
s K
a 8
u a
a D
r s
g K
i a
p T
a y
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D p
p
.
1
7
1. 3
E
a A
i SE
p III
a M
p od
a yu
l A l
i P 8
w 82.
a D *
n K
a T K
g - a
I s
a I a
n h y
g s
1.
EA
a SE
s III
u Mo
s A dy
u P ul
r 8 9
i 2.
D
K *
a T
n - K
g a
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
4.D*
K
a
s
a
14.
A
N
P
a
8
t
IKATLONG aD
A An An 1.
.g g E
Pm m A
a ga ga S
glm m E
a ag ag II
k - - 1. I
a aa aa M
A
s ral ral N od
P
n ay ay a yu
8
g s l
P
EN k u 1
M
u a ri s 0
D
ri ti u ,
-
op k r 1
p a al i 2
I
am n a 2
I
a a n 1.
1 m n 2. E
Pa a A
ul k N ASE
na a a PIII
ks p p 8M
bn a a Pod
ong g h Myu
s a l
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
3.D
*
K
a
s
a
y
s
a
y
a
n
n
g
B. 1.
P EA
a SE
gl III
a Mo
w dy
a ul
k 3. 1
A
n 4
P
g N .
8
K a *
P
a s
M
p u K
D
a s a
-
n u s
g r a
I
y i y
I
a 4. a s1.
A EA
r
P
h N SE
8 III
a
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
5 sa D n
E g
a
D
a
i
g
d
i
g
(
B
a
t
a
y
1.
EA
SE
III
Mo
dy
ul
1
5.
3
A
.
N P
*
a 8
s P
K
u M
a
s D
s
u -
a
r
y
i I
s
a I
a
n I
6 y
A1.
. P*
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
YugtoID n
n I g
K I
y h D
mo - a
I 7 i
ryalis g
m d
i
g
(
B
a
t
. a
*
K
a
s
a
y
7.
A s
Pa
N
8y
a
Pa
s
Mn
u
D
s
-n
u
g
r
I
i
ID
a a
C 8. I1.
. A EA
P N P SE
a a 8 III
g i Mo
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
Re D (
o B
P a
a t
A a
o y
2 a
P n
u g
n A
N k
smo l
E a
ib 1.
ib EA
b SE
d III
Mo
dy
ul
9.
1
A
6
NP
*.
a8
K
i P
a
pM
s
aD
a
p-
y
aI
s
hI
a
a Ii
IKAAPAT NA y
MARKAHAN - Ang
An An 1.
A g g 1. A EA
. m m P SE
A ga ga N 8 III
m m a
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
nk p D (
da r B
Un
h o a
Da y t
gl e a
Pa k y
gg t a
2a o n
h g
a s A
n a k
l
n a a
g n 2. 1.
t EA
p a N SE
a s a III
k s Mo
i n u dy
k g s ul
i u 1
k A
p r 7
a o i P.
g m a8 *
- u nA
u n gK K
i D
g a
n d m- s
a a aI a
Dy d hV y
a b
ga 3 s
1.
Pan a . EA
dig t A SE
a NP III
Et b a8 Mo
tos a tA dy
Una n a ul
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
a D p
Aly p
a .
11
2
5
4. 1. 2
E
N A
a SE
s III
u M
s od
u yu
r l
i A 2
aP 1
n8 -
gA 2
K 4
p D 2.
a - Op
g I en
s V Hig
i d h
s- S
5. i 1. c
E
O
N A
o
a S
St
sA E
(
uP
O
s8 I
o
uA I
Co
rK I
AS
i D
iba
a M
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D (
B
a
t
a
y
a
n
g
A
6. 1.
E
N A
a S
s E
u
s I
u I
r I
i A
aP M
n8 o
gA d
K y
mD u
a- l
hI
aV 1
hf 7
a- 2
l 1.
7 .
. E
NA A
aP S
t8 E
aA
t I
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D 2
0
0
0
.
p
p
.
2
6
3
-
2
8. 1.
*
N
a K
t a
aA s
tP a
a8 y
yA s
aK a
D y
a- a
9. n 1. n
E
N A
a S
s E
A
u
sP I
u8 I
r A I
i K
aD M
n- o
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
D 2
0
1
2
.
p
p
.
10. 1.
E
N A
a S
t E
a
t A
a P
y
a I
I
aA I
nP
g8 M
A
o
eK d
pD y
e- u
kI l
t V
oi 1
- 9
n
-
g
11. 2
O
A p
N Pe
a 8n
s AH
u
PP
NI P
AA C
AMAN A E
MM O
( AA M A
p D
akais
BAITANG 9
EKONOMIKS
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks at pambansang pag-unlad
gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri,
mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
PP
P
AA C
A E
MM O
( AA M A
D
UNANG MARKAHAN
- Mga Pangunahing
A A An An 1.
.n g g E
Kg m m A
a ga ga S
hm m m E
u g ag ag IV
ua - - M
g aa aa A o
a m ral ral P dy
n a ay ay 9 ul
ng M 1
g- 1. K
2. *
Ea n NE E
ka a a- k
or i l I o
na s l a n
ol a p
2 1.
m s . E
A
i a a N A
P
sy b a S
u 9
t E
m h M
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D I
V
2
0
1
2
3. 1.
B N E
a A
K p S
a a E
k k IV
a k M
p tA o
u aP dy
s a9 ul
a nM 3
n gK 2.
1. uE *
K g- Ek
o nI o
n aa n
s 4. y o
1.
e N E
p a A
t t S
o u E
n t IV
g uA M
K kP o
a o9 dy
k yM ul
a aK 3
p n E2.
u g- *
s mI
g E
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D (
B
a
5. 1.
N E
a A
k S
a E
k IV
a M
b o
A
u dy
P
o ul
9
a 3
M
n 2.
gK *
kE
o- E
nI k
kb o
u- n
1.
6. A E
NP A
a9 S
kM E
aK IV
pE M
a- o
gI dy
mc ul
u- 3
m2.
u *
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
C AA 7. D1.
. N EA
A
P a SE
P
a s IV
9
n u Mo
M
g 8. 1.
a N A EA
n a P SE
g p 9 IV
a 9. a Mo
1.
l N EA
n a SE
g s IV
a u Mo
n s dy
a u ul
t ri 3
A
K a 2.
P
st n *
9
n g Ek
M
1 h on
K
. r om
P a E iks
a r - Mg
g kI a
k yd K
-
a 10. a 1. o
k N EA
ai a SE
b k IV
a a A Mo
n b P dy
g u 9 ul
P bM 3
n u K.
n oE *
a n
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D (
M
a
n
w
a
l
11. 1.
N EA
a SE
s IV
u Mo
s dy
u ul
ri 3
A
a .
P
n *
g9
mM E
gK k
aE o
s- n
aI o
i e m
-
12. n i
1.
D N EA
. a SE
A s IV
lo u Mo
k sA dy
a uP ul
s ri 9 3
y aM .
o nK *
n gE
1. k- E
a k
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
P AA D 2
e 8
omiy .
a .
13. 1.
N EA
a SE
p IV
a Mo
h dy
a ul
A
h 3
P
a 2.
9
a *
M
g Ek
K
a on
E
h om
-
a iks
I
n Mg
f
. a
14. A *
NP
a9 E
sM k
uK o
sE n
u- o
ri I m
ag i
n- k
g 14 s
m
e M
k g
a a
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
E AA 15. D1.
. N A EA
P a P SE
a p 9 IV
g 16. 1.
k N EA
o a SE
n s IV
s u Mo
u s dy
m u ul
o ri 5
A
1 a 2.
P
. n *
9
K g Ek
M
o m on
K
n g om
E
s a iks
-
e s Mg
I
p a a
h
t i K
-
o 17. 1. o
n N EA
g a SE
P p IV
a a Mo
g m dy
k a ul
A
o m 5
P
n a 2.
9
s a *
M
u s Ek
K
m a on
o n E om
2 g - iks
. t I Mg
S ah a
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D I
V
18. 1.
N EA
a SE
p IV
a Mo
g dy
t ul
a 5
t .
a *
n
A
g E
P
g k
9
ol o
M
a n
K
n o
gE m
m- i
gI k
ah s
k-
a 18M
r g
F 19. a a
1.
. N EA
P a SE
r bi IV
o bi Mo
A
d g dy
P
u a ul
9
k y 4
M
s a . *
K
y n E
E
o g k
n k- o
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D I
V
.
2
0
21. 1.
N EA
a SE
p IV
a Mo
h dy
a ul
h 4
A
a . *
P
a E
g9 k
aM o
hK n
aE o
n- m
aI ik
ni s
g- M
1.
22. EA
N SE
a IV
s Mo
u dy
s A ul
uP 4
ri 9.
aM *
nK
gE E
m- k
gI o
n
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D (
B
a
IKALAWANG t
An
A 1.
A g 1.
n EA
. m
g N SE
D ga a IV
e m m l Mo
m g ag l dy
a a - p ul
n aa aA 6
d m ral t . P*
a ay a 9E
1g n Mk
.- k g Yo
Ka r k Kn
aa i a -o
hr t h m
ua i u Ii
ul k 2. I 1.
k
g a N EA
aa l a SE
ny n s IV
n a u Mo
gm s dy
”a n u ul
Dy a riA 6
e k a . P*
mp a n 9E
aa p g Mk
ng a m Yo
d- g g Kn
”u s a -o
2. n u s m
Ma s a I ik
w u i Is
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D 1
3. 1. 7
EA
m SE
a IV
t Mo
a dy
li ul
nA 6
o .P
n 9*
g M
YE
n Kk
a -o
k n
a Io
4. p I 1. m
EA
n SE
a IV
i Mo
u dy
u ul
g 6
nA.
a P*
y 9
a ME
n Yk
g Ko
-
n
e o
l Im
I
B 5. aA i1.
. n PEA
S SE
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
1 AA a D (
. n B
K p a
a m t
h y a
u b y
u t a
g p n
a y g
n
n A
g k
S l
u 6. 1.
pl N EA
a a SE
y s IV
2. u Mo
M s dy
g u ul
a ri 6
A
S a .
P
al n *
9
ik g
M
n m E
Y
g g k
Ko
N a
s -n
a
k a o
I
a i m
I
k 7. n i
1.
a M EA
p aA SE
e t PIV
k a 9Mo
t i Mdy
o o ul
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D K
o
n
s
e
p
t
o
a
C 8. 1.
. N EA
a SE
I u IV
n u Mo
t g dy
e n ul
r a 6
A
a y . *
P
k a E
9
s n k
M
y g o
Y
o e n
K
n a o
-
st m
n is ik
I
g id s
I
9. a (
D NA
e a P
m p 9
a 10. a 1.
n N EA
d A
a SE
P
s IV
a 9
u Mo
t M
dy
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA . D*
E
k
o
n
o
m
i
k
s
M
g
11. 1.
N EA
a SE
m IV
u Mo
A
m dy
P
u ul
9
n 3
M
g. *
Y
k E
a Kk
-
D 12. h 1o
. N .
P a E
a p A
m a S
ili p E
A
h a I
P
a i V
9
n w M
M
1 a o
Y
Ko n d
K
ns a y
-
ep g u
t a l
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D A
p
li
1 1.
3 EA
. SE
N IV
a Mo
s dy
u ul
s 7
A
u. *
P
ri E
9
a k
M
n o
Y
g n
K
ib o
-
a’ m
II
t ik
ibi- s
12
14. a (
1.
N EA
a SE
p IV
a Mo
n dy
g ul
aA 7
n P. *
g9 E
aM k
tY o
wK n
ir - o
a II m
n j- ik
a s
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D 2
IKATLONG 0
A. A 1. .
Pa N n N E
ik a g a k
ot i l o
na p m l n
Da a a l o
lo m g r m
y a - a ik
A
ng m a w s
P
Ek a a a B
9
on l r n at
M
o a a a a
A
mi s l n y
K
ya a g a
-
1. n y p n
B g a
Ig
a n k
IA
h m a 2. o . *
a a k N E
g g a a k
i - p t o
n a a n
g a g t o
a m a m
g r u y A ik
i a m a P s
n l u a 9(
a n n MB
g a g g Aa
a n k b Kt
m g a a -a
p h h y
a p i a Ia
n a n 3 IA 1.
a g g . P*
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA is ID (
isa I B
n I a
m a t
b - a
ging3 y
bumu a
b n
sa g
p A
t k
d a
n t
e I
B. 4. 1.
Pa N EA
m a SE
ba s II
ns u M
an s od
g u yu
A
Kit ri l
P
a a 15
9
1. n .
M
P g *
a p A
m a KE
b m - k
a b o
I
n a n
1.
s 5. *
a N Ek
A
n a on
P
g k o
9
k mi
p M
l ks
A
r (
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D (
B
a
t
a
y
a
n
6. 1.
N *
a Ek
s on
u o
A
s mi
P
u ks
9
ri M
M
a ga
A
n K
K
g o
-
7. k 1. n
C. N EA
U a SE
g p A IV
n a PM
a p 9 od
y a Myu
a h Al 5
n 8. *
N
n a S
A
g s i
P
u b
K 9
s i
M
i u k
A
tD 9. ri A 1.a
. N P EA
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
2 AA D K
o
M n
g s
a e
D p
a t
h o
il a
a t
n A
n 10. 1.
g N EA
a SE
t IV
a Mo
A
3 t dy
P
a ul
9
M y 9
M
g a 2.
A
a a *
K
E n Ek
-
p g
1 on
1.
e 1 EA
k SE
t N IV
o a Mo
n s dy
g u A ul
s P9
u . 9*
ri ME
4 a Ak
. n Ko
P g -n
a o
r b Im
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D (
M
a
12. 1.
N EA
a SE
p IV
a Mo
A
p dy
P
a ul
9
h 9
M
a . *
A
a E
K
g k
-
13. a oEA
A
A SE
P
k IV
9
E 14. . *
. N E
a k
P p o
a a n
t ili o
a w m
k a A ik
a n Ps
r a 9(
a g MB
n a Aa
g n Kt
g -a
P l y
i y Ia
s 15. u I 1.
A *
k N
P Ek
a a
9 on
l
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
- AA p D 2
Pol a 0
o pisk 6
t n .
Priva ipina
. *
iz u E
n of d k
G o
s n
- o
Pol m
o ik
C s
t 16. 1.
C N EA
T a SE
e s I
- u Mo
Pa A
s dy
ta P
u ul
ka 9
ri 22
ra M
a . *
n A
n E
sa K
g k
W -
17. b o
1.
n N EA
P a SE
b A
k IV
ng P
a Mo
Buwis 9
b dy
( M
a ul
EV A
18. b 18
*
RV N Ek
) A
a on
4 P
u o
9
u mi
M M
ks
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
F AA 19. D1.
. N EA
P a SE
a p IV
t a M
a ili od
k w yu
a a A l
r n P14
a a .9
n g M*
g a A
n KE
P g -k
a l o
n y In
a 20. I 1.
n N OH
a a SP
A
l p Mo
P
a a dy
9
p h ul
M
i a 14
A
( 21. 1.
N EA
a SE
t IV
1 a M
t od
L A
a yu
a P
y l
y 9
a 14
u M
a . *
n A
n E
K
g k
n -o
b
n u n
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D A
p
li
k
22. 1.
N EA
a A SE
s PIV
u 9Mo
s Mdy
23. 1.
N EA
a SE
A
ti IV
P
ti Mo
9
m dy
M
b ul
S
IKAAPAT NA a 17
A An1. 1.
n g EA
K g m N SE
A
o ga k IV
P
n m m p Mo
9
s g ag gb dy
M
e a - i ul
S
p aa 2. g 1.
t m ral EA
A
o a ay N SE
g a P
sis IV
a - k 9
i Mo
t a t 3. s M1.
a i EA
P r b N A SE
a a o t PIV
l l n u 9Mo
a g oy Mdy
t a a
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D L
it
1.
4. EA
SE
N A IV
p PMo
h 9dy
h Mul
l S18
5. g . 1.
*
NA EA
k PSE
p 9IV
gs MMo
a dy
1.
B EA
. 6. SE
IV
S N M
e s od
k s yu
t ri l
o a A 12
r g . P*
b 9E
n h Mk
g g So
n Pn
A gi - o
g na m
r ga I ik
i m Vs
k p c 1.
(
u A EA
7.
l PSE
t 9IV
N
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
- AA se D I
Poli ng V
c a .
on t 2
I p 0
por gisd 0
ta a 0
o p .
o g p
R sa p
- b .
Poli Pilipin 2
c o 2
on 8
D 8. 1.
g EA
Pr N SE
bi IV
bi M
g od
an yu
g l
h A 12
l . P*
ga 9E
a Mk
g So
m Pn
ga - o
p m
t I ik
V
C 9. k s
1.
. EA
A
S N SE
P
e s IV
9
k s Mo
M
ri
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
e AA . D*
om E
a k
2. o
A n
n o
g m
p ik
a s
g M
k g
a a
k 10 1.
a EA
u SE
g a IV
n u Mo
a u dy
y a ul
n 12
A
g p. *
P
s g E
9
e a k
M
k a o
S
t g n
P
o a o
-
r n m
a s ik
I
g s
V
ri 11. or 1. (
k N EA
u bi SE
A
t bi IV
P
u g Mo
9
r a dy
M
a g ul
S
h 12
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA 12. . D*
D N E
. s k
s o
S ri n
e a o
k g m
t b A ik
o h Ps
r g 9(
n MB
n gi Sa
g na Pt
ga - a
P m y
a p Ia
g 13. V*
l N
i A
p E
l P
p k
9
i h o
M
n 1n
g 14. A .
k N P
o k 9*
d p M
gb SE
1. i Pk
g -o
A y n
n n Io
g s Vm
b rili gi
a ng -k
h p 1s
a k 4 (
gi B
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA D 2
15. 1. 0
E N *
. s Ek
s on
A
I ri om
P
m a iks
9
p g (
M
o m B
S
r ga a
P
m d 1. t
a 16. *
l N Ek
t on
n a om
a a iks
a (
S g A B
e m P a
k ga 9 t
t e M a
o e S y
r t P a
n - n
1. i g
M po I
g 17. V *A
a N E
D A
p k
a P
p o
hi 9
h n
M
Fl 18. 1. o
. N EA
A
K t SE
P
a a II
9
l a Mo
M
a dy
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
p AA . D*
sa E
k k
a o
p n
b o
n m
sa ik
m s
s M
h g
n a
t 1.
n 9 EA
World SE
T a II
Org u Mo
A
n u dy
P
o ul
9
Asia 21
M
Pa 2. *
S
c Ek
P
E on
-
om 20. o
1.
Coop N EA
e p SE
n h IV
A
tu h Mo
P
sa l dy
9
p g ul
M
n h 17
S
k n 2.
P
k 21. a *
1.
a N A EA
n s PSE
m s 9IV
ma ri Mo
PP
P
AA C
A E
MM O
( M A
AA b D (
sa B
bu a
22.
n 1.
titiA EA
m PSE
b 9IV
n MMo
a
BAITANG 10
MGA KONTEMPORARYONGISYU
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga isyu at hamong pangkapaligiran, pang-ekonomiya, pampulitika, karapatang
pantao, pang-edukasyon, at pananagutang pansibiko na kinahaharap ng mga bansa sa kasalukuyan, gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pananaliksik, mapanuring pag-iisip,mabisang komunikasyon, pagiging
makatarungan, at matalinong pagpapasya.
P
P
A C
L A E
MM O
A M A
D U
A An An
A n g g
. g m m A
K ga ga P
a m m m 1
h g ag2. ag
al a -
aa A
a N
m ral P
g a
aB a ay 1
u
3 1.
. g : N P
M - ipA a
g a aP g
a a n i 1 h
S r a a a
P
P
A C
L A E
MM O
M A
P A
m D P
e a r
omiy m o
a a j
P m e
pu ay c
n an4.
3 N
A
i
P
M u
1
g 1.
a 4. Ba
S N gy
u a o
li t at
r u L
a t n
n u d
k o
n o l
g y P
P a a
ka n a
gir A
g n
sa P
m o
Sa 1
g P
ng 0I
a a
Pa P
p g
y E-
a h
n Ib
g a
-5
h h
H a a
b h n
: a d
wa n a
m d a
g n
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A D N
o
n
-
F
o
r
5.
N
aA
t P
u1
6. t
N
a
A
p
P
a
1
h
0I
7. a
NA
aP
8
.
NA
aP
t 1
a 0I
t9
A
.
P
N
1
a
0
10. t
A
N
P
a
1
t
0
u A
1
1 P
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A n D
p
h
n
12.
N
A
a
P
k
1
a
0
g
I
C. 13. Kri
M N sis
ga a sa
A
Is p E
P
yu a k
1
ng ili o
0
Pa w n
I
ng a *
- 14.
A
Ek N E
P
on a k
1
o t o
mi 0
15.
ya A
N
P
a
1 1
16. . *
. N E
U a k
n p o
e a n
m A
ili o
pl P
w m
o 1
a ik
y 0
n s
m I
a :
e P
g M
n E
a
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A 17. D*
N
A
a E
P
p k
1
a o
0
18. .
N *
a
s K
uA a
s P s
u1 a
ri 0 y
aI s
nP a
g yO
A
19. pe
P
N n
1
20. A O hi
N P pe
a 1 n
21. 0 hi
NA
a P
p 1
22. O
N pe
a n
A
s hi
P
u gh
1
s sc
0
u ho
I
2 O
3 A pe
. P n
N 1 hi
a gh
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A ipinaD
u
24. O
N pe
A
a n
P
k hi
1
a gh
0
s sc IKA
C A An An *
. n g g
g m m A E
Mm ga ga P k
g g m m 1 o
a a ag ag 0 n
m - 2.- o
*
I a aa N
s g ral A
a E
y - ay P
p k
u a : 1
a o
n a 0
ili n
g r n 12. w I o
al a NA
P a k aP
o y a t1
l m p a0
i a a 13. *
t y g N
i p p a P
k a a A
s i
a g p P
u l
l - a 1
s i
1u n 0
u p
.n u I
ri i
Ma k 14. a A P
n
igw a NP
ra l a1
a: a
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A 15. D
A
N
P
a
1
s
0
A
16.
P
N
1
a
0
17. *
NA P
aP il
t1 i
a0 p
18. t i
A
N
P
a
1
s
0
19. u
AP
N
1
a
0
k IKAT
A A Angn *
. n mg g K
Mg a a
g magm s
a m - g a
A
g aar a y
P
I a l s
1
s ay m a
0
y m A a y
I
u a g a
K
g n - n
P
s - a 2. a *
a a k NA K
K a a a P a
a r p s 1 s
Pa a a u a
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A D 3
3. . 2
N *
a
s A
u s
A
s y
P
u a
1
ri :
0
a
I
n N
K
g o
P
4. m o*
N
A
a K
P
k a
1
a s
0
6. p a
*
N
A
a K
P
k a
1
a s
0
B. A Angngp a
M n mg m
g g a ga A
a magm P
m - ag 1
I g aar - 0
s a l aa2
A
y ay .
P
u m A N
1
a a
0
n g s
3
a - n A
a a P
m a k 1
a r a 0
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A p D
ipu
a
4.
A
N
P
a
1
a
0
ha
I
5.
A
N
P
a
1
6.
A
N
P
a
1
7.
A
N
P
a
1
8.
A
N
P
a
1
9. A
NP
10.N1
a A
u P
u 1
11.N .
a B
a a
a b
A
m a
P
u e
1
m ,
0
u
I
gk G
K
a u
P
P
A C
L A E
MM O
M A
A D K
a
b
Ii
A. An Ang5. *
Mg mg
A
gm a N A
P
aga ma a s
1
Ima g- s y
0
sg- aar 6. u a
yaa al N
ay A
ural a
nay P
u
gma n 1
u
Py a 7. 0
apa k
ng- a NA
gun g aP
-aw a s1
ea: g u0
d a 8. sA
us w P
ka a N 1
a 9. a
sk n A
ya g NP
oh a1
na c 10. t0
1l a N
.a s a AP
Ag e
ca k 1
ch a 0
s p I
e
B An a
t 11.M
An a
A
. g g a
P
m mg u
P 1
a
P
P
A C
L A E
MM O
M A
1. s nA n D
Pa a il
a k 12.N
kk a aA
ka g aP
l h a a1
h a g 13. a
ol a N
ka w A
a
sg a P
s
aa n 1
u
mh g 14. s 0I
ga p N
an a A
a
g P
n s
an a 1
u
wg n 15. s 0
a a N
n p li a
ga k p
pg s A
a
ak i P
p
na k 1
a
sim t 0
i
bia u I
w
k m n 16. C
oa g N
(y k A
a
Ea o P
p
gn 1
l a
n 0
s p
Talasalitaan
Absolute advantage – ganap na kalamangan ng isang bansa sa isang produkto kapag mas mababa ang halaga ng produksiyon nito kaysa halaga ng produksiyon ng
ibang bansa
Absolute monarchy – Uri ng monarkiya na ang kapangyarihan ng hari ay hindi nalilimitahan ng sinuman
Acid Rain – polusyong dulot ng sulfur dioxide at nitrogen oxide na pumapailanlang sa himpapawid at sumasama sa water vapor at bumabagsak sa anyong ulan, hamog, o
niyebe
Acropolis – ang burol at pinakamataas na lugar sa gitna ng lungsod-estado ng Athens at iba pang lungsod-estado ng Greece
Agham panlipunan– isang sangay ng kaalaman na ang pinag-aaralan ay ang mga pag-uugali ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa at
sa kapaligiran
Agora – ang gitna ng lungsod-estado ng isang bukas na lugar kung saan maaring magtinda o magtipon-tipon ang mga tao sa Greece
Ahimsa– hango sa relihiyong Jainism na may kahulugan na mapayapang pamamaraan ng pakikibaka o ang hindi paggamit ng dahas
Allied Powers – mga bansang nagsanib-puwersa, kinabibilangan ng United States, Great Britain, at dating Soviet Union, upang labanan ang Axis Powers
Allocative role– tumutukoy sa masinop na paggamit ng mga pinagkukunang-yaman
Alokasyon–isang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman sa iba’t ibang gamit upang sagutin ang mga pangunahing katanungan ng isang lipunan sa
suliranin ng kakapusan
Alyansa – pagbubuo ng grupo o lupon ng mga makapangyarihang bansa sa Europe
Akulturasyon – prosesong pinagdaraanan isang lipunan sa pagtanggap ng elemento, katangian, o impluwensiya ng kultura ng iba pang lipunan
Apollo 11 – sasakyang panghimpapawid na mula sa United States, na siyang unang sasakyang nakarating sa buwan
Astrolabe – instrumento sa paglalayag na ginagamit upang malaman ang latitudo layo ng barko
Archipelago / Kapuluan – pangkat ng mga pulo
Armistice – kasunduan na pansamantalang pagtigil ng labanan o digmaan
Axis Powers – mga bansang nagsanib, kabilang ang Germany, Italy, at Japan, upang kalabanin ang Allies noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig
B
Batas ng Demand –batas sa ekonomiya na nagsasaad ng hindi direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity demanded.
Batas ng Supply – batas sa ekonomiya na nagsasaad na mayroong direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity supplied.
Bayaring nalilipat – bayarin ng pamahalaan sa sambahayan tulad ng pensiyon ng mga nagretiro, benepisyong pangkalusugan,at pangkalahatang kapakanan para sa
mga pamilyang mahihirap
Beleaguered forests – inabusong mga kagubatan
Biodiversity – ang pagkakaiba-iba at pagiging katangi-tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa natural na kalikasan
Bourgeoise- mga mangangalakal at banker na bagaman may salapi ay hindi nabibilang sa mga lipi ng maharlika at kaparian
Brain drain – pagkaubos na mga propesyonal na may angkin kasanayan o talento dulot ng kanilang pangingibang-bayan upang maghanap ng mas
magandang oportunidad sa paghahanapbuhay
Bulkan – bundok na may butas sa pinakatuktok na nilalabasan ng maiinit na bato, lava, putik, lahar, at abo
Bulubundukin – hanay ng mga bundok na magkakadikit
Bundok – mataas na anyong lupa na nagtataglay ng mga bato at lupa
C
Calligraphy – Sistema ng pagsulat ng mga Tsino
Caste – pagkakahati-hati ng tao sa lipunang Hindu.
Ceteris Paribus – other things being equal; ang hinuha na walang pagbabago maliban sa salik na pinag-aaralan. Sa paggamit ng ceteris paribus, nagagawang simple
ang pagpapaliwanag sa mga ugnayan na nais suriin.
Climate Change – ito ay ang pagbabago sa klima ng mundo; kinapapalooban ito ng pagbabago sa temparatura, wind pattern, pagbuhos ng ulan, lalo na ang pagbabago
sa temperature ng mundo bunga ng pagtaas ng mga partikular na gas lalo ng carbon dioxide.
Cold War – labanan ng ideolohiya, na hindi ginagamitan ng dahas
Command economy– ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan
Comparative advantage – ang espesyalisasyon at kalakalan ay makakabuti sa mga bansa kahit na may mga bansang hindi episyente sa paggawa nito
Coniferous – tumutukoy sa mga punong cone bearing
Confucianism – Isang pilosopiya na nakatuon sa pagpapabuti ng ugali sa pamamagitan ng pagtataguyod sa mga virtue ng kagandahang loob, tamang pag-uugali,
at pagkamagalang
Cooperative – kooperatiba; isang samahan na nabuo at pinatatakbo para sa benepisyo ng mga kasapi
Core– pinakamalalim na bahagi ng daigdig; binubuo ng inner core at outer core; halos 1380 milya ang kapal ng outer core
Cost and Benefit Analysis–ang pag-aanalisa ng gastos at pakinabang na makukuha mula sa gagawing pagpapasya
Cross elasticity– ang pagsukat kung papaano tumutugon ang quantity demand ng produkto X sa pagbabago ng presyo ng produkto Y
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 226ng 240
http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Crust– pinakaibabaw na bahagi ng daigdig; matigas at mabatong bahagi ng planeta
Cuneiform – unang nabuong sistema ng pagsusulat. Isa itong uri ng pictograph na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan nang may 600 pananda sa pagbubuo
ng mga salita o ideya. Sistema ng pagsulat na imbensiyon ng mga Sumerian.
D
Death March - isang uri ng pagpaparusang ipinataw ng mga Hapon sa Pilipinas laban sa mga sumukong sundalong Pilipino at Amerikano sa Bataan
Deforestation – pagkaubos at pagkawala ng mga punongkahoy sa mga gubat
Demand– tumutukoy sa parehong kakayahan at kagustuhanng isang taong bumili ng isang produkto at serbisyo
Demand curve– kurba na nagpapakita ng magkasalungat na relasyon sa pagitan ng presyo at quantity demanded
Demand function – matematikong paglalarawan sa ugnayan ng presyo at quantity demanded
Demand schedule – talaan na nagpapakita ng dami ng demand sa iba’t ibang presyo
Demokrasya – uri ng pamahalaang ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayan upang pumili ng kanilang kinatawan sa pamahalaan
Desertification – ang pagkasira ng lupain sa mga rehiyong bahagyang tuyo o lubhang tuyo
Dinastiya – pamumuno ng isang angkan sa isang imperyo o kaharian sa loob ng mahabang panahon
Disaster risk mitigation– isang sistematikong paraang ng pagtukoy, pagtataya, at pagbabawas ng panganib ng trahedya o kalamidad
Disincentives– ang pagbabayad ng multa o kawalan (losses) na matatamo sa hindi episyenteng pagpapasya
Diskriminasyon – ang hindi pantay na pagtingin sa karapatan, lahi, kulay, o kultura ng isang tao
Disyerto – rehiyong may malawak na tuyong lupa at buhangin
Diverse habitat – Iba-ibang panahanan o tirahan
Divine origin –paniniwala ng mga Hapones sa kabanalan at buhay na simbolo ng panginoon sa kanilang mga hari Demography –
pag-aaral sa antas ng populasyon na nakatuon sa kapanganakan, pag-aasawa, kamatayan, at mga sakit Downsizing –pagbabawas
ng manggagawa ng bahay kalakal sa panahon ng bust perid upang makatipid sa gastusin ng produksyon
E
Ecological balance – balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang kanilang kapaligiran
Ecosystem – masalimuot na sistema ng interaksiyon sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng mga bagay na walang buhay sa pisikal na kapaligiran
Eco-tourism – gawaing pang-turismo gamit ang kalikasan
Ekonomiks– pag-aaral ng pakikipagsapalaran ng tao sa kapaligirang kanyang ginagalawan. Ito ay nauukol sa pagpapasyang ginagawa ng tao at ng lipunan kung
paano gamitin at ipamahagi ang limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang kanyang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan.
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Ekwilibriyo– isang sitwasyon na nagkakasundo ang mga mamimili (sa panig ng demand) at nagbibili (sa panig ng supply)
Enlightenment– kilusang intelektwal na naglalayong gamitin ang agham sa pagsagot sa mga suliraning ekonomikal, pulitikal, at maging kultural
Entreprenyur – indibidwal na nagsasaayos, nangangasiwa, at nakikipagsapalaran sa isang negosyo
Equator – itinatakda bilang zero degree latitude at humahati sa globo sa hilaga at timog na hemisphere o hemispero
Etnisidad – mistulang kamag-anakan;kapag kinikilala ng isang grupong tao ang mga sarili at ang isa’t isa bilang kasapi ng isang grupong etnolingguwistiko
Etnolingguwistiko – tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura, wika, at etnisidad
Exploitation – pananamantala sa iba para sa sariling kapakanan
Export – pagluluwas ng mga produkto palabas ng isang bansa patungo sa iba’t ibang panig ng mundo
F
Fascism– ideolohiyang ipinalaganap ni Benito Mussolini, na tumututol sa anumang uri ng oposisyon sa pamahalaan
Fief- lupang ipinagkakaloob ng lord sa vassal
Footbinding – Sinaunang tradisyon sa China na kung saan sadyang binabali apagbabali ng arko ng paa upang hindi ito lumaki nang normal, tinatawag ang ganitong
klase ng mga paa na lotus feet o lily feet.
French Revolution- Rebolusyong pinasimulan ng mga Pranses na naglalayong magkaroon ng pagkakapantay-pantay, pagkakaisa, at kalayaan
G
Genocide – malawakang pagpatay na ginawa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig lalo na laban sa mga Hudyo
Geocentrism- paniniwala noong panahong Medieval na ang Daigdig (Earth) ay ang sentro ng solar system
Glasnost - Isang salitang Ruso na nangangaghulugan ng openness o pagiging bukas kung saan ,may malayang napag-usapan ang mga suliranin ng bansa
sa pamamagitan ng malayang pamamahayag
Global climate change – pagbabago ng pandaigdigan o rehiyonal na klima na maaaring dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng
mga gawain ng tao
Globalisasyon– ang kaparaanan kung paano nagiging global o pangbuong mundo ang mga lokal o pampook o kaya pambansang mga gawi o paraan sa aspeto
ng ekonomiya at kalakalan, teknolohiya, politika, at kalinangan o kultura
Gross Domestic Product –sumusukat sa kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa isang takdang panahon sa loob ng
isang bansa
Gross National Product (Gross National Income) – kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa
Guild- samahan ng mga taong nagtatrabaho sa magkatulad na hanapbuhay
H
Habitat – tirahan ng mga hayop at iba pang mga bagay
Hanging amihan – hilagang-silangang monsoon; umiihip nang salungat sa unang hangin mula Oktubre hanggang Abril mula sa Siberia patungong
karagatan Hanging habagat – timog-kanlurang monsoon; umiihip mula Mayo hanggang Setyembre na may dalang napakalakas na ulan mula sa karagatan
Heliocentrism– paniniwala na ang araw ang sentro ng solar system
Hellenes– tawag ng mga Greek sa kanilang sarili na hango sa salitang Hellas, isang lugar sa hilagang-kanluran ng Greece
Heograpiya – nauukol sa pag-aaral ng mundo at mga taong naninirahan dito, na sumasakop din sa pag-aaral sa katangiang pisikal nito, iba’t ibang anyong lupa, at
anyong tubig, klima, at likas na yaman ng isang pook
Heograpiyang pantao – sangay ng heograpiya na tumutukoy sa pag-aaral ng wika, relihiyon, lahi, at pangkat-etniko sa iba’t ibang bahagi ng daigdig
Hinterlands– malayong lugar, malayo sa mga urbanisadong lugar ngunit apektado ng mga pangyayari sa teritoryong sakop ng lungsod
Hinuha – kaisipang hindi direktang isinasaad; isang konklusyong hango sa impormasyon
Hominid – miyembro ng pamilya ng mga mammal na may kakayahang tumayo sa dalawang paa kabilang ang tao, gorilya, chimpanzee, at orangutan
Humanidades – Kabuuan ng mga kaalaman tungkol sa mga sining na biswal tulad ng musika, arkitektura, pintura, sayaw, dula, at panitikan. Sa pamamagitan ng
mga tekstong ito, naipahahayag ng sumulat ang kaniyang nadarama, adhikain, pangarap, pag-asa, o pangamba.
Humanismo –isang kilusang intelektuwal noong Renaissance na naniniwalang dapat pagtuunan ng pansin ang klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome.Humanista ang
taong tumatangkilik sa ideyang ito.
I
Incentives– maaaring pinansyal o parangal na maaring matamo mula sa pagpupunyagi sa araw-araw
Income elasticity - panukat kung gaano tumutugon ang quantity demand sa pagbabago ng kita
Income per capita – sinusukat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga mamamayan ng isang bansa. Makukuha ito kung hahatiin ang Gross Domestic Product
sa kabuuang populasyon ng bansa.
Industriyalisasyon – pagbabagong pang-ekonomiya na unang naranasan sa England na gumamit ng mga makinarya kaya naman nagkaroon ng mabilisang produksyon
Imperyalismo – isangpatakarano paraan ng pamamahala na ang malalaki o makapangyarihang mga bansa ang naghahangad upang palawakin ang
kanilang kapangyarihan sa pamamagitan ng pagsakop o paglulunsad ng mga pagtaban o kontrol na pangkabuhayan at pampulitika sa ibang mga
bansa
Impormal na sektor (Underground Economy) – sektor na nagtataglay ng malawak na katangian na binubuo ng mga yunit na nagsasagawa ng pagbuo ng produkto
at serbisyo na ang pangunahing mithiin ay makalikha ng empleyo at kita ang mga taong lumalahok dito. Ang mga gawain ng na yunit ay naisasakatuparan sa
pamamagitan ng mababang antas ng organisasyon na walang pagsunod sa itinatadhanang kapital, pamantayan, at paraan ng pagsasagawa nito sa napakaliit na
antas ng produksiyon. Ang mga katuwang sa pagsasagawa ng gawain ay kadalasang mga kamag-anak at malalapit na kaibigan na walang pormal na pagsunod
sa mga patakarang itinakda ng pamahalaan.
Import – pag-aangkat ng mga produkto mula sa ibang bansa patungo sa loob ng isang bansa
Isolationism –patakaran na ipinatutupad ng isang bansa na inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa impluwensiya at pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan
K
Kabihasnan – pamumuhay na kinagawian at pinipino ng maraming pangkat
Kagustuhan - ang mga bagay na nakatutulong sa tao upang mapagaan ang kanyang buhay
Khanate – estadong nasa hurisdiksyon ng isang khan (pinunong lokal ng ilang bansa sa gitnang Asya)
Kalakalan – anumang transaksiyon sa pagitan ng dalawang tao o sa pagitan ng mga bansa na kabilang sa isang pamilihan
Kapaligirang pisikal – katangian ng daigdig na binubuo ng anyong lupa, klima, anyong tubig, wildlife, buhay-hayop, vegetation, at mineral
Kapatagan – malawak na lupang pantay o patag
Kapital – mga makinarya, kagamitan, o imprastraktura na ginagamit bilang salik ng produksiyon
Kanluranin – pangkalahatang tawag sa mamamayan ng Europe na nanakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo. Ginagamit din ang salitang
Europeo bilang kasingkahulugan ng kanluranin.
Kapapahan– tungkulin, panahon ng panunungkulan, at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng simbahang Katoliko, gayundin sa
kapangyarihang pampulitika bilang pinuno ng Estado ng Vatican
Katipunan – isang rebolusyonaryong samahan. Tinatawag din itong KKK o Kataas-taasang Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Isinusulong nito
ang ganap na kalayaan ng Pilipinas mula sa mga Español. Kung anuman ang ating mga nagawa noon ay siyang naghubog kung ano tayo ngayon.
Kartel – tumutukoy sa samahan ng oligopolista na sama-samang kumikilos upang itaas ang presyo ng mga produkto o serbisyo sa pamilihan
Kasunduan sa Versailles – kasunduang opisyal na nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig, naganap noong Hunyo 28, 1919, sa pagitan ng Allies at Germany
Kaunlaran– ang pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay
Khyber Pass – landas na matatagpuan sa kabundukan ng Hindu Kush na sa loob ng libu-libong taon ito ay tinahak at ginamit ng mangangalakal at manlalakbay
sa kasaysayan papunta at palabas ng India
Kilusang Propaganda – samahang itinatag ng mga ilustrado sa Pilipinas noong ika-19 na siglo. Layunin nito na maisulong ang reporma sa bansa sa ilalim ng
pamahalaang kolonyal ng Spain.
Klima – ang karaniwang panahon o average weather na nararanasan ng isang lugar sa loob ng ilang buwan, ng isang taon, o mahaba-habang panahon na kinapapalooban
ng mga elemento tulad ng temperatura, ulan, at hangin
V
Vassal– taong tumatanggap ng lupa mula sa lord
Vedas – sagradong aklat para sa mga Hindu; binubuo ng mga himnong pandigma, ritwal, at mga salaysay
Vegetation–uri o dami ng mga halaman sa isang lugar; uri ng kapaligiran batay sa tumutubong
halamanan Volatile – biglaang nagbabago
Vulnerable – madaling mapinsala
Y
Yamang likas – mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan, karagatan, mga ilog, lawa, at mga depositong mineral
Z
Ziggurat –templo ng mga sinaunang Mesopotamia tulad ng Sumerian na pinaniniwalang pinaninirahan ng mga diyos
Zoroastrianismo – ang tawag sa relihiyon ng mga persyano, itinatag at ipinalaganap ni Zoroaster ang kaniyang mga turo, na naniniwalang may dalawang
pwersang naglalaban upang makuha ang kaluluwa ng tao. Ayon sa kaniya, huhusgahan ang tao batay sa kaniyang ginawa at kung kaninong pangkat siya
sumanib.
CODE BOOK LEGEND
Sample: AP5KPK-IIIf-5
L
A
e
Pa
a
n
r
P
U
C a
Le
Co g
I
M
L
I
* n
P
N
Coa
k
a
DOMAI
C DOC DOC
N/ O MAO MAO
He
Ak NAn P H
og
o Ag L S
ra
A
An P Pa P D
n
g Am K K
P
An
An Pa K P
g
g Ag P M
Pa
M
Ak K P An A
g
o A Kg K
a
Ki M
An K P M
na ga
g O M K
lal Pa
Pa
An K gp KM M
g Nup Day Y
un
Pa
Pa P SM M
gt
m S Hak A
ug
Tu M
Pa P T M
ng ga
gi K D S
o Se
M
An L He H I
g
g A og A P
An Si
K KM I
g na
L S ga P
An An M
P T ga I
g g
K K Is K
Pa Ti
A M
Ek En Kg C
on Ag Ia C
An A
g A
Li L
pu K
An P
g A
Ka K
ba P
K to 12 Araling Panlipunan Gabay Pangkurikulum Mayo 2016 Pahina 239ng 240
http://lrmds.deped.gov.ph/. *These materials are in textbooks that have been delivered to schools
REFERENCES
Bureau of Elementary Education, 2002 Basic Education Curriculum, (Pasig City: Department of Education,
2002) Bureau of Secondary Education, Department of Education. Basic Education Curriculum .Pasig City,2002.
Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sport. Desired Learning Competencies New Secondary Education Curriculum . Pasig City, 1991.
Bureau of Secondary Education, Department of Education Culture and Sports . Desired Learning Competencies Philippine Secondary Schools Learning Competencies.
Pasig City, 1998.
Bureau of Secondary Education, Department of Education. Secondary Education Curriculum. Pasig City, 2010.
Connecticut State Department of Education, Division of Teaching and Learning, Social Studies Curriculum Framework, (USA: Connecticut State Department of
Education, 1998)
Council for the Welfare of Children, The Filipino Child of the Millennium: National Plan of Action for Child 2005-2010, (Quezon City: Council for the Welfare of
Children, 2005)
Department of Education, New Elementary School Curriculum (NESC): Program for Decentralized Education Development, (Manila: Department of Education, 1982)
Olivia Caoili, The Social Sciences in the Philippines: a Retrospective View, in L. Samson and C. Jimenez. Eds. First national social science congress: toward
excellence
in social science in the Philippines, (Quezon City: University of the Philippines Press, 1983)
“United Nations Convention on the Rights of the Child,” last modified 2012, http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx