Professional Documents
Culture Documents
Historia de Don Quijote He Bre o
Historia de Don Quijote He Bre o
•~ ~ :Sו? Jo-.
~~~~
~ ~ 'L tו ~eכ~
~
~~~ ~t ~t~t~·@t~~1: • ...~~.,י~t
I,,,,.._..
·wv _ v • . • •, •
~• ~ &'''_'!'if
* @t-1iJ@t~t-1iJ@t4i:~ifו;<~,.;:.~t."'''"'t~''''t~'~~t -
1 ניינציג טןיזענר תלמיריס
געשיכטע J! B li {
~ ~
...,,~ ..
'~..?;. "111":
"'1'- ן~'.י"יי' ;"; -
"";- 1
tt , . א'יי· ...
"\
···\-יר
1; 1 ט·.~,·-ן"'··tי''-א
J ; יי ; ..1-
האיי··ך ז'-I
1יי,- ש
)י1i
~
"ב~ ~I א לכסנרר הארקאוו"~ס ~
פוו ' -
~:
i ~I ~
~:
'יל'
~:
.יי!t
I
' ~ 1')0@)~ Jייערועצם פי jש אניש או •,פער'כ'יוכען סי.rב רער ענג'-ישער ארו ~ 1י@~_ -t טךיךענר עקךעמ tדארע1 90
~ !ייכען שי'ן פערקויפס נעיי I,tערן פו iהארקזtייייס "עננל"טען לע:ירער IIאי; דאס איז ~
~
~ ר"טיסער אי נ ערועצרנג
C
..
t
tיiי· עדר בעססער ב עי" , :אן אידע Iוו"סע Jצו אונסערי';:ירען וועלכע מעטה (_ tרע איז ~ t
~:
~:
- _ "! ~t ~
.....
ריא בעססע ,ק" iמעסה < t,דע האס נא'ף ביט נ}:האס זtזא נרייסע; ערפ~לב ,רויא
~
~ אלככנ iר הארקאו iיייס "ענגלישער לעהרער' ~
~.ן
~.לי'~"- -
I
65
", ..., ......
, .... ;
:it
··ר;1
~'~~~~~~~~~~~ii
># ,.
/
R/422578
/ כעשיכטע
פוו
ראן pיכא~~~
~ו ~~ . .. ןופ
- -ופו
~לכםאנךר ח~רק~ווי
.. ~
וריק און פערל~נ פין
)(2~2
- -דער
דור א יר'1ט -אסוריקאנור רי;ודני~ר ,א'ן ראס ~'ב:ס;:רג גי:כצ ' Lכ,
איךיש ם'ר אייע קיאס'נ i,אי i;'iאי iא .; t:ייי;כא.
Iייכון א:ב1 דור איריי~ אפ,וריקאני;:ור רודנור ,ונבהאל:ב 60G
שי~הנ:טי~ t אי; ריא נו:עוי,נו j ם;;ר';,ר פאפ,יויכ:כ'~ אי ו כוסכ;;
יייא אויך ר;ןד:;:ר א,ן אסי;'רי;כא, אי~י '; Zן בווב:בו פ ' ן ריא איריש,
סםוציול בושוי;ן ריהtכטו איוי ;:::שוי ); iכ:ס:כ;ןל ,......ו; רן;ן"'ני~ האכוJ
רןי;'ט כל"נ;:ן אלם ך ונציקלאוכורי;ן פין ו;:רב;ןו קונסט" ,אם
סאגוסיג-גט פין קונסט אין אוגזוו כאםי~-לי~ין'
יסיכ:-כונים צו ה.cיל;כ ון אין כוהל א'ן איי ראול ,וויא אוין א בן
טישי~ ו;ןר;זו 1 :ום לאנ;:ן ביי בווו'ס;" ב;:לוג;ןנהייט·; .i
פון ר;זואקנכירט א'ן רעדב ער, אידייט -אמ;;ר'קאנ ער ד ור
נ; f .ר\קאןויץ »: ,סבכיון ,ל,בוויש;ןו פילא Iא:ן( ו ועונ;ן ו האזפ. ,
בJ פין כוך ,א ל"ן אייד ג;ן:וויובי~ן צ;'.חנר',גע רער;ןס פ י ר י ערע
פוייר אןן ל"ר i. -כון ,ס Iל כוכ" בין ..ולין חי;:לם'.
--
וברען
Jרייא.
ו~ךק· ~========~==========i
\
~1It ~ .G.
..
ar.נג-י-
םיונעל צערוואנעטס.
:.עג) •1547געשם(. la16 .
Y\.:t:>ICH
2,.2, g ~
23 ~O 1~ - \1-
~ ~ ס3
איכערזעצער• םארןןארט פון רעם
Mנהייו יוכר פיהןער נחם עלעזד rירעה אין ייא נעשינוכע פןו י~ קזסים זעחם
וס איהם א ניסעל נע Pאכט וכאנע jוכיוכ איהד פעדפאסער אוי יסס ירא עמלות,
יעווכע ה~נעו וייו ייער Pנעוכ~נוכ ~זוי נעריהוכט אין ערד נ~נעצר ציןיילזיירוכעד
יעולם.
ערר )!1/דפאסער פזו יז p i :יכ~וכ איז נעייש וכ ינוע ו צ ע ,ו ו א נ מ Jו מ,
א ש 9אנישער שדיפוכשוכעועד ,יועלנ ער האוכ נטלעכוכ אין איין ציים וכיוכ ערם אי'"כ
שטערנו,כVו עננוייטע iיינטעד שעקסםי·ר .עד איז נעכז:דען נעיו ז:רעו א 1547 rאזי
א rכעשוכ t$רבען א' - 1616 iברארע רעם זעלביבעו 'ז:הר יוען שעקס Bיר איו כעשוכז:דנעו.
וכיר עררוכאהנען יז :ו"ו נדייסעו ענכ:יישען קז:ללענע ,וי"ל אין יער כעשיכוכע פןר ערר
נאבעצר א"ר BI$עאיי Ctעי ליסעראטיד איו ניוכזB t( :זנרזז ,I:ייז D :איו ~ויי עחנ,יך אז
דנ'יסקייוכ צי שעpס eיר'ו אןר אויי אןנשםערבל,ך ,יןיא ריוער עצדיי~נוכעס.
עמו ייייס זטר ואר ייעגינ ; זרפ עצריואנוכעסיס ייננע '~הער iויייס עמ iכאנץ
פיעל ,ר~ס אלס יינבע' ;ידאtנ נור שןי! נעשריטבע; ~ aעויע· ויז יוחוכעערס עובע 1אזי
פול וכיוכ סעשריעעדכע צופעלע אח אונב'יקע .iאי ! () 157האס ער ויך ז:נבענעב i1Iפיר
א ס t$וראוכ אז ערר ו,עבעציאנער ארסעע נענען ריא סעד Pען ,ווע,נע האבע! בעפרrrם
Pריעכ וכיס ירא קריסוכע! .א 1571 rאיז ער פערייאונרעוכ נזנוו t$דעו אז רער שלאכס
פרז לעEואנוכז' :נדיעכענלאבר( אזי האס פעדוז:רעו ויין כ יבקע האבר .בrןריקPעהרעבףב
ים ,ואעוננוו יז':ן כא:-ן ש eאניעו האנע! איחם סז:האםעראכע'ר רריבעד נעכאeוכ אריפr
פיהרם אז אשזועיי )אEנרי Pא( אזי סינף דה~·· כעהאלסען אלס ש Pלאיו .זיז "פPח
",וכ אוןגםעatככם כעלר ארן איהס ופן יז:דסש א'יסנעלעןם אז .1680
vlr פזcררו~רס םןר רעם אינערזצעעו.
!ייעער כסיעות צל ה t$נעו א כעכלי-סעד ' ,כעהמס עו יסס וייבעס א שiב ,סאבסש~
t3אנצא ,א aד~םטע iסענשע ,iילעלנען עד ערים א' rאלו וזזנס צו דנויסע '~ב Pע .iר~i
קינ~ס אזי ם~נםי S ~ t::אנצ.א ויינעז כרארע רטד ה aלך אייבעו פוז אנרעזי :דער
ערססעד איז א פאבס~םס ,יעד אנרעועד א Bדא Pסישער ובעבש .א rיעעוד סה~ס,
איו יעpח צלג פjו ;:;-:ר Pיכ t::ס ועהס עס! פאר ויך א סר"עס כיו ,פןר אייבכי;ורוככ אין
שמוגעגע פאכטאויע פןר א ייייכ j1Iעסכשע •jאןו א rסאכסש~ Bאבצא/ס נענעהסינג
ועהס סע Jריא Pאום t'. pינערועככיכ פןו א האוסע.ר סרן Pעבעד Bעח ;.I$י<; P ilיכ I$ס
סיס ויז סיעפעד נעכייסס S/ריככ קריעכס איו נעפאהרע! ,ועהס נ I$ר נישס פאר וייכע
אריבע! ,פערו"pעכם ריא נאכצע יוידק'יכע ייעלם -סאבסש~ ~'Sנצא איו וי ,קאוס,
P
Bרא סיש אזי ם~רויכסי.ב
א פערשסיטוסעז ס <;Iז .פיד עום אייבפאכןע אr נעשריעכעו אזי ר~ו PיכI$ס
ריסער יסס א שמות, ק I$סישע i פןו א םעשה א שעהבע סתם עסנשעו איו ראס
פערלאכע iצום סלירס ריא Bוססע ריסער'ר I$מאנע , jרל~ס ויינען שסtיCר Pכעלעעזז ב'"ע
וי I$ערז איו ש Bאנעיו צר וייו צייס ; ויא איו I$כעד נעשריעכע iאוו' ,ד~ם זיא קע Iצי
נל"כער צייס ירענע Jאלס א Pריס' Pאויף ריא סענשהייס אז אלנעס"ו ,ןיעו אז יזעוע
סענשעז איו ר I$אז ~יער פין א ר P II$יכ I$ס.
ירא ש Bראך פןר '<;D 11יכ I$ס איו רורכאירס וייך ,יויצינ ,פיל יסס שעהנה\\םעז ;
יעטוס וו~דס Pוסס ב I$י ולייל עס אזי יייר Pל,ך בריטהיב אוו צובעBאסס ,ניס יויא אז
n.tכנכע אנעררע יעורPע ,ילאו עס P Jעז פיעלעס עובבעו פיר א ינרי.ב
ר~ P iיכז:ם האס איז אייר~ eא כעעפענס א נייע eערי~עד אז שרייכ j1Iר~
סאנשז .כיו וי'ן ציק צייס האם סען א'ן ש Bאניען ,וויא אין נאנץ אייד BI$א ,בעשףבעןנו
ב~ר Bיססע בע~Iינםעז פיל סיס רוסט וואיבעון פןו או:סנעסראבסע העלעו!' .יועם
כוך האס אוי יוייס נורוי'Pים ,ר ISס עמן האס אייפבעחעום צי ועוען ייא Bיססע
כב-אעםשיית אזי שרייבער האכע! זזבנעפ~נבע iצי שריינען נאסיד,ינע עעצרהלרננןע
םזי ערם י'יpרל,בןע לuזענ·
נ~נכעס~כם זגרא ".ןול ורcייירעב ראw.כ "וע PעדPיייררינע בעק'נסע
!ב~ריו$Iירס פוז רעם אינרע IעצYר. vr
איז 1584ה t$ט צערוו t$נטעס בעה.ייארטחעט און ה~ט l1כנעהוינעז צו ~ענעז
פוז זייז פערער t$ .נס יי$tהר ש .eעםרע אי Iרע נע~ננעז כ~ך םע\וי'וע ,יואו ער אי I
פערנוינעז איין י~ח.ר .איז ריעזרע צייס ר~ס ער נעקרינען בעשעפסיגוננ ~ום
ק~וועקס~ר ,איינצו~חנעז שוודעז פיך ~ ס I$נ ) tססיר .ריא שועכסע בעוי-חובות
ארייננעבראכס איז ב!בעענגניס. ענודי '1 ה~נע Iאיחם ~כעי ר t$פיר פרעפ~ונס אוז
ר~ איז בעפענבניס ,ז 11סנ סעז ,ח~tכ ער ~נבעפאכנען צו ושייבען רי בעשיכסע פון
ד I$ז קיכ~ס .ך I$ס ר' Iע ערעצ;:וןנב איז געשרינען גערו I$ערן אין t$קערןעק ,רייסעם
וועוכע Pומט הסרס,n דער פעדפאסרע או"ז ~ז איז ריא רעסםע צייוען פוז זייז
דיע Iעז פ~רוו 11רס . נויי '=Iנ '1t$
ערנעהרס ר~ס '; 1 אי Iער נענtזננען ~ '=Iוו t$ווtזר~יד ,ו-ואו ער איז 1603
ר~ס רע פערסינ נעאבככס ערם ערססען םהייו פון ר t$ J/Iהר ~רים ~וס ~נענם.
אין .1605 ד~ז קיכ~ם צום דרוק און ה~ס איהם ארויסנענענען איז !כ~דריר אין
ח t l$כ ער tזרו·'ס.געגענעז רעם צווייסעז סהווו פוז ריעזען ווערק. 161.5
צעריוא;סי~ס ח~tכ בעשריבעז ~ '=Iפיעוע ווערקע .e-ו:;:עסישע ,ר~ס ) tנסישע
~ברע זייז נדויס.עז נ 11סעז ח~.ם רע נ.עוואוכען tpך רור; זייז אוז סהע~טר ) tוישע -
נע' ttיכטע פיז ר 11ז סיכ 11ט.
רי יוערקע\ ,ועוכע רי נדעססע רענקער פו! רוע וועום ד 11ז קי tpס איז פי!
אןז )(Montesquieu ה~בע! נעוו\דדיגט מיט זייעך הסכמה; ח.וונע#t (*,בכסעסקיע
;ריקע! Iי; \ועבעז איחם איים סיס ~זעונע הויבע ) &- euveז t Iמ( Sai כענד:ננעיו
שנחים ,ראס מע! מוז איינפא; וועדן ערשםוינס 1$1 " .ז קיכ~ט" ,ז~נס היינע" ,אי I
רי בדעIכסע ם~םירע בענען רער סעכשויכער נעגייססערוננ"~ .סעקסיע רריקם
אוים ב I$ר יייציב n :ריזער בוך" ,ז I$גס ער I'K" ,נעשריבע! נע\ו t1-רען אום צו וויי- זי 1
זען I ~ ,ארע יNנרערע ווערקע ח 11בען קייז שום "!ועדהט'י .סעכט-בעיוו רופס ריזעם
נוף I$ן " Dl$jכו '=Iפון רעד עסכה.שייס" .רי ויטעד t$ן.סרקריוכי > iער שסעוען רעם
ווי רעם אן.נשסערנו,כעז פערפאסרע פוז הו' '1 שר\\נער פון ד I$ז קיכ~ס tזזוי
"האכועם" ,ייעונרע ר~ם סיס איחם נעוענט איז אוון צווס.
רי הןי!!ם-ר~וע אין ,רזער געשיכטע שפיוט t$וויירחערב..ינער I$Bריץ סיט'ן נ - I$
סעז ר~ן קיכ !1ס ,יועובער ח~ס וע Iענריג t$ס; ריםער-ר I$ידכ~כען ז' '1אייננעביורעס,
t$ז רע איז ~ ריטרע און געהם ארויס אורף דער וועוס צו Iוכעז וואונרער אוז אוים-
צווישעו חיי)עסי שריפבןבו נבועינם זיר ווענעו י I$ו קיכ! t: $ו sלוsננעי ISרסיץי~ (.
סי'lכו סיסןנל on Quixote" :ס " Einieitung zur Pracht-Ausgabe des
הקרמח פון רעם פערפאסער.
.,עי'"ם ;עעזר! ריא קעכםם סיו I$הן ~ שנועה ב;וינןע ,ר~ם אי ,חאב ברו
, tmם; ~ו ריעזם נו - 'Iר (_ tם Pיבר פןו וכי rפעושם ( t.כר -וזזל העויים pיןעtכ בי'
t1עהכעו~ ,כנעבעהעסו אןו נעטי"סעו וייא איף ה I$ב וכיו ";א iנעPעבט פI$שדםעשו.
איר האב I$בעו ביס נע Pעכס אייססייערן ריא ערנע; פןו ערו נאסיו ,אין ייע;נעי
עיער ואיז קעו נ~ו העוייסבענען איהו נ;יינע ; iאיו ייז:ם אכעררם ר עו האט Mכ
סויקעבעו ,ויהער פערשםאכר בעקעבס העוייסבענjע אלם "יא בעי;· tבסע פוי ~ וכוי·
קענעם ,קאiפריובע::כ קיגר ;ו ::יסס פעושעירעכע נעראכPע; יעו;כע וייבעו בI$ד ק"l
';יראי;:ה ניס הערויף אייפ( וינזע .t -זס סא ' Pןןיא א Pינר ,ןןז:ם איז בעבג~וiע
נעיי t$וע iאין ( t.כעפעננגים -יI;iרס ייאי עלענר האב בעסאכס ויי iארט איו 'זtעסו
נעשך" ויץ קיי~רסיו? א ויהינעס ;עבע ,iא שסילעו אוס ,אכנעכעהסע פע;עד,ו tc
Pרעו<; ;:היעס; ,חושיבע םיינ;Vאר ,א ויהונער בייסס -יוא סייבעו נעיייס נעםער
ריא סריPעבע שוע פרינטנאר צי סאנען~ ,ו ויא ו I$ל כענ"רען ע YDם אוייכם ,ייI$ס
ו I$ל עףפוייען אי jערשסןיכען ריא ייעלס.
עם סרעפס א פ~סער האס א וכיאים pינר אה jאי rשים טסע עסלה איי ,וא
;יענע ,ייI$ם ער האס צי .איהם ,פערציעהס א שלייער איוף וייבע אייבזע ער ו I$ל ביוכ
Pענעז ועהן וייבע nסרןבןת ; עו וענעכס וייא פיו 'eעהבע וכעוית אJר ער ערוצעהלס
- אינער פאר וייבע פדייני אלם שארפ-ווביבע אזר סיעפע ה'lכך.אות .איד I$בער, N"t
א'ו אחפ'; בוז tןר נr ןןע;נער שסע' יסד פ~ר ( t.לם ראן סינאס'ם פז:סער איי
•tס .'11111 - ס :רr:tf :ווtfי' Hאןבנcז·~פ, t:גסנ.....: רי ",,סיפס רLו 'rג iרער גנעייר:ןנג Iכ'ו •
t(!Iדור t$רפ !)ןו ערם איבעחעעצר, lז VI
ר <II, פעvויעערנע ~רסןע ,ךירא ירא יירשוע ל·סער~סור האס א נ < I,בכע~בסע1
י t$ס אזי - Pיכ t$ס פזר ערך פעערר פין ערם כעריהססען שלום עו Pב ~נר~מ < I,ויףמש
rד "ססעות נניסין השלשוי u,א rייעלנען כניrס איז r'pאנעורעך אלס '< P 11,יב < I,ס
אןו סעברנךל ו"ו בעגל·,מער איז ~ ס < I,ךס ס~נמש~ Bאנצ~.
~' ן pיב~מ א rאיבעעתצמ א ~ rלע א"ך~ veאעש' ש, eע~iך יעךובסער אוי'ו
איו מעיקיש ,א rס~גכע ש Bדאבjע וייבען פןו איהם ר < I,ו~כאו צו עמל·כע איבער
ועצוננען ; א rעננל·ש איו י < I~ I,עדך ~ עצהנ,ל,כ ,א rא·tכ t.eל·עביש אויך אווי פיעל
איז א rפו t.eנצו·ז·ש נ< 11,עפהד ,א " rדיש ועורמ היער ר~ן Pיכ<t I,כ איבעדועצס צום
עדססע Iס~ל.
סיס רער איבערועצוננ פח י< I,ן קיב <t l,כ א rי'ריש ווילען יסר < I,נפ t.eננעו ~ נ"ע
ריא '·סעד~סור. י'רי"'שאעפךיקאנשוער ערר Bעוי~ךע אז ריא איבעדוצעוננען פון
ך~ס t.Cנע ,iןןעלכע ו"נען ר~ ביו ~העד איבערנעועצס נעוו< I,רע 1אןו ועועוו נ~י:ן איבער
,עצט א' iי'ךיש ,ויינען בלןיו נלענרןעודק און ::ד"::מעב -Cסימ לען ,ייעלכע טוירטען
אין עום לעזעך ךעם נעשסא pצו מיינע ,נ·צל·כע אוי ריבמיש t.C1נןע .וכר פאכנע :זזן
יסס ריו rן 'מ' Cסערועור , Pווייל מיד ןוילעו אווענשסעלען ם ( lר אןנזעעו לעועד א
עםבסי;' ;l.ש sיענ ;,ע א rןןעלנע iעס וז:ל ויך ט.:ז' t!.ד I,< Pכ CIל t$כע iירא סיאוס Pיימ פח
עדר ך~זיני~ר פןילעד ל·tכעראטור ,ייעלנע פער!בעסטעט ריא סוחות פון איהרע Pונעון.
ירזעס ועורי ר < I,ס אןו סיה ועומ ניס וייז אומויסס "tבר ה < I,פען ,י I$ס אונזעך
ןר.\.ס ה < I,נע ~ jב'םעלס עסוח וסל ,י'יא בעסערע ייער Pה~בiע נעועוהנ?ך גג" אי.ן'
עזעו בר·רעי.
אלכנסיר ח~~pי
~~
XI הקרסה פןר רעם '::ערפאסער·
אעסר yיננען צום סיף פי Jניי ,ייעהךענר א'ו ועה ,דז:ס ~נרערע נ'בער ,יעולב 1:ו"נען
נ~ר אריסנעטך~כסע אי! איינפtיבע מע' Cהל~י ,ו"נען אורי פרל סיט קלינע ייעךטעד
פןר ~ריסטזזסועסe , jלאסאנע jא;ו פיע'ע ~נרערע פ'לז:וז:פע ן ,רועלכע מ~כע; ' Cסיינע!
ריא ועוער ,ייז:ס "אוטע! וייערע פעךפ~ס1:רס פיר נעלעועבע ,נעועהךטע וכעביז11::
א;ו קינססוער אז סל,צה ? וואהרה~פטינ וער! ריא א"כני J.ביוערטע שוטים בר"ננע;
נסוקים פןר ערר בינעל ווז:לט איהר סיינ;ע~ ,ו ז:ם האס איהר פ~ר אייך א הייו,נען
היינט ויינ;ע וייא אייך ~וו י אבי:':םע;די~, :נחז:סאס ז:רער א ערליניז:נס-בג:לעהרסjע !
ר$:ס אי Jא" Iשיךה נריינבען וייא ריא סי::ונענע ךייר פן iא פעךו,עכטי ;J.או Jא' jרער
צוויי סער ~וא פררעמ ךעער ,ר~ס עס איו ~ '" ו ת צי 'ע Iע :ריא אלע ואכע iויעסס
ב t;:רנישט צו בך יינבע; און נז:רנישtב א'ך הז:ב ויייל נעפינען, ריא אז ס"ן בוי ניס
• אריו וו"ס איו ניס נזזך יועלכע פ י~ אויף יוז:ס צי ס~בען אבסעךקינכען צרם סיף ו
פאסעךס איך בי! נ~בנענא כנע ~, jים איר ~,ו ו"א אויס·::סע !..:,צי ם ז:כפא;נ ,וויא
~לע טחיש ,באכ'י ('"tכ- Vעצ t$ ,נהיינענדינ סיס א ר'כטזcםל J.ס jכ (AאJר אי'סו~ו1:נרינ
פק יהגלבע א'ינער )(,·Z יוכס קסענזזפזזכען (ו(\ Xדער צ~יל\(כ ~ iדעך צע אןקסיכ j
אן'ו יי 1.ס מע :כ'י סיך אי-ס איו נעייען א בערייערך אjו וג-ר אנךערער א מא'ער.
:כארקיו, j1: ויסט ווכע iס t$כעטען אןו וו'ב-ל,ער];ך ,ייעלנע i1.";'1נ~ 'l:ע:::גיך r ~ :':ךיכסים,
וו" , I: כר~ E:ע , jביי !, t:עפ<\ פז:ךנעהסע ךאסע Jא;ו בעריהס t:ע ;ב:ט~::פ ; ~כjןז:הל איך
ר~ס ייע iא'ר יי I$לט בעבעטע jאו:גלכע ואנע iכיי א :בז~:ו פו ,ס"נע אייכ f::אכע קא·
סעךאער! ,ייז:וטען ו"א וכיר בג:נענע jא'ע'כע ,ס' t.':ון;;וכ· 1.אפ לו ריא כער·המםיג.
ציויי~ע iארכז וו~לםע jו'-:ו ניוכ קענעE iבער;לייכע ,iקירץ ,ס" jטה"עוער פר"נך ,ח~כ
איד ויייסעו נעו~כט ,עס איו א";פ~ה ; tז הערר רא ;:: P iכי t:וכ ו בליינע' ::כ~רנ::נ j
ציןשיי~ן ריא פעךי;:ימעלםע ~א v·aר ' ij.כה לא כי ;; tםי::א כיו עס י'עט פי:':~ iכ:יה ·,ב
שיקט ויj.ךנ i:ע 3ס~' א נר};סעוכר בריה ,יו~ס 1ועט איחם ר;;;;:: i ::ו~ iיכ'ט ך'א אלע
, Iע:כ~ ייע'יכע עס פעהלע jאיחם ,ערי איך א;ו" P jע jרז:ם ניט :נ , j ~ i:ני:נ נ~ך ו' Jיל
איד הז:נ !"ק רנטJע טtזלעכט עורגו ,נאר יי"ל איך כ' :; jגס :צי פך'ל צו ה':: j;·.,אנ-
t$הן וייא אזי:-ו, אןןי נים כרארע l,{1נעi ויכע Iבי' פעופאסעךם ד , 0I$
ייז:ס א'ר קעj
ד~ם א'ו ד'א א י רו~ך פ!י רעך פ י1.וציוייפלוככ איי פעךם' ~ ;.rסקייס ,א' jייעלכע רוא
האסט מיר בעפוכזע א;ו דוא ייעסם ב'.ונענע :,או ך~ס איו א נעכרגזג אןוזאך.
האס !יו מ'י; פריינד וכיס ,האנד ;ענעב .ilז נעי·I::בtנ·l. העךי!בונ "יא טויירינע
כ;:ואנס : בעוע:.םז jר הןינעJ סיט א ארסי;;יכי~נדיב האט א;ו :tי:נעי i א 9אס'~ C
• י~ ייי:ב'~ Cי:י~ו r:ר~' tר :$; ;~:::איי:: ':י:.ד \':נח$ב אן Jסוף eין ך( 1l r;r:1S8C' t:כ f
ז ' v i ,ו'ףל י~ זס ~' Jןי יייא i:aן ג :~:ו .,ייןי~ו ,ו j !:א י Jן ז\~ ח Iו.
חקדוכח פזר ערם פערפאסער. x
------------------~~--~----------------------------
שסי "tם~םע" -רויל גיס יסםנעחן וכים'ן שסר~ם פןר ערר וכו;tער אזר ווי; ב'ס,
ו"יא ~בעררע ,םחייערססער ועזער ,ד'ר בעםען וכים סחרערע jאין דיא אייגען צל
פעוצ"הען t$רער וצ ם~כען ווו כיס ועהIIנדו ,ףא פעחלערן ,ועיוכע יוא נעם'בסס
א rס" jווה! ; אןר עררצו ביסס דוא איהם ניס Pיין קרוב אזר 'pין ניאל ; ייא ח~סם
די'ן איינעבעס גייסס אי! דיי 1איינענעם PערBער אjר ד" ן פ~ייע jוויזעל ,ורא ועעדו
עריי~קסענער סעבש; אי"! ,ר איינענעס הויו נוסס דןא teו ( tבע-לערח וויא ערר ונעביג
אינער ו"נע שטייעזי; יןא ון"סס י~ו י~ס ייערסעל " :אןנסער( וכ~נסעל שסעל
אי ,ערם קעבינ ( t.םיינ 4I .י~ם ( tועס בעפרייס יידז Eןר יעערר ~כסברנ אןר פערםלי":כ
טובג אןר יוא Pעבסס ייענען וכ" ,נעשיכסע וו::נjע רו~ס רוא וייוסס~ ,חז וכורא ; ביס
מען ייעס צו ייו ח t$בע! סעבות פיך ",ר שלעכסע סייבובנ ,גיס ןעם יעוס ייך ע aעם
גודכוו~יס. ףr פיר גענעJ
איר ה~נ ףר סיין גע'שכסע נעלל I$לס נע:פזע הויל אזי נ(PPt.ס I$ח Iערם r Bי
פןר א פ~רערער אזר ו::הן ידא פעי;ע לעיערר ,יו"\יגע ג'!ידגוכע אזר ליינ·ליעערר,
יעיככע עס Jניס נעיעיהגל,ך דצם ( tנפ~בנ פןו ניכער ; ער ן אי'ו וסז ידר ו~גןע ערם
אוכת ,כ~סש וכיר האס י I$ם ןעורק נעק~סס ~ ניסעל סיח איז יסר Pי rזאך ביס
געןiעי א ולי שויער ,רויא ידא ה Pרוכח ,יעולכע ריא לעוסס ועצס .עכלכיע וכ~ל האב איך
געכוסע iידא פעערר אין ח~בי ויא צי שר'ינען און עסלונע וכ t;tל חאב אויו דא ~ווענ'
נעיי t$רפע ,1לןייל אייו ח I$ב ניס נעלואוסס ולז:ס אייו וז:ל שיריבןע.
~לס אי'ו נ rוכיר א"נוכ~ל אויי געועסע! פער\יי'יפעוס -י~ס Bאמיעד פאר
יסר ,ריא פעערר חינסער( אןיער ,דער עלענביינען אייפ'! שריינ-סיש אין ריא באק
:נ:כנעיבםארט אלים'! האכד -אזי ה I$ב נעסר~כט וי I$ס איר ז I$ל ד I$ו I$בעז ,איו יסט
א וכ~ל העו"בנעקןוכjע וכייגעך א פירינד ,א ללססיבער אןר pלןגער טסבש ,אjו אלס
עו חאס וכי'ו נעועה jאוןי פעווכיעפס האס ער ביי סיו נעפערבס ירא איחאך ערופיי.
איו האב עס פזר איהם בוס בעהאלסע 1אזי חאב אוחם ערעצרהלס ,ראס איך ערבק
גשעיבסע פיי יו;tן Pינו;tס אןו או ויא קיוכס יסך ז 1:אויי פI$רועער צי וכיr ןןענע iא
ש~ןער ,יI$ס אי'! ייול ויא שיי Jאן' Cבענע! אJל לע'נער ג~ר ביס הערייסנעבען רוא נ-ע
'~יכטע פזר יווען עערק ויסער .יען יייא אזוי ייילס איחר ,או ריא יסינונב פJו דעם
אוטע iויכסער Bונלp,יס ו I$ל וכיך ביס וכאנזע צוסישס ,יןעו ןעם עזהס ,רI$ס יעצס,
נאכדג-ם יויא אירד :פ' jאווי פיעעל יזזהערן נעי~ל~ Cע! שסיל אןו פעובעסע iפזר עדר
עוולוכ ,בעה איך יסס א וכ I$ל הערןיס וכיס א געשיכסע ,ייעלכע אדז אזרי וכוpוען יייא
א פל~קשדכסJוסעגול ~ Iחן אייבפ ( tל ,זזויס א rש Bו~,ן פוסם ' Mי; בנt:חב Pןנו~ ,ןה
חערןים;עוכעסכע טטיקואך פjו ~נערגח שוייעבו ביי נחו וייס או Iד~II j:Pכסבי;nf .o
XIII חקרמה פת ערם פערפאסער.
איי nערוpפל~Bען ביי'ו י\וס עום נ~מע iה~ךא'צים~ ,עוו י.סוו יז<ס האס נזע~נס,
ןעור ייא רערםס יעונען רער סאכס פיי סןירס ,רא B iאססiע זיך "עז פעןגוח :
PaIlida mors, aequo pulsat pede
ea -זr a.s regumque t urם Pauperwn tabe
ערר ג'נI1סעי סוירם קי~.ס סיטי ן זעינען tn.D
אין ףא "'סע חייז' jlSאין קענינ'ניכנו ~!tזתבטוrנ
".ףיבסס ריא פןר ל,עבע איי םר"נשואפס צי א )lועער פיינר ,יןיא נ~ס היםיס
_תו ,נעוג כל·,ר ( t.קיק א rעור היילינער שייפס .אjר ויפ ר~רסןע יועסס יו~ אjה
mכ Pענען הערייסנע"iעסז ריעז ןעורסער :
Ego autem dico vobis, diligite inimicos vostros -
, ·atזז!ג אייך איהד ז ' tlנ t::ףפינת.ך ז'ין 'fו א" rrר rרני'C
וןעו ריא וערסס פזו שעלכסע נער ttנPןע ,ו~לסס רןא יוניננןע דא ותרועס זופ םער
בייעם סעססאעמבס
וןער רוא ערסרס ן\!כ ערר ם ttשלpייס ןופ פףינעו יעוס ידו ttPס~ בבעש עור צוןריא
ןעת:R
סור וeיי אנ'!ן (.I1ftלכע שסיקלאך ל ( t.סז' ,יסויוע ז,נכ tttראס ;עס וא Sידר האלסי~
פיו ttש tt eוכקענער ,יי~ם ,זtס ב'"יננס היינסיבע "צי:ב;ג'.; :ירזג א;ו נעלד.
ענסס דרא כין P ריא ~נ'tכג.רקינ;iע אם ענער ופr ,ד .,אי jןי~ס ~ננעסערפס
נו י.ת ך~ם ןןעס דור נאר אi יזעו רוא רערסס פjר א ריעז ריף איהם אזיי : מאכעו
נישם ~ pססןע אjר חא העסם עררביי Pעכש סאכ;ע ~ ונ'יסע ~נס;רpינב יסס אזא
>
נוסח :עור ונזיו וב ית ~תר ב ~ • ttם איו נעיןעו א ·,תב·:ו' ::ע\יכיג i-וג-ר !3אםסיי
חר האס נערס'דסעס א rםער הס~ל סעערבינסה\ס יסס ~ חנ'ס; i :שסיז· ,וג.ונעi
r
ער האס נ~ערום יסס ~ י~פעו -יויא עם 'ייעירס ער~הלס Mכלבים אז
םער Mוו םוד HPיסע).
הקדטה פזו ערם פערפאסע'י. Xll
nאיצטעו ועה איו~ ;:ו איך חאב א , rיו בעחאם א םעות ,יא נ~בעצ זציט וו~ס
איך Pעי ירך ; איך חאב ריך איטעו כעח~לםוע פיו ~ םעשוםעכרונועp ,לובען
םעכשועI$ ,נעו איצם ועהם עס אייס~ ,ו רוא ביסם רעופןר ~וזי "וום רויא היעסל
פןו ערר ער.ד ויI$ס Iאיו ר~ס עסבל· tct ,,ו tctזא קל"כינקוום ז~ל ח t$בוע ",ב:ב
זזבצושסעלעז tctו~ מעחינע Bעיו t$ן וייא רוא ביסם ,וועלבער איו בוונעPועםי א סר
שועורערע זאכע ? jוואהרחא~םי,ב רI$ס אזי בים אוכפעהינסוום ,כזזר אוונפאן פיור
קיים ; איו אויב רוא וויוס Cוייסש ,ר I$ס יסיכע רייר וייכוע ירכםיג ,ם~ הער ם' iוצ
אןו אין אן אויבעכבליק ועוםם רוא ועהו ,וויא אי'!ן וער I$ ,בראעםן אלע שועוערנעס,
יועלנע ,וייא רוא ו I$בסט ,שטערען ורו הערןיסצובעבען פאר רעו וערלם ריא נעי;':יכטע
סןו רעם כעריהםטעו רt$ן Pינ t$ט ,ראס ל,כם אןו ש Bיענעל פןו ~יע ייאכערינער
יףםערu .
"ערר ווו\םעו u ,ה\<ב אין בעענםפ \lום" ,אןו ז\<ב 'םר וירא ~ירז חא ערכעבסם
אןיסצוםילוע ערם לערינוע ~רם ,ועולכוע ם' rםירא האם בשע~םען ,אום צו בעלוונסען
ירא םיכסם' jרניס ,ייעלבע ריכנעלם זכי'} הערוםu .
"רוון כרעססע ו t$וכ יערכען ורא ס t$כעםעו ,ייצייבע בעריכוכע אןו לון"בנעריבטע,
ערולכע יאדפעו וייו פןר בעויהטסע אןו (\tיגעהעם פעוםאסעדס P ,עבסם ריא כלוון
בעוייטיבזע .יןער יוא ועוסס !ין נעבען ריא טיח וווא אל r ,צי פעופ tctסען אןר רא ו וייא
נJ;~:בןע א' jייעעם'ס נ I$טע jרוא ווילסם :ריא Pענפט וי-א \(בנעבוע א jערם נ~ועוכ
tןו ערם 9רעיסםעד ' t$האו פק אינייוע ( I,יער פןו ערם Pייוער פןו םו~ eיס ( I,בר~ -
אןר וועו י~ס ו t$ל אםילי ביירע וייגוע ,וויא ויוום אין ווייס ,בעועוו נרויסע ריכםער,
נ י ;( זייו אםת אי Jוכאנכע נ;יבלער ייעלע 1א rערם צווייםלוע אןר וריז בעערזער ,ו~לסס
רי א ורך יערבזע רעם נים בעקיעםרן ; וער אםילי וuו lוווא וערלעי בעיייזיוע~ ,ו ייא
ח t$סם נעו t$כם א )ינpו P ,ענjע וווא ירר ~בעו גים t$בהאקש ירא ח~כי ,יעולעב האם
ראס נשןlערבןע·
נ~ד ריא בעשיכםע ,ח t$סם י'rיוא האסט צו ביייב כ , !JIאוס עודסים אייסצוBו:iע1
העירינצירוPעז "' אןר ד~רםע 1א rירא וווםל~ן ~ Bי<\tז שם'Pל~ין ל~ם ,rווזtס
יוא קענסם א'יסרד,יננינ(\ ,ערי ואיס רוא קענסט ויינס בע tינע .jצום כי1ט' ;,r8יJjח
יאי עריסם ן jעבנו iפיריהיים ; t$ךנר pבעכםש ttפם ,קענסם Kח עnייררנpןזע רא
ז»ירםער :
מ oא rוו e pro toto Jiberta. vcnditם be _ UtOג
_ ף"'ים פרו cנויPיי:: cו ..., נו !Dגןס א" ועון ונעו
n הקרהונ פןר ערם פערפאסעו.
נעבצוס א rיי rאייבפ~כער נעיישכסע; -יעעדבפ~)ס וטוס ~ו~ עצסע; פןר נע;עהרתכ
בעעסן איופ rערסוכןע 'ו p.:נעבזע יי rכוך ~ שעחנעס ~נעוזה ,אר ! ' pיבוע ועיס וי,
גיס נעבןע איר יסה נ\<כצוועהן איוב ררא ה I$סס ויי בענר~ס I$עדו גיס ,ויריו "יא
~רבייס פןו נאכוינוע יוI$וס קיין נו~ן ניס נעבר~כס.
"ר I$ך ,באך rntנ עסשיר,ת/ו האס וכ' rרםינר רוייסער בעו~נס" ,רןעו איי האב
גריוסשן וכע ,mויינעז ריוע ~וע ו~נזע אייכענוכו;,ן ניוכ וכיוכהיכ פיר ר' rבון,
ניס r'p
ועולנעס אזי כו ~ Mס~סיעד אריף ריא איבערסריבענע ריסערכעשיכסען ,פןר וערונע
אריססI$סועס האוכ Pייבםאו נעסר~כם ,פןו רעולכע ס~נ :: pכ~ויוייס האס נ ( tוגי' Cס
זינעשףעבוע ,אןר ועי,ענ ציעצר I$האוכ אנו ביס בעייאיסם .ר"ן נעשיכסע ה tfם P
שייכרת ביוכ יוכס עדר םיב Pםו,כסייוכ פןר חיסס I$ריע ,יסס ערו בענריא'נPייוכ פןר
שםערב'ועהיגנ אוז נעI$וכעסריע אןו יוכס ערר נעביראינ Pיים פוו )I$נ' , Pאףי
ועווסו,כע ז~נעI זtאוכ זיא ניס ~עזוכע שוכעוןע ,א rרעיוכע גייססי'כע אןר
ויינעו צרז~עוכנבעוכש"ס - ,פןר ועי'נע א !)ררעוכר Pדיססויכער שרייבעו רארף ויך
רצר,קהאלםעו - :וכיס י נור נאסור או,ין ה\(סםי צי סהאן ; ו'א איז " ' 1אייניצנע
·,וע.-ניוייעור' Iאזי בישיBיעו ,אןר ור\(ס עסהר רוא סהיסס איהר נ I$י <' tז <\נ :וק~
נער וכח " rועורק הערויסPיעסן" .יא ריסערביכער זיינעו 'י'' jש Bיעו ,אזי ייז
הר' Bךב~יעו pאיו העוינםעצרררר~רפען פאר ערר וערוס וייער יוערסח ; ררא רארפסם
ערריבער גיס בעהן בעסוזע רעורסעד פןר פיוI$ו~פעוB ,ס רקיס פ Iדער ה'יליבער ביבעו,
פ~בוזע פJו I$Bעסyע ,רשרית פןו רערנעו I$יער ררארנעדרוכעשי רת פןר הייו,נע ,נ I$ר
איינפאי ועחז אויסצירריק IVואס וו I$ס יוא האסס צו ואנען pו I$ר אןר יייסו,יו אןו
רררך גוס·כעPויעבענע שעהנע אןר )/רעפס'נע רוערסער וכ~כען ~ו ריא פערשיעערנע
שס'Vען ואוןע שעה ן pו,ננען אןר הארוכ(;Iכיער! ~ ,ורי ,רI$ס ריז ערעצה;ינג ;~ו ערם
שרעררוכוסחינען פערסרייבען ז' rעוכו~נכI$ל,ע אןר ערם פרעהו,כען צרנעבען עסהר
פרעהו,כPייס אוי צי בוייכער ציים אוכווידען ערם נ~רען אןר פערריענען ערם לייב פון
ריא ערבסםע אןר pלובע P .וזר האב א rוינען יי rצרער , Pצי וכאכוע א סיף פןו ערם tטרנ
שסרת -איר ףסער'רI$וכ~נזע ,וערוכע ןערןער םןר ס~בנע םער~כסעס I$בער פןר
!)יעלע נ I$ן בעוואובעררסN .
אייו האב א\יסבעהערס וכזי פריינר וכיס ~ סיעפוע שוויינען אןר ויינע ייגורסוע
~ננעניגווכן אןו ח~כ רז:ס איך ה I$ב וייא וויר Pוננ, ~ו~ ה I$בעז אויף וכייו נעוכאנס
בל"ך פןר וייא ס~pע געס~נס 'יוע פ I$ו,ערע ,פןר יעיונער ררא ייעסס םעוכשונווץ,
ל,עבער לעוער ,וויא םערשםעב"ינ וכייו פריינר חז:ס בערערס אןר וןיא גל'?Pר איר
ב rנעו}עו ,אז rים סעצר\יירס»וסער ו~בע צו נעסיגןנו ~ ~Iר~ננוגער\ ,רעכלת
ה ' rרסה פןר ערם פערIכ ( Lסער. XIV
"יןער רוא רויוסט ררייוען~ ,ו ררא ביסט ~ Pעבער פןר ליטער~םרר אןר ~· pסס~
ונאפעי )ייעו-םנעשרייברבנ tו I$וסטר ערנעץ עררס I$הבןע ערם טיי ,ס ~ נ רס אזר סאר
~ נעבעבען ",ט ריוען האט ם ~ נ רם אז אסער Pרבנ אייף ~ו~ ארtפ :
ערם ב~עסן
ש eאנ~ער קעביב .ער )ערר טיי'!ן( הריבט ויר I$ן פןר רעם אזר ערם t$רט { ו פאוס
הער' rאין ערם יידבחנרוו ב~כערם רויא ער בעשרועבקט רא סירעור !)ןו ערר בעריה.כ·
ו~םר ,וזtנט ןעמ ,אזי פןו נ ' I$ר אי .או .יח. ויr טער שט~רט ויסאפ I$ן ;
"ירען ררא ררי,סט עוער Jיעינש ריבערס ,קען איד ירר ער/1גהוע jרא נעשיכטע
פזו Pא Pר ס' •jרעילכע ;'"יא קש קל~ר איוף אייסןעונינ ; אןו וןער עם חאנעוכט וייז
רעונש הורען ,הI$סטר ערם ביש~ף םזר ס I$נר I$נער , t$ייעככער רעוט ריר ,יעפעור •
לאס יא ,ו א יס I;t ,עור Iכ ל 1$ר א ,אזי י I$יעוסטר ח t$בע~ iן אבעסרקנוכ ,ריעגבע
רועט ריר בריינ; ען פיעל עהרע .יייוסטי רעעון פןר אררררת ,פןר בייוע פרייען ,יערט ריר
איייר נעבען ~ סער ע א ; יייכסםר שסעוסן רעונעו צירבערינש אוי סכשםית ,ייעסטר
נעפינש ביי ח~סער( א ק א כ ' eס א אזו ביי ייירביוירס'ן ~ Yירצע ; םעהוע jףר
·זעושידע בעכעראלiע ,יעום רI$ס ביר פןר י ו ו י רס צ ע ואר "סט ויינע t' t$pנ),נטאעו i
) Bרשרים( רר צר היוף סיעסו אןר eכרם א ר ,יuרט ריר נעבןע א םייזענר א כ כ ס ברר
ם י Pר י ן'ס .יעון רי rפן;עור יעום זיר נעשעפםיבזע סים ויעבע ,ז~לסטי ריר יי lIנרע, i
יעו Jריא פעשרמעהסם בזזר א eר~~ יוערםער איט~יעביש ,צי ו ע זז נעה ע ברע , 1$
יעווכער יעוט ריר בעבען פיעו שםז:ף I$ jרער ,ייעו ריא ה I$סט פייכר צי נעחו זיכעז
א rפרעסרע ועברער ,חז:סמי צי הייוע פ 1$ב ס ע Pאיס רעורק "ריא ויעכע פזר '",ט:זנ
ועווכעס האם א rויר אוע Cרי~ס ריא אןו ריא נייגייג,רינססע םעבשטן Pעבןע בז:י
פעןל~כבען פיר רעם בעבעכשםאבר פור 'יעבע.
"סיyר ,ררא Pריעב ;ז:ר הער' rרוע כעועס זtעור t$כריטתנזע ,אןר איר יערל
שר rבעו I;tרנען ייא שט' Pלאר פוי אברעעו ביכער אןר ירא אבם s,רקיננזע .אי ,בעחם
יעררק יסם אכעסpריבכןע ארן צו~ו ~r סייו ארנסער אויסצ ו פילעו ריא נרענע; פןר
בעכען צים סוף פזר ביר פיער נאגעצ נרי בעבם.
J
(i
ערםטעם כוך·
1
הקרהס פזר vים פעךפאעםי. XVI
אןו ניtב רצנע Bצרסנו אייבפאבנו צי האבען ירא Iכעשראםtב אייך ירר ר~ם פעוננינען
נשעיבסע פזר ערם בעריהססןע ר~ iקינ~tב פזר לא סאבtבשא ,ער1לנען ירא בעייאירכער
ןופ ערו אזסנענעבר פזר ס~כטיעל יוהועס .ר~ס ער אז נעיעין עור אנרשלורינםטער
'עיכ·ה~נער אזר ערף הנולרשיעסטעו ריטער ,יי~ס עס Jה t$ט ו"ס פעיונו '~חרעז אין
עיכע נעננוכערן נעועה! .איי וייל טיי ניtב פטרכר"טןע יעיכען ירא כעצרן .יעוונע אי,
הויגער אןר נוהרוייך אוא טיtב ביויבנ ירר סיס ר'1ס ,יי~ס איי סאך ירך נעק~כס
צע'ס ו < I,ל ריר נ t$כ r.בעבנון נעוובר אןר טין אייך ניט מערננוי
lM11
~~,
~~~.
a •1 קיכ~ט .ובי ר II$ כעשיכסע פןו
פעשר Bרעכען צום סיף פןר בין ,צו עכריכען עור פערפאסור נעווןע ר~כקב~ר פיר ו'r
,.וכעכרלי.rכ Sוואוכעררב~רע נעשיכסע iאןו ער האט ~פס ';א; rוםס נעחאס צי
נעהעובו ריא פעערר אין ~ nכד אןו עכדינע lריא ער1r.עה;וככ יי (; Iרס א' jוו I$רס וויא ערר
פערפאםער אזוס פעשר Bר (; Iכש .דאם ייזז;ס ער נעווים נעהאס נעסהזזן ,אוו ניס
אוה יןער ~נעררע וויכסינע נעדאבקען ווזזלטען איהם כיס זtננעצויב j)lעררפןו -
r
נעראכ!, Pע ועו:לע האבJע ו' טארך בעשעפטינס נ~ר זזהן איפהער.
ער האט I$פט רים eוסירט מיס רעם ארבטערנייסט; י כן yפJו דזזרף ,א נעביר
ערסער טאן ,רועעער האס כעענדינט ויין שטודיום א'ן םעונענצא - ·,ורעלכער פןו
,יא צוו"א ריטער איו נעייע! דער בעססער A ,אלעובר' jפןר ענכלאכר ~ערר אסאריס
פןו נא;;יען· ~בער סייסטער נ',I$Pס~; רער בארבער פןו רעם ועלביכען I$רס ,האט
נעואנס ,ראס "Pכער פןו וייא האט ויר בעקענט פער כליי כען סיס ערם t ,ריטעו פןו
רער וזו" iא"כער יי( I:,ס האס ויך ייירקעלי' !:כעקענט פערכ;ייכען סיט איחם איו נעייען ,
ר( 11:,כ~ לאזtר .ערר ברוערר פןר אסאךים E.ו Iבאלל,זע ,ווייל ער האס כעהאס א;ע
כחיםארסיבע עובלות :ער איו ניט בעייJע אוא שורעכ;ינב אןר אוא ק;זזכ-וםטער וויא
זיי Jנריר~ר אין א rהעלערנ-סוטה האס ער איחם בעוויס איבערנעשסיעבע •iקוץר,
ער איז נעועוו ~זיי שסאר Pפערבלענרעט מיט דיועו שסוירום ,ראס ער האס פער·
בראכס באנצע טעב אןר כאנצע נעכס איבער ייוע ביכער iאח אויף אוא ארט ,ראס
הייסס ,פוו וועניכ של (; Iפען ארן פיעל ;עזעו ,האס ביי איהם אריסגעטר'Pעבט דער סארי
ארו ;ייו פעשרטאכד איו כעייזזרעו בער·הרס .וייו פאכסאויע איו בעורעו פו; וכיט אלעם
יי t$ס ער האס בע;עועו :סיס בעצריבעררננען ,ק~מ!3םע ,:שואכטש ,אריפפ I$רערר ונ נען,
וואובדזע ,העפל,בסי יט; ,יעבע ,שוכערצען ארו א;ע ארנוכענל·כע Bוםסע ואכען iאון ער
איו בעייען אווי פיעל אייננענ;ייבט איו רער וראהרהייט פזו ייוע א;ע פאנט \ t.סט' ~Iע
ערר לועלט כיט בעוועו איJ איו קי'ן היסט~ריע מיינוככ ו"j באך דאס בבא-וכעשיות,
ירכטיבער א;ם ריוע .ציר רואי ייאי~ ,האט ער בענלויכט ,איו בעוער Jועהר א ב~tנער
ריטער I:,( ,גער ניט צו פערבל"כען וכיט ערם "ייטעי פןו רעם נעונענייכע C· Jויונ.רר
',t
יעולכער האט וכיט איין וכאר אויף הינטעי צרי~ e ::יtכע jצייייא שיעק;יבע ,ברויסע
ריעזע! .ער איו בעווען עטהר צופריעדע jוכיט בערבארר~ דע; קאר Bיא ,וויי; ער האט
נעס וירסעט ר ( I:,לאכר רעם נעצויבערסע 1אין ר I$כצע Cריאללעס ,בעניצענרינ ריא ועלביבע
ס~קס' , pוי;Iי:ס הערPולעם האט בענצוט בעבע~ jנטעאוס' , Jייעכבןן 1ער האס צוסויעטי:':ס
ב!!" P • ו I$' OI$ג I:ונזו י)':..ב'י''י= א'ן ~יI! :ם י' ,,,ב::! C:בלל ,א'ן '~ tfב'ע' \ 11 Iעב)"ו ד'ופ
ג,י Jוף tו lוגויסע אובו~'\\';: Iכ:י tען iס.ל" I$r; ~=ISו , iיק I$ל ••
\ נשעיכעס פזו ר~ז קינ~ם ,נר:ן , 1
*
ו~םןעל ערם פערר אזו האט אויך נעייאוסט יייא אר'ס~ונעהז סים זחם נערםנער
ערך ; tפופציבער; רע איו נעושו ש~רק בענויס, jl$ דיץ איו בעושי a Iעסער ,אונוער
(; Iנער שם~ל אjו וכים א ס~נעjר געויכט ; ער פלעבט אריפשטעהז ו~ד פריה אןר
האט ליעב בעהאם צו נעה Jאויף ,רנ~' ס ( t.נבע ררילע Jהאנע! ,ראס יזין נז:םJ,Iז איו
בעוערז Pיכאר ; tזזעור Pע סאר ז - t.איז רעם וייבעז ירא ה[)ס~ריקער ניט
א"ניב ,זזבוו I$הל עס ו"נען ר''::' I$נ Pזeשעריבע בעוןייוע ,ר~ס וייז נ I$סע Iאיו נעייעז
ראס איו I$בער ביט ועהר וויכטיב פיר אובוער בעשיסינע ; עס אוו נענוב jכ ,כ ז t.ב {,t
ראס טיר בעהעז כיט זזב ביי ריועד ערצעהלוננ איין ה I$I$ר פזו ערר יי.tזהרהייט.
ער נעייע Iענטציקט פןר ריא הויכע עדרענס"ארטען פון ליעבע אזי קריענ ,סיט ויעלכע
וייא ויינען אווי פול ; וויא צום ב"ש eיע; :אי ,,,אורואך פזו ערר אונפעשרטענרליגער
בעהtזנרלוכנ ,טיט וועלכער איחר בעה ; tכרעלט סיין פערשס ; tב,ך שוו~כס ~ווי פיעל זזנ
וכ" jפער Cסאבר ,ראס ;ויט פעדשסעכרליכקווט סת איך טיך בעקל~בען אריף אייער
שעהכהייס,ןן כאך א ו~ץ " :ריא ערהאבעכע היסלעז ,ןןעלכע בעציעעד! אייער בעט"
,יכקייט טיט כעמל,כע שסער , jס ( t.כעז ר I$ס איהר ו t$לט פערךיעבש ,יא פערריענטע
:;::רריעכסtב פן Jאייער ערה~בעכהייtנ,ןן ( t.ועלכע אזי עהכליכע שtנ' pל~:ן סליצה האבעJ
"עס אןכנ;' Pליכע jקענ~ר.tז איינפאך שמונע נעטאכס ,ל"" ער האט ב'1ברזזכעז רעם
ק !3t$הערןיסציPר יבע: Jייער בערייטוכנ ,יו~ס ראס יי I$לט אפילו ערם פיל~ II$ף
אר'סט~טלעס אייך נעועו jאוכעסבליך ,אפילו יועז ער יי I$לט אייפנעשט~כען Mיח"
החטים ע Pס Cךא צו~יעב רעם .ער איו כיט נעישי נ~כץ צופרועןער סיט ר'א וואיכעו, j
יער)נ.יג .עדר ריט \lר ר~ iנע~'~כיס תאם נעקרינען ,ויייכ ער האט נערעכ Pט :וויא
נעי~' Pס וייבע פעלרי::ערס האנןע ויך נעמענם ו' , rהאס ויי; נעוינט רזזי נעשוט ויז
ןMוןנגעו~ ,יג Mוז ער ערם פערבעחסע אק בעחט ~ Dריא P
נעער tכ ד:ס םנ I$רעס
6 בעשיכסע פיו ר P/ t$יכ~ס .ביי •1
,נף"'ס פןו ~ ב~בעצר יי~ך ~ iבעד ניס ועהר ציפריעערן סיס ערם ,יי~ס זיין היסעל
איו ~ו ' iוייכס צעדשסערס נעןן~ער; אןו אים זיר צי פערהי סע! פ~ ~ < tאיננויP
ז'-ייף ייייסער ,האס ער בעס~כס או ~נרער ס~סקע ,יערוכע ער האס פערפעססינס
פןו איכייעכינ סיס ק'"נע אייוערכע שטעבנ;אך ; ער איו ביי וייו יעצס בעייע Jויכער ,או
האס ער ראס Bר~עם, עסהר קיr שסארק ,אןו כיס ס~כעכרינ r r
וי ואס יערס שי
נרייסעו ריסעה ו I$ל גיס האנען קיי! נעהערינע jכ I$עס! .ער האט וו ,רערינער נע-
נענען סיה צי נעפיכען ע ! Iiעס א כ I$עסו ,יי I$ס וא; צינ,ייך ז:גרי-סען ,ייז:ס ער איו
נעייען פידהער ,אייגחר ער האס בעו < tננס צו א ייאנדערנער jריסעד ,איו ייז:ם ער
איו יצעס :ק' rואך ,ווירקל,ךP ,ןע ניס וייו ~ווי בו,וך יויא ראס ,או יערו ערר הערר
נייס איבעד ויי! שסאגי ,ו I$ו Iוי! פערר אווך בייסעו וו rכ I$סjע ,און ז:נבעחסעו אזא
!!רענסובען אוו pל,ננעירנןע נ~סןע ,יייא עם Bאסס פור ערם נייש שסאנר ,אין ייעלנiY
עד איו יעצס העריינבעסר~סע .jנאכערם יירא ער האס Bר~'ע pט'רס ,בעעבעררס ,
וענבער בעסאכט ,נעPיצרס ,אווענכעווז:רפע iאו Jווועגחר צובייפנעי C:טעוס א rווr
פאנסאויע פערשיערעכע נעסען ,האס ער ענרו,ך בעשוI$סען ft( ,גחר נז:ס I$I iI$ל ו'r
ר ~ ם ינ אב tב ע ,א כ I$סע! ,ןועככער אוו וויס וייו סיינוננ נעישי הייך p ,ו,ננענייכ אןר
פוו סיס בערייסו)נ ; א ב I$סזע ,ןו(; 8ס :פערייסעtב ,ראס ער א'ז בעיוiע כי· t:ט סעהר
וויא א ר 1$סו ו ,כווסר א ש Pא Bע ,א כ ס ע ם ,ר;Iיזס הייסס פאר רעם
יויא עד איו נעקוסע iצי רער יעצסינער סררבה ; אזר יויערער ,י~ס ער א'ן 'עצס
א כ tב ע ס ך ~ ם י ,1ר I$ס הייסס ה ע כער פאד ~וע ש Pא eע ס פ' jערו
וערלס ! ..
• "יא חעפרעאישע ווערטעך )Iו רוע צ סות קוסען י \jאיים סר"הייס צר יעם ~ריג·נ !~. t
איו רע!! Cש ! tבישע 1סע; jסט ייערם י~ הערוובגעוך~רן:עו ! tל!:כייביש;;ר זץ(1lntum pel1is et !t
- 0$$3 fuitבעוועי :וןיו היים און ~יינער( :י~ס קוסם איים IfUער וויא סעי ןן ! tרן:ו t! :ב~י
ה:.ננרג:אםיע ון t!:וע אין יייםי ובזי ש t!tס ןועגעו. !"ער"' w
•• -ער ירעח ';; )Iם ר~ אין יעט ש \1Dביי I:עו יי I;Iרט \\ •antesע~כעם ח ICם צוייי Iג Vי"סונ·
t! • :ר י כ~' אין ה ע כ נ:י ר• גען
כעשיכטע פיו ראו pיכ~ט !גיך . 1
•
ניטער מייננרנ איבןו /ערם א ויף טוירט איו ויינע ~רימס .ער ה~ט נענע!געו עזהר t.t
רעיו מ I$רנאניסי עררפ~ר ,ווייל ער איו נעועוז העפלי ,אןן נוט עצוןיכען !~ ,גיזtהל ער
,וו געייעו פין ערם םז:ךמ דנ\.ני~ען .ורעלכע ויינע iאיס.):ר שמ;::ליו אין פךUך .מעהר
פזזד ~לעכה jIהאמ עד נעווא ונ דערס ךוכ~לד~ ער מ (; Iנס~לוואן .אובעךהן ' E.3ס ייעו ער
האס איהם כעועהן העדויסנעהן פו! ויי Jשלז:ם צו Bלינדעrי יערען ,ןיעובען עד האט
I$גנעטךז:פען ,אין ווען עד האס אוידז צי בעכ~ t eנ מז<.הז:מעס Iס בילד ,ייעלכעם -יייא
-א'ו בעי:':סאכע /רודכאןיס פןר נדו;cבעו נ~ד .ו;!cגעד עד · ...א היסטז:י'ע עדצעהלס
\' 'Iז :ל ט אייענכעשענ Pמ וייו אויפ Iעהעך'ו אוו וייו eלעסעכיצע אלס זונו;cב ,ייעז מ11
~,למ איהם נענעב~ן דיא עמגל,נ'Pיס צו נעבען א ניסען רייב רע ם פעדערtכהעד
~לאו~ו·
~וrי יי י א זי rפעשרטאנד איז נעוזעי פו;cלשסעכירג פעדחנקעלס ,א יו איהם
~בדל,ר העדיין איו קז e :אייבע פו Jדיא ייילדעס:tכע פאנאtםי,סס .יי I$ס א שסןנענעם
עו:נ' Cעז איו נ I$ד ועון איינגעפאלען iער האס נעגלןיבס ,ר אס עס יעוט פ י ד א'חם
r r
ועהד בוס ''',ו אום Iיר צו ס~בען א נדו'ס .\Iו ב~עמן א Iי פאטערלאכר צו בר"כנען
;וצעז ,צו ייעדען א וואכערדכערר דיסער אJו רןדכנעהן דיא ויעלס דייטענ ר'ב או Jבעיי~-
::ענט ,צו "בעו ייאוננחרלינע צופעלע אןר אןיפסהזזו אעלס ייז:ס עס האבעו אייפגע -
I$נצוכעחסע iויר פיד ,
טהז ':ריא ייאנעדדבדע ך'טעך פוי ייעלנע עד האט נעלע Iעז j
א.וע קריייךעס אזו איינ' t:סעלען ויר אוז נעפאהרען ,אוס ער ו I$ל באנערם ,וויא ער
'יעוס העדןיס פjר וייא בי t:ל,ס ,ויר קVנעז פעד' Cא t:ע jעהרע אJו א נדויסעז כזu:חכ אןיף
אייבינ ,רעד ז:דיסער eדיי) האם ויר אייבכעבי לנחס ,או עד איו ליי ט ויין העלךי-ש
סיט ,יוע ויסע פא;ט~· ק"ס ייIונינססעכס ערר נעק רןובטעד קיי Iער פוי סערניסז:בד.
'יעם אןו סיט רעם נרייסע iפעךבכיבעז ,וןעלנע 1עד האס אין וייא נעפוכש ,האס ע ח
וי ,נעא"לס אויסצופיהרען ויין aלא •j
דוא ערסמע ואר ,וו~ם עך האט בעטח I$ן ,איו נעייש אן'פצחןכע iו' rעלסע ר
,ייךעג'ס פעדד~:םסעםען ייא E:עכ~אנציב ,ועולנעד א'ו בעלענען פיעלע ' I$הרען פערנאכ-
אוז נענדאנס און ז:ררוכננ ~ " i ער האס איהם ז:ננע~ןצם לעסונס א'ן' ~ ןןונקעל.
ברווסע Jחסרי: J אוחם נעפונען א אr האס עד אבער בעקענט i נימ ןןיא ער הא!ב
הון;ג:ל אוז נימ נעיוג;'), i:אנ עם איז ב~ד כע!lל,עבען ד'א הויבע \tח jערר ד~ C
ער האט צוב'.גס~נס א סז:ך:נ פעדךינט : iכיבצי; ער הא t: מ : t.tכ Pע,
ךעם פיג.הלער
ה ן •C יויא א נאנצעד אווסנ .\Iןע הj כזיtב ויעלנ.!:ד ךי;~ הןיב האס מאכקע פי 1טאp
ן;ור,
א'בת ~,א ןם צו 9ךןביךjע ייוא יז ':::::ר ק ,ג' Cאיז :).:,ווג:נ רא!ב עד נ'1צוינען זיין שועודד
~ןן נענעבען א סאר צןי"א ס,Cל אןו ',גtוכ tערסמען סאר איז פעדי ( I.רש נענ.ננש ירא
~
1 •1 נעש\בםע פין דזcן ק\ב~ם .בןו
בקייען פערייעבט ,ז:כוו~הל עם ועהם ביט אויס ,ר~ם ו\א ה~ט דערפין בעוואוםט
I$דער ויך בעקיסערט ייעבען דעם; און ד;Iזם איו בעיוען די רtיtםען וועיבע ער ה~ט
אויסבעיי Vרם צי סtיtב Vן פיר די כעפעחלקרין פין ויין הקר· ץן ער ה~rפ דtיtן פ\ר וי
בעוובט tי tב~םען ,וועלבער ו;Iזל ביט ווייט tיtיוקבבקחעבר\ב פון איהר או'לבקנקם,
ויך כייבעו אין ויין ב I;tהקבט צי דעם ב I;tסען פון tי tםריבצקסין ~דער פין tי tפ~ר·
בעהםער ~tזסע .אין ער חז:ס נtיtל ,נקשל~םען~ ,ו י I;tם ו~י; ו 'I'Iן רעל ט I;tנ~ם~
)ווייל וי איו בעכI;tרקן כקוי I;tרען אין יקנקם I;t,רף( ~ -נ~םען ,יועלב tג.ר ח~ט,
ווי קר ח I;tט בקןקנקט ,שקחו בקקלובבען ,אין איו אןיך בקווען t$ו איכבעייאינליבער
און חינט Iניעלעס אויסבערריקט -ויי ריא .sלע t$ברערק נעס ,1iייעלבע ער
ח I;tט ינבבעברסען.
·
\
,
~
I
~
{ ;,
i
I ............. ""---וי-
_נ lIשיכסע פון יזז! Pיזטס .נןד ·__ _ _ _ _ _ _ _ _,1 6
_ _ _ _ _ •• ,
ב\{כערם י"יא ער האס ויין פערר נענענען 1$נ I$מען ,מיס ןיעלכען עך איי נעוועו
שם~ר'l pופריערען ,האם ער בעיI.:ל~סע iצו בעשטימע! א כ~מעו פ'ר ןיד אל.ין .יאס
האט איהס בענומנ; ~ jכם טענ צו בעסר~כט i!lאוז רא Jהאם ער עכדליך בגעיטל~ס)ו
ויך צו רופעז "' I$ז Pיכ ~ טו פו; וואכiע א";'נע ' Cך"בער פון דיוער tבךייעסםער נע'
עס:י '::ה I$כע~ בעדרוננע , iד~ס ו"י jריכ,iנינעו ~:\.בו:זנ איו גע,יעו P iי כ ~ ר א אןד כיט
ק ':\.סאר א ,יייא ז;נד)רע ו~י;וע 1ה~בנ ,i :רערמ~הנענרינ זיך ו ר$:ס רער העלדיי::נ:ר
(_1: :אריס איז נעווע Jארנצ פ' ,רי ; j,רע; סיט ערט אייכ!באכי j.\:כ~מע~ iמ~דיס אד Jהאס
ר!.רצו צינעכ;נבעו רעט נזזסע jפ ן Jזי.\:' P rניגרייך אזן פא ; tער;ואנר אים ז" רארוךך 1Iי
בז~ tכע iבגעךיהמט ,וי -:jרו:::עגריג ~מ~די Dם ן נ~לליע - ' iה~ט ער to:וי,ך אלם ניטגר
ריסער ,צונעל..,ס דע i:נ~מען פון ויין 3רI$ווינ~ן איו האט זיך ~ננערופען רI$ן קיכ:;:ט
ער לא כואנטשא jרירך ערם -האס ער נערעכעכס -האם ער כענוי )ענעבע iצי
וו'סען ויין יחוס אןו ז"זי וכרינה ,ןןעלכע \Iר האט צו נל\\כער צ"ט בעעהרמ מיט
רעט ,ויאס ער האט ~נ=עכיובע iאיהר נ I$נוע"
יעצוב~ ,ז !"ו וןאב:ענ·בארניטור אין יו i'::כעיין1ן '.כב~ 31ובט ,ז' rל;:ב'tה ;~~ב i
נעטאכס און ז'יו פערר אןו ער וייכש בעייע; נען I$רגtנ מיט נעמע ;,ה~~ט ער :,ענו~;:נ
א ן עס האט איהס שויז סעהך בארנישט נעפ1'.הלtנ אויסער ~ ר~ס l:צן ;ןי ; jב; ' Y
_, ""לא ןן~ברערנערר ךיטער זtה iליעבע איז וויא א בויס ~הן בלטטער און פרוכס
-האט ער בעז I$נס -רי "::מייכע Iינד, Ij יויא א נוף I$ה iא נשטה" ,וועז איך ז~ו
ד... '.ר בעסער נע l$iנט ,דורך מיין נרןיסע iמ Iל ,נעגענכען ערנעין א ריען -וו~ס ראם
_ר )iפט ז'יו ~פט ביי ייאנד;ןרכרע רי~ער -איו אידו ז~ל איהם ~ווענלעכע Iוכיט' i
)ךסטע; קל~ ,9אעדר צוש 3א;וטע 1א'הס א יו צווייען~ ,דער קוץר -איהס כעזי ע בע;
א' iאיהט צןו'גנען ער ן~ל זיך אןנטערגעבע - , iרארף איך ערן נימ הז:בע iא ראנ~ ;, j
ו; :יעועוב iא'ך ן~ל א'הס קענע; ttייענ' P·I.:ען אלס א נעי t:כiנ~· '1ךז:ס ער זזזל ,ייע iער
; jי CCפאר סיי\ שעהנער סאר t$ס ,ו"ד ייארפע 1א ויף ויינע קניע זבאר {~יהר אה ןאגע:
מ'tב א iאןנסערטהעניבער ,ניעי ערנעשל I$נענער ;}וכיט;\' " :יכאראס ,איהר 1נ;הט צt:. '.\:
פ.tזר אייר ערם ריען pאראpול~נמרז ,tעדר הערשער פ~ ערר אינ Iעל סאל;~.יראנ"א,
ןיעלכער האס רעט נעפ עהל פזו ערם ; tלערהויכ-נעייהמtבע iרז i tקיכאט יע ) (\:
~:כ tנtב'I.:א ,וו~ס ה~~ט מיך נעויעכט אין א יועל ,כויך פ~יצי C:טעלע; פאר אייך; אוס
{ אייער נרייסע ננערי~קייט ו~ל מ'ט טיר טה I$ן ייאס ןיא וויל ",יויא גל" pליר אין אן .י
· ער ;יטע~ ךיטער נעוןג-ן ר:;:נ יי ו ער ה'צי;עך רעער! וויא נ~ך בל,קליכער אין ר'\.
אכער נעיעו ,iווע Jער האט ;].פוגע iא ;:~-ר; ! jעם ייערט ערד"ג!.הלם ,יאס א"ן ~
~הנונטנ;ן ך~רף i ,א:כ נעוו~ו\ jס ~ ~;ה~;;' יונכע P'9ךי\ ,אי\ ויקובע רע אי ,רמיחנוי
ו,
., געשיכסע פת י P II$יכ ( t,ס .כיר •1
י t$ס םדייע פעלר פול וכיס פדייר ,יענPעבריב ר I$ס עד חאס pייכע שסעדינבןע ניס
נעה~ס בייא ערם I$נפ~כג פןר זיז עחדייירייבעד אונעוכדנעחמינ.נ ~נעד קוים
איו עו העדייס אויף ראס פדייע ל~נר האמ עד ויך ערדוכ I$הנס 11$א '~עד-p
r ל,כע ו~יו ,ציל,עב ויעונעד עד יי I$לוכ באך א ה I$I$ד גער t:tדפמ א'יפנעכןע ו'
ארנוכעדנעהמינב :ער האמ ויך נר t:tער ד t:tז העריוכגעועח , Iראס ער איו נאף ניוכ
פ I$רמאלנע עדקלעדוכ בעיי I$דעז ~לס דיסעד ,אוז רעריבער חאמ ער לייס ריא בעועצע
פיז ,.וכעשר~פוכ ,ניוכ נע Pענוכ אייפסערוכעז נענע jאיעובצ jפןר ירא ,ייעלכע נעהערiע
צו רעם ריוכעשרסאנר ; אזו יערז ער iו l$לוכ שייז ויידקל,ך נעישי עדקעלרוכ ~לס ריוכע,ר
יי tSלוכ עו יא! נער~דפוכ ,אלס נייעו ריוכער ,וכר I$נע jא יוייסע Iריוכער-נ t:tדניוכור ~וה
א יראBען )העדנ( איוף ויי jשילר ,ביו ער ןי I$לוכ עס פערייענש דיריו ירא מ~נוכ ופז
וייבע ייאפע .1ביי ריוע בעד~בקען איו ער בעבל,עבען שוכעה! אןז האס ניוכ נעויאוסוכ
r
אייב עד ו I$י נעהן ווייסע" I$ jבעד או'י ןויא ו' שוכיבעת האוכ אינעדנעcיוכ~דק t:
ויין פעשרוכ~בך ,האוכ עד בעש;ו~סע iוייו צי ל ( t,וע! וכאכע iפיר א ריוכעח רודן דעם
ערססע ,1וערלנען עד יועס I$נוכדעפען ,וויא עס האנע Jאי'ך נעסה !I$פיעלע ~בעררע,
פוז יערלנע עד האוכ נעלעוע .jאו Iיי I$ס אבנעדוכדעפוכ ויין ריtכעראנצינ האוכ עד
בען~לז:סעז ,י'עז ער ורעוכ האבע! א נעלענענהייוכI$ ,נצן eרב.עז ויי! איינענעם &$ויי ראס
עד ו I$ל ויין יןייסעד י'יא חערמעל'- jפןוכעד .נעדוהינענירנ ויין פעשרסאנר האט ;ו
יעצם ~בנעחייבע jנעח! ווייוכע,ן נעהמענריב וו I$ס פיד א וועב ו'י iפעדר האוכ "ל~i
נעין I$לוכ ,וו"ל ראד' - iהאס עד נענלויבס -בעשסעהס רער ןי&$הרעד גייסס רeן
ורבעז צןפעלע.
בעהעברינ ייייוכעד האוכ אובועד בייער ציפארויכעד בעדערוכ צר ו\ך t:tוייז אוף :
i
"יערר ציי"פע,וכ עס ,ראס ריא א' ציקינפס\בע צייוכעז,ןיען י\א דיכוכינע געשיכוכע פןר
וכייבע ד' Iזםל,כע העלרעכוכהז(.סעז ורעוכ עבוכ'Oעקוכ ןרעדע! פ t:tר ערו ןערלוכ ,ןערס רעו
נעעוהרסע,ך וועלנער יןעס וייא שילערד , jנעשד"נןע !"מ ערססען חעדייסכז(.בנ אןיף
tsוא t:tוס " :קיים האוכ עדר דייוכהעד מ I$ייי.עבcימעןד אייסבעש eד"וכ אי::געד דעם
נעויכוכ פןר ייוע בדי-וכע א jlנדי י סע עדרPינעל ייא נ I$לעדכע פער,ם פ\ jויינע שעהנע
ה t,(I$ו ,א\P jיים האבעו ריא pו"נע נעפאדנוכע פןינעלאי:ן יוכוכ וייעעד ~" Oיצינע צינבע-
לאך וכיס א ואבפסעד אי! ה;tי:בינדינער סעל I$דיע בעבדיסוכ ריא אנPינפוכ פח ערם
דייסהש t$נו I$בעד פJר מ I$רנjע ,ייעלכעד האוכ פערל I$ועכדינ ערם ןי"כע iנעלענער פי!
ויי Iאייפעדויכסינער בעבל"סערי) :וערבוס -אנע:רשסער (1וייו נ t$רןי I$ס ענוכ; Bעקס
צי ירא שסעדכל,כע וכעבשעבP-יבערר יודך ריא וכהוע-ןד אjר כאל l$pבןע פןר טוס היעוב-ל
נעיערלב רפז ל &Sם t:tבtנ' cא ; t:t -ס ערד נעדיהמסער י יסער ר II$ק' \Oס ער כ U& &Sכנ.-שם
.1 נשגויכסע פזר דאו pינ~ס .ביד 8
ק~eיtפעל .2
'" קיכ OI»Wועונoוע nי»םיlןJנגנ פי! ו. . , !!I
זיי j
ועולס וערס ה~נען ש~ועד רורך
~בלעבען -אווי פיעל זיינען נעווען
ריא קריוורעס ,פיר וערכנע ער האט
האט עו עוחעחן ,ביט ייייט ןופ ייעב P ~ ,עוטשעם ,ויעוכע עו האם בעטו tsכטעIכ
פיר א שטעזו ,יי;tזס יעוס איהם פיהרען צי ריא טהויערן ,יעון ביט צי ערם ~Bו ttסם
ןרפ Iיז ערועזונב .ער האט בעריטען ttזיי בי ,ווא עו האט בעPענ t:אןר איז ~כנעpוטוע
אהין אין אבעכריגייט .פאר ערו טהיו זיינע! צופעו,ב בעשט~כען צווייא יבונע אייןכ
נעלז;סעכע פוויענציסע,ך יעילכע האבען בעראו!בט בעהן באך סעיייועו יסס אייגינע
עוערטויינער ,ןןעלנע האנען ~ה rאייכנעPעהרס צי איבעוגעכטינען יענע ג~כט .או ' ,
וייא ~ועס ווI$ס אוכזעו נוp,עכ זלכעו האס בע Iעהן ~ערו ויר אייכבעכילער I:ח~ם
א rויין פאבט~ Iיע ~כנעכיעםן ריא נעשט~וט פק יענע ואכען~ ,ן ןעוונע עו האס
נעלעזען ,האס ריא Pךעtכשטע ביי איחם אייסנע Iעה jא ריטערשל I$ס סיט !)יעו
טהוו'טואך און שייבעבער וילנערבע קום~וען טיס א ציב-נו,קי א סיעפען רגI$נזע אי
ס'ט אלע בעחערינ\ז ואכען ,טיט ייעלבע ~Iא שוו;זס ועווס בועעיהנו'ו בעשיועררס.
יזעו ער א'ז I$כבעק וטען נ;tזהענס צו ערר Pעוט' Cעם האס עו I$ננעשטעוס ר t$יצנ~נטןס
עוייארטעבר'כ ר~ס א Pאוו· pןןעט ערשייכען אויפ/ו באלס~ו אןו סיט א טר Bt$םייפ
בענען א צייבע ן ,ד t-ס א ריטער קיטט 11$א rשלI$ס ; ~נער ~ןןי וירא ער האס
נעועהן ,ראס טען מאכט שיהות און ר I$ציב~כטע יי;Iזלט שוי jועילןע עררעובןע הערייני
צוכעהן אין שטאל ,האט ער צובעויטען צי ערר טהיר פי ן Pעוכשטע ,טאר ו נו ;כרע
ער האם בעזעהן א וונכעהעבריב ריא צוי"א ""רלאר ,ווע ל נע ער האט בעה~לםען כיר
שעהנע עערלע פריי>יינס I$וער לינעבסיייוריבע ראס!ע ,ו ו I$ס זיינזע הערייס צו נענ נוסןע
ירא וופט ר~~ ערם טהויער פןו Iייער ש ל .ס~
ובאער צו ייוער צייס האס א שןןי יכעביםאסטךר ,ויעלנעו האט זיר כוובתכ
איופPו"בזע ויינע חויריס )אייעו נכוי ראיף אי ,ניס אינעךנעטען~ ,זוי הייסןע וייא(
פןו א כ I$העבטען סט IZI$על ,בענענע iא נל I$ז טיטין הזזךן ,יי~ס ריפט וייא צחאII1כ.י
ד~ ן pי~ט איז נעיעי jציפךיעערן ,יוייל ער האט וי ,פ I$רנעשסעוס~ ,ן י I$ס אז נעו,ינ ן
ערן קארלי Pפןו ערם של I$ס ,יעולכער האט נענעבען א צייכזע פןו זי rזcבPוט;ע .סי t:.
קעוט·ט.עם .ריא עסרכעבם ,ועהענ,.ב א נרויסער פר"דע האט ער צוכעךיטען צי ערר
וכאן בעןןאפענם ס'ט א שםיעז אןו א שילר! ,יינען טיט פערויאונעררןבכ ציר' Pרועיי_-
בעכאבנען אי jהויו ; t$נער ר P il$יכז:ט האם בעסערקעבריב וייעו צIס\רזPcעבPייס
האס רייסענריב אויף ויז נרןיס~רסינןע פערר ר I$ציב~בסע פערלז:ועד רעם אייבו~
I$רס אןו איו נענ~ננןע איבער ערם ~לסעז נעערנ"Pיייררינען eל~ rסז:בסיעין )יייא
עם איו ווירPל,ך בעייען ריא נעשיבס(ע 1$" ,ייא א יננלp,ל,כע צייס ,עדר נעבעכשtנער
יו,ך" האס ער ייייסער נעז I$נס" ,ייען סייבע בעריהססע סה~סןע ןערכען ענס eועקס
ייעערן פ~ר ערר ייע'ס ! סה~םען ,ייזזס פערריעבען jעtכ ו ' I$וייא איינגר~יייערן אין
ברזזנו ,אוים pריצע) אין וכארמ~שדםיין א;ו אויסמזזוזע וכיס'ו eעכויל Iאזי יוא~ ,
נעלעהרסער צייבערער ,וייא ןערר יוא ביסס ,יי <; Iם יוא יערםם האבזע ריא אויפנ~בע
צן שרייב t1/ייא אוננעייעהנל,בע היסס I$ריע ,פערנעם ניט ,איך בעס ידך ,וכיז גןסעו
ר I$ציב~בסעו ,ערם שטעבייבעו בענלייטער פןר ~לע וכיינע וכיהועליבPייסעןן Iן יאן האס
ער וייעערר ,אויי יייא ער ייז':ס ייירקליך בעויעז פערליעבס ,אןיםנשעריזע 1$ :
דווציבעא ,וכייבע פרינעצסי! Iהערשערי) פןר ייזען בעפ~בבעבעם הערןעצ Iהא סהרסס
"סר א ברוים אבררעבס וכיס רעם ריז:ס ירא בלייבסס נרויואם בייא דיז ערקתוכ אןר
ד\א פער:פ I$סI:ס וכיר צי עשרייבע jאי! ערר בענ~tביי~רס פןר ייז שעהבהייס Iה~לס
פיר ייירידג 1$ ,נבעיינע ך~םע ,צו יענקע ו פי Jייוען פערשpל~פסעו העעצרן ,רערלבעם
לייערס אוים ויעבע צו ייר ~וןי פיעעו שעוכד\ען IIו
ער האס אץל ררייטער בערעיס אז ייזען ויילערן סI$ן ,נ~ב t:אבענידג ריא
ש eר~ך פיו וייגע ביבער אורי נעביי יריא עי חאס נעPעבס און איו ויך בעג~בבזע ל~בב·
ז~ם ייייסער ,ייעהרעני ריא וןר איז חערןים וכיס אוא • t:ס~רpער ה ,rר I$ם ויא רן <; Iוס
צ יי~ם~לןעצ ויין וכאר,ן ןער jער ייז:לס כ <; Iך נעחאס ~ ביסעל ,ער האס נעןו~בעדרס
rכוכעס יעבעם נאבצעו ס~ב אןר חאס ביוכ בענענעבס קיין א\\בצינע ואך ,ן I$ ,ם ז I$ל ו'
יעררסה צן יערס I$חבjע ,אין יI$ם האס איהם םיעל בעערבערס ,ן'ייל ער חאס וכיס
אןנבעיולי ערייארסעס א בעוענעבהייס צו ןוייוען ריא העלרישקייס םוי ו' rעוכבסיגער
האנ.ר
אייגינע שריפםשסעלער זז:בע ~ ,jער חאט ויין ערםסע בעבעבעגים געה~ס ביי
יעם שוכזזלע) יןרבנ~בב פי JלאDיצע ; אניערע בעחר' aסעו ,או זיז ערםסע בעבעבבים
איז בעישי ערר קאם Bף וכיט ייא יייבדוכיה'ען ; I$בער פןר ~לעם יי I$ם איך חאב בייע
קעבט אריסנעםיבעז ייעבעז יעם אק פןר יר I$ם איך חאב כע~בוען אז ףא כר I$ביקעם םין
וא וכאבטש~ .שסעלס וי ,חעריים ,יז:ס ער חאס ייזען באנעצ ן ס <; Iב בעריטזע א;ו יI$ס
ער אזי ויי Jפערך וייבזע בעבע Jאבעבך בעיןער שטארק וכיי אJר הרנבריב ; אןר ~לס ער
ייןעז צשרם~בי אווכבעקיקם .אייב עס נעםיבס וי;ן ערגyע ביטא ייעסר אr אnט וי:ן
~ ..ס I$ערר א Sוeםסובשע חייועל ,ייאר ער ו~ל ויד סענען ארי Pרןחש אור וע Pןיי,Pנו
13 נעשיכטע פיו !~ר קיכ~ט .בוף •1
האבע Iריא נעVלנעכ- 'tחו הער;Iזבשט"נע jאו Iטענם וינער ו"ו ,ראם איהר וועט רt$
'.יים נים צי של~פעו א אנגץ ' t$הו ,פזר !"א :אנtב איו שןי! בעויים סייו ר"ר ניט",
ובים ףוע וערוםער האט ער I$ננענוסען !ז;Iר Pינ;Iזסים שס"ב -אייועכרעל פןר פערר ,פזר
עיכנע! ער איו "':עה t$בנעשטינע jטיט פיעל t$נשטרעבנונב אזר טיה ,ןר" ,ער האס
ערם ב~נצעז ט;tזב ב~רנישט בענטםעו .ער האט ערם ויירטה נעבעטעז נוט הערירכ~ןועהז
זי' iפערר ,יו"ל ער איו נעןרעו ראם בעם t.ע פו! אלע פערסענרע סהיעיע ; רער יןירטה
האט בעטר~כס ערם פערר או! האט נעפובןע~ ,ו ער איו אפילו האלב כיס אווי רבט,
"יא ד p !t$יב~ם האט איהם פ t$רנעשסעלט .נאכדעם וויא ער האס איהם הער"ב-
נעפיהרט איו שס~ל אין ער נע Pוטעו צוי' Pצו ועה Iאייב וייו נאסס פערלאבנט ע 9עם,
נעיוזtיעו נוס ,האנען וי") נענוטעו איהנ או :ריא ראסט! ,וועוכע ו"נע; סיס איהם
אויסצוסהזזן ן"גע וואפען .ו"א האנע! איחם שוין חערזtבנענוטען רעם ברוסט-שיל,
אןר דעם שילר פזר רוקעוt: ,ז \Iר ו"א האבען ביט נעPעבט ~בטשע eען ערם האלד
קיאנען t$ערר הער~בבעהןעס ד t$ם נעל~טעטע ריטערהיטעל ,וועלנע ויינןע בעוועו
צ jז~ט Jכנעקב' Sט טיט נריבע בענרל~ "Iאייף ~וא ארם ,ראס סען האט וייא כיס נע-
קענ t::פערנאנדערבעהסען jער האם עס פיר r'pפאל וייא כיט ערלויבט איבערצר
שביירען אןר איו אויי ףא באבצע נאנם בענל,עבןע אין היטעל ,אי! וועונעו ער האם
אייסנעועח Iשמונה ייילר אזר ~ pטיש' ,ייא סעו קען וי ,ב~ר פ t$שרטעלען.
וערהערבד ריוע ליפטינע טיידל~ר ,וועלבע ער האס בעה~כטען פיר פ t$רנעהעונ
פרייעו I$רער פד"ל"בס פזר שלזtס ,האבעו פיו איהם הער I$בנענוסעו ריא ויאפע! ,האט
עו צי tייא בעיערם טיט נרויס חעפל,נק"ם " :ביעטאכם איו א ייסעו אויי פיעל נ"ע
עהרס בעיי~רעו פזר הויכע ראעונ Jו~יא יז:ן pיכ~ט ,אלס ער איו הערריסבענאבכעו פןר
ז"ן הייס { tטח ! ערעלע יובבפרייען האבען איהם אל"; נעדיעבט אןו Bריבצעסינס האגען
בעדיטכס !יין פערר t$ 1י I$צינאכטע -ער iאווי ,טייבע ראעונן ,איו רער ב t$עונן פiו
ס" iפעיי -אוו ר II$קינז:ט ער לא טאכםשא אין סייו איינענעו נז:ןעס iז:בוי~הל אי,
האב טיך ביט נעוו t$לם נעבעו צו ערPעבןע בין ריא טהאטען ,וועלנע אייז יועל אייפ-
טי'ז; iפיי אייך ,ועולע! סי "Iהערויסגעבען ; I$בער איר האב סיד גיט נעקעבט צוריק-
האלטעו נ I$נצוטה t$ן יעבעם אלטע! ר\<טאבס פןו כאגצאי t$ט אין יעם יעצטיגש פאל,
ט"i אןו ר~ס אין ריא אייוא,ן וואוים איך האב אייך פאו ערו צייט חערויםנענענעו
נעפעהלעj נ~עוכ t$ ·iבער עס ייעט קיעונן ריא צייס ,וער! אייערע גבאער! יועלע; סיר
"ו iאי ,ויעל נעה~רנןע און ריא העורשיקייט פןו סייו ~רם יעוט ייייןש ףא חיל,נ-
~ ט .טיט ועולנער אי:ן יויל אייך ייענען1• ,
ריא ט"רל~ך ,ןיעלכע וייכןע נוס כעוןעו נעוועהנס סיס ;vmכע הירעב ערערכ"ם
>(1 נעשיכטע פון יזזו ק'כ I$ט .כוך • L
----------------------
דער ווייסע· - נענעםען ,א'ו בעווען טרוטשועי;~ )eםטר;tי:בנע( ,ד~ס כרייט
סטער ועסעל ,ייא בעםייבע חעריםטרוונערקעס -עחרעב -ד אם'~ iאי jדער
קרעטשסער -דער קזזס tlבד t3בט פוו של!$ס .ער איז יערינער כעוןע ן צופר'עיען
סיט ויין ארבטערבןנחסובב אוו ס'ט ויין ערםטעו חערייםנאננ ,ו;:ניי I$חי; עס חו;:ט
איחם נעקיןעלט דער נעי~נק ,י I$ם ער איו נ~ר ניט פו;:רס~ל ערקלערט נע'
ר;:ט Iיך קיי i י י א,רעי אלם ריטער .ער חא.ט נעסייבט ,דא 0 .ער ח { I,ט ניט
~ריע i חערי'נציז..א,ועז איו ~נעכטייער )צרפעלע( איידער ער ערח~לט דעם
פרן ריטרעש~פט.
J
קיכ~ס ,בוך •1 פי Iר ItS נשעיכםע
,עוס .,.ע;ב(\" א'הם ניס נעענםפערס קיי jיי t$רס ,נאר וייא האג;ע איהם בעפערנם,
tfיונג ער ייינשם עDעס צו עםען" .איך ועול נער Iעםייאם עםש ",האם נעענםפערם
ו~ iקיכ~ס" ,ווייל עם שיינם סיר~ ,ו ר I$ם ועום םיר ועהר וואויל םה II.II$יעבער
נעייע Iאייםער פיש ו~ו נ'ס r'p ~ I:נ איו נר~ער נעייע Iפר"ם I$נ אןר עם אי Iחייו
פ;ר ערם ם I$רם ,יעולנער יעורס אי Iקאםםילע I$ננעריפען "זtבאערכ ,"I$אי~· Iרנ~
יחיא " -באקאולאז,tןן אין סאנכע נענעברע" - Iקיראירלל~" אןר אין אנערת
ערםער " -םריםשעיל < ."tוייא האנעז כעפרעכם ,איוב וייבע כענערינק"ם יעום ויי ,
צופריעערן סיט "טךיםשעילאם II,ורייל וייא האב::ן pיי IS Iנערער פשי נ'ט נעהאם פ ר
איהם" .פיעלע ק'"נע םךיםשיעלאם u ,האט נעענםםעךט יז:ן קיכ I$ם" ,ויינען אווי
נוס ןןיא אייבע א כרןיסע ; ער!עם איו סיך נאבץ נליי;ן .אויב סע Iגיס סיך אנם
אייכצעלנע רעאלעס ) { t.ועונע געלר( ~רער איין ב I$לרשט' Pפו! אכס רעאלעם .עם
איו אויך וכענלי" אז ריוע קל"נע טריםשיעלאס ו I$וען וי rבעסער פאר ייא ברייםע,
יירא קאלב-פוייש איו בעסער אעס רינרפלייש I$ ,ערר ןןיא ראם פוייש פןו א ציעכע לע
איו נעסער אלם רI$ס פ,ישי פןר א כרייסער ציעב iז~ל ויי! יייא רז:ס איו I$' ,יס עס
נ~ר באור קוטע! ,ער iעס איו פיר ערם קער Bער שויער צו סר~כען ריא ל t$סס פןו
ריא וואפע! ,ווע! עסו ו~ו איחם אינועונינ ניט ~נםילעו סיט כאחרוננU ,
אום צו נעביעסש ייא קיחעו ליפם חאס עס;נערע Pם ערם טיש פאר תר
טהיר פןו vרם באסם-חייז אןר ערר ןוירסה חאט געבראכס א נעריכם פןו ש~ ס
געיי"קטע אי! נאך ערנער נעק <; Iכטע באקאללאז) :טרזtךחערינב( סים א נגרוים ,וי L I$
א'ו נעועון נ~ך שויארעגר אוז פעשריטעוטער אלס ועם ריטער'ס וו~פע ; Iעם איו
נעוי! !.פי'.גל ' st:אס צו זעה Iיייא ער עסם iער!אווי רויא ער 'iזאט נעסיזם טיט ויינע
הענר צוהאוםען ר~ם היטעל אןו אייפהיינןע זיין טאםקע ,יו~~ס ער ''''וא ג'ס נעקענס
עסע , jאי! עדריכער האס א'הם איינע פזו רא ואסע! נ;',ייסטעם היוף t$ iנער
סרינקע! יי t$וס פ'ר א'הם נעיעו! נ~ר אינטעבל,ך ,ייע Iערר ויררטה יי~וט ניט
,ירכבולעכיג-רט א שט'קVל ר I$הר ,פין יעיככע; ער ה~tכ א" jז"ס 'iע'ריננעעונס א r
סויל אןו רורך ירא אנעררע זייט נ יזנ~סען ערם וו"ן iר~ס אלעס האט ער נערולייג
ייערטראנע jאום נ~ף גיס איננ;ר'.:ושכ"רע Iריא שכירואך Iגון וייו היטעל.
אזי קרעטשוכע אןו חאט עו ריוער צייט איז נר~,ע א שייווכענ-אר~ס נ Vנ~ככעI
צינעהענריב אןיף ז"נע רזזהרפייפע Iנעג כ~ Iע iפ'ער ~רער פיכף וכ I$ל -ראס האט ו~ן
'Pנז:ם עגרל,ך א'נערצייבט ,ראס עף ב'ז!':בס ז'ד 'עצם א'ן א בעריהוכס;ע שלזזס,
ואן שוכ כעךיעכט איהס מ'ס חכ' , Pאןר ך <; Iס ערר שם-PISפיש ,דו~ס רע האס
וז געשיכטע )! IIו~ן pיכ~ט ,בן' ז,
~---------.----------
עור ררירmב ,יעילכער איו ,יייא מיר ה~נiע איףנען כעו~נם ,בעישי ~ וירכדב
םירענענער יינב איו האם שיין פריהעף נע Iעהן ,ואס ויין בזt.סם איו נעיעןן ~ ניסע;
חסרערה ,איו יעצס אין ערם בעועןן פ~;ושסענויב אינעריבייבמ ,אוי אים ויך פיר ערם
אנענו לוסס י ב צו מזt.נע ,jה~ט ער בעשל~סזע א'ilם נ~נצובענןע ויין .t pז 9רזי ,ער
האם איהם יערינער בעו~בט ,ראס 1" 1וואיכש איו .tז גערעכtכער אין זt.ו אועלנע
~םער::וכ בעו 1יינע iנאטירליי איו eאסיב פיר ~ Iא בעריהטטען ריטער ,יו'א ער האס
עגשייבט צי ויי! ; ואס ער אליי! האם אין ויינע יונבע '~הער Iפערפ~לבס ויוע עחן-
ווירוינע eר~פעסי~ן אוי האט בעוו~נרערם א rפעשריעיעבע טחיי;וען וועלס צי וינען
~ופעלע אןו האס ביט פערפעהלט צו נעווכע jריא פ~שרםערט פוי טאלאבא ,ירא
איכולען פוי ירארא , jירא נרענצע jפו; סעוןילוע ,רג-ם טאר Pפק סענאוויא, ,יא
א י,לבערט·בערטנער פיו ייאלעכציא ,ריא מויערנאס פוז ברענארא ,רעם ברעב פוי סא!
ויקאר ,ערס פ~בטאן פןו .t,pזיו~,ר~ ריא יייינ-שעכ Pע iפjו טאלער~* אוי פערשיעערבע
אבעררע ערטער ,ייאו ער האס כעיייעוען ,יא שנעל Pייס פזו ויינע פיס אוי ריא נ'"ע
שי Pט Pייט פין ויינע העבר -ויאו ער חאם בענאבבען טאנכע אונרעבטענ ,אינערנ'"ע
עררס אלמנות ,פעיפיחרט מ"רלאך ,בעטר I$כע! יובבע Pינרער"} P ,י -ויך בע Pאנט
נעטאבט א rריא טעחרסטע נעריבטס הייוער פי S:':' Jאניע , iאוי ענךל,ך וי ,בעועצט
א rריוען של~ס ,אין ןןעלבען ער לעבס יעצט פןו ויין איינענעם יויא אייך פי Jאברערניס
פערעסכiע און בעהטט אויף אלע וואבעררברע ריטער פןו יי;<,ס פיר א שטאבר עס א'ו,
בלויו אייס נרויסער ליעבע צו וייא אזי סיר א טחייל פיי Iייער פערטעבע jאלס בעלו"
r'l אי! יעצט אין ראס עס P
נונב פיר ויי! נוטס ייס .ער האט איהם אייך נע Iז:בם,
שלז:ס ביטז :קיין .t pז 9עללע פיר איחם צו חאלטע Iריא 'יאפע":ןןא , iווייל מש האס
א בויטה-פאל ויא הערז:ננעריםען אןם צי בןיע! א בייע ,אjו ראס ער ןיייס ,או '"1
Pע Iער 'ייא ויאפענ"ייאך הזt.לםען אין ויאס פיר אן ז:רט ער יייל ,אןו ,אס ער קעi
עדרינער ריא באכט האוטע iו,יאך אי :ערס ,ף·יה·ס~ל ':.:אי Jפ;:י:רכנון ,ווע jבאס וערם
בעבע , jוערלע rריא נויטהינע עצרעט < I,ניעס כעמאכט וו:וורע , jא'הם צי טאנע iפיר א
ריסער פ~ל~ pמע , jןןיא עס קע iנ אר בעסער ניס נעבע iא' jערר ויעלם .ער האט
איהם ראן כעפערבט ,אן'ב ער האט עטןואס נעלר בי' .ך·; ראי ק'כ~ט האם א'ח\נ
בעו~כט ,ראס ער האט i"Pצןנרז:נענעס העלער ,ררייל ער האט Pייבפז:ל אי! א ריט ;- j
נעי~ יכטע נעועוjע ,ר~ס וי~כעררנרע ריטער הז:בע iמ'ט זיך מיטנעפיהרם נעלר .רער
יןירטה האס א'חם נעיייעוע iראס ער האס א jאירtנהום , iן";ד Iרjגו אןיר אפיוי עס
י ISס !יינעז \1יי IS jזע'נכע ערטג/ר .ייאן גנכים ח t,lב ב.ו עופ::ג'':ב:;:ג 'ייער גםעע•t:t ·
0. Q• 2-
ב" Cינטע פזר רזtו · Pכ t$ט .ביד ·1
ק~םיטעל .8
fי ועיים געשילרעי ::ריא cי tf9סינע צעיעס \1נע' .ו'יא tfיון tחן קיכ \1ם איי נוזייוJינקו
ע לא גט מיט ך'זעו בעך !tג Pהאט ך~ו pיכ~ט ביך \(בי e
ג::cזכךעם וערסשעער ; זיר'טע "!j געפערסיבט -
האט ער צובערופע iערם ווירסה .האס !יך מיס איהם פעשרל~-
!ייכ)Iסוע א C' rט~ל פוי ריא פערך ,אזי פ~ר איהם נעפ~'tע או'q
Pב י ע או iהאס גען~כט " :איר וויל פךיהער ב' Cאויפשסעה jןוונ
"זעו זזרס ,העלוי' Cער ך'טער ,ייאו א"ער גנעריב Pייס וועט יסר
ביט סהזזו ךעם בעפ~לעו ,וו~ס איך פעךל~ככ ,וועלכער וועס איין
םער''t,t :פע iעהרע און ברייבכע jבוצעו ערר ג~בצער סעגשהיי.טן# "1!IIIlfייייי"י_
אלס ערר יוירטה האם נעןעה iזי' iבאסט פאלעבךינ צו !ייגע פיס
נעהערtכ אועלכע ר"ו ,איז ער כיע t:ס~נע iצומישם אjר האט איהם אזי האס פ jו איהם
זtנכעקוPט ,ביס יויסעכריב יואס ער ו~ל ך < I,טה < !I,ארער ז~נ.:יו .ער האט איהם נרו
בעטעו ער ז~ל אייפ ~Iטעה , iאבנער ער האס עס אובטער קייו בעריבבובב ביס בעיו < t.לם
טהז i :ביז ער חאט איהם פער' ecר < I,כtע צי ערפילעו ויי jפערלאבנ" .ויעביבער האב איך
פ ' jאייז.נר הו'כי~ר םרג:כטינקייט ,טיי jהערר ,ביט ערייארטעtכ,ןן האט כעעכtכפערט ראן
' ":י ט ן~ יכע ~, ;.ו;א ך:ז Cויא ני:כנ; ,יועלכע איך האג אייר טלע;:.':;:ב אח Pינ:ז:נ ;
י;יי; :.-ה ;,:;" .....: :ירכ j::"·::צי נ.ירפ"לע:" ,:ה;ננ;'::iנ ·ר~' ' Iואס ך~,: i ~:-לtב ~ ן
'I
ראן האט ער I$ננעטה~ז ויז שיור ,נעניעמז ויז ש Bיעז j בעשטאבע jלענוע א בריגש
!ב~ר ריא אננונ ציריP אזר הr או! האט ~גנעהייבש מיט נעט~םטעבע טריט צי בעה!
ויז Bאראער האס I$בנעפ~ננש רב~ער יעו! עם האט I$ננעהייבען יי I$יפעבע יו~פ;ע.
צי יעוjער נ ttכס.
ערר ייירסה האט ( t:.לע ו"טע ,יעו~כע ו\Iבעז בעיוען אז Pרעטשטע ,ערעגהיט
ונ!י ויין באסט'ס וכשונעת ,פזר ו \lן וו (t:.פעב-וואיו און פזו וייב \lעריו ( t:.רטןננען פ I$רט ( t:.לנע
ערקוערס צו יעורען אלס ריטזור .וייא האכען ויך ועהר נעיואוגרעיט איבער ייזע
ועוטעבע פערר' Pטהייס אןו ו'י ו"כש הערו·סנענ ( t:.ננען צרצרועהן פןו ון"טע; ויזז 0ער
אזר צון'יק י;א הr וייהאגען בעועהן ,ר~ס וכ( t:.ככוכ~ו נעהוכ ער לאננואם ס:ךיט.
ם~נכוכז:ו ש t:.(Sרס ער ויך 11$ 11$ויי! P' !3ע אח כעטר ( t:.כט מירא ואננע צייט וייביי
רר.:tזפען טיט ~ננעשטעוtכע אי·נע .jעם איז שר' 1יעצט נעווז:רע 1נום כ ( t:.כט-' ,עכ~
ירא לכבה האט נעש"נט זז<.וי העל ,ר~ם ויא האט Iיר נעקעכט פערגל"נע~-' iנ~ז
טיט יענעם היוכע-לל,כט ,פזר יעולנען ויא האט נעקרינען איהר ש"ן .ר) ה .טיט ערר
וזר( ,אויי ר~ס יעעררער האט נ\lקעכט ועה! רייטל·ך אלעס ,ווזז 0איבוער נ"ער ,.טער
האט נעטה~•j
א"נער םזו ירא עוע-לטריי:פערם האט נר ( t:.ער צי רVד צייט נעייI$לט ~נטךינl.'pן
וייבע וכוי-לעווע 1אזי האב ערריבער נער~ר!.:ט )IrIר~ננעהטען יזז! Pיכ~טיס ייאפוע
ריוער ה I$ט איהס נעזעח! צונעתענירנ חאט ער אויסנערופש ( t:.לo פןו ערר ק I$רעטע.
אוימ( קוו 1$" :ריא ,אונכעו~נענעד ריטער ,וועלנער יו ( t:.נט צר~רנעה jצי ריא
ןן( t:.פע 1םןו ערם העורישעססע jו !::jא;וע ריטעד ,יי~ס האנע; נעטר~נע iא :וי;נרדר
אויף זייעער וענערן jנ עעינ Pוי~ס ריא טחוסט iריהר וייא ניט ~!,יעוו רוא וייוסט
'I ביט :פעצ I$הלען וכיט ריי! ועכען פיר ר\\ן פרענה\\ט.
ערר טריינער האט וי") ניט נעקימערט ייענע! ריוע ר\ Iר~ -כוי~הו עס יי~וט
פי י איהם נו"נער בעויע! ויען ער ייז:וט ויך יע בע Pיוכערס -אי :האט זtבנעביסען
ירא ןןאפע iביי ערם ריעוכ jl:אי iהאס וייא ( t:.ןועכבע~tליירערט ווייט פןו Iיך .אלס
זז <tקיכ~וכ האט ראס נעועהן האט ער אייפנ' lחיינזע ו"גע אוינע 1ציס היפעו אזר
האט ,יייא עם ה t:'I$אויסנעועה , jויעברענריב זיינע ירי ,צו זיין נעועינטער ר iוצינעא,
אןיםנעדופוע " :שטעה וכיר צו חיוף ,מיjי נע~עתלער' jן ר~נע צו בעחונן ilפיר רי:ע
עוסטע בעוייךיב ינב ,ייעלבע ר I$ס העף} פק י j.,ארנטערוכעהנינtע ייעב;ור האט
געויטעי ; ז I$ל ר" jב)ז:ר און יר' jשץו וכיר ניט ם~רוזi:נ 1Iא rךיוש ערסטען ננ; J::עחר
כ-ינjע . pש!ף~ 11א),ך ,יוע אןו הנוגו·בע יעררסרע ,ווגnבע רע ד Moס ג''Uערט יסוב
'').נ Cינסע פי; ר il;Cקיכtנ>ט .כיך . 1 18
רוערס ייעבעז רעם ב~רנישט עררט~הכט א' jייא בעשינטען - ,וויי ,ריא נעשיכטענ·
שרייבער האגע Iניט כעהאלtבע iפיר כייסהיב צי רערט I;Cהנע~ jוע,נע כייטהינע אוו
זעלבסtב-פערי~סעכדל·נע Iאכע Jיייא בעלר איז ריינע יעוש - ,פזר רעסטיעוכען tחרף
טע Jכאך :,,ר.עד jניט של,עסען ,ד~ם ו"א האגען ריוע ביייע ואנעז ניט בעה~tב ; ר~ם
ער מעב ויכער ו" I ~ ,jאלע יי~כדערניע ריסער ,ייענןע ועולנע עס וייכש \(כנעשייעבןע
~וזי פיעלע בינער ,האבען כיט כ~ר טיט וי'ו נעהאס פיעלע בייטלע iטיtב בעלד פיר
א':ע פעלע ,יי~ם קעכ iJ:פ;_':רקיטע , jר;::כ ו"א ה~בש אייך טיטכעםיהרט רייכע רועש
אזי א i3י י~קעלע ואלב ,צי ה"לע jדיא ויאונרע ,יועלכע ויי ויעלעז קרינ!ע ; '''וו א'ן
אייכזאטע ערסער איז וייסםניסע , jדואי ו ייא האבןע נעקעט eפט איי נעקריכעז יואוכדע!,
הז-בע! •• ,כיט בעק ; 1כט קריבע iקיי jהילפע ,סיירען וייא האבעז בעהאט א בעי~יקםןע
;.iI~:רער אלם פר"נד ,ייעלנג:ר האם וייא ב ( tלר נעקענם בענעז הילפע ,העי I;Cב-
ו:יבנעבריב א' jא יו~לקע iדירך ריא לופט א שעהנע ירכנפריי ~ערר א קארליק טיט א
פלעשעלע יי~סער ,יי I$ס האט בעהאם א jא קר~פט ,דז:ם טע Jה I$ס כ~ר נעג ~iינט
איינצינעחiעם איין אייכציבע iטרו E: ::ג i:אי Jסען איו !'"לנ אווי נעוונר נעדוו::רען ,וייא
טעז ויז-גם ב~ר כיט פ\lררואינדעט בעייז:גח~ .jבער ,יעו! ריא ריטער פוי ריא פףה-
או זייערע ה~בען וייא נעו\(רבט ד~פיר, פריינד ~וא ה I$כעז נעהאט צ"סעj ערירנע
', Cלדםרענער וז:לעז !"ו בע ו ז:רנט טיט בעלד או Jא iעלכע נויטהינע ( tרטיקלןע ,וויא
ק~ר!נ Vאזי ו ( t,לנ iאן Jווע Jוייא הז:בע jניט בעהאט קיין שילרטרעבער - ,ייו::ס ר~ם
ס;::-ה ועלט fJ ':!:א Oירס - ,הז:נע jוייא ריוע ואכען טיט ויך "ל~ iבעפיהר t:אייף ערם
קרייץ )אוכטער רנt1נ וז:טעל( םוי זייערע !.:ערד אי Jרייוע-זעסעלאך ,יעולנע וייכע! כעיעון
( tויי "!,לק רז:ם טע Jהז:ט ז"א כטעט כיט נעקעכט טערקע! ,אים :ייא וו::לען אויסועהן
אונכעיעוהכלינע כערייטונ) ,ויייל ז\(נסס הו::בען ריא אj ו-,יא \.טעם ,ייו::ס ה\(ס
ו ,אנדערנרע ריסער ניס ליעב בעהאט דיא טו::רע רייזע-ועק סיט זיך צר פיהרע ,jער
ה~ם איהם דעריכער נעו~נס אלם עצה -ז:בויז-הל ער האס איהם ~לס ויין נא לדינןע
-אז ער ז\(ל פין ה"נט ~ iסעהן ניס הערי'ספ~הרןע טויפ זוה iבע Pענט כעפעהלע,
~ייה iנעלד אזי ~הן ריא אויכענ-רערס~הנטע ארט יקלען ,אןר רז:ם ער ייעס ועהן,
יויא " 1יועלש א' jIס צןכ"ן ק1ונע iזז~;:ר ר~ jי וו j\lען יר},ס עררפי! כסע Cב~ר כיס
יענקעז·
י~ן קינו::ט האט איהם פעשר !2ד~כןג; ז" jר~םה Bיבקסל:,ו צי ם~'גען איז ער
הז' t:איהם 'ע:גם בכ':ענ jJJא בע tעה" ר I$ם ער I$:ל ' C;t<iןע ו' , rן~פענ-יי ( tי א 8c r
נדויסען ה ןי ף ,ועולנער הא~ נעחערס צו ך},ר Pרע Cכיס J/י jl$קיכ~ט הא ס 'tוזאעםכ-
·· ·). Iכג; ~Xוייגע יי~פןע או jנראס וייא ~ו ןIIנ;ע.עלנס ואיף א ~ pערסע .ןי~ם גeיי
יn בעשינסע פון ר;tזן קיכ <;. Iכ tכויו .1
-----------~--~~~~~--~----------.---
, 1זtלט ש Mבעחאtכ ערם ףטערטיטע~ ,י' I$לtכ ער איחם פיר וייבע פערערtכח~
ו.עשםרז:פט t.t., .נער איהר ,בעמיינעם נעוינערל -איהר האט ביי יפר ניט ערם
~לענםםען פסרנעהם ! pרמט נ t$ר הערריס א~ כרייפס )':ימ ז:ן י"יא וףים איהר pענ~ -
איהר י'עס נלייך אויפ'ו ז:רם נעלרינם ןרערען פיר אייער רומהייט אוו פרעכהייט".
י I$ס האם ער נעואבם מיס אווי פיעל מיטה אןר ררייסםpיים ,רז:ס ריא I$בבוייפער
האנען נעקריבען פורנ~ ; ריעז רייר צח~ןעס יסט ריא פריהערריבע ר"ר פיי tזדם
רוירםה הז:נע 1נעיייר Pס אויף וייא או זייא ו (; Iלען אויפהערעו טים איהס צו האנע! צו
ם nזtן .ער האם ר~ן ערלויכם צצררנעהעסן ריא פערוואונרעםע אjו האם רויעערר
אנבעפאננע! צו וואכען איבער ויינע וואפןע !tזזוי ערנסם אןר Pאלדבבל,טיב רויא
פףהער.
ערם ווירםה וייבען ירא שטי Pפןו זי rנ t.tסtכ כ'ם בעפעוען כעןעוו אןר ער האם
נעשוז:סען איהם אוככעואטט צו נעכען רעם פערפוונטעו ריטער-טיטעל א"ערר ירא
צרה וטוט !tזרוענבעה jווי·טער .ער איו רערינער צו איהם צובענאבבןע איי ער Pוערט,
ראם ער האם j"Pאנטהייו א' jערר פרעגהייט ,ויעונע יענע נעמיינע ו"טע חאבוע
נעבען איהם בעבאבנע jאת פיר ייעלבע ו"א וייבעו שrו כענונ בעשtכדזtפם בעיוז:רןע.
ער האס איהם רויערערה~לט )יי~ס ער האט איהם שוי Jאיי! מ~ל נעואנט( ,רז:ס
א'ן ז' rשלז:ס איו כיסז tקייו Pא Eעלוע און רז:ס א קאEנעללע איז אוי ,כיט כייטהיב צי
ערם י'אס ןעס האם נאך צו טהזtו ; ער האט איחם כעוזtנס ,רז:ס לויט ריא כעועעצ
פיי ריטערל,כע עצרעסאניעס בעשסעחס ריא צערעמז:ניע פןו ריטערשאפט א'ן ערם,
ראס מען ביס pלעEנ אי! נאקע jאןו אין ריא שולסעור -אJו רז:ס Pע! עמן טהז<ן
בראדע אווי נומ איו א פרייען פעלר ; ווז:ס ויין וו~פעניוואך אנבעסערפס ,הזtט ער
ירוע שולדיכ Pיים פאלשט;:נרינ ערפילס ,ווייל ראםיר ויינש נעיוע Jכענוכ צווייא שסונערו
אה ער איו שויו נעי~סאנעו אויף וראך עסהר ~וס פיער שסונרע! .רזP i :יבאט האם
איהם אלעס כעבלוינם אJו האם בעוז:נם ,דאס ער איו בערייס איחם צו כעה I;tדכען אןר
האט איהם צונל"ך נעבעטען ,ער ו~ל !tזלעס ור~ס צרס כיכססען ~כפערםיכעו ,רוי,ל,
רוען ער ו I$ל ,נ I;tבערם רויא ער ועוס שו'ן ויין ער Pלערס אלס ריטער ,כאך א מז:ל
אנכערכיפןע ועררען ,וועס ער בערירס j"Pעסני;;iע א rשל~ס א לעבעדינען ניס ל~וע,:
Iגtויסער ירא ,ועולכע ער וועס איהם אל"ן ז:נציינען ,ראטיס ער ו I$ו אייס !tזבtכונכ צו
איחם און אירף ז' rס eעציעו pניטע וייא שוינען ד I$ס ועכען.
א רעשררז:ק J:נער דודך דיוע ערjכלעהדונכ ח~ט ערר קז:מאנדאבם פי iשו;tזס
נלי,ו כענראכס א ברך ,אין וועלבע iער חז ~:נעפיחרס דיא רעכניננע iפי iרא '~סר'ף
יז ה~כוע ,רו I$ס ער חאם נעויעפערס צו ירא עוע'"לסרייב:ורס ,אןו צר iאסע iמיס ~
.1 געשינטע פזו ר~ r iכינ~ס .ביך 26
ה ,האס ער i:ער\(בנעיי~רפע jפי 1ור ,רעם שילר ,ראנס אייבםעהייבןע ו'B rיקע ס ם r
אין ק~ , eר אס ער א יr כענעבע iא pל~e ביירע היגנר אזו האס רעם עועל·סרו\בער
נעפ~לע Iצי רער עיר אין אן~ שלעבטער ל~בע ,ר I$ס ייען ער יי I$לס איהם נענע כןע
נז:ן או\ jקלאפ ,וו I$ימ מען שי' jפערש ~ Bרס צו יופעו א ר~קט~ר צו איחם .ר~ j
האט ער ןרירער הערויפנעלענס ויינע וואפןע אי 1האט וייערר נעוכןעוכ מ~שרירע Iא " t
פריהער. ריהינ יייא
קיין יי~רט או 1ניט ::lעטענר'נ אום הילף ,ייעירער הער t$כנעויז:רפןע וייז שיל" א ,י'כI
בעהייבען וייז Bיקע אי! האט מימ רער ועלביבער Pראפס וויא פריהער צו Pלא Bם Iעם
pז e:פיז רעם צןרייטע 1עוע-לטרורנער .אויף ערם בעשריי וייכען צוואעוכננעל t$פען ~ ע
ל,יטע פזו נאסם -הייו אי; צייי.:.yו jו"א איי:-ן רען ווירטה ,אלס ד~ן קיב~ט האט ר I$ם
בעועהז האט ער I$כנעטהזז iוייe' Jיור אי iהאט הערויפלעבעכריב r'lהאכר אויף r'l
שיר;'רר בע;~:ם "~ :קעניב' iפjו שעהנחייט ,ריא קר~~ם אזר שםאיקק'יוב פ ין מ"ו
אייבע Jאייף ריועז רייבעם בעפאננעכעם ריטער ,ויעובעז עס ערויארטעט אוא שרעקל ' Jע
נע Jעבעכיס ,וו ער חאט נעפיהלט ,ר I$ס ריוע רייד חאבען איחם כעבעבע 1אווי פיעל
כעפאלע, j טוטה .ר~ס ווען אפילי .tזלע עוערסרייבער פוי רער ייעלט יו~לסען איהם
ייז:וט ער כיט ~כבעטוזיטען פזו ז:רם איין טריס,
אלם ריא ק~מעי-אךע iפיי ריא פערייאונרעטע הI$בעו בעועה iייI$ס ר (I" ~ t,
נעשעה 1טיט וייערע פר"כר ,ת~בןע ויא I$ננעהייבען e:ןר ייו\טןע אויף ר I$ן קיכ\<ט צו
שיוכען וכיט ';;" Ciעה בעבש יערלכע ער האט וין נעש'ייבט אויי רבס יייא ער האט נ)- j
Pנ;נט סי 1"1 t:רל ,:.;,אי 1האט ניט בעויאנט אייעכציכעה jפזר עור I$Pעוטע ,ייייל ער
כייא אזר בעשןע"ר ייאפןע .דע! ' ררירטה האט האט ניס בעייז;:וט אןרעוניארפען ויינע
וייא וין בענעםען ,וייא ו~לען איתם ו I;Cוע Iצו ריה ,ייייו ער האט וייא שו'ן נעו ( t,גט,
ראם ער איז א פערריjיסער אןו ר~ם ~לס שסיניג.כעד ין ג.ט ער r'pשסר I$ף ניט ה~בעי,
ייעי ער וז:ו Iייא ( t.לעמעו טןירס של~כעו .ר~ו pיכ~וב האס ב6ער נעשריןע נ~ן ח •..
בער אוו האס וייא כעריפש שעכרליבע פעררעטהער ,און רעם הערת פןו של~ס האט
ער כעריפןע פ"נו,ככ ~ןו .בעםייבער ריטער• תרפאי יי~ס ער >~וס רצ Itc ,זעונ ו I$ל
ין~נעררנער ריטוע בעה< Lנר) J\Iאויף ~ו < L< Lרס ,א I1האס pרגולוגו,ס י j 0fעדר רע
tנ נשעיכסע פןו ר t$ז . pס~ב' ביזר •1
~~
נע' Cיבטע פ י! ד~ן קיב~ס .ביו 2'2
--------------- ,1 ----------------------
ייננ'1ל ,יועלבער הז:ס איהם נ I$בנעטרזזנע; א שס'pע~ע ~יבס ,אזר יסס "יא צי'ףיא
סיירל< ':!, tורעלכע ויינע) פדיהעד רעדסז:הבט נעוו t$ערן ,איו נור צינענ~ככע iצי רוt:ן
קיבזזט') ,האט איהם נעהייםע iויך קניען אןו " t$iס בעסודעמלס ע eעס י"יא א חיי>יכעס
בעבעט פןו !"ו בו :'Jא' jסיסע! לעוע! האס ער אויפכעהייבע) וי'ן חאני אןו האט
א יה ס נענענןע א נוסע p Jלאפ אי Jכ~ pע iאjו כאבהער האס עד איהם סיס r'tאי י בעבעם
שוערדר נענעבע) א כיש t$Pשעריבע p jל ( t.ם איבעד "יא אpם~ע) אור ה~ס כ t$ך (t.לץ
ע eעס נע.Iוורעמוס צייישע) ריא צייהן~ ,כערם וויא עד האט ר t$ס t$בנעסהזזן האס
עד בעפייוען א"כע פו Jרא ראטע ן איהם העדו'tכ~ונאדט~ע) טיטי) שרועדד ,אןו ויא
iז:ט ריוע ~רנייט נעטה t$ן ועהד פ לייסי נ ,עדכסס אזר פז:חיכסיב :פ t$חיכסינ' Pיס
איז ר~ נעווען בויטהינ אום ביס העדויסצושיעסען סיט א נע~עכםעד ביי עיעד! מוכPם
!:ון ערד עצערסאביע ; אסח ,ירא הע'רישקייט ,יועל כע וייא הז:בע jשי'ן בעזעה ~ j
ערם נייע ן דוסער ,ה t$ט בעסאכס ( t.ז זייא זז:לען זוך אי'בהאלטןע םזר לאכען .ןנורו
שייעד,ך הזזס זיא צי איחם ב"')I זי r ירא עהריייררינע יובנפדוי הזזס איהם ~ננעטהז:ן
ו~נס " :נזזס ו t$ל נענעו איהו וזזלס ויין א נ~י pליבער ריטער ,איהר וזזוט הזזנעו
נליק אין ק~ס I3ף.וו רזז) Pיב t$ס הזזס נעפרענס איהר נזזכוע , jאום ער וזזו אין רער
צו Pונפט י'יסעו ייעטען ער הזזס ~י ראנקש פיד ריא יעצטינע סובה ,יוייל ער ה;tזס
איהד נעייז;:ס בעשסיסע) ( t.מהייו פזר רעם דוהם ,ייעלכע jעד יועס ערייערבען ררדך
זייו עמכטינע האנר ,זיא הזזס יגנס נרויס אובסערטהעכינPייס נעענספערס ,רDt$
(t. )פזו סאלערזז( אוי רז:ס ויא איו ריא סזזבסער פןו ס~ו~ס (;I איחד נזזטען איז
שוסטעד אין ס t$לערזז ,יעולכסד וואוינם ביי ריא בוערס פי) סאנט' I;(Cביענ~יא ,אןו
רז:ס זיא וועס איהם צו יעערר צייס אןו איבעדאל ריענעו )~א פעדעחרטן אלס איהר
הערדן ר !t$קיבזזס האס פור איהר םערי~כנס זיא וזזל איהס צוליעב סהזזן אןר פןו
יעצס זז) צילענע) צי איהד כז:סע) יעם םיטעו ר~כיא )פיו רזזו( אןו ויך ריפען רזזכיא
רז-לז:םא ,יועובעס זיא האס איהם םעדשםד t$כע jצו סהזזן .ריא אנערער דאסע
הזזס איחם רא) זזננעסהז:ן ריא ש Elזזרע 1אזו עד האט סיט איהד נערערט ריא ועלכינע
יןג-יימער ,וו t$ס ער האס בעדערס צו ערד ר~סע ,ועולבע האס איהם ~ננעסה I$ן רעם
איחס נעזזזנס, ויא האס שועודר .יעון עד האס בייא איהר נעפרענס איהד ב I$עמ, i
ר I$ס זיא הייסט ס I$לינעדא )סיהלנער'ן( א!י ר I$ס זיא איו ריא ס~כטעד פןר א ן
אנשטעכרינעו סיהלנעד א rאכסיק יועי א iעד האס זיא דא) נענעטען ,או זיא ו \tל
אייך ~ככעהעמ ) ערם סיסעל ר (; tני; I:אןו זיך רופעו ראני~ סז:ליכערא ,אןר זיא האט
,.יהם ענענפ~לס פעיש!3רז:בען איהרע ידענסםע אין tזכסוננ.
נ.1..tוחט t$ניעס ויינש איף ~זא ארס שכ)lו כאכערם יייא רוע ם~רכע
tI ישעככטע פןו ~ 1י'כ~ם .כךר •1
ייאל ,,.ה=בא רע אr "יז נעקיעס , jאק קייס האס ער אייבינע טריט הער"ננעריטעj
יינבעו 1$ נספונען צו א~ rדעמנ~יוע iנויס צבוענונעד 1א קל~טי t:ע אוי צו א~ Iנערזר
פוי איכבעפעהר פופצעה' iז;הר נאקעט ביו ציס בארטעל ,ייעונעד האט דז:ם בעמז(.כס
בעםאסעייעט שtנארקער נייער האט איהס t-: רע! ייוע בעשרייען ,אוי ניט אוטויסס,
~ד">i: ר rלייב טיט א )אדסע ,אי Jהאס בענוייט יעעד Jשמ rטיט ר\א יוערטער :
וסיו צי אןו ,יא אייכען אויף ".ערר ייננעו האט בעי; tר' " : jUאיי ועו' עס עסהר נסיי
טהזז! ,סיי! ~ nר ; ביי כ~ט ,אי ,ויעל עס וויעערר כיט טתזז'!! , Iיא ייעו שו rויייטער
נעםער אנסינכ נענע! אויף דיא ".ף~ש
א,ם רP !I;tינ I;tס האס בעןעה , jוו~ם ר~ איז פ t$רנענאנבןע ,האס עך איוםנ1I
רופןע סיט צזז 1ן " :אונ.!',רע'ער ריטער ,יייא ניט שעה! איו עס פיר רייו t.tןוי צי נע-
ה t.tנדוען D t.tערו t;:ן ,ייעלנע Pען ויך ניט ייעהרע . jזעין ריך א ייף דיי! פערר אזר נעהם
ד\\ן ש Bיעו )עם איו ויירקל,ך כעשטאנעז ו"כעד א ש Bיען \ I:נכע'עהכס !t;:יעם עדרכ
נז:ייען ניים ,צי יעולנע! עדר פערר איו כעועו jצונענונדiע( אןו איך ועול דיר ויייוןע,
יאס נ I$ר א פ"בלינכ טהיט אווי/,ן
א,ם עדר נייער האט יערועהן 'יוע שטארק נעייאפענטע נעשטאלס ,ויע;ככע
האט כעמאנט סיט'ז ש Cיעו א'נער וי'ן קאפ ,האט ער כעכלוינט ,או ער י'עט י'~r
ר~ r'pל":נעייבער ניט הערייס אי! האם כעענטפערט ועהד אינםערטהעניכ " :הערר
ריסער ,עדר יוננ ,ייע)כע iאיך נעשםר~ף ,דיענט נ"א סיר א,ס שעפעריינכ ,איוס·
צי Elאםעו אייף ם"כע שאף ,ייע,כע פיטעןר ויך הערום ייועז ~רס I:\ jנער ער אזי "':וא
יי"ל איך נעשטי t;:ף איהס פיר נאכועסינ ,רז:ס יעערן טאנ פעהלם סיר איין שטיק·
ו"נע נאכ'יעםינקייט ,אעדר שעלעסייי ,ואנט ער ,ראס איך טהו עם ץיים כעלרנ"יז,
איס איהם ניט צי נעצ t;:הועז ויי jפערריענטוע וי ; rאנער איך שווער נייא נ~ט אי!
!"ס נעוויסעו ,ראס vור יונכ ואנט ל ,נע! I !/
/,יז:ס וואנסט ייא טיר צי ו~נוע אין ייא אוינען ,נעסיינער נליער,וו חז\tכ נע-
!אנס !~ר Pינ t$ט" .איך שווער כייא רJור וק ,ייעלכע '' Cינם אויף אונו ,כ~ ,איך
iיאנ ויסט דיך יורנצו t:םענiע יסט דיוען ש~יעו! נעצ t$הל איהס ;ו"ך ז:ה t:' Jום
טעכית ; עורן ניס ,ש'יער איד נייא נאט ,ועווכן!.ר :עייעלטינט איני)ר אכרו ,י t:lס איר
אז ענר Iכו':ך אי-י ועז' ירד אוינעננו,קל,ר םערכונסiע אק ס'ס דיר סאכע1
גלוויף ~!כ~
ערר כעירר האט הער;tי:נכג:לאנ.ך iז' rק~ 9א j:האט :י;~ iם'; ':א:ט'ן I$רס כ~-
נעבינרזע זיי jיןננ .ד ji$ם':::;:ק האט רעם ;;ענ;" ד;ל , t: ~:•. ;;: i:ן iיא cל)" זי; הונוי
.1 בןו קיכ~ם . געשינטע פין ר~ן 24
•i קא!.יטעל
"וקt,כ;oווכ . ~M ונ'ול~וק ח~I2 ,יסם פיוכ אינועו ויוכער ",.מירט ~למ ער
ריא iזצה פוו וייו ייירטה ייעגען דיא ~רטיקלעו ,ייע L.נע ר!' ח~ם טיטינ
פיר ייין אונטערבעחטוכנ Iאינערהויפט נעלד איו ריינע ייעש ,הו;tזפ ער
נעש ~ L.םעו זיו איסציקעהרעו צוויק ו$היים איז ביט בור שIjפען ריוע Ijר·
ט יק I.,ען ב~ ר אייך ~ שילד-טוענעו ;פיר דיזע שטעלע ה~ט ער ניי ,.זיד
~ננעם~~בט צו בעהס Vו אייבעם פיו זורנע ב :5כנ Ijרעו פין וו;tרף ,ייVיכעי
פ~טער פין קיבדעו ,זזנעו איז נעווען זעהר t$ :ו-יז אסת גע רןזוו ו;tוים איו
ניט פיר דיא ריסעול,נע שםעלע פי ן שילד-טו::נער .ער ח~tכ רעוינער
רז:רף ,איו דעו פערך הז:ט זיי i זיי ן ו tlצינ::י:נטעו יייעדעו בעקירעייעם צי
ו;tננ :גהי-נען צי לדיפען /:tוןי לוםטיג ,ד~ס עו ה~ט סיט וייבע פ'ס קיים
נע~יחרט ריא ערד .פינ קט דוי א ער וי~ L.ט פעושט~בע iויין העררבים
::-::;:חס .ער הז:ט בו;tך ביט יי"ט ~ נבעויזפע ' :5 iי 0איהם הזtט ויך געדרכם I
~ו ער הערט אין ~ געוינטען רי~ל ,רעכטם פוו ווענ t$שייו$כע שטיסע
פיו (י Iםערזא.ן ירא.ם ק L.ו;tבט ,קיים הי:זט ער ויא געהערט ,יו;tט עו אייךנ
ירא.ם ער גיט סיר נב', !;t ,איך ך ( tנק רעם אויכעוםטעו פיו ,יא " eען : גע
:נ iוי tריה ~ סענל,נקייט צי עופילען ריא פלינטע! פין טייו כעריף איו
זי ז~ס~ע lדי ' Cפרונט פי iמיינע ;;ב,לרה;; iכערלIjבנע •1דיוע שטיסע
קיו:ס נ;ןיייס פין איו iא וננךיPי;ינער פ;זרן ,i ;;:וו·ג.לכיג .נעד~וף סיין שוץ אין
·,ף..ויר; ער ט:;:ה 1151עטב;:-נ'צ:;:ו iא~סנע קעה דט איו האז :::איהם ניב t .ט,ן"-
נזtי רעם ~וט .t ,י) ו;ויכען Iייי~ ער ה~ט .ו~רענקם ,ריא שטיסע
יf: ;:ןתכ:בע פזר ךיב:ז . :rpס~ י~. 1 :
pעכע jאיור ריcכער וייו ; איבערהי' 9ס ,ויייל יעערר עסנש איו ערר וור!י פןר ויינס
סה~םע1/.i א"בעכע
" I$נער וו(; tס פיt ~ ,כה~סעב· אנררעס j הזזט בעו I$נס יי~ tהר J,/ "דזזס איו
ויהן איו ונייז הערר ,ייעלנער רריל וניר ניס נעצזcהלע Iערם לי rפיר סייו שיוייס אזי
II ( t.רנ"ס ?
"איך ייעל דיר נעצ~הלעז ,פר"נד ~נררעס/,ן האס נעענספערונ דער נייער ;
"וייא t.tזיי ניס אןר קים וניט וניר ; איר שויער כייא ( t,לע ריסער~רערנס פיז
דער ייעלס ,ר~ם איך ייעל ריר ב'עכ~.הלען יעערו רעאל ,נאך וניט Bר (; tצענס
ע'"צוי 1./
,/דיא פר t$צענס שענק איך ר,ךי" האtכ נעו t$כט ר~ו קיכ (; tס " jניעב איהם ירא
·ע~לעו ייעל איך ויי) צופריעדעו ; ועה ,זזנער ,דאס דיא ו~לםס עם טה~ , iז~נסס
שויער איך נאר ~ מ~ל Iו~ס איך יועל "יעוער Pיעtכן אוז דיך נע' C::סרז:פעו jדיא
יועסט ויך פזר וניינע הענר ניס הערויסרןעהעז אפילו ייעו ריא ויעסס Iיך נ עהאלטעו ןןיא
מאו
--
< Itעקועש ,אןו ועוו רוא ויילסס וויסע Jווער ר~ס ניס ריר דיוזע עבפעהל~ ,ים רוא
יייסע jו~לםס ויך פיהועז שטארק פעןפל,כסעט צו האלטע Iדיי! פערשפרענעז .ו~לסםו
ויי , jר I$ס איך בין רען העווישען ןיסען ו p ;t$ינ~ם פו 1לא ונאנטשא .ערן
ייז:ס כעהונס ויר 11$פיר אלע אונןענסע jאJר נעליידיניננעו iזייא נעוונו אןר פערנע.כ
ניט יו I$ס רוא האסס tבערש Bרז:נע jא;ו נעשוי~ערן .ו~ Oס ועוסס ויא ערהאל t:ע! ריא
I$ננעקיכךיבסע שסר .'/ I$ף ר~ם (; tנו I$בענריג האט ער רז:-ציכ.tזנטעו נעבענע jא ועי; וניט
דיא ש t;(Bרען אןו איו נ.tז ל ד פעשרייאובדIו Iבעיי I$רען·
P
נ I$ננעק י ס אזי ייעו ער האס כעועהן ,דאם ער ט~' t.tרp ערר ביירע האס איהם
חערייס פןו ייאלר ,האם ען ויר בעוועכעדס צי ויין יינב ~נךרע p איו נ.tזכעצו שיr איו
"קים אתען ,וניי! קינו ,איך וועל ןיר א"כ.ס בעצ I$הוע Iייז:ם איך
אןו האס בעז (; tנtכ :
בין רין שילרי,ב רריא עדר טאו יי I$ס כעתונס ויך I$ן פיר אלע אינרענטען האס יזנן
בעפיילזע.ן I
"עס יי I$לtכ נעייעז עזהר כלייך ו /Jהאט נעז I$גס .tזנדערס" ,ו~ס איהר ז I$לם
נעה I$רכע 1ערם נעפעחל ~ןו ויזעז עהרוינןע ונענשע - •jגזזס ז I$ל איהס נענעו לזtננע
' I$ח" -יעילנען איו אויי גר.tזיי אוז lt.tיי נערעכס .רזזם ער ייעונ נעייים קיעסו
Wיי \ I:ס ער האס פעשר Oי \ I:נ ג; , Iיעו; א,הר נ \lצ I$הלס זניר ניסU .צוריק אזי ערםיל
"איז צי יצינען ירו j "אוז אייז ז~נ אויך ~ווי' Iן האס בג:עכספערם וער נויער
יייא יףיס איר לעוג ד,ך ,ויעל איך Dג ר;ר עסג :ר מיי) '::ןלד אי tאןיך ירא נ'ע~~,ך'יננ
צו פעררנעםעזר I ',נוייא דיען ייערםער האם ער איהם נעכןונוע ביי( ח,כר ,חאס Mיהם
נסע'כםע פוי ~ד P :ינז:ס ,ביך ,1 ~e
אזי איח.ונ '~יליינ אןו ער האס בעענtכפע,Iס -י~ס ער איו :איהם שולריב פיר בי rס'ן(
ב t$סזע לי ,rצו ויענען ער t.tלע! זז ס I$נאס ,
ראו Pי כ t I$ב האס כ;tזנכעיענעכס און בעפיכען ,ר~ס עס נעסרע 5iס ריוי ~ח
עזכצינ רעאלע ,jא;ו האט פערלאנכס ,זזו ערר בויער ו t$ל וייא גלייך בעצ~הלע ,1ייזע
נ;ר 'וו·ל אדפיר ניס כעצ t$הכען מיס' jלעכע ן ,
ערר בויער האtב סיtב שרעק בעענספערס ,י t$ס ער פערויכערס איהם סיס ערם
יוארס פ ה t':שסערבענרען עסנשען א ין סיס עדר שבי עה ,ועולנע ער הא!ב א'הס בע-
ראס עס בעסערפס כיס בעבןע -ער האס איהם ~בער Pיין שבעוה כיס בעבעבען -
אור פיעל ,ורייל עדרפו Jנעהס הערז:כ ריא סיסע ,וועלנע ער האס אויסבעבענען מיר
איהם אויף ררייא Dר~~ ש'ך אויפין רעכניבנ ,אזו זז רעאל ,יי~ס ער האס נעצ~הלtכ
וכ'ר עפנןע אן ~רער צורי-א סז:ל ,ייעז ער אין נעועון קראנ,P
"אל ע ס ' eעהן או Jנוtב ",האס נעז t$נס רI$ן Pיכ t$ס " jז:בער ריא ש'ך אזו רי א
ז:יער~ז:ווכנע jרארפעז ניס כערעכעכס ויערע! פיר ריא ציינעכס ,וועלנ }'.רו~ :האסtב
~יהם ב}'.טאבם ניס-פערריענ:נעדהייי ; דען ,יעון ער האט צוריסען יאס לע עדר פןר
ריכע 'eי,ו האסם יוא ציריסע iוי rהויס ,אןר יוע Jעדר פעלשדער האס איהם .זעל It$ען
בליtב בשעת ער איו '.כ1וערp Jראנ , Pחאסס רוא איהם בעצא eס ו' rכליס געזיכסער
ה"י ; אול~ איו ער סיט ייר קיייסI ,ן
"י ז:ס איבבל· pאין ,הערר ריסער ",האס געז t$נס עדר כו'ער ,ראס אי ,האב
ק"ן נעלן כוו סיר jכז:וס אבררעס ן בער~ ס'ס סיר אתיים וערל איך איהם בעצ~ ך,לע;
ניו א יי ! רעאל",
"איך ו~ל וניס איהם נעח ן צי חייז "! האס נעו~נס דער יינג " iר { I,ס א' iבי ך
'~דכער ! כיין ,סיי! הערר ,אזא ואך יעול איך כיס סה~ן jרען ,רןעו ער רעוס 'Iניו
: -,ע"!, jלא יועtב ער סיך מאנען פיר א קרשו ,יייא ערם הייל·כעי באיםח~ ל~סעי .כ ,
;ענ';"' סען חאtב ~כנעי~וכןעו רא הויס",
"ד~ס ורעס ער כיס סהזtז ",האס בעענספערס י\<ן Pינזtס ' jט" rכעפעהל
'"ין בענגו איחם צי חאלסע jאין שרא ; אןר ייןע ננר שעוויס סיר כייא ערם ריטער
סיסעל ,יועלכע iעד האס בעקריבען ,ל~ו אי'ו איחם פרייא אה שסעח דיר ונם פיר
1/ ייא בעצז tהלובב
"כעערב Pס וו~ס איהר ו~כס ,סייו נוסער הערר/,ן האס נעIזזבס ערר 'י ככ'~ל ;
נעjיר' נע ; i
'"',ס בעה-לבית איו Pיז ריסעי אה חאם ס"בס~ל r'pריסער;tזרuח נים
ער איו ערר ,ייכער כיא iהאלר'יזז פ'ז Pיי יכtבאנאר,ן I
"ר~ס סאנס יערניב אייס JI,האס נעעבספערס ר~ז tQ'Pס I'IIW :ר tcת~ודו;:אס
29 וניו •1 כעשיכטע פןו ר~ן Pיכ (; Iט,
ם;~ ר~ן Pיכזtס האס זיזבכעריסען איככעפעהר צייייא סיילע" , Iאט עד ערדועהI
א ~ pוכ Bאניע ל·,סע ,ייעלנע ויינע; נעיעו , jיייא עם האס ויף ש eעסער העתיסב •II
שטע'סP ,ייפ;"טע פזר tב~לער~ ,ייז:ס וייכען נעפ~הרען כאד סיר~' ; tצי Pייפעr
וייא ויינען Jי1ייעז ~~ינע-זע pסט iוייא האכען נעסרז:כעז ונרעכ-שירסס אר, זיירענס,
עס חאבע! וייא בענלייט פיעד ריעכער אייף פערר או iרדייא עזערסריינעדס צי ~יס,
Pיים האט וייא רזזן Pיכזיזס ר.דועחן ,האס ער נענליינס ראס איחם עדייארטעט ר~
א ,ייער צ\ " iא; אןו האט זיך צונענרייtנ צי רער ר : I$כע ,ייי1-לנע -יייא ער האס גע-
נעי:, ttt:ג;פ אין אם טדייעם Cען כזזכציסאנ Vז איז עקסםדא פיר איהם נעייע ! ח 1נקם ~
~ Iס ער האט בעלעוiע אין וייגע ניכער ,סיט אנשטעכרינPייtב אןו ררייס':':ב" אלעס
האט בענדיפע jערם '; etיעו, ש Bז:דע, i קייט האט ער ויך פעסט העריינבעועצט א'ן ריא
האט הערויפנעייזזרפג 11ערם שילר איי;; ויי :גריסט אי Jהאט שטעלעכרינ יו ;-איבעריי
סי' '! t:יעינ ערייארtנ ריא ל"טע ,יעילכע ער האט נעהאלטע jפיר ייאנרג.רכר.ו, :.ר.\.ב·tר
הערנ;, j אה ועהJ האט איהם נעקעכtב סעJ כעקוסען אויי כז:העבס ,רזיזס !יינעi יו1/י זייפ:
,זאט ער אייפנעהייבןע ויי! שםיסע אןו האם אויסנעדופען טיט א שtבז:לצע~: 1ב: t
"ייא נאנצע ייעלם וזtל האלטןע שtב'ל ,יעין ר'א גאנעצ ייעלם רויל ניס בע Pענ , j\lוז> 0
א' jערר נאנעצר ייעלם איו ניס רזיז ' 1" 1שעהנעערס !:רןיענציסער אלס Iיא 'Pיועףן
פי) iא סאנס' cא ,ריא אינפעדכלייכ~'כע רילצינעא רעל טז:באסזיז !וו
ריא קייפלייטע האבען זי ,ז:בכעשטעלס אלס ו'יא האנע Jבעהעדס וידע יךער
טער אןו ערחעה Iירא נעשס <tלס פח ערר eערוז:ן ,ייעלכע האט כערערם ,אק פר רעם
אינהאלם פןו ריא רייר ווא איי ,פןו ערם אייסוע.ד ,jהאבעז ויי בלייך הערו'םנע Iעהן
א' ,פערריקטהיים פון ,עם רערגער ,אים I,< ,נער ,צי ערפ~הדע , Iוו I$ס פיר זז בך
Pענסניס ער האם פןו ו"א פערלאננט ,האט איינער פןו וייא ,א ליפטינער פויבעל,
קע;ען ג'ט ירא מיר ר'סער, "' iערר איהס נעוז:כט : נאכי} קליכ ,צו ~בער ר~ן
עהרענ-ראמע ,פיי ייעלכע איחר עררמ ; לז:ום אונו ויא ועח! ,אי Jייע Jויא איו ייי ,סי
ל,ר ~ויי שעהן יייא איהר וז:נט ,ייעלש מי ,סיטין נאכצי i1-העך~ ,זזהן צי~ר ,סע·;:זס.\.
בעPענען רז:ס יי t$ס איר .,פעךלאכנס פו Jאינו,ןן
"ייז:כ !.יך ~ "ייען איר !זזל :יא ~ייך ייייו' 1',I3.האם בעעכט1; ::ךט רז i :קיכזז '•t:
נעלייכוננ יועט איהד ,אז האבע jפ'ך ריא בן.וPעכןכנ פו iא ויאהדהי'; ,:יועל כג V' :ר.\.רב;ך
עזהס ? ריא הן' eט ואר איז ,ראס איהר ~~לט ב ים ו .\Iה ; .\Iדיכ ·:''";,ילב ב ;~·ק~· ן'. ·:
נעהי' 9טע ,Iנעי;:יעור j.\.אןו בעי:נםע.iנ·נע iiאת ויעז ניט .פ~ררי J.ר איך ",א ~~':ל~ i
איף ב>ים Pאסםו:ן ,א':רר חארטכעקיבע אוז ;:צל~ט;;י ל·,טע ! איהר "כעבז :.אי' jצי;עח:
איינצינןן"ו א"נער 'כ<\נ \1 iכרעד , iיייא ,יא ר·טג:רל·'כג:;;" .נ:צ j ~::; ,i:ר~י נ .ר~~~~ \,,
בע' Cיכטיג .פי iיא. ,ט;::וכ'ק בי •1 i ~
- ----------------.-'---'-----------
יויעערר ציבעביבjעו צים ביים אי jהאם איהם ~ Iוי פיעל שוכיץ בעבעבזע ,ד~ס עד האס
"'עצם רוף וכיד ריי Jוכ~ , jיועלכער ;עהכם איהס כעסם נעל II$עז ליענ;גו ttטו'דטע;.
ויך ~ iיפר אוברעכטע , jהערד ( tנדרעסI ,ו האם ער נעו~כם " jדוא ויעסם jעהז ,עד וועם
אי:ז בלייכ ,איך כיו נאר סיט ו'ר ביס ~ווי ל"כט ז:נבעהוכ'.נ :.פיר ייועס אירני 1.כט j
ריר בים ם'~רסינ ,רעו איר האב ש:כ~ד pבנעוה ריר ~בצר~יבדען לעבערינעדהייי ,יויא
דוא ה~סט עכע; נע ." Iםנ~ עברליך האם עד איהם זזבנעבונעון איו האם איהם נוו
;} 4בע iערליינניס אייפצוווכע; ו' rדיכטער ,אום עד ו~ל אויספיהןער ר~ס אורטהיי,ל
ייע;כ· 1.ס ער האט אויסגעי; et,ר~כען.
~כרדעס איו ~'יעג סיט פער t-יכעל אזי האם נעשוו I$עון אויפצוזוכען עום
העלדי' Cעז יז:ן ק>כ~ט פו iל ( t.וכאכט'~~ א iאיהם ערצעהלען ~לעס ,וי~ס האט ~· e
סירט ,אים ער I$Iל ~:יהם י ( t.פיר וכז;כעז צי בעצז:הלעז lיעכע jוכ;tזל ~ווי פיעל .עד
ttייענ ט'ט טיערעז אי Jריא איינע Jאח ,י rהעדר האט איהם נ;tזכנעלז;כם. אr
אווי האם י·~ס יער העלרישער דיםער י~ן ק'כ~ם אויסבענל"כט ר'Iעס אוב·
דעכט .קדאנ ':':tער :Jר"ס וכ'ט ( t.ו~ נרו'ם ( t.רטיבjע ~נפאננ .וכיס וועלכען זייז ד'!:ער
l
ציפריעיע כ:י)"/ שט ttרP האט ער נעריטע Jצו זיי jיזזרף שזtפט אין כי}.וועז בעכליקט,
Iיך אל" , iאזו האט נעו~נט וכ'ט ( t.ה ( t.לב-לןיטער ·t::ביסע " :ררא סענםם ריך יעצו:
'Cעצע jנל'pויכער פאר ttלע פרו'עז פןז דער וועלם ,ז :הלציבעא רעל ט ~, I$ס~ב ירא
• ; tעחנע פן Jז;לע ' I.:עהנסטע ! ר~וכיט ןי~ס ~' Oשיס Iאל האט דיד נענעבעז אוא הע-ל
ע; i"':אiי בעריהונטןע ריטער יירא עס איז אן Jורג-ט ויי jדז i :קיכ~ס רע ל~ וכאכטש~,
וערלכער -יייא ,וא נאבצע וועלט ורייס -האט ערסס בעכסע iערהאלטעז ר i:.li
אןנרג;כtנ אiי 'יא כדעסtנע ראס אן'סבע;;וייכtכ t'-,בעדט'טעו אiי האט שן'ז היינס
נעק vכט אן'םסראכסע jאןר i נרעסtכע )..',באלק ון~ס ר'א אוננ IIרעכטינקייט האט נז:
ניסע כtו ,יא P האכ איך הערויסניג.ריסעז ה"נtנ נעכעה! J נרו' Iאונ Pייט האט נעקעכט
וענעם איב::ארכ iערג'נען טירא , jור~לכי 1.ר ה~tכ נ~ר ~הן אן אורן~ i רנ~ ;-ם r. ר J,:ר
• 11 נעי;:מיעסע jא ',,וו~כע iייננעל
ויר ער א" ב ':;::tנ;נק'וב;נ :צו א ' Sנק •t:יואי פוער ":':ףג'.פ 1..יג;נע ;ענ,'],ן האבעI
ז:כבעה"בנ j :א j1ער האס ויך "'ן",נ רער;~~הבtנ .ר{~ס ,יא י~ 1נדערנרע ויטער t.ל ilגעi
כ~כםהועכ~,. ו~ i:א;א ל~'1 ::ך על;:ב:::יב~ iצו כ·~ר;;נק ,....ןועוכ'.ג jורעכ צו כעהז:ע.j
·ג.ך ך'; ~ ",·1י t: ~::;';..·:.: 1.ג":ט אי כאכרעם ון-א ער האtנ נ;~;:י הא C ; -יגר ~.נ":::::יי'ב
::אד;·;~ , t: ;~.האט ער עג,ליך "בנעל~ jע jיוא לייגעס או Jהאט 1" 1פערר כעל~ז 'I1-
רער .. :::רר האס נע .יוכנ; jרעם ~כגעjןייג Vי~ j ן :~:'iנל'; ובענ ער הא ;:בג~ \1 :וtב נ ' i'j,כjl"'.
. .
~:י I.ג ,ייעוביגר נ,~tה נעEי י הרtב ~ו ן"ן ~_~ p . רנ~ףu.
31 .1 קינ < I,ט .ניי '11$ געשיכטע פוJ
_--- . _,:_-_;_------------------_;.~.:...:..._,:
""נןע בעיעון ~ו'י ט.יעוו ,ראס וייא האבע jאוחם העו~נכעי~ ..נען .יעוזןערנד רע זואס
_·..ינ ,וייכע הערוען חאכע jאיחס כעוופז j:את האנע jפערל ; tככט עו וז:ל '~ןיו
.,,פהערע , iז:כעו רעו יוככ אי :געןעו t; iויי אויפכעוענס ,ר~ס עו האם כיט כעוך t$וט
"Nפג.י1בעו וז:ס ש eיעו כיו עו האט אויף איהם אןיסב' J.ל~וiע ו"ן נ~;צע ,צ:כ:ה .עו
איז נז;כצען צר וייא א ק האס יקי}. e פjי גrר ך'}.ק·ט~· ~ס כעאנ !Eס ריא ~:יכרי;ע.... .
I _--ו :rייjככעריכ אויף ועם שטוום פJו ריא ק~ע;נ >ז:כע jאן יף רעם I$ריונע! ריסער
~ס האס גערעכעכט אייף איהם ,האס ער כיס כעקענט האלtכע iוי' jונוי ,ןזא האט
~הן אןיפהער נעפוונס היטעל און ערר את ריא 'יייטע\ ,לעלבע ער האס געהאוסjע
E:יו עמרועו .ענר,יך אזי רער יוככ טיר כעיי~וע jאיהס • ttוז:גענריכ iריא Pויפ',יטP
האנען זזננעצוינע jאזו האגש א ו יף וייעו ווייטי}.רעו וייוע כעהאס כענוב צו ערע'גהוען
ji:ו רעם ז:ריטע :וים1:ר טיט ריא וורנכענרז:כ;.יכע כייגעו,
אויפצוהייכע , j ועוז עו האט ויך בע!:וכjע או" ן האט ער וויי j,ערי כע eרוכירט וייו
< tגערו וועז ךז:כ !'> :איהס א \נסענו '1 ,נ}:ו\ע jכ'Cעת ער איז כעייע jכעווכר אוו שטארק,
יןיא אוןי האט גוו "; 0 :עקענט כאבעדם ןןיא עו איו כעייע JצוPלא > Eט אןו צוש'נtיזכע '/ i
וז:ך האט ער ויך כעסוויסם וניס רעם ,ךזזס אזעונ) '.אוכנוP,ע Iויינ 11'.פי~ ירא
ייאנעדונער רוסעו בעוןעו נ < tטירו '1 ,אJו ך~ס ירא נ (]. tצ'כ שולו א rערם האס jגt::' ~., I-
פעוך .פ I$רוויפינ~ ,נ Vו ,האם עו Iיך ניט נעPעבס או'םהייכען ' -ייז .ע-ש Pל'זו r'1
Mtז' , rסקר 8רע נעיעון צן Pייוס
~
•1 בשעיכטע פןו ו~' ק'כ~ט ,נרך 3t
א"יף א' !,(', rמ לויס ".גר כיעעררטרעכטינער ויטע פח א"ער ס I$רט עסכשזע ; "יען~
ב' jאיך אח עריי~רס א"ו אןו איך פערטרןי אויף ירא גערעכסיגק"ס ,ועו)כע איך
חאב אויף יסיו וייס איו ירוער ז iMו',
רו~'tJס אייג ~דער ניס Pיין p אוייו חאס ויא !3ערפימען ; ו~כדערן ב'ואם אוו ~מבוא
~ קריטען רן Pעו ,ז~כדער iזיא איו נראד יייא אייבער פןו ריא כראער םעלועכש-ט"כער
פןר רכאדארראמא~ ·.נער איחר והגט וכחיי;ור ::עצ~הןעל פיר איע-ר טגאייל,כע
;עסטעיכרכ בענש אזא הימ;ז"ז; \lי שעהכהיים,
ביי דיוע ייערמע'י אי :ער מים ~ו אייבנעב"נע כ Vם ש' eעז רYבעלI I$נ:ע רצם טא:
ררג-לבער האס צי איהס נ'1רעדס ,וכים אזא כרןיסע' צ I$ןר ,דז:ס עס ייז:לtנ וכים רעב
~זככעזאכעכעם ייריפסא~ נעייע jועהר שלעכט ,זעון ' I$ציבאכעוכ יי t$לם צי ויין כרןיסיi1.
כ;כ' pכ'ם םער Bל (_ tכטערם ו"נע פיס אןו ביס א ווככעפ ( t.לע iא' 1יםטןע ערריגעו· יאצ"'
;אנטע איו נעפאלען iויי! חערר א'ו נעלענ;ע אי jהאס זי ,נע' Pיקעלם אייפין פע'ר
סיר אייביג'ז צ"ט ,ני~סיחעכ"נ !יך אייפציהייג:ע~ ,בעי ו' rיפה איו בערוע! אימייסט :
rו ש!!יעו ,ו' rשיל" ו"נע ;~ e ':דע 'iו' rו יטערה יסעל אןר ו't( rלו::ער יי t.tפעכ~-כצג\
עררועהן א עזכבשען ל·ענענןיב אייף רעד עדר איו ער צי איה-ס צובענ~בכען א;ו האס
איהם נעפי Vנס ,ועור ער איו אJר יו~ס איו ריא עמשה ,וו Ct$ער pל ( I,נס אויי 'יזe
סרעליו ? ר t$ן iכיב I$ס ,וועלבער האס פעסס בעבלויבט ,ר t$ס ערר סאן ~יז רער סאר
איתם צו עtכנפעןר t$ !::רסנעועצס ויז אכשסאס האס קיז פת זבאבטוא ,זיין פעסער,
ו t$ס~נס אןו עצרעהלס ריא געשיכסע פןר וי' jאונב P',וויא אייר פזו ערד "~ Iבשאפtכ
פח ערם Pייועד ס ויה Jסיס זיין בעסאהל , j,נר~ער יויא עס ווערט ערצעהלט אין ערם
i
ר t$וינען ר t$סאנס .רעד בויעד איו עךשסוינס בעוו t$רען איבער ויינע אינוינינע רייר j
ער האס אייפגעהוינןע וי' 1סאס Pע ,יועלבע איו נערוען צי PלאBט אויף 'טP'!:ש-סיקלאך
אוהם ראן ~1דs.Dננס אק ער האט i אןו האס I;tבנעווישט רעם שסויב פJר ו יין בעויכט
האם אייסכעשדיען , :א" תערר Pינאדא ) I !,אזיי האט ער כעהייסע ן אלס ער איו כאך
ג~
פערשטענריכע j ויין פעשדסאנר ,אייערר I7ד האס וי'ד פערי יאנרעלס פי ן א בייOt נעייען
נבבורעז סאן אז א ויאנרעדנר;:ן דיטער( ",ויא קוסם איהד צי אוא לאני~ ו I;t u .ר..:ב
אויף אלע פדאנטן ,ןן Yל:ע ויינען איהם נעשטעלם בעוו I$דען ,האט עד ~ >ץ :עעכםפ עדט
יפט ועורטער פח ויי Jר t$סאכס .וויא דעד נוטער בויער תאט דtי:כ בעזעה jהאס עד
ירן כעבוסען לויו צו סאבע jוייז Bאבצער פוז פ~רנם אןו E1ןר הינ ryt::אום •"Jעזהן אוי;:
עד האם t$כער אויף איהם ביט כעפו נןע ק"ז בל ום א ןו ק '\i יר איו פערוואיכרעט i
ענרילך האם ער איהם אויפכעה iע;!ב' פח עדר ערר אי Jהאס ש eרר פןו וואונרען.
יייהם סיט נרויס סיה ~םגעזעצט אויף וי rע!על ,וןייל אן Vועל נעהט רו חינער אלם
Iפערר .ער האט צוזאוכ::יבנעק'יעכען אל '.· rןע ~!:אפילו ריא צ וב רז':ענע שטיקער
J Dו ויי !3 Jיקע ,האס וייא ~נעבבוכwז 11$ן~ציב~כםו , I1האט איהם נ;יישם :פאר' jצוים
Wו Iזיי :עזעל פאד'ן ~בריט~ אןו איו נענאכנען צו ויי; ד t$רף ועי : ',י.עז~רנט יו 1-נ ען
י~ ן Pיב I;tט'ס ציסישסע רייר .עדר ריטער ,יועלבער איו בעויע I ~ iיף צוהדנעט ,ר~tב
ער !::אה וי ,קויס כעקעכט ה~לסע iאייפו Jעועל ,איו נעויע iכיט ייעבינער בעוזtיב C
א י; האט צייטענווייו הערויסנעל~זעו ויפצעו ,יועלבע האנ Vן נעלעכערט ם}.י' היס.:ו",
( tווי ר I$ס רער בייער האט נאד ( tסז:ל כעטון~ פרעבעו יו~ס א'חס איו בעשעהן ,כ~ו
וער'ב II "':זנר טייחעל איווי האט איהם בעקעכט הערו'פכריינכעו אויפ' jוברןו כעשי בט !.ע
ו,.,עו אr י~לןע וי!' ייינסיכ צינעEו ( t.סט צו רעם וי~ס טוט אוהם האס ~ eסור; j tערז
אויבענגל·rו :-<!::r.עד פעדנעסע jז i :יוא)ר~ ןוינז :ס jא ןו האט וי ר עדדסז:הנס ~ "'1.ס
"כ~ 'Wנדךע tsרראע'ן צי רער ציים תעו ערר של t$ס t$P-טאנראנט פזו אנטעPועורא ·
ר I;tררי;ז :פ~ כ ( t.ריו~עץ ,האס איחם בענ\וכעו נע~ ( t.בנען אזי האם א'הס או'~ננעפיזדרס
ו יי! שיז:ס~ .לס רער ב ו ידע האט צים צןי"טעו מזיי כעדפענס ןי \tס וכיב א יתם אr
איו אJו ןןי~ רע פיהוט ,האם ער ג&י:יס י\) U.יספערט תי ת ריא ועלביב; :יערדסב/ר,
•p. Q- 3
:פק p ~1יב~ם .רס ז· ס1ונ
lr.J.1 ~
------------------
~pפ~טעל .5
& .,חוח ~IIיםגעזזעם "יא ערצ;ןהלוגנ רנכו אונזעו ויסערם Iiגתr.י
ר~רי .הער פארנייבעכאננע iא בויער פוז ו'r א' jרוע" רכנים איו נטיאר3-
rו fבהעכסער שjב ,יו»לכער האס נעסר~;iע ~ ז~ק fPת א rיסח_ ).וס י'"" :פ1ו8I
)11 בו,1 "j בעשיכטע :זפ ך~ן קיכ~ט,
אןר עס איו נעוים אור עם :עהם סיר אייס, ו"נע אי::ןףכע וי ( tפען ,רועה איו סיר!
ייאהר וויא איך ב rנעב~רעז צום שט~ר:ען ,ךז:ס ךיא פערפלןכטע ריסעוניכער,
עראינער וועלכו lער פלעכtנ איעסר לע Iען ,ה~בע iאיבערכעיערהם ויין ס~ר.ן יעצם
ר~ס ער איך וכ',ן ךז:ס אי ,האב נעהערם יייא ער פלעכס ~פtב ו~כען צו וי, ,ן"ל~
ווכען צר וייל ררטרען ..:ז וואכעדרכךער ריט l:ר אןר חערוספ t$הרע Iאייף רער ייעלס צו
נעמאכס פעלע ,עדר טי-ויעל ו~ל צונעחסע iךיא אלע ב'כער ,יועלכע ה~בען סי~רנע
מאבסשאן" ל(t פJו נאבץ e ~p ךעם קלערסםען
וי'e iלעסעניעצ האט סיוכנעהאלטעו ס'ס איהר אןר האס כעו~נמ " :איהר
רארפס יייסiע ,סייסטער ניjכו<.לאס) ",או'י האט נעה"סעו עדר בארנער( "רו<.ס עס
האט עסהך אלס איין ס~ל t(eסירט ,ך~ס סייו נע Vהרסער פעטער איו ~נבע'ענש י<
אייף ייוע ויכיינע פערש~,סעכע ביכעו צררייא כ~כצע טעת-לעת~ Jם ענער םלענס
ער יאן הערויסייארפען י t$ס )!'יב פון האבר ,האס געצויגזע ויין שייערו ארו בעPיא 9ס
<.ו iוואכך אןר וער! עו האס כעכוב געpיא eס האס ער נעוו<.נס ,יו<.ס ער האס כעוםיד
סעט פוער רעי Iען ארזי כריוס ו'יא jכירכעב C -הורסס jאןר prnעס ייאז איהם העריס א
שווייס פןר פיעל אבשסערכניננ האס ער נעס"כס ,אז ~ס איו ארס נב'וט פןו ייא
ויאיבו!ע ,ררעלכע עו האס כ PVףכע jא p rאס~ף jךא! האס ער אייסכעסריכjכעז te
נרויסען jכרוג קאלסעס רראסער אןר איו כעיי (_ tרע jרוהינ יורא פריהעו .ער האס אובו
בעו~כס ,או ד~ס ייאסער איו כעווןע עזהר א סהי-עערר סראבק ,ייע,כע Jויין פרייבר,
רער pלכרער עסjכיפע ,א נרייסער צויבעערר ,האט איהם נעבראכס .זזבער אי ,אל"
r:שולריג אז עדם א'עסש ,ויייל אי ,ה~ב אייך ,סייכע הער י,ש -נימ עדענ.הלמ
עזזגעו סיין פעtכער/ס פאכמאויעס .אייעדר וייא ו'יב!:ו איועכ אויי ררייס רוז:לס עסן ויי~
נ~ר געקעגט אויסקוריעון :טע! ייאלס פערבעוכס א,ע פערפלוכטע ביכע,ן ויעלכע
םערר'עבען פערבערכס צי יער;עו כואדע אוי' גיט יייא וייא ייו<.לסזע נעייען א ! Eיקירס'שע".
"איך ו I\Cנ אייר אוייו~ IJס נעו~נט ערר ג"סס'יכעו " jאןר ררירjכל,ר ,סזזרנען
זט:ע iסיר אינבעדיככס האלסןע ~ iעפעכמל,כעס נעריכס ויי)נעז 'Iיא אזו י"א פער
אור Cה">ען צרס פערברענjע ,אום וייא וו<.לש אכערער ביס בוייננ)! ךעוצו ,צו יי~ם
'Iיא הז<בזע נעבר tfבס יס'ן ניסש פריינד",
רזtס ( tלעס האס נעהעדמ ר~ן ' pכו;tס אןר רעו בויער איו אווי יייא ערר ,עצי
ב~נכ~רוס פערו' Pסה"ס ,האס ער ו'r סער א'ן ואדידר נעיי~ערן אינעיצרינס ופז
"עפעבמ ףא סהיער ',יסינע "עדערן ,סיו תם שסיעס : אייסנעריפע :יסס א הןיבער
" iערjו יי~לר~י~ינו<.ס אןר פי:ו ערם מארק'ו פןר סאבסי ( ,tןעילכער קוסס ~ן שעור
r
נ,וrר 'IIארנעו ,t:זוא מ'ר ערם הערjו ~בןעדארואעין ,ערם שו ,ועולכiע vדר חנור
" _ _ _ _ _ _ _דהמנםע פי! ר~ ן קינ~ם ,ביי M
וערלנע רעך נעפ~כנענ" lר ~נע iר.:tזררtי:עץ האם בעענםפעךם ך~ר"ינזז פין כאויי~זו,:
יייא ": \1האם געלעןען אי! רער עדנעהלינכ ר-אנא פ~ נעאך~ ר \lםז:נםעסאי~ר ,אזי
ער האם ר~ס ~ןיי נים צינע Dאסט צי i'lיעצמינע לאגע ,י I$ס ערר כייער האם !ייו
פערש I$לםען ראס לעבע ,jייז:ס ער ראדף הערש אועלכע אינוינינ' lד"ר ; ער האם
אייככעועה , jראס ו' rנאנב~ר איו בVיי I$רע jו:ב' I:ונע אזי האם ויך עררינער נעאיילט
.tזנציקומען אין ר~ךף אןיי ניך יייא סענליך אים ל"ו צי ויערע jפין ר'א צךהיר'נע ר"ר
פת ר It:ק'נ t:ם ,יועלנעך האם 1" 1ךעיע בעענר'בט מ'ם ייו.עייערםעך " :ו"ם יי'םען,
ייעלבע איך האב ק!כאךיפא, שעהנע ריא רז:ס ר~,ךינז :פוז בארייאעץ, ךאI הערר
רעךמאהכם ,איו ייענמ ר,א שעהכע רילצינעא רעל ם~נז:ס~ ,פיר ייעלנען א'ך ה א ב
נעםה.tזז ,פיר \רעלנע אי ,מ ה י אןו פיר ייעלנע איך י יעל םרז:נן ריא נרויס-
~ערר ה ~ מ ייע Jנעועהז ,יי~ס מען זעה ם ~רטינסטע ריםערםהאמעז ,יי~ס עמן
יועלם,וJ ויאס ועס י ועט Iעהן א' jערר
"קיקט מי ,נאר ~ II,iהאט כעעגמפערט ערר ברער " jאיך שייעך בייא מ"נע
ערר מארק'ן פזר נימ אייך נ~ייאעץ, פזן Iינר ,ר~ס אי ,בזי כיט ראi
'ז:רךיכו::
םאכטיא ,נאר eעררז~ :ל.tזנצ , I$אייער נא:כ~,ך אין אייער נכעיינקייט אין כים ייאר
ז t$נעד j'-ערר ררירריכעך עער,וכא jהערך איר"! ניט אבע- iר~רך~ג:ין ר.tז ייינ~ס,
קינאדא;',
t,איך יי"ס יערר איך ב', Iוו האט נעענטפערס י I$ן pיכ~ס" ,א ןר ייריס ,ר~ס איר
קען כיס כוt.:ר ו' rרוt.:ס וt.:לעס ,ייאס איך ה;Iזנ כעו~נט ,ן~נךעןר אייך אלע צייעלף
נ-,יוסע עערל'ליימ פןר פראנ Pך'יך אjר ,}.לא כיין נעריהממע העלרע ,iייייל םיינע טהאטעi
רtן.\.לעז א'נערטרעפען ! tלעס ,יי I$ס ~"ז ;ן~נע 1אי'פנעטה.tזן ~לע צת~עסן ~רעך
בעזונך.\.ר",
דבט אןעלנע כי.\.שםעדבען וז' • (pוי"~ נ' P1יסש צדם ר~רף א'ן אבעכצר"ט~ ,נער
ערר נייע" :האס נעןיארס r:עם יערם רעררעו ~ ניסעך פיכםםעעדר אים עסן ל~!
ניס ועה Jירי~ ו':יאום ערר צי ~, t:IבענVר ריטער אז נעועסןע איים Iעועל ,יערו עד האט
ר~ן ציבעי,סוע רצ הער"ן אי; 'ן\(יף אiי האס צ"ם ,אי! ער 'I"C או יc:ן; אין נ~וג:ה .i
iכינאט'ס הו'ן ,ייאי ער ה;tזט ~לע'tכ ·l.עגיפ i).'),א'ן אייפערונננ ,ערר נייסטל,נעד אזי
ר·}.ר '~·ב·,אב ו, !jף~,-רב.:ז ייעלב) :.ו-ינע iכעיiע' י\(ן Pיו;<בס'ם אינטיעס פריינר,
האם צו זייא בעעררם ך ::oהייךהאלםנ;ךr אוj ויי;'~ jרנאער ראי נעי:ת '}.'iר~רטגi:
איי rCקיל" :יי:ז I t.ז:בם איהר ,עחרןןיררי':ער העדר ל,עצנציאםע Bעררז B tעyער
ט·.:ו ועקם סענ )אןיו האט ;;;כ"חנ:נ ערר ביי:Iכ ::~( t:נ '-צו ם" jהג;ררכ'ס איננל,ס '/
יערר p8י,P ניט א'הם ,נים זיי; פערר .נ'ם ערם שיור ,ניס א"י (\I סrזt.כ פ'.גז ~ים
87 ·1 קינ I;Iפ .כרר ר II;1 ב עשינטע פרן
&• קאפיטעל
.נווו יעי רגייםער אוו 'ס \f1נסעי אתםעזוכוגנר Iיעולכע נחי ג'IIנםסיכעי utן נחי נIת'fJ
נfחזע געס\fסכ א rערר כינבל I$,סהעק פון אינזער 1ס'ןfIוכזיניגוע ק \fוfIרו;י'נ•
·חיס 8I$איז 1$וכ ל ::צנ~ .יו ע;נע 'יא נהבים ה!!פעו פע Uצס צו ר"ביגען ז!!כען וכין כוס : I'qf
סברוב יבן~ ".. ", מצורעים ,אין 'י /I יוקרא כ"א tחס יאז רעי א ז ' > ,:יי I$ס וועט רערס!!הבס אll
י-יסה וגוו איו ב \fר bבררעע ערסעי איז רג/ר נ Iבער,
•1 געשינטע פJו רז P !:יכ I$ט ,טר 36
פזו נ~ר" , t.tע yעדר I$Pט~נר~בט פןר gנטע"יעור~ פיהוט ר~ררינ t.t רש'ער
r at
בעפאכנעכעם~I ,
חערעכעינ ריוע ווערטער וייבען ויי ~לע חער"ננעקוטזכן או t.t Jלס וייא האנעו
נ ; t:לר עדרPאכט וייער פריינר ויינען וייא נעוז:פען איהס חערוצסוכעהעטן אייח Jר ער
איו נאר הער I$נ פןר עוע'', ,י'י הער~ננעחן ~יו יייpוו,ר פיר אי הם בעוןעו את-
"',,טע
וייא האנעו איהם כו"ך הערייכנעטרז:בען אין וייו ציעטר ,אוס ועס האט בךו
זוכט ויינע וואוכרע; אזו עס!האט קייכע כיט נעפוכע , jהאט ער נעוז:נט ,ר~ס ער
האס כעקרי נע! א שםארקע; רר' Pםאלעכרינ מים ויי! רז:ציכאבטען ,בשעת ער הז:ט
ויר בעש~~כע iמיס צעהן םזו ריא בערססע אןר שרעPל,כםטע ריעוע iפזו עדר
ייעומ",
;:,וח" הז! :וו האס נעו~בס רער נייסטו,כער" ,ויינען ריעוש Sוייף אין שeיעל ?
אי ;-שווער ככאמכות ,איך ויעל "~ Iאלעטע! טז:רנע jפערבערנע! אייעדר 0.\1ותט
נאר יעררע Jכאכט",
אויף וערוכע ער וייא האכע iרז P j:ינזזtב' jבעפרעגט טויזענעררל" פראנע, j
האס כימ נעוי~לט עכמ!בעjר jער האט כזזר פערלאכנט ,ר~ס עט Jוז:ל איהם גענןע
עפעס עס;' i:אןו איהס ל~ועז ,ע1פ:זל~ ,ערן רזזס האמ ער עטהר נוימהיג ועהאס וויא
אלעס ,נאכדעם 'ייא רז:ס א'ז ערפילם נעייז-רע Jהאם ערר כייםסליכו ;-כענוי או'ס-
א' iויז:ס פיר א צו' Cטז:נר ער האס ר~ jקיכז:ט' jנעפינען. כעפרענמ כיי ,עם כו'ער,
רער כייער האט איחם אוj.,ס ערגיג-חלם ,אויך ריא ווילער רכוריס ,וועלכע ער הא:ב
""געבי .עעררס תע':':נ עד האם איהס נעפוכע~ !'א אוכטעריעוני 1.כס jראס האט ערם
"ה'ער II,האס נעוזזנס עדר כ ( tרנעך ,וי ":-אס.tזן'ס דפן נר\ענענ'~נ" ןרI Mל~
.ריף ךיוער ,ס\\ו ש\\נס ס\ר ,ז\\כען פזו ~ס~ריס'ס סש !3חה ~I ,
"אלע אין הו \ ף הערי'ס " 1האט כעז~נס עדר נ\\סtכ ל ,נער " jןען ארס צו פער
:וערנען ,יא Pענינ' B rנס' pןר'כיעססר~ אזו םער Bאססי ,ר~ר'כעל ס' !:ו"נע לעיעדר
ןוא ר'א נ~נעצ סוופעשלע eלויעדר\\ פןו רעם פערפ~פער 'יזtלס איך אן'ן ס" jל"'ב
r
ל·נען ם~טער פערבערנען ,ורען אי') ןן~לס איחס ועהן א דעו נעשס~לט 1Lו ,
וו~נעוונןער ויטיגר".
"איי חאב אוייו רא ועלביזע ס'ינובב I /,חאט בעזI$נט עור אברבעו.
"אזו אי ,אויך" ,האס נע Iזtנס א\' Iלעכ.דגב~.
"יעין א u,",lהאט נעזזtבס ירא חויזיח~לסערין" ,ט I$זז~tןע ו"יא \tלע נו!ח
~~שר איז הויף,ו~ עסן האט ז"א א'תר בעבענע ; Iאין אזר ו'l 0I1יא ו\\נעו בעו;עו
פיעל ,האט ויא ,אי Qצי פערשI$Bערו ,יא סרע"" ,יא עחרייסבעוו~רפiע פזר ערם
~עכססער.
ן"ו~ס פ'ר ~ נרייסע; ,לtז' שסעהט י~ר_ Vו uהאס נעפערנס עור ב'יסס
'Sכער,
סז; ,,,tאיו וז;;t ,tזל"ואכטע ער ~I tiו~,1רי האס בעענטפערט עור' נ~רנ"ןו
"דער פערפ~סער פןו יי ז ':י בו:ן ~~,האס נעז~בtנ ערר ניסטל·נער~ ,אי ,רת
עילבי;ער ,ייזtס האס בעשר' ,כע Jערם בלוסעכיב t:רסש ~Iאזי איך ןרי'ס -ר"'Pיך בים,
,ועלנעם פור ריוע כ\\רע ביגער ענטהאלט עסהר וראה'ר:ר" t$ Cעדר בעסעי בעז!;(נ"
יועבינער ל·גונען_ '"~ר ם\\ו .איד ~נער .ר~ס ער בעהט איו הייף פי ,ז"ו Ynו~ f\8זו
r"lfינינסייגב..
היעת נ:ר;:וויכ ר הערייס איו הויף ·,ה~ס נעזז:נoכ פל~ריסטאר sr.: ,איו הערר
.,.וו .נייססל·כער" ,ביט קוקענ ןיב אויף ויין ייאונרערנאער נעבורס איו ז\\נע א\\~נעי
איו :פעסערס. פעררינט ניס ש 9ר~ן P
:פילערטע סעי· t:וח; רען זייו הארטע טרו ענע
~ • '"ב" ,jב' 4I! rהאם בעו;:זנמ ריא eלעסנ;כ יצע ; "עסז ר~רף קיין א ייב צ'בעס פזו
וייא בימ שויכער ,ררייל ו"א הז:::ען אעל נעוי כרינם .רן~רפם וייא ~לע הערןיס !Iה
פענסtנער איז הריף הער' , rמ~כס פה זייא אייז קו E.ג :או Jצינרם ויי ז:ן ; ~רער ל;:ז c lכ
ז"א הערןיסםר~נעז א היבטערהויף אןר ר\(רטע iזייא פעך:פרעבעו אוס רעך רויך ו~ו r
- קייבעס בי!.פ בעל,ג סטינעו I .ן ריא הויו-ח~לטערין האט אויך נעזז;:ט ר~ס ועלבינע
אווי ~:Iס~רק ה~נע ז וייא נע ור נט ריזע אוכשוליינע צו פנ;ראןרטהיילעז ציס טוירם.
עור נ"ס:כ,ינער האט ~בעך אויף רעם ביט בעין~לם איינבעה , iררא~ ער ו~ל פףהער
יועביבסטענם ניט איג 11רלעזעו ריא טיטלען.
ירא ערסטע בעברעך ,ייעלנע עור נtנ:רבער האמ איהס רערלאבנמ ,וייבעו נעייונ:
נעהי'מביס.II, "ראס שיינם וכיר צו ו"ן א 'יא > Eיער ביכער פוז אוכ~רוס פןר נא ל,י ען.
"אט נעו ; tנמ רער נייסמל,נער " jעוו ןןיא איך האב ננ;הערט איו ריועס ~;::ר
ערסעtב רי.נע-,גרך ,רעולכעס אי! '\{ jש 2אכיע jבעררוקם כעוו~רע ,iאזי אלונ אינרינע
האבןע איהם צו פערראכקע! iייער }.;'}.יטם'סקע מ" iמיינןגב ~~יז ר;':רינער ,ר ..,ס ;:יר
ו~,עו עס~ ,לס נריבעור פןר ~ו~ בע זער סעקtנע~ ,ה iרחם; ית פ~ראיךסהי\ל;' ~:.ג:ים
פייער".
"רעז אוך האג ניג.העךט ,או 'ב" ,rמ"ן הערר ",האט בעואנמ יער בארנער i
(,I ריועס איז ראס בעסטע פןן אלע ביכער פןז רעם ס~רט .אלס ס\;:ר אייכצינ.יג ןןעו
פןו ויין ארס רארף מען עס נ עבכאדינעןI .ן
"ד~ס איו ייאהר ,וו האט בעואנט ףנ.ר נ"סמ~וכ·J.ד~I/ .יר דיו!'.ס דאדף ם;:ו
איהם עוריריילע שענקעז 'ף~ס לע:ען ,לז:ום זעהן ,ייער דער אבעור):ר איו ז ן;~:
םהע '::::בענעז אוהם",
",ס~ר" האם נע!~;ט רער באר:פער" ,אוו דיא נעי t:יכטע כי iע::פל~;ריא':
רער ליינליכער וןהן פןר אביאריס פזו נאלליעז·"
האט דער ;'יכסל,כער ,כ~;:ז" ""~;' ;':ךul /1, "ייא נ:מס קיים פ ן רl.וס פ \;:: 1עד
ן !::ן~~י ;t , :ז j:נ I$ר ביט העלפעז ,פרןי הוידה t.:ל cג;רי , i.ז; yc: :,ם רז:ס פג:בס:נג;ר ~:ין
א' iג:גי;;:ניני r. ס כערב;:ל וה;>כג;C ' ''t~.יהס הערייס אין ו iוי') אריף ~ iא;ןןlי~ i t
ר'"" ד;\ס פייעד",
סימ פרי~,ןע האם ר'א ה וי דהאוסער 'ן נעםה~ iףנ.ם בעפ עהל אןז ד ער ~רי;סר
:ז' c צר ר ;;:Iנtו~' '·א~I . בי}.דרכדיב נiי,:; )::נריtי jאיו בעפל;",עו איו הןוף אוס ר I$ר jj:I:
נ i]lזiכם וער בי'ופ האם "ןירי'tנג.ד ג" איחם עך'lו~רםעם, פ ייער ,יעוו כי,l,ס האם
.-..
ך ~·· ..
.1.1 נעי~':סע פזר ר~ז קיכז.:ס .כריו •1
ערי~ זייא נעהן א rירא העבי פJו רער nnדיוא~סrוע אןר פ Pי \Cרס Wא~ rנ,."fr
.הן שרם mטנרת~ .
ערר ב~רבער האס בשעסעסינפ ערם אירםח ~'Iראן האס י~ס נעערכענם
פיר ניס אןר רעכס ,י'ייל ער האם נעה~~סען רעם נייסס~ינען פיר אזא ונסןע קריסם
אןר פר'יני פןר רר~החר"ס ,ר I$ס ער ןן < I,לט פיר ~" r'pו א rערר רעו~ט ניט ע.;jו
קיין ל',גןג.י י~ האט ער נעעפעכס נאר א ברן -ר I$ס איו נער ןען ~ 9לעםר rר;!.
~~יררא ,אזי כ~דן איהם ~~ IכרעעוסE ,נא~מערין פזר עשנו~ ":לס ערר ל,עצכצי~סע
האס וייא ערחעה , jהאס ער אייסנעררפןע ~" :זריי!כס נוrף לזז,ונור אויף שס'Pלאן
אר Jפערכרעכס איהם ~ורי נוס ' I$ס אפילו פזר ירא ~ש ו < r'p 'I,נעערכעניס ניס
בל"בעוי I$בער ריוע Bאלעס ) ~~ 9טער (rפזר עכנ~~נ~ -יו רעורסה ,י I$ס עסן ו' I$
ויא שריכש אזו :פעה~~סען א~ס ~כסיק ,אזי פיר ויא ט~כש ~ז~ סהייוע Pעססעלע#
ןויא עינס ,ןעו~כעס א~כסנרר וסקרק האס כעפינען א rריא אוגרןת פןר רירשר לוכי
Bרס ,א rןעולכען ער האס בעהייסען בעה~'סען ריא רעורקע פןר ה I$עסןר .רעזיס
ך :',פר"כד ,איו יייכסיב אייס צייייא אןרואכע ; iערססעכס ררייל עס איו סא Pע ~
ניסעס ועור pאזי צירייסעכס רןייל עסן רעכעכס ,או ר I$ס האס פערפ~סס א ~pןנער
קעניב iש ~ Bרסינאל .ריא נעטייכסע פ 1ערם טיל t$ס טיר ( t.ונאררא איו פז:רםרגJ.ב~יזן
~ןו קובצינ ,ריא שפראך איו Pוץו אזי רייסלין אזי טיס פיעל כעשטא pצרנע Bאסס צו
'יא 9ערואבע , iפןו רוע~כע עס חאכערלט .עדריבער ,ייסיסטעי כוק~ ל ( t.ס - ,יןעו
איהר זייס א"בשטיייסנ -לI$טיר ריוש רריא איין אובאריס iש נא~לןנ rפ "tיש 9ערכע1
אןו אעל איבעריבע I$ה Iוןייטעעו ארבטערורכתבע jפערר ( t.עסן צרם טרירסIJ .
"כי'ן ,פריינר u,האס נעענטפערם רער נ~דבער ; "רען ר I$ס " t$ס אין חאב
זעייר איו ערר נעריהטטער ר II$נע~' ( t.ביסu .
"ערר צרריי Cעף ,רריטער אזו פערטער טהיי~ U,האם ערר ני " Oם~'עכר נעעבט-
פערס" ,האט נייטהיב ~ ביסע~ רהינ~רנעריס ,IיCנציטרייכען "יא ב~ל ..רי I$ס ו"א
האנש צרםיעל ; עסן ר~רף אריסשסר"נזע אלעס רר I$ס שטעהט עורז ~יביע p.ערם
ס(\לש .,פןר ר mם uארן ~כערער ערכםעעו ררטהייט\ע ; ל I$ייסר איה Cעדרןןייעל ב ::נע
צייט אזי כ\(כרעם ןעולpו טיר לרס ריא בעסעריכנען ,ןיעלכע ער רזנרם יי"זע ,:איהם
'::עחאנרלען סיס נארוכהערצינ Pייט \(רער נעעוכסינקייס .פז:ר לן י!)ינ ,פריינ,ך נעהtכס
'"וע !ויכער טיס צו אייך אה"ס ,ל I$זט ( I,כער קיינעם ביס הער" גק יק ןע אי; וייאH .
אןו ארזי ןרא ער האס שrי עדר נארבער j "ייסס פערבניבען I ',האס בזע (; Iנס
עtוהף קיי) חש Pכיט בעהאס צן נלעסעןר רא ריסעוניכער ,האט רע ערר ורח
".לtכע"ן .בען.םי > ש צריגיכעהםש ~לע איבך י נע ריקע בעבעור אןר הועייוני~)Iןג; "'..
שעיכינםע רז! !:דfז( קיב~ם .ביי •1 .
אז אידסt? r"P .ום ו~ר ו\~ס ז~ל פערדיענזע iבעננאדי Uנ.נ ) I$ןט איהם ~ןח םרeי
אןו אווי איו כעשעחן. חבריםU . ובענות נעחן וצ ויינע
ירא ה~בען אןיפבעעפענס ~ן ~נדער בור ,וועלכעס חאס נעסר~נען ערם סיסע~
"ערר דיסער פןר קרי .rןן "א"נער ון,tי:לס סיינען,ןן חאס דער כ"סס,יכער נעו~נס,
"ר~ס ~ו~ פרועםר סיסעל רארף פערנלעסש ריא אוכוויסענה \lס םןו רעם פער
~IIסער; ~בער עס איו דא א ווערסעל :ווהיבסער'ן צלם שםעחם ערר סיי)Iעל; אלו I$
-אז ) Iייער העדיין.ןן
ערר ב t.Cרנ1ער חאט הערונטערנע\בעםן נ I$י א בור אןר האט נעלעוזע " :ערר
סיaעיננול פןר ריטעשר t.Cםס1'.
האט כעו~נם ו1ר כייסרכ עכעןIJ, צו P "וייבע נכעדינקייס האב א'ר ריא עחער
)'כער" .רא נעפינען מיר העררן ריינ~לד~ס דע ס I$נט~לןן it.Cסיס ו"נע פרייכר און
t«pמעראערן ,בערסעער כננים אלס קאקןס ; ווייסער ריא צורעלף נרןיסע t.Cדעווייס מים
ערם סרייען נעשיכדכז:ריינער סירם'ן ; איך האנ I$נער ליסס וייא א'יף אייניכ צו
םעשריקען וןייל א rו"'א געפיכען ויר אייכיכע ואכען פןר ערם נעריהמםען סאסע~
~יארר~! ,פןר יערלכע jרעד קייססליכער דיכטער לןד~יוי pא ארי I$םס~ האס נעז:.אנם
ו.... אלס ש Bראר אנערר (tcן אןר ער רערס זיז בעוערב .יוען איך כעפיו ריוען היער
איינענע ,יערל איך פאר איחם קיין רע~ eעקט ניט ה ( tבען ; ווען ער רעדס I$בער זיז
רססעשר Bראך ,וערל איך פאר איהם בייבען מ'U.eI$P r
I
"א'ר ה~ב איהם אין איסאל,עניש,ןן האס נעז~כם ערר בארבער; "~בער איו
םעשרסעה איחם כיס,ןן
פעשרסעהN,j "עס וו~לס אויר כיס בעיעו P Jיי Jבל p,יעון איחר יי~לס איחם י ע
האם כעענספערס ערר כייססל,כער ; "אןר מיר ןן~לסע iנאנץ כעןר מ mל בעיעו jער;ב
נוט ען קאםיס~ן ,יעון ער יי,tי:לס איהם ניס העריבערנעבראכט צו אוכז אןר איחם ניע
סאנס פיר ~ ש~ eכיעך ; ער האס פיעל אייענכעכוזעם פזו ויין נ~םירליבער Pראפס ;
ראס איז ערר אוננלי Pסיס יערש ,ויעלבער אונסערכעחמס ויך צו אינעחעעצן I$9עויע
אין אן ~כעדר ש Bר~ין ; ווייI' ,ניא פ~רזיבטינ אJר נ עשיקט ונען ו~ל ניס ו" , 1קע! ד~י
רא איבערו \lצונכ ביס הערויסקידכג j.אווי ניס יירא רעי ~ריניכ~ל .סיר ןעולע; I$נזע
דיזעס בור איו ~לע ביבער ,וועלבע האגדלען ייענען פראכציי:ישע כעשיבטעו ,איערב
לעבען < ~ Itז ייס א' ~ jטךיקענעם קעלער אjו ל I$זע ,ל,ענע Jביו סיך ייעלזע יזר ךיכטיג
איכעךלעבען יי~ס סיט 'ייא צי טה~ ; iאייסער נערנארדא עול pאר '~ eאיז באך
Nיינסגו ,ןי»ונוע הייפט רצנצעסוואלעס :ייע iדי :I,פ~לע iהער" ~~ ,ס"בi. Vעכר
t3 ·1 נעשי,זטע יפו Jיזז. P ,ט~כ\ בור
ביט ברייננען ערם שאער; יוז:ס ריא ריסערניכער האנש נעברtיזכט ,וייי) זיי atיויבש
Jאןו טהן' iקי' jשtיזער!,ו J
ניכער ס~" אסתיעו
~" ס" jהערר !וו האס כ Uו~כט ייא eלעעםכייע\" ,איך כעט איי'! ~ I$זם זייא
פערבר.עכע jסיט ריא איבריבע ,יעז יער! סיי! פעסער ויעט אירסכעPורייט רעוועו פח
רער ריסער Pרtיזכ Pהייס יעוס איהם בעויים לעןעכריב ריוע ביכער חערי rאי! ק~ eצן
ייערען ~ ~ aםסןך ,יו~נרעןר רירך פעלרער אח ייעליער אין ויננעו אןו שםיעלג"(..
~ערר -נ~ך ערבער -ער יועס יערעו! ~ ייכטער ,יי 0I$רז;tס אין ,ו~נס סש ,ריM
tיזבשטעסעביססע pר~כpהייס צי יעווכער עס ניעכס קיי! רפואה#,
"ייא יובנפריי האס רעכטן" האט נזvזזנט ערר נייססל,נער" ,עס אין ןעהר
כל"ד ,י~ס טיר ו (; Iלען ז:בראסע! ייןע שטרןיכלנוג פוז ואכוער פריינייס יעדנ ,ייאס
tיtכבעסרעפס ריא ריאנזכ :פוז מז:נטעמ~יז:ר ,יענק איך ,ראס סע; וז:ל ויא כיס פער
כרענע! ,כז:ד אויסשטדיינעז tIלעס ,יי (; Iס שסעהט יארין ייענע! ערד קלינער פעל"~יא
יארr אןו נעייכסע כרויסע אייך ריא וויא ייאסער בעצןיכעדטע j אח ועונען ך:ן,ם
ןי r איבעדלז:וען ייא Aרא Iאאישע שטעלע ,jל"" י (; Iס אוי רזtס עדססע בוד אין
~דט.
"י(; Iס ציי\\םע בור ייז;tס קוסט,ו ,האס כעןזtנט עוד נאר:פ.עד" ,אזיי ייא ריאנא,
ייעלכע חייסס ייא צווייטע יי~נ~ פיו ס~למ~נטינז tאןו ב~ך א"בע ,יעולכע טדזtבט
יעם ועלכיבע iנ~סען )ייאנא( ,פעדפ~םtב פי iניל t.~ 9זל~
"סאלטאנטינא'ם,וו האט כעואגט יעד גייסtנליכעד ,נ]'.ס" נעה! צי ייא פעיר
אירסהיילסע אין הויף סיט וייא צו האלטעי ק:;:ם~אניע ,אבעד כיל 9זtי~ז/:ס ראדף ינען
איבערלא iע , jאוןי יןיא ~~ aלל~ אל"! ייז:לט ויא כעשריעבע .1נעהס "ייטע,ן ופייכד,
ואסיד פעדטיב ויערע! ,וו"ל עס ויערס ~ eעט".
1
בע iנעוו\(רע ,:אי; יהנד עס האם עס ':זס":כ jכיט בעלעוiע כעב !יכעד ז' ,rזחס דע
נ י נס עס סיד ~הדע ,~ ,איי tנr '.אס )Iייכס\(~ ניט נעועןזע אז ~ננענהעעס ז~.ד
.1 געשיכטע פ' jרז P I:יכז:ט .ב יר ~,
~~--~---------- ----------------------:
רז:ס איו נים בעייען בערערם צו א בולם ~עדר צי ז t.טןינע ,ו~נעדrי צד אין הףף·
א פרןי ,ייעלכע האט בעה~ט פיעל מעהר חש Pוייא צי פערנרענען tזלס צי ווענש
ר~ס נעססע איו פיינסטע 'tפטי Pל"רaענר ; ויא האט בעכ~ 9ס אונכעפעהר ~כס
ביכער מיט ~ מ~ל אןו האס זייא זיערויסכעי C:סיעסע jפו Jפעבססער~ ,נער אווי וייא
זיא האט נענווכע jאזוי פיעלע אייף א וכו::ל איז איהר איי jנ~נר הערויסנעפאלע Iפין
ריא הענר פאר רעם נארבעריס פיס ,ער איו נעווען בייגיערינ צי וויסע Jיו~ס ס~' איו
אזו האט עס א:יפנעהויבע iאזר רעו Iעה jרעם טיטעל " :געשיכטע פזר רעם בעריהוכ
ווי·סjעII . tיpו ריסעו מיראנטע רעם
האם אויסגעשריען עדר נייםסליכער" .איו ויי IJ! j "נ~ט ו ( I,ל שומר ו'ס'גי,
וכיר איחם אהער ,וכיי! פריינר ; אי ,רענל. נימ ר~ ? םיואנטע עדר ווייסער אויף
פיו ציימ-פערסוייב, א וכינע אוI אן איצר פוו פעוגנינען נעזונעI איך האב אין איהם
שטייץ ,ר~ האבע; מיר רעם העלרישען רימער ר P it$יועלייסאן עד מ~נטאלוו~ן ,ויין
רעם pאוכ Bף פזו רעם ויסער פ~נסע pא, ,עם
ברירער ט~טאס רע ס~נסאלווא, i
העלרישען סיראנטע סיט רעם ניר~,נ ,ריא וויצינע וייר פזו פריי:ניין Bלאצערעדס--
יוירא ,אייך ריא ל,עבעס אזו אינסוינעס פין ערר אלסנה ער ~ 9סtזרא אןר ףא נע-
שיכמע פןו ~ Pייועוין ,ייעלכע האס ויך פעול,עבט אי Jאיהר .ריעבער ה· eז:לי ~. t:
וייו שפראך איו עס ר;tזם בעסמע נוך אי! סיס רז:ס איי םערויכער איי.ך פוייבר,
עדר וערלם ,ריא ייסעו עסע Iר~ אין טויבקע , jשל t$פען אין שטארבען אין וייעת
וו~ס נעפונען וייו נימ נעמען אוי מאכען צוואה'ס פאר'ן סוירס סיט אכרערע ו~כען,
ר I$ס רעו פערפאסער אי ,אייך ו~בען' ךזזי מוז אוו iכיינע ~כרעוע ריסער"ביכער,
חאמ פערריעכט ,א iסעו זז:ל איהם אוערבי ; tיPעו אויף אייבינע Pאמ I$רנע עררפאר
יוזtס ער האמ פיעלע רוסחיימ;ע נעשייעכעו זריא עונסטע ואגע ,:נעהסמ ר ct$כוו
צו אייך אהייס אוי לעוט עם ,וערם איהר ועה ,jאו ייזזס )!'יא האכ איידן בעוזtנט אזי
אr.וtכ II
"ר <_ tס וערל אי ,םה ," t$ז האס נע~ Iנס עדר כאוכ;;ר" ,וו~ם מאכןע יפר t$נער
ריא pליינע ניכער ,וועובע שםעהעו נאר רזII? t יוב C::
"ראס ויינען נעיייס Pיינע ריסי.\.י-נינער .ו I$נדעrי נעדיכטע,וו האס כעענמפערמ
ערר גייססל,כעו ,ער האס רא iאיינס נעע VE::נט אוי האס נעפונע jאו עם איז בעןןjע
ירא ריאנא פור נע~רנ פזר כוז.זנtבעוכ~·~ך .עו האט נעכלוי:ס או ריא איבריגע ויינעו
נעיער lפןו ערם ועלבינןע סז:י ; tאן jיאט כו1זאכtכ " :דיזע ניני],ו פעררוענןע נימ טטו
ייל זייא Cערגרעכע iיייא ריא ז~נד;;ךע ,ןזייל ;ייא "אגע; נימ נע~~סכ אןר ונווןנh
45 נע' 't:נtכ· l.פו :ר~ן קינ~ט .כרך •1
------ ---------------------
"דיעור צעררואנtנעס ",האט נעז~נט ערר נ"ססליכער" ,איו ו"ס ~:ז~' 'tכיכןור
אי Jאוננל ' t( pלO
א נרויסער פריינד ,אןר איך וו"ס ,דאס ער א'ז טעהר כעיו~נעררט
אjי ~ eעויע .ו' כרך האט אין זיך ניטע ערפינדונב:~ ,פער ער האס פיעלע ו~בוע r
~כוו~רטע; ערם ציייןםז טוו טוע אויסנעפיהרט. נ~רנישט ~בעפאננען אןר האט
סחייל ,ועולבע; ער האט פעשרEנר~נע ; iפיע}ל,,בט וועט דאס נ(\נעצ ,רווע ער וועם
יד בעםעiי ,פערדעיבוע דיא נעננאיינרננ ,ועולנע טע Jקנון איהם ,..ץכ יעצם ניט
חאלט איהם ערררויילע פערכ~רבןו jא י; אויער ןחיו ,יזכ' iפרי:ויד.u. בעבעו.
'ה" IIר וכועמ Jנאד -יי" """":רצ iואס נעענטפערט רער בארכער. בעןרIJ, "ועהר
ואזעמ ,ירא ttראו ttPנא פזו י~ו אל~בצ~ דע ערציללא ,ייא אוםסרי ( t.דא פןר וכאו
ריפ~ ,ערר נעש'י~רעכער )ריבטער( פזו ק~רר I$ייא ארן עור ט t$כסערראסע פין קרי"'ם
ט~אל ער ווירעוס ,א ייכטער פןר יי~לענציא.ןן
"ייעז אעל רר"א ביכער,ון האס נעו~נס ערר נייססו,כער" ,נעהנוי !Jfדצ ירא
בעססע ,וואס ויינ!ע נ~שריעכעו נער~',רען אין ש 9אבש" א" Iחיי~ע פעחעו אןו זעמ זעק
ו~א פערנל"בען סיט רא נעססיג .איסאל,ענשיע .כעחא,ט זייא אלס ירא בעםטע
IJ ~ aעםישע נעשענ '}., Pיעולבע ש eאכיען פערט~נס.
דער כויסטלינער איו בעוו~רען סי ,איבער Pי Pענדיב אויו פיעעל ביבער און האם
~כער עור באר פIIרנרענע I$ iח Iאונטעחיכךבנ ; נעיי~,ם ירא ( t.עו איבערינע חייס!ע
נער האס נעהאס נעע:כענס נאך א"נס טיטי; סיסעו "דיא םח'רןערג .פזו I$כנעל,וכא.u .
~1fיך אליjי יי I$לtנ נעייייכם טיט סהרעערו ",האם דער כארבער נעו I$נס אלמ ער
האס כעחערtנ ערם םיסעל" ,יער iאיד וו I$לם הייסען ייעזס ב "tIפערבערנען ; ןר
םער t.אסער איו נעיוע iאייגער פןר ירא בעריחםסעסםע דינםער נ'ס נאר םןר ש 8אנו'r
וב&J ~יורס I.t1lבןJל עוהר )j\I ניר ויפ ערר נאגצער וועלס ,אןו ער האט אייגיבע
""ח.מצעסIJ.
~
ז• ב Vיtפינטע פiו דז:ן Pינ\{ט .בור 44
,
וויא עס; ווזtלט סיך כטשזtנק.uו טיט t:Cקירנעג-סאנtכl :דi ~ים רע :עסחו צופריעע",j
ןופ ~יב~רענטינעו IיירII .
עו האט עס יסס פעובגינעו ~וערככעלעכט ז tt Itזחט אןו ערו באונער האס
·יד ורייסעו בעןנםען צו ערר tזוכייס או i Jאס בע Iז:כס " :דז tנעהס רער ~ 3ססוך !'יו'!
איבערי~ ,ריא ניספע) Jןן~לרעסרנענס( פןו הענ~רעס אור ייא Pור פוו אייפערIובcב
) pנאה(1I.
"יאו נעיבנס זייא אל .IIאיכער II,האס כע Iזtנס רער גייסטל,כעו" ,א rריא איינ·
}אנע הענד פJו רער הוידהאלסטריו ,אור פרעבט סיך ניס ווארום ווייל אויף אוא'ו
Mופו וערלע! סיך סייכסזtל ביס פערסיב ןןעערןU .
)1'\1 "ר t$ס איז ",חאס רער באדניך ו)ייטער נעIז:נס" ,ריא ל,ערערI -אסלובנ
וזa tעי ,מאלר~נאר ." t$
"ערר פערפאסער פזו ר' Iען נוך" ,האס רער נייסטל,בעו בע ~Iנמ" ,אזי אוי ,א
;יטער פך"נר פזו סיר .ריא פעחען ,וערן ער Iיננס וייא סיט 1" 1איינענעם מויל,
ועררעו בעוואוברערט פזו ע'יטן צוהערער iאזו ויין שסיס Jאין א Iוי , 0 ' 1רזtס ס1V
ווערט בעצויכערט iיעיענריב איהם זונכזע •..., .ע L-עפערל,ערער Iייגןע t:Cב'םעלע צי
לא" (\ iכער ערבטם Pע Iסעז ניס הזtבען זו פיעל .לעוס איהם אב צוזאעזכז דכ'י
י,א ענ p~::ל,עכע)ע כיכער.
"ייזtם נאך פיר א כוך שמעהם יארטע! נעבעז איהם 411
צעךייאנסעם41 . ס~ר _,איו ריא נאלאטי} ~.פו jס' 'Jעל
געשיכטע פJו רז:ז קיכז:ט .בו---------------- •1 "I
40'1
האט נעענספעוט ערר נייססליכרע ; "נ~ט 11, "ו"ט נ~ר ווהי; גוסער הערר
ועוט געבען~ ,ו ראס זמל ו~ל ויך איבערבייטע jאו iמיר וועלעז ס~רבע iבעויינעז .יו~ס
רע iמיר טיר האבעז חיינט פעךל.tי:ךען ,וז:ךבט ר~~ .י גט פיר אייעך ב'.\.וונרהייט i
פערוואונדעםII , רוכט ,איהך מווט וי 'ן זעהך מיר ,אויב ניט שם~רק
צוק"" t:L "פעך~ואןנערט בי! איו ניט ",האט ב'1ענטפעךס רז i :קיכז:ט ~" - jבי~ר
מוC ב' iאיך נעוויס jווייל ערר ממוך רז i:רז:ל ; tנר האם מי iצוק וא 13ט צשרלזינjV אח
א רעמב~יועי בוים ,אויס קנאה וו"ל איר איינער האב מי:ן נעסענט '~טע;וע iנענען
1" 1מעכםינעו האנר~ .בער איו מ" iנז:מען ניט ךינ~לר I:tער מ~;כא וו ', t-ויאו ;נו
וערט מיר טיט אלע !יינע בעצויבעךונכש רא&ביך נים טהייי lך בעצז:הלען אווי בא ; ר
רעךוויילע ניט טיו ;!:ע Yס עסע , iיויי ,איך י'ףא אי'! ה"ב טיך אויף פjר מ' rבעט,
האב עס יעצט אם נויטהיבסטעז ,אןו פיר מיין ראכע ל { t,זט טיך "ל~ iו (_ tךנע , jןן
נאכ'ן עסןע ו"א האגש עס נעסהא jאJו האבע! איהס נעבראכם ע 9עס עסען,
נאךי':tק"ט . 1יי i ני::חיסס ו:::j נעוי~ףu. אוי ו"א ו"נעJ אייכנעי ;:ל אפע, j איו עך וויעערו
אין ~בעכר האט ירא הוידפרוי פעךערנכט אלע ביכער ,ייעלכע האגש ויך נעפונע iאין
הויף ~וי אין ערם נאנצען הויו ,אןו ערךביי וייגען םיעלל"כס אויר פעךבךעכם נעווז:בח
אועלכע ביכעו ,וועוכע חאבען פערריענט מען ו~ל ויי נעהאלסIIן צום עווינען אנvדכ·
ק j i1Iרזזך ראס מול ז:רעך ריא ופילקייט פי Jרעם ~ובםערוווכננס ריכטעו ,חאס עם
אכעררם נעיוז:לם ,אזי אווי איו עךםילט בעייזזוער ראס ש 9רי:-בווז:ךט ,ראם רער צירp
'יירט אפט פיר ירא וינר פJו רעם שרע,
איינס פJו ריא מיטוע , Jיערוכע רער בייסטו·כעי אןו ערו בארבער חאנ!ע פ~ ר
)יפינ eרוניךט ,אום ו י יער פך"נר פJר וי ' jקךאנjכהייט צי היילען ,איו בעושי יiי פרע
מויער Jויי :ניכ 3'.ר Iאל ,איס ער ו~ל Iיינע ניכעך ניס עסהר נעפיכiע ,וו }tן ער יערם
יערם אירואך פון ,יועך קראכקהייט ועוז ריא ראס מיינענירב וויעערר אייפשטעהז,
שוין מעהר ביט ו' ,ייעס וי ,אויך פערליערע Jירא ווייPוננ v iד Jסען קש איהם r
;cלעם ויז בינערצים),'.ר -, זאנען ,ראם א צויבערער האם צוJענומען ו"נע ביכער מיס
ציז ( I..סג:ן .א;רrדעו Bל ( tז איו וו~ם צום שנעלססזע א'ףסנע Cי הדט נעוו~זער.
אזי איו ירא עך:כםע אזך בז אוי~נע' t(t::Cנע i ינז:ס P רזזJ נאך צווייא סעכ איו
נאננען אי! וייז ב יכערואל .אלס עך האס איהס ביס נעפונען ;'<:ריא !:,ר:ז ייאן ער
האט איהס בעל~ Iע , Jאיו Iגר נעכ~כ Jע; הןי אJו הער איהם א'ףםצןזוכען .יnז .רע איו
'1ר נעסא c 8כ סים ריא האם צום < I,רם ,יואן ירא טהיר אי! פריהעד נעוןער. בע PןםIגj
ך,·..נע 1ייt:יoCס ער בךנ חנעי איי ח )tם וי':ן אוJCע Pו Pם ניט עררג-ניר; j"Pייז:רtנ,
'*'J ~יי יחא ם jIlח& DIזי. עךנע •r יאוו זיי; ;)יבערגידכj.ו אני 1" 1ר",ידרפיי , •J/'Vםנ
נ}:שיבסע ופן ר~ן .ב~tב·ק ביר •1 ~
~--------~~~~~~--~------------
ק~eילעזפ •7
ןג;ןזע ערם צן'ייעtבו nעייי~נ~גג ןוס אןגזעי גןtכען ייtכינו ~ן ביpזופ ער Wי ~.ס
I צום מייער ,ררייל זייא וייגעו נעררים בעררען ציוישעו ריא איבריבע ביכער Iאיו ייער יוייב
אויב וייא רר ( I,וסעז ויך פןר ריוען ש'Pואל ניס בערtגגIעט .דוiע רער בייססל,בער וי I$ום
אלם וייא זיינען הערייבנעjכיעמן צים רסער א rער שrו ע.נייע jאויפנעי t:ס~נזע
נעזעהן ? וויא
אזי כעלארמם ~ןר בעפ~כמ מיס'ן ,ררעי~':: מןר בעס אזי האמ נ~ך איעסר גשער' jll
וייא חזי:געז ~ביואהל ער איו נעוערן אויי ייtי.:ך "יא ער יי~לס ג~ר ניט ·ע~-:זלי:.:ענ
אזי יוען ער בעס אr איהם הערוסןזכנועמן אןר הז:-בiע איהם יויערער העריינג)'.:ענס
נעוו ( t.רש ~ ניעסל רהוינער האס ער צום נייסטל,כען או'ף בעעררס " :הערר עייצר
ריא צויעלף בשי I$ף סיר eין ,עם איו ~ נרייסע 't cי:כער פיר אונו, ,ועלכע רופי 1.ז זי~
הויכע ~ערל-ל"ס ,צי ל I$זען ריא ה~פ-ריcכער נעיוינען ערם ויענ אןר ויד ניס שסעלןע
ננונע , jכאברנום ייא סיר ,וו ( tכרןניגער ריטנור ,ה~בןע דיא ערםסע דריי~ וכנ 15וונ
~~ ..,לע ,דועלכע ייאבש כ~ר צו ערנקען טיר ~נצוריהעון ~ Iא"כיצכזע ".ו~~ה
ו" האכע! איחם שו' jעסהר כיט בעעכטפערט ,וו'יל ו"א האפןע כעועה , jי I;tס
ויי צ~ןר הייכס ויד ~ן אין איהם אויפצוש· Bעעל .jער איו בעכל,עכען פע'י~הן טעב
זעחר רוחיכ צו חויו און האס כיס נעוליעוען ס" jשום סיןוב ,יאס ער וויל יערט I$הכןע
בייע אr ער ויד אוכטעוה~לסע j אז ייעז צייס חאס וייכע פריהערייבע יוt.כח"טען.
ש eרעד טיט ז"כע נייוע פרייבי ,ערר בייססל·כער אןר ערר בארבער ,ועוכען ו' rטי'י
ככוב ,י I$ס ייא ייעלס האס Pיי! ואד ביס ~ווי שטאךק וביטהינ יייא ייא ייאבעררכער
ויסער אןר ריא אנפריי~וכנ פק ערם ~וער iפק ייא פ~הרעכיע ר·סער .ערר נ"סרכ
ל·כער האט איחם א ט~ל ~כנעשל~נע iוייכע סעכית אןו א טI$ל נI$כנענעכען ,ןער
< t.נעררם יי~לס ער טיט איחם ניס רורכבעקוטען.
ערויייילע האט ר I$ן קיכ I$ט אונטערחtזכדעלס טיט א כויער ,וייכער א שכן,
און < It.עחרל,כער טאן )אויב עסן קען אוןי I$כרופןע א עסכטוןע ועולכער איו I;tוים( אח
כיס I"Pנרויסער חכס .רורר פיעל צירערען אק יורר פעשר Bרעכיכבען חאט ער אווי
יו"ס נעכראכס ,ראם ייוער ~ריעסר כויער חאט א"כנעיייל,נס ~לם שילרםףעבער
איהם ר~ז קיכאט נעו~נס, האט ואכען אכעררע איכטער סיט איהם צו וו~כדעון.
יאם ער רtזרף ו' iפרייע! סיס איהם צו כעה , jווייל עם ; Pע איהם לייכס א ט I$ל
סועפען ,יאס ער ו t$ל טיס א"ן טאי:ן טיסין חאבי אייככעהסען ~ Iאינועל אןר איהם
י~ iסאכען פיר א בונערנאם~ר .יווך יווע אןר אנעריע אועככע פעשו 9רעכוככען
האס ס~כסש <t D t,זנצא )אוזי האס ער נעהייסען( נעלאוען ויין פרוי אןר Pינערר אןר
י jl$קיכ~ס האס ויר ע'צס האס )':יז פעריונבע iצי ו" jנאכפאר ~לס שילרסרענער.
זtזר אזי פערזעצענידכ א א'r בענוסען צזר~טענצ שארען בעלר או iפערPויפעכרינ
-פערו·עעונריב !~ יעער פזר וייא -האס עו צחאטעכנעכראכס א נשיקיז: צויףוסע
שערינע סועס .ער האם ויר פעוז I$ונט טים א רבויען טוי;,ך ועילכע! ער האס בייע
זיין צר אזוי ובס יייא ער האם נעקענס, נ I$רנס כייא א פריינר ,האם פערלאסעס,
שו~כעכע היסע; אןר האס ~בנעועיס סיס זיין שי;רסרענער רעם ס~נ אין ריא '~םוכער
ועון ער יעוס העוויסציעהע ן אום ער ו !;tל וור בעו~רגען יסס אלעס ייזזם איו וביסחיכ,
סה~i e
האם עם איהם פערש ר$:כען צו םאנטי;!;tt סשעסז:יא .j e
איכערחו' ס סיס א
אוו אויף עזהר א ונ t:ען עועכ ,ןעילכע iער האס נעהאט ,האם ער נעערנ Pס טיסצר
כעהiעם ,וויי; ער איו נום בעייש כעייאוינס צי ר"סע Jצי פוס.
יעינען ערם עועל האס וי ,י P il$יכז:ט $:ננע' Cסעלם אjו נעכועסן נעסראכסע,1
אייכ א וו.tזנעררכעור ריטער האס ועון טיטנעונטע; א שילרסעונעו אייף א iעעזכ ;
~כער עו האם וי"! ניט נעPענס עיאינרע ~ iוא פ~ל .י~ן האס רע אוהם צןל'ע~ס
0.. ~ o..
•1 נשעיכטע פזר ר~ו ) jיכ t$ט .בןו &Iי
"יי t$ס פייר tc ~\יסנעלערנט ,יי;Iזס ויא ז~ל א.יף ערם ענטפעןר" ,אט זיא בעו~נט:
אין הו'ן ריבען ניטא ביס ציוכער ~ערר ין"ס-איריי~ס ויכט אייער ננערינ)" jט ? רt$
ציבענווכעןu . I"Pביכעד ניס )r jי ביכער~יעםדו ,ווייל ערר סיייערל האס ~לעס
"כיין ,ר~ס איו כיס נערועו Pייו סייורע"ןן האס נעו~נט ריא Dלעוכעניצע "~ iג י
צויבעךער ,ייעלכער איו רע.ם t$בענר אבך אייער הערייסנ~נב גע Pווכע Iציפ)יהען M
אףף א ור ( tלpע , iהאט ויו הער I$נכעל II$עו jש א של~ננ אוי איו הער' rא' jאיי;:ר
ציוכער .יי I$ס ער האט ר~רסעו נעסה II$רוי יס איך ניס; I$נער איו א קו"נע ןןיילע
הערים איו ער וריעערר חערייסנעפוי,נען רירכ'ן '~ר אוו האס נעל;Iזועו ראס :אבצע
,
ח'יו פ ול וכים רייו ; אןר רוjע סיר וייגע Jנעג~נבע Iועה jיי I$ס ער האט ר I$רטע iנ"ע
tIה~ , iהאבעו וכיר ניס נעפינעו גיס קיין :פיכער ניס קיין ציעסר ; נ~ר ר I$ס בערעגקען
Qיד בא:ך ועהר נוט -איו אןר ריא היידפריי -ר~ם ורען רער גיערערטערכ:כ' ; Jר
~ 'Cרג נגב איו איערנ ,האט ער נעו~נס היי ,איים'ן Pיל ,רזזם אייס שנאח צי רעם
..יינענטחיעםר פזר ריא ביבער אזר פוי ערם יציעסר ,האם ער א' jריווע חי' I$ tנ.נעס~בס
11שארעו ,יער;וכען עסו ורעס ב~ור אויסנעפינען ; ער האס אויך בעו~נט ,ראס ער
·.ייסט רער pלונער וכיניאט I$ןu .
"ער האם נעיי~לט ואנע iפרע ס ס א ,"1האט בעו~נט ר~ P iיבI$ט.
"איו ןןייס ניט ",האט בעענספערס ירא הייו,,,-רפ "אייב ער האם נעו;Iזנט
Iב רע ס סאן ג-ערר ם ר ,ט א ו ,איך יוייס נ t$ר ~וף םיעל ,ראס עם חאט ויך
wףסבעלI$וע Iטיס ס ~."1
"יע ,סאPע ~וזי ",חאס .נעענטפערס ר~ p iיב~ט ; "ער איו א סלוכ ~Iר וציבעערר.
""נער א בר ייסער שינא ,אןו יי ; I$וס טיר וערלעו ט'~ iז בייעזס ,ווייל רירד ויי P jינסט
ttוי נעלערנט' Pים ווייס ער ,ראס טיtב ערר צייט יועל איך פיחרען א ריעל וכיט ".
ייסער ,יעולכע iער האט לעיב ,אוי ויעל איהם בע Iיעבען ,ווייל ו' rשיץ ןןעם איחס
~רנישס חע)פעו ,ערריבער וזכס ער ט'ט ~וע עסנכיכקייט טי~ ,גציטה I$ן צרו Jר
איחר Pעגט איחס I$בער ואגעו א rט"ן .נ I$ובעז ,ראס ער ורעט טיס אלע ויינע קיניצ!ע
זיר ניס Pעגעו שםעלוגנ בעבען I$רער שסעער jראס ,ןן I$ס אין נעשערט פוי היעסל
-J
"ייג-ר גיףיפעום אז ערם ",האס בע Iאנט ריא Bלע Z:עג"~ע~" - ,בער " ,יעבטך
...עיטעך ,וערר צוריננס אייר צי ~ועלכע טלחטיח ? יי~לט ביט גל·,כער גע"ע jאיהר
בערע נ Pע•i tסלם בל"יjע צי חויו אזי ניס הערוטגעחן צי וזכען :פעסערס ,או iויו
אוט ס~נכער כעהס נא jו~ל אןו קיטס ציריק או"! ~ I;< iבנעש I$רענעד ר
'ס'"ן Bלעמענ~.,נע" האט כעענםפעךט רז P i :יכ ( I,ט " :ריא ייריסט כיט ן י t:tכ חא
"~&I ' ךTו •C Jאייעדי א' '!lייעל סיר ל~וpן שערpן) ,יעל איד '*'א\Pגע ירא ןIIגר
\6 כשעיבtכע פןר ' 11;:קיכ~tכ ,נור ,1
ייען יוכר ניידע יועוע! לענע •iקע jעם Iיר סאנע ,1ארס איר ועול ,נאד אייעדי ועקס
טעב פערנעהען ,אייננעהונען א ק Vנינרייך ,צי ייעלנען נא:ן איינינע ~נעדרע בעהערען
ו~ל יאס ביי ריר ניט צו '~וע p iריינען פיר א Pענינ אין איינעם פןר וייא. ר' "1 אןן
ויין ק' rייאונעדר ; ~וע,נע ואכען טרעEכען זי ,בייא ןואנדערנעד ריטער כtכ ~Eאזו'
אןבעריי~רטעט אןר איבנעריכט ,ר I$ס אי:ן ייעל ריר פעי;ייכtכ קעבJjו בעבען באף סעהר ,
~לס איך ו~נ ,יר צי'" .
"יירך א ארוינעדר ,וירא Dאנצ~ I האט בעואנtכ סאנשtכ,tז ו I$לII, "ייעז איך
א ונ;tז; ייעעו Jא ונל" ייעט ' I$ף סייו ציהערםtכי וכג~כ !t I א"ער ננערינקייtכ ו~נtכ
ונטיעעדץ ו' rא סלכח אזי !!.נ"ס יpבעדר ר9י;עצןU .
א קעבינין ניט ייערס ' 1" 1ציבר~כענעס העלער ,רער סיטעל ברעפי! יי,tזלם פיר ויא
בעסער Bאסטען אזי ראס איי ,קייס קיים.ןן
"ריא ארבייט ל~ו נו::ט איבער ,ס~נסשזז N /האס נעעכtכפערס ר,tזן pיכ~tכ ;
"ער ייעט איחר שי rנעבען ראס ייאס pל"רס איהר אס בעסטען~ ,בער לאו )':יר
ניט הער~ב אווי ייייס .ראס ריא ז~לסט זיך ייעעלן בענובבען סיט יועביבער אלס א
נונערנ ! tט;tזר שטעלע.ן.
"י I$ס יעול אי ,כיס tכח !,"I$האם נעעכtכפערtכ סאנםש~ן /Iאינערהו' eט יזעו
איך האב אזא רנייסען סאן וייא אייער נבעייב Pייס פיר ס' rהעיןר ,ןיעככער ועוט
שי'ן יייסען סיר צי בעבען ייI$ס עס ו I;:ל סיר tteסטןע אם בעסםןע ,אiי ןי~ם יסיגע
·',eעצס ו~עלP Iעבןע אויף זיךנ סר < I,בען".
~~
,1 בשעיכטע פןן ר~ו pיכ~ט ,בור 60
עררוינס סיסצונעהםען ערם עזעל אןו חאט ויר ם~רנעניםען ר~ס נעסער צו ס~כען,
~זיי נ ( tור י"יא ער ועוס נעכענעכען רעם ערססען אוכפר"כרייכען ירסער ,כ"א יוער
r
בען ער ייעס ציכעהוכען ו' ''''.עט סיס העוכרער אןו סיס ירא .tזכרערע ו ( tcבען ,ועולכע
האט ער ויר אויר רער ייורסח פןו קרעסשוכע האוכ איחם בער~חtנען וכיוכציכעחוכעו,
נעשעחע iאןו א,עס אr נעז~רנס אויי בוס ווי~ ער האס נעPעכט ,כאד ערם יויא ראס
~ררניכנ ,חאנעו ו"א נעציינען )סאנוכש (;~ e Iנצע כיס וע- איו כענר.tזכוכ נVיי~רען א r
אנשיער פיו ביס ב Vהוכעכדיכ ק' r בעכענריב ויך וכיס ו' rפריו אןו קיכערר א ,ין ר~ן pיכ~ם
וייו eלעעסכיעצ אןו חרירפרןי( איז א jאבעכ,ן איכבעוכערPס פון יערש ,פק ו"ער ר(;Iרף,
כאנס אננענ~כבען אורי ורייוכ ,ראס ב\ו רעם בעגיכעו פןו ועלנV אןו וויכש כ I$ך ירא
ס~ג האנען וייא שו' I"P iוכררא כיס געהאס ,ראס וכעז רעום וייא געפיגען ,אפילו ריען
סעז יי~לט וייא נאבנעי~גוכ .סאכטש~ ם~נצ~ האס נעריסען אויף וי' 1עועל ורוא אן
עהרןוירריכער וכאז סיוכ ערם וכשעוכ~ךאן אןו וויינ-ל~על פרן הינוכען ,פרל סיס רעם
יפערלאנב נאור נעורינס צו ורערען וכיס רער נובערנאט~רשםעוע פרן אן אינעזו,
ילערכע ו""ז הערר האס איחם ~ערש eר~כזע .עס האס ויך ~זוי נעסאנס ,ראס ר~ן
'Pב~וכ האס ויך אייננעPירעוןtגג! א' jערם ועלביבען וער,ב יעולבען ער האס בענוסעו
ביי ויין ערססען הרעייסגאבג ,בעוכל,ך אינער ערם Bלאץ פון ~נסע'ל ,אינען ינוולב Pן
וו וו.cס ~צס געיוvכען נעסיעררכ3,ר אלס פףהער ,ערו או"י ו"יא ראס איז נעיןעו פריח
בענובע! האנש וייא גנו;:ןאס ירא זק ןרפ ערן וייס אזי האנען פןו איהרנו IIיסראלnש
נmנינער גנוו,טען.
ריסנור,וו האס בעעררס "פערגעסס כ t$ר כיט ,גכערינער הערר ר' rעבערר
םאנסשז< צי זיז העיןר ,ו"ראס איחר האס סור פעשר Bר (; Iכען וועגנון רער איכועו .ויא
עסנ ויך ויין אויי גרויס יריא ויא ין" ,איד וועל ויא שןי! Iווסען וייא צי רעגיערען.וו
פריינד סאנס'Cז< Bאנצא, ר I$ן pינ~ס האס נ \lVנס tערוכ :אר ,,,וכיוסס וריסען,
ראס עס איו פןו לאגגע צו·סען נעיוען רנור וכגהכ פרו ירא יראכעררברע ויסרע ,וייערע
שילרסערגער צו ב ,]Iלריגןע סיט ערר רעגיערוגג פןו ,יא איגועלז אןוPעכיגר"בjע ,וערלנע
וייא האנען כעייארכןע ,אןר אייז וריל כיט ,ר I$ס רורך ס' rשרו ,ו (; Iל ~וא טהייערער
סנהג פעייארןע געהן .אדרבא ,אייו יינול כאך זעהן וייא יו אינערסערפען א rערם j
ערז וע.דר ז:פס )אןן פעילויינtו עסחרססעכסהייוס( האבען ריא רוסען נעויארם אויו
לאכג ביו וייעער שוורסרעגער ו"כען געין~רען נר"י אזי ~וס ,אןו וןער 'יייא זואנש וידו
בעכןג ~ככעוכאסערס ריעבעבויב וייא ארן אריסכעשסאכtע מיעלע בו rע סענ אזי באך
ערנעער נעבס ,האס זעוכ ו"א ttס עכער כעס~בס פיר כראפען ~עדו ם~ר pיןעז פןו
זעrד ~ועד יענעם pו"נ.סם שס'Pעו ל ( tנר ~.ערי אובכעירוסע.זחב ר~aווןנ~ .rעו
&3 •1 נע ~יכסע פו Jרו i ::קיכז:ס .כו:ן
סס ירא ש I$Bןער, נענעכען א סרייב 'Iכס Mע רעוךסער האס ער ויי Jפעךר
ניס איpסעהיעבירנ ויו אייף ראס שר"זע ויפ ויז שילרסערנער ,יעווכעד האס איהס
כסרר נאכנעשריע~ , jו רו::ס ויינען ייידלק,ך "ינרסיהוע Jאו! קיינע ךיעעו , jסיס יעו,כע
ער האס ויך פערנוזעם צי pעמ teען .ז:כער ויז א"ננענוויכט Pייס ,או ראס ו"נעו
r
ר ינוזעו ,איו נעיעון ~ויי שט:ב:רק ,ראס ער האס ניס נעהעךם ו' שילדסערנער'ס
שסיעס אןו בי ט כענצוס ויינע אייבענע איינעו ,כז:סש ער איו שייו בעייען בעניב בזזהענס
צי יערPענען יי t4ס וייא וייבעו ייידקו,ך נעייע! .ער האס כאיו נסשריעז אייפ' jסי' :
"םי'הס ביס ,איר" שעלעסם ; ראס איו ~ן איינעצלננור ריסנור ,יעולבעך ייול איי'!ן
כנופ~לעו~.
צי ריוער צייס האם ויך :tזבנעפאננזע א )יוועד ייניר ,יערובעו האם I$ננעהי'כpו
~לס רו j ::קינו::ס האט ראס ערתעה , jהאס ער צי כעיעונעז ריא נרייסע פל,בלע:
אייסבנוריפעו " :ייעז איר" וו::לס אייך אי'םשסרעקען עסהר זזריטס אלס רער ייעו
ביי~רנואיס ,ייעס איהר סיר רז:ו ר:ב:פיר סיזען כנוצז:הו;ע".
ב\<ך ערם האס נור ויך בעי~ענערט סיט' iנ~נצע iהנורעצ! צי ויי jבעפעהלער,ו
ייליצבעא ,האס ויא בעכעcנע jאיהס נייציי t t:כעהן אין ריוער נעפtזהר ,האס זיך נע-
ער Pס סיס א שיל,ך האט הער"נבעיt t:ננויט ריא פיקנו אויף איהר זזרם א;ר האט נ-ע
לז:וען ו' רז:צ'נאנסנו אי Jפילע~ iלז ecצי ייא פ\(רעררםם uייינרסיהלעז~ .נער r
א rערם איינעכבל p,ייו::ס ער האט ויין Eויקע הער"נבע ~סזזכע iא rפלינעל האס רער
I
ווינר ערם פלינעל סים אוא קראפס אוסנעררעהס ,ראס ער האם צינר\(כען ריא P'Bע
אייף שטיק'~ך אןו רעם פערר אןר ר"סער נע' eועםס םים ויינ אןו אינערנעקעהרס
עסו,כע ס~ו.
סאנסשזז Bאנצא האס נעא"לט איהם צי הי,ף אזיו שנע) רויא ויז עועל האם
ענ VPבס ליופע JאJו האס בעפרנען ו' rהערןו אין אזא שלעבסען צושטאבר .ראס ער
קלא ,e איו ניס נעייע! א' iשס~נר זי:ן ינsי ריהרזע ,אןוי שסארק איו נעייען ערר
ייעלנע! ער אjר ראצינאנסע האכע iבעקרינעז מאלענןי.ב כ\(tב" ז~ל ' t:יטר ירכי-יל
ויז !וו האס נעו I$נס ם~נסס" , I$ -האב איך אייער ננעדיבקייס ניט ז:ננעןז:נם איהר
זזז'ס בעהןעס א rאכס ייז:ס איהר טהיס ; עס ו"בןע בערןער ייינרטיהוען אjר ערד,
יי\(ס האס ר~ם ב'ם בע Pעכtכ ועה! ,סון אל"; האכןע ייינרסיהלעז א \( rק h.B
"שיייינ ,פריינד ס~נס:, t:Iז IJהאס נעעכספעךtכ רP 'I$יכז:ס ; "דאס קךיעב-ס
סול איו עובהר פאך אלנו ~בערוע ו:ב:בע jאונטג:רייז-רפ :J.אי'נטער ענרעריכנען ; יעצם
גורב איך ייאהךהאפסיב ,אזי י$:ס איו נעייים רינטי) ,רז-ם ערר pליבער רפןוסס~
ןעובכרע האס I$ננעכנבנוס סיי iציtכער איי סיינע נינער ,האם םרעיי~נחנלtב עור
שעי_כ_ט_ע_פ_ון ר~_ Iםן~_.ט~~~כיק ______________.~I
~____________נ__~6
קtי3פיטעל .8
~~ הע'ווzייונוו ו Wו קיכ l' t$פס אינגייק איו ערם זסרעקו.כעו איו אינערחערםנוו 'נIיפ ' \iו ' 1.:::ריא
זוןזנ>Iיהוען איו ! tבוערע ציIכעלע ,ןונוובע זיינעו וןערחפ ןז נ~ען.
"יי ol;tר< I,רטע iשמעהם פאו איכו ",האס בעוזtנס םאבסשז" ,tויינןנו ניס '1"1
יחעועי ,ו <; Iנערjר ויי;רוכיהלע~ ,אiי ייזזס איחר ועכעבס פיו <I,ויוכ ,0זייכVן ירא
וכיהי"ל> I.:סייU.i
םל,בלען ,ייעלבונ בעייעג Vן ויך פין ורינר אןו iכוייבעז ערם
"עס :ועהס pלזtר ",האט נעענטפעוס ר~ן Pינאtב" ,ר < ol,לרא םעשדtבעהסס
יעוניב רואס אנענטייער ויינע ; iראס ויינע iויעוע 1אוי ועון הא האסט פאר וייא שרא
מא בלייב צור' Pאה 't Cכעל ויך נ~tב בעטעי ,אןו א,ךי זtנרו < I,הל אייז ב rניס וינויר
ניכיכןע א rחכ .ו.ונל וכייו וכיט וייא היג;ר"נלז:וע 1א rא פיוכtכעוליכןע ."'Pףם8א
M .1 נשעינוכע פזו ר~ ן . pכו~' בון
נעpל; t:נזע י'עו עס פעהלס אוון עBעס .יחI;tס וכייו זtנבעסרעtכtו ,וכח איך א'ין וזtכזע,
ך~ם א.ין ייעל סיך בעקל~געו איבעד רעם pלעכסעסו שעסyר ,סיירעו עדר עסק פוו
נימ נ Vקל~בע! ויך האס איי !,,צי סהזcו סיס ריא שילרסרענעד םון ר' Mןןז.זברערכעד
דיטעד.
ר~ P iינזtס האס וי ,ניס נעjכענס א"כהאלםזע צי שיסייכלע iיtו l-גע! ייא
r
תס'עויז{.סע דייר פזו ו' שילרסדענעד .ער האס איהם םעחיכערס ,ר t$ס איהם א יי
עריזליבס זי ,צו בעjכלאנע" ייזע אזו אןיי יי~ס פיר אן ארס ער יייל ,ייולעניינ ז; רע י
אוכנעןר ,עדן Vר האס ביו ~חער איו עדם ריסעול,כזע ",ש jעווך נים נעפונןו jע1:eס
יי t$ס ז t::ל ויז נענןע רעiIנ.
זזיי הערר האס או עס איו צ"ס צו עסזע. ם t::כםש~ האוכ איהם עדדס~הכס,
איחם נעעבוכ Dערtכ ,ר~ס ער וא"ן איו כאיז ניס הונגעדיב ,אוו אז ער )סאכםשז (:דבגנ
עזעל זיך סאכוכשז tנעזצעמ אויף ו'r עסען ייען ער יויל .סיס ייועד ערוויבכיס האוכ
אויי בעקןעום 'ייא וכעבל,,ך האס העדויסנענועםו םזו זייו סשעוכזtר~ן ר~ס ייז:ס ער האס
העדןר אזו ח~.ס סיסנעכראכוכ א Pהאס יזן נעU.tככלין בעירםען קייעבףב היכסער ו'r
רז:ס דעו פזו יציוכ צו '"Jיוכ ו'J!. rלפשע ,צונ yלעגס צו ו' rוכןי ,וכים אוא א eעיסוכ,
ונע~סער פןר ףא I;tכבע Bאשעוכע יי"נ-שעכPער ןופ וכ~לאאנ האוכ ארהם בעכטכם
v
ניר איו ~יו UIJזעי נ! lווכהז:ן אז עקס jש עזעס חא רםיז:ןוpכ ,חtי:וכ "1Y pוכנס tח ,זיא
e
רע ~ר נ~Iנ נ p.םדכttס ןופ ירא עםשר עדוככנען פזו ו"ו העוןר ~ייי האם עם ניט נ; -
iזאלםעו פיר א םיח ,ו t$כעדןר פיד א צ"וכ-פערוכרייב צי נעהו ו וכ;ע אכענוכ"ע,ך
ייאונרערל,כע צופעלע ,יעון איי ,ו"א ויינעז בעיעוו נעפעחרלדי .רא ז האנע iוייא
ר~ i אןן פין א"כעם פזו וייא האוכ ציכעבראכוכ ריא באכס אינוכעד אייגינע וכיסער,
ע ,אח האם אויף איםח זtננ ~Iועצס P'B ינז:וכ ז:כבעריסען א וכרpוענעם צייייב פיר א P
פזו ו' ציכד\(כענעם ש Bעיו .ער איו ירא נאבעצ נאנוכ ניס נשע לז :פעי, r ערם שמ r
עד ראוכ נ~ר נעוכראנוכ פוי ו' rכעפעהע>ר rרילציבעא ,אייף עדו ארס פור ריא ריטי~ר
פ זו ויינע ביכער ,ייעלכע האבנןע צינעבראנוכ פיעלע ננונם אז יייוכסעננוס או iיועלערר
t$ה jשל I$ף ,כ~ר עדכPענירנ ;mויעירנו נעל,עכוכע .נאנץ אנעדרס איו ז:כער ריא
ג:s/שיכוכע נעייעו ס'tנ םאנוכש~ ; עדו ארוי יייא ער האס זtכנעפיהלtכ ו' rוכז:כע - i
ניס וכיוכ צ'~ pריווייאסער -האס נור ירא גאכצע ג~נם כסרד ננוכד VBI$וכ jאוו ןןעו
ו' הערר יי~,ס איחם ניס נעדופעו ייז:לוכע 1אפילי ירא שוכדאהלען פןו ערד וןו, r
עחככע האגע :איהם שןיו נשvייכם אי) נעויכוכ ,אור רעד בעזאנג פJו ירא פיעלנו פויגלא.;-
יעיכנע האגע! פרעהילן כעגייםם עדם כ"IIם ם~נ ,איהם כיוכ בעjכענוכ איופןן :lקנ.i:
אןי;Dטוכעהענירנ האם ער יזיג ייןנועדר נענוןעס צים פלעשעל אןו האס נעפת\ע::t ,ז עס
נ'"".ינסע פת וז-ו ) jיכ~ .bנור .1 M
W חע'זען אין ו'יגדס'הלע; ארם )!ו jסיו אועונצוו'יבעז ריא עהת פזר ערם ח.ב
וידיס סו \lבס עו עם סס 'fז פ"נר.t c:.זפס צו סיו; ~נעו ענ'י,ן ועוס רזeך ור
נ.tזנעצ שו.tזרוצע Pובםס כיס כועצי נענען "א נוסם pיוס פזר 'סין שועוור".
"תליאי '~ז זcכס נעכען u,האס נעואנס םאנסש~ ; ר~ תאס רע איהם נייע
ה~לפען אויפצשוסעהז אןר האס איהם וייעעוו העוייםנעזעצס אירי וןח סועי ,עח;ועכ
איו נעיי~וען כעסס א קאליק.ע
עוערנ"נ איבעו ריוע ;עצסע בעבעבענים האכש ו" rנזeוסנעעזצס ערו ונען
צו ערם רווכבאבב פןו ל~פעצ' ; ויוי; ר ttוסעו ,אתס רזtו Pיכזcס בעיטינס ,ילערזע
Ot''fבעיזום פערפוע ופענול פעשרע'עובע ~ענסייע") ,זוא עם ם~" ~nם כ 'Wייי
ןקנO nVעיו ותVיםוכ ס ה(..
I),. ~ס "'s דצרבז.u6t נע~ 'Kרם יז rעPי 8ויא עכןעח
ו \lו 'שלרסענער,ר האס עו בעוזtנס " :אוי עראינער יסך ,י~ם אי ,חאב א !ג.ס
נע,עןעז ,רזזם א eשאנש'עו העלו יסט' jנ~סען ףע~ Bץערע גח ייאונאם ,ןעור עם
איז א rא ושאכס נ"א איהם א"נס~ל צשר Bונונןע וי rשוערור ,האס עו נזcנעב'$Iיכןגו
זUנ א ערסב~וערז בוים א שסאר) jש ''',ויצ סיס וערלכען עו האט גחם זעבל,נעו סזtנ
אויפבעסהז-ן tזווי פיעלע העלרענ·סהאטע Iאו Jאניעגחרנעלעבס אווי פיעוע רםוינtע,
צשרסעסעעוו( ~ i )ר ")31 ס א ס ש וקא נ~tעם ~ס ער האס ויר עפשו~םס ערם
נעסןע וואונא-ס ריא ס~ב אןר רענידעו סו;tזבען אוי! ,יינע קיבעוו ביז הייבס'נען
סאסשו) jא .אי ,עעצרהל ייו ריוע עכשיכסע ,ווייל אי':ן וריל פק ערם ערססןע רעוכ
בI$וtעי בוים ,ועולכש אי ,סףער 111$זeנוייס;עאוא שסאו Pע Iצ'ייינ 'ייא יענער ,אP
אי~ ,ף סיס ייעזו צו'ייב אויפצוסה~ן אזעלכע ואכען ,ר~ס יוא ייעסס ייר שצעעז
',נ)jוי ,צו האנש ףא וכיה ו \lא ~נצחעהן אק צו ו I\lז j t.עיות ב"א ~עזלכע ~,ו
יעיככע עמן ורעס קיום בויובעןu .
ם'ס(\נ" ווילען וזeון בעשעה Ultהאס בזע~כס סאכטש~" .אי" ,יוב אלעם,
ווזtם אייער ננעריב) jייס t;-'tנס ; t_Cבער ,אי ,כעס איי , ,זעצם אוור א ביםעו נלייעבו
אירפ'ו וזtסע; ,רזע ץב;.ןו וייד.ס בעקר'סס ,ר~ם קוסס פיעללייכס פון יעם קייעסש,
וועלכעו איהר האס נעוjכיבןג /פןר א"ער פ~לu .
"עי ,ר t$ם אז סאסע יערפק ",האס נעוזeנס רזeן Pינ~ם ; "אין וןער אוי בך
) jו~כ יסך ערויבעו ניס אין עם נ~ר ,ווייל עם פאםס ניס פיר וואנך'Wכעו ריסער
זיר צו בע PזQנtע אויף Mויאלבר ,ועון אפי)ו ריא נעערךים ו~לען הועויסPייעכtע פןר
)יי.ב"
"יעון י~ס אז ttזוי u,האס נעז\(נס סאכסש\(" ,האב !!'יא נ~רבשיס נtחעגןנו ;
יבעו tטם וייים &i ,ו יסר וו~לס נ '\SIוtע כנעיוע ,יועו אירעי ננעירנPם'" ~~ו יוי 'J1
61 נישעכסע פןר י I$ז pיכ~ס .רבך .1
ערילכןןו ה~ tט ר~וtכען בעוו.tזרס זזפציבעחן נאך איבןיען ,רואי ער איו בעיי <_ tרזע בייע
ריא ס~נ~כען האבזע ביס בעהעוס צו איחו שסיטס פיו ועחר א כככיןע שסעוע.
~בער pיים האם קזe:ס~ניע ,וייא וייבע Iב <_ tר נעפז:הרען אייף רעם ועוביבען רועב ;
ן~ז ק יכ ~ס וייא ערוועהן האס ער צי וייז שיורסרענער נעוז:ב:כ " :סייערו אידו האכ
א בויאון,בען סעות; סיר שייבס~ ,ו ר~ס איו ר~ס נרעססע ~פענטייער ,ווז'ס איו
נ~ר ןעור ם~רנעpיןעם .יענע שייאעצו נעשטא לטע , iיועו כע ו<_ tוע jוי ,י~רטjע ועהן,
ויינע iנעיירס א Bזזזזר צייבערער ,ועווכע וו'ועז אווענפ'חוע jא Bרינעצסיז ,ייעוכע וייא
האבען ~בנעננבעם ,אין א pוסשע ; אןו ~וא נויא:כרסה ttס זרס אירו סיס אעו
Pרעפטען ניס תרו t$וען 4I .
"ר~ס ו~עס באך ערנער ~כנעהן אוס ירא נעש'כטע סיס ריא ויינרסיהוע,"i
"ועהס י~ך ,טיי Jהערר ,יאס וייבעו צווייא בענעןיקסינער האס בעו I$נס סאנםשזז.
קוייסטערוי'ס אןו א rערר Pוסשע וייבען נעווייס רייועבעד .פ~ונס סייבע ו"ר ;
בעןעבקס יי~ס איהר סהי! ::אוו לזזוס אייך ביס יירעערר פערפ'הר!ע פזר ר iע ם
סיייעווI /.
האס נעואנס רזיזן ' Pכז:ס" ,ראס סאבסשאII , "איך חאב ירר שיין בעואנ , t:
תא פערשסעהסס יערגיב יואס אבענסייעו וייבעי .ויאס איך ואנ דיר איו רינסיג ,א'ז
א'ו בעיtער ( tניסע; ;'ייכטער ס;~ יעם פר'הערידנוע זזנעבי אןר יאס האט א'הם
בעס.tזכט טרו'ירג אי'פ'ן הער~עז ,ון"; ער האט ו'יו נעיעכקט ,יאס ער נעםינט ',ו
ביט אייף א יעו,ב ייאי ער ייעט :פ.tיז;ר יייעערר קעבעו ססלא ו' rערם חסרןר .ד~ן
קיכ~ס וואט ניט בעהאט קייו חשק זזבצונייסעז ,וו"ל ער האט ,וייא טיר iדאנעז שו'ן
נעו~נס ,ויך ל ~rבע>ז:נט טיס ויסע כעד~בpעז·
ו"א האנiע יעצם נעביעם jרעם פריהערריגזנז יעוב) ,עוכנער האס נעפיהרט צים
יורכנ.tיזבנ ל~ eיצ"ג ,אי jחאנען איחם רערועחן איבבעפעהר יר"א אוחר בז:כטיטטזזנ.
ה"יע,ר" האט נעזז:נט יז i :ק'כזזט" ,חיער ,נרועדר ס.tיזנסשז.te :יזנצ~ ,קענע jס'ר
אנעבטייער .אנער טערק ריר, אr אובוערע העבר אינער ריא עלעננוינעבס אייבטובקוע
ראס ישי ייא Iז:כסס טיף אפילי ועח Jא' jערר נרעס:נער נעפאהר פון יער יועלט,
יארפסמי ב'ט לעבען י' rחאנר אייף !"ד שייערר סי ,צי פערטהייייבש ; ס"יעז איף
וז:ו יוער} ! נ עפא;jע פק בעטייבע לייטע אjר פ' Iביעררינעa Jענע; -אי Jאוא פאל
סענםסי םיר קיטע! צי חי;ף .ייש דזזס Iייבעז ~נער ר'סערל,כע eערוז:בען ,ערלי,נעז
ריד ניט ריא נעIעצע פjר ריסעשרא::ס פי ,קיי! פא; טיר צי הע;פען~ ,רז' ל~כב יייא
ריסער . יוא ביסם כזtף ביט בעםאכס נעויז:רע! פיר א
"אייער נבעדיבקייס/ס ייאיכש א' jדיזער ואך ",האט בעעבספערס םאבס ' !tא,
"וועל איך eיכ Pסליך ערפילעז ,איבערהו' eם ווייל איך נין בסבע ועהר א ריחינער מעבש
או jהאנ טי ,ניט לעוב הערייכצולז:וע ! א rסי e ;:טיס אק קריןןב iז:בער פון יעססייענiע,
יואס אכבעטערפס טיין א"נענע 9ערז , jI$וועל אי ,אויף יי~ע גע Iעעצ פיעל ניס
קיקע! ,ייייל ס" י'א נעסליכע סיי ייא עםנשכיכע בעזעצע עדלוינען יעועי ז'ו אל"! צי
פנ/רסהיייינע , jיעוו איטיג,צער ווי; איחם c-לעכסעס סח~ . iוו
"ראס ביעב איר צו II,חאס נעוז:נט יזז· P :כז:ס" .וןעו יוא ייי;סס סיר אבער
א rזיים ... חעלפjע בענען ריסע,ן טתסס יוא ייין נ~םירליכע היציבק"ס חאוטןע
"יז:ס ירע; אי ,סח~,ןן האט נעוזזנט ס&iנטשז" ,:איי רועל ידעזס נעב~ס
האלטע Jאורי סה"ער יייא יעם שנח'ידבע jים t$נ •...
אלם 'Iיא ה t$בען I:tזיי בעעריס חאבען וי ,נעיייעוע! ~ייף ערם יעוב ציי"א
נענעך'קטי;ער ט I$כאנזע ,יvר;כע חאנע iבערי סוע אייף דר I$סארעןער ,ערן ריא וובי-ל
עולע ,:א'יף יעולכע וייא האבע jבעריטע , iוייבעו ניט נעיוע Iע ן קלעבער אלס דרז:מא-
דJ,רע / .jייא האנiע בעטרז:בiע ר"1ע-מאם pעס אןר שירטס אjר הינטער rייא איו בע Pיעtכ i
א קיטשע מ'ט פיער ~עדר פיכף נענל"סער אויף פערר אןו צייייא טויער Iעל סרייבע"
צי פיס .א' jערר קיסי t:ע איו נעועסע ,Jיייא עס האס ויך כ~כערם הערי'םבעיייעוש~! ,
« tיעוע ך~טע פiי ביס~ pיא ,יעולכע איו כענ t:Cנבע; /אד סועיילוע צי nMר' ~,ט
59 ינך ,1 בעשיכטע פזו ד~ז , Pט~'כ::
!)יר רא ירענסט ,וערלבע אי"ן האב ",א נעטהו; , i tפערל t.tננ '"יו נ~ו ,יז:ס אי,ך'
זזזוט אייך אוטPעהרען אי~ :ס;::ב~ס און ויך פז:שרטעלעו פ~ר ייונור ר~עס איו טיו'
נ t$מעו אןו ז~נןע ,יי t$ס איך חאב ננוטהז i :אום איי ,צו בנופרי-עו".
~ס סא ',,יז 1:קיב(; Iט האט ננוז~נט האט כעהערט אייבנור פי ,ירא נענלייטרו
ןומ ערד ~דע-לפווי ,ייעלבנור איו כעווען א ביrנק~יער~ .לס ייונור האט נעונוהו ,יאס
נור האט יעם "~ןע ביט כעיי (; Iוט לז:וע iנעה 1ויייסער אןו "אט פערואננט ,אז ער
ז t$ל זי ,וייעטור צוריקקנוהרע jאי! ~,ס~ב<.וט האט ער זיי נענעבנוז א ל~ Iצי ו~'
pיכ~ט ,האט איהס ~ננעכועט iבייא ערר P'Bע אןר האט א rשועבט ק~ססי;'~ער
אזי כאי ערנערער ביסק~יי.tעער ש eראן ~זוי נעז~נט ". :נעה צום טייוועל ,ריטער ;
"אר שיערר בייא נז:ט ,וועובער האט טין בעשאפנון ,יז:ס ייע Iייא לז:וסס ניט בעהן
רא קוםשע ועוסטו םנורפ~סטעו וניט י"ן לביעiע ,יייא אי ,ב' Iא ביסקאיערU .
יזזן Pיבזt:כ וואט איהם נו!ב פד.עשסאכע jאזו האס איה!tכ Pאלטב;יסינ נ'"ע
ענטפערט " :יינו iרוא ווז:לסט בנוווען א iערעלמא! ,וו~ם רוא ניסט ניט ,ייז:לט
בנוט"ננור רוא בנושטר t$טפ, נוט אזו פרעכהייtב רומחייט ר' r פיזר איר ייר שrו
קשלאף N1
"איר בז ביט קיין עערלמאז ?וו האט נעשריען ערר בים pאיער" ,אין שוינור
ניי נ~ט ,אז רוא ז;tזנסט ילנע" ,Iיא איך בי! א קריסט .יי tSךף ~ועונ ריין Bיקע את
א ייאסער• . אי! הערי'I יייא ב'ן ריא Pאץ וינוט ועהI ציה ייין שוינורר ,ועוםטו
ביםpאיער צו ל~בי It.( ,עערלמא iאויפ'ז ,ס' ~ 1עדעלמא! פירין טוויועל -אזו רוא
ז t$נסז:נ ל,ננון ,יונון רוא וז:נםט ~ניערס Uj
"ררא "נוםם נוס ב~ל ,ועה! ,וויא ~נר~עס האמ נעז (; Iנט ",האמ נעענtנפערט
י( p it,יבז:ט ,אזי הערינטעריי tSר~נובדינ זזי P'Bנו ,האם ער נעצייבען וי'ן שווער,ך בנו
נוטנון Iייו שיו ,אזי זיי ננובעננון א בעהם צו יעם ב'םס~יער איהם צו טאכנון פיר א
טוייטע! .ערר נים pאיער ,ייעובער האט בעועהן אריי וי~ם פיר ~(/ Iרט ער ננוהס
צר איחם צר ,האט נעןר נעוי~לט הנורז:נשט'יננו! םזו ווון שלעכסעt Iנריכ·נוועו ,אייף
וןעלבעו ער האט וי ,ניס נע Pעכט פעךו~וען ,ז:נער ער האט קיום נעחאט צייס צו
ציהעו Iיין שועריר .צר ז' rכלו Pאי! ער כנוווע!~ jוו נ~הענט םזו רער Pוtנ' t:ע ,יזtס
• םע אזו " .א Iז םיזIjJניען א ועויםעל ..פיחיע Iריא ~ pץ אין י1Iיםער ".נmלכעס סחבם כוד
ז'נעע .""1רזlס שס!fסם פון א B :-יעל ,אין יועלנען צ"י'ו cקנ j ':וועיעו צונעפינרען אייבע צן רגח
יל .. י'א עק)ל! אוו ייערען !fיועגגן;ד:י:ב t:;;:ןע;;::י א וי!!סעי ,אייבע אןיף ' IIיין כערב 11)1 !Jנרועער בי...
\fבר)ורע Itוו Oיו \1נpךרז iירא ק~ין' וועובע זינוהט י Iא ~:רעינו e:ייתב/י תצייין א'ן ו)\"םי\Jי•• .., r
ז'~,כערין·
כשעיכסע פין דז, P i ::ס::זכ' tבד ~. l)g
ו~ציבאבסען בענ Vבןע א וץע יוכס ריא ש ~ eרען אין איו בע~ז:םעו סיס א נעבוינענ'W
P'Bע בעבען רעם אייבעם פין דיא קלו,םסער·\\,ס סיס ~וא צ~ןו אזו Pראפס ,ר~ס
יעו! ער ייז):ס ויך ניס שנעל הער~נבעל I$וען פןו ערם סי ,רעוע) ,יו~לס ער נטווים
העו~בגעפאלען איוף ערר ערר אןו ייזזלס נעיי~רען פעריואוברעס ,יוען ניס בעסוירסעס
בל"ך אויפ'ן ~רס ,אלם ערר אנעררער קלויםסערסאו האס נעועהן ,יייא זייו .< pו
עםואד איו נעחאנערלס נעוו~רען ,האס ער ויין ונסןע סיוערעז) בעועצס סיס ריא
י~ e ::ןYו א;י ירא ~יסזע אןר האס I$ננעפ I:tבנןע רצ מ)\הען איגעך'ו מע)ר שנעעלר יייא
ערר ו'ינר41 ,
אלס ם~נסש~ Bאנצ~ הא:ב בעIעחן רעם ; pויםסערס~ן ;יענענרינ אויף גחר
עור ,איו ער פ;יב Pחער~בנעש aרוננען פןר וי ' 1עועל ,איו צו איהם צונע)~פען איו
האס ~כבעםאכנען פון איחם עחר I$בצריגעיחעז ,יא ק"ירער .ריא בעירעבסע פןר רעט
נעפערבס ,ווארים ער ציעחס פןר נ"םםלינען ויינען דאן צונענאננעז אןר האבע! איחם
איחם חערז:ב ריא ; Pיירער ,םאנטש~ חזזס אויף רעם נעעבספערס ,או ואם קומם
איחם לוימ ערבס ..tזלס aיו'ן פזר רעם pאמ eף ,ועולנען ויז הערר ר~ן Pיכ\(ם האס
בעייאינjע ,ריא ריענער ,ועי;כע האנען Pיין ש Bאס ניס פעשוסאנזע אןר נימ בעייאיסם
וואס ער מיינס סיס ערם pאס eף ,אןו Iעהענריב ,ראס דזזן jכיכ~ איו בעויע Iע iווייס
אי Jהאס בעפיחרס א בע'ט a.ערי:ן מיס ערר נעעושכ..tזפס אין ערר קימשע ,וייבןע חנ;רוי:כן
בעפאיען אויף םאנסש I$ן ,חאבען איחם אימנעיו;tזרפע iרצ גחר ערד ,א'ףסכעפל p,ם
ריא בז:רר ,נעבעבען א נעוובסןע בריק אןר נע ל~וען ;יעכען אויף ערר ערר ~הן בעויניבב
אוו אהן ~מהעם ,עדר pל'ףםמערמאן האס נימ נעמאכמ r'pשיהות אזו איז ציטעדנריב
אוו כלייך פזר שתסי וויעדער חעריופעננאבבןע א וי'ו יין ס'ףיזעעל ןדא האס נ~כנע'ז:כם
ו" ; מימכרועדד ,וועלנער rא נעשמאבע iפןר "הימען ,צי ועה Jוויא ,.ועד איבערפא)
ייעם Iז אייםוז:וע ; iאןו ניס הזזנעכיינ ' 1" 1חש Pצו וו~רסiע .וחבש ויי ( tועוב וייער
ויעג ויך צ,ס'ענדיב סעהר ,וויא וvוו ערד מיייעו) ווזtלמ ו~א בזtבנVיזזנמ,
יז<j iכ'כז:ט האס אובמער ריוער צייס ,יייא עם א'ו שי' jא ייבJע בעזזtכס כע י וז:ער, i
ערר pיסשע" ,אייער שעהכחייס ,סיי! נעםעהלערי;,
II אr בז:וי!רס מיס עדר ראסע
האט ער ;עזזtנסp" ,ע Iיעצמ "סס אייער Bערו I$ן סאנ i)1יוזזם אוור א rנעל·ענ ט ' ,י"ל
דג-ר שסז:לץ פןר אייעוע פערפיהרער ,יעבס שוין אי! שסייב בעזיענס ~ןר סוינע
שסאר Pע הענר ,א~ אום איהר זז:לט נ'מ חאנען r'pס'ח צי ערפ~הוע iערם בז:זנעj
פן iאייער נעפר"ער ,ז~)מ איהר יייסען ,ר t$ם איך נין יזזן pיכ~מ ער ל~ פא:מש , tl
.:ועהבער ערר פןו כעפ ( tככענער אןו ערד צןפאר iיכער וימער, ווז<נגחרנערר ערר
יצנnנע .ער' ס ~, t$ם~ב ןעילכע כ ~tצי 'ייז ק' rבלייבש א rערך יעולס. .לס י~P
It •1 בעשיכטע ןדפ זחן .pט~~ !ןוב
~ אתנלpי' א ,rרI$ס ערר פערפ~סער ינזי rוער נעש~כטע האט נר~ער גי'
ףןעז פנרPם I$בנעבראכןע ייא כעש~כםע וש ערם ~ pט eף .ער עכטשלוףנט ו iיוכט
ערם ,ר~ס ער האס מעהר כ~ם נעפינש רעונגו! ףא םה~םןע פזר יז, p ! tם~כ~ י"יא
ר~ס ייזtס ער האם שח ערנ..rהכ .cערר הרע"יסנעבער פזר ייעז! יעור Pהאם בשום
אים; נ~ם בע Pעבס נלרנע! ,י~ס ~זא עזכpר\,,ףרנע נעש~כםע ז~ל פערנעסע! ייעעו!,
זtערר רI$ס ףא בעלעהוםע פiי לא מ~נםוt.ש ז t$לען י~ן אווי יערניב נ"בעיריב אין כיס
בעהאלםע! אז ז~~עער ~רכ~וער~ iיער :tPזעזכןר ףא עראינערונבע iפןו ייוען בךז
ער האס ערר~בער נ~ס אייפנעבעבע! ריא ח tt$נוננ צי נעפי כען ר~םער ; בריהמטע!
י~ס עניע פון ר~וער ~מת~כטער בעשיכטע ,ייזtס עס א~ז ט~pע ט~ם ערם רי~לען פ\I
חיטעל יייוpל~ך בעשעהן ,אןר אייף ~~ 1רם ,יי~א עס ייעם ~"כ rערצעה,פ ור" Mז
רעם ~ tלבענזעו ~ Pם~טענ
O$ג~
גשע'כטע פוו רזtן ' Pנ I;tט .בןך •1 60
---------------------~~~~--~------------------
ע'ו האט נעעקבט העוי'םנ et.tען א וירtי' Pםש אןר בעבעצוו tcל Dש'לי ,אןר ו" "אב!ע
ו'ר א"בעו אן'פ( ~נערןר נעבעבען א ו~ו ,רו'א ו\וא ייו::וטש נעיעוו טו'יוכפ"נ.עד
ר'א איבעו'בע ו"טע פןר ערו t(pמ ~ eביע האבעו נעווI;tוט ו~:.כעו שוים צןי'שעו ,א"'ו
: t.tב'ג,ר עס איו ב'ם נענ~כנען, ,י''י ערר ב'ם~ Pיעו האט עו Pוערם אי! ו"ן בעסשיטעו
ם~י t$ם אין יעערן ,יי~ס ורעט איהם שטרעש אןיםוצפיהוש .e:רש( ilין אי'tכ')יבר"בנןע ו'r
ודי\ קtיס Bף.
פעווןאןנערוט אין עשרוPI;tען איבעו t.tוע Dןן DI;tא rפ~רגענ t.tננןגו ,האט ייא
ר~עס בעפייוען א'הר קוטשעו א ביםע' I;tבצןפ~הערן פןו ועונ אזי האם צוננועזה 1פןר
ווייטען ערם שער> iו,כע\ t(pמ eף ,א rוטווכש ערר ביס~ pינוו האט ערם ירטנוו צעורסט
בנובעבעו .tזוזז שרנוקו,כען pלזז Bאיבער ריא ~קסוען ,איבנור'ן שיוי ,י~ס ער ון~וס
איהם צשן eז:לטען ביוין נזזוטנו" ןןעו עו רו~'ס אויף וי ,ניט בנוהאט וי rןזזרפנור
אכצנן .י p II;tיב~ט ,פיהלעכיינ ייא ;עוויכם פזו Mע; שרעPויכען pו< , Btהאם אןי:'-
געתייבען זי rשטיעמ אןו האט איוגם J.,שר·ען I;t" :יןויצננוזז ,קעניני! פיי מ"ן תעעתו,
ירא כוןם פןר שעהנהווס\ ~'~ח ר"ו ריטנור ,רעולנ..וך פיהרם ייוןע שרנו>Pיכש
I !/ ק.tזeנבף אןם צופרעיערן צן 1I?1Iןכש ייr
ברויסנו בוטס Dווס
בעפאלןע ערם יז rערערו ,וי rשרעווי עיצהנו! ,ערס שיור הערריפייזזרפןע איי
כ'ם~ Pיעו -יI;tס I$ונוס א'ו נעשעהנון איי א' rאייננונבוי ,Pרו" ,נוי האס וי,
עכטשוזtסנוו אועס וררנצופ'הןער ט'ט אווו קוזז .eערו ב'סק~'עו ,עזהנובירב ו"ו וס ,r
האט בעשל;tזסש צו טה !I;tירא ונווביבנו ואך אןר האס ערריבנוו בעיי tSוט א'יף איהם
ויך בנושי)'Vגירנ וססי! ' Pסען; עו האט ז:בער ביס ננו Pעכס Pיערייע! ו"ו טןי-לעונוו
ערנטס I;tערר ב'P,ס ,ערן יי"ל נור אוי נעייש טיר איי ניט נועואן'נס צן tcו tcש tceס,
האס עו ויך נ'ט נע pנונט ריהערן א\ו! טירט פו I;t ,רט.
עיצט ~כננותוובען ו'ך צו ריקנוו צרם צןנענרייסען ב'םקאעיך האט רז:ן Pיכ I;tט
מיס ו"ן א \יפכעה"בענעם שייעוד טיס ערם פעססען וויועו איהם צו צוהאPנון או'ף
ט'ס א בעצן'ננונעם שועורו איהם איוך עווו~רסנוס האס p צןוי'. j jll
ערו ביס ~יער
r
אןר נעש"\ט טיס וי קיםש .אונו ,ייעובנו ו"נען בנושס~כנוו ערךביי ,האבען אינננוח-ל
ר'נ עךין~ךטעס ןןז:ס נוס עורט ',ו יז :או'סוזזוען ט'ט ריא שעריוpננו pוע' ,Bסם
יעוכנע וייא האבנו jאיגיער .ערם אנעררן נVסtכו~שנוס ,אזי ירא ttער-ופר'י אjו א'הער •
רעננוךינס' האבש ננונעבש טןיועג; נדך'ס איי צזו;tזננון פjו נדביח א'יף אונו היי'ינע
בילערן אןר 'Pךננוז !'א ש Bאנינו ,jר (\ Iס נ~ס ו~ל א'רח בענל\\סוע utו ד ttוז~
םיי רעד רנןיסעו ננוםאהר. ר,ס ;U
63 שעביסכע פת יזז \O'P tס .ירינ •1
8לאס יר את ~בערער יייא ען ח~בעז כעח~ס פיע~ .איך חאב ערדיבען בשים
איפן כיט כע pעבט כל'ףבןע ,רזזס אוא ניויס~דטיגע כעשיכטע ו t,tל איבעדנעל t,tועז ייי].ןער
ניס געענרינס אוו פעיקד' Bעלט ,את איך האב חVרייפנעלעכט ריא שולר אויף ייא
כח'זu.סע צייס ,וי~ס מערשל,בנס אןו פערע\חרס ~לעס ,או ן ייעלנע חאס נעי'ףס אייך
ריזע געשינטע ענטועוערר פעעצרהיס I,tרער פערב I$דנןע.
ר I$ס ריא כעשיכטע אויף ערר אבערתר וייס האט עס מיד וויערעד געשייכס,
פןו ערס ריסען איו ב I$ך כיס ,ס~~ ו'ייל ציישיען זייכע ביעכר האננ jJlויך כע'Uכבןע
אועלכע כיעי יעורPע ,ו'ףא ~" דפואח צו אייםעחובס IIאןו רא "ייאלרעסרכעבס אןו
Bאססוכען פון חעכ~יעס N ,אזי יןעו אויך ויא איו כיט א'ףפכעשי' lIבjע ,מת ויא ר I$י:ן
כאך וזי םרשי א rערם כעיעכקען כייא ריא לייטע פין ויז ר< I,דף את מןו ריא ב I;:העבסגו
אןו חאנען יסך כיס חערויס ייעז נעראכקען זייכען סין פת ק~Iנ כעכעכערן העיםו .
zכיחועל כקייטע iפJו יו~נעררכער יוטער אויסצנולי-ב;ע ראכתכסjע Iצי העל~ןע אלסנות
אiו צו כיע·c:.צע! ייככפריעין ,יעולנע האבעו געריטען פ iו נ~רנ צו נארנ אiו ןש טה~ל
צו סה~ל בעל~,ע ן סיס זייער ג~בעצי סייערלשאםס iערו יןעו ערנעץ א טיינעביכסס
~יער א iאובםעשועססער "כב יסס א הא Pאןו א שס t$לעכע חיסעל~ ,רער א שרע-ק
ל·כער ר Wח~ס וייא ביס נענווטדךציכסינס ,יזינען וייא און ח"'וOערע צי-ועס נבננלר
נען וכונפ;עיזר ,ולעוכע האבזע אנד I:Cייnנכנ ו~הר ~ -כיי <;' I,ר אר ןנמי" tיtI trנסזכ
~יימ נימ אזי נ~כס נלשע~ן:עפ אכוטער א tnיו -רי יףנו.רבעננעלס 'ו rובק ~
ר'~ rי' !ייעד סוסעד ,ערולכע האס ריא נעבו·זוח .צלוכגוי ערם ויא וwנעי נאו
אכערער ו~כע iפעיעידנס אתוער העלרשיער ן~' ) jי כtנז tזfן אייבינעס אנערנ Pען אןו
ראנק אןר לוונ iאויך ר~רף ןגוס ס יר בוס םערנעסןע צו נעכןע א חו pאןר ערם פיר
ףא יכח ,יעווכע אי':ן האכ יכר נעבענעז אויםצוכעפי בןע םער סוף פיr Iדער אמתז/ב-
טער נעשובסע ,בזזסש ,ערם אמת ו~נעביינ ,זtח 1ערם יוילען פ ןר היעסל ,פןן נ'~ Pאןו
פןר ערם צופאל יי~לס ריא ייעלס אלץ נעכ"ענע In ~ Iערם פעונבינען ,ייעלכע רעד
ירא נעשיבטע ,וייא קען נעכיעסע ן פיר א םז:זtו שטיבןעו. אריפס 1/רקואמער 'עוער
ק~'eלעט •9
זןוטיונון נחם םm.םוזע ~עו אזי םסיד ' t1iם qI 'סי" qופ זר aנחם ןגnןנרעינ t1 1עדן
נעייאiעי ,tזהן ק' rשרם יריעה מןר רעם פערפאסער ,וראו רער איבערינער סהיי ,בע-
איך האב ור~ס מרעננינעi יאס אוi נעקרענקם, מיד ועהר האס יז:ס מינט ויי,
נעהא! :פJו רעם ניסעל ,יו~ Cאיך האב נעלעו ',Vהאם וין פערוראבערלס א rערנערניס
כ'י ערר אוננעיייסהייס~ ,וינ עס רעום ויד ועדו נעפינש ערר סהייו פjו ייוער אננרו
נ'המזגר Vר loעהלנונ .יעיככער האם ל"ס יס' iמיינוננ נאך נעמע j'lלם ,עס האס יסר
נעי'::ינט צר ו'ין אונעמנל 1 ,או jנענעז רעם מנהכ .ראס אוא פז:ל t$pסענער ריס!:ר ו I$ל
נים האבען ק' rנע?; 3הרסען .ייעלבער וז:ל כע'Cך"נען ו יי נע אונערהערסע סהאסען ;
ווייו ' 1" 1איינצינער פןר ריא ריאנעררנער ייטער ,וערלכע האנע Iנעייאנעררם צו ויבעi
יעערי פJו ו"א האם געפרנע iאיינעם ,tזיער צרר"א i אפענס"ער ,איו בעוער ,t jזהן " rא
נע'Cיקtבע עםנעה וערלכע הא!:ע iניס כ~ר נעשריעבעו ו"ערע סח~םןע ,נ~ר אףך "יא
1.bידסrכע ןן~ נi1Pיים cס } 1ע:נראק)ג:ן ויע-יע .נערריס אווט 'Y8א ס \tרטערםו,בס)ןר
יוונער ניס נPlIענס ז' " I~ rאונ)ל''Pיר ,יי ") " cנים אnןvב מ ,.יייס
• בעישכםע פזו י I$ז Pיכ I$ם .בי . 1 "I
ורא שסאר Pאי ,הI$ב ו"א נער~רפט הזזבןע ,יי> I$ט ער ועהך >'ינט נעPענט «tכניי
עמהך (tוס עזקס ער~>ע! פןו ערם סםחי.
נך"'סןע ריךכנ ( tננ פןו רעם ערם סירז אז רעם ,",ב העךייו סיט איך בr
קלייססעך אןו ה I$כ איהם נעכעסען עך זזזו סיו איז ~pססי>,ש )ש eאניש( איבעןזעצןע
פזר ייוע Bא Bיעוזע אלעס ייאס עס רנעוט אז וייא נעז I$גט ייעבע! רP !I$יכ I$ס,
ביט פערפעהלען אזי ביס צילעבע jק'י! וא,ן אי! האכ אייבבעיןיליבט איחם ךאפיו וצ
כעכע! ייI$ס עו יעיט פערל~נבע! .עו האונ ויר כענובענונ וניס היניערס פינס ןI$זייכ
קעס אזר צייייא שעפעו יי'י Yאזר האט סוו פעשר Bי I$כעז אועס ביונ אזר ונךי ,אזי
שנעל יייא עמבליר צו א·כעחעעצז .אים יעם עסק ; I$ר Pיצועו צו סאכע jאןר צי ויז
ויכער סיט ייוען טהייעי Iאצור ,ה I$ב איר ערם סיךין סיסבעכיסע jצי סיר אתיים ,יואי
ער ה I$ס יזכך איו יעיניכעך א>ם אנרערסהאלבjע ס I$נאסען ,יא כעשיכטע איבעחעצט
ייייסעו. ר I$ נךאער אזיי ,יייא איר ביעב ויא
אין רעם עךססע jהעפס איו בעייע! ~בכעס I$לט עזהר א לעבעריבעס בילד פןר
ר P jl$יכ I$ט'ס Pאס 9ף סיט ערם כיסקא יעך iניידע ו"נעז בעשסאכש א rערך פ I$ןם,
אי Jיעילכער ריא געשיכסע שילדערס ,א"'" יזבט ריא שייעדער Jאזי ערר חיי,ן איינעד
סיט זיי! שילד אןר ערר ~נדעעדר סיס ערם קיסע! פןר יעך Pיסשע ,אןר רער סייר
עזע' פוז רעם כיס Pאיער איו נעייעז בעצייכענט אויי עכט 'עבעדיכ /ר I$ס עמז I$I1ט
פזר באנץ ייייס כע pעכט רער Pענע! I$ ,ו יאס איו נעייע! א גערינכענע שBttPע .צי ירא !iI
פיס פיי דעם נים pאיעד איו נעייע! אייפבעשרי~'ז> :י~ז סאנטש I$פןר אצפעטיא,
יי I$ס דI$ס אז I$ה! צייייפעל נעייע! ויי! נ~עם , iאוז צו ר I$צובאנטע'ם פיס איו כעיןעו
אייפבעשריעבעז :ד· p it$כ I$ט .ו I$צינאנטע איו נעיעי! יואינערדב~ד בעצ"נעכס ;
~וזי ,אנג אןו יי! ,אויי וכI$נעך אןו שייאר Iסיט אוא ש Bיציבןע ךיקע! אןר אויי פוע,
עתני" צי אייבעם יי I$ס ה I$ס דיא שבע,ע שווינחוכס ,י I$ס ונע P ,ע! זעהן דיי "t:י,
טיט וייא פוע' עדכס עמז חאס איהם נענעבןע ערם נ I$סען ו t$ציכאנטע' .ענש אוחם
tiיו בעי~טאנען םאכטש B I$אנצא ,חא,טענרינ ויז עוע! ,וין'ז שטריקעל ,אזר צי ויינע
!.יס איו נעישי ירא אייפשרופט :סז;בסש I$צאנקאס iירא אןוואך ופז יווע ! נ I$סש
איו בעויוס נעישי ,ייייל ער ה I$ט בעחאס -אייב י I$ס כיל ,שטע,ס איחם נ I$ו
ריכםינ פ I$ך -א בך I$כןע כיי /,א Pירעג p iער Bעך אןר בדייטע פים ,יי I$ם י I$ס חא~
איהם נענענעז ירא נעונען ~ eנצא )נר~נע פתע( אזו צ~נ pאס ) Pירעגו עםנשע>(,
אןנטער לעילנע ער קיטס פז:ר אין ייוער נע'':יכסע .עם יי~לטען בעייע 1באך אנער"
קלעכעדע ו~כעז צי כעעמpרע I$ ,1בער וייא ויינען אלע ניט יןיכסי; אזר כיכ Wנ I;tר נשיט
יוM וצ צן רת "י'רnחייס ופן עדך געשיכ t:ע :ד j"P j!Iנעי t::יכטע איז עלשכט ,יWו
D.Q• 6.
•1 נס7Jינסע פJו ר t$ז pיכ~ס .בךר
"
e ~ Bיערן,ע ~ :ווי יייא איך ה;:זב ה~וס אלס צי ועוען ,עס .עוכנןנו , 'fו' rצוריסענע
Bt(Bיערע :יי'; tס ווtזוגעrו ויך אין כ~ס ,האב איך ,צי םעיר~כpען ייעד ב~סור סייכ,ע
כעכוסע; אי! הזזנר אייכעס פו iייא ~ eקעסע ,jוועובע רער ייככעל האס נעיי I$וס פער
~בער קויפען ,אןר ה~ב כעפבךען ,ר~ס וייא וייכן,ע כעונתן בעשריעבען איו ~אבשי.
-איך האב נ~ר כעPענס ריא ~ראבישע אווי רויא איר פערי~סעה j"Pאי~ביש ניס
אותיות -הזזב איך בעזוכס צו נעםיכש א געלעהרסן,ע סורי , jויעובעו ;~ו יסר וייא ער
pועיןנו· אוא רז:וסעס \;ער א'ן כיס נעינתן שייער צו נעפיבש ; יjעו ~יך וו I$וס אפ'ו,
כערזiרפם ח;::כע Jאייכעס ,וי~ס ו ) I$סיר איבעי Iעצען פJו א בעסעךער אןו עוםערער
ש Bריאך ,יי~'ס איך איחם רזזרסע jאןיר נעפ ונען .בקצור ,רעך צופאו האס סיר ~ו~
סא Jצנרעש' Pס ; איך ב;::ה איחם ערקלערס סיי Jוואבו~ או\ האנ ן.א'iים אינערנוו
נענען ס;::ר ביין ,ער חז:ס עס אויפנעעפעבם א' jסיסי~ן ,ס;::ח א ניסעו רערין ענ-
לעוען או Jט;::ה ;::בנעחייבען צו ואכען .איך חאנ איחם בעפרענם ,ייI$ס ער ו,tזכם,
אןר ער ח I$ס בי}.ו I$נס ,ר~ס איו ייעבען א jאנסערPונ נ ,וועובע ער ח CI$נעפונן,ע או'ף
רעם נרעב פו iנוtזס ,איף הז:נ איהס בענעסע iער וזזו ויא סיר פI$רועוע ,Iאןר ב~ך
ץזל 'יאכעכריב הזזס עד ס'ר בע Vנס~עךס ~ :ד" ' CCנ:הם אויפ' jברעג בעשריענש :
~ ר~לציבעא רעו :,זס~נ;::ם ועווכע ייערמ א' jריועך בעשיכסע ז:פס ערךסזזהבס,
איו בעייע , iוזזכס ס , i3:ריא נעססע סייסטע-קע צררישע~ Jוע פדויjע פJו ו~ סאבמשא,
צי Bע Pוען שיייכייעכ"פל"ש,ן I
~וס איך ח~נ רערהערמ רעם כז:סען רווציכעא ערו טI$בזזס I$נ'ן איך נןו
יו I$ערן כשחומם ,ןויי' אי:ן האנ כאלר נעטךאכ ,Cי~ס ריוע Bעס B~ Bיעדען חסעi
);כטה~לםע iריא כעשיכטע פו Jר~ן !>יבזזס ,סים ייוען כער~נ!> האב אי':ן איחם בנאור
ער האס סיר בו" "1א'נעחעצס פןר ייעלכj \l ~ענעטע iסיר פזזר~ווועוען ערם מיטעל,
,כשי אוןי " :נע' Cיכטע פזר ראו Pיכאס פןר ל~ סאכטשא ,כעשריעבש bר,tזביש א'ec' i
בע' cיכ "cשריינערu , עJו ציר האסער בש עככע;'~ ·,ר~ניי t:נ:ר
עס ה~מ סיר ב'מ ייעביכ מיה כע(\ Pסס סי' jפרייר צו נעהא~םע,~ ,:וכ איי
הI$ב כעהערמ ערם ס'מעל פןו ערם בוך ; חערויסנאBעכרינ ערם אנערזי מהייו פון
ערם ויירהעכר;עריס ח~נר חאב איף פןו רעם יינכעל I$פנע Pייפס ערם )אכעצ Iווpא
e ~Bיעזעי פיר ~ חאלנען רע~ל iיי 13:ער ייזזלמ בעייע! כעשיירמ און ייI$למ בעעםר Pמ,
• ע ג ג בו יי איז tsן tsס;;ים!י lrו~רס .י'יג'.כעס ק\סם פ\ן ע ג ג בו ל tsהיםר ; בוגג בו ל t
I
Mין tsי" _' Iא מערכייבשזבג מזן ב ,;';iנ;ח~'·::נס iיוזlרם ,cervantesי\I'1ס קיסם פוז • .ciervo
חrר M" .ערזער וונ;ון; גים פ';jיג'.גסען· י_ :יער פער o tוי wפוז " Iוע ירעוק הייםט .~ U ~ I
Sינ בעשיכסע פזו ד~ו קיכ~ס .נוי ז.
------------------------
עם איו פיר אובו בעכוג צי ו~בען ,ד~ס ער האס ויך פ~ ! ער ייערט ~וי' בעה~בעדכס (I
י אם בייא אויפ נעהייכען אין ריא איי Iעבדל~ך פ;ר פערי ,ה~וכ ~ננענווכעז י~ס שיעררד
"Cס בייידע העני אזי האס עס הערזcבנעכ~ועי אי י ף דעם ביס~pיער וסס ~ ~,צ ~רi
איבער עדם קיסע iאי iאינער ויי , a~ p iד~ס עס איו אייף איהם בעפאןעל וירא א בארנ
איי כלר! ':האס ~כנעהיינען צי ניעסען פןר ויי ,ב~ו ,וכויל אןר אייערן ,אןר עס האס
נעשיינס ,יI;tס ער ייעס הער~בפאלע iפןר ויין וכייערוע; ,ון~ם עס ור~לס ייירקליר
נעשעה ,Iורע! ער וי (; Iלס ביס וכיס בייעד הענר הערווכנעניעסן וייו חאלו .ער האס
,-עב~ פערל I;tער iיוא אייועכרלא "Iפןר דיא פיס אןר האס נ~לי א"יר נעוכתס ~בל~זען
דיא הענד ; ערר וכוי-לעועל ,יר1-לבער האוכ ויף ערשר~קע! פןר עדם שרעקליכעI
pלא , Bאיו ד~ iוכיוכ איהס אי)tןננעל~פען אןר נאך אייבינע ועעצו ו'ין רייוכער הער~"'נ
נעו~ז:רפע :אויף דער ערד .ד~ז קיכ~ט אין געשטאנעו איו האוכ דI;tס Pאכוככליוכינ
צובעקו Pוכ ~ iכער אויי באלי יייא ער ה I$ס עדם ביסקא'ער נעועה' jעיבעברינ אייף
ג;;ר ערד ,אץ ער הער~בנעשeרנונזע פזר ו' rפערר ,איו צי איהם צונעלא , Cע tהאוכ
נעהאלסען רעם ש Sיץ פין ויי iשויערד פאר וייבע אייבען אjר האס א'הם בעפייל', :vו
r
kונוכערציב Vבען ,יער! ער יייל ביט ,י אס ער וזזל איהם ~כשנייערז ו' pז .D :עדר
ביס pאיער איו בעייע! אור' נעוכריכט ,ראם ער האס ניס בע Pעבס ענסםעח Pייו יוז:רוכ,
אןר אויי יייא ד~ jק'כ\(ס איו :עייע Iבלינר םאר צ\(ין ,יי~לוכ ער בעהאס א בייוש
סיף ,ייע Jףא ראוכע\ פין רער קיםשע ,ייעלבי) ה (; Iנע jביו יעצם צברעועהן דעם iכאז 9 :ף
מיס ברוים שרעק ,יו~לסע iצי איהם ביט צונע Pיוכע! אי Jשטארק בעבעוכע , jד < I,ס ער
ו~ל וייא וכה~ jייא נרייסע בעפעל'בקייוכ אזו וייער שוכא-לקנעכס שעב Pען דI$ס לעבש,
יז j :קיכ~ם האס בעעבספערס יוכס א שס\(ועצר איו ערנססעד וכיענע " :עס אץ וכיד
בעיייס אבנענ~\הם ,וכ"נע ' Cעהבע דאעס , jצי ערפ'לע! אייער וואינ' i Cזזכער ר~ס ק;ע
נז:ד כעי t:עה iאכרסער דעד בעדיכבונב אןר וכים דעם ~כוכאך ,יאס דיוער ר'סער וזזל
פערשפרעכע! צו בעחו נאן ס~ג~םז :אןן ויך פ(;Iרשtנעלעו אי\ וכיין כ~וכע iי'י דער
איכפערב~ייכל'בעד רילצ'בעא ,אים ויא וזזל וכהזז iוכים א'חס ייזזס ו'א ורילII ,
ריא ערשרז:קענע פרן'ע iהאגען םער' eCר < I,כע ,jניס פער' t:טעהעבד'נ ייז:ס ~,
ק'כז:ס האם נעפ <> tרדערס את ניס פרענענדינ ייער דווציבעא א'ז ,ד_tזס וייער כע-
נלייוכער ייעוכ סהI;tן אלעס ויז:ס ער כעפעהלס.
"נו II,האם כי~ענ:בפערס ד~ קיבזeט" ,טיט פערסרyיף iאיףף יוןעו צת (_ tנ יועל
איך איהם וכעהר > r'pייו נ'~:,t: t:,ה זeבוי~ן ;ל ער פערויעכס עס ועהד וב 41 X
J
נעשיכםע פוי ר~ז pינ~ס .נרי ; 1 .,
איו ב~ר וו~הד .ייען ועס ו~ל צוןייפלען איו ערר ין t!:חרהיים פת רווער בעי~יכםע ,קוע
עס ב~ר זוון צול v,כ ערם ,יי~ס ערר פערפאםעד איו בערועו אן ~ראנער ,ון"ל ריא
אר ; tנעד הז:נען א םבע צי ו~בע jלניע! .אווי רויא ו"א ו"נען אונן ~:פער אונפר"נר ~,וס
דך ו~גען ,ר~ס ערר םערפ~םער האם ביכעד צי יערניב געןז:בם ערם אסת ~לס צו פיע.,
יזזס שייבם זביד אזו ם~pע בערווע ערר פאל; רען ר~רסען וואו עד תזזם בט YPגם
און הזזס גערארפס הערויס סיס שכחים פןו ייוען פ~דטערפו,כעו ריסעד ,ה~ס עד
ו ,א" יייא עס ש\\נם ,נ I$ר פעשדיויעבןע .י~ס איו א שועכסע םה~ס אק א נ~ך
ערגעעדר בערז;נ i Pרען א נעשיכם-שר"בער י~רף ויי! Bינ Pמו,ר ,ריכסיג ,אק ניס
א\\ננענווינם א rע Oעס ; קיין סירא אןו Pיין א\\געבנץו "!P ,האס אןו ק"ן ו,ע::ע
ר~רפןע א'הם ניס הער\(בפ'הרע jפו Jערם יערב פjו רואהרה"ם ,רועוכע איו ריא מום ' .ו
פןו בעש יכמע -ריוע סימוויפערון פןו ערר ציימ ,רוע נעהאלtנעד' iפי Jנדויסע
מהאמען ,ריוער ערות פון ערר פערנאננענהייס ,ייוע לעהרער' iפןו רער נענעבוו~רמ,
ייוע 9דז:ינעמ'ן )נביאה( פו! רער צו pונפמ .
איו ר'וער געשיכמע וערסמי דכער נעפינןע ריא אסוזאנמעםםע ואכע , iוערלכע
עס; pען ויך נז:ר פז:רשמעלען ,אי :יוע Jעם ןזז; רערין ע Bעם פעהלע , iל,ענס ייא
שיור געיו'ס איו יעם פערפאסער ,ניtנ אי! ערם נגיבענשמ~נרP .יץו ,ווים רעד או-
בעחןן1r.וגנ ה"במ וי ;-ז:ו ערד ויייםעדעד מה"ו פןו ערד בע'Cיכסע אווי :
פזו ריא ציוייא העליישע אח צןנייועדסP Vעםפפער ריא שאדסע שרועדרען
ז"נען נעוער jאויפנעה\\בען אןיו הוי,ך ד~ס עס האם אייסנעועה , jרויא ו\\א רוז:ומען
נרריס איו נעווען ו""עד אוןי סמר ;tשען חיסעו אןו ערר אJו רעם מיעפעו ז:ננרונר -
סום.ח ערר ,וער;נעד האמ בענענען ערם עדססעp jואפ ,איו נעיעוז ערד ציני' iעדמ;זר
ניס Pאיע,ך אזי רעד לpא I3איו נעפ~וען דכמ t!:ןא Pדאפס ,רז:ם ייע Iויין שריעדר ןןז:וס
ו'ך נימ םעיPדימם ,ןןז;:ס עד בעסאכtכ א סוף פןר רעם היציבע! Pאס Bף אןר פון א,ע
~בענסייער ןום ארכועד דיסעד .ז:נעד ר~ם ש' pו~ל ,וועלכעם האס איהם בעשמיטס
צן נעדםעדע ואכןע ,האס ר~ס שוערדר פןו ו" Iנעננעד אויר בע Pידעוערס ,רז:ם ז:נרוז:הכ
עס האם איהס נעסדזtפען ו' rל,בPעו אpםעו ,ה~ס עם איתם ' Pין יוייסעדן ש~רןע
הערז:ננענוסען ו'r ייועד ויים ר~ס ןוז:ס עס האט א'הם אויף נימ ב עסהז<ן ,וןיא
איין נאנב אויר א נדןיסען סהייל !:ןו ויין היסעו אןו א ה~לנזע נעייאפכןננ אזי אr
בעפאוען צו ערד עדר ייוא שם' Pואי פןר א חררנה אiי ה~בןע אןיעד ,ןערוכע ויינuו
סדןע'ייבtנ.ד ואגע. איהם בעו t$ןזע א rא
יערד ;S:Pנעשדיינןע ערם שדעקל,כןע צאה ,ועולגונד האס ·כ~ ל,ענרע נ t$ס !
ןרפ א וכוער דיטעד חפ ל~ ס~כסש~ ,ייןע עד האס ג , !fUII.IIר~Iכ נןן~ןנזער ר~ס העrי
ז. כו'i געשיכטע פזר יו;tן pיכ~ט,
"
ריוך יערלכע איך וערל יי ,בים ב~ו ס~כען פיו נובעוב~ט~ו ,נ~ו פין עטוו~ם
ברעסערסII ,
ערר Pיסשע אזר ביט ערעו) ריג סעהר צו 'fיא "!pווז:דם ,אין פווע Jבאו BI$נבאלר
הער"נבעריטע Jאז א נאהענטש יו~ור.
r
ס~נטשז :האט איהס כאננעריטןע '''~ שכעו יויא ו' עועו האס נע Pעבם
וויפען ; ר~צינאנטע האס אכער גא ו א Bורט ~ווי שנעל פז:ראויס ,ראס עד האט
געסיוט ,אום כיט וצ כלייבע Iצורי!' ,שףיע jצו ו" Iהעוrי ער זז:ל אויף איהס ווארטעו,
ר P II$יכ I$ט האס עס כעטחו; i tאזי האס I$בבעהאלטע Iרו;tצינ~נטןע ן'''ב צייס ב rו' r
~בנעמאסערסער שילרטרענIIר הא!'ב איהם ו;tככעי I$נtכ; !'וסענריב נו;tהעבס האט ער
"סיר ריכט ,ננעריבער הערד~ ,ו עם יו ' I$ם צו איהם )צי ר j) :I$יכ I$ס ' (rנזעאבס :
א Pירבע ; ועון ועס ז I$ו אr ניט שארען ראס סיד ז I$לןע וי ,בעהאוסען ערנזע
בעסראנטען אין ווז:ם פיר א ואנע ' t-יהר האס געל I$עז Iא"ער פייבר וערס עס נים
היי'ינער ביירער וויסעו צו ערר ראס עסן ויעס עס נענעו צו זזי pיון ןןאונערד,
שאפט ·,ועווכע Pעז אוכז כאו אויפכעהסען ,אזי רtז tייע'ע Iסור האבש נעביב צו
העכר IJ, שוויצע Jביו סוד וועוע 1פר" ועררע Jפו iו"ערע
"וןאו האססו וטוו בעהערזכ I$ערו כ-ע האם נעואנט ר P II$יכז:ט, רוהיבII, "ויי
זעה ,jראס א וואנערדנערד דיסער ו I$ו כעפ~דרעדס וועדען פאד נעריכט ,ווען עד וז:ל
IJ אפילו האבען בענ~ככע Iיועד וו"ס וויא פיעלע הז:יזכציירע) jעסבשעכ-ס I$רער (jז
"איר ווייס כיס וו~ס ז:סיציווען ו"בש,ן Iהאס כעעכטפערזכ ס ( t.כסש;Iז" ,אןו
ראס ווייס אי" ראס ירא ז:בעד כע Pיסעדס יועכען וייא, נים האב סי P ,ייכובז:ו
היי,ינע ברירעשראפט האגע! ע eעס צו Iז:כש 'אבער ירא ,ויעלכע של I$כעI 1יזו אויפ'ז
" i l$נענעם ועונ ; אלע אנעורע ואכע! כעהנ i1סיר בו;tר כוס ;tו ! .
11
"זייא רוהינ ,ס"ן פריינר 11,האט כעואנס רא P iיכ;Iזס" ,אייז וו I$לם' ,ון או:.י"
ער Pעj Iש ריא הענר פזר ירא כ~'רעער ,פיעל ו.:עהד פ rריא הענר פזר rןג.ר היילינער
רען אננעצר וערלם ה~ססו ' א r בר:ערשו~פ!'ב I$ .נער ו I$נ יזב,ו איך ;בסנו ריך,
,,
• יוא ה"ויגע זרברעא:ח~ם ~ (L ~ santa herm<b)dadאיז נעןןען אין זaיו tlניען ..גPזער
, Iו IIס .oןונויבע האtב נ:וע t tIב צו זרוונ Ulגבי רוא ז·כ·רנ.ק·יס פזן סעבIו!ע א'יר יוaו • Cעכע עיונ.ש
בעשינםע פין ר~ן קינ~ם .ביו •1 68
אין הערעצ j פון ויי Jהעות ר~ן קינ~ס אוי האס
נעבעtכען ,כ~tנ 'I$ס ער ו I$ל איחם בענעו ערם
ויעב אוי ער וזזו בעייינען אן אינועל ,איבער יעולנע
ער ז I$ל איהם סאנjע פיר ~ הערשרער ,וויא ער
"אס איהם פער'ב!!ר I$נזע .או'י כאור ו'יא ער האס בעעזהן ,רזזם ערר Pאס Bף איו
שו rנעיעון צו ענער ,אה ראס ו"ן הערר האס ויד יייערער בעיי~וס זעעצן אויף ~.ר
צינאנסען ,איו ער צינענאכנע iאיהם ר~ס פום-אייוענרעל צו האוסע! ,אזי אייערר ן~'
pינז:ם איו נאך הערויף אוים'ן פערר ,האס ער וי ,פ~ר אוחם נעיי~רפעו אויף ריא
"וווס ~וזי קביע ,האם זזננענועסן ו"ן האבר אה א קוס נעםה I$ז אה האם בעואנס :
ונס ,סי;י הערר רזז Jקיכזזם ,אJר נים סיר שוין אי':ער יידא הערשר~פtכ פר עיר
<'tיכועל ,ועוונע איהר האם נעייאיבעז א rערם שועור!ע pאסBף ; זיא עסב ןיז זיr
אויי נרייס יייא ויא ,ל',י אי;ן פיה ,אי Jסיר ריא Pךאפס זיא צי רעניערען אווי ונם
אינועלN . אזי אוזי בעשיקם רויא ערר כעססער ייזזס האם ייען רעביערם איבער ~ן
האב נעענםונעירס רP il$ינזזם" ,יאס דיועם ס~כטשזזII, "עסרק עס ריר ,פריינד
אזי באך ~}.לכע א:עכtבייער וייבע iנ'ם קי' jאינוע-ל~נענסיי \Iר ,ז I$בערןר אייבפ~כע
r
Hתם pריעובס-אבענסיי !Jר ,רורך יעולכע סע iשאפם ויך ב~ר עלכער א B ~ Pא~
t יישונים pכע אייעjו(\ .נער ויי נערןלייב ; ע;יעווןע ןירש קוtכען Iעזלנ" Pבסבםי~
'(
11 נעישנ I9ע פJו ד~ קינ~ם .כיזו •1
Iו אוכץ ,און עמתן בוויך איד ביס אום עחול,ו אוו ווחיב צי לענע!~' .י סת אד
;ןףAען ורסוע ,אויב עס קזtסס פיעו ערם נאלז~ם צו דכ~נעU.j
האס נעו~בס ד~ p iיכ~ס" ,סjע ןתב H "יסס ערוביכעו ~לס ד ,ייא ער~לען,
סע IJ.D tt.יtכעו ( tבדעוה~לנע1
,.יי~ווס סאבם איחן tי "tאי~ ,ריסען זינדעו IJ,האס נעז~נס סtיtבטש~ ;
איתם ביס בוייר אJו לעונס סי ד אייו כיס אויס דיא pכוסס "?
"יייא ווחינ ,פו\\בו N ,תאס בעעבס פעו ס י I$ו pיכ~סן "איי רייל 'יו נאף
וגעסעער נעחי'סניסע לזנונןע אןר נועסעוע פרייברש ( tפtבע" iייועו ; ~כעו ''1Iוt.ב
ל I;Cסיו זי ,בעחזעזכ צו ם Iנערביבןעו ,עוז ו I$ס אייער שעמתס סיר סעהר t$לס סיר
לעיכ4I . איז
ס~בסש I$האס פןר זיןי ויי Iע' p~ rעחדויסבע\)Iעtכ I$Pרע Bאזר וtיtלב; זזכעו וrעו
דP il$יכ I$ס האס כעסעדPם דעם ש I$ערז פJו ו' rהיסעל ,הזזם עו בעיו I$לס זן,בכי'~!;:":
מ Jו הו יס .עו ה I$ס נעכעכען א לpא Bסיס וייו ה~כד איופ'! שועוור אוו הא! :אויפי
הייכעכדיב ויא אויכעו צום היעס ,בעו I$נס '! :יא" שועוו כיי ערם כI$עמו פוו רעם
יי I$ס האס אלעס כעי~אפעו אןר כייא אלעם \ו~ס עס שסעהס איו ריא פיעו ה"ל,נII
כיכעו פח ערם כ"עם סעסםאעסכס ,ר I$ס איר ועול סיר פיהדע" iיא דנ.ו ס~ד pיו
רע האס כעשיי < I,דעו ואנע צי נעהסען פיו ערם פןו סtיtכסוtי tהזזס זיך נעםיהדס, ,ו!V
םיידס aןו זי'ן aלעעמנ' pייאלדזזיייכזזס ,ר~ס הייסס ,ביס צו עסען r'pכרויס אויף
א '"סIס אןו ביס זו בעה iאהיים צ ,זיז פד'ף ,ץןt i ,טך ; t_tעדעו ואכiע ,ךןע>כ:ג איר
נע.נVד~ Pגס ניס \t ,כער וועוכע יאך ערכiע א.יו הסריז א rכול ובאער ור t-זיCו:
יי~ם' bז~א עי»ס עור~כ.ם ב"~ fז ועור רב$Iע ענחnכינ נ!\, jחג !:ייrt:כ בtחI" b:כר
t$כJנםה~ן יווע 'IJו~,רהם~ 11
אלם סאכםש I$הסא כעזיI1רונ יווע רייי ,האס סי בnוt,בנ " :איר כעם א"ך,
כעערכ Pם א'י' כ~ד ,העוו Pיב~ס ,וועו יעבער ריס}'ר סחוס ,ו\~ם איהר האס איהם
כעישיעו , jי~ הייסס ,ועון וו נעהס אןו שסעלס זי ,פ~ו פאו סיז נבערינער ואעמ
r
דןויצכעא עדל ~,ס~כ~ס ועום ער רא iה~כjע כעס"הז i -ו' שולוינ Pייס אJר פעוריעבט
~לו~ r'pש:נראפע ,ס"ער iעו זזזל כענעה! א בייעם פערכרעבעIJ .:
"רוא ~ nסס ריכס'נ נע §Iכס אוו כעסערקס ",האס נעענcסערס ר~ן Pכp.zו'
!!'יא בע nם צור' Pוכ" jשנעוה ועוכiע סיי jדאנע~ ,כעו אי ,שיוער אוו בעםשעסיב זוD
י~ס נ"א ,ד~ס אז וערו פיהרע~ iו I,I:לעבען ,וויא איר האב זעבנו נזע~נם; כ Ttc r
וערל פח עובען א ףסער סס וני~לר אייעכבעהiעם א היסעל ,יילעכעם ז~ל rי ייn
ו;ס ורא יסיב JUC .oרוא "וסס בימ יסיבזע ,רסא איד עום 0 ,",גל.מ ןWג ~ גוr
•1 נשע'נסע פיז ד~ן ק·נ~ם .נ וך 70
בעשינט·ןג .בעל"עכט אr נעעזחז או~ העלרישעו ריטער ויאי ',א ב ? rח~סטי יעון
!i:Iןר איינעס ,ייעלנער האט בעיויעוען < l,דער יי'יזט סעהר ח!:::ימ אי iא בעפאל ,טעהר
בנירה אי! אייסהאלטע , jעסהר נע' p't:,ט'Pייט איטעצן צו tשנע! ייאיבןער אוי עסהר
נעביטקייט אומעזצ אידניב-רוו~רפען ~?/
"אוף ייעל א וז ו~נען ערס אטת ",האס בעעבספערס ס~כס~ " , t$י~ס או,
ה~נ קוובס\' tכ נוט בעלעעזן קוז בעשיכטע , iןווול או ,קןע ב'ט לעוtע אזו ביס שרוובען ;
עובןע בוס נערו ענס ק"ן א rמ' r ו~בעז ,ראס א'ף האג נאך זי:בער אי;ן ק IV
נ~ט ו~ל ג~ר נעבען ,או ר'זע רר"סמער Jהעי;ר ,ייוא אייער ננעדונקיוס ~יו ;
ררייסםקווס ז~ל אינו ביס םהייער ק I$סטעז ,ויוא איך חאב ועצט עבען נעוז:בט .ייז:ס
'Mך יייל אייך יעצם ::נעפןע איו ,ר~ס אי;ףר ו~לט אייך ו~עזן הערימבינער ן ,ןווול
י~פ אייער כליםעט אייי זעחר שסארק איז אי;ן האב ~ pרaע ~ tז ביסעל בל"ייייס"
זtזלב איו מי'ן רייוע-ז~."p
"י I$ס tז~עס ווז:לט נעןו;ע אינר'ב " ,האס נעןI$נט רP il$ינI$ט" ,יעוז או ,ייI$לט
אוr יפר עררמז:הבם צו מאכען א פלע~גrלע ::ןו ערם ב~לז ( t.ם פון פוער:גtזרtזס ,יייי ל
אןר עס ירצ."r אייב"lבער םר~ !Iע iעררפק "~למ אינו פערש~ז:רט צווט
האט בעפערבס סאבטש •I$ II 'Wוז:ס איז ר~ס ~זוינס פיר א באל t.(Iס ?
"ד~ס א וז א בtזלו~ 11,האם נעענםפערס ד~ P jוכ;Iזס" ,ון~ס או ,ווווס איהם
אןיסןעוביב יןיא צו אםנע ; jיעון סעז בענריב-ם איהם דארף טע! אפולן פ ( t.ר'ן טיידס
!"כ jמןרא נוט הז:בע , iוןי" דןרף ' jI ~ '''tלף Pע Iעסז ביס שטאד בע Jפןו קיין ןואונד.
חע jאור סאר אי~ם אן iפערטרןו רור אוהם ,הז:םםו יןייסער סעהר ב~רגישט צי
םהז , j :ןו IIן דיא זעהסם ,רז:ס כהנן האם סיך א rא Pאמ!נף צוה~קם א'ן צווייע) 1וייא
עס Bאסירם ז:םזב( ,וו'א אייפצןהיינןע עיגע העופם פין מ' P rער 9ער ,ייעלכע ~וז
הער~נ;עפא,ע; אויף רער ערד ,עוהר פ I$רןיכםינ ,און איידער ד~ס בלו ::ייערם פער
בכיועוים הער\יפזעצע iאווף ריא tזגיעער העלפ , t:יעולנע איו נעב:ייענען איי
ו;::םעל ,אוי זעה jאו ז ' וזזלעז ריכםיב צובע~ eסס ו" Iאייגע צו ערר אב יעדער .יאז
O
ו~;םטו !כיר בעבע jנ I$י א eר~~ םד~ eע iפןו רעם (\ר וניןע ג~ל~Iם זאן רוא ייעסט
עזה! ,ר~ס ך ~\.יעול ~עוןער ~עז,כרער פוי ~ז עםעל".
הא!!ג נע~נם סאבסש" , I$ז~נ איר יפך I$ב פןר \עצט א iיי1I, ",ייע! ד~ס א r
~ פזו ערר הערר שאפם פוו ערר פעשר !3ר~ כ עגער ~'בעזל א\ jפרעלtזכנ פיי ייסיבע
פיע;'~ סרייע ף j.גס::ע גימ עסחך ,וויא ערס רעllעםט י'וr ,רiע ייאנועורל\iעכ וואסJןרוי
t
י)~ אי ,ג rויכער ~: ,ר~וו iPע אומ rסוס יעור ngןר דעס .,.ו.ס 1ח"י Mרנו~
3ו' ' נשע'כטע פןו ו I;tן ק'כ~ט .בור •1
ט"' בזע~נט ס tJנטש~" ; I;tבער ו~ס זייבען ביט ''!tJB rסיבע נועיםכןע פיר tJז tJ
U חעלר'שע iר'טער ייוא אע"ר נבעויבקייט.
"יוא םערשטעחסט ירא ואך ועהר ועוב'ב 411האט נעעבטםערט י I$ו 'Pכזtט,
"יאו טחסט ויוס;ע ,רסז tירא יי~נעררנער ו'טעו ה~'טוע פיו ~ו עהער צי פ~סטען
אזו ר I;tס ווע 1וייא בעב'עסע 1ע 8עס ,בענובעבעו ו"יא זי'!ן ט'ט ערס, טI;tב t.tטע,1 ב~בעצ
ןו~ס וייא Pוסט צר ערר ח~נר ,אןו רI;tס יי I$לסטר שו rל t$נב בעייאוסט ,וזעי ריא
ןי I$לסט רירכנעל"ענט ~וו' פ'עלע נעשיכטען וו'א א'ף ; א'ן ' 1" 1אייבצ'בער פןו ר'א
פ'עלע בעשיבסע ,1יערלכע א'ך האב רררכבעלעעזן ,הI;tב א'יו ביט נעפובען ,ראס ריא
ןי~כרערבער ר'טער ח I$בע 1בעבעסעו ,או'סער ווען עס האט ויך בעס t$בט ~ פאל ,ר I$ס
ועפ האט פיר עייזר בנור בעס t$כס א ברו'ס t$רטיבע סעירה ; ר'א איבר'בע טעב פןר
Iייער לעבעו ח: I$פוע וייא בעלעבט רויא פJו לופט ,אןו :I$פווI$חל עס מערשטעחט וייו פןר
ן!''ו אלrי ,ר~ס וייא ה I$בען ב'ט בעPעבט לעבען " I$ן עסען אןו טר'כקוע אןו " I$ו ףא
אבערער בעדרפכ'סע -וו"ל וייא וייבען ר I$ך בעויען עסבשוע -ר I$ך ~ ,ווי וויא ו'יא
הI$בעו פערבר~כס רעם נדעססןע סהייל פןו וייעער לעבעבס רו t$בעררכירב רןר 'Jיעולערר
אןו וייססעבייןע איו I$הP t$ 1ובער ,האט ו"רע עסע Jבעסתט נעשסעהן פJו אעזלבע
Dר~ססע שBייוע ,Iוי'א רוא בI$ססס ט'ר יעצט ,11$ערו'בער ,פרייכר סאכסש I$I ,I$ו
יד'!ן כיס t$וער ו ו 1$ס עס טאכט ט'ר פערבב'בוע אןו בעיסהע ידך כ'ט איבעצררסאכןע
ירא וועלט I;tערר ירא וו t$ברערברע דיסעשראםט חעך I$בצוכעהסןע פיי א'רnע ו -ts
"ייעסעס41 ,
האס בעו I$בס סאבסש t.t" .I$ויו רויא איך קזע הערו4I, "פעצרייהעט ס'ר ,סייו
ביט לעוןע אןר ביט שרייבןע ,וירא א'ך ה I$ב שויי אי'כסI$ל בעו I$בט ,יויבןע סיר ריא
עדנועו פןו ערר ר'טערו,כער םר eI$עס'~ iב~ר כיט בע t.tPכס ; ~כער פןו nייבט 11$
וערו איך בעוI;tרנןע רכ Jרי'דחואק סיט t.tוערהאנר טריPעבע פריכטעו פיר אייער בנ-ע
ר'בקייט ,ויייו א'הר וייס א ךיטע,ן פ'ר }!''ס זtבער ,יי'יו איך ב rקיי 1ריטער ,ייעל
איר א'חם כעוI;tרבע iס'ט בעפ'לבעו אJר אנעדרע נ~הרה~פטעער ואכןעI.ו
"איך ו I$נ ניס ",האט נעענספערט ר p II;tיכ~ט" ,ר I$ס ריא ןן ; t.tעדרבעד ייס'\,
ם I$זער ב'ט עסעו t$ r'pנערעד זאכען איוסער סריקעבע פריכטע , jז~נעדןר ר I;tס ''''1
זייבוע נעישי ויעיר בעויעחנו·כע ב~הרובנ ,אןו אויף בעיייסע קר"טעך פק פעלר ,יי)~:ע
ייגוע זיי נעיער iנע t.tPנט אJו זיינע jאןיך סיר נע t.tPבט U ,
"עס אוי ונט צי Pעכעו ריזע קרייטער" ,האס נעו I;tנט ס~נטש .. ; I$עדו 'אין
נויוב ,ר I$ס ס'ח יערןעו ס'ט ערת צייס חאנןע ירא בעעלבעבהייtכ דך צו נעוב~ יסס
,IIMי Pננבנtכ·ס ",
נשעיכ!Iב פור יזז P tינI;tס .כיזו , 1 יז!
--"----'---'--------- --.. ~.-
עוונעז ,זI$נעדזר א·י "וופ יואיל יעועס 1איך סהי סד I;tנ I;tך ; ןער י I;tס א~עפ
ה t$ס נעב'ף ~ Bסיר ~ t:ס t$ל יסם ס~סבריבזז'ס "יסעו ,ועולבעס ה I$ס ס~ pר'~Dבסוע
בע I;tPססU . tcוזי טהייער
"איד כעס אייו ,ו I$וט ריוע שביעוח צום טיייעול ,יס rה Vרר u ,האט נעעב-ם
פערט סאבטש " , I$יןייו ו"א וייבען בעפעהרו '1 ,פיר א'יער נערזבי אןר אייער נעוייסןע.
ו I$בט סיר ,אי'! נעס איי,ן יי I$ס רועועז טיר סה !I$ווע 1איבו בענעבעכט פיעולייכס א
ו tcננע צ"ס ניט r'Pשב)'tן; סיט א ריסעוהיטעו ? וועס עסן ר~ ~ץל סחןע האלטען
ירא וינעוה אןר ו"ןער tcד1לנע צרוח אןר אובנע Pיעוסויכקייטעז ,וייא שו r l$נען אין ירא
ו tcעכן אןר ניס שו I;tפזע אונםער א ראך אין סויועבי אברערע Bייניניננען ,ןעוונע נונ
פינזע ויך א rעדר שכערה פןר ערם ~וטען ב~רישען סאר Pיו פןר ס~נםי~ ,וועלכע
Mיחר וייוט אציםער I$בפרישעז? נערעבקט ב I$ר ,י I$ס אויף ריעז ווענען נעהע Jביט
אים קי rבערואפעכםע עסכשע , iו~ברעןר פוהוויים אוו ל~סס-פיהרערס ,וועלכע חאבןע
פעיול\יכט ביט 1$ב נעו ע ה ן קי rריםעוהיםוןע א rוייער לעכש -ועונןע ס ר ~
ג ~ 111עזוכע היסעלן איו שו rבעוויס סיין רייר גים.ןן
"אז ערס ה I$ססו א טעוח ",האם נעז I$נם רP II$יכ I$ט ,אייעדר ציייא שםת~
ווחשל פ I$רינעדנעהן וועוע Jסיר אייף ריזע קריייגייענןע :פעבענבןע סעהר נעוואפעבטס
?יטע tcלס עס וייבען הערייסנעב~בכעז נענעז אוביאt Pי~ tווענצררייכעז ירא שעהבוו
tcננעוu,~ p,
"וI;tל וiיי ייא איהר ו I$נס U,האם נעוI$נט ס~בסש " ,I;tאת נ I;tם ו I$ל נענעו ווס
~ל זי rניט אןו רI;tס סיר ו <;' Iען א rביכעז אייננעהסען ריוע אינועל -יערונע ~pסט
יסר tcוןי פעיל -ייען אד ו I$י אפי" בו"ו נאו ערם שס~רבןעU .
נעו I;tנט ,סאנסש ,"I;tהאט נעענטפערט ראן Pיכ I;tס" ,ר I$ס ייר שוr "איר האב
רוא ה\<סס ריו ייענע! רעס ביס צי בע Pיסעןר jןער וועו עס יערס אונז ניס I$כנילםןע
ר I$ס Pעבינרייו עדכעסארק I;tעדר ס I$בגרי-א צו קרינןע ירא אינו.סו האכען סיר באך
ירס~ ,ייעלכע וערוען ריר םאססע! יייא א ירבב אייפ'ן rכיננער; ו"ויעוע! ריר ב I$ך
r
ו'י! ו,עכער ,י'ייל וייא ו,ענע Jאןיפ פעססען ל~נר .ב I$ר וI$סיר ר I$ס איכערל\<זעז
ערר יציס ; ועה vררו'ייעו אויב ריא ה t$םס עםעס אין יו rרייוrע~ק צום עסען ;
סיר יערלע! עדרכ I$ך בעהן ויכעז ~ שו I$ס ,וואו סיר ייעוע! Pענע 1איכעדכעכסינען אןר
סאכי~! ערם נ < tלזאס ,פיי ועולכiע איך הא:פ ריר נעו I$נס ; ןער אי ,שיעור יור ב"י
נ I$ס ,ראס ס' rאןיער סהוס סיר שסtיtד Pיעוה.ון
• I;tI" ~ ·Mב ר I$א ציבעוע· א שס'Pעו Pעז ~ןר עסו,בוו נחבPו t.tך ביי,ם"
10 נשעיבםע ןרפ י~ן ק'ב~ט ,בוך • 1
-----------------
~פ'םול .11
זיעגע-נפ Ifסםיכןg:י" ף.. " I$ם ן ti aסירס כיי חסו זםIפ fIדו קיכ ! I$ם'
Iת ם"11ר ,אןו כ~ברעם וויא ,ייא הז:בע jאי'םנע.:ופר·יט עסל,בע ~'~':: eעכע !!עלו
אי'ף עור ערר אןו אז נרוסי א"לעכעס צירעכס נעסאכם וייער י;\:רפיי:':ען "נ, C:
האבען וייא נייר JCהערוג )",אייכנעלאערן טיס ,ייא יםסצו:':ם",ען .עם "יכע; בעוף.ן
הערים Iעקם !ייעער בייא ירא ססארעס ש~ף אזי וייא האבע! וי ,העתם כעועצ C
נענעסעi ירא פעל ,כאבערם ייוא וורא האנש ר~ קונז:ט' jס'ט נווערשןע ררראריו
Iיך ועצןע אויף ~ iאינערנעקעהרסע ',יוc,ע ,ויעלנע וייא האנ;ע ~ווג.נכע·;':סעלס לםכ ר
איהס i '~ ,קיבז:ם האם ויי בעזעצס ,סאבcכ'::ז :איו I$נער ;ע נ'tן איםח בעבל,טבעי
נעסאנ CפוJ t.-טעהן ,אוס איהס צי עדרלאננןע ערס נענעו ,וועלנער איו נעיוע:
האח ,א)ס ויין הערר האס איהס נעועה iשסעהן ,האס ער צו ם~~ בע Iז:כס :
.אום רוא ז~לסtכ ;, 101ה סאבסשז ,tרעס יעירסה פjז ערס יי~ברערךיט1:וםהום ןדא
יו1א ביר עינע ייז:ס סרtעיי עaעס איוף יי I$ס ערר~ו געהרעם קעכiע נחרנרייןעב iIIנור
ז~ -jנם 1גנ אי Iעדר ןעולס ,וןי) או'נ ~ו ריא וI$לםס ירד ר~ זעצןע כו ,יוכ rייוס rM
נעשtבכ"ע פרן ר~ן קיכ t$ס .כיך •1 •'1
פ~רו~סח אןר 'fיא האכט ן עווה העיר"יסנעניעסI"r i האס עי'בIס ם~נסש t;t
פירעת,ך אןר פי"נרל,ך נעניןעס עסען ציואעמן .אויי ייא ז"א ח t$נען t;tכעו בעיי~לס
נעפינען א נאכס·ל~נער האנטן זייא נעשייינר נעענרינס זיעיר זזייסע אןר סר\ Pענע
מ~הלצייס ,אJר הז:נען ויך ך(\ז נעא"לס יייא ריא הז:נע iנע pענס ~כצי pיעסן אי jא
וןר איו אינסערנענאננעז אןר רכס אירת ~נע~ ריא נאכס ; רארף איירער עם יי}'.רס
אןיך ז"ער הז:פניננ אלם זייא וייגע! ז:ננע Pיסש לענען ירא נעעצלסען פןר צ·ענענ·
.. aסםךנ~:ר ,כייא ןיעכנע זייא האנiע נג:ש-לז:סען צו נעכסינןע .י"יא אינציפריעןעו
כאכטי:':ז :איו בזניעי) ,רזtס ויי הזtכע jניס כי P3.ע;ס זtנ Pיעסן אז א ך t$וף אןר של:Iי\פזע
או;סער א רא,ן אויי איו זיין העור בעייע! ~יר.tעיןעו צי של t$פע Iאנרסער( פריןעי
היעס; ,יי \lל יערעס ם < t,ל ייען איחס א'ן אייסכע Pיןnכן אויי צי סהזtז ,האס ער נ"ע
תנ Pס ,ראס ער סחיס אייף ~ ואך ,ייעלבע בעסשעסינס rייו רעכט ייוך צר רוזעוב
....,
.~~~c::.
וז .1 כעי~ינtנע ;ו~ ד~ 1קינז:-ס .בויו
י t$פולערה'יד ,וןיא א jעםעי ביי א ;:גיינ ~ •iVויי ד~ס אייבעי רפ 1רא יו:כtכננעיאבםע
ו'ףיג~,-בועו איו ב~וו בעבו,עבjע עועי.
ם~נוע ,האם עי I$נכע'lנ;עס א ו' r נערוהינם נ I$בערם יייא ר~ 1קיכ~ט האם
הייפןנו וש~לוישזעס ,האס וייא טס בעPיPם אןו איו י~ן העוויס יכם ריוער
יעעו :
"בלp,ל,כע צייםען ,גליקל,כע יורות וייכוע כעועון יענע ,ועולכע ריא ם t.tצרייסיבע
האנןע ~נגעדופןע סיס'ן כ t$עפן "כ~לערנע ייציס ",ניס ןוייל עס אזי אז יעבע נו,קל,כע
יציסןנו בעוועז ו"בס צו קוינעו י~ס כ~לי ,ייעוכעס ועוים אין אובוןניע אייועינע
יציסןנן או'ף געשעצס ,וזtביעrי ייייל ריא סענשעז ,רעולכע האב'.גז ראן נעלענס ,האנןנן
נים נעלוארסם ירא ועויס\ור ם " 1אזו י " •1א rיענע נעכענסשסע צייט;ע איו
אועס בעוועז שוחפו.ת ארם ויך צי פ;lרשזי:פע iייא סענל,כע נאהיגוב האס עפן עפהי
נים נעברייכס רויא אויסצושסערקען ריא ה.tזבי אןו וייסען פןו ירא שס~לעצ ר סבזtוגת
בןיעפר ,ייעלכע האנען יערען איינכעל~רעו צו בעביעסעז וייערע ויסע ,נעש.t Cזקע פורכס
קלI$יע קייאלעז אזו ר"שעכער סייכע; האנעז יעער~ Jכנעכ~סןע וייער קר,ססז:ר
pואיעס איז נעשסא Pעס לואסער פיעל צרם סרינקען .אין ' ecאלםען פןו פעווענ-
שסיינעי אiל א' e jוססע בויעפי האבען ריא ;יורגע אזו פל,יסינע בעינע; בעסאכס
וייער pל"נע רעeןנל' pאח האבע Jיעער האנר נעשענPם סיס ערם םרןכםבא;עד
9רזeרו Pם פןו וייער ויסער אוביים .ייא הייבע ~ pר -pנריעפי האנען ויר םזו איינעבע
אייערל pייס נעלזcוען ~:שיילןע וייער בריבבע אןו ברייtכע t$pער" ,מם ועווכע עסני~ע j
הזeנעו בערעt Pכ ריא ערססע הייוער ,ןעווכע זיינעז בעייעז אובtכערנעש Dארס סיס
שלעכסע פלעקער אןם זי ,ב t$ר צן ש"~ע iפןו ריא שועכסע יעוtכעrי .ראס~לס איו
י I$ס שכיירענער עפסעד פזו ר ע ם כ~ר כעייע iפריעוער .פריינשראפס אןו אייבינסייס.
צן עפבןע אזו ריוכצןוןכען ריא כאר ר~ז בים כעיי~נtכ נעקריסמע; אקעראייוען האם
רוייל ~הז ב:רואבב האם ויא פן iאיה -, צארמע איננעיייי' פוי אןנוער אלםער סוםער i
םרןכטכ~יע jאוי ברייסןע ובויס איהער Pינרעי נענענען אועס ,יי~ס האם וייא נ"'ע
Pעבס נעהרע! ,עוטיבןע אזר ;.ע"ר!:רע ר ;tס t$וס האנען ריא שעהנע ,אונשןלריבע
שעפערסערכעבס בעייאנעררס פןו סח!;(ו צן סהזtו אזו פJו ב~רכ צן ב~רב ,סאנכסזtו
סיס Yע eאזו סאבכס~ל סיס צןלז:ועבע הא~י ,ב~ר נעקל"ערם אוןי ייייס לויא עס
איו גריסהיב נעןןער צן פערעדקעז ר I;tס ,לו t$ס ריא אנשסעבריבקיים ה t$ס נעב!;(סע 1צי
בעהאוםןע .ו'עיר Bץר איו גיס כעיי o jVןר eעי אןו וייי ,ו t$נרעrי ער אזי כעשסאבען
פןו נריכע כועסער ופן בןיעפו רןוכנעפל~כסע" jמם דרייכע יייקעורינע ם; t.tנןעצ ,סס
ו'.Pלנע fייא תאבע /אןיסנעועהן פיעול"כס אוןי שעהן א~ עלע.$tנכם נaעצרם י'א
קיכ __Jו...;..י_ב_.ס , l
_________ _ בשעינסע פי! ד~ן Iו'
בויין יסס סיו ,זייד הועו אןר נעפעדד זי r רעו קזtס Bאב'ע פןר ד'עז ונסע ו"סע א~
ועו ,און עסען ס'ס סיר פןר אי' Iש'סעו אזי סדינקןע פןר איין נענעו ; ןער עפן Pען
ערונען ערם רראבעררריסערסהום ו~נען דזtס עזובינע יי~ם ועס ז~בם יעונוע ויעבע,
בעלפיך ,רזtס עס סאנס אועס בליי4I ,1
"ן'א רסז זtבער איעיר נכדו האס בעוזtנס םאנשם~, !U "א נרייסע! ראנק
ןעם ניס סיר ב~ר ב Vרנב רצ עסש ,קען בואער או'ף יערJ י;ינקיים :::געעפרקען ,רזtס איו,
ונם ,אןר אמשר בזtך בעסער ,עסע; שסעחעבדינ א"בער אל,ין ,אוס זיעצבדיב לעבש
עם סיר א' iסיr Pייעזו ,ערס אסח וזtנעברינ ,שעפקס סיר אלעס :::געסער יוזtס איך
r
"יבקעו זtהן עצךעסזtבעיס אןר דרךאץר -עס סעג ויו ו' כזtר א שסיקעל נריוס
אןר א 'צבעוע -אוס עכדיקעס ביי א פרעסעדן םיש ,ייאי איך דארף עסען ו~בגזאס,
ועובינ סריבקען אןר אוע רבע רר'שען רזtס סייו ,אןר ם~ו כים ביעסען אןר ביס היססעו
ייען א'ו רריל ,אןו םהזזן נאוי אבדערע ואכען ,יערלנע סע Iקען זי:ן ערוי'נעו יערן
עפו איו פך" אליין ,עס "עם סיר עדךינער ל,עבער ויין ,וועו א ייער ככעדינק"ם יערט
יוכר י'א עחרע ,יערלכע איהר רריוס ס'ר ~נםהז I:אלס אייער שילרסךעכער, ,יעבער
אזר יססנויער פןר רער חכךה פןר ר'א רראכעררבעד ריסער ,אינערנייםעו אי'ף עפעס
אגיייס ,ייזtס זזזו סיר ז' rבייגל,כער אןו א'יבסועגליכער .יי~ס ד'זע עהער אגנדו
םערפס פערערכען איך ויא פיבקס רריא איר ייז:וס ז'א ב Vבז:סעו~ ,נער איו זזזב סי~
ןרפ איהו t$נ פון יעצס it$אזי או'ף איעפך ביו צי עבער פןר ערו ייעוס.u .
"פןר ערססררענע ,"Iהאם בעעבספVדס דא ן קיכזtם" ,וז :לססי ירך זעצען ,רו"~
ערר ייזזס ערנ'עדרינם ו'ו 'ן"ל~ רעס םהוס נ I$ם ערח"בעו "; אוז כעהסעבדיב איחם
פאר( זtרס חאס ער איחם כFצייאינבע Iוי:ן צי זעצען לעבען איהס.
מערשםאנןע פןר ערר םשיקאררנער ניס איי! ה I;(I$ר ירא Bאסtכיכער האבע!
רראכעררכיע ריסעד ,זייא חאבןע בעגעסעו, ('L ש Bראו פןר ףא שילרtכרעכערס אןר פןר ,י
e
חאבעו סיס ברייס דרךאץר אןר א עסיtכ יייא זייעף~ געסס נשערויבזע אןר צבןעועהן,
נעושכרגןע ביסענס ציעגעב-פלייש גדויס וויא ו"ערע Pילאקעס ,כזtכערס רריא ו"א
האגע! (; Iבבעכעםעז יזזס פליי-שגעריכם ,האבע! ו"א חערייפבעשאtכןע אייף ריא פעוו
א )!'ס ושI$לושחעס • אןר אררעגגעלעגס א חאלנען קעו ,ייעלכער איו בעייjע אוזי הארם
ערר ויויעל !'"ף'א יירא ער זtרילם בעיערו נעמ~כס פןו צעםעכם .יער חז:רנ-בעכער א r
גים נעשםאנע! 'עריב ; ער האם בעהאוםען אין אי!' הערוסבעהן ,רז tויירינערחיי.,,
איז ר fאיז ש t!8ביע 11 Jסינרס ןש I;jלןרן' IIIעס ןן-יס ןןועופ ג~.םcש • 01
79 נשעיכסע פזר ז~' קיכ I$ס ,כוך •1
------------~~~~--~--------------------
ם~נסש~ האס אויך ניס רעערנןינ Pיין וו~רס. פ(יחם צובעחערס סיס עשרסיינעז
כעשוויענiע און נעבעםען ושזזוורושעם אןו ;tזפס בעווכס ערם צווייסען וויינ-ל\(נעו.
זצ ה ( tלסזע יי' r 'י J.ככען ןעט האס אויפבעה~נבזע אוף א I$Pר-Pמים אום ערם
פריש,
ר 1I$סיכזcטים רעער האט נערייערס ;עבבער (tלם ריא סזזהלצייס ,וזעי וע
"אום איהר איו שו rבעועו 1צו ענעד ,האט בעו;tזבט איינער פןו ריא ~ Bםטוכער :
ו;tזלס סיט סעהר וו~הרהייט קענען ו;tזבןע ,רItם טיר ה\(בןע איין אייפבעכיטען יסט
ערם נעםטע lויווע , iהערר ןו~נעררנרער ריטער ,וועט אייבער פןו איכוערע ~ pעמר~
רען ,ויעלכער ייעט ר I$באלר ויי o.: ,jיין ~סווירע jטיט ויין בעואכ.ב ער איו א בעש·•P
טעד יונב אןו ועהר פערו,עבט ,ער WPועIזע אןו שרייבןע אוי ש eיעכש אןים tביט~ו
יייא עמו pע jויר נ\(ר ןוינשען",
קיים ה~ט ערר ציעבענ· Dאססין נעעניינס ויינע דייר ,אלם עמן ה~ם נעהעדם
ערם ט ~ jl$ו 1א ביטאד ,אי Jבא לר האט וייו בעיייעוע iרער ,ועולכעד האט אויף איהם
אןו צייאנציב '~הר אוו ועהר א איבעבפעחר צוריי'Iי' ~ ייבנער סאן פין e
בעש יעכס,
1
נעבעםע אוי שוr 1
וייבע ~ Dסעראעד חז:כע iאיחם בעפרעבט ,אויב ער ה I$ט שעחבער.
האט צו איהם נ עו I$נס איינער פוי ~נט I$כי II'I$ "אויב ~וןי, ער האם בעו I$נס יע,
וייאP" ,ענםסו אינו טהזז iערם בע E:אלעו אינו עטייזזס צו וינבעו ,אים א ,ינועד הערר
נ.אסט וזזו ועהד ,ר I$ס אןין אין ריא נ Vרב א;ר ועורוער ויינןע ר I$עמנשש ,ועולנע
פערשסעהעו סחיוכ .מיר ה t;:בען איהם ערצעהלס פןן רייבע פעהיבPייסען אז -פערלאב נען
ל,בען ,וץע יייו ,עדריבער ,אןו r'p רוא וזזלםס ;:נעי'ייןעז ~ ,ו יסד ה I$בjע ניט בע Iנזeט
זינב דI$ם ;יעד פון ריין ;יעבש~פפ ,יעוכנעס רייו פעטער ,רער אובטערבייםמו,כער
ה I$ס פערפאסס ,את יעוונעס נעIכעה;ט ריא ו"טע אי! ר I$רף אווי שטארק",
האמ נעענטIכערמ ערר יו;בוע מ 1',jt:!:אןר !::יכ ו\(וענריב זין בעח,ו I "ועהר
ןךייטער נעטע ז ,ה~ט ער "~ .יעונכעIעצט אייף רעם סוI$ץ פיי ~I$ Iנבעהא Pטען
אי ז ז:ררנןננ נענראכט זי'ן ניטאר אין הז:ס טיט זעה ,פיג/לעדובבזזיעו iביים ,הזt: :
נעשמ~ t$ pכבעפאבנען צו וינבעו ריועס ו,עבע-ויער :
אי ,ויוים דןא 'יענ:סם סיי '~ד" ,ל\1י' 4
נ~םם רןא ןןילסם עם סי" נים ז"גזנו
- גים אזיל ,סיט דיא אייגען
יםםןע וזנגון ןו Oפערליעפע.t
~
געשיכסע פיז ר P II;Cיב I;Cס .ביך •1 18
אינעזער הזtפ-ר t.tעסן סיס ריא זע,סענע אוי אייס,ענרישע פ~ס~נזע ,ייע,כע ,יא
םוווע נ"ביעריבקייס האס פיו וייא אייסנעסו~כמ אוי זייא בע'ערבמ .ראס~,ם האס
וו ,נאך ריא ו,עבע אז'י ויי Iאיי אכושו'יינ אויסבערויקס ,ו"יא ר I;Cס ה~ץר ה\(מ
נעפיהומ ,ניס ווכענייב קיי! נעקינםסעומע ועוומער אזי או Iסרויקע ויא צו פעונרע-
סעןר .ו,ססיכקייס ,נעמרוכ אוי ב\\ויייו,נקיימ זיינש כז:'tן ניס נענ~נבע! אינסער יעו
מ t.tםpע J Dו ייאהרהייס אןו ריכסינקייס .ייא כעערבסינ Pייס איו נעבו ,ע בש פעסם
א rאיתער נרעכשצ א י ו חזtס זיך ניס נעוזtעזן שסעערן רווך פףינשד~פס ארעד
אייגענכוץ ,ועווכע פערירעחען או Iפערקעהרוע זיא יעצס .י~ם נעועץ איו כ t$ך
ר.tזס~ום ניס נעיערן א rריא העני ןרפ t.tדיכסער אריסצי'עכIIן יייא עד ה~ס נע-
ייזtלס ,ןרייל ראס t$ום ויינען ניס נעיוער ק'ז קו~בע iאיי ניס קיי iריכסעד .ייא
עחר,יכע יובכפרויען חאנש יאס I;Cוס נעיי~נערדס ,וירא איך חאב שויו בעז~נס ,פר"
אזר אונבעשסערס ,ייאיהין זייא האבען נעייז<לס ,נימ סידא הזtבעבייב פאר עדר א ר י"'ס
כעואסענPייס פןו אנעררע ; א ןר ושו זייא ה~בש וי"ו עי נעו~זען בעוןיבש פן; Iייער
ס"ער'שאםס אזי רזtס נעשעחן ימס זיעיר איינענע נ.tזסירל,כע ניינינב אזר עו,,,ן.
fבעד אין אונזעער פעוי t$דבענע צייסען איו קיי Iיינבפויי ניס ויכער ,ייען ויא ו~ו ויך
'~ Mייו פעושל,עסען אין א נעביירע ימס פעדרדעהסע בענג" ,י א י~ס בעבייער פןו
Pערסא ; ןער אייך ר I$וסע Iי י~ לס ייא ל,עבעס e -עסס סיס איהר פנ :ר שז tלטענעד
ניעריבקייס דורכ PויעכIIו רררך ריא שפאלסע Iפן iריא נעסויעוסע ועונר e::רעו רידך
רא לוםס איי וייא רואינירןע סיס אל וייער פזtחיכסינPייס .א ר ן ערריבער ,א לס רוא
צייסע iויינען נעייזtער ן ערנער ,אזי ריא שאל pחאפס י בקייס הזtס ו י ,בעשסארPם ,האס
וי') בענרינרעס ערר ריסער I;Cדעדן צי בעשידעסן יוננפדייען ,צו בעש'יגע Iאלסנ ית ,אןו
צו חע,פעו יתרסים אין עלעכער .צי ייזעI$ :רערן ,בריערד ציענעכ-םאסס ינעד ,נעחערמ
ים B rעחזtז ,איי אוך ראנק אייך פור ערם כמי א ו ן פיד ריא ופי ו נדל,נע א י יפנאחעס,
ועוונע איחד האס יסר אןו ס' rשי,רסרענער בענענע •1ערן tכזבזרtכזהו נ I;Cך ערם
בע Iעץ פJו ערד נאמוד איו יעעררעד יי I$ס t nכזס אז ויר א נשסה פערפו,כסעמ ריא
רו~נערדנדע ריסעד פריינרו )',א י וםציכעחסעז ,ר , I$ך אןזי וריא איהד הtכזס איבז אוים-
נעבועםו אזי נענענזע א שעהכעם נכן ך נימ חיםעניינ ייוע פו·כס ,יאו t.tישור ,ר I$ס
אי':ן ו~ל אייך העלצד "I ,בעראכPעU.j
אוכזעד ויסער ה I$ס נעחאלטען ייעז לאבנע דערע )ייעונע ער האס בעPענס
םעשר l$eןעד( ,ורוו ייא ושז tלו חשעס ,ייעלכע iעם האס סאד איהם איעונבעוענס,
ח I$בוע איהס גnיס I$הנס 11$ריא כ I$לערכע צייס אןר האגוע איהם בעבראכס גnנחן,
.ו ער ז~ל חtCלסזע ייעז כיס-וכיסהינע רעער פו(,ר ךיא oםסוכער ,ר\]1לכע ח t$גוע
81 •1 בעיטי נטע פת ד~ו קיכ;tזס ,ב ייז
--------------~--~-----
ביי ר"נעם פענםםרr ...,נ ~ כ ןכסחי'i
רקנוה פןן י.~: נורםטע i 111ר עס
ו t$ " \fפ ד ך נעענידנס ר~ס ל·ער פןר דעס צ"1.נענSg -סס ךר .א זי ו~ f\Cפ
aQעו 'ייIQנ ~סזע זיכב iJ/נאך ע, eס \:כ~ך ם~נtב' ~ t:ם~;צא ה t$ס עס ניס עדר~',ות
.... (1. 6.
ניך •1 Pינ I$ט. י It;t נע 0יכטע פזר 00
..
ף Jlררא ",,סופ עם ג I$ר גע tlכtפlAע
ק~פיטעל •12
wרום 1tי'נער IIןו I"Iא ציענענ tl13-כסוכער האט ןייגע ' tliסPר tlער It Iןו ערם נוeיור זזעתעJr.ו
שסזtרבען פןו ל'עבע צו ר ן;ר סיייערל,טער מארצעללא ,ריא cכז:כסער פןר רעם יריכW
נאו יללערמז , tוערלכע סרייבס וי iהערום אי! ריוע ויע'רער פערPלייערס ~לם א · eס~
סשוPעu .
"פןר ליעבע צו סא"'צ' lללא "? האס א";ער בעפרענס,
"יע ,פןו 'יעבע צו סאד~עללא jא' iר~ס שעהבסםע עררביי אז ,ער האס אז
,ו iצוואה נעהייםע •jדאס סע iואל א'הם וו'א א מ~ר' iבעני\(בע iאויפ' jפרייע jפעלי,
אוכסע jב יי ערם פעלו ביי ערר קויג,:ע לעבע! רעם קז:רק-ביים ; ווייל אויף דיזען
,סר<; /וז tנס מע - iאjו וייא ער אליי ,1ואנס סען .האם ערקלערס -ראס ער הא
ער האם נאך אברעער אזעלכג :ואנעי t$ננעןו ::נס, זיא נעסר t$פעו צים ערסטע; מז:ל.
וערלנע ריא נייםט.וינע ויעלע t$ iבער ניס נאכנעב;.י ,1יוייל זייא 'קיי';; 'l ':סיס נעעצנ·
זtבער ויי jנרןיסער פ ריינ,ן רער נ::ל eהר::יער אסבר t, I$ז'ס ייעלכער "אס ,..עבעירו,
ריז א והם צי לועב אויך פרע Pלייערס פ יר א Bאסטןך) ,עשמעהס ר~ ךףף ,י'~ Dfעם
גשעיכסע פרו י t::ו Pיכtזם ,ונד •1 g<2
וי"ל ער ה I$ס נעהאס עסהר לרסס צו שלזtפען ~לס צו העער' Jיעערו .ער האס
"סיי jהערר ,זעחס בעסער ויאו איחר וועס היינסינע חגורר: i יערי':ער נעו t$גס צו זייו
נאכס רוהעז ,זעו ריא ארבייס ,יעולכע ריזע נוסע עסגשען סהשי ערם ב~בןעצ ס,tזנ,
4I עלרויבcכ וייא ניס צו פעררבייננעו ריא כ~כס ו<:יז ויגכזע.
האס נעענספערס ר~ P iיכ,tזס" ,איד ו:וה סtזכסש~1J, "איך פעשרסעה רי,ן
) jל~ר ,י~ס ייא בעזןכע iביי ערם וןייג·ל t$נעל ציעהעז סעהר צום של~ף ~לס צי
חסיס,ןן
"עס האס אונו אועסזע ,ג~ס צו ראבקע;U ,ס נעשסעPס u ,האס בעעבספערס
סאנט'~, C
"איד ליי Pען יאס ניס,ו Iהאט נעעבטפערס י~ו Pיכ,tזס ; "לעב יי ,וואו ווא
"ילסס~ ,נער פיר לי,טע פ~ סייו בערוף eאסס פיעל בעםער צי יואכען ( t:.לס צו
יערוויי 1I ,ורעס עס גיס ש~ער liי t$ס ריא זז<וסס סיר ו,::ריהער פערנינערן טלזtפעו·
U י{ I,ס אייער ,ווייל עס שסערגס סיר עסהר אלס עס איו גויסהי.כ
סאנט ' I$Cהאס נעסהז< iיי~ס זעס ה~ס פו iאיחם פערלאננס אק אלס אייבער
פור ירא t:.(Bםסוכער האס נעועחו ריא ייאונר ,האס ער בענעסעו ערם ריסער גיס צו
ז~רנעי, ,וייל ער האס פיר איחם א יססעל ,ייעונעס ויעס זיא ב~לר פערחיילעו .ור
ה~ס נעכוסען אייגינע ר t$וס.:tזרירנ לעסער ,ועולנע זיינעו ר,tזרס נעווtזPסען ועחר פיעל,
ה,tזס זייא צוpייס ,ה { I,ס הערייבגעסח I$ן ~ ניסעל זאק עררי , jהאס עס איחם ציבע-
לענס צום אויער אוז האס עם פערנוגרען זעהר פעםס ,סיס רער פרעוינער~ננ ,ר I$ם
קי tc rנערר סיסעל ורעס שrו ניס Uיסחינ ו" , Iאןר ~ Dאיו ןוןר "I"Pבעווען
וד<n. Lו
~~
&8 ,1 בשעיכטע פןו ד~ P 1יכ~ט .ביך
ןרא ז"גע II,ו"נו' פ (; Iטעך ו' r ~:יrנ'קכ" איד ו~נ t.( ,ו ו"בע נביאות ה~בעו
Dעךך.I$
יי \Cס ןו Vלכע ה I$כע jאיהם נעפז :לנט ,ךייין נעטאכט ,ערו וייא האכעו איעסך נעטה~ז,
ועוס עך האט וייא נעה"םען :הייבטינס ,ךה~' האט עך נעואנס ,ו <;; Iט איהך
ר OI$ נערשטע ,jניט " r'pייז ; איו יענעם 'זtהך זעעט ארכעם ,ביט קי' jבעשוטזע ;
יעוט קומעךינע יז:הר יעוט ו"ו ךי'ד א' jכו'טאיי' iא rירא קיעtכדינע רר"א יז:הר
ורII , איהר ניט האבעו איין טך~ aע jאי .או .
"דיוע יויס J/נש ttפט הייסם ~סטר I$ל~ניע )שסערב·pעבטנים( ",האט נעטערPם
יכ I$ט. דP I\t
"איד וויים ביט 'ייא יזא ה"סטI,ן האם נעזאנט Bעדר I;t" ,I$בעך איו ייוים ,ראם
ער האט נעק Vבט דאם אל:ום אין גאך טעהר .קיץו אייבינע טאבזtטע jב <; Iך ערם ררא
עך אזי צור' Pנעקיסען פי iםאוז-סאכס~ איו ער !"א ס t$ג נעקיטעו פערPל"ערט ם~,
~ eסטיך t,< ,בנעtכה~ iאיו א Bאסטיבי~עו Bעלצע' אנשטאס ו' rנרייסע jשםרערנטשיוע
רז Ptסיט א Bאסטוכשעו שטע Pזע א rה ( t.נר ,און אריך זייו פערסרייטער פירינר
אטנך t, I$ז'ס ויעלכעך האס סיס איהם א rאייבעם שסירירס ,איו בע Pיס jIג פעךק;ייערם
אלס ~ 8סטוד סיס איהם .איך האב פערנעסעו צו ערעצרהוע! ,דאם דער נעשסזtר
נענער קר'סזי:סט I$סז :איו נעייע 1זעהר נרייס א' jפערפאסע~ e jעויע אןו דאם ער האס
פיר אובז א'סער נעסאכס ריא '; Vערך פיר נ'סעו )וי"הבאכסע (iאןו ירא טהעאסער. i
ש p't:ער פיך ערם יים-טו :פ ~ קריסטוס'ס Pעך Bער ,יעולנע ירא יונבע ,ייס פוי אינעזו
דז:רף האבעו אויפנעפיהךט ,אןו יעךע Jו'יבש וייא נעיזעו ' C::טאר Pנעפעלע .jא;ם ירא
י~רפ;-ייס האבען ס'ס ;:זס~ דיא נייעד שtכיעדכסען נעועהז פעדקל"ערס ~ום
בעקעכס ברו אJו האבעו ביס שסארק פערוואונדערס ויד Iייא האבעJ Bאססוכע,ך
נךייפען ,ייאם ו"א ה\(ט נעבךאכס עדךצי ,אז וייא וו;;tען נ"טען ו"עךע Pוייערר.
pריס~סט I$ם'(\ס פ~סער איו שו' jדאטא;ס נע יעון סוירס אןו האט איהם בעראס
איבערנעל~וע ו א נרו'סעס פערסענעו אין ;אבד אין סטלטכ,ם ,ש~ף אןו רינערר אזי
נעלד iאיגעך ראס אלעס איו דער יוננער סא; נעייJע ערר א"נצ'בעך הערר ,אןו רע
האט דאס ווירק'יד פעידיענס ,ווייל ער איז נעועון ועהר א נוטער נעועלשאפסער,
ייזtה לטהעטי נ אזי פריינד,יך צו אעל ונסע סעגשiע ,אןו ער האס נעnאט א נרו
ש Bעטעך האס ויך הערויסנעיייועז ,דאס ער האט ויך פעךPכ"רעט בעכטשסע ן Bגיס.
איס עך ו~ל א'ן דיו;ע ייוסטעו \<רט ) jענ;ע נזtכנעה jבאך עדך שעהנער t.ז;;צJ/ךאט
פי! יעולכע אתוער pאעסר.tזד האס פריהעך עףצעה;ט ,את אז ייעגבע רער נעשס\(ר
איור זאגעי ,יעור עMס סערבש איד סת אייך ~בעו בענעך אזי נעישי פעיורעבט.
ארמ איהר ז~,ס יןיסוע ; jער אייו נלי יב I;( ,דער בעסער נעוז:נ ,cאיך ב iכעזנם ,rM
,1 נעי~ינסע פון ר~ iקינ~ס .בין (8,
ו I$ל נעשעה iבענוי ,וויא קריסז:םטז:ם~ האס ~נכעז I$נס ; א~ עדויכנור א rראם
נאנצע ר~רף א' jאויפרוהר ,טנוי רענעכט ,ראס ~ם נונער וועס אסנו I$סיא אזו וייננו
פר"נד !ייערם רווכפיהרען או Jוועלע iסז:רנע p iריס~ססז:ס~' 1יסס ונוים eאר tfד
בעעררינןע אי Jערם רז:ויכע iז:רס ,אי'ו נל ויב~ ,ו נום איו וןנורסה צו עזה Iירא
סצענע ,איך פו iסיין וייט רועביבסטענם ,וועל נים פערפנוהלען הינצוננוהן ,רוען איך
U ו I$ל אפילו וויסע , iראס איך ייעל טז:רכע Jנים קענע jקוסע jאהייס איו י I$רף.
I ,וניר האל j t:ע ~לע סיס,ןן האנען נע Iאנס ירא אנערער t aזםםוכער ; יסר
ועולע ! וו~רפע iוכרן ,ייער פזו אונו ו I$ל אי.:גערנל"נען צו היסע! ריא ציענעו~,
t$כנור "רוא האסם יעכס B ,ערוז,:ןן האט וייו I$כנערופע iא"נער פזו וייא i
איהר האס ניס רניטהיב צו רוארפנו! קיין נורל ; אי ,רועל ר <; Iכלייכנו! או'ף < t.לעעוננ'ס
I$רס ,אזו איחר וז:לס ניס רעכ.כען ,או איך םהיא ראס ,וי"ל איף יייל סיך F BI$בנורן
פיר אנרערע ז:רנור רוייל סיר פעהלס ריא בייגיער'כקייס צו ונוהו ~ Iא ואך ; עדר
ר I$רו ,ועולננור ה I$ס ביס ל~בנ נווי Pפנורשט~בזע ס' rםום ,שסערס סיר פןו
נעה'~ i
האס ננוואנס Bערר ,I$ II "פjו עדססוועננו jראנקע Jסיר ריר
איהם וז:נע , jירנור עדר ננושסז:ר ר P II$יכ I$ס האס םנורר~'ן בענעטע jנור ו ' I$
Bנוררז :האס איהם ננוענספעוס ,או ער ננונער אןר ריא Bז:-.סטשר Pנו " Iבע Iנעווע.I
וו"ס נלויו ,ראס ערר נעי~ט '" I$ננוכער איו בעועו Jא ו"כער ערע'ס~ו פןו א רI$רף יי I$ס
לינובס צו"י~זע ריא נעוב ,ייעלבנור האט עטל,כע י I$הר נעשטורירט א rסאלאסאנ Pא
או; האס ויך ציו' Pנעקעהרס ~היים סיט רעס נאסע! ופ! א נעלנוהרטנו Iאו Jונוהר ~
נעלעועכעס סעניז:.נ;t" ,:יtיבערהו' Bס ,וז:נס סע " , jהאס Bערר I$צונעונוצtנ u ,ראס ער
האס ועהר נוט פערשסאכע jאויף ריא שסעזו אןו האם אלעס נעייאיסס ,וואס נוס
בעהס םז:ר אויפ'ן היס~ל סיט טרו וו iאיו עדר לננה ; ועד ער האס אונז ריכסיג
פ I$ואו'םכנו Iאבס וייעדע ע>יפסע",:
נו ל ' Bם ע U,Iהאט נע t$Iנס רז:ן נוטער פריינד ,ניס "נו Pל י eם ע,1
Pיכ , t$נ" tויעוע I$ iנכנורופען דיא פערפינססערוננען פןר רער וזו אזי פןר ערד לכנה,ןן
9ערוז ,:יעולב!:ר האס ויך ייעבע jאועלכע pל"נינקייסזע ביס כ·ג.קיסערס ,האס
ויך ניס ~ננעי~tנעלס איז ח~tנ עוצעחלס וייו נעשיכטע ווייסנור " :ער האס אונו
' I$הר יעוס וזי Uס ~עדר ביס בע· איויי נעקנונס ו I$בjע בניא ו ח ,אויב ראס
בו~סע ·"i
"ניס נער ~ ט נו Iו\(לtנ איחר ו~נiע,ןן האס כעסערקס רזזו Pיכ I$ס,
wניס גג:ו t$סjע ~זחר ב' Cכעברו;j~:ע ,ו t;:ל ויין וויא איחר ייולס,ן Iהאס נעו~נס
87 •1 .כtסt,י ביך רזP j : בעשיכסע פה
איתר בעבירס איז בעשטז:רבע iאיהר ומסער ,יעוונע אזי בעיו1tן ריא בע~נסעסע רפ'ף
עם ריכט ויו סיר ,או ז:ס ועת איד ויא פאר יסר סיס אין או;זער באנצער נענענך.
איהר שעהכעם נעןיכס ,ייעלכעם שיינס פjו א' rוייס יויא ךיא וזי אןר פין רער אנעררער
ויא איו אינערהו' aס נעויע~ :וא אוים;.I'.צייכענסע יןירסה' jאjו אןא j ייא ריא ל:בה
אr איצסער גע וו ים זוון כיי נ~ט נשמה רסן איחר מענשע ,ד~ס ניסע צי ז:ריעזב
היעזבל.
סאJ נוסער פויי אזי אייד איהר םזר אוא סיירס ערם איבער פןר ערבערניס
ביאיללערסז :געשtכארכע •jא \ jהאט איבערנעלאןע iויי Jייבנע ,רייכע ט:כ:כטער אונםער
ערר השחנת פו iאיהר פעטעי ,ייעלנער איז ערר ביים t:ל·כ \lר פי iאי;ןער רארף .ריא
האס אכוו :זפ ט רערמאהנס אן זיא ראס שעה ,j אזיי אייסנעיו~קסעi יוננ E:רןי איז
איהר סיטער ,ויעלכע איו אל·ין אויך בע ייע Jועהר ' Cעה; ,אזי עס האס בז-ך כעי"ייכtנ,
אjר ארזי איו סאקי שעחנתייס ; אי! איכערשסוובען ויא ורעס סאכטער ראס ריא
יאתר א לט ,האס פערב.נ;ה jאערר פופצן;ה j רןע ( tלם ןיא איז בעייז:רע i בעשעהן ;
א חנ; ':צן נאס .יי:כ:ם ער האס ז:נכעכעi בעס'זס אננעזעה , j יעיערער ,וואם האס זיא
זיא כ C'Vאפע iארזי שעה , iאJר ,יא מ vהרססע ויינע Jפןר ליעכע צו איהר כסעס ס' Cןכע
איהר פעםער האט זיא אפי'י • j.רצוינע jשסיל אjר ז:נכעזינרערס פ ' jערר נעייארען,
אזוי שעהנה" !:I יועוס ,אנער ניס סוקנ;נריב אויף ר1tס האס זיך רעד ריף פזר איהר
צי זיינעJ איהר רייכ Cהוס ועובעi אוין וריא ראס ויענע jרעם שסארק פערברייסעס,
איתר םעסער בע Pיסע jניט נאר ריא יינבע ו"ס פי Jאונוער ראדף .נאר אייך פזר אנ·
כעט;; i וצ עררע ערסער פיעלע סיילע iווייט הערים ,אין סאקי ר'א כעםסע ~ןר יזיא,
איהר האנר ,ער האס אכער ,אוס א ן עהרלינער אjר ריכס י נער קריסס ,ויא ניס נע-
ור~לס פערהייראסהנ; jנענע! איהר יייוען ,ז:בייז:הו ער האט נעיוז t» :פי iרעם אויבע נ-
בלי;כ זז , iןי t::ם ויא איז נעןןז:רע; צ"סיב ,ויא פערה"דאסהiנ~ lזר ג'ן יןיא יס 1.נכ ין ",א
גייסםוינע j רעם אזר רעם שבח "פזר פער~עבעז ; עזבהר ניס ה~לסע! כיי ויד איהד
ה:eזס סזע יןירקויך רג,רצעהלם א rפיעלע הייזער פזן אונוער רארף ; רע! איהר סיוס
יןים , lrהערר ייאכרערכרער ריסע.ד רז:ס א'ן אוע,כע pל"כע ערסער ייערס Cי jיער1tר
זא:ן בערערס איז אלעס ייעדס קי'סיקירט ; אזר א'הר קעכס אייך עזברק , i1.ד~ם א
א וצ טiבער אןז עהרו'כער ו'r ~רס ,סת Bרז:יי'ג r אינערהייר t Dכ j Dר א :,ייססו'כעד,
מא , jיעו~ Jלע לייסע םןז ויין ז:רס ערער! פזר איזום נוסעם#,
.,יז:ס איז ןן~הד ,#האס בעזאנם רא p iיכ~ם" ,עריצ);הלס ייייסער ; א '".I1ו
נעIפ''כסע איו ועחר שעה! אזר איתר ,פר"כר lleרר~ ,ערב.עהלס זיא ועהר שעה".,
םfנ f ' .ל נ~ך קמ רכר גים ~כסה~ן ויז בנ~י 1ןער י~ם rMר: arגPמoע
.1 נעשינסע פןו ד~ iקיכ~ט .ב וך 86
א'"ער לעכןע נים העןנח ~ ncנעוסינ,עס וןסר אr וי כער ,ראס אירח ועום pיינט~ו
4I איהר ו,tזלם אפילו לעבסז לעגגעו ו',יא סארנ~.
קקם ,יתוועב רRt האם נעעבטEכנורם )שרח(II, "איהר טייגט יייא סאר~
האט גיט נעקענט פערל"עדז יייא רער Bאסטיך האט פערביטזע ירא יעירםע.ר
"רא סארנ ' • tלעבס אויי נעניכ '~הער II,iהאם געענםפ ערם Bערר&;ז ; "אןו
רוען איחר ייילם טיר יעוער איונענב P',פערריככוע ירא ע'\Iרםער ,וערלוע יזכר נים
' I$הר4I , א ם3:רטינ אr ייערע
ר&;זן ק\כ~ם" ,אי ,האב ראס נ~ר "ענסשולרינם יסר ,פוך\נר 4I,חאט נעז,tזבט
איז עזהר א נרויסער אונסשיער •
, ננו ז~נט י'"ל ציישינון ס א רבא און סאר א
לנובם לענבנור אלס סארא ; נעחם I$בער איהר האס רנט נענובט tערם ,ריא ס~רנ~
טעהר כיס ארבסעךבדענע/Iו,/M ייייסעך יסס א"עך נעשינטע ,אייז רעול איייו שוין
טהייעערו הארב.ינ1Iר הערך ,ה t;tם וב'r "אי ,י'י' אייך אל1א רערב.עהל..ןס
Bעדרז :נעז~נם" ,ראס טיר האבען אז אינזעך ר I$ר~ נעהאס א Bויעו ,י'עלכעך איז
בעורען נאך רייכעך אלם קרים~סס~טז':ס ךעט:י; !:tאון האט נעח"סען נואיללעוט~,
ןועלנעו כ~ם האס אויסער נרויסע עשירות אריו נעשענקס א טז:כסרע ,ח I$ס ב"א
... . ,וך~ן איו" tuלט אCיוז ;עעען יערזר ;t1ע1כס '! tרר.עז ) ,ה ctlנעז I;Iנם IIעדר (. I;I
;זז!.בט םעכהיו~יעס'ס ) Cחשרלךןס( ' I$הרען'" חז!.ם בעז tlכט י tlן ק Iכ I;Iט ,ייע;כער נ'~tח
נ Iם בעקעכם פ;ןרויייען יויא דעו t!Bסטיך חז'ס \Sזוי IIער:וגיעטען tןא ויערט;ןר.
;י;רז \Sלעס )ירבול (c ,איז אד' jל: tsב נענוג בע~ט \Sבען ..,האז .::בעעבכ tעוס ~רי~·, .און
ייזע איו" ייולם !tוע ויויל'.ג פעוריכבןע סייכע יינורופער יערעון ס Iר ק IIנם I;Iל גים IIעריזכג
ועריען·"'
;עכווםןוtןנם יסר ,סיין פרייגד ".האס בען I$גם 1t!1קיכ I$ם; ,איר ח I;Iנ עס כרז געז I$נם
איר.םינענס ולייו ציוaייןען עיווז t1ם::נ' און סעכהו lSiל; Cאיז זעי"י t1וגייס)ור אםתעםר Iרע i
ם ",,א Iרר .ערDכ ,י DI$עירוז !tלVם א Iז געוירס בעשם Ijכןנו t1זף ; Ifנב tlףן עסוmבזWיםגו ח I$וo
גע~י
89 •1 גשעיבסע 'זפן ר~ן . pם~כ· ניך
ויען איהר כלייבס היער א לאננע צייס ,יעוס י איחר איז ~לע ריוע בערנ או iםהזי:לען
העעו~ iכהי'בןע ריא pל~ב-ליערער פןו ריא איכנל·) pיכע ל·ע::נהאנער ,וועלבע ויא
וייל ניס אנעייP:ענע •jאייף א t$ jדס ביס ייייס פןו ראנע Jשסע '"iען א eר~~ דר~;נכר
ריכעב-כויעמר ,צווישען ורעלבע עם איו ניס P r$יין א"נער ,יי r$ס איוף רן I$Pעו
זזcל ניס ויז אייננעשניסןע עדר נ~מע iסtיcרצעללא ,אןו אייף מאככע איו ו~ב~ר
אייםנענראויירס א pרו' ,1וויא איהרע ,יעבהאנ Vר ייזי>:טע jויא יעו'ען ער Pלערען ~לם
,יא קרוי ,פוי אלע מעכשליכע שעחכה'יסען· רז tויצס איין שעפער אוי זיפצס ,ר~רסזע
ויצס אן אברעעור אןו pל~נס; ר~ הערס עמ! וינכען ליענעס'-יערער ,ר I$ךסע iהערס
סע! ריא pלאנכען זרפ פעצררו'יפלונ.נ אייבער ז"~ס ירא נאנצע באבט בסרר אכוסער א
עוסבז:ייעו נרים ,זcעור אובסער א פעלו ,אןר ירא מז:רנע jיי jנעפינס איהם נאך אוי'!
רעם ועלכינע! ~רס ,ויאי ער איו נעועסןע פעדויב pען א rסהרערען אין סרויןעמ אןר
אr רז:ס האס ביס ציכעמ ttכס קייז אויב .סאככעד איז אזוי פערזיכק j\lא rש 'Qר,Y),,
ריא סיסס~נ-שסבודען 'Pיקעלס ער וי'ן הערים אןי ערם הייסע! ז~מר ,אJר נעס רעם
בארמהעדציכע ן היעמל ער וזי:ל אייף איהם האנען ,,,.לס·ס אזו איבער ריזע .tזעל
סיראימפירס ,יא שעהכע סאדצעללע סיס א וניננען אןו אכובע Pיסערסעז הערי.:ע,i
יסר אלע ,ייעלכע קעבען ויא ,פרענןע סיט איכנערילר ,יiעו איהר שסזי:ץו י יעס נעהסעו
או ענ ,אןו יעור ייעס ו"ן ערר נל,קל,כעי ,ייעס \lן עס יעוס נעל,ננען יייי'ן צי ס~כע1
t,tזא האךטעם העץר אןר צי בעויצען אז~ פI$לpזי:עמנע שעהנה'יס .ראס יי I$ס איד
חאב אייך רערעצהלtכ איז עור ד"נםסער אסח אJו איך וייל רעךיבעך :עבי ,,,או
יוענטן רער אודו~ך פו Jק~יס~םםזי-: האס ערעגחלט ראס יי r$ס אבווער קאסעראר
ד~ם איהר ו~לט סיין הערר, אוו'ן, ראסה איד אייד אסח. איו ס'~כ tסוירס
ב'י יזז בעערריננונ ,ןער עס יטוס ויז ייערםה צן ועהי, צי זיr פערואסi1/ זכ\; Iדכען כיס
בעערר י נןננס עדר ! ....,צי אזי ווי)' "pס~סס \tס~ האס נעהאס פיעלע
פר") ר ;
~וס פJר ואנש נ~ר איןי האלבע מיי ,וויים~.
"איך ור).ל עס ביס פעדזאסע iJ,iהאס כעזאנס ד~ ן Pיכ t$ס ,אןו אי ,ךאנp
איי;ן Cיר ר~ם פערנכיבjע ,ייעלבעס איייי חאס סיר פעשראפס סיס אייער אננענעדר
ערב.יג.הליננII. עוכר
~!~" האס נעענספערס עוך Bאםסי" ,"1אייו יויין ;::ניס א העלפס 'lןנ 1ירא
םארעגלל~ Iס ל,עבאחבו ; rועבf ס' C • נעשיכםי~ ,ןערובע ה~כןע ~eסיר:ב
•1 נשעינטע פזר ר~ן קינ;Iזט .בן, 88
סחבה u ,האט נעו~בט 8ערו " •I$איך סזו ",א !':ף'א ו I$גןגו ,ר~ס ערר פעסער "אט
ויין ;eעעסביעצ י'ענען יעשר פוי ירא ייזtס ויינע! נעPיןגוtכ גענעכש צי ירוססו אזו ויא
כ:נקאבס נ)ס ( t.נס ס'ס ויינע פערהעלטניסע אןר איינעבש~פסען ,אוי האס א'הר נןו
ראסהןע אי'םצי pל":פען אייבעס פiי ז"א ,ייעלנען יזא חעס אליין וער;ע! ; זיא האס
איהס זtבער יעערס ס;Iזל נעענספערס ,רזtס ויא ייי ,נא;ן ב'ס nייר~טהען אוי רזtס
ויא איו באך צי יינג צו סר~נען ערם t,ז' פוי א פערהייראטהעסען ;עכען ,איחר
פעסער ,יער;נער האם זtבנעבוiעס איהרע רחיצים פיר ריכטינע ,האט ויא ביס געון~לס
ציו·בנןע .ב ( I,ר יי~רסע! ביו זיא יערט ייעוען ע)סעו אjו יערהלןע איהך בעשערסען באך
r
א'הר ייאוב' ,Cער Jער האס נעוז<נס -אןר נ~נ רינסיב -רז<ס עלסטןו )אןר
ז< SעPובעס( ר~רפעז ריא יובנע לייסע ביס ציייבכען צי ה"ר.tזסהען נענע Jוייער ייילען.
\I,כער ייז<ס איז בעשעחז ? אייז ם~נ ,טיט א סזtל ,אייעדר עסן האט וי ,העריסכךו
ועןח ,איו ריא שס';ע ס~רגעללא בעיי~רען א שעפעריו אין איו נעבןע ערם ייילע! םוי
איהר פעסעך אjר פjו אכעדךע ל"סע אז רז<רף .בענאננש א rפע;ר סיס ףא אנעררע
אזי אווי יייא יזא איו יעצס 'Cעםערינ U/אjו האס < I,ננעם~נכע iצו היסע Jא'הער ש < I,ף.
הערויס ז<פע Jאןר האס א'הך שעהבה"ס פין Pייבעם עסהר ביס כעהאל t::.עןP ,ע iאיך
א"ך ניס כעשר"כען ,וויא פיעלע רייכע יובנע ;ייסע ,עעדל·:ב,,סע אווי ניס וייא יז<ךפ-
ל,.סע ,עס האכע! וין ,אווי יויא סריס I$סס I$סז ,tפעץולייערס םיר שעפער אןר ו"בזע
א"נער פיJ איהר אייף ריא Bאשעע"רסער בזtנכטבאבנען סיס ועיבעעדכר Pלעךובנןע,
Mע איו כעייעועז ,יירא איך הז<ב שו rעצרעהל , cערר בעשtכ~רכענער ,יער,נער האס
ויא ,חיא עס Jפערו'כערט ,ביס ר(;!ב נעל,עכס ,ב < I,י פערנעסערס ,סייבט ~כער ביס,
ראס ס.tזעצר;ו;א האס סיט איהר פר"ען אןר ביט אייבכעהאלסעבעם ;עכעז בענעכעi
אורזאך צי צווייפלע! אי! איחר עחר;יכ Pייס ; ביין ,זיא ניס אויף וי'iן ארזי פיע; ( t.נסיככ,
ר( I,ס צווישעו ריא iב'ע;וע ,ייע'נע וונע! איהר ל'עכע ,אזי ביס!;( ביס איינער ,יער;נעך
נעריחסס ויך ,ז<ערר יי ( I,ס ו~ל וי ,סס ערכס Pעבען בעריהסש ,ר I$ס ויא האט
ויא עב-ם איהר צי ערףיכען. כ'י ציערס וי 'j איהם בענעכןע ירא סיברסטע ה!;(פכיככ
פ'" Cביס פי Jערר נעזטשכאפס פיי ירא שעםער אןו "יינס נ'ס איירם סט ו'יא צו
רעי!ע ,אןר כעבעבעבס וייא ועהר פריינרל" ; ~כעך ~זייר כ~;ר יייא איינעך פ י Jזייא
;ז<וס ע Sעס סערקע Jפזר ;יענע ,עסב זיף ויינע סייככונ ו' rא ~tנוס אןר עהרו" יייא
מיס אנוציפויעערנח"ס, איערב פjר ויזו סס איהם נעכע! ,שסייסט זיא iVP עם
ז<ו איו אינןעעו נעבעבערו כהנהר צויח ירא זיא ס ; tכס ,יעזר אייפפיהרינב איהערר
ןער איהר שעחחנייס אןר איהר " 1נרו ןער :זיא ןיז< r,ס ברייננןגו ריא מנפה סיס וי; ,
'Iאגסנורן:נרj/tב' ; J W 1כיס זי' העענחר מןו ירא ,ועיכנע רעןער סיס אירח* , ייגש "(1
'1 קינ~ם רנ\ ג, ר~ i ~ פור
~eילעט .18
ערי מוו:ן Dןן ערר גםעיכtפע ) Iזו וער rסעIנעיי lסוזlצעלל~ אןן ~נrטיע '~סייןגנזע,
e
ציעב}כ -אסט ונעו אויפ- ועקם ויינ;ע פינף פזו ריא
נעהעו. ,ו~ Iעופ~הו'.גכרונ ,רז:ס זייא ~וע פז:הערן צום ~רס פjר ערו כיגעררינונ '
אייגער פת ריא העוךע ,iייי1-לנע ו\\נדנ הtנtב i1Iו"א םס'ו\Cנעועצס וייער ורגו) צוו~וכע·i
כעועסjע אדיף ירא פעור ,האם נעזז:נוכ צי ויי! קא"בגוראר " :איר כווי ,:העוי
טיןןלו&~ ,עס ןי:וס אינו ביוכ פעורריסעו ,ןןז C :וכיר יעולjע ויך הז:בע jארפבעה,כס.ע
תהונעם זזפ ~ iזם'Pם .ךדכ •1
יי
ם~רנעז רועועו סיר eיעליייכ:כ אונטערויענ \lבס t$כםרעפעז א ~ Bססיו ,יעולנער עטס
אונז .,j Pיבע iרערצ עהלע iעסהך .יעצם ~נער יועם ו" iועהר בל"ך איהר וזזלם בעה1
של I;tפע iערבעי} אונםער א ראה ךיייל דער קאלסער סהוי ; Dר עור נאבם Pעז שארjJl
אייער רואונ,ך ~ניי~ה~ עור :אלב ,ייעלנעז אי ,חאב איוי ציכעלענס ,איו אזעלנער,
ראס איה; ד~רפם שי' j"P jמירא ניס ה~ג.u.jJl
זר ואכנער נע'י,,נסע ~, Bצב~ ייעלנ}'.ר האם עום Bאססיין יכס ס אנםי~~
ן'ו~' ואגג נעויאיכשiע צום rכיייעיל ,האם יזז הערןו נענעםiע ,עד >~ו ו'ך לעבעו
של~פע iאיו Bג:רר t$ים וברקע .רזז; Pם~' האס ע Cבעסה~ו אjר ה~ם צובעדנאבם
גחם איכרוכע jסחיול פןו עוך נאבס א rויסע כער( tגPןע ועינש וייו נעפעהלערr
רלויl-נע ::Cאויף ךעם '":יסייגעך פJו מ ( tרצעלל~'ם ל,ענה~כעך .ם~כסש~ ":האס ווך ניע
לנ:נם .ן"' t: ,ע jרעם עועל איו רזזצינאבסןע אין אוז נעשל E t$כ U/ניס יחא IMבוMגל,p,ינונו
)רנע".נ#Jירעf ,בר יייא ( /Iיינעד ב t$ך סרי> jעננן >jעל,B
~.
93 בעשיכטע פין ר~ן קיכז:ס .ניי •1
r'p ר~ס איו ריא אירואר יי ( I,ס פ jlיענער יציס ~ן בזי ""נס האס עצם Bסעי ?
עננלעכעדר ניס נעפיירסעס א Pי(I,ע .צי עדר צייס פוי ייעזן ניסען Pענינ איו נךנ
בריכעדט נעיי~רע iעדר בוריהסטער ירסער ( I,רעדן סס'ו נאעסן "ריא ירסעך פו iטרם
ריבשר סיש ",אjו ראס I;tלס ויינען פ (I,ךנעpיסען אpוי~ס יייא עס יעררס ערצעהלט
tיIלע כיעבעס"געשיכטע jצו'ישען ערם ריסער ל~בעצל~ס פיי עדם Wו איי עדר !)עביבr
נינענרא ,ציוישעז יעולכע רא עחרוויררינע ראעס pייינס~ננ~נא איו נעיערן ריא
פערסיסכער'ן ,און פןר יי~נען עם שטאסט אייר ר~ם בע~ pנסע ,יעי ,וערלכעס עתן
ש Bאני: 11/ אין ןינגj1I תערס ~וזי ~םס
אוו נא:ך "וע ואכען קימס ריא ליענל·כע ,שעהבע נעשיכסע lכjו רבע ?1/בעס
אזו חעלעדב-סהאס .11/פןר עדר צייס (; 11האט ויו ערר ריטער~רןעד אלעסל·ב
אייםנעניריסעס איבער ריא פעשריעיעכע גענרעך .פןו ייזען ~רעדן וייכעז איבערהיי Bט
בעיוע iבעירחמט אjי ובייסע טהאטע jעדר העליישעד אס~ריס ;יפ נאלישי סט אלע
וייבע ויהן אןו אייביקלאך בין ערם פערסע jאjו פיבפטזע ייד ,עדר מיטהינעד פעל p,ם-
מארסע פח היר Pאניע! אןר טידאנטע רעד ייייסעד ,ועולנ j\lעמז האט ניט נחנ נעביב
אק מיד האנע iנעמס נעזעהע , iבעהערס אזי גערערס באר אי! אובז Vדע ז:נצו'יובןע ;
צ"טען סיס עדם העכרישע iריסער רזז iנעל,א;יס פJו בדיענעכלאבר ,יעו'נע; " Pבער
האס כיס כע VPכט בעועיגע I,< .jס ראס ,וכ"כע הערר , 1\lאיו "א נערייסוננ פןו
יואכרערכרע ריוכער ; וייעד אררע! איו עדר ,פו! ווע'נען איר האכ אייר ער~ Vהל:נ,
אר צו I$ i\lMדעד jבעהער איר ,ויכ"בעד עסנש ,יייא אי ,האב א"ר י '~rב \lו I$נט .אןו
אזי רערינער היס איר אייר. ריטער הזtנעז זtנבעהיס יעבע ןועכנע רעג'עi ריא
צי רונע Jצופעכע וכיט רן,ם ייאנרער איך רירך רי:ע א"כזאעס ערסער אןו יויסטעבעס
פעססען ייילען ויר צו שטע;נען בענען ריא נעפעהרל,נססע עסנשען ,ייעכנע ראס ש' Pואל
איבסעררריקסעII . שיקט סיר וצ אום צי הע;נפע jריא שויאנע אוי
ראס ר~ן קיכ~ס/ס אייכבעזעה ,j Eכי iריעז ייערסער האנען ריא רייועבעד ניס
האנע jיעצם בעויאיסם וואס פיר א ס ( I,רוכ וייא נעריהדס ; איז בעיןעי םעשוסאנר
אוי האנען זיר נעייאןבעדרס וריא יעערערר, e ~p ~כ 17י געח האס איהם צןרערהם רעם
יףנ.לנער האס איהם קענש בעלעךבט צןם עיסטע jסז:ו .י'יןןאלרזtו יערכנעי אי!
ו~ועj א ויסטינעד עסנש ,האם ~יחס נעיי~לם אr נ'lעiעי וגוהך א נעשייסוע
•1 pי~ס .בןר רII$ בעשיבסע דפן 9ז
אום I$ב'וצועהן עזר בעערריבובנ ; ערו וייס "יא ~לע סערPירררבןן ז~נען ,ייעובע
'יזע eאסמונעד האבען אינו עצרזןהלס רזנן ערם נtכשע l;Cרכעבעם אזו ונח רער עמר
עררישער שעפערז ,יעוס ריא נעער"ינזבכ צונערIי אויסזןרבעוערחנו".
"איך ייזב rאר iארזי U ,האס בעעבמפערמ ו'ייי~לר , I$א"ה יי I$ום ניס נI$ו
א"! מו;<נ ,בו;<ר פיעוע סעב סיר ארפבעהא,סןע אום ר I$ס I$בצעזרה U.j
ר~ן pיכו;<מ האס ו"א בעפערנס ,ייו;<ס ו"א האגש נעהערס ועונש אוכצרעללאi
פרידר ערר ר" Iעברער האס כעעבמפערמ ,ואס ו\\א האגןע אין ~ה קריס I$סט~מו;<ן·
בע Pו"ערס א r ס~רנע I$ iננעסרו;<פע 1ריא '~עפעד אןר עזהעברינ רזtס וייא ייזנע 1בעייןע
"יא אודז~ך אןר אויף 'יעז פךאגע ה I$מ א"נער פןר האגעו Iי-א נעפערנמ מרריער,
"מיז נעררף,וו האמ נעו~נמ ר p II$יב~מ" .ו;רוויגס ייזבר נימ אנערךס צו נעה.i
הוכ,אנסעס .בעלעך אןר רוהע ויינע! בו;<ר אויסנעמראבמ בעיר I$ערן פיר ייא שוראכע
ה~פ·ל"ם I$ jעבנר מיהזעו,נPי-מ .אונריחע אוו ייאפעו וייבעו בע'Itמיזכמ פיר יזונע,
יערלנע ריא ועולט ךופם " 11$ייאנרעךנעד יומער ",צושיןע ועוובע איך בז -ב I$סש
-יער PועכססערU . איך נגי; עם נימ ועררמה צר וייו
ייוע ךעעד האס וייא אועעסו בעייעיוןע .י I$ס ער איו א פעריו Pסערו א;ו אים
צי ועהן צי ורעוכער ם I$רט מי~יבעים ער נעתערמ ,האמ איהם יייייאליו;< בזופךענט,
יי I$ס ו"בען יו;<ס אויינם ייאגעררבעד ריסער,
,והאט אייער נבעיינ' Pימ בימ געלע Iןע "יא pך I$ב' Pעס אןר "יא נעישבסע םזו
עננלאכר ,וו האמ נע~רענס י P i/;Cיכ /;Cס ,וואי! יעולנע עס יערעו iבעשריעגע iירא כ"ע
ךיהממע מהאסעז פןו רעם Pעניב ארסהור ,ייעלנען מיד יופזע בעוערהכל,ין אז רער
י:נ eאכיי;':ער י~ 9ראך Pעביב ארמיס .אןר פןר ייעלבען עס בעהס אז ערם אנבעצ; Pעניבר"ך
רנ'ו '"Dבריס((.כtעי "יא אכסע א זו ריא א;בעמיז געPאנמזן ואגע .יר אס ער אזי ניס
גע·~ I$t:רכע; .גאר עך איו רוךך נ' cיף פעךייאנער;מ בעייזtךען אז א Pר I$ע ,אה ס~'
רrpי אןר ו'r רינpז רזיי!) ויז אןר P רענ')Iרזע יויעעדך ~ייtכ עדו יערם זכ ם »,
)!S נבישעםגז !)ור יrז.p :ם~ב· דני •1
ויי! ר~סע מאר וי ,אןר ר\(.רף וייבע אויבען ו~בפט אוו ל,עכליך וועבדע jצו איהר ,ייא
ער יי~לס Iיא געכעסע 1איהם צו כעניבססיבעז אזי צו שיננצן איז ויי! נעפעחרכ,כעד
אונטערבעהסבונ ; אןו יזעו אםילי קייבער הערס איהם ביט טוו ער פזו רעסטועינע j
א"בינע ייערטער צייישען ריא צייהכער טייסלעד ,רייך וועככע עי גיס ;'"יו צו איהד
איבער יסט'! נאנעצ! האיצךע ; אזו פןר ערם נעםיבעז סיר א' jיער געשיכטע פיעוע
בייש Bיע)ע •1ערדסיט איו '~ב כיס נעו~נס ,ראם וייא )ריא ייטעי( וע\נרען ק"נט~ו
זעו ערדי-י בוייבט איהם אויי נענוג צ"ס אןר נ- Uע, נ~ס ; ניס זייעער יעידסער וצ
עדר צייס פין ערם קאמו!ף .ןן אr נעבהייס
האס נעעבטפעיט עדר רייוענעדר" ,איו נאר בייא סיר vרססועוגע11!, "אי! פןר
< t.לץ פעיבכ,ענע! א וציייפעו ייעגען ערם ; ער Jאי ,האנ נעלעוע , jראס ייען צווייא
Pייעייע jו"א אום וייעער ייטער צי-ייעיסלען ויר אוו וייא קיסען הערי ' jאין צ~יע,i
פערר~' ,נע Iויך ~ועונ א שטיק פעלו ~ tןו לויפען צו אז פורע! נ < t.ל~ Dא"כעי צום
רער ס וף פיז ריוער אזי ראטען, צו וייערע עדייכש אנערןו ,יעונרןע ויי:ן אי! סיסעז
בענעבעביס איו ,ראס איינער קיל,עט וי ,חעי~ב יסס( ריקןע פזו פעיר א ר'יכנע-
• t:ם~כענער פזר r'lבעננער'ס שםעיו ,אןר דער אנרעערד יי~לס איי !,הע"'~ככע::אלעI
ויין פעיריס זזi e
~כ;:בנ~ ם אויף ערר ערר ,ועוז ער יי~לט וי ,ביט צי עדכטעי ציים
Pורלעס ; -איף קע! יו~הרה~פ J't:.ביט פערשסעה , jוייא אווי ר !Iר רעדי;:ל~;ענער
ריטער ואל נאר Pעבע Iהאנש צויט וי ,צי ועוכרע iצי נ~ס אי! אואי! ארבייס ,יע\לכי}.
נעהט צו ה < tססיג .עס ייז:לס כבייבער כעי ],ר , iווע iער יו~לט ריא ייערסער ,יעולבע
c e
~ ט Iביר ייא עס < t.רס r
אז~ אייפ ער האס נעייעכעדט צי !"ו ראםזג ,בעכיצס
א Uטען קייסט ,אין איבערחי' Bס ,ווייל אי ,ערנ,ק ראס ביוב ~ל~ p
ך
ערם איבערינען וכחייל פו! רעם ייטג עררצעה::יע jנאן עמהר פזו ויינע וכשונעת'! אים
אייסבעPכיבע! איינע פזו ריא שווערםסע eרז:פעם'~נע Iפזו ערר ייע::יס ; איך בלייב,
ראס יער זtררען פי! .יא pארטהיזיאנער Pלייסס Vרל'יס איז ביס ~זיי שיעור וייא
I ..,ע.ר"
..רער ~ררעז פזו יענע pלויססערלייס וכעב זיך ז '" jאזיי שועור ",האס נעענס-
"ז:בער אייב יענער ז:ררען איו אויי נייסהינ פיר 'יא וועכס וויא קיכז:ס ; פערס יז!:
ער 1ריא וואהרה"וכ צו ו~נע iוכהיס רער ריוער ,צייייפעל איך ועהר שמארק ;
איינפאנער סז:לראט ,ויע)כער פיהרס אייס רעם כעפעהל פזו ויי P iא Bיסא Iניט
וועבינער אלס רער קא Bיטא jאלייז ,יועלנער ביט איהם ערם כעפעהל ,איך וייל וכיט
רעם ז~נען' ו אס ריא בייססל,נע בעטע jגזזם וועגע! ערר ייעום א'ן רוהע או! פריערע i :
וכיך םז:לראסעז או! יואנרערנרע ר יטער t$ ,בער ,פיהרעז אויס ראס ,וואס אנרערע
בעטע , jוכיט ערם וואס וכיר בעשיצע! ריא וועלם וכי! :עדר קראפס פ;ו אינוערע הענר
אונסער' j אןו סים ערם שארף פiי אונוערע שויעררען ,איז נים אונסער א רא;ן נזזך
Eכרייען היוכעל ,וווכער איז רער כרענענריג.ר וז! איז ייינטעך א' iריא קאלסע פרעס:כ.
וכיר זיינע Jנו::ם'ס ריענעי אויף רער ערר אןו ריא חאנר ,וועלנע ערפילם ויינע
נערענםינקיים .אויי יייא אלעס וואס נעהערם צום ר)! י עב קען בז:ר אויסנעפיהרט
ועררע! רירך שווייס ,וכיה או! ארבייט ,האבע iריא ,ויעלנע ביעכע! ויף אווי איבער צי ריז ער
eר~פעסי~ ' Iאייםצושסעה! מעהר אלס יטבע ,יועלכע ווילעז ריא שויאכע העלפע! מיט
שסיעו ,ריהיבע בעבעם ,אזו וועלנע ק Vבע! סה~ Iועהר וועביב פיר וידו אליי! .איך וייל
ערס איז אווי ניט וייא רער שטאבר פןר ריסערשסאנר רער ראס רערוכיט ז( t.נע!
איך לייד ררזt' : אבנעשל t;/סענעם קלייסטערברירער iאיך רריל בזזר וזזנע jפJו דעם
או Jשטעה אויס ,ראס רער ריסערשטאנר איז ז:ה! ציייי E:.על שויערער ,קלענל,כער,
חיננריבע,ך רורשסינער ,עכעגדער ,לווכ eיכעד אי! שוכוצינער; דע Jעס איו קיי Jצויייפ ג:ל,
ראס אייך ריא ויאנרערנער ריטער פק ריא פריהעררינע צי-וכע ! חאבע! נעהאט פי ~ל
ערייז:ינע j אזו ווע iאפילו אייגינע פי! זייא האבעi j אויסצשרסעה iאי! Iייער לעבש
)I"jער'ריינע! רורך ריא קראפם פו iוייערע הענר חאבע jוייא רזז"! נעדארפט פריהער
פערכיעסע iפיע' בל ום אiי ' Cווי'ס ב' Iזייא ז"נע Iיערגי נעסימע! ; אןר נאן אלע
Iאנע! ,י;עו ויי וי~לטע iניוכ נע iiאוכ קי' jהילף פו iצוינערער יןזזלםע jוייערע האפנוננI::
V,וו~רזע צו כזי:רנישט אק וייער ציעל יוזזלם ביט ןyןרנייכס בעןיזזרpן.
lJ
" איך האב איי ,ריא ועלגינע וכייונג,.ן IJהאם נעענטםועפ יייין tSל ,f ,גfרננ
J7 בשעיכסע פוז דז:ו קיכ~ס .נוך .t
בי איהר ריענסר ; ~נער זאןי ויוא איהך נעס יסיו ~ויו פירינרל,ד ,סת איר אייר
וזכען ,ר~ס איהר נ I$סען איו רוילגינעtז ,א'הר \<ום א'ו ס\< I$פ , I$0:א ר~רף איו לא
ס" P jענ'נ' j ם~בסשא ; 1\0שסאכר א'ז ו'א וועב'בססעכם א Eנויכצעס'ן ,וו"ל ו'א א'ו
א'ו הערשערין ; איהר שעהבה"ס שסיינס איגעך ריא סעבשל,כע שעהבהי'ס ,עדו ויא
I$!1ס אוע אובנוויכ?בע א;ו אוננעבר" t:ו,כע צ"כעבם פiי שעהכה"ס ,והגלבע ריא
,t 9י:עםען נעשו"נען פון ו"עער ראסע ; Jאיהו ה I$I$ר איו נזtל" איחר שסj Vר איו א
ייעןד פעלר ,איהרע גועעםן ו"נעו ועבעבכוינענס ,איהער אויבע :וונ\ע ,איהרע כ~קןע
ו I$וען ,א'רnע ליaען I$Pראלןע ,איהער צ"חנעו Bעול ,איהר האלו אואכאססער,
איחר כרוסס סארסאר ,איחער העבר עכפעבכיןי ,איהר ווייסע הריס ויי ttשנעע ; אזי
ך~; ס'r יענע סחייועז ,ועילכע יזא שעסס ויר צו ויויוןע פאר עדר יועלס ,ו"בעו
יס'לכנג אןו איכעצר"נרבנ אווי כעשאפעז ,רI$ס בI$ו ריא נעהייעס ו,עכע Pע! זייא
:פערוארכעדרן אח סיס קיין זא:ן א rרער ורעלס כיס פערנלייכען·ןן
" Pעכען סיר איוך עסרראס וייסע II,iחאס כעפרענס וויייאלר~" ,רוענעז איהר
ןII שםאס אזי פאסיכ,ע
עדרו'ף האס ר' P II$כ~ם נעעכספערס " :ויא שסאסס ניס פןו ירא אכסע
וויסישע קררסיער P ,א"גור<\ ,עדר סצ' ~'eבע , iאיער פור ריא נייער Vק~ו;Iזנבאס I$עדר
אררסיניס ; איור ניס פור ריא ס;Iזנ Pאראס איער רעקרועסעעדם פןו Pאסאל I$ניז; ;
איוד ניס פ;וריא עדנעללאס את יייוואנאייאס פרו יוא,ענציא ; אייך ביס פJו ריא
Bאואפ\< Pסעס ,ברגאס ,ר PI$אנ;:רם'ס ,סז:רעכל ז;ס ,לוכאס ,אלז;נ~נעס ,אוורעאס,
פ I$צעס אjר נווועאס פןו איאנ I$ו ,נ'ס פרן ריא צערדאס ,סז;כר' Pוועס ,סאבךעצז;ס
אזו בוגסאנס פוז Pאסס'ויןע ,ארער פןו ריא אועכPאםסרעס B ,אולאס אןו כה1נ;;ם~ס
פןו !נ~וסרבאל ,ואכעדח פוי רא tנ~בז:םאס א' jל א מאנס' Cא ,א ש t:אס ,רי"1לכער
איז נאך ביי ,אכעו ועיוכעו קען ל,עפעו jריא כערססע אןו כעריהםסעםסע פאסיל,ןע
פןו ירא צו Pינפסיבע רווות ; א rרער זאך ו~ז אייו ס'ד פןו Pייבעם ביס אובער
ש Bארען סייןעד אנוסער עדר נערינוגנ,כ ויעלכע צערכינ I$האס גשעויעכעו א~נסער
אולאבד: I$ ירא י'אפעו פןר
.....
1ו ;'8וt1נ ןקוווגנP fות... W • ~pז:ב~ , gנ tlס ' tעור ג !I:שכן Iיכעס ה 'ltען יד.
II,נו Iגגע~נע ןאנ .wיירנו.ע גצ IJכן,ע ע,ר"' 2~i.י
!
כוד ,1 "סענכעם ם;ר ר~ן Pיכ < I,ס, H
יוסטר הז:כע jך~סען ,צו ןעוככע יודז צי ועונערן ,ןער ניס ~על מןר ויאי ייונןע ו",
פערכ,עכס'",
"רז-ס Pען ביס יז ,"rה~ס נעענסםערס ך~ז pיכ~ס" ,איד ז~נ ,עס איז אוב·
ך~עס ; ערן ער Pען אויו ה t$כען Pי r עסנלי,ך או יא רואבעררבערר יועסר ז~כ ביס
זיי Jז:ה Jלין;כע ויא נחר היעסכ t$ה jשסעןר ; ןוא עסן ה t$ס ויכער כזtיז ביס בעעלוןע
קיי! בעשיכסע ,איו ועווכער א ריעסר אזי פ t$רנע Pוןסס I$ה Iליעכע ,יויי' ער,ך וו~ס
יו t$לס ניס נעהאס Pי rלעיכס) ,זmס ניס בעPענס ~בערקעבס עחןער ואס א ריסער,
ז~כערjר עס iררזtכס איהם נעהאכסען פיך ~ סזסר ,רלעונער איו א rערם ריטער
של I:tס העריי jניס רררכ'ן סהריער ז~נערןר ~ א גבב אןר א רריבער איבער'ו
~,ו:ר<.זם II
"רזיר רעו Jאיך ה;tיtנ Pיין סעית ביס ",האס נעענספערס ערר ,.,וענערר" ,הזtב
אייז נעלע Iעז ,רזזס ר II$נ(t:.ל( t:.זtר ,רער כרררער פןר דעם העכרישען ~ס ( t:.ריס פזר
נ~לו,עז ,ה I$ס pייכס~כ ניס נעהאס Pיין כעםשיססע י~עס ,צי יערלבער ויד צר ןןענרע , j
אjר ךז:ר איו ער ןרענש רעם ניס יערבינער בעאכסעס נוער I$יען ,אררבה ועס האס איחם
יו~נעררנערר ריסער t,י;tו וזי פער ררינסינ ,דו<.ס עיערר "ייע Jעס אזי ~רזי
ליעכס ",האס נעו~בס ערר רייוענערר " ,סעב סעו רעננעו ,ראס איר .,זייס איד
פער)יענס ,ןריי ,איהר בעהערם צי דיוש I$רערו ; אק יערן איהר וייס ביס tiויו נ"'ע
האוסען ןןיא tי;tר ! נאכ I$t'tר ,כעס איר א'יר אי Jערם נI$סנון פןו 'יוער ונסער בעוטר
שאפם און א rיסין אייבענעם ב I$עסן אינו כע~ pבס צי סאננו 1ערם נ I$ןעס ,ערם I$רם,
רעם שס ( t:.בר אזי ריא שעחבהייס פיז איינור ראעס ,וונולבע יעוס ויר בעיייס שעצעז
נכי Pוייז ,יעון ריא באבעצ יעווס יערס ןויסען ,רI$ס אז( t:.ייווירבער ריסנור ,ייוא איחר
ריס ,איו איהר ליעכה;tיtכער אjר כעייעבערU ,
יI$ו Pינ \tט האס בעבנוכןע א סיעפנו Jיזזפ אזי האס נזןו;tיtנס " :איר ווייס
ם'נ~ ,נ rיס ויסע םחבח ורגשם ~ערר כיr,ב י " fף~ יתלם ו~ל יייםjעIS ,ו אי,
99 •1 געשיכטע פןר ר~ו קינ~ט ,בןך
"זעהר ניט~ ,נםר t$םיזז ,אויב ר I$ס איו רער ריכטינער t$רט ,ןעו,בזע קריסזtםט t$ט~
האט בעצייכענט ,ערו ריא ,,,וםט ר t$וt ,ב:ו ~ועס וי t$ס ער ה I$ט t$ננעו I$נט וt$ו
ועררעו,ו I ריכסינ ערפילם
"י'י" אייף האט נעענטפערט ~נםרt$ס'ז; t Hר~ס אץ ערר ר'כטינער t$רם,
II
ריןע~ iרס האם םיר םי'ן פר"נר עעצרהום ריא נעש'בםע פןר ו"נע ו"ערו .ער תאט
סיו ערצעהלם ,ר t$ס תיער האם ער בעןעהו צים ערסםעו ס t$ו ריא םוירס-ם"כjי'ר
פו Iסעכיטע ; Jרזז האם ער איהר עכםרעקט ו" jר"נע ,עחוו,כע ו,עבע אןר ר t$
האם א'הם ענרל,ך סאוצעלוז_( נענענען צו פיהוש יויא יערבינ ויא האס איהם בע"
ליעב~ אjו האם דארווך נעס t:כם ~ jענער פjו רעם םרויערש Bיעכ פjו ויין אוננו,קליכעJ
לענע , jאןר ער האם םערל~בנס ,ר~ם סען זזזו איהם צים אבדעבקען פןו וייכע פיעוע
ויירע Jר t$אווענועכע! אי Iרעם שויס פjו פערכעסעכה"ם/,ו
"ריוער ~ויו : ייענערניינ !יך צי רזז! P
יכ t$ס אןר צו ר'א ריי!ענער האם ער נעוזזנם
קי 1.ר Bער ,סייבע ה}';.רוע •jאויף ךעולכע! א'הר ק יקס סים ררסנות ,איו א סז:ו נעויעו
דזזס שיירעל ~ה א ועעלע .אי; ייעובער דער היסעל האם הער"בבעלענם א jאונעברו"
די!ער קרים~סםז<ס~ איו בעייע Iערר פעהיבםםער נרויסע iםהייכ פוו !ייבע אוצרות,
אjו פרייכדל·כססער סעכיט ; ער איו בעייע Jא כע-ל},ר Pה או ,האם בים נעייזזכם םע! ו~ל
פק איהם וויסעי ,שם~ ,ץ אין ~ה jהעוה ,פרעהליו אןו כים אייס;על~סע; ; קיץו ער
איו נעי ; ע iרער ערשםער אי! אלעס וו t$ס איו נום .א;ו אוכבליק ל,ך אויף ~ואין ארם
רז:ס קיי jאוננל,קל,כער תאם ו' iסיס איהס כיס נעקעכם פערכנייכ \lן ; ער האם נ"ע
ל,עבס אןו איו נעיעו Jכעהאסם ; ער האס פערנעםערס אןר איו נעיעו iפעראכטעס ;
ער האט נYליע:ם א ווילער ; ער האט נעווכם סיטל"ר כייא א סםאטעו ; ער
ער תאם כעייענם אן j1אט נ~ככעיזזנם א ייינר ; ער האם נעשריע jאי! א סדבר ;
אינראבקבארער eערו!;(ז ,וועלכע האט איהס ננעלייגם עררטים ,ייו::ס ויא האם איהס
פערל~וע jא' jדעם יכיטען פjר ו" jלעבע ; iער איו נע tאלען א! ז! B :בער צי א eאס-
ם:עוקע ,ןןעככ:ג ער האס נעווכם צי פערעייינע Jביי רער סענ' Cהיים ; רז:ם וו~לם
איהר נ; Pענם דג.הז פJו ייא BאBיערע ן ,ייעלכע ליעב:ע ד t$פאר אייך ,ויע iער וו~לט
ערר צ"ס וו~ס ו"ן קער Bער ייערם אr סיר ניט נעפעהלע jו"א צו פערברעבע ן
העךייננעלענם אי Jקבר",
"איהר ווילט ו'ד סיט וייא בעבעהי ערנער אjו יט Uרעננער,וו האם וויו יאלרז:-
בעז;tי;:ס" ,א לם ערר בעררבר אל"; ; ווייל עס איז נים ר;:נס א ה ניס ":קי; ,צו "ר;:
פילג i:א צוואה יעול כ' lאין נVנע; רעם ' eכל .אויובסטוס צעואר האם נ;:האוסע ן פיר
אינרעכס צו ערפילנ i:י ',זtס רער ג U\lל'כער ס.בסו~נער האט ~ננעו~נט א' jויי~ Jוואה i
.ן
•1 נשע'נסע פןר ר e::ן ק'נ~ם .רנר 18
פערבל,יכען מיס ריא ס~ב~ס~ ערי ~ב"~הל איר ןוס סר,ה זיז ,ס~ ,איר האג נאר
I
"אזי עס מענל,ר ,ר~ס איהר האס יערנש חער ם~יליע ,pיבס~ל ביט בירו
הערס '! Iהאס אויסבעריפע jר~ן pיכ~ס.
אעל איכרינע האבען אויפעוכרpז~ם זיר צונעהערס צר כייערב'ם בעש Bעריו אזי
אםילו ריא ציעבעב t(D-ססובער האבע iנעסער Pס "יא יייים ריא פערר' Pסהי' bפןר
ערם ויסער האס בעברייבס .ב~ר סאנסי~א Dאנצא ה~ס נענלריכם ,או אע;וס ו~ס
ז' rהערר האם בעז~נם איז ערר ר"נער אמת ,רויי ,ער האס איהם נעמענם רןעו ער
איז באך בעועוו א קיבר אןו ה tlס נעוואיסtו ייער ער איז בעייע ן ; ב~ר יעונעו עור
שעחנער רילצינעא פ ןו ס~נאסא איז ער נאו בעועוו אין צווייפעל ,ו'ףיל ער האם
באר Pיינמאל ביס בעחערס פ iו אזא נאטעו ~רער פןר ~זא Bריבעצסין ,אניי~הל ער
האס נעוראיובמ אזוי בזtהעבס פןר ס~ב~סאי
בעהענרב ""סער אןו רעעדבריב אזיו ,האנעו יזיא ערדזעהן צוש"רש צייייא
נערב אב Pי'tנ j1.אנןנעפעהר צייאניצנ Bאססובער ,א,ע נPלייערם איו שווארעצ יי~לעכע
יא pע! אJו נע pערנצס מאנבע סיס אייבעו א j1סאנכע סיט צי Bרעסןע .זעקם פןר וייא
האבעו נעמר~נע iא מ\ידסעב"כעמעל בעדע t:Pמיס ב'':ועט! אןר צוויינעו .א;כס אייבער
פןו ריא ציענענ D-אססוכער האמ זייא נעסערPס האס ער אויסנערופע " : jר~רם
ק,סעו שייו ריא סרעכער מיס ערם מיירמען קער J:Bר פ iי pריס~ססאס~ ,אןו אוכסער
~בעם נארב איז רער ארס .יעולבע iער האמ זי ;ן אייסנעקל·עכעו אלס זיז בעכערבכי"ס
".סר~ זייא האנ ע iויך בעאיילם צו יעכעם ארמ א ןו זייבעז אכבעPיעטן נראעד יןעו
ירא מרעבער חאנע,I Jיtננעשסעלמ זי~ר מרנןע אןר פיער פןר זייא האנעו ~ננעהיי"'ען
מיס שארפע ברעב"הע PאייסצוחאPע 1א Iכבר א rערם הארמעו פעלועכש-סייו א r
אייו ויימ פןו כארב .נ~כךעם יירא מען האס זי ,פןו בייעד זייסען פרייכרל.ר כירו
נריסס איז ך~P 1ינ~ס אJו זיז Pאמםאניע צינענאנכע~ jנצpוי pען ר~ס סויךסעב-
בעמעל אJו האבע Jאויף איהם נעזעה iערם סיירטען קער Bער פJו א יונבעו מא; פזר
איכבעפעהר ךרייסיב יאהר ,נע Pל"עדמ ~לם שעפנ:ר את בעער Pס מי t:בלוסע ,iפןר
ועולבש iעזכ האס נאר סוירסע רהייך כעPעכס זעה ,iראס ער האס נעהאס א שעחכעס
נעויבס אןו א שעהנעם pער Bר~· .לעבען איהם זיינען נע'ענען אויף עדם בעפעל פער .
שיעערכע כיבער או ן םיעלע אפענע אןר פערזיענעלמע BאBיערעו~ .לע ,ועולנע זיינןע
נעייןע עררב" ,עור עולם אויי ונס יייא ירא קברות"לייס, ,יינןע נעוערו pךעםוויר
ירנ שובי) ;:בן M rייגער זופ ירא מיורםענ-סרבגוגור רMoס נuו~ ציט ןרעיונ: M
101 גשעיכםע כ I'\Iי~.p 1ם~כ· וכו •1
ק~~eלעט •14
םער r 1ר;rכוfכנוננום ווIsפtכרב IYקל.ב"ילנוי ארן וsביעוע ארגערר'י'fוםנוםנו .,.יסוגנו.זו
חזו ררא רליוס!!) " ,וגייי tfס tf ,)lז נום זtו; רערנויו JIע pוDsנ
UIו ש.ר \fר א'ו ש Iו \fר .פין א"ן פ tlיק צים וsביעוו
- איר ס tlכט פיו יר'ן ה\fרסער ,שסרעננער בוsסרי
אןר ערריבער ,תערו ttטבר I;tם' , I;tייעז א'תר בעבר I;tבס אייער פר"נר'ם pער eער ול!$וב
רענ'Oנב פזו P האט t;tננעז~נט ווז:-ס ער ערו פערביכטעז, ביס איהר זיינע שריפטען
ד~רפט איהר ניט ערפילען טיט אייער ב vןונרען פעשוט t,tנר ; איהר ר ( tרפט rרע
Bt(Bיעןער איבערל~זע ' iאום זעמ ז~ל בעערכקiע דיא נרוין~סpייט פןר ס~רצעלל~;,
וןעוכע וערט ירענע~ iלס וו~רכונג פיר ירא וו~ס וערוע! לעבע! אי! ריא צוPינפטינע
ציוסען ,זיד צו היטש ניס העריינצופאלען אין ערם זעלביגען זtבברונד tדען איך אןר
t-:לע ,ויעלנע ויינען סיט סור נע Pועמז ,וו"סע Iשוי! רוא געשיכסע פןר אייער פערו ,עב"
טען אןר אונבל·קוינע ,רפ"נד אiי האבע iשיין בעהערט פןר אייער פריינשד~פט צי
נעשוכסע I P
ע סען איהם ,פןר ערר אור ~Iך פזו ו"ן טויט אזו פןר ו"ן צוואה ;
פון יד Iער
ורעtכ איהם כעערדיבעו אויף ריוען _tזרס ; אוז אויס נייניערער אזו טיטו"ר האנען
מיר א:יסנעטיעדען רעם בראדען וערב ,רועונען מיר האבען בעדארפtב נעה ,iאום צו
זעהן סיס אובוערע אייכעבע ~וינען דאס ,יו~ס חאס אונו איבtבערעסירס אזי נעריהרס,
אלס נ \lלוינונב פיר אובןער טיטו·,ד אןר פיר ריא בעדויערובב ,ד;tזס סיר האב!ע ביט
נעקענט פערהיטען דיזעס אונבל , p,נעטען טיר דיד p ,וונער אטבר_tזסי - I$וערניבס I:ענס
-ניט צו פערבערנpו דיוע Bא Bיעערן ,בז:ו טיר א"נינע צן ל~וען א ' '1ד~ס נעט
מיטנעהטע ."jאוו ניט יוארטענדינ אויף ערם t(Bסטןכ/ס עבטפער האם וויוו~לךI$
אויסנעשטרעקט ידא האבד אןר האט בעבומע jאייניגע םה דיא Bז J,;'St.,רע ,Iוועלבע
ו'יב j\lבן;לענע lנ I$העבט צו איהם ; ועהענידנ יזזס ,האט אוכבר I$סיז :נע יאגם " :אויס
הע~ל,כ' pיוכ ועול איך א"ר ל t;tוע lהאוסע) יעבע Dא Bיערע! ,וועלבע איהר האס ז:ננדז
בוסע~ , iבער איהר טווט טיר ידא איברינע ל\{זען פ ערנרעבען,ו Iוויווא ,ז;,tל וועלכער
איו בעייעו Jנייבעיריב צו ועה , iייאס א' jדיא eא!'!יערען איז כעי~ס I$נע , iהאט איינס
פו iו" בעעפעבס אזו האס נעפונע, jעם סיטע" : ,דאס 'יעי פ \ jפערצייייפוובב".
"ראס איו דאס ועצסע" ",האוכ בעו t;tנט אנסר~סיז ",:יוג.לכעס ערר אונגליקליכער
האס נעשריעבש ,או iאום איהו ו t;tלם ועה , iןןיא ווייט j"lאתנו p,האט איהס בדז
טריענע , iו < tלס איהו עס לעוען הןי,ך טיי ,הערר ; " Sיהר האס צייט נענוג וערהרג,בד
ו'יא כרז:נpו ערם ק נו/,ו "ועהר בעjו ",האס נעו t$בס יי'ייאל , t$,א ~ jlזו' ןןיא אוע
ביי" שטעחעבער האבע! עס אויר בעווזי :וס ,חזי:בןע ז"א ויך הערוסנJ/שטעלט העוום
אהים איי עו האט איו " Oקיו oז:רגעועוןע fנ t;tל>»בעדס נעייכט :
103 'JשfJכעם פח ד~ .p iם~ב~ כךו ·1
,פןי tlה'נ אי ,בון אייו:י;רזיכ:.:יג .וכי~י <:; t:טעס אןו '""~ג
t
Gמ1 בעשיכסע פןר ר~ן קיב~ס ,ביזו , 1
סוס ירא סייזענר Ifנרעער ם Ijנס Ifם:פישע גכcסעע oעביס ראו ווםיעויייע חIII
- "ונון אייOהווגבנון ערם סרוייינען נעז Ifגג
קווו rו ltי Ifר שוובם סיי כנוסנוי צי זוון Ifוס "ווע
ייר א געשס lfיגכענעס Oעיליעבופען.
"יא ציהערעו אוו נעפעלעו בעוו~רנו iקריס (; IססI;tס~'ס לעיר I$ ,נער ערר פ I,Cר
לנוועו האס נעו~נס, ,אס גאר ז"ן סייניגב שסיסס עס ניס 1"'t.tסיס ערו בעשוי"
בונג ,וועלכע סען האס איהם בעבענע! ) Eוי סארצעלל t.tיס אנשסנונריבקייס אוי בוססקייס,
ער iקריס~סס~סא קלאנס ~ ,רועבען זיי Jאייפעחוכס ,ווענןע ויז םעור( t.ב t:אןר
ייענון ו' rשיירכונ פJו איהו -אלנוס יי I$ס אוו ננונןע איהו נוהול·כקייס אןר נוסוע
נ ( t,סנון·
t.tסבראסי~ ,ועולכעו איו נעייעו פנורסר'יס ייסס "יא נעהייסססע נער ( t.בקןע
"אום אייך ועבס צי סאכןע "יא ננועבספערס : פריינד ,ה I$ס איהס עוריף r פןר ו'
וא.ך סי' jהנורר ,סת אייו אייר ואנןע ,ראס עדר אוננליקליבנוו איז בשעת נוו האם
~שערונובען 'יזנוס ל,נוד יייוקליף בעויןע בעשיי,ס פןר סאר Wללא , iאת אזי פת איהר
אל r ,איינוננעבאנננון אום צו ועחו אויב ריא שיירוננ ועוס אויף א' nם האבש א בנו·
ועוהככובנו וויוקבוב ,זeכנוו אווו יייא דא פנוול,עב t:נו ו"בןע אונרוהיב בייא ערר
סינרססנור ואו ,האס ווך קריס~ססאסז tנעקיעוכס סיס אייפנורויבס ,סיס פערדאבס
עס בלייבס בעהאלסע iפור ייאתרהייס:ג,/ ועולכע ער האם אןו יסס אייבביכריננען,
ערריבנור אלעס וואחר ,יי~ס עס יינורס ערנוצהלס פי Jסאעצרללא'ס בוססקי-ס ; וערן
האוט-תערציב ,א ביסעעו פרעיו אזר צו איו וו ( I:ם ויא סע iואל ניט רעכי l-נע! יאס,
חסוונות איוJן אויפזובע 1"1' i ניס אליי1 ריא קבאה קש אפיכו ,.יעכ ,ץ~,ס'::
איהר#I,
האס ננוואנם יייייאלרו ,$אןר נוד ה I$ס נ 'I7וו~לם נעותכח יי~הר #1, ס~ ,,,איו
נךר •1 בשעינעט פזר ~'.P Iם~נ\ tN
י ! Iנ ! •1$ Iיונו'כע ה tlןעננ גןו • ftוס ז"נען ייא פופצוג שוועססערו פון ! Iג:זוויסנון
tביירםעם זווערע ס Ifנען אין יערז"Vנניגער ב~כט או ן זיינעו tfוע )או'םנור איינ(ע !)'>רשוכיים גנווftורען
יי ין ניהנוס שםענייג \!נצווכיי\ע סיט יו I$ם )lי tIועכעיריגעו צונגער .ם ! Iנ ט ! Iו ו .ס ס יוי 0יס
זכ ו ז יוס א ון ')גו 1$ו זייבעו אןיר זינךינע ,פון ויע"כע יערעיעי ה!!:זכ ,יך געה \1ם זוון שםיI:Iף :
-צו PייPונ tf "'iשןרעיזע פעוזגונ' -צו ד"ן איסעי ךוךשסיג .ס ו ז ו .וס Iכ וי נ וכ tfל ו ס
.ו ,יי. .\81 .....
107 •1 בעש·כט !'.פה ;~ר .ם~ב\כ jבור
"עדר ה'עס ,האם סיך ,רויא א\הר ~Iנס ,בעשאפ;ע ~זוי שעהן ,י~ס א\חר
ס'ר נr סחם סיף נים ורי,ענריב ,יעכע! אןר איהר ר J/נjכם ,יאס פיר ר' Iע ל,עבע צו
רער פערשס~נר ,ועווכע Jבזtס האם סיר איך פערפליכסעס אייך צר ,יעבע 1צוריס.
נעגעבש~I ,נס ס,וי ראס ~>עס רו~ס אין שעהן פערריענס סע~I Jל עס ,יעבען ~
יואס וו Vרע jנעויעבס פיך Iייער שעהנהייט, ~בעך אי'ף פערשסעה ביס ווארים ר\א,
"1 ז~לען סחעז \,עבש צר'י ; Pעם jכען רז!":ן בעמ~לס , 1" 1ר~ס עדך ,יעבי הז:בעך ~,ז 1
אין רז:ר אוכךעכס צר א פער Iעהעניס אןר ~ Iוי רי\א א סיא י סjכייט jכע jנ\ס בעפעכש,
זז:נען :ל"" א'ר ::ע,ל ריך פיך ריי! ש Vהנהייס סווסם ריא ס'ך אי'ר ליעבש ,ועו,
אייך איך ב rסיאוס .אפ'לו ועו Jכיירע ז~לע 1"'1 iבכייר שעהן ,א'ן נאיז עדרפק ".כj
1
כעיייין ניס ,ראס " 1רtזרפ \lן וייז בל"ו א י ן וייערע "י,עכס ,רוייל ביס יערע שעהנהייס
ך"צס צום 'יעבען ; םאנכע שעהנהייס בעפעהוס בוך רעם אויג אjר כעהסס ביס יז:ס
העוץ .ויע\ Jעעד שעהנהייס וו~לס רייגען צו ויעבע ייז:לסע iסענשענ'ס העועצר
שטעכריב ויין צוס\שס אזו סיר ייז:לטע jנ\ס נעוראיסס וואו ו\ף ז:בצןשtנעלען ,רוייל
שעהנע ו~ב"ג jוייבעז ר~ אונענול· ך פ'ע,ע אןר ר~ס פער',עבען Iיך ןו~לס Pיין ענרע
ב'ס כעהעם\"!! j iא האב נעהערס רז:ס א!כחע ל·עבע הייסס ,ועו Jסע Jכיעבם נ I$ר
אייכעם ,אןר ראס יו~הער ל,עבע א'ן ר'א ,יועכבע איו כים ב'ע~ויאינבען נז:ר פר" ,פןר
אייבענעם ויילעז .ייעז ר~ס אי; אןיו ,ווארים ןשע וירוט איהר~ ,ז א\ך Iזtל ~ויעב·
שענPע; סייז העריו נענע Jסי' jייילעז ,בזtר רערפ~ר יויי' איהר וזtבס ,ראס איהר ליעכס
ס'ר ? ןזtנ"tנ סיר ~ ,בעס איי,ך ייען רעך היעסל ייז:לס סיר זtנשם~ס צו בעבע ,
שעהכהייס בעש~ E:עז א סיאוסע ,ייז:לט איך סייו יאן Dעכען בעpל~כען איבער א\ה
ריעז א'הר ייזtלם סיך ב\ט ליעבע ? jאייסער רעם וז:לס א\הר כעערכPען ,ראס א'ר
האב סיר אל"ן נ\ס נענוסען ריא ש Vהבהייט ,יעו לבע איך בעויז ,נזtר איר האב \ Iא
נעjכרז<בען וויא זיא אין אוס א סחגה פןר היסעל כיס בעבעסענערהייר ; אזו א Iוי וויא
ייעובע jסע P Jע jנז:ר ביטיט האבע Jצו רער שלאגב פיר ערם ב\פסיגJע שםאבעל ,סיס
זיא סיירטעט ,ווייו ריא נאטור הז:ס עס איהר נענעבע ~ , iזיו Pענט איהר טיר ניט
כעשולרינע iועונע iסיין טיעהבהייס jוו"ו ריא טיעהנהייס פןר ~ 1אונשילרינע iפרויעבי
-עיבעם פעךנרענס ציסער איז יירא א פ'יער ~ערר א ש~ךפעס ' eורעךר פו iייייסען
עהךע אין פעריואונערט ניס ,ייע Jסען קיטט ביס צו גז:חענס צו זייא. ריועס אוi ביט
אוכשולר ויינע; א ציערוננ פיך ריא ועעלע ,ז:הז יוע,בע רער Pער Bער איו ביס ו\עבענסי
ווערםה ,ויעז אפילי ער זז i"l ':ורידקל,ך טיעהן· (t, t.זו' ועו; אוני t:ולר איו אייגע i tי
ריא טר ח ,ייע ל~'ב בעצ'ער;; ן אJו בעי:כ ז הכע iאירעם קעךםער אי ערם גייסס -
ןוז:ון Cזז:ו ריא;:" ,ובע ןן~רם כעוי'1בס cביך א'ר ....שעההנייט ,וין שייןנח יכס "WM
.1 נעיטיכטע פן iדז :קיכאס .נוך 106
פז:רלעןען נאר איינט פזו ריא 9א 2יערע , jוועלכע ער חI$ם בערעטעם פזו פייער ,רע::ז;:
איףטכע Iןןה (jהז<ם איהם עררפiי רז<ט הזזם ~ י'איכעדרליכע ער~ייכינ; )'ייא
ז:ננג;האלטע ; iרע Jפjר ערם שפיץ פה רעם פעלזענ-שם"\ ,ארנםער ייעככע jז"א
הז:נע jבענך\(גע iרעם קבר ,הז:ם ז' 'Jנעןויען JUריא שעפעךיום~רעצלל~ אJר ז יא האם
אויטגעזעה 1אזיי שעה ,1ראס !יא האס איגערבעשםיענען ריא שעהנ, pם\\ פ יר ייעלבע
זיא איו נע\וע Iע jבעו-ופע . iדיא ,ירז:ט האבי!I 1.יא גאן גיט נעה~כ בעזעה , jהאגען זיא
כעםראכס סיט שמזסער נע < iאו:רערוככ או iריא ,י'עלבע זייכעו נעייע Jכעוואוינס זיא
עררזעה •j צו זעחן' j ,ינע jנעיוע Jאווי גוב:נציקמ וריא יענע)\ ,עלבע האבע Jויא ערטם
ר~ ~ ,'Jווי נא;וד רויא אסנךז:סי\( האט זיא ערר iעה , jהאם ער נעזז:כס סיס צזj:ר :
"קוססס דיא ,יוא געפעהךל,בע שלאבב פון ריועו ב~ךנ ,צו זעחו אויכ ריא ווארנרעז פjר
ייועו אוננל' Dל,כע i , iרעלכע Jריינע בךויואסקייס האס נעמרירמעס ,ייעלען ביי דייi
ערשיינעו ז j :פ~;כע jבלוסען אויף ר~ט '("כ ז:רער Pוסטט ררא רין צו ךיהסזע סיס
ריא בייוע טהאסע Jפי Jדיי Jארבסנ;ניטל,בער נאטןר 9ז:רער פ;ויעכעם הויבע Jארס
הערז:ב :iו pןקע , jוויא רער או;באךט iiער~יבער כערז :הא t:געק וקס אויף ירא לפאסי]j.
פjו דער שרפה פןו רוים '1ז:רער ס'ס פרעכה"ס צו סרעסע 1אויף ריזעו אונגל p,ליכעז
סוירטעז Pער Bער ,וויא ריא אוברא;קכ ; tרע טז:כטער אויף רעם סוידסען Pער Bער פזו
איחר פאסער ט~רקיייביוס I '·1אב אונו ניר צו ווז:ט ביסס רוא בע Pוסעו~ ,עדר וו\(ס
רש אווי וויא איך ווייס ,רז:ס קריסאטסז:טז :האס כרזקנ ער האס j רוא ווילטס
נע:יענס איעםר נעטחז:ן ר"ז וואןכי~ ,וויל איך אייך נאך ז\\ן סוייס זעחן ,ראס ~לע
כעהז:רנעlI.j "ז:ט רופש Iיך ~ jו"גע פריינרע ~,לעו דיר
"אי P ,ום ניט ,אוכנר~סי\( ,צוכיעב Pיינע פjר ,יא ~לע ז~כע ' iיעולכע ייא
האטוכ אייטנערעכענס II,האס בעעכטפערט וכ~רצעללא ,איך קום בלייו טיך צו פע י
טהייריכעז אןז איי ,אכעטעז צו יייי Iע" , iיא ווייט אובבסרענס עס וייבעו ריא ,יעולנע
,יןאר' W:אויף סייז ריא שולד פיר וייערע איינענע לייןעד ~ערר פיר !)ירט~טס:tזס~יט
סוירוכ jאו iאיך בעס רער'בער אלע ,וועככע ויינש ס~Iן' ~,ך יס'!ן גוס אויסצר
העךעי ,ווייל א' 'Jנךו' 'Jניוכ פיעל צייס אJו םיעלע ועורוכער פערשסעבריבט rכענשען
צו אינערצייכעז ריא וו~ nרהייס,
• I,iבש I$ ::ס ס t1י ) jוו Iנ Iו Iכ זrיר' qי"י ו\lן Iכ ~ י ןר י tו ר Iכ tב ן לי י tו ן Iכ ) 11רוןםסיער
קי;ניג( I .וערכע" א'ז בעייע; עדר :~ Cעי פו 1רער רג\'ו \Jסעו ס ן לי י ..ס!Iי) jןןיניןס איו געייען
";:ו כ : \jפן; ר'זע" כילל t1 ,א 11ויא .ד tl$ב אי.דו t'Cר~' ::ןעו!;!;::נ ם~דערן ייcנ סןjד\ק'יגי\ Oו \lי ןןג/ר\ע
\JIנס .וeו ו'.גס cי . lIב~ העוןיu..כ( - ';: pנינ אייף ז"ו :;fדס.
109 •1 נעשיכסע פןו ר~ן קיכ I$ס .בוף
איינענע נצרע , Iאiי פזו ה"נס 11$אiי וו"סער זזזו עס Iוייםע]", Jיז ם~ ,וועז איינער
שס.tזרבס פיר וכיך ,שס < tרבIכ ער ביס רררך אייפעךזוכס ~רער פער.tזכסובנ ,ווייל ירא
ור~ס 'יענס קייבעם ניס Pע P iייבעם ביס וכאכען אייפעחיכסינ את ~~ iפעב-העצרינע
ערPלעררנכ דארף ביוכ ~נבעבווכ;;ן ועורעז פיך פעראכסובב .עדר ייזזס ררפוכ וכי~ ,ז
~ וןי,דעס סהיער אiי ז t.גיפסינע שלאבב ז~ל וכין אויסוכייעדן וויא א בעעז אזי נ-ע
פעחר,יכע זאך jעדר ןןז:ס האלס וכיף פיך אן ארנרא;Pנאער זזזו וי'! ועונע jוכיך
ניס בעוכיחע ; Jדער ווז:ס Pע Iוכיך ניוכ וז ':ביס זוכןע וכ' rבע Pאבטשאפס אזי עדר
ןן~ס רופס וכין 11$ברויואוכע ז t:tל ב I$ך וכיר ניוכ נ~כבעהן :דיזע ויילדע חיה ,דיוע
ניפסינע שלאננ ,ריזע איבר.tזב Pנאךע ,דיוע רנריזאעס ,ריזע אובבעPאנטע וער t:איהם
בשום אופ Jניט !וכען ,ניס דיענעז ,ביס קענןע אזר ניס נזזכבעהז .וועז pרים I$סס t$וכ~ Iס
אוכנערול ,אזו וייז צו ברויסע 'ייעדבשאפס ה~בען איהם בעוכרירסעוכ -ויאס איו איז
עדם שולירנ וכ' rעהרליכע אויפפיהרונב אiי וכי rפזזחיכטינקייוכ ? ווער איך בעהאלס
וכיין ר"נע אונשרלד צווישע ז ,יא רניעסר ,יויא אוזי קזע ער פןו וכיר פערל.tזננע! ,אז
איך וזז' זיא ןןע,עז פערליערע jצררישע! וכענער ? איחר ןןייסס'!! ,יא בי Jר"ך נערכ,ג
אןר איך בעלרסtכ ביט וכעהר ; איך בז פריי אןר רריל אןיף וכיו ביוכ הזזב iVקיי! יזזן ;
אייז האב קיינעם ניס ל,עב ארז האב Pיינעס ניס פיינד ; א'ו בעוכריב Pיינעם ביוכ
ארו שוכייכע' Pייבעם ניס ,איך ש Bאס וכ'ס קיינעם ניס אlי ארנסערחאלס וכי ,וכיtב
Pיינעם ביס .וכיין פערגכיגעז איז זיך עהךליך צו אונסערהאלסiע יסס ירא ינרנפרריע iפןו
ירוע רערפער אןו צר זז:רבע iפיר וכיינע צ'עכע; ; וכ"נע פערלאננעו נעהע! ניס "ייסער
ןןייטער ,א'ז ר~ס צר בעסראכ- יע וייא ריזע בערב ,אןר רעו Jוכיינע בעךאבקען בעהען
דירך יעולכןע וכ'r וכע Jריא הערליכ Pייט פי Jהיוכעל ,יוזזס רזזס איז א jאיכערנ.tזבנ,
עזעוע ערהייבט וי'! צי רעם זזרוכ ,פין ןןעלנע jזיא Pיוכט.
~נ t:יי\(רוכ ,זןי אווכ- r'p יסט ר'וע רוערטער האוכ ויא ,ביט יוארוכעבירנ איוף
אין איינעם פןר ירא ז:ננעש'ז:סענע ערטער פןר ערם בז:הענ· r P
בע ןוחרט אןר איו הערי
v
טע! בארב אןו ה~ט בעלזזזןע יערען שטעהן ם ךויאנררעךט איבער איהר שעהבה"ם אןו
pלונ Pייוכ.
א"כינע פןו רא ,ועווכע עדר שטאר pעך שטראהל פןו איהעד שעחנע אויכזv
האס רורכבעשטז:נעז ,הז:בע , jוריא עס הזזם אר'סנעעזה , jאיהר בעיו t;tלוכ כזזננעה , j
ביוכ Pיקענךיב אויף ריא ר"וכלינע ערקלערונ,נ ועו:י'כע זיא האוכ נעבעב!ע .אלם יזזן
Pיכ t;tס האם ראס נעסעך Pם ,האם ער נערענקט ,או רז :איז פיך איחם בע Pיעס! ירא
' tסכינע גע"עכענהי-ם זזנצדויענjער וי rך·םערא Cס .ז'ו זזנצרבעח Cזע פיר אונבליקליכע
בשעיכטע פי iר~ן קיכ~ט .בןי ,1 108
טרה אום צי בעפריערינעז ריא חאיה פי! ' IIבע , Oויעלכער ווכט "וע וtיtך פק איהר
איעוכצורןיבע ? jאיי ב'ן פריי נעכ~רע ,1אןר אוס צי לע:פען tריי ,ה~ב איו סיר נע-
ייעהלט ריוע א"כו~עס פעלעדר .ריא רכיסער פק "וע בערב ו'יב ;Vטיי! נעועלt~,זפט
או; ר I;tס קל I$רע וואסער פת "וע טייכע iאיו סיי 1שםיענעו ; זיי ערצעהל איר טייכע
ייע i שועורר פ;רייייט;ע. t.t פ"ער אJו t.t עחנהייט .אי'ף ביןט"e' i נ עי.tזנקiע אק ייייו
איסעצער האט וייו נעו I$וע Iפערבלענעד! פק טיי! שעחנה"ט ,האב איך איחס הערוי-ם
נ Pניעס jפק טעיח ,אזו ייזע ריא ויע:פע iPע ב~ר אויפבעה t.tלטע iיעועו Jפ ק הז:פניכבע ;,
שיס t.tנעדןו נ' lבעבע ן ,סענ ס:ג iויכער '1" 1 יעולכע איר הז:ב ניט קריסז:סטזtסזז iניט
t.tלס ט'r סיירט עסהר שילר, א rו'r איינענע ע Pשנוח האט ו'r ו I$נ;ע ,רI$ס
נרייואססייט.
י;ער סע Jורעט סיר ו I$נ , II1ר I$ס עד האט עס עהרל,ר כעסייכט אJר יעריבער
איך איחס נערארפט אייסהערע! ,ענטפעד איי ,ראס יעוז ער האט סיר רז,: הו;:ב
ייאי עמז ונ I$בט יעצם וייז Pבר ,ערPל yרס ויינע עהרויכע נעפיהלע , 1האב איך איהם
נעעכטפעדס ,ר I$ס אי'!ן חז:נ בע Iטל t I$נ;ע איסער צי לעבע 1אייבוtיtם אק ר I$ס ב I$ר ריא
r
ורעס נעביעסע Iר'א פריכם פזר ס' I$בנעוןנרערטע Iלעבע Iאןר סייז שעjרב· ערר אל'r
הייט ; אזי ורען ער ח I$ס כ I$ך ריוער I$פעכ'הער~יכעד ער pלעריככ ויך ר~ך אייכנע-
ו B::ארט צי נעה Jנענע Iח I$פכיננ אק צי וענלע Iנענזע עדם וויכ,ך איז עס רען א
איינעכער רידכ פי JוייI ,יאכרעדר ,יי!;(ס ער איז פערווב Pע jנעיי ISזעו אי! עדם שטר I$ם
אכוכtזוויסהייס ייו; :לט איר נעיעו Iפ t.tלש ; חייט'ו ורעז איך יי!;(לט איהם כעהאלטען א'I
)!'יא נעחאכעדוט נענע Jסייז איינעבעם ,
יעו ז אייו ייזtלט א'nס נ I$ככענעבע jיי I$וס
איו נעבל,עבע! פעסס ביי ר I$ס וייביבע ווילזע אןר נענע Jסייז פעססע Iעבסשויס ,ער
בעיי I$עוז פערצייייפעלט I$ ,בור I$חו )!'יא נענע~ טיי jרייסלינער ערקוערנןנ iער איו
ה I$ב איחם ניס נעחאסס .אירסחייוס יעצס ,אייב עס איו רעכט טי ;-צי בעשןלדיבע!
א'ן ו"נע ל"עדן .ר(;!נ עדר אטח יער בעסר!;(כעבער האט רI$ס ערכס ויך צו נע Pיאבען ;
כ I$ר יער ,ייעטען איך פערצייייפעלם סעב וייז יעבער ,ייעסע! סזע ח I$ס בענארט ;
נע'נ ה CI$נוכנ ,ו I$ל וי ,פערסריועז איוף טייו ,אjו רער ,ייעט :Vאייו לז:ו צי צו סי,ך ו I$ל
ר':ן ריהעסן ; I$בער ריא ,ייעלכע איך ה~ב בז:רבישס פערשםרז:כעז ,כיtב בעסר I$בע, j
ניט נענענע r'!' jה~פןנככ אJר כיrב ציבעל~וע jצי טיר .וז:לזע יסך ניס רי!::זע ברויואסע
tcעדר טעריער' .Iביו יעצט איו טיר נאך ןמ השטים ניס נעווע Jבעשערס איף ל(;!ו
איינענעס ןויזעל -ועונש r'D יסר פערל,ענ , jIIאJו ר~ס אייז ו~ל טיך פערל,ע ב ;ע טיס
ערם איו נזeר ניס!;( יי~ם צו רעיע!.
.עיערר איינ]ןר ,ןיו C' $ו~כ Cט" iלע'נ ,Vו I$ל עםר Pןע "זע ער pלעדיננ פיר 'יינע
l1ז געשיכסע פזו י t,tז pיכ~ס .בור •1
ענ ",נ t$יז סערריללנו ,ביו עו וערס פריהעו גיס יריגינןע ~לע ירא י t$וינע בערב פוי
ירא רויבעו אiי עסרערר" ,סס וער;ככע ,וירא ;עס ה~ס נעו t$נסf ,י-א ויינעו נעיי!ע פלר,
ttלס ו\\א ה~בע iנעהערס וי rנוטען ענםשלוס ה~בזע וייא איהם שו rסעהר ביס נןו
I
נא;ן א סזז' פק איחם נעבוסעו t,tבשיעי אןו ו"כעו ויר נעבtזכנעז ח~נעi ון; I$כס בעסע!,
וייער ייענ ,אויף וערלנע, iיא נעשיכסע פוי ס~רצעלל~ אוי Pויס t,tסס I$ס t,tוריא אויד
1ו אונסער וייז שס I$י גענעבןע נענוג fייא האב!ע pיכזזס 'il$ ויפ ים~ונעn ירא
ח~לסען.
יt$ו Pיכ t,tט ה t,tט בעשל I$סןע אירפצוזונען ירא עשפעrר ס~עתלל~ אור איהר
זtנצוב I$טעו ז"נע 'יעכסטע ; זtבער עס האס זיו נעס~כט ע eעס ~נערר ,cוי 8tיוכר
~וכ~~
~~ '4
•1 געשינטע פה י~ iקיכ~tנ ,כוף 110
ו'r יוננפרויען ; ער האב יעריבער הערויפנעלענט ויין חאבי אויפ'ן חעבטע' פת
'~ווערי את ה~ט נעו t$בט "יטל,ך אויפ'ו הויכען קול '!" :ייכער -עס ט t.tכט ביט
אויס צו וועלכען שט~נר I$יער כערוף ער כעהערט -ו I$ל ניט וואנען נו::כצוכעהן
ט t.tצרעללא'ן ,ו I$נסט ייעט ער אויף ויך הערויפבר\\כנע jט' rצזזח .ויא ח~ט
קלאר אזי ריכטיב כעיייעוע ן ,יזזס ויא הזזט וועביכ ו~'ל י אין ס,ר t$ !,סט~ט~,ס טוייט
אזו י I$ס ויא איו ווייט עררפו~ ,1ז זיא ו I$ל איחר:נ ו,עבח~בעד בעבען חזזפנוננ ,את
ערריבער ד~רפע iאלע נוטע טעכשע jפןו יער ייעלט I$נשט I$ט איחר נ t$כצובעחן אןו
פרעIב t$לכען ויא עהרען אןו אכטע jערר E:אר וו t$ס ויא איו ריא אייכצינע א' jדער ועולס,
וו I$ס לעכט טיט ~ועלכע עהרו,כע נעדאנקען".
צי ווייל ~ובpעס,סטר It.t !'ינ I$ס'ס יII$ צי ווייל וייא ה I$בע :טורא כעחאט פאר
אטנךזcסי I$ח I$ט ויי נעכעטען זtבציטח JI$וייער שולריכ Pייט צו זיין נוטען פריינד -
עסי הזcט פערטיב בז פזי זזרט בעךיהרט P
ייכער פת דיא Sאסטוכער חזזט Iי':ן ניס
בעטאכט ערס סב,ך פעךכרענט Pריס I$סט I$ט ' I$ס Bא Sיערען אזי חערייכנעלענט אי!
ערר ערר ו' rסער Bער ,ביי ייעלכען דיא כיישטעהענרע ה I$כע jפערנ I$סש פיעלע
טהעדרען .ויי ח (; Iבע iצונעטאנט יעם קכר טיט א שטי!' פעלוענ-שטיי! כיו עס ועוט
פערטיג ווערש ~ טצנה ,ווע>נע ,וויא אטבר t$סי I$האט געו I$גט ,ער יעוט ל~זען
ס tlנעז טיס ~ ~Iנוסח :
ר~ ל,עגם I t1כערtנעב:פענ'ם
yלענרער ,ק tlוםער קער Iער,
ISBםIפיר, tI ער איז געןיעו
ts
נםעס רבען רירר א ונר tlקב רקיי,ןפ ts
רירר שס tsי yאיו רגויז tsסק"Iפ,
סיט ןעילכע ריא סיר \fניי Iכון י'ענו
Iכערש Iךיים איהר חעשר. \:fכtכl
ןוח ה I$כען וייא בעש I$טען ערם סבר טיט פיעוע בלעטעך אזי כווYjס אזי
ח \tנןע זיך כעשיערש פזו ו' rפייינך אטבר I$סי I$טיט כערויערן אןו טיטל"ר ,ו'יייאלר t$
אjו ו"ו בעכו"טער האכע 1או'סבערריקט וייער ט'טל"ר אjו י I$ן קינ t$ט האט כעניעם j
I$בשו,ר פ!י ויין ווירטח א!י פJו בייער רייועכער 1$ ,ב:נוו t$הל דיוע ה t$כIIז איהם כעכעטען
טיט Iייא צו נעה Jנ 11$סעיייללע ,וויי' ,יוער I;tרט איו אויי ביט פיר אנענט"עי ,י I$ס
א rיעערר נ~ם או Jא rיערען ןו'נקעל קש ער וייא י I$רטע t$ iנ:נרעפע פיגנל עסהר
אלם אין ! tו ! tניעח t$רט P 11$' .יכ I$ט ה I$ט זייא נער~נ pט םיר זי'ער ראטה
א"' נעו I$נס ,ר~ם ער קש גיט אח ו\יל גיט קU Kסה yרציב Pייס I$ ,כרע ער ה I$ט
113 בוך .1 נעשיכסע ו i ::ד~ז קיכ~ס.
Iכיס!!::ג-צייס וביס ווועדע פיה אוז ערסער ,וואו עם כעפינע! ויך רג~ו אוז יו~סער;
און דער טר! !::וואו ד !I$קינ~Iכ ה~ס ויף ציפעויגערווייו בעפרנע iאיו ווו גרארע בע-
פעוע Iגעוו I$רן .דא ה~ט בר~דע ר~צינ~נסע נעקרי כעז חשק ויך ~כיסעו ווססינ צו
בעיואיונ בענ Iויי I ~נע! מיט די נקנות ,אין קוים ה~ט ער ויי דעשרעמקט ה I$ט ער
הייט אוז 11$וווז הרערז'ס ערוייבכיס נעגענעז ~ וענעריגעז ש Bרונב או! ה~ט ~ננע-
פ~גנע! מיס ויי צו נעפריעדינען וייז ויידענשאפט~ .בער די קוי~טשעם ,רזעונע
ה!!::בעז וכסתטא גiןlאט מ iYהר חשק צוtב עסע! אום צו ע .eעס אנרערש ,ה I$נעז איהם
ובקנו .eבים בעווען מיס וייערע ק~ .eיטעם אוז וכיט רי ציי,נער איי~ אזא'ז אופז ,ד~ם
נ~וד ה I$ס בע .eו~צס ויין זערסעו אר! ער איו נעבוובעז ~ ~ Iז~טעו .רי פיעה-
טריינער ,ווע'נע ד~בעז צוגעועהן די שטערונגע jרו I$ס ער ה~ס וייערע קוי~טשעס
ז?נבעמ~כט ,ויינען געקועמ! צו ווופעז וביט וייערע שtכעקענס אוז ה~כעז איהס אווי
בעקויירט ,ד~ ער איו גענויענע! ויעגען אוי~ דער ערר איז גרוו[)ע צרות.
!~ד קיכ I$ט או! סאכ:tכאש ,ן.ועו:כ.ע ה~נען געועהן ,ווי עס! ד~ט ד~ ר,tזצינ~נ-
ה,tזבען איהם נעאייוט צו היוף אוז ד,tזז קיכ,tזtכ ה I$ט געו I$נט צו ויין טע Iנעשו,tזגע ,I
ו I$נדרעI שיוד סרעבער" :ווי אי'ף ועה ,פריינד Dאכסש,tז ,ויינעז די,וע קייגע ריטער,
גידריגע מענשע Iפו, ~ Jגעמיינעם געזינדעו .איך זו;;ב ד~ם דיר ,ווייו אין ~ז~ פ~ו
עסנסtכר דיך אויך אריי.נ.מישע Iאוז מיר העופעז נעהןבעז ר~כע פיר ר,tזם אונרעכט,
וועוכער ויי ה~נעז ר,tזציכ~כטעז געטה I$ז פאר אר,נוערע אויגעז",
ה~ט נעתןבע ",I "יי~ם פיר ) tר~נע צ,ר אוע שווארץ י,tזהר קענע Iוביר ר~
יוען וייערע ויינע! ד I$איבער צוי~כצינ און וכיר ויינעז נ~ר סאנטש ,I$ געו I$נtכ
ציריי אוז אפשר ג I$ר ~נדרעה~ונעז~"
קיכ I$ט; או! ניט "איך בעשסעח פייר הונדערט" ,ה:tזtכ בעענטפערט ד~ I
רעעונדיג מע,הר קיי! וו~רט ה,tזט ער וי'ף נענוםע! צו ויי Iשורערד או! ה~tנ ויך נע-
נענע! ~ ו~ו אוי~ די י ) tנגועוער און סאנטש~ ,וועךכער ה I$ט רורן' ':ויי! העררב ' 0
קלא .e כישופיעו בעקר~נעז מוסה ,ה~ט אוי'ך בעטה!!::ז ד~ם ועוני נע .וביט'ז ערססעז
ט!!::ח ער איהס אייג" נעגעבע,I וועוכען ד~ו קינ~ס ה~ט אוינעס פוו די י~בנועוער
געשניtכען ~ שטיק פי! זייו ועדערנע ק~מעועועקע יכוס ~ '~סיק 9לייצע .די י~כגוע-
ה I$בע Iנעכאt eנ פי 2 Iםעני~ע,I זען ,.ועהענד tנ ווי ויי ייערן ד~ אווי בעפאועז נור
וייועע ש:tכ Vקעבס ,ח I$בע Iזיי ארימנעריננעוט און ה~נען זיי I$נבעהויכע tI,' Iו~בען
רעם קוא ? Eאיו ינץוז סאנטי~~ כ 3/ועגען אויםנעציונעז אוי~ רער \I ~הז רחמנות; כ
געשוקטקווס ו I\l ערד; ד~ Iקינ t'j:ס'ו איו אויף ניס בעסער נעגאנבע - jויי Iמיטז אין
אין ער איו בעפאוען-אוןי איו בעיוען :וי! נ 3/ה I$ופע,I ה t$כע lאיחס ד I$נ I$רנוס
& D. Q.
בוך •1 נעשיבסע פון ר I$ן Pיבזזם. ב11
ק~eילעט .15
..,ועויופ גותע ~nך tfו קיכ~םיס אןנגייקו.נע נעגענעניס יזבופ אייננ'ו וםוrזיnנ
\11נדגעזעו )א IIגןןאר Iנעי טןו \11ננן(. I1ס
':ןר וועו ריטער יערועו ויי סיןעזכ צו הילף ויעל איך ד (t.ו וויסען יירא יזי ו Yפעוטהי"'
רינען אןר ויי צי בעפאוע , jרע iרוא ה~סט שוז בעח (t.ט טןיועכד בעווייוש וויא ונירס
איבער ירא ויעב ערר בעסאבט ריטער אריסען ערם ה~ט שט~,ץ ~ויי
t$כו~נ פזר וי' iהערןו אויר יעוביב רער אבער איו סא;טי~ז:ון סוטהינע כיסjכאיער.
בעפעלעו נעיעו , iר t$ס ער ה~tכ ויך ביס נעקעבס אייכחאלטעז איחם צו עבטפער jז
,ר'"';;יך איף כ' jא פרי;נרל,כער ,שסילער און רוהיבער עםבש און ו~ ,פערכייבעה i 'ס"r
יעער בעל ,,,ינובב ,ייייל איך ה t$ג ::א פרוי אזי קיברער צי ערכעהרעו אזי צי ערציעהע; i
אלו~ ערלויבס סיד א"ער נבעריבקייס צו ואבען ( t.לס \<.ברייטובנ ''' -יי נ ע פ ע ת 'ע ז
קש אי ,ביט -ר I$ס אי ,ייעל ב ~tום אופ iביס ציעהע jס' rשןעררד ביט בעבען א
rנייער ביס נענען א ריטער ,אןו ראס איך ביו סוחל פ ( t.י נ~ט פזר יעצם ~ il$לע בע-
סען וערט סיר בעכ:ע ,סיי פין ה I$ס סיר כעב iJבע jאזר וערכנע '",ינובנען ,וועונע סעJ
הויכע rנערו I$בע ,1ס" פזר jיעררינע ,פזר ריינע ~ערר I$ריעס ,פזר ארעלל"ט ז:ערר
U א"ב E:אכע I$ה Iאוכםערשיער פזו ראבב אזר שט ( t.בר
"הרואי וו~וס סיר ערר זזטהעם א ני ' Cעלע סעהר נעריענס,ןן האס בעעבספערט
ר t$ו קיכ,tזס" ,אוס עס ז~ל סיר ויי iויינ!.:ער צו ר Vדען ,אוז ה'ואי " I$לס ערר שסערץ.
ןועלנע Jאיר פיהל איז קר"ץ ,ויי א בימעלע שסיל; sן ,וו~'ס אי ,דיר נעוויעו'! , j '.ר~ס
ו,tזנ סיר ,דוא !ינדער ,ייען רער ווינר פזר סול ,ייעלבער אי! ריא האסס א סעיח.
יעצס בטבעו איבו ,ואל ויר ענרעך Jצום ביסען אוי ז:נפיוזע יר tcועניען פןו אונו,".
~ iiפבי)ב ,ר t$ס סיר ו~לע jויכער אןר ~ה" iכ jjשסערובב ~בקוסIIן אויף ערס בדעב םה
א"נעס פןר ריא אינולע! ,ויעלנע איר הז:כ ריר פערש eדז:כע - jיייא יו t$לט ריר ד~ '
בעויע! ,ועון איך ווז:לס וייא בנעויעבס אר ריך בעסאכס צום הער~,.ער '/רוא אל" j
ייז:לסט עס נעשסערט ,חייל דוא ביסס ביס קיין ריטעד אי! ריא ויילסס עם נים
ו' ,אןו יוייל רוא הז:סט ניט "כ j jווסס אןר ניס סייו סוסה ראנע צו בעחס;1ן פיר י'א r
כעויידינובבע! ,וועלנע רוא האסם~ ,ערן -צו כעשייעיגן ריי! )אבר ; דען ריא סווסם
וויסע iדז:ס איו ריא בי"כעויענסע לעבערר אןו Bר<_:ווינצען ויינע Jריא בעסיסהער םוי
ירא אןיבייאויבער jכ"בסז:ל ביס ארוי רוהיב אערי אווי גוס צו ו"ער )ייעס העריב!;,ר ;
סען ר t\Cרף באי אוץ סורא הז:נע •iרז:ס !ייא וערלעז וזנע iצו טאנע 1עבvררינבןע אין
רעריכער סת ערר נייער באך ~ ס~ל פרוכירזע וייער וסל .וירא וייא יוםעי עס ~; i
חערשער ה I$כזע פערשם ( t.בד וויא זיך צו iכיהרעו אק וססה ז:ב'~ופ~לע ~ iערו זז צי
-וויא עס פ~ררערס וירu . פעוסחייירנען
אונו יעצס עכעי פאסירט ",ה I$ס ם.בשזב. הא C א r.ערם ם~כ ,יו>>>נער
114.
----_ ----- .--.-- ר (i il,כ יאנס .כיד ז; פיi
נעיtביכטע
------------
זפל -ב~ א"' פיס פJו ר~צינ~נטע ,iוועככער ה~ס ו יי נ~ר אזו ניס נעקעכס אףפ-
חייכעז ; עדיפjר איו צו ועהן .ןריא נעפעהרל,ר שסע Pענס ו"גען ,ייען ו" נעפ ינזע ויר
אין ךיא חעבר פון צור"צסע כייעjר~ .לס ר יא יאנונעוער ח~כעז נעועח Iערם דחרכן,
יערלכען ויי הזי:בזע נעס~כט ,הזי:כע iויי ועהר ביך \(נבעל( I,ך i1/ויעירע pלי~סשעס אןר
יזינעז ~ווענ וייער וועב א;ר חזי:נע iנעל~וען ל,ענעז ריא צווייא אבענטייערער אין ~
של Vכטע iצף t:טאנך.
רער ערססער ,יועלכער איו וויערער נעק יעסן צו ויו איו בעויש סאבtכש~ ,איי
אלם ער ה~ס בעועה ,:ךאס ער ליענס לענע Jויי iהערר , iה~ס ער אןיםבערןפע iסיט
ו II "הערר ך~ן pיכ~ס~ .ך הערר ךזי:ן pיכ~ס א שוןאבער ,קלענלינער שטיסע :
האס נעפערנט ךזי p i :יכ~ס אןיר סיס II "ייזי:ס ויילסטו ,ברירער םאנסשזי? :
tSזא שייכttער א;ו pלענל,כער שטיסע.
"איר יי~לtנ ייעכ עי ,ייע iעסבל,ך'" האס בעענטפערס סאנסש~ ,או אייער
בנעךינקייס וזי:ג סיר בעבע Jא ~זי~:ר שלו Pע iפה רעם סראג pפיי םעא בלאס ,וערן
איחר ה~ס א יהס צי ךער ה t.:בך iאפ' Cר איו ער אוזי ונס צו צוברזי:כענע כיינער יייא
םי-רען ךז:ס סזל - פאראינער נ עהעJ ך~ס איי ך ער צווייא טענ ןיסער , וואנךערנ ךער
שלעכט ז' r -ייעל איך איהס ה~נע! ,זזי:כסס יערס עס :אל ייעלע,t iז;ןערס
סיס סיר.
"א!י ןויא םיעל טעב ,סיינט איהר ,וערכעו יסר וירעערר Pענזע שסעה iאדף
חאט בעפרענט םאכסש~, מיס "? אןנוערע
"ןו~ס סיך אנבעטערפם II,האס נעעכס Cג;רס רער צוקיילtנער ייסער ,קש איין
ריא צייט בע' Cטיסט נים זאכע ; Jז:כער איך אליי iביו • Cול,..נ ןר~ס איי האב נעלעבם
סיי jהאנך אויף סיין שייערך בענש סענ' Cע ,jייעלכע ויינען ניס ' Pיו ,..סער יר יא איך,
אןו רעריכער ברכיב איו האט ערר באס פןר סלחסה ערלןיבס ,אז ייוע ~Iטרז:ף וזtל
פאלע; ' I':יף סי;ן אלם בעצאחלס רערפאר ייאס איי האב איבערבעטרזי:םעז ר יא ב-Y
עדרינער .בררון.ר סאנסש~ן איו נרסהיב ,אז רוא ז~למtכ Iעעג פה ריסעף cאפס.
כעהסעז אז אכס יוז<ס איי יייל ריר .יעצס ז~נען .ווייל ר~ס אז ןריכס יב פיר אן
יער; ריא ז ],הס,ס ך\(ס מיר זעור]; :כעכ"רינס פו iאזעלכע נעירירנע סעכ'11IC
ניירע[ ;
זאלמטו ני!; ייאדטע iב rאיך ייעל ציעה;ע ס' rשיועררi ,עד ך~ס יערל איין סעהר
גיס Iגה~.נ נ~ר . . ,רן acרז :.:יירג-רר אןו כיבע ו'י יraן פיעל זר ~ בעלוסס :
Ll. .1 בשעיכטע פה י (; itקינ~,ס .ביך
Mזר Bיז. איi צרית םעוסריעערבע נעוביוס פריתער י~א אייי ש Bעסער אייסשסעתJ
ערר ס~נס )/'11 אr
ה~ס זיך אייכס~ל נעםינןע דער ה,,' Vשער ~ס ! tדיס פ;ר ב~"יע!
זיי jסייררבIניינר ,ערם ציינטרער ~רנעל( tיס ,ייעכנער האס איהס ,יי'א סע iעעצדהום
ב tlנז כעשסיסס ,ציבעבינרע! צי א וייל אז יףז הייף א;ר איהס נעבענןע
עסהך אלס צייייא ה~נעררס שס rיסס ערם צ~ם פןר ויי Jפערר ; א;רא בע\ר'םער
Cערפאסער ,ייעלנער פערריעכס סע Jו~ל איחם נליינעז ,ערגעהוס ז~גאר ,ר~ס ער
יי~ם פאכ-סהיר, !t סיס נעפאכנע j האס יעיכנ;ע ער פעביס, ערם ייסער ה I$ס
נעבינרע iריא תעבר אןר רוא אינסער ויינע פיס, נעעפענס ווו! ~ל I;Cס האס ויך אr
פיס אק איהם כעסאנס א קאנע ןפ iואסר אזי שבעע·יי~סער ,יעולנע האס איחם
ייעלנער איו נעווען אזי ישי א jאכרער ציינערער,
גאו א (\ה I$ר פערםיב נעסאבס ;
ו'י iנרייסע"' פריינד ,יי~לס זאיהס ניס נייגעשטאנ U/א rריןער ניוסה ,ייזזלס יסס
ערם זזריטע! ייסער נעיער jשלעכס .ייען אועלבע גרויסע ל,ים וייכע! בעייעז ציפריעןגn
;rיסס גרעסערע בע,ייריכיכנע iאכס סיר האבע jבעהאם סעב איך כעיייס ציפריעתן ו'
ויעכנע סע Jקייעגס םןר נעייעח,ך קכז,D1 ראס ריא סאכס', I$It ער iדיא סיסס יי'סעז,
א' j ויז:ס נעפ'נע jוייו ציפעליגערייייוע א' jערר ה tlגר ויינו! P jיינע בעליייינוגנען ;
רעם געועי} פזו קאס!3ף ";:טעהם t:פורש געשריענע , jראס יערן זא שיסםער שלז:גס
רעם אנרער Jסים א היוצערנעם קא 9ול ,ייעככש ער האס אין האג,ך זאל כהןג גים
ייעלנע איו רורכבעקל < tםס בעיי I;Cךע ,jהאס נעקך~גע jסלעם. ו I$כע ,iראס ריא 9ערן , jI;C
איך ז I$ג ראס דיר ,איס ריא וזtלסס נ'ס רעבסע! ,ראס t:יך ויינע! בעיל,יי)ס געו-י I;Cרןע
רירך ריא pלע , Bייעלנע סיר האבע iבעקיסע iאז ערם יעצםי נען ~עי\:לעב ;
רע :ריא אייגגינע ייאפע; ,ייעלנע יעבע ,ייסע האגעז געהאס ,אזי סיס ייעככע
ווי האבע Jאיבו נעשל \tנע , jוייגiע בעיר11י וייע-,ע בילא ועס ,אiי אייו Pע iיסך
וויו געה ! tס א שייערר ~יעי ~ אייגציבע Eכי Iויי האט בייא אייI ר~ס עראיגעך , i גים
ש aיעו".
נענןג צי געסראנסען אועלכע נעגעבע i ניס צי'ס גזזר ק'r " t:יר האנע iו"א
ואכע;,ןן האם נעו~גט סאנסיטז ,:ו,יע ,א ור ג.ר איך דאגב אגך יציט בעהאס צי כעבעi
סיי Jהאבר אייף ס"ן געיערהך ,חאבע jוייא שיי iוייערע שטעקעגס ~זיי נעו.Jו Jט אייף
סיי;ע ' 3ייעצס ,ראס איך האב ש ז גיס נעקעכס ד.Jוjה סיס סייגע אויגי!; אזי שטעה}
אי'ף ס";ע פיס א j1האגש !'ב "tאיןןן;נע>ענס \(,ד יואו אי:ן >יעב ,ס~ע\ אן iאיר האב
סיר ויעביב נעקיעסרס וועגiע רעם ,אויב ריא שס.Jוקעגס בעל"וןנע :סיך I$רער גיס ;
ריא קכעס .יעילבע ויעכןע כז:ןע~ iן~ ס\עןג8l ש'םנr,,י r D סי:ן קיעסרם ~נ;ר רנס ערר
סייג בעערסכנוס אןר אויף סיוגע ,eייצעס'". אr .cיי.נרריק
ביך •1 בעשיכטע פון ר~ · P iכזeט. 116
נעעכטפערם" ,יואלט איר טיר כעיןאיכשען ריוזע ) !iiערשט~בר אןר '"עון רפט" ,פןו
זeבער איך שיעור א'יך ב'י ערם ייזeרט םון א j אייער בבעריכ Pייט עררט. ייעלכע
~ריוכ~ ,jר~ס א rריוע Jאןיבעכבל,ס הזeב איך ייאיכרוא-לב בעטחיבער ~לס אלע שעחבע
ועחט I$קז:רסט אייב איחר קעכט אייך אייפחייבען אזי לזC :יר איעובשטע;וען רייר.
ר~צינ~כוכע jאןיף ריא )Iיס ,זeברר~חל ער פערריעכט עס ניט ,יי"ל ער איז שילרינ
איו דער נ~נצער "pלעריי .איך ייז:לט עס קייכטז 'eאייף איחם ניט כענלייבט ,יי"ל
איך ה~ב איהם איעזכר כעה~לוכiע פיר ~ו~ עהרכיכזע אזי שטיעלו רויא איך בין .ן"ל~
עס איז ריב t::ינ רו (_ tס וכען ו (_ tנט ,ר~ס פיעל צייט ד~רף כעדייעןר בין וכען דער Pעכט
"ז:ס איינער אין ,אי Jר(_ tס עס איו ניטזז קיי jןינעער ו ( t:.ך א' jלעבע •jיעור ייזcכט עס
בעכלו'בט ,י I$ס ב~ך רא וכעכטיבע pלע , eייעלכע אייער נכעדינ Pייט הזtט י~ ניס
לאנג געגעבען רעס איננל·pל·כען יי~נעררבדען ריטער ,יעוט אןיי ב~לד אין ~ן\י
aלו'1Oינג Pיוכע jא שטירם !:ןו pלע eוכיט שטע Pענס ,ייעלנע הזזבעז ויך אייסנעשזcטען
אייף איבוערע eל"צעס 111
"דיינע eלייצעס ,ס ( tבטש(_ 1I,tהאס נעעבטפערט י I$ן pינ(_ tט II,ד~רפע iאיינעכטליי:ן
ןייז וכעהר בעייאיינט צו < tועלנע שטירוכס ; I$כער וכייבע ,ייעלכע ז"נע iאייפנעיי~קסעז
אין מייגע יעובע אJל פ"נע חזcלעבדיש; VיייעוברP ,ענט jבעייים ניט פערטרזזנע\ ~ועלבע
שעזכרצע ,ארזי כריכב ; אזי ועון אי ,ייז:לם וכיר ניט פז$שרטעלען -ייארים וזז' איiן
פ~ר'=-טעלען - '1יעון איך ייז'eט ניט יייסזע אייף נעיייס ,יזcם ~לע ייוע איבאננ".
בעהוכע ואכען ויינען '~ט~וס םערבינiעי וכיט דעם יי~פענ·פtי,:ך יי I$לט אי, ,ל~ rר~
נעשט~ובען )ייטער םאר צז:ןרII .
"סיי jהערר ",האט כעענטפערט ערר שילדס-ערנער" ,ייען ריוע איבנל,סוע
וייבע Jדיא פריכtב אJל איינואםליכנען J Dל ריטעושאEכט ,זז:לט איחר סיר וזcנען אייב זיי
Pווכע iםז$ף ז;פט ז:דער ב (_~ , tיז בעשטיסטע Yייסעז; ערן סיר דיכט ,דזcס בזtר
צו,ייא א Iעלננ; אי'; Iאם;יבבע1 iל,1rען טיר ביט טרבiע צי א רריטער ,יעון נז:זכ זזcל
אונו ניט העלפען מיט ויין בוויס ~,.בב u
"ו"זכ יייםען ,סאנטשא II,האס בעעבספערט ז~' Pיכז:ט" ,אן רזeס לעבןע פןו
ייא ןן~נרג;רכער ריטער איו אייסבעועצט צי פיעלע בעפאהוע jאןו איבבל,קען iזeכער
בואדע א:יי כי'כם אה ארזי באכי קש עם ~ E5סירןע ,ראם ויי וז'eע iיעור] i.קיסרים אןו
םלכים ,ורא קס חז:בע jשן' jבעןןיעוע, jיא eאסירינבען פןו פיעלע ריטערI' ,כם ייעכנע
אי ,ב' jנעבןי בע Pאבט ,אין איך ייז:לט דיר סענען יעצט ,ייען מיי Jשמעץו ייזeגם
'זכן עולןינע" ,ער')עה;iע פח איינינע ,ייעלכע ויבע Jנעjכיiעזכ צי אעז;בע חייכ~ טררביח
כיטו רירך "א חעלשירPייט פןו ויעית הענ~ ;,כ Vר אפי,י ייזע טענשiע ר~
'11 ,1 , pס~נ~ בוי ד il$ נעש~נסע פה
עלעז ארף יעולנע ~רס רוא י',לסס או! כאוניר נ~ר פןר ראבע! ציעהע! אייעדר ר~
כ ( t.נס קווכ t:זtי איו אינערפ~,ו :אינז אין דיןןע איינ~/עזנ!:," Jרזז
"אי"ן ה~נ ר " t$ן זזפונ בעהערזנ ןיפ אייער ננעי~נקייזנ ",הזtס נעןזtנס סאנסס~,
"יזזס ,יא וואנעררניע ריסער ו"נע Jבעייאיינזנ צי שלזtםע jערם נרעססע iזנה"ל פןו
'~הר א rדנ~ןעי אןר יייססע ערסער איי רזtס ן'יא ת~לסpנ רזtס פיר א רכייסעס
כ'יק " ,
Pינזtזנ" ,ווען ן"א סעבעז ביס קיעונז "רזtס אז דא ' I ,:האס נעענספערזנ T\M
רו"זנער ~ערר ייען 1ייא וייכען פערל,ענס ; אזר י I$ס א' 1א1יי אמJר ד~ס עס ויינען
נעייעוע ,ריסער ,רוע,נע ו"נען איי'! פעל/ען צייייא ' I$הר בז:נז:נאכד אי'םנעי::וכאנזע
חיץ אזו קע,ס אןר אנעררע איכאנכענעהזנ,ינPייסען פןר יעוסער ,אזו 1ייערע דאמען
האגע ,עררפזו ניס נעייאיסזנ ; אייגער פזר ריזע איו נעייע; אזנאירס ,אלס ער האס
אויף ערם Pיזנער Eעלז ~נט ארפכעחאלסע j ייך אונםעו ערם נז:עזנ jבעלסענעבר I$ס
-איך וי"ס ניופ בעניי ,וי"ל '~ "Iב'ן ניס קלאר אי) וייi יאהר זזרער אנס חשרים
נע' Cינסע jעס איו נענונ ,רז 0 tער האס ר~רסע Iזtב jערינס נליח אין ווייס ניס פיר
וועלנע שזנערצען ,וואס זי' jנעל,ענסע זtר~אנ~ הזזס איהם I$נבעזנאנtכ ,יאך לזזזניר
פ3:רל~זע ,ייוע iארס ,ס~נס' ~, Cאח פריהער איוענבעה jפזו ר tfבעי ,איידער רעם עעזל
ראציבאבסעןu , וזtל בענעכבען 1ttא אינבל,ק ירא
"ראס יו~לזנ נעיוען ערר סייי\על ",האס נעו t,-:נזנ סאנוכ':, Cז אןר כאנערם י"יא
ער האס ררייסינ מא' געענצס ,עונציג זנאל נעויפצס ,אזו הונעררס אי iצןןאנצינ זנא)
נעשא'tכע iערם ,וועלנער ח I$וכ איהם נענראנופ צו ייוער ,אגע ,הזtוכ ער ויך בעסיהס
אנער ער איו נענליעבע Jא' jסיטען נעקריזנט רויא זז סערקיי Cר !,:בייגע; אייפג:rיי~טעהli
את האס ויך ניס געקענס אייפשסעלען כלייך jער ה~ט אנער ראך א' jייוען צר
שט~נר נעו (; Iזנעל:כ וי' iעוע" יעולנער האס ויך נענוצט סיוכ רער גרו'ם'~ר פוייה~ונ
ויאס ער האס יענעם סז:נ כעהאזנ אזו איו ערנעץ פערקרז:נןע א ביסעל צו "ייוכ ,טר
תא:פ רא Jאויפנעהייבע iר I$צינאנסען ,ועוכנער וואכזנ ם~כסי~ 1t,-:איער ויי Jהערח
ביס כ<~נ jענו:בו , i :ועו; ער רר~לס גע~אזנ א צונג אJו ויך נעקענס נעק'אבי •jl.סאנס' Cזt
ה~ r.ענר]יך tיl:ד p iינ I$ם fהערייפגעועצזנ אויף ו' rעועל ,ה-tזזנ ר~ציג~גזנ·ן~ 1..נבדנ
בוכן Vן ~ iויי iעק ,האט I$נגעכוסו j :ףנ,ם עועל נייו'''',,' iםI.·::כ אjו האט ו"א ל~בכז~ם
עס ה~ט ויף געפוגע ,ערד געערכקס, ער האס רריא וואי, !;tרס, נע!,:יהרס צי רעם
ה~י!כזנ'ו~ענ ,אלס ער איו קוים זזננעכאגכעי א Lנייל ,האט ס~' זנזל ,ועוונ' lס ח~ס
,
יוי JtJרנעס.ערס~ ,נבעיןיJlה jן ערם יעוג ,וואי נור הזזס ףג.יעוה jא Pיעסשם 1:יתועב
,r נעיטיכטע פו iר~ , p jנ '~tבוך 118
ה cCם נעוז<נם ד~ן אכצאIJ, s נ!ו "jערססווענעז סתםם רוא בעערנ Pע , jפךיינד
קכ'ז:ס" ,י Ot$ייא ציים סעPס ז:ב אלע עךאינעךונבען אזי יאם עמ איז Jיט~ J"'P
שסעץו E: ,ון וןעלכען יעך סיייס ז ttל ביט ס.tזבעז ק '" Jעבער",
"Pען עס ערז נעבעו א ובעס'ועעס אינבלi,ל" ",אס נעזאבס ס~נtנשז" ,cיייא
יעבעס ,ב"א יערלכעו עסן י ( t.ךף ןי~ךסען ביו ערך סריס ורעס פזר איהם בעפך"ען י
יוען אוכועד ש~יע 1יי~לtנ באד נעווען ~ועלבע,ך יאס א 8ז<~ך פלאססעזו ז~לעז
איחם Pענעז היילען ,ון~לס עם ב~י נעייען ביש pע~'~ ; סיד ייבס I$נעך ,ר~ס עס
ןןעלען ניט בענוג ו" ~ jלע פל~םסעזו פזר Mנ~בעצו ה~סםיס ( t.ל אום איבז ןריעערר
נעונור צו סאכ'lJ,il
י'r Jtוזeל שוי! נענוב וי' ," jהאס נעוI$בס ד P II$יבזtcנ" ,אןר שס~ר pירד פור
שיו~כpייס ,ס~נסש~ ; איך יערל עס אויך סהזeן אור לזcסיר ועח Jיי OI;tרזcצינאנסע
ס ttכס ; ןער איף ערנק ,ראס דיזע זeריעס חיה ,בענאך" ,אס ניס בעסר I$נע jערם
חאס נעענtנפערס סאבסשז ,cעך נ Vהערס ביסU , "ר~ם איו ב I$ך ס" jוןאוברער
איז נאר א ויאונרעד ,ר~ס סיי jעזעל סיך ךיסער. ויאנרעךנרע ר I$ף אייך צו ריא
נ"ע ניס ך' S באבצע r'p איו אובו וואו רזeךסןע באבץ, P
חערויסבע וסןע איז
=ליענןע,ןJ
גליק ",חאtנ בעו~נס יזeן קיכ <; Iס" ,ל~וס ביי אלע אובבל,קע iר~ך I$פען "רז0 e
אי ,סייו נעפינע! א חי)ף נענעו ויי, Pעבע j ו !;tל סען וועלבעס רוךף א סחירעוע,
נעמ'"ן רז<ס רי rעועל Pעז צייסענןן"ז פערסרעסען רז<ציבאבסע'ס שסעלע און יס:ן
אי ,ה~לס סרז:גען ערנעץ צו א שלזזס ,וואו אי ,וזזל Dעגע iחיילןע סייבע יואונרע!.
איד עךאינ .IIד סיך דזזס אי ,חזcנ ביס 'יעז אךס ופן ך"טען פיך אן אום-כנור i
ערJ
נעלעוע ,/או ערך נסוIIר אלtנער םילענוס ,ערך ער':יעחעך פרן ערם פר"ליבען ווייג·
שסזזרס פןו "ובדעךס סחויעזו באנץ גע- ירא אr הזזס ב"א ז"ן הערייבנעה! נזcס,
"עס WPעסגלי ,ויז ,רז 0 :עד איו בעPועס iצי רייסש ,יייא אייער ננערי.קייס
"ז<נער ךייסען איז רזeי א נאנץ אבערך זאך אלס זזcנס u ,האס בעוז:בס םאכטי~זi :
צו הענבןע אין רעך קועוך אינעך רעם עזעל יייא א ס'ם-סוא J'.P
האט נעעבסםעךס רא i שלאנסעי 'I , "ירא וואובד , i\lוהנלנע ןכ i1-נעPו סס איJ
Dיזcנס" .נר"נב j1Iפיעל סעהר עהרע אלס שאנער~ .וזז :פריינך ס~נסש , Kעכט,'' ::
ירr מיר ניס עסהר ,ז~נרעזו •; t;.tעל ריר אויף ריא טי,פ העלף יוכך חעיור Oכעה jארף
121 נעשיבסע ~זר יז:ו ק' ב~ס ,בו , 1 i
~~eלעט .18
pם יסם ערם םי~פיtניגס ועסיי "סם aססדtכ ןינ tועי ייענ .pלעחכע רע י'י IDנודעסןוםז
ויפ Ifייי. \tם
א pםלע ,1ןןעלבע ה (_ tבען ויא א ניסעל הערזtבגנוןןאיינ;ע ,הזtבע jויא נעצווארננען
חערונסעצווPי Pע 1אויף עדר ערר עמהד אלס ויא האם נעייזtלס ריונו שעהנע ל).ד··ס
הזtם נעהזtלפע iערם קערסשעמר/ס םזtבםער צירעבס צי '\.ב~ס 1א נVס"נעiכ נעט
מיר רז P i :יכאם אז א ניירוםש-םינעל ,יעןלבעס האס יייםלין נעייר;:וtנ ,:ראס נוס
איו 'זtהדעכ-לאבנ נעיעווע iא ה"-רנירים ,א " jן W.,יצ;זכר הזtס א\,ן נ'.גPייאדסירס
• 1עונול-ס"יבער אני ז" iבנום איו נעו \ tf iVביסענ bן'ייסרע פוי אגררעז "סנורס
בשעיכסע פו iר~ז ק·כ~ס .ביך •1 110
~~
123 .1 געשיכמע פזר ר~ן קיכ~מ .בין
ייtזנרערברער דימער "? האס ר I$ס ריענסמ מייעדו (c "יי I$ם איז ר~ tזוזינס
יייערער נעפדענס.
רער יעוומ ,ר I$ס איהר ויייסמ ר~ם אr "וווס איהר ב I$ר אווי אינערפ ttהרען
ה <; Iס בעענ t:פערס ס~במש~ " :וייס ~לו t$רויסען ,מיי; שיערססער ,ראם א ביס "?
וראביעךבערר ריסער איז א t1ז,ך רו~ם ועויס א' iצייי-א ייערסער t.tרירכבק"לסער
זcעדר א קיסר ; היינס איז ער רער איכנל,סל,כמטער אין ערר ויעלס אי; ס <; Iרנע :ה~ס
ושילר צי ויי; איערבצינ I/ב I/ו קעניברייכען קרייכעו פןו ריייא t$יער צייייא ער
סערנער".
"'ייא ~ויי סיסס עם u ,האמ נעפרענמ ייא ווירסחיf ,:ייזcם איהר ,ורז:ם איהר
וייס עדר שילרסרענעי פזו אוא וויריינען הערח ,הז:ס נ "! t$ניס צים ס { tל ,רויא עס
שייכמ ,רעם סימעל נראף ? II
"עם איו נאן צי פדיה ",האס נעעכמפערס סאכסש I$ו "יען עם איו כאיו נימא
אב}ונסייער אןו עס הז:ס סיר וייגעו הערויסנענאכנען אייף קיין נאנצער מאנאמ וייס
וא:ן ביס Bאמירס ייאס וזזל פערךיעבען ייוע; נזזסע ·iעם סעופס ק'r אינו נאן
ז:בער ייען סייj אנרערע. אi נזזר איי; ואך אןו מען נעפיבמ סעז ווכס יאס ;tזפס,
הערר י il$קיכזtס ורעס ציריק קיסעו צי ויך פןו ריא סוע Bפןו ריוע; פאו ,אזי איך
ויעו יערפוי נימ ועררען קי't iיאל,קע ,וערו איך ייידקו,ך ניס פערבייסען סייבע הזזפ"
ניננע Jאייף ערם ניJססע; סיטעו םןו ' I.',םאניע;II .
י il$קינ~ס ,יערכנער האס רז:ס נאבעצ אייפמערקואם איימבעהעדס ,ה I$ס ויך
איופנע Iעצס אי! בעמ אווי ניס יייא ער האט נ~ר בעקעכט ,הז:ס אננעכוסז !J.ייא
ווירסח rבי ,רעך האנר אזי האס בעו;tזנס :בוויבס וכיר ' Cענהע פרו' ,רז 0 :איהר
"עבס א"ך '~עצע jגליקלייו ,יזtס איחר האס אויפנעכוסע iאי; אייער ' Cלז:ס א Iא
I/Bר II,<Iרויא איך ב' ; jאיך ווי' מ'ר אויי jב'ט ריהעס; ,וי'" סע IIז:נט ,דאס זעל:סס "
איר רויל לו'ב ערביערר'נס ,מיי jשיורס-רעכער וערט וי<"ר אבער ו~נע iייער איך ב .r
א"ך בז:ר וזtנpו ,י < I,ס אי"! וערל ריא סיבח ,יעילנע א'הר 'iאס מיר נ):טהאי ,אי-גיכ
נעיענקע jאים אייר רא<:יר צו דאבקע iאזוי לאנג רויא איר לעב .או Jיערז עס ייאלס
נ'ס נעווע iעדר ייילע; פו iייא חויכע היסלע! ראס ייא ליעבע וז:ל מיך איכtכןןרוןז.זרםiע
אובסעד א'הרע בעועעצ אק פעךrןpו~פע iצו ,יא שננהבע אוינ iUפי Jערר שl/הנער
_ _נ~יבסע פיז ר~ז pיב~ס .ביד •1
בעט ,אי::~ Jביי~הל עס איו נעייע! איוסנעבעס סיס עוPןע אןו .tזנעדרע בעק>ייייננש
פןו זייגע סיירעז>ע iאיו עס י~ iגעייש כ·נ.סער אלס !(\י Pיב < I,ס'ס ,וועלגעס אין
נע' Cטאנע :פה פיער ניס ועהר בלאסע כערסער אייף צייייא ניוככל"גע כע ,Pפןו ~
סאסרא .Yיועי ב~ר אוי ניס בעיjעו ייקער ~לס א ס~ליער ,נעפילס יסס קבייור~"
יןעלבע ובע; ו ~.לס ליוס וייער הארס Pייס בע Pעבס רעבנע! פיר שסיינער ,יעון ריא
וראו ןן~לס ביוב הערייסכעש Bארס יירך אייביכע יירבכעריסענע ערסער ; ייייסער פןר
.צייייא >,,לאנער ,ייעלבע ויינע Jבעייע! אויי שסייף רויא שיוךלעעדר אןו פוו א בעוכ
ועקע ,אויף ויעלבער עס! ןן~וס נעקענס יייבצעהלע iאלע פעייס בין איינעס•
אייף אזא איבבלp,ל,בעס כעס האס זי ,יז p itיכ~ס איעוכבעועבס אזי לדא
ייירtנח rאה איהר טז:ב Cער הזזנע Iאיחם נעער Pס סיס פלאססער jפןו אייבען ביו
אינסע ; Jסאריטז:רכעס )אולי חאס נעהייסע iייא שעחנע אססוריער ס"יעל( ח~ס
זיי כ\ו יעם צןנעליי בטע :אוס ייא ייירסח rה~ם ביי'ן פערבינרע! בעעסרPס ,י I$ס
יז i:קיכ~ם איז בעיעו jנ J,.רע Pס סיס סנאיעס ,ח (; Iס ויא נעו~כס ,אז י~ס סיז ביכער
Iינ Pסליכער בעשינדכשריינע.ר יוע'נער ה I$ס ~לעס בעשר\עבזע בעניו ,אןר רזtס וי J.חם
טע! רייסלי"ן פה ערם ,ס:::ר ער הזזם וזtגאר ~ועלבע קלייבע ו~נעז ניס נעל <; tוען
פראניינעה jאינבעסער Pס ,רערפי iיסג,נע'!) tיו נעהעסן א ב 'ישם יעל ריא ערנססע נעי~ינ'"ט
שרייבער ,ייעלכע עצרנlהלע! ז~נען אווי קיץר אזו סרי Pע •jר~ם טען קען פה ויי קייס
עeעס קרינע iצר פערוזנעז אiי ל~וע iאייס -רירך נ < t.כלעסיכPייס ,נעטיינהייס ~רער
איכוייסענה"ט -ריא יייכסיבססע ו~נע ,iטייועכר וכז:ל וזזל בעבעכסשס ויין ערר
םערפאםער פין סאבלאנסע רע ריקאטז:בסע אזו רער אנעררער ,יעולבער האט בע י
שריעבע iירא סהאסע jפזו רעם נדאף סזtסיולtי:ס ! טיס ייזtס פיר א Bינקסל·בק'יס
וא:ן ! ויי בעשר"נען יערע
כז:ר ערם יייא רער םרייבער האס כעויכט ויינע עולע jאןו האט ו" נענעבןע
ריא צייייסע סז:הלצייס האם ער ויך גע'ענס אייף ויינע וזtסעל vיסעלאר אה ה I$ס
נעייארמ אויף וייז ועהר eי כק:tנל,כע טאריtכז:רנעס .סאכסש~ איו שי rנעוןעו בעםלאס-
סערם .ער איו נעלענען א' jבעס אה ור\(לס ועהר נעייז:לס אייבשל <; tפע I$ ,iבער ערר
שסעץר אין ריא וייסען הזt:כ איחם ניס בעלז:וע jאןו צול,עב ערר ועלבינער סעשח
א' jערר נאבעצר יייא א הזזו. ~פע j חזזט רזזן Pינ I;tס נעהאלסע iריא אוינעו בד"ס
נעבערנס ק' r Pרעס' Cסע אוו נעייע! ~ סיעפע שסילק'יס אה עס ה I$ס שיי! עסהר ניס
ריוע יואיכרערכאדע שסילקיים אה אוכוער ל,בס או יסער א לI;tוכ Bאין פtזרהרוו,
ריסעריס בעראנקע , jייעלכע ה I;tבע iווך שטענדיב בעיעובערס צו ריא בענענענ'םע;,
ייעוכע נעםיכעז וי"ן אויי םיעל אי! ריא ריטער-נ IIשיכסע •iהז:בען איחם העדייננעבראנס
ען Iיך נזזר P טען ייאס :': 'Oינעח"• וכאדנעםסע ריא פJו איינע פאבטז I tיע j"l אין
ערנקע .jער האס Iיר איינגעבולרעס ,ר~ס ער נCIIונס וויו אי! א Bרעכטונע! t:tלז:ס
)ער ,jיווא מור הז:בע t;' iו' jבעוtזנט האס א י הם יערע Pרעסי:':מע ,אי! וי; jלכע ער א r
פערפז:הרעי• אווסנעונ:ה jיייא א שלז:ס( אזו רז:ס ערם iכרעטי:':טנ:ר'ם סז:נסער אוז רוא
סז:כסער פק א 'cלז:ס"הערר ,ייעלבע א'ז נעווז:רע iנעפאננע Iםק !"ו ערעלער נענעה-
צר אי;ןם הערי'נצובי J,הi סובב אק ' iאט ויר אי! א'הם פעדכיעכט אJו האמ פערי!!:':ראכען
א rבעה"ם .אה Jרעם יייסען פזו איהרע עלטער •jטיס איהם צי ל,עבען א 'ט p':':באבט.
ייוע יס COיבענע וא,ך ין]',לבע ער האס אל" jאווסנעסראכס ,רIיIס ער נעהאלטע iפור
ג"ע רעם נערעכ;'iJ, צי נעאינדיהינiע אזי צי ו' 1 ז:ננעח"כע j א ייאהדהייס אך הז:ט
ער האט ב·"יב.שרטעהj j פעחרכוכ ' iJ..נסיזר .ייעלכע 1ויי~ jרענםל,כ pייס וועס רא ה~בען
העדיג '1.נ'ט צי ''ז' jפ~לש נענiע ו" jראטע רולצינעא יr ~בער ראך ~ננעם~בט א>ו
יעל סאכ~ס~ ,יעו; אפו\ל ריא Pענונ' jגיכענרא ICליין סיט ארז rאועס יז\Pנס~נ' tiנ.
tt1לiע ) iאר איהם ~"~דעVז ,
•1 Pיכ I$ס ,גרר ר II$ נשעיכסע פזר 12-1.
אונראנקנאעור ,יעיונע איר ריף רזז ניס ~ן סיס' jנ I$עס , jיוI;tוסע iריא א'ינש פיו
יווען ל·ענל·כען פר"ל· rנעייז:רען ריא חערשער סיין פר"ה"סu .
ריא יוירסחיו ,איהר ס I;tכטער אזר ריא ניסע ס~ריס I$רבעס ז"נעז נעיי~רע;
ציסיי':ס הערעביינ ערם ייאנרערבןעד רימערוס יעררסער ,עחלנע ז" האנען ~וזי יערנ'ב
פער' eמאנע ,jיייא ער ייאלס וצ ז" נערערמ נריענשי; ר I;tין האנש יזי עררפזר נע pן;נס
חערוסי'געהמעז ,ראס ער ס"נס ז"צי נענען קזt:ב eל,סעבסען אזר tזגצינ t l;tבנן זיינע
רע'נסטע ~ ,בער אווי ןויא ז" וייגע Jנימ נעייע Jנעייאייבס צי אוא שסראר ,ה I;tבע ז"
איהם ~ננע pוקס סים פערייאונערריבנ אזר האכעז איהם נעםראכטעמ אלם אן אוננ-ע
ורעהנל,נעו ,ייאם איו אברערם פון ריא ולעלנע ו"נען חייבס אין ערר סארע ; וייא הז:נען
ניטע iררילען ו"א צן ו'r איהם נעראבPט אויף ו"ער קעוסשסעשרען שם"בער פיר
קוריערן נענאבנע j איו אסטויע j פזר םארים~רנעס אןר אוערנ, ו"נען אוו ר'עבען
נעבויטה'בם אוו' בוס רריא ו"ן הערר. עור r וערלכער האס ו'ו סאנtבש , i'I$
ערר tבי'"לעועל סר"גער האס I$נער סיס א'הר ~בנעעורס ףא נאכtב ציואסiע
צי פערנןייבנע ,jאזר ויא האס איהס כענענעז איהר ייtזרtב ,ס~ ,או'י נאלר רריא ' י א
נעסם ורע,ע; נעחן רוהע; את איחרע הערשאפטע Iייעלען שלאפע! ,יעים ויא צי איהם
)Iומען אזר איהם צו~ריערiע שtבעלiע א' iאלעס וואם ער נענעהרמ ,אזי עסן עעצרהלם
פןו ריזער ייננפריי רעם ב~' ,nי t::ם א' jאועלכע tבעשיות האם ויא שטענריכ בעהאלמעו
רר I;tרtב ,אםילו רוע; ויא האם עס פערשפרזזנע jאייף א בארב אןו tזה jערית עררניי,
ערן ויא האס פיעל נעהאלםע jפ ןו איהר עערלע jעהרעב -ייארtב אין האס נימ בוו
ורייל שעלנםע איבנ)יקל.כע הא,טע! םיר א שאנער צי ריעבע Jאיו א שענ,P
איסשםענער ,יייא ויא םלענtב ו~נע , jהאנען ויא נענראכס צי ריוער לאכע.
ר~ם הארט , Vשוt:זלע ,אריסע ,נלזמר' eםיריגע נעמ פןו רזז! קיכ I;tמ rאיו
סאנtבשא'ם נעורעJ )ענען איהם איו אוI tביטע; פןר רעם יאב-שטינע, אr נעשטאבען
נע'ענער ,ייע'כער איו נעשטאנע iפזר א ראכזtושע אזר פjו א ערקע ,יעילנע האס פ'.על
עסהר א 'יסנעועה jצי ויjו פח פלא Pס פאיים אלם פjו יי I$ל ; הינםי!ר ריוען איו נעק עסן
יI;tס נעט פח רעם עו;;ל-טר"נער ,ייעלנז:ס ,יייא עס איו שייו נעזזtכם בעיי I$רעי ,א'ז
ביע Cסאבע jפjו ריא עדקעס אjו פי Jאכע ואכג; ,jיעולנע נעהערiע צן ז"נע צייייא נעס t:ע
סויל-ו:ולעז ,ער jער האט בעהאס צייעלף עולע ,iלייטער שעחנע .ני-סבעפיםערtנע א r
גרויסארסינע .רויי') ער איז כע ייעI iי'ייבער פת ריא רייכםטע עועלס-ר"בער פןו ארע"
ןןאל~ ,ליים ערם פערפאסער פןו זף Vר געשינסע ,יעולכער רערסזtהנס יועז ואף
אריסרר ' ,.,'1יי"ל ער האט איהם ועהר רנם נעקעבם אןו סען זזeנם ז t$גאר ר~ם ער
ציך ~ nזכעם בש עבבעל ,א" א'בערוח'פס געיiעל M איו נעיעו' jיינען א Pייב,
127 בשעיכ:נע פור י~ן קיכ~כ ,נוי •1
~ויי צשרל~נע iאזי צי~pליעסשעס ,י;Iזס ייע Jאי ,ו;tזל אפיוי ייעוע iיו~וס איך א iי:ן
ניס !'ענע Jער!:ילען אייער וואוכש ,או Jצ~ יו Iער אוכעסכל,כקייס איו י~ כ <; Iך א
-כעונליך רוא סדייה"כ ,וועוכע איך האג בע' Cיו I$יע jצו רער אוג i:ער· בך .םערע
בו"כויכער ריוצינע~ רעל ס~כ ( ~ otריא אייכציבע כעהער~עיין ו !:.jסייגע פעי'
l
כ < I,דב vגססע נער~כpען ; ייען ר <; Iס יי~לס וניד כיס נעשסעיס ,יי;::לט אידג ניס וז'
נ,יjכליכע בעלענעכהייט, אjר העיויסל,Iזוע jפו Jריא העכר או~ אוא נאדישער דיטעד
ויא ~זוי פע Cט נעחאלטען אח כיס פערשס;:העברינ ~דער אכסעברינ וייבע יייר ,האט
ויא ב I$ד בעזוכס פור איהס וייו צו ייערע •jרעי נוסעד עIעלס-דייכער ,וועלכע ! יוא
נ"וע תאוח ס:::ה נעה~'סע jאויף ,האס ו"ן נעל,ענטע נעו:.ער Pם נל"ך כ"א איהר
יכאט האס ;::ד P i \ו~ס נוס ;:ובעהערס אלעס, חזזם סהיר , עדסס ; jjהערייכנאגב א' j
I
את אויס אייפעיוןכס ,ייזזס דיא ~סטיריערכ ע האס בעכד;::כע jראס ייזזךס בעדעדט ;
יי:::ס ויא האס איהם נ Vנעכעי ,אים צו ב עפעלען א iאנרער , iהאם 'Jר ויך צכוערוקט
ער פו iייע'כעJ כעהענסעד צום ייטער ,או Jהאס שסי ,בעיי~רס ביו דזזס בעש Bר ער.
אלס עד האס I$בעד געסערiכ,:: יו~יס ,ייעס I$בל"פiע, פג;ר' Cסאבע "!P j האם ניס
זנ~כעז אjו ד~ pיכ~ס " '1 ראס ריא יונג!:רוי האס ויר יויכאו'ס פזר איחם בעוו I$לס
האט זיא בעווכם פעסזנציהאלסע , jאיו איהם vור סאפ;' ':ביס נעפ ' j.לע jנע:ו$ר ; iJ.
ער האט אויפ_עהויבע j"l Jהאנר איו האט רעם ריסעד בענענ JVא Iא שת Pל,כעו jכלא E3
צ- I אויף ויי ,רארע ס I$יעד ,ראס ווז Jזנווו האט ויך כענ:::רע jא' iכלוס ; א' jניס
פריעיע jמיס רעם אל" , jאיו ער אויף אוהם הערוי:בעש "" eוככע jאר האtב איהם
צוטר~tבע jא לע י' . Bע jר I$ס :פעט ,ועילכעס איו נערוע Jשייא "1אי Jאין כיט נעשסאנעו
אויף שטאיjכע פיס ,האמ ריא ר~ eעוםע וני I:א פת רעם עו,ל טר"נער ניט נ,קי1.:. ; 1.
אויסהאלטען איי איו א"ננעפאלע Jוניט אוא pך~ '' 1רז:ס עס האט אריפ:עירIוjכ Cד ם
Pרעסי::סער ,והגלבער האט כל"ר פעשדס ( tב:,ע או ונאריס\(רנעס האס ראס סכ\:יב:ז;;. :::
סים הם : nר אזי ויא האס איהם נים נעענס tערט . נעריפע j ווייל ער האס ויא
איו אr א ל'כט אויף ונאריס <; Iדכעס'ן אין עד אייפנעשטאנע , jהאס ~ננעז~נר >i
~לס ריא רי ::ב I: ;.ב~~tח נענאננען צרם מ I ~,-וואו ער האט נעהערס רעם ל( tרס.
ברויס צזזי ,י'.יו זיא פיi אr כעועה jר~ס איהר בעל·הנית Pיונט ::::אק ר~ס ער איז
זנורא אח "ר Bה הערייבנעקר::זבע iא' jבעט צו סאנסש , 1':::ייעלבעד אי; או jסער Iע-
יצים ::,גפ~ל~'\;,,.כ"א אק האס ויר צחאזנג:כ;ערר;':הס ,ייא א קכיול פ~דים.
ייןרY י-וא ו ביסט רוא, כעו~נס ; איו העריינגעקיסעו אiי האס רער ררירסה
נשעינסע פו; ;~ר . pס~ב· נוך ז. t26
שtכונעתיז איז נע Pוסען ריא שםונער -ריא ארבבל·pלינע שםונעד פיר איהם -ייען
ירא אםסוריערקע איז הער' rנ~רוערס אןר א'ן איין העסר ,ירא חז t$ tר אויפנענונערן
אובםער < tוו (_ tלע נע ס'צסע ,ס'ם לויוע פ~רוינםיבע סריס א rר(_ tס צ'סער ,איו וועלכען
ירא ר,.יא זייבעו בע'עבע , iאום צי וונע Jאיהר עועל םרייכער~ .כער קוים איו ויא
וקענריב איוף זיינע נים P P
א· jםחיר ,האס ויא ר~ ז קיכזtם נעסער ם אJר האם חער' r
פל~סםערז אוז ריא 'ט.עםרעצז אין קר"ץ ויר אויפבעהי-נען אייף ז"ן נ»,עבער אןר
אויסבעשםרעPם ר'א זtרסס צו ערר ויעכענסווירריבער אססוריערקע ,וערלכע ה~ם
שם'לערה"ר אןר איינבעניינען הערוםנעסא eם סיס ירא חעבר א'יפצו זונןע א'י" ל·עב-:
ה (_ tבער .א'הער הענר הז:נע iו'ד נעכעבעבם זבים ריא ~רסס פןר ערם ריסער ,יערלנ::ר
האס ויא פעסם זזבכענוסען כיי רעם ה~נר-בעלענק ,אןר ווייל ויא הא t::ניס נעוו~גם
חערויסצול~וען < e'B tס האם ער דא נעצו'נען צו זיי א~ חאס זיא < tניערערנעועצם
נ אויף ו' rכעס .ער חאס נ עס.tז eס איהר העסר ,אןר כ~סש עס איו בי\רוען בר t$
יייא ואק'םו,ן ח~ם איחם ויי נערוכס ,אז ראס איז נע וערו פןר ריא פ'ינססע ו"נע; ;
ירא בלעוערנע eאסשערpעס ,וןעוכע ויא חזtם נעסרזtכען אויף ריא בעלעכסע iפןר ריא
זtר'סס האס ער נעחאוםע! פיר רי ' tסחייערססע ~ר'ענסאל,שע פער ; ,א'חרע ה~ז:ך,
ןועלכע וייכען נעייע Jעהנלי "Iצו פעררישע חז<~ר ,ח~ם ער נעהאלסע jפיר ריא פיינססע
בז':ךפער'ם פי iאראביעז ,ןוז:ס וייער בלאנץ פע-ןרןנ Pעלס ריא ~,ז אזו איחר ז:-טהעם,
וזעלכער האס נעהאס ערם ר'ח פו! .t Pזלסעז פ:כייש וו~ס איז כעשסאנע jא,נער כ~כט -
!כ'ר א ויסע , iנעשסא Pען נערו '''Iקורץ "!1 ,פאנסא1יע האס ויא איהם פ~רבעשסעלס
ועי'כע א,ז נעוועז כע'זtר'ענע jא'ן ז"נע ב'כער, רינצעסיו, e נעוו'סע נרארע יייא ~
ועיוכע איז סיס ריוע אלע סעלות נעPיסע iכערוכע Jא פערוואונרעסjע ריסער ,י ראס
האם כעןואונע Jא'חר 'ייענע ; או Jאןוי וו"ס איו ערר ~רימער הערר נעוועוע; פער
אברערע ~1כע , i רער נערוך ,אויך ניס ריא ניס סא Bעז, ר~ס נ'ענרעם ,רזtס נ'ס
וו Uל כע ריא בוסע יוננפרוי ה~ס בעהאס הערום וה הז:בע iאיהם נעjכענס הער ןים-
נעהסען םזו סעית ,ז<כוו~הל ויי האגע Jיעער - :כ"רiע א iעועו-סר"בער -
כעקענם סאנע jצו נרענע; ; ער האט בענלייכס ,רז:ס ער נעהסס הערים ריא נעסי!
פו iשעהנה"ס ; ער ה~ס ויא רער י נער םעםס נעשל~םעז א'1 jיינע ז:רמס אןו האס
צו א'הר בעוז:נם איז א י'יוער צערם ל,כער שסיסע ~" :שעהנע אjר הויכ-כ!'.בז:רענע
ייננפרןי ,הכוו~' יןז:וס איך וי' jאי; שסאבר אי'ר צו נעלי'נע iפיר ירא נרויס! '.ננ~ר", 1
יועככע איהר צ'ינס סיר סיס אייער נענענווא iס ~ iנער ר I$ס ס Iו ,וvולכעם הערס
נימ אויי רא אןננל·pל,כע צו פערפ t;tלנע ,iח~ס מידו _ ועו~בגןלע םג איוף ריועט בע!!ל
1:'.9 נשעינםע jש ר~ P iיבז:ס .כןך ג.
"רעסeעקס פ~ר רעך גערעבםיב Pייס ~~ :לס ער הI$ס בעסער Pס ,רtיCס רער ,יעיעםI
ער הז:ס בע eאסט ,ה~ם ניס בעךיהךס מיופ א ה~בד ז:עור סיס א ,סו .,ה~ס ער
איחם געהאלםען פיר טוידט אזר ריא אנרערע ,יי~ס ו"בע /בעיוע Jאי /צימע,ו פיר
ויינע דנ3ורעור ,אזי ה~ם ועינש רעם פערראכם ב~ן העכעך ~גגעהייבע Iצו שךי': j1I
"פערש Bארט ד~ס הו rאה ו~זס Pיינעם ניס הערויס ,רןע העיך איו ~ עםנש ער
ס~רערס ו!I
א פרא אזו עיערר חאם "ועך אירסךוף חו$ם איף א'עעם iהעךי'םגעיי~ךפעI
ליים עוך וויךPוננ פןו ויועו אויסךיף I$בנע I$ ,וען ד I$ס נעשלענ .עוך קעוםשםעך איו
זין אויעב ציךיק אין זייו ציעוב,ן דער עוערםךייבעך צו ויי Jנעלעכעך אי Jםאךיט~ךבעם
איו איהר וייכ Pעל ; ב~ך ריא ביירע אובוב' Pל,כע ,ראp Iיכ~ם אזי סאכםש , t$האפעI
ז' "Iביס נעקעבם ריהךע /פזר זזרם.
דער בעאסםע -,ח ( I,ט יעצס ~=;על~זעי ~\:ר Pיכ < t.ם' Cבזזרר א;ר איו נעבLיtכנןע
פייער ק' r ברייבכע jא ליכט ,אום ריא פעךכרעבער פעסטציבעחעס I,( ,jכער ער ה~ם
ני~ נעפינש ,רע /ערר קערסי~עסך הז:ם בכי;ר אייסנעל~שען ערם !;:,מ:זל ווען ער אזי
נעניר:כהינם צו נעח Jציםציריק;עגאננע jצו ויי /קאעסר ,אזר עך איו ערריבעך בעיעוI
אויייע , jיואי עס ח~ט איחם נעקז<סט פ,על סיח אJו צייט \(נצה1יבשי ~ ~/בערר
ל&.,בב
~~,
~~~I
,
בעשיכטע פיו ר~ן pינ~ם .ניד •1 ~1
רעם ה I$ט ויך ס~בסשזc אr U ר~ס אז נעיייס יייערער אייבזנ פןו ריינע ט~נער"ע~ i
אייפבענ ettס אי iיויא ער ה~ס אויף וייו ערפיהלט רא שםא הזי:ס ער נעטייכס t$ו
איהם רריקט א ניט-ניטע אוי ה~ט זי:כנעהיינען צי נענע 1איז ~לע וייסען rגע ,9פור
יעוונע טאריסזזרכעס האס אייך נעקריבש א כישק~' eעריבע I:t ~ eר ; פJו tטטעyר האט
זיא אי י עננעיי~ר e:ע! ריא שאכער ~ il$וייס אזי האם סאבטש~ i/נעכענעז אועלכע pלע e
ציר' , Pד~ס ויא ה t$ס א rנאבעצ iפעוסריעבע Jויי iשל~ף.
אלס ער האס נעועהן ,ראס עד יעורס אוזי בעהאנעווס ,ביס רריסעכריכ פוז
וי ,חעריידכ iעועס ,:האט ער ויד אייפנעהיינע jאויי ניט וייא ער ה I$ט בעקענט ,הא C
נעכוטען טיס ט {tריטז<רכעס' 1אJו עס האס ויו זtכנעהוינעז צןןישע iויי ריא געגערינססע
אור שעחנסטע סעצנע ,ייtנ:ס איו ווען פ I$רבעקיטע jאז ערר ןןעלס .אווי וייא ערר
עזעל-םר"בער אוו יעצט בוו רעם ,ונס פןו רעם קרעסשטער נעיי I$הר בעיו~רע! יי I$ס
טיט ויי Iבעליענטער איו נעשעה .האט ער ראן Pיכ~ט' iנעל I$וע iלוענןנ! אJו ט<:.ה
דער קרעטי t:מער אוו אויף ציבענאבנען אבער טוט א נאנץ הולף i בג:א"לם איהר צי
אנרער iצויע ,Pנעטליו ערר הור צו נענען א I$Bרנ.יע ,ררייל ער ה~ט נעברוונט ,ר~ס
ויא אל" iאיו בעווע! ,יא אירוא:ן פון רעם נאכצע :לארם iאי! ועצט איו רז:ס צ)\ךן
נאננע iוייא ס~ ,ש Bריכווארט ו::י:בט , :וא Pאץ או' j'Cראץ ,רער ראץ איים' iשטריס,
וי ,נעכןטען צו סאבטי~א/ן, האט עזערםריינער עור שטז- Pt רא שטריק אייפ' j
סאבtכ' ~ צי ערר ריענסט ,ריא ךיענסט צי איהם ,ערר קרעטשעסר צו ערר רועכסס c
ראס שעהבסtכע רערב" אייפהער ; אי iויי הז:בע iאוע נעארבויס מוס תאסס אJר ( t,ה j
איו בעייע , iר~ס ביי ערם Pרעסשעסר איו אייסנענאננiע t,( .,ס ל,כט ; אז רער פונססער
תאבןנ iויי ויך אייכע רוא אנרעךע נעשל I$נע Iנאר אה m Jםנות אןר ייאי ויעירע הטנר
ו"נען נעפאלען איו ניט כעבלוענע! קו' jבעווכערר I$רט.
בעפינע jאו jקרעטשטע א בעאטסער פןר ערר וו ,ברארע ו'.בנעם אגענר ה I$ט
פון ט ( I,לער~ ; אלם ער ה~ט עררהערם ערם רריוערן "הייליכ;.ןר ;ברורי\.ריטא Cט
II
ברויסע Jל ארס ::וי ערר שלענער" ,האס ער נענר'ם! i .ערם שטעקעז אJו ריא בלעכעבע
!3ף~קע ,ון ; jלנ~ הז:בע Iנעהער t:.צי j"lאטט ,איו העךויננענאננע jא rערר פונססער
"תערט אייף א' Iרעם נזי:עס ; פוז נערענו::יג, Pס" אי! ציטער א jlה~ t:אןיסכי!רופע: i
הערם אןיף אי Jערם נ ז:טע; פ יי ר \lך ברייעשר~::ט 1' :את רער ערסטער ,טיס יועעס i
ער ה~ם וי ,צחאם ; jנ ב ע י ::ו~ :י !:ם iאיו נעיועז רער צוקלז B:טער רזז cקיכ~ס .יערונ" V
איז בעל ענע; ז:ה jנע Iינ ונב א ויף '''1ציבר ~ נענעם ב ע ט אייסנעציינjע אוים( ריקש ,אןו
.גם ער ~nס ~ויו טאםעברינ ~ננערנטע iיז rב~רר~n ,ס נור ב \tך נעשריuו :
~
181 ,1 גשעיכטע פןר י I$ז קיכ I;tט ,בון
"האב אי'ז ירר בעטה~ו ttווי פיע' כעועס ,ס ttכטש< 1I,I,ח~ט נעו~נט ~ז
ביד?II קיכ <I,ס ,ר< I,ס חא וויכשס סין צו ועהו טוייט ( tוזי
"כי ' , iר~ס איו ביס צו,ע'ב ערם,וג ה < I,ס נעעכספערס ס tCכסש " ; I,Cאין "I$ב
#I כיס ו,עב צו ה~,סע! ו~כעז ב" סיד אווי t< ,נכ בזי ו" ו ' I$עו יוערע Jפערפוי'ס,
"ו I$ו וייו יייא עס וויו,ןן האט בעו\(נם ר~ז קינ < I,ס" ,אייו ח~נ צוטרייען צו
י"ו ו,עבע אזו נוססק"ט אןר עררינעד ו ( I,נ אייו ייד אויס ,ר I,Cס סיר ח < I.ט ה"נtבינע
כאבס בעבעבעכס אייכס פןר ירא ועוסענססע אבענטיע'ר ,אJר צו סאכען ריא בעשיכטע
קוץר ,ו ( I,וססו וייסוע ויז ,י~ס סיס א"בינע 'סכיםע jצודיק אזי צו סיר נעקוiעם ריא
זיך סעJ ווז:ס שעהנססע יוכנפדיי, ריא הערjר פJו ייוען ש) ( I,ס, פJו רעם ס~כסער
נעפינזע איבVד א נדויסעו סחיי' פיז ערר ערר ,וו ( I,ס קש איד ריר עדעצהכען פוי ערם
" jפJו איהר eגיס ,מוז איתן העלר·כען פעשדטאכי אזי tוי ( lנרערע פערבI$דנענע
ואכעו ,יערכנע אייו סוו וnז~ ,אוננעריהןס אןר ביט ערןס < tהנס אויס סד"הייס צו
'סיו נעפעהוערז יוצו·בע ( tער' ס I$נ~ס( ! I,אי:ן ייי' ירד נ I,Cר ו I$נע ,1י I$ס
,
ערר היסעו ,האס סיר ניס פערןנכעז אוא נ,יקI$ ,ערר יי I$ס ועתס סיד אייס
צו ו' rגאן נעוויסעד ,וויי' דיועד שכ I$ס איו בצעויב'1רס ,וירא אי:ן חאב שוז
נעו~בס ; א,ס איך בי! נעווע! פעדסה~! אין רעם ויסעססוע אןר ,יענ,יבססעו נעשBדעך
סיס איהר ,האס סיר איכנעועחו א האכר ,ויעוכע האס נעחערס צו ערם I$דם פוי ןא
קוז Bcאיבעד ערד ס I;tדער ,ר I$ס ויא האס וייו או (t איכנעייעהכ'ינע iדיעו ,נעכענען
בענ I$זער סיס ב'יס ,אוי דא; ה ( I,נ איר נעקרינע Jאוע,נע קוע , Bר I,Cס איד פיה ,ע'צס
ר I$צינא • J
נאף ערנער אוס נענסע ,jוערז ירא שהר'ייס האבע ! אובו נעש I;t,נiע ציו,עב
טע'ס אי'םבעו~סעכקייס ,וויא ריא ןןייסס ; אןר עררפןר םעשרסעח אה ר I$ס ערר
טואץ iנק ריועד יוכנפרוי'ס טועהכסייס וערדט בעהיס פזו ~ בעצויבערסעז סור , rאןר
,
בעשיבסע פןו רז P itיבזזם ,ובך •1 180
ק~\eעזפל .17
Mיר ""ייעער tIונגייPעזי \וע~בע ח fבעו _,,סירס סיס עים חע";",עו fוו יקב tfב ואו םיוב ""
א\בנ~וp \t.בעו וrי~ירםעגער ",ג"ס ",גצ'י איו יער רקעםססע \עויכע רנו חסtב וו זייו
נו."'. געה יtבעו פיר"
tl
"ריא סענ COעס ,יבסיג נלוינען ",האס נעוזtנס ו~' !'ובזזס " iסיידע iאיך
ווייס שויו נ~רנישס~ ,רער ריוער של~ס איו נעציינעדם ,אזי ריא וכווסס וריסע! וי _ r
אנער ריא סיןס סיר שוערדש ,אן ראס יי~ס איך יעול ריר יעצס ו~גןע ,יועססו
האל cעי בסור נ rגאך יס rסיירס/,ו
"יע ,איך שוערר ",הז:ס בעענספערס סאנסש~,
"איך ו~נ עס בז:ר רעדפאר/,ו האס ' p 11$יב~ס געענספערס" ,ןו"ל אוך האב
עהרעII . סיינר צו שאער iאיס Vעצנ'ס
"איך ו~נ איי,ך או איר שייער ",האס םאבסש t$באך א סאל נעוזtנס" ,אן
איך יעול שויינע ו בl '-נ jtאייער בנעריבקייס לעבס ,אןו הלו אי וז:ו נאס בבעוע ,ר~ס
ך· .ו.ל עוכ שח ס I$רגiע Pענש ע'רiע אויוכז~בןע4I .
~.. בעשינטע פזו י~ן קינ I$ט .בלו •1
שייעד) iאjו אווי 'ייא אציסער איז ליזעערר ( t.לעס בענו,עבש אז ערר םינססער אזי ער
ב,ייך הערייסבעל~םעו איו ס ( t.בטש t.(S I$נצא האס בע~ Iנס " :יי < tהרה (t.פסיב ,טיין הערר,
י ~ס איו ~הן צייייפעל ערר נעצויבערטער טירין ,אזו ער טח טסתטא היטעו רעם
ש (tץ פיר ~כעררע אןו פיר אובו האס ער קיז (tביערע ו gכע! אייסער pול~קעס או
ו ל~טeעבp-לע.B
"אזיי איז עס,ןן האט בעז I$בט י~ו Pיכז<ס ; "זtבער עס ברגט ניט צי טראכ I::עו
Uח אזו זיך ערריבער צי ערנעןר, יעונעז ייוע צוינער"ען I$ ,יער צו ייערעז אין כעס
gזוי ייזא ז'י וייבעו פ ( t.נט ( t.ססיש אזי טעו IVPו"ביט ועה! ,יעולעו טיר ניס נעפיבעו פן,
יעועסן ר < tנע צו בעהטע , jאםילו וiע\ טיר ~Iלעו I$בןןעברע iכרערל" !:יטעל .jשטעח
אייפזעהער פזו יזיע! של I$ס אזי בעס ערם אריף ,סאכטש , I$איוב רוא Pעבסט ;
רוף
איחם ער ו~ל טיר בעגע! א ניסעל אריל ,רויין ,ואלץ איו ר~וט ( tריו ,צר טאכע iרעם
היילזאעוכ iנאלואם iייןג .א'דנ גלריב ררירPליך ,ר I$ס איך האב איהם יעצס ועוה
r
בייטה'נ ,עס נעהט טיר פיעל נווס ם רער רראנור ,ועולנע ,יוער פאבטאסס'שער
נ"סט האס טיר בעטאכט .ןן
כרריסע שטערצעו אז ריא Dיינער איו "ס gנטש I$ה I$ט ו'ך אריפנעה"גען טיט
ער האט ~נער I$בבעסר I$פ ו:ו יעם i איו נענ( t.ננע! אי! ערר פ'נסטער צום קרעטשטער
בע~ט !, t::ע יעולכער האם ויך צונעהערט יי I$ס איז פ I$רבי .I.נאננןן; טיט ויי! נעלי ' ירנער,
טהוט אייך זיין ועור איהר וייט, "הערר ,איהר טענס בעו I$נט : אין האט צו איהם
אובו ריא נב I$ר אזי ריא טובה אה ניט ארבו א ביסעל ר I$וטאריו ,אייל ,ואלץ א Iו ין ' ו;
טיר האבעו עס כויסהיכ יערטיט צו חוולע! אוונעם פןר רי ' tנרעסטע רואברערנרע
ויטער ייזtס נעפינ עו ויך א ו יף ערר ערר ,רעוכנער ;עינט ר I$רטע iז ..:בעט שועור
!בעררראנורעט רירך ,יא חעבר פןו ערם בעצויבערט עו רסר' , jיעולכער נעפיבט ו'יו י.
אז Pרעטשרכ\ו".
ררעו ערר גע <tטטער האט נ}!.הערט ~ועלנע יבווים האס ער א'הם נע'~ iל.נען
חסר-ערה ,אןר אווי יייא עס האט שויו ז::כנעח"בען צו ט I$נען ,האט ער ם;;»נ ...ס פיר
כוטער טעבש א'הם נע ~ iבס ס~" ריזער '.ןו רעטיט.רכ .l.ר P רעם נערופוע ר'א טהיר,
פערל ( t.ננט ,רער ררירטח האט איהם נענעב ~ו < tלע ס רר I$ס ער האט נעןןז:לט אןו
I
טי ס קז8 t םאנסש I$האט עס נעבראכס צו ויז הערר! ,ווע ו כ J:ר האס נעהא לטעו ערם
יסס'ו ) I$שכ ,יי~ס קו~e כייער העגר אןו נעPלאבט איכער ערם שעסריו פיו ערם
רראס ער האם איחם נעט~נם נעטה~ו "יא רז::ס, האם איהם טעהר P
יז ב"ו ביס
Wורזזס ער האט נ Vה~ל t:ש טיר כליט ',Mזןי"א ~ p~I'Jשערינ~ ב"ון.ע איז ק~ i Bי
;ן,
ז• בעשינטע פיי יז:ז Pיזמט בוו 132
רענען עס PייכטI;tו ביס צו ייערע! אjר ר~ד קוטט טיר ~ iפ~ יעיןע אוננ P',ערר רנעם·
טהייוu . טער
האט נעפרענט רז ::קיב~ט. ?II "יייא ,האט טע iערו ר' iאוי ,נעי':':ז:נעi
הא:ב נעו~נט סאבטשז.: נעו~נט ? II "הזtב איד רז:ם א'י ,צום ::ייייעל ניט
"איר ורעו אונגעואמו :::ט~בעו jכיכאט i "זיי ריהינI ,ן האט נעענספערט רא ;
ערם סהייעןר כאלואם ,ועילכער ייעט אונו קורירע! א' jאי' iאוינעככלU.p,
אונטער רער צ"ט האס רער בעאמtב ער ז:נני~צוכערן ויי' ל,כט אוי איז הער"נ·
נע Pיעס! {1י בעועה iייא םערו~ , iייע,בע ער חאט נעהאוטע iפיר טוירט ,אלס
סאנס' Cז tהאט איהם נעןעהז הי}.ר"נ Pיעמן א' 1איין חעזנר מיט א נאבט-זנ rאןיפ'ן
Pז , D:סיט א ל,בט א' iהאנר אין ס' Cזעהר א בייוער ט'ענע ,האט ער זיי Iהערר i
נעפרענט " :איו ראס נימ E:יעולי'כס רער בעצויכי~רסער זנוריו ,ייע,כער קיסט
פיר אינו נעהאלטען אין נאן עםעס יועיערר אינז צי 'טסרז:פעז ,וו"ל ער האט
פאס U1
,ו"נ" רז:ס קען ניט ויי 1ר\1ר סוריןI ,ן האט נעענטפערו :רז p i :יב~מ" ,ער ן ריא
E:ערצייבערסע ל~ועז ויך פJר Pיינעס ניט ןעהוu ,
"יעיז ו" יאועו זי ,ניס ועה iלז:וע iזיי ויך ~בער פיהלעןI ,ו האם נעענספערס
ר' Bע II,i סאנסשז" ;:ראם קענע Iערוח ואנען ס"נע
האט נעואנס רא! Jכיכז:ט ; "אכער רז:ס I "סיינע ייאלסען עס או':ן Pענע , iו
אזי נימ נעגיג בעייייז צו נוויבעז ,אז רע,ר ררעטעז טיר זעהע Iקועטן ,איז רער בע-
צויבערסער זנור'u.j
רוה'נעi אלם ערר בעאמסער איו t$ננע Pוס iVאזו האמ ויי נעפינע ',א'ן אוא
נעש eרעך ,איו ער נעב'יענע iפער'ואונעררט ,ז:ב'ואהל ראן jכ'כאמ א'ו נאן אכיו
האט זיך ניס נע Pעכט כענ·ן.ז א ריהר ו ;:'jריא ביילע; או iפה א jl רוקעi אי'tu נע,ענע;
ריא פ,אסטערס ,רער נעאמטער איו צי איהם צינעבאננען אי Jהאט נעפרענמ " :נו,
11 ,/ ןן~ס סאנסטי ,נוסער מעבש
"איך ייאלט עער,ער נעפרעבtב ,ייען איו יו~לט נעויי I3.איהר,ןן האס נעענספערמ
ר ,סזגר ןןאנרערכרעז רי t:ער, א ריוע ז ז<רס צו א' j אןיי מעi רערמ י~ן Pיב <; Iמ.
II יינג ?
ערר נעאמסער ,יעוובער האס ני}.זעה Jיייא ער ןן'.גרט רא ' elעס נאר נימ נומ
ער ראס ניט געjכעכמ ::ערסראגעי ,א jl בעה~בערלס םר אזא סיא'ס jעז:נ' , jjlCהאס
ה~מ אויפב \lהייבע jויי Iלו:-,ס Dסיט ר עם אייל רנ lר' iאי iחז:ס איחם נ \lבענען או~
~יחם '.!I'tי ניס געשם~לסע Iנחם ה~ ?t שלי-רער או'ף ר~ Iקינ~ס/ם ~~, pוא Qער
~I •1 נשעיםכע פזר יזtן Pיכזtופ .בידר
נןעובו מזר ערם ב~זלאם כעפס ~ויי פיעל ,וןןא זיין הערר .עדר ופזtבזע רפן ערם
~ריםען ם~נופשז tאןו ביופ נעועון ~ויי עדל,קאופ וויא ויין העררב'ס ,אזו אייעדר ער
חזtופ בעביןעם ברענען ח~ופ ער ב\גח~ס ~ Iעלבע יסורים ,איבעלק יי ופ ,קאלופעז שויףים
אןו חלשוח' ,זtס ער האם נעוכיינופ~ ,ו עם איז ש'ין בע Pיוכען אן עק צי ויז לעבע1
אזר ער הזtס פון שוכעצוען און ביס-כוסקיים פעשרזtלםז vרעם ב~לז~ם אזי רעם
םזtשעביק ,ועולכער האס י t$ם איחם נעכעכע~ •jלס ד I$ו pיכ~ס האס בעועחן
יייא ער ליידס עדרפק ~זיי מיעל ,האס רע צו איחם בעז I$נופ " :איך נלריב ,םאנסשז,t
יזtם נ~בעצ איננלP p,ווכס רערפןו ,ייזtם ריא בניסס ביס ' 1" 1ריופער ; עדן עם ועהם
איז ,יוער ופראבק ביס רוסער, קיין בים וייבע! יוזtס ריא, פיר יt$ס איףס, ופיר
Uס4I.
"וועה איז יסר אןו סייז נאנעצר שוכ eהה 411האם אןיסבעריפען סאבםשז .tר"ןעו
איהר האס יזtם נעיןאוסם ,דכיו הערר ,וו t$רום הזtם איהר סיר דזtס נעל~וןנו
N םירנPען ?
צן רעור צ"ס ~ nם רער נ~לואם זtננעחייבע! צו ווירקע! איז עדר זtריעפר
שילרסרכער האס וי'!ן בעכיםעז לעדיכע! פןו בייעד וייס~ j1Iזוי פיעל ,רזtס דיא רזtכשוע,
אייף יעולכער ער איז נעלעבע , jאןו רי א ~ pלדער ,וכיס יעולבער ער האס זיף צונעעדקם,
זייגען בעייזtרע iאי! כאבצען אינערבעפיהרס ; אןו ראביי איו ער בעלעכען אי! ~ו~
שויףיס אי! אז אזעלבע םרייסלרבכען ,ד t$ס ער איז ~וע ~בעדרע ,ייזtס וייב lilנעיןעו
רערביי ,חאנע! בעכלייבס ,רזtס ער ייעס שופ~רנען .אנובעE:עחר ציוייא באב n
שסיבעדו האס ייעור שסירם נעיייערס אין ייען ראס איו פ t$ראינערנעבאבבעז א r
ער ווייס ביס נעייען אי! אועלבע Pרעפסעו יייא ויז הערר ,וזtנעדר jער האס וידז
בעפיהלס ~ויי וכאס אק ציברז:בעז ,רזtס ער האס זיך ביס נעקענס אייפשסעלעז נ'ייך.
רזtז Pיבזtס ,יעולבער האס ,יייא ופיר האבעז שרז בעוזtבס ,בעפיהוס נריבבע,ך " Iזtס
וויעעדר נעPירבען לרסם הערריסצובעהן אייף אבעבםייער ; ורייל וכיס יעטדר וכיניכ,
r
רואם ער האס פעצוויבען ,האס ער בעבלויבם ,אז ייא ייעלס פערל,ערס ו' ה ילף
אזר ויז שזי ,אןו איבערהר' eס חאופ עד בעח~ס צרסרייזע צו וייו בא;ואם .מיס רי וJע
חש , Pהאס ונו יס! :ויינע אייבענע העבר נעוזtסעלופ רזtצינאנופ ע jאiי האס אןף
I$בכעופהזtז ערם עעוו פזו ו' rשיורסרעבער אןו האס איחם אליז )סאכסשז:ו( נךו
הזtלפזע יזך זtבציסח I$ז איז ויף אייפציועצעו ; ער איו ראן חערייף אןיפיז ..ערר אןו
א שופאננ האס ער ויא צרבסביםע פיר די "
j בעעפיPענריב א ~ rיייכPע> פןו שעכP
בעעצוכז ~לס א ש Bיעו .אלע >ייופע אין שענק ,איבער צןןאבצינ Bערו~ן ,האבזע א :rם
-יננעpPרם יפם rםחעםיףכזע ~ ,אבדםער ייזע איו אייך )ובוןנח Mיר ~נם 'Wן&DrI P
"
בשעינטע פו t,(' Jן קינ~ס .בוי •1 134
בכייז בעייען ערו שווייס\ ,רעלנער ה I$ס איחם העוייי'נעשל I$נעו ונור עוכיעכימ איבעו
ער אין אי'םבעשסאבען. יי0t$ ערם שסערז,
קיrו ,ער אין אויפבעשס~כע , iהאס בעביסען ןחנע איינעצלנט ~וס'Pכען' "אס
צייס בין ו'י "אבעו כ I$ר א נעוויסע כעק I$כס ה t$ס אןר פןר " 1
כעס < t,כס א נעסיש
ז" iסייונננ עררנרייכס t:נJfוייסpו BינPס .ער האס ראן בעפ I$עררס א פלעשעל פיר
זיי ,באלןאם אןר אןיי וויא עס איו ק"כס ניס נעועון א' jהיין האס ער בעשל I$סע iעס
הער"בציניעסע ,איו א jאוירקרונ I$עדר א בכעכענ Ilאויי"לקאן ,ייעלכע ערר ייירסה האס
סעהר יייא אכצינ Bאסער נעז I$נס דזא איבער'! קרנו ח~ם ער איהם נעשענקס.
בזזססערס אזי נראער ארז' פע'לע אווע-סר<tיא , 0םאלועוס אןר קער$Iרס • צלסע'ברינ
ןיר ביי יערע! רו I$רס ; ר I$ו אלכס א'ן נעשעהעז א rסאבסש, I$ס' רעם קרעסשסעריס
אןר דעם בעאוt:.כענ'ס נעבעב\ראדס ,רער עועל-סרייבער ~כער איו !!,יז נאבץ שסיל
הערי'םנעבאננע! צי ג Vו I$רבען זיינע סייל~ע Iלע! .ווען ' 11$קיכ~ס איז נעיי I$רעו פערסי,ג
האס ער ב'ייר נעיי I$גס ועהן רויא ביס "!Iםחייערער באלואס א'ז בעיעוז אי! האס
נעסרונPע! א רבייסען סה"ל רערפזי יI$,ס איז איכערנעבליעכען איו ס - BI$ווייל עס
וירא ער האס בזtר -א iערר א חאכבע קורארס. ה I$ס ניס נע Pענס העריין פלאש
סז:נען ן'r רol$ האס ער עס אן'י '~tכאךק או'םנעכר I$כןע, סךינקען ארפבעהערס צו
איז נעיי I$רען נאנץ לעדיב ,אק אןןי רויא איחם איו פזו דעם שעסrו אןר פזו דער אנ·
שסערננ~ננ פזו כרעכע iחערויס א ברו'ם'ג,ר שווייכ ,חזזס ער נעבעס !,Vד I$ס עסו Iזtל
איהם צורע Pע! את לII$ען אל •r ,ר 0I$אין נעשעחע! אןר ער ה I$ס 'עשלאפע! ררייא
בעשס~קס א r באנצע שסוברע ; :נזזכןן אויפשסעח! ח I$ס ער ןיו נעפילס אןיי ווייס
נאבצע /ל"ב ,רז 0 :ער הזזם בעכלויכס ,או ער איו שוי! בעורען א rנאנצע! בעהיילס ,או
ער ה I;tט כ Vועסען ועם ריכטיבען באל Iאם פןו פיעראכראס ,אןר ר 0I$ער יעוס יסס
ויועו סיטעו ז:ה Jמירא Pענען בעשס Vה! אכע בעפעהרל,כע אכענסייער p ,אס eםע! אוו
שלאכסע , jיי 0I$ןעווע! ויך איהם בעבעבנעו איז עדר צןקונפס.
הערזי כעטראכס בענעוובנ פןר ו'r סאנסשז ,:ייעל כער האס אוי'ן ריא '~נעעכ
אלס א ייאןנרער ,ה I$ס איהם בעבעסע ן ,ער ו I$כ איהם נעכןע ערם סהייל וואס איז
יי I$ס איו נעויעוןע ובארע א רעכס בימע:.י ד P i!,tיכאס - איבערבעבל,עבען אין סז< B
האס עס איהס נעבעכעו ,א~ ~נכעהמענויב רעם tכז B :סיס ביירע העבר ח,tזס ם ( t.כםש~
סיס פוגע! צוסרויען איהם אן'םגעגעיינס סיט א שס~ר pען שוקו אח חי$ס אייבבןן
Iווםער נ tfםםערI"tf .נ ס~יי" ם;,ווי Iי fקייי ,ייונש tfיע'נכV •
יי;יםoילכע חובלן.ת
137 גשעיכסע פןו !~ר ק·כ I$ס .בוך •1
איו ערבזע ניס בעעצתלס םיר קוו~רסיר ~רער םיר ע eעס ~נעררס א rריא קועסי
עסס ,וואו וייא וייניג jפערם~תרע ; iווייל עסן איז ,ויס געועץ אןו נעערבםיב' Pיס
פונרפו,כסונס וייא אויפצונעתןעם ~וס בעלוינינב פיר רוא שווערונ 'יוערו ,יער'כע ו"'א
צי אןו וינמער, וועסר שסעהעז אויס ווכענרינ ~בענסייעו ביי סזזכ א jlניי נאבס,
ר'.c אןר איו קעלס אןו אונסער אי! ת r פוס אזר ו"סוננריב ,תיככרינ אזי יושוסיג,
אוכפךיינרל,ב' Pיסע! פזר חיעס' אןו ~לע אוכ~נבעכעתסל·כק·יסונ iפת רעך ערר",
"וI$ס איו סיו יערניב,ן Iה~ס בעענספעוס ערו קערסשסער" ,נעצ~הלס סיר
וו~ס איהו וייס סיר שולריב אוי ל I$וס סיך צווי ה יסס ריא כעשיכסזע אןו ס' Cערר
נעשעפסII . ריסעו" ,א'ר Pיטונר סי"ן ב I$ך וערנען ס" jאוובוננעס
ה~ס נעואכס ר~ן Pינזtס קרעסשסעו,ן I "איהר ו"ס א רוסער אק שועכסעו
אזו כענענרינ ר~צינאנסעז סיס ריא ש I$Bוע iאןו סאכענריב סיס ויי! שםיעו ,איו ער ח(\:
שסעוינב ~ויענ פו iקועסשסע ,א;ר ניס העווסקיPענרי; ויר אייב ו" Iשילרסוענעו אז
איחם נ\(מענ~כנעו ,האס ער אוערנכעויסע iא שטיק ייעב,
~לס רונו Pועסשסער האס בעועה , jראס ער איו ~יועננענ~ננןע אזו האס איהם
ניס נעצ~הלס האס ער ויר בעיערנערס צו סאכסש i j'I$ונר האס זזנער בעענספעךס,
ר I$ם וער Jוי' Iהעור ה\(ס ניס נעצ I$הלס וערס ער אויר ביס נעצ~הלזע ; ער iא'ס
יויא ו'r שילר סרוננעו פוז א יו~בךערנער Iויסער תאס ער ענע! ~ויי םיע ,רעבם
העוו ניס צי צI$הלונז איו ~יינפ\(הו·תייועו איי pערסשעסס .יונו קוונסשעסר א r
איהם ניס ונר ייעס נונססואשונס ,ר~ס ויעJ האס איהם אוJ נוניי I$עו Iאי! כ' lס
צן סאנסי~זז י ס איננל p,ויינע Jנע יןער צייישען ריא איינשסעחער פזר Pרעסשעם
פיעך סיכ-אונ'יסער פיי סענ < I,יויא ,רריי ב~רעל-קרעסער פין רעם סאוק פי I,<P Jור~ווא
אק א ~ l$eו IJנככים פיי ערם טארק פJו סעוייללא ,גוססינע אי Iביט-טוסהינע לצים,
יערלכע ה I$נע ,jוייא א " jו ו ח וי t,tלס וייא נעסריענעו ,ויר נענענןע א בעהם צי
סאנסשז j'tאיי הז:נע iא י דם העו I$ננצעו'עכי פ jו ע ועל iאיינער פוו ו"א האס י~I
יI rV איהם העו"ננעיי.רפש גרנעאכס ערם Pועסי::ס.ו:.ר ' ס א רעקע אזי כהנ JהIיtם
ז~______________~·ר_נ__.ם~~נ_'~ק~~~·ר~ה_פ~ע_ם_נ_יש~~_______________•I_i
אירג אןר האס פJו צייס צי '" Vסשעסר ,פןר יערלכער ער האס ניס הער~בנענרעסr'p j
חצס הערייסנע'~וע~ 1ועלכע ויפצע iרריא וייא רר~לסע 1ויך הערריסנעריסע 1פזר עדר
ttלע ביישסעהענעד ,וערנינססענס ריא ,ררעלכע האנע j סיעפביס פזר וייגע אינ נעיייי ר ;
נעעזה jוירא עסן האט איהם עדם אבענר פךיהער בערע Pס סיס פל~ססעןר ,האבען
נענלריבס ,ר~ס ער ויפצס רז:ס פרן ריא יסררים אין ריא וייסען.
~ום ויו וייגען שי' 1נייעד נעועסע iרייסענרינ אןר (!,ר>! jינזזס איו נעייעוןע ביי(
עד נעריפען רעם קערסשעסך אןר האס צי אוהם האס ך Uסשסע, עדך P סהרעיר פת
"העךך שלז:ס·מ~יז<ך ,פיעל אןר נעוז:נס מיס או עךכססער! אJו פ"ערליכען סזזן :
רבריס וייגע Jריא געפעלל,נקייסע , iררעוכע איך האב א rאייער של~ס ערה~לסען ,איי
איר רערל א"ר ךעךפאך ראב ) iבאר ויי Jנרןiם אייז רערל לעכען .ייען אור וז:ו אייו
Pענעו בעליינעו מיס רעם ,ווז:ס אייז וזזו כעהמען ךאכע פר iא פעדכען מענשע , j
ייעלכער האס אייך בעליירינט ,ואלס איהך ןןיסע iו' ,rראס איף האב מיר נעמאנם
אלם סיי Jפלינס צו העופע iריא שרואנע ,צו נעהמע jראגע פיר ריא אונסערררירסע
און צו בעשtכוו::פען ריא פאל·~ע .בערענקם אייר ~ ניסעל ,אי! רער iאיהך האט _י ר
עמעס ~רזינס צר ער~עהלע , jו I$כס סיר פריי העךרים ,ערן איך פעךשפךעך אייר ":
רעם ויסערז:ךרעז ,ררעלכען איר האב נעקרינען ,דאס איר וו 1Iל אייר באף א יער
וראכוש בעפרי ערינען אןר פערניסינע;"
עדר Pרעםשעסר האט איהם כעענספעךס דכס עדו ועלביכעו עונססקייס :
י .:רר\:.ה" ויסער ,איר האכ ניס נריסהיכ ,ראס אייער כנערינ' Pיס וז:ו כעהמע! ו~נע
מיך ,עד! אייז ןןייס אל" 1יייא ואכע צי כעהסען יןעז מיו איו וניםהיכ אJר ייע iם i
בעליירי בם סירי פ ~ן א"ער ננערינק"ס פערלאננ איך נ I$ר ,רז:ס אוהו ז~ לס ימר
נעי~ז:הלע ,1ור~ס איהר האס ריןע נ~נם א rסווו שעבןכ פערצעחרס ,פי -,י ז י
פיר אייער אבענר עסןע אןר יייא איי, סהיערע אייעער ",יו שסךיו אוי נעך י Cסען
כעלעגערu ,
האס ר~ P iינז:ס געסרענס. 14 ., רע ס שסע P עדן א ר I$ "איו
"נעוייס ,אןר ועהר א jאנשסעבדינע ",האס נעענספעוס רער Pרעסינם\.:ר.
IIך .:ן אייז ; ",אן בין ~:יר נעיו~ו א' iסעית,וו האט כעעכמפערס יאן pינ~ t:
ו::בער אןרו "יא שכענסעס ; נערןעז א שלאס אין ניס קיין אr חאב בעעדכעכס ,או דאס
י( tס איו ניס קיי Jשל~ ,cכ~ר א Pר' !, tהכ:':יט איו ריא איינגינ Uן~' ור~ס איהר יע ס
ימר יעצם !(!,הט -סןחל צי ויי jריא כעצ~הלס ,ווייל איר קע iניס נעהו נענען ך'א
נ Vןעצ l1פJו ריא ויאכעדרכעד רימער ,פה ייעלכע איך "יים בעשםומס -אןו ~ nנ
יים tt"iהא:ג, - ב rר"בםינזע ס~נ בוס כ J/לע Iןע ע Bעס " I$ס ~,ו וי rםער J/Pהרם
J39 נעש'נסע iיפ ר~ , j) iס<\נ' ברך •1
אר'~ איהס הערייפנעיןז:רפען ו" iאן·בעררז .j) :ר'א 'ססל"ר'נע מ~ך'סזtרנעם ,יערלכע
א'חם .בענראנס ~ קריג האס בעועהן רז:ם ער א'ו נערו i/ן אזרי ~נבעמאטערט ,האם
רואסער ,רו \lונiע זיא האט ז:נגעיtבע 9ט פריש פ ,ן יעם ברוב,יע אום עם וז:ל א'הם נרס
ט'ףל ,ער האס איהם ז:בעי נ '~ \lהרס יעס קריג צום סאנסשז :ה~זם ~נ)·jה'ען.
ט"ו "סא נ סשז_(, נערי פי~ן : צי איהם האם י\<ן י' 'כז:ס אכס ז:ננעהאכסע iציר', P
רז:ס ניס ,ערן י~ס ורעס ייר בךיינכpו טריכP טר'נמ ם'; ק"ן ייאסער ,טיי! וזח,: ויה, i
יעם מרירס ,ועה ,רז :האב איד יעם בעבנ:נשtכ ע ן באלואם jציו" סרז e tען יערפ Iן
וערלעי ריך בעםשיטט ;עוונד טי ).' .כ ." jטיס ייזע וןער:כער האט ער איהם נעיי'עונון
ערם באלואם ; סאנסשtז האס זזנער אויף א'הם נעווז_(רפע jא ו'יטינען בליק א \j
האס צי Kיהם נעי~ךיע iב\<ר הענער " :האס אי'ער ננעיינ'Pיימ פיעלליינס פערנעםע.יI
ר I$ס איך בי! ביס "!Pריסער ? ~ערר ךרילס איהר ,י t$ס איך ו~ו א ויכנרענעו י'א
נעעררים ,ייעלכע ו'~~ האב נז:ך א' jלייב ? נעהם צו אלע רוחןח סיט אייער באוואס
אןד וז:וס טייו צירוה' JJ .ייא עך האס יז:ס < I,בבעוזtנס האס עי יזר נעכושס וצ
סרינקע! פוו קרונ~ ,בער ועהענריב '''ב jערססען וו , eאו רזtס איו נעיף j3-ייאסער,
הי t:ס ער "ייסער ביס נ DVענס נעהו אזי הז t:: :טאריס~רנעס'ו בע::געסעו ויא ו~ל א'הם
בר"ככpנ "יייז ויא ה~ס עס כעס' i ~ iא \ ן פו JכרטהערצינPייס האס ויא בעצ\<הלס פיך
ער Cןו"ן ס'ט איהך איי'עכעס כעור ; ור'יל סןע האס כעוז:נס ,ביס Pיקעכייכ אויף
ייעו סאכס' I$Cהאט א קריםסי!. פיi ש 9וךען נעהאס האס זיא י~ס ,ר~ א;:ןoר
~בכע::חב pעי האס עך ויי! עעול בעבעבעז ברי)jעם ; יז:ס סהןיער איו '.נ1ייען זtפןע
ן\;י :עי ' ~ ,..חערר'סנענאננ \lו צופריעיזע טיס ערם ,יי I$ס ער האמ נ~רכישס נע צזtה ו ס
נע" I$לס ,אפח אר' 'ו ר'א קזtססע jפז ו"ן או iהאט או'םנעפ'הרס ןיז 0 :ער האס
ערך סערtכ'Cעםך האט מ'ר בעצזtהלס מער כעןןעה;>ינ:נו טי.נכ ו -ו"נע ר·· Bעi
צןס" Cסען אז ו'r P
~בעך ס~בסשזז האט עם ניס נעטער ט האכט:ן ;יינע ר"זע יזעק,
נעייז:לט פערךיקזע ריא טהיר ןזיא עך האס ערר Pרעtכשטעך האס הערן·ם.אב.:
איהס נע· j;iר ו הערייסבעהו ~ ,כעך ריא "יעקערס uהאנש איהס גיס נעל~ועו ; ר t$ס
ו"נ;:י ; tעוו ע Jטענשע , jיר}.לנע ה < I,בjע ויר איז הז~tך ניס נpעיסעךס יר j,נןע יא
'ט~:נ'ק , jאפילי יער iעך ייזtוס ייירקל,ד נעיערז א"כעך פזר יר' Mינrונרגניר aייפוע
גוז נחס י.יגרןע סיש.,.
~~..
,1 נשעיכסע פון ד~ p jיכ~ס .בוד
" האבז Jאוי~נעהויבען ו"עדע איינזע א!י עועתהן ר~ס עור באל pעז אז נעועו; וצ
ב'עדרינ פיר ר~ס וו~ס ווו האבע; נעיי~לס סה~ן אJר האבע iאיחם חעךויסנעסר~נעז
אי'ם'ו הויף ,וואי רג-ר היסI:ל אןו נעועו jעור א"כצ'נער באל pןע .רזtךסען האבש ו"
עום ז:רוובעז סאבסשז :אוועגנעלעגס אויף רוא דע Pע אןר האבען איחם ( I:.ננעח"בוע
צו ייארפןע א' iדער הייך אןר ו'ד צי שBועלע Iסיס איהם יויא סיס א היבר א rניז
סעב ·.דיא נעשר"ע iפJו ערם ז:ריעס! IIכעעד Pסע .. lIjו"בען נעוועו אזוי רבןיס ,ר~ס
ו" האבע Jרערבר"כס דיא אויער! פו Jו"ן הערח ,ייע'כער האס ו'ו ( I:.בבעשםעלס איי
האס וייו שםיל Yינעחי1.רט ,וו"ל ער האס נעסיינס ,ר~ס רז tהאס זו ,נעס~כס א
ב"עס אב !lבס"ער ,ביו ער האס ריוסל,ך עדרסעבס ריא שסיסע פJו ווז שילרסרעבער
אזי רז:ס האס אוהם כע י עובו :וייו איצםיPעהרע iצי רג.ר pרעוב~נ :nא'ן !"א באלז; B :
צי Pיעםברונ האס ער נעפובעז ,או ויא איו פערשל~סעו אח האס רעריכער נעריסעו
P
יייא ער אוו Yונע וסע iצי רער א הער"ננאננ. אום צי נעםיבעז הערום אוי הערום
ייאבד פJו הויף ,יעולכע איו נוס בעועו :ועהר הוור ,האס ער עורועהן ר~ס ב"עז
ש Bועל ,ייז;ס ו"א האכע; נעסאכט ס'ס ו" jשילר· t:רעכער .עד האם אוחם נעועה;
חערו' CCליעהע jק(\ הערובסערפל,הע iאי! לופובע iאו" שעזה אזי נעשוויבר ,ר~ס ער
יי~לס בעסתס לאכע! ,ועון ו"ן צ~jר יי~לס אוהם עררויבס ,עו האס בעוו~;וט
העוויפ Pלעטעrי אייכע Jאויף ריא יו \lבר ,ז:בער ער איו נ~ד בעייש או'י שיי'ןז(
אזי צף Cלזtבע , jראס ער האס ניס נע Pענס הער ( I:.בנעהן איי האס ועצ'נרינ
א"פ' jפערד נעכוסע iבעבע Iאועלבע ססראי~ונ pעס אין שוס Bפ·ועורסעו איוף ריא,
יעולבע ה~כע iסאכסש ( I$נעיי I$רפע jאין ליפס~ liר~ס עס אז ו" אוכעםנלי ,איבער
צנןעכע 1או iשר"כע ,jזtבער ריא חברח וייבע Jפזו עדס::ווענע jבוס ז:בנעשסאבע 1פ!י
ו"ער O'::אס אjר פוי !ייער ארכ"ס ,אוי רער לופס"שפריננער סאבסש I$האס ביס
עס האס t$כער אןופבעהערס צי ,רjסעtי ':,צי ססר~יiCע איי צי כעסען רחיסם ;
נארניס בעה~לפען כיו ו"א ח~כע Iפו Jסורונ "!:Pאל" iניס איו tנעחערס .בז:י רעcכ
האכעו ו" איהם נעכראבס ו'י jעועל ,ה,:יtבןע איהם ב\lה~לפעו חער'ימנע;ו אזי ה I$בען
גmיכDע • ! Iזף גע tע'ס סיר איני~ר,ןזעצעו ר I.1ם ' I!8Cנו:ייע ןן\ tרם dasם.carneato1a
נעיייטעס I! 11ם ט tנ· Iי ס .ןןען י Iא הונר קרוגוע קיין I~ Oשי.
ם~ער איו ר Iא "לטע ייצסען צן ן~םעו • םענו:יעו סים " עס אוז ןףרקייך געוןען ..
\fזן Iגע!בה \ tו .ם ח, ה~ם "געיףםגור סזזכ:ןו חוזק· איו רףrב צן tfערקע א ן Cפן jאיהם
"a עכ קש זחן ! Iז רערןו lנ~ו:םDן וין ס Iם שכןר Iם ,ןועיכגו ער הו:יס ~נגעכר~פעו פיי נ ! Iכט.
"אור ייז:וט סוך או"ן ~בנעדעבעבט סיס וייא ",האט כעעבטפעדט ס~נtנשז, t
"ייע Jאיר וי~וס כ~ך בעקעבט ,ב'ט קיסעבךינ אויף רעם צי איר ב'ן א דיטער ~עדר
נ'ס~ ,בער איף האב ביט בעקענט ; אויף כוויב איר ,ר~ס ריא ,ויעוכע האבען ויף
רי חות ~רער בגעציינערסע נnכבשען ,רויא ק' r בעויע; וייבזע ביס סיס סיר ~סייירס,
אייער נבעריבקייס סיינס ,כ~ו עסנשען פו; פל"ש אי "!, iב וויא סיו ו"בזע ; עד ן ו"א
אייגער העריסנעיו~רפזע ; יערן זייא האבען יסר געסע, i וייעוע א?ע ה~בעז נעה~ם
אנרערער סעכ\(רי~ הערכ~כעדץ ,איו עדר עדר האס בעהייסע9 jערר~ ס~רסינעץ,
9א וזזסעק יער עדר נע?ינקסער .רז:ס 'יאהר האס ,ס' rננעריבע·, חיאJ קרעםשסער
סוז קוסען פיז ע 9עס ~רער העוןיפשםריננען, הער~ננעה i האס ניט בעקעגס הערר,
~בר Vוס יייא פוז ניטוף iוי~ס איר ועה פין רזייע ~לע ו~נען איוt.C ,ו רזcס רובען פו;
אבענטייעו ורעס אינו פי Jאיין איננל p,נרייננע iצי וז~ t:.נרעו , iביו סיר וערוען ניס
יייסען ויאר איו איבוער ועכטער פ יס ; אק רעריבעו יו~'ס וייס יס rגאריןvט שנ>
ויץ ~ם קו,כסטע iאןו ~ם בעסטען ,ויעז סיו ו~לען יעצס ,ווע Jריא נתוא ות יעררעJ
~יינ;עז~טעלס פןו ריא פיגלרער ,צוריק_עה~ iה"ם אזי אוכו נעקיטער Jוערנען אוגיער
אוr ~נרעjר אזי פןר אr בע"להבתיש Pיוס~ ,נשט~ט צר נעה Jפר Jא' rה"ו,נע~ Jוס
הי'לגעינעם שוך אי! צ\1ייtנען ,יויא סע Jוז:כס·.
r
"יייא איכערפאהרע Jריא ביוס ,סאנטש~ ,א אוע ואכע Jרדאס האבען צו טהזtן
סיס ייטערי eאפט,וו האט נעעכטפערט ר~ן קינ~ט .שוייי) איי ו"א בעריוריב ; עס
יערס באך קרסען רעך ט~ב ייעז אייר ו::יינע אויבען ייעלזע ועחן ,יייא בכבור עס אי'
ויר איבעיצרנעבעז צי אזא בעויף· ו~ .נ ,זיי '(>-ייז:ס אץ עדר וערלם Pען אינו עסהר
ערפר"iג! ,ז:רעו וועלנעז פערבכינען אי! עדר ייעום tP,ג iסעז tערבליינע jסיס יענעם,
ויז:ס עסו האס יערן עסו נ'JIייכם א ש~,נם~ ,ר~ סען בעויעכם א שינא ? נעייים
iכ"געסu .
"עס עסנ ויר וי ~ווי,ן Iהאם נעואנט ס~נסש~ " ,נא.םש איר פעשרםעה ר\(ס r
• י I$ס איז י ljס כעםסע ייIjס סע iקען י I;Iס \1כעו סיט יעם ש \1Bנישעז ז \1ץ andar dc :
.zeca en meca y de zoca en colodroי Ijס ןי I$וט Ij ZCCQ.יער cecaהייסם א IIגעכסי Iך \1
חויז ,ויאי מטגבעית ייערען נ·~ס t1נס ~ .ננער t1ןןי חםז! סעז Ijננעוןפעו t1געבנע:כ חייז oרו ייא
ןיאיחוןI1ו t1נבעו א' ן ' t1B ::.נ Iעז· t1ז \1גענעם רייין ה I;Iם זיר געסוכ;ןן א Iנבערהי' Iם אין ק Ijררז!י יt1
זרא ~ר t1כער מלעגעז עלוה'רגי זיין !!ןזי גןס יי Iא אין סעק •t1רער וjIם יוזיי רעי קוב oון
ז!ר cאין צןוןIםען ןוא ןן Oאיין ליח- ~ I;Iםעדן גי;'סינס ז,ך· ג..תען מןו אייז הIIייגןע
;.ינעם שןר או! t1ניעייר איז געיIj1ערז " ןעירסעל י Ij1ס »עצייכ:זןםב ג..חען ןופ .יו -\18י.גג,
י' Iו .נעריו·-
..rיך ,1 נעשינט ,l/פי iרז P i:יכא::כ, 14.11
ק~םיטעל •18
יכו$ס ,וסס נס't P 11$"1 ו$ם געהt \fכ וסם 'יזי העירו ם \fנםס tlוז!בצn \f נשנ 8 :רךןו ן~ם 0f"I
נגענעגעניסען ןועיכע ,ייגוע ווערטה צו עיצעה'ען,
יזיזם ריועס שלז:ס I;Cרער ריוP Vר i/ס' Cובע אי! ווירס"
ל,ך בעצןיבערס iרןע ןןז C :הז:ב IIן ריא ,ועולב);
ע:'::זה jטיס ריר כעש Bיעלס אןא בייזעס ש aיעל,
ריח ת זבן D Jער Jז:נעו פןר כעק Vכט א;רערס ויין ןייא
אלס רז:ס : ןןז:ס ,ם פעיר Cסאר Pס סיי iסיינןככ אין רעם :זיו א~ אכרער ן1Iולם,
איך הז:כ צובעועח :רייו םרויער ש Bיעל איבער ריא וןאבר פיו הויף :::זה ~יך נים נ '1I
רז:צינאנסןע ,ווייל ם' r ה'.גרז:כנעחו פןז ריא ייאנר ~:ןו ניס קענtנ pלעtנערו איכער
בעצןיבערם iאיך ' eורער ייר ב'י ערם ו"~ס מ Jן האם ס,ך ,וויא עס ועחם אויס,
איך כין .יז:ס וו::ן איר ווז:לס נ~ר נעקענס הערןיפי~טיי;ען ~יע"ן הערז:בשtניינ' "
ןן;::ו Cאיך סיר פיר ייך ~זןי ז:בנעיענג; , c ..יאס ריא '::קצים אר יונכאtב'~נ ~
ויא גם;ןו !ייערע סעשים נערעכקס וייער נאבצ; !!.לעבע i;\ ,:כןו \; iהל איך וןייס נןט ,י c; \t
ועולבע ערלויבען ניס ,וו tא ירא ו יסערלי כ' lנו::עצע. דאדורך כעבראכע, איך וראלס
איך האב ירר שןjי עםהרערע זשל נעןז:כס ,צו לענןע א הצנו אויף Dער!ז:נןע ,ועולנע
זייכןע ניס קיז ערע"ל"ס ,סיידע Jאי Jא נוויסער רביסה ,וןעו עס Pוסט אויס יזר ~
Vן פנורסהיי'ינןע אוו עס הא;דעלס ויך ןעו.ב;ע לנוכ.ענ ~
143 נשעיכוכע פזו ר~ז ק\כ~ט .נין •1
עזהםט ראר ערם נךר פJו נר'יס\\ pוכ אזי נעריהוכוכה\\וכ פ'ר אכע צי' Pנפוכינע צ\\וכש.
" tוכןיב-ין) I$קןע ,סאבסiז' , t$ןעילכער ה"בוכ וי ,ר I$רוכען אן'ף ? ער ןעורוכ אןיפבעה\\נןגו
פזו א ונן'סעד ארעסע פזר פערשיעערבע אןר lביעלע פע'Pער ,רעילנע עיצהעז
אהערu .
!''רא" ~א'ז אןפן וכתע jיI$ס ו"ן צ\ר\\א ארזעעמ I#,האס נעו I$נס םאנסש~ ;
"ןר\\ל רארס פיז רער אנעררער ו"ס ה"בוכ וי ,אן'ן אןיף נראער אוא ין~ל pעו".
י I$ן כ')!I$ס האס ו' 1איוכ;עדרעהס אזו האס כעעדה ,jאו יו<,ס איו ריכסיכ ;
ער האם ו' 1ועהר שסאר Pערפר\\ס ,ררייל ביי איהם איז ניס נערעון Pי;י שים ספק,
או רזtס וייכןע נעןעין ציןייא ארעוכןע .ןעילנע ז"כע iכעקיןעם ו' 1צר פערהעעוז אייף
ירוען נר"וכעז פעלד ; דעו צי יעיער שםןנדע א י! יעערו אןיכעננל· pא'ז !\\ז פאכםאויע
נעייע Jפןל וכ'ם ~,ל~כסעו ,נעצןיבערינכעז ,נל,סל,כע אןר איננל p,ל,כע נענעבעב'סעז,
'יענעס און הערייספ I$רעררןנכJע ,ןן t$ס ןעיעו iער\עהלם א rריא ב'כער פזו ירא
ריסער ; אjר אלעס רר I$ס ער ה~ם בערערס ,כעערכ Pם ו<,ערר נעםהו<,ן ה I$ט נעפיהרס
אץל צי אעזלכע ו אכע .jערר שסוינ -יי ~יקע ן ,ורעלכעז ער ה( I,ם נעעדהן!lI$M ,עז קץ
אכערעו נעסאנס ,אלס צרן\\א נריוסע סםאדעס פזר שע Bםע jאןר בארז.זכעס ,יvוכנע
-ררעלנע וכען nזtוכ אןר ריא אחער -ר'א אחr ו"נ\~ו נענא;כעו רעם ועלנינ ע ו יעו;
צרל,עב ערם נרויסען שטו'ב ,ייז:ס ז"א האנען ז:ננעוכאנוכ ,ניוכ נעסענס יער Pענןע.
או ד I$ס ו"כזע נעןרען צוו"א קריענס· נעשו::א נען אןיף יעם, יאן ק'נז:וכ איז פעסס
ארוכעע ; iסאנוכ' I$Cהאט ז:ננעהיינע Iצי נלייבןע אJו האט א'חם נעפעונס "רראס
ז ' I$וכען ר I$וכה ? il$וו
"" I$ס ?וו האס נעז t$כוכ י i II$כינ I$וכ" ,דיא שוראנססע אזי בעדירפס'נע רארפןע
או ד'זע ארעסע ,ןעילכע קןוכס צו אןו יןא סתסט וריס ע ן ,סאנוכשז,t חC')tע; i וכיר
רער העשוער Cןר טרר איגו ,ורערוכ נעפ'הרט פזו ערם נרייסע iק"וער ', t.tפאנפארז:ן,
נרןיסער א'גועל טרא Bזtנאבא ; אJו יעבע אנערvר ,ועילנע ציעתוכ הינוכער וכ" ,א!י
יסס ערם Bעגוכא ,<Bו כr פ"גר ,ערר קעכינ פJו דיא נאראוכאנס ען, ירא ארעסע פזן j"l
םערPאסערסןע ו<,רם -יי"ל ער נעתוכ א' Cער אין וכלחוכת יסס יעם נאקעוכןע
ערכסעו ארס".
nאם נעפרענס II ",,ארןם ו'יכען וי ,ריוע ב\\ער העררען אועלנע שנואים ?
סאכםשו.<,
~ז" וייבש שנואים U ,האוכ נעענספערם י I$ן קיכאס .י'"ל 'I/כער t.tל,פאנםארןזt
איו א שרעקל,כער נע"ג:נ·ייעבער א ;י ער איו פערל ,ע בס א' jירא וכ I$כוכער פןר eענס~
, r>pועוג נ.ע א'ז &tועהר '.Cו;תבע א ןר אנכע כעח Cע קר'םס,ינע Oירנpצס , rאק איר'יי
.1 בעשיכסע פןו ו~ן קיכ I$ס .ניך 1'2
~בער ר I$ס וו"ס "),יא ו I$ס סיר ,פןו ערר צייס זז; יו I$ס סיר וייבע Jוואנוערבער ניס ;
איו א ריסער )ערז סיך ~לי' iרארף איד אלr, יוסער ,ו<.רער וייס אייער נבעוינPייס
ניס רעכבןע צו וער צ~ה' פיו ריא עהרוויררינע ריטער( ה~נiע בא;ן קיי! של~כס ביס
בעוואונען אןיסער מיס ועם ביסPאיער ,אןו אויך פו Jריוער שלאכס איו אייער ננד
רי'נק ייס הערויסבעPימעו מיס א ה~לבען הימעל אןו מיס א האלנע! אייער ; א~ פןו
ואמז:וס 11$האבע Jסיר נ I$ר נעהאס קלע eאזי ' Pע P .Bילאקעס אזי Pולא Pעס אוו
איך בין אלס צינ~ב נעייזזרעו "נע ועקם" פ j'lבעצןיבערסע Bערוז:נען ,פןו ןעולכע אי")
פערנביבע Jעס פערוובע jיי I$ס פיר א ברויסעס צו אום ראכע ניס נעהעמj ק' r קען
פעררריסעI,jו האס נעענספער t:ר It$קיכז:ס ; אי'!ן וועל שיי! ועה! צו קריבע! א שיעורר
ייז:ס וזזל וייו אןןי קכוצינ נעסאבס .רזזס אויף ערם ,ביי יעועמ! עס נעפינס ויך ,ואל
Pיין בשוף איו ערר ייעלס ניס הז:נע I"P jהאפס ; אJו עס Pע jוין וז:נאר סאב:ע,
או ו t$ס ןסל ואל סיר בעשעערן ר t$ס שייערר ,ייעובעס אטאריס האס נעהאס ביי
ר I$ס פןו ערם פייעררינע ו שייערר· - וי.ך ועו Jער הז:ס וי") < I,בנעריפע jערר "ידיסער
ערז א רי:נער האס יזעו פערמז:נס ; שןןעררען ,ייז:ס בעססע איו א"בס פןו ריא
אייסער ריא אייבעב-רערסז:הנסע סעלות ה I$ס עס נעשב יסעו ןןיא א בריסווע ,אJר i"P
האס ויך נע- - ןייא שסארק אק יייא בעצייבערס ויr עס הז:ס בעסענס - יי ISפןע
אלפעכיiכייזע דעל ~רנ t.Cרנע .רער אנרעערר 'ז:רס ,ו~עלכער רריקם אי iקיועסש Q
ערם רוקע Iפו Jיענעם מעכסיכען פער,ך אי! סרז:בס א שנעע ,-וייסעז וי~פענ-אנצונ מיס
א ווייםען שילר ז:ת Jקוו iשום אויפשריפו ,::::אי! א נ"ער ריסער פק פראנקריי, ,
וועלכער חייסס eיערר Bא '!,E1בארז I:פו iאוסריק .יענער ,ןועלכער של\<נס סיס ריא
פtייזערכע ש ~ eרע! ערם ני\שטרייפסעז איז פל,נקע! ע!Yל אזי אי! גע Pליירס אז א
היסעו-נלויעז אנצונ ,אי! רער סעכסיבער רוקעס פה כערני~ ,עם eארסאפילאררז :פון
ערם ייאלר ,וועלכער סרז:גס אלס צייכע iאויף !"! שילר א נעסעל פח א כ"ס פוi
BCארגעופ-ל~נצע iסיס רער אויפשריםופ אז ש Sאכיש } Rastrea mi SQertc :מייז
כל,ק בעתס סיר ·(.ר~ב
אווי האס רז:ן Pיכז:ס וייז שילרמ-ערנער ז:נגערופעז כאך א סך ר,סער פןו
כיירע ארעסע; ,יייא ויין פאגס~ Iיע אזי סשונעת האנע Jאיחם אויסבעמז:הלס ,סיס
וואפעו ,פארבע! ,חערבען אזו אויפשריפסזע ,אןו ניס ז:בשסעלענריג ,י! האס ער
אויסבl/רןפע" : iדי!ע פז:ררערסס ע ארסעי~ בעשסעהם אןו איז צתאסענכעשטעלtנ פוi
!יסע ריא סרינקעI ורעלכע ריא, !יינען רזז כאציז:נtע. פערשיערעבע פו! tכרו E3ע j
יואסערז פו iרעם בעריהססען קסאבסז ,:ריא בערגו-ייס וועלנע סרעסע! אויף ריא
ס~סיל,שע פעלרע,ך ,יא ,ןועלכע זיע eעז ערם םייבססtע אזי רינעם נ~שרםויב
איגבערןעצם ייזע ןןערםער th\is drags my • רער ענגליtטער איבנערןענr.rר Jarvis
איבנערזעצ• II
t1.. - fortuneזןי שלע IIס זיר ס"ן סזל ;י רער יייםשער איבגערועצער Tieck
..סיי! גייק שטעהם ביערריג ;י •Soltauאןיר א tויזפסער איבעזעצער l'Ut. -גי'ק ןyןכםס
)זן Ifקםט( ".ר~נ י~ס וס I$IIניוסע צייס ןן~רם astrearז הייסם ~.פער אןיר נ b.כגעחןי' ~
• ..,יר •j.IIאגי סיר געפעים יערובער איבערנrן;עצגע נ.עהם סיר בסר".
.",גע ..
כעשיכטע פין ' P 11$יב I$ס .ביך , 1 144
ם~סעו ררי' ויא ביס ( tרערככענען צר ערם כעצעכ,-יעכעוישעז pעביב ,וראר עו ו t:tי
פויהעו ביס ארועכרר ( t.ופען ,יא לעהוע פ~ ויין פ~לשען בניא ס( tה t:tסעס ארן ורעיען
א קייסטu .
"אריף יוביכע באסכוJן I ',האס נעו ( I:נס סאכסש I ,t;tנעכטאIנ I$כז האס עזהו רעכס
II אזי איך ררעל איזיים העלפען אורי גרט רויא איך קש.
"ןער י~ז PיכI;tס ; "יאז יערססו טהאן ייז פליכס ,סאבסש u,I;tהאס נעו~נס
II אזא Pאס Elף יאיף סעז יי~געז ,אפילי רוען סע Jאיו ביס Pיי! ריסער. "r
ס$ז'" נלייב איך 11,האס נעז I;tגס סאנסשא t;t" ,בעו ייאר ו I$לען סיר ל t;tעוו רעם
r
עועל ,ר I$ס סיר זז$לען איחם קענען וייעדער נעפינע , jיערן עס ייעס שי וייז נ I$ך ערו
מלחסה וי יי \lל איך ערנק ,או עס פ'הרו :וי ,ניס ,רI$ס עונן ו I$כ ר \lסש א rא
לסחונה אויף אוא ס rחיה".
"יוא סחרסס אם כעססען, "נעיייס כיט ",האס נעענספעיס י P !I$יכ I_tס.
יעין רוא לז:זסס איהם איכעי ,יערו אפילו עי ו I$ל פערכ t t:tער בעחו iרואיום ארזי באלי
יי'א ס'ר יערלעו ויעגע! ,ייעלע iס'ר חנאעו ארזי פיעלע פעיד ,ד ( I:ס ר I$צינאכסע קען
באר אפשר אייר פעיב'עסעז יעררעו אי'ף אן אכערח .ויי יעצס אריפyסי Pו ( t:.ם אןר
קיק ויך ניס צו ,ער! איך יי'ל ריר כעי~י"נען ר'א פ I$רנעהמסטע Pעס 6פעי פןו ריא
ניירע איyסען ,ייעלכע Pיסען tכ:ן iאו iאום ריא ו ; I$סס אלעס ,ייסלוכער ועה Jאןר
בעסעיקע , jיערלש סיר העיייפנעה iאר'ף ע'נעם הוינוע ,ס~ ייאי עונ iוועס נייער
ארסעען קעבען ועחן נאבץ יייסל,ד".
ר(;Iס האבע Jו" נעסה il$א jו ה I$כוע ו'ר נעשטעלס אויף א בעיכע; ,פת יערלנע!
ו \lא יי I$לס1 i.l:ייס',ד נעקענס ועהו '1א צ\י"א סטאערס ש <; tף ,ייע;נע י II$קינ<; tס
האס נעהאלסןע פיי איסעען ,יערן ריא שםייכ-ייtכ:לסענס ,יערלכע ו" ה I$בע ז א"יפ;ע-
ה"בעז יי (; Iכסען ו \Iניס פעי 1ע Pם ,אבער אווי י"יא "א אייכב'לריגב פו iערם ר'סער
ה I$ט איהם נע Pענס מאכען צו ועה iאלעס יי I$ס ער ה I$ט ביס בעועהן I$ערר ניס
נעקעכס ועהו ,האס ער אגבעה"בע jאייפ' iהויכע :טיל אווי צו ו( I:נען " :יענעי ייטער,
רעי;כע! רוא ועהסט ר <; tרטעו סיס ערם ב~לערנעם Pייענס-אנצנו טיט א נעקרריכסען
כ..ב צי 1יא פיס פןר א 'בוגפריי א' jרעם שיכ" איו ערר העלרש-ער לאירע Pא;ק ,I$
ערי העיי פJו ערי ו'לבערבעי בייק ; רער אנעריער ,סיס ערם ייאפענ-י PI$סיס
ריא נ I$כערני! כלוזעמ ,ועיכנעי ::ניז:כס רי"א וילבעינע סיוינעז אויף א בלויעו נרובס
א'ן ו !\ Iשילר ,אוי עדי שרעjכ;ויכנ;י ס' i'I$Pאכעסבז ,:עדי ניייסער הקעס פןו
קיייייצזcא ; אין יענעי סיס "א ךיע/יבע גל,עערי ,ייע;כעי ר"ס ביי ויין ערכסער
חאנר ,איו עדר ארנעשרך PI$ענעי בךאנ,אנאךנ < tי I$ן פןר ב\(ל,סשע ,רנrד הגושוער
ת1 בעשיכסע פה י~ iק·כ\(ס .ב יר •1
נסו ריא הירשזערוו פןו רוא פערר ,רעם קלאבב פוי רוא טר~סנzגיפסש אוו יוtP Kר;
II Bריקע ו ? IiIער'י פור וךא
"אור הער Pיין אנערר ואך אייסער ונ :סעקער\\ !כ Uשע Bסעו אזי באראנעסu ,
געש י כעס ,ןער איר נעי יש ריא אזוי אוו סאקי אJו ס gבםי~א; . בעעבספערס ~ס
~נרערעו• .ב\\רע ססגmrס ו"כען אין רזיער ייציס צו.בקעוןעס כזtהעכס אויבע צו uור
"י"ן סררא ,סאכסשז,:ןן ר~ס נעוזזנס י < il,קיב~ס" ,סאכס ~ו ייא וזcלסס ניס
Pענןע ריכסיג ועה iאJו ניס העער , iער iאייבע פ'ז ייא ואכען פוי שאר אז ,ר~ס ויא
צייסש t:ריא חשוים איו ס~כtנ או ואכע Jוזcלעו איףסועה iאכררעס וייא וייא וייבע!.
יiעי ~ arnס lסpוtזס ~,.ר,מ גתע ~וגע I! !t$יויס א\ fל~ יפיי לו .rtו &Vיrיי
בז ~ ןפ;נגז םי נייnעבזע ח] Qעז' ריפ MיC. tי'..רDץ דז ~וJכ , .כrנ ~
~~
דסס וךוע ועורםער האס ער כייצזתנ<tןעtכ Jעs:מןת tנ"ם '~ IMע fדסחי
חער~כנשע eרינ;ע iפזו ת.טt. כשעסעלס ויין שםיעו אוים( <I,רס אjו א'ו רויא א כל r
אי, רזcן Pיכז:ס ; הערר אים, " pעחרס ",א כ~כ;ע:עריע : j ס~כסש~ ה~ס איהם
שיעור אווך ני' נ~ס ,או ויא ,יעולכע ttי,ךו ווולס בעפ~לוע ,ריבען ב~~ןאנעס ויא
האס סיך בעדנIאכס וועה איו צי ערם סאסען ,ייז:ס אים ! עהרס אייך dעי Bסןע P i
איףף ערר ייעלס ! וו~ס איו ר~ס פיר א שםרנעח !' ר< t,זייבש ביס r'pריסער בים
r'pריעזעז ,ביס Pיין pעי~ ביט ק' rחערנjע ,כיט I"Pנעסהיילסע ניס Pיי Jנאבעצ
שילרע! ,ניס Pיין ריכסיכע היעסל-בכריע פארב ביס Pיין סייורילשע ; יי~ס סהיוכ אוהר ?
ו II ג~ט וו;<ל סיך ,ויבריבעו סעכשןע .בעהיטעJ
ז:בעו ר$ז Pינז:ס האס וי:ן נםי ארסנע Pעהרס ,וז:בערן jער איז בענאנבזע
ייייסער j Mו האס איופז היובע Jסיל איוסנעריפע" : jאייף ! ןיסער ,איהר ורעבכע
סיסטפס איבסער ערן ם < I,ה JפJו רעם הע:ירישעו pייו Uר 9ענטאםוt,ל' jמיס רעם
ב~pעטעז ז:רם ; נעחס יסר אוע נ I$ך אJו ו);הס יייא לייכס איך יועל פיר אי.ךם
יסס ריוע יעורעםר II ראכע נעהעםן פJו וו rפיינר א,יפאנפאר\<ז סiו סןאםז<ב~בא,
אין ה~מ ויאי שעםס \lו סק~ררזit האס ער ויר הער"בנע\~נס אי! מיטע iפJו רעם
~בבUחיינזע יסס ויי! P'Bע צי בעפ~ע iאויי ס,יטהיב איו ררי י סס ,יייא ער יי~לם
ויך ס~ ' pשלו;י:נען סיס וי'נע סוירןכפ·יכר , .יא ~ eםtכרנער אiו ריא שעפער ,יילעכע
ה < I,נע! נ IIונייסעIIל ריא ססארעם ,ה~כע Iצי איחם נע':':ריען אייפ'ו pלי ער ו~ל עם
ניס הםזtן I,< iכער ועהענוך...נ ר~ס וייערע יעורטער הז:נעז כים געה~ לפעי ,האבזע ז"
צי בזונרי;עס ז ייבע א\,,זיע אזי הז:בע ; ז:ננעהיינזע וווtרםעןס יוך נעניעםן צי וינויער
יסס שםיינעו חניס חיא pלו~ pעס .ר\(ן Pיכ\<ס ה~ס ויר ניס בעקירעסס דגנחזע ו.
•1 כשעיכסע פי iר~ז .םאכ')! בוך "ן
חאסחע פןו בעסיס' , jרו~ם נוס הערורם ריא אייוכרעסע , jריא ,ועיככע 13ר1jזג וייעת
;עזינעטר סיס עור באסקייס פןו רנום ריינען א;ו נ$:ודעבגום סאח~ .ריא יועלנע
::נוביצ; !:יזך סיס ריא היילזאעם וי~כעjר פת ערם כנוסליכע iחעכיל ,ירא' ,ייעלבע
:עסר 3/סען "יא סארסעזישע פעסע E1אטע-פעורעד ,דיא ,יונולנע נורקרויקנון זיך אויף
ריא על,זעאישע לז:כקעס ;זפחג:רעעא ,ריא ר"כע סאכס' eאיבער ,יי~ם וייגע! נןו
קרןיכס יסס דןיסהו,כג :קז:דג-' j -ינגן, ":א-:י יי rלכע וייגנו; געס~ידעס אין ~חשז אןר
ןSזנ.ו :ר''II IPיכנ.דעכגבעיננעע ~ם pע' iפ l'Iiעדם 't7ע1הס~ב ס~".בtש IIC"'1ייכלעע נ~ר;ןו
ריא ,ןרגו'בע ):'1בייwן פבI.lטע ,()\( jדשס r '{-':אזי Oגח IM1Iכtםנ's IPםו \lךב Bסים ו'r
יסט t.-נ\אד'י"נ S פJר ערם א~סנערנחהזעס pיייrנח ם~l!Iס איר!ן אף נך"סע 9א '; cו:ם
Iי rנעך\הסםען Iנעךנ I$ךנעבע Cסשר;:זס ,ריא ,וןעלכע צוטזגךו פןו דער Pעלס פןו דעס
ןןאלךינע' iםרעכעאים אןר פזר ריא ' t.:כעעאי;ע ש eייצ j1.פו iרעם ה וי נעד ~עכיבוס :קורץ
N ttלעם וו~ס אייר~םא ה~ם א;ו פערס t:נס.
נו;tט ז I;tל שןסר יס~יו Iיין ,ןליא נ'\.עגע עלכערי עד הזtט ~כבערו)Iע! אןו וו א
פיעעו \~נ t$כע iער ה\(ס א ו יסכערעבעבס ,אןזי כעי~יקס אק פויב , Pיערע יסס איהרע
ז:}:לדת לויס ירא פ( tלי t:ע עתע jjליננש פ;ר ריא ביכער ,אי! ויעלנע ער אזי נעיער1
סאנםשו; tפאנצז tאיו נעווע Jצוסישם פןו זיינע רייד איז פערם' Vפס אןו פערוובקעJ J
Yר ועח j Bl;tp אוסבעררעהס ערם צ"סנוכרןי' f ה I;tס ער חז:ם א ון I;tיס ביס בעערדס.
'יא ריסרע ~ןר רא ר· .IIזע! ,יעיכנע ויי; הערר ה~ס אןיסבעעוכעכס ; ~ום ער הז:ס
"צוס םיייערו, עבד 1',אויסבעךופע: i הcזס עד זעה, j ביס נעקעבס קיי iאייכ1iיכע1 I$נעד
דיעז ,קיי; רוסער ,ירג-לבע זtייער נכערינקייס הזtם נךו '1" 1 סענשעך, j"P ביס צי ועןה
וח רm בעצוינערס יירא רא ויי סןוiע וייj Iייכיט ; א יר ז I;tכס ,ויJונינםסעם.כ ועה
- - - - - - - -- -
1&9 pיב~ס .ביר .1 גשעיכסע פזר (\'1
Oס ( tר Oltשע Bםע • j פיכ ,א r "ערויס דכס בלאנז ,פערוואכרעלס ,יא אדעוכע Jפזר 'יא
יעון ,וא נלריבסס סיר כיס ,סהר סיר איין ואך צול,עב ,סאבסש\( ,אזר ריא רערסס
וזע 'ייו אירי רייו א' tאתס : או ר~ס ~" ~ Oיך ו~נ 'יר ועה , j ארJ ויך איבערציינjע
עזעל אזר רייס ו" כ~ך פJו ויייסע! ; רא Jייעססי ועהן ,ר\(ס רערו -יז רערעלן ה\(בע· Jב(\
בענאבנעז א ביסעלע "ייסער ,ייעלע iויי זיך ארpונעהרען צי וייער פר'העדרינער נע-
שםאלס - ,זייא וערלע iאויפהעwי צו ויי iש~ף אזי יירעערר \' 'Iעiער ר'בס'נע את
ר\(ך ב~ה כ I$ך כיס, בעהערינע עוכבשע , jי''א איך האב ר'ר צוערסס נעש'לעררס.
קום צו נעהענסעך אר Jזעה, ןער א'ך ה\(ב יעצס כייסה'כ ריי jמיבה ארז ר~יז חילף.
יו'א 1ניעלע בא-Pצייהבער אזו פ I$רעררססע צייהכער טיר פעהלע , iייייל םיר רובם י\(ס
דכר אזי Pיז איין-אייבצינער ניס אינערבעבל,עבע iאי JסוילII .
ראס ער ~ nס איהס בעוכס איו צינעקרטען צו איהס אויי כז:העבמ, סאכסשז:
הער"נבע~סעקס ר יא אויכש א,ו טייל ,אjו כראער !'א ערד צ"ס ,וף~ ערר נא לו( I.ם
אי! וער iסאנמש~ ה~ם הז:ס \(נבעהייבע jצו ויררPע jא rרעם די t:עיי = טזזבע ; j
איחס הערייננעiכוקם אז סייל ,האס רז:ו קיכ~ ס הערויסבעוו~רפעו אלעס ,יי\(ס ער
v
האס נעהאtנ א' jזיך;(' ,כארקער "יא פור א כיקס ,רעם בנאדסהער~יבע jשילרסר נער
א כ t:רר הער" " n" .jלינע סאר'א ,ייזזס איו ר~ טיס ס'ר נעשעהן " 1האמ סאנסש~ r
'ד" iעיר זזד'טער ו'נרעד טרו ויי! פערייארנרעס צום סרירס ,רער Jער בערכס אירםנעררפע ,j
זזכער רוjע ער האס א ב'םעל נעסער כעסראכס ערם האלו11 , סוס בלוס פJו
ק I$ליר ,נעשםאק און נערו,ך האם ער נ I1ועה , jאו ' 01$איו נ'ס נעייעו I"Pבלוס ,נ I$ר
רער באלואם פJו זיי Jפלאש ייעלכע jער האס אוהם נעזעהז סר'נקjע ,אןו ראו הזזס
I1ר ה I$ס נעהאמ אין ויינע איחם I$ננענןעוכ jאוא ~nשןח O,~ ,ער ה~מ אעוס0 "\( ,
נעדע רי ס ,אויסנעלעדיכמ אינער ז' rהערד , jאןר ויי ח~נןע כיידע נענל~נצמ "יא ם'>.1ד
םאנםש~ א'ו נעל~פjע צר ויין ע Iעל ארס צי רנייננען פיי וןו! רייעז-ואק עVBס::: ,יס
האמ איהם )ערס ער אלס צי פערנינרען. ויין הערה אןו ז:בצין-ריי~עI ןרז:ס ויך
ער האס Iיר יייערער הער I$ב פןר זינען. איו ער שיער ניס נעפרנעi כימ רייוע-ואק(
r\<ננעהיינע; צו פערשילמע iו ~jהזtם ביי וי ,א' jהער~ iנעשלזtםען צי פערלזזזןע ו'
הערח אJו נעןה ציר' Pאז r'lר <;, Iף'" אפילי רער! ער ו I$ל פ 1/רל,עער jרעם לייו פיר
ה~פנוננ ען אויף ריא הערשאםס ןופ עדר מעייר איו ריא ריענסםע ביזחעריבע ויינע
שטיחכער ,כ ~ר ער הז:ט כעשפרוננען איז ~לע וי'טען או Jהאט כעו~כט " :רווא
ביסטו ,דוא 'Cטז:ליצ 1.ר ~ליפאנפ~ר t$ן ? Pום אהער צו טיר ,איך כ'ן ~ן איינעצלנער
ריסער ,יעי,כער וייל טי;ן שטעעון טיט דיר אייגער נענען אייכעם צו פרובירען דיוי
סאבט אזי איעונצונעהטע jפןר רר י I$ס לעבען ~וס שסר~ף פיר ר~ס ,וו~ס רוא
כאראטאגס ."t:!:
ה~סס כעסה~ן רעם העלדישעD iענסא !" t$B
אי! רעם אוינעכנל p,חאס איחם נעטר t$פע ~ jסיעועו" שסי rאז וייט אוי האס
איחם אייננעשלז:כעז א E3זt:כ:ר ר' E3ען אין Pער E3ער ,ער האס כעסיינס ניס ~נרערס ,אז
אזי עויס~הנע;ריב זיך ~ Iויז ב~לז~ם, ער איז בע\\~רע jפעיוואוכרעט צים סיירס,
;אט ער הערויסכענוסען ריא פל~ש ,ה~ט ויא ציבעלענט צים סיי ,את הז:ס ז:נב".
'ין נענונע Dזזרר.עי P !'ייבטן רעם נעסראגק צו וופע; i
ער הזזט ג~ך ניט איינני 1.ניעסj
איו א צ\\ייטער סאנדערPעי! נעPיסען צו פליחע , iרועלכער האט איהם כיט נע' Lי I$פען
אירפ'ן האכר אזי ציברזזבעז דיא פו ( tש אויף שט' Pער~ ,ןןעכטרז:כעכריכ איז אוז נ~נ נ
דיייא ז:עדר פיעי צייהכער את שטארק צו Dייעטשעכריכ איהם א Eןז;t:זי פיכבער .אזןי
שטאיק א י ו כעייע! עור ערסטער ק'א !3אזר אויר כרויס רגור צווייטער ,דז:ס עדר
ז:ייטער ריטער איו הערז:בבעפא,ע jפ ז ן ז"ן פעיר צי דער ערר .ריא שעפער יויכוע
צונעלז:פען או! ה;tזבען נעסיינט ,אז ויי ה I$בע jאיהם כעסיירטעט ; ויי האבע Jעוךיבער
האבע! העיויפכעניסעז אליף זי ,ריא רער האסטיב צזראעסככעסייעבע jריא שעםסען,
ש'ז:נעכע שע Dסעז ,יעולכעו וייגען כעווען איבער ויעבען ,או! ויינען ~ייענ כיט אוס Pו"
P
עכרינ ויר עסהר אייף קיין זאן.
יווע באבעצ צייט איו סאגטשז :בעבל·עבען אויפ' jבערבעל אןו האם פוי ורייטען
צונעזעהן ריא סשונעחי ,ועו,כע זיין הערר האם א'יפכעפיהרם ; ער האט ויך )פ~ר
ריא ציים, שטיכער אr ער בערניס( נעריסען ריא ב I$יד אזי האם פערש I$לםע jדיא
וזעי ער יהאט איהם ערר VPבם .אלס ער חאrב יעצט בעועהן ,דאס דער ריסעי איז
נע'עכעז אז שטויב אJר ריא E3אסםיכער וייני~ iשיי Jאורעכ ,חאט ער חערינםערבעריםע' i
איו צינעקיטג:ן צי איחם ; ער ה~ס איהם נ vפינז vועהר א' jא שלעבט! i:צישםאבד,
אנער ב~ן ב'י ויי! בעייאיסםו''' ,אזי האט צי איהם נעואנט " :האב איך אייר ביט
כעו~בט ,הערר !~ד Pיז:נט ,איהר ו~לט איי"! איסקעהרע , jורייל איהר ה I$ט ' 1$צו
ס~ nן ניט טיס קיין Pרעינסלייט נז:ר טיט סטאדעס שע Bסען ~ II
"ועוו עור ננב ,עור ציינערער ,טי rפייכר ,האם נעPעכט ט ttכוע ,או א,עס ו~ו
יעוועו פע.:הייאנורעו אiי איבערנעביעטען ,קעכסטו םערשסעהן ,יירא ו"כט עס איו פיר
~עזלכע אוכו פ~רר.שוסעלעז יי~ם ויי ייילעז ,אזי יוועך שרע ,ייעלבנ;ר פערפ~ינט יסן,
ח~ ט פזר קנאה ,וריי ,ער האס נעועה jאו איר האנ פןר ,יוען ס~סף eנעד~רםפ
..61 נעיפיכסע פןו י !t$קיכזt:נ .נךו •1
"אייעו גגעדיגPייס יי~לס עכסעו ענסיוtכב רצ זר 'י רBעףגJזר לttם Mוו 8יכ
עודגוער ריסעד 11,חז:ס נע(,Iזנס ס~כסי:. t:ז
"ייא ןןאכיערניע ריטעו האנןע אעלס נעPעכס אזי ה~נ IJIב עסו ז פ אלעס
Pעבע\ II,האס בעענספערס י~ iקיכ~ס " iאי! פ t$ףנגו צייטזזו ויינוע געןן:עו ייטע,ך ייעלנע
האנןס אז פרייען פעלך נעהאלןעפ םערירבטען אי! ערנחס ,ילרא ו'ן יי~לס jpנעד~ס
י~pס t$רםיסעל! פן! גחד ~ 9ריזער אינייעררזיםעם ,ץ !hערוםןו קןע גוזכן ועח! ,סז"!:
םע ); Etרעם ביס גחי ש Qיעו סאנס ביס סעeם ריא םערער ~זי ירא פעערר ס~כס
טםיעוu .
"ז t$ל !"ז יויא איעיר ננ'ג.רינPייס אונס u,האם נעעכםםערם "',סנ~ס ל~'tני
צעם ;ןעדויסבעה! אין יערב צי זעה! ,יארן סיר יעוןנול "",בטינע כאנט אינעשר~~•IJI
~ Jם זז:ל נ~ר נענע , jי~ס עם ז I$ל רז:רטןע ביס ז' rק' rןחעןכ 0אזי ניט קיי! תקער,ם
' 1" 1נייססער אJו ) r'jבעצוינערטע ס~ינוע~ ,ז כיט ,ז~ל עור טייןערל ציבעזנוכח i
ערם נ~נעצ! עסק• 1
ויןח ",ה~ם עבוז:נם ר~,P iפpן' י "~iן4ם" "IIסד יעם ,סיr "נעס נז:ס \ןעכען
Lיחוזוח חא ו'ףלםם ; ~יסoנ ונ t$ל ~ ~.,, ,יףר ~~ ~,ילןגsב" ~ ~
,וסנ ~ו \' "'utm rא~ פ~ י>:חב מזיפו ו-.~ &qכI Kג; J ).ו נ Vב .".,
" ~ ...יי' ןכ-or a "\&,
~ ~ ,.וע סנ!; Jן~~ ב'n
~םוםער 'וס , P\$ו Mי~ןע cנrf'iל זא פיזוכ ).בnזmבA
םיננעי אזי הץם .א'iום נעםרענם ,נ~ערכם וr ס~נסש~ האס הער'ינבעטשעקס
'ייא ער האט איהם נעסא Bס " :חיא מיעלע נ~צייהבער Aאט איחר נעה ISס איייו
יויער !ייס ו?I
האס בענגוסEנערaב י~ז ) jיב t$ס." ,אייסעו ערם אייבעב~~וז ,אלע "םיערIJ,
םר(.tסשזי·t
האם נעענפםערם זזד P tיכtזס ; םינףII, "איר ~ rנ דיר :וגעיו ~ןחי נ~י
"זעו א rסיין לעבע! ח~ב איי ב ;:tר ניס נעל ( t.וע 1העדייסרייסע jקיז ~רדIiרסן:זע
צ~הן ~ןחר ~ באי:p-ג I$ןה ,אייין איו ביי סיר קייב~ל r'pצ~הן ניס א'יכנעiבןיל\כ
נעיי < I,נחן ~ערר מעךד~ינןע בעייז:ערן jדפ ;כליסu .
.~ -כ Iב~ ןגtן י.ם עPnנ. ," ' JI:א • "ו: aסוI!aנםי el garabato :ו el bato
~ג:rוע ר~P
ואז tfDק.י ע'זים ג I1נועצ ע' .plJ '"Pיים
ב.ע'י·:בטע פוז ר~ P jיכ~tב ,מר •1 !!\O
אזי לי"עסר פזו tבר"'nייtב אןר איבערגעבעבח"ם נ'ס אייעבבעגאבכו vפJו ןחו חוס .את
א rני\נאככען צי ~~'בtג~ס ,tייעובעך א'ו וענעז ר rעועו בעיt t:ב~גע~ Iבבעש t.(IIרס
יו:ס'ו Pזז eאייף ר'א הענר tביעף פעךוזנPען אז tברעיוףגע נער~כקען~ .וס ר~ p jיב~ט
i'Iכ ~tאיחם בע Iעה Jשסעהעבריב ,רזי כיערעךבעשלזזבען ,חאם ער נעו~בס :ב,.ערענ,P
עםבש איו ג'ס ע9tהר יחסו פאך( ( tנרYןר ,יעו iער סחוס ביס אי r סאכסשזז,~. ,
(1. א'4ןף סעהר אלס ערר אכערת.ך אלע שסירסס ,יועובע סיר הנאiע יעצס ,וייבןע
צייבן; ,:אז יאס ועוסער יעוס באל ,ייערע! שעח Jאjו רזזס איבו יעום ~נהייכע iרצ
נל,קע , jרש איבבל p,ארער גל· pקענעו נשים איפ; כאנג ניס נערייער ; JזI t.יי ו "יא
דעבJMרIכ ) ~ gעג.ג.ו '~ךי ~ םיםרםיז n.t ,nי~ס ני·י _ P~" ,ם,ו'rw i
.י- .. ~ "'"~ ~ rrIי"י ד':rי "mםי .wכ·נפ:י נmנ~ W
ו;.ס:וגחגqsמ'"~ ~ ~ ~~ r-י ק"I Jיtנ Pניזנi'.
~ רןס) Iנ 'סי ~J) ~ aפב בmכםש~ 'אי גהר IIt ,רח ,עח~ועב ,.
ס~tבעכ/ס ויהן? אJר ערר זףן pt,<I /ינכס ייס r כYבטסי נ"Pער uCPנעןי~רדע ,ניIכ כעיעו;
='' iפערסענענם /ן\Vכבדע פעחלtב "סר יעצס .איו ןזח ביtב ערם ועלביבעניס " 1
האס נעפרעכם ר( jt,ק·כ~ס. .ן? I אזי ניtבזז ן"י(;Iס ? ריי! ריי Iדון~p
"נעי"יס איז ער נ· ~ t.:ו uהאס נענtנסiבערס סאבסש~.
האס געו~בוכ 'RC !U ב'ס ח~נiע ין~ס צי עסןע היינ t: nו !\tןטווןע סיר
קינ. t,tם
"ראס יוחס !"ז ראסאלם r u,א:.ס געעבספערס ם~בסש~" ,יןעו עם יעווjע יזר
יואף ריזער ל~נ pע ניס נעפינעז קיי jכךאוiע ,יעולבע אייער ננעריבקייס ו~ם ( 11.איחר
יו"'סס ,אור סיס יעולבע עואוכע אונבלp,ליכע ריסער יריא איחך מלעבען ',1חעלמןע
~ז {tב"יסהU . אr
"פזר ערסזסינוכ ." j]jהאס כעענסםעךס ר~ P iיב , ttכ tור"(; Iוס "סר יעיד.ס א 9עבןיע
רברם ~ערר < t,קוב!ע ~נחר א I:tBזזר סארערוען \עיעון ו,עבעך ~וס א~ע נך~זען,
יעולבע ד'~ס pז:רערס האם נעשר'ענע iץןיו .ערר ך~ pס t$ו לאננוא ה t l,tכ ערPעורס.
.זיו ריר נאר הערייף אויף ר rזעעל ,ניטעך סאנםש , t,tאזי בעה סיר בזזך ,ערן ,כ~tנ
~~ברע ו~רנס יפר אכע\ , Dועס אויך א.r.ז כים פעך'~זען ,אינערחו' eם ע'צט ,יזעו
ם'ר Ifסעהע ,אי! זיי iירעכסם ; ערiI Jר פער'~זס ביס ריא שקען אז ערר וימס /ףא
ייע;וסףאך אויף סור עךר את ריא פשערעלאר א rוראס .IIר ,איי ער איו ~זו' נ~ךדכ
זזי ~ייכiע אןיף ירא Uסע אjו וסלעכםע Mוו )~זפ ניזזו t עחרי\; .ס~ ,עך מאבס ז'r
אנונ.םvונסJו • ערנסן ץפ ריא געך I1בסע את
153 עכשיכטע פןר זח iק·כ~ט .נוי .i
ק~eיעזפל .19
עבננוונ"D ו rםעי וp,תןע גשע.ונוו .י \fם םן!נםשtן ה I$ם נVח \1ם טיט "' 1חנורוו••ןר eןר נחי
סיובן םףרטען קערIוער .סים tIננחיע סער Pוףיריגע IIםוייוננען.
,
פערבר"נכען טיט ערר Pעגיכ' iאזי ~נרערע ואנע , j
אלס שטר I$ף עררפאר. רוא סענסט זיכער ו' ,rר(_ Iס רוא ב'םט כעייארען "נעער Pם u
וליר תא האסט טיר א rערר צייס נ'ס עראינערס ייענעו ערם iאיך רועל עס שוז
I$בנור ןועיערר ניט טאכזע ,ו'ף" א rערם I$רער jפןר ריט Vשראפס וייגןע ר I$סיסלןע
פיר א'עסI.ו
"ה I$ב איך ערו אוי ,ע eעס נעשווארוע ? Iו האט נעםרעכט סאבטש? I$
האס נעז I$נט ר~ן "נוס סאכ~ ניס אויס אויב יוא ה I$סס ניס נעשי) I$רע1',i
"עס אזי בענוג ,י~ס איך יוייס ,אז רוא ביסם ניס אזי כאנ~ פ'ר' אלס א קינt t$ב i
יסידכ'Itו,ר'בער; וא' ויזי אווי צי ,י'ו~ עס ורעס ביט ש (_ ...,. W1cו I$וjע וי ,פעשראםזע
ספגוס א יססע'U .
•1 '. 1ם~ב\ בוי ר!t$ בשע\כםע פו! 162
"האם א"ער בכעדיכPיים נ < I,ר רר\-ם~ר" אונtבע ,"iהאם געואגם כ~נםש, I$
חאונע; ב~-pג"הנער ,אין אוינע Jא'ן גיס t:Cג\ם ' i" 1גtזנצער בים ~ n I"Pלנעו -
~נדII , !'ס' n ~לעם איו אוו\ גלאס וו\א דעו ראל I$ן פiי
" 1$א'ין אוגבל,קליכVר ו !Iהאס בע Iאנס ו~ Piיכ I$ם ,חעערכר\ג יוזע סר"יעריגע
ג"עס פו! ויין שילר-םרעבער ; "ל,ענער יו I$כם סע iסיר I$בגעריםע! jl$ז:רם ,ב~ר
ביס ערם ז:רם פיי ערם שייערר ; רען א\ך סון ריר ז I$בען ,סאנסש , I$ואסא ס"יל
< I,ה Iצ"הנער ,א'ן וויא א ס'הל ~ה iש Cייבער ,או t.< Jצז:הן איז פיעל סהייערער אלם
~ יו~ס< tנס ; ~נער ס,ךו יעולנע בעהעןער צו ערם שםערכגעז רוסער~רער , iסחעו
וו ,אונסעריי~רפען אונסער אזעלנע ואכעו .שם'זג הערויף ,ס' rפר"כו ,אוו נעח
iנזtראייס ,איך יועל ויר ב~כנעה iור:IיIר ווא ור\לססII ,
סאכסשז :האם אווי בעטה~ , jאון ניס הער I$בבעהעבויב פיי ערם הו'פם·ועוב,
P
ועילכער א'ז נעועו iנום בעו וכם ,האם ער )!'\ו פערכוסען אויף א Bינ ס ,וראי ער האס
נעה tl$ם א"יפגעבוסע jצו ועיר \lן איוף נאכט-לאגע.ר ~לס Iייא '\Iכע! וי ,ל~כנ ~Iם
געכאגגזע -רר"ל רז P itינ I$ם'ם צ I$הבשייסערעג jהאנש איהם כ'ס גענעכש Pיז חח
או! ' 1" 1לו Cס צו בעה! שבעו -האם ס~גס' ~Cבעווכם א'הtנ צי אסו Iירע iאזי א"י-ם
ואכען ,וועלנע ער האם א\הם געו I$ב,ס א~ אובסער אכעררע רייר, צוםונםעח סים
ועם ןן"םעריונןע Pי אr איז איוזן נעיוש ר I$ם ,זר I$ס עס ווערט ערצעהלם
).עס'.
t6li יסענבעס פזר ו I\tיpכ t$ס .ןוכ .1
--~--~--~~~~--~---------------------------
"אזו ןעוו וןיא ועו nhיאיר וויעעור כעציכעrי אזו כעום'iמ II,ם1':א עגו~נם
סאבסש~ ,יי~פ ועוט 04ובז ,ן'1Iענ איב -יפר שסע;ןען יייזא&( 'יופע' fעם~י 'חt6ז
ני~ "?
האם גונ "41,'1 "זיחא פת רעססייענע jאז בוס;ע סוס.ו ,סאנtנשז ,tאךי כנוס
עבסעפרס ר~ p jיכ~ס ; "ידא eד~pס' pועוס ,..,וייוזע וי~ס סיס 'tבר יאו".
ס < t.נס·\.(. C ",יש נ t$ס בעפע;ס Sזיף יער< ,איך ~ןןי ז' • ,rהאס בעעבספעךס
וייא חא1Jjנ זי ,כחת t$בנעi PדI1ךס ~ tc Iזייrכ j Dו דוע,ג אויעtנ!נרקואם וצ עו •iII
~ס "יא ו~נע וראבערדבער לינעסר ה~כע jנעקן Iםכ ו' ,rאjו ~ווי אחנזע ~"ו
כיסואכו"יי עבסJחt Pכ םיע,ע עםנשע jנע"' Pעוtכ א'" rיסןזו " jיוע שגחך;כיכן;
אונג P',ח~ס בוו ס~בסש ( t$אייענבענומזע רעס באבצען מוחס אןר איחם האט א · בע·
ח"בע iצי סדייסלזע א צ I$ה ~ 1~ jצזזה! ,ווי~ נוד יי~לס נעהאtנ ריeי :קדחת דב'Yית;
אJו ו '" fק'א Bעז ןוא םידיסועל איז )עיי~עון ב~ד שט~קעד .ייעז יווא ח~נע jו'~'"כtד
רעדעוח , jיו~ס דזtס איו נעוןעו ,ויוי' וייא הץנ-ע Jיעצט נעועה; צדראכזצנ ';~'Dיב i ]..נ"ע
ק)יעזיס אז י'ףוסע , jיויםעב"'נ איוף פעור ,מיס ~כ;עצוכערנע פ~עiל אז :ייע'י~
זעקם עס אי; נ:נזtנענאננjע א סדויערוי I,tנע iע j:חינסעך איהס נזtך וערלכע ויבער,
לאננע םדירערו.::אנtכוjע ,יוע ככע ו"נען ייעך~בנעהאנ:נו; ביז איבעד ירא אr ידיסער
ויי K
טיס פזו וייערע סויל'עולעז ,וייי' אז י :;tס ויינעו ניס נעישי r'pפעדר ה~בעi
נעועןה פוז וייעד ;כאבנואסע jנאנג ריא ייייס-נע' Pיירעtכע ;ייס "ז:נע! ע eעס נעךוכמע;ט
פאד זי ,סיט א ביעידינער אזו סרוןעדינעד שסיסע .
אוא עולםענע סעצנע א' jזאא שtכ lכדע אזו א' jאוא א ....בוא;tונד בעגעני איו בע'
.. ער~פצרי' - teפנן~ n זי ':חעדjו באד אייי אוף ועוו נעבינ ניס ב~ר אויף סאבסי t:זj' :
וסדא ,אק י~ jקיכ~tכ האם ויר אירו א ניסע; רעיי;:ך~ pע ,iאוס סאכס' t;tCראם ";ב:י
ויי jסרטה א rבאכצזע ::עדל~זעו ; זי' iהערר הז<ם אבער זי ,באלר )!ךשכטערס"'> ,רז
אזי נעיר3.ן ~יינס ) j\iרא ·ב!).כא ייא פאנםIכIועי ח~ט איחם פ~דנ'ע;:םעוס~ ,ו ד~ס
פ~ךנע' םע'ס ,או ר Pר ם'ויגrר -ייאבiע איו נעיןiז c האט ',1 עוכר פוי ויינע ביכער .ער
א ~עטע; ,אויף ויעלכעז עם jה~ס נעםי ז:גע א ' Cוועך פ 'j,רייא יונ;נטע iאטרר ני).סויר·
tנעסנ); ךיסער ,אח י~ס עס איו א~יiכבעפ~לזע או'ף זי rםל·נ t::פיד \'1י1ךם דאבע ייו
בהעע1כז iער יזזז-וכ ערךבו"וע נים עוכער"ינ i"''Pיו~ד t'Jאייכבעל j:נס ו"SIt' 1יעז ,הץtנ .ויז
;,'\"Sנו ~ ~ ןד ~בסכסם"כ ~ :בדזינה'נ I ףעהנצרחעכס םנוסם זא ח ~
עס)ס זיא "פ;טס nעו'\1 ~ ~ ~ ..ייס ~ ~.,...סי:חנ iJ.כ)'1ח<ו י~L m
איפנער"ינע i רנברו'ח'D .ftיזו ~ ~ ~ iנךעחס נ f;fנ "ח'א'נ iם;' חנ דיא~ם .ה~ )וי
~ ש Cיכהנ אjו ה t;tט בעזא;ם " :חא'ל~ ~ •iאיהר דיסרע איחד רכ loבס א'י' rיי פזו
"~זכס :Vפה ר' p Rכי~מ .כיור •1 &10.
--------------------~~~--~----------
י..יזע אןז' ",רא-ט גטואכם ס~כשס~~ ,ס" ו~ל א"נור בכעריב)Iייס י~ס נ'פ
עDינעסע ,.וויא ~יהר האט פערכעסען אייער שבעוה ; ו~כסט iכעגש כ '1I$ר Mנ"םסער
עוחו א"כפא? tן ש~ eס צו ס~כע iסם סיר אJו ידאך דכם אי'!ן .ןנ mו"א ייעW,
עזjה ,ר~ס איהר וייס 'ו~ א··בב"ע.· Bt,סי~
"א ~ rעז,נע נשע Bערכזגו איו ויי איבעונעפ~'ע iריא בכזזס א rיפטtע י.,מור
א' ;אייעדר ו" ה~נןע כעפרנען t;tנודר נשואוסט פוי ~ז t;tר,ס וו\א איבעד~ובעכסיבען
יידפי\ ערבםסס וז.זי עדרביי איו בעונתו ,ראס '"' וווב1ג 1אייבפענ~ננןע ם~ו היכנעו.
רויל יפסין רייודווא Pה~זע חן Eבעך' I$רען וווער ב~בצע ר~eיי\(כם ,אזו וייער איבכליק
I;tIlל~ pטמ~ iו מ~כע' ,איו זייא 'עצס נעפ~'ע jא ו~י ,רעילנע האס כש"/Sבס צר יזז א
ר,.רלקיעכס ~נסביסיעך .עס איז 1\' 81בערועו פיבסטעךל,ד!\ ,נן רעססיעי-כע' ה ( cב1Iו ז"
ענריסזע י'יי:נ~,ר ווייל ם~;סשז :האס כעסייבס ,ר~ס איף א נרייסזע t;tפעבעם \)עג
עםשו ו" בעוויס נשיפכע :א רpעכמשע א rא Bז:ז:ר סייל הערםו ; כעהעכרב ( Rוי ,נחך
סיילרעוטנעו ~\", jו הערר כייעד הכובביר ,ח \tנסן ' ''fכעעrהע •jרזזס עס pיןעמ זi:
ICיןפ( ייעב נכעי'ע 'ים.כ ,יעיכענ ר~ביין -י=ייסנעועיי jרירא רר~נרעיבעד םשוןונם.
וvרז.ז:הענףנ ס;::ר איו סאכשם\< בעירז:עד iעדשריזP:ז I1אןר ד It;tסוכ\(ס' jאיו אייי
נ'ס נע ;JMצי ~.נ;:ט רער רעססער הז:ם אייככעה~םזע ווו; עעז) 'tנס fצוים אזו
רעו אברעתר יזין פערר יסס ,יא ל",ע"גס זיא נייעד "יבזע בעשtכ t:!:ננו jררהיב ארס
וtזיס דז:ס איו אזרינס ,אJר יזיא האגש געמערJכ Pרז:ס רא P
אייפ.עםר םאו צו זעחו,
וכעו יpעי-יט נע;ךענםער ,אJר יי I$וכ כנוהנובםער 'fיא צרנע Pןעtב i זיינpו אויסג-י ?כ C
נעnעזריב ~ aהסא ס~ J~ fI'Oמהיינוב _* i בעoעו.ר ;r).o. ז,סב mtזיא נroייwנi,:t\l:ן[.
~ .אי:ינ אינכל'pוכיJlי .. Itjאס נזםכ'וכ ~ eנעעכפtכסרס ; lןpי" ח~ זז:ו וויערער
יוז אן ז:נננןסיירע יסס בייססנור ,יייא Jו Dזעחס דרמ D''Itfצי ז' ,rרואי ועי ,איי
"::.ועזי ר' Bזע ר ol$י'~ Qצו~ nסiז ~ 9
r
.עם עrככע jידך כ~ר א מ~ל ו' נש'עסר " .ה~כ נעזז:כס ~' p Iיכ~ס" ,ייע)
.ך ניס ציי~זזע ,או יזי זזעיז< $כריהערן tcפ~ףם פJו זיו קל,די ; אזי עדו; יזי ;ןאגוע
~'יסס רר עכמףu.:.וזע ויעיך eשאס איו ר \tס כ~ר נעזער :דער!נ~ך ל',י' אז
ע.)'tיו זיוב Mbנ ניס "Pעגןנ עnרינןנpרףjוכ]; jאינעך עדר יו~כר פןר הריף ;
א ''rס
X ~ ( 0. .וע )',עס וואן או ,ק iVס~ב·ג j.סוס סיז זשדרנוו ייח ICרי MגWח·
"tt:. •.r נ'ע Cינםע פזר ~ ' \J iכ I$ס .ןבו
ס"ייע; ,ייעו:':ער איו נעPוטע jצריגובעהעס jערם סיירסעP jער.Bער ,עוו;נוע ו" ח~cע
טיט וייו נעפ'; iרם אויף רעם טןירטעב-בעסע;,
P
האס בעסו~כם טיט ברויט ויאונערר ריא ררייסס יים פjו ויי ,הערח ט~בטשI$
" 1" 0העוו טוו ר I$ך יייוPל,יו t( r'lווי העלויש אוי ה t$ס בעסר~כס ;כייויו אל"! :
אזי טיסה'ב ו"יא ער " ~.~.לעבען רעם ו"סעו ,ויעלכער איו צי ערסט הער~בנ -y
ויז:ופע; נעיי~ ~,,פה וי rטוי"לע!על ,איו נעלענע~ iן ז:ננעצינרענע פ ( tקעל ,כי' ועולכעו
ער הז:ס א'הם צונענ~ננען. איהם איו צו אזי ערוועהן איהם ק'נז:ט האט ר~ו
בויסט אן iהאס איהם אייפגעפז:ועדוט ויר אינ· ו'r I$נ.בע·~סעלט ערם ;' S ':עו אייף
טעוציבעבען ,ייען עו וריל ביט ועווען בעטייוטעט.
"איף ה I$כ םיך שןין אובטערנענעבע u,iהאס נעו\<נט גחך נעפ <; tעבער" ,יןע
אןיב איהו וי'ט ~ ררייל איו ה~כ נעברז:כע! א פ~ט, ויהוע , j אי P ,ע jסיד ניט
Pריסט ,פעט א'ו אייער ננערינקייס איהר ו~לט סיו ניס סיירסiז ; lאיהו ייעס
~ נעעניינסער פי! ~ נייטtגל,כעו שי'ע בr בענעה! א נרןיטען חלןל·השם ,יי"ל איך
אזי הז:נ שיין בע Pיסען ריא עוטטע ח"ליניני",
"ורעלכעך סיייעול nז:ס א"ך יע! ttחעו נעס'חרט u ,ח~ט בעפועבtכ יז:ן
Dיכ\<ט" ,יעוו איחו וייט א נ"סטל'כעו "'!
שלענםער "סי r הז:ט בעעבטפעוט ערר נעפאלעבעו, 111 nעור ט' r ו" ן ע ה
זסל.v ,
האט כעעבםפערט יז, p : :ט~כ' טולII, א..ייך עךיי~רטע t:ב ( t,ך ( jtעובערעס
"ייע Jא'הו t,(1נס 'tבו ביט אלעס ,יוז:ס א'ו הז:ב אייך פריחעו בעפוענס".
יערלכןע שט~נר עם איו -א~ ניט טיר זtכ רעכנןננ ,יערר איחר ו"ט ,פזר יו~בען איחר
איהר יערר א;י רער ,רערעוכן jדא איהר נעהט, רוארה r רסט, איחר P וייט ,זרפ רר~בען
טרז<נו ::אויף יענעם טרירטעביבעטעו ; רען רירא עם ש"בט ,האט איחר אל i',בענ~בבען
ר~ם ר~רף איף נויטחיי א jאוכרעכט~ ,עדר סאן ח\(ט אייך ~ Iאינרעבט נעט,i ~ n
יייסע; ,איס א' "Iזזזל א'יך פיר איעיר אינרעכט כעשטי ( t:,םע I,( , 1עדר ר~כע צו :עהטעז
, U פיר ראס אונרעבט ,ור~ס איהר האט נעל,טען,
.סיר על i~,,ז' u,"Iה~ט נעענטפערט אייבער פזר ריא ייייס·נעPל"עדטע וס. :
ניט ז:-בי רעריכער טיע" ;,רען עס איו נזtר ור"ט כיו א קרעטשס ; S:סיר קענען ז' "I
t:טעלע t( iייך צי נעכע~ Jו~ ל~ננע ערPלעררננ רייא איהר פערל~כבט II ,סיט ר' Iע
ייערטער ח ( I,ס ער ו'יו טיירסהיער נערר~לט בטבען סיט ריא ש 9זtרןע אןר הזtט בדו
ייזtלט רייטעו ור"טער .רזtן Pיבזtט ~בער ,ייעלבען ריוער Pורצער ענטפעך
~.יו ניט ועחר נעפעלע iנעיער , jחאט איחס ז:בבעביעוכ jכיי( צי'ס אJו האט ב} Iו~נט :
"האלט ז:ן ,ויי! :אכשטענריגער אןר ניט טיר כעש"ר ווענע Jאלע ס ,רואם א י ך הזtב
אייך בעפרענט ; ייע! ביס ,ו"ט איהר ~לע סיט טיר איו .: pו~ ," eף רער טיי-,עזעל
הזtט ויר ~ויי רער י I:ר~ pע; ייען ער הזtם איחם ~בנע;יט~ן '''כ iצי'ס ,רז:ס ער הז:ט
פיס אןר חזtט ו"ן רייטער העראככעי יזtר פעj jיך א ויפנעהייכע lאויף ו"נע היבטערםטע
יייא נעועהJ איינער פה ריא ריע נער ,ייעובער איו נענ~נבע jצדפום אה הז:ט פר Iיףי
'~יט eפע; i צי r אייף רזtו pיבזtט זtנבעפאבנעi הז:ט הער { t.כבעפאוע•j ערר ר"טער איו
רז i :קיב~ט ,ייעלב ער איו נעייזtר ע! פול טיט צז;jו איז אייף אייכעס פה ריא ש"~רצ·
~ eיעו אוי האט איהם ~ייענכעלענט אויף רעיר ז'r בעPל" רעטע חער1יפנעפאל ע iטיט
בזtך ר ע ס ה (t l,כ ער ויך בעכיטע jצו ריא אנךערע אןר עס איוערד א פערוראינרעטע; j
נעייען ויערטה צ י ועהי ,ו::יט ייז;ס פיר ~ שבPלק"tנ ער הזttנ ו"א צוטריע בעi J
רז:ציב ( tכטע איו הערוטנעפלוינען ~ויי ל"בט או ן שט~ל rרויא ער ייזtלט א rיענעם
אויבענבל' pב עסיןעם פלינלען,
ריא ווייס-בע'Pייעדטע ו"נען ניט נעוערן נ1עיי~פענט אןו ויינע! איוף
ו$נטקענען און נענר בעייע Iשרעקעריבע ,ויי האפע! בעצוטערט ווף שטעו ען
סע Jייי::עז טיט ו"ערע זtננעצונרענע פאPע'ן א'נ1ערין פע'ך ,וויא ס ( tס קירטע אז
< tלוססינע י ורנטוברינע באבט ,ירא סרויערבעסויירעטע ל"טע )ענ"! נעייע 1אוןי
א"'נ Jעיי' Pעל cאי.' iפIרוו'Pע? t:א'! iייעער לאנג? ט~נסלע . iאןר , Fר}.ר"ל ך~ם ~ ' ..
ה(I,כע jוי ,ינוט ג p)1ענט וךהרע Iפזר ~רם ,א זר ר~ ' P iכ~ט האט סיט יייא' גע Pענכ
Cח~ן' יי~ם ער ה~ט נעייז<לט ז':ה jקי' jשום סורא ,אןר ה~ט וייא פערסריעבע ; פ ה
נ"םסל,כע העררעו ה~ב lIז סיס זיך נעפיחרס אזי ועדלנער איז נעועד; ר"ך ~ננעל~ןער
דכס עם·ויז_(רנ .ער ה~ס זייו אויבערר~ pנVס~כס פיר ~ ~,ז הז:ס אז איחס
העיויבבעשס~ eס אווי פיעל ו"א ער ה I$ס נעPעכס הערייבכעהעסז אוז ח~ I::איהם
~ננעלארזע אויף זייז עזעל iנ~ך רעם איו ער נענ~נבע jצי זי' jהער!י ,ה~ס נעה~לפ' \Iו
ערם ליייגעבצי ; tסע העריימצובעהו jש אונסער רעם עועל אןר איהס הערויפצןזעצע iאוי~ "
ואסע ,אח האס איהם עררלאננס ויין פאקעל .רזtן סינז:ס ה~ס איהם נענעסען
נ~כצורייסעז וייבע ~ייעבבעל~פענע ברירער אןר וייא איז וי'ן נ I::I;Cע Iצו נעסע jאום
םער~" nוננ ,י'ייל איחם איו נעוועז אובסענל·יו צו סהז i tאברערם וויא ער ה~ס נ-ע
סח~ ; iאת סאבסש ( tהאט צובע Iעצס " :יעד iדא העררען ווילעז פיעלל"בט יייסעו,
ייער איו ראס נעיjעו ערן העלן ,ייעלכעו האס זיי ~וזי אויפבענודנ ,1j,.ז~לם איהר ו"
ו~נעו ,או ר I$ס איו רער כער יהססער יאז Pיכ I$ס פןר לא סאבס ~ ~, Cךעו וייא עןי
ד ינער , סיו רער וI רי ס ערם "ן ע ר רופס ויף סיס וייו אנרוע Iב I$סעJ
סII. בע ש ס ~ ל
יעדב רער ל wבציאסע האס אבבעצויבען ,האס רא iקיכ t:ס ב~::רעבו ";1 :ירכ·::,
סרענעד ,יו~ם ה~ס איהס בענר~כס רעריגו ,ער וז:ל איהם : 1$וופ " jIlריסער פו iרער
סרויעריבער כעי~טא,ס,ןן \ו~ס ער האס באך ביו אחער ביס נעטה~"
"איך ח~נ אייך א Hראס יייל איך אייר ז~כע ,iןן האס נעזאכס םאכסס~.
ואננע צייט בעסרזt.כס ביי רעם שיי iפJו ערר פאקע' פזו ריזע; אונ;;יקלינען ;'';;;ס , 1J
ורצער יציס ~ן ריא סיויריבע ערי P ראס איהר הז:ס פזז בעועה, i א;ו האג 'יייק' fך
נעש Qאלם ,יו~ם אי ,האב בז:יו י'עו איו סrי ל;מע! נעועהע ; Jראס סוו קידנ j\lפןי
אייינז 'כ~ Cסערבכוננ אז יוזש ~ pשכף ~דנח Dי iתcג ם<\'י איהר ~ס Dי\<IVרו;ג
jש סייגע העודענ- בע ttיכסע ריא אויפנ ( t.עב צו שרי'בען ריא הזlס ייע:ככער סא,ן
ו.::חאסע ,Iוועס עס האלסען פיר ~ יושד ,ר~ם איך ו~ל כזIכעחטעי א כיי, -ן::ט~ב יייא
<tלע ויסעו פת ר'א פריהעידינע יציסע! פלעכען סה~ .1איינער ה~ט בי~הי'סי~ " iינ;י
דסער פזר ערם בעונענייבש שורג.רר,ןן ערר אנרערער "פjר רעם אייבה~ך j/; iדיז;:ר -
"ערר ריסעך פק ייא יונבפרויןע,ןן ע'בעד -פ".זי ערם פויבעל 'נ)'פ Pם jjjא jא;יג:רער
"יער ויסער פזר רעם האלב-לייב אןו חאלב-זIילסרןן או ,נז:ך א jא;ךערער ,.רעי
אזר איכסער ,.וע בי"'כעיס jJ.או iבנ;צייבביבכנ;י iיי;ע iזייא בעייזע ; 11 ויסער פזר טוירס
אק רעויבעי נ(\' איך ,אז רעד עררז:נכהבסעו ערי נ~נצזגר ועולם, אr בעקאנם
נע~;ו:ןסי;'ך ט:$ו :עם ריך ע'צס הערייננע:כעבט א' jוסיל יסר ז:נצךןן Dע iיי-ס.ער !ופ
ז. ,U בעשיבטע פו iר~ .p iט~ב' lM
יורו ~ בעפעחרליכע iפיעכער ",חאס בעעכטובערם עדר יובנער כ"'tס"נ I "ב~ם
ליכער.
אריף ~/ ttז~ 1ךט Mז:ס ב~ט עדר ח~ר סיר פעשרם~רס ריא ב , M"tי'עלבע אי,
סל~ .,סיר בערארפס נעחסjע אים ר~בע צו נעתסען פיר וי'ן סיירט ,אזו <t.ז אנרערער
רעם סוירט ערח~לסעו פJו 8ו~ א"נעם ~י~לס איהם נעסויוסעס .אווי יייא ער הז0 :
:כו U,'Iסיר ןקערסי~ען סיס ייא 8קסלiע א;ר שייייבJע ; יעו וז:ם עווכיבע ייז:לס איר
אןיר סיוןע סהז:ן ,ייזע ער ייז:וס ביי יסר אלrי וז:ס ועבעז צרבענרןעזכ ; אז כ::גע'
איי,ג-ר עחרורריינ Pייס צו יןיסען ,יז:ס אי ,כין א ייסער פיי ו~, IItשכtנא"' zכיס't
אסס איי סי;י עיבוא איו עnרי'tכיייציעחע jא;י עדך ס' r נז:סןע ךז:ן קיבז:ס ,אזי וז:ס
"אוןי יייא ס" jאינבל p,ה~ס ~ו'י נעיי~לס ",נ:::ז" נעואבט עדר ל,עצנצ'אסע,
.נעס איר ",,א הערך ייאנעדרנעדר ריסער ,וי~ס יז~ס טיר אננעסאכם tcCזא נרריס:ג
צרה ,העלפ'ס טיר העדריםצןנעה jפזר אונסער ויזע; רוכ'"לטהיער ,יייול ס" Iפידכנ' ( rיא
א"ננעקיI1לtכשrפ יצוףגCtו iיעם ז I$סעו אין ערם '~~טי'-נא'יעזבעדלJI .
,ום -rזmלווטז נע Pעבס אויי אחעב Sלירר Pרו בזי ~ Cרבע " ,jהאס ענואם.נ ר~
א'111 T ~ '\C .םה~" "1יtדח "סו לנאב נסו ~נ~ l rvס ס'ס ץא
;זrד )Iנובדרזע '7י- rסנז.-ם~ ~ •t'tmWר ודאט ~ו'ש ניץל ב ~tנ»עקנ'c pו הםז
Jע&א Pםזע עזענ יעיכנ!ע "• . _ )גויעו ,נע~ ' J.פסינס ס)י :.עררגףנ ;עםן ,Pו"י ער rac
161 .t גשעיכטע פק ר~ קיכ~ט .כרר
-----------------
•..יז עםכשע , iאjו זעייר יערו!ע !יך ך~ איוס ש~כךע אזי פערררי!t ,:יtוס pעהזנח tlכרו
Itרופצוווכען אי iפןר אינז ר~כע צי בעהטע , iיערל;ע ווי אןנו I;tנסהייוען נעכוג צרו.ת
'!כיז עזעל איו ו$בב rל" I;tעז טוס .tזלעם ,ערר רו~וך אזי ב I$חענס ,הונבער הזtנןע "ו::,ו
~א נעססע זאר א ,rטיר ו~'ןע אוועננעה jפו iר~נעז אJו ו' '1ה~לtכעז 11$ערם
נרווסH . sשריבןןז:רט " :צום Pבר ר'א יו t$ס ו"נןע טוידס אJו רוא לענעדךנע צו רעם
יטט ךווע יעררסער האט ער בעטריענע Iז"ז עועל פו$ראויס או! ה I;tס נענעסע iויז
הערןר איהם כזtכצוגעחז ,ייע,בער האס נעועחז ,ר~ס ס~נסש t$ח t$ס דעכס נעהאט
אןר איו איחם ב I;tככענאגנעו כיס ענספערכרונ tt .לס וייא וייגען t$בבעכאננ !Vא קליינןו
שtברע Pע צוש"Iזע ציייי נכ.ערנ ,ו"בען ויי Nהער"ז אז אז או,בואסע iבר'יטזע tבה ' I$אר
האבטז ו I$רסןע חעךזtבנעשסוענע .jסNבסש I$הI$ס I$בנעל <; Iועז וו rעועל אוז זו ,הז:בוע
f
נך~ז זייעך פךיהשטי!ל פךוי;lעi עסעו אוופ'ז נעכועס i היכנער פרi אםעסיס 'סכ1"t
כ\סס~כ אזי יערסשעךע אויף א"בסז:ו אי iה~נע t$ iבנעפו,ם ו"עךע מזtנענס סיס ר!ז
סעהךעךע כעךיכטע ,1ןןעלבע דיא נ"סטויבע פ י ו ערם סוורסע) iאjו ריא ה I$נעז דן
"Pנס t;:ל ניס שלעבס נעז~ינס( ה t;tבעז נעםךז:נעז א ו יף וייעך E3רז:יוואנס-עועל.'~!.' .
עם א'ו ך t;:נעיוע iאז אכדער ארנכו , p,יו' Vכעס סאנסש I$הז:ס נעהז:לו::עז פיר ר~כ
~רעססע' .יייא ה I$בע iניס נעהאס סיין רריי; צי סיינ Pע , iאפיוו ניס i"Pייאסער ן
נעהס Uן אז סויל ; בעtבךאנסעכךינ ר t$ס אי!'" ל t;tנPע ,אווף וערלבעך ו" רנש נער~
• '! נעערון בערע Pס יסס ",נעס רינעם נך I$ז ,ה I$ט ס ISנסש I;tנעו,נם f -חם ':ע.
~~
(
ן
....
\
I
Iו
נהר סוייעוינעו כעשטאלם JJ,יייא אי:ן יערל סיר סאי'ע ~'יז ~וכיפע 1פזו ה"נסינע!
ם~נ ~ז ; אזי אים ,יוא\ נ~סז vז~ל סיו נ~ו סעחו pל"וער t<n ,ב א'ר בערח ב'י
יעד עוססער געלענענחייס ויצ ל (;IIעז אי'םמ t$לען אייף סיין שייו ~ רוארחע סרויערינע
נשעט~לסI ·.
"עם איו ניס נ "Iסהינ אייסציבעבןע נעל ,אJו ;tזנצרררענןגוד סחע צי ל~עזן
םאכןע ( tזא ב t."3Iסאל~ 41 ,ה~ם כעז(; Iבס ס~נסש~ " iאייער ננעיינק"ס בויוכס
נ~ו אןי C:צןה"בעז איועו מ~סpע א~ צי צ"בע iא"עד פנים פ~ר ו"סןע ,יערס
בא ',יעיערער ,ייז:ס ררעס אייר ועה , iז tה 1שיל ,א~ ביל" ~נרופעז "רוסע,
פי iערר סרייעריבער נעשס~כם IJ .כוייבס סיו ,איר ו I$ב אייד יעם אמת ; ערן איי
ש t<Bס( .ר~ס רעו הכונער אין דע, אr Pעז איי'! פזרויכעח )אןר איך זזזנ דזtס א"ר
שזזיןע ~ C:ייא כא' Pצ"הנעי ניעבע! אייר < t.ז~ Bבים ,י I$ס איהר ר~רפס ניס ח~נעז
איד חאב בעהאtנ צי טחז i:מיס נייססליכע אזר סיס סירבענ-זאכע ~ , iערלכע איר
יעס BעPסיו אוי פערעהד אלס ~ נןסער קאtכהןילישער קייסס ,זזtנרעח סיס נ"סטער
אוי ם"ןיז:ל,ס פוי אן ~נרערעו ייעלט ; און ייען רזי:ס ייאלס נעררע~ iוןי ,כערענק איו
,יא ב yי '::כס ע פjו ציד ריאי ריאץ~ ,לס ער האס צינרזtכען ערם שסיה' פוי רעם
נ'lזאכרסiע פי Jא בעיייסע; קעניב פאר ריא אייבע Jפזו ערם ח"ל,בעז Bא eכ ' ,t:ייעלבעי
הזtם איהם הנ:וווכנעלעבם א' jחיים רערפאי ,אוי רעד בראייער ר~רריבא ער וריוראר
איז ועבעם נ(!,ס בעס יא כסעס כעורז:ןער אלס אז עחדייירירגעי אזי סוסהיבעו
.~.רס··y
יייא נעו(; Iכס האט דער ל"~ענצי~טע ,כיס ענספערנירנ איהם~ ,ורעננערוסןס•
ן'י'( Pיב t$ט ס:::ח כעייז:.לס זעה . iאייב אי Jךעם סייךםעכ-בעט'.גל ,איז רר ' ר Pל,ר בעיי!ע
~ מת ,אבער סאנtני ~ Cהז:ט עס נים נעייז):ס צנועבע jאו iה t$ט בעז~ס " :אייער 1
ננעךינ'Pיס איז ,יזעי נעפעהרל,כע iאבעכס"עי ג'ינע'Itטאבע jכוי Pל,כעו יייא אכע I
~נעועו .ןעולנע איך הא ::ס'סכעס~כ ,::אי ,אבןיזזהל ירזע וייסע זייבש בעזעינם אזי ,
נעוש~נע Jlp ,iכpן ' '1ויר כ~ן בערג ,נ Pע , jר~ס זייא ה~בוע .,נעח~ C::צ\ ~ Iטיפ
I
ווiו!..
10 נעשיכטע פה י~ז Pיכ t;tט .בווו •1
ו"א ה~גןוע )",ערוכ בעןעור א שער pעירנעו Mח א שיי~:-כהעריצנע.ר נדtכוfו ראם
(.
\\1Qשע קכע Bצום סאPס ו.::יט א pו < Btעריי פJב אייוען און Pייטןגז ,נ~mכע האם
וצ1~ Iכג.ן יסט ערם שס~ר pעו בערויש ~וי רע Dוואםערםאל נער~םט ערשרערPעו
r
'ע-עס הע ,יי t;tס ה t;tס כיס בעהעוט צי ר~ן tQ'Pט .ירא ב.tזכם rMגונןןנM", \'l
סיר האבעו נעז~נס ,עוהו םינססעו ; וייא וייבזע הערייבנעj Pעסו צן IiMןע היוכע
בויסער ; < tלו'עוו וו'נד ה I$ס זאפבס אזי ציסערברינ נערוש-ט רורך וייעער ב.עלסער אזו
P
ריא אייבזאט ייט פןו ערו נעבעבר ,ריaו lפיכסטערכים פוי ערר באבט און ר t;tס וו" fןע
פןו ירא בעוטעו ה \Cבtע I$בב'"ע בערושי יסט רג.ם פז רעם וואסעד צתזiעסבבעוכ\שס
א!'א יצסערניס ,איבערהרי Bס ועו :וייא האבע Jבעעוהן ,ר t;tם איר וו < I.רiבעי tt,וסדא
סו <' stעריי ח.ע~tכ ני\'ב ואיף ,ד:Oר ויוניר רועוס ניס םשיל ,את רעו וכ\<רבען קוסס ביcכ
' , il$י .,צו ריא ~.על ו~ץעב ב I$יו ה :: t;tגען וייא ביוכ בעוואוםס ,וואו וייא הבז<זע ',ז
נעפרנען·
r'aע אוי ~ייבבעשסעלס ו'r אףי זו rר o.cיצב~בס;ע ,ק\(ס I$כבענימ jvויי i
שילר ,הז<ס
ה t;tס בעו t;tבס " :דוא רארפ::ס וריסען ו" , jפר"בר סאבסשו ,::ר I$ס אי ,ג rר\רך ו-V
רוילtע פןר היעסל בעב I$רען בעייזtרע jא;י דיוע ~ייזערבע צייסע jאיס איף = fל וריערער
אויופיעi Pע ,יא ב I$לרענע צייסןע(\ ,יעד ירא בזtכערבע יציס ,יויא ;עס ריפס עס נע-
י"עהכלי ; 11$ ,אי ,ב' jערר ,פיד ~יעעזכ iעס וייכJע בעהא לסעז רבייסע בעiנאה:ער
tt ריהסל,כע אונסערנעחסרכנען אזי העכדישע סודאסע ; iאיך ב יו רעד ,ו I$נ אייז נ 11$
ס t;tל ,ייעלכער הזtס וויערעד אןיפצולעבע iריא ריסעד פJו ערס רונערן סיש ,ירא
ציעול~ ווע-בם Vערללייtנ פןד פראכPר"ך אjר ריא כיי Iדיהסליכע העלר); , iאןר ערר
ייעלבעד רעוס סאכע Jפערבעסע\ ריא aלאסירעס ,ירא םאבי;' אכסעס ,ריא א'יריאכסעס,
אר Jר" Hנאבצע סחנה _םtnסע ריא פענאס אה בעכיאביסעס, סיר ( t.כסעס, ירא
יי ( t.ברערברע ריסער פרז רער פריהעדריבעף צייס ,טיס ערם וואס איך רעול אז ייוע
ס~כ בעייייוע jא Iעככע ןןארנערד !:זר העלד" P::ייס ,ך~ס וייערע בףג.ססע סה~ Cע iיערלiע
םעררןנiכעלט ררעער; .ריא כ jlסjlרקסט ונט ,סיי jסרייער א!י ריכסינער ייא tענ - "' רררר
ר~ס טי'בע ועכסענע ש Cיל pייס, איהד סערבע,ך ריא פינססערכיס פה ריזעד נאנט,
i
"את צוטישסע נערישי פן iריוע ביידכג.ר ,רזtס שת Pליכע ררשע iפ rערם ייאסער,
זש הער~בצףI:סיינעi ו '.jריעי· כ עס שיינס עnכלעס יסר זייגע; העיר בpערטזע צר .'}:,כרו
אfן העכסעס בערב הפ ערר לבנה ,אזי ף:ע pלא Bעירי אןר כערישי ,ררעלכע בע י~י·נ.pי
~{ :כזעדע אריעח ,אלע ר\:ע יאכע Iיץכ~' צרזאדכIע אjר ער '!:א"נצינע בעזרכערר ,וייכ!iJ
ו \lכ"\ ~כצרוואר i tע ~ סורא אר iא ר?' .ilק אפיוי '~1I1 1ס הערןנזצ ןו IIט~ס ~'י".l
חיכיכעם פןד Wו Pקם .ריב •1
r,
םעrו.ר~עכ, j ש~לtכעבע אוגנ P',ליבע איבזעל ,ייעוב ' 1איחר חזtcכ סיר ~ןזי ~פם
ווילם איהר וכיר~ ,לס בעלייביבב ,יעצם איבערלI$וען אייף ~ jזeרם ,ייאי קיז עסנשל,נ 1ר
סיס איו ב~דן ניט בע Pיסע ן ,ביי רעם אייבציכעו ב < I,ם שיוער אי ,אייך :סהרם וכ יר ניוכ~'
~ו~ שס ;Jרץ ,אןר יjעו אחיר יי ילtנ אייך יירכאייס ניס ציריקח~t,כןע פוי ריוער חע ל;חג·
וכהאט ,וא t: ,איחר ייעביבססעבס ייארטע Iביו וכ~ו כע iסריה ; רען אירציוכהיילןע פ י ו
ערם ,יי~ס איך הזcב נעלערבס רוע Jאיך ב' jנ I$ר נעייע~ B ~ Jס t:ן י ,קןע עב בים
מעהר וייו רייא כ~ר ררייא שטיברע Jביז נרריסען ט~נ ,ויייל ר I$ס וכייל פןר רעם יעיעי·
הז:ה כאוא שטי~ה( שסחם אונו איבער' P jז , 9 cא j'lסיט;.ין נא ב ט אי ו ייע Iער נעפי':ט
ויך אכךטער רער ל·ניע פרן רער ~ י נקעי האבר,
"יייא I$Pנסס יוא זעחן ,סאנס י; .u, ~ tהאט נעפרןננם י p II$יב~ס ,ריאר עם נדו
פיבס ויך ייא ליניע ,ר I:'I$וכייל ז:רער ייא eאסילכ י צע ,יזעי רא כאכס איז ג$'tז
היוכעל IJ1 פינסטי1.י ,ר I$ס וכע iקעו סיי Jא"כצינע iשס Yי jביט זעה Jאיו
"ר < I,ס איז אוכ,ת" האס נIIוז :כם סאכטי~ז:ן "~בער ריא וכירא האס פעיוע
נ~ ' עסי" אr אינסער ערר ערר tIירנ;ע או iזעחס אמיכו ז t.Cנiע ריז 0 tבעפיכעו ויך
~ Iעלכע ו~כע liייעלנע נעפינ;ע ויך אריבiע אוי!':ן היוכעל • אןר אייטעררעם Pןע וכוע
Cעי' Cסעה , jרז:ס עס מעהלס ניס מיעל צו םז:נ.u ,
"עס וכעב כ~ ך פעהלע" jיא פיעל עס יייל u,האם נעענtכםערס ר P II$יכ < I,ס i
"איך ןויל ז::ען ! I$ל מיר pיינם~ל ביס Pענע iכז:בוז:נע , iר I$ס איך האב יוכך י עצם
I$רער אן אנרערס וכ~ל רייך מהרערע Jא rנעבעס בעכ <; Iועו ז:בייייכ illמ ' rירא פלינמ liן
~ין ( t.ריסער ,דערים בעמ איך ייך ,סאנמש , I$צי שיייינע • jער iנ I$מ ,ייעלכער
חאס מיר חעריי;גענעבע :אי! הערצ jllצי בעשטעחו י יועס אנרערהערםע אןר שרעק'יכע
"ע); רי'I איו וכרייסמעו !י כערהייט אןר רייו מיר סייו ~.:גענtנייער ייעט אייר !ז:רנעJ
אין ר I$צינ ( t.כמען טמ צי ואסל ען t:ה~I נעוכיםר~ אלעס יי < I,ס ייא ה <; Iסס צ י oכ-,יבט lil
איו צי בלייבעו רא אייפיו ז:רמ ; באלר ייעל אי ,לעבערינ I$רער טוירמ קיסעו
צ וריק.,ו
ויין הערר איו נע"ע jאורי ענסי,::אסע iאר ר~ס נעועח,1 אלס cואכסשז :האם
ביסע iוייכע iבעועו ; אוטיסcכ ,ח~ט האס כי!וערין ,י~ס וי'~, 1ט~ר ו"נע טהוע"~ן א r
., יי~ ;, tב (l, ער ויך נ יג'Cס !,II>:::י~iע טענל,ה רי רר אן א"כ::אל איחם ~ציהאלtבע jפיו
שגביל ןךא ארכבןו ער א י הס האס 'ירא ריוכ~נעס, רז:יגיכאנס~ P:נ;עכךנר'I1 ער ה~מ
אווי י~ס יןעו ר, פ' , 0 סערקtב וכיט' C' iטריסעל פ~ עוע ,ציו~סעכנעב ינ יע iצירייא
היכאם ר~tנ כע'י~למ 1$נ;\עה jהזד t:ער ניס נעקעכס ,ריייל רזtס פע:ר ן ה t\tכ וי~ נ~ ר
• ~wר:יייiע וכיט ~ '' i:ר~ג.ב ~לII2;~ Q , pזז< ח' I$כ! נעPIרiי~ י 1"1 ~fבחוש ,nפ
-
גשעיבtכ ~ 'Jי jד~ן .כ~tנ·ק ונך •1 164
צו אןעלנ \lאוי איב;ן\,חו' Bס א rףא חעעתר פוי אזעלבע ,ועי;בע ןייבש ביtכ בעוואויבtכ
~ופע; rאיי אבעבtכ·)I,ר: I$ .פער רז:ס ttלע ס ,וי~ס איף (1זcב ריר יעצtכ בעשילעררtכ,
'יעקtכ אוי פערנרעסערtכ באיו פ\ rסי Cה ,אjר סיי; העץר קיועלס א r'C rובוסס ,יס::ב
רעס tערלאננ ב"צשוסעiר jריועס אבעבטייער ,עס עסנ ויך זיין ~ווי Eבירנטערל,יו 'ייא
}ס יייל .סאך שסייף רז:צינאנסע'ס נ <tרס Vל ,או Jפערלאן ריזו אויף נז:ס ,ויארס
חיער אייף סי:-ן דרייא סע נ ,ביtכ סעהר ,אוז 'יע :איך "על כיו דיוער צייtכ ביס קוטען
ציריס ,קעכסםי ירך צוריקPעהרןע אין איכוער יי~rרף ; א-ז ייען ריא יייכסס סיר פון
Cרייכשראפס יי~זע סהז:ן א נוסע ואר ,ןז':ססו ו .jר~ רסע iנעה ,נ~ך ס~כז:סז :אזי
ז~נען סיין אונפי1רנל"בל·בער העשדערז דולציכעא ,רז:ס איהר :י~טרע-ר ייסער א r
אוסנעDוס jVכייא אןעלכע יייררינע סח~סע , iייעלבע הז:בע jאיה ס יייררי; נעם~נ'ב
I$נצירופע!H . ויך ע - ח , א
/y א;ס סאנ rt't:ז n :נ ~tבעה \lרtכ אןעלכע רייד פיו ן"ן ה \lרר! ,הז:ס ער I$בנעהיינ
ניtכערלי :ן צו רוייכען אןו הז:ס איהם נעענםפערט ' :ס" iהערר ,איך ווייס ביס ,ווארום
נאבם ; איחר ן~לס .:~r,געו צי טחאו סיט אוא שרעקליכע jאנענסייער ,עס אין יעצס
""בער עזהס אוכן ,אןו סיר Pעגע; נאנץ נוט כעהסען jttאנערר Jווענ אjו אייסטיי;עד
אןו j ירא נעפאהר ,אפילו ייען סיר זז:לVן דרייא טעב נארנישס קרינען צי סרינסעז
אוזי יייא קיינער !עחס אונו ניס יעוס אונו סיינער ביס אויפרוארפע ,1דז:ס סיר ןייבVז
שרעקעד·בע .ייעבען דעם חאב אי:ן ז:פס אגרוער כייסטליבע ,1ייעלבןו! איהר קענס
טס DI$ ,ט בעחערס Bרעדינ ע" : Jוןער עס לאוס Iיר הער" jא' jא נ Vפאהר ,דער קומט
א ום עררז ; 11א!יערריכער אין כיס קיי e jלאי נאט צו eרן:פירע jאןו ויך הערייכלז:ז1:ן
א' jאוא אונסערנעחסינב ,ק ::ועילבער סע P jן:ו ניס הערויסקןסע ! ס"ד jVרורר tt
ייאכוערר ; אןו עס איו נענוג ,יי,tזס רער היסעל האט ttייך שוין נעסה;tי:ן סיט רע ם ,
ייז:ס ער הז:ט אייין ניtכ נעלז:ןע1" iעקען 11,יי י א סי,ן אןן סיט דעם ,וואס איחר ו ייט
חערןיסנעק וסע iכשוכם סיס !יענ פןו ריא Eביעלע פ"נ,ך ייעלבע ו iאגען כעלכי-טעט
ערם סת .יעו iד~ס tז,עס ריחרט כיט אזי סאכט אייער הערץ ניס ווייר~ ,ל אייך
יעינינססענס ווייך ס~כעז דער נעךאכק ,רז:ס ~וןי נtזלר ןןיא איהר ועום או ענ פ!י
ייtזנזע ייעל איך -אוי איחר יעוט סיר נעןייס כלייכע - iפjו איינ!~:ב:נר סןרא,
איר הז:כ ~יף\ננענען ס' rכשסח צן יעדען אייכעם ,ןןעלבער ןן ~ט 'יא פע"',אננע :
יייערל< I,וע iסיי iהיים ,סיין יי"ב אןר קיגד אק כ rחער'יכנע Cר~םען צו א"ר איו ריענסס.
,ז ייל איר חז:ג נעגוירכס יס rל~נע צו פע 1נעסער , jביט ערבער צו ס~כע~ , iבVר ריא
חבאזוכס צוך'יסם רעם זע pעל אח ויא ך ( I,ם סיר סיינע ח~פנינגע iצוריסע ; iןח 1יזעו
ו ךס') ג :ה~פנובנiג (lויינ\ע )עוןש לעגערינ אק א.ין ה~ג )עה~פס אויי ,יא פרע
161 •1 גשעיכסע פת י~ן pינ~ם .ניר
עזהר בעזו יזעי ער ןןtזוס כיט סירא הז:בן uפאר רעם וי~ם ער ח~tכ בעהועם. 11$11
.IIיצגנהלע iא Bרי:פירע j האס ער ןיייסער נעזז:בם" ,י.ערו "אך ערססרערבע 41,j ןו e.
ריע iאי:ן ייעל סיס איחר פערiכיב ייערע; אזו איחר יעוס ו",j עtשיכסע ,יר,. 1-כע ייעס
סיר ניס '~סעiער ,ירא שעהבםסע פןר ~ייע כעשיכסען ,אה איך נעס ~ייער כנעריבקיים
נעשיכסע , 1אiי טס איז ר~ ~ 'י~רמ sבזו רעם רריסער קאס~ 1צ~כצ I:Iייכז ,:י.ערלכער
י I$ם נייוע איו פיו רעם ,ירעד עם ורכס עס ,אןו ראס ~ aסם ר~ יריא ~ ז I:Iכס :
ירגכעעל צרם פינכער ,בעוזנידן ס~' אייער ככעריכסייס ז~ל ו"ו ווחיב אזו ראס ץ\.חר
וז:לס א rעוכעז ניס בעה , jאו iנ יס נעהו "כען r'pצויח ,זז:נערjו סיר ואגע; כעהןעמ
< I.ן אכערון ייענ ,ייריל Pייכער צוויבכס ארבז ניס צו נעהן איייר ירהIן וףג-ג ,רועגכ1:ר
פעשראםס אונו אווי Iכיע ל פורכם• .
"נעה נ~ר ררייס!'.ר סיס רי rבעשיכסע ,םאכ ~, t:ש 41האס ב IJזeנס ר~ו pיכ t$ס,
אזי ל(\ IIס יך ו~רנ ע ו ,ייעל:פןע ויעב סיו ' I$Iעו נעחעמן41 .
"אלוז ", tהאס סאבסש~ פארסכעועצס" ,איז ר; jtבעווען א ציעגענ D-ו:-ססיר
א rעם Cרעסארררא ,איך יסז א Bאססוך' ,י t$ס האמ בעחיס צי עכע , iאזי יעזיר
בעשיכסע t$tכס ,האס כעזו"סע iלאJ/8 ס' r ~ Iסםי,ך \<ערר ציעבענ 9-אססו.ך ירא
ריאי.ז אןר ר rרע ו~םע ויאיץ אז נעוpוו פעלויכעמ ~ ~ rם~סס ;:ף pע'" ,ייענ האס
ענןדוtז"~~, 'iת~tס Itי iירעז )דד.\tחI.ס (r tא יסנות איר ם~םוע ו ~ !'tיטי
,ולPו~.ו ".אזי עrרר רייעכר םנrי"י""נד~ר •...
מ ~,,נזנו~בם ד~ P Iכ '~,:ו.{O ס ttבםיU, ~ I: ,.יעוז יוא ב~סם א'וו ויריסונר,
ם נ כ'ס פנ~:ב v צןן"א אr רי C;Yםי מ~ל, ו~ך צןן"א יערע איב Vר חורסס "יא
ערעיגהל כעהערינ אין רירא ~ pלובער סעבש~ ,רעך ערצעה; נעסע~ יעררע!.
; I$ךביס " .
"'1רחתלם ס j1:כ" t Dיtבם', ~ C ~" Iוי וירא איך ערצעהל ",האס בעענספנ:רס
קעז רער י נער ניט אכרעים , vע,Jהע':ר אזר איך אזי טיר צו הייו אגע געש'כסע ז,
פזו מי" ניס פעיל< t.נכע , jאו איי ו I$ל אייכi:יהuח א כrו pעj אייער גנעדיב Pייס
מ~ערu .
, pם~. ':אןר ~ 'Uוrףו ר (;tאו'tי "tער\נ;הל ריר < Iריא יייי;:ם~ ",האט נעוז:נס
חכ מ ז' רר"' ~ו אי;ן ~,ו ירך ~ר ' CהIIרע~ ,iכ :ח'!.ב ייי'סער".
!Il
איהם אויר סבונ נעליבנ Vן ,הזזט ער נעו\{ט " :ועהט כ i''Iהער,ך רער היעס) זוא נרו
" t$רען בעריהרט פןו םייגע םהרערעז אוי בנ יטען אןו ערם~נט ,אז רI$ציכ~כטע ז~ל יו
I
I
ניט עpבען ריהערו ,אזי ווזע איהר יועט וי ,א"בש t.(E3רען אוי איהם שלזtכעז טיט ריא I
אז קלע B .:ום~רע , iייעט איהך ראיירו ך"צע Jאייער םול ,אור רויא עסן ז I$נט ,בעבען
סכיענער העריז',ו
ר~ P jינזtם אז בעוזעו איו ס.\tךצווייפלוככ ,זtבער יי ( t,ס עסהך ער ה~ט ז' rפערו
בע)ש~נזע 'דjם ירא ש Bזזווע הזtcפ ער איהם אוץ ועוגיבער געקענם ירהערז פןר ם,ר(\
ראן נימ איינפ~)עב,.ב ~ו ער )יידז סעךר( איו נ BYעכטע,ס ה < I,ט ער כעה ( tלםעו~ iס
:wו איו אם בעסםען ,או ער ו t$ל זיז ריהיב אןו יי~וםע iעבםועורעו ביו עט ויעם ייעןער
ם~נ ~ערר בוז ר I$צינאכטע יערם וי ,קעכע iבעיועגען ,וי'יל ער איז כיט א"בכעפאלעז
איוף ~ס ש Bיצעי ,יו ( IOס ם~נםשזי :האם איחcנ אבכעםה;Iזן ,אוי עו ה I$ם צו א Iחם
אזוי בע!~נם " :יעון נוס או! שי' iאוונם t$ל א\זו ,ר t$ס ך~'צכאבםע קעו ו יך ביט ויהרע;,
אויי וי' r ו~ע' איך וראוסע Jביו רער ם~ךנענשסעןר וערם י Cםיינעלן ,אביי~הל איו
י~ יי t$ס עס ראיף נעיויעןר ניו ער ייעט קוטען.u ,
"איהי יאךפט כיט וריינ;ע ~ i" ",בעעבט E:ערט ס~בס~ :" i t$פוי עס ורעט יערןער
·,חר יערט כיט הערא"'ב ;~ס יערל א:ז אייי אכרסער~ nטע jטיס בעי;· tנטע , jווע!
איופ r שtביינע jאח אויף ערר ארס 'ופ! ףא ייאכעררכדע ריטער וי ,לענען ש,א 2:ען
אןר ט~ב ערר ז:ו קיםט עס ייען t.-
ברינעם בד ו ,אים Nיהר ז;Iז'ט ויי! בעשטארקס,
ארף ריא שטינרע ,ייעז איחר רארפט כיישס עה ו ריזםגו אינבעייעהנליכע אבענסייעך,
"_ ' ;ז ף ריא ,ייאס דיא ביוס כ;ננ\<רע Jצרם אל t ,:;.ען ,ז:רער טהי יי~ס ריא ייילסס ;
;,יך \1ג;ל טה~ jר~ס ,יי~ס מיר o~ eט אם :פג:ס t:זע א rטיין לאנע'/,
האט כעי!בטפערט סאכט'" ;,<,Cאיי ה~כ ,.ייערט ניט ב"ו ,בכערגער הערר,
IJ
האנר א'r ער איו רא Jצינע<\:נבע Iצי ו'י! הערוי או Jהז<ט ב Vמיינט", ~:ר ביס
; pענס או'ס ~ t jטנ:ל אה ירא אנרj.רע פה הינטעו ,אווי ר~ס ער ה'אט ו' rהעררג'ס
ן.!I ,יוטכעכימען ,גןכל ייאנעכר iנ 'יו אנצירל;pע פ' j,א'jjים tי\;'ן ף א Eכיננער )'~):fע iהי~-טני "i
«ר סנ'\י, - 1fרז פ' , 1Iהאוב ע'ז ד'tא בזזעפא פ~ו יוא !:!,עלק ולנזועב ~nב Wד"י
~ ~י :I:ז' jכדcר ;עדrיה{,ב
iזח ~ ~ה" ו:ז.ח:;, :ן~~ )ן 1לז<ז םחיי .rלזזעחע:ע , p ~ 8ו ~i
; pה'י><ס איהם פJlריי~-:!,כען ,אה 'ט;א ~ c:::ח \tlב ;עג;וtנפרעסtt; ,ס ער יי~לס עט
~
(69 •1 קיכ t$ס .ביך פ\ jי It$ בעשיכסע
א ~ rבנעpיסען ,אי! כיס בעייען כיס קיז שיף אןו ביס ' 1" 1כ t$י Pע ,אייך איו !'ייגעו
ער ה~ס "Iך העראיבערפיהרעו ; סס~עד Pעכעז ויי i כיט בעויiע ,ייז:ס !זזל איהס אי
רעריבעו ועהר בעערבעוס ,ווייל עו הזזס בעזעהז ,י t$ס ס~ראלורא איו שיי Jבעייען כ~העבס
פי Jאיהם אןר עו הזזס נעפיהלם ~! ,זיא ורעס איחם סיס איהרע ביטען א \ jסהרע-
וע; סאכיג ·.פיעל עונערכיס .עו ה (_ tט ~רוי ,אבג בעווכס ביו ער ה~ס בעפכוןע ~
פיי t:ער' ,י CI$הז:ט נעהא Cא לזtיPע ,ועולכע אי! זtבער נעיערן ~ויי pליז ,יזtס נזtו
איי! סעכש או Jאיין ציעב הזtבע jרערין בע Pעכס העיייכנעהן ; יזtך ה \tס עו סיס
איהם בעעררס אJו איז זכיס איהם אייגיב בעייזזרע , iרזזס ער וזtל העריבערפיהרען
עדר פישעו אוי איהם איז ייא 300ציעבע , jוועלכע עו האס זכיס ו' '1בעהאס.
P
ווע-רער בע יסוע אי! ער ציעב, הז:ס העריבערגע E:יהרס אייז איJ P
כזtר ע העריי JאיJ
P
און האס בזtך א"כע נעבראכס א ו ו ער איו כע וסען בזזי ~ סזז' אזי הזזס נזזך אייכע
יייא פיעלע ציענע jער הז:ס העויבער ביט ~כטיכנ סיי jהערר, הערי:פ·~רבענראכט.
אז עC בעשיכסע צי עניע אןר איהר Y::רנעסס א"בע ,אי! ייא וועi נ'1ברtזכס ,יש
ניס סענו,ו א ייז:רט ווייםער צי \זרצעהכע •jאיך בעה אל!זז ויייטער איז ערצעהל,
יז:ס אויף עדר ~נרערער וייס אי! ערר ברעב נעיןעו זעהר בלאוביב אין יער פישער
אי! ~נער איסער \Iר צירי!i , אק הr ~ nט נערבייכם פיעל צייס הזרידכיגיפזtהערj
אין כזtך אייגע אזי יעיריער ציעב, איr העריבערבעEגיחרס אי Jהזt: t בעקו1כע iציי:ן'P
אייבע".
"שטעל ריו פז,:ן יזtס ער ה~ט ו"א ~לע העדינעונעפיתרס ",האם נעז t:נס
איפן ~!~r r
רזP i:יכזtס" ,אזי פו::הר ניס סיס יעעדס ס~ו ה אןו צידיק ,ןגח אויף
~ 'ז:הוI .ו אr יי\זםט ריא ו" ביוכ העויבערנעהוכןע
"יייא Cיעלע צעינש האס עו ערן ניו יעצט העריבערנעפיהרס ו uהאם נעפךעבט
םאבסש •t$
"יירים עדר םיייערל ",האס בעענםםערס יזtן Pיכזtס.
)'יא" האב ר~י א"י נע!זtנס u,האס נע Iזtנס םאנסשז" .tזחס איהר ז ; I$ם
ליא דיכiכ ..,עצהלען iעדן ניי נ~ס ,ריא נעשיכוכע אי! שי rאי'ס אןר איך האב בשיס
עצרעהלע." j וכעהר צי
בוו יי r האס נעפרענס רז P i tיכאם" ,איו ןער אז"ןרא אוי רזtס עסב"~ ? II
שינסע אויר יןיכטיג גענןי צי יייםiע ריא צזtהו פ j1ריא העריב \lרנעפיהרס \lצע-נק,
רזtס ייא Pעגםם ניס בעהו ייייוכער וכיט עדר עריגע"ויב,נ ייש איינע ינחרט רעס
עצהלם ?41
שעב'-:םע פזר 'I$ן קינ~ם .ניד •1 163
~--~-------------
"אוז ,t$סיי! חעןן U,הא'ב ס~גסש t$וויערען ~ננעהיינע" , iוויא איי ח~נ שזר
נעז~נס' ,יועך ~ eםtבור איו נעין iJפעךו,עבס א rריא tsBססושסע ס~ןא לו ~,ן א
ווססינע ,שס~ןקע יסירעו ,ווע"" lהאמ אויסנ עוע ה ~ jניסעו מעגיש ,ווייל זיא האם
נעהאס א וכו"נע וו t$נצע ; ויא ~ייםס סין ם~ן ,וויא אי"! ןואלס זיא יע~ס נע ,ער~
פאר יסר,י
ך,tזם איו סיב ריר':ן אורואבע , jיועל;)נ ויינע; ניס נ' Vוע Jועהך שעה iא ון Bזזסינ ;
ויא ~כנעפא;נע j Bאסטו'! ה I$ס רען ~ ~'יי.כ ננ;:אכנען אווי ווייס ,ראס פןר יענעך
נענענר אזו אווענכעה! אווי יוייס ,ר~ם " (A צו האסע! אזו האם נעוי I$ל r:פעךל~ועי
~לס סאךאוכוא האס נעעםר Pס ,ר I$ס ריא איינזג .j ועה jא' j ער ואל ויא ו:זגהך ניס
זיא ועררט פJו '{\ו !3ע' iפעראבסעס ,הז:ס ז tt .סיס א:בז:ל I$ננעה"כען איהם ~ווי .
שtנאך !ilצו ל,עבע , iוויא ויא האס איהס נזtך Qי .iמ''ז ניס בע ליעבסJJ .
"אווי איו ריא נאסור פןר ריא פרייעז .u,תזס נעואנס רא iקיב;tזס" ,עום צו
םעךאכסע! ,ייע לבער ל·,גבט וייא ,אןו רעם צי )ית;זJן ,וועונער םעראבסעס ז"א.
~בען ערעצהל וויי!:ער ,סאנסיIנז.u.:
ויr ס~,ר" ראן אויסנעפיהן C "או! עור פאסמו,ך" ה I$ט סtז כסש ז tנעוז:נס,
גג;צויכען איבער ןיא פעלרננו האf: 'עC:ווס ,ער האט אווענני~ס"'יענע jוייגע ציענע ',ער
פiי עסטךעמאיוןא אז ה~ט נעייאוס נעהן ג~ו t:eן.Iכןנ«ל: .כז:ראלווא ה~ס זיו
P
פ'ן וו"סע jכ~כנענאבנען נ~ 1ייעס ,סיס א שIפע עי איחC רעךפוי רעןויאןסס א \ז א'ז
א rהאנר אק או'פ רוקע :א ךייזע-זאק ,א 'ן ועוונjע עס ו;)":יו jנעןעו' ,יו'א עס נעיס r
ריא ןייי ,א ש Cיקעו ;!'a ·::נעל·בל~ו ,א jאגסען צינן t;tנענ ען ק.אם אןר ~ פלעשעל
אי ף • P זיא ווי', ויא מעב ויו הז:-נע jנעהאס ין' jו C '~Iנ fאךב פין ראס נעויכס j
ראס יע~ם גיס באנו·ני' ; iאיף י~יל ב~ן נ:דצעה:יע •jראס רער eוJסםיי הtנ:ס ~ e
ססארע נערו ~לtכ העךינער;עה jערם ם'יף נואייאנא \1 ,עלנען האם נר . ktעד ע'םז J :: ';:, .
~רפ וו..א וגI "0 אק ף'.ו~ נiע זעהר הויך אוי א'י נו;ע t:.הער ' lס -ןר וייגע בעינש
171 •1 יכ~ם .בון !~ר r בע'Cיכםע פי:
יוינע געהאלם j]l כעשיקם אןו ;ה~ בעדו" tרעם אוובצינjע בענערל ,יי~ס האם פעמם
ר~ן ~ I'Iם ןחיועז ,אJר ויי האבען ויך העךז:בכעג~וען יייא Oענםעס הערום ריא פיס.
אננסם ,איו איחם נעפאלען א נדעסערע ,וווול זור האם נים נעייאוסם ,וןןא ~ויר ער
נעדוש iאןו ~ןח לאדם ; עד הא t::נעניןוסן סים ירא ~הr ו~ל ו' rואר ~בסה ( tן
צ"הכעד ,האם בעציובעו סיס ירא אPםכtע א!י האם אייבנ:::ה~לםע iערם ~םהעס איףן
ונ - Cייסי -ונו Iכ.ס גוPנעס ; ~נדוו נים pןYpכירג יג81ף P)Iזיוע ~ייrרוםכי-יsיני
..
"'
",nדק 'ר; ד8ם נתIIIלpי 'בנ;ועכםכ tחt .o~ ..rו rנע,י' t )nוSaזO
יJ!"IoMנ)." . . ,oטונ רע אתם חפ IItכUl.tו יP !WדוIUt Cס יייייי
~" SבrכJוערנם ,ו"ו~ס Iכיד ( tנעיירש & 11"1זחם ,ס ~נסש' ?.
"עם איו ויףעתי סiIןעס "אי:-ן ווווס כיס ,סיין הערך 41,האם נוד בעעכםפעדס ;
נייYם כעשעהiע ,ויויל גל,קל,גע ציפעלע אה אוגבל' Pל,כע הייכען וין pייבם~ל נים 11$
יסט ק'ייכע זאכען.וו עד האם רא; כע!נדוביךם ו' rגגיק צום צייייםע jםז:ל ,אןר ירועס
סזtל איו איחס בעלוננעז ~זיי נום ,ר~ם עד האם ז:הן ,אדס אזי בעיויש דך געפדייס
אויי יווא ביי ר~ pי~ס r פון רעד לאסס ,ייעככע האם איחם אווי \ tyועד נעסאכם.
א'ו רעד בעדיך בעןיע! נדאער אווי דנם וייא ויין נעהעד ,אה םאכסש~ א'ו נעויtע אידו
כאהענס פין איהם ,ראם דיחוח האבע iאיהם בע Pענם בלוו ,חעךריפ' eםייבןע ,הנאש
ר~ן pוכ~ם איו בכ"'ך נעjכיIעtכ הער"ן ; א'חם א"כינע ךי;ו ח נעחtכס קיעסן א ' jכ~ו
יזז נז:ו צי היל qיסס ריא עךסםע צייייא פיכנער אןר האם נעוז:נם א ביםעל אינeנ'רl IJ
נ~ז " :סוד ש'ינס ,םא:םש~ ,ר~ס ריא האסם א בעוי~לרינזע שערPו.I
"נעררים ",האם געענםפעד O t::אבםש~ ; "וt,בער יי~רים סעך Pט י I$ס .יירע
ננעריבקווס עסהר ייוא נעייעהנל" ?4I
"יוייל פןו דיר שםIגקם יעצם שtכאךPעד ~לם נעייעהנ;" .אןו נים יירא ונח
)Iיינעד נעריר פJו אם:ך < ,~ tהאס נ::עכספעדס ר~ . p iם~כ·
r
'" P 01$ש ויין,ןן האס נעעכסםערס סאנסי~זז ; " ( tבער ניס אי ,חאב א נחם
r
שולה כ ( ' I:.אוועד בנערינ Pיים ,וווול איהר שלעIiס סי'ן הערום א tSוא צי'ס איי\
שלעכtכע ןערנעו·"
האם נJווזזנם ןזח פריינד4I , "נעה אוערנ רך"א ~רער סיעד סרים יוייס:ג,ן rוכ
קיכ I!tם ,נים העו~ככעהסנ:נרג דיא פי;;ער פjר כא~" ,אה יי"סעד ו~,ססו בעסג:ד
םגrכע א\גסעגנ ירא חjJ ilJרעכ;.pי ויער ריא כיו Cאזי יו~ס ריא ביו:ב סיר ' Cןכר,ב
יעכטינ Cע ו; i:רא j iכינ~ם\1 .ך , 1 m
~כ 1.ס' jהערר ,עס א·ז סיר אונסענכ~ ",.,אס ב~Iעבספעדס סtזנם~זtf" ; tוי
,רא אי ,ה \tב אייך נעבעסוע סיר צי ו t$נען יייא Eביעלע ציענע jעס ז"בען חעידבעף
יסר -אr כספיהרtפ כעיי~רע! ,אזי איחר "ייס כעו ( t,נס ,או איחר סחס ר~ס ,סי';
יעורריס פ!י נער< tנ Pע , jרו I$ס אי'!ן ח~ב ב~ו נעחאם צי ערגעחלjע ,אזי רזtס אז י~ו
חיד Pליף כעירען ועהד א שעהכע אזי ttבנעבעחעם נ pי~'כםע",
שגוניסנע וז ףז "א r הכזם כעו I$םנ י I$ז Pיב~ס, ארןפ4I, "אייי ~ו j't$
ענער " 1
סאנט=י •\C "צו ענער ,ייףא יסז נשעט ( t,ינ jtכע סרטער,ו Iהאם נעוז:כט
Pיזט " , t::ר~ס ררא ה I$סס יסר עיר
"איך פערויבער דיך H,האס כעו I$כtכ י It$
חחוס אייבע פ\ 1ירא זעלסענםסע סשעיי.ח בעשיכסעו I$ערר היםפI$ייעס ,רערלבע
זעח חצט ב t$ר כע Pענס אייסםר~כס ;,I1און י~ס אוא ( tרס עצרע nוען אערר
wדנiןרכבג I$נצוכרעכע jי«ו אונ l1רהערס אזו ייtנ Vאיבערחערם בלייבעו:~ ,פייזtח) אד
סיר ~ער ביס, עס וראוברערס ערןvורסען. נע Rעבס אנוערס בי) t .כ'Nי' EIןר ויך
4I. B ).-ריא א.תאךיםהעי'·נע Pא' i3 :עריי האס ר"; נע;:יס צוסישם ערם I$P
א,.יר סו""'tc Pן" זtנער~ lP9עסביך '"ז " ,jהאט נע )lנ DOעtת ס~נםשא.
.
~ aי.ו .,זס >tק~ סיס ~ ~~ וענ '!!נע ייךpם~ !יוד ח ~ ויי יוי
~ 110ןנttכ ץןב ~ ~ .. Qנחם ןןנIf mיפ tיי tPוmזירנוIINItונדעם
~O
"ייא עסב ויך ענריבען וראו ויא וייל ",האס נnו l$נס ר P jl$יכ~ט)" ,איסר ועהו.
אריב ר~~בי~סJע קען יד ך~; ואץ ביס ר·הרען ".ער האס איתם אויף ראס בייא
I$כנ Vהיינע jצו נעבןע סיס ריא ' t$B0דען • !tוו ~צינ t$בסע האס ועיור!ור בעסאכס וייגע
ד"' .',פעםם זוא ער גןטררע ברו שםעה,j נעבליענעj קררו' J..רcoינבוע 'jוא איז יאו
בוערכן·
אי ן pךם -פעי',ייכס ופן ערר Pייילpייס פזו רעם ס~רנזע ,ערר' mץ.אם זיeי
אנבעכראכ;,ע ,לrנ~..כם רויי) עד האס נעבJ1סע jאייבינע סרייבענער ש Bייןעז ,אעור
אננ Pהייבןע דצ ןעולש סtיtנסש (I, -האס
סכ'"''rגו tאוןי פזו < t.נ < t.סורוIiIך
~רענחר חאם סיר איהם ניס נע Pענס ס nאן; אנער ייא שרא, סהאן ארס ,וואס Pי r
ייעלכע האס רררכנעונעםן ויין עהרץ ,יאן בעורע! זttי ברןיס ,ראס ער האס וייז ביס
נ Vסדייס אנציחעבן איין צזtל פזו וי rהערר , jאנוראחל עס איו איהם בעייע t.< Jויר
אנועסכילך אכציל pבזע א זאיו ,רעיככע האו~ :יהם אן'ף םש < t.ר Pע:ש ~ Bרס ,ואס
ענסםע "אס ער האס נע Pנ:נס סהא jאין נעיער , iראס ער האס עnררכסערנעונעסז
~ ,.סנעע IU1בד יוס Iערם ,.יבסעום;ן''' DזM >>)CW lו W1 JכI' r:ככ רעוד י'*'
זזa בעשיבסע רפן ר~ן iכיבזזס ,בוך •1
-------~----------------
פערוזזוע iביז ענרע פjר רעם ~נענס~ר ,פiי רית סהרערiע אןר פןר ,יןער עהרל·בזוי
'::י1.נעnטוככ נtNכזבה רער פנורפאסער פjר ריןער בע'Cיבסע הערוים ,ראם iכ < tנסשז :א r
בעוווע פה א פייננור ט'!3Cחה ,וונו;ינסס Vנם ראם ער האט כנוטתס ו' rא jאלסער
ויי Jטרויריבקייס האס ויי Jהעררן א כיסנול בנ!ריהרט ,נז<ער ניט אווי וריס, קריםס,
ראס ער ו~ל הערויסווייוע! ,יא סיברםסע שוואב Pייט ; בראער אןטבע Pעהרס ,ער
האס כעהאלס j\lוי ' jריהרוננ אווי פיעל וויא עך האס כנו Pעבט אJר אין זזבנענאננןע
נ~ך רער נעבענן ,פק וואנע Jראס נערויש פJר ערם וואםער אןר ריא קלע eהזזנזע
r
סאכסש I;tאיז איחם גאבכעכאבנע jצו פוס אוו האס ו' נוןע" נעשייכס צו קוטע •j
ו' סריינו jבענוייסעי אין כל p,אזי אוגבל' , Pנעפיהרס ,וויא נעועוחנ'י,ך בייץ שסר'Pנול, r
אןר אכרערע שז:סענריבע כויעסר קאססאכיעI ריא וייא וייכען אוכטער יויא כאכרעם
t::כנענענאנגע jא שעהן 'ב::ש Pעל וועב ,ןיינע! ןייא ( I,כנעקוסע iאןיף א א pלייבנו לז:בiכע
;עג; ":הויבע פעלו , I\Iפןר וועובע עס אין בעפאלע Iא עסכtכיננור וואםערשטרזזם,
~נס iJ1לענען ריא פנולוע jויינע Iבנושtנאגע jאייגיבע זזריסע הייו לאך ,ןעולבנו האכען
אןר פון ריוע וןיא ויי האבען בעסערקס. סעהר אויסבע Iעה jיויא ":רביח אלס הייוער,
איו בע;!! Pסו דער לארם פזר רער pלא eעריי ,וועלבע האס נאך אלץ ניס איופנעהנורס.
פןר רעם ןואסער אוו פאר דעם ערם נערןיש פאר רזזציצאנסע האס וייו ערשרזjVP :
רjז( קיבזזס האס איהם נערוהיב :::אזר חאס זיך ל< tנבזאם לארם פן Jריא pלע; G
גערוPס צו ריא הייולאן ,וין איבערנעבעבדיב סיסיו נאנצע! חארצjע צו 1" 1כעפעהלער r
~ןו בעסענדיב ,או ויא וזזו איחם ביישס \lהן אין ר יןען שרעקויכע Iסז:ב אזר אין דיוער
נעפעהרו,בער אונטערנעהסונכ ; רערביי האט נור אוי~ בזזס נענעסע , iסך ןזזל איהם
נ'ס פערלזז Iע ,jסאנסשזז האס ניס ז:בנעסדאטען פין Iיי iוייט ,ער האס או·סבעציי.עז
ןיין האלו אוזי פיעל וויא ער האס בעPענס ,או Jהאז :בעוובס ציויי t:עז רזזצינאנטע'ס
פיס ר'א ןאך ,וועלכע האס אויף איהם הערויפבעווזזרפען אוא שרע .Pוייא ןיינע i
א ינכעפעהר הונרערט איילע jווייסער ,אןר הז:בע jויך פערקירעווענףב א 'j זזבנענאבבP
א רז:כ פjר דעם פעלו יערועהן ריא ויאהרע אjר אייבציכע אור Iאיו פJר רעם שרעקליב;זן
נערי"~ ,ייעלכנ:ס האס ויי כעהאלtנע Iא ' jשרא א באבעצ ב~בtב iרזtם ויינע iנעייע! -
האב I"Pפערררום ניס ,ליעבער 'ע Iער -וע Pם ח~עסrי פזר א סוב סיהל ,יי~ס
האבען בסדר נעארנייס אח זtבנעסאכtב ריא שרעקליכע ק;~=עריי ,אלם :ז' iקיכ~ס
האס יייא עדר rעה , jאיו ער נעייארiע שסוס אח יויא מעשרםייבערס פזר פערריום,
םאנסשו c:האס איהס ~כנע pו pם אJר האס נעטער Pס ,יויא ער עד האם סיס א
פעשרעסםער סיעכע הערI$בכעלזזוע iערס ,e ~ Pן:::ן Pיבז:ס האס אןי ,נעננ:נiע א ק יP
Vי כ ~~' Itס; jןרא האס נ IUעדiי ~ .':וט'ל אוי אויי ":נע Nןיםננ.,pעדנע ו&uעק
......
•1 נשעי כעם פןו </,ר ן קי,tטס .כיר 'ך~
~-----------------------
יס< /,א'ר חאב סיס ירר ,האבעו נעס~כסtc ,ז ריא ו~~סס ח~בען יעובינ ררךr Mי
tו~ר וטרN .
אתם כעענtבםע'יי ם~נםשז" ,tראס אעייר נני"»,בקוום נעיvרס N , "איר נעח אז
ביסN . יסינם~ ,ו איר חאב <,/בבעםח<,/ן עVElס ~וויס יו~ם ~ Bסס
האס כעענםפערס ייזIt N ריחךע!, "לז:םיר בעסער ירא זוeר אנר נים
קוב(_ tס.
אונסער ריעז אןר עחבל·כע נעש Elרעכזע האגןע f1Mחערר אןר ערר ריעבער
E:ערבראכס ר,א נאבס ; ייען ס~בסשז :האס נעועח!~ ,ז עס האס ב~לר ז:ננעהייבען
זו ס~נעי ,חאס ער וטם אלער פ~ר זי בסינס וום ,ורו כעםאבס ר < I,צ'נאנסע'ס Bענםעס און
האס ויר ורערער צ ונע בוכערו ריא iיויזע!~ .רוי כאלר יייא ר<,/צ'באכסע האס וי':ן נע"
!!)יהלס פ'י' האס ער (_ tבנעה"נע !,כזtסש ער א'ו בסבע נים כעיוען ועהר ,עבעריכ,
צי ש t$ ,כען םוס 'יא פ < I,רעררססע פוס ,ויוול ש Bריבנע\ האס ער ,ו~ל ער מ ן חל ו", 1
א:יס ~' iקיכ (_ tם האס נעועןת ,ראס ז"ן פערר האס ויר שו' jויועעדר ניוכ כעקענס.
נעקעבס ריהרע , iהאס ער ראס זtככעניו:ןע פור א כוסען סיJוכ אןו jדאס כעכליינם ,או
ערר מזtרכען א "t עס איז שוז ציים וור צי נעהעםן צי רעם שרעקל·בעז ~בעבסווער.
שו rנעקיעזכ , iרוא ואבע; הערים האבע Iוור (_ tבבעהייבע iועהן רייס וו כער ,אןו ר <II,
pיב~::ב האס יעצם נעועהו ,ראס ער איו כעשסאבןע אינסער אייבובע הירכ!ו קאססאביער
בןימער ,יגתלכע האכען מיס ויונע ביזרינסע נל vסער פערשסאךקס ריא פ·נססערביס.
אכער ער ה Ctס באר אלץ נעהער~ ראס נעייוש אח חאס כ'ס כע pעכס אריסכעםיבוע
שהירח האס ער ר I$וצנאכסןע נעכעכען יסס r'p ביס מאכעב'יכ פJו ויאגעז עס Pוטס.
ריא ש t_(Bרעז ,האס ויך נע Viנענס מיס סאבסש (_ tין אי iהאס א'הס בעפיי>ען צו ווארטען
פריחער נעואנם ,אןו וערז ער קומס שו r חעכסייענס ררייא סעכ ,יויא ער האס איהם
ניס יצר'ק באך ר'זער צייס ,ו~ל ער ווו :ויבער ,ראס עס א ' Tנעיוע ו נזtס'ס ייר,ען~ ,ז
ער ו < I,ל איpסיעם iא' jרווע ; אכעבסיוער .ער האס נאן א סאל אונערנVח זרס ףא
ט r.I,.ןח ,ייעלכע ער ואל איבערכענע jוייז נעפעה)ערי! רילציבעא אiי האס אוחם
r
נעבעסע ,jער ואל ו' רייו 'ב ועובןע ו" iבעוןיכובנ ,ירייל ער האוב פאר וי'ן הערןיסבאגב
קומס ייז :ס פיר א ווון איהם רערי ! כעשסיסס, אזי האמ צוואה ווr שrו בעמאכס
ייען <; Iכער נאס ורעס איהם פןר רועור נעםאהר הערווסםיהרןע פיר ו"בע ריענססע j
בש,ןם ,ועום ער קענע! ה I;tפע iאויף א נרעסערע ואר א לס ריא אונועו ,וועוכער עי
האוכ אוהם פערש 9ראבעד.
~;:צת ( t.סען ,אJר ועוז איך רעול יזי אלעסע iניס איבעpו::התז וביס ריא פיס הער'ף ....
ש Bאס N . ןןעססו פJר סיר דא! ס~נעו
אז "בעכוב שו' , iסיו' הערר,ו Iהאס נעעכספערס סאבtכש" ; I$איר בז ש , m
איך בי iנעועו.ן צו ווססיב ; ~בער ז (; Iל סיר אייער נ;ערינPייס זזtכע! ,איוו וויא סיר
זייבעו יעצtפ וויערטר בו-טפרייכר -ב~ס ז(;Iו בענע! ,אז אלע אבעבסייעי ,ועולכע וועועו
אייך ב 'Jנעבבע iו~ונון ~ ' \Iונם ~נכ' I.הן יויא ריועס -אזי עס וחן ניס נעוזעי ש o~ e
צי זעה iאזו צו ערצעה'ע! ,יייא סיר האבע! וי ,ביית תרפאר תtחרז Ptעו ? ווידו
בינססנובס איך ,רעז פJר אייעד ננעריבPייס יוייס אי!) שויו ,רI$ס איהר האס איי:ז ק' r
האזזר ניס נעשראקע!'",
קינ I$ס" ,או ר I$ס ייזtס אזנו ר II$ ;'"יא" ,ייקע iסי ,ניס ",האס בעענספנורס
האט בענ ilנענtכ איו בעןננ לעכערליך iאבעד ערגעהלען ר~ס איז בןארע ניס נייסהיrכ
זאךU , ייויל ניס אלע tנרעפע! רעם ריכסינען ' eנpס אז א
"רערפ~,ר' Iהאס םאנסש (; Iנעענספערס" ,האס אייער ננערינ Pייס נעיואיסtב
צי סרעפען א' iרעם ריכסינען 9י~ pס ,ירג i.איהר האס סיר בנוציעלם א;י ק~ם אזי
הא Oסיר נעסראפען איj(,: iכםנול ; א ראנ Pגזזס אJר סין או"ן ,יו\<ם איר האב סי,
וחו אין רנור ורעש נעהס ניס אייס, סאכט עס אנער אז א וייס, ריP נענעכען א
אעכם )אלע פלעקע ו ( הערוים ,ייעי עם ל,ענט ויj rכינר ,עדד ניס איהם שסיץ ,ו I$נtב
היזררע! ו I$נעו וייעת ריענער ריא ראס וי};ו ארסערעדם ח~נ איך נעהערס, וכ; iJ.
א סתכה א םזtאר חייוען t$ ,תר ' Iפעס א ברזtב יוארס ביעכען ויי זיי כביי:-ן נאנרעם
פיעלל"כט איז כוו ריא ריסער א ס~וח ,כאj ,כלע , 9צי נעבש t$חסבה Q t$ז< ( 1,ר
אינול.ווז I$רער סלוכ ן ת אויף ערר יכשה".
"רער נןן ,קען אזוי פאלעי " ,האס נעוז:בס ראן קיכאס" ,או אלעס יי (\ Iס ריא
ואבסס וו::ו סקיים יעורע' ,םג;רנעס אלזז tיי~ס עם אין נעיעון ,ייזע ריא האסס שכל
ערם היצינןע בעראנקעי, איכעשרסאךקעi ניס עו א סעניP t: ועוססי t.ערשסעהז ,ו~ס
ייעלנעי קיסט איחס ,ן~ אןו ז~לסס "ייסוגר יייסע iאיי! זאיז :ו I$לם t:םיס סיר
J רןייסער ניס &>יעל ר I/רע , jוח iא' jירא פיעלע ריסער-ביכער ,ררעלכע אי ,הזזנ נעועiעl
האב איך pיינס~ל נים ענ';;::ב ,iך~ס א שילרםרי~בער האם סיס "!Iריסער < tןזי
פיעל בע' Dיירערס "יא ריא סיס סי j ,רעם אסת ז~בענריב זייכזע סיר ביית טלירו
ריא סיס ערם ,ןן~ס ריא האסט פ ( tר ס'ר אור וי ענינ ררךיאץר ,אין אי, ערם ; א;י
ער, נ < tנך~' ,r כ;tזסיI.', ויי. j יי~ס אי ,האלס סיך ניס יייא עס דארף צי יס Cרעם,
שליר-טרענער פו iאסאדיס i Dי נאלויעז .א' 1כעייע iבראף פזו ערר Iב ע ס סע ,
יסס ..יהם ~נערו ם גט' ער ר~ס ר~ס סיר, פjר עדססיעונjג lלעוט: נ זע~ ' ..
כיע~ינםע פי Jי . !I$ט<:,ב·ק ניר •1 174
אה י"א כעלעבtבער ; אח אי'ף וי' iסיי; ססכים ,יאס ער וויל הערייס aלאiעצ ס'ס א
·~'יירסרע.בער !"' פ~ אכנל'P כיס נרס איהם איו נעויעז צי סוסה האס ער ב'י יעם
וי ,יז:ך ביס כעPעכס אייכה~לסע! פןר ;אכע ; iאזר קרים האס סאכס ~Iפ tנעיעח!.
=~ה ער אריסכעש~ס IIן סיס ~'א כ"ע ערם ז:כהייב, בי!סאכס רז:ס ויי Jהערר האס
לעכסער ,ר~ס ער האס סיס ניידע pיל~pעס בעסווס ציחא'סiע ריא וייסען ,אים ער
Iזtל ביס צי ;aואצס יועעו!.
כעכימע j פיער ס < I,ל אין ער בעבל·עבע iשסיל אזי וכעיר ;~ס האס ער יייערער
ואכען סיס רער ועלבי גער קראפס יויא פריהער; ועה1נביינ ר < I,ס האס ר~ן Pיכ < I,ס
ויר נעש < I,וסןע ציס סיידוע) א jlהאס וזי איהס בעו I$נס יסס ~ ש ~ eסישןע פא ~ j
"ייא פוםס ייייסע! ,פריינר ס'*ס , I,<I::Iר < DI,איך בין בע Pיםזע איף ערר יערלס יספ
ערם ווילעו פי iחיסעל ,א י ם איז ייעז אייוערבע צייסען ייוענחר אייlכיצvלבןע ריא
פעינז:ליעסע < I,רעי ריא נ < I,וערכע צייס .איך ב rערר ,פיי וועסע iעס ו"נע ז בע-
הא לסע iנעםאהיע , jרכייס~ r Vכע iאזו העלרעכ-סה~סע .:אורי איו ער ;ענאכנןע ווייטער.
איבערח ורנ רי ב ריא יעורסער ,ויעלכע ער האס נעו < I,נס פר·הע.ר יוע Jויי האבעז נעהערס
ריא שרע Pל,כע pל~ם· lריי~ .לס י~ iסיכ < I,ס האו~ :בער בעועהן ,י < I,ס ס t :נIנ :Iז~
חאס ויך איבער איהם ליסטיג בעסאכט ,איו ער נע\ו~רע iאווי אי! כעס ,ראס ער
האו :נענועםן ויי Jש Bיעו ,איז האס איהם ס'ס יעם נעבעבע jאועוכע צווייא : pי;ו ,e
ירא א Pסלע iיי < I,לם ער אr י< I,ס ו;ער ער יואלס איהם בעסראפןע אjי !3I$Pאןר כיס
שו'ן נ'ס נעהאס ייעסע! צו נעבע Jערם ליי! פיר ריא רי עבסםע ,סייעד! צי Iייכע יישרים.
אלס סאנםשו <,האס נעועה ,jי~ס ער איו פיר ויי! ש Dאס בעצ~הלס נעייז:רען ~ווי
א~ האט ניס נעהז כאך יו"סער, t_tו וייו הערר ~,ו האס ער סירא בעהאס, טס,
ייע י 'e הערר .יעו איר יסיJ "וייס ניס אוזי ניין, ענייית : צי איחם נע ~ Iנט "םס ורכיס
איי ,ב'י נ < I,ס ,אייז חז:ב עס בו<,ר נעש ~ eססI .ו
"רוא דא.סס נעש Dאסט ,ו<,בער אי ,ש Dאס ניכ U,האס נעעכספערס ר~ן Pיכ < I,ס ;
"הער נאר צי ,יסיז שמאסיבער הערר ,יוע Jא'ר יי~לס < I,ני~סז t: :יער סיכמ-יחל ב"ע
גענענס ~ בעCעהר;>ינעס אבעכס"ער ,יי < I,לס אי:ן ער! כיס נעהא Cערם סוסה
תריסס צו Pעס Bפע ? iב rאיר יען אלס ר'סעו סחייב צו עררIPנכע iיעערן
ל~רם אוז ע'ערס נערויש ,אןו יויסש אויב עס Pוסט פJו סוכ-סיהלעז ז:רער
גיס ? אזו בופס .או איך ה~ב א 1"0 rלעבעו קיי ן סונם-יהלעז כ'ס נעועה jאו jרוא
.לס רaער ,רר (_ tס רוא ב יסס צין ש-ש זיי נעב~רע iאjר אויפנעייאקסiע נעייזזעד jה I;Cסס
I.'Cרוואניעל זtט ריא ועקם ה~סעח פןו עדר סו"כסיהל ייז בעעoר נעי t$רפס Pענש.
",.לנע סוי שדעPלי נע ריע Iע iאיז ;ו~ן ו"א צו;כיעם iדצ דכר א"נצינוו"ן I$ערר (8 •r
..J
_ _=____. . .ע'_נ~itיפ_ע_ס_נ_'_~..:.iר.:...i_:כ_'..:...ק___;t<_:ר~ונ_.ס_17'l ________.l
r
העלז 'יט , ' , 'fS/רע::.ו 'ייא ~ייער נבעריב'Pיס איו .איהר סענס ויכער ו' ,ר~ס פור יעצס
~ Iוועו אי:-ן וש' jסעהר סייבע ו' Bען ביס עפבען ,סייו ליססיג צי סtזכען איבער
אייערע עס Pים ,ו t$ברעח )!'"א צו עהרש ס ~,סיין בעפעהלער אור ס' rזטסירל,בע ~
אויבער-הארIJ .
"או רוא .,ע'סס אווי סה t$ן יעוססו סארייו יסיס ו' rאויף עדר יטרלס IJ,ה tcומ
נעעבספערס ר~, Iם~~ ':':י'" (I,ריס ב~ iסאסע jאןו ס~סען רארף סוע עררaל,ך ה~לס1V
יר ,Mביי יעיובע ןV'·I nבס".
~~
IIו
נעעורו ::וואי עו הו::מ בימ נ \lה~למזע ויי jהיטעל א~ ה~נר אזי איו בימ בשעם~נןע
i:
מימ ~ העיו::כבעכtנ:ועכעס קו B ::או It.( iאייכנעכייכענעם קעי Bעי ,אייף רעם מעיקישע/ Ir
שטייגער .היינט ווזtס וז 'tסען שןי jוזזבע iפיז רו::ז נ ( tכ~ו::ייס שילרמיענעי ·~ס~ג I
ג~ל ,ייעככעי איו נעי'ען אזא שיייינעךינעי ,ך~ס צום ~ייכןע פה ויי Jמעיקווייךינער
אי r ויי Jנזtעם jבו::י נרויסע און ייכטיבע בע :;Iיכמע ,יא ז".וויינעךיכק"מ עריס~הנם
אייבצינעס מאל ? פו~ Jלעם רעם ,ויאס א'ך האב ריר נעז~נם ,ס~נמשז ,tקעבסמו
הערויסנעי ,וכעזו ך~ס צי''שע Jכעכ-הביח אזי שמיח ,העיו Jאזי 'יענער ,יימער און
שילר-םרעכער ,יארף ויי! א jאונסי].רש"ר jפJר ה"נמ זtן איו ייייטער ייעכע! סיו ויך
:עהאנרכע jס'ט עונהר אכטוננ ,אי ; ווע! רוא י'עסtנ סיך נ~ך א ט~ל וויערעי איזי הזזו::ו
.ר) ה ,עס ויעמ נעהן שכעכט פיי ערם קיונ עס ו'r העיייככר"ננעו איז כעס ,ייעט
יייא טיט יעס קריג איבער' iשמיי (, jריא בע~י'ניכנעז אןר ריא נעשאנקע , iיועלכע
אי ,ה t$נ רי ר ציבעוו::נס ,ייעלע Iשוי Jקומען 'ו'ן רער צייס ,אןר יוען אפיןכ זייא ו I$כעI
םסר שוr "יא איך ה~כ ריר ריי! לוי! י I$ך ביס פערלו::רען בעהו, ווענt ניס קומע~,
ויכערטu .
"ייאם א"ער נבערינקיימ זו::נמ אז נומ אןו 'I:עה U,jהאמ בעואכמ סאכטש~ •
"~כעי אי ,יי~למ ייעלע tייי~ע - jפיעללייכט ורעם ריא ציים פר ריא מתניח נ'ט
Pיט;ע אזו איך יעול סי ,רארפעז צופר'ערענשטע'ע jסיטין נעהאלס ~לי - rרויא
פיעו א jערך ה t$ט נע Pענט א rיעב \lצייטעז א שיכר-טרענער קרינעז ~ :.,ייאנ·
רערגרע! ריםע,ך אןו אויכ זייא חאנען ו::ננעסאכט ו" \Iו לו rפון מו::נאמ ~ערו
מיליאערס I /, )(\ I,<I:i 1כ ,וירא
"א'ד בווינ 41,ה < I,מ בעעכספערס ר~ז !)יכאס" ,אז יעבע שילר-םערנעו ~ nבןע
כעדיעכט פיו א נע't t:ניטסע iלי , rז~כערר jוייא ה I$כןע וי ,פערכז I tוע אויף Jום
r r
ערעלpייט ; אiי כאטש איך האב ריו א ט' פערסאכטער צייאה ,יי~ס איך הזtב
בעואזiע צי הייו ,בע' Cסיטס ע 9עס בעיןיםעס ,האב איר עס ב I$י נעטהז ;tאייס
פ t$י Iיכtביב Pיים ,וו'יל מע P Jע jנ'ס יןיסע Jייו::ס א rריוע טרויעיינע צייםע jפזר '1א
ייאכרערנרע ריםעו IVPו' jטאב!)ן ,או iאיך ןויל ;ימ ,אז וכ' rנשמה זו::ל אירף יענעו
יעווס רארפע Iליירעז פיר א ק>ייכיכק"ט jרעז ריא זאוס!:ב יייסע jו,זיי ס~כtנש~,
יז\ס עם ביענגס נימ א' jערר ייעלט א בעפעחךל·בערע וא:ן יייא ערו שסאנר )1'1
tיCנע:סייער 11,
'!:אר" אי ו אפח ",האט סאנס' Cא נעזזtכט ; "רא pוא eעף פיי א .,ימה"ל
הזוע ןש Mויי' י~ g שרעסiII איו נעיןע I;\.'.. iכ צי ,:::עאינר \ הי;ו j :אי Jצי א" r "~עוכזר
,.:,j
i19 בעשיכטע פה ר(;p IIיכ \tס .בו'! ,1
1.חדנdו סך< I,כס א'יף ו'r אויב אי'!ן האב קיי jסעךת ביס ,א"בעי
~ .ךסע iקוובס ~,1
יי < BI,ס~ובבךיב~'ס היטע' ,וועבעו ויעובע iאיך האג נעבעבע iריא שבועה ,ןעוובע
יו"ססIJ , ריא
"זעהס יי~ס איחך ז~כט ,אןר באך ובעחך וו t$ס איחר סחיס ,וב"ן העךך ",האס
r
נתו~ Iכ:כ ס < tבםש~" ,רען איך וו t$לס ביס וועלען I~ ,י t$ס ז < I,לען יןיערנוך ו' סוב-וביהלזע,
יי< I,ס t$1וע! צו pלet.tען אוי צוךייבנו Iאוכ Iערע ובוחו.חןן
האס נעו < I,גס י I$ן קיכ < I,ס ; "וו< I,ס חאס י~ס II "רער סייייעל I;(Iל ייך בעהובע iז
11 היסעל וביס ייא סוכ-וביהלזע צר סה~ (i
"זtבעך יעון אי ,רר~לס נעעובנtנ "איך ווויס ניס,ןן האס ס~נסש~ געזזtנס ;
ךעדעו וריא t.tוב~ל ,יו~לס איך אייך כעקענס נעבען t.tזעלכע דאיות ,יאס אייער
בבעיינקייס יו~לס זי;-ן אינערצייבע , Iראס א יה ד '!::אה ( 1:.סעות וביוב רעם וו;Iזס איהר
ז < I,נסIJ .
"רויא אווי קעז איך ח~בען ~ סעי,ח וביס ערם רר~ס איף , Iנ~ הא אוב t::רייעי
דצוייפלעך ? IIהאס ד~ן pיכ~ס כ t.tIVבס ; "ז t.tנ וביך ,ועהסס רוא דע! ניס יעם ךיטעך ,
וטולבעי Pוובס ארבז ענiככענע jאדיף ויי! גרויען פערר אןר ובך~נם ~ נ~לדעבעם היסט'
אייפי! ?" BI$P
א "אלעס וי I$ס איך Pע! ועחן אJר יערPענןע IJ,האם נע I$Iנוב סאנובשז" ,tא r
ובאז ,ויעובעי Iיצס אויף א נדויסע! נו Iעל כר t.tער רויא וביינער ,אוי ייעלבעי סי~נם
א'ים'! ס BI$עפעס וי I$ס !כיבקנולט,ןן
"י < I,ס איו י< 11,וב~ובנריב~'ס היסעל,ןן האם געעבספערוב ר <P II,יכ < I,ט" ,נעח
<.ז יועכ ז<.כיסעל t.t it$וייס אוז ל~ו וביף וביס איהם אל"ן ,ועוסט ריא ועה ן ,וי יא א י ר
ייעו ביט ז < I,נעביינ קיי ; ייזזים -איס r'pצייס צי פערו,עער! {\ -בפ ערםינ ונן ייועס
<tבענטייעד אןר בעPוסען א rוב' rסאכס י~ס חיסעל I,<" ,ס אי:ן האב שי rפוי לאנג
נעייאובשעז",
"< I,ז ~ וייט ועול איך שח אוועננעח ." jה < I,ס נעז~נוב סאנובש ~II ; t$בער איך
ז~נ ב< 11,א וב < I,ל ,ג t$ס ו t$ל בעבןע עס ו~ל בי ס ויין ב~י א נעשיב I:ג :וביס וב וב-
וביהל ilו·ן I
נעזאכס ,סייז בדוערר" ,האס נעעכספעךס י < P II,יכ I$ס , ייי שר r "איך האב
"ריא ואוסס וביר ירא וברייכוביהוזע סע ה י ניוב עררובזtה Jען ,אפילו ביוב סראבס 1Vר עונןע
ז'י ; ןער איך ש ועוד ,אז )!,יא יועל דין גי~ז~n-ען דיין בשובח ייזע ריא יינומס אבי א
Mמל יעיוע יטובוע ,יא וב·הזעל.
•1 געשיכטע פין רא.ן קיכו;:ט .כיד 178
יי;ןנון רעס רגןיסען ן;""ב:נז;ב~ און רוס ןייכ:ון כקורינס פון ס~םבןיבזי'ס היטכזל אין
ק ( DI,ע Bעס א ואך ,יואס האמ נעש"נמ רויא נ~לר .יייא ער חאמ איחם עררזעה j
האמ ער נעואנס צי זיז שי'רtכ-ערנער " :אי ,נ;ייב ,סאנמשא ,עס איז בימא קיין
שםררכוארמ ייאס ז ( ; I,ניס ו' rאסת .ייויל זיי קימע iא;ע פןר עדר םראקסיקע ,יערכבע
ראס ש Bריןכוארמ ,וועלכעס אזי ףא וסמער פןר א'ע וויסעכשאפמק ,איבערהוי Bמ
איך זאנ ראס. ,ל"" סהיר איז םערמאכמ איו ירא אנרערע אפןע, דואי א' r
ז ( I,נס :
ועו :ראס rמ;האמ פיר אנוז נעכסע Iצינעמאכס ריא מחיר נענעו ערם ,ייאס מיר
חאנןו! נערזכמ אןר חאמ אונו אנבעכ ( tרס מ'מ ירא סוכ-מ'חכזע ,עפטנמ עס " lצס פו.
אינז איוף א אבעדר מחיר ם'ר א ר rסערעס אןר ויכעערערס tיבענסייIIר :איJ
יעון ' t-ז
יעו' עס בוס ניי~ pכ'tן 1וער! ::עס זו; rוומער יס rשי,ר .עדן ע'צמ קש או ,מו ,ב'מ
,נוססו;רינnו יסמ מןכיס-ה,ע I;( iעדר מימ א םונסמעערר tטכמ .אי ,זאנ ראט ,ו M
181 .1 בעשיכסע פרן רזtן Pיכ ! I:ס .נרר
נ'.ג ~Iנס " :ביי ג t$ס ,ר~ם איו ~ז אייםגעצייכענםעם נעקעז אור עם איו עוררםח tt
ער ה~ס עם עררכאננס ויי! העררן ,יערוכער nזtס עם נ'יי ~ 71ננע ~nt:ז N עראל.
ארם צי נעפינע Jריא אברערער ערר וצ וייס א' r פjר אןר גיזררעהס איים' jק BI$
ריס Vוסאסjכע ,אי! אלם ער ה~ס עם גיס בעפינןע ,ה I$ס ער נעו~נcכ " :ערר ג"ע
עצבריענער פיר יערוכע! ריועם היtנעל איו געשס'ערס נעיי I$רע! ,סוו ה I;tנע jא גרןיסען
עם איז זזבער א שזזר ,יי~ם עס פעחלס איי Jהעוםס רערפורII. ; B~ P
ttוס סאגסשזז ה t t$נ געהערtנ ,יי'א ער ריםס !t$רI$ם רא 'Iר·בע Pע! א היסע"
האס ער יז:ן ניס גע;כעגtנ א"כה$:לסען פין לאכען ,ער ה~ס 'Iר t$נער באלן אייננ"ע
האוםןע ,י'ייל ער ה I$ס ',ו עררס\{הבס ,ר I$ם וי rהערר א'ו גיס )אנג גערער jא rכעם
םיר וי rל ( tכעו·
"מוי יןזזס 'אכםס ריא " 1האם נעפערבס יזזו pיכ~ס.
"אייו לאה IIהאס נעעבספעדם סאנסש " , t$פו Jרעם נר'יםעו ,Bt$Pפןו ערם
נעצענריי:כעד ,צי וער'יכע Iידועס היסעל געהערס ; ער איז ~זיי עהגו" צי א ראו'ו
בעקען יייא אן א" צי ןא (u."f
"י'י'סס ריא יי~ס סיר פאלס א' ,rסאנסשזז 111האס נעע;ספערם רזז iקיכI$ס,
"איר בלי'ב ,או ר'זעס שטיJכ פjר ועם בעצויבערס !Jlה'סעל א'ו ~ ס I$ל הער'ינגעפ~
לע Jא rףא הענר צי א"נעם ,ןועלכעד האס ניס נעייאןםס ערם יעררסה עררפןר אזי
ה I$ס ער ג'ס בעייאיםס עם צי שעצען iאח ניט י Iיסענריכ ייז:ם ער ה~ס געסה ', I$
,יא אנרעער העופט ,ייייל ער ה t$ס כעועה !,או ר~ס אוי ) jUנ I$לר ,צשוס I$ועצ iאיס
עררפוי כעלר חעדייסצינעהעס , jאjו ,י זע העלפס ,ייא רןא בעעסר Pסס ,ה t$ס ער
tעדןןאבער,ס א rא בעPע! פJו א בארנער .זtנער איר ,ייעוכער יי"ס יי~ם ר( I,ם
איז אי Jאסח'ן ,בעקיסעד סיר יעיגיב ייעגע! ערר פ \lררואגרויגנ ,ארן א rערם ערםסע!
זtרס ,רואי איר נעפי ! א שס'ער ,יער ,איך עם ל~וען אזיי ניס פערר'כסע !,ר~ס עס יערם
ויר גיס יארפע! שעעס jנעגען ערם ,ייעוכעס ערד גI$ס פה ידי ,tשס'ערע! ה\(ס א
סזtו נעסאכס פיר ערם ג I;tס פןו ידא ש'אכטעז .עררייייוע יערו איר יסר סיט
איהם בעגרגע! יייא איר יערו קע;ע! ,זעו ע 8עם איז איסעד בעסעד יירא נז<רנםש'ו
שסיינער צר בעשיעצ! פןר יס:ן יזr כעכוג ניס יערס עם איגז רערנינססעבם אןו
רוארםען·' I
"םיע"ייכס u ,האס נעוזזנס סאנס't, eז "ייען "יא שסייבעד ז~וען ניס נערר~רםען
\VJןעד יסס ייארםעדם ,יירא א rערר של~כ C:סיס ייא דצויי ~רסע ,Wיןער ו'י ה I$בוע
אייער ננPידנPייס אייסכעשו t$נJjו "יא נאjכ"צ"הנער אjו צןרכזtכוע "יא םל~וס יספ
;,.
~ו ניםס ttבםש~ האס נעשרייענע; ; ער האם סררא נעה ( tס רז הערר r
ערפיועז Iיז ייI$רס ,יעי,כעס ער האס הערריסנע I:tIנס אןוי "pואכרינ .סיס ערם
ערם ריסער ,ועיוכע י< p II,יב~ס האס נעIעהען ,איו פערן אןר סיס חיסעי ,סיסr
א rיענער בענענן ' Iיינןע בעורען צייי-א yררפעד ,פןו ורעוכעדיא עםשה בעייען ארזי :
א'ינס איז נעיעי jארזי סו" , jי~ס עס האס ניס ב .I1חאס Pיז אt Bביי Pאת קיז כארנער
)ה < I,<t,שרערעד ,ריפ~( ; י~ס ~נעררע < I,נער ,יעייכעס האס זיך נעםינןע ניס ןייוס
ערר נארבער פרן יעם עררינער ה~ס אןו נעחאס ניידע Iאכע!, חז:ס פJו ר' ;, Iע
נרעסעJר ד~רף איי !,כעריעבס ד < I,ס pועבערע ,איינעם צו עפנען אן < I,יער את אן
( t.נרערן הער~נציבעה!:ע 1"1 iנ\<רר ,צי יעיונע ערר בארפער אזי נע Pיסעו רייסענדיב
נרא:ת ערד צייס איבסער יייא עס ח < I,ס אוזי רא Iיר·נ'1ק;נ .j "j סיסנרייננענדינ 1
תיסעל ,ןעולכעס א'ן פיעללייכט r'l < I,ננעהןינען צו רעננען ,ח (_ tס ער אןם צי שציען
בעייעז ביי ,הערינערנערע Pס e ~ p i"lמיט'ן נעPען .ייעוכעס א'ן נעייען ארזי אןיסנע-
שייערס ,ר I$ס עס ת~ט נענל,שטשעס פאר א האלבב סיי .,ער תזזס נעריסןע ,יייא
סאכסש~ ה I$ס בעו~נס ,אויף א ברייע jעועל ,אןר ערריבער האס "1' 1ר il$קי~ס
איינבענ 'וערס .אן ער הז:ס בע'עהןע א ברויסזע פערד ,א ריסער אןר t.tריסער·היסע; ;
ייייו אלעס יי~ס ער חזזס בעIעהעו ,חז:ס ער צונע Bאסס צי 1" 1ריסערל,כער פאב- Iן
סא Iיע אזי צו ויינע ציררעחסע נעדאנקע .jאלם ער ח~ס יעצס נעסערוכס ,רזזס ערר Iן
< t,ריסער ריסער א'ן בעקוסע :ב~העבס ,א'ן ער (_ tחן ו)ערסער צו איחם נעל < t,פע iס'ם
איהD אן אינינע,ענסען ש eיען ארזי שבעי יייא רזזציבאנסע ה < t,ס ב~ר בעקענס לייפע ,i
חאס ער צי איחם בז:העבס פןו איחם ~נער נעווןע ער א'ן ייעז רורנצושtכעכען ·
LI
אויםנערןפע , jזיך ביס ~פהאלסעכרינ פזו י'יפען " :פערסהיידיב ירה רוא עוענרער
ערנסIJ . שירסע ,ארער ביענ סיר כ'ייך ארוענ ר< t,ם רו~ס סיר קוסס וייס
ערר נארנער ,רוע' כער ה~ס ~ויי אכןנעריכס נענען זי ,נע Iעחןע לו,פענןיב אוא
ביס כעייא יסס יויא זי'! צי שיעצן פזו רעם ש, Bו/ג' אלם ייעב אברער I"P ריח ,ה <; Iס
הער I,Cנצושםריבבען פח 1" 1עועל ,אוז Pייס nז<ס עד נעריחדס ריא ערר איז עד פו,בקער
ןרא ( t.הירש ורעערר או'פבעש Bרכןבען אןר א'ן אררעננעל < t,פען ארזי שנעל ,י<t,ס
ער ה < t,ס אייף רער עור בדו נעקעבס ב~כי< t,נןע. אפילי ערר יןיכר רוז':ס איחם כיס
ו ( tזע Iל,עבןע ז' rרא Iיר'נ PVע , iסיס רועלנע Jי <; p IIיכ~ס א'ן בעיעין ציפריעןעו אןר
חI$ס נעואבס ,ד I:tס רער בעצעכריענעו א'ן בעורען pונו ,יי <; Iס עו הא! :נעסהאן יייא
ערר נ'נער ,ייעונו!ר ניים t_( cנ סיס ריא איינענע יציהן ירא ואך ,יעינןע יעיכנער -
ןןיא ו' אי'נעכעס בעפיהו וז:נס איחס -ער יעידס נ <; Iכנעיאנס .ער חזcס נעחייםןע r
כאכסש tfז' אייפה"בוע ד I$ס היטעו .ער ה~ס אייפבעחיינוע ר~ס נעPןע אזו ה~ם
183 ז· בו 'I בעשינטע פןו ר~ iקינזtט.
'פיבe Vל"צעס jב~ר ל~/סיר ס~ ,אוועבלעבען !~ ~ וייס ,יי I$ס סאנע! טיר סיס
ערם נרו'ע jפערר ,ווזtס קיקס או'ס ועהר עה;ל" צי ~ רנייסעו עעזל ,יי I$ס עור
יוככאשט ,ויעלנע jאיהר האט בעויעבט ,האס איבערנעל~וע! אלייו ? נ I$ך ערר ~רס
יייא ערר Pערל ס~ .,בעמאנט ייברח איו צי בכייבע , jראס ער יערב כ!;זך איחם כיט
~ז ר~ס איו ~ו אירסבעצ"כענסעד ב~רר, טייj ביי שווער אי:ן אןj צור', P Pועמj
עועל!
"עס איו ביס טיז פיחרנןנ l;(n u ,ס נעענספערט ר p jt$ינ~ט" ,צי eכיברעזו ריא
ריא וואברערברע ריסער פועבעו אוי ,ניס ציכעהטע jריא פערר וועלנע אי ,בעויע.ב
Mייכער פק אברעה אזי לז I:עו ריא ריטער נעהן צר E:.יס ,סייpח vור Iעינער האם פער ·
אייכעבעם פערך איו Pאמ Bף ,אז אוא פ~ל איו איחם ;עיוען ערלויבט צר~וכעהעסו ל~רע j''I j
רעם פערר פןו רעם פיינר אלס קר'עבס-נערויכס .רעריב Vר ,ס~בטי~~ ,זאלסtכי לאIג/ז
ר'וpו פערר ,זtרער עועל~ ,רער יו~ס ייא ווילסס ,צירוה ; ערו ארזי באלר יירא ויז
•
איvסעחער ~' jב ער ',1 ורעט טיר וייכpו איערב מק י~כזע, Iעהן ,ראס הערר ורעט
אי nםu .
איך יוזtלט איחם וועלiע םיטנעהטע u,iהאט נע Iג(\ם נע r "באט ויייס ,יירא
אויף טיינ~ם ,וערכנער '~יינט אייסצןנייטע i א'הם יועכינסםעבס סאבטש '" , I,ז<רער
זעהר שטעוכב, ייאהרהא E:ט'ב 1" 1 ועהר ניט ,ריא ריטער;-עועצע סתען טיר כ'ט צו j"l
ייעו ויי ערלויבע! אפילי כיט אויסצובייטע jא' 1עועל או'ף או אכרעזו iאי'!ן יוז:לט
איבערבייט jJlערם וז:ס' lל טיט ירM ייעוpו וויסע Jאי'ב אי ,עסנ וועניכס:כעכס
ףעםענס " 1
"יז:ס Pעו איך ירר rזייף נערויס ביט וז:נען u,האס נעעכםפע רט יז i:קיכזtט ;
"ז:בער א'ן ר'ווע אוכנעיייסען פאכ ,רענק אי:ן Iאו רעריי"לע ,ביז טיר ווע'ע jבעסער
'חיסע jיייא ר~ס בעזyע א'ו ,טעבסטי טאנע jרעם בייס ,יןעו ייא ~ nסtכ עס שטארP
נויייחיבu ,
האט נעענtנפערס סאבטש •I$ 1I, "אויי נו'טהינ וריא פיר 'כ j''tאיינעכע םנ:.ר Iז1:
דכט ר' Iער ערליינניס האט ער ',1בלייך בעכיםען צו אינ ; jרנייטע jירא זאכען
אוו האם שעה Jאייסבע eר~ט וייו עועל ,נזtכרעם האגזע " 1בייער בענעס ji:פריהי;;tנ'P
ם rריא עס Vב·ייארב ,וו I;Iס " 1האבע jציבעכים ; jlפי! רעם -P~ Bע Iעל אזי חא:.ע jרערב>י
f
נעסרוכקiע יואסער פןו ערם tניינעל פ rטיח" פ\' jיעולכער Iייא חאבע jבאר }"~ ·כ~
געעpחרס ו"ערע אירבע - jאווי פנ:רהאס t:איו Iיא ג" ו"א נע iiע E: jיר 'יא ט~רא,
עזוינע ויא האס אןיף וייא אכ;עיי~רפiע· כז:נדזגם וייא רVר ג~iי אJו ערר פעררריס
וו'ערער אייפנעי;:ט ; jלס ,אזו ניוכ ;;ב>:.ה jזייא Iיך נעי t:t:ילט, געיי~jער ביי ןייא f'M
בעשיכסע פיז יזזז ק'כ~ס .כרר •1 18t
ערם נIIנעבשסעז נז.זלוז.זס ,פ;ר ןעו,בש אור ה t$נ lשיעך בו Cא'יסנעש Bייס ני'םע
נעיעריסu .
"י~ס ייז:ס אי'!ן ה < I,כ םער,זזךען ערם כא'וז.זם קיעםךס יזנר בוסI/ו האם גךו
י ( t,ס עדעצ: Bב אר-ם נעערנP י~ם !נ''א י~ר , "ייא ין"ס C ר~p iיכ~ם ; ענםפערם
י'ענובI.ו
האם בעו~נס סאבםש~ ז "~כער ןסור אוי אריסריעכ'נ4I, !'יא" קע Iעס אי',
שםז.זךנוj : ז\ו עס סז:כען I$יער פערוובעו באד א" jס~ל א' jס'ז לעכען ,ירעל איך
א'יפ/ז ~ךס ,אזו א'ר יערל ס'ר היסעו העך"כציל t$וע iא' jז.זועלכע וז.זכjע ,ב" יערלנע
א'ד ל(;/ו ייועס רעצע Bס ה t$בזע בייטהיב ,ערן איך יעול שויו ס'ס אלע סייבע מיביו
חשרים אנטרכנ נעבע Iק"בס~ל נים פערורארכיעם צי יערךעז אזר ארי'! קוון אבדעrי
נים צי פערררא רכיע ן" .אריב א'ד ורעו נ ( t,ו א ס~ל נ'ס יעררע" Iנעער Pםp IIרו
א'ר בוס ו I$נען ,רר"ל פזו אועלכע ארבבוי Pע P jעז עםז ו'ר נוט איסער פערה'טע Iאי
ייןע וי' Pיסע! קע Jעם jקיז ואר ניס םה~ , iנ~ר Pעררטשעז ס'ט יוא tיtקםעל; ,א"'נ
האלטעו יבס ~סהעם ,צריריקען י'א ארינע Iא;ר ל t$ועז נעח Iרואר י t$ס שיPואל אזו
ירא יעקע רו·לעןII .
"ירא ביסס א שלןןכטעך Pרוסט ,םאכט ~Iזז u ,האם נעו I$נס יP it$ינז<ס" ,ייזע
ררא Pעכסט נ,ט פערנעסiע ירא נעל" ךיכרבנען ,ירעלנע עס! האט דיר א"בס t$ל ב"ע
נעבע ; Iפיר אן עערלעס ,נרייססיטחיבעס חעיץ ,אין אבשסעביינער ויר צי סtיtנזע
נ'ט רריסענייב פןו אועלנע קלייניבקייסעז .הtזסטי אריסנעל רב Pעז א פיס ? חאססר
ציברז:כעז ז.ז רי t$ Bרער ח~סט ריא בעקר'נעז ,ענער א rס , Bt$רזזס ריא Pעכסס ,יועז
ש Sאס ביס מערנעםוס ו ערו Iעם jנעועהט רוד פאר א ל,בס ,איו יזזס ב,tזר נעייען
ש Bאס אןו צ"ספ-ערסר"נ ,אוי רשר א'ד וי t$לס עס ניט זזבנעברסען פיר א ש Bאס,
ור~לס איר סיד שו rלאבב ארסנעPעחך t:צירו Pאןו איר ייו<,לט ,ארם פ'ר יר ,ראבע
צר בעחסע ,Iסעה'ר אוננל p,אבנעסאבס אלס רוא ברועכש יערנע Iדער ארvרננערייבסעך
העעלבא ,יערל כע ,וערז ויא רר t$לט בעלעבס א rארגןער צייטען~ ,יער !"ס דיוצ'נעא
אי Jאיחרע ציוטןע ,רוזז'ס נערריס כוט נעייעז םערריפע Jפיר אוא שעחכח"ס וויא
זיא אין יעצס.וו ביי ייוע ועורסער ח I$ט רזtן קוכזtס חערריסבע t$ ,ןען א ויפץ ,יעולכער
ה I$ס בעברייבס נ'ז וןא יי P'I$עבס.
"פזר סיינסרעונןע U ,האס נעעבטפערט סאבסש " ,I$עסב עס וי'ן ש Sז.זס את צייס-
יערסר"כ ,יויי ,פןו ערר ראנע ל I$זס ן'ד יזז'!! ניס אייס Pיי; ערבסס .איר ורווס
אזי יי~ס ש Bאס איו ,אח ',א ייווס אויר~ ,ו ערר ש Bאם ,כער איייז יי I$ס ערנסט
סtס סיר )jייכס \tכ גיס הערי'ס ןופ e ~ pאזי pייבס~ל גיט א'יםנעעס pס ייעןער זופ
185 •1 עכשיבםע פו! ר~ iקיב~ם ,כןר
האם נעענספערם רI$ז קיב~ם, ,זאכער ס~נםשזIJ,: "רוא רערסט נוט סרום,
איירער עס; קיסט אזיו ווווט ,סוו טןע פריהער ריא נאבצע וועום רורכ"~;רערן
און וובע! אבעבtנייער אלם aר~בעס ,אום זו:ן רירך אייכינע ויעכען צי סאכען זיז
ס I$נארך א נרויסעז צו העריי! קוטט וואס ריטער , נז:סען אוז עהרע ,ראס רער
איז הויף ו I$ל Pעבש ייייןעו Iב~ר אוחס ןווכע סה~סע! ,אןר ריא קינדער אויף ריא
נ~סעז ,יי~ס ועהש איהם הער"ננעחן רורכ'ו טהייער ,ז; I$עו איהם ענםנעבענרופע: i
רI$רם Pוסט דער רוםער פון רער ווי ז:דער פ~ רער שלאג,ב ז:ערר פוז ~~ jנרעו
נ~סע;~ ,ובםער רועלבע! ער האס אויפגעטה il$גרויסע סהא ut:ן ; רז:ס איו רער סא ;,
רועלבער האם אוו א צייייק < t.ס Bף בעוועכם רעם נרויסע Iריעו ,ערם רכו < t.לרונעז
בןז t.<p :רכרכ~ ,וועלבער האס בעפר"ם רעם נרויסע Jסזיסעוו Pפוי Bערםועו פזו רער
בעצויכעררנב אין ריעלבער ער האם בעשסאכטעט כיי jהינדערט ' I$הר ,אןוי נעחם רא;
רער רוף פוי ןיינע טהאטע jפו; סויל צו מוו; ,ביו דער אויפנעל< t.ף פ!י מעבען אןר
קונרער אי! וייערע בעשריי Vן אוי ;ארסס מאכען ,או דער קענינ וז:ו צובעהן צום
פענסtנער פJו ו' a rאואץ ,און קויס נעמערקtכ ער יעס רוםער ,וועלבע! ער רערקענם
נלי,ר ז 1:ו"נע וואפען I$רער I$ו זיי jשילר-צייבעז ,קען ער זור ניס אוונהא לסע iאי;
רופס אויס :אווף ,אווף ,איהר ריסער פןר סי'ן הווף ,כעהס אלע הערוים או ז
כעהסם אווף ריא בלוס פזו רער רוסערשאפס ,וועלכע קוסס י I$רסע jז:ן ,אויף ,יזע;
כעפעהל א"וען א 'הס אלע ענסכענע jאו! רער קעניב אל"ן pווכט הערונסער ביו' ! מיטעז
נעהוכס הערום רעם ריוכער ועהר ווארוס ,ביס איהם רעס אוויי ריא Bארארעt-כרע, B
פריערענס-קוס אויף' jפאק אוי פיהרט אוהם העריי! בלייך א' jראס ציסער פו; רער
קעניכ ,rוואו רער רוסער טרעפם ווא אJו איהר ס~במער ריא Bרינצעס ,fוועלבע אוו
איינע פוי ריא שעהנסםע אוז עהרלובסטע Bרינעצסינס ,ווז:ס סע P iעז כז:ר סיט פיעל
וכיהע כעפינען א rרער נאנצער ועולט .ראז סזר אוינעככל,קל,ך Bאסירע! ,רז 0 :ריא
9רונצעס' jווענערם איהרע בו p,ע jאויף רעם ריטער או Jער rיינע אווף ריא ) Eרינ-
צעס' ,jאןר יז:ס ויי בעטראבטעז ויך ביירע איינ~כערר סעהר פיי בעtכל,בע אלס פיר
נום וויסענרינ ייוא ( tזוו ר~ס קוסט או JפJר ייאנע jדז:ס עtוכש,יבע בע~עפ עניסען.
רעד נעץ פזו ,יעכע ,איבער וועלבע ויר ביי וייא ,פער,aז:כטערן וייא ויך אr נעהסtנ
רערע, j זייערע הערצער ויערש ערפילס וכיס ' Ctסערנ.ע ן ,ווייל ויי ווייםע Jנימ ויז:ס וייו~ל,ג.י
וויא Tייא ו~לע jענסרע Pע iוייערע נעםיהלעז אןר וייע~ •j" !3פ ה רז:רו :::עז ייערמ רער
ריטער נעייים העייינכעפיהרס א' jאנרער ציוכער פו~s Jל~ ,rרועוכעס א' Tי tג:חi
נע !3ריב , r= .אוי יז:רטע jכעהסס סעו ביי איהם צו ריא ייאפע Jא;ר סעו בערע CPאודס
טוס א טהירעי Jש~רלאבם~-נסיגל ; אJו ויש ער ה~מ אויסנעועהן שע;ר א ", rו
בעשיכסע פזו יזזן קיכ~ס .בייז •1 184
אויס Pל"בענייב קןיי בעשסימסעו רעוב -רוייל עם איו ירא מ~ער ב~ רו ( t.נעדוכער
ריסער ביס אריסצוקל"בע iקיין בעשסיססען וועב -זיינעז ויי בענאכבזע וראו ר~יצנ ( t.כסע
האס נע"~לס ,ווייל ויין חערר האס ויד איבערבענעבען צר ו' rווי:וען ; אןר ערר עועל
ויאןה' jער האס איהם חבר איו איחם נעןר נ I$כנענ ! tבנpן, פריינר און נוסער o ~,
נעפיהרס iי t$ד זייבעו ו"א אויף ייוע ~רס ב ! tלי וייעערר ~נבעסומע iאויף ערם
הו' eס-ןןענ אןו זיינע Jאויף איהם נענאבנען ורייסער אידף מול ~הן ! tבעשסיססןע
aלא•i
איחר סיר אינסערועונעבם האמ ס ! tנסש~ נעואנס צי ז' rחערןר :
ו,.עוס
ערלוינע; ,ליעבער הערר ,ראס איף ו I$ל מיר יייערער סיס איי"ו אובסערהאלסןע יסס
נעי B :':וער i '1ער וייס איחר האס מיר נענענע iרעם הארסען בעפעהל צו שיייינען,
""עבען שוין שעחבע אייבינע ואכען ביי סיו צופוילס אין הארגען ,אבער א' rאיינציבע
זאר ,ייעלבע איר חאב בוארע יעצס אויפן ש Bיז וצבנ ,יו~לס אי ,ניס ייעלעו ל~וןע
• II )Iערל~וען נעהן·
בעו\<בס יזtו pינ~ס<\" ,בער סאר קווץ ,רירי ,יו~ם לאגנ הא C "רעי נ~ר,
II
,אננייייל.,ב11 איו
האס נעו~נמ סאנסש\< ; "אלז~ ועול אייז איי:ן ואבען ,יסין 'יעבער הערו,
II
יייא איחו זונס אנענסייער מיר בעסראכס, ביי סעב אייבינע וייס חאב "איד
וי'םסע ערסער אק אויף ירא ו"סינגו ריא אr ערקוריקוננ <\י זtה! ~הן נרגען אiי
ייענע ; iו'ייל ,ייןע אפי,ו איחר סאכס יווד ,יא בעפעהרל,נססע אבענtכייע,ך זעחס
י~ד נ' Cאזו רו"ס ניס קיין מעבש יערפJו ארן ~לעס כל"בס אונבעייאוסס או Jב"ע
חאלסעI;(" ,jס ראס איו בענען אייער פערלאנב אJו פעורענסס .יארום יונס סיו
עס יי I$לס ו' rכעםער -ועוו אייער ננעיינקייס האס ניס ראנע נש -רזtס יסו
בייא קיזיער ארער א קענינ I;( ,ערר כיי אן ! tנערר ייענסס אr ו ' I$ען חעריינסרעסען
רaויסען פירסס ,יעילנער פיהרס סלחמות ,אזי כיי אעזלכען "אלס אייער בנ:נרינ Pייס
Jע Pעכס ייייוןע אייער העכייש Pייס ,אייער ברוסע Pראםס אוי אי~ר נזtדו ברעסעער
נעשיקםpייס ; ןער ייןע ערר הערר ,ןןעעסו יסו זז iY):יר);נןע ,ייאלס רזtס ועהן ,ייא,ס
עו יערען פןו אוכו כע)וינןע רויא ער פערייעכס ,אןו יארסען ייאלסען איי ,ביס פעדי
לזע ; r'pייסע ,יעיככע ו I$לע Jפערשרייבעו אייערע סהאסעו צום אייביבעו אבערכ Pען.
םוי סיינע אייבענע סהאסען וריל איך ב I$ר נישס ו I$בען ,ורייל זיי יעיוpן איסער כאר
םהאסען פןו א שי.וךסרענער I$ Iכער יאם קןע איר ואבש ,ראס ייי~ן עס יי ; I$ם ו'r
נעיןעו tfסנהנ ביי ירא יי ! tנעררנער ריסער צי פערשרייבוע ירא םחאםוע וים & aשיוד
רטענ1/ו) ,יאלטש טיינע ואיך ניס ארטש נעב'עיב.I1Iי
187 ,1 קינ I$ס .בוך ר II$ נעשינטע פזו
ו' rעובען .עדרנ t$ך נעחס ער א' jויין ציטער ,וו ( t.רפס ויך אויף ויז בעס או! סוע
פיו ערגעניס ,וי I$ס ער ר~רף ויך ס'ס איחר שיירען ,כיס אייבש I$ ,פע! .ס~רגעו פריח
I
יסט עדר Pעכינ' jאו יסס ענינ, רעם P שטעהס ער אויף אין נעחט ויך וענענע jטיט
ריא ערססע צןיייא ,וז<נט טיט וויא ער ועננעס וי I$ ,בעדר Bרינעצס' . jנ I$
נעדם
ןעס איהם ,י I;tס ר'א פר'כעצסי! א rכיט טיט ~לעןעס אזו ויא Pע! ניט ~~בעהכ,ךג j
קיין כעוזר .עדר ריטער שטעלט וי ,פז<,ך ~ו י I$ס איו פJו שכה jךץ '''וו ער ר"וט
ז<בI$' ,ס ריחרס איחם 11$כיי' 1הערצען ~:רי שס~ר , pר I;tס ער 'זזים כסעט סעך Pען ו' r
שעסץר' .יא פערטרייטע ~ pסעריןננפריי איו רערכיי ,ויא סערק t:וי ,אלעס אזר
נעהס ~ייענ ר I$ס איבערצו;עבע jצן איהר בעפעהועך' , Iייעוכע נעחסס ויא אייף סיט
סחרערען און ואנט פאר איחר ז:פעז ,ר~ס עס שעסרצס איחר ועחר ,ייtזס ויא יי"ס
ניס ויער איחר ריטער איו ,אןו אייב ער שטאטט פJו Dעג'גל'כען בלוס ~רער כ'ט,
ריא ~ pעסרייכנפריי פערויכערט איהד ~כער ,רז<ס ~ויי פעיל עד I:ל pייט t; ~;' ,טענ"
"נ Pייט אזר העודיש Pי-ט איו איינעם Pענע iוי ,נאר נעפינע Jניי אייכ j,/ם ווז:-.ס שטאטם
פiו ~ עpנ'נו,נע! חייו .טיס 'יוע טךויסט"ויערטעי ייערט ריא 9ר'כעצס rצי~ךיעערן
רצו"א אr אiו רזנס ויך צו סוסהינזע אום איחער עלסעה ניט צו לז I :ען !.'',קרעט איו
יער "סער איו רערןןיילע א'ן סענ חערים עשרייכס ויא ו ,יעערר פ~ר ו"טע ,i
ש;~נס ; ער Pעס Dפט ,נעזיעבס ר'א פיינר ,נעחסם אי' Iםיע,ע שסעדט ,נעיוינס
אייגינע ש;~נסע P ,iעחרס וי ,צוריק איו קעכינו,נע jחייף ,רערט סיט ויין נג':יענטער
חעךשערי! אויף רעם נעוועהגו,כע iארט או iוכאנס ז:ב ,ר~ס ער ורעס כי' איהר
פז:םעד נעטען ער ו ; I$ויא 1'tיחס נעבען ~לס בעליינוכנ פיר ויינע ריע;סtנע .ערר
קעכינ וויו זיא איחם I$כער כיס בענע ,iיוייל ער יו"ס גיט ורער ער איו ; ~נער
ו" jפרוי ,אק פר·נצ'גj'C . ז:ננכבענעכ"נ איחר I$ ,דער אויף א :אנ\חר ~רס ויערט ריא
כ" , Pוו'יל עם ב '~,:tויר נרייסע Cl עדר פז<סער "'~ iה~;ס דז<ס ענדל,י:ן פיר א
אייס ,דז-ס עדר ריטער איו רער ןזח Jפiי ~ העלד"::ע jסע;ינ ,איך וו"ס אל" jגיט
פןר וןעלכע Jואנר .ור"ל איר בלייב ,דז:ס עס נעפיבט וי ,ניט אןיף דער ל~;ך·קא~טג.:
ראס Pענינריי ,אוי רער ריסטר את "א 9ר'נצעסין ירשעט עדר פז:מער ש t:ארנס
רז :קוז;ט ריא צייט ויז "בר"':': וי ,הערום, ןיערט א Pעביכ נ~ן א"דער עס! ועח t:
נ}:ח~לפ n: קייט צי נעצאהJ,ע ז"נעם שיוד'סרע jער א;רדיא אלע ,יועכנע ח:זבען איחם
נרןיס צי יי1רע! .ויי,:,:, jלד-סרג.כעד סאנם ;"'ע חח'נה ס' Cדער " 3ינ'נ'ן;סיכ'ס א
פ}:רפ' ::Cיעך rאr ייאט J:רסג:כד;י.' .נ 1יו'ס וכיס ערר דז<זיבער .יי'j.לנ} :איו כ}:ייען ד'א
ד rליעכע 'tןר י;תלכע איו ריא ס~כ Cער פוי א בעריהסםע Jדיקעס",
"נחןרי" ;;,Iו\(נ 9ס~נםש ; \t "רז:ס איו ~~Jר יי~ Cא'ך יי~'ס 'יע,ע ," jה\<ט
,1 גשעיכסע פור ר~ן ' iיכ\<ס ,ביך 186
פריהעררינע B Jץר עדהס ער יצעס געיויס ארס כאך שעהכער א rו Vם רואס~ויעi
יז1קעל .איו אנענר ש Bיעלט ער טיט רעם קעבינ ,סים ערר קענינ rאןו טיט ערר
Bריכצעסז -פין ייוער ו~וס ער ביט הער\(ב ק' rארב את וו~רפט איהר בםיר
פערננבעסע בל·קע , jייעלנע ויא עבספערט ~ב אויר פ I$רויבטיב ,וריל Iיא איו ,ררא
ר~ן היינען ויך אויף ייא סישעז אור עס נעו~נס ,א קווכע יובנפרוי. שו r אי'! האב
קוטט : Bירצו,נב חעריjי יירו ףא סהיר פןר וא~ל ~ סיאוסערp ,ל"נער Pארל,ק אןר
באך איחם צןוייא ריעוע iאןר צרוישעו זייא א שעהבע יאעס אזי לעגט פ\<י או ttנעב·
סיעיר ,יוז:ס איו אויסנעטואכט בעיי t$רע iפור אן ~וסען קלובעו צרינעךער סיס רער
בעףננוננ ,ואס רער יי I$ס ורעט עם כוp,ל,ך יירבקרסען ,ררעס ויעועז בערעבענס פיר
ערם בעססע jריטער פת ערר ייעלט .ערר סעניב בעפעתלס בל"ר אלנו ריטער ,ריעלכע
,יינןע צונענןע ,י{ tס צו אונטערנעהטעז ; ז:ערר Pייבער ייעט עס ניס Pעבןע בו,קליך
אויסIביחחן 1אויסער דער פרעטדער נאסט ,אור יאס בוייננט איחם עחרע אוז סאבט
איחס בעריהסס ,אןר ריא Bרינצעס ' jרערס וי;ן שעצע jועהר נל' ;''!pא Iא חערל,בען
סא Jצו ' CענPע :איהר ל,ענע .ףא בעסטע ואך אבער עריב" א ,rראס דיעור Pענינ ,
אי! א סלחסה סיס אוא סעבםיבען I$ערר ייז:ס ער איו ,לז:וס ויך חעריr (; Iדער פירסט,
e
חעשועד ויוא ער איז אין א בליטיבען קאס ף אןו יער נאסס ,נאבערם יויא ער האס
ויד אויפבעהאלסש איז ויי iהויף איינינע סע,ג בעס ביי איהם ער~ייבביס איחס צי
דעינש אז דיוער סלחסה .סי!:י פרייד ניס איהם ערד Pעביב ייוע עולויבכיס ,ערר
אr האבד פיר ריוע בכאדע אור כאך ברויס ירך"אץר ףא סיט איחם קוסט ריעסר
רערועלנינער ב~בס נ Vהסס ער אגשיעד פjר ויז נעליע:סר געפעהוער' , iיער !3ריב"
ציI,ס' , iרררך דיא נראwבס פוי איחר של - I$פציעסר ,וערלנעס Pוסס הערוים א rא
נארס י!.ו או! רירדו ייעלבעס ער האט שוין ~פס יס t:איהר נעש eר I$בען ,ייייל א פער
מרויטנוס קאסנ:רס-עדבןע איו נעווען דיא פערסיסלערז צייישען ויי ,ער ויפצט ,א,הר
ייערס ביס נוס, ,יא Pאסער'-נונםרוי ברייננס רואסער אןו זיא א,ז בעוז:רנס ; עס
חייבט ש' rז ; :צו ס~נען אןר ויא האס סורא ,או 'Pינער ז I$ל ראס ביס עסרPען,
ררייל ראס Pע e' :אדע ן איחר העשרערז .ענ'ייר Pומט ריא Bרינצעס rוןיעערר צו ויו
אוי עררלאנכס דורך ,יא נד ( tסעס איהרע ויר'סע הענד ,וערלבע ער Pוסט טויועכר אjר
זייא עורןע ,נ~ ד { I,ס וייא ויינע סר Vחערז. ירנועור טייזעכר סא ,אןו נעכעצט סיס
ררעלע iאייגער ערם אנערןר נעכע iצו יייסע jזייערע פדייערו א!י ו"דעו ; דיא Bרינצעסז
נעס ערם ריסנור ,ער ז~ל ויך וזזסעI ~ iוי ויעב" ורא עס נליין אןו נור 'tוז דאס איהר
םעשר 9רעבג i :סיס סויזענד :ענ"ן;.ת ער קיסם איהר נאר א ס~ל ףא העבד את
~סס פeיהם בסעס עם p י'בשיער יסס י'ויר rניעל rסעסrי ,ראס ייסחס פrו אירח
189 ,1 נעשיכסע פןו ר I$ז Pיכ I$ס ,בידז
עסו ו ; I$ביס נ I$כוזכען קען ויך פיע;;'יכס אףסל I$ןעז ,ר I$ס .cיך ח I$נ נעחערס צי
ריא ,ווע,בע וייבע! ( t.ט I$ל נעיעו jהייך אזי בעךיהטס ,אי; טיס ערם יועס ר~ך בעיייס
ערך Pעב'נ טיוע Jו' rציפדיעערן ; יעוז ביט ,וועט ריא Bר'נעצס' jטיך ;יענש .tזויי
שטאר ,Pראס זיא ייעס טיך נעבע! איהר פ I$טער C/ווילעז עריעוהלען ס;~ איהר
הערר אJר ט , ilttיעון ~פילי ויא ואל יייס'1ן Iראס טיין פ < I,טער איו נעיעון ~ יי~סער
סערבער ; ייע iראס יעוס אייך ביס בעשעהען ,ייע ,אי:ן ויא Ittייעבפיהעון ערנעץ איi
~ו זeרס יואו טיך וועס בעפ, Yע ,iביו ,יא צייס I$רער רער סיירס ילעס ט.tזכען זi t.
עברע פ~ן ערר אונציפריערעכהייס פי iאיהרע עלסעןוI ,ו
"ר I$קוטו :::עס אייסI,ו האס כעוו;זבט ס~נסשז" ,:-אויף ריא יריו פןו ריא פער
~יער נאך נעהעםן, בעס ניס יואי רוא קענסס ז~נע! :
יזeרבענע טעבשע, i
ויעלבע
נעסעך נע! (; tבט :רייבע iאיו בעסעך אלס בעטלע ,iאיך טיי , iיעו! רער הערר VPנינ,
בכערינע סזeכסער ריא eרינצעס' jכיט וערלע Iנעבע! טיס זי r אייער שיעוך ,יועט אייד
אןר טיס איהר ציבעהטעi ייי \ tאיהר זזeנט ,ויא P
ניסע! ,ר~ךף נזeר אייער ננעריב ייס,
t.Cיערננעה I$ ; jכעך ויא עךנססע זאך רערכי' איו ר I$ס ~רזי ל t.tכנ 'ייא ' I$ס לאנר
אי! נו;ז:ן כיס געיי I$רען רוהינ אזי אייננעשטיוס ,טוו רי~ר שילרמ-עונעך ,אננ וו~ןטען
אויף וייו בעלוינינב ,סיירע, Jיא יינבפריי ריא פערטיטלער' ,1וו Vוכע ר ( tרף ווערע Jוי 'i
פרוי ,לויפס וגיס טיט עדר פריבצעסי! אור עך סהיילט ויין איננ'י Pטיס איהך ,ביו עס
Pוטט tCן עכערריכב ןס השטים ; רען איך ערנ , pר < I,ס ויז הערר ניט זיא איהם בליי'!ן
פיר t.CפרויI.ו
"ר I$ס Pע! איחם ' Pיבעך ביט פעךוועהרע1ו l$n ,Iס בעו < I,נס ר P II$יכזtס,
"ייע! .cווי 11,האס נעו I$בט ס~בסשז" ,eוועלע Iטיר זיך פערלזtוןע אויף נ I$ט אןר
ל I;tזען נעהן 'ייא עס ייילI ,ו
"כI:tט ו t.Cל נעבג.ן עם וזeל ז' ,rוויא איך יייבש ",האט בעעבטפערס ר~ P iיכ I$ס,
"אזי וויא ידר אי! כייסהיב אןר ביצל ,!",אזי רער יי I$ס האלט ויך פיר א לוט , eוא.ל
כלייבען א ליט ,"S
"נויי נ~ט ,ו~ל ער ראס זיין ",הו;זס בעו I$נט סאנסש~" .איך ב rזז.ז א;טרע
Pריסט אזי ר I$ס איו פיך טיך נעניג איך ו I$ל קענע iוועעו! א נר.tזף".
"אוז ייזע אפי;ן '" I$ך סעהר ,וויא קענינ ",ה I$ט בעענטפערט ר P il$יכ I$ט i
חא ייז'eמט עס ביס בעווע! ,וו I$לט אייך ניט אייסנעס.tזבט ,ייייל יעו Jאיך וי~לס
יעורע Jקעביב ייז'tס איך ריך Pעכע jטאבע iפיר א ז ערעלטא , jאהז c.' i'''Pוס נ I1צ~ה'ס
,עדר \<הו ידענסטע ; אין ייען איך טאך ריר פיר ~ נראף ~יסטי ~ ~ pיי :זליר·\,
י .
בעשיכטע פין י il$קיכ I$ט .ביד . I 188
Cער; I$ו איך Iביר'; ,י'ו רI$ס ~;עס Iבח ערפי;ט ייעערן רורר א"ער בבעירנקי'ט,
ג ערג וו טרי יער , יער פין ר יטע ר יעם נ~Iבעז ג טר:tזבט ויזזס
ש ט ~ ".ט;
"ציי"פעל ביtכ אז ערם ,ס~נtכש< 1I,t,האט בעו t$בט ר !I$קיבזזט" ,יען אויף ייא
,כtר~ יייא אי:ן חזזב ירר בעשריעבע! ,שtכייגע! יעצtכ אה פ;ענןע ~ ט < ' t,שtכ'יגןע
ר'א ייאבדערנעי ריtכער ביו צי קעביבליכע אןו ק"וער;יכע םחר < t,בעןI .ביר י~רפען
ויך יעצט נ < t,ר הערוסועה , jיעו;כער קריסס;יכער t$עדר געעצב-דיענערישער Pעניב עס
פיהרס קריעב אןו ה < t:t,א שעהבע ס t$כטער ; ר <, t,ך Iביר ועו;עז נ < t,ך בעביג צ"ט
ה < t,בען ויעבען רעם צי סראכטען ,יןע איר t,<nנ 'יר שוין א"נט < ; t,בעו < t,בט -סיר
סווע! פךיהער ~ב,ערסיואו Pריבען ; t$רבערקרענץ א"רער Iביר בעחע! צי ~ קעביב;'כען
הויף ; אויסערתם פעח~tכ טיר נ < t,ך ~~ Iבעדער ואייו ; ןריי ,ייע! סיר וו<; t,פןע שיי!
נעםיכiע א קעכינ ,ייז:ם יפחרtכ טלחIבה אjו ה ttס א שנ!הבע ט t$כסער ,אזי אי:ן יו ttלט
שוין אין דער וועלס ערוו t$ךבע! פיעל עהרע ,אובבלוינ;י ,פיע; ,ווייס איך ר < I,ך < t,נער
ביט יייא ~ווי אי:ן יי <; t,ט ;כענע; אייסבעפיבען ,י< I,ס איר שtכז:ם פiי קעבינלינען ב;וט,
ז:רער רז:ם איך ב rרועביכסטעבס ~ קייוער'ס א קרוב ; רער קעביב ויעט י < t,ר Iביר
ביט ועולןע נענע ן וי' 1ט < t,כסער ,יואו ער יעוtכ י t$ס פריהער ביט יייסע Jאייף pל< I,ך,
איך טעב עס אפי;ו פיר טיינע אייבעבע ברויסע טהאtכען ~;יין יוערסה ויין איך ווייס
ניט יייא ; צו;'נ/ב ייוע ן Iבז:בבע' קןע איר רז :ין פער;יערש ייא בעלויניננ פיר רז:ס
ערע,ט~ן פוז tכז אן בי! אי, אטח, ערייז:רנען. ה < t,ט האנד יו I$ס יס!' חעכרישע
ניטער פז:טיל,ע אזי איר קען בעיי"וען ט' ~ rיע;ינען יחוס ; איך ::נעויץ איינענtכהום
או iאן אייבםאבער בירנעך יו < t,ס בעלייייבט טיר רארף טיר לויט נעועץ נעצ I$ה;ע1
:iOOסעול~ס ' Cטראף ,עס י.tיו אויר טעב;" .או רער pלונער נע;עחרטער ,ייע;בער
ט' r אוJ ועוט או'י אויסיוייוע! טיי! פערייאנדסשאפט נעשיכטע, ':.ז r ~1ר"נעi ויעט
P
עדר פיבפטער I$עדר ערר עז םסער בr איך או יז:ס עס ויעט אויסקוטש, יחוס,
איראייניקעל פJו א Pענינ ; ערן יוא טווסט יייסען ,ס~נטשז ,:ר I$ס עס וייגען רז:
צ ווייעלר" טיוחםים :אייניבע ,ויעלכע שםאסש פו! פירססע! אי Jקענינע ,ייע;בע
1יינע Jטיט רער צייט אלץ הערינטער נעקוI/1jנ ביו וייא ח I$ב j1/ויך פער; < t,רע iאי! אן
~יינצינען Bיבקט וייא ריא DיראIבירען ; ריא ~בדערע וז:רט טי~חסים וייגען ריא,
יערלבע זייגען הערייסבעקייסג i.פןר איינפאבע לייט אין ויינע! ב~IIIטיעכע iפי iשטיפע רצ
' t:טי E:ע אלי} העבער ביו וייא ויינע Jבעיי:tזרעז כרייסע ,ייט ,רער איבטערשיער צייישע i
גיירע~ iלן~ יעי ,rרז:ס יענע ייינע jא ; 1$0בעועווע iר:tזס ייז:ס " 1זיינע' שrו כ..ד:והיי
ניט ,א rר~ס 'I ,ע Iיינעז נעויז:רןע ,וראס וייא זיינזע !)ריהער ניס נעיעווע , iא\ jייק,
J'I טך ,1 'שעננסע ו)e i:זי P ':אבוס.
"תא האסס רענס IJ,האס נעז !;tבס ~' p iינ~ס ,ק~" רוא סזSבםס ר'י jבארבער
אiי אייככע' Cהרס נ"ע העריףסנעב\סI1: ניס ו"ני~ i ע'~ פיהר\ננזע םיהרע ; j אןי I~ ,יף
ורג-ס לא:עך ייזז C ייזזזער סיס א' ~;, rס אק תא ביסס פיע;,ףכט ועסס)ןר 4t,ןcרנ
ו'יכ Cינער .I'.זאך tt אזי עררדו.ו איז ~ ~רדשעער;;ז בארבנור הינסער יזדו ; נעחו זיז
~
נשעיבסע פזו יI$ן pיב I$ס .כו •1 'I 190
'"יא עזכנען ויר ז t$נען ייI$ם וייא ווי,עו ,וייא סענען ~י' ביס ועולש -וייא סוןעו ייזו
ד~ן ריפען "ננעיינער הערר.ון
'א" 'Iווע' שיין ויוסוע,ון חאס ננווזtנס ם I$כסשז" ,tור' &tצו ס I$כען~ ,ו עסו ו~ל
סיר ע Pס Dעייערu.j
"ר Vם Bעקסירע jז I$סלסו ו\tנוע ,ניס ע Pס Bעיירען - u ,חאם בעו I,tנס
עדר ,יסער.
האם נעו tcנס ס tlכסש " ; I$איך ועו ,שי rןןיס' 11וויא סיר t$ויו 011, ו I$ל ו'r I "נוס
ועד איך פעחינער 'יה ב r'tהעררt$ ,לס איך כ' tf jסזtל נעועון א ששמ נ'.ו בענעהן i
;:יי ~ חברח ,ה I$ס סיר ערד ש-שזכר t$ PI$ווי ובס בע Pל,ירעס ,ר~ם יעעררער האם
יויא ועום עם שrן ראם איר חאב כע t$Gםם צו ויז א נבאי פוו ערר חברח. נעו I$ב , C
פזו ~ יי Pעם ,זtרער סיך ארים Bוצען יייא ר PI$ אז א
זיין ,וןעו איך יעול 'tבך I$נ Oח il$
~ iאייםלענרישער נר~ף אזו א' jב ;I$ר אזו א'8 jערל ? איך גלויכ ם:נבשען וועלןע
Pיעסן פןר היניערםער סיילען 'tבך I$נצו Pו Pוע".
" I$נער ייא יעוםט "עם ורעם ריר ונם pלייןער ",האס נ J/ו I,tנם י I$ן Pיב I$ס ;
שו'j סווןע נעס שעעןנח ר' rב < I,רר ,עדז ויא איז I$ויו רכI$נ אזר שעובם ,ראם עסi P iע
וריים ועה Jיעור ריא ביסס ,וןעו ריא ו I$לסם ועוניכסםענס אלע צייייא ס~נ פזו נ~נr
ב~רר.וו נים הער (_ tבכעהסען י'r
"ראס איו א ;PייניבPייס U ,האס כעו I$בם סאנםש" ; I$איך כ Vר t$רף נזtר
כעחעס 1$ iב~רבער אין חייו ,איחם צ < I,ה;ען בעחאלס ,אזו יןער עס סtיבס ו' 'Iז!
פאל איחם ל זtו ען נ < I,נביג,ה jהינסער סיר ,יייא 1$םערר·כעריענםער ויז נרייסען
חערrי·"
"פיו ייאנ!ע ייייססו ןער,וו האס נעפרענם י I$ן Pיב I$ס" ,י I$ס ייא ברריסע
U הערער iלI$וע iוייערע םעיר·כע'יענסע בעחן הינטער ויך ?
"ראס ורעל איך אייר ו~נזע',ן חאם בעואנס סא Jםש " •I$סים 'זtהרעו צוריP
נעועח Jנעח J/כךן אי:ן יז tהאב אזו רעך ערויערנ -Yשס I$ט, אr האב איו -נעריעבם
י:נ Oא Yיעךעו ועהר א pל"בעם סענשען ,אויף ייע;בען נ:nו חאם נעו < I,נט ,יאס ער איו
איז הינטער אי j ,ם איJ נעריטעו nאס איסער א סאז אין ועחר א ברויסער חערר,
איחם נ I$בנI:ב tlננע p~ iוואס יויא ער ייז;tם נעיןעו ו' rע .Pאיך האכ נעו:רעבט,
ןו;Iיtרום רי/ער טענ' tרייס Pיינסזtל ניט כ \Iיעבעס'ס וייט ,נזtר איסער מ ' rיבטע;,
האם ם'I Itכיו נעו I$נ , t:דא:cי עם איו ויין םעררכע,.ענטעך ,אזר אוע,נע jשן,fם י~ iא.,
רנויס י~ר ,יים הינטעו ויךI .ייט 'ייט I;I;I$ןן"ס אי'ז וחס זויי םונ ,ר,ם אידו Mחנ PII
גיס ותבנעסiע".
מן •J שעניכסע זופ י( I,ו Pיכ ( I,ס .כךו
(1
ז\\בןע גוסבשןן! ,רעילכע עסן האס פעראררסהיי;ס א;ס שסרא'ן Iביר דע'ער םערדר:
בענם רצ tfרבייסען ~ pס t$רשזכע ~רב\\כ פיר ערם Pעכ\כu .
"ו~ל ויז יייא עס ייי; וה uחאס בעו t$בס י~ן Pיכ(I,ס; "ריעז ;ייסע ייער •
ר~ך יפס בייא,ר ~רעינבעפיחרס אזי זייא בעחען כיס ~ח" rס ' t:ן ופייען יי\;עoII'I
האס נעו\(נס סאכסש ,t$ םII, "ןgיף איו יt$
" -יירא בא;ר אזיי ·,האס נעענסםערס ז' rהערר" ,זרס איר יםי צןןוס נןו
ןטצרנ סיס סיין אסס צי נעהן נענ:ע נררא;ר אJו צי iיע'פען ייעז אינבכיקל,כע"'.
"נעערב t$ t:Pכער ,סיי; הער,ך uהאס בע I;tIנס םאכ ~, t:ש "י t$ם ריא נעער-כ
סיב'Pיס ,ייעלכע בעתס אין יעם כ~עסן פןר ערם !'Pכינ ,סתיס ~עז;כע חכרח Pיז
איברעכס ,זיא בעשסרז:פס וייא כ~ר פיר וייערע פערכערכענם", r'p ובאולר און
ערריייילע איז ריא ר I$סע ארעםסאכסען נע Pוסען כעתעבסער אין י ( t,ן Pיכ t$ס
האס סיס עערעו יעורסער כעכעסען ייא ייעכסער ,ןן];'.כע האבען זיי כעבל"סעס .ו"
ייז:רים ויי פיהרען ייזע ,ייסע אזיי רנס אןו איתם ערקלערען ירא אורואר. זאלןע ו'r
ירא ר"סער האס איתם בעענספערס .ז_(ו יאס ו"נ:ע איינער פJו אףף אוא'; ארס.
ו' rסאיעססעס ,רעילכע עס! פיהרס איעיב אז Pאסזtרבע ; סעהר קןע נור איהם ניס
יכ t$ס ,ביס צו רר·סען. י P il$ ז t$בען ,אןר עסהר כר'יך ער,
"י ""I$תאס בעוI$כס י P II$יכ I$ס" ,ייאלס אי ,ווע'ען יייסש רא אירז~ן פןר
יעערב'ם איכנל p,בעויבערר'" .
"סס אעזלכע אןר tfנערער פרייני;יכע רייר האס ער וי'!ן ארזי םיע; זtבנעועצס
ייאיבש ,ראם ערר צווייסער רייסער האס צי rאייי ירא יעיכסער ,איחס צי סה t$ן ו'
איהם ענ'י\ך בעו I$נס " :סיר האבען ביי איבו יאם פערצייכניס אiי ראם Dאטיער
פןר עזס אירסהייל םןו יעער jןפ Jייזע בעס"נע Pעתעז I$ ,בער "סר ה t$נזע j"Pצייס
ביס וי ,אייפצרהאוסען זייא הערייסצינעהעםן אןר צי לע1IIן ,ואל אייער בנעירבPייס
צונעהו בעהעבסער אזי פרעבןע וייא "ו~ ' iיערועו וייא אל,ז אייר ז\(נןע .רזעו וייא
זוי;ע ; iאןו י;tזס ןןעלןע ויי בעררים סהזזן .ןער ייוע חברה האןעב פערבכ\כזע \(בציסה I;tן
ערעצחועu.j ננוס"נהייסען אןר זייא צו
אוr , סיס יער קראפס פזר ייעזר Vרוויבכ,ם' ןעיוכע י II$קיכ I$ס יי t$וס וי,
איו עף צכרענאנבש צר ערר באבער נענעב, jjl איהס ניט ויא וו\(ל c נעכוןעם ועין עסו
א פערבעזכpו ער האם נעסיזfי. םיר וו I$ם פ I$ערררסס , jjl אןר האס נעפyך;ס רעס
ק~'eילעזפ •22
ח' IIזין קIכשrכ האם נעII'\Dם lcעלע אי JJלp,ל Iבע .ייעלבע מעו םוח וCrכ נעיwb:tו נע&8'W
! Iהיו .יאןmין ו IIה \jכעו נIם נקיסולם געחו.
צר'ויא ל"טע וייטענריב אזי צווייא צופרס .ריא "טער "1נע iנעווז uנערראפענט יסט
נעל I;tערנע כיקםןע א זו ריא פוייOנעהער סיט ש gיrעiע און שרעררדע ~ .jלוכ סאנסשז:
אעיסטאנםזע, "רזזרטען קרטט א ר~טע נעז~נט : האט עי זייא עררועהן/ האט
םעןבערכזע איו בעווען ככבעבען םערו אןו וייי' ער ח <; Iט ויך ס,רח בעווען ,ח I,tס וכעו
איחם פעראורסחיי,ם צי וע Pס ' I$חר קזזסזזרזשנע ~רביים -אויסער ירא ציי"א
חוכדעךם שסיץ ,ויע,נע ען חI$ט שייו נעקרינען אוי tDרוPען 11 .ר איו שטעכרינ
סדויעךינ אזי אוסעטינ ,ודיי' ריא זזבערךע פערברענעד ,ווע,נע בעחש ר t$סיס איחט,
ס~כען חוו Pפןו איחם ,םעראכטע ,איחם אןו בעח~בד'ען איחם ש'עכט ,וויי ,ען
הזזס ויר ווכרח נעווען אןו ח~ט ויך ניט נעוי~לט 'י P,ענVן ; ערו וייא ו I$נען ,רז:ס
,ר) ח ,או נ " 1איו או ''P t.יינעו: כ ייו ה~ט ביס סעחך וי,נען וויא יע
אח ~ פעךבךעכעך סען ויך שעצען ',נ' Pיך Iרוען ויין סייוס \<ערך וו~ךט וויא (,וJי
אr ויי ,לעבען ועונרס ויך 11$זיין אייבענעך צובב אjר גיס I$ו עריח אןו נעיי"וע ,אןר
ערם ,סיין איר ,וייבען ויי ניס אין נאכצעו ~יננערעכט",
"איר סיי ,איוך ( e,זייI ,ן האס נעז t$בט ר~ p iיכ~ט" ,איבעךנעחעבריכ צום
ריוי 1,ר כעפרעכס ריא ערססע צרי"א. ווזtס ער האס איהם, רךיטזע אזי פךעכעבריכ
האט איהם רךייסט אןו ~ך כעענספעךס " :איך נעה צי ריא ,יעבע צוי~בבiע יייי'
סיך ה~נען כעפעה,ם צעהן רוקאס ,"1Jן
"איך ווי ,בעח צרואגציכ )דpוא r::ען( בענען אום איידן צו פעךש t;:Bןעד ריוע
איכ~נגענעהסל,נ pייט,ן Iהאס געו I$נט ר~ן קיכזtס.
אערםסאנס" ,נךארע ~ווי רעך האס נעעכטפעךם 11 , "ד I$ס קוסס סור פ I$י
וייא איינעך הזזס בעלם אי iסיטע iים אןו סיו ר I$ר ' ttטאךנע iפון הוננעך ,ווייל ער
Pען ראפון כיט Pריבע iןזtס ויזזס אוהם פעה'ם .ייען איר וי~לט נעהאט ריא צויאנינ
רו.t PיCסע ן ,ועולכע איחך ויילס סין יעצס נעבען ,צו רעך רענסעך צ"ם ,ירז:לס איי
ריא העבר אןו ד Vם Bך PI;tירז<ר אווי שסיעערi נעריכס אויי פוi נעקעבס דעם שרייבער
יעצס בעווען א' jערם ז:ךס צא Pזtך I$ייעי אז אי ,יי I$לט ד t$ס <\ק , e שאךפע jערם
ס I$לעדז tאןו יי I$לס ניס נעבךויכס צי נעה iנעקייסעט יייא ~ הונר ; I$נעך בזזם
U אין כעכוג ! איו נךויס ; נעךילר -
רז:ן Pינז<ס ~יו צונעגאבכע iצו דעם פעךטען ,א ובא Jויע,כעך האס אויסכעועהi
האס ביי איהם כעבריינס ב~ךר ,ייעלנעך סיט א שכעךוייייסען ועחר אנשסעכךינ,
,',יב נאךטע" ,אויף ריא פראנע ,ייאךום עך נעפיגס וי:ן א' iאזא בעזעלשאםס ,האט
ערר I$בעך ; צו יייינזע I$בבעהרינעז ניסער האס נאדכישט נעענ t:פערס און ער
)Iינפסער פעראןךסהיי,ם'1,ך האט פיך א'הם כעךערס אןר ח I$ס נעוזtנס " :יר,ער
~רבייס ,נ~כרעם יירא ער פיער '~חר ק t \sנז:ךזשנע אייף ' 1הרוויךךינער ס( jt.נעהט
f
פגן
•1 גשעיכעס פןו ד~ן .סכ't$ק ביור
' r"!:לועבע אזי כוס בעיער~ Jו LCוי'א ואייער בכעדיגק"ס סייבס II,האם בעו~:ם
עור ~רעסםאבם ; "סייו ליעבע איו בזזר בעורע! צי ~ ס~רב סוס ייעש ,ייעלבען איך
ח~ב ~רזי שםאר pחעריסנעניסען ,דזtס איך חז:ב אוחם בים t$כבעלזז VIן ,בוו ס~,
נעריכם ה ( t,ם ואוהם פןו ס'ר ~ !Iנעריסען םום ביי~לך .עפו ה I$ט סיך נעב < etם נליי'!ן
איים'ז ~רט ,א ל~כבע אינםעררזכןננ אוו נום בעיער Jנייםהיב ,ןעמ האם סיר םככד
בעייע iסים הינעורם שםיץ אייפז ריקע :אזי עס iה~ס סיר אי'ם Iןרעום כעשםיסם
~" צי בנעען רר" '~הר םר"ע קיי~רםיר אין א' ,ציי.tזכבעו אןו ס'ם ערם ה t$ם ויך
בעענרונם.ו I ו~ך
האם בעםרעבם 'זtן pונ t$ס. N ציי~כגען ? "ןי~ס םווגס איהר םים רוא
~ -ויגג פjד ' a.e האם בעענם t.ערם ערר ~רעסם~נם ".t pזסז:רושנע ~רבייס,
II
Bיעיר.tזהים~ס ,ייוא ער "אם בעןזזבס. אr ערך פוער אי Jציי.tזנציב ו t$הר ,בעכזזרע i
ד il$קוכ t$ס האס רוא ועובינע ואך בעפרענם עום צווייסע , iייעלבער איו נעיערן
~וזי סריורינ אזי בעפ.tזלען I$' ,ס ער ה I$ס איחם כוס בעעכס Cערם קו rייזזרס .ערר
"ער נעחם וכוס ~יכו" ,ייל עו ערסםער חזtס םיר איהם בעענסםערם אןו נעוזtבם :
אזי ~ וובג-פןינעל ,ראס ה"סם א סוויקער".
"יי~ס חייסס /,,האם געו ( t,נם ד~ iקיב t$ס ; "פעשרוPס ןעם אייך עםכשען
t(pס~רגע ייייל וייא ש Bיעלע iאjו ויבנע 1ן II אr
ערבערע ואך r'r "בעייוס,ו Iה t l$נ בעו I$בם ערר ~רעסס t:Cכס" ,ןער עס א rנום t$
צררתI /, ייוא צי ויננען םןו
"איך ה I$ג בעהערס ",הזtס בעעכספערם ר I$ן pיב~tנ I$"' ,ס ינחר עס יזנבם סזר
צרית Cערנעסם וייכע ,ייתן".
"ביי אכרן אין פערקעחרס n ",זtס בעעכםפערם עדר ~ pסזזרשזכו" ,pינחר נוס
ויכנם \\א iוב I$ל סת ייייבען ו"ן ב ( tנעצס לעגע; ",
סז "':םערשtנעה איך כ' ," Cהאט בעזז:בם '(P it,וב .I:I$זeבער אייגער פןר
רא יעוכ Cער ח I$ס עס א'הם ערקלערtכ אןו הזזס כ Vו I$נס " :הערר רוםער ,ןיכנזע
פיי צר\ת הייםס ביי ר' : n ].'Iרה-ליים סןרה זיי jאייף רוא סזtרסיעד .Cרןע; םער
t"f נעזעוי. )m\l געובנוך היס rעס ננוציוגש אייף ס~רםיונוס אjו ער ר~ו:נ דר
m בשעיכמע פןר י~ו קיב~מ .ביך ז.
' i" 1כשיף ,ס'ס ועולכעו י'יא נ~רש'ע סענשןע נל'יבגןע ,עטו ואל :Pעבן pצי'יננעז
אוכוער וי'לעו ,יע! אוכוער ורילעו איו פריי אןר קריימעי אןר וציבערסינ Dר'כעז
סעכען איהם נ~רכ'שס סה~ן~ .לעס ייזtס ב~רשיע ו"ליבער אזי אוניויררבע ל"ר~קעם
קעבע Jמה < !,I,איו ,ראס ויי ס'שזע ניפס ,יעולכע tעררערהס ערם עטבשןע ערם ', 91,<1
~יינרעערכרינ ,ר~ס ו" קעבןע אףפערנע! צי ל,עבע~ ,בע,ך ייףא אי ,חאב שrו נעו < I,נס,
4I עס איז אוכסענל" צו צוויבנעו ערם ו'ילען.
"אווי א ,"' rסע האמ נעו~נס ערר ונסער אלמער ס~ו ,אןר איך ביז אז אסת(
נ~ר אוכשולרינ א rרער סעשה פןר כשוף ; ראס יי < I,ס איך ב rנעוזעי ~ שרבן .ר) ה.
~ פ~ pס < I,ר צוואסעכצוברייכנעו וכרים אןר כקבות( קען אי ,ביס < I,בל"קענען ; איך
איך האב אבער ק"בסא ,בימ כערזc.במ ,ראס איף סהו ע Bעס בעזיס סיס רעם ;
האב ב < I,ר בעור < I,לס ריא יעולס ציפריערע בשסעלען אןר יעערו צו םעשראםעו םערנביכען
בעס"'במ זוס איך ערריסס נוס האב איך קיקעכ"נ יי~ס < I,בער בימ אןו פריי.ר
ערו סי ,רריקמ וואכערח רזtרמען פזר ייאבע Jאיך ערבען שו'ו ביס צו קועטן צוייק ;
צי !'ס' עלמער אJר אז זא אוריב· Oראכקה"ס ,ועולבע ל < I,ומ ס' '!Jבים < I,ב א' rאוינעב·
בל·ק II .ר < I,תאם ער וייעערר זtככעהויבען צי יףיכוע אןר ס ttבמשז tהאם צי איהם
כעקרינע~ Jו~ סיסלייר ,ראס ער iיאם ןרפ בתים חערויסנעוכסזע ~ ה~לבזע Bיאססעי
בעבעבעז א ברבה. אןר האמ ראס איהם
בעפרענמ ~ Iאנתח ייענעו זיז האס קיב < I,ס איו בענאככעז יי"מער אזי ר~ו
t.t מרויעריב נ~ר סיס אווי בימ כעעכמפערס איהם תאס פערברעבע.j
אןר יעבער
פערתל,כער סיעבע " :איך בניז ר < , I,ווייל איך תאב ~ בגיסעלע צי ם'על ש eאס נעסאבמ
סיס א I,< ~ 9ר לייבל,כע eלעסעב"געס אןר סיס א I,<1,<9ר שוועססערס ,ועילבע וייכש
< I,בער כיס בעייש סייבע ; קוץו ,איך תאב אוזי פיעל םערבראבס יסט אלעעט י ,ראס
עכרל,ך איז ס' rפערייאברסשאפם אור וצסישמ כעוי\<רוע ,ראס ערר בנעססער פאס'ל,עב·
קענער תאם זיך ביס נעקעכמ תערייס eל\<כסעזי .סעו תאמ ראס סיר אלעס כעיויעוען,
r
אייז האב כ'ס נעתאס ק' נוסע פרייכר אןר נעלר האב א'ך אויך כיס בעתזc.ס ; איך
אין בעפאהך ס' Cסי'ן נ ( I,רבע' אןר עטו האס סיך \<ננע- בr תאב נעועהו ,ראס איך
ר~ס יס~ eעס איוף ועקס ר~' קאס~רזשבע ארבייס .איך ב'ן סיס ערם צופריעער ; j
איו א שסר~ף פיר סייכע ויבר ; איד בז באך יכרב אןר ראס לעבעו איז לאבב ; עס
ורעמ באר אועס וויעערר רעכס ועועו . jהאס איהר ע Bעס ביי איי,ך הערר ריסעי,
ייאס איהר ווילס דיעז ~ iךיסען !)]'.,רנרעבער בענע ,iועוס א"ר ערר הערר אי תידכ, 1.
'כ; 3צז:הלע iאזי ם'ר ייעל~ ד~ אדף ךיג-ר ערך בעם~ וגיך אייער נעונוהרייס אזי לעבןע.
גשעיבטע פי Jי~ p iיב~ט .ביד •1 19
אר'',D "י~ס חייסס "~,ול~ "אט נעו C;tנט ס~בםש~" ,עו חאט נעסתם ",.םוע
ש~כרעועו- 'J .
פעונעוןעכ איו ,י Dt;C "נאבץ ועבט u ,האס נעוt;Cנט עוו אועססאכס" ,אח ויr
עו איז נעוןעו א עסPלעו פוו אריעjו ,אןר אריד פח נאבצtע קעופעו ,י t;Cס חייסט ,.עזו
ויסעו איו נעורען ~ שרןכ אןר עווביי ,עונ Pט עסן ,ה~tב עו Iיד אייי t;Cננעבעב.ע
טיט בשיף".
"ורןע עס ור~וט ניס צו Pועסן ריוע לצעטע בעש"ייבכונ ",האס נעו t$נס יI$ן
Pיכזtט" ,ור~ל t:עו פיו ויינע שרבןכחישאEבס ניט פערריעבען סען וזeל איחם פער
ש' Pען אויף pאס~רנע ,וז:נרעjו עו ןן t;Cלט ו' rיעווסה סען ו~ל איחם סאב j ;:פיו אן
אויפועהעו או! א נעכעראל ; ןער שרככוחי'~אפט איו ביט אוא ק,יינינ Pייט יויא ועס
ס"נט ,עס נעהעוען רעוצי פערשטענריגע וייט אןו ר I$ס איו אייכע פרן ריא כויסחינססsו
ואכע iאין א רכוכא"נכעדיכטעטןע לאנר ,אjר ערוסיט האנזע ויר נעראופס ~בכעבזע
נ t$ד סענשעז ,רועובע Pענען אןר פעושסעהען ,יע ,ריוע ,ייס האנןון נער ttדפט ו"ן
אכרט loריי I$דפזע אינסעד א השנחה אוי אוכטעו א'ן עPואסןע י'יא סענטןזו ביי עיער!
אנעוח פא,ן אר Jויעיד צ~הל האט בערארפס ויין אויי בעשטיסט אןו נערראוסו :::יריא
ריא צ t;Cהו פוי ריא עס PלIIד אויף ערד נערוע · איוף אוא'ן אופ! רו t;Cלט זעס Pעבןע
פערהיטזע ס ( t.נבע ארכנל,קע! ,רעוכבס Pוטסן הערריס נ t$ר ערופןו ,י' I$ס ריועס נעשעפס
ארן פאר נעEבינס וי ,אין ריא חענר ביי ארניייסענרע ,איננעניסע עסנשען ,ביי בעסיינע
~' r'pהרזע ,ניט ק' r פרויזע ,יינכלאך אןר רורכנעסריעבענע חנרה ,ררעלבע האב 1Yכיט
קענסש !:.tםס ,ויי שסעהען ביי יעער נעוענענה"ט ,רואו עסן ר !:.tדף ה~בען נעניסקייב,
ו'יא בוסער אריף רער וזו ,אןו רוייסען ניט ,יי t;Cס איו רעכסס אוי רו~ס איו 'יב Pס.
אי'ו רו t;Cלס רועלען כרייטעו אןר רייטליבעו ערPלעןער ארן רריויזע ריא אררואכען,
ןןארוס עס איו רכיטחיכ ריועס וויבטינע נעשעפט כ !:.tו אריסנע Dרובירטע )"סע t;Cנצר"
~ן אנעור צ"ס טרריע ; jזtכער ריא צייס אין עור t$רט עררויבען עס סיר ניט ;
רועל איד שר'ן רזtס ערPע)דע iצי אועלבע םערו t$נעז ,ייעלבע האבען א דעח אןר Pעכעז
ר I$ס אייכפיהרע .jיעצט ואג אי'ו נז:ר אווי פיסל~ ,ו רזtס סיס,ייר ור (; Iס ריוע וילכען·
ויייסע חא~ו ,ויועס עהרוויר"ינע נע וי בס אח ייעז שועועו שטרזtף כזtר פיד שרכניח
אין ויעכע ,האכען אי ן סיו עו"ע Pט ,האט וי ,פיעל פערPלענעוט רוענןע עוו בעשו)-
רעו ועוום איו בים~ א r ,ינוגג אויף ב,ףו:':י I$כורזtהל אי ,רוייס נאני} ונט ,ר t;Cס עס
• איו ' Cיי~ביען פ~עכנ סען נעןייםע ) Iערכרענער פיור.ןע Itיי If qן עזנו' ם\'םז וגיס סוו
Pו איי tוייגער cלג:בכ ;ה::ג ~ Cיאן'ם אוו אןיOרן t'Cז ז"ן Oוערג I/כ.גע
199 .1 כעי~'כסע פח ר:tז jקיכז:ס .בוד
----------------
"( tז ערם סעבשעז בעחס האס בע I;tIכס רער ( t.רעסס~נס, עII, ~נpt ,.עס iזעהס
רירא ג~ס יייל~ ,בער סעו ורעס ~ס~ל אןיסבעפינעו אויב איך ה"ס ניבעסיללז tןרפ
EIארא E1ילגא ~ערר גיס u
שסעב·רויבער ?ון האס נע~ Iנס עור ריא ניס אז'ף, רןא רעו "ה"ס t:
ייעכסער.
"יע IJ,האס נעענסםערס ניכעסI$ ,בעו אי'!ן וויו Lt ,ו עסו ו I$ל ',ס שוז עסהו
וe.ו'ף ביס רו tעז .ווען א'הר וו'כס ,העור ר'סער ,ארנו עועס נעבען ס I$נ'ס nt.tעו
אןר כעהט ס'ט כ~ס Iוןע א"עו נאנפוענען ו'ו ח"בס שו 11$ rצו וןעוען לאבונו"ל'ג
ם'''י איהר ויסעו ס" jנעש'נסע ,ז I$לס א'הר וויסען ו' ,rיאס אי ,ב', rנעס פןר
סי'ן 'עבענד:נעשינםע ח I$ב א'ו אייםנעשרע-נןע ס'ם זיוע EIאסאסז<נטע ,אןר
EכיכנערII .
"ראס א'ו אס,ת" הזcס נעזאנם ערר t,Cpס'סאר" ,עו ה~ס אכ' rבעשירעבU/
וr e רנך פערעtצם ו'r ז"ן לענע , iייעלנעס איו ועהר א'כסעערס~נם ,ז<נער ער האם
בעפעננניס פיר צןן"א היניערם עראלען".
"אןר א'ר יעול עס ן"עערר אן'סכעוען ,ייען עס ו I$ל אפילי ו~ פעווצעס Cוr
צייי'א היניערס רןPאסע' iו ,האס נעז I$נם ניכעס.
"איו עס ער Iאווי רנס ? IJהאס נעפרענס ו~p iיכ~ס.
"אוו' ונס ",האס נעעבםפערס ביגעס" ,יזcס לאצ ( t.וילל< tפ iי ס~וסעס זרא
אלע אנרעוע יעורPע פJר ,יזער ארס ,ייעככע ו"נעו שן rנעשריעבןע נעיי~ער ,זtועו
יי~ס וןעלןע נז:ו בעשירעבען ןןערען ,ז"געז נזיזרג'שס נענעו ועם P ~" .עו א"ך בוזt
ז~נע , iר~ס עס ענסהא'ס נז:ן~ יןאהרה"סע , iאןו ריא ייאחרח"סען ו"נען אזעלכע
שעהבע אק ליססינע ,רזיזס Pיינע ארסגעסראכס'.נ ז~כiע )"pנע ל,כענס( Pענןע ',ו
פערנלייכעזII . 'Zכס ויי נ'ס
IJ1 "וייא חייסס רען יז:ס ביי
EIאסאם~נסע• . "רז:ס לעכע Iפןר ניכעס פןר
ה\<ם נעפרענס ~ iק'ב~ס. '1 "איז עס ןש' jבעע;רינם 1
נעענר'נס ",האס נעוז:נס EIאס~ס~גםי" ,יןעו ץם ו'יj "יייא ~זיי קש עם
יו\<ס אי ,הז:ב ניז אתער בעשו'עs:גען כעnס פןר rמ לטבעו איז נזeר כ'ט נע ענריבס ?
נעבורם ניו רעם אןינענבל , p,ייז:ס אי ,ועור 'עצם צום ציי'יסוע ס I$ל םעוש'I Pב . .
Pאסארבי}"..
,,,ייס א'ייי שן rםיועחי ו'eיו י,רסןע נעןעזןעז ~1ס" ,נעDגI\rנ . ,
~קם. p
נשע'נטע פח י. p II$ט~נ' ביר . 1 198
יאס ףא ערסםערע )ףא נעווכרהייס( ו;tזל ו' rאוי' נום א;ו יאס לעצtנערע )י:tזס
,עבע (jאוי' לאנ,ב 'ייא א'עיר שעחבעס אי'סע!ח jפערדיעב! ,:י ד!'ער איז בעיו;ע בז
,Pייערם 'ייא א שסויעבם ,או ,אייגער פין ריא ווענסער האט געואנס ,דאס ער איו
א ברויסער , eוייערוא I$ ,Dבער בים i"Pש?נ-נסער Pעבער איו לאסיי•I
ערר לעצטער פזו יער )! I$ט eאביע איו נעיעו jא סאן ררייסינ י!;יזהר א~ס ,זעהר
א שעהבער ,ער איו I$בער נעויע~ Jויי pאס~ pע ,דאס איי Iאויב האס שם·).,בד·ב בע Pי Pס
אויף דאס אנרערע .ער איו נעייע iא ביסעל אברערס נעסייטעס יייא ריא אבדעער ;
ער האס בעהאס א Pייס הערום ::וס ,יועלנע איו נעיוע! אוןי ,אנג ,דאס זיא איו
נ ענאנב j1Iהערום וי rנאבזעצ ו"ב ,אה הערום ו" Iהאלז האב עד בעחאט ציו" אייזערבע
Pראבעבס ,פ~ ווע'נע איינער איו נעויע! ציבעסש Vם t \lכ צו דער ק"ס אJו דער אנרערער,
פיר ערם איו נעועו; א UIסיצע פריינדII, ועולכער האס נעה"סע" Jאויפעסר קזאם
קז i B :פןו ריזע וייבען הער~בבענא גנע jביז'ן נארסע ,צור"א שםאבנע , jצו ורעכנע עס
ויינען נעיועו צכוע Dראיעוס צוויי אייוערגע טאג'ט Vסען פים נרויסי] .שלעסער .אווי ראם
איז רעם ק~ !3צו ,יא חטגר. ק~ e ער האס בים בעעקנם צו Uר~;ע jזייגע הענד צוס
ריוער טעבש איו פעססער בעקייטעט אלס ר רא ייארוס ר~ן סינ~ס האס נעפרעכס,
ערר וועכtכער האם איחם בעענטפע~tכ ,וויי ,דיוער אייגער האט כענא;נVז אנדערע.
עסהר םערכרענעבס אוס אלע אנדערע צוזאטען ,אןו ייייל ער איו אוא ררייס סע ר
אןו טורארינער יובנאסש ,ראס באן א'ע Pייסע Jאןו שלעסער סווען ויי טורא ;:;.באה
j1IPענסוכיפ •U/ ראס ער
האט נעפרענם II ער רען כעקעכם בעבעה! ? "יו~ס פיר א םערברעכען האט
נ I$ר אויף Pאט I$רנע '1 ~ ; קינ~ס ,ייעז עס ,פ,רש' Oס איה[ן
האס געואנט רער ייעכסער ,אי iראס יאהר,ו I I ,ער כעהס אוערב אויף עצה ,
איו ארזי ביס וויא בירבער,יכער םוירם .ר) ה ,אווי וכס 'ייא פערויערע Jריא ר.!'.נסע פן
א בירבער( .איי ברייר כ~י צו ו~געי ,יאס דיו I,י בראוו נ.ר יוכג איו ערר בעריחט סער
ב'נעס פןו Bאסאס I$כסע אדער ביגעסיללא פו Jםארא ' eילא.
"ל~טיר כיס צוואעסנ- "נענןב ,הערר ק~סיסאר ,האם ביגעס א'יסנערןפ·]j '.
''' 0 איר ה"ס נ י נ ע ס אjו ניס ביגעסיווא ,א~ סישעז בעןעס אןו צכועסעו 1
;".ךער צןנ I$עם; איו t eיtם~ס I$נעס אjו ניס ם~ר~ eיול~ ,ןויא איהר ~Iבס ; וז<ל ויר
r
ויר קעהרע Iצו ו' ואי א~ ער ועוס האגע Jנענבו צי םN.I~n
"עפ!ע ניס אווי ר יי ,םייל .רוא ל"ך~i N.pןאם נעו I$םנ עדר ~pים Oיר ,ו"ןvו
שןויינע JI.i '~~.ס11 ףר טיס ינןtזוד א'1 .יcב ויעל
201 •1 pיכ~ט .ביד פי iרIt$ בעשיכטע
ערו י'יוPל,נק"ט iאון ערריבעו ונורט טיר צו ט" jנ"סט אJר נוו ציייבנט דכד
ז~נאו א"ר צר "ייוןע רנום ציןעק ,צי יערלני~ iרעו היטעל האט טיר געשיקט איוף
ריונו יערלט אזי האט טיר כעשטיטט צר רעם ויםעו~-ורןע ,רר!'.לנjע איר בנו jl'Pאןר
צו,יעב וער'כע iאיר האב נעטהז:ן ~ ברו צי הנו'פען ע ~,ריא ,יי\(ס האבזע ניוטהיב
הילף E:ןו עטנםיבע אובטעורו' Pובב •jJאויי רריא איר ור"ס זeבעו ,או א"ננו פןר רא
ואכנוו .יעולנע ריא 'Pינה"ס פז:ורעוט איו ביט צי צרויבבנון טיט נייאלר יי t$ס עטו
קען רעובר"נע jסיט ונטע , jייע' אי'! (\ר ערם ה J,וןו ~ pסיסאר אזי ריא איבויננו
העועו Jריעכ t:עו פר"ברל,ר בעסע I:'C Jייך צי בעפר"ע jאזי 'זtוען ננוה ,jייאיה' jאיה",
ויילס iערם Pעניכ וועלע Jביט פעהלע I"P iסעבי~ען ,יו~ס וזcלען איהם ריעבזע איי'!
א בעסערער tזוס iער Jסיר ש"נט עס איז א ביסעל צו ה ( t.רס צו ס~בע ~' iננו Iכיך
ש'אפע ,jייע'בע בז:ס אןו ריא נאסרר האבען ב;נ;ו~וען בעב t$רען ייעונון פריי" .איבנור
r
הר'םס ס"ננו העררנו Jררעכ:בנור ",האט (\ר iיב\(ט צרבעועצט" ,ררנו Jריוע ~ויעס עסנשןע
האבע Jבעבנו Jא"ד נזcונישט פעובר~ננון I$' .וס עירש איינעם נעהuס lוייננו יזנר
אייף ו' rנערריסען ,ער!נוס איו ר~ א נ~ט א rהיטעל ,יועלנעו ~,וס ניט בנוונום
ארכבעשסר t$פס א jlבוסעס ניס בע'וינט ,א jlעס פאסס ניט פיו אנשסענריבע ?יט',J
צו וי'ן ריא הענקער פןר ו"עוע סענשענ-ברירנוו ,ורנון יענע האבנון ו" I"Pל"ר ניט
בעtנהא .jאיך בעס ראס ב" א"ך פר"נר,יר אןו נועו;ו ,אים איר ~,ו א"ך קנונזע
בעראבPע •iררע Jאיהר טהיס עס סיר ; ועו Jאיהו ייילט נוס זזבער ניס טהז ,!tיעוןעל
ריועו שפיעו אJר ריועס שייעור סיט סיינעם שטארPען ( t.ום א"ר ציייננןע יסס ברר (tלי
סה~ .# j ראס צר
רראונרעס סיט ו' rםיקע ,צו וי rבל· pאיו ריזער בעררע; וכאער רער ,יעו'נ!'.ו האס
כעהאט א !.:ייער-ננוייעתר, ,יא איבערינע ועובטער ו"נען נעי::ס (· t.ע; פערן"אןבעורט אזו
, י~' ס)~ tt"fו,".)i ;ןין Mפערשט"נערס איבעו רעם אונעריי~ךםעסjע ~נ~ Cל
בשע'כסע פיי י< P II,יכזtס .בייו •1 20t
י~רסע j בינעס " ,בז איך שיr "ב~ס אןר vרם Pעניב צי ריענע .u,jה~ס בע I,<Iבס
א"נסאל בעייעוש פיער '~הו אק יי"ס יייא ריא סיכ~רעס אןו ריא נ~נא'Pע שסעPעז,
אןר בוו סיר איו ביס Pוון ברייסעו כעמרעף יייערעו צי נעהן ~ה ,rיי"ל איך ייעל
י~רס ה I$בזע פריע' צייס צי ענרינע Jס" iכ זך ; ערן א'ר יעול נ(; Iך ה~בש פיעל צי
ו~בע ,jאיו אין ריא ש~ aנישע t.Cpס < I,רב;נס ה I,tס סע Iבעביב פוייע צווס I$ ,כיי~הל איר
בריי'!) בים פיעל ציים פיר י~ם יי\< Cאיך ח\<כ נ I$ך צי שרייב!ע ,וו"ל אייז 1י"ם ~,עם
אייםיעוני.נ 41 אייף
הtיtם נעו I$נס י\(ז ) Iינ~ס. ייבבII, "ויא ועהסס סיר אייס ~ געש' Pסעו
רצ איהר נ"בעי אייןנר ייילע~ ; אח ייע Jא"נער פק אייי יי~לט כעהזיס ובןנהר וביסה
.ייף ד'א סזcרםיעדס ,עדר אנעדרער סעהר בעלר ,אי Jנ~ך א"נעו ס];הר פריינר אןו
ענדליו יער! עדר ר'כסער יןז:וס ניס נעהאם j"Pש:אה צי אייך ,ייז:לס איהד פיעייל
)ייכס נעה ( tכדעלס נעיי~רע Iלי'ס רעו נערעכtבינPייס ,ייעלכע איהר פערידעכס . .
03צ ביך •1 נעשיכסע פןו י {' P il,כ { I,ם.
ר'כסיג ערצעהלען ,ויאס עס איו פז:רנעPיסעו א' jר' Iעז נרייסארם'נעז t.Cבענס"ער ביו
צי רעם אייבענבל'ק ,ייז:ס איך האב אייך פערש~!::ס א"ער בעוו'נשסע פר"ה"ס .נ~ך
הוערנ-ווהו ,ז:רער ר~ iנינעסי"!;( פJו bאר~ ,~, eלי I$רער רוי"( א'הר סענס א"ך
ח"סע , jראס איחר ו~ ל~ איינער א;ו" jנעהו טיס אלע א"עוע אייוענס צןךיי Cע jריא
עוIJ . פיס אוו ד'א נאבצע קייס איבעריו רוP
eאס~סז:נטע ,ייע;וכער איו ניס נעייעז צי בערילר'ב ,אוז האס יטייז נעועהז ראם
ר~ P iינז:ס א' Iב'ט כעוvר iב'י' ! jיגען פןו רעם ייז:ס ער האס אועלכע ח:רה בעפרייט ,
האס ער ויינע ל"ס נענענונ iא ייינ , Pנאר וערל כע jו" ו"נע; צוריסנוננאננ J.lן עסליכע
טויט או; האנען אייף ר\(ן ' pס~כ'~ jננעה יי ב ע jצי ךעננע; דנם אוזי פיע;וע cיסיינער,
ראס \Iר האס ויך אפילו סיס 1" 1שילר ג'ס נעPעכט שיצען ,און ערר ·:::ר:ז~- 'Y.ן
ב:ינאנסע האס וי~ ,ויי ייעניב בעקיעסרס ייעבע! Jיינע ש~ eךע ,jוויא ער ןן~לס נעוערJ
ונוונ' א;ר האס :יך או'ף r'l איו פערקרזזכע jהינטער פ;רבר t$ג .Iסאבס't<C נעגז:םע j
איפ Jגעשיצס פ/י ערם רענע Jןרפ ריא ' Cסייבער ,ייעלכער האס אייף " 1נעשסךז:ובט.
א 1't<I
ר~ P iיtמס ראנס וי ,ב'ס נע Pעגס רע. Pג!' טיס 'Iי ,c' jלר ~ Iוי ניס ,ראס א"Jינע
•1 נעשיכטע פוו ר~ 1קיכ~ט .בון 202
ביסעל נעiכועtכ 1צו דיז ,הזtכען ,וא רוטער ווך נענוטען צו וייערע ש,ועררעו ~( :רוא
~ננרייפןע ; רז1t ה I$נןע בעיוז:וס ד~ן קיכז:ט' j מוס·נעהער צו וייעער ש Bיעוען אזי
קיכ~ס האס וייא עררר~רסעט סיט ד~ר ברעסס Vר נערולדינPייס .ער וו~לט סיאוס
~ננעשניטען Iוער, Jיא ~רעסס~כסעו ייזtלסען ניס נענוצט ירזע נוסע נעוענענהייס
זיך לויו צו ס~כען ,צונד~נען דיא ו>:ייטען אזי ויך פרייא נעמ~נס ,דער סיסעל איז
נעווען אווי נדויס ,ראס דיא ייענtכער ,ייע לכע ויינעו Iבעפ t:Cלע; ד~ P iי כ t$ט' jוו~ס האס
וייא t$כנענריפען ,אין דיא ! tרעסט~נם ען ,יוז:ס האבעו ויך וייז נעס~נט ,האנ'~ iנ I$ר
ס~נט ~ eהאט פי iוי' i iייס נעה~לפ \lן נינעס םק ~ eם~ט I$נסע נושט אווסנעפיהרם.
זיך לןיו צו סאכעו אןר דיוער איו גע~ וען רער ערססער ,יי ע לנער האס אוי י נ~ו ,וויא
ער האס בעמענם נענוצען זיינע הענר ,וו ך הערויפנע ל אזע iאויף דעס ק t$סי סאר ,האם
ניי איהם אווענבעכוסע jזי'ן שוי ערר אזי ניקם אזי האס סוס רער ניקס נעציעלtכ רזt
אידף יענעס ,כוס שיעסענרינ~ ,זרי ראס קיונער פןו רער ו י אן איז ניס '1$ אויף דיזען
פערבלII,נןע איום'ן I$רס ,רען וייא ויינעז אלע או~עננעל t$םע jפי B iאסאס t$נטע'ס ניקס
~ויי ניט רווא פוז דוא שטיינער פין ריא אונרינע מר" געיי~רענע אר עסטאנסען ,
סאנמשז tאיו סיס רעם ::או נז:ר כיס ציפריעדען בעייעו ~ ,יייו עד האס סורא
נעהאס ,ראם דדא עבטלז:פענע רועוע iירא נאבצע נעשיכמע נענען צי יייםען ר..,ד
הייל,בער ברידדע ~אפס Iוועלכע יועס וז:זע iקלא 6ע iסרעיי~נע אי iנ I$נו~נען דיא
פערנרעכער .עד האט דאס נעו~נס זיי iהע רוי אןו האט איחם נענעטעו בל"י איערב-
צונעהן פJו וייז ~דס אןו וי ,נעהאלטע iא' jדיא כזtחענסע נערנ.
"גאבץ ניס u ,האם נטו t:Cנס ר;tזו קינ t$ט" ,ז:בער איך יייי! ':יי;tזס איך האב
פריהער צי טה~ן .ער האס ר~ן צי וי ,נעריפען אלע ~רעסס~נס , iVויעונע האבען
נאכרעם יייא " 1האנע! וי'!ן ערם ס I$סים~ נערוונס ביויו וייב אןר !!'יז צ ן ש Bרייס.
הערום אוחם העריסגשעסעוט ,אום צי הערע iיי t$ס ער האס ! יי א צי זז:כע , jהאט ע ר
r
פאר וייא נעהאלסעו רוא פ~לכעגרע רערע " :בראייע ו"ס ר.tיCרפע ז ז' דאנ pנ~ר
פור ריא סינ ,ח ירז:ם סןע האט ו"א נעמהא , iוא Jאייגע פי ז רוא וינ,ן ייעלנע נדו
ימיבע ראס, איך ו~נ p p
איכך~ נ ב ( tר ייט. ריא סנ;הרםטעז ,אוו >יירינעז נ~ט ~ם
חעררע , jייייל איהד יו"סס אןר !'}הט ,ייאס פור א ס י בה איהר האס פן Jמיר נעהאס,
~לס נעליוניבנ ך~פיר וי ו כש איך אוז פערלאכנ פJו אוור ,ךאם א י ה~ זזcלס אלע,
נעלאזעד סוס רועו קו,ס ,ייעלכע אור האב אייך הער~בכעגיסע iפי jהא ל ו ,בעהו
נוורר נאר עדר שס\(רס ס~ב ~, t$ס Iיך דז:רסע iסעל רעו צי רער ד~עם ריוציבע!,(.:
רער ר וטער פק רער סרייעוךנער ר יטער, ראס איחר אום איהד צי יויסען צי נע:::ע;,
sיבPס אלעס א' j נעשס~לס ,וערכעדס Iוד צי איהר ,א Jו איהר ~Iוס איה ר פנרקס
206 נעש'כסע םק ר::ז iק'כ~ס .כון .1
ק~eיעטל .23
י"ם סים כזרם 'י!Jפי ם ",ו tfסיים:ו אי! סיעיי I$ס~יענ •tfא!ונע פון ירא ז&,עtבכז)pסם דב
געגעניסע! .ןגןןלכע ןגןןיען עיצעהלס אי! ייועי סחיעי גוטעיכסע·
ר~ 1קיכ < I,ס האס נע\/והן ערם < I,נשניס ,יי I;Cס עז
עך נעו < I,נס רצ ויז האס רז tנעה ( t.ס, ער האס
ם~בסש , I;C "סעו הזtס ס'ך I;Cפס נעו < I,נס, שיכרסךענער :
י < I,ס סהאן א סונה א נעסיינעם נעוינערל \ Iיו ידא
ועלבינע ןאך יורא ניעסען וואסעך אין ים העךיז .וער
אי'!ן וי <I,כס נענלויבס ר"נע וועךסעך ,יואלס איך פער
ר < I,יו פאךב" איו ערנעךניס ; ש~ Bךס צי האבש ייוע
נערולר ,אןר 'יייסעך ועול איך שוין ז'" I,<D r פאךביי ;
זיכסינעך IJ I
"ארזי ויכעך האס נעעבספעךס סאבסשז; t פ I;Cחיכסינעך ! II ז'r "איהך וערס
< I,כער ( t.וו· וויא א'חר ז"tב סוךה ,רזtס איחד האס געקעבס בז א סעיק.
י''א א' '!1
פעישt eזך!fי ריוע עךנעיביס ,ווען איהך יי ( t,לס tביך בענכורכס ,סז tבלייכס 'tבי איצסער,
,
ןעור איהך ייילס אייסtביירןע א ביורסע צךה ; איך ועו' אייך ו < I,נע Iי I;Iס tביס ערך
ה",ינעך כי'ערךשאפס קע! סען קיי! ךיסעך" ביס סיייכען ; זיא ניס r'pרךייער ב'ס
פיך אלע ויאנערךבער ךיסער פJו ערר יערלס /אiי ערם אtבת ואנענ,.נ /סיר ריכס דר
אויטןרIJ . העךום ייא שוr שח אורס ,ר< I,ס ויעיער ש Bיעעון רשיוש
"רוא כיסס פןר ערר באסור א שרע pערינעך ,ס ( t.בםש~ 1I,חאס נעו~נס ראו
!'יכאס ,אכעי אוס רוא ו < I,לסס 'tבר ביס Pעבש ם < I,יויאךפע , iרזtס איך כז או עקשi
אי! וויכ Pייבtבאל ניס םאלנש ייין ראטה ,יערו איר ידך יעצס םאונןע אזי אייסtביירןע
ירא ציה ,םאר וועלכעי ריא ה!;!סס אויי tבויא .וזזך א:געך tביס ערר נעריבניןנ
נע·ט.יבסע פין ר~ iקיבזזס .ביר •1 204
שס"ברלא '1וזז;עז איהם ניס tביעפען סיס א נייאלריבער Pיאפס ,אזי ער איו נע"'
ם <tלtע צי ערר עיר ; א;ו קיים איו עו איסנפאלjע האס ויר ערר שסוערנס אייף
איהם הערןיפנע;~וען ,האס העיזזגבעניעסן רזtס בעקע iפ;ו ו" p jזז~ ,האס איהם
עריסיס נעבענען רריא I$טרר םיער pלע 9רעורכס אייף ריא Sסע~"; אJו האס עס
ראו בעק;א Sס il$א ' Cסי'ן ביו עס איו בסעס ציבר~בע iנעיי,:Iזערן איו שסיקעי .סען
א;ו סעז ייזז'ס איהם אייך ייאEכענךPI$ - ו'r חערזזבכעציינען ייסעי פזו ערם האס
הערז:בנענןסןע ז"בע הויוען ,ווע iז"נע א"ועינע כ ; I$יעיועס וןז;tסע! ראס נע' t$וע!.
ה I;tגען ז"א אייסנעסה !I$ערם י I$ק אזי האגעו איהם נע; I$וע jאז אייז סאנסשזr t
Pאסעזע;Pע ,אjו כאברעם ורא ו"א האגע Iזי ,צןטה"לס סיס ריא זאכע , jאיז זי'ף
יעעריער נענאננIIן ו" Iיעונ ,רענקעכענרינ פיע; דנ}והר אןיסצןס"ער iריא ה";יבע
בייערשראפס ,פאי ייעלבעי ז"א האבןע אלע אגש" נעה אס ,אלס צן נעהסעז ריא
ק"ס איים נpזcען אןר צי נעהו זtבנע ::1עו עהרע צי ערר יוננפיוי רולצינעא רעל r
ס I;tבזtס •I$דעו עועו אזר יז<צ\באנסע ,סאבסש~ אjו ר il$קיכ~ס ו"נע, Jל~ rבע-
בל,עבש אייף ערם sל )'א ; רער עזע; איו נעשסאכען פערסראבס אןו סיס א
חערזtבנע; I$זעבעם , 91$Pפןו צייס צו צייס שז;tכלעכר,נ סיס ריא אייעןו ,יי"ל ער
האס בעסיינס ,ראס ערר שס"בערהז:נע' ,ורעובער איו איהם נעפלי,נעז אז ריא
אירעת ,איו נאר ניס כעועון פ I$ר'::1ער .רזtציבאכסע איז נעועכע iועבען ז"ו הערח,
ור"ל איהם האס אןיר א שסיי jאועוכבעלענס אויף רעו עיר ; סאנסש;Iז ,הא ~Iב
כאPעס יייא עו איז בעורע , jהאס בעציסעיס פאר רער חיי;ינער בוירערשאEנס ; ר1זt
Pיבזtס איז ענר"ר בעייעו זעהו צ I$רנרינ ,ור"ל בראער ריא האנען איהם אוןי שלעכס
נעה~נערלס ,ןעו,נע ער האס בעסהאן אזא נוייסע סיבח,
~'~
~~
07נ •1 נשעינסע פןו ר~ קיכ~ס .ברד
ויאי ןעזף אבענ י וייכען ויי ~נכעקרזעזכ אז סיסןע פזו עדר סיעררא ס~ערכ (, t
סאנסש~/ן איו נעייען בעי,עבס צצויבר"בנען ריא ב~כס ארו אר'םעררעס צר בל"בע i
רז, tיענע Jשסיל )!'~ב א t$eר סענ ,יעובינםסענם ~ rוי לאבב רריא ערר ברייס-ו~ק ררעס
פעלוש אובסער צווישען צווייא וייא איבערבעבענסינrכ אין .tזווי ה~בעו
נעיויערן ;
אייגיבע ק I$ר Pעב·בויעסרI;( .בער ר~ם שלירכסול ,יעולכעס ,יייא ריא א P'Bורםים
ו~בע , iסאנ~ ~זי פיחרס אלעס יויא איהם נעפעלס ,האס אורי נעפיהרס ,ר~ם
בינעסן פןו eאםז.זס~כסע ,ערם אר-צנכב אןר רויבער ,וועלכעז ר II$קיכ (; Iס/ס העלריש"
קייס אןו ררובהייס הזזנע iבעפרחס מJו עדר קייס ,איו נראעד איינבעפ~וען אוים
פירכם פ.tזר יער היי'י נער בריעררשאפס ,ויך צי בעח~לסען צירישש ייו \lנערנ ,אןו
וואוה r וי ' jסורא אןר רער צוםאל האבעו איהם נעבראכוב אויף ערם ועוכינען I$רס,
וייא האנןע א'יוך ר t$ן קינ~ס'ו אןו ס~בםש~יו נעס'הרס ,אין או~ צייס אןו שסנורע,
רערקענע jאזי האס אויזז ניס נעקענס ~בייארס i1ן ביס נעקאנס ר t$ס ער האם זייא
ריא נעלענעבהייס ניו ו"א ויעלען איינשל~פןע .אווי וויא ריא שרעים ויינש איסער
אובראבקנאר .אןר וו'יל ריא בויס ווייס נים קיי Jבעכ I$ם איז ריא ראנח פת איצםער
אןו אונר~נקבארעj אויך ערם איו שBעסער, ועונע j נעראב Oעו םריינrב אויענ ירא
Bאנצא'ן .tזווענצינבבענןע סאנסש I$ בעראבקען ,םןו וינריבען ביכעןס הערויף אייף ריא
ו"ו עועל iיעונען רזזציבאכסען האם ער ויך ביס נעק'עסרם ,וו" ,עס האם אויסנע"
ועהו ,ר I$ם ער איו בעיוןע צו שלעכס צום פער;:וןיפןע זזעדר צום םעחצעען .ס.tזבשס~
האס איינכעשו;tזםען ,בינעס האס :גזזנענננעס ויז עועו ,אןו אייעדר רער סזזרנןן:
איו ~בנע pישם איז ער שרין נעועון סיס איהם וו"ס אייע.ב עדר ס I$רנעשבםעזו איז
אייפנענאננען ארן תזזס ~כנעפ'לס ר יא נאבצע ררעים סיס םרעה'יכ Pייrב I$ .,בעו
םאכםשא ~ Bבצא tיסס סרריער ;רען זיז עועל איו נערעוז ארעוב אןו אלם עו האס וי,
r ר ttס העררסנעועח , jהאס ער I;Cכנעחיי:פען ועהו סרוירינ אוי קועוניך צר י~סעזו אריפ
קוו.t ,זויר י~ס ר !\tקיכ~ס האם ויך אריפבענא eם אןו האס נעהערם ,וויא ער האס
חףו ,עדר סי r הערצענ-סנעויעבסער וור~ ,ר I$ם סינר פןו ררא יס r .<",ו א"יםנעררפען :
,עינויבג פןו סייבע קיברער ,רער שיי~ר-צ.tז eעל פןר ס' rפרוי ,עדר רר I$ס ס"כע שכב'ס
האנען סקגא נעשיו ,ירא שסעצו ו !:jס"גע ל rםסזע ,קורץ ,ים rה t.tיבער נריר-סנענער
או Jפעךו~רנער ! ןער סיס ריא ועקס אjו צרןאבצינ סאר.tזועור·ם ,יעויכע ררא
האםם עיזער סזזנ א"ננענראכם האב אי'ן נעהאם העלפם הרגארת פיו \"ס מ"א
סיל·עu .
~יס ר~ p Iיכ~ם האם נעהעים וייגע pיז.זנע jאןו ריא אירואך ,האrב ער זיז
האס איהם כענעטי~ iדצ P
בוס ןזיא ער האס כע עבם, ~וזי נעסרדסט ;:ן',רסרעגער
נעש\כtכע פזו ר(;.P IIס~כ\ כור •1 ~06
יאס ררא ז~לסס Pיינעם אז רז )עבען ~ערר נ~ב ן סוידס ביס עריגעהלען ,ד~ס א\ר
t
ה (; Iב אריסנ.Jטיעיען ייוע נעפ~הר וו"ל איר ה~ב טררא נ Vה ( tס ,וז:נערjר י~ס איך
ה~ב עם נעסה(;Iן ור"ל ריא האסט ס'ר שס~ר pגענעסע ; iייע jררא ערצעהלסס
אןר םןר יענער צ"ס כיו דיוער, t ~ניערס ו~נססר ל,נעו אןר פןר יעצס כיז ר~ט~לס
וזtנ;נjואנ איר י\ר ,או יוא ו~נסס ל\נען אוי ייעסס )'בעו ו~נע , iןרען ררא ייע Cט אווי
ט'ר ~ערר ערנקע .jוא,סס טיר ' r\iא' rרו~רס ניס רערע j iדעו ורעו יוא רעוסט
י~ס איר ט"ד אר\ס ~ערר איך ;:אנ טררא עveס א נוו ור"ועז, נ~ר א' rנעראנr
א כיסע' בעפעהרל ,1,נל"כ איר רערלכע שיינס Vו צי ו'r פ ( tהר ,אינערה" eם ייעז,
ר~ א'בער אל"! אר iערורארס ביס נ~ר ריא ה"לינע כריעררשאפס ,פ !:tר ררע'ב Vר
ייא ה(;Iסם אויי סירא ,נ~ר אייר א,ע ברייער פןן ר\א צררעכף שבםיס פJר ישראל,
ריא ויעכע iטאjכאPאבעער p ,אסם~ר'ו אןר )1;(8ליjכס( א;ו אלע ברירער אזי כוייער
ןןע,סII . שא IJסען פןר רער
"הערר ",האס בעענספערס סאנסש~" ,צרר' Pנעה! ה"סס ניס ארוענלייפען אןר
ןיארטע iאיז ק"ו חבסח ,ייעו ריא בעפאהר א'ו כרעסער אלס ריא אריסויבס זיר כל•p,
ל,ר הערריסצרירעהעו ; אור יעור עס אזי בעש"רס פערהיט זיר ה'ינט איוף רעם
טז:רנעכרינןע ס~נ אןר ר'זי Pירס ביס אעכס טיס א ם~ל ; אי:ן jכען אי'ך '.פ1רו·כעןר,
ר (; olב~ש איד בז א נtירשיער eריער ,יו"ס איר פןר רעססייענעו אויד א ניסעל
וואס הייםס ריכסינע אריפםיהרכר.ב איהר זאלט רעריכער ' 1" 1רחסה ביס ח (; Iבןע,
ר\(ס איהר כעהטס סיז ראםה ,ו~כערןר נעהם הערןיף אר'ף א"ער ר~ציכאנסע! ,ועון
איהר Pעכס I;t ,י Vר ל,Iזוס טיר א"ד העלפען הערריפנעה Jאןר נעהס סיר כ~ד ; ערן
ט"ן Oארישער שכל ואנס יסר ,ר~ס יסר חI;tב jVיעצס נריסהיכער ריא םיס אלס רי~
העכרII .
רר< I,רם איו ראו pינ~ס הערויף אריפ( פערי אח r'p "ניס ענס cערנרנ עסחר
צי ריא בערב פןר סיעררא טז:רענא, עועל בעריסןע פ~רייס ו'r סאנס' I;tCהאס אייף
ןיי~'כ J:אזי כיס נעיעון רר"ס אןר יעולכע Cאנס ~א האט בעררז:לט ייוכנעה! אז ערר
I
בר"ט ,נ Vהעסן ערס יעונ צי יייס,Iז אערר א;וטאר\<.ייאר רעל jכאט!כא ארם ויד אז
ריעז ררילער נענעכער iצי בעהאלטןע אייף א\\נינע סענ ,ר I;tס ריא ה"ל,נע כריערר
שאפס ו,Iזל ויי ניס קענען נעפינע! ,ייעז יזי ררעלעז ויו נ~בויכע •iער האט ו' 'Iנעפיהלם
טיסהינ ר I$ס צי סהא! ,רר"ל ער האט כעועהן סיט רראכרערר ,רז:-ס ריא עסעכ·ןךא.ת
יעולבעס ויז עועל ה I$ט נעסר I;tנעי ,איז ניס ציבערכן.וםן נערר~רע jפiי ריא ארעסtבאנםןס.
)עולבע ח ( t.ב~ U/לעס ~ויי שטא"'jכ רירבכעוונס,
009 ,1 נעשיכטע פון ן~ז קי tPט ,נרך
פרעואנבט פיר ו י ך ארז ה~ט איה-ם דאנענען ערוריבט ו~Iכ נעון צר נעה~וטען פיר
ויך ,ם~טש~ ר~ט איהם בע Pרסס רי ה~כד פיר ויין נרוכסקייט ,ך~ט אדריסנענוונעז
דן ררעש ארן ן~ם נעוד פון רעם סשע~ר~ן און ן~ס ~ועם אריינבעוייבט אין
ןייו רייוע-ו~ \ ,pיען ד~ן pיב~ס ה~ס ~וע ויעזע ו~כען בעןעהע! ,ה~-ט ער בען~;ט:
"איר בוריב בעיוים ,ו~ס ~ רייזענרער הוןזס ויך ערבעץ פרעאירט אין ןיוע iי'יודעז
~רtכ און איו בעפ,אועז נעיר~רעז פרז רריב.ע· ,ריעוכע ו~בען איהם רעtבזנכרערס און
ת~בע Iערבעץ פערש~רס וי' Iקער gער אין ויעזער רויםסער גענענן",
"ו~ם קעז ביס ויין" ,ה~ נעו~נס ם~בםש~; "ווייו רועז ד I'$ם רו I'$ום'.ג iבע"
ורען רויבער ,רו~וסעז ויי כ!):Iר נעוד ביט איבערבעו~ועז",
"ןוא ה~םם רעכם" ,ס~ניזנ~~" ,ה~ט גען~נ:ב ר I'$ן קיכ~ם~ II ,ברע אריף ן'~ו~
א יפן פערשסעה איך ניט ,ורי ~ורי די ו~ך שסימם ,וו~רם ,פיעווייכט געפינעז
םיר עפעם אייס אין ייעזען ב I'$םיץ-נרך ,רן I'$ט ו I'$ו ארבז נעבע ec' ~ iור": ,גד iiס?:
דאן בעעפענם ד~ם א.םשען-כינעו און " 01'$ערםעס ,רי I'$ס ער ה~ט יערין געפוכען,
אין נשרען די רעםטע gר~כע פרן א נעייכט ,יוע~כעם ער ה>$ט פ I'$דנעועןען הויך
Mרם ם~נסש~ ו I'$ו עם קענע Iהעדען ,אורי*( :
,,,רקר ג t/ט פוו ייענע ווייס ביט מ"בע י"רען,
~ערר רי!:::א יןיי רער נזtב ,רי c c:כייכע 1" 13
ז I,Cי נרעסער ~לס ריא ייירען פון ~ביירע זיין
און וויל ר \ tס ש'ימtבסע מזי מיר נע' Cיייען,
גיt:ט און סיקען ביס Hך.נערס זיין, H דר !tער איז
ייא אינערזעצרבג ם 1ן ריזען גודינם איז ! tני ~·t:לע פן")ר וויא ויא איבער· (.
אין ריעזען ביר גי;'קוס!; ז;צובגען Oו] י Iא נעדיכבע .ויעלבע ז"נע 1'1:' i
D. O• 14.
,1 קיכ t;:ס ,בוך ר !t;: נעשיכסע פJו &28
האבע tנעלר אJו האם איהס פער:פ 3 -ר~כען צו נעבע; א שריפם אייף רר"א יוניע
גוולעו פJו ריא פינף .ויע~כע ער האס נעל t;:וע jצו הויו ,רערמיס תאס וי ,סאנב::ז~
כערוהינס ,ער האם t;:ננעייישס וייגע מהרערען ,האם פערשסיקס ויין ויפץ איו האם
~לס ר~ן Pיכ t;:ם הז:ם תער"בנעריםע iצווישען ריא כערב האס ער וי ,ערפריים,
וןייל עס האס איהם אייסנעועהן~ .ו ייוע נענעבערז ויינע! ועהר נוס פיר אבעכסייער.
ע ~,ייאינרערבי~iJיכסע , jייע;דכע האבע! ירא ויאנרערבער ריסער בעבעבענס א'I
בעשעפסינtפ ו"ן בערעכםכיס ,אוז ער האנעJ אוע'כע יויססע א j1איינז~מ Vערסער,
נעראנiכען ,ר~ם Vר iי l$ם קיי iאנערר ריוע איו פערטיעפט ה t;Cס ויר אויי שטארק
ד~' ניtב נעועה Jאיו ניס נעהערם ,סאנסש , t;:זtנעך ,ת t;Cס אויי באלר יייא ער ה t;:ם
אנרער ואך נעמייכס ,ר ( t,ס ער נעפיבם וי ,אייף א ויכעח יוענ "' ,ביס נעכימען צו i"P
אלם ~כצי tילעו "' 1מז:נע jמיס יעם פערכל,עבענעם עםעוכו ( t,רנ ,זו t;:ס ויי ה I$ע j ::צר
ה (_ tס ~:יי איו ער נזtכנענאננע jתינסער ויי! הערר Jאזי בערכעמז פיז ריא נייסtנ,יכע.
rיז וייז רייוע"זאק או; האם בע E3א Pס פJו תערויםבעכימןע אברעךJ כ I$כr א"ז ~סיק
האם ער וי'!ן נים נעיעון נעשעפtבינס, ~ויי '~ננ ויא ער איו עררמים א j1 מ t;Cנען ;
בעקיעמרם ייעבטן ( t,בענtנייער י
איבערם האס ער איי E:בעהייבען ריא אןיבען אי! האס בעמערקס ,ר t;Cס ויי Jתערך
רעך ש E3יץ פJו ויי! ש eיעו אויפצר ה t;Cס וי~ ,בנעשסע'ס אוו האם ויך בעסיהט וכים
חייבעז ~ בינרעל ,יעולכער איו בעלענען אויף רער ערי אזי ה~ס ויך בעאיילם איחם
צן העלפע ; iער איז נראר~ Vננ1fקןמע ' iייען יז itקינ (_t tנ ה t;Cס מיט וייז ש Bיעו בעי
ןי' t$ט אייפהייבען א ייים iכ'םעו מים א םשעמז:רא , jייעיבע וייכעז בייער בע~זעו
r
ציפוילם איו אויי שועור ,רז 0 tםאכסש I$ח t$ם וייא נעטיים אויפהייבע ,iאזי ויין ח Vרר
האס איהם בעפיילען ,נזtנציועח , jיו I:'I$איז יעם סשעס I$ראז נעפינס וי"!ן ,רען זזנוי I$ה,
ערר םשעסזזי~ jאין בעיעוי מיט א קיים אJו של , ot;Cהאם מע Jראן רירד ריא עצר
ךיסענע ערטער נעקענס זעה ,Iיי 0t$ראריז איו נעלענעז ,נעסל,ו ,פיער העסערר פזו
ערם Eנייכסםע jה I$ילענרישע iל"ייעכן ,אוז אערcרע יו"סע אוז פיינע ורעש jאויסער
יעם ה (_ tם ער נעפ ינע jציזאסעננענוכרןע איו א סוך א שעה Jביסעל נ~לר-
c
ש יקער.
"נעלויכס אזי נענעבטשס וזזלעז ויין ריא הימלעו ,יי t$ס ה t$כעו איבז אי'ן מאל
בעשג:ר ~ i ~ t:.נענסייער ,ייעלכעס ברייננם אונו ע I11 r' ~ OYDהזזס אויסנעךופעi
סאנסש (_ , tאורי באלר יייא ער הזזס וייא עררועהן· אלס ער האם רוייסער נ~כ;עווכ t:
אווט ער נעדםנ jJ1א pליינעס ,ר"בז פעך~יעיטעס נ~םיצג-רך .ריעזס האס ר P itcיכ;.ו
211 נשנו'כסע הפ ר~ iק'כ ( I.ס .ביו . 1
I$רס, (jt ייז פאלשער ציו I$נ א~ סיי! נעיייסעס איבנו p,סר"בען סיר ~ייענ אין
פי jסייגע שס'סע ~לס ירא סיין סוירס פr פזו יו I:.tבען ריא ייעסס ניכער הער jJl
pואבעז .איבר~בpכtזרע ! רי t '.ה~סס סיר אייענבעיי I$דפע iאזו אייסנעpו,ענעI~ i
אנערור ,יערוכער איו רייכער פאר !.Jיר I$בער נ'ס פעסער Iייען עהרו,כ Pייס יי~לס
ויז א רייכסהים ,יערוכע jעtנן יי~וס שעצע! ,רר I$ב 'tאיך ניס רארפע! סקנא ויי jיעם
~נעררנ/ם נו p,א rנעירינע! פיז אייננעס איבנו .)!,יי I$ס ריי Jשעהבהייס ה~ס
!"' שעהבהייס האט טיך אייפנעבייס ה~כ;ע ריינע ס ttnכןע יייעערר צערשסערס ;
בעייאיינ;ע ריך צי ה~לסען ' I::ר א jעננע' ; ריינע סהאסען "ייוע iסיר ,ר~ס ריא
נויסס נ I$ר א יייי:ס.ערו~!, .עבו בליקליד אין אין ריהע ,ריא -יי;tזס ריא ה~t l:ב
יזנז רותע פזו סיר אייעננעביונע ,jאק ב I$ס ו t$ל נענען ,דאס רער בעסרינ פןו ריין
פערו I$בסע iו;tזו ב'~ בו"נ ~Vפערכ I$רנע! ,אום רוא ו~לסס ניס חרסה ה I$נעז אייף
רי'ן סחאס אןו א'ין ו;tזל נ'ס בעהסעז קיין נPסח ,ייעלכע איר ויך אייסצר
יסירעז~.
אוס רז itקינ I$ס ןיאס נעענריבס ועוע! ריוןע בר'עף ,האס ער נעו I$נס :רן"!::
יפד פערפ~סער פןר י I$ס ,הערייסנעחעסi זיא פערזען '~וס ויר כאר פr ורען ירא
בייעד איו ןא \ tוכנל' pכיבער פערליעבסער u .ער האס ר~ iרורנבעבלעסערס ר~ס
באבעצ נזזס'ן :ניבעל אJו האס נעפינע iבאך אנערעד פערוע iא rבריעף ,פjר יעילנע
עד האס אי ענ' ",נעעyנס כעוע! אזו אכרערע ב'ס ; t;:בער ערר איכה~'ס פין ( tלע
וייבען נעייע p ,לtזכע; ,סרויער ,צייייפעו ,פר"ד אזי איסעריבקייס ,עבסצ' Pינכןע איגער
רראר'סע ל עגע א rערנערניס איבער ק~לסקייס צו איחם,
ורה<Vערבד רזז) Pיב t I$ב האס וי ,בעשעפסיבס ס'ס'ן כ I$ס'"צבוין ,האס םאבס'~ c:.
דורכבעוןכס יעיע Jייינ Pעל א rיעער P iנייסש א rערם סשעס I$ד~ jאJו אז ערם יריוכ
קיסש ~ןו' בעובי ,ראס ער האס ניס פעיפעהוס אויפצוסרענען עירןע נ I$הס אJר צו
pראצ ~Vיעער) םוע , Pאום עס ו I$ל רורר וי rבאכועםינקייס \<ערר פערזעה! יאירן
נ;tזרני ~ס אינערנו"נען ; ( tויי פעי ,ה I$בןע ריא בעפינעבע ב~לרעכע סטבע ן ח -
יערויע וייכש נעי;עו סעהר אלס הינעררס -אויפנערייצס וי rחאוה צי נעור jאור
~נו \("Iה ,ער האס סעהר נ$:רנ" eס נעפינען ,האס איהם שו rעסהר ניס וייד בעסה~ן ר~ס
ער Pwע J,Iו דיא יייר Pיבג פיז רעם ייאיב,ערסר~כ , pדיא שסע Pעכ-קל Byאו iריא ) iיל~ק IIם
פזו ערם עועום-ריינער ,דער היוק פזו ויי jעוע ,אןר ערר ר~ ,pייעוכע! סע jהאס נגוי
וזהם ~יערנכעריינtכ ; ער האס כעבלויכס ,דז:ס ער איו פיר ו' rד"ככער ,דירסס אJר
.עו\ סיהועלינPייסע ,jיועלכע ער איו אי\סנעשס~בז vב" ויז הערור א' jדיעכסס,
aהר ~לם ר"ר נעלויגס כעיי I$רש ,ייייו ער האס איהם נכער'ב ~כנעסר~tכוע ייווע
בעשיכסע פו Jד~ iקיכ I$ס .בוך •1 210
האס נעז~נס סאכס' , l$ftזע ",,סעו נ~רבישט הערויסכעהסוע בראטVןN , "פןו יוזע
סי·,רע; דער פ I$יום ,פ!יןןע>כןע ר~ ייערם נערערס ,זז:ל אוגז פרייננןע אייף ריא
קכיילN . שםור פןו דעם
האס בעו I$נס ר~ו קיכ I$ס. U "וי I$ס רערססי ר I$פןו א פ~רים ?
"טיך האס זיד ז;בנערוכס ,ראס איהך האם בערעדם פון א פ I$רים,ןן האס
גע'בטפערס סאבםשז.:
";,כ" Eב י ',האב איד נעלע!ע ,"jהאס כעז~בס רא iקיכאס" ,אJר ראס איו
ייאהרשיינ>יך ריא ואגו , ilאיגעך יועלכ Vר דער פערפאסער פז iדעם כי~ jיכtב בע י
Pכאנט זיך ; ער איז קייו שלעכסעך ריכסער ,סיידען איך פערששעה ווענינ י' Iע
Pונסט" .
הארפענ G~"-יעלער ; ריזע ב"רע ואכען ה~נען איינעכטל ך נעה I1רט כא" צי ז"א.
אלס ט"."!: טעיןו !ע!"ו\ ריסער םריחערדינע דיא פןו בעריכטע ריא אנית ,
iוו;סט".
"זאל אייער נכעירבPייט לעוע! כאר ווייסעך ",האס נען~בם סאבס'" ; I$IIפיע'-
שטע,ע " . j ,ייכט נעפ ינט איהר נאך עBעס ,ויאס 1י«ל אוגז צופריערען
~~ שטעהס רא iקיכאט וואט אינערנ' tמישט א כלאס אןו האם נע Iאנט :
א כריעף.ןן צו 1" 1 '~םןואס נע' Cריענע! א' B 1ר II$א או; ראס Iעתס אויס
";אנין כעןר N ,האס נעענtנ!:ערס ד~ p iינ~ס ,אןו ל;! jעכריב הוי,ן י\י~ ם.tזו 'I:ש~
ז:אט ::עי'אככס.' ,נ{:ה i,lויי כעפיכjע פ~,בעכיjג lא';האלם •
213 נןו •1 קונ~ט. יit:t נעשיכטע פין
וננ~ Iבסדעםע :פו Jאייעד נכע"ינ Pיים ,יערם טיר ב'יי' בעפ~,ען tJסידא אןו יועם
Iכור פערפ~לבiע טוס סויזעבר שדעסלובע נעשס~לסןע אןו בולעדד~, .וס סוד ",א
מעלערן ,ר~ס פוו nיינס ~ז וועו אי ,יסר פ~ איי~ נים ערייייםעrי אויף איז פיבבע-
בד"סN . "יא
רjב "tס"נסוועכע ,"jחאם נעזאנס רעד ףםעד פוי רער טרויעריכעד נעשס~ל.גנ
"עם פרייס סי,ן ראס ריא חאסס ~זוי פיעל פערסריירען אויף ס"ו סוטח .ייעלכעד ו (; Iל
'יר איו:ן ניס םערל~וען אפילו ייעו רייו בייסס ועוס פער'~וע iרעם Pער 9עד .נעת
י"נע איינען פיד סא "I או , עכסס P ועצס סךיט ביי סריס~ ,רעד ייוא יוא כ (;"II סוך
לאבסעךבעס ,וועחךענר סור ציעחןע אום ריועו pלייכעם באךנ ,פועללייכס נעפיכען סיר
אבעדרער r'p רעם סענשע , jןיעלכןע סיר האבע! בעזעהן ,יועלכער איו ~ה tצוזייפי).ל
אלס רעד א"בעבסהיסער פוי אינועד בעם·נס".
עס ןן~,ס פיע ,ניילנןור יו rוכיר ו~לןע איחם נ~ד בים זי כען #,האם נעו~נם
סאכםש~ ; "עד Jיןער יסר נעםינ!ע איהם אJו אוחם נעהערס ראס בעלד ,אוז רזtר
י'וזtר ,ראם אין סזר עס אוחם ~בנעבןע ; עס ון~לtכ אלו~ זו rפועל pלינעד ,ראס
איך ואו סיר פנ:ךש ~ eרען ריוע אונבתונע סיה אוי עס נעהאלסען בוו עס ייעס א
ם~ל אדיף אז אכרערער אJו לווכסערעד ~ךס Pןעסן עדר רוכס ובער אוובעבסהיעסר ;
או iועור יי"ס ארב או "Iיעול שן rרא iביס חאבע iראס בעלי פערברוינס ? אJו ךא
האס אוייז ערר ' Pיועד ויין רעכס פעךל t$ךעז .ו i
חאס בעעבםפערם ך~ p iיכ~ס ; "ערן ס~בסיטN ,~. 'א" jערם אורסס רוא ריר.
אוi עריאיינעכסהוסער איו ועור נעראנ, P אויפז כע Pועtכi 'Cן r אוןי יייא סור זיינעו
מיד האבע iאוחם כסעס פאר ךיא אןונעז ,אוו אובוער פלוכס אוחם אויפצחי כזע או
איהם ראס זייניבע צור' Pצנועבע i iאJו יןער יסר ו~,ען עס בים סה~ן ,אוז רער
נ ע ראכ Pאל" ,jיאס ער אין םעיכל"נס עדד אוובענטחוסער ,פו~זבו ~וא פערנך1:כען
רויא ועו iסור וו~לסןע עס רויסעו אייף נעויירס ; אלזזז ,רפוונך ס~נסשז~I ,cל עס רו;
עד~נ א שטיין פוי ח~רצען, n ןןעס סיד ןער אויפצןןינען ; אוחם כיט E:עררריסוע
סאכט' ~ Cאיז אוחם באכב:נ.נאבנע iבעלאדען א~ צופיס -רצ פערראנPע jדעם רוינ ע ר
נאנרעם יייא ו"א האג;ע דיךככעצןונ! ;'.א טהיי) פ ה ניכ J:סי לל~ פ jר םא Cאטזtנםע.
ריא בערב חאבע iןייא נעפיכעז )נעש ~ ס"ר א סוירסען סויל-עוע,ו נען I$ס ') !.ם אזי
ה~נל צופגחסןע פוי חיבר אוו Dוי ד~נ~ונלןע ,אןר "וא נ"'11/ שו r נעצןיסס~ ,נעד
נעשיכסע פזו ר~ן קיכ~ס .כי•1 "I 212
נעפינס .ערר ךיסעך פןר רעך סרייערינער נעשטtי:לס איו רעריירילע נע'י~ערן נייגייע
ייגעך צו יייס !,rייעך עס ttnמ נע Pענtב ויין רעך אייבענמה'סעך פזו ערם :כשעמ~ראן ;
ןער עך ה~מ געשל~סען פןו ריא פעךזעז אזי פזו רעם כריעף ,פזר ריא ~:לרענע
מסבעית אןר פק ירא פיינע 'יעש ,ר;tזס ערר אמ~ל,נעך כעויצער האס נעמיומ ויין ~
נע'יעבטער פזו ו'r איז האךמכעקינקיימ אלמ pייס ירא P פזtךכעהעסר מאן ,ויעוכעו
ה~בען נעמךיעבןע צו א פערצווייפעלמען עכסש;וס .אווי וייא עס איו אי! א Iא ויילרער
אןו ךויהעך נענ ;Jנר בעייען שיועך איסעןצ צי סךעפןע ,יי~ס ו~ל איהם Pעבען כעבען
האס עך יעצמ ב ך בעמר~כט צי בעהן יוייטער ,אזו האמ tt בעשייי ייענען רעך וא,ך
ך~צ'כאכסע! בעל t;:זען ייעה;ע! ערם ווענ ,אןו עך האס נעןיעה;ס ~ Iז'~ זזרס ,ויאו עך
ר~ן קיבזtס איו נעבל'עבע! ביי ויי! מיינוננ, האס כעקענמ רוךבPומען אם בעססען.
ר t$ס א,ן ייוען ווי'יןע מך( \,וערלןע איהם "!Pאבענםייעך ביס פעה;ע!.
ך'יטענךינ מימ ריוע חמשכ ן ת ווייסעך האט עך אויף יעם ש '6ץ פJו א הויבעו
זזךס ערתעה! א סענשען ,יער;כער איו יואיניעךבאך פל,נ Pבעש Bרוננע! פןר א' rפע;ו
צום אבערןו אןר פןו איי P Iיסמ.tזךנ' Pצום ציוי-סען .עך ה~ס אויסכעועח! האלב-
ש~ךסקע P
נ~ךר אזי ר' ע. שסאר jl1P א ה~בען צי כעש"בס נאקעס אJו עך האס
עס האס ' -ייא ~ I$ ~ Bך חיוען !.ע ו Pt$ ה I$I$ך אןו צר נעהן כ~רוועס~ ,ה', iש אזו
חויס ; ויין קזזם איו נעווע! אובנעיעPמ .זזניוI$חל עך איו ,וייא נעוזזכמ ,פזזךינער
בעל~םעז סימ יעך נרעסםעך נעשוויבי Pייס ,האס יעך ריסעך פזו רער טךויעריגער
נעשם~,מ י~:ן נעסעך Pמ און בע ttנ~נמעמ אלע ייוע pל"בינק'יטןע .עך האמ וי,
גענענןע אלע סיח יעם עכסל~פענעם כ I$כצוי I$כזע I$ ,בעך ך~ציכאכtכע Iס שוואכע
Pרעפמען וייבען בימ בעווע! פ'ך ייא שוערךע ררענע! ךפ! ריוען ~ךמ ,א E:ילר בוו וייבע
בעויעחכל,כע Pורעצ אזר נעיאכסע סריט~! .ר rr'\Pנו איו כל"ר הערויף אויף ייא
כעיאנקען ,ראס ייועך עסכש איו כעוויס יעך אייגעכמהיםעך פזר ערם משעס~יא! או)
ז ' I$ וועו עס אויפצחוכע, j א'הם ער האס וי ,פ I$ךנעכןסןע P
פון יעם רי ' ס' יסןע אןו
י'ןעז וייס:tכע I$ jרם א נאכצעס ' I$הר .ער האמ אוצסר!.יעהען א r אפ'לו אויסקועט!
מח'" פןר ריא נבעךנ ,וועהערכר איr Jערריבעך ויי! שי'י:tכ-ערנעך נעהייסען יוךכבעה
עך אלייו וערמ יוךכציעהען ערם אבדןןח :tכהיי" אים אויף אזא'! ~רמ צו Pוםע! אויף
יעמ שוaר פזר ערם םעכשע , jוועלכער איו פ~ר "Iא אזוי בעשרוינר פ~רניייו
נע' I$פע!.
האס בעו~במ סאבשם~ ; ..ןער אויר בא" וירא אי, ביסII, ..ראס Pע Iאי")
2]6 .1 נעי\:ינ:בע פJו י~ p iיכ~ס .נןן
האם בעהאם סים יזן ובאער ערם ר"ם·Pיסננן אןר ערם עולבינען םשvס~יא , jןיום
ער האם אן~ ייע,כע איהר ו,tזנס ,ארס איהר האם ויי בעועהן אןר בים ,tזנבעריהרם.
נננפערבם ,וראר ירא בערב וייגש י~ אם ר~הםםוע אןר אם שןעורסםען צו~ן pןעסז ;
סיר ה.tזבןע זtכנננוריעןען ערם (;Iרס ,רראי סיר ויינוע יננצס ,אוי "ויר איו םא Pע ןרירק,יי
נננועו! ; ייוע איחר רעום כ!,tר ו::נכננחו א חאלבע ',ב 'tרוייםננר ,ייננס איחר םיעלל\\כם
בים נננםיבען אינניר ועיב ציייק; )!'יא יואונערר סי" וירא אורי איחר Pוסם ~חער,
וירי' ~הערצו איז ן(;/י ביםז tקיז זערב אןר ,.יין שםע.ב אלו,tז יויא ערר יינבער הערר
האם בעחערס איבוער אבסיי,tזרס ,האם ער ב,ייך נער'םןע בז:ך ערם ,טר(; /וננרלבעז
מיר ח~:פננן א'nם בעיציבענס; ארבז אלננסןע איז בע I:ננלע iבננוןו$רען ו' rשעהבע בע'
eס~ל c:.אזי מיר ה I$בוע ויר בעייאןבעררם אינגעך ויין םראנע אןו ריא איילעבעס ,א "j
ערווכער ער איו העריינכעריםעו א rריעזן רוילערן I$רם .פןו יענער שטיבער (; I/ה,Iזבע!
ביו ער האס נ I$ך אייביבע סעב בענעבעכס אייכ Vס פןר אןנ· סיר איהם בים (; Iכבעועהן,
נוIרע Bאםמובער ,ייעלבעז ער האס ,זtה jא' rיוו$רם יצו ו I$כ;ע ,בעפא'ןע סיס קו~,קעס
Bא· Pעועל ,אןו האס צובענומן;ן ראם ו' r אזי קעל 8א jירא רי&זע ,איו בעפאלעו
באנעצ ברייס אוי ,וע'! יזבם וועלכע ער איו בעןןער בעלאדןע ,אזר איו סערקורירריב
בעשוויני צורי!' העריינבעל < I,פען א" jדיא בערב .אל c-סיר אכעררע יצעבענ·&אסםובער
i.ב :lר~ ',- I:ע i ~ tרעי ,ה \! tעז מיר איהס ב I$כ':ג.ו ~ כט ציו" ב~נצע םענ איז די~
פער:פ~רבעכםtנע ערםער פוז ריוע :פערב אוו הז:tפעו איהס ענרל,ך נעפינעו :פעהאלםנ~ i
איו א Bוםמעו קזtרקענ:-פוים ,ער איו צו אונו באני~ פר"כי'יף צרבעבאננען C:: ,כער !יינע
' Pייערר ויינעז שוי! בעועוו באני} צערףםע! און ויין נעויבם איו כעווען אווי פער:פרעכי':
פןו דער וו! ,ראס סי ,ווז'tמעו איהם בימ מעהר עררPענם ,ועו! מי ,ווא'סע! ניט
כעועהן I$ן ויינע , Pיירער -וירא צערףסע jזייא ויינען -יזtס ער איו רער ועל-
:פינער ,ועולבען מיר הזtכען כעווכט ,ער האט אונו פריינר,יף נענריםם אזר האם
בעזזtבמ מיס וו"בינע : t$פער , Pונע ועורמער ,מיר וזtלעו ויף נים ןןאונדערן ןןזtס מיר
א תי::וכה, וערנעו וי'ן נערארפמ א ווי עס האט ; עהען א' nם איז אוא צשוסאבר
עי,בע מען ה I$מ אויף איהם הערויפבעליינמ פיר ויינע פיע לע וינר ,מיר האבען איהס
בע:פעםען Iער זזtל אובו ו~נען וערר נור איו ,ער האמ ראס 'פ t; :ום אירפן ניט
נערוזtלמ ,יסר ה~:פען א'הם איוף נע:פעמע! ,ר~ס וער! עו כוויכט ע 9עם צום נוסע!,
אה Jוערלכעס ער וערס ר,tזר בימ קעננו! לעבעו ,ז~ל ער ארנו נע:פ.ע jצו וו'סע , jוואו מיר
בר'יננע , j ועולע! איהם קעבעו בעפ'ב!ע ,וערלען מיר עם איהם נער JאJו מים :נPרכעביבען
יעדר יעוו יוt:ס ~,ז א'הס נ'ס בנופכענון ,ו~ל נור ועובינסעסנם קועוב Jאזי פאערןגח,
~ת גים בע.רtכע" lב .אר שaעכשסר מים גתע!(יר .ער האס אתו נער Iנ,Pס 'jכר
בשעינסע פןו י P II$ינ I$ס .ונך •1 21-1
ערר איינענסהיסער ערר עכסלI$םענער זום יזr כעןן I$ןער פעסtבער א rיער "סיכיננ~ ,ז
פןז ערם עועל איז ופו ערם ססעס~ר~.i
~וס ויי האנע Jבעcכר~כסעס ר I$ס סחיער ,ה~בןע זייא רערהערב יעם pלאנכ
פזו ~ ~ eססןכשען פייפעל אזי ב~לר נ I$ך רעם ה I$ס !!'יו כעועה! פזר ערר )יכקער ויוס
ערר ~ סס t.tרע ב:יענען אJו הינסעך וייא איז ער עשווענןע אירי ערם ש Y'Bבארנ
Bאסםו,ך יעולבער איז נעייןע ~ בעי I$חךסעך עסנש! .ו !$קי'"כז-ס האס צו איהם
נעריפןג :אןר ה~ס איחס נעבעסען ער ו I;Cל הערינcכעךקוםע •jערר ~Bםסו "iחאס נוו
ךיסען סיס א הייכער שםיעס צור' , Pועור "אס זיי נעפיחרס אויף ריוןע I$רס ,וערלכער
עחרס כיס בערזכס פזו קי rעסכשען ,כ~ר פזי ציענען ,ויעלף אiי אנערת ייילרע חין ח.
נעעכםפערס, איחם האס סאכסשז: I$ךס. ז" ער נעסאכס היער וו I$ס האנעi
י I$ס ייע! ער ז~ל בז:ך הערוכסןןרקיסע! יעולע! וייא ~לעס עדן..rהלע! .ערר Bאסםור
איז הער I$ננענאכנע! איו האם נעו I$כס צל י P II$יכ I$ס " Iאיהר בע Pי Pס נעיויס ערם
עזע" יערלכעך כיענס סוייס י I$ךסען אין ל I$ך ; ער ויענס שי t( rזיי ,יי t.tזירה ( tפםינ,
א"נענסהיסJ,:ר יזr ז I$נם סיר ,האס איהך ו'י עךנעז העךים איבזוך ועקם סז:נא::כען.
פןר א שסייו ; ר I$ךסען האב איו ויי נעל I$ןעז ל,עכןע אזו ו I$ךסען עסנןע ז" ב;ו,,נש ;
דול איך האנ כיס ליענ א הוכם סוס א בעלpעל~ .
םיעלל"כ C "וזeנם סיר נוסזוך רפ"כר ",האס נעו t$נס ר 1tSסיכI$ס" ,קעבם איהר
ערם א"נעכסהוסער פזו ךיזע ואכע! 111
"אוך Pעז ~ייו נ I$ר ~ויי פועל ו C;tנוע .u,אתם נעענספערם ערר Bאססיך,
"י 0I$איגנעפעהר פאך וע Pם טזeכאםש איו " ררייא שסוכער Jויעכ מ;ר ר t.tכוע ביי א
~ 8סםיבשען ה"ועל I$ננעקיסע; ~ פי,נער ,שעחנ·נע pלייערםער ייננער הער,ר ויעלכער
תאס ברעיס /yאייי יעם ::וירס jjlסי י רעועל ,ועולב};יך ;יעבס ",רסוע ,אזי וףג;לכ ;- . j
%17 בו , 1 'I נשעינעס פןר ר~ז Pיכ < tט,
טיר האב!ע עררפין נעי~ל~סוע, נז:בי~כע,1 יוכר ה~בעו איהם כושם אופ Jניס כעPענס
שםונעת כ~ Bס איהם נ ~ר ז i:צייסענוי"ו ,אJר רז:ס ~ כעיויסער פערנ~נרז: ר.ס ו'r
P
ר t$ס ער איו ראריר'!} גע יסען צי אז (t ה~ס איהם כעםחז:ז אוא ברייסעס איכרענט,
Bאססונער ,רז:ס ויי ו t:tלiע ערם ז:פססז:ל בעלי$ןעז עזזח .מאכנסז:ל בעסעכדיכ ירא
מיס ווז פןר ~ועובנעהבה Iנירנ סאבנס~' אין טםעJ איהם עסוואס בעכש פור ויעיר
רכי~לד ; ייייל יןנזו דיא שםיגעת Pיסס איהס א 1בעPיסי1.רס ער ויו כיס ייעכ jl1ערם
עס כיי ויי אוועב ו I;tכערןר ער בעחובס ןןזtם דיא ttDםסועכר כעסןע ויר ביי איהם,
יסס נעשלענ ; אןר ייען ער אזי וויעערר כ'י( וינע ,jכעס ער ךזtם ביי ו"א עעדל אןר
פרייבדליר אז נז:ס/ם ב~זעם אןר בעראכ Pס ויי סיס ועורסער אןר סהרערע! .איו אןר
בז:ר פיער אנדערע Bאםסוכער ,פJו ייעלבע צוויי ויינען מיינע Pבעכט אJו צוי" סיינע
פר"כד ,הזtכש נעכסןע זtבבערעדס איהם צו ווכעו אווי כאננ ,כיו סיר ייעלען איהס
נעפינע! אזו איהם ראן מיס בומע Jז:דער טיס בייזע! ברייבנע jא' 1דעם ז:רוכ אלזכ~·
דI;tייא,ר ייעלבער נעםינס ו' "Iאבט טיילען ו ~jראנע; ,אום איהם ר~רם צי ל~ועi
ר~נ הייס צו ה"ייזע~ ,ערר פו; איהם צו ך.1ירנעהי, p p וריjער .וועו עם אין טענ'יו ויין P
יזעי ער אין ב"ין ויכש ,ייער ער אין אןר אויב ער האס פעריואכרט ~.ייעלבע טיר Iז:לג:ז
Pעבען כעבע; צי וויסזע ועובוע ן" iצוי~סאכר ,רזtס אין אלעס .יסינע העררע ,:וו~ס
איף "ייס איי "Iצו עבספעזי אויף א"עער פראנע . iאןר רערפין קעבס איהר פערשסעה,:
י I;tס ריא ואבע) ,וועלבע איהר חזtס בעfנוכעי ,בעהערע Jצו רעם ועלבינע iאוכנל·קליכען
נאPעסען זכענשע , iוןעלבער איו איידן שנעל םארכייבנינאנבע!) ",ד Ittסיכאט ח~ם
איהם שיין ערצעהלס" ,יא ער הז:ס ערם י I;tוינע jסעכשע iנעועה Jש Bריננענרינ פןר
וצם אבערח(, א' rקוםםארנ'P
אונוער ריסער איו בעווז:רעז שס~ר pפערייאונרערס איבער ירא ואב' , jtוועלכע
ער האס נעהערס ןופ ייא צ·עכענ· Sאססובער אJו ער איו איעסר נעייז:ר jYכ"גיערינער
צי י Vרבעה , jועור עדר אונככ'Pל,בער םשיבעבער איו נעוף 1.ן jער האס ויר ד!:..ריבער
פזtרבענועסו איהם א rאכע בערנ א'יפצrוובע jאןר ניס דורכציכאוע :איי jש eאלס ז:יער
א' rהעהל ביו ער וערס איהם נע Cינען ,דז:ס נל p,איו איהם ז<נער נענ~נבען פיעל
טעהר אכם ער nז:ס בענלויבס ,דזע אין ערם ועלבי נעז אוינענבליק איו פןר ערס ש i3אלם
םןו ( tפעלןעכש-סיין ,צווישע iדיא בערב הי~רויסנעקוס ' ilערר יוננער ס~ • וועלבעו ער
ה~ט בעזובם ,אJו ה~ס ע Bעס בערערס צו ויך אל"" , iז:ס עסו ה~ם א~ילי פוi
נ~חעכטןע ניס נעקעבס פערשטעה ,jאןר אינ.;:דהו' eט נז:ר פר ערר "ייסענס .וזי
גיליירנוג א f1נעיןער ירא ימר האבש וי ..בעי::ריעבעי ,יסס ערם ןאנסע"~יעד ,ם~'
נשעיכטע פין ר~ן pינ~ט .בון •1 216
אונוער ~נב~ Cןע ,ער "אט אינו בעבעטען איחם צו פערצ"הוע ויז נעפ~ל אזו האם
Cעהר םערש aר~כע iוו"טער א,עס אז נ~ט/עס ב~טע Iצו בעטען אזי ' Pינעם ביט
האט ער אןכו נעו I$נט ,ר~ס ער חאט וואייגובב, ו"ן ~נבעטועפ t:. בע)ווריבען .וו~ס
I ~כעדוע אויסער ,יא ,ועילנע עס האם וי ,איחם בר~ךע בעט~נט r'p גיס בעחאם
צו ~בבעהייבעi עו האס ווען \Iו האס ~בנערערס ~כנע pוטע•i ווע Jירא נ~נס איו
יוייבען ~ייי ניטערל,ר ,ר~ס טיר ,וועלנע חאבעז איחם נעחעוס ,חאנען נעטתט וייj
כיט טיסגעיויינט ,רערטז:הנענרינ ויר וויא ער איחם ווע iטיר האבע jטיס
פ~ שסיי, i
האס אייס,עועה , iווען ער איז צו אוכו צ jם עדםסע iט:tזל נע Pיט ; jו אזי וויא \Iר האט
ויר יעצם פערעכרערס ; ער א'ו ,וויא נעוז:גס ,נעיוען ועהר ~ פ"כער ,ל,ענער יוגבער
ט~ jאןר האס וי ,בעבוטעז ~ויי שעה! ,ס~ ,אוגוער אייגער~ ,בייז:הל טיר וייכעJ
נ I$ר ר~רפכייט ,האס נעPעב .נוט ועה Iאזו עסד Pען ,ס~ ,ער האס נעהערס צ
םאוגעהטג; ,ייס .ז:נער א rטיסען פון וייגע נעססע רייר איז עו aליצל,נב נענלiI,נע1
שסים ,האס וייגע אויכ ~ iVל~כבע צייס געהtזלטע Iצו רעו עור אןר טיד וייגע! גע-
שסאנען ערשסויבס אוז נעוואדט סיס אוכבערולר צו ועה , jוואס ועיס ויך ר:tז אויס-
'ז:ו!ע סיס ויי! נ Vסייבוכנ ,וועלנע טיר האנ.:ין נעסעד Pט כים טיס pלייכעם נעייועזו.
פין רעם, ,ו I$ס עו הזזס וייבע אויבע iכ~לר ברייס כעעפענט אזו ה;:זט שט~ד כעPיjכס
זנ~ר וי,ך כיס בעווענעכרינ סיס ריא אויבעכ-ע Bעל ,אוז ה~ס באלר ריא אוינעב·לעדעלז:ך
פעסס פער' Cלאסע , Iנע Pייצעס סיס ריא צייהן אזו צווtזפענבעבוינע iריא אוי,ענ·
ריא e
אוננענtז ס יויערער איהם ס ה I$ עס ר I$ס האנ ~Iו סיד ב~Iטער pט, ובעטע, j
משוגעח .ער הז:ט אובו באלד נעל~וע iפיהלע , iדז:ס סיר הז:נעו ויר ביס בעאירט,
P
פעי \\כס אויפנעש Bיובנעj איו וועירעו נעוו I$ד \lOן אויף דעו עיר, ו' '!'I ער! עי האס
אןר האס ~גנענ et.tט דעט ,וו I$ט איו נעשס~בiע לעבעז איהם ,סיס י א ו~ צ~דן' ד~ס
עד ו ' ~לס איהם סיט ריא pול~pעס אזי ריא צייהו אוסנעבראנס ,ויוע סיר וו:tזלם ; ן j
פ~'ש:נד רוא "וו~דס, איהם גיט נעפיי-ט ,א j1וערביי :::אה עו כטרר בעשריש :
םערכאכדז ! :היעד וז:לם'llכ טיר נעצ~הלען פיר ריא ~לע איבדעכסע , Jייעלכע רוא
ה I$םס סיר געמה~ ; 1ייוע הענר ו I$לע jריר פזו ריי iכווים הVדויטרויסןע ריי Jהעדץ
ןןעלכעט איז ~ סעועדרנווב פול סיט בייו אןר שלענמע סctnזסעז ,א' jי ער ל כעך ; ט
נעפיכע jויר "יטער בעסרןג אזו פ < tלשPייס 111אזו ~וזו האס ער גערערמ כ ; I$פיע לע
ctזכרעדע ואכע! ,וועלנע ה I$נע, 1וזע! פערכ~כר i'I$בעציינענט ctזלס א םאלש ' ;l
סעג' Ctע t~ jי iפערדעטהער .סיס כיס וועגיג סיה הז:נעו מיר פןר איחם לויו בג.מ<:כ t:
פeיגעוד iכאסג:ראר ,אןר נימ ר iiיענרי; עסהר i"rו~,יט האס ;ור א ינז פערל t-:ועj
'aמ א rאזיי ב uשןןיכר ב.IIל ( tפjע בiןריjכ ררדר יר~ יערגונו אןר רipכמ~יני ' iעם ,ר~יי
~U נשעיכסע פו iי ~ P jיכאס ,כיי •1
ק~~eעטל •24
pתaזצpגת vנז נחם \fנעכtפ tlער אוו ס Iערtח ם I:Iרנונ~
tt
נעש'כסע עדכ.עהלם .ד~ Cר ז קיכ~ס האס תם יא
י~ iק~:rס ח.ם פןר ב"חסבם נעסעpום ,זו tעור ציויסענעו ~ pכנעו ,ןעוונש ער
האס נעסו~בעז rM ,נעןתר פןז ~נםרר&~ pו I;tו ,אוי עו איו נעיוע Jפ~ושטעניינ
איגעצריינם ,ראס ~ עמכ&,י עדו'כער רם~כס &Cוע'כע pלייערר ,קזע נים שט ; tוכעז פזר
אז איינפ~כעו ~.כ~"Zס
t.tוס עור יןבנער ם~ א rדצ וMי' דצנענ~כנע Iחאט ער ויי בענריסס יסט א
rהייועריבעך ,ירחער וטםיעסf ,נער תהו סרייבלד,ן .ר~ז Pיב I$ס האס בענ:נט!:ערס ו'
בערניסובב אויו ~ז'ף ירפיבילרן ; ער א rיסס עערוער אנשםעכניוסיים אזי יסם וןירער
י~ביצ~נםטן ,חאם איחם איסנעארסס אiי האס איהם אויר ז' r הער~בנ:נוטםע'נןע פוי
לאנג בעח ; t.tסזע פעמם חערוםבעבןןעס ,ורא ער ןו~וט איהם שייז נעהאם נעjכענם ם'ר
t:tל acננע רם .ערר ~נרעערך ,ועיכבעז וכיי Pעכע~ iנרופען "דער ~נכעריםענער פןו
סרן וכיאיסער נעשט ,"t.tנtל ןןיא ד~ו ' pכ~ט ח t.:'I$געחייסעו מןר עדר "טרייער'נעו
נשעט , ttס II,חאס איחם נאן יז rאווכארסעו א ביסעו I$נבעךי Pס פון וה האס
הדעויIכנעלענט ב"רע חעבר אויף יזז ' p iכ~ט ס אPסלvז אןו האט איהס נעסראכסעס,
ןירא ער יו\(לס ויבען זיך ~י עררס~הנעון אייב ער איו איהם בעיטון נעPאכס ; אוו עו איז
iכיעווייבם נסייען אווי פעריואןנערוס אינער יזז P Iיב <; Iס'ס בעשםאלס אח ~pיירינג
י''א Mעו חאס Iיך אינעו איהס נעייאונעררסP .יץר ,דעו עימסער ,ןטוובעו חאם
הערזפבעהjעס וין ןריעערו נעעפעכם רעס סיק אין כעיןעו ועד ~~עריםענונו, נ Mך ,חtJ
ונו היפ געו~נס ,י'~ס עס ווערס עצרע",ם וריסער. 1'11
~~
221 בעשינסע פור ר~ן . pס~נ· כוך .1
ערצעהוובנ פןר ו' שיודםערבע,ן אוס ער ה~ס זיך םעררענ \lגס א' jערר צ~הו פויr
ריא איגעונעשי tסע ם~ססוכער אור ירא געשינסע איו רורך רעם גענו,עגע iא r
סיסע •j
רער ~ננעריסעבעד האס~ ייייסער כע ~Iנס ") :יא" סאי ריוע כער·בכובכ .ורייו
אי ,ויר; ירא בעשיכסע פוי סייבע אובג;·)1.'jן עגךיבען אווי שגעו וריא סענו,יז ,רע iריא
עראיבערבונ ~ jסייבע אובגוp,ען פעןאור Iאנ t::סיר איסער נייע .::יסערצע , jאו' יי I$ס
רועבינער איחר וערס Iכיר פרענעז וועל איך אוץ נעסער פערסיכ ורערעז סיס סיין
יויכס י נע ואך ביס אויס- געשינסע .אום אייעד וואיבש צי ערם,ועז יועל איך r'p
ל~ , lעi
" 1א~·פעםר)• j ר~ז )iינזtס האס איחם אי iאלעדכ 1.ב'ס כ I$סע~ jער.:.:יפר~נע iצי 1
הזtם ער ז:ננעהוינעז ויי iערצע-ה זאם i lCי צו שוויינעז .אזי אויף ר' Iע םערש Bרעכיכנ
r
היעד א ~כראלוויען ,ס' אנשסtנ:טכןנ איו פי iארעל ,וכייגע עלטער jוייגע! ריי,ך סייז r
אכןכל' I$ pנער איו אויר גרויס ,רז:ם סייבע עכטער Jבעיי"נע; עס אזי סייבע פער
ויאברסע כ~; P\lנע 1עס ,ר (; Iר טיס א;ע ז\יערע ר"כסהייסער Pעכען סיר ;יי נז:רבישס
הע;!,cע ערן רייכסהים Pע jאכרו נוס שיצען נענעז רעם נור פןו ה·סעו .א' jיעם
ועוגינען ~רס ה(; Iס בעייאירגס א היטעשרעהנעס עםרנע! ,ייע,נ:גס ערר ; I$ט שן
ל·ענע ה~ס אייסנעשסאסעם טיס t.tוע העררל,נ Pייסע , jייעלנע איר חז:נ ב~ר ב-ע
Pענס ווינשען ,ארזי שעה! אזי כעייען ווציגרא ,א יבוכפריי ,ייעונע אין עבע iאווי רייך
אזי ערעל ,וויא אי:ן כ'~ ,jכער נל·קל·כער אלס \',יא אןר ביס tנ:ווי בעיטטעברינ יייא
א rייוע ,רגיגרא ה~ב איר סיר פערליעבט ,איך ז:יין עהרו,נ Pייס ה~ס פערר·עבס.
האכ ויא פערנעטערס פזו סיי! פריהעסcכער אה צארטעםטער ינועבר ז:ן .אי; זיא דז:ם
טיד אויך בעלעיכם סיט ערו נ~נצער אינשולר אןו אוי..רינtכוב' Pיט פJו איהר צרא Qעז
tIוtבעו ,אכןזעוע עלסעןו האכןע כעייאיםIכ פJר רער ל,עבע אוז ו"גזן ג יט כעייג; iר ('"t
:עבען ,וויי) וייא וייגעז נעייען איבערב.יינcכ ,רז:ס ווע; טיר ורעלע jעו~ער ייערע , iורעס
יא )ירא ל,עענו( ניריכנןע צי א פערניכרוכ,כ פיו יערלנע אונוג/ר נלייבער יט Cאכר אזי
וייגען נ י!ייאקםןע או' סיס אכןוערע 'ז:הרע j ~ערעםב I1ן וייגע! ו~בסם נעיערi
ביבססיב,
" .אירר אנרזעער ל,נעע ,אזי לרב.יגרא·ס פאסעו ה~ס פת אב' tסעגריכ Pייס ;ענ' "!.ג-ע
פיר ונס ,סיר צי פערגז<סע jצו Pוס; j :צי איהס א ' jהויו ,בז:נ ; tהי iiכריכ ריא זאלם p:
'Jס~ןו )Iןו tב יסב ע ,ייעלכע יעורם ~ויי אפס נעוזגגע jפןו ריא Dיזעטען .ר~ם האס
נ ( tר קם ריס "~ iבערעםהרם ץן,גועער פלאסjע אי iפערכרע Qערט או i :ג;ר נעpנ l:ן ,ר Vן
נעשיכטע פזר רזז~ קיכ~ט .בין , 1 2'l
עדיייעדעווננ ,בעט אי ,איי ,"Iערעלעד העדדו אין רעם נאטע! פח רעד העלפ,כקייט,
רvולכע איך נעסער Pאז אי" ,אי ,בעפרוער אייך Iזזנ~ר ניי ~לעם ,ררזזם איהר
הזזס א'ן ריוע Jלעבען נעל,עבס אjו תאס נאן ל,עבI ,זtנט סיר יעיר איחר וייט אזי
ייזזם האט איידז בעבד~כט יייא ~ יי,לעד חיה אין ריוע יייםטע ערטער צי לעכען אי!
שtב~רנען ; עד!אייעד אנשטענרינ'Pיט אןו ~ייער קלייריננ ייייוען ,יייא ייענינ איחר
ו"ט בעשאפען פיר ~ועלכע איtבנענענעדן ,אק איך שייעד אייך ביי ר I1ם I$רעדן פןר
ריסערשאפט ,ייעלנע! אידו וינרינעו עםנש הזזנ ערה~לסעז ,אה ביי רעם שסאנר פןו
יעיל איך נעגעהר , דיועז טחזI: טיו ררי.I,ט רזזס ייע Jאיהר ריטער , א יי~נדעדנרןע
בענע Jאי.ךי עדעכ.ער הערר ,ובהזזו ריא פל,כט ,יעילנע סי'ן שסאנד פז:רעדרט פין tביר צי
העלפען אייער אינבל , r ,ויען עם לזזוס וי ,ערצי בעפינען א tביסעל ,זזרער ~ייך צו
העלפעו נעיי"נע Iעס ,וייא אי ,ח I;tב אייך פערש E3רזזכע."i
אוס עדר "ייאל רריו.::ער" ח I$ט פJו רעם ריסער פןו "רער סרי'עריבער בייע
שטאוטוו בעהערס אועונע ייערסעד ,הזזם ער איהם נזז !!,א tבזזל אין יייעדער בייע
כ יו ירא Cיס ,אי; נזזכדעס יייא ער ק sl$ פח כעI IPכט ער הזזט איחם סראנט IIט,
האט איהם לאנב ;עניב אנכע Iעה , iהאט ער נעוזtכט " :ייע iאיחר הזtס ע eעס צים
עסעז ,ניט עס tביר אי! בזזט'ס נזזטע! iא iיי כאלד יייא אי ,ייעל הזזבע jבענעסען.
יועל איר נער Jטהזזן אלעס ,ויז:ס איהר פערואכנט פ ןו tביר ,אום tביך איי'!! צי ןןייוזע
ד~נ pנאר פיר דעם ניסע Jיייוע ,iייעוכי'\' iאיהר הז:ט טיר נעציינטI .ו
באלי ח~ס ס~ נסשזז כעעפעכט ויי! רייוע·ואק אי Jדער 9אסtכי "1ויין בייסעו
אים צי שטילזע רעם הוננער פJו רעם אנבער'םעכעס ,יעילכער הזזט יויא ~ ווילרער
חרגכריכער פערשוככ;ע jאלעס ייז:ם tבע jהזזס איהם בענענעו ,איין ניסע! בזזנ'ן אבדערן
c
ייעהרענד ער הז:ס נעכעסע iהאט ניט אייגער מןו ריא אוtב· :בעהעגדע ניס קייענדינ.
בערעדס קיי iייארס .יועו ער איז ~1י rנעיי!ע ואט הזזם ער וייא נענעבנען א ייינP
איחס נז:נצנועח jאזו הז:ס וייא נעפ יהרט צי א נרינער לז:כקע ,ייעלנע איז נעלעבזע
ר~רס הזזם ער ויך אויסבעציינע iאויף ערם ו(\'"נ נאהענט הינטער א פעלוענ·שס";.
אי iנז:כרעם הערים איהם, ויך ;;עריtבנע'עבט שןןייבענרינ אןו דיא אנדערע חז:נעו
"ייען ורא דער ;tזכנעריסענער חאט זי 'Iנעקויעס אייננעלעבט חז:ט ער נעוז:גם :
איהר פערלאננט טיינע העררעז ,ד~ס איך 1ו ;::א' ' P iרצע Iשיודע!י 'ב r tברןיסעס
אוננ,יק ,סזוט איהר טיר פערש 8ר עכע jדירך קיינע פראכע iז:דער אייי א iאנדער
ארס 'ב rtטרייערינע עדיבנ.עהווננ צי אונטערנרענע ; jעדז אזיי כ~וד יויא איהר ייעם
רזtס טח~ן ,ויע ,איך אייפה-!'.ע Iצו ערצעהלעlI.i
עראינערט זזו ירא קיכאט' j ד II$ פ ( I,רעדריכנ פוי דעם ~בכי~ריס Jlכעם ה~ט זיו .II
!23 נסעכ7Jם פןר י~ז קונזcס ,בןר ז,
וכ" j אלס אי ,האב דעם בריעף ~כנעלעוען כי! איף נעכג,עבע Jשוכרם אןן דאן ה I$וכ
'א" jציי"" :סע,ב ק ttרדעכי~ ,ייעםוכ ריא ~כר"וjע ,לןיוכ בעו~נוכ : פז:סנור צו וכיר
יי~ס ער האוכ דיר ב~וכ ראנס",ע אןר רוא קענסט הערצז:כ, דעם וואובש פו! רעם
בנונופעכוכ ~ יינוב ,אויף וונו::יכ;ע רוא קעבסס רנורבר"בנו jיז:ס ,ייז:ס דיא fנערריעכסוכ,
צו ריוע דייר האוכ נור צובעועצוכ ב~ך א"ביבע רואךיוכע iכאםנורליכע ייערוכער.
אבנובר הז:ב איך א'r בעבעהנורס i וי, תז:וכ t$ברייונוi וכיז EכרI "ריא צייס
אזי בנורנורוכ וסס לר~יביא( אןו חז:ב איחר ער'צ)והלס אלעס <\" 0חז:וכ םאסירוכ
ר I$ס ועלבינע תאב אי'! אויר איחך ם t;tסער נורצנותלס אין ח t;tב איחם בעכנוטע :א
ביסעל צו ווארוכען אזי tזבלנונזע ,יא פעיחייךאסחוכב פןר זיין ס t;tכוכער ביו איך רעול
וריסנון ,יי t;tס רנור העוצ t;tכ וויל וכיוכ וכיי וכ t.tכנו •jנוי ה~וכ ~tס וכיר פער r; :':ר~בען אןר
פןר צ יי כ \lכס אזר שברנו י ח וכןיועבר p
ויא ה t;tוכ בע ינוםסינוכ ויין פנווש BינוכVן וכיוכ
קווכער.
t;tבננוקועםן ביי ערם העיצז:נ אזר כיז ו i ::איהם אויו וכ Cארי.נענועם j בr איך
אזר בעהאנרנולוכ בנוור t;tןער ,ר~ס אז ערם נורס::נו Jאריבי~ננל,ק איז שוי iנע רינוו;ןן קבאה ;
ריא ע::יס \lונו רינוכנוו ה t;tבען וכיו פעיפז:לבוכ ,ררייל !'יא האבע iבנונלריכס ,דז:ס ריא
צייבנובס פזר )יע::ננו ,ןעולנע עדר העד~ז:ב ה~וכ וכין בע רריעו ', \lאיו פיר ויי ~~ ·~ז:רען.
אם עםהרסוכע jז:בער ה t;tס זיך וכיוכ וכיי jז:בקוסע! בעפרייוכ ערם הערצ~ב Iס צרר"טעי
רז:ס יערעתו ה t;tוכ עדרפןר ננורנורוכ ; או Jז:::גיי~הל וי' jנולםערעי כורדעו האוכ ויו
צן וכיו אויו נעיןיעעו; ועהי ונט אJו פו"ברלי! ;:ה t;tט איהם ד~ iפ ' lךנא;דז :דז:ו
איבערבנושסינובנו jוכיס עדר ארוכ ,וכיוכ ייעובער נוי הז:ס סיד בעננוכ1:נט ,א:וי יייא
פדיינד הז:בנו Iונולסנו Jננוהייסביסנו איינעי םאר'! אנדנוך JאJו ( tורי יייא ייא פריינד
שאפס פרן י jt;tםנורנאבד t;tאיו צי וכיי בנוייש ביו רנום העבססי; ;1.יאך :נjז פער
וכוירליכקייס ,ה~וכ נור וסך ענוכרנו Pוכ ריא פנורכז:ךנענסס Vוז:בען פjז ו"ן חי~רטצן
ער חאס כעמלי;- אJר איבעךהויםס ~ לינובנו ,ןעוובנו הז:ס איהם נעוכאבוכ אונררחינ,
אj ייינע! בוינור ,ררנולבנור איו נעיערן ז" jפא t.:ס'ר:, (t. בנוליעבט ר'א ס t;tנסנוי פוי
ראס עס אין ארבטערסהא , jאןר ריונו איו ננורןעו אווי שנוה , jפערCוכעכףנ אןו עהרל' , j
בעריען שרעוי צו ~rכע ;Iייעלבנו פו jייונו אייבענ' Cאפסע jאיו בוי איהר נעיר !;:אין א
פןו עדר שעהנעך בו·נורב'ייןננפררי האגעי עבדליו :נער- וכנול;n ריא הנובער jרבאר,
ארם ויא צו בעוייגעז ר~~ i~:יהו רזtס ער, "ייוכ, ~יי ייארבש נעסךעיבjע כאבדז':ס
י~ gךp פער'BCרעכ, jV איהר צ ~ עכסי::ל~םעi חגובםםגו ,נעיגו צו Jנויירכגע ,תאם Iיד
נעשיכtכע פין י P It$יכ I;tס .בןן •1 222
כיס ארכ Iער ~ננער אונוערע ציבנע!, שטיס;ע כעס~כס כ I$ר ה t$ס ,יווגס פערב~ס
פערער ,ייעלנע ניס אינער פרייער ריא nערצענ-סנעפיה,ע פי! פערליעבtבע '~, Dיא
ציכג ; "עדי ז:פס ט~כtב ריא נעגעניוז.זרט פןו ערם נעל,ענtבען נעכענשםזt.נר ערם
פע' I:טעםטען טיטח אןר ירא ררייםטעסםע צונ) צוטישט אח שויאך 1$ ,היסעלי יייא
E:יעלע בריעף חאב איך איחר נעשריעבע Iי יייא פיעלע ענטפערס ,פרעהליכע ארI
אגי~טענרי)ע ,חאב איך פןו איחר ערח~לטען ! יייא פיעלע ,יערער ח I$ב '~ iפער
פאס~ אiי יייא פיע'ע פער Iע Iהאב איך געסאכט ,א' Iייעלנע טיי Jהעץר האס
(" ןיםכענ~סע iאלע זייכע נעפיהלעז ,כעשילרערט ויינע nייםע בעגעחרע! ,נעפייערט איחר
אנרענקע lא I jlייו איב Vרנענעבי~ Jצו איהרע ריענסטעןי אלס איך חז<נ ענרלי:ו כעועח,I
י~ס ייוע ליעבע פערצעהרס טיר ,ר Dt$סייז גייםט איו סיט רעם יואיבש ויא צי ועהן
נעןן~רען פערשמאכטעם ,האב איך בעשל I;tסע! צי סה~ן ר~ס בעםסע אןו איינצינע
מ,ובעל ,אים צי רערנריינע! סיי jכעויינ cפסע iאזו פערדיעכtבעז ציעל ,נעסלי,ן ביי איהרען
אJר עד האס סיר נעענט- כעסה !t$ איך ד~ס האב פז:סער איהר האנר צי בעסען.
פערס ,ר DI;tער דאנקם טיר פיר טיי! שעחכעם פ I;tרשלאנ ,סי:ן סיס וי rהויו )5ו
יישר או ער וז<ל ס~כעז 1$ פער:פיכרע j iזזבער ,אווי יייא סיי! פז<סער לעבס נ t$דן ,איו
דיוע! פ t$רשל \ t:כ ,דעז ייען ד t$ס וז:ל ניס געשעהן סיtב ויין פ I;tלשtכעבריגען ייארגש אןר
ייילע! ,איו לוצינד~ ניס נ:ח רי~ סיידלא,ן יןעלכע עס! נעהסtב I;tרער סע Jביט ~יערכ
פיר tSפריי אי; נעהייס .איך האב איהם בעדאב Pס פיר ו"נע ניסע ייערסער ,ורייל
איך הז:נ נע Iעה! ,ר Dt$ער חז:ט נעהאtב רענם אזו ור"ל איך ח t$ב ניט נעציוייפעלס,
רזtם סיי) פז:סער ייעט בעבע! ויין צישטיסוננ I$ ,ווי נ t:tלר וויא איך וועל איהם גזזי
בעטע! .איך ב rרער יבער אונכעואסtב ~ייעננענאכנע iצי ו:יין פאםעי אום איחם צי
עיצעה לעז סיין וראוכש ,אלס איי ב rחערייננעPוסע iאין ויי Jציונער ,הז<נ איף יי<יחם
נע<בינן:ן האלטעכדינ א נריעף ,אןו איייעי אי ,האב נאר סיס איחם נע Pענט יעטו.
I
~ ייז:רס ה t$ס עי נעוזזבם " :לעו ייוען נריעף t:tp ,ררעני;tז ,אין ועה וועלכע בנ t:tער
ערר הערצ~כ ר' pארר~ יייל טיס 'יי סה~ן".
ייוער חערצ~נ איז ,זאלtב איחר וריסעז ,סיינע חעריען ,אייגער פון ריא ניןיסע
אנרא" רעי שעחנםסער נעבענד פןר ויך אr נעפינען א ניען ,ויאס ,יינע ניטעי 'et: פr
לך!וא .איף האב נעלעוש רעם רביעף ,ייעלנעי איו ני~ייע~ iווי שסיינעלהא t tב נע-
שרועגע , iדז<ס איך ןיז'cס אפילן וביין אייבענעם פ~טער נעטזcרעלtכ ,ווע' ער י'אלס
ניט ערפילמ ריא גיסע פJר ערם הערצאג ,י;tזס עי וז;:י וביר איבכע Iאסס צו איחם
עלסVםסjע זיה .jצו jל" '!jהאם ער פער שיקע! ~לס נ IVעלשאפטעי צר וייכעם
~;גסוננ פיי סיך פ~ררנ;ן~. !"' ,I:ןעכ~'" iIיר יסי צי ז~ינען אןיף '~ו~~ lר~ יי~
225 נשעיבסע פי iוזז :ניקז:ס .ני, 1 1
ורזזס כובער ,אום ד,tזס בוס צו ערפולען ,יי~ס ער ה~ס אין Iו rל"דעכשא:::ם סער
ש Bרזזנע•j
עדר הערצזזנ האס ttיחם כענעבזע ערלווכניס צו רוער ר"וע אה האס "סר
אוהם צי בענל"סע"I "t: .iנען זזננעקיעס jאין ס" jנעניוסס·~רס .ראן כעפי,לw
פאסעו אויפנעכיסען נעווזtרען לייט Iיין שטאבר אJר איך חאב פJר ס' r Vgרנאנרא איו
כיי בעאיולס צו ועח; סוס 'ס'' jליציבדא'ן ,אןר ס"ז ,יידענשאפס האס אייפבעפלאסס
פז ר~ס ב'י I$ ,כרר I$חו זוא איו בי' "סר ב 11$נום בעיי I$עדז ~כנעק'הלס זtעדו פער·
שו~פעז .צו ס' rאוננליק ח~כ איי עעצוחלם וועבעי מיון ל·עבע ר~ Iפערנאנר , I.'Iו'
ווייו או ,ח I$ב נענלויכס ,ואס פןר אוא נו,.סען ")"רפ וווא ער א'ן מיו נעיוע' ,
סיי! לוציכוא'ם !!'יא האב אוהם חזcב איך ק"ן ואיו ניס נעיארפס כעחא,סעי•
ש Vהבקייס" ,ן אjו Pייכסייס ארrו שסארק פערלויבס ,ר~ס סי ' jלייב האט אין א'הם
אויפ.כעייע Pס רעם ייאוכי~ צו ועה Jריא יונבפווי ,ייעלנע בעויצם ארזי פ'עלע עוכל Iת.
צי מי' jאוננ ל' pהאב איו ערפיוס r'lוואונט -אןר האב ויא איהס נעי ' ;: IVג אין אבעבר
ב" יןעלני~ jמיר ר t$ס פעבססע.ר ליגסעל רורי ו;)אר רעם שיין פןר א ייעקסענעם
פלעבןע ועעו :ער האס ווא נעועה; אין א סוך ,אין יעולכעI iיא האם א'הם אויס'
שעהכה"טע,1 אן אלע אנרעוע ר~ס עו האס פעונעסע! שעה , j בעזעהן אווו וראונרעו
ויעונע עו האס בון אהעו בעועה •jער איו נעבוו Vננע iשטים ,ער האס עסהו
באנצען פעוסיעפס אJר ענר'יך א'יי אr נעועוJ נארנ'שס נעועה; אןו נעהעוס ,ער איו
איחו ,ו"יא איהו ורעט "ייסער העוע iאיז ר Vם פערלייף פ ןו !"ס א' j פעול·עבס
איככלי' Pלכער נעשינסע ; אJר אום סעהר צי צי פלאעtכן 1"1ו"עונ", t.ס:::א ויעלכע ער
האט פזו סיו בעהאלטען אjו נאר זזכנעסוויס רVם היסעו ,איו איהם ריוך א צופאו
איינסאל הער"ננעפאוען א;י רוא הענר רוצינראוס א צ'.גtכעלע ,א;י יי',גלבע iויא האס
סיר אויו צערסל,ך ,פערשסעבריכ אןו אנשסענרינ נעואםהען ,ביי איהוע; פאסער
םערבאבו (t, איהו האבר צי בעסע , iראס ב~י vדם יייא עך ה~ס עס נעועIע iהאס
ערPלעוס ,ראס איז איחו אויז ויינען פעוא"נונס אלע שעהבע סעון ח כו נ"ס
איP iעו 3ע,ך ייעלכע עסן נעפיבס נ" ריא איבריבע פוןיעז פjר עדך יעולס א\\נעצר
ווייז ,אוי סיו וזזגע iרעם אסת או ראס לווב ,סיס ייעלכע jר~ iפעוב tcברז tהאם
כערערס ,רווא ויכסיב עס איז א"ייו געיוען ,איז סיו שו;י ראם~וס אז ויציברא t פ jו
איז אוך האב ~בכעהוונען פאר איהם סווא צי האנען טיו ,ביס בעפע)זע בעייזע, וי' i
אי iויד צו נעה1כג i.א'ן אנם ,ווי" ער האס Pי;י יסנוס ניס בעואוןע פערנעןה ניס צו
ועוע! פזו ליצוברא j /אי! אייי אויף ויא צי Pיועווען איבועו כע'~ Bעויו ,וןעו אפיול נוס
~ ",,.ך r'pנעעוג Jlנהיים .עררןצ ניס נעיpח· רא א"פעחיסכ האס ועצס I$נבעריף.ב!ע
p.. ~ J.i.
בשעיכסע פ;ר רז:ז pיכ~ס ,ביי , 1 224
ייעם מים איהד ' nיד~םהען ,יייי' עס אין ~ברעדס נעייע Jאינסענ'יך .ו'י iפד"נ"'ד
שtי'פס ה~ם ג '!I'Iפעדפל,כסעם איהם פJו ריוע B Jלאן ~כצרייעכרען רידך ריא
שסאדקססע בעייייזען אןו כייש Bיעלע ,jוערלנע איך ה I$נ כ~ד כע Pעבס כו1כע ,iאויי
'ייא איך הז:ג ~בעד נעועה , jס~ ,קיין זאו ה~ס ביס נעה~לפען ,חז:כ איך מיד
פ I$רנעבומען רעם העדצ~כ ד' pאדר~ דעדפןו צו יויסע Jצו נעגע I$ ,jבער רז i :פערכאכר~
ווייל ער חזזם גערענקם ,רזזס איז כעוvו iנענןג ל,ססינ אי iקלינ ר~ס צו פעדשםעה,j
איך אלס םד"ער ר Iענער ה;tזב ניס געסזזדם נעחא;סע; "!Pוא,ך ייזזס ואל ן"ן אןוי
שערל,י פיר ריא עהרע פון ס" 1העדןר ,אום סיר I$כצינארען ה~ם ער סיר כעו~נס,
ר~ס ער ור"ס גזזר אי' iמיםעל' ,ייא ויך הערויסציש'זזגען פון ריא כער~כ j;'pריא
ערו :" Iכערj שעהכע יוננפדיי' ,יעלנע ה t;Cס איהם אויי בעצויבערם ,און דזזס אין ,ויר צו
פין איהר אןיף א"ניכע סז:נאסע ; iער ה~ס דעדינער געיי~לס סיס סיד מאנע jא
בעון"! צי ס"ז פ~סער ,פיר א תירץו ה t;Cם ער ערם הערצזזנ נעוו' I$ם וז:כען ,דז:ס
ער וןיל קויפען איינינע פערר ,וועלנע סע! קע jא' jקיי! ~רס נים Pרי;ע jג,סער אלס
קיים הז:ב איך רזז! :כעהערס .הז:ב אין צונע't t:כיממ צי ויין סיי jנעכורסס ז:רס, rא
ענ:נ'; Cווס א,ס רעם פערנינפסיבססעז פו Jרער ייעלמ" ,ייל איך הזזב כערענקם פןו
סייז איינענער ל,עבע ,אןו איך וו~לס עס כעסחאז .יעו Jאפילו ויי ! aלא iוו~לס ניס
נעייען אווי בוס ,ל"" ער האס סיר כענעבנ !:אזא '~עחנע כע;ועכענהייס וויערער צי ועהi
סייז לוציברא .אי;ן הז:כ איהס עררינער בעכע::גען מוס ה פיר 'יין aלא! און ה I$ב איהם
נעראטהען ,ער ו ' I;tאיהם ועחן אויספיהרע iאוזי '~כעל יייא סעבל,ך ,ווייל רזזס וועם
נעיייס אויף איחם נוס ווירקען ,ורען אפילו ריא ;יעכע וזזל ו' rיויא שסאר •Pא;וס ער
האם רז:ס סיר ;I E:זרנעשסע;ם ,ה;Iזס ער שו'ן נעהאם " -יא איך ה I$ב ש Bעסען
ך lIינא:גע - lאונסער רעם סיסעל מוו מאן כענ~סע 1ריא חעכססע מריינרי~אפם מו I
דער נייערנייוננפךוי אח האס נ t$ר נעו ו כם א בעקייעסע בע;ענענחייס ,ויך צו ויכערr
פאר וייז !~:סער אייךער ר~ס וו Vס בעוואוםס רוערע , jיו ייל ער האס סורא כעהא~
פ~ר דעם ר:;:צ iפון רעם העצר t$נ ,וועז ער ייעם וי"! רעריויסעז פןו r'lאו·פפיהריננ.
ל·ענע איו אכער ביי עםהרםtכע יוננע ל"ס ניס מעהר וייא א פאריגערנעהעכךע "!,אז
ור!'.לנע פערשייינרעמ ייע Jויי האגע iרערנרייכט ןייער כעצסע jציעל ,א יז ס~ ,וו~ס
האונ ביי " 1נעהייסן vל,עבע ייערס םעשר ייאוכ רע ,jיוייל עם האס א' jויך ג~ר )יס
ירא ריכסינע וא,ך יועלכע כעהערס צן א'כתער ל,עבע ; אלז t$ןןיא ר;tזן פערנאבד\(
ויינע וויכשע אויפגעהערס, ה~כען בויערכי ,וכבפרן י, ו' r האס גענ;Iזסען ריא 'יעכע פJו
זיי ! פייער איו פער' ;t$ע~ כעיי~רןע ,ער האס נאר אלס או' Cר"ר ו' 1געייא'ס ערייי""
'יייזע צו וכאכעJ r'l אכער חטט ער ,]'.Jויכס איגת' j אr פערבעסjע ; יא צן אום I טערו
221 נשעיכטע !)זר ר~ז pיכ~ט .כיר •t
שטראהלען פןו ערר וכנה צו פערכרי-סןע פייכט'Pיט .פער~ייהט ופר gווז tאןו
ר~ס אזי אנוו צע'ס ר~ס ןרי-כ ~ייער גוערחהלוננ ,ןער נעjרס ווייסער סיס
סינסטעu .
ועוחרענר רזtן pיכ~ם האם ראס נעו I$נט ,האס pאררעני~ הערזtכנעל~עזז Iייו
Pז B :אויף ויי iכרוסט אןו האס אויסנע Iעה jיייא פערוונ Pען אז סיעםע נער~נ; jVp
אי Jזtבוו~חל ר~ 'Pזtכט האט איהם צייייא סז 'tנעבעסןע ער ו t$ו נעjה יוייסער טיס
וי'ן עריבעחליננ ,האס ער יזtך ניס אויפנעחי'בען ו"ן pז B tאןו האס ניט נעענסםערס
ערםס נזtר א לאננער Yייס האט ער יייערער או'מנעתייבע iו'Bt$p r ס"ן ייזtרט.
ק'r נ'ט הערייסכעהjעס אןו פןו B~ P סיר )':יא קען ך t$ם ,ז'נ" נעואנט : אזי האט
סענש אז ערר יעולס סןע ס'ר ביס כעיי"iע Iפער Pעהרס ; ערר ו<.:רצ-שורPע ס"ססער
.IIל,ם t.tבאר איו '~ר נעלענןע טיס ערי Vpנינ rטאר ( t.סיסא ,אוי ערר וי I$ם ו t$נט t$ךער
נלויבט אנטדרם איו א שוסU.n
אr האס אויםנערופעז ך II$קיכ~ס "ךtזס אזי ניס וואהי ,שועור ',א ו"
P
שר Vו ת זtערר ניערערטיעכס'נ ייס אווי "אןו עם איו ירא נערטסע חעכםטעז צזtןר,
חעכסט אכשטענךינע ראעס. נעוועt$ J איו טאראםיטא r עכינ ו I$נע ! jריא p וואם צו
אזי עם וזtוס ויר ניס נלויבjע ,רזtס או t$עךח t$בעכע פיוםט rו~ל ',ענעו ס'ס א
י Cאילא Cא iאJר יעור עס ו~נס פעוPעחרט ו~נס ל,נעז יייא אן או "Yשויקע ,אזי ךזtם
וועל א 'י א'חם נעווייועז צופום אןו ר"טעברינ ,בעוואפענט I$ערר ניס בעוואפענט,
1.
ב" נאנט ~ערר ביי'ז סזtנ ,וו'א אןו וואו ער וו'ל".
Pאררעני , t$ועולכי~ jריא סשונע ת איו רר'עערר I$ננע Pועסן ,האט איחם טיס
שטאנך סיס ויי, אr פערונזtצסע אוינען t$ננע Pו Pט אין נעוינס אוי א'ו ביס בעוועJ
אויםחערע , j נעשינטע וי"סער צו נעהו ,אזי ךאו ' pנ I$ס וו I$לס א' nם אויי נ'ס Pענעז
וו"ל ר'א בעלייך'וכננ פ;וערו סענ'נ' jטאראס'ט t$האט איהם ועהו או'פנענראכט.
טעיקדו'רר'נ ! ער חאס וי ,פ'ו ויא או'ו שסאו~ Pבנענועס , iוויא ויא ייאלם נעיועועi
ו' rאסת ע אוז נע Iיצןל\כע נע E:עחלער'ן -אווי ח t$בען איחם ו"נע פערי~ I$לםענע
בינעד פעו דועה ס ערם קז P I Btאודענ'ז ,:יעולנער איו אויסער אלעם רנ.ם נעדועJ
אJו שזוקע אזי עהנויכע 'עצס נ~י נעהערס וופע; ל'ננעו ',1 אוי ח I$ס ס I:ינ~
מיטווע ,jהזtס ךעם שםאם נ'ס t$כעניעס jפיר ונס iער הזtט נעכןסען א שטיז,
יעו'כער איו נעלעכע Jועבןע א'הם ,אוי חזזם איחם אזןי ' Cסאיiכ נ!'.נעבען א וואיף אז
r'lבריסס ,ראס ער איז נע!:אלע iסיס' jריקע; צו ערי עיר .אלם סא \:t:,:'c :הא:ג
געועה , jיייא ויז הערר יעורס ךז< בעחאנרעלם אויי ::,כ;;וש האס ער רעם ס::ובעבעם
ר'~Q. ה~ס ~ב;ער' Dעבער V
ר ר פייסס i צ וו~סעןנעךריקטען ו'r יסט נעבעבןע
~
נשעיכעם פןר ר~ קיבזlמ .בור .1 '!'l
צו ערוואכןע א' jמיין ברוסס ,כיס י'"ל אור האב נעצוי"פעלם אוז ליצוכיא'ס עהר
ליבקייס או jמרווהיימ ,וז:כעדןר ווייל אוד האב מורא נ ~Iהאס פאר ע,leס~ יי~ס עם
ו < il,פערנאנרז :ה~ס שסענדוב פעדלאנבמ נ.סרזזפע.1 ה < I,ס מיך נז:כר ) 1ם י'ורPל,ך
אנסווז:רסע , j צו ועה Jירא ברועף :ייעלכ'~ אי ,האב נעשריעבע iצו לוצינראי! ,או iריא
,ועלבע או ,האב פןר אוהר ערה~לסעו ,נו:וט רעם אווסרייר ,ראס ערר שעהנער
איבה~לס פי iאוכוערע נריעף פערש~פס איהזב א נדווסעס פערבכינ.ג' •1אייכמ~ל ח~ס
וו ,נעסר r t$נען ,ראם לצווברא האס ביי סור נע:פעסעז א רימערנעשיכסע ,וועלנע אוו
נעפעלעז נעיי~רןע ,בעימך ריא בעשוכסע פןר I$סארוס פJו '~ב אוחר ועהר
~יעו· ~ ..
קויס האס י P it$יכ t$ס נעהערס עדרסז:חכעז י t$ס רוסער"בוך ,האס ער אויס"
נערופעז " :ווען אוהר ,מייז הערר ,ייזזלס מיר נלייך אוז ז;נהווב פו Jאייער עךצעהלוננ
בעוז;נס ,רז:ס פךוול" iלוציברא האמ ל·עב נעהא t:רוטעך'נ יכער ,ווז:לם אוהד נוס
בויסתיב בעהאמ פיעלע ר"י ~נ'צרוןעכרע ; ,מו ,צו אובערצ'ינען ,ד t$ס ויא אוו העכסס
פערשסעבריב ,דןע ויא ייזזלס כשום אופ Jכיס בעןוע iא וןו קלונ יייא איהך וז:בס ,וו·1.ן
ביי מיך ויא יי\(למ בימ נעה~ס !"ק נעשובאק פיד ~זא אכנעכעהמע ~Iרצ''.הליכב.
מעהר פעדייעךע! אום איהר ' Cעהבiכייס, ייזזדם בוס ברווכס איהר רעדיבער 1" 0
אוהך ניוסמ אJר איהרע מvלןח צו ריהסע , iער Jרז$ס רוז:ס אור ה ער אי! שוון אל"ן
פג;רשtב 1:נרובססע פריי אוi רז:ס ויא אי! רוא שג:חבססע נענוב מיך צו איבערצ"נעז,
פו Jערד ייעלס ; הלואו בtל:;':יי איהר א וו סער אמאריס פJו נאליע Jאיהר אוור נעשו iג:ב
פד"ל'r ערם בוסעו רזז iרובע ,פזו בריענעכלאנר .רען איך ביו איכערציינס ,ר C$ס רעם
לדגונדא ייז:לסעז אוי'! בעפעלען נעייזזר Uן רוא ראראירא או Jנאראיא ,רוא קלונע
איינ~אלע EI :ק ערם Bאסםור דאדינעל אJר רוא אויסנעציינענסע פערוע jפזו !יינע
~ !iססיכ Cע ל,עער,ר וועלכע רע ווננס סיס אווו םועל וrו ,נעשמאק אןו ל· ,נtבקייט.
ר~ר עם 11.' Pקוסע י א צייס ,ייען רווע אלע פעהלעד jו I$לע iפעךכעסעדם ויעiעי·
מעהר נע ב ע i אייך קעJ אוך וואו מיר נזזר כזtנצוגעהן איו וביי, jףר:;':ד :זיהר כרייכס
אלס רדיי הנודעדס בינעך ,ייעלנע !'יבע jרוא ~,נוננ פו Jסיין הערצע ' אjו ר~ס פעד~
pוr איך הז:נ ז:נער סורא ,ר I$ס איך האב יטו' jסעהר ניט ננונען פ;ר סי' jלענע; i
רעס או! ~ולדינ ריא סנאה אjו ריא רשעית פ;ר אr איי jאיינצינעס פוי סייכע ב יכעד.
r
ר I$ר פג:דצייהס ,וב' הערר ,ראס איך הא:פ נעהא;דעלם רוא פ Uרפל וכסע צויבעערר.
נענעו אןנוער ז:נרייר אין ב:::ה אוור איכםעדנרזזכע , jויוול איך קע ' סיך ~:וי ווענוג
יי ע ו אידו העד פזו דיסעד-בעי t:וכסנ~~ j :זו פ;ר ייאכיערנדע ריסער, רערע, j v
' tייבדו!'lם ן צו
'It"Iועי pזע אייכה ~ tcםזע רוא שסר ; t:הלiע פ~ דער זו; צו גענג j:וןארימק"ס אiו רו~
~29 נשעיסכע פןו ד~ן ק'כ~ס .ניי •1
ק~'eעטל .25
'י"י ןערתו תכוע ID'mיוא ון Mןנעררכ\Sרע ז"כעוי ןועלכע חאגבעו \18ם Iרס ס Iם ערם חעיעtיירן
J
ייםער פיו ל" ס \Sנtפש \Sא Iן ם Iערר \1ס~וענ ' ISאיו "יא \1זוי ער האם נ~כנעםת~ן ריא חשובח
ןו Iב:נע;tפענעוכ tlס )ייע;כער ת~ום הערייםגענומען \1חשוכה פיר !יינע זיגר(.
וז:ו <; Iנפאבנעז ר~ס ננ:שEנרעך ,וו"ו ער ה ttס ניס נונ ...
יי ttכס א'כעדסרעסiע יעם ערהאלסעבעם כעפעהו t$ .רזי יויא ער ה <; Iס ז:נער ענרו,ייו
נ'ס נע VPנס אויסה < t.לסןע וייו שררייבע , iה I$ס ער נעז~נס " :נבנ:י'נער הערר יאו
קיכ ttס ,ניס יסד אייער וענע iאןר עדוןיכס ס'ר זtכ'' Cעד צו נעהםעז jאיי "ז:לס
ועולע Jאברנעואסס בעה iצוד' Pאה"ם צי ס" iרר"כ אןר קינרער ,סיס ועולכע איך
קזע ייעניכםסענס רעדןע יי I$ס איך יייל jאייעד פעדל~ננ ,ד':) Dttיא ' ttlסיס א'יו
הערויס~ועחען tב~כ אJו נ~כס אןר נ'ס רעדע Jקיי iיי I$דtב יעוו איך ו'יו -ר I$ס חייסס
נענרז:כזע ועכערובעדהווד .ייעז יוא חייח יי I$לסעז נאר ה"בסינע צ"סע iנערערס
ייוא " 1ה t$בי~ו בערערס צי עו D'ettצווסע , iייז:לס עס נאר ניס בעיותז ארז' '~לעכס,
רר"ל א'ר ייז:וס פיר א ניוסה בעקענכ רעזעד סיס סו rע Iעל יי ttס סיר ייזtלס העד "'Iף
א'ים;' ויבזע אןר r'Dלאבע ין ; I$ס אויף רו iע ארס נעיו עז ערסרעבו,ד ; זtכער עס איז
tJושירעע ו~י אןו ריא נעריוך סזר כיו אייגעם פכ \ tצנ ,j :ויז נ~כעצ; iעכiע צי Iובn:
\ נעשיכסע פון ר~ז ק·כ~ס .ובי .ז 228
אזוי נע נענען ,ראס עד האס איהם 'סי' j :ערססען pול~ pאווענבעועכס אויף ערי
איהם ניס צוסר I$סע, iיינע ער ד ,איו הערויפנעש eריננVו אייף jייו pער eער אין הז:ס
ר'Bע •jערד ציענענ· eאססיך ,וערלכער האס איהם נערוז:ו:ב העל!בייו ,האס ארין ניס
ב ע םער ז:בנעשניסע , jאין ערסס נזזכיעם ,רויא ער האס ו"א ~לע דרייא נעגראכס
ארנסער זייו אין האם ",יא נים צוקיילס ,הא t:ער ',1סיס רער נרעססעד נעל~סענ·
קייט ציר' Pכע Pעהרס צי ריא בעד.ב
סאנסש~ האס ויך אייפנעהויבען אןר האם E:י Iערם ~ eססוך נעייז:לס ראכע
נעהסע Jפיר ריא קלע ,Bויעלכע ער האט נע Pרינע , jיי"ל עד האס נעסענהיס ,ראס
ער איו שילדיג ,ל"" עד האס וייא פריהער ניס נעוז:נס ,ראם ייוער סעבש ייערם
האם איהם נעעבספערס ,דאס ער האם ציעכעכ E\ -אסטיד רער צ"סעכ·ויייו שמינע.
געוז:נס ,א~ רוע! סאכס י I::ז :האס עס כיס נעהערט איו דאס נעייע Jויז יע עס וייא
סאכםי I::ז :האס ראס ~כנעל"קענס ,דער eאסטיך איו איהם קוון Nוונעכע שו,ר.
אבסרוז:רס ביס בעגליעכען שולריג .או! רער סרף פיו ערר בעטייכטע איו נעייעוען,
ס'ס נעשואבעj האגען וי;ן ארזי ר < I.ס וייא האגש וי'! אננענוסען פיד ריא בערד אוJ
ריא Pילאקעס ,ראס ייעו רז:ן Pיכזt:כ ייז:לס ויך ניס העריינכעסישס ,ייז'לסע jוייא
א'ן שסיקע.ר צוריסע1 זי'!
סאנסשז :האט גאך אלץ בעהאלסןע רעם Bאססיר אזו האס אייסנערופען :
"לאוס מי ,נז:ר ,ננערינער הערר ריסער פןו דער tכרריערינער בעטיtכאלמ ; ריוער איו
ריסער או! איך Pעו סי;ן אלוז :סיס איהם ז:גרעכ- I"P ltIבייער יייא איך אן Jניס
~I פייסס בעגען פייסט ,יויא נעtנהז, j: חאט סיר ער ןיז:ס נע! פיר רז:ס אכןרעכט,
עחדל,כער Pערו".
"כאבץ ריכטיב ",האט געענטפערט י It$קיכ~ט ; "איך ייווס ז:גער ,ראס ער
II רעם ,וו~ס ר~ הז e t: :אסירט. \Iיו r'c.:ה~~ר ניט שרלדיב אr
טיס ריוע יי])רטרע האט ער צווישjע ווו בעםאכם טילום .אזי רז i:קיכ~ם האט
באך א ט~ל נעפרעכם ערם t$eסטוך ,אריב עם איו ביס סעבליך קאררעביזי'ז יריעיער
צר נעפיכש ,יייי' ער ןןאלט ועחר נערז כערואלמ יייסע jדעם ס רף פרז ויי jכעטייכטע.
שי'j אוחם האט ער א סז:ל ,רראס ערר Bאסטרך האט איחם געוז:נס כאף
א"נס t$ל נעו~כם :ראס סע! ווייס ניט אריף נעוייס ייאר ער חאלם וי:ן אריף ; רךען
ער יויל אבער םי:יייסינ א rייוע נענעגער iחערןסיו~כיעןר יעוס ער איהם פיJ/ולייכס
J/רנrע נעפיכןע' P .ז:י אערר סוסןנע.
i1ב בןך •1 סעכבס.ע םון ר~· P iב( tס.
א"ו כי:כ נעtכר~םען איף ריא נרוסס כי::ר נעחןע אויר בררם אזי ערר שסיין יי~'ס
א'ים( ) ,8t$1יי~לסען סיר ~כנעשניסןע נאנץ שעהן פיר ר t;:ם יו~ם איהר האס וי,
t$ -ננענוסען jגח;איך -נ t$ס ו I$ל ויא צוסישעו Eכיר דיא ד~וינע סהי-ערע ראסע
נעהJI.j ייעס ,ר t$ם עס iהאס ק t.tררעניא'ן אלם ס' Itיבעכעם נערארפס ל~וןע
"א ייאגרערכערר ריסער U,האס נעעכסEכערס ר;tזן קיב~ס" ,סון ויך שסעלש
נענןע ק'~רע טיי נעגע; שסונעים צו פערסהיירינע jריא עהרע פjר ו t$סעער פרןזעי טיי
עם איז אןו איבערהו'Bס כ I$ך Eכיר ריא עהרע ק.ם אIע'כע ערהאבעגע אJר נרויםארטיגע
ועהר אונערבענעכjll כr ס~ראםוסז ,(.צו וועלבער און קעכונr קעגיגוכען ,וויא יוא
וו;tזס ויא אוו נעיוע Jועהר שעה! פיר איחער רנסע איינעכשאפסען ,ןער אויסער ערם
ועוככע ויא איז 'יירןע, פיעלIJ ריא אוJ ועהר פ I$יןיבסינ אוז אויך נעוזעו איו ויא
אויסנעשסאנע jהאס ויא נעצייבס פיעל סוסה ,אזי רעו ראסה אjר יוא בעועלשאפס
פוי סייםסער על·םאב t.tד האבע Jאיהו פיעל נענרגס אזי ה I$גע jאיהר נעה~לפען יעועם
אןגנל·p pלוב אזי כעלאטע iאיבעדגוסרזזנןע ,אזי עדופזי האס יעו אןגויוםענערו אזי
שלעבסער aעבע' זיך נעביעוכ jרצ סייכע Jאזי צו ואנןע ,ר~ם ויא איו כעועו iא הור,
I$בעו ו" ו~כ iIlלינען ,ו I$נ איזן כ '!JI$א ס~ל ,אןן אלע ריא יי~ם רעב IIIPזזיער ן~נעו
אווי ויינןע ·,ננערu .
,,,ווא יוי "א'ו ו\(נ עם ניס אזי ערנ Pעם ניס u ,האוב כעעגסם'1וס םאכtב'~ ; 1$
ו~;וזע ייז אויב ויי האגש נעחורם זזר )lו כיס, ויי עםען. ע;;<,ו j האנט) בעסאבס אווי
נזזובישס ; נעוןעו אזי חייס פין גיס אי ,בז עררביי נ t$ס ; ויו םעvרנסEכעןר פאו
רI.ו ם~" קייפס j אויו בע יעוכר או ,סיך ניס ווענען דער אויסEכיהוכוג פןו אכרערע P
ע Bעrכ איוי א;ר ז I$נס לינןע ,נעםיכrב ער עדם ליגעו א rויי Jאייבעכעם בייסעל ; כ pt.tעס
r
ב אי:ן אויף ערו ועולס נעקועסן אןר כא Pעס נל"ב איך ; ניס איך נעיי ביס אי:ן r
פערל,עו tז~ל יזך ע'ערעדר סה~ן רויא ער וויל -וו I$ס נ IIהס עם סי:ן ~t I
סtכ:נבער סייגס ער חאס שןןייכעכ-פלייש ורען ער האס צום ס I$ל גיס Pי rשםיעוע'
אירף יי I$ם עם איוםצוהעננען ; I$ערו ועור קען א פע'ר סיס סחירעח פערשו,עסןע ז
" -נ I$ס שסעה סיו צו הילף ! " ה~ס ועורס ןזח נI$ס אווז ניס נעכעםסעוס ""1
כעזאנס י(\ P iיב I,tס " iיויא פ Jrעל mכונע;ת שיססס רוא י;tז הערווס ,ם~גiנ' ~ t:ו
יי;tזם חאנ}ע "יא שםריבייערסער ,ועולבע ריא שלע 13סס ר;tז ,כ;j1Itזוצ 'Iצו סח il$יסס
ירא זאכןע ,פוי ועולבע ס'ר רעעוו ו איך כעס רוך ,הער אויף ,אןו ןוייסער ה\(ב
עועל ;tזכצוסרייבע iאייעדר רו ,העויינצוסישןע אז ואכען ,ועולב, "r בעסער אזי וינןע
נעהע jיור ניס ~',אזי עםר: U Pכיסס ארע ריינע פ'בף חושים ,ר~ס אלעס ,וו~ס
איינ הא:ב נעס ~,nיי~ם אי ,מ;ךו אק ןו~ס איך ועול ס~ו ,אז ידכמ א שכ' '»1
בשעיכטע פןר רt$ן קיכ~ט ,בריו , 1 230
אבענוכייער אןר ב~ר Pיינוע ' Pע Bאןר pלו~קעס אiי רעוביי '~נ וברוען ה~וטזע טי"
אןר וי;ן ניט ארבוכעשרוכעח iצי ו~נען \ו~ס עסו ת~וכ אוים'! הערןעצ ,ונ~עו רייא ~
שוכיסער4i ,
"איך פעשרטעה יי~ס ררא סיינסוכ ,םאנסש~ ",האט נעז~בוכ י~ז pיכ~tכ ;
.ררא יייוסס איך ז~ו ציריPציעהעז יI$ס פעוב t;.Cוכ ,ייעלכעס אי ,ה I$נ נעועבט אדיף
,יין ציבב ,שסעו ריר ם~ר~ ,ז ריועס פערב t$וכ איו ציו' Pנעצייבעז אJר רער יי ot;.Cריא
ןוילסוכ ,ר~ד וביס יער נעדינרכב,נ י I;tס ,יזע ציריקציעהיננ פןו ,עם בענ~וכ ז t$ל נ~ו
רויעוז פיר ריא ציים יי 0I$סיר יצעהע iאין ייזען ,,,לערז ~רובu ,
"כווכ ",ה~וכ בע I$Iבוכ סאנוכש~; "ייען אי ,קען נ~ר יעצם וערען סאכוכ סיו בים
ארס ,פיו ררייוכעו ו I$ל נ I$וכ I$Iונען .אים וכיוכ דיזעו עווייבכיס וכיד בו"יו צי ב"'ע
נועצ; וי I$לוכ איר ייעלעז פדענעז ,יי~;דים אייעד נכעדיגקייוכ ה I$וכ זיר !tזוזי שוכ t$רP
~ננעניובעז ) Eיד ירא Pעניב' jסאביוכאסא~ ,רעד ןןיא ויא חייסוכ ? אי Jיי t;Cס איז אייר
ז<ננענאננע , iאויב יענעו אבאר איו נעיועז איהד פר"נד I$דעד ניס ? ייען איהר
יי:::לוכ דיא זאר בעו I$זען נעהן -איP iייגער האוכ אייד ראו ניוכ נעמאכוכ )Eיר א ריכוכער
צי אודtכתיילען איבעו רעם -נוייב איד ,או ערד שמונעגער ייאלוכ "ייוכעד עוצעהועi
ויין נעשיכסע אזי איהו ייאלוכ פעשרI$Bרוכ רעם שוכיין ,ראס נעשוענ או Jובעהד אלס
א האובע וכרץ iכיו~ pעס".
'ובעיייס ,םאנוכשאI ,ו תאוכ בעעבוכפעדוכ ר<;tן iכיכאוכ" ,ייען רוא ווז':םוכ כ~ר
יווםע Jוו:::ס )!'יא וי"ס ,ןןיא אנשוכענדיב אןו עהוליך דיא Pעביגי iמ~ראסיסא ז::
ב];ייע Jוו~לססו ואגען ,ר~ס אוזו האב נעהאוכ ועהד ) Eיעל נעדולד ,יי~ס איך האב
ניס צושל~כזע דאם וכויל ,וועלכעס הזיזס בענעז איהד העוויס;על~זען אזעלכע סיאוסע
ר I$ס א עונקע, i זאר צי ואכעז ,אעור נאו צי איו א שעכוליכע רעז עם וייר ;
אמחיע כעשיכוכע איו, ריא ובי וכ t$נאדר-שעוער. טה~ i צן נעה ( tוכ האס Pעכיכ' j
איו רערסז:הנוכ, האס סשנרעכען ערר ייע כ כעi ראס יע:עו סייוכסער ע,יסאבאר,
געו iע iזעהר ז< פעשרוכעכריכעד סא Jאזר א כיוכער ראסהבעבער ,ייעלכעד האט נעריעבוכ
ערר אבער יי:::ס סייכוכ ,או זיא א'ן רנור Pעבינ' jאלס ארצוכ אח ראזבה-נענער.
רי מתייוכ בעשtבר~פט צי וערר!ע ,איו אוס דיר r'l ~ ננוכינסנו ,פערריעבס פיר נעוועj
וונוס ~ I ער האוכ בעז~נס. יו I:I$ כע ו יאוסוכ, ר I$ס קארר Vני~ האט ניוכ צי ווייוע!,
I
צו ס~כ IIז ,רז:ס ווע iנור תאס ראס נעז~נוכ איז ער I>:,ו' ניס P
נעגןב ,ין אויפסען זז:ם
רנ~ער ףא עזובינע רעעבל נעהס אריך פיר {tלע אנער"י l ....בעז איהם בע' Iאבס ;
יייבטיבע פאבעז אןר בעשעפסיבובבןע ,וועלבע ףענען ~לס ~ ציערובב פיר ר~ס לאנר•
נאן ףוער רעבעל סרן איייו נעהן ערר ,ועולכער רויל ויך בעריהסtכ סאבע~ iלס 8.t
pלונער בער"ריבער סענש ,ער סרן ב I,tבסה~ן איל יסע ס ,סיס יעוובען ה~סער ה (_ tס
אובו בעבעבע ~ iלעבעירבעס בילר ופן חבסה אןו בערולר ,נר~ער וויא יוירביליוס
Cילרערס אובו א rוי rע כ ע ~ 0ייא שעהכע אויפפיהריככ פק א ונסע; ווה! אןו ירא
קכונ Pייס פjר א העירלשע jנעכעראכ I,t ,בער ייוע בייער ייערש אונו ניס ~ווי גע-
שי'עב i ~Iאה כעשיורערס ,יי'א וייא וייכען כערעון אי Jאסת'ן ,כ~ר רירא וייא האנוע
כער ~ ר פ ט "!,ו ארם ערי קרעטרינער ררעלס צר בעבען א בייש Bיעל פןו שעהכער
אןר ערהאנעבער אריפפיהיובכ .נרארע אןרי איו נעיעו iאסאריס ר I,tס כז:רר'ל,נט,
ערר סז:רנעב·שסערן ,ריא וןו פה אלע העלרישע אין םעדליעבטע ריטער ,אר! סיר
~לע ,רר עונע ריעבע Jאיכסער ערר פ (_ tה jפןו ל,ענע אןו ריסער' eאפס ,וייבען פערפל,ב-
סעם איהם כ I,tבצוסה (_~ •itורי יריא ריא ןאך איו ~ויי ,פר"בר םאכסש\( ,כלייב אי,ך
אין אם סעהרסםע j כאך אם איהם ור~ס סהרס ריטטר, ור~ברערכערר ערר ראס
בעהעכסססען צר ערר פז:ל~ pעסכהייס אןו צו ערר ריסעשר~!בtכ ,אןו אייבע פןו ירא
Bד;_<נען .ררדיו יעולבע יעבער ירטער האט אם נעססוע נעוריעעזן וי rסוסה ,ןיין
ה:ולרישPייט ,ויין כערורר ,וי rפעסם pייט אין ו" jויעבע איו נעוווע ו' rערייייטעררבנ
אק וייבי~ ענויים אריף רעם Pיסעופעלן ,ייע! ויין פעפעהלער ~ rריאבא ה I$ט איהס
פעראבסעט ,או! ער הז:ט \(כנעכרסעז רעם כ~סע! נעלסעכענרז:ס -א כז:סען ,ורעלכער
האט ןעהר נרט נעצייבעכט אןר אין נעייען ועהר נוט צרנע Bאס t:צי ערר ~רט ועבען ,
ייעלכעס ער האס וייו אל" iאו'םנעpויעבען ,עם א'ו טיר ל"בטער איהם איז רוע
ו~בען כI$בצו t:ה tt jI$לס ייעוען צו צשר Bאלסש ,שואנכע! צי סע VBז ,רראבע iצי
טריוטע ,:אךעסעז צו צוטר"ב;ע ,פל~טן i:צו עצרשטטער jאןר כ' Cיף נ;י פערסרייבן:ן ,
אןו אווי וירא ויעז נענעכר איו I,tכנעסז:ססע jפיר סי rציעו ,Pראדף איך ניס ונVרז~סעi
ירא בע Pיעוסע נעלענעכהייט ,יעולבע נ I,tט ויך סיך יעצט ~I ,jו
"ויז:ס ןויל איינעכטל,ך ~ייער ננערינקייס א rריוי~ז ןוילערן ttרט טה 4I'/II,t
האט נעפרעכט םאנסש~,
האס כעעכספערס ר~ iקיב I$ס ,י'<ז" 0 "הז:נ איך זעו ריר באך ניס נעו~נס "?
אJו ווי:כ באבסה il$אסאריס'ן אי BC' Jיע'ש ייא ר I,tלן :פןו א פערצייייפעוסע , jדכטונעכעם
אזי פערק I$בסע iויענ-ה I,tנער אום צונכייך אייך ב I$בצרסה~ן ערם העל רישע jך~לרןא,
ייעלנער האס נעםינעניינ ש Bוjער ביי א ק י וא ל ,רז<ס אנכעליקא ריא שעהכע האס
Wננעסה~ז ניט j"Pשעהנע עמשים טיט וכג,רז:ר ( , j'tונק עמשי ן פעךל~ןגח ערב
ישעננעם פה יז ,:קיכ~ם .נךו . 1 232
שסיסס או !,סיט אלע כעועצע פJו ויטעושאפם ,וועלנע אין ווייס בעס):ר אלס אלע
ויסער פJו דעד וועלט ,ווז:ס האבע Iווע Jהעויינכעטוז:טען איז דעם ~רדעlI.j
ירא אr "שטעהס דע! אוי, "כנעדינטו הערו ",האס נעעכו:::פעוס םאגסש~.
ריסערכעועצע ,ראס סיו סווע Iדז tאיו עדם יי,לעד! ז<רס ~ה jוועגעז אjר שסעגעו
נאנלייפעו א סשוכעכעם ,וועלבעד ,ווען סיד ו~לע jאיהם בעפיכע! ,ייז<לס פיעלו,ינס
קרונעז ליסס צו ענדיבןע ראס יו~ס עו האס זtגנעהריבט , jאי ,סיי! ניס ויי! ערגעה"
לינכ ,ו~כעדןר אייעו ננעדינ Pייס'ם !3 ~ Pאזו סיינע רו Sע , iייעלנע ער ייעס דא!
זינרעבע jא' jשסיקעו ? II
"שיייי,ב ו~נ איר ריו כ~ך א מ~,ל םאנסש ," t$האס נעואנס ד~ p Iיכ~ס j
"רוא ו~לסס וויסע! ,ר~ס אתער פיהרס מיך נוט בלליו דער רואונש יעס ס'; tוכענע ם
אוי E:צוזובער ,נאר רער מעד'אכב אייפצוסהז:ן אוא סה~ס .ייעלבע ייעט וכי ו אויף עדר
ר~ס יועס j .י-ו צער בע Pאנ t:.עו ייעלס פערשאפע iא iעייינעז כז:סע! או! פיעל עהרע
א סהאמ ,רורר ייעלבע איך ויעל העוויפלענע Jר~ס !יעגעל אייף אלעס וי~ס קעז ו' r
א יואנעדרנרע Iריסער מאבע Jפ~ ל~ pמע iאו Jבעריחמ ."t:
"איז ריוע סחאס פערבינדןע מיס זעהו מיעל געפאהר ו ?Iהאס נעפרענtכ
ס~נסש~.
Hר~ך ; האס נעענמפערס עדר ויסעו פזו עדר סרייעריכער נעשסאלס "ניי lI,j
קע Iדעו וכול אייספאלע! אוזי ,ר~ס מיר וז:לע jבעקוסע jפעחלעו ~כ ftס~ס סרעפער ;
ז:בעו אלעס יי llס ז' '!Iייעכרעו !~ ריר .וג
תאמ כעפרעגס סאנסשא. "אז מיר 111
ייאס ניכעו רוא ייעסס רי'!ן Pיכז:ס " iרעI ר~ן געענמפעוס האט "יע'I ,
צוריקקעהרען צי עדם ארט ,יואוח' iאיך ייעל ריך שיקע , jיי~ס אלץ פריהער ויי iוt
סוף צו מ"נע צרות אוו או אנהייב צו מ !\Iזיטג ; או Jכרי ריא ואלסס ניס לאנג
רארפ\:ן ווארטןע צי יייסעז ייאס מיינע \רערמער :פערייסע! .זאלמטי וויסןע ויז,
ריא פוi איינעי א'ן בערועזע i רז:ס רער בעריהמטער אמאריס פו Jנאליע; סאנטי t:זז,
כיין ,ער איז נעס ? l't: ייאס וז:ג "!,יא אייגער פו iריא כע ססע ייאכעדרנעד ריטער.
האם צו Iי:ן כיט נעהאט ןוז:ס רוטער עדר אייכצינער, רער כעייז;! רער ערסםער,
j"Pצווייסע , iעדר קעבינ פוי ~לע ריסער פJו ו'ין צייס א' jרער נאנצער ייעלמ.
נ ז:רכיי; Cם איז ~' iכעל,אביס ,נז:רבושם זיינען אלע ,ייעלבע ריהמע; זוך ,ר~ס וייא
הז:כען ו'ד סיס איהם כ;ן Pע;ס פערנ ל"בiע אין יערער ז~ך .איך '~ויער ריר ,ר :Sם זייא
Iיינען אלע אין טעו.ת ייייסער זיי ךר"םע ,Iראס ייע Jא :ינאלער וריל אז זיי iקינסם
וו Iויעז ובכריח .נnעrכ ...,אבר ריא ייערק JDו ,יא בעויהובסעסטע מייססערס ,יועלנע
>'~3. גשעיכסע פזו ~' . iב~tכ·ק בוד .1
ס' r ווע! ~בער ביס ייעל איך סאPע אויף !~ אסת סשובע ייערזע או! !~ד ועול איד שוז
אוכבל p,עסהר כיס Eכיהלע! .ויא עסכ סיר עכספעזי וויא ויא וויל ,איך וועל אז יעשר
וועלני l.רוא ל~וסס "סו אr
פ t$ל ~כז בעפר"ס יעורjע פ;ו ריא ליידע iאןו אוברוןז,n
איב' lר ,אןו אייכס פןו ריא בייעד ~ :יער איר יועל אלס א נאבץ קלז:וער סיר פוייעו
יוכס ערם נל ,p,וו~ס ראו י'עסס סיו ברי-ננעו l,( ,עדו איר וועל אלס סשינ I1ג)וו כיס
ז<בעו Iז:ב סיו ,סאכסי~ז,: ! E:יהלע! ראם אונבל , p,ועולכעם רוא ועוסס סיר זזכ Iז:בןע.
איר עראינער סיך ,דז<ס רוא הז<סס הזtססו נוס בעחאלסזע סאסבוינז<יס היסעל 1
עס אויפנעהייבזע ייען יעכעו אוכר tiכקבארער ה~ס עם כעייזזלס ציה~קע jאויף 'ס~'Pעו
אןו האס ניס נעPעבס ,ווI$ס י I$ס בעווייוס אויף קלז:ו ,אז עם איו נעווע Jכוס
נעחאופVועוס41 ,
האס נעוז<נס בעשס~לס ! II "ביי נ I$ס ,העוו ייסעו פןו עוו סרויעוינעו
סאבסשז" ,tבעוויסע ואכ , jVןןעלכע אייעו ננערינקייס וז<בסP ,ע iאיך שוי! סעהו ניס
נעדולריב פערסר \tכ •jVאיהו בוייכנס סיו אויף רעם nך '~,ר~ס אלעס ,ורז:ס איהו
ז~בס סיר פןו ,יא ריסער ,פןו Dעכינרייכען אןו Dייועררייכ'lן ,פו Jאינולען או iאכעועו
ת\;תכ '.אןו חערל·כPייסע! פןו ריא וראברערברע ריסער -או רזזס אלעס איו בלויו א
יייכר אןו א ל·נען ,א אהרס I$כיע I$רער א כאברר I$כיע -ז:רער ווייס איר יויא רז<ס
חי·סס .עון וערר עס הערס מןו אייר ,ראס א ואויר:פ PI1ע iאיז סאסבויבז<יס היסע ל,
אןו יוער עם וע nס ,ראס איהר ח~לס וי'!ן !E:יער סענ ביי אוא סע ז ת ,ייז:ס קען ער
ראס בע Pע j אכרערם עדכקעו ,יייא ~ז עדר ייז<ס רערס אווי איו ניס ביי' 'T jגע iו
I
~ז-ע!"ו pאזיי Pרום אזו צוררעהס וייא עור rערל האס עס א rס' r הזtב איר
צוקלאםס ,איר וויל עם סיסנ I1הווכ1ן אחיים אום עס וריעעור אויסצכולייכעו אןו צו וייובעו
סיי iבז<רר עוזו ,ועון נ I$ס רועס ורעלע! ,ר I$ס איר וז<ל כ I$רן tiסז:ל זוכה ויין צי ועהן
יכרער4I , איי P יוכינע פויי
האס נע Vכספערס ד~ P iיכ I$ס" ,איר שייער ריו בוו ערם ס : t.tסשז<1I, "הער צי,
ועלבי כען נז:ס ,ביי ייעלכען רוא ח I$סס פויהעו כעשור I$וע , jרז<ס ר\ א ביסס אויי
שיואיז אז פעשרסאנר רויא ~ ~Iיליס-רעבער איו בז:ו ועון בעועו! .וירא איו עס סעכויר,
ה;:זסס כ I$ך ניס בעסער Pס ,ר~ס הערום, יוכו או דיא ,זייס ריא ייאכעדוסס יסס
אלעס יי I$ס האס א Iי'Jייכית סיס ריא וראכרערברע ויסער ועהס אויס לויסער יירא
ז<בער כיס אייבבילדיננ ,רוסהייס אזי שמונעת אןו או א לעס איז ביי ויי פער~עהרס ?
אסת ,אייי ,נז<ר ורייל הערום אונו נע~יכס זיר איעסר א כאם:נsו א rאr ווייל עס
םק צייבעיער ,ויעלכע פג;ריואכילען ,פערןןעקםלע iאןו ::ערבייסע iאל " [) jלייט
ערם 'ייא וייא יוי'ש -אונן צי הג;לפע~ iרע" י>:ו .ר~jVש אין עב;ע ר \lר'נער
נעש\כטע פי! !~ר ק\נ~ט ,ביד •1 234
ה"וער ,אי; ~ננעטהזזן הונרערט טייוענר ~נעורע 1כ eונעjזו ,ןועלבע פערריענע; פער
שריענעז צו וועדע! צום עורינע! ~נרענקטו ,אזר יוע! איד טהיא נעכןי ב\ט באד ו~ר
ראנ'עז ~רער ~ר'~כרז<,ין I;tרעד ו~ט~כאנר~'ן )עו iער האט נעה~ס ר rע אלע רריי
נעסע ~ ( jלע רוטהריופע! ,ויעככע ער האופ בעכאנכ !Vאי; ויינע נעראנסע) ,א rוייבע
ייערטער אזר אין וייבע האבררובנען ,ועיל איד !3רונירע iנ~כצרםה~ן אייניכע פJו וייא,
ועולכע !''א רעבע Jפיר ריא יר'כופיכסופע ; אןר פיעלל"כופ ו ועל אי ,סיד בעננובעגע!
נלייו כאכציופהז~ jcמאריס' , jיועכבי 3.ר האט ניופ נענאנבע Iקיין שערליכי~ סשיכעת t
א ו ן האם ויך צופריעדען נעיטט' Vם ס'ט וויינiע אןר קכזזנעז און דאדירף ויך פער ~Iאפו:כ
יי~ס ק\ו) אנרערער האט ביט וזכה בעווע. iוו כזיזמע, j א כרויסעJ
"סיר דוכופ ז:בער ",האט נעוז:בט סאנטש~" ,יאס ריא ריטער ,ןעיכבע
האבע! כעטה~ ~ iזעככע ואכע; ,ו"כע Jכעווע; נערייצס עורצו אjו האנען כעהאם
יי\(ס פיר אן הערייסצוגעהמען. אjו תש ו בות סשינעתן צו Bראיוען אורואד (tוע)כע
אורו~ף האס \(בער אייער נבעריגק"ט סשוכ:ט צו וו'1רע ? Jיעיכבע דאסע האט א"ך
!בעראכםעס(\ ,עור יי\(ס פיר צייכעכס האט איהר נעפינע , jווזיזס וזcכע jאייך מאבעi
דוכצינעא פזר ט\(ב 0I$ז cהאט ויך נאריש כעסאכט סיס ומריבען פרייכr , כלויב ,j Vראס
זcדער טיט קריסטעו ? ~
"~ופ דאם איז טאקע דיא סעשה/,ו האט נעענטפערט דא iקיבז:ט " ,אןו טאקע
ייע! א יואנעורכעור ון~דים טה~ט ; ס' r פיינקייופ פו! דיא בעשטעהם רעם אr
ראנק ק' r ריטער ייערט סיטונע סי iא ריבטיכער אורוא,ן פערריענט ער רעדפאר ניט
אודואך ; אj ~ הI ( I,נער וועו סעז ויטרט טשוכע איו אנעורס כאנץ וייב ; קי'j אה
ייעו ר~ס איו אורי טרוקענערתייו הייכט פעדש:tבעה : j איך קט Jרא iוביין דאמע כעבע Jצי
יייא ייעס שי' jוי' jנ~סערהיי ר ? עורצי בז:ר ניס סיר נעני; אידואך ריא לאכנע
ש'ירונכ פ;ו מיי ,איכפער"עסויכער בעפעהכער' iויכציכע ttפח סאבזזסז i :רעז יויא
ררא האסם כיס כ~ננ כעהערט פjו רעם Bאסטור :אסנרזזסי~ ,לעבס עור כעי~ייעוכער
רירך ריא צרות ,ייעלבע ער פירכtנעט .םערל,ער עדריננער קיי! \\צ t:ניס ,פריינו
סאכט' ~, Cאים סיד הערייסצ יי ו:לז:כעז םjו ויכiע אוא ועלסעכע אח ניסנ-עהערטע בז'"-ב
ט.עוגעס ; סשונע ב' iאיד אין יס~ובע יייל איך בליינע! ביו ריא יועסט מיר ברייבנען
אן אכטייז<רט אויף ~ כדיעף ,ייעובען רוא וועסט פ;ו סיר איבערבעכע 1צי סיין
ווש ויא )ריא ~כטיו~רtנ( יועט א'יספאלען אויי יייא סיי Iסר\\הייס ר ןציבעא(.
הערו' , PאןיPהעדjג; l שס,י נ; jת איו דיאת טינה ,יי I$ס אי?) נעחס Eערדיעכט ,ייעט ס'r
23'1 נשעיכסע פוז ' P 11$יאכס .ניר ,1
יועוערר I ,ז<לען ייא סוסהוויל,בע ,פל,נסע ייאורינעסער ,יעילכע ויינזע א rאייך פער·
,ייענט ,קיינמז<ל כיס ~1סערען אייער זיסע רוהע ,ויע Iאיהר העלפס סיר פעויייכעJ
סייכע אויסצוחערעI סיין אוננ;ויק ~רער ווען איהר יועס וועביבססענס ניט סיר ווערען
באבס ,ריא כחסה פזו מיינע מ' r פןו ס~ב t$סא ,ערר ס~ב פןו
קל t.tנען ! t$רי)ציבע t.t
וז<ל רר נ~ס - ציות ,דער ווענ·יוייוער פזו מיין ידיוע ,רער שטעןד פןו סיי! בלp,
-זעה ,איר בעס יי" צו וו~ס פיר tt נעשעjער ,יי Jסול נז< iריי Iאייבעבעם וואוכש
ס' r לאנע יי' jנעשיערעכקייס פזו מיר האם סיך נענראבט אזו בעליי Jיס iלויס
ז< איהר אייכואסע נויסער ,איהר ויעלבע רועמ פjו טר"חייס צו ,יר פערריענס !
"!צס 11$ויין מ' rאיינצינע בעועלשאפמ אי! ריוער ~נבעשיערעכסייtכ ! ש~ pע'ס ואכפם
בימ אינצןפריערע jסיtכ רעם ו"tכ איהר ר~ס אלס א צייכען, סיס אייערע ציויינען
יי I$ס איך נע!:ין מיר לענע Jץ.ייך 1$ .רוא מיין שילדטרעבער אןו tכהייערער בעבכי' Oער
פו! אלע מייכע נל·קל,כע איז אובנל,קליכע בענעבעניסען ! נעהם ריר העריין oיעף ~~.
נעדעכטניס אכעס ,רו~ס רוא ועהסtכ סיך ~נהיינען טה~ו אום רוא ו I$לסמ עס ק !:! .ג
פזו אכע יוזע i טר" ערצעהלעו אJו נער'כטע Jצו ערר Bעיז~ן ,וועלכע א'ו ר'א אירו~
ל"ערז ! II
סיס ריוע ועירסער האס ער הערז:כנעשסיענעו פJו ר~צינאנס;ע ,האס פןו אירם
קלא E הערזcננענימען יעם ו~טעל אזי רעס צוים או Iנענענריב א'הם א ק ל"נעס
"ערהאלס ייי iפי"ה"ס פוז ערם ,יוע לכי~ר האס אוים'ן רוקען האס ער נעו I$נס :
זיינע )פי"הייס( םערל I;Cרע ,1זז רוא ,וו I$ס ריא ב'סס רורר ר"נע סהאטע iאוו' כעויI$רען
בער'הסס וייא רוא tכ'tנ רורך ריי Jטול נעןןז:רען פעראוככל,קט Iנעה וואוהין ר .א
וו'לסס ,רע 1עס שסעהס ר'ר אייפכעשריעבע jאוים'ן שטעןד ,י I$ס ריא ביסס פל,כק ר
אויף ריא פיס אלס אסט~לפ~/ס הי Bז:ני'פז< I$רער רער נעייהמטער פר~נסיכז,t
כעקזזסס ~ווי סהי'ער.u . ברארזזמאנסע t ועולנער האס
"א ראנק אjו א לו'ב יעון סאכסשז :האס ארס נע Iעה iהאס ער נע Iאנט :
יענעם ,יעולבער האס אינז פעשר I;CBרס ר'א ארביי Oיעב עועל ~נצו Iז:סל , iI:ו~נסס
ר~לסע iא'הם נ'ס םעהלען ק"ן קלע Bא jו קיי iשנחיס ,ז:נעי וזען מיר ייז:לםע iאיהם
דז< נעה ttס ,יי;::לס א'ך איהם ניס ל;tזוען ז:נזאסלע , iוויי ,איר ווייס ניס צי ווז:ס ר~ס
ויאלס כריסהיב כעווען ; רע Iיי;Iיזס ייז:לטען איהס אככעכא;נע iכ'ענע אזי פעריבווי-פלובנ,
:vr.וי rהערר האס Pיינמזtל פJר א Iע-:כע ו~גע iניס סעהר נעסראבס וייא איר,
רועלגער איו ttל;::מ בעווען וי rהערר ~רוי ל~נג "יא גזזט האמ עס כעיי~לס ,ערם
אןר אי' "I9 רייזע אתמ כעעררם ,הערר ר'סער פjז רער מרייעריגער נ עשטאלט ,ייען j"!j
ננערינPיים'ס שמונעח זאוןע זיך אירסלI$זזע א rערכס " , Oעם זיי jריא pלינסםע ז~ך
כו .1 'I ק~כ~מ, י II$ נשע Iכמע פזו 236
ועהמ ביי דיר אליס א ר~ויו-בעקען ד~ס וו~ס איך רעכע jפיר סtי:סבךינ~'ס הומעל
אזי וו~ס ~ן ~כדעערר ורעט פיע;ל,יבמ זtננעחסען פיר ע eעס tי:נעדךס ; או Jעס אין
נעועון א ברויסע חכסה פי ,ס"ן פריינד דעם קלונע Iצויבערער ,יו t'I$ה t$ט כעסאכט,
אן יעדער ~ניערער ז I$ל ייןען אטח' jאןר ריבטינעו העלם )היטעל( פ~ ס~סכך י כא/ן
האלtבעז פיר א ראןירבע Pען ; ערז אןא מחייער) '.ואך ווI$לט ריא נאנצע ללעוס ויך
~בנעלענט ביי ימר אייענצלנעהעמן ; ייען סע Jועהמ ~בער ,או יאס איו כיtב עמהר
וויא א ראויר-בעקע lכיעט ויף ק"בער נימ Dיין טיה עם ציציכעהסעז ,יויא עמו ה~ט
עס שו' jכעועהן פון יעבעם ,ייזtס האט עס געייזtלט צו Dלא Bעז איז האט עס רערנ~:ן
כ Vיזtוען ליעבע! ; דזtס יי~,ס ער ביס בעסחזזז ווע ו ער יי~לס בעוואוסמ ייו::ס דז;:ס
איו .היט עס ביי דיר ,סיי! פריינד ,רע! איך כרויך עס יעצס ביס ; איר וויל
און נעחן אווי נאקעט וויא איך ביו כעכ t$רען כעווזtרען ייאפע! אויסטחז !tאלע סייכע
r
א פאל ולען אי:ן ענטשל,עס סי ,א ס" jחשובה סעהר נזeבצוטה !t$ר~לדאב'ען אוס r
tfט~ייס'ן· u
ביי דיוע נעש eרעבע iו ~ Iנעז ו" זtננע Pוס;ע לעכען א חויבע! באךנ ,וועלבער א~ו
נעשסאנןע \(בנעוזכעדרט וויא א חערוסנעהא Pסער פעלו צווישטז ריא פיעלע אנעררע
סיטעז אי ! חערויסבע Pייזtלען ויr נערב ,ועולבע האבעו איחם הערוסנעריבבעלט .פזו
א שסיל ריישעכרעס סייכעל אןר הזורום איחם וייבעו נעלעבעו לאבקעס ,וועלבע האבעז
סיט וייער נרינPייט ערפרייט ר~ס אוינ ,אזו סאככע בלוסען אוז פלאנצVו ה t$בעז
ריועז נענענד נעסאכס פיר א ל,ענליכעז זeרס .דיועו ~רמ האט רער ריטער פןר רער
טרויערינער נעשסאלמ אויסנעpויזובעו פיר ו' rתשונה אי Jאווי כאל ,וויא ער חאס
איחם רעךעזהן ,האט ער או·סבעדופעז הויר אויפ' P jול רויא ער ייזtלס שייו נעיוע ן סשונע :
איו דער זtרט ,ז tהיסעל ,וועלבעז איך ערוועהל אןר pל ייב אויס ,אלם צו בע- "דא C
וויינזוו דזtס אובנל , p,ועולבעס דלא האסט סיר בעש· Pט .ד I;tס איו דעך זזרט ,יואו ירא
סהרערע! םזו סיינע אייכעז ועולען אויפ Pוועלען ירא ייאסער Jפין דיוע! טיינעל ,אןר
וואו מיינע ויפעצו וועלעז ~ה iאייפהער !':ייסלען ,יא בלעמער פןר ריזע וואלרבי,עמר ,
אלס ציינניס אזו בעיי''' אויף ייא יסורים ,ייעל כע סייז צו בר~בענעס הערץ .סע,,,ל
~ איחר ייאלדבעטער ,ועולכע יואוינעז איז דיוע I;tכנעלענעכע נענענדען ,הערם דוא
pלאננעז פזו אן אוננp',ליכען פערל·עכסע , jוועלנע , jיא לאבנע נעשיערענPייט אןר
ריא אייכנעבילעדסע אייפערוונס האנע iנעבראנס איז ריזע Jוויםסען I;tרט צו 'Pזזנןע
P
'יס פזו יעבער אינדאנ כארער שעהבער יוננפר"ו, עדר הארסכע P:'P אןו צו 'יפ!עצ איבער
ןנחלכע איו דיא נערסטע אזו הענססע שטהנה"ס פןר אגע עםכשלינע I:Iעהנחייסע Iי
ערם נעדיכטען שזזסען פ(ו 'יM אr • איהר ןי~לרנעסינ'ס וי~ס איהר ריהם ~,
2:1, •1 Pיכ !:tס .נוך ר I!:t ;עשיכסע פןר
ק!:tר eע אום יסיו צי פערביברעז ,י'ייו סיר האבען נעח ( t.ס ראס אובבויוכ צו פערל,ערןו
נאלז ( t.סII , רעם
"עס איו ~נער נעורזע נאך א נעוסערעם אברנוי Pרעם עוטו צי פערגיעעון ;
ערן סיס איחס איז ריא l$pר yeאןר (t.לעס פערל t;tעוז נענאכנעז ,אזו איך סיו איי':ן
נעסע ,jראס איהר ו;tזלס עסחר ביס סר tCכסןע ייענןע רעם פערפלוכסע jסראבק ,רזע
יעו iאיך הער איהס ב;tזר עררס t;tהנזע P ,עחרס ויך ביי סיר א ו יס ביו ::ב~ר רער ס~ני~ן
זטר אוי"ן ריא בשסה ,צוו"סעבס נעס איך אייך ויך פ~רצושסע;ען' ( t.ז ריא רר"א
סענ ,יועככע א' Iזר האס טיר בעבענע! אום t;tבצ ובטהעס jא"ערע שםיבעתי ,ו"בע jשrר
ועו' ערר בנעריבער אח איך אןר נעשעחן פ~רניי ,ער ; איך בעחם ו" < jt,יייא נעועהJ
יכונפרוי נעכיב וואובעור ייענעז ערם ערצעחלע ,iשר"בס כ t;tר רעם נריעף אח eסרס
סיר ועורס שוז ריא צייס לאבנ ביו איך רעi סיך (; Iנ אווי בעשוריבר יייא איחר קעבס,
וכום וויערער צוריוכ אזי ערלעו tCייר פןר ר !Iס ביחבום ,אין ייעובעו איך ל I$ז אייך
אינער ",
"אז ניהנום ו~בססו ,סאבסש ~r ? t;tנ נעסער א ;י ביףח~ ;,·Pעור באך tcן
ערבעער וא,ך ועו iעס איו י~ ע aעס ערבערעס,ן Jהאס נעו t;tבס י~ז Pיכ t;tס ,
.האס בעז t;tנס סאבסש~" ,אן ערר וו~ס בעםינס ו I$כjעJI , "איר האב בעחערס
כיס.ןJ )ת Pיסה( ק וסע i"P ו Iן איז כף יה Pל האס שויז עסהר
האט נ \lו t;tבס רI$ו בעס"ס,ןJ ב יס "איר פערשסעח ניס ווו$ם ק וסע
יכ~ס , p
נעס"tב u ,האס נעעבםפע-ם סאנס':,Itז IIר OI$עור ,יי t;tס "ק וסע ב יס
ס~ל ב ,ם ק'r
בעפיבס ויר שוי! אי;י ;(;!ס א;י כ-ףה Pל Pו ס ס שו' jסעה"
הערייס ;~ ..בער סיס אייער נבערינ Pייס ירעס ברארע ו" jאוtב:ע Pעהרס ,םיייע iאי:ן
ייעל כ' D Uענע jריהרןע סיס סייגע פיס < t,כציםרייבע iר t;tציבאבסjע איהם צי ס~נ~ו
לעבעייכ ; אןר יןער איך יעול ב t;tד וי iא'ן ס I$ב~ס I$אןו ועול יערןע סיס פיייj ",
יווציבעא ,יעול איך איהד אווי מיעל עצרעה"~ פןו ריא באדיש Pייסjע I$יער סי::כועiת
ך( t,ציב~בטע! י~יערען צי ו ( t,סלע! אק איהם ;~עז iפערטרעט Vן רעם ~ר:ב פח רעם
עועל ,ורייל רז:ם ורעט סיר פערש~~רע jצייט אויף טיי! רייוע ה' jאון ציר' ; Pרע!
יעון אידו ו I;tל כעהן ציפרם ,ןריי :אין כיט יייא ל~כב איך ייעל ה jlאןו צור' Pויין אינ·
פיס'נעהערII , א שלעכטער כr ערן אי'ו סיו אייך ז~ Jען ,ר I;tם איך סערוvרבס •
" ' "j pיבז:ס ; האס בעז~נם ר~I :,<,שטב~םII "ס~ן רויא רוא ןוילסס,
אייבפ~ל שייבס יסך כיס שלעכס ,א rררייא סעג ו<.:לססו ~כרייועז אי! אין ערר צ"ס
עס איחר ז\<לס C ו~לסtכו זעהן רר~ס איר ו~נ אזר טהו פי iאיהרטייעכע' אום רוא
סעכען ערר~הלע , jייי
האנו U "יוI$ס קען איך ערן בזtך עסהך ועהן "יא יי~ם איך האב שו rבעזעהן ?
נעפרענט סאבסש , I,C
האט כעעבספערס רז:ן Pיבאט. ס~בטש~II, "ריא האסס 'יך ועהר פעררעכעכס,
"איר רארף באך צירייסעז סייכע pל"רער ,צרויארפען סייבע ויאפע , iלויפנ i:סיט'ן קאפ
בענע Iריא פע"ע! אזי סה I$ן כאר ~ועלכע ו ttב , jVאיננג,ר ורעלנע ריא ועוסו ::ריר
רואוברערן· U
"אום ב~טעס ו"לןע ,וייס פ~חיכטיב יסט אייער לויפ ; \Iטיט'ו et,(pבענע! ריא
פעלוע U, 1האס בעואבט סאבסש~ ; "איהר Pענס נענען אועלכע שטיינער אוי פעלוען
צילויפע! אז'י ,ראס עס ו ; !,Cייעעו jא סיף פו Jרער ת י t:וכ ה ,ועו.ונע איהר האם iיע -
רויסננ:נוסען .בזtך ס' rסייבובנ ,ןיזז;ם נעסער בעייען -יןעו איהר בולינט שי', \1' j
~ו ראס שסויסען סים'ן סז B :איו בויטהינ אין איהר קענס ז:הן רעם ניט צועוכס' Pמען
סיס אייער תשובח -אן איהר ו~;ט לייפען סיט' P jזז Bאין ייאסער ז:רער בעבען
ע Bעס ייייכעס ,וויא כ~וועל iריא בז tכצע סעשה אין ר !,'tר סיף·כל סוף ביט סעהר
a
יייא שם < t.ס אזר א נז:נכי 1.סאכטע ואך ,אק ;~ר לז:וס עם אינטר צי סיר ,איף ייעל
שוין רער יוכנוDוי רכרצינעא ערצעהלע , iראס איחר האם איי jבעשסויסען נענ \lן א
I'Mןצם,ייסןע ; אזי עס ויעט ניס ש~טען ייע jחא יערסם סיר איבערל~עו iזז ביםעל
בר , 1 'I גשע'כסע פ;ר רא ו ק'כ~ס
-241- -- - - ---'---
יי I$ס עס רעוס ו"ו בוו סר'וס ,רער ר'סער פוי ערר סרריער יבער בעשס~'ס, ביזr
שריעבעו סיט א פרעטוער ה~בר ט tcכט ב~ר נוס א רו ס ,רר"כ ~ורי פועל ר"יא )!',א קש
טי ,עראינער ;,קע ן רו'צינע~ נ'ט לעוע JאJו ניט ' Cך"בע , iאזי פ jlס" jה~בר הזtס ו' א
איחר באבצע Jלעבעו ביס עוה~לסען קיי iבריעף אזי קי t( rבוער בעשךיעבנובע ז ( tר אr
ןער טיינע ל'עבע אןר א'הרע א'ז איעסר בעיעו t(,a ~ jס~נישע אזי ו'א בנוועה! ; ניס
איז כזtר בעשם~נע! איו איבש וכ·,בע בלי Pע , jאוי ויעז ו"נעו אוי ,בעןיע Jאוןי ועכסע!,
יו::ס אי ,קע Jוינער ש ~iעךען ,י~ס אין ,יא צורעלף ' I$הר ,ו"ס וועגכע א'ך ל'עב ויא
טעהר וףא ר~ס כ,כט פ ןו טייבע אוינע ,iה~ב ',א ויא קייס פ' \Iר טזtל בעועה , jא ין
עס IlPו וזtבאר וו , rו I$ס אנרסער ויזע פיי~ר ס I$כ האס זיא ק' rאןיב ציב עס טז<כ ניס
ארו' ר וי! אזי שטיענב האבע Jזיא עוצויבען ~נבע Iעהו : נעטער ם ,ואס איף האב ווא P
איהר פ~טעו כו::רענצזז Pזtרטשועל I$או iאיחר מוטער ~לר~נצא נאנאלעס".
"ל O$ךעכצא ק~רםי~עול~'ס טאכטע ר , "טא ,טא ",האם נעזאבט סאב~~
עדולכע ה"םט בעועוהב ל· ~ ,כו~ ב צ ( tל~עדנצז ,tאוז ו~ס ו 'א בננורינע יאעס רווצונעא
פןו ס~ב~ס 11'( I$
"ארוי איו י~ II, Dהאם בעו I$בט ו~ iקוכג" t\):או Jויא פעי ,ועבט נrו !"ו ויא
השועער'ן פJו ערר ג ( tבצער ייע;ט".
"אי ,קוע ויא גאבץ נוט ",האס נ \lו (: t,ם סא נסש " , I$אjו אי P ,ע iאיור ו~נען,
א:רי און רז<רף. יונג בעזונססט Vר רער רריא א שטאגג Pע iאוופהיינעi ווא י ( t,ס
ור( tהר וווא ב~ס לעבט ,ואס ויא איז א טיירעל א כוו~ט! ,ה~ א שרם פעהלער ,טים
טוטה ; ויא ק j\lאר'סיייסע ן רוא ב~ ר ר יעוע iיואכרערביי~ jריטעו ,רעוכער רעוהכם
-1$ןר;:זס פיר א קר I$פם ויא האס ,יי I$ס פיר א קיו Iאי, נעפ3:העכר.r ויי j דא אוס
רז:ךף צרזאעםנ· אr נעיענק י <; Iס ווא אזי א" jס (; Iכ הנ;רויף אריפ' iקווכעב-טהןרס
נrורופוע איהר פ I$סעריס א רבייtבער ,י'עוכע האבע Jפ אר א האובע ט"ל יויי ט ב;;אקערט
" 1:1$פעלי אזי ו" האבט; ויא ר~ך בעהערtב אוןי ,ייטל" רווא וי' ור I$לטעי בע ~Iםאנעו
א'הר נ עסםע עסלה איז ,י~ס ויא איז ניס '~עטערונ ,ויא לענע iסהררס ; .,רנטJע
א'ף ואב איי"'! איו איעסר נעט'כהלוך ~ jIלא כם אה '::פאסט ט'ס עיי::ן איינעס.
tfוו <; , Iהערר ר'טער פןר עדר סרר'ערונער נעשטא,ס ,ו <; Iס ;יט כ~ר א'הר Pעבס א j1
ז;~) א"נס( .ייעלנע א' Vר כנערינDייס האס נעב ( t.בנע! ,ראס איך ייעל זיא מאכט;
"ייכער אלס א העברש Pע ,ייע Jא'ך ו I$ל זיא אפילי בעפינע Jאזיי הארט יויא Pז:רקטנ·
ה~ ל ; rאןו ראן יעול אי:ן Pימע! ציריק מיס איהי Yערסלינע , jהז:ניג·ויסעז ענטפער
רירך ,יא ליפס יייא א צייבערער או Iווע' א";ן ערלע Iע jפזו דיוע Jביהבוםן ועולנער
!;" tנס א"ך צי ו' א כ ף-ה PלI$ ,נער איו א rאמ;ת ניס אזיי ,וו"ל איהר האס r
הז:פניננ יייעעדר הערייסצוקיעס , jייז:ס דאס האנע iביט ריא ,יעולני\ ו"בעז א'ן כף-
הקל ; איך נלויב או א"ער ננעדינקייס יעוט אל"ן אויך אביערס ביס וז:נטז".
:ז'" 0איז יי ( tהרן" האס נעואנס דער ריסער פזי דער סיויערינער נעשסאוס ;
"ז:כער וויא ה"בע ) מיר ז:ו צו שרייגע iדעם נריעף 111
"אjו אויך דעם צעtכעל ויעבע iדיא עול\lו' !,האס ם~בtבשז :צונעועצס,
"סען ורעס דז:ס אריך ניס פערנעסעI,jו האtב נעענספערס ד~ז קינז:ם" ,אזי
אווי "יא זכיר האכעז ד~ קי' B Iא Sיער ניס ייז:לט ביס שלעכס ו"ז" ,יא ד'א פאר"
צ"סינס האנעז בעטח~ , iצו שריינעז אויף נוימינלעסער \<דער אויף יי~קס~סאפלע , i
שא ,זכיר וזעו עם וז:ל ב~ר ריוע ו ( tנע jניס ויי t.( jווי שווער צו קרינע' Jייא Bא Bיער.
פאלס אי rא ואן ,ייעוכע איו זעהר ביס אזי זכג:הר א,ם בוס ,דאם איו ק ( t.רדעכ·~ים
נ < I,ס'ינ-.נ·נעו jאןו דיא יעוסס רערבאר א rדעם ערסtבע jד < I,רף ,אי Jייעלבע Iריא
ייעסס ז:בסרעפע jא שוהרלעהרע,ר איהס דערפ!י לז:זע jרי rאיכערשריינעז אוי'ג
!;tוע jאיכעי~ רז:רפ""שריינער > קענססי דעם שעחנעם Bא Dיע,ן ז:דער א'ן א נויטה
שריינע! ,ז:נער נ I$ר ;יtב קיי Jבז:טאריוס ,עוז דיוע ל"סע שריינע Iאועלנע קאנצע"
כ' Cל"עכע ,"j 'ארסקע אוחיוח ,ראס דער t:Iיייעול או·,ן Pע Jוייא אייך
נעפרענס האס אונטערשייפס ו?, רער זכיס I$נער ןעמ זכאכס "יייא
םאנס~,
"רכס ,האס נעז~נס םאבtבשז ; tי~נ ער ערר עצסעל רארף ר~ך נעיריכ
אינסערנעשריענע jייערזע ,אזי וןער איר וז:ו איהם אינעשרר"נע ,jוועס זכ:ןן סיר
'ז:נען ,או דיא אובסערשריפס איז א נאכבעס ( t.כסע ,אןר איר יועל רא Jסוועו בעח
~ה jזכוינע ע,rע I,jו
צןייקהאלסע jצו ערפיל' j1/י~ס עררין ,סה'].בtש יי~ס ם].ר' ליענע-נריעף נעסר' C1ו:ב
pענםסי JMע Itc r Uאוכסע-,.ןייםם ל~ j lע אינ~ערי~ר'ינiע ר'א )יגורסער :ז ';טי
!45 שעכינםע פןז י (; itקיכ~ם ,כיך •1
" Mיהר האס ~ סעית יזא האס איהם \(בער I$פןע אןו ניסיססהינ נעענספערס :
ייירףבער הערר ,אןר איהר אררסח"לס עזהר ז,tס-פךענקיש ,רערו איחר סיינס ,י~ם
איר חאב ניס נעסרזtפעו סיס ערם ס~ן ,י'עלבען אין האב אייסנע Dל,עבע ,1ער סענ
וי ,ויין יייא רום ; רען צו ערם צייע ,pצו רערלבען איך ברייר איחם ,בעויצס ער אוף
פיעל פיל I$וI$פיע ,אייב ביס נאך סעחר ,רוי ( Oאריסס\< Cלעס II.נרארע אווי ,פריינו
Iנאבסשז ,tאיז סיר יילצינעא ,פיר י I$ס יי I$ס אי':ן חאב זיא עריערהלס ,אויי פיעל
ייערסר .,וייא ירא פ I$רכעהסססע Dרינעצס rפןר ערר יערלס ,אןר ~זוי רואף סוע אייך
נוס בלייבש ,ר I$ס זtלע רינסער האבע! "יר Pל,ך נעהאס ףא ראעס , jןןעלבע ז"א
ה I$בע jבעורננען אינסער יעיוכע נעסען ויי ה\<בעו נעייאלס ,נלויבנסם רוא ,ר I$ס אוע
אסארילל,ס'עס ,פילל,ס'עס ,סיליייא'ס ,ריאנז'tס ,נאל~סעז'tס ,אכ,י, ttס' \(ערר יו' K
ויי ה\<בע iנעהייסען ,וגיס ייעלכע עס ויינען םול זtווי פיעוע ביכער ,ל,ערער ,בארניער
הייוער אןר סהעאסער-שס'Pער ,וייבען ייירקוייי בעייעו ראסען פןר מלייש אןו ביי! וא
נעל,עבסע םין יעבע ,יעילכע האבעו ויי בעווננע! 1כיין ,נעיייס כיס ; ריא סעהרסט",
"יכען אייסנעסראכסע ני; עסן אןר Sערו I$נען ,צו יעילכע ויי יעינער! וייעער פI$עסש"ע
פעחע , iאים סען ו I$ל ויי ה~לסש מיר פערל,עבס (; Iרער ירג-ניבססענס פיר סעכשעו,
זןעלכע Pענע Jוייו ל"בם פערליעבש ,אי Jעררים אזי עס יסר אייר נענוג ייען איד
רענ Pאןן נלייב ,י I$ס ףא Uסע אלר~בצא ל\(י Yנצ\( איו שעה Jאןו עחרויך .איהר
י ח יס ס~בס ניס אייס ,יען קייבער ביייבס ניס נ I$נציפרעבען יעינעו איהער עלסעזי
וו' Kר' K בוס, איז פיר וכיו איו ויא אווי אים ויא צו סאכע iפיר א קייכענ·רזtוכע,
עיהאבענססע Sרינצעס rפןו ערר ייעלס ; ערן רוא ו I$לסס ריר וכעיסע , jסזtנסש\(.
ייען ייא ייייסס עב ב "1I$ניס ,רI$ס עם וייבעז י I$איבעדרו B'.ס צוייי ואכןע ,ןןעלבע
רי"'עג! צי ,יעבע :ניייסע שעהבהיי Cאןר ~ נוטעי נ;::סען ,אןו ריוע ציייי ו~בען בעפ"
בע Jוי ,ביי רלוציכע ( tין tIייף ערר העבססער שסופע ,ערו אז שעהבהייס איו צי איהר
~סי'; קיי iכלייכען אןר א' Iערם Uסש באעסן Pענiע וי ,ב (; Iר ועהר ייעניב םררען סיס
,
איחר פערבלייכען ; קיץו אזי ניס ,איך שסעל יסי פ I$ר י I$ס ו<עלס איו א:יי יייא
אי ,ו I$ב ,ביס בטסעך ביס ערנער; איזי ס I$ל ויא סיר ב(\ אז יסז פאנסאויע < t.ו'י
שעהן אןר עערל ,יייא איך ייינש סיר ; אי P iיז פרוי קע Jויך יסס איהר כיס פער
ב,ייכעו ,ניס העוענז ,tניס כי Pרעיצז~ tזי קיז איינציבע פןר ריוא חעלי,נען פןו ייא
אפרצ"סיבע רויסער אןר נyףבען(\ ,ערר זtנרערע פעל pער .יעעררער סעב יזר ז I$נעi
ויI$ס ער ויול ,ערו ייעו אפילו ירא אוכויוסעכער ייעלש וכיך סאילוע ,וערלע Iיסד אנער
ירא םעשרסעבריכע ניס פערר~עסן",
א.זו איר נ. ~,ו ג«.ייוע ננעףנ Pייס C: ~ nאינnכו ערבס ·,ת~ס נעו~נס
גשעיכטע פןו !~ר קינ~ט ,בור •1 (.ג!2
טחוכ פןר איהרטועובע! ו " Iשסוגין ,.נ~ר ארך זיז פערצוויייפ י!וט אןו '!j 1א'ופהענכע~ j
איחר האט ועהר רעכט ראס ועוט נ~ר ו;Iזנע!, אןר יעיער ,ר~ס ויעט י~ס הערען
געםח~ו ,אםילי יעו! עדר טיירועו וז:ל איי' ):צונעהסען .איך ייI$לט ש'י iוןעוע.ו ויי\
~ועונ ויא ייועעדר צו ועןח ,ייייל עס איז שויו ועחר א לאננע צייט ,ר~ם אין האב
ווא ניט נעזעה , jאןר ויא האם Iי:ן שרז בעטו Iט ענרעtי ,עד Jריא פעודארבייט אויף
עדר וןו או! אויף רער םרייער ליפט פערר~רבם כויאלרינ ביי רוא פרריעז ד~ט כעןיכט,
איין האב טיך ביו אהער הערר ר~ו קיכ t$ט, ( t,כער איך סון אייר ז t$כען רעט אםח,
בעאירם jאיר האב אלץ כעטייכם נאטח ,או פר"ל" iרולציכעא טזו 1"1א E3רינצעט',1
אין ועולכע אירח וייט בעועו iפערליעבם I$ ,רז:ר אווי א פ I$רכעהס;; !3ער ז~ Ijייעלבע
ח~ס פערריענט ריא כח;וח ,יועלכע אייער ננערינקייט ח I$ט איהר בע' p·\tם ,אזי רעם
ביס~ pיער ,ריא ארעטט~כםען ,אזו ייער ווייס רויא פיעלע נ t$ין ? דע; איהר האט
ר t::ך שיז נעייי '! t:ביעלע אנרעעד שלאכסעו בעייאכרע jאייעדר איך בי Jכאך כעו!תן
אייסר שילדםרע;ער ? ורסו רכןע בעםראכם עס זtנער ריכםיג פרעכם Iיך :יי~ט פיו
טיjt איך - 'ארענצ t$ ביי עדר כנעריכער ראטע א ' ראכצא tJ
האנעi ועורסה קט Jעט
ביי עדר כנעריכער דאטע דיוציבעא פזו ט~בז:טז - :רז:ס ריא בע Iיע;טע ,ורעלנע
אייער בנעדיבסיים שי Pם אןו וערם נאר שיסע! צו איהר ,פאוען איהר צו ריא פיס 1עס
Pע iכ~ר נעטאלם ויי , jר~ט ויא קאטס נ I$ר פיאקס I$ףJ.ר ויא ררן;י::ם אין שייער,
רערהרענר ויא רועט וי, צי ועה י , ייע Jו"א סוטןע ',א אJו וייא ייעלע Jזיך ערבער! ןיא
בעשעכIl,p אייסלאכטן פjו עדס
האם נעעכטפערס יז j :קיכאט, סאבםש;tז 11, "איך האג ירר שוז ~םט געו~כט,
וריעדן-ואק אןר ר~ט ניס קיקענריג אויף רעם יי I$כ ר 1א כרויסטר e "יז:ט רוא בנוסם א
עזה , j ביטס ריס ,וויוטט ריא ראך ציי Cעכרוןוו ויז א חכס ,אום ריא זזtלטם ז:כער
יייא רוא ביטם כ~ריש אןר יייא איר בז קליב ,יער~ אין ריו עדגעהלען א סל··כ r
נעשיכטע :
"א ' Cעהכןן ,ירננע ,פרייט ,יייכע אןו אי::פערהו' Bט זtנזרכלאוע אלטכה ,וו}'.וכע
האט ועהר שםאר pל,עב כעהאט פערכניבע , iהאט וי.:! ,ערל,עבט אז א יונגעז אזו
טא; אז איי, ויז אייפזעהער האט עס ערפאהרןע ,אה חאט שזנאיקען שטועדכט ;
א כרירערו·כעו טז:ן צו עדר ונםער אלמנה כעוזtנט " :איין ב' jעשוטוינט ,כנעד'נע
פרר ,אה ביט איוטיסט ,יזtט ~זא שנ:הנע ,עדעלע און ר"כע פרוי 'ייא איהר ,ו~ל
די pעכז vפערלJrבע iא rאוא נעטייני~ם ,ז:ייiעtב ,דוטעו ייבג -ביי אכרז !יינזע י~ן
י~ טאביטטערט ,ר~pפ~ןח ,:א jlאנעדר] '.,נכ:ןר;' בייםטליכע ,פ j1יעילנע איהר c '~: Dנ
איףס,Pייב IJ/אןר וינעו :עדב רריו איר אי iרעם וויל אי ,ניס ,ןריא iעtכ : Pייינס נ~ר יiג.
~~ ,1 נעשיכםע פןר ר~ו pיכ~ם ,בוו
1יי ס' iם~סזור'ס ;עבזו, jון האם נעז~נם סאנםש~ ,כאך עום ,ויא ער האם
}עהערם ר,רכלעזעו רעס בריעף" ,ראס אזי ריא שעהנסטע זאד יי( I,ס אי "1האב ןןעi
נעהערס .וירא וסעה Jאייער נבע'יבPי-ט יריקט אויס אלעס ןן\<ס איהר ווי;ט אזר וירא
שעה iעס 8אסט 'יא אונטעשרריפס :עור ריסער פiי עור סרויערינער נעשטא;ס I
רואהרהאפסינ אייער ננעיינPייס איו ז t.סיי\רע; ,עם אזי ניט~ i"Pא' rואך וו~ם
איהר יוייסס ניס".
"עור בערוף .יער;נזע אייז בע Pען ",חאס בעענטםערס רI$ן Pיכ~ט" ,פ ttררערס
אז איך זIttל אלעם רויסעו".
"אוז I$ביס סיר פזר רער אביערער וייס אויך ריא ~בייייזובב אייף ריא ררייא
וו'M עווזע אזו אינסעשררי-בס זיא 'ייסל!',ן ,אום עסו ~' Iזיא בו" P "1עכע Iעוועו,
עסו ועוס יזא בעPיסע."i
"טיט Cערבבינ,"Vו "אס נוכעבספערם רp il$ינ~ט ,אין כ~נרעם וויא ער ה~ס
ירא I$נווייווננ אויפבעשריעבןס ,האס ער כע;עזjע אויר :
"בעבע 1ייזע iסיינעס eרימא עועו-ויעקסעל ,ו~לס איהר ,נבערינע ;eיטעניצע ,
טי rשילרtנ-רעבער סאכטש\< Bאנצא' jבע:ןגנ ררייא E:וי ריא פינף יונבע עולע•i
ודא רר"א יערונע איך האב איבערבעל~וע; צו הייו ~ יבסער אייער ה ~Iחנה.
עזוןע כעס איך איהם איבער~ובעכע iפיר ייא ,יערוכע איך חאב פק א'הס חיער
ריוער ערחאלסע! איז מווןס .ר I$ס אה וייז קוייסיננ ,ויעלעז אעוס בעריכםיבען.
ערס יםסזע פiי עור סעיררא ס I$רעבא. אr וער Pסעל איו נעשר'עכעו נ,יי I$רע!
ערם צןןייא אןר צייאבצינססןע אוירנסס פiי ודוע Itt' Jחךu .
"אווי איז נים,וו האס נעוזזנס סאנסש " , I$יעצס י.tזרפו :::איחר ב~ר אינסער
וכירייבןע· "
' " I$ס איז ניס בויסהיב,ן Iהאס נעו I$נס י il$קיכ~ס', .א" כרןייו נ I$ר את-
סערצושסעלע 1סייז בעורעהכליכע jיציכע , iייעלכעד אין אזוי נוס וירא וכיין איכסערשריםם
אןר וערס זיין נוס ניס ב~ר פ'ר ירייא כ~ר פיר ירי-א הונעורס עולע; u
"ל ( I,ןס סאנtנ lז:.א j "אייז פערל t,tז סי ,אווף אועיר בבעיוכ pייטI ,ו האס כעןזtכם
מיר ',ו צו זענבש ,רעו 'ttי ב~ר בעהן t,tבו~סלןע ר\<ציבאבמעו אוי ',יס פערטיכ מוס
אי ,ויי; ני"ך איערנרי-טןע ניס ועהענריכ ייא מ' cיכעת יועלכע איהר יירלס כענעה; i
אי ,ןע'fל איהר ערעצל1nע ,ראס איך האב נעועה Jאייי פיעל ,י~ס ןעם Pעo iש'"l
עסהד ניס פערלאנבןע".
בןו .1 גשעיכסע פJו ר~ קיכ~ס. &24-
צירייא זcערר ררייא ס~ל אין רעם בינע;ע אזר ביס עס סיר ,אייז יער' עס שייו ניס
חיסע ,iרען עס איו א דיסהייס צי נלריבען ,ראס איך יער; רעם בריעף קעכען איי'י
איינענעם ראס איף פערנעס צייסענןרייז סיr ורכןו איו אוא שייאנער, סיr
ttריס~יעכיג ;
כ~סע .iפח ערסtכןרענען י'וע אייער ננעריב pייס סיר איהם ם~י'עזע , jעם ורעס יסו
אק רער ך iר '''':;>':': ערר פע ר רו א Iכדעסער פזר רעם שרעררר פזר שייריננ
J נענער פןו ריא פיילע; פק ליעבע ,שיקס ריר ,א זיסעססע ריצו·כעא פי Jס~ב I$סז<
ערם עזנעז ררע לנער איהם אל,ז פעה;ס .יערן ריין שעחנח'יס שצעס סי ,ביס,
ריין פעראנסינב פערפ!(,לנס אזר רועו יויררינקיים איו כיס סיין נטרוינס, ר' r ייוע
סייז ,יערל אי , ,אביי!(,ה; איך ב rנעייעהנס צי ,יירזע ,ביס פערסרזtנiע רעם
קי'מ],ר ,יער;כטר איז ניס נ ( t,ך נרייואם כ t/ר איויז רייערהאפס· .כ r tניסער שילר
סרענער סאנסי~~ וערס דיר עדעגהלעד ,א אוכדtיtנקכאער 't:עהנע אי iהעכסם
בעל·ע:::וסע פרייכר' , jאז ייעלכע jצף~tכאנר אייז ב rצול,עב ריר .יערן ריא רןעסןכ
ייעז ניט ,טחיא יייא ריר נעפעלס. ו' rאזיו ניס סיר צי העלפען נין אי;ן ריינער ;
יווי) רורך !'ב 'tםוידס ררע; איך בעפריעריבעז די' jברייואסקייט א1ו סיי Jפערלאכ.נ
טירדט, ביו'i ידינעך
ערר יוסער פון עור טריוערינער נשע'.- t:ם,א
14.7 •1 גשעיכטע פה ר~ז ·Pכאט .ברד
יוועו ע"ב~ ,א~ ירא פרוכטע; ~ :::ףעז בייעסר ,ער iףא שעהנPייט פין טיiי שתnכl
ביט עסז vאjו ~נעררע Bיינ·ברננע....i אr בע~סעח t:
חאס נעואנט םאגסש (;" , Iראס איי "יייריסס איחר רי~ס אידו חאב סררא 141
רוע' כיט צוריסנעםיכpו ערם םערווזtוםעכעם זtרם ,אויף יועלנוע איר 'זtז א"ו ם~י1I
א·ברע ....
האס נעז \Cנט רא; קיכ (; Iס ; "איך יעול פח ראנוע סיןם14, "מאך נ (; Iר א נוטעו
כיס ttיועננעה! ,אוי'!ן רוי) איו העדייפקלעסעrי אויף ריא העכםסע פעלזעכ·' eסייכער
ו\<לםס מיר ביס איבערינעבם ,אים ראר אןר נאכ Pי Pעו ,יןער רוא Pיססס ייעיערד.
פערויערע! אזר ריו פעדאידע , Iיסרס זיז ריא בעסםע זא"ז ,אז רוא וזtלסtכ אביtבכייזער
וועלנע ייאקסע! וא הערום ועהר פיעל אןר זיי צוי~םד"םען דיסער, ציייינעז פוו ריא
איום'ו ייעב כיו ייא קומסם אויף ' (;Iס םד"ע פעלר -ייוע ציייינע; ורעלע iריו ייעבוע
ציר'קקעהד סיד וויעערר רr בוו אלס וועב·יו\\עזד אוי צוובענס אים רואו אלס t:
ערם ובאער וויא יעבעד פארים האס טהעסעארס'ז נעפיהרם םזו - קענעז נעפינוע
ל t.Cבייינםח ....
האמ בעענמ:::עדס סאכסיtבא ,אז האט אננע' Cניטוע מהאוII, "יזtס יעול אי,
א ביבער ,צוו"געו פjר ריא קיססארביPעס jעו האס כעבע ! ;:;t:י' :ה~דrי עד ואל
'א) jבייער אייבע!( אי; ביירע ו'יסע; איהם בעכןזו ויי Jכרכה אי! האט יסט סהר ; jריi1.
פיר דאצינא;םע,1 אייף העדיףפנ;זי:כס יעכעi נעזענענס ,ער איו נ:::כיעם זידו סיט איחם
יועלנען ראן קינאט האמ איהם נעבעסעז צו ו~דנעו וייא פיר ויר "~,לא סאנטשא
איו העדייסנענאננע jאיירפי! יעונ צים סה~ו אjר האם אויף דעם וערג פ'ירנאנדע"'נדנ
אןו אויו איהס נעדאטהי"~ וויא ויי' העדו האס שאסןע ףא זtננעהאקטע ציויינעז,
העדד האם איהס ;'~כע:בןע r וקענירנ אויף רעס ,וואס ו' ביס P איו עד אועוננענ t,Cננעו
עד ו !;Cל ויעבינססענס ועחו ,וייא עד ייעס איחס בעווייו' !lבאך צווי-א רכ t:יכע תי ; עו
האס עד וי ,איסכ;:קעהרס הונערדס סדיס וו"ס, Pייi זtבנעדיסען באר כיס האס
העדו ,איהד האט די!.כtב נעהאו :סי:ב ד;'ם 'ס" r : צוריק אוי חאס צו איהם געוזtנס
רו (_; tס איחד האס געזאנס ,ר~ס אום איר ו~ו קענען סיס א דיינעס געיייסזון ' Cזו;ןרן,P
או איר nאכ אל"! נעוטה' 1ייא איחד Bךאוועט ר~ אייערע יזב::נןעתי ,האב איר
נעראךפס ועוביכססענס איינט פוי וייא זעה :סיס טי'נע אייבענע אוי;ע; ~נ~יאה~ ר·ץ.
אייבע ,וערלנע איך האב שןיו גי).יעהז ,איז אויף נענוג ,בעסליך ירא ';:כד , ',ת י'א ס
איחר בוייבס י (; Iאיבער אייגעו ";,-לא
האס נעו~נט ד P !i$יכאט ,ןיא C -,נ~ך. 11.. .ח~ב אי ,ע Cרר ויט נעזאגס
נשעיבטע פוז ד~ז קיב~ט .מן ,1 246
"יועביבםסעכס פערלאכנ אי; ,ם I$בםש~ - ,דע Jעם t>tיז רורבאוים נויטהינ -
ראם ריא ו I$לםט ועהן ,רויא א"ר ייעל ב~קעסערה"ר אויפסהז i tא ריצענך ואבען ;
ראם רועס בעדיעירן ניט עסהר רריא א האלנןנ ש t.רנער ; רוען ררא ריעםם וייא ועהj
יזבס רייגע אייבעכע אוינעו ועוססו Pענעז טיtכ א jאםח'ן הארגע! שווערע iאויף ,יא
איבריבע ואכעז ,ררעוכע רוא ייי)םס כ~ "!jצובעכען ; אiי איך פערויכער רי,ך ראם
ריא יועסס כיס קעבען ~בחפען ארזי יiכעק רויא פיעל "!J'cCוריל אויפtכח\(ן'4I
"א י ס גז:סעם ווילע! ,ל,עבער בכעךיבער הערר ,ל~וס טי') אייר כיס ועהן נאקעס,
רעו ר~ם רועס ו'-:ט ט~כעו אויי כעסריכם רז:ם איר ועול טיר ביס קענען א"בהאלסען
!'ב iווייכען ; דער Pז B :סהוס טיר נ I$ך רועה פ Pירא סהרעיע , jורעלכע איר הזיב
געבסע jאכענד פערגזtםען איבער ט' rעועל ,אןר אי"!ן יי t$לס ני:כ וערלע Jייערער
פערניעסעז סייז טהדעעון ; ורען איהר ורי,ם רודכאוים ,דז:ם איך זזtל אייגיגע פןן
~ייערע ריסהייםען ~ג Iעהז ,ז~לס איהר זייא טיר יוייועז אז ריא Pו"רעד קורץ t$הI
I$נןי ' t$ן :ן"א וייגעז l:יר טי'! גזזר ,91$P אייך העריין איז פ~וע j שהירח~ ,ס וריא זייא
בייטהיכ ,יויי' וייא וועוען ,יייא איך הז<כ שו' jנעז~גס ,פעדגיעהע jירא צייט פןו ניס
צודיק Pעהר וכיט ריא נאכרינסע , Iייעלכע א"ער גנעךיבקי י ט ו ו ינשם אי ן פערייעכס. ס"j
ר~ס ו זז' ניט געיופעהז ,רועס '1' 1פר"וי' jדולציבעא דארפעו נוס כעהסען אי Jאכס ; רועJ
ויא !זזל טיר כיס עבספעדז רויא עם בעהערט צי , j"lשו יער איך הויך א Pטה"ער, וועז
איהר סז:נען קלע eפP דז:ם אי:ן ועול ר י א ניטע אנטוו~רט סיוכ ק ו ,א Pעם אJר
יז:ם ~!א נער'חמסעד ווא;עורכרער יוויע,I ר ע ן ווז:רום ז t$ל סע Jעס העדויס"ייסע; j
רימ vר ' .':י א אי"ער נבעיינ Pייט ו~ל ורערע iפערר' Pכ ןועבען בזtרכישט אןו וויערער
ןןעבעז ב~רכ ישtנ פיר ~ ...דיא נוטע ראטע וז:ל סיר כזזר ביט ל I$וע jחערויסרעיןע
פון יזב rסויל ; יטז ניי ג~ט ,וועז איד ייעל ~נחיינiע רערען ועוס וי'ן אז ז:ך אןו
יועח צי איחר ; אידו טייג צן ייא ואכען ! םייערן זיא ' 1171סיר גיס ,ז~נםט ויעט
חיסען1I . זיא ויך שייj
"יי אחרה~פסיג ,םאנטש~" u,אט בעז I$נס ר~ו קיבזזט" ,יירא עם שיינט ביסס
אי'! בII.r יוא גיט Pוערער t!:לס
ה~tכ געענספערט םאבטש~, ו"ס4I, ניט אויי שםוגע 'יחא איחר בr "אי'!ן
" I$כער אי ,ב'ן היציבער אלס איחר .ב I$ר ל' t$טדי י~ס אוערבלעגע ~ i~ iוייט ,יי~:Iכ
עינקס אייער נבעדינקייט צי עםןע כיז איד יועל צוyף ק וט עז "1יוילס איחר ביי ירא
11 1 ~ aסטונער יזבס בוואלי ~יי'!גכעiיסען ד~ס ברויס ,רויא קארערכי~
"ייעגע iערם ' 1$1ייר ניס ארע jו ,lחז:ט כע Iז:בס ך~ P iיכ t$ט ; "רע Jאי ,יעו'
גיס עבקנ Iיwו איר ו~ל אפילו הז:בע ,jק י rאנרער ז~ך אןיסער ריא קיייסער ןופ
ut 'ס.סננעם דפ jזח.p iם~נ' דינ •1
~eילעם •26
זיו Mי-יגע qווםוע .וו םער Iכגורע,&,םכגון י~ן ''iכ~ם א'ן tCו;wו ם'וfע4נ pa רIftובIצ» Iגג
וועלבט ז~כע•I
י וריקקעחרענדיג
הז<ם סרויעףנVר נע' Cס~,ס פוי רער ערר דיסעד
פעול 'Cו iה~ס ר~רסען אינערא-ניי ,נענוסעז סדאכ I:עז אינער ויאס ער האט שוי,
~פס נעסראבס אוי אין ~לץ ביס נpעוסעז צו רעכס ,נעס(,י.ך אויב עס איז כעסער
אןו Bאסינער פיר א'הס ,נ <; Iכצוסהזtן ריא דכ t:ונענע ווילרע עזכשיס פו רא'ךאכ'עi
אערר ריא שסילע סרעיירינ' pיס פון ~סאריס" ,אזי איבער ערס ה~ט ער סיס Iיי
אל" iנעהאס ז<ס אןא נעש Bיעך " :וועז ר~לרא! איו ני,ווע Jאזא נרויסארסינעד אןו
העלרישער ריסער ,רויא יעערר ו~בס ,איו ק' rרואונערר ניט ,רי~ iער איז נעועו iפער
צוינער Cאזי ק' rואך האס איהס ניס כעסענס סו'רסע! אויכער א נ~ךעל אז
א" Iערנע ויעבעז כיס נטסר~בען ש'ך שסענירב ערריבעך האס ער 9ז<.יעשייע ;
9אךעשוועס ,אזו ך~ס האס איהם עניל,ך אויך ניס נעכוצם כטנטי בערנאךרא ,על
ויינע ארסס ~r קוt.רt. Bז' ינחלכ" ,האם נעוואוסס עררפןו .אה האס איהם צו;ניו 'CC':'J.
r
ו_נעצם יי ס.ע'~ ~כעך ל~''םך לאו>:ז ז' ה ~''''ע''iיט r,ו ' א זייס אזי ל t:י'םו •r
.1 נשעיכסע פזר ראן קיכאס .ניי:ן 2·18
ס (; Iכסין:.א ,איירער ריא איס " t3עסס כ~י:ן אצנגיו t$נען Pרע דא )י נגיו איי:ן שח ייוכס
ער ה t$ס ר~ן אין בייחס איילעכעס הע~צעויבען וייכע העזין אזר איו נענגליע-
ייוי:ן אין שרפכרנען צרויי ביס בעס~כס נען אין איין העםר און האס סיר כיס ירר
הער~נ און סיס ריא פיס העריף אין ה~ס עררניי הן ק~e אינערבעקולעס ימסין
רייסנעיייועז ~וערכע ו t:עכןי י~ס אים זריא ייערר כיס צי ועהן ה~ס ס~כסשא
ראס ער r
פערקיערוערט ר~ציכ~נסע נ t,Cנץ ריהינ און איו נןו זיי:ן בעיערן אינעצריינס,
P
ורעס קעבען ' t:ועררעו~ ,ו ויין הערר איו פעררי ס.
אוו ~זוי ורעלען סיר א Iהם ל~ועו נעחן ויין וערג נג Iו ער ועוס ו Iך צורpיקעהערן'
אןו ראס וערט כיס יויעןר עזהר י~נכ.
ק ו ע רא ) ( Credoסיינם י"אי ,בלייבב ; ' ראס א 11 ,Iןוס ~pהי Iלשיעו Nנא tסםג~' t t "(
"אשו . 't וז" עם זעהtכ י\יס ויעוס ייזע תפחל ~פם בעי ! tםנ I1זיי שנוע יויא ביי ייערו
261 גשעיכסע פןו ר~ ן קי~ס .ביך •1
שבירעל א\ fנעסזt.כס תרןיפ ~ רזItענ·jכר~כ) rןיעלבiע ריא קאסז:ל'Dזע בעכ יסצiע בי'
ערם נעבעס זבןו " Bאסער ב~סס ער (.uעס תאס איתם אבער Iעהר ל"ר נעסתזז , iר~ס
" 1 ער האס ביס נעפיבע iק' rא;חפ אייכtIיזעסן נערת ' eןכה ,פזt.ר ייעלבעז ער Iזזל
אייף וייבע ויבך אןו ייעלכער ו~ל איהם סרןיססען .ער תאס עררי· Dעבען מתרךת ו'r
רזזס ער איו ארסנענא;כע iאר יף בער ריא איבעףנע צייס פטרסריעבiע מיס רעם,
ערר , Pייבער נ~ p,ע אJר האס א ייבנעשכיtכע jאי! ךיא jכזtרע ;ר !:ריא בייסער ארז
נעשריעבען אןיוב'ן וזt.מר פיעלע פער Iען ,ןערלכע תאגען אל); אייסנערר'Pם ו" jשמעיין
ךי א ,זיעלב); מען האט '~כ בעפיב;;ן אןו !VC j אןו אןי ,שכחים אןי:rן וווו רןלצינעזt.
האס '~ב נע)lPכס לעזען בשעת טע Jהאם ויי נעפרנע ן ,ויונןע גיט בעייןע מעהר
>OCפ יוזע :
כע ,וכ Iגע ,וכי Iסע בר Iסעו. I'.n
חיובע ,וכ Iגע ,םלזוגצג ,):גו I;Iזען.
- ןן \1ס Itי ות זייט א'ן ייז '; jז!וט
אובג'יק עדון נוס םי\ Iם " 1($ב Iט 1"0
ז\lלם איהי העיען ס :: IIג קיזsגע י,
נ 'I\1ס"ו שמעיץ זז 'sז!וין ביס ווהונווי
שיעקל" : מנוג עו ז IIן יי Iא וכי Iס און
,.יין זןייעפ אןן llliך ו:נ:יפךיכ:עם
בגוייייגס יזו ייסעי יזון קיב I;Iס
ו'י IIשIIיןע םןן ז"ן יל\::וגעזו
1$' ( ..ווערט כריי א ~\·::·~ Iיבו.ב·~ ;'· iד ז ין פי ~': C::' iינ : Iס ב I;Iנ י ] ::ו \iIlע'::ב Iםי~קכ1'" ;t:
" ני~ס~סטעכער א Iב~וזי~צ,נג סי ? ;:רניי ~ ~ ' \ \ :.:1.,דיי · cת;· 1:: ..וי~" ר Iכם Iגנ:ר וtיהנ tlלס•
נשעיכסע פזו ר~ קיכ~ס .כיר •1 ~50
איכערכעה iצי ז' rפעשרס~ב" יועלכער איו נעיי~רע iבעריהיס רירך ריא יציכעכס/
ו\עוכע ער האט נעפבו' lן לעכעו ערר Pייעלע ,אןו דור:ן ריא נ'( tכריכט ,יועלכע ער
האס בעקרינען דירך רעם ~ eמטור ,ס~ ,אננעל p,ז t.איז עטל,כע כ~כסיסס~נע iנעשל~·
פען !כיס יעם טוו'ן סעי~ר~ /ערם כעייענטעו פיז אנר~ס~בטע ס' Cריא נענר"זעלסע
ה~זזר .אזר רןעו עך האס ~נבענועס! ,או י~ס איז נע"ע! אמת אJו האט נעבלייכט,
או ז' נעל,עבסע האם כענאבבעז ~ז אוכרעכט נענע! איהם ,איו קיי! ייאיבעור ניט r
נ~כסח~ז זיינע ' "1 א קןע 'ייא א יד, I;tנער שמונע. נעוו ( I:עד! אr עו ווז:ס
חוצינעIt ט'r
שטכועןת /יוזע אי ,חאב קי rאירז~ר עררצו ? אי ,קען שייערען ,ראס
טזו ~ם~נ(\ט "אם איז איחו נאכןעצ לעבע iכ~ "1ביס ~בבעזעה iא סוו rוייא ער איז
Mז ןיד ק'ייריבב ,אזו יאס ויא איו ~רזי איבשולייג וויא ריא סוסעו ,יועלכע חאס יזא
יע נ~יןע ; א ון איר ייז:וס ויז אוכבערעכס בןןנען איהו ,ייןע אי ,ז~ל פזר איחר
:זכדג.דס סיינע iאזו ייערע jיזכ~נרע וויא יעך פערריקסעך ר~לרא ' 1אןיף עדך אנערךעו
~ם כעפ!' אי:ן ,ראס אסאייס פזו כאו,עו ,האס גיס פעיויעיענדיב ויי iפערשסאכר
~ 1וז ביט Bר~יוי~נריב Pיי iסשונעת; Iיף בעסאכס א ב~סען אתסעד ריא פעדו,עכטע,
אוי האס איהם פעיכ~סעו איהם פעדאכסעס האס I$רי~בא ראסע וי r אוס ערז
~הן איהר ערליוכביס ויר צי :פעויייוען פאך איחר ,האס עך ו' '1ב~י ,יייא ריא בע-
שיכסע ערצעהלtכ ,צור' pבעצייבען אויף רעם Pיסעריםעלו סיס אז אייכואסעז סעבשןע
אזו iראtכ רזזךסע jבעבוג בעווייבס כין עדך היסעו האט איהם בעשי Pט ויין היוף ,יזעו
וואדום אין וואהר, ועו! ראס קוסער ויינע; בעויעז אם הענססע!. ןייJ יזז גויסה אןו
ואכ איך סיר כעסיהע 1יעצס אווסציסה 11$בא Pעס ~ערך צי בעועססיבע,. jוע בויעסך,
רועלכע הזזנעז סיר ב~ך Pי rבייועס ביס בעסה~ ; 1ייארום ז~ל איר סאכע 1שסבע
ריא יי~סער Iאה ייוע סייכעו /ויעלכע ביבע 1סיר צי סריבקע , jוןעו איך ב rיושרסיב?
וענע ~ I iל ד~ס ~בדענקזע פןו אסאדיס'ן און ר~ P iיכזזס פזו וא ס~כטש~ ורעם נ", j
איהס נ~ כםח~ז ! ד~ iייעס סעו יעובען אוחם ~ rנע iרו~ס סע Iחאס בעו t$כס םiו יענ' lם :
ייען ער האם r'pניויכעס נוס אןי פנעסחזז iה~ס ער t$כער וו rלעכע Iייןיקירם עמ
ייזע סיי jרו>צינעא פען~כסעם סיך נים אזי שסויסס סיך ניט צו אונטערבעהןעס.
עריןווסערס ראס איר ב r נענו,ב רויא אייו האב בעז~בם, שוr ך ר tS ז'ב פןו וי,ך אין עס
סהאסעi סיי! נערעכסכוס ,איחר אr עררו~כס ארניים I ע'צס צי ערך ט זר איהר.
זזי אובא"ס ' jאזו לערבס סי,ך וויא אי ,ו~ו אנהייבע jא"ך באכצוסה~ •iן!''א
'") Cכ אב.ער ,או nחל;;! סח < I,ז אין כעיערן j"lהוי bםזאך אזי איך יןIIו עס אוי'ו
.כ."iN
יי U8ום נ pנןעונו אץ'נע נt$ל,שע כיס פת א i ~ Pקעכ·ביום אןו t$ננצpיובזע אירי tc
tf>3 כו .1 'I נשעיכטע פןו ר~ן pיכ~ט.
כיסעל ון t:Cריטס, (t נעניעסעj נעה~ס צן בער j יציס פJו עסעו את ער יי~לס ועהר
נ I$כרעם וויא ער האס ויר שוין אייגיבע צייס נע~ pרסעט סיט ~ pלסע ~ eייוען·
פיהלענריב יווע גויtבהיערניונ Pייס הזזט ער בעריטע Jגעהענסעד צו עדר pערט ~Iסע,
ויר של~נענדיג טיט טרר רעה ,אויב ער ו~ל ( tיינקעהךען אה'ן ~עדר ניס .אז רער
צייס ויינJע הערויסנענ ( t.נבען פןר הויו צוו"א eערו~נען ,וועלכע האנע! איהם "ייינ
רעדקענס ,אןר אייגער האט ויינ זtככעדופעז צום t:נעדןר " :ועהט ,הערר ' Iצעכצי~טע,
איו עדד עםנש ,וועלנעד קוסט ר~רטען דייטענךי,ב ניט דעדועלכיכעד ס~נטש I$
ד~ס ער פן Jאונועד ריטעד ה~ט אונו נעו~נט, ךיא הוידפרוי ~,צנ~ פו Jוערלנען e
"נעוןיס איו ~,י'ד·טרעכנ:ר "! - איו הערויסנעפ~הרע jיסט איהר כערהנ'ת ~לס
ר I$ס עדד זעלכינעד ",האט נעענטפערט עדר ליצענציאtכע" ,איז ער דייט טאקע אויף
אנווער ר\(ן Pינזזט'ס פעדרעל ".ו"א האכזן איהס נעוייס ניס ב·נ.ראר~ט Pעכע , jעדו
איינער איו בעווען עדר נייס Cלינעד אJר ךער ~נדערער רעד בארכער פןו רעם ~רט,
ירא ו Vלבינע ,וועלנע הז:נע jאיכערנעעזה iך'א כיכער אJר ויי פערט' 9Cט~ .וןי ב~לר
צןכעבאננ Vן צן !יינע" 1 J וייא ויי ה~בע jדעו Pענט ס ( t.נטשז B tאנצא'ן אןר ר~צינאנטען
עדר נ"סטליכער ה ( I,ט איהם ;ערופען צו הערען פזו ך~ p iיכ~ •i't: איהם אום עטןוזזס
~ייער איו אנצtז ,וןאו e "פרי'נר סאנטש~ האט כעז~נט : איי נ~jעס גיי(
הערר 111
ס ttנטש ( , I,ועולכער ה~ט ויי אויר ךערקעכס ,האט ויי ניט נעווז:לט וז:נעז ,ןיא
ך~ס ויין הערר איו ערנעץ אןר וואו ויז הערך כעפינט וי'ן ,אןן האס ויי בעענםפערט,
~רט בעשעםטינט טיט ועהר וויכםינע ו~כען ,פי Jוועלכע ער ס~ר ויי פיר קיין itt אז
האט איהם כערויכט אןר אוסנעכראכtכ ,יוייל איהר רייט אויף j"lפערך .ייאהרה ( t.פ-
טינ איחר סווס אונו ש (I t.כע jרעם כע-להבית םיי פערך I ,ז:נסם האט איהר צו טתזזן
יסט אונוI.ו
בr "איהר ך ttרפט יסר נים סםראשע ," jהאט נעוז:נס ס ( t.כtכשז" ,:רען אי,
פןר נע';:לז:נעי ; ו::דער סוירם בערי'כט ניט ערר עםנש ,ירג.לנער האט איטעצj
טיינטרוענזע קש ויר יעטרר שם t.Cךבע jןייא וי'! שיקו~ל ו::דעד יירא עדר ב~ס ,ווע;נעד
אין ס' Cעז פJו ריא האט איהם בעש t:Cםע , iיןייל טי rהערד איז נענליענJע ך\(רtכ ty
נערנ ,ויאי ער סהום תשוכה יייא זיי jהערז נעליסט".
הוער ויאו און א rייעלכע iצIח:כ~נר ו r רפ" עעצדה'ט, "'1 יו C8חס ייא
נע~יכסע פו Jי it.Cקיכ~ם ביד •1 252
IS
י,ו קיכ וכ רלוכער יIS _עוון Iנtפ
ועח נוס ח~ס "וע פערעזן נע;עוען ח~ס נעסייס ;( I:.כען ,ר~ס ר~ן ם'דIP
חאס צו רעם ב I$ןעס פןו ו" jרולצינעא איבער ( I:.ל צונעזעצס ריא ועורסער "פ~· 1ס
ב~ס J4,I$וויא ער יי; I$ס סורא בעה ( I:.ס ,ר I$ס סען וו~לס ז"נע פערוזע ניס פVשרסאכזע
~הן ייזע צונע ועצסע ועורסער ,אןו ר~ס האס ער ווירPל·ך בענלויבס ,יייא ער הזזס
נ t.Cכ'iער ן\\לז t.נעו~נס .ער האס נזז:ן פיע;ע אכרערע פערזע Jנעשריעבע ~ ,jבער נזtר
ריוע ררענינע ויינען נעייען ,יריא שוין נעו I$כס ,סו!נל,ך צו לעעז; .פערפ t.Cסעכרינ It.Cעלכ}'.
אןו ייא וי ( I:.סערנעtכינס פון ייא וי t.Cכרנעסער ידא I$נרופןןכרינ ויפצענריב, פערוע ,j
סייכעי אויף ייא נער,ב אןר רופענרינ רעם סרויערינען ייייער P-ול ציצוהערען אןר
-ה\<ס ער פערסריענען ויין צייס אין האס יערביי צו גע טפערן אוי'\ ויינע pל ( tנען
ר~ך ייען יעוס קוסען צורי~ j סאבסש I$ רי-סער ,אום ויך צו ערבעהעון ביו נעויכס P
יי וער )ס~נסש~( יי I$לס )':יו נעו( tםס ררייא וו~כעI$ iבשס t l$נ ,ר"א סענ ,ייזtלמ יער
איינענע ו' r יוסער פןו רער סרויערינער בעשסאלס בעיי~רזע t.Cזיי פעערנעורס ,י t$ס
אr סוסער ייI$לס איהם ניס נע Pענס עויPענזע .סיר עםבע iאיהם י I$איבערל~זען
האס עוריויילע ויז ~ eעויע אןו אין ויינע שעםד~ען א ום צו עיעצהעכ , jיי~ס עס
Bאםירס סיס ס ( tנסש~ bאנצ ~ j'tiויף רער רייוע פון ויז שליח ' ח.
אייי באלר יייא ער איו העררים אוים' jחויטס-ועונ ,חז:ס ער כעווככ ערם ווע,:
וועלכער פיחרס א'ן סזזב~ם~ אזר איו אויפ'ן צווייסען ס~נ ~כ;עקיטען לעגע ,רעם
הזt.: :- יייא ער באס-סןזIיו ,רראו איחם האס נענענענס י I$ס ארנכל· pט יס יער יעקע.
ער האט כופבע iאיi עס ערתעה; ,הזזס ער נעטיינס ,או ער שרעובס שרין רויעדער אין
I$בור~הל ער איז דז:רס ~נכעקיסע :א' ~ jצ"ט ,יוען ני, ניס נעיי t$נס הערייכצובעה.j
וי.למ עם וערלע iאו Jנעהאם נייםהיג ~י סהז , j:וריל עם איו ר~ jרנ~ער נעייזע יד.,
255 בוך .r נשעיכסע פו iו~ז קנ'~ם.
האס ס~כסש~ ויי אויך ערעצה,ס ,ורא אווי ער ה~ס פערו~רע iו' rעו J:י. י(t.
ערר ב"סםל,כער האס איהם בעסרויסס אןר cערש eר~כע , jדאס אויר באלר וריא ער
ירעס ~;טרעפען ו'ין העררן ,וועס ער א' nם בעסןון ער וז:ל כר"כבען ויי ~ jכןר"וכרכ ג:ון
סאקי אייף Bא Bיער ,וירא עס נעהערם צו ו' ,rווייל א ~ jכוריירזככ אז א כז:סי'"צניכ))
ייערס ק"כס~' כיס ז:כבעכוסעז איו בעצ~הכס .סאכטי~~ איו רערםים בעועוו צו!:ריעדע i
אjר האס נעואבס ,ראס איוף או~'ן אום Jארס איהם ניס ועהר פזויל ,יי~ס ע" האס
םערל~רעו רעם נריף צו רווציבעא'ו ,רויי ,ער ווייס איהם כםעם אויף אויסרןענינ און
ס ;Vקוע א' nם אויפ' Cריינןע ושי אזו וואו סע; וירל.
"ל~וס איהם אונו העןער ,אום סיר ו ' t$ע iאיהם ש eעסע' Pעכ!ע אייםשרייבע י iI
םאנסש~ האס ויך כעובס P illראצוע יעם קא Dאום ויך צי עררס t:הנ!ע ערם
א י כהאלס פון' רעם בר' IIף ; ד ~ האס ער זיך בע' Cסעלס אויף א" iפיס ד~ אןי i t
אנרערו ,רא האס ער כעקיPס אויף רען ערר רז tאוים rהיסנ;ל ,אי iנאכרעם וירא
פיננער אק האט נייvר ה ;iררוע ra
'"ע האט ו' ~ "Iננענ'ם:זנ א האלבש ש
נעל~וע iועהר לאנב וי~רסעז ,האס ער עבדל "1 ,נעואבט " :ביי נזtס ,הע-,ר ליצענציאסע,
ערר ס"ייעכ ייייס ,וו~ס רזזרסע! איו נעשסאבע; אי! בריעף ; אי ,רענק ער האס ויך
ב ערי ןו האס נעואנס רער בארבער" ,ראס איו נערו'ס כיס ביג-יערן "נרוii,i
א " ע ן ק וסט כ ע כ סכי ט, ק ,ון וס כ ~ פ tב ור ע ו כער כ ע ,ך
', 1. ש ע ה נ ןi א א ו כ ר א כ ק ב ארע ~ ה א ב י, יוא ס ריב , , P גבע
עפעס ייענען נעוכררהייס אה אןר איר רוייס כיס ווז:ס ר I;tרסע iאיו רוייטער
בעשסאבע i
ב' I קראב, Pכ"tה ועיככע ער האס איהן בעש' Pס ;
אןר אורי א'ן ער בעבא;;ע~ יןייט~ר
ער האס נעעכידנס סיס ריא ייעךסער " :ר 'יכער בי ו ' !סי ,ר ס ,ך ע ר
, ,ס ערם י ו ר ערס ר וי ע ן יבער נ ע ש סאל ",ב
ריא העררען nאפען ניס יעוניב נחח נע Pל,עבע iפJו סא;ס' Cז :פא נצ א'ס אויס"
~ןר האבiע איהם נענעט,יע ערם ב'עגיינעכסע jיכ , iר jהאכןע איהם ועהר בעלייבט
בךיעף איבערצת I$נען נאר ~ ~ aז:ר ~;,ס ארם וייא ע';~ו 1איהם אריך jכ'~נע iאייף
'IMיtכיעוכיג איי איהם כ~הנער א·נעשררי·בiע .ם~כסי ~ C:ה~ס איהס איברגו~עז ttנם
גשעיבסע פיי רז:ז קיכ~ס ,בוי •1 254
נעםיבס ויך ,ועוונע בענענעכ'םע jעך האס בטהאס אןו ר t$ס ער האט איהם יעצס
םז:בםער פןו סז::פז:םז ,:ערר פיי רולציבע~ צו א בךיעף אובערצונעבען נע ~Iוקס
לז:רעבצז :ק~רסשועלז ,:אjי ייעלנע ער אוו םערל'עבס אובעך ריא אוועןר .ו" האבען
דיז בוועו נעוואיברערס אונער ערם ,ורז:ס ס~כסש t$האס ווו ערצעהלס ,את ז:בייז:הו
הז:בע i בעייאוסס. עררפןן זיו האבע iשח רז:ן קוכז:סיס שסונעת אזי ףא אורז( tבע
יfIו זויז רז:דן בוס געPעבס א"כהאוסען צו וואוברעןר ווך יעערס סז:ל .ייעז ווו הtכ:ב IIז
r
ייענש ערם נעחערס "If .ה t$בען ס~כטIלז :בעכעסען ,ער וז 'tווו ורויועו ערם בר יעף,
יעולכעז ער האס בעה (tס א'נערציבעכען צי ערר ווכנפריו רןצווכ טא .ער האם נעענךב
הערר האס א'הוב ערר ברועף אוז כעשרועכען אוז ~ ס~נע ביד אז ו"j רז:ס פערם,
געהווסעז און ערם ערססען ז:רס .און יועלנען ער ייעס ז:כקוסען ,איהם צי '~וען
אובערשרוונע jאי'ף Bא Bיער ; רער ג"םסלוכער האם א'הוב בעוזtגס ,ראס ויען ער
רו .r ורעס אוהם כ~ר נעבען ערם ברועף ייעס ער אלו rאוהם א'כערשרו'בען נ ( tני}
הערי'סצוכעהסע\ ראס ~;.-ס בזרום אr האבר זוr ם~נםשז :האס הערווכנעשסעקס
ברר ,ז:כער ער האס עם כוס כעפינןע ,את ייזtלס עם ארך כום נע<':כ , 11Iועו Jער ןו~.לס
האס עס בעה < tל t:ע iבוו 'יייז איי האס עם קונ~ס רזi : עם בעווכס ביז ועצס ,וןוו,
אוהם ניס סיסנענעבע , jאת ער או" iהאס בז:ר פערנעםע jר~ם בוו איהם צי נעט 1Iן,
ר~ם ער האס כיס נעה~ t:ר~ם ניר, אוס רער ביסער שילרם-רענער האס נעועהi
איז ער נעיי < I,רטז בלאס ייוא א סוורטער .ער האס ;'"וו בעסא Bס א':פעראל ,את ~ס
האס ער זיר מיס ער האס זיר א'בערצווכס ,ראס ער האס עס בוו ויך כיס נעהאט.
בוורע העגר נעכ יעם iשלזtנע iאון געו'כט ,האס וו ,אויסגערוסע iא האיבע iנארר איו
האם ',-ו געכענען קלעם אוכער' jכז:ו אין מייו ,ר < I,ס פיי זוו האס ז' ,גענימע iנוע םען
נלוס .וזעו רער בארנען א \ jרער גווסס ,יכער האנען ראס נעועהן האנע Jויי :י'tריי;
נ' ctך עגס ,יי t$ס מיס א'הם אוז געשעה , 7רז:ס טר ניס וון ארזי ר'א בז:כ.
"ייארום ##1האס נעעכס:::ערס ס ( tנסש " , I$און האב jופ ה~ נ ר הע"'ןיסכע> t:זןע
רר"א וונבע עולען ,פיי ייעלבע וערער אוונצינער א'י ייערסה נעייען א קענ'כל ! כ~ן
שוז:ס",
"וייא אזוי ?וו האס בעפרענס רער :פארבער.
האט נעז~נס סאנסיטא ,א' jייעלבע; i "אויז האנ פערלז:עד iראס נז:טוצ-נוה#
עס איו נעייען נעשריענע Iרער בריעף צי רןלצ'נעא' jאי iאויסער ערם נ~ן א צעטעל
ייעובש ער האס ו'jי ~ Bעמ:נ':י tנע" אr העררנ'ס אינסערשריפם, ס' r ס'ס
Vגע iד' ·oיא ייננע Vולעe Iןר ירא מיבי ,יועלנע ער האס בעח ( tס tJnייסש יזנר ב
. .w
251 נשעיכtנע ןדפ ז~ן Pיזמtנ .בין •1
Iיייב אןו קעז אפי,ו ק'~ rוcן בים ,יי~ס ייעוכ וכים וכור ויז ,ויען וכיי jהערו ;:tוו
Pריכע iויסם צי רעוות א ~רצ·בוש~ף אזי כווכ קיp rייוער ,ייוא עם פוהרם ויך ב"י
~כעררע ריוכי!ר!"
"וכיר "ה~ס j"Pו~רנ בים ,פרייבר סאנסשו 1',t:ה~ט נעו~נס רער בארבער ;
וערעו! שח ריז הערןר בעסען א;ר איהם ראסהעז אןר יערעכפאלס עכ אוהם הערייפ"
לענע~ iוס פ'יכס ,רזtס ער ~,ו ייערען ~ Pייוער אזו בו! P :וו! ארצ·בוש~ף .ראס
ויעם פיר אוחם וזי א בריננערע ,ן!'~ז יףו ,ער איו ר~ך סעהר א העלר אלס tו
לוכןדIJ .
"ר~ם חז'tב או ,אייר נעסראכסI ,ן האס נעו~נם סאנסש~If ,זtכוי~חל אוי וכח
וכירה ויז ,ר זtם ער סיוג צי אלעס .אוך ,פין וכוו iוייוכ ,ייעל בעסע Jב~ט ,רז:ס ער
ו ( t,ל אוחם שי Pעו אחז ,ייאי עס ייעס פיר איהם וווז בעסער ,א ין וראי ער יועוכ סור
PעכVן םח ( t,ן עסהר ונסעס IJ.
"רזtס אוו קליג נערערס IJ,חאס נעוזtנם רער גייםסלוכער" ,אןו כעהאברע לס
רויא א ניסער קרוסוכ .יעצם סחע! סיר קורם כל רבר זעהן ,רווא סיר וזcלען אייער
הערןר וt:ברייסע iפןו רי א אברביצינע ערביים אק ת ' Cיבית ,וועל כע ער האס אויף וי'!ן
עסע iא r בעכיעס •jארם וי '!Iייעבעז רעם צי בעראסהען אי! ציבוייך צי נעהסען ע aעם
וכייל -ערן עס איו שייז צייס וצ עסען -יערס ו"ן אם בעס:כען ,ר~ס וכיר ו~לען
זיי! הערייננעחן אי JשעבקIJ,
Iכ~נםש~ האס נעבעסען ,ראס ב~ר ויי ו I$לען הער"ננעח jאק האם ו" נעוזtנס,
דוt:ס '" וערם וי~יםע iאון ריויסען אין רערכזtך ייעוכ ער ויו רער'>:עחוע jרוא
אורוא'!ן ,וווt:רים ער קען כיס סוסבעהן ; רוt:י האס ער ו" בעבעסע jויי ו~לען איהם
הערייסשוPע! א ניסעל ייאיעסס צרם עסען אזר א ביסעל בערשוכען פיר ר I$צי נ א כסע.
ויי וייבעו חערייכנענאכנעז אןו האבע! איהם בעלז:וען אז ררייסע; ,אןו בא ל ר ה~וכ א וח ם
וכייםסער כ'Pז:לאס הערויסבעסר~בע iע eעס צי עסע •j
ייעבעi ווך בעראכהjע ת~בעi נ I$כרעם יריא רער נייםס,יכער אJר ערר בארבער
וכוסלןע יירא אויו וו ,ווt:וען Pעכע iערדנרייכע iוייער ציעל ,אוו דער נ"סט לו כער ענ רל"
נעפאלען אויף א aלאן ,ייעלכער איו בראדע נעייע iצינ aVאסס צר ר~ P iינזttכ'ס
פאנוכאויע אןו איו נעועו jביס אייסצי&וחרע jוייער ואר :ער הזזס נעו~נס צי ערם
באךבער ,ראם ער יעווכ ויך פער pל"עדן אלס וואנרערכרע וי'::נפרוו אןר ערר בארבער
ו~ל ~וי' רגס רויא ער Pע Iו' ~ iבטהא! אוס \:,,ל רטר ענער ,אJר וייא ו~לע iבייעד
איערבנזנח jצי ר~ן Dוב~ם' ,iפאר זרעלכע iער ןןי\ס זיר פארשסעלעז אלם ואסע,
תלבע א rאיו טוסה אזי וארף הזcכע Iזיי :ה יל!" ,אק איהם נעסע iער ~'Iסה \Cן
0- t7 .ס.
\
•1 נש1 vבעם פיי ~ קיב~ם .נןך 256
ב (; tך ערם האם האם צונענעבע Iרר" םויוענר בייע בארישק"םןע. אr באך רריי '~ם
העוה ,עו האם אנער יו.כם עררם I$ה;ם ער ויי עוצעהלם נ~דן פיעלע ואכע iמ rו'r
ק'ין וו~רם פזו רער מעשה ם'ט רער רעקע ,וערלכןו איהם הא a t::אסיום אי! רעו
קרעטיIבמע'; ,א ורעלכע ער האם רווכאייס ב'ם בעוו~לט העוייכפ I$העדן .עו האט ויי
הערח בו"נבעו בוסע באנו'כט פזו באלר רויא עו וןנום ו'r או'ן בעואנס ,ראס אויי
רולצ'בעא ,רערם עו בל\\ן הערו'ס אז רערב או Dצו ודו j1Iא Oייועו אערו פי"לr,
יערנינ C:ם בס א קעבינ ,ער iאווי האפןע ויי אבבעוערט אזר סט ויי jנוו'סעו העליי"ש v
ט"ם אןו סם ערר Pראפם פזר ויי iהאנר איו ר < I,ס פיו איהם א ליינטע ואך צר
אווי "יים ייעם ער א'הם )סאבtכשא' (iפערחיי~ שח ייזr אjו יער! עי ויעם יוערען ;
-ל"" ןוי וועס שו' jראן ויין אז אלןוב -אןו ':עכע iפיר א פרוי איינע פה יאסהעi
ר'א 'ורש'טע פזו א ניו'סעז אiו ו' r ר'א pייוערינ יס קאסער'יןננפיי'ע ,iרועלבע וערט
י"כע Iלאנר אויף רער יבשהI$ ,ה Iאיבו;ען אזו אינועלאין ,יויי; פק אועלכע וויל ער
ביס ו"סע•1
ראס אלעס האס סאנסש < I,ערצע' iלס ,צ"סעני'יי Iשנ"צענריב ו'ז נ~ו t\ ,ו'I
עינםס ,י (; Iס ר'א צוויי )ייסע ו"נע iכעייאיע Iפ IIיוואונרעיס וו'א יו"ם ראן pיכ~ס'ס
'ייוזע אייסע! יוכב איי ,ה i/יאבנעבואכס פןו "סt.ובעח האם נענר"כס ,יער! ו' .א האם
פערשסאבר .וייהאגע; 'Iן ב'ם כעי'אלם בעבע Jי'א סיה אום צי בעי'"זעז ,ר~ס עו
יערם ריסהיים ,יויי; עס א 1ז בעוער iאזוי בעפעהיל,ך אזי עס האם " 1כעו:כאכם פער·
נניבעז ; " 1האכזע א'הם יעיינעי נעה"סען עי ואל כעסע י באם פיי ז" Iהעייב'ס
נעווניח"ט ,ייייל עם איו טעבל'ך ,דאס עי ואל ט'ם דער צ"ם ייעיען זז קי' Iעו l,< ,עדו
יערב'בסטענס jא איץ"כ" I;(Cף ארעי ע Dעס אבדעיס.
",ם"בע העררע; I ',ה~ס נעואבס םאנס' Cא" ,ייעז ר < I,ס סול ו t$ג וועוע ,Iר < t,ס ס"I
הערר וא; קי'נע! לוסט צו יעירש כיס !"ק קייוער באו א iארצ-גיי~ < I,י ,ייאלם אי,
אר-צניש I$פעז ביעבען א פח;ןח ריא וואנ עדרנדע יי < I,ס פיר וויסע iפירהער, '.\.רו11I
,ייערע שילרtנ-עדבער".
רבנו.ח "tf האם נעעכםפערם רער ב"סס;יכעו, נעוועהכ;י,ך u "ויי ביע=ע iויי
א נוםעו יעהר)יבעז א' r א חוברח אערר ויעניבסטעבס אז אר'נערשיםטוח ,ייאס סראנס
באך א סא; או'י א' r נעחא t:: ,אויסעו ריא זייס'בע הכנסרח ,ייעלכע כרייבנעו
[IיעלII ,
האם בעזזtנם סאנםשא" ,סוו ראך דער ,~,לר-םרענער ו" iא Iאוכפעו~ "רא N,j
nיייאםהעםער סא! אjו רארף יכל-ה n3ח ק\:כען אובטערה rל t:ע iביי ירא עבורה.
ות .יי~ rי; ו'" rור fו r lס,ךו אוננל'ק ו'כע;~ ,ז ~ר אjו ייעה ,ו " iל '~ "I :ה~כ ~
~~9 נשעיכסע פJר ר it$קיכ~ס .בוף •1
קStjיעזפל .27
ווז: ..זזוו גייסtפליכער אןו דער נ \fרכנור הונבען אןיסגעIכיהרtפ !ייער 111; 11און \fכרעיע וIןיזןבP
ו \fנען' ייעונע ןןעוען ערצעח;Iפ אין זיועך ברויס IIיטיבע ר נעשי נטע.
ז:ק 0ב'; " עק, נרירעJ ארעד נוויסען באור פוי א וויסחש
רעסשסע ·,ע האס נעפרי 1.נם ,צו וואס ויי חא:ע j p ריא P
נעראופס ה!.tבען ריוע א' Yואכע , iאוי רער נ"סס לי כער האס איחר אי Jקור צע Jער
צעחלס ראו Pיכאסיס יס Cובעת אוי וויא אווי ויי רעכק טן רויך ריוע םער Pל"רוננ איהס
הע"יוסצונארען j Cו רעם ויוועד iארס ,א' jועולכי~ iער האלס ויך אויף .ראס האס
ערם קועס'Cסער את ,יא קעד:cכשסער Pע נעביאכס אויף ריא נעראנקען ,ראס רי;ער
ים 1t:נענער איו ראס נעווע iז"ער נאסס סיס רעם וןא1כר.יגרכאלואם אjו ערר הערר
פח רעם "נעיעPסע IJjשילרסוענעו ,אוו ויי האנע ; רעס כייססל,כען עיצעהלט אל~,ס,
וואס ו ייא האם Bאסייס סיס איהם ,ניס פערפעהלענךינ צו ער:ןעהלען ואס ,יי~ס
סא כסשז eהאט בעיוזeלט פJר זייא בעהאלסע, .Iיא Pיעסי; tסעוקע האס רא iרעם
ויא האט איהס t$בכ I '.סחא iאין ארס ; נייסס ליכע Iאויסנע 13רב.ט אויף עדר 'Cענססער
נרייסע שויארצע סאיב'.גtנ;.יכע Bאסען ס'ס ' t:פיצ' lן, ס'ס ל" ר ני~לע;ס r א םונענעם
;ג\"~jו ~ז.כל~פ Oה ,Oינ\: ס'C ייןו > _ "',יינצל ופו "'יגעס ס~סנ;ס~ /ע'ענם
•
נשעיכטע פןו י~ Pיכ I$ס .כיד •1 !68
ידכס איחר חסר ,יי;:זס עו יעוס אלס וואנרעונערו ויסער א י~סע נ Vרו'ס כיס
צו איחר סיסצובעחן ,וואוח' .ז'א ויעס איה.ס !)'חרען ,אוס עבסואנען ,נעסוייו ס'ס
כעצ t$חלעז !)יר א jאוברעכס ,יעולכעס ~ז ארנפר"בר,יכער ן'סער האס איחר בע:tיח~ן.
ד'א ייבכפרוי ז I$ל א'חם צוגל"ך אוייו נעסעז ,ביס 'יצ פערלאננעז ,ד~ס זיא ~ Iל
ח Vרזזככעחסען א'חר של"ער אזו או' ,נים צו שסעלע P iיין יי"סעער פראכע iווענעi
איחר אככעלעבענהי'ס ,בי/...עי ויעם אויפס~הכע iאיחר !>ריוודע פזו רעם כיעעדרםרעכ"
סינע iריסעו ; ער ה~ם ב t$י נים נעצייייפעלם ,ראט ד(' p jl,כ~ס י~עס אייבכעה :אייף
אלעס ,וי;tזס עו ועום פןר א'הם ~עולאננע ,1אזי ~ווי ייעלןע ויי איחם פJו ד~"'סזע
pעכען ~ועונפיהרען אןו ברייגגען אין וייעו ד~וף ,יואו עסן יועם זי ,ר~; בעראסחזע ,
אויב עסן יעוס pעבןע נעפונ~ן ~ סיסעל ,אוחם צי חוולןע פוי אן~ Iע)סענער
סשינn.ע
~~
·כ ( I:.ס ,בןו ג Iבי iרP Itt נעשיכסע
םערביעס i1/ו"עדע '~ד jVא;ו רעד ב"םסכ,כעד האס אר Jכעועככס נחם ב~דב~ ,
יויא עד ו~ו ויו פיהדע Jא;ו יו~ס עד ו~כ ו ttנ 1Vצו ר~ P jיכ~ם/ו ,אים איהם צי
סז(בעז~ ,ו עד ו~כ סים " 1סיםנעה Jאזי םערכ~ועז ערם ~דם ,ייעככעו טד ה ttם וייז
נעייעהכם פיד ~ Iאובכצוינע חשיבה .רער ב~רבעד ה I$ס איהם פעדויכעדם ,ר 0I$עד
האם כיס כייםתינ עסו וזtכ איהם כעדגען ,ר~ס ער ויעם שי , rכ~ rיייסען וןיא
~רעכםכ,ו ו' rד I$כע וצ שOיעלעו ; עד האס ויו I$בעד כיס בטייז:כס איבערסה~!,
ביו זיי ורעכע iז:נקיסט jאויף רעם ~דס ,ויאי ר I$ו Pיכ I$ס בעםיכם Iיר ; עד האס
צח~ עמכבעכענם ויינע פדייעכ P-כ"ער,ך רער נ"סס,יכעד האמ צודעכם נעמזt.כס 1" 1
:פ < I,רר ,אק ~ Iוי וייבעז וייא בעכ~כנען ווייסער א ' jה I$בע jו' "Iנעכ~וע! פיהtעו פזר
ס~נסש~'ז ,וועלכער האס ו\ Iאוכסעדויענס עדצעהלס ייז:ס איהם אזו ו"ו ",,דןו האס
oזt,סידס סיס רעם שסיכעכעם ,ייעלבג r/ויי האכIיI$ IIכנעסרזE: :ע iצווישען ירא בערב ;
ער האס I$בעד פעשויייעבעז ריא עמשה ס'ם רעס ס'Itעסז:ר ( !,t.יעוככען ויי ה < I,בזע
בעפ כרעז ואו יי~ס איו איהס איו נעייע , jייייכ יייא רוס אזי Bרז:סס עד איו נעייזע ,איו
ער רז::ן כעייען ~ ה Kב-ויכסיבעד עמנש.
"אם ם~כסשז: ~רס ,ייאו סז:ב וייכעו ו" בעPיעמז ביו ערס אויפ'ן צייייסW
רראו ער "אם רעם I$דס, בע E.ינען צי רריערער אוס ריסער, ריא איינסעיB '-':רייס
צי בעו < I,נ C איבערכ l '.כ I$וע iויי Iחטרדו t.t .כס עד האם עררPענם רעם ז:רם ,האס ער
ענןע ויו ש ייו ו" P נעהם ערר ייעב צום t(:דב אןר ר< I,ס ר (;I ויי גע סים -ר יי Iענרע ,ראס
יעצם איבעך Pיייעדז ,ועון ר (; Iס Pעו וויר"" Pל בריב.ע Jצי ערכעועו ו" jהערjו פ jו וייJ
לאכער ,רע Jויי האבע Jאיחס שיין פךיהער נעהז(ס נעו (; Iכס ,רז C :וייער ;ןםר·,Pו רוכנ
איו נייםהי; אום צו סאכע! ,או ויי jהערר וז:ל ( t.ועוניי~רפען ריא אכונל· pל·כע לעבענ ;כ -
( tרם ,ויעככע ער האם וי ,אויסכעיעוהכם ,א ייר הוי:בעז " 1איהם < I,ככעז ~ נ ט ~ ,ס ,
ו~ל איהם פיר Pייו פ I:.tל כים וז:נ IIז ייער " 1ז"כטן אזי יעוז וי' 1הערר ייעם איהD
פרעבען -ווז:ס ער ורעם רז:ס בעוויס סח~ז -אוי::ג ער "אט זיין נריעף איבערנעכ~ען
צו ריכציבעא' , jוזזכ ער עבספעזר I:.tו ' '11א;ווזtבע ,:או אוןי יייא רולציכע~ ;: Pן נ' ט
כעוע iאזי ניס שרייבש ,האם ויא איהס בעש' Pם ~ iאנסררז:רס אינעריב.ונעבי' j ,ס Uז
סויל אזי ויא לזtום איחס וזזכע ,iר~ס ויעו ער רריכ ביס פערריע;' tן א'הר פע"אכסינ; ו~ל
ער אכונעואסט Pועמז צו איהר יעובע jועהר א וויכםיבער ו~ך ; ווי ',רי-ו ריועס האבק
ויי נעז~בס ,אי Jאףר ריךו רז:ס ,ייז:ס ו" אל" jהז:בע jאיהס נערי 1.כע;ס צו ו\(נIנז
האבע! ו" נעחז<פט איהס ב ;שסיסס צוך' Pצו:נריינכע iצו א פרז C'J,סענריכע jלעבש אiו
נ:ן ~~בע ,jאו ער כ<:.ו ייעכע''' iנו העוויס נעהן א' jוועב צו וועוען א : " Pער ( t,ף\.ר •
Pנ;כ' ,jדןע '; ~.~ ,,. "W .א ף~;;"ב~-ר~ איו ניס נעיןער ~ר Itצו ה'כ~
בי•1 'I נעשיכטע פןר י t$ן קי ב t;tט. 260
ורזsסב~יס צייסען · ,ייא ח'יב האס רער ני 'סטויכער ניס ;עיי t$ום t;tנטח~ , jעד האס
בעיי P1.ם ו' et$p rסיס אייבעד פק ויינע נעש Cע Bסע ל"יועבעדנע ב~כ - t:סיjעצ ,יועלכ ע
ער האס נעהז_( Cסיס וי" ער האס ו'יו העריסגערנניiע יעם ק~ Bס'ס איינעד פiי
ז"נע t$Bיעם Pע ס פי Jש ייארצע iסאפעס אר Jסיס דער אניערער האס ער בעסא כט
אן ~רס שלייעד ,ורעלכער האס נ וס בעיע Pט ויין גע iיבס אי Jויין ב t$ר ד ,א~ האס
ר אן א'בע ד ין נעו'כס חע -iויפנעריPס זיין הוס ,י'עכ כ ער איו נעייע Jאוו' נרויס ,י t$ס ער
א' j האס איהס נעקענtכ 'יענען פ'ד א שירס .ער האס ויך נ t$בעדס אייננעןן' Pעום
r
'ז'ן ר'יוע-סאנסעל א~ האס וי,ך יייא א פ""ייענצ'סער ,געועצס ב(ויף ו' עזעו א ' jי ;iר
Pיועד אין דער ב < tרנער איו העדויף אייף ו"ן ע ו על t$ ,נכעסהז:ן אז ו' rב t$רד ,ייעלב ',ר
חאס איהס כענר"כס ביו'ן ג < tרסעל אןר איו נעויע Jהאלב רויסה חאלב גריי ,י'"ל ע ר
(tהאס א ס t;Cל נעהערס צו או אס ס יי t$ס איו נעייען האלב רו'סה אוז האלב כריי .ו"
האבע Jפןו א ועסען נעניעסן א נשיעד ,אויר פןו עדד ניסהערצי נער סז_(ריסזtרכ:ס,
ייעוכע ,כזtסש ויא איו געייןע א ויניינעו האס פערש aר זtכע iצי בעסי jJ,פ'ר ז"א א
רא ו VנPראנז ) י t;tס הייסס א ח פלה ,ייטוכע ייערס נעוז :נ ס צ \lהכעניינ eאסש J,:ר : pם
ו"האב j .. אויף א קראנץ( ,אוס נז:ס ו t$ל ויי נענו' Pע 1ו"עד קריסמ,יכע a iלא .jרויא
פערל t;tוע iייא קרעסשסע האס זי ,יער נייס Cל,כ \lר בעוינס ,י t;tס ער חאס ני ס נו ם
נ עסהז:ן ייאס ער האס ו י ף אווי פער Pל"יעס ,ייייל אוא ואיו Bאס ט נ יס פיר א
ג "ססליכעןו עסנ איהם ויי jפ ל א iו"ן יייא יייכסיג ,ער האס יאם נעוזtנס עדם
בארכער את האס איחס נעכעסןע סיס א י חס צי בייסעו רא ק ו "עדר ,יי"ל עס eאסס
וי;ן פיך איהס נעסער צו ש ' eעוען י'א ר אלע פ ןר עדר איננליקל'כער יכונפר'י ,א jו ער
האס וי I$ ,גנעב~ס \lן איהס צן בעייענע ן אלס ' t:יל ר·סךענער ,ייייל ער האס נערעכענס,
או י~ס א'ז ביס אוןי האךכ פיר א נייססויכע , 1אjו יעון ער וייל י t;tס ניס טה (\ן,
י <\ ' P iכ t;tס'j איו ער ענסשל I$ס \lן ניס צו נעהן ווייסער ,יערן אפילו רער סייוועו ו I$ל
צינעהסען,
עררי'י'ייע איו סאנםשז tאגנעקיסען ; אלס ער האס זייא בייעדן נעזעהן או'י
~נבעסהזtן ,האס ער וי ,ניס נע Pנ:כ t.t Cייבהאלסע jפJו וא כ !.ע רער ב ארכער האס
< tייננעיייו ,נס א rאלעס ,יי\<ס ערר נייססל י כער ה\<ס פעךלאבבס \ וייא האבע ן
• ןןוזכ:פז! איז בע ןן ע ו וז t1Cרצ\ Iםינ ער י\Iכסער קענ Iג Cין ם eזjניען ,ס יס I ,א ןן'~רם~ר
• Cוי iכע)י ב ייוזס J:וז ס צ"ט ע"'ן ןן ; :'Iזרר Cר t!t ;:סי~ר tIנtן י :כ:נ ן ,וזז tןא קי \lיעך י"נןע בי~ ןן ע ן ! tל-ם
t\Cר Iו'ע !!ערר וז יןי ;:ס~ ~ .ז ס י י ןףי ;: j ;:ג~י iא1יף ~' :: eס ! tז ס ;:א יז י;:הר !\:לכ ,נ:עג ר;:צ ; כ 'ר
יייי " 1עהנוי כ י; ! א ןי ס רךו Q 1" . : Pק צ:ג~::ס yי ס ) ~:; Oי עס'iי' ס ,. tייסעו" .
tG3 .1 עטנ' ";'':ןפ:~ jך ; .י~~c:כ·ק בךך
f
ינזיע ח וכנזנג tכו Iרםעז ךtם. *1
P
כJו רעם ויננעך ה~בען ביי ירא ציייי ציהעערך ערייע ס בעייאכררעךןנב ןוא )Iעננו.ןJע
ו i :.ויי ה~בןע ויך בעהא לםי~' נאנץ '~ביל ,עךייאך Cענידכ כ~ן נוזכ"Vד דז חנונח
;בךויך<\ ,עבך K ,פל יד רזעב >fנענוזjח K ,ז ~ם ן"pיינןע כ ~ ."Iטוג ", 11'1
,1 נשעיכסע פJו י I$קינ~ס .נוך !G2
ם~כסש~ האס י~ ~ gלע gנוס צונ Vהער t:,אןו האס !",יו יזזם נוס חעי"ננע-
כיסע iאי! וכרןו ; עו האס זיי אויך נער !.tנ Pס פיר וייער בוtכי'י יס ,וו t;tם ו" האבעז
בעוו \; tלס ר~tנהעז ו' rהערה צו יוערען א Pייועי אJו ניס i"Pאדג·ביש~ף ,וו"ל ער
האס נעעדנPס ,י~ gא \ר~כיערנ,ער קייעז~ קש אויפסהזז iפיעל טעהר פיר ו"ן
אויך ' i'Iאט ער נערעכענט ,יזזם עם שי'ר-סרעבער וויא א וואניערנערר אר"צבשיזtף.
וועט ו' rבעסע,ך אן ער ו~ל נעה Jם~רייס אום אייפצירןכען וייז הערר Jאו iאיהם
איבעצרינעבע jהיא כ ( t.כריכס פון ו' rיאסע ,ין"ל יזtס אלי' jוועס שוין זי' Iבעניכ
איהם זtבצורייסען פןו ייוזוו בעבעני זזה! פיעל טיח.
ם ( t,נסש~'ם פ~שרלאנ איו ו" בעוער jנעפעועז אןר ו" ח~בע iכעשל~םזנ tיז:רסען
י~ס ער ה~ס ו"ן נאכריכט, ייא ביייבבזנJ זיי אייף איחם צו ווארסען ,בין ער וערט
אןJ יעם יויכנ <: tנ פי י ,יא בערב הערןר נעפוכען .םtיtכסש t$האס הער"כנעריסע 1א r
אן עכנע Iטחז ,'tרורר אr ח,Iזס איבי1רנעלאוע iערם נייסס,יכעז אוי רעם בארבער
וערככע Iעס ח I$ט נע Cל t$סש א רוישעכערר סיי:ו אJו איבער ועילכע Jבויטער אןו הייכע
פעלוען ה~בןע בעיי I$ךפע iא פיישע! אה אבנעכעהסען ש~סע,:
י Ct$איו בעועון א סזtנ אי; אויבוסט ט \; tכ (, t,כ tאלןז :אי א צייס ,ווןע ריא
איו נעיערהנל' "Iא rיענע נענענעד jועהר רכויס ; זיי וייכען ~כבעסיזנם iרריי אוחר ה r
כ I$כםיסס~נ אה י~ס האס ערם t$ךס כזtך אכבענעהטער בעסאכם .עס :O:יו אויסכע"
קוטע , jיייא ריוער I$רס יי 'I$ס ויי א"ככעלארע! צו יוארסע 1ביו םאנםשז :י'עט קיסע!
סא Pע אווי כעסה~ז. ה t$בע1 צויק אזי ו"
אלם ויי ו"כע ויר י עצט אייי נעל vכען רוהינ אי ! שאסע! הז<בען וי\ רערחערט א
שטיטע .ועולבע האט I$הן עדך בעכל·,ס ו כב פוי א מיויקאל~,.ע iאינםסךועזב;ט נע;-לו;נע i
ייייל זיי נעוו~ךט iשסארק פעיייאוכעדרט, וייכע! ו" או~ Jכנעבעהם ; זעהר ואנפס
ר~ א' jרעם איינואטע! זזרס כעקעכס ויננ!!'. ח : t;tעו כיט פעךשטאנ!ע ,וערר עם ה I$ט
או ייא וועורער אה א iוי אי' Cנעצייכעכס iעדו י~ס יי I$ס ו" ה~בען נעחערט ואגע , j
פעלרער פערהי'כע iעוהר פיעל טיס ייא שסיטע! פןו ריא 13אםסוכער ,איז ויי פארגדו
סוןעזכ סעהר וירא א t;tBעטישע איבערסר"בוכנ א)ס ןואחרהייס ; וייער פערוואונרערוננ
איו נטןו~רען נ I$ד ברעםער ,וועו ויי ח I$בנזנן בעימערקס ,או ךז:ס ון:::ס ויי ה I$ני~ן נעהערס
נ~ר פזי א ~ייגעם ויננזע אוי יזtם ניס נעויע Iי~ס ,יעד פJו או א"נפ ( tבjע ~ Bםסו , '1
נ"Vערtב : הז:כע j עדווס·סדא\( .י ייזינען ירא פערעוז ,וערלכע ויי
נל"'!ן עודקענס ,איו ורא א"נעי ,וו~ס האס שרי; נעוואוסס ו' rאוננל ,p,צו איהם
~כער זעהר פערשסענףנע ווןנרסער ייענינע צונענאננןע אןו האס נע Sרובירס סיס
· t:חם צו איבי!דדערעו אןו צו כעסע , jר~ס ער ו~ל אויפבענע iז' rאדס לעכעו ,אום
ער ו~ו ויר כיס סרייבע Jאיו Pב" ייזזם ראם איז ר~ס נרעססע אוננל· ttp ,pרעוני I$
א ' iי~ן נר~עו נעייןע כיי רעם פולען פערשס ( tנר אJו פריי פןו ריא יייודע סI~ Bעסס,
וועובע האבע~ iפס בי' איהם ~ועוננערייבס זיינע חשוים ,אוס ער האס ריא צי'י'
ו"סע ;עועה~ Jננעסה~ jא' t.( jזעלבע סל,יעור ,וועובע ויינעו א'ן יענעו א"ונ~סער
אוננעיועחכל,בע ז~ך ,האם עד "1 ' 1ניס בעקענס (_ Iבייאונרעiי ,און (it. נעבעבר נעועוJ
םןו ז' r
כא':ן עסהר האס ער ו' jנעוואונעורס ,ועו Jער האס נעהערס .ראס ויי רעעוJ
וא,ך יזיא זיי יי~וסע iנעייאוסס וו~ס סיס איהם איו ; ר~ס האס ער בעסערPס פור
ריא דייר פןו רעם נ"ססליבjע .עד האס ווו עוריבעד כעענספערס " :איך עדה,
סייכע הערדעו~ ,ביי I$הו איך קע; t:ייי:ן ביס ,ראס עור היעסל ,ייעלכעד ערבארסס ויו
P
אייף ריא נום \lאןו ~פס אויר אייף ריא ש,עכטע ,ראס נ~ס האס סיד נעש' ס איו
ךיוע יויססע נענענרע , jן~;':לכע וייכש I$בנע' Cכיסע jפJו יס1.כשjע ,א Iעלבע עסנעד ,ועולבע
בעיייי Iעז סיו סיס פיעלע pל~עו בעיייין;' ,:ראס סיי iיעצ טיבע V,בענ-סארס איו נענןע
פיהר;ע אויף א נעםנוןו צו היעו פוi אום סיד בעוינרjע עסני~ענ-פ \lשוסאכר, רעם
יסדו קעJ ייווס ,נעסל·.ן ראס איר א' "I \<כעו ( tווי וויא איהר חייסס כיס ייאס יעוב.
פJו ריוע; אוננל' Pניס לויו סאכע , iרואי איך ו ( t.ל ניס העויינ t.(E:לש א' jא גךעסעדעס
נ tfנעצז פיר שמונע, אr אינבל , p,האלס איהו ס' "Iג .IIיויס םיו צוסישם ,א'יכ ביס
יי~ם ראס איז באך ערגער .אין עס יי I$לס Pיין ייאיגרער גיס זיז רועו עס יי~ום
יויךקויך סיס סיו ~ויי בעוועז iרע Jעס ריב:ב ויר סיו ( t.ל" , iאו ראס שסאו Pע בנוםיהו
פזר ס' rאוגבל p,בעהס אווי ווייס אiי יייו Pם אווי שס ( t.ו Pצים שועבסע , jראם ~םס
ועוד איך -יבעבען ס" iווילעו -וויא פעשדI:יינערס אJו םערליעד יעעום pל~יע
נעCיהו אןו ~לע נעויכוכנןע ; אJר ראס טיליעם איר עורפjו .ראם ~געורע ל"סע
ז~נעו עס סיר אזר כעיו"וע iסיו סיס אות ' ת אJו סופתים ,וואס פיר ( t.ז~ב L:ן אי'!
סהו אויף ,וןער Mע שרעקויכע יויועד ם Bאוס Yם tט jl'eסיר ~.אלעם ,יי~ס ייאך
Pע Jרערביי סה~ן' איו ,ראס איך pלזזנ או iפלוך אוס ז יסס סיין ש'Pזאל ,אןו ~לם
עכסשוורינובב פיו סיי Iאונכ \lויכענהייס עדו.עהל איך ריא אורואך ךערפjי יעעדן
איינעס ,וו~ס ייול ,יא אויסהעןעו ; ויז:רום וועp Jלוגע עסני t:ען ערפאהרען יד «8
אווו~ , "Iוועלען ויי Iיר כיס ייאוכרעון איכ' lו איהרע ווירוכובנען ,אח וןער P " 1עבעז סיו
;~רכיס העופש ,וועוש ויי סיך ועוכיבסtננ;:ם ביט פערר~ס> iאJו וייער םער~כסוננ
~Oחוכנ» לפ'Dגענע וי)רע ם ~Bו.עסם וועס ויך פערוו~ב"ען א rיןנטלייר יסס יס r
בשעיכסע פוי י i' It$יב t$ס .כיך •1 2&1
ה~נע iו" נעשלזזסען אייםצחיכןע רעם ,ןךז:ס ה~ס נעייננוע אווי שעה .jאכען בןאדע
אי! רעם א'יבעננל , p,יי I$ס ו"הזזבעז בעייזזלס אייפשסעה , 1הז:בעז " 1בעטחס נל"בעז
צין' Pאייי ו"ער ז<רס ,רו"ל ףא ש Cיעס הז<ס ויר אייף ר I$ס כ" בעל~וס הע.ןער
דא ה~tכ נעזןננעו "וע סז<בעסע :
ייחילג!ו :nובIIףIIII tם .טיוב ~ווכtבע )Iליגלזע
.ונוונtבOו צוושיעו ייא געבעגשסע גשטו.ח
ערר זיננעד האס בעעבדינס ט'ס א ס'עפעז ויפי} אןו ביירע צוהערער האבעJ
באיז א לאננס צ" Cנעהאלסע jזזננעשסעלס ו"עךע אויער Jצו העןוע ,אויב ען יעוס
נ~ן ווייטטן ו'נבעו ליעעוך .אלס ו" האבע Jז:בער נעועiי , iד~ס ויין נעו~נב האס !!'יז
פעןיואנןעלס איו ויפצע Jאjו Pואנז ,vה (_ Iבע Iו" בעשלז:סעז צי רעןב' lה , jייעך אז דאס
ויפvצ iאווי סלענליו r'r דער בעטייכסער ,וי< I,ס ו' rשטיטע לקיננט אווי שי' Iאזו
ו" rייבעז ב 11$ניס ז:בנעבאננע iווייס אוס ו" הזזבעו בענענעבס ביי עוס ווינ Pעי
יויא סאנסשז :הזזס וייא אזו בעשטאוס, יןאיקס עוס טיט עםנשע i פjו א פעלו א
רען טא jה~ס בעי~ןיעבע t<p Iןעוביז:יו ,ייעו ער האס ו"א עךצעהלס זייו בעשיכסע.
ער איו r'pאונר י היבק"ס ; איבערןאשונב אjר '1" 1 ניס נעצ"נס אנבל'p .יפ" וייער
איו בעיוע Jנעוונקע, וי'e ~ p 1 נעבליעכען ש Cעהן אןו הזזט זיך ניס נענעבע!" P I
ריהר,
אלס ו" וייבעז צונע Pןptפ אןיף ו"ן בריסס אןר ער איו נערוען פערט'vפס א' jבעדאנ Pעו.
עור נ"ם Cלינער, נעסה (;•jI ניט בליP ה (; Iס ער כסזגס אןי~ זייא ק"j נעהע:טער,
ןןעלבער איו בעווען ועהר א בערערסער ס~ז א~ ח~ס איהס פ~ ס~נסש~;ס בעשריירנננ
~ בוו •1 נשעיכטע פו; ר < P il,יכאט.
כ~כ ' iVאייעדר סייגע iאיז ערפילט נעו\\(יען .אייו ה\(ב איהם בעו\(בט ,י~ס ,וציכי~/ם
איחמ נעטןע ו'r םזtסער ה I$ט כ~ר נעוו ( tרס איוף עדם ,י~ס סייז פז:סער ~,ו ביי
ה ttבר מיר ס' ,,א'ך ה~ב ( I,בער ביס כעהאס ערם סוטה איהם ועונןע ט~בטער tס
r
יעם צו בעטעז ,ייייו איו iר~כ סורא נעהאט ,ער וועט סיר ניס נעבש וי ערלויבביס ;
ביס ןו"ל ער ה < I,ס נעקעכס עBעס ה < I,בע Iבענען לוציכי~'ס שסאנה ב~ר~ pסער ,
פז:לק~סעבה"ס אJו שעהכהוו , Cסיס ועולבע יעעד פאסיכיע א rש ~ eביע iי ו~לס ו'זז
ער ה t$ס נעןן~ל, ;: יCt$ פיעכ ס}וחר בעפונען בעעהרס ,כז:ר ןוייל !!'יא הז:ב בערעבעבס,
או איך ו~ל סיך פריהער כיס פערה"ר < tטהע , Iביז ער יעוט יייסק; יי < I,ס רער הער :'.,נ
האב איהם נע ז~נם ,יזtס איזז איר קיץר, צו סהז'ן. סיר סיס רעבעכס ריקארי I$
האב ניס בעהtזס קיז וססה וועבען יעם צו רעיען סיס סייז ם~טער סהייוס וועבןע
י' !'}.ן נרונר או Jסהיילס ו\ענעז ~נרערע וזt.ב~ , jייעלבע הז<בע jסיר נעס~כס סוסהו I$ז
וויא ך ~ס 'יא ישיכש ער pלערע, I איז וועלבע אי -,ה~ב סיר < tליין כיס "ייסער נעקענם
'il$ צי Iיי .tז פז:רבעפיהל ,י DI$סייז ןןאוכש ועוס Pיין ס <I,ל כיס ערסילס ייערע. ,
אויף Iיו סיס סיי; פז:סער צי כעהסס ער דDI$ פערבאכדז :הז:ס סיר בעענספערס,
רעדע , jאום א יהם צו בעועובען~ ,ו ער ז I$ו רעדע iסיט ליציבד~/ס ~ז:טער •..
ווז:ס פיר א נייו ה < I,ס דיר בעטה I$ן דיוער אנובלוPו,כער ,ועולכער האס דור אווו """0א\ן
אפע iענ Cרע Pס וךא בעהייסביסע פןר r'lהאץר '1סיס וו~ס ה~ס ער דיך נעכיייירנס ?
פיר עצות הז:ס ער וךר בעבענען, און יי < I,ס ער ד יר בעז I$בס האס רועלנע ועורסער
רייבע נועצן ו אוJ יי I$ס 1ייבען ניס בעיעון צו פערנרעסעjר יווז עהרע
"אבער ווארום pל I$כ אוך ,איך ארנבP',ל ,כער ? עס איו דאך או אוי סנע r.אב ,
זאך .ראס ריא אובנל' rע •iייעלבע עדר שלעכסער ס Iל ייארפם אויף אוגז ח .:רן ' ;,
א rשםארסע '~סר~סען קענזע ,ורך r'pאיררישע pר~פס ניס I$נ;עהאכסע iו יערעi
ייער ה~ס עס נ;נ ר~כס. אה רוריו קיי! סענשלינע ה~נר כיס פערה~וסע iייערע! j
חרכנ--ענירסונער אק הויכ-פ ; jרשסענירננ;ר t:,א"-jרעע ועולכ L:ן ך~ס ך~ז פערכ~ברt< ,I$
בענענ·ל~v:: איך ב(\.ה בעסה~ן פיעלע י וענססע אזי ייעוכער יי;tי:לס נעPעבס קרי .נ 1
· '")~ .נ יסr יואו ער יי <I,וס נ~ר בעיי~וס ,ז < I,ו ביי טיר ,ייי~ עס Jז~נס~ ,ייערכויבן;ן
שעפעלע ,אייעדר אי:-ן :::זה עס ב , \tנע Iעסע? I
"י ~ ") \Cועונ יסס ייוע נעי~בקןע ,ויייל ויי וייכזע רזי~ס וכצו~ז אזן רפוכס~י'
בעשיכסע פJר ר t$ן קיכ t$ט .בו •1 i 266
אתבל .p,וןער איהר ,יסינע העררען ,קיסט צי סיר סיס עזם ועלביבע Jצ\\ע Pויא
~נעררע ,בעס איך t'Cייך ,ראס אייעזר א'חר בעחט ויייטער ס'ט ~ייער ביסען ראטר.,
רען וערז איחר ייעס ויא הזזבען איףסנעחערס ז t$לט איחר אויסהערזע ט" jבעשיכטע ;
י'עס איחר פיע"ייכט פעשד~ eרען ריא סיח ,ס' "Iצי טרויסטע Jא'ן אן איגבל , p,רו t$ס
Pי rטרו'סט Pע jניס פערוייכטערןU .
אווי יייא ויי בייעד ה~בעו זעהר שטארק בעייזtלט nערען ריא אירו~נע iפןר ויז
אוננליק פןר ז"ן איינעבעס טויל ,הא:פען זיי איחס נענעטע Iער ז~ל ויי ד~ס ערצעהלוע
אוו ח t$נע Iאיהם פערויבערס ,ר~ס ו"א יערלiע איהס ביט ווכען צי חע)פוע ~רער
סרויסט IIו סיט ' 1" 1וא,ך ייעלכע ער ורעט אליין כיס יי Vלע • j
רעך טרויעךינער ךיטעך האט וייא ראן עךצעהלס ויי Iבעדויעךכסייערטחע ברו
שיכטע כעסס סיס ריא ועלביבע \ועךטעך אזי אןיסדריסע " ,יא ער ה~ט וייא סיט
ציעכעכ~םאסטיכעך ייא אזי פאך קיכ~ס'I י~ז אייגיבע סענ ציריק ערצעחוס פאך
ביו ויא איז איבערנעייסען בעיי\(רע , jיערנען סייססעי עליסא נ אר אין יועבען ר~ן
יייא עס איו שייו ר~ ח שק צי רעסען ייא עהרע פי! יער ריסעישאפט, קיכזזסיס
ער1.עהלט נעיי~רעז .ריועס ~,ס ה~ס !;Iבער קזc.ךדעגי~'ן כיס זזננעכא eס זיי! שמבועת
אין ער ח~ס נעPעגס עיצעחוע jויין נ vשיכסע ביו עכדע .אלס ער איו נעקיסעו צו
ערר נעש'כסע פין ערס ליעבע-בר יעף ,ויעלכע iד~ן פערכאגד~ ה~ס נעפוכען אי! ערם
נור פןר אסאדיס פת נאל,זע ,ח I$ס ער נעו~נס ,ראס עו נערענ Pס איהם כ~י אי''ו
אויסרועביב ,אןו י I$ם אז א'הם א'ו כעשטאבען אזוי :
לןצינוrד צי ק IJררJ/ני '!. I$
"ישןער ם\(ב בעפין איך אין ירר אויס בייע עסוו,ת ועולכע ניוסהיב Vן 'סו
אןר צייינבעז ירך איסער סעהר צו שעצע .jיערן יוא י~ילסס סיר נענען ירא
עסנליכק"ט ריר צו ו' פערפליכסעס ,אויי ד~ס סי' jעהרע ו~ל כיס רארפעןr
ל"ערו P ,עבססר עם ליינס סה~ן .איך הז:ב א :נeנ :ס ' ,"t1.יוע לכער קעז יר:ן אוז
ל,ענט סייז ,אין ער יועס סיין ןןאובש כיס שטעוען אח ורעס בעפריעירבען יי"I
ייאוכש ,רruו רוא שעצסס טי:ן וו'רקליך יויא יוא י ו I$נסס ,אזי ייא אייז
בליר.ב II
"ייוער פריעף ח~ט 'סר :פעןןאוינען צי נטסע Jלוצ י נרא'ס האנר ,ייא אידו ה~
פ>יףן ערענ.הלס ; רי וער בריףע ה t$ס י t$ס פעישטאיקס ד~ jפערנאב;ז~'ס 'סיגוננ,
ר~ם ו'א איז א"נע IIןר ריא קל,נסטע איז פעיש t:ענדינסטט פרויזע פןר ערר וערלט ;
אח עבען ,יוער נךיעף ח~ס ביי איהס ערןןעPט ערם ייאינש סי ,אןגבל',p,ל דצ
)!2G פח ~:ו iקינ~:ט ,כור ז, 'בrכי:'::יג l
-----------------
~ווי יו"ט וויא ירא עכנין .ביעירינע נר <: Iבעס ,וו;:לכע ה~כ' ·tארנו ~כנעי;:ייי ,:':האנ; j:נום
ערליוכם~ .נעו א rריג.י Iכאכ~ םאיר ר Vם מ~כ פו iמיי jטרוי);רינער ז:כרייועו הז<.:ב ויא
וורו ויוי];: .,ו.:א" j ב'i אjו איך טהיעיע! און ויפצ ע ו. פiו וכיי בענועם~ ז:בשיער וכיס
אןו צומיי~ •t: ורעחנל·בע ו:יtייסיי-יקונבע jפןו שמערץ או jסרו' IIר נעוו~ר i\lםערוואיכרערט
חז<פנינב ביס צו צו'Cםעןר האב איר נערעכעבט ,או ד~ס א~עס סימט rאיס ז:בער וכ'
פןו שוכ~רקעו ל,עבע א' jפןו יעם שוכעץו ,לועלבע גי~ל,עבסע ם'ה ו ע iביי'' C' jייען
ר"וע ,וכ"ן חעיין אי'ף וכ'r נעטיטה בי! איך חערוי[: שיעור'11 וכרויריב אiו וכיוכ ~ ויך.
נעןןאיסם ,ייז<ס איו האבג ה~ב אל"! ניט איר איו בעייען בעו~רנוכ אי Jאוניוהיב,
נעפירכסעס אןו יי~ם וכיר האוכ אוכרוהינ נעוכ~בוכ ; י~ס וייכע iבעייע iכל~רע
ער· האוכ וכיך אונבליק ,ייעלכעס "Yב IIנס ,ייעלנע ה I$בע! I$נבערייוכעוכ ו~ם
ןו~רוכעוכ.
וכיין של'חית ,ה I$ב איבגערנעבעבעj פוi "איך ב'~ jננעקיוכעו אייף ערס ~ווכ
אירפנעניוכעו פ' r ועהר פןו איהם אי Jב'j בריעף r וכ' בריעדר פערכ~ניז':ם וז<ו
נ \lייזזרע ,iז<בעו ער האוכ וכיף ניוכ אויי שבעל אייעבכעכ I$ווע iרןע בעבע :וכייו ייילעו
(; Iבער נעהיוכ ,ראס דנור חערצ~נ, ה (;t:I האס עו וכיך נעבעוכע jויארסע ; אגס וכעב אןו
פ (; Iוכעי ,ו I$ל וכיר ניוכ ועה , jיו"ל ויי iברירעי ה I$וכ איהס נעשריעבע •jד < tס עי ו'r
ו (; Iל איהס שיקוע וז<ס בעלי I$ה Iרעס וייסען פJו ו"ן פ~וכער .ו~ס אלעס איו ז<בעו
בעויע ~ iפאושער אייסרייך ,וען זייו בריועו האוכ Pייו בעכך ניוכ כעפעהכוכ
אjו ער ה~ס מיך נעקענוכ בלייף ז<בפעווכיגעו· ו"עו בע~עה' איו נעועו iנענינ וכ' 1
צי וכ~כע jאובבעה~ח~ס ,ורייכ עס איו וכיר פז<יבעקווכען אוכ'lכ).בל,ר ~וזי לאנב צ ו
e
וערוכראגע 1ריא ש"ךינג פו Jווציביא'ו ,איבערהי' וכ ןוייל אייז ה (; Iכ ויא איבערגעלז<וע
א' iאוא ביעעררנע'~~ Cנענעם yושוכאבך ; ~לם וכרייער ייענער ה I$ב איר ז<בער
r
בעפאלנוכ~ ,בוי I$הל איך ה t$ב געפיהלוכ ,או ר~ס ורעס וכיר ~ pםםעו וכ' נעונור•
וכיך אייפנעוזבס ~ וכ~ן או! האוכ ערסוע וכ I$ג בזזך וכ"! זזכקועםו c I$בעו אויף ערם
האס וכיר איבערגעבעבזע א בריעף ,ועולכעו יירא איר ה~ב בל"ך יערקענם פי iערר
אי, אייפשריפט ,איז בעורען פןר לוצינרא' , jועז עס איו נעיוע iאיהר ה~נשרריפוכ.
האב איהס נעעפענס וכיס ציוכערנעס ,ויייל איך הזזב ביוכ נעצייייפעלוכ ,או עמעם
פJו איהר בr איננעריעה;ל·כעס ה~ס ויא נעצוראיכ נוע וכיי צי שרייבע ן ,וושי ~ייף
פעררייווכ ,ררייל ויא האס עס אייר נ~ר ועלוכע ו נעוכחז:ו ורע iאי ,האב וכיך סיס איחר
נ!!פינעו אייף ערם ועלבינוע ארוכ ,אייעדר איי האב ערם בריעף געועועו ,ה~ב איך
וירא לאגג אr בע!:ערנס רעס איבערבר'יננע,ר פןו ועווכעו ער האס איהם עוהאכסעו
עי נעייpו איבוכ.ערועונם ,ער ה t$וכ וכיו בעענטפערוכ ,ר~ס אלס ער או Iאוננעפעהי rM
ניע Cיבסע פJו ר~ ק·ב~ט .ברך . 1 268
איך רעול יעצס רריעערי ~נכעהiעtכ רעם אינערבעריסענעם פ~יrןם פק וכ") סיריערינער
געשינסע.
"ראן פעינאנרזז ,רועלכטי ה~tכ נעערנ, Pכ tר~ם איך בין איהם נעשסאכע! אזי
רעונ אריםצרפיהערן !"ו פ~לשע; אוו של vכtכע! נעיאנ , Pה~tכ בעשלזtסע jוכיר צר שיקע!
צר ו' rעוtכעjו בררערי ,וכיtכ ערם תירןץ איהם צר בר"ננען רזזס נעלר ,צו בעצ~הלעi
םיר יrןא וע Pם פערר ,ורע,כע ער ה~tכ ארס וכידו צר ערויףיסעjו אןו אייםצוםיהיען ויי;
פעררLיtסtכע iפעילאננ נעקריפtכ ערם ועלכינע! סאנ ,אזי רעולכוע ער ה t l;tכ וכיי פער·
נעה"ס!V רן ע>כע ער הזזס וכיר יעצס אזי פיי צר עררע; וכיס 'זכ' jפזזסעי ש 8ראכע i
ה~נב איי בר"כנע iר~ם נעור .ה~ב איר נעקעכס פארו יםועה Jריוע פ~שוקייtכ ?
reום 'tבר נעPענס ~פי" פזזשרtכעלע ? iכי' ,jנערן יס ניס ; אררבא איך כין או·נעכ·
וכיס רעם שעה;עם וכסחור כעייעJ בr בל· pך· ,נעורע; בער"ס ;Iזבצוי"ןןע ,ור"ל איך
ועחר צרפייעער! .איך חזזב נזtך ריא ועלבינע כאכס כ Vרערס וכיס 'וציכר~'! אור ה~ב
אiי ראם ויא Pע Iויכער איהר נעואנס ,ור~ם אי:-ן הו::ב ~בנעוערט וכיס פערכאנר~' 'i
ערורLיtרסע! ,ר~ם ארכו Vרע נוסע את בערעכסע פעיל~ככע iרועלע iערפילס ורעיע • j
Lיtורי רריא ויא ה~ס פןר ר~ iפערכאנר~יס פאלשק"ו :נערו ארסס ~רזי רעוניב וריא איר,
l,(nס ויא וכיר נענעסע jאיר ו t$ל בא,ר ק וס ע! צרריק ,רר"ל ויא האס כעכ)ריבס ,ראס
עם איו נאר בריסהיכ א" jור~רס פJו וכיי! פ~סער אים איהרע ; צו נבעיעובע iארכוער ווארבש
~בעי ב" ריוע ועורסער האבןע צן ערםילעי .אידו ררייס ניס רריא אוזי ר~ם איו נעררע ,j
רעך כשר; , ~בנענ ועונ i איהך וי ,איהר כעשסע,ס סהרערע jאי! ריא ארינע , iעס תאס
יא האס וכעהר כיס בע Pענס רערען Pיין יי (_ Iרס t$ ,בוראתל עם האס אויסנעו;, Vה ר~ם
ויא האtכ וכיר נ ( I,ר פיעלעם נ Vתאtכ צר ו~נע .iאיר ב' jנעיי~ךע Iערשסר'כס איבער
יrןוע ועלסענע ערש"נרבב ,ורייל איר האב נאך אורי וראס א!א'תר ניס בעוכער.Pכt
יןע ~ויו אפם וריא א'ך ה t$ב כעהאס ראס כל p,אjו אר נעוענענח"ס וכיס א'הר צו
רעיע! ,איו אינוער כעש Bךעך כעררע iנ$ר פרעח>י:-ן או! ליסט'כ אjו איו ק"כוכ(_ Iל כיס
נעשסערס כעיי~רען ררר'!ן כהרעעו! .ויפענ , jiא'יפעווובס ,פעךראכס ~ערר ארנררהע.
איך האב וכיר איעונך נעש Vצס נו';ליר ,ראס רער תיעונל האס ויא וכיך נעשעכקס
אןו חאב בעורארנערךס איתך ו:יר ~ נעל·עבסע ; איר האב ה י יר נעשעצס איתר "1
םעךשסLיtנר אזר עהךל·כע כאסרך אר Jויא האס פJו איתך ו"ס נעלןיבס יערע ,ריבעכס'
וועךסהע ואך ,רן.וןלכע ויא תאס נעEכרנע iאי! וכ·.ך פיך צ"סיפעךסר"ב האבע iסיר
יך אייגע ריא אכערךע עךצעהלס פעך ' Cיעךעכע קל"נינ~' pסע iפןו אןנועךע שככים
אזר בע Pאכסע ,ני' רעולכע א'יף האב וכיך קיינס~ל וכעהך כיס ערלןיבוכ ,וריא האלב
ס&ב Uו&tו~ ,כצנועnעוכ! איתרע שעתכע תעגר אjר ויי צריצן-רךיקש צו 'tבינע ,יםןע,
::71 .1 ק'באס ,גיף געש'כסע פח ר it$
-------------------
"ין פI:tרשסעשל .אריב רוא ה~לסס פין נויסהינ ר' "Iצי א"לעו צ,יריק ,ו~יס~י
~ייי Iבעטרבכזע .ארב אייו 'יעב ר' ~ "Iערר כיס -ר~ס וועס ריר ור"זע! רער
נ~ס ~,ו נעבע!~ ,ו ריזע צ"יע~: iוע iקרסי~ן א' jרי' jהאנר סיף פןו דען ואך.
עינעם ,ורעלבער איז אווי דןייס ~יי IIכצרנעבעi ה~נר ס' r איירען עסן ציויננס סיך
א },יא~' ייעלבע iאיך ~:ה אןיפרענובנ בענע Jאיחם אי iריא פורבכ tצו פערליערעi
ערורז:רבע 1רייך םיעל יעהריבע סרייע ~יבערבעכעכהייט אןו צIIרtבל,כ Pייס ,הז:בע iסיר
;ענעבע! פל,נלעי ,אזי א' "Iנ' jרעם צורייטע: Jכ~כ ז:בכג:קיטען איי ס" ם:-יז-'::::טריב::נ
איך כ' j בראעו צי רער רעכטער צ"ט ארן שטיבעו ,צי jכעכע! רערע iטיט לןצינראי!,
עועו כיי רעס ס' r שטעהJ שטזזרס ז:נבי~קוסע jאכרני~מי~רקם ,אי "Iהאב בעלאוען אr
בראייע jמא ,:וןעלכער הז:ם מין נעבראבם ערס בריעף ,אח ד ( tס ;'יק ה~ט יסן
~זוי בע' DCיעלס ,ראס איך הז:ב לוצינראין בעפוגע iבי' ערם פעכססער מיט ריא
נר~סעס ,וועלכעס איו אווי ז:פט )עווע; רען עדית פח איכוער ויעבע ,סיר הז:כע j
וןיא מ'ו נעןןע i ניס ויינעi'\e' J ~בען סיר ..
ד \.רקעכט . ריא אנדערע דר ונייך א"כע
אז ער jכען ריהסע ,j רזזי וואו איז רען סי~נסי ,ו\ז:ס jכען ויך וי' . j הז:בען נערארפס
פרן'ענציסער ? פו Jא ';;ינ"נ' 1. עורבעה jר'א פערבארנענע געדאנקע Jאזו ר'א וייבמוינינע
אווי כא,ר יי'א לוצ'נרא ה~ס מיי עררועה , j ערן נאנצער ןןע'ס ניט ! " , אr בעוו'ס
הז:ט ויא נעוז:נס " :קאדעוכ'ז ,:דוא ועהסם סיר א rדעס בלה-קלייר ,עס ערייארטעi
מ'ך שו' jא' iרעם nת'כהיו~~ל רען פא"~ J:ר פעינאנרז ,:מ' ~' rטאלעצר פ~טעי אjו
גזזך אייגינע ~נערעו ערות ; הלואי זזזל i .ויי בעםי~" ויי jעדות ביי מיי .סיירס אלס
בעאוכןוחינ ריך ניט ,ל,עבער פריינר ,זז:נרער jווך ב < I,ן ביי ב'י מ' rפערסעהלנ\נ,
ער Jוועי איר קע jעס רורר ייערס\.:ר ביט העל!, E:ט טר!<,ג עורביי ; e
זז פער צי זי' j ריועJ
r
איך בי' סיר פערב< I,רכע! ~ ש eיעו ,ויעלבב;ר ויר!.ט מז<בענר'ב א iעברע צן ט' לעבעIIיך
בענען דער נעיוtי,:ס אזו ירר בעייייוע ,jויעלכע נע!;יהלע א'ר ה~:פ איסער שסעלע j
סיסס t$ב·צ"ס נענ t,Cננוע ריךי tז נ Dt,Cאז סיי ן נעביךס-שס~רס ,חאם א Iחם א שעחנע
דאעס סיס פעךיייינסע א"יבעז צינעךיפע iפןר א פענסםעך אןר חאס צי איחם ח~ססיב
ךיסס, ~P uיעון איהך וייס ,ביסעך פך"נד ,יייא א"חך ועחס אויס צו ויז, בעו~כס ז
בעס איך איי'!\ אין ב~ס/ס נ I$עזכו ייוען בךיעף אי'נענב,יק'יך צו בךיינבע jא'ן דעס
~ךס אןר צו ערך Bעךו~ן ,יועלנע ירא אויפשךיפס ב Vציינענס ; ב"יע ויינע ; בים
ק'יj בעקאנס אןר איחך יועס סח t$ן ' t,Cס~וח ; אוו אים א"ך ו('I,ען יאצו ניס פעח'ןע
י'1IIז סיך ",סיס ויזע ויעדסעך אr סיסלעז ,ס~ נעחסס יוזזס ר~ א'ו איינבעביבערן
רן>:: אייך איבערנעבי~בע י , חאב אידו ועו,נעז בךיעף, ערם אויסעך Iיא 'Oך ח\(ס
ווע,בעז עס ה~בען ויו נעפי גש הונדערס אr פענס t:עד חעךויסבעיי < I,ךפען ~ סיר,
• אJו ניס יוארסע; פיכבעך ; ךעאלע jאזי ייועך ריבג ,ייעלבע! איך סך~; אויף ערם
א ו יף א iעבספעו האס ויא פער' II$עו יזזס פעבסםעו ,אווי באלי וויא זיא ~.ה ס
נעועהן ,י~ס איי האב אייפבעהוינזע יעס בדיעף אוז ה~:פ איהו רווך א צייכעז גע -
אויי יייא איין ה~ב בעבע iצי פעדשtכעהן ,י~ס אי'!ן ייע ,עופ'ועז איהך פערלאבב.
סיה ו"ו בעלוינס נעיי~ועז אןר ארזי וייא איך ה Xב ר~ס איך בין פי ,ס'r ייע Iעה , j
א" , iס • שד איך קעז או סעז שיק~ סייו צי א",ך בזי ערד א יימש ךיפס בעעוה,/
ערו שעהנעו ואסע ה I$בעו סיך פיJ אזי אויי יייא ריא סהרעדעו ביס, העוד ,זעהר
נ~ד עסכ 'Cע, j נ ;:ויהרס ,האב איך איהך שליח יח כיס בעיו~'ס זזנסרייעז קיין אכערjר
אל"ן ויא אייסציפיהדעו; אןר א' I jעבעצה Jשסיבדען נ~בועס ,ןןיא איך ה < I,ב בעכוסעז
איז ,יייא איהו ןו"סס ייע>בע אהעד• ריא ך"זע בעובאנס איך ח t$ב יעם נד' iIף,
יעוהךענר רעך יאנקבאדעו אןר אוני~דיי CSךtכעםער שליח ייענIi , אנטצעה jםיי,עi
פוז Iיינע הער~בנעניסעi אוינע! נים סייגע Iיייין ~נ n עךצעה,ס. ך~ס סיך האט
איר ~ i:ב סיך קייס נעקענס ד~ס בעציםעךס, אויר האבען פיס איו סיינע >יEנע, j
האלםע! בל"יו ,עבי'ייו ה < I,נ אי ,נעעםענס רעם בדיעף אןר האב בעועהן ,י~ס עך
ייעךסער : ענםהאלסעס פ ) I$נעבער
r
ו"~ו פעדבאכי I$ה~ס בעהא,םזע ו' יי , I$ם '-וואס ער האם ריך בענעבוע'
צו בעס ע jר' rפזזםעד ,או עו ו~ ל ערדען ס"ס סיינעס ,זזנער ניס פיו ריינע
ער ,ל~ rהאט , j"lדזז 0 ו~>סס א> l$iיייסעi r
נד~ען בז:ר פיר ו' איינענע םיבה,
וי~ס רעס, רורך נענ,עכערס פזזםער, נעבעtכע iסיי! חאכד אי iר~ס סיין
aנערכ~נר ttבעויצם נ I$יו וייו סיירככב העבעךע סע' ת פאר ייו ,הזזם זייו פ~רשלאב
וייt ר~ס איו צייייא סעב הערי ס ורעם שו' j זtבנעכועסו ס'ם ~ Iא Yופדיעערבה',ם,
ICכוועך Iכעךס Vה>בוב ,אק ~ווי שסי' א' jנעהייס ,ר~ס נזtר רער היעס ,אק אי"
ענס IQ ניגט הוידכייס Iגv ~~>jרדופ jןן'םןע ,א'ן יעולבער ע;~ ,איי נעפ 'O rי P
273 ,1 נשעיכסע םון ר~ן pיכ~ס .ביי
r
ייא יפר נ~יו 'Vצס יפI rבערנעס IIרסע פ"נrר אז ערם פווען נו~כ פוי איהר אונ·
פערנלייכו,כ Vר שעהכ Pייס שסעכען פ ( tר סיינע אוינוע· ןן~'ס עס ניס כעסער נעישי,
נרייו ( tסע עראינערכונ ,ויש רוא "~לסס סיר ר.tזן ני!ציינס .ייז;ס ויא ה~ס נעסח~ , i
אום איך זאו Pענןע אויפנערייצסערחייי פוי רער שמעצרליכער בעויייירככג ווען ניס
י~כע נעהעמן ועובינססענם מאכען אן ענער E:ין מיין ועבען ?
"ועורס ניס אוננערוויינ ,מיינע העררעז ,צו הערש ריוע וייסינע ו ( tנע ; iןער
מיינע ו"ערן ויינען נימ או~ Vכע ,ועווכע אי:ן ו~ו Pענען ~רער רארפעז שילערjר מיס
מ' r ואך פערריענס נ I$ך אוינצעכנע יעער יש ייענינע ייערסער אה מיס ~רינונכ,
"אל ,~Iוו ח I$ס pאריעני~ ווויסער נעואבס" ,אום אלע ויינע iנערוען פערואמעוס
א' jואאל ,איז יער נייססו,כער הערייננע Pיעמ jאJר ה~ס נענומעו ריא העני פןו בייער
פערו~נםע ,אום צו סהז i :י~ס ,רר~ס עס פ~רעררס ויך א' jאז~ פאל צו םח~ן .
ביי ערר פראנע " :פריי;יז לר~יביא ,וריום איחר ערם הערןו י~ ו פערנאכר , I$יעוונער
שםעתס ר~ פאר אייך ,האבען פיר א בעועצכינען מאז ,נ~ר ערם נעבז:ס פjו אינזער
:t nדב איך הערייסנעשסע Pם ערם el$pצייישע Iייא פזtרהאננזע '1 הייוינער Pירכע '1
P
אןר האב מי ,צנועהערו ::ידכס אוי t.עמר זאסע אויערן ו ~jסים א יצומישםען בעסיםה,
יי (; Iס כו~ברא ועוס ענספעןו ,ויוי; ר~ האב אידו פןו איהר עררוארםעס סי rאורסהייו
אויף םוירם ז:ערר ;עבעו~ .ך Iהוואי רר(;Iוס איך יאמז':ס נעהאם נעונב מוםח
הערויסצשו 13רינכען אוי איוסצורופען אויפ'ן Pו; ;" :ו~יכיא ,ור~ינר ( , tבערעב Pוראס
רוא סהיסם פערנעס נים ,יי ( II,ס ריא ביסס סיר שולייג ; עראינער רי,ך י~ס ייא
נעהערסם צו סיר אןו רוא Pענסס ניס נעהערעז צו קיז אנתןו · בערענ , Pר < I,ס ערר
איינענבו •p,א rועיכנען חא עררסס ארייס ריין יא·ןוזtרם ,ועום זיין ערר ל vצםער
פוי ןכjי לעבןע~, .ה רוא פערערםהער ר it$פערנזזנרז :ז רוא רוינער פןר ס' ;' rנP
אזי מעררער j Dו יtכjי רוהע ,וי~ם ורי,סס ריא ? יי~ם פיר Bתםעוניעם האסס רוא '/
בעךעכ , Pר~ם רוא VPנסם כים אויף א jעהר;יכןע ויענ עררנרייכ !!'.ערם יציעל פ\ jיוJי
ם vר;אננ ,ער Jליצינאא איו סי rכלה את א'ך נין איהר סאן ~ .א'ך נאר ! ~צם.
ווגח איך ~ rפוי איהר ערייייםערס אזי האב שי rערם Pריםישען איונעבכלpי
D.o...1A
.ש!ויבtכע פJר רזtו .ס~כ ,-ביי •1 272
יףו פ \lרש Sערבןע צי ערםילןע ,ה\<ב איך א שייערר ריר צי פערסהיי רינןע I$ ,ערר סי ס
ריר צו שסארבVן ,וערו ס~ ,שיקו~ל שסעחס אינו בעבעו".
"אין גוויב קוים ,רזזס זיא האס סייבע לעצסע ייערסער געהערס ,ןער סען
ח\<ס ויא eליצל,בנ ~בנעריפע , iיויי ,ערר חiת הזזס ויא ערווארםעס .ריא באבס פןר
סיי! שסערץ איו יעצם ז:בנע Pיסעו ,ריא ווו פזו ס' rנליק איו יעצם אובסערנעבאבנען,
סיינע אויבע iחז:בןע פערלז:רע! ועחר שייו אןר סיי! נייסם ו' rםערי~סאבר ,איו ב ז
איהר חירז הער\\נצוםערסiע ז:ערר סין אr ז:נפאננס יוובאיים בים נעווע jא' jשסאנר
צי ריהרע! פזר \<רם iיזזי אלס אי"ן ח\<ב סייו עניל,ו בעראבט ,וויא בעםהי נ עם
א'ז אי! יעער! פאל ,ב.יcו איך ו~ו וי rיערביי ,ה~כ אי ,צןו~סענכעבוסעו סיינע כחית
~ווי ובס רויא איך חאב נע Pעבס אJר ביו הערייננענאנבjע איז לוציברא/ס חןיו ,אןר ~ווי
יירא איר ח~ב ~ ,נעויאוסס אוע אויסנעבנ אJו אייבבעבנער אJר יעערד א rחויו א י ו
ה\<ב אי"ן קייבעס נים בעסג;רקם.נעייןע שסארק בעשעפטינם סים ייא צוברייסוננע , j
אי ,האב סין פערשסעקס אוננעסער Pס הינסער ייא פI$רהאננע jפה א האלב"ריבערI
ערם ואאל פין יער בלה ,רואו איך ה\<ב אונבעסערק Cנעקעבס ועחi אr פענססער
רעם ואאל אזי פ~רנענא;נע! .וערר Pע Iשילערiי וויא ס' rחעץר אr אלעס ,יוז<ס
ה~ס גע Pוא Bס, ,יא בעיאב Pען ,י'עלנע האבע Iסיך בעיועבס, ,יא בעסראנםכונען,
ייעלנע אי ,האב ב Vסאנם ? וייא ויינען נעוער iאווי צישסישס אה אווי פיעל ,יאס
אjי ואאו, חערייננעסוסעj חiת איו ערר קיץר, איך Pעז ויי נ~ר ניס אויס" etרעכען j
~הן Bץר אה \<הו ויין נעייעהנוינער pל·ירונב .אוס ערות חאס איחס ב IIבו"סעס
ליציכךא'ס א ל"בגו,בעך שיועססעי··pבר אןר אויסעך ,יא ,ינעך האט ויך קיינער ניס
נעםכוע! אי! יעם ואאל ,אי Jא pו"בע ייייוע חערים איו לוציכר~ הערייבנעPוjעס פןר
א נ~הענסע! ציסעך ,נענו"סעס פןר איחר סוסער אזי צווייא קאסעריי \lבעךיבס,
פיי איחך ויך בע 9אסס עס הזtם P
נע כ"ערס או! נע Bד~ס סיס ~'ער Bראכס ,יייא
שסאנר אןר איחך ש Vחבהייס אןר יירא עס ה tlס !':יו בע Bאסס פיו יוא יעבינע ,וערובו
עס!הז:ס נע Pענם בעסראבסע jאלם וואהרעם סוססער פJר שעחב Pייס אןר ארעו.
ערליבס איחר אבצינ חאבע! יסר ניס P
אזו ציטישס ייס P
שםאר ע אןי E:רענןכב כr't
כיייעך, איחער P P P
צי בעםךאבםען ,אי:ן ח~ב בז:ך בע עבט בעסער iע ריא פארבע jפיי
ועילנע וייבע Jבעייע! בואס·רויםח אזי יייוס ,אJר ערם כואבץ פןר יוא םהייעער שסייכעך
אזי יצערתנ Dו Iאיחר ;::ק e-oןץ אזו ןופ איהר נאבצ Vר pלייייבב jרזזך פיעו חערו,כעך
האבען נענלעבצס ריא נ~ל,ענע ו~קען פ;ו איחרע שעהנע ה~ז:ך ,יוע'נ' lהאבע i
פ;ו ייא פיעך פא~עק ,יעילבע וייבןע שיr איבעךםרז:פען איהך נאנעצ! Bץר א;ר ערם
געןןעו א , rל~~ו י נעערבטנים ,רןא טןיררכסיי)ר קפ י;ו 'tרוחע Iיי'רום ו fלםם
275 בעשיכסע פיז דזז! קיזטס .ביר .1
אוןי פיעל צריח \(נציס ( t.כען ,ד~ס ,יא ייעלס ייעס ~כערקענע iסיז גערעכl:ע jצ~ןר
'~ iדער שמוזזף E:ון דעם פ~לשען ד~ו פערנאכד~ אוו אייך א' jדער ל"כטויניבק"ס
פ~ לוצינד~' ,1יועלכע איו נאך נעלענען א rאונס~בס 1;( .בעו סיי Jס,ל ,יוז:ס הז:ס
פיו סידז ~ה iציוייפעל נ~ך נועסעוע לייערן בעחאלמעו -ועו Jנאך נרעסעוע ל"ערו
;י:ענעז נאו נעבןע -ח ( t,ס סיר דאס~לס נ~ר איבעונעלאוען ~ ביסעל פערשטאכד,
וועלכע'!! Iיא האב וייס י~ז פעוו~וע ; jאזו ז:נשס\(ס ו~כע צי נעהסע iפזר ס' r
ערגסמע Iפיינ,ר יי I$ס איך חאב ל"כס נעקענמ סה~ן ,ייייל Pייכער ה~ס ייענעז סיו
r
נוס נעמראכס ,האב אידן סיר פ\(רנענוסע jס' ח~ני נענעו סיו ~ל"ז צו Pעהרען
א~ סיו אל"! צוגעבע jדיא שמרז:ף ,ייעלכע !וו חאבע! פערד 1ענס ,יע ~ ,ב~ר שועוועוע
שמרז:ף' ,ייא דיא ,יעולכע ווו וי~למעז פזו מיו נעליסעז ,יעון אוך ייז:למ ויי אייפ t
~ומ אןעוננענועס jדאס לעבען ; דעז א שנעלעו סוידס סאכמ אז עבדע צי אלע
( t.הן אז אויפחעד ,ניס ס~נעבדיב צווח ,יועחוענר א נעמ~מערמעס לעבעז מיידמעמ
Pיין מי'דס .קוץר'!! ,יא האב פערלז:ועז דאס הו'ו אJר ב' jבעבאננען צי ערם מאן ,בוו
יועלכעז א'ך הז:ב געל~וע Iשסעה Iסוי! מוול-מהיעו ; איך הז:ב בעהייסע! ז:כמהז:ן
איהם אוז הז:ב נימ נעהמעבד'נ ~ ",Pבש"ד פןר א'הם ~יועננעויסע iפןו דער שמז<דס.
אןר יי'א לןיס )פיי דעו מהסכה פזו סדום( הז:ב א'ך אפ'לו בימ נעייאנמ מיך אייוכ')ר
אל! :א'ו חז:ב מיו נעפונעז אל", 1איייף דעם קוקען נז:ך איהו )גזז :דער שס~דס(.
חנקעלהיימ פיו ערו באכמ הזזמ ,י.:ו העוומבעניעס iאק איחד פרייען פעוד איי וןא
ש p,'t:וומ הז:מ מור בעבעמע jצי pל < t,גע ,1יי"'ל עס איו כימ בעיעו jמירא צי ה~בען,
יז:ס אימיצעו ורעס מ'ך העוען -ה I$ב איר הוייו אויפגעחייבעו מייז שמימע אןו הז:ב
פריי נע,ז:וע jסיין צובנ אום לןציבדא' jאןר דז i :פעונאנדז':ז צי פלוכע ,Iאווי וייא אידו
יוז:לס מיר דאדיוך נענעבע jבעפריעדיביננ פיו דיא ' Cאבדע ,יוע.וכע ויי ה~נע iסיר
ז:ננעסה~ו .איך הז:ב ז:נבעריפען ליציברא'ו בוויואvוכ ,אןנדאנקנארע ,פאל Iטע האומ-
הערצינע ,איבערהו'םס האנויכסינע ,ין"ל זיא הז:ס ויך,נעל I $:ען בלעכרע jאק פער E:יחערו
עס צו רירר ערם רייכסחים פיי סיי! פיינר ז:בצוס Vהרעו איחר האץר פוו מיר איi
שענ Pע jרעם ,ייעוכע iדז:ס בל,ס האס בעסער בעשסיעלס אלס סיר .ר 11$אי! סיסעז
שסר~ם פןר ,יוע פזtריייוEבע אי jפלןכוננען האב איך ויא וויערער ענסשולרינס ,וי'יל
אי ,הא:פ נערעבPס :וויא לייבט ו~וס ויו ::געןןענ iUא יוננפרןי ,ןן; Uכ כע איו פןו
איהרע עלסעןר עוצייגעו נעי~רע iשטי ,איו בעה~ו~ tמקייס ,ויי צי פז:לנע , iייען ווו
שלזcנjע איהר Eבז:ר ~ רייכןע א~ נעבילרעסע iמאנס Gעווז:ו ~לס סtב , j :ןיעלכען ויא Pעו
Mיחר חאכד ניס עבסוזtבע , jייאו ויא וזtל רערניי )וס שארע 1איהר כזcסען -ערז עפו
יfיניcב " ,.רנחב'" nםuו תנPעו ,ך~ס ויא איו נוכסועוערר כיט pווג \(עד,ן רttס
•1 נשע~כסע פזר ר~ ק~כ~ס ,ברך tד2
פערנעסען ,רער איך פרן רעם ,רו I$ס א~ך ח < I,ב דאסזזלס נעז~לס סח il$ארז ח~ב כ~ס
כעסה !.I$יעצס ,כאבערם רר~א איר הזtב נעלז:וע iפןו ס~ר tיtרעונכעחסען ערם
סהייערססען ~,ש מערמליין א~י ערם רו~בער ,מין רועעס! איך ןר < I,וס נעקעכס ר~בע
נעהסע , iרעון איך יי~לס נ Pהtיtס אויר פיעל רססה עס צי סהזזן ןןיא אייו ה~ב יעצס
סיר ו'\ בעPלאבןע .רזעו א~ך ב rרtיtסז:לס נעווןע דים א;ר שרעקערינ איז קי rןראינערר
חרטה א;ר ויאהנזיכינקייס r ארנuכסחינסייס, אr כיס ורז:ס איך שסאכס יעצס
"ורגינרא הסזז אויף א~הר Vנספער ערם נ"םסו,כען נעל~זiע ואגג ורארסןע ;
אבער אלס איך ה~ב כאר ! bיסעד בעדאבס ,ד~ס זיא וועט ענסרועדער ציעהען איהר
ש Bיעו ,אים איהר ורזtרס צו הtי tלטזע~ ,ערר צי עפכע iאיהר טןיל ,אום ויך פריי צו
ערקלנtרען פיר סיך ,האב א~ין עגדו,ך נעחערס רויא זיא ואנס סיס א שייtיtכער '~טיסע
ער האס איהר איב \lרבענעבע i רזtס זעלביבע האס אייך נעו~נס פערכאגרזז. "יאU ,
רער חחן איו צוכעכאננען פערבנרזער אויף עוויב. נעיי~רעi זייכען ערם רינג אןר ו~יא
נעהענסער העריסציכעהעסן ויי iכלה ,רערלכע הזזס נעדריקס איהר האנד צי איהר
חעזי אין איו אונעסכסינ נעפאלע iאז ריא זtרסס פוו איהר סוסער ,איהר קעגס
נעייארטן צי סוטה ,ויריל דאס א וננל יקליכע יא- )!'"א פ < I,שדסע'ען ,יויא יסר איו דא j
יוזזדס ,ייעלכעם א~ין ה~ב נעח \lרס ,הזזס אי~ף איינמאל צערשסערט tיtלע סי.ינע
הזזפניננןע ,געסאנס ל'צרנדא/ס יוזזרס אjר פערש eרעכע iפיר ל~נןע א;ר פןו סיר
איוע;,בערייבס ירא עסנל,ב Pייס וריעדער צי דערלאננען דזזט ,ייז:ס איר ה~ב אי! דיזען
אייבענבל p,פערלארiג ./סיין פערשסאנר הזזס מ'ר פערלז:וiע אjר איך הז:tפ נעבלייבס,
רז:ס ערר היסעל או" iתזזס סי ,אייעבבעןן~רפע , iאו! דיא ,דר~' יועונע חזזס סיך
נעסרזtגען ,איו סיר נעייזזרען א פיינר ,דען ירא ליפrב ה~ס סיר גיס נעייז:לט נענען
r'p סיר נ'ס בעןןזtלס נעבען ויאסער חז:ס איהר שסזtף פיר יסינע ויפצע iאזר דאם
רזזס פי' \Iר ח~ס אין סיר בעפ,אקערס ,אווי נזזר - סהעררןv פיר סייגע ייט נאסP
לדגינדא'ס ר< I,ס פןו כעס אןר קנאה rן fס ביי סיר אלעס בעבערגם אןר נעקזtכס,
ח~ס נעעפענס איהר אזר יערן איחר סיסער אינרוהיב ; nלש~ח חאס יעער Iנססאכ tJ
בוזיס ארס איהר צר סאבע iליפס ,הזזס ויא ר~רסןע נעפונעt iי B tא Dיער ,ועולכעס
דזזן םערגtיtבדזז חזtס אוינעננל'ו,pך צונ \lןנסע , iחזtס עס ד\רכנעלעוען פtיtר רעס שייi
םןר א ייע Pסעגעם פ <tקעל אזר ה < I,ס ויך נזtך ערם א ור~רף בעסה < ' I,אז acפאסעייל
'I.·.סולף ,געשסיצס ערם ק~ Qאויף רי Kחtזגד פערטיעפט א rבעךאגPןע ,כ~ס בע••P
עrורגריב ויר ועונען ערר סיה ,ועולכע iעם ה~ט ~נכעייעכערט ,א ן' םציסונ סעjר ו' f
אלם איר ח~ב אלעסען אז הןיו בעוע.ךז אוזי דערשל~בע , iה~כ אי, כו" j Dר חלשוח
p
נבuv~tר יסי תערייסצריPןע ,וייענריב עכםש~,ס i)lאז סאל וזעי ועס י'עם יסר בעעסר ןע
277 גשעיכסע פזו ר~ jקינ~ס .נור . 1
פחי אוי~ סויועני שםינעבע ו~נע! ,אין צירייס סיינע קוייערר ,אי ,פערהיוד דכס
יtכז נעשריי ריוען איינואסע ~ jרפ ,איך פלוך סיי Jשי Pואל אזו רוף אויס אווסיסס
רעם נעל,ענסןע נז:סען פןר );Iייו פיינרי! ,וניס רעם אייגצינע Jציעו רור"! וניז שרייעו
אןר pלז:נע! צי קירצען סיין לעכעז ; אזו ייעו איi ,כום ראו וייעערר צום וינןע ,פיהל
אךי אוןי סאס אין שוואן ,רז:ס א'ך קע Jסין קוים ריהרעו .סיי Jנעיועהנויכע וואויביבב
איו בעייעו א bיססער ק~רקענ·ביים ,ועיונער איו בעיוע Jנרייס בעניג פיר ריוע iאיב·
נלp,ליכןע קער Sער, .יא ציעבענ· Sאםסונער פו Jייוע בעבענרען ועבעו ארר llב פןר רחסנות
א כיסעו ש Bייו פיר סיד אויף ריא פעלועז אי! אועלכע ערסער ,וואי ו'י רענPען ר~ם
ניס ביי' jפעשיס אנד כערנס סי"! ר~ד כr איך וועל ויא בעפינען ,אןר ווען אפילו איך
ריא רניסח "יא כאחרוננם-סיסוען צו רערPענע •1וועז )!'יא בp rו t$ר עעתהלע jו'יא
יערנ און בעחם איועב ש Bייו כיי ייא t;bס- אויפr ס,רי ראס אפס נעה איך הערייס
טיכער סיס בעוואוס ,וערלנע רא ייאלסען סיר געבעכען סיס' ו נוסעו ווייעז .אויף
,יוער ארס ברייבב איד ו~ צו יםז ע,עכרעס וענעז ביו רער היסעו ועוט ו'ין אויי
ב"ע ס"j אוועבצובעחעונז ווייס אערר פזו סיר אווי ביס פןו איחם צי סאכען א סוף,
עוכטבים ,דאם איר ואל שויז סעחר ביס באדעכPען ווציכרא'ם שעהכPייס או Jפאושקייט
ועוז ראם ואל בעשעחן איידער איך שסארב, j וייא אוי ,פערבאבר ( I,יס שענרוינקייט
כיס ,כעס אי:ן רעם קטנען סייכע בעראבקען ב~ך Pוסע ן אז בעסערע אררכוכנ ,וועJ
הים~:ל רחסנוח צי חאכע! אויף סיין נשסח ,דוע אי"! בעויז כיס ק'י jסוסח כיס ק'יו
אליr קראפט סי ,הערויסצ ן ו:אכעז פוז דעם אונבלי ,Pאיו ויעלבעס אי ,חאב סין
בעשטירצט.
"ראס ,יסינע חעררע , jאיו ייא סרויערינט נעשיכטע פתסיוי אובנוi,כ .אורטהיילט
אליין ,אייבב זיא איו אוא ארס נעשיכסע ,ועולכע עונן קןע ערצעחלעז סיט וועביבער
שעונזו ,אלס איהר חאט אי Jסיר עבסערקס ,און בעסיהס אייך ניט סיר צי ראסחע!/
א~ר סיר צו צררעיען צי וובעז גענענ·סיסוע , iערן ויי וועלעו יסר חעלפוע אווי וועבינ,
וויא דיא בעססע רפואות א Pראנקעו ,רועלכער זאל ויי ביט אייבבעחעונ .jאיך וריל
r'pכל,ק ~חז לוצינראיו ,אןר וועז זיא וויל בעחערען צי אן אכרעזי ' ,יעחערנר ויא נעהערס
צו סיר ,אדער ויא ו ~ ל צי סיר כעהערע , iוזזלס איחר סיך ל~זע iאונוניקל,יז ויז,
רוען אי ,ןי t$לס בVקVכס בלp,ויך ויין· רורד איחר לייכסוינ י נPייס האט ויא סיו ב"ע
יי ,t$ס אוננליקליך סזזכען אויף איסער ; איר וויל איחר ייאוכש ערפילjע רוריז ערם
וו~ס איז יעו' םיר פערכינסען ,אזם צו ורייוע 1זז ביי~ Sיעל פיר ריא צו Pינססינע
בעווןע דער אייבציבער אוככויק'ינער םענש ,ווע.וכער האס וי, איד בr ועולס ,י~ם
ועי גPPענס טרייססוע סיס ערם ,רזזס וייכע "ייוע ייעלןע כום אייביב וייעןר ,א~
•1 בשעיכםע פו Iדז:ן Pיכ;tזם .נוך Gך2
אן אנרער ,יעכע .ראן הז:ב אי':ן ןויערער בעםר~כם, אr זיא הזזם ויך הערייננע'ז:ועז
דזtס ווע Jויא וו;tזלם עןPלערם ,ד;tזס זיא האם סיך נענעבען איהר פערש Dרעכען,
וואלסען איהרע עלסעןר < tייבבעועה , jד I;tס ויא האס בימ בעמאבט 'Pין שלעכם!:
י'אהל ,אוי ו" ייאלםע! זוא נעPעבס עבסשילר\נעו ; ערן איירעך רז:ן פערבאכרז :האם
ביי ויי נעבעסע iירא האבר ;ופ וייעך ס;tזבםעך ,האבע Jווי נים נעוואיכשע jקיי Jבעס Vןר
אברעךJ מא Jפיר ויא אלס סוך ; אוי אייעדך ויא האס ויך נעצויאיבנען איחן האנר אן
האכד ז:כנעכימעו ,ךען ארי שי rמוr צו נעבען ,האמ ויא נע:כ Vכם וז:נען ,ראס ווא האם
ייז:לם מימ פר"ר בעשמעםינס אלעס ,יי;tזס איהך יי;tזלם כז:ך אייננעפאלע iצי וז:בען פיך
איהר סובח ,עכד;כיך בוו איו אי:ן בע Pומעו צי רעך איבערציינוכנ ,רז:ס ייעביב ליבעע,
יעונינ פעשד I::אבד ,אבער פיעל לוסס צי עהןע אןו הויבע ואכען ח~כען נעמאכם ,רז:ס
ויא וז ':פעךנעסע jראס פעךשפרעבע , jסים יעולבע jויא האמ מוך בעסיישם אוו אין
סיר ז:ננ Vהאלמע iס"ו פעססע הז:פ;יננ א;ו יסינע שםאך Pע פערלאננע•i
"נעסוועלמ סיס אועלבע אייסרופיננעז אןו סיס אועלנע נעפיה;כ;ע .ה;tזב איך
דורכנעריסעו ערס איברינען מהייל פןו עדר נאנם אוו בין מ\<רנעכ -צייס I;tכנע Pוסע
אין איינעס פJו דיא רירכנעננ פןר דיוע בעךב ,אי! ייעלכע 1איך האב הערומנעבל;tזנחעס
ח<\ jא שמענ ,ביו איך בין נעסומע jצו א ל;tזבקע, א;ו ב;tזך רךיי מי\ב אח Jא יועב
וייס ,ליענס א rדיוען וריססען ז:ךמ ,אןו חז:ב וועלכע ,איך ייייס ניס אז ייע;כבער
דז:רסען נעפרענם איינינע Dאססינער ,וואי ריא בערב פןר ווא,ד ויינע iאס רויהעסtכען.
בלווך אוועב אהער מיט ר Vס בr ו" האבע! מיך ז:ננעיויעווע אויף ריזע! ז:ךם אןו איר
רז :איו סי' jעועל נעפאלעז מוירס פיז פ IIסמע jעכטשליס סי ' Iלעב;ע רז :צי ענרינען .
סיריב' Pיס אןר הוגכעך ,ו;<ערך אפשך בעוייס ,יייא איך נלייב ,וויי" ער איו שוי iבעווז:רען
סייגע כתות צי פוס, בעהן געסיוס האג שיין איך סשא. אונכצוונער וייI סיר פןר
ייבעם חאב P נעייז:ךען פעשרמאכמ פזר הכוכער ,אור בr אוך ווך איוסנעובס!,J: האבעו
בעלענע j נוס בעהאס אןו האב נא:ן קיינטס גיס כ <; Iננעפרעגס .און ירוען צושסאנר ב' jאיף
א צווס לאגב אלוף ערך ערד ,אור ייייס אל" iניס ייוא לאנכ ,אוי אלס אי ,האב סיך
איר האכ ז:בער יין הינבער נום נעפיהלס, P ורוערער אויפנעהיובען ,האב אי ,סעהך
'עבע jסיר בעועןה שסעהן אייבינע םאסטןכער ,וועלכ ' lהאבען וואהךשייב ,',מיר
ייעלכעז צשוסאנר וי· אr ערו ז" ה\<בען סוך בע~ Jבמ, בעהז:לפע iא' jים rבייסח ;
איך ה~ב בערערם ~ווי פ'עלע איבו'נובע אןו ס' Cרנעבע אJו ר~ס בעפונע, I סו, האכעI
ז~נען ,ר~ס עסן אוו נעויע jאיבערציינס ,ראס אי') האב פערל I:tרjע רעס פערשםז:בר.
איר האב ז:נגער " 1ראמז:לם "ל~ iבעסער Pם ,רז:ס סוס ס'ר איו בוס איסער אויי
)iעשרמאנר איו צייסעניןייו או'י שיי~ך אןר צורערחס ,ראס אי, ראס r'C נו~ם,
"2'19 בשעיכטע פוז ~' p Iיכ~ם .ביך •1
ק~eי~ •28
ר n .נןןיעל IOזרי IIו Tםנח נז. rזר וtננענחעםען tfננענטייוע .יי t1ס \p lOt1nיסר IOםיס סת
נייםסייכען acןו ערם כרוtבוע Mיז 'י Mז J/לכ Iגע »ער.ג
ונ ליסליך אןו כעבענשס ז"נןע נ ווען ריא צייםןן •1אז וערכענ
(t
V
רער ררייססעססער יוסער ד~ 1יייכ~ס פןו ל J
סאנםשא האס זיי בעו'יעזע :א' jערר ו ערלס Iרען סיס ז'ין ריהרכ
'יכזע כעזלום רויערער א rלעכע Jצו כריינבעז ףנ.ם פערל~רעגעם
(:F
~~
I
~ ~:~ .אזי נעש ~CרנVנעס ריט Vר י~ררע! האט ער א ו נו פעשראפס א r
~_'"'כ iיוזע צייטען ,ועולכע נעטהיגען ויך זעהר אין צייט-פערסר"ב ,רז:ם r
/JiiJ ~ 11פערבגינעו ניט נז:ר פין זיין א"נעבער נעי::יכטע ג~ד אוי ,פו! ריא
כיילויפיגע זייטינ Vבעשיכטע Jא ק aאסירכונע ,Iו יעלכע ו"נע :כעסם 41' ....
t.
נע I'1יכט)ז יוא אזי ייאהר וייא בי! :ועובינער אבנענעהס ,קובצינ
אליזי ,יועלכע ב~כערס וויא איהר פ~ריס אין שוי Iנעקאטס ,בעש Bובע Iאזי ב~ יייסעלס,
ערצע nלס .ראם אלס רער בייססליכער האס בעהאס כדעה קארערני~' iצו סר ן יסס;ע,
נייע ס~I א סרויריבש וערלכע האט ויף אr א שטיטע, האס איהם אינסער:ר~ענI
ל ( tזש הערען א ן'י :
~" נ~ס Iאין עס טענלי" ר~ם אייו הא::ג שו rר~ נעפונע Iערם ~רט ,ורע-ו
כער ן~ו ייעבען אלס Pבר פיר ריא '~יעורע ')אסס פןו "זעי קער Bער ,ועולבע ~יך
סיי סר ( tכעי כענש ס' rיוילע ,1I' ? iאווי אין עס ,ועון ר'א אייגואס Pייט ,ורג-וכע " ; ע
וייא פיעל א אי ,אוגבל,קליכער! כערג האבע :סיר פעשר eר~כןע בארןע טיי ביס.
אנבעבעהמער איז יסר ריא בעועל c,אפט פןו ריזע פע'וע iאןר ק י םסעם ,ייאי עם א ו
מיר ערלןיבס אויםצוניעסען יטיבע pלאנען פאי rהיסעל ,אלם "א נעועגשאפס פוז ~
סו\נשעז ,ערן עם איז ביסא קיז סעבש א'יף ערר ייעלס t ,ו jועויבע! אין ו~ל קענען
שעםזי • J"t r r r
ערןןארטען א ראםה א יס שוערערר ואנע ,א ל,גערדכונ פיר סי
הילי אז דנז ~ינניל.~p
•t נעש Iכסע פןו רא! . Pס~כ\ בן"! ~~7
יארוס ל"ר איר !כט-ו בערסער~ שם;:רגנ,. .;:ר ,איך בלויב .ראס ~~פילו עור סםרר
סיףIJ . i"P ניס ס~בע' "' ןף~tנ פז
וזז האס pאוערני~ נעעניינם ייא לזtבנס ערעגז:לוננ Dו iוזי ייהרי1.בערר
אוננו,קל,בעו ,עבענםבע'Cיבסע ,אק ר1.ו ",םטי,כעו האם איה Cכוארע ;עיי~וס avעם
זאנע jאיהם צו סו'וכטע •iזזנעו יז tהאם איהס אונםעינר~כע iי ~tשםיסע ,ייעובע
האם 'יך נע~,זם ה;:ער iסיס א קכעכ,ויכי i1.ס\יtן אה הא:ב נעזזזנס ס~" רכו עררזעו
עוצעהוען אז ערם Cערס illסהייל פןר V":ו נעי~יכטע ,ער ,~ iעכ,.נס ערר Pותסי
אןו עהרל·כער נתיםכ Vו\יבער ~ n ,'Yסעtנ בן עננע ',י I$ס רריס Pורב.
~~
m רנך ,1 שנונ tבנnכ פוד ר~·P tזטם.
נ~'ערבע לו Pt:עז ,ורעלכע חז:כע! ביס בזeר כערע Pס ריא שרלסעiי פJו ערר שעהנעריובנםרוי,
נ~ר זייא ח~בען אןיך סיס ו"ער רייכסחום בערע Pם איחר נ~נצע iכייכ אןר חוt:נען
בוt:ר נעו~ Iזע נ~ pעס איהרע פיס .ווען איהרע 'Iבס ו"נע! נעי'ע Jצו &ערנ)'יכ IIן סיס
ערם רייבססען ןכריסס~ל האס ויא יעצס נגןןניצס אלס א מאסא eרז; ~tהענר ,רעולכע
ח~בזע אייסבעועהן יייא ז"א יי~לסע iבעוןע! נעסאבס פר iשנעע .ר;tזס אלעס האט
םעשוסאי Pערס ירא rנערייאנרעוחבנ פןר ריא ררייא צר Cןיעי אןר ה;tזס וייא בעסאכט
וייא ה~נען רעייבער שעהבע איו בע\רע!. בייביערינער צו עורבעהן ,יעור ירא ב~ך
בעש'זtסזע דן צו ויייוע! ,אJו אויי יייא זייא ח~בען אייפהייבעבריב וי~ ,בנעס ( tכס ~
ביסעל בערייש ,הזtס ריא שעהנע יבונפרוי אייפנעתריבעז איהר ,D ~ Pהאס סיס ביירע
תענר בעש~רס צוריק ריא הזtזtר ,ייעלכע האבע Jבערעקם איהר נעויבס ,אה ויא האס
נעריישP .יים האס זיא זייא בעסעיוכtנ ר Ct$
ערבל,קס ריא ,ייעלכע הזtבע iבעסאכtכ
איו Iיא אייפנעשםרובנען ,או ,האס ',1ב Vאיילס צו נריינבע iאין t$ררניבנ איהרע
הייוען אוי איתרע חז~tר ; ויא האס שנעו ציזאסעננענרמע iא בינ t:על קל"רער\ ,רז:ס
איז נעלעבען לעבע Jאיחר ,אה ח I$ס נעייזtלמ פוי ' i:רע Pאין צןמ" c ;:ק"tנ ~ויוג.בלייפעi I
יי"ו cי:יתרע אניער .!iרנ Vפאלע', קייס ,אב:נר ,חזtס ויא נעמאבס אייגינע סריס ,איו ויא
צארסע פיס ת~בען ניס נע Pענס פערסרזזנע jריא הארסע " U ':יינךלאך .אלע דר"א
וייבזע איחר בעקיםען צי הילף אוי ערר נייסםליכער הזtס צר איהר נעוז:נס " :פו,עתס
ביס ,פר"ל , i',אייז בעס אייך ; רעו ייא ,רזעלכע איהר ועה ~, t:ר סייבע Jקיי Jאנעור
W ואיז יריא אייך צי ריענע! .איחר חזזס ביס בייסהיב פה אינו א ' jא"י:ננעס אועו;צו
וייפע , jערן ר P Cl\tעבען אייערע פיס ניס אריסהא'סע iאר Jמ'ר קיג.נע jרז:ס ביס
ערל·,נעןIJ .
יי:::רס ,ו"נזע " 1צי איחר צברענאנבען ,אJו רער בייססל,כער האס :::ננעהtכ ' 1.נריב איהר
האנר יי"סער בע Iז:נס או'י " :ייזtס א"ער pל"רונב ,פר"ל , r ,ןויל פ;ר אי;ז בעjדאל-
מען ,ר~ס ייייזען אינז ~ייטרע יזtקע , jנעסלייז ,רז:ס '~יהר האס ניט ז:ה Jא יריכIביגעך
אורואך אייער שעהנוכייס א"כנעיויסעלס א' jאזעלכע אינוךיררינע ) iוייערר אזי ויך
כעכענע jאי! או < t.אייבו < t.ס;ע זזרמ ,ייאו סיר ח~בע iראס גל·ק אייך צי סרעפען אה
איייז ,ווע Jניס העלםען ,ייענינססעבס צו !'ענען נעכע jא ראסה iרע! ארזי לאננ רויא
מיר לעכז vרארף אינז ס' rאנרכל· pניס סאכע jאוזי מיtבהל~ז אין כעזוכPע,י רז:ס סיר
נענעכען אובו ייערם ייעוב!:ר ניסנ j :ראסה, א אויסחערעi Iזז;וש ועוכינססענס כיס
יכונעך ~רער - '\ר!:ב;וי '::בהנע ייארפם עררינער אייעב, סיט א ןבסער אבויכס,
יעת יסרא ,ןpרוכע ,ם'ו fןpןו ג(ירר .ןייוס ,ר~ס טיר ז\<וע iאייך אזןי ע:::יר;:ז - j
•1 נשעיכסע םןר י~ pיכ~ס .נרך 280
~לע עזיו רעררסער ה~ס יעד בייססו,כעד אןר ףא .tזלע ,וועלנע וייגןע בעייען
איחם ,נעהערס אזר פעשרס.tזנען ,אןר .tזויו ריוא וייא ה~כע iנעעזכדקס ,י I$ס ויי~ t יכס
וייכןע נערזעי נע' B:tד I;tכען נ~העכס פןו וי,א ,וייבעו זייא אריםנעשס~ננו jאריפצחרכiע ףא
: Bזזר' ,1!.ררז:ס ה I$ס בעקל,Iיtב , t::אןר קרים וייגע Jיזיא I$נכענ t:Cכנעו צרר.tזבציג סדיס הI;tנעו
t:C ו"א ארנסעד ~ן עשעב-נרים הינסעד ז t.םעו ,ערדועהן א ירכנעו ס 1t:Cכעקו"ערס רריא
נויעד ,רר I$ס וייא ה I$נען איהם ניס ב vקעכס בוייר נעסראכסע ,iררייל ער הI;tס נעורו(,
וייא ויינןע צר איחם ויך רעדניי ~ייככענריכזע שען ויינע פיס א' jא סיי:ן אןר הז:ס
צרכעכ.tזכבעז אורי שסיל ,רז:ס עד הI;tס וייא ניס בעעזכדPס ,אןר וויא עס ח < I,כ אויס"
~נערר וא:ן ניס בע Pר Pס רריא אריף ויינע פיס ,וועלכע ק' r נעוען ,nה I$ס ער אויף
הI$נע iאןיסנעועה jוריא צווייא סריסס < I,לעכע ויילע Jצי'ישע Jריא שסייניו~יז פןר סיי , '1
וייא וייכעו גערעו! ערשסרינס איבער ףא שעהנסייס או! ון\\סקיים פר Jריוע פיס ,רו Vוכע
צו צערטרעסעו שםוקעד עדר עס הז:ם אויסנעועהז, רויא וייכען ניס בעןר \lז נעס < t.כס,
I$רעד נ,Iיtכצונעהו ערם ~ער אזר ריא ,Iיtקסען ,רויא סע! רר,Iיtלס ויר נעקענס פ,Iיtרשסעלעו
פןר ויינע קליירער t.< .לס יער נייססליכער ,ררעלכער איו נענ < t.בנןע פ I$רריס ,ה I$ס
נעועה , iר I$ס ויי ויינש ניס בעסער Pם בעררז:רען ,הז:ס עד ריא ביירע < t.נעדעו נ Vנעבען
חיט ' Vהערןיסנעצרינען ~ טור אום וי:ן : 1$פצררן~שע , iאןר העי I$ננעחעזכנריג וי rהיטעל
ה I$ט אי! ערר שסי, האט ער הערריסבערריעועו או~ שעהכעס נעויכט ,רI;tס ס~ררעכי I$
נעו < I,נס צר רעם בייסטו,כעו ,,:רערו ר I$ס איו ניט לרציכר < t.איו ר I$ס ניט ק' rעזכנשליכע
r
נז:ר א נעסליכע בעשעפעכיס IJ.עור ירננער סאו ה I;tס הער I$ננענרמען ו' היסעל אjר
r
אלס ער ה I;tס ו' BI,<Pא ניסעל בעש~pעלס ה I$נע iוי':ן ) tש < I,ס נעסה,Iיtן אריף ויינס
יטרוסעח אוע;כנע שעהכע ה, I;tר(\ וועונע ,יא וזי ור,Iי'tס בעמענס ס Pבא ו' , rאןר ןערונע
ה~בע iו"א אינעןציינס ,ר I;tוייא ה I$נע iי I$פ.tזר ויר ניט קיין בר' 'Uרנ·ירננ ,נ I$ר ירא
עדעוםסע או Jשעהנססע יובפכו'ף ,רזנו;כנע ערר בייססווכער אןו רער בזtרבער ר~נןע וןער
נעIע ;,nאסיל p ,ארדעכי~ ,א"ערר ער הז:ם בעועה jליציכדא( ,רר I$ס אוהר שעהנהייט,
" יut iוט פען Iינעןס ,ה~ט וו ?jנ~ך כPUעכט פוענ,ייבע jיכט 'יו,עו .איר ל_גכJ/
283 בין ,1 כשעיכטע פי Iרא iקיכאט,
ערר יושר פזר וייכע ניטע טעלו.ת ייאס ריא ירישה פןר ערם ייככער! ועוט ויזי ,ויייס
איך כיט ,סיירע Jריא ם~לשpייט פזו יערל,יר I$אזי ריא טריילאויכקיים פןר נאלאלאו,
טיינע עלםעןר ויינ Wאיבםערtבהאנען פוי ריוען הערצאכ ; וייער יחוס איו א pל"נער,
וייער פערטעבע jאיו I$בער ~וזי ברייס ,י;Iזס יערז וייער שט~כר יי I$לם כעיי j1Iבל"ך
טיט וייער םערעס נען ,יי I$וט ויי נ I$רכישט נעפעהלט אזי אי'! ייאלט ניט נעPיטען צי
~וא ואנע ,אזי יער,כער איד נעפיו טיך ,יען טיזי אוכנלי Pהאב אי ,בעיייס נ~ר צי
פערראנPע , jייאס טיינע ע'סעןר ויינען כיט םןו אערל ,וייער פאטיליעכ'שט~בר איו
כיט אווי ניעררינ ,ר I$ם ויי האבעו ו' '1טיט איהם נערארפט שעעסן I$ ,בער אייך ניט
אזיי היי ,!,או אי ,ו I$ו Pעכע Iוזזנען ,ר I$ס ט' rאינבל p,שטאמט ביט פזו וייער
ביערריבעז שטאבר P iירץ ,וייא וייבעז לאנר-אר בייטער ,אייכפאכע עהרל,כע ל"טע,
י"ביבליטיבע ,ביט קיין פערטישטע ,אלסע ,. Pסטען ,ןויא מע iואנט ',א Iע'כע אלטע,
יייt:ס טיט !ייער רייכטחיס אזי וייער שעחנעם שטאאט Pיטע Jויי ביסל אכייייו צי ערר
שטיפע פ וז חיראלכ;Iזס )אערלל"ס( אזי ו~נ~ר ריטער " 1 ,ה I$כ\.ן עס ז:בער בעטראכ'
טעם פיר רעם נרעסטע jרייכטחים אין אועל יסך צי הז:כעז סיר א ט I$כטער ,אןו
או"י י"יא ויי האבע! ביט נעהאtב Pיי Jיישוטע אערר יירש ,ויינעו ויי צי טיר בע'יע jועהר
צערס,יבע ע,טער jאין איך ב rבעויע Jויא נעויעבטעסטע פו! אלע tכעכט , I1ר וי~ס
עלסעןר צערטלע .Iאי'! בי iנעויע jוייער ~' eיענעל ,ריא שט י צע פו! Iייער עוטער,
ר I$ס ציעל פןר ~לע וייערע ןויכשע , jןועלכע ויי הז:בען פעראייכיבט טיס וייערע כקשוח
צים היטעל ,ןו I$ס וייכ 11'.נעיי jVךיא ועלבינע 'ייא טיינע ,וייי' זיי וייכען איטער כעיוען
ויא בעססע ; אןו אויי יייא אי;ן ב' Iנעייע! ריא בעחערשערי Iפןו וייער ,י::.בעי' בין
איך איי ,כעייע iויא הערשערין איבער אלע וייערע ניסער ; איך האב נעניטען אזי
נעפיחרט ויא רעכננונ פזר ועם ,יי~ס ו"א איך חזזב בערי ענסע i I$בנעשאפט ריא
חז:כען נעועעט אןר הער I$בנעניןעס פזר פעלך; איול~ eרעסע ,jיוייכ'Pעלםעןר ,נרייסעס
אין pליינעס פי' lה ,ביענ'שםזP:ען P -וץר ,אלעס ,יי I$ס א רייכער ,אנד-ארבייטער
אןנסער איו נע'~ t:אנע בעזיצע Jאזו ח I$ט בעזעסע~, P
"יא טי' jםזזסער ח I$ט נע ענט
נעיעו 1ריא פערייאלטערי jאזי בעפעחלערין אזו ה I$כ בע Iז:רנtכ אי ,בr טיי iהש;; nn
אלעס טיט אויו ם יעל חש Pאזי אוזי עס ,ראז aאי ,קע Jאייך כיט ואנען יויא פיעל
טיינע עלססrר זייגען נעוןעו עכ:בצ' Pט.
ריא pttער,-י\ס אזר "יא אנעררע ארבי\סער ttBססיכער, יעון ICי'!ן אתב "יא
I$ננעיייעז iונור עטנו,כע ttר:פייט ,חא:פ איך טיי jצ'יט צונענראכט טיט אזעלכע
כ Vשc.עt.בינ..תנtע ,יערלכע וייגוע פיר ttיוככפר B ',אסיב nא ביצנ,ך ב סיס נnעוג.:
איינינע שtביכ;גח י,ס איגערנעכV',גiV אזי ייזע סיר וייבןע נ~ך וס.יגזנו i P
ז,זטי ע iאזי
נשעיכסע זרפ יזז; קיכ~ס .כיר •1 ~2
אינועו אנבל p,ח~ט ווeייך םעואורו~כט אין עוצעחוט אינו ~~יעו ניסעס ~ערו
ב 1/ן pס ש~C)pיtו ; ןזח "Iכר Mןוו ~)גו רגייס tיCנטחיי) צו נעחnpכ ~Mן ~~ועי
ל~בע".
נורו צ~יט יי L I$ו נחו נ"סט'~בעו האט בערערט איז ר~א םער~~;pעדטע אr
שעה:ע נעשסאנען וירא Iכ 1/שרטייכעוט א;ו ה~ט שי 1יינעני~נ נעטרזtכטעט ר~ אי~כעם
בויעוכיייבב ועווט םערייאובעררט <t. ערם שטיינער יי~א או''I בעמט אנרעו ,j רא ערם
אןו יסט א ~ I "1 ריא שע;רב~ יוכבפרוי האט בערערט ר' Iע ןןערטער טיט זtוזt
ויי א:בעבנ;ה J.'Cר יטטיסע ר~ס עס א' Iנעוזעו צו בעויאיכרעןר j\E) .ו I$ס גי' הז:נעi
איהר א;;נ;נז-:ע I iייערע רנ;נססע אjו Iיא נענעטק צו ערפילןע איהר פער·~םרעכי~ן.
~גשסעניינער ארט צור-עכם נע- סעהר נעסעז האט ויא אןי~ אן ל~ Iענירכ ',1 ';':כ
ריא ז:tדעער שסיי, i כעIעצט אויף א ',1 אזי איחרע l$nז:ר ס~נtנ איתרע הו'; Iע אןו
ור" :!.ב:זה I jיך צ V, 1נם העוום איתר ,אןו צור' iiDאלטעכרינ טיט סיח ריא סהרערע, j
:::!.לעיי ח~נ~ן '::נ~ DCי Cפה איהרע אי~גע , iחאס זיא אנכעחייבע iסיט א וז:בפסער,
וועוטער : קל~:ינ:.ר ש Cיסע צ~ ערצנ; iלען איהד לענענ;כ';עשינ Cע סיט די..ד]
.,ח·ער א' jא ..י~לי iיא א' Iו~ א jז:רט ,יו\(ס j"lגע Iיעצד טר~נס ערם טיטעל
,יוער האמ צרוי וחר ,פJר ארעt,כא ' ( פר ן !3 ;:אביעז. ב; tt -דע ) ' jיינער זועת( tב " M
רג:ר יורש פק וייגע ניטעי אק וויא עמ שיינם אירו ןן gכ)ע יער '» Cערער ועוט ו'r
285 נשעיכסע פזר ר~ן . pס~כ· ביי •1
נעפעו·בPייםעו אןר נעשעב Pןע צו נעיייב ; j1/א rאינעזר באס ה~נש נ"ין סזcנ כיס
א\יפבעהערס ריא הוו· ( t.נ Pעס אןו כיי נ~כס האס Pייכער כיס בע Pעכס שו~פrע פוו
ריא נעןעננ אןו םת· •pםיע'ע נריעף ,ייעוכע ה~נlIז עכסה > tלסען סעהר ו·ענעס-
ער>Pערוכנש l,tp ,סeו·סענסע Iאןו םעחיכערוננען אוס :פינשט ( t.נ , j1/וייכע Iסיר ,איך
רוייס ניס יייא ~ןיי ,הערייננענר~כם נעיו~רעז א rריא הענר ; ~נ IIר ר~ס א,עס
ה t$ס אייף סיר ביס נעס~נס סי' ~ rיינררי , pר~ס האס סיך פיעו סעהר נעסאנם
נעייעו סייז ערגססער פיינר ~ןו עמעס ~ןיי יייא ער וי~וס א Iהם, אןוי ה~רס נענען
י'יא ויינע כעסיהיננעו t.( ,ו איך ו I$ו אויסהערש ו"נע פערו~ננעי ,יו~'ם J:ן נג;הא t:ריא
א"נענש~פס צי סאכiע א פער Pעהרסע וייר Pוננ ,ער iאיך האנ ניס נעה~ם ס' rעקי~ו
האם םיר ו"ן 13ערו\<ן אה פיר ויינע כעסיהכונעו סיר צי נעפעוען ,פערק J,.הרסt'1I ,
צו זעהן יייא אי'ן ייער נעשעצם אןו סיר כין א נעיויסעI
פערננינען, נראר נעס~כס
נעו·ענס פJו אזא פ~רכעהעסו pאיי~ו·ער ,אה 'יא ק~סט'יסענםעו א' jןייגע :פריעף
ןער יו~ס ,יוע ואך אכנעסרע!:ס ,נלוינ איר ,ס~, סיר ניס נעייען רעריייערר, ויינעJ
וויא סיר פרייען -סיר עסנעז וייו ו' rי"יא סיאוס -ה~נען ר~ר בער Jצי הע:.ר,il
~נער נענען ריו י< 1א,ע ואכע iויינעז נעייע iסייו סעז ן~נס~ ,ן וביר ןיינען שעה.j
~נשםענדינ pייס אןר ריא שסענרינע יי~רנוננען פןו סיינע עוםער , jווע,נע ה\$נען צי
ריסליר נערכ"רPס ,אייף יי~ס ר~ן פערנאנר~ האס בעציעכס .ווייל ער ה~ס עס פוi
ןייה~:פען סיר נען~בס ,ר~ס זייער ::הרע אJו ביסע -נ~סען Pייבעם ניס נ lIה~לסען.
דז:ס איך סזר נערענPען ,יייא :פערוtכח נ~ר אייף סיין אונשילר אןר Vחר,יכpייס ;
אJו ר~ס איב:tי:ערשיער אין צייישען סייו שס~נר אןו ר I$ן םערבאבר~יס, נרייס רער
איך Pע jשייו רערפjו אל· rעזהן~ ,ן ער איו אויסש \< -כ C'Cער האס עס '"-עב
רז.:ס ייעז איך סיין ריכטיב '>ב; P ס'r א"נענעס פערננינען אלס -סעהר ו'r Pענס
וי ,צו סיר וייגע Jוייא נעבריים סיר צי נענע; פיר שדכנעJ אן עבער פןו וי r צו סאכען
ריא אכבענעחםכטע פיJ א סאן ר ,ם ,ייעלכעו איך ועול סיר (t.ו" Iאייסiכו"נען
ס' r אי; .פערס Joכ~1 Iייער אייכייאיינעד מןר איכוער I$דס ~רער נאנכאדשאפtכ ,רש
עםעד כ I$עס jערלי'נע ס'ר צי ערייאדסע jר~ס נע Cסע, .יוע פער Iיכנ:ר1ננ י~ן אןד ריא
עדכססע ד"ר פןר ס"נע עלסעןר האנזע ס'ר נעסז<.נט פעכם !א";:; -ס נע-א;קע iאiי
סיי jאכם ןי~רם ,י'עכ נע Iז:כ יז:ן פערב.tזנר I$חאס pייכס~ל פת סיר כיט ערח~וםעI
" iגו הז:פניכב ביי סיר צי ערדיינע jו" jציעל, יי"סעססע ריא אם'וי איחם נעבןע
רי ;::פער~כט ;, ,נ האס ~מ'ינ'i ~;;.\. ציף ח~לסיננ םןר יסי! וווס ,יעו'נע ער האס נעיייס p
'יע=יע צי סיר ניט i"l א' j ן;;כj <: tדערס - ציף'י'גס זיי Jחאיה נזeך עסהר גלייז
וי~וס ייהר i"l ןגור ייזע ויא יי~כס נעורןע ר~ס יי I$ס ויא ה~tכ נJlד$:רפtכ ירניפןע,
בעש'כסע פזר ר~ Iק'כ~ם .יןונ . 1 2!S1
;"אב א'ר \\ו בעכוצס צו לעזע iפררסע ביכער I$רער צר שBיע:כע Iאר'ף רער ח ( tרי,
יי"ל ריא ערפ~חריננ "אס סיר בעיייעזען ,ר~ם סיזיק בעריהיבס ערס אוכרוחינען
כעסיטח אזי סונסערס אייף ערם ערוסרעםiנ lנ"םס~ .זיי אזי נעיוע iר~ם לעבען,
ייעלכעס איר חאב נעפיהרס אין סיין פ~סער'ם חייז אזו ועילכעס איר הזtב איי"ן
נעשילרערס ~זיי בענ"י ניס אים צי ריחןעס זיך I$יער צי שס~ל:ב.ירןע ,נזtר צי בע-
יו"זע ; ,פזו יו~ס פיר א נל,קליכע; צשוס~כר איר ב'ן I$הן ס' rשולר נע Dועס iצו ערם
~'יכנליקל,כען שסאנר ,אין ועילכע! איהר ה I$ס ס'ך רז tנעסיזtפע I$ .jביי!$הל )!'יא
ב'ן א'סער נעיוען בעשעפסינס אןו חזtב נעלעבס ~זי' איינז~ם י''א א'ן א קלי'ססער,
~ןןי רזtס א'יו ה~ב נענלייבס ,אז אי'סער איגזער הןירנענענר הזtט אןנז קיינער ניס
בעסעךקט ,ער!א'ף בי! איסער נעב~בבןע צרם ראוובען פריה בעביבען אין בענל"םונג
פעריעPס אןו פערש:כייערס, פןו !"ס סוסער אןו עסל,כע ריעבער'בס אןו רערצו אייי
שסיקעל עךר, וו'א רזtם רז:ס סייבע אוינען האבען Pיים בע Dענס זעה iעםעס עסהך
ויעלכעס איך ה~ב בעסר I$סען ; I$בער כיס קיקענריב אי'ף ר'א א:כע ז~כע iהאבעi
סיר ר\(ר עבסרעקס ריא ב:כיקע! פJו ליעבע t,< ,ערר בעסער נעז~נס, ,יא בל p,ע! פו!
מוסס-אjו B-אסעך" ,ועילכע ז"כען ש~רפער אלם ר'א בלי Dען פי iא יוז-tף ,סיס
רען ~ויי הייםס ערך ".בערעך רזהן פין יי:::רס ,ירא אי'בiע פין רז j tפערכאכרז,: א' r
ווום הערצזtב ,פןר ועו:ככעו אי"ן האב א"ן נעז < t,נס".
חאס זיר ביי א י הם tז' Iפוורנ~נר , I$ כ I$כע j קויס ה I$ס ~ pררעני~ נעהערס רעם
איז איהס הערויס א שייייס איי~ 1/שטעןו, נענ'עסע jריא tsDרב און פןר א'יפרעביננ
~זיי ר I$ם רער נייססל,נער אוז ערר בארבער האבען סורא כעהאס ,ראם רז tייעט
איחם יייערער I$ננ~ eעו י'א שמרנעת ,וועלכע Pיסס איחם ז Itפוז ציים צי צ"ס,
ת"כסיבם ס < t,ל אזי ער I$בער נ I$ר נעבליעבע! ביי רעס שווייס iער האס זיך פער-
האלסע Jרותינ ; (;Iבער י < t,ם רזtךפ-עסרכען נעסראכס עס סיס רג;ר ר;)טס;:ר) א יי ..
סעךקזאסקייס ,ווייל ער תאס Iיך שו t,< rכנעשסו'סען ,ויער זיא איז )עןוע ; Jזיא ה~tנ
j"lאוכרוהיבען בען,;:יסה ניס בעסעךקס או! האס וי"םעך נעןכסע! ערצעהלען איהר
נעי~ינסע :
"יר יא Vר האס סיך עךבל,קם האט ער יערפיהלס ,רויא ער האס סיך ~'!3עםער
נע , Iס;<ז ריא שסאךקססע ליעבע צי סיר ,או! ר I$ס תאס ער סיר איייי ר".נ;כיך נע-
אןיפפיהרונכ אים ריא ערעצהלוככ פו Iסייגע פיעלג; :כייר ;jJ, ז' r נענעו צי סערקע jרירך
ריא לעכנ ,יעול איך ~'יר נ~רניי Cס ערצעה~ jפJו ריא קינעצ,1 אr ניס צי ציעהען
עך תאט אובס J/ף עךDכערע: j יעילכע נ:ר האס זtכנעייעכערס אום סיר ז" jויענע צו
ער זןאס געזי נס ~לע יסיגע פט רוו~נרtנ~ רירך א rחייז ; נ.עPי' Oס אעל >ייסע
r
וז:כסס בענע iסייז ~כןעוכiעד יייז נרייכנע; רעד~י~ ,ו ריאשס~ר, p י~ס ויא יעוס
בעיי~לס .אי ,ביו ריז אינסערסה.:1זניז(\ ,בער ניס רייז שק '~ל , iאןו רער ארעל פת
ריז ב)יס קזע ביס אןר ו~ל ניס נעבעו ריר ריא ס~כס סיי ,כליס צי פעראכסע iאוi
צי 'Cענרש .ביס קיקענןינ איףף ים rניעררינש שסאנן ; אלם ל~כדסעינעו .אלם
בייערז האלס אייז סיד ~ויי רנס ,יייא ריא ה.:1זלIכסס ייך ם'~ הערר אי iריסער ;
דייז ס~כס ו ' I$איבער סי ,ניס בילסזע ; ריז פערסענע jו~ל סי ,כיס בלעכרעו i
ריינע ווערסער ה I$בעו קיין pר~Iבס ניס סי ,צו סוישען ; ריינע ויפצע iייעלע iסייו
קיינסזזל ניס ייהזעי ; יןעו אי ,ו~ל I$נער ייוע א'ע ואכט Jועהו א' jא םערואן,
ווילעו ראו ס'r יועלכע ס"נע עלסער jהאבע jסיר בעשסיסס פיר א סאן ,ייזזלס אי:ו
ויילעו יי~לס נעןוע; ~לץ אייכם י'יא ס'r אוכסער ויינעס .יע, אכוסערייארפע j
~ינער ; אי ,ןן\(לס יור ן~ן סיס' jפרייעו ייילען~ ,בער ניס בענעו ס'י jעהרע ,נעכעבעi
' I$ס ,יי~ס יוא ררילסס ביי סיר יעצם ציכעחעס jסיס בעייאלס ,ר I$ס ו~כ אי ,ייר
אים רוא ו I$לסס יייסזע ,ר~ס Pייכער ,אייסער ערר ,יי I$ס Pע Jסיס רעכם וי' jסי'ן
פעיכאככעJJ ,j סאן P ,ען פת סיר עסייזזס
-דעז אווי איינצינע בעדענקכונ ,שעהנססע ר~ר;Iזסהעא". יי r "ייעז י I$ס איו
נעו~נס ערר פאלי:נ Vר איעכסא , j ה I$ס - פוי ,יוער איבבליקליכער נ~סע i איו ערר
ריכטינקייס פח יי:ע jפער אןר אויף דיא צי ויז, "ניעב אי ,ייר סוז האנר ,ייכער
פעדבזזינע , j שטרעני)ן !זזל ויי! א jעדות ערר היסעל .יי~ס םאר איהם איו קיי iזאף כיס
היערII , אןו י I$ס בילן םו! יער ה"ל,נער יוננפרוי ,ייעלכעס ,וא הז:סט
~לס ~pדערביז :תזזס נעהערס ערם נ I$סען דז:רז t: :העא אי! ער ווידער כעייא·
צוסישו :א;ר האס ',1רורכא ויס איבערציינס ,או ער האס !י 1פריהעי ניט רען
בעאירס סיס ערם יי I$ס ער האס בערעכעבט iאר ז:בייז:הל ער האט דיא ערצעה";;
שו' j ביס כעוי~ל t:אונסערברעכען אום צו יייסען רעם סוף פדו ערם ,ווזזס ער הז:ט
_וריא , סהיילם נעייאיסס .ח;Iזס ער וי~' ,ר ניס כע pעכס אייבחאלטען צו פרעכע: i
אייער בז:סען איו ר~רז:סהעא ,םר"ל ? r ,אי ,האב בעהערס פjר א Bען!א י מיט
~ Iא כ I$עסו ,יואם איהר אונוניקליכעם שיקזאל איו פיעלכייכם עח;לי ,צר א'יער .
ז:בער ערעצהלס יו"סער ; אייז יעול ",א רערכ\(יו ערעצהל·~ jואכע; ,ייעלכע והגלעI
אייך ועהר ערשסויבעו וויא אוי ,ריהרען צי סיסלייר",
האס וי:ן ועהר בעייאןברערס איבער ריא ייערסער אjר א'נ3:ר ערם י I$רז:סהע&t
יwו ם~ינעס אוו קלענל,כע jארפסדע Cעו ופp iאריעני~' iאןו האס איהם ב Vנע Cע ,j
ער וריס עIIBס םז אי"ער אנב;ןלעכענהייסג i :עם איהד בליי ,צי !אנע ,iעד iייע! ר~ס
' fד ם~סה יב;ו ערסר~;ננ ' I$ס אי: אינער .עכ~ן •1\i 'יי~, pו םו .,-איהר נאך ע ;,9וס
בעשיכםע פח י il$קיכאם .בוי . 1 286
רעיפת קייבס I$ו כים '" , j110י'אוים ראן יואום איך ר~ך ב' IIבעה~ס ק' rאוך:אך
א"ך רעוםזר צר עו/1צה לען .קי'ו I ,רז j :םע"'באניז :האם ען ~ e:הוע , iר~ס סי-גע
עכסעו jייילע iסיך פעוהייואסהעז אום ' Eןר איהם ~ייענצונעהם; ז אוע הז:!:ניבכע jסוך
צו בי~ויצזע ז:רער ורעביבססענם ~נצשוםעלע :ב~ך סעחר היסעי סיך צי ·]..ס'ה . jריוע
ב ( tכריכס ,ז :רעו ריוע בעערככונב ,ה (; Iס איהם נעiבריענען צי א שויס ,יועל~ע jאיך
עוצעהכעז : סת אייך יעצס
סייז צימער אJר י זייבער האם וי'ן ביי אr "איי! ~נענר ,אוס אי ,ב rנעייע{
קאמער"יובנפרוי ,רועלכע האס םו iפ~רזיכסינק"ם מי r סיר ניס נעפנועז אויסער
שסי : Iער את פערבר((.נע- ס' r א' j ועונע iפערריענעכס ס"בע סהיעון ,איו אויף א ס~כ
P
י'יא אוזי ער איו הער"ננע ימע jה~ב נער אייזכאמק"ס בעשסאנזע רא i
- פערבאברזt
איך ניס בע Pענס נענרייפעז ; ער הזtס מיך סיס רעם אויי ער';ירא Pע , jרז:ס ~,יי
הזtנ פער'זtרע :רעב ויבען אןר רעם כשת אח ביז ניס בעויע! אי ,שסאנר צי ריפע j
~יסנi1צ צו הילף ,איבערהוי eס איו ראס מיר בעווע! אונמענ,יך"; ,ן .ער ה~ס מיף
ויינע זtרמם אזי אי ,האב פו I:' iרעק ניס ב1ו 1ם~ :קייו כח טיר פעסמ בעש'~סע iא j
צו ייעהרען ,אק ער איו צו מיר צבועי~סאנע iטיס א Iעלכע רייר ,רן~ס איך בעבריי;ך
ביס ,וייא ~וזי ל,גע P Jע'!) iיו אווי נוס פער pלי,רע iא' Iרעם מז.זנ CJעל פי Jייאהך~
הייס .סיס סהרערע :האס רער פאל·~ער יי בכ כעוזבם צו סאבע jנוויכעו ויינע ויערסער
אק סיס ויפצע iהאס ער בעוובם ויי Jציעל צו בעהא לטע :א' א סאסקי פזו עהרל'ב'
איף זtריס ; Jס ס'~רבע , iסים סיי::' iסילער הוי"יכי~ר ערציעה'ננ אן! סיס סיי i קי'ס,
Iיס וריא אךוי, אךי וייימ זזבנעזיויבע , i ה~ב ואכע •i אי! א:עכבע אונערפאהרענהייס
ויינע פאלי~ע רייר צו האכסע! פיר וואהר ,זtבער איך ה~ב סי ,רורך ויי'~' 1סהרער;ןן
~לס איך אק ויפעצו ר~ר )יס נ עלזtזע jאינ 1.ךרערע ~ jו ~ 1אונערלןיב : Cג jמי:ב~·יר.
האב אי:ן לאנ;ו~ם וןיעזער ' Iננעהייב'~ j י~רעp ב' jנעק Iזעוכ ~ן וי ,בזtך ס" jערססען
מיס א י Cטארקערן סןסח ,רווא ער האס אןJ גייסס צעושסר"סעI צי ואמלען סייז
"ווע iאיר יו ~~כס 'יייו ';,צזנ נעז ~כס : פ' .IIלכ"בט עריוארסעס ,הזזב אי ,צו אוהם
רייכי~ ~רוכ , C אr נ!!פוגע; ,סיז חערר ,או Jריא קליוע! פת ר;;ם ויילרעססי~ iלייב ,ניס
יל,גנע, i ויערטער ז'ירע" ;~ה בעפר ייjע דירר כעק]'.נס ויי <t פת או iאיך \ 1ז:כם סיך
רועכבע ויינ \1ן נענען ס' rעהרו,בקייס ,ייזזלס עס סיר נעועון ארוי איכס י~נו.ךי • ,יא עס
איו סיי איבסעבל,י נוס סעהר צו ויין ראם ,ייז:ס איף ב'ן ביו יעצם )עייזע ,אה
יסJ רעריבער ,ייזע ריינע ( I,רפס האלטע iוכיי iלייב פעסס הע:וסנעכוסע ,הא ~ ס ' '; j
.:ויי" ראן םעסס אן סיינט טהרלי בז :גז:ראנiכו:ז ,איי וירא ייייס רי וז :נעךא;iכ;נ- ;.... :
"1tנ' Cא~ס י'יע ם ויז :,א >', י' r אויסנעiניב!ע ,ורוע ו:כ 'lC Jlריעוער ד'!ן פזר "ינע ןיעססן
m נ'שעבםע פזר יזtז קיב~ם .כוד •1
ו$rילם ער א rזrי יעצסינער אר'פרעניננ פיIIלו"בס ניס נע Pיקם אייף קיי! ואר אוו
וי~לtב יוכ "Iפערנייאלס·נען .אזי ר~ו יי~וס א'ך א' jנאנצעו נעייע! בעריינם פי ! וכיי!
ענסשיוריננרנ ני t:נעפי jעו ביי ריא ,יעולכע יי~לםע i קיr עהרע tcזי יי I$לtב צים וכ~ל
ניס נע'ואוסtב יייא אונשרליינ א' "Iביו נע Pיוכע jצי אז~ לאנע - ,עד! יירך ייעלבע
בעיייית יי I$לtב אי ,קענעז וכייבע עוסעrי אזי אניערע לייtבע אינעיציינע , jי I$ס ייוער
.tיtרעלפאז אזי א rוכייו צ'עםר הסר"בנע Pיעםן tזה jוכי rערו'יכנ'ס ?
"אלע יווע פראנןע אח אנסורtזרסע jו"געו נ I$ר אי! איי! אי'נענב>' Pיירבנרו
נאננש רררר tביין בעיעכסכ'ס ; אןו צי ר'וע! שר'tב ,ייעוכער האtב ויר נעבען וכיינע
r
ערייארסיגנש ,א'יסנעל~וע! צר וכווגעם כעוjע ,כ א'ין :יסלאכייייו כעסר" 1.כעי כעיי\<ערז
יירך ריא טרית ,ייעובע ער האס I$כנעריפה יירד רירן ר~ו פערנאני I$יס שבעוית,
ארJ ריא סחרערען ,רעולבע ער האtב פערנ~סע ; 1אין ענךל'ין איו אייך ויי! שעהנע
צר-צעהענעד נIIשסאלtב צח ttוכען וכ'tב י'א פיעלע פערש eרעככר;יג iפיי א'בינםםט
ל,עבע נסרןעו א rשtבאני א jאכרשילי'נעס הערז יייא וכיינעס צר כעו'ענע •jאיך האב
נעריפעז וכ' rקאוכערייננפררי אים ויא ז I$ל רררר איהר צייננים אי'ף עד -,ערי בןו
) jערפס'נעו יI$ם ציינניס פי Jה'וכע; ; י I$ו פערכאנך I$האס יי'עעררה I$לtב אJו נןו
שסעס'נס זיינע שעוכית .האם ב '!II$אנךערע ה"ל,נע I$בנIIריפעו אלס עיי,ת האtב
א'יף זיד נעייארבשעו pללית .פאלס ער רעוס ביס ערפ'vל jוי' jצח~ב .האס ןריעערר
פערנ I$סעז סהעררסן ,האס י BI$עלס נעויפצס אין האס וכ':ן נ 11$פעססער אייננע'
של I$סןע אי! ן"נע I$רוכס .פJו ייעלבע ער האם וכ'ן כיס וייו נעל I$זעז ק' "! rא או""
נעננל ; p,אזי רזעו !'ס' 'ינכפריי איו ב I$ר ערם ה rרויסבענאבכע iפר Yייוכג.ר האב איך
אריפבעהערס ~י וייו א וכעוב!ע אזי עס האס א' nם נעלינכע! איוף וכיר אייסצרפ'nרעו
עדד t$nלס ,ר I$ר גיס סיט ארוי פיעל רכסס אjר פ"ער יי'א פריהער ,ריא פערויכעריבנע j
האט סיד פעתיכעדס רז<ם זור יערס ניס ער ןרפ ןר tב"'"יחייtב אה אןיפדיכפינק"ס,
e c
גייע שבערית אה א ל ם נ;;ש עטיגן;נ פה ויי; פעדש רעכען האס ער הער~"כ כערבjע
ער א ויף וכיינעם. ~;ני~tנה iI$ האט איהס אי i ע.ושסוג ונןו יזז ונינבעד א tכה"עי jר'נג
D.O.~.
pיכ(_ tם ,דבד ז. '<it נעשיכcנע פח 288
"!.ועס איכנו p,ייעוכעס עוןואוtבעם זיא כזeי ,ו'ףיו ויא איו איבעצו\\נם ,ר I$ם עם
Pע jשrו איהו םעהו אויינס נום Bאסיךען ,ןן~ס ז~ל Pענע iאיהך י ~'1Iםינע ואנע
םאכע iעונעך י'יא ויא איו.
"איר ןוז'tם ' Pיו איי Jאוןנעכבוי Pנים נעאזככם j"Pשיהרת ,פך"י H,j ',האם
בעעכם::עום קאוךעניז" ,:אייז צו ו~ןע ו\~ס איי רענ ,Pי'ש איי ןן~לם י'ףvסן,
ראס איך האב סיר נים בעאיו Cאין רעם ייזeס איר האב בעסיינם ; א'ן~ האם עם
שסאר Pסטע אויסרויסע און ריא ה"ל,נסטע שכיעית ,ר~ס עך ןיעם ויין סיי Jסא , j
אכ"~הל איך האכ איהם פויהער נאר א ס I$ל רעיס~הנס ,עך ו~ל ויר וב Cאיכער
ל!.כע Jיי~ס ער טהיס ,אןו צי כערע; , j ~'pירא נרריס וי' jפ~סער'ס אוכצרפריעיענהייס
יועס זיין ,יעו Jער יעוס איהס ועה Jפערה"ראטהעס סיס א לאכך"סערכעז אין נאן
סיט אייכע"" פי Jויינע אינסב;רטהאכינס ,איך האב איהס נענעסע \I iר ואל ויך כים
לאוע iנלעכרב j:פ;ר סיי! pלייכעם חן ,ןוייל ער איו ניס כעניב א' jאיהם צי כעפינעt( jן
וועז ער וויל סיר עסייאם צי 'יעב סהז icז~ל אr IIנסשןלרינוננ פיר !"ו פעראיריכנ,
שמאב,ך וויי ,אועלכV ס' r עו עס איכערלא:ע iצרם ' P'Cזאל סיף צר פער Iארנע jלויט
אוננ'"כע ה"ךא:כהען בר"ננע p Jיינם~ל 1"Pכןסעס כוס ,אי; ראס גל' pיי~ס וייא
ווזtם איך הא::ב אייך ע'צם א,עס, נוס 'אננ, נערויערם פערי Bt:רעכען, '"!tכע jצו
נ J,:ו (_ tכט ,האב איך איהם ראסז:לס ערקלערט ,אJו כאך סזtבכי! .אנרערע ואבע , jייעלנע
א'ן שסאכר נעייע1 Iיינעו עיקלערכ\נע j '~ום i"P ז:בעך ניס סעהר. '; tן'I איר נערענק
נעצז:ה,ע j ווילען :נראער יייא זז קויפער ,וו~ס ווול כום ו'r ( tיהס ~בצורייסע jפוז
איך האכ סיי רא i אjו לאום ויך םיר ק" jפאל ניס אבערער jפר סאבע :א ססחור.
כעךזיטהעז מיס פיר א'י' jאןר הז:נ נעי ( tכס .איך וועל ראי כיס ו"ו ריא ערםסע,
ייעוכע אין רורך הייראtב iפ;וא ניטררינע! 't t:נ~נר בע Pרסןע צי א הייכען ,ברארע
ירא פעךכאברא א'ן ניס ערך ערםסוגו ,והגלבען שעהכהייט ,ז:ערר ויכסינער בעוז:נcנ,
כו,ברע ו"רעכשאפס ,האס בעייאויבען צי יייג,הלע jא פיוי אובסער ויי jשסאנר .אווי
.
יי' tIא'ך סהו ר~ ניט Pיי Jבייע ~ר -,\lאוכנעןון;ה;ליכע ;אך ,אין עס אם כעססע Jכיס
צ וך' Pצדו'ייןןע ריא עהרע ,ויעלב) :ד~ם גכיק ב~~עם סיר ז i 1:א iז ורע Jאפיוו ריא
נייניב.ג ווע,נע ער ציינט פיר סיך יעצט .ו~;:ז נז:ר ךויי~רן ניז \Iר ע'םי;ם זיי jייאיכש,
צרר'Pן'ף' P ,יח ::ור! ' .אי -,ןןז::ם ר;:כ~ ויז פ~רש>~נ וע'I& nי ר~ך ם~ך נ t:ט ו'r
'191 •1 בעשיכסע פת !~ר קיב~ס .ברר
סיס ריא , eייצעס ,וי ,נIIג'םזע ריא ' e,זע ,נעקנ"סשס ער[ב ' tסער Jאןר סחרערןII
ה I$בע jנעשסר~סס איבער ויינע באק ,~, ; !IIח~ס ויר ר I$ר I$סח IIא יאיורר ניס
ז:בכעה~לtכע iפוז איחר ערצעהליבכ אJר האס ררייסער בעו I$נס " :איך ח~ב א,ו~
ס"ן העץר ברענעJ ~נשכ I$ס צי י'עוכע ה~ס P
עיפאחרעו ייוע שרע ליכע באכריכס,
צ , t$י iי~ס איך ה~:פ כעסס בעיראוס הערויסלייפע Jא~יפ' jבאס ~בנעציבעד Iס'r אווי
אזי או'םשרייע jאייפ'! קיק אים ערר באבצער יערלס בעקאנס צר סאכע jס~ ,אינערכט,
!"ס צ~זי, א 'i ר t$ך ה~ב איר סיר א"ננעחאלטע j בערי~רע•1 רערלכעס איו סיר בעסהאן
איך האב באי ,יא ועוביבע באכם את א' ':Iהאב בעפאסס אן ענסשרכס ,ררעלכעi
אייסנעפ'הרס ,נעסליי ~נציסה~ Iריוע קלייערר ,רר~ס סיי האס פערי~~פם איינעי
פה סיי! פ~סער'ס קבעכס ,פאר ייעלכע iאיי האב עבסךע Pס סיי ,כאבצעס איבנ;ו' Pאיך
ה t:Cב איהם נענעס"! ער ~,ו סי ':Iבענלייסע! צי ךער שס~ךס ,וראו ,י~יא איר הז:ב
נעהערס ,סיי! בעליייינער ה I$ס וי'!'ן אייפבעהאלסע! .ער האס סיך נעס~רעלtב ראפה
וואס איך יייל ייאגע iאוא ואד איז ה~ט סיי בעורבט ~צ:פורערי~ iםJו !"ס איבער·
איילסע ,ענס Iטליס ; יער Jער האס ;tזבער בעועה I$' ,jס איך בעשסעה אייף ס e iלא!,
PII האם ער פעשר eרז:כע jסי ,צו בעבל"!:ע ,iרריא ער האס ויד אי'םנערריק :...ביו
אייניב Vפר יעב- ורעוס', .א האב א rעדר ברעםסער איילענעס צזואסע;בעגיס;li
א וייייעבערנעם בינס' lל .ארם אr קליייער ,עסור~ם בעור אה אייבינע סהי' ;; \Iר ואכע!
אי ,וא' א' jא כריסה פאל )יס בלייבע! אה! סיסלע , iאת נ'ס וז:בענר'נ ' Pיו ויארס צו
ס" Iסריי I$ ,וןנר ייכבםריי הזזב אי ,אי! רער שס'לק"ט םןו רער באנס פערל;tז!ע! ",מ
קבעכס אזו פזו סייכע טרריערינע בעראכקען ,א 1ז כ'ן בענאננע; סייI הוי! ,כ IIבלייסעס פי!
ציםיס כ I$ד רער שסארס ,וכיך איילעבךי; שרי! ךזזרס צי וי' , jאום ,ווע; איד קע t." iי'I
ך , cl$רו~ם איו נעיער ,כיס אבעררס סאכע! ,יזז Jפערנאנךא' jרועביבססענס צי פרעבע,:
וויא אווי ער האס בעהאס א העץר אויי צו האנךיע ,Iאי' '! Dררי:כע :מא; ני ,אז
~ננעקיםע Iא' jשסאךס אןר האב סין ,,,לב ערקונךינס נ~י לר~ינךא'ס .ח;ןבtו;; רעי
אלס איך ה~ב ייעלכן;ז אי ,האב נע!':עכס ,ה~ט ס'ר ערצ;:הוס 'ס 1.הר ערסםער,
ךז:ס הר'! א ו ! האט טיר א' j הער"כנעייי;:נע j האס מיר ני1.ייאיב ~עז צי וויסעו ;
ער I
' OOtBרס ,ןןע'כעס בlיו '::יזי ערצעה,ס אועס ,יי~ס ביי לוב"בר~ Iס פערמע'iיכוכנ האס
איז אלע עקע jאון ערסעי סע Jהאט ראס א' Iדער ' cם;::יס כעווע! אויר נע Pאבס,
ךעם אבעבך ,אוס ך~ ~ iרנאבר :::::ה~ם אr רערפןר בערערס .ער האם נעו;tזנם ךאס
ו'ך פערסזנהלס ,איו לוב.יבר~ ,נאו tך~ם ןןיא ויא האט ה.]'.ררסניj..רערט ך~ס יא-
שסזייPער אינסאבם ,אה א:יס "j..ר חתי אי! צרנענאננען ארם (t אr וו teר , l:נעפאלעז
ירז צו ס~כעז אי.דר שונרברןסס ארם איהר צי ס~כע jוי Cס ,הזtט ער '" jאיהר בחיcכ
•1 כשעיכמע פזו ר~ז קיכ~מ .בוך 290
איז י jt.tאייעבנענ ( tבבען או Jהאס טידו איבערב yל~ Iט jא' ~ jצישטאכר\ ,רעכלע; איך
קע! ניס ךופע Jניס םךעה ל,ר נ'ס טרויעךיב אה פiי וועלכע; איך ק !Yבליז ~ Iכזע,
יאס ןוענע 1רעך אובבעויעהנו·נער געשיכסע ,יואס טיט יסך האט .םך·ס~~ ב' jאיך
איך האב עבמוודעעך ניס אiי ר~ס וי':ן , אJר כסעס אויסער צוט'שס ועהר בעועוו
יכובפךןי צו כ];צ~הלען ט'r פiי וינ ~Iו ב!'.האט בעבוב סוסה ~עדך עם איו טיך הע~וים
פיך איהך פעךךעטהעריי ,וו~ס ויא ה~ס !;:ןר פעךבאכר~'ן פערשל~סע jביי סיר איJ
ציסעך ,ייייל איך בי Jבאך בעייiע אוכבעוו' ,Cאויב איך ו~ל י I$ס ,וי~ ס מיך האס
ביי t פיך בוט ~ךעך שלעכ;,ב .צו ר~ז פערכאכד~'ן האב איך נענעבעכט ,האכסע
ויי; פרו' קע ן ער או'ף עדר איך ב' jשו' jיטצם ו'יא או'י '}ב , Iס;~ tIני~יער בעהעם j
עלב'נעך אךס מיך דעךייי'לע נiע וזכע , iב'ן עך ועוט בע<::יכ :Yפ'ך ביס אינועד
איו נ~ר וויערעך בעקיטע; צי סוך ךיא עך אבער ~ג.ךסעה"ננ נע Pאנט צו סאכע!.
ועהi צו כעקרו;;.ו j כיט האב איהם א כאכצזע מ~כאמ כסךך א יו איך }ייייטע נאנס,
איהם אווכויסט ערייאךסעם, האב א'ך א'ן עדר Pירכע ,און \ י I:אויפ' ,ב~ס ביס
I$ב וו~ הל אי ,האב בעייאיסוכ ,ד I$ס ער אין בעייע Jאיו אנוועך I$ךט אזי א'ן יעךזv
איך מוו וז<בען רעם נעה~ .t:: עד האט זעהר ליטב יי~ס םז<ב נעכאככען אייף יאבר,
מרייעריב אי, אוi מיך בעויע! ועהך ביסעד אסח ,ר I$ס ריוע סעב או! שטינרע Jו"בעj
סריי· r'l אי; צויי-פלעJ או; צי אכוךוהיב וועךעi צו ז<כבעפאכבע i ו~'r ר <; Iס איך האב
יעצס האס סיי Jקאמtיריובבפךוי פןו טיר בעהאס אז אויסרייר ם'ך י~ס וואס ה"ס.
איהר ב:ריהער ביס אייס;עעדךס. איך האב אה יי~ם סה~ i צן ב!'.וואנמ ויא האס
איר ווייס ןןיא שועור סיד איו כעיועו א"כצוהאלמע jסייבע מהרער!ע אה I$בצובעה'lכ~i
א פעדהכיכע סיעבע ,אים טייבע עלםעןו ו~כע iמיך כיס פרעבעו ,יי~ם מיך מאכט
ד~ך ריוע אכע זאכןע אנוטומהיב אה איך I,(Iל וייא כיס ךאךפע iואנען קיי' כיבע:
אויבעבבלי ,Pאי Jייעלכע i הז<בע! מלרכ-כיבב בעבוטע iאו עבעד אוי עם אין בעקוב/עו דער
איך ה,Iזב פ ; jך',Iזעדז ייע'כעj איך ה < tב אןיפנעהעךט צו ק1קעי ייזזס עס וועט ווז .אז
סייז בערולי אזי ~ nב הערייסבעבעבעי ךיא פ'1רב~ךב IIנס t:ע ב; jי ( tכ Pע jיו !:.מי' jהער צע ן .
ארס ,ך~ס ך~ן פעךכא;ד~ ה~ס אי jאונוער טרצעהל c ס jVה I$ס בא>ד נ ( tנ העך
ךיא טערכ', il '~עהנעס ייאבודערבאר א ב;וה·ידא:כהי 1.ס שמארס n
נ~ ענסעך t.t אr
ך I$ס Iיא האס נימ אןעלכע ר"כע, ~נעד עלס i/ר, i מ = \Iכטעך פ;ו זעהר <';::רבעהמע
ראם זיא ~ן; ;, tטב{\'י;.נ טעi צו סהאי א:א ניגהיי:ענ ; jס .ךיך':: בעpעכמ ערווארסעי
ה"סם לוציברא אזי טעז האט -אנ;.; !::זרצעהל eפיעלע ץיבבעייעהכל,כע ואכע , jייז:ס
סרויאי;;U , ח <; Iב;ע ~ 9סירtכ נ'י וייעך
~לם ~pרדעכי~ ה I$ס נעהערס רעם כ~םען ~י~יכד~ ,ח~ס ער נעקייסםשם
I
I I
~93 נעשיכוכע פזר ר ( p II:,יכ ( I:,ס .בייז • 1
סעהר Pי Pןע אייף ריא נוp,וע)ינ' Pיס פזי ו' rועעוע ~לס אוי'י עסנשויכע רוסהי'וכןע.
'I ,ע נערא Pjען ה~געז סיך געשעפסינס און האגען סיר אי Jסיין בעסריבסע ! צשוס ( tבי
נעבעבע jא ביסעל חנסה ,אןר איך ה I$ב סיס ס"נע שוו~כע אזי ייייסע ה < I,פנוננע!
נעייאונשע jצו פערעוננעזי ר < I,ס ועב , jVייעלכעס א' Iסיר וייס דאז נעייז1j:ח רצ
ל~סס.
"~לס איך ב rנאר אי! ע'נער שtכ < l,רס נעווש אונשו,סינ וו,eזס צי םח ( !,t,ווייל
אי ,ב(;!ח באך ר,eזו פערנ~נר ' I$ן ביס נעtכר < I,פע! ,האב איך נעחערtכ עפעבם,יך אוי"ס
רוםןע ,ראס דער ,יי I$ס ויעס יסך אייסנעפיבעו ,ייע CבעPרסןע א רכייסע Jלו'ן אןר
רערביי האס עסן נעבר אבנענעבען יס t( rוtכער אןר ס' p rל'ירובנ ; א;ראיך האב
ר < I,ס ערר קבעכtכ ,וועלכער האס סי, אייף טיך נעו I$נtכ, נעהערס ,ר < I,ם עסן האם
בעבל"סעtכ ,איו סיtכ סיר ענסי; < I,פע Iפןו רעם חויו פJו סייבע עלסעזי .ר,eזם הזcם
טיד < I,בנענועס! ביי' jהערצעו ,וויי ,איך ח < I,ב בעועה\ ,ורא ודוייס יס ' iבוםער בזcןעס
אין בעייש נעזיכ Pע , jוןעו סע Jה(;Iס Iיך כים בעננינעבס יסס ערם או i',וו < I,ס עס Jה,eזם
פערנאנרער בע Bר' Pם ס' rעבtנלויפע jאל ,r,ב I$ר אייך יסס ו ,ע ס ע ן א' "1בr
עבסל I$פען ,כעסל" סיס א עוכבי~ען ,ויעלכער אין בעשtכאבען ~רזי יוייס אוב Cער סיר
אןו אין נעווען צי אובורר"נ צו פערריעבען ס' rל,עפע!;(, .ןוא אויי באלר ו"יא אי,
ה~ב נעחערס ערם או'םרופעה ה I$ב אי ,פערל < II,ען "א שס (; Iרס סיס ס' rבענו"םער,
פעררעכםינ, ועררעJ סיר I$ננעהייבזע צו שר r e
וןז:ס ןיין פערש ר~בגlנע סרייהיים האם
אי! אי! רער ןעלבינער ב~כס ה < I,בע jסיר אונו בענעבע ,jאום סען ו < I,ו ארנו כים עכ-ם
אj רע Pען ,א' jריא t$בנעלענעכע נענענר פןו ייוע ויעלערר .ראך ,יויא סע I,<I Jנס,
אוכבו p,קוסס ועלםען אל·ז ,אןו ערר סוף ו !:jא' rצרה אזי נעייעהכל,ך ערר (; Iבפ ( I:,נ נ
כעכם,פjו א t: jברערער ~ ברעסעערר ; jוא ארזי איו אייך בעוערן סיס סיר :ס' P r
ויע'כער איו ב' Iאהער נJןווע! אווי טריי אjו ציפערלעסיב ,אום ער ה < I,ם נעועה , jראס
אי! ריוען ~"בזאסען I$רס ,ה < I,ם ער ,סעהר נערייצם פןו ויjו < t.כ' r ער איו סים סיר
,יירעבשאפם א'ם פJו ס' rשעחנהיים ,נעוו t$ום בעןבצע jריא נע'ענענה"ם ,ועולכע
ייוער יי'םסער ~רם האtכ איחם ב "1I$ן' rסייניננ כ t$ "It$כנעב < I,סע , jאום סים אוכ"
פערשעםםהיים און וייבםויכינקייtכ יסם יסר צו רערןע םןר ל,עבע ; אזר א,ם איך
האב איחם אייף א םערריענtכע ~ןר קרעפtכינע ארס צרר' Pנעיויעוען ן' rפרעכtכרIיים.
t$כער האם ער אויפבעהערם צו ביםןע אןר האס < I,נכעפאננעז צר כעברע\ jבער iא לם j
'ינסז:כ כים אריף וצ רראכ~ן I$זחר P ערר נערעבםינער היעסק וערככער הערם וע'מען
איבער ריא אובי~רלר אןר זיא צו בעשיצען ,איו אויך ס' rאוכשרלר כייבעי~tנאנזע,
• הער I$ננעור~רפנ i:פוי Pר Vפ illQ שרואכע סיי Jע סיס איהם אי ,ה~נ tIור ו~ם
נעש'בסע פןר י~ו .pס~ב' בי!ן •1 292
נעפינוע א ם~ 'eעו אז א'חר ה~נרשר'פס ,א rוערלבען ו'א האס ער Pלערס ,יזcס ויא
ורעם Pייבסז 'tב'ם קעבעו ווערעו א .,פרו' פJר ר~ו פערב~נר~'ז ,וו"ל ו'א נעחערם
שוין צו rאררעני~' ,1יערלבער ,יייא ייזער סא Jהאם 'Iכר נעזז:נס ,איו א"נער פ rר'א
פז:רנעהסססע pאוו~לוערעו פןר רוזער שם t$רם ,אןר ו'א האם א'הם נענעבע Iר~ס
''1יtור~רם בלי'ו איוס נעה~ייזאס pיים צי איהרע עוסעןר .פןו ערם איברינעו איבהאלס
פזו יעב צעסעל ,האם עפ! נעזעהו ,ר~ס זיא האס בעשלזtסען ונ"יו באיו ערר סרויאברב
צי מאכעו או עבער צי אוהר לעבעו אןר ייזtס זוא האס צי ויועז עכסשלים בעייאיוג;ע,
ייאם ואס אלעס ה~ם ויר בטשסעםונס יירך א רז:לך ,וערלכ!ע ועפ האס ב" אוחר
בעפונען בעח t.tלסעו .אלס יז !:פערכ~כרז :ה I$ס ר'ועס נעועהו אןו האס עררםןר נע"
שכ~םען ,י~ס 'ו~יכרא האס איחס נעסוי שס איז פער~כסעס אוהס אלז~ ,האס ער
זו < tב~ר יעוחערנו ווא אוז כעלעגעו איז איכסאבס נערוז:לס ערשסעבע iסיס אוחר
א"נעבעס ראלר ,אןו ר I$ס יי I$לם ררירקל·ר נעשעה , jיטוו איהרע עלסעןר יי~לסע iר I$ס
ר~ז פערבאברז :האס זיר ככ"ר כאיו רז:ס עסו האס אייןו כעוזcגם, ביס בעשטערס.
רעס ערווייו::ערס ; לןציברא Iס אוכסאבס האס אןיפ' jציי"סעו ס~ב ב I$בבעל I$ועו אזו
ויא האם איחרע עוסעןר עעצרחלס ,ראס ויא איז וריר Pליר ~ pררעביז':ס בלה .איר
יייא ואדב אריו בעהערס ,רזtס pאררעכוז)~ :ייו איו אןייו בערעוו בוו וער סרויארגג ;
ער חאס אנער בעועהו ,רז:ס לוצינ רא האם ר I$ן פערבאברא'ו נענענע iאיהר ה~כר ,
וראם וע האס בעהאלסען פיר אןבס'~בליר ,איו ער סיס "\)ויסער פערצייוופלכ\כ אוערב·
בעבאבכען ,באכרעס יריא ער האס אjי א צור' Pגע' I$ועבעס צ עסעכ ויף בעPלאבס אינער
ר~ס ארגרעכס ,יי~ס לרינ.יברא האס איחס נעסהז ,!:אןו האס ""ע Pלערס ,רז:ס ער
איסעסוס עס Jהאס ביס ; איהס ק;ע סענש וראי ק"ו נעהם איעוב אי! אז ז:רס.
רערינער נערערם ,ועפ האס ואנאר ערפאהרעי ,ר~ם לרינ.יבר tcהאס פערלז:ועו ר~ס
חויז פןר איחער עלסעןר אזו איחר שtנז:רם ,רע Jס j1:הז t: :ויא איז ערנע Yנום נעPעכס
נעפינעו אזו איחרע עכסער iהז:נע Iאינער רעם בסעס פערל( I,רזע ו"ער פ.ו/רשסאנר,
וי"ל ז" האנע Jכיס נעווארסס ,ייאוחjי זיא אוו אויעגגעלאפען.
"ר יזע כאבייכסען האגע iרריערער נעל Jlנם סיינע רז-tיפנוננע Iאןר איך האנ סיך
נעשעצס נל,קל,כער וואם איך האב רא t iיערנאברא' jניס נעפרנע ~ iלס יערו איר
ערן וכיר הז:ם ני~ר\בט, פריי ; tכרעפע Iאו Jריא ארסס פןר או אנערר ייאלס איחם
וריכ פערשל~םע, i נאבצע; אr כעוועו רעסיכנ איז באך ביס סי r או ראס סחויער צי
איף האנ ס'ר בעשסייכעלס ,רtי:ס ר ;jר היסעי הז:ס פיעללייכס ר II$פעבאבר~יס כ' ס
פערסעהלנרנ ,.זע שטעריבב כעלעב t:אי! ,ג·).יי אוס ער ז < t,ל בעערנקטו ,ויזזס ער איז
ו' rגורססג/ר רפיי שי'ייג אוו גור ~Iל ~יינועח liר t$ס ער ס ~,קךיסס ה~ס ני~'~ר:ס
~כ;; ..".;.ט'כ· .it:,.פה ~,רP iיב~ם ,בור ו.
lt$pילעם .29
ון::לכעב ח \1בינו~ם פו Jינוי קינצובנוי וירם ,ועו~כנו מנון הים I1ננעוונובינוס וןרוקצתו""'
.ונונוי Qועליעםכtע Iיןטנון פון ערן הוסכנון השוחב ,ווע~כע נור ה~ם ג'בןובי~ן אוויו ויר.
טיטע; סיר צו העלפען .איר ה~כ א'י! א"נציננו כיסנו צן א",ך ויעובע א'חר )j"i
קי~;ט ט'ר ל"כט טה~ iאןר מווס טיר םהא , jננוט~יןי סיר צי ראסהע :וראי איר Pעו
מ" jכ 1 ?;.ן פערגרייבנען אה Jטןרא ,או ויא ,ייעוכע וובעו ט'ה ו~לע iסיר ניס נ"ע
םינע ; Jו '/Yאכוו~חל איר בין איכערציינט ,ראס טייכע ל,ע בענרע נולסער Jייע;ען סיר
מיט לע'כע צור' Pאייפ;עהעםן ,קעי איין עס רא~ ביס סהזז , iו'ייל יינון איך כנוןעכ1'.ד.
ראס איר Pע :מאר ז'י בימ עשויינעי או'י יייא ויי "יני::ע , jאי' טי' jשאבער אזיו ברויס,
ר ,ס איר וריל סיר ל,עכער מJו זייער בעזי ב t:בעהא'םעי א"ר Vר צו פערטרז:בען זייעער
כל'Pען אJו ערם בעראבק ,ראס וייא 'ינולע! פיעל",בט אין טייכע נעראב '/YPןוענינער
אובי::י'ר נע t.ינע't ,יtוס ז'י האגע Jנעדכ\;.ט טיס ןעבט פןו וי' ::נורןוארסע'.ןן
האכ!ע ויר 'ג·::א1.רנעציונןנו באקע; איתרע אח זיא איז עבסי::וויעבע' נעורז:ער;
ט'מ א רןיטיקייט ,ןר, j,כנו הז:בע! iעהר ר"סויר הערויסבעיייעוען איחר שעםרצל.ענס
יק אןנש >Iךינעס בעסיה ).ביי Mירחע צןהעערר האם ירא עעצרהנטנ >.... JU
נשעיכסע פןר רtז tקינ t$ס .בוו ז, 294
פעלךןtחבי ,וואי איר ה~ב איחם ,איך ייייס ניס אייב סיייס ז:יער לעבעייב ,בעל~זעו
ל,עבעו אJו חאב t.tזוי " t.tל,ב יןיא מיין שרעק אח מיינ \lשייאכע כח ת הז:בע jמיר
ערליינסI' ,כר הערייבבע' t$ועו מעיפער א I" rעז ,,,לרעו t$ר t:אק האב בזeר בעמראכס
סיר צי בעה~לסןע אוי צי םל,עחע! פוי מיין םז:-סער אוי פוי ריא ,ייע'כע ה t$בעו מיר
נעקיjעס א r איר פאר אייביבע מז:ב~טע j ייעז! צייע Pבr מיס בז:עrן בעויכס, וייI אr
יייעז בערב ,ייאי איך ה t$ב בעפיבע iא ~ eסtכיר ,ייעוכער ח t$ס סיך ז(לס קבעכט ;ירו
י t$רף .ייע'כעס ' ייעבס אין סיטען פJו ייזע בערג ,אJו ב" ייעיכע! איך וי r בומעו אי:
איר כr הז:נ יווע נאבעצ צייס בעייעבס אלס שעפעוייבב ,אייבריכטעבריב ~ ,Iי' ר t$ס
ש t:ענייב נעיוער ררויסעו אויף ערם פעלי ,אום צי פערכ t$רבען ריועס הז:ז:ר ,יעולכעם
ה t$ס מיר חיינס ttזיף אובערייארסעס העחיסנעבעב !.IIז:בער אלע מ"נע פארזיכטינ·
" Pס או! ו t$רב ה t$כען מיר בז:רניס נעהז:לפע! ,ערו סיי! חערר אחו :אייסכעפונע.י ר\<ס
ריא ועיביג \lנעראבPען א"נבעפאיj\l איר ב'ן א פערPלייערסע יובבםרוי אןר איחם ויינען
'ייא וב' rקבעכס ,אIוי וייא י t$ס שיקזאל שיקס ביס אימער ריא ערסובב צובלייך מיס
ערר נעפ gהר אוי איר חאב ייועס ס~Iל ביס נעפןבען ' ",1פ Uלדייאנר ז:ערר גרוב סיי!
הערח הער t$בצשר ' ,ירע ור יייא סוי iקבעכס ,ה\<כ איר בעהאוובע iפיר בעסער ~יחם צי
ייזען ייייער t$ iרס ,אייערר צי BריבירעJ פערבארבען אr פערלאזע; אJו 'Iכי רריערער צי
קייץ איר חא:פ מיר אייף א' nם צי ןוירקעו סיט סייב Vכחיח ז:ערר סיס סיינע רייר.
יייערער כעהאלסעו רז :א rייאל ר אזו האב נ~ר בעויכם אן t$רס ,ייאי איך ז( I,ל קעבע!
איבגעשםערס ועם היסעל כעפאלען סיס זי!.:צעו Iי<ו Jסהרערען זיך צי ערבארסען אויף
ס' rאובנ P',אןר סיר צי נעב ש סיטלע! אןר Pר Uפטע סיד ו ::jא'הם צי רעמע!~ ,ערר
סיר צו ל It$ען שס '" ttבען א rריוש א"נזאםען ~רס אים עם וז:י ' Pיו אברענ!' !Uעמהר
ניס כלייבען פין ערר אונבל' pליכער ,יעולכע אי! ז:הן איחר שילר בעןו t$רע 1צי יויי
ערר !)רעסרער בעבענו, אr אירח אייבעבער יייא אr אוי צי ש IiIם(\
~
~~
2!J7 .1 בעשיבסע פה י~ן קיב~ם .בור
איו אורי רריא איהר האס עררצעהלם ,ארי אי ,צוו"פעכ ' i'':ערם ניס ,איו ס iiבכיר,
יזזס ארבז ב"וען איז נאר < tלע אובזערע צרוח בעשערס א בעםערעס שיקז~ו < tום
סיר ה~בע jערויארסעס ; רען אזף וריא לרציבר < tקע Jזיך סיט יז j:פערב~בר~יי ביס
פערס1:הלע , jל,,י' ויא איו ס"נע ,את י~ן פערנאני~ Pע Jזיך סיס איהר ניס פער
סעהלען ,ורייל ער ב)',הערס צו א" 1אלם ס~ן ,ארן ~רזי רריא לוציברא ה~ס ו~ם
ערססערע ז:פע iערקלערט ,סעבען סיר נאו ה~פע , jואס וער היס ; jל וו'1ט '~נ אונו
ארנוערס נעכע! צרר' , Pוו"ל Vס איז נאי ניס פערכזcרע jא!י ניס פערפרעסיעס ; את
'יוען סרריסס ,ועו)כער קוסם נ'ס פוז ועהר ווייסע הזcפנונבעז אןו הזזכעj אווי רויא סיר
א'ן נ'ס בעבריברעס אייף פ < tבסאזיעס ,כעס איר אייך איהר ווב:לס א;י אייער איו -
שולר'בעו ה Vרצען סאכע~ Jרס פיר אנרערע נעיאבקע ,jי Ot$ועככינע ריעל אין אף"'
סה {, I$ארן ה < I,פע jאו'ף בל·קל'כערע צIIסע •jאיך שירער אייר "ג ::ועם יי < I,רtנ פ!י ~I
~דעלזכא iאiי ~ קר'סט ,א'יר ניס צו פערלא Iעי ,כין איר ורעו אי'ר צופיהרע Jא"ער
און ווע iאי ,יעוו א'הס דררך ס'ינע ערקועריננע iנ'ט ק Vנע iבר"נבען
ו~ jפערבאנדוב, j ':
דערצו~ ,ו ער וז:ל ערקעכעז זי'ן שולד'כ Pי-ס צי א" ,1ויעל א'ר ~;ייעביען ר~ס רעבtנ,
ש א'ר P כו'ס ייעכבער נעכורט, פר iס" jר'טער ,יכעד ייעכבעס ייערס ס'ר נעבעכע j
א'הם הערויס~~רדעjר אום א'י' פJר איהם צו פעךשאפען א פערכיטירבככ ,נ'ס קוסעבויב
אויף דז:ס ארנרע"גס ,וועלכעס ער האס ס'ר אויי! נעטה < ; itס"ן א"כענע ראבע
ו' Iער ייעוס נאר פיר א"ער ואיו צו אr ררעל א'ר איכערלז:זע iערם היסעל ,ארס
קעמ eפעII.j
ביי ריזע ורערסעד פו P iארערכיא' jא'ן יוב:רז t: :העז:יס פערוראיבערדובכ נעשמרr
נע Jועהר הייד ,אין אייי רו'א ויא ilאס נימ נעויאןסtנ ןריא ויא זז:ל איהס דאנקע iפיר
צי זיי ,גרייססיםה'גק"ס ,האס ויא בעור~לס ןוב:באר הערומבעהמעז ז"ב Vפיס אום " 1
קוסען ,אכער rארדעניוב :האס ס~' איהר נים געלז:זע jרער ג"סטל'כער האס פיי
כיירע iבעגומ) j ',רזcס ייז:וס ; ער האס געלייכס קאררעגי~'ס '1וערימןטהיבעס פער"
ביידען וורר ר~םה ,ניטע אןו איבעררערוכנ צו כעייעכען ש Sרענע jאiי האס בעזיכס
;ויטחינע ריא סיט ד רט צו פעדזז:רכעןאזם tt ',)1 סיס איחס צו נעהן צו וי'ן ~רס,
ו~ב jJ:אJר צובו"ר ' Iיף צו נ IIראטהען איגער ריא סיטלע :אים ר tttםערכtיtנו~ ,אירם·
צןןובען אדער דז:רז:טהעא' jציר' Pצןפיהרען צו איהךע ' Vסעjד~ ,ערר אנדערע ריכטיבע
ח:::בעi געדאנק Cאק איהס ד~ר~טהעא ה~בען או i קאררעניזז ןןבע .j יס:כלע jצי
איינכעןןיל,נט צן · r'lר:::פCלא.ג
רער כtי<רכער ,רעולבער א'ן בי! ~העד כ t,tר גע'Cט~בען פערייאוברערס אןו Iיי
כwי> צןנעהערס ,האס עיצט ארון הער"ננג/רערט א רפיינרכיכעס וי~רס אק האס
•1 כשעיכסע פוי ר~ן . pס~ב· ביי 296
"ייס ועחד נלס ,י"יא זז פעראועסרסrי ר t.tעס וארף דעו;ע ,יןעו ויא םעדלאננס היליו
" t.tנדערבjעו ריםער, t.t איי שנויצע פיי
"י;ער או ו ' 11,ה~ם נעוו::נtכ ערר נייססל,כע,ן "ה~נע! מ'ד "ייסעו עסהד ב'ס צי
םהזtי ,יייא צו בעהז בל"ך צי ערר ארניים ; דעז עס שיינם איבו צי ש Sיעלען ואס
בלי ,Pיוי'ל איהד !::יירע האט t.tווי אונערייארסעס יייעערר בוםע ~nובבינבעז איי אכר ז
II כזtםען זיר צרבל"ך ~ן ריא מיםלע ! צר רערנרייכעז אובועד ציעל,
j וזtר~םהעא האם בל"ו הערייסנענןםעז פר! איהר ניבסעל א פזtלשםעבד,נע
עסבסעלע פ jlשעהבעם נרינעם ציינ אjו פ ~ jl !:ררוענ· t.tנצונ פןר רייכען שםזttן אןר t.t
I:Pססעלע א האלדשונד אזי אנעררע ציערר גג ,סום רעולכע זוא האט ווי אז איינינע
מינרסען אויסבע Sוצס יייא א רייכע אזו פ~רבעהסע ראמע .אלע יווע זאכע! אןר כ~ך
אברערע האט ויא /רויא זיא האס בעו~בס /מיסנעבומע jפiי הויו פיר א נויםה~ ,נעו
ויינ ןi: t.tכע כיו tsהער האס ויא בזtי ניס כעהאס Pיין נע ל עבענהיים זיי צי נעובצעד ,
ה~נע ן נעייעז ענטציקט אינעו איהד חז ,שעהנהייס אןר ,יענענסייירדיגקיים א jl
ערקלעוס ואס וז i tפערנאברז :האם נעסווס ו" jא שלעכםער מנ' jא ויף שעהנה"ס,
r:-: עסהר פאר אלעעסi ייען ער האם בעPעבם פערלזtוען או t.tהעררל,כע ואעס,
נעוויס ביס יסם ס t.tבrפשז tנעועו Iפעו"אונעררט אינער איהר אןר האם בעסראכם -
אונרעכט -ר~ס ער האם בזtך pיינמ~כ א'ן ויי Iלעבע iאוא שעהנחייו ::בים נעועה ;.
ער האם רערינער ערם נייססכיכןע עזהר ערנסט נעבעםע , jעו ואל איהם ו I$נע ,jייעד
ריוע ראסע איו ,אןר ייאס האט יזא בעבראכם איז ריעזן וריסטע I$ iרם,
"ייעז שעהבע tחסע II,פיריבד סאנסש~ IIהאס נעענםפערו ::יעד נייססל,ג י :ר,
"איו Pיין אנעררע אלס ריא נעו \lצליכע יירשסע פןר רעם נרויסעז קעניגרייך יס l$pמיק~ן
אןר ויא קרמם אויפצוווכען אייער הערןר אום איהס צן נעסע , jער ז~ל ראגע בעהעסi
מיר אז אנורעכס ו::יער א iארבBאסינPייט ,יעוככע א שלעגםער ריעו האס א'הד נעםהאן
אויי ר"יא אייער הערר איז אז ערר גאבצעד ועולס נעריהסס אלס א ה ע ליו י; ,: tר
II ר יטער ,קוסס יווע פריבעצס rבל"ך פזו בואיבעא אהער אום איחם אריפצוווכען,
"נל·קליך בעזרכם אJו כב' Pל,ר בעפנוען II,האט סאב t:שז cא"יסבערופjע " jאיבער
זtנצרטיאפע jיוא ביאבה"ם אןר ברט צר םאכזע כב'P ה ן ימם ועון סיז הערר האם ראס
רזtס אונרעכם ובערניבטענריב רעם מםןרשע ו ריען" ,יא איי \lו נבעיונ Pיים ז~נם ;
אןר ראס טהרם ער נעיייס ,יןעו ער נעוביבם איהס נ~ר ,םייר עו ער איז א רןח ; וטן
נענiע ררחןת Pע jס,oו הערר נארנישם סהאן .. ,אנער '~ rןאר פאר אלע ואגש ויעכ
איך א"ער היווכ"יררינ Pיים בעטע! ,הערר ו·צע נ צ·אם :איהר ו ( I,לם סיי Jה ~ וjר נים
)~ןעז דך חעיריננעהnpכ א r rיבןע צר ןעוח א iאר"צנשי~ף ,פ~ר ייעכבעס אי'ן ה~ב
•1 געשיכטע פןר ר I$ז קיכזtט .בוי 298
r
זוך זtכנעשו~נען ( tזיו בוט רויא ערר נייססליכער זייא בעהילפיב צו ו' אין א;ע ו~נעו
יווא ייייט טענ;יך .ער האט צונל"ך ערצעהוט אjי Pורצ\ו ווערטער ,וי~ס עם האס
ריוען I$רט ,כעטל,יו ייא טערPוווררינע אr אוהם אןו יעם נייסטווכןע נעפוהרט
רו( tרטען ועצט אווף זו,ן שולרטיענער, "1 ט' Cוכעח פןו ר~ן Pוכז:ט'ן ,אןו י\<ס
האט ויו רערטז:הכט ייוא רורך ייעלכער אוז אייענ איהס אוופצווזכןע P .אררעכי I$
א ח;יס ~ן ערם שטרויט ,ייעלכען ער האם א ט~ל נעה rם טיט ערם רומער אןו
האס עס וייא רערצעה;ט ; ער האם ז:נער ניס נעערב Pט אוב IIר וי~ס אייכעבט'לו
רערוו\\לע האבע; Iייא בעהערם א שסועס אןו האגע; ז"א האנע iווך כים נעא"כונם.
רזcס סאבםש~ eאבצא האט \\ו בעריפעו טומן' (.tנכצע jנח ,ווייל ער האם רערסענם
ווו כוט נעפוכען אייף ערם ועלב ינען ~רט ,וואו ער האם ו\\א איבערגע;~ועז .ז"א
ז;ו ויינען איהם נעגאננעז עכטבעגען אןו האנעז Iון כזזכנעפרענמ אווף ר~ז · Pכזcטיז.
אויז העמר ,נאנץ ט~כ IIר ,בלאס, אr האט \\ו גע Iאנט ,ראס ער האם איהס געפונעז
איז ז:בייז:הל ער האט רולצוגעא'! j ו' r אבגעצעהרט פון הוכנער אק ויפצעכרינ כאד
איהם געוזזנט ,רזזס ויא האט אוהם נעלז:וע iנעפעה;ען צי פער'~ועז ייועז זזרט
וואו ויא ערווארטעט איהם ,הIיcט ער י~יו נעענטפערס, אק צי קיטע Jבאך טזcב I$ס (, t,
יאם ער איו פעסט עבטש;~סiע ,פאר איהר שעהנה"ט כיט צי ערשייגעו ,וואי ער ייעט
פריה!:ר בים אויפטהזזן tיזוע;כע ריט' loר)יכ! :טהאסען ,וו ; Sלכע ואוע iאיהס טאכןע
וו'רריג צו פ\ורריענען איהר ויעב •Vווען יאס זזז; כאך ;אנt Jיזווי ( t,בהאלטען )האtנ
םאבסשז :ווייסער נעו I$נם( איו ויי jהערר אין בעפאהר קייבטזtו כים צו ייערען ק!'י
פליכם ,אפילו נום Pי rער'"צביש~ף ,וואס ראם איו ריא jכ;ענסטע ו' r ק"וער לויט
זאך Iייזtם ער יי ( t,לם נעPענם ויערעז .וז:לען " 1רעריבער ועה! ,יייא וייייעוען -נ~
טאככען איהם פיו י ( t,רם ~נצירייסעו.
ערר נ"סט;יכער האם איהם געענטפערם ,ער ו I$ו כיט ו~רנע , jןער \\ו ייעלען
איהם שייו פוי רזcרםןע ערועוiע פק ו"ן צרה.
אזר רזtרז:טהעא'ן ערצעהלט ערם aלאן ,ייזtם ער איז רא P Jארערניזt t ער האט
צו Pורירע! ,ז:רער יעוביבסטענס צו יאו קונזזטr ערר נארנער האנען אייםבעםראנט
ברי-ננען איהס אהייס ; רזזר I$סהעא האט זtגער נעזזזנט ,ראס זיא אל"ן וערט נעסער
Pענעו פזcרשטעלען ירא פעראיטערסע ראטע אלס רער בארבער ,אוז יזז:ס ויא האט
ו~נאר נ\ו ויו pל"רער ,וערלנע Bאסען צו ריוער ו~לע ועהר ונט! .יא האס רעריבער
נענעס Vן עסן ו~ל אוהר לאוןע אלעם רעיב" צי ני;:סראנטןע ,יוז:ס עס אוו ניי!:הינ
..וס צו עררגר"כע ('( jיהר צוvוi ; Pער זיא האס פיעלע ריטעוניכער בעלעז.ע· אי iויא
:-$01 .1 נעשיכטע פו iו~ז · Pכאט .בןו
ו' rר I$וסע iאיז נואס ניט נירטהינ נעייזע .זיי האבע' עררינגער כעל~וiע ףא ~כעררע
ערר בייסט'ינער האס נעה ! פ~רייס אזר זיי 'יfנע jר ל~ננואם כ~נ Vנאכנע! ציפיס.
כיס פערנעסעז וזtואטהעאיז ~נציו~כןע ,יייא ויא ו;tזל זי ,בענעהסע! ,א~ ויא האט
איהם פערו·כ'.נרט ,ראס ויא וועט אועס סאכע! אווי ,וויא עס ועורס נעשילעררט אור
ויא ויטעו·ביכעו. אr בעפזtרוערט
אלס זיי זייבען אכנענאננע! איננעפעהו וריי םערסעל סייל הזcנעז ויי צייש-ען
r
איינינע פ'1לועו עררעוה! ר~ iקיכזcס נעסל"ער ~ , t::בער כיס בעייאפ'1נט .אויר באוו
און האס נעחעוס !:זר סאנסשז'tו ,או ר~ס P
ירא רז tרזcסהעא האס איהם בעעמו ס
איו עו ,האס זיא שסארקער זcננעסויעבןע איהו עועו ,בענליי I:עט פJו רעם לאבב-
בעוףנען בארנער ,אJו אוס זיא איו נעPיכען נזtהענס פןר ראן Pינזcס iן ,א,ו עדר
שילוסועבער הערזtבנעשםריבנען פןר ויין עועו אוו האס ר~ו <; Iסהעא iו אייענעכוסען
ויר האס אןר ועהר ~ניt Cבענרינ nער~נגבענאכנעi זיא איו ~בער אז ויינע זtוסס,
נעיי I$ופש ערם ויטער צי ריא פיס ,וייא פיע ,ער האס וי ,בעיסהס זיא אויפצוהייבעז
האס ויא וייו ניס נעל~וען אJר תאס געו~נס " :איך שסעה ניס אויף ,העלרישעו ויסעו,
ב יו אייער רנויסע נכ~ר איז כוסקייס וערלvו סיס סיר ניס סה~ז ךעם חסר ,יעוכנער
וועס פעושא E:עו עהיע אןר וויב אייער Dער II$Iאזר העופש ריא כרויססלזcועססע
איז פעראכסעסעססע עעד'ע יכרכפרוי ,ווזזס ריא וןר האס ווש בעוייכסןע ; אןר וערI
רוא העוריש Pייס פןר אייער עמכסיבען ארם איו tiזיי נירס ,רויא ערר כ~unנ פיi
אייער אונשסערבו·כער בעריהססהייס ,וייס איתר פעופליכסעס צי העcגועו אוא איכ~
נויPליכע ,ייעונע איז צינעצוינiע כעייזזער jפןר רער בעריהססתייס פןר אייער בררסעו
נ~עמו אJו איו נע pיןעם פןר אועונע רוייסע סידנות אים פיי אייך צו ויכזע ראסה אןר
וניסהע!N . הי'ף אז איהרע
"אי ,וערו איי:ן Pיז יי~וס ניס עכטפערן ,שעהכע ארעריוכנפויי ",הא t:.גגביי
ו ( I.נס ראו Pיכ I$ס" ,אןר ייע' r'pאיז אייכיצנע ואר פןר אייער אננעוענענהייס ניס
ערר.ו I אןיסהעוען ,ביו איהר ה"בס איייו ניס אויף פוו ר Vי
"אזי אי,ך" האס בעענספערס ריא פעראועמוס Vייננפרר" ,יערל פויהער ניס
ארםשסעהז ,י'או איעיר בנעידנ pייס ויעס טיר סיט איעיר בנזזר ביס טהא! ריא נעפע-
& aןר פיר ר יא יעביגע ,יערלכע האס רעם שויסע ,צו יסי! הער~ iאןר צו סי rפף~
יס.פ"'
,1 קיב~ט ,פור ר~ i בעשיכסע פiי 800
ועחר סורא ,אוז איחם רעריבונר צו ראסחע , jריוע 9ריבב:עסי! בל"ך ב:ו ה"ראטהען i
רא Jייעס עס איחם ש Bעסער אובסעבל 'I ,ויי! ~ ייערע jאן אר'"צפ"~~ף אק ע -וועס
איר חאב טיך ס" jוואובש, פ j1 אלוזז קוtYכ jצום Pייוערטהום אןו איר צי רעם ציעל
ראס סיר ווינס ניס ,טיי jהערר ~ Iל ועור!ע א jאר~- איי, j איבערלעבס אjו איך Iעה
ביש~ף ,רען אייז סייב ניס פיר ריא קירכע ,יוייל אייז ב' iםערה"ראסהעם ; אןר ועו;
-נוlססליכע איינקיבפסע ,ווען איך חאב א אי'! ~,ו סיר יעצס נעה iייבע! "ליקח
ווייב אןו קינרער ,ולעס עס כיס נעהסען קיי! עברע .אלו~ ,ל,עבער חערך ,איו פריהער
םאר אלע ואבען רארף יוכjי הערר הייראסהע! ריוע ראטע ,ייעלכע איך קע! ניט זtנ·
JJ ריפען יוכם איהר נ~סע! ,ייויל איך יוייס איהם נאך ניס,
ערJ "זיא הייסם Bריבצעס rס'~pסיק~בא JI ,האט נעו\(נס רער ב"סtנ,יבער ;
אזוי ןריא איחר קענינר"ך הייסט טיק~סיק~ jאיז pל~ר ,ראס ן Iא סון אווי
ח"סע . jי
"ראס פערשסעחס וי,ך uהאם נעו.tי:נם סאנםשז" i :איך האב נע Pענט פיעלע
יואי ו" ויינען בע- צונעסע jפiי רעם ארם, ,ייסע ,ייעלבע האפע! ~ננעבושמ ו"ערע
ב <; Iרjע כעיי.tי:ןער ,יייא Bערר~ םןר אלקאלא ,ביאן פי Jאיבערא.t ,י:רער ר Iעכא םןו
ייאללאר~ל,ןי אןר אייי איו נעוויס אויך ריא סארע א rגואיבעא ,ר ס קי~ניבינע jבעהסעז
קענינרייבע!JI . it,fירא כעעס iפJו ןייערע
" I$ה Jצייייפעל ",חאס געענםפערם רער גייססל,בער" ,אי Jוו~ס ריא ה"ר~סח
פןר א"ער הערה זזגבעםךעפם וועל איך םהזזן א)עס ןר~ס עס יו/גט ו" jא' jסייבע
חנות".
Cאנםשז tאיו סים ערם געוןור iאייי צופריערע ,jראס ערר כ"ססל,בער האם
ויך ביט נע Pכtב!' בעביג <; Iבוואונרער jאיבער ויי!' דוסחיים און וי'ן פעסטע Jנלייבע iאיJ
אלע שמובעת' jפין ויי! חערה ,ויוי ,ער האס גז:ר גים בעצןרייפעלם ,ראס ריוער טוו
קייוער, (t ועררע!
ראי <; Iםהעא האם אוכסער רער 'Yיס בעשטיעגען רעם עועל פוז רעם כייס-ס
ל·כעז אiי ערי בארבעי האם ויך פי Jערם ~ pסעבעם ע Pב:ורעכם ב;ןסאבט א בארר
r
אןר ר~ האט סע! סאבסש~ בעבעםע! ער ו\(ל ו" פיהרןע צי ר~ן pיכז:ם~ ; עסJ
האס איהם זtבער אבגעואנם ער ~,ו פיר Pיי iפאל ביס בעבעו צי סערקע ,jראס ער
pזע רעם בייסט,יכע iאןר ערם בארבער ,ןריי ,ראס " Pזערםחום פJו ו" jהערה הענבם
באר אב פןר ויי Jשיי"בען ,ערר ג"םםליכער אjו pאריעביא האבען ניט כעייא'ס
געהאם ,ראס רא י קינ.tי:ס יףג-ם ויך עראיכעiי אי ערם רכסגעחן ,ווי ,ויי האבזע סירא
אiי ראס ערר נייםם,יכער וזז' סיט PארףI.כי\(r ססר"ס ,יעו'נע! ער האס נעהאו::
:ו;' f •1 קיכ I$ם .נךו RM נiן'tש:r
םע פ;ד
צייכע! רעם ז I$סעל·נ~רסעל ,אןו האם !ה~ שהיות בעייאפעבס ויין הערר! ,יועכנער
האס ויר ועהעבירב א rערם וו < t.פעב t.( -בצוב אייסבעריפע; II :ו < t,יםר יעצס א rכ~סם'
נ < I,סען ציעהע! ,אים ריוער ערחאבעבער ר~עס צו בעבען הילף אןו שrכיצע,וו
ערר !גארבער איו נאך אלץ בעבליעבוע אייף ירא Pניע אזו האס ויך נעבעבוע
א,ע סיהע !י 'Iאייבציהאלסעז פןר לאכע! אזר כ' I3צי ו~!ע jפא'ען ויי! ב < I,רר ,רורך
ייעלנעס רער נאבצער פלא Jיי I;tוס איבערכעפיתרס נעיי < I,רןע,t.< .ס ער האס יעצס
p:t'n כעועת , jראס ריא בעפע'יב Pייס איו נעיוי,ובס נעיי < I,רען
איז סיס יו < I,ס פיר א
האס וזי ר< II,קיכ < I,ס חאס זיך נעכיסע jצי רער ארבייט ,איו ער אייפנעש Bריננע, i
העשרעןין נענעבעז וי I,< rרם אןר האס ויא סיס רער היוף פוי ערם ריסער הערי'םנע-
זעצם eי:ייף איחר עועל .י P jl$יכ I$ס האס ויך בל"ך העיויפנעכ < I,זען אייף ויי; ר~ציכאנסע
םאבסש tt אה ערר בארבער האס ויך נעסאנtנ נע Pויעם אייף ויז עועל ,ייעהרענר
האם כעסזןס בעתן צופום אןו חאס אוו~ פןר ר < I,ס ביי כעפיחכס ערם חיז Pפןר ו'יז
עועו ,ייייו ער האס איהם יעצס ו;ןהר ןכיסהיכ כעחאס ; ר<: I,ן האס ער ר < I,ס אועס
ערסר~נע! סיס כעיילר ,ל"" ער iהאס בעסייכס ,ראס וייז הערר כעפיכס ויר שוr
אירפי! ונסען ייעג ,יועו כים שו rאייף יעם ריכס'כש "!! Pס ,צי ייערעז <'P t.ייזער ;
יען ער האס אייו ה <~ I,ר ביס כעציוייפעלס ,ר~ס ער ייעס הייראסהע! ריזע Bריכצעס r
אזו ייעס יעררען ייעכיכםםעכס ערר קעניכ ןרפ ',ס t<Pס' •IISPי I$ס אייביצבע ,יי\<ס אוחם
איו רערביי בעייע! בים בעפעלען ,איו בעייען רער בעיאב ,Pראס ייועס Pעניברייר ל,עכס
איו ערם נעבעדלאבי אןר יאס ריא וייסע ,ייעלבע עסז יערס איחם בענעז אוס איב-
סערסחאנע , jועולען וי' 1לייסער נעבערס ; ראבעבע! איו איהם בלייר אייכגעפ , ttעז עוהר
א ניסעס :כיסעל" .יו~ס נעתם עס ס' ,"11$ 'Iהאס ער בעסרtזכט" ,י~ס סיינע
ערו סעהר צו !<!,חס אלס ויי צי t.(Iסענ- אינסערסת t!:נעו ו"בעז נעבערס ? !גרויך איר
צו 9א pע jאויף שיפעז אןר ויי צו ש'Pעז כאך ש t.<Bכיען ,וראו איך יעול פיר ויי Pרינעז
נא t!:רעס נעלר ,פיר יעווכעס אי:-ן Pע! סיר קויפע; < t.נוס<\ ,רער םערשאפען או אסס
אןר סיר ויצע Jריהיב סייז נאבצעס ,עבןע ר ~Uו< I,רנ !' ו<I,ל איך ביס חאבען אויו פע'ל
Pזז Bאי jפערשtנאנר צייאכציב ו<,ערר ריריסיג סויועכר אונםערסתאכ;ע צו פער Pי'Cעj
ייאחרהאפסיב איך רועל ויי פער Pייםע ,:ברויס אזי האנר ? סיס איין ררעה סיס'!
קו I,< ,i',עדר יייא עס ורעס ויך ל~ועז ,אןר יער iויי ו < I,לען ו' rשוואץר יייא קייל ,וערלוע
ויי שו rאו! סייבע העבי רוווס ~עדר בעל י יערעו .ב I;tר אהער רערסיס ,סיר רינס
שו rייא ש Bייאכץ פןו סירל ",סיס ריוע נעראב il.'Pאיו ער נעבאכנע jויז ינורג ורייסער
ער ה~ס ב~ר פעיבעס Uן אז ,יא שויערקיוס צו בס!" ארזי ביך אןו ~ופריעזעד' ,זtס
זי.פו).
,1 ג .פJל ראז ק'כ~ם ,בוך
"aוע ל\Cז "pבע 81פוי ייוא , Nןעולכע א'הר האם זזננערופע iנ'ם כר"בנע iקי'
שזזעדן אוי r'pנע tcDהר II,האס~ געענספערס ייוא םעראיםערסע 'וב בפרו' ; אי jוועז
א' j הערiי א"נכערויסס גאנץ לרו ו'r ו'א האס ר~ס נעו~נס ,האס סאנסש~ Bז.י:נצ~
אייער " :אייעד בנערינקייס קעז איהד t$ה Iשום סודא סה~ן ר'א בעפעליגס"ם ,וועוכע
אוi ו'א פעדלאכבס ,רעז עס א'ו בזזד א ק'ייבינ Pייס -סו'רסע Jא דב~כע ' iינג ,א דיעו ;
ריזע ראסע ,ייעלכע כעס ",א יעונעז רעם ,איו ירא עדהאב .IIנע מריכצעסי! סיק~םי'
פוי עדם ברייסש קעכידבייך ס' Pז::cיקאז אjי עסתיא II,liI'e ריא קעבינr קאנא,
"ויא סעב !!'יו ווו Jועוד ויא ווילI,ו האס בעוו;<כס ראז קיכ~ס" ,א'ך ועו' נ tהאן
אווער ייו;tס סי rםו,כס א'ו אוי ייאס ס' rנעיייסע Jהווסם סיר סהא Jלריס סוון ברר,
א~כ!:ערנו"כליכע 'Itעהכהיים II,האם עד כעז~נס וייז יערכעדכרינ צי ר~ד~םהעא"• ואל
ו"ן אוו' ובס ',ו אייפציהיינעז ; איד נעיייל,ב אייד יעער נעפע)יבק"ם ,ייעלכע איהר
פעדלאבבשN , יעום םזו סיר
"אלו t$נ Vם איך אוו,ן" האס נעעבספעדס ריא ייבנפדיי ,רזcס אייער הויכ"
אי ,ווע ,אייר ם'הרען או Jראס בעהן ,ייאיח r הערצינע Bערו it$ו t$ל סיס ס'ר בוווך
קווו אנדעד איJ הער"נלזcזען איהר ואלס ;>יד צחזcגןע ,ראס איהר ועום ",א ניס
אייעדד איהך ויעם פיר סיך ראכע נעחטעו אבעדך שסךייס, קווJ אr אנענס"עד אזו
פJו א jאוכבעוו;<נעכעם עסנשןע ,חVלכעד האם נענע Jאלע בעסל,כע אי iעסבשליכע
עבינדווך '1, ךעכסע צונעכוסזע וכייז P
"אי ,פעשר Bרער עס אזי סהר עסI ,ן האס נעענספעךם רא! ,Pס<;וכ' "און
פעדסךיינע iיעעדן חיינס'נע iסאב <;ו i א'הר ,ערלע Bדיכצעסז ,פזו עדך'בעד קעכוכ
אזי ~ר iסיי jהאכר פ~ ב t$ס ערן סיס ערך ה',ף ח ( tםבובנןןן ; 'ענש אייעךע שור Kכע
וזזלס איחך באור ורעערד כעועצוו א"עך קענינך" ,אןו עדם סהרא iפןו א"עך אוך-
אזי ו"כע Jראנעב Vן ; אלסעו אזי סעכס'נש לאבר אויף כהנעיס א,ע ךשעים ,ייעלכע
נעפאהך ' 1 , ,,,וב צו עדר אךנייס ,ןער אנלעבע! ,ואבס סע ,:בךייגנס
דא םעדאיסעךסע 'ונבפךו' האס נעיי t;:לם רודכאוי! :רעם ריסעך נענעו א קוס
א,ע ואכעו נעייע Jא פיינער אןו אr איו האבר ; אנעד רו;tז pיכו;tס ,ועולכעך א'ו
אגשסענרינעך דיסעך ,האס עס רוךכאויס ביס בעייאלס בלוינען ; א rנעבענסהי",
חאס ויא אןסבעארסס ועהך אבשםעכךיג אך סים דעם- עך האם ויא או'פנעחו'נזני,
8עקם אןו האם כעפרוןע ו' rסאבסשא' jדאצינאכםש םעסס t$כצונוךסעו אזי ~יהם
ערם ייא E:ענ-אבצו,נ בענוסע j "'א jנכ"ך (; Iנציסח (; ilריא יואפע; .ס~בסש~ האס
">כעך rMיt M Mnצ·נJD jPו ויענ נעהאננןע אויף א כיים ,האס DPDס צחאעסננוז
305 ,1 ר~ן קיכאס ,כוך נעשיכסע פי i
----------------
אי! טיר ,אונייירריגע Jריענער פוז רער קירכע ,איו נענרנ נעועה; J אונוער צ"ס ה t$ס
ייעלכע ציעהען פוז ריוע הערשאפסען, אויפ' jעוע' פון איינעם הינסעJ סיר צו ועצע j
סיס אייער ננערינקייס ,יעו! Iיי !יינען צופריעער jטיר ראם צי ערליינעז ; איר יעול
ס"-ו פ~רשסעלען ,ר~ס א'ך האנ! אינסער סייו רעם Bענאםום ,זזרער רזזם צעבר~
1$רער רעם פעכס-פערר סו iרעם כעריהטסען סורי ,סזו~ראר ,וועלכער !יצס נאך ':יו
היינס צי ס I;tב פערצויכערס אויף יעם הויבען כ~ רב צול J1ס~ ,ניס ווייס פו Jערר
e
ברו-סער שtכזזרס ק~ס ליטום·,
"יעונען רעם האכ איך נאר נים נערענ Pס ,העו'ן ליצענציאסI ,ו האס נעו~בס
ראס ריא Bריכצעםי jיועם זיין אזוי נים מיו איך נ!י jאיכערצ"בס, "אוJ קיכ t$ס, רit$
סהזזז ריא נעפעל,נקייס אין בעפעהלען איהר שסאל-מי'םסער ,ר t$ס ער ו I;tל אייך
סאכע iא iסר(;\ אויף ערם ו t$סעל פJר ו' rעועל ,אי iער Pעז Iיעצ iהינטער אייך! I ,ע)
I רער עועל ייעס עם וועלע! לייעדו.ו
IIאו Iאיף Eבריבצעס',j ריעלעו ~יייע ,"iהאם )עזאנס ריא "ער יועס עס שרr
נ לויב ,ראס עס ורעס ניס זיי! ןכיסהיב מייז שסאל-מייסט IIר ר~ם צי בעפעהלען: .וV
ער איו ארזי ניס אזי פריינרליך ,ראס ער יועס א נייססל,כעז הערר Jניס ל It;:ע! נעהו
ציפום ,ויען ער י'ען רייסע." j
האס נעו~נס ערר בארבער אוז איו הערונסערנעש Bיוננע jאום "נעיייס ניס.י
זייז ו~סעל זזנצוכזזtנעז ערם נייסט'יכעז ,ו jעלכער האס ויך לאנג ניס ג jiל It;tע Iבטtכע!
אה האם ויך הערויפגעועצס t,e .ע' "I :וועv Jור כאי':ער האם ו-ך נעוי~'ם נ!:הסי!;
ייעוכער איו געייע; א נערוננע- רער ע Iעל, אר;כליP זום האם ועצע jהינסער א Iהם,
נענ ; Jבע~ i - יי\(ס ראס בעווייוס נימ ,יי t;tס פיר א טי Jעועל ער איו כ י!.וו jJi בער -
הווב ויי Iהינסער חל pאת האמ א eזז~ר סזזל אווי גייאכמיג אויסכע' Cוז:כ,יע רזזם
ייעז סייםםער כי~ pלאם וי~לס נעקר,נען ריא pלע Gאיו נרוסס ~ערר אין , e:;\pיוז:לס
ער פערש\<ומען רעם ס~נ אiי ריא שטונרע ,ויזcס ער אי! נ~כנענ~נגעו נ~ך ר~i
ער האם זיך "ירקלייו רערשר~ pע iאךrי ש ~ Cרק ,ר~ס ער איז בע:::אלjע צי Pי כ t$ס' . j
ראס ער האט איהם נענעכע, j ערר ערד אי Jהאס אייף זיי jבז:רר ז(.זוי ייעניב זt.כמוכנ
נעל~זע iליעגע jאויף רעי ערר ,או jזt.לס ער האם ר~ס בעסעי Pמ האט ע -ניס נע·
אניף איחוו CI ~ n ttכ I$רג איו רעם ז Iריןםעט'יכען כהייל פןו ~'כק t1ל~ ר I1הי).נ!!יע.ס >t
געטIנעו זן" ןףא ~· I .ז \1נט ,ר Iא !!יבע חןיבית ט ו ו קזlכ 9ון~ום:c .ויקiנוז! דע הענ t1יי~iכ אין בעןועי
• Pרי If1נטע 'Oעס !!ס'כIוcי~עג.דס,
D, Q, 20,
בר •1 'I נעשיכסע פת ר~ P iיכ t-:ס. 30<J
t.<pרערני I$אןו רער נ"ססו,נער האבע Jאלעס בעtבראנט דורר ריא Pןסט אר'
ניסעס אr
ה~בעז ויר איבערועגס ,רריא ז:-.ווי ויי ו~לע t-: Iכהייבע iאום ויר t;:נצוי~גיעסעi
ר iiר כייסtכליכער ,ורעוכער האס כעה~ם א קז D:פיר בוטוי צו רער ~ pמ eאביע ;
אייכפעלע ,הז:ס באלר בעסראכט א סיטעל" ,יא אווי צר יערביריכען !ייער ציע' ;
סיס א שער ,ייעלנע ער האס ביי ויר בעהאט ,האט ער נעשוריבי ה;"רוס;עי~ t;:רען
קאררעביז':ס ב t;:רר ,האס איהם בעבעבו)ן ויי Iנרריזע אריבעי-רז P:אר Jוי' Iשורארuוצ
סאנסעל או iאיז אל' rנעבו,עבען אי Jרער Pאסעועל pע אזו א rריא הייוען ,אר ז קאר
ניס רער Pעכט, ,ל~ r ערכי I$איו יעצס בערעון אזיי פערקו,יערס ,רז:ס ער ררז:וס זיך
ז:בררז:הו ריא אנרערע הז:בע jבעייארנעJ ועו! ער ייז:לס ויר בעזעה! א rא ש Bיע Jעל.
צייס ,ועו Jריזע אומpליירונב איז כעשעהז ,איז זיי רז:ו ניס בעורע iשרעור אויף ערם
לאכרייעב ז:נצו Pוסען פריהער א,ס יענע ,וו"ו ריא 'יייסער האבע! אויף ריא קוס -
טארב'Pעס אר! אויף ריא ניס אויסבעtנרזt:נענע ייעבע Jניס בי!קענס בעה Jז:-.ורי שנ.ל
וייא ריא פרס -בעהער .אלוז ,:אויי באלר וריא ו" ז'י ו"נע Jבעועון הערויס פת ווא,ר,
האבע! ויי זיר אויסבעשטעוט אייף רעס פר"ע Iז:רס ,אןו אלס י t-:ן pיכ~ס איז סיט
ויי iבעב'ייסונב הערויסבע Pיjעס פJר ריא קוסtנארב' Pעס ,האט איהם רער בייסtבליכער
א צייס לאנב אןיפסערקז ( tם \(ננעקיקס ,ארוי יויא ער ייז:כס רונ;ע זיך צו עררם~הנען
ז:-.לסען בעקאבסע 1אןו ב~נרעם וויא ער האס איהם א היבשע ררילע בעסר"(/נ 11$ אן
טעס ,איז ער איהם געל t;:פוע ענסבענע Iסיט t;:פעבע ז:רמס אן Jהאס אןיסנערופעi
טיס א הרינער שסימע " :זייס מיר ויילקז:מעו ,שEב'ן;כעו פיו ריסערש,;tזפט ,מ'r
עהר,יכער ,ז.י:נדססאן רז i :קיכז:ס פJו לא מאבסשא ,ריא בלום אןו ר יא אןי:פערסטע
פןו רעם ז.י:דעל ,ערר !)אבצער א;ו שיץ פזר רעם בערI ,קסע , jערר בחיר פןו אלע
ייאכרערנרע ריטער '! Iמיט ריזע ועורסער האס ער הערומבענימען ריא ל,בקע pנ~ !
; Cו רז i :קיכ\(ט' , jויעלכער האס פיל מי::כ פערייאוכרערןבכ איבער ר~ס וואס דער טאJ
P
איהם אף:-ן אויפעםר ו < t.ם בעסר~כט ,ביז ער האט איהם בעטהז, i: האס בעוז<בט אJו
;ן ר ענר'יר ערר Pעבס או iער הז:ט ויר ניס רועביב בעוואוכיערס איהס דא צי ועה •j
האס רירכאויס בעייז':ס הער I$ב ~' סיינע iפוז פערר אןו א,ס רער בייססל,נרע האס
עס ניט בעיוז:לס עריל~ו ,jVהאס ר P II$יכ I;tט נעוז:בט : :וז:ז>" מיך ראו ,עnרר
,י צעבציאס ,רעו עס Bאסט ניט ,רז:ס איר וז ':רייטען ,ייעהרענר אזא עחרייירייבער
מא jיייא איהר בע nס צןפיס 11
"ני' , Iאיף רעו ,אייר ני~ים ארפן ביס ל~ו \lו הערזזנשסייבע II:,האט בעזאב L
ערי נייסםל,כער" .וזזל < t.ייער גנעייבקייט בליינ J/אויפ'ן פערר ,רען אויף א'יע ר
אוי ~בענטיינור ,ןןס,כי~ סח~:נ iJ1 רבעםסע ריא איוף איהר e
קר י ענס" ערר טהום
ו
: ליצעבצי~ס נעפךעבס ערך חאס א"ערך ויא חאס ב~יו נעקעבם עבספעח,
~כ" '1ויעובע! קענינךייו :פעפעחכס ~ייער בכעייבקייס ,י~ס סיר !ע'~ו בעה! ? ועוJ
סיק~· קעני;ך"ך רעם כ 11$ t:עות בעחס א"1Iך ך"וע איך חאב ניס Pיי jשסאך Pע j
'.:ו ·jI$Pיע~ ,זוי רסו יזזס "!,ו סיירע jאיו Iנעךשסעח ס' 1שועבס אויף Pעכיביי
ר"בען·~
נ~ר העו,ן ס' r "עי, נעו I$נס : אןר האס ייאונp ויא האס םעושס~בןע ערם
יעס ,וועובער איו ב I$ר עסוואס סע;וך אלס הונערוס סIIב וייוע וו"ס פjר ערם קע-
ניבר"ר םןר א"ער העולי p.::ייס.יו
רערברייבט סיין ציעל ,נעסל,ו צו ועח Jערם הערר! י P il$יב~ס פוז לא ס ( tכסי:נא,
פןו ייעלבענ'ס בךויסען כ I$מעז איך חאב נעהערס ~ווי ב~לר וויא איו האב בעשסעלס
וואס יז<ס האס סיך בעוואוינען איחם אוי!ב- ~כיעז I וכיי; פוס אויף רעם בארען Iבו iשD
זאך בערעבסע סייז אבצוtכךויעז צו ז"ן בכארע אןו ציוו בע Jאום סיו איבעוצובעבע ן
.,בעגו,ב בעבו,ב בכעריבעס פר"ל" ." jח~ ס בעוז:ב t:י~P Jיכז<ס ; "חעךס איוף
~ iIוירא עחךל,ך איי \lך סי ,צו ריח'ס}ון ,רען איר האב פיינר יערע ארס פוז ח;יפה ;
אויער .איך Pע! אייי פJר רעסס- ס' r צויע Pעטב זיי , jבעלייייבע ן י "1I$אועלב;; רייר
חעוי"~קייס " 0ניס ,ייא, סיי איו בעו r ייעבוע סערויבעח ,בבעריבעס פרייל ,r ,ראס
ןעול:.ע אור חאב I$יעך איר חאב כיט .ורעט ביז צום לעצסען אסהים פןו מ' rועבןע
רער ציים, אינערל I$ו jll ו' rנע~ eפערס צו אייער ייעכסס .סיר וועלט Iראס ~נער
ייונ: אr אןר איו :פעמ יעם חעךר jל,צ' Vבצי~ט טיר צי ערצ:נחלע iוי I$ס איחם חאם
ופr ייעכעך אק ~ ' 1lכייבס בע Pלייערס ,ראם איך ~הi א"'כו~ו:ע נעכענןעד בעםיחרס
ןואובער.ןרIJ n
'יבער ימר
•. יכאס .פיר רא P i געשיכסע פ;ר 30li
וואיסס קיי! אבעור וכ'סעל ~לס צו '::ערב~רבע iוי' jבעויכס סיס ביירע העבר אזי האם
בעpל~גס ,ראס ריא פערפלוכסע בעםס'ע חאס איחם ב"ער באקע iצישל~כע~ ' iלם
ר~ן קיכ~ס האס ס"" פזי ועם נעו'כס פת רעם נעפ~לענעם שס t.tל-וכ"ססער בעוי! in
'יעב1:ן ם'עלע ה ~ I$ר פןר א ב~רר זזהן :פאPזע אזי I$ח! בללס ,האס ער או'סכערופען :
" 3ז:ס ז~ל שסוכר וק יו I$ס פיר א ויאינרער! ער האס איחם ערם ב I$רי פןנ ויא
נאPען ~ו'ף נלאס vnרI$ננעניעסן~ .ו'ף חיא ~ בארבער ויI$לס איהם ~בנער~·
'·,ס·יו
אלס ערר נייםס'יכער האס בעזבערקס ,ו I$ס זיין tct,eן איז נעייען אז נעפ~הו
עגסער pס צי ייערע ,1האס ער נעשייינר נעכ~ eס ערם ב~רר ,איו רערוכ'ס צועכל ( tפען
צי וכ"םסער ניק I$לאס -ייעככער האס נאר r'tctנעשריען -האס ויי! נעויכס נעה~לסען
ו;זננענינרעז ערם נארר אח האס האס איחם יייערער צו ויין :פריםס, צונעסעהרס
אזי ערר שטא"ל I$בנעסריסע iציר'P ב רר האס ער tct יייע רער חערייפכעועצtב רעם
רז:ן קיבאס פריחער ; אויי בעוינר וי'א איI מיוםסעך איז יייערער בעייען אויי בערריב
אוז ערריבער בעועוז ביס ייעניב פערייארבדערס אין ער האס רעם ב"ססליכע Jכעבעסען,
ער ז ( , t,איחם ביי נעלעבעבהייס אייסוערנען ריוע Iצויבער ,יייי' ער האס כעסיינס,
ראם ,יי Jייורקובנ קען ו"ן בוtב ביס נ~ר אייף :פערר "'א 1נז:ר אויף אברערע ואכע! אייך ;
רע iעם איו קלז:ר ,ר I$ס א בזזרר Pען ניס הערז:בנעהן ,ייאר עס ז I$ל ניס ק~'עסשןv
דיא סז:ררע אiי ריא ,יפען ,אזי אויי ןןיא יווע ויינען וייערער נעוונר נעיי I$רע ,jוכיוען
"אויי אוו עם סא pעII, נאך אכעררע ואכע Jאייך ראדירף קענען נעהיילו .::רעועד,j
ייזיס נעז~נס עדר נייסס'יכער אזי האט איחם םערי~ eרז:כjע ביי ערר ערססער נרו
לג:נעכחייס איחם אוי Cצילערכען ראס בעהייסביס.
עס! האס וצעס זtבכעסאכtב ,ר~ס ערר כייסס'יכער ו I$ל ר"סןע צרערםס אין
,יך ר ערב I$ך ב"סע Jסיס ריא ביירע אנעררע ,ב rויי ייעלע! זtנPיןעם אין שענ,P
וועלנע איז נאך נעיער jציייי סייל יוייט ,אלס רז p i :יכ~ס ,ריא טריבצעסי! אוו דער
"י= Oםל,כעי האבע! יעצס נעריסע! אזי ריא tctכרערע דריי P ,ארערכי , I$ערך בארבער
אjו ISDכtבש t$ויינע! 'עבע iו'י נעב ttכבעז צופים ,האס ר P it$יכ t$ס בעז I$נס צי רער
&ריכצJ/ס' t.<" : jייער חןיכקייס ,ננערינע Bריכעצסין ,ו~ל אןנו יעצס פיהרען ייארחr
~ירח ןין''".o
oיg כוי ,1 בעשינסע פjו יזtן Pיבזtס,
זע ,,..,אלזז N ,tהאס נעענרנס ערר נייססל·כ:ר" ,וייגען נעיער iירא וייסע,
ו :עלכע האכןע איכו כערייכס ,אור נזtס עסנ א rוי rכ ( t.רסהער\ינPייס ם"צרעחןנו נחם
ו'ביער ,יעו,בער חאס ז\ו כערפי-ס פזו זייער םערי\ענסער שםוזtף~.
~~
"
•1 קיכ~ס .מר ר~i נשעיכסע פןר 608
"ראס קןע איך < t.יייז ו~נען סיס וועבינע ווערסער',ן הא t:נעעבספער:כ Vו
נ'יססל,בער ; "דען איחר סתס יי Iסעז ,ננערינער הערר !ז;tר קיכז:פ ,רז:ס איך כיז סיפ
סייססער ביקז:ל~ם ,אובעוןר נוסןע פרייבר או iב~רבער .נענ~נכ iilנ~ך סעיייללע .באן
א סיסע נעלר ,וועלבע איו סיר חעריבערנעשיקס בעוו~רעז פjר א פערוי~נרסעז .ייז:פ
איו סי ' tפיעלע י~הרעז ציויק נעגזtננע jב~דן אינריע ... jא נישקז:שערינע סוסע איי ף
נאסכית .עדז עס חאנרעלןכ ויך אים ביס יערבינער אלס ועבצינ סויועגר פולע Bיאס·
טער! ...אלם יסר ויינע~ Jכער בעבסע Jגעקועם iרוךר ריזע גענעגר ויינע! אינו בע·
פאלען פיער נאסעב-רויבער אןר ה~בע iפןר אונו אוערננערייבס אלעם ,אפילי ריא בערר,
אויי ראס ערר בארכער איו נעייע; כעבייסהינס ז:נצוסחז i :א פאלשע Iב~רר; אןר
אייך ריוען יוננען וכ~ -ער ה t$ס זtבכעיויעזעז אויף ק~ררעבי~' - iהאכע! ויי אוזי
או ריא רויבער, ערר גאנעצר נענ' lני, אr ו I$נס שעהבםסע עררכיי איו ,ראס עםJ
יערלכע ויינע! אינו כעפאלע! , 1ייבע! קאס~רושביקעם ,יועכבע ויינע; כעםס איוף דעם
ועלכיגען t$רס נעפר"ס נעיוז:רע 1פןר א וכאן ,ייעלכער איו אןוי הטוייש ,ראס ער
האס ניס קיקענרינ אויף רעם ק I;Cסיסאר אןר יי~נמ-אן ויי אלעסע! וייו אןו פרי
צייייפעל ויי! א וכשיבעבער \ I,יער אוא t$ה j רער ר~וינער וכענש רסו נעסאכtב,
נרייסער ייננ tfסש ןריא ויי~ ,רער א סענש I$ה Iא העוץ אiי ז:ה' א בעוויסעז ,ייייל
ער הא t:נעשיקס א ייאלף אובסער שעםסען ,א פוקס אינסער היחנער אה א פליענ
קעבינ אןר ה Vרשער, !י r ער אי! נענעז ער שסערוכ ייא נערעכסינקייס, איף האבי.ב
נעועעצ יסס עדם ייז:ס ער בעהוכס ~ייענ נערעכוכעססע ןער ער שסרייס נענען וייגע
ריא הענר פוז קאס t$רבע אןר רייבס אוייענ ריא רוחע פןר דער היילינער ברייער
שאפס ,וערוכע איו וייס פיעלע יאחרע! נעשו~םע lרוהינ ; מיט אייז יי I$רס ,ער
חאס כענאננןע א סחאןכ ,ייעלכע איו שערליך פיר ויי! נשסח אןר ניס ניס פיר
ניףU . וייי
םאכסשז tהאם ערם בייססליבןע אזי רעם כארכער עצרעהלס ידא נעשיכסע
רנעססער הערליבקייןכ ו'r חערר האס סיס דכ t:ייא Pאסזtרושניקעס ,יערלכע ו'r
נעכראכס צי שסאנעד ,אןר עדריכער האס עדר ליעצכציא:כ נענצוס ייא נעלעגענהיים
יאp iיכ~ס( צו טועון א ,עקציע ,אום צו ועחו ייאם ער ויעס עדרצי ואנען I$יעי
יעם פןר יי I$רס עיעדן יכאס האס כיי יא p i חיא ער יערס ו'ו עדרביי בענעחעם!.
יניססל,כוע נ J/כעיסע 1ויי Jפארב ,ער האס אכער ביס בעוואנס צו בענען צי עםר llPז,
ער אזי ראס בעוועו רער כעפרייער פןר יד:ו) כראוער לייסע. י "f
311 .1 כעשיכסע פון ר~ן ק·כ~ס .ביד
יזז בעויכם • רןע ראס בעPןע ,יערלכעס אין נ~ר וי!' סייכיננ נ " t$ו ; Vיערו סאסנוינ~יס
חיסעל ,איז נאך נעח~ננןע אויף ויז ו~סעל ,אים עס צי ל~זע 1אויסכעסעדן פןר ריא
pלע , 9יער,כע עדד pאס~דשוכי pחאס איחם )רעס כעקען( נענעכען.
שוו~כV ריא קלונע אjו נייססו'ינע ר~רזזסחעא ,וועלנע האס שו rעדי Pעכס ריא
וייס פjו רעם דיסער אןר האס כעעמד Pס ,ראס אויסעד סאכtנשז:י P .ע jיערעועד סיס
איחם סדייכע 1שמאס ,חאס ניס נעוו~'ס :פל"כען צווי ,Pאןר אלס ויא האס נעועה!.
"העדו ויטער ,אידן r
ראס עד איו נעוער iאווי א כעס ,חאס ויא צו איחם כעז~נס :
נעס אייעד נכעריכ Pייס ויך צי ערדס~חכען ~ iר !lם פעו'y!! Cרכע , Jוועלנ IIס איהד
האס "סד בעסtיtכס ,לוים ווע'כע jאיהו ~,וםס אייך ניס העוייב,זjI :ע א' jקיי jאגרער
אכעכסיעיד ,עס עמכ זיך ו' rיייא נויסהיב .לז:וס ~כ אייעד צ~ו ' iרעו ןןע iרער הערר
ליצענציאס יי~לס בעייאיסס ,ר~ס ריא pאס~דזשניקעס חאנעו צי פערדאכקען וייער
בעפרייאוכנ ירוע Jעמכסיבען I$רם ,יואלס עד ליעכער רר" סז:ל נעי';:ז;:ע jזייי סןי,
אזי רריי ס~ל נעכיסע Jויין צוננ ,אייעדר עד יי ' I$ס ו~ני~ jא יי t;:רס ,ועו;וכעס :' Iז
Pעכעו אייער נכעריכקייס סאכעt iיtויי איכצופריעערן" .
"יע ,ר~ס שווער איך אוי,ך" האס בעוז:כס רעד בייסטליכעד'" ,יענער ייז:לס
א' iסייגע בא Pע -1כאררען או'םבי!פל p,סII .
"איד יףל שו"יכע ,:בכערינע eריכצןנס'I,iן הא t.בעוז:כס ר~P Jיכז:ם" ,אjו ער
שיין אייפבעפ'אסס אין סיין כריסס j האס שס' ען עדם נערעכסע iצ~ה ,ייע'כער P
איך וריל סיר פערהאלסiע שסיל און דוהיכ נגיו אי:ן ייעל אייד ח~כע jבעסח!;(ו ,וו~ס
אי ,חא:פ אייך פערש Bדז:כעו .ז:נעד אלס כעלויכינב סיר סיין יייל,בקייס אייך צו
אי! ייז:ס וז:בע, i עררייירער ,סיר צי ריעכעו כעס איד אייך ,יעוו רזיזס איו אייד ניס
eער Iז:כי~ , i אייער ניסע כעשסעחס אjו יעור ,יי,tזס אiי פJו ייז:ס פיר א jארט וייכזע ריא
פJו ייעלכע איד ראדף פיד איי ,ויכען םערכיסיגונב איז כעחעם iואכע".
"ראס וער' איך בעזו סחאו ",האס בעענספערס ר,tזדז:סהעא" ,ווע Jאיי"ו איו
בע' Cיכסע lI.j כיס לאנניייי'ינ אףסציהערע jקלאנע iאןז איבנל,קליכע
"חרכאףס כיס u ,ס' rננעירנעס פויילj,יי האס סעחיכערס רז P i :יכאס ,אjו
רעם סאל Iז:לס איחר סיד אכע אייסהערעJ "א r רז:רז:סהעא האס בעבעספערס :
סיס אן אויפעםדקיאסען אועיד .י
אזר רעד כארכער, יייא ויא האס ראס בעו~נס וייכע iצינ VנאננעP i
ארערכי!;(
יףיל זיי ויינןע בעןןעו כייניערינ צי יייסע , iייאס פיר א כעי~יכםע ריא ) jלןנע ר~ר~םהן; a.c
הערר כעוםנןע "r ייי! :טדעצה)ע~ ,אןר אירר ס~כסש,tז ,ייעלנ}ור האס ויך עבן; \ jןיא
איי כ~כםער ייו!. ר:זנס ויי כעהענס J/ו צוכערוPם; ,. 8דינעצסr נ.עםיושס איברע ירא
1 עבtכי;:·.':נ פי :ך~ iקיג~ס .ר\ג:: B1n
ק~eילעזפ .80
1'1 tיחבyז;ם זיר פןר ונח ""תער אריIכIכ Iחררנג Iכרן עדר ס.:יnענעי י,ו'I tפחעtl ,lfיח יידייו f'I
"בדעוע "נגעבעיס.ע ארן ייםזו \1בIפע י"כןע.
ז~ל ויד בעדענ!, Pע וואס עד םהוס jעם יואלס נעווע i
זינר זיי צי בעפרווןע ,ווייל ווו זיינע iאלע פעדאיר (t
"רוא נאדישעי ק~ם נ האס בעוזזנס ד~ן קיכאם" ,וואס האס א וואנרערנרעי
ד'טעד ויך צו בעקיסעזי ,אוי::ג ריא גויסה·ל"יעניע ,נעקייםעסע או! בעדדיPסע,
ר\ע:ונע בענעבבןע איהם ,וייגעז צו ייזעז אוננליק בע Pיסען דודך דעבס אדעי אונדכJfס '1
!יין פל·כס בעי::םעהtב נאר יעיק זיי אלס נויסח-בעיידפסינע צו קוסען צו הילף אזי
צו Pוקע jאריף וייערע ליידעז ,ניס אויף !ייעער שלעבסע םחזי:םעז .אייז האב נעסראפעז
א Pאםפאכיע אונכ'י Pליכע אזי האב בעסחI$ן פיר זיי וו I$ס סייו נ!ערוף האס פו jכיר
יאנענע, i ייעד עס האס עסוו~ס אןר ! 11$ געפ א יךערס ,אJו ווייסעד נעחס סיך נים
;~ז אי,ך יסס אלעד אכטונג פאד ערר בייססו,כעד ווידרע פיו ערם חעיjד נייססל.כען
אןר ויז נעעחדםער VBרזא! ,ראס רעד פעדשסעחס וועניב ,יי I$ס דיסעשדאפם איז אןר
ז~בם 'יבעז דןיא א ססןד אזי א שלעכםעד יונג ,אןו ראס ייול איך איחם אזיו בעכיו
ייחא עסבל,י בעוו" זע ז סיס סי' jשווערד.ון סיס יווע יעררסער האס ער זיר נעועצם
VDםם אז "יא שם"נ·~ייועכילאף פון זי' iפעדר אןר חאם ו' rהיסעל נעש t$Bרס איוי
)/13 .1 געשיכס.ס פי; ז~'! tיכאס .בךר
---~------------------
דיז;ע Sינקם ס\:,ה סיי! א' j ארי" אוא ארכנל p,ויכע !כערביכרכונ ביס אייגבעה! ; אוו
!כ I$סער בעהאס !כ~כק (; Iטס jרעכס ,רע! עס איז סיר ב (; Iר ניס ~"בנעפא'ען דיוע iריעו
ער סעב וידו !"ו אורי ברריס אר! אובבעה"ער ,רר"ם~ר ה"ראtבהע, j ~דן;ר אן אברעזי צר
האב איר ס' rם~סער בעז~בס ,רער Jאיך י'על ועהן כ~ך ;"ו סריד! ,:דז:ס Bאכדא-
פילאבד~ פ~'ס הטריז א' jייסז כאבר ,ו~ל איך סיר ביס אויפה~לtבע; ארן איהם ו' r
איך ':::ו איהם סיז רעדיייערר ,ר ...יו איר Pע jייסר ראחרך כ~ר ברייבנע iשאעדר ;
קעכיובייר אייעננעב:ון סיס' jניסןע .עןכ ,,,רעו iאיז ר , ...פערהיסע Iרעם סרירס ארו ך 1.ם
איכסערנאגב פת ייסינע רבסע ארכסערסהאבע •jי'"ל איר ב rכיס אז שסאנד סיר Yר
c:rסע'ע jנעבןע רער סייפוש-ער סאכס םזר רעם ריעו ; ר~ס איר )~ו בלייך סיס
אייבינע פין ייסיבע ל"סע נען !iבאך שפאביען ,יואר איך ןןע~ נעפינ JVהיכף א' jס" j
נז:-בצעi נריסה ביי א יי~כרערכרע jריסער ,ייזtס ויין ב~סע jאיו בעקא;ס איבער ריוע!
ואכר ,אח ןרעוכער חייסס ,ויע! איך חאב ק" jסערת ביס ,ר~ iזsצזזס) IIרעי ב"טcי(
I$רער ר jl$כינזtסע )בעהאPסעס פכ"ש('.ן
נעוזtנ t: "ער האם בערסוס וזtכע! ר~ jקיכ (; Iסע ,נכערינעס פיייל" ," jהאס
סאבסש~ ,ירןעוכער רזערם אןיר ~בנערן!כוע רער ריסער פק רער סרייעריבער בע-
שםאלם".
האס בעעבסםערם ר~ר( t,םהז" ,wאין "יא ער האס נעו~:ס, רטכס41, "נאבץ
רער רעכסער ו"ס ארבסער אח א'j "ארקם סיס א ס I$בעןר געויכס אr איו ער הריך
רעם ,ינקע! אrסעל I$ערר רI$רםען העררם האס ער א פריינעם פלעק בעייאקםן;ן סיס
ה . I$ר~ II הארסע
אום ר P II$יכ(; Iס האם ראס בעהעיס ,האס ער בעו~כס צר ויין שילריטרעבער :
"קרם אהער אjר העלף סיר ,סיך ( Iריס yו~יעהע S ,iר"בר םאכסי~~ ,ארס צי ועה . jאןיכ
אי ,ב rערר ריסעו ,פןו רעווכ;ע רער קכרנער קעכיכ האט נביא י ת נן;ז t:נס1',
"ייארים רזיל איעיר בנערינ Pייס ויר אריסYיעהע ,"jהאס נעפרעבס ו:::ר -\'t
םהעא.
"ארס צר זעה! ,אייב איר האב ערם םכע , Pםןו רועלכעז אייער פאסער ה~ ס
pיכ~ם. ר II$ בערערס ",האם נעעכסםערס
"רען איך םאכםיi 1$t: "~ריםםה (t,ו זי ,ירעם כים כריטהיב ""!,ו ה ( t,ס נעוזtנס
וייים ,ראס איעיר בכעדיכ'Pיס האט אוא פלעק אריפ' ,סיסע Jרר!,Pע א יציכעי ,ר~ס
איהר וייס א שס~רקער אןו העורש-ער טא u·I
האס בעז I$בס ר I$ך~סהעא" ,אז.טער פ ר 'יבך ך~ךף דב!גי א בענר,בIJ "יזtם איו
אjר י.jער ר fר קעל~ ::..יז נ\(י \'(,ר כאנס עם ביס אריס זיד נימ נערב' אתםעחכוjע,
•1 נעשיכםע פח דאן pינ~tכ ,כין 312
זיא האס ויך צורעכט נעמ~כס איו איהר (\ו t:על אוי ויר אויסכעהוסס ,האס זיא
~ננעהויבעו סיס פיעל ח jאיהר ערצעהלובנ ~ווי :
איז •• 11 , "פריהער םאר .סע'~ ס"בע העררע , jסוז איך וז:נע ,jראס ס"ו כז:סי~ו
ד t$האט ויא זיף ז:ננעשםעלם אז אויכענבל .'!,ווייל זיא האס ויר ביס רערמ\(חנtכ
~ו ערם נ t$טען ,יועלנןע דער בייסם,ינער האט איהר כענעכעו ,רער נ"סtכל,ני~ר איז
אבער ",כ "Iבעווע iב'י ערר ה~בד אלס ער האם כעמ vר Pט יו~ס ר~ האם כעפעהלם.
"עס איז ק' יואונרער בים II,האס ער נעז~כט If ,רזtס אייער הוינקייס איו צומישס ער r
צעהלעבירב אייער סרייעריבעס שיק,1ל~ רע Jראס ז'ע Jמאננמ~ל אווי שו~אר מאנע i
דזזם נערעכסביס פJו ירא ,וועלנע עס בעפאלט ,רזזס ו" פערנעסע jו" 1:ר א"כענעם
ב t$עם , jוויא עס איו יעצם יער פאל סיס א"ער ערחאנענחייס ,וואס איחר נערענקם
ביט ,ראס איהר וייס ריא Bריבצעס'ן םון ס'~ pמיקז;:א ,ריא ריכ ' t:ינז lיורשסע פי Jערם
nאט <.ז Bז:ז:ר כעוובדע בליונע אויבען ,קו ~ pער ר~ר איסער פJו ניי;" Pס וגים ויי
קרום ,אים אויף ~לעטען ,יעו,נע ער קי Pס , jl$ז:כי'"צוו /Sרפען א שרע Pאוו א
ראס יוזעי רועז ,אורי כא" האט נ lIוואוסם, איך, ז_tזב מ"ו פאסער, ;- סורא
וזרא ער ויעס ערפ~הערן ,ר~ס איך יעול ייערען א יח וסה כויס אזא נרןיסער סאכ t:
אז ים 'אבר ,ועוס פjו סור אלעס איעוננעהס' itא jlו.ר lס מיר א:י:ילו ניט אינע"\;כז:זזע r
" pליז רערםע' וצם עבסלוופעו · ער האם נעזאבס ,רזזס איר Pעו פערס"ערי ריועס
נ\Mנ Iו Pיוער אי~, ,ז א' nם חייך~םהע I$ 'iכער ער ועהס ,t Dזראויס ,יז:ס איר י.ער;
815 ענשיב~ע פה ר~p Iיב~ם .ביי . 1
"וו t$ס ז~בססו ערצוו ,פריינר ס~כסשז< ? Uחאס בעפערבס רו::ן Pיבוt::כ.
"הערסס ביס וו t$ס רזז נע"ס פ t$ר ? הו::ג ',ttעס דיר ניס פו::ראןיסבעזזtבס ?
ועחססו ,ר t$בע Pודכ tyסיר אויף איי jט I$ל ~ pעגינריי'!) צו ערגיערש אוי ~ pעכינ rצי
הייר~סהעו41 .
"און דער איו א סטזר, "אס נעזאנס ס~נסש ; t$ נ II "אויף באטנות ריכסיג
וועס זיא ניס חייראסהען אווי באלר וויא ער וועס eאנראהי'~רז'tז )פאנר~· עC ווער
םילאבר~';( פערסיב סאבע ! jירא Pעכיני iאיו סיאוס ? איך יו~לס סיר ווינ' Cע , jר~ס
איעלב;; .פל" וזזלע iסיר אושס 9ריככננ iאי' בטס.ןן אי Jביי ריזע וונ:.רסער האס פת
)ייסער פערבנינעז נעבעבע e t.: jז~:ר ' E;Cרוננע jא rרער לופס ,איז צוכעש Bרונבינ,!.
חאט אננענוסען ר~ר~סהעא/ס עיעל פיר'ן ציים או Jהאס זיא בעבעטע ~ jבציחאלסע ;
ער איז ב Vפאלע jפאר איהר אויף ריא Pגיע אזי האם איהר בעיוז':ס jכיסע jריא העבר
צום צייבע; ,י ( I,ס ער אנעיקעבס ויא אלס קעביב' jאח הערwיער' • j
ויער פןר ריא הערישססעהעברע ווו::לס זיך בעקענס איינהאלםע iפין לאכינ.ד,
צוועחעכריג איעלב] .רווכהיי:tבען פןז רעם הערJר או Jאיעלבי~ נאריש Pייסען פוז רעם
ריא האבר אזי האם פVרי::םך~בי~; איהס ר < tר t.tםהע~ האס איהם נעכ 1:כ j1I רי ענער 1
צו סאבע :פיר איינעם פח ירא ברייסע ארי!"לל"ס פו iאיהר קעביגרייך ,אווי באלך
יויא רי~ר היסע:ו יערט סיט איהר סיי;tי i:יעם חסר אןו איהר העלפע iצו קריבע iאיהר
האס איהר ראםיר נעראבקס חיס אועלבע ווערםער ,רז:ס אלע סאבסש t$ אק לאנר ;
הזזנע iראריכער יויערער בעוסזIב לאבעi
האס י~רז:סהע~ "ייכער נעי t$נס" ,איז !"ס נעי:ביכסי, העררעוJI, "רז:ס ,סייבע
'« jאיך הזtב אייך נ I$י בזזיז צי יז:נע; ,ראס פח אגע וכייבע ,ייסע ,יערכב ג ~~יך האב
פןר ס"ו לאבר סוסנעביסע iסיך צי נענלי-סע , iא י ז סיר בזזך ~ tיבע-,געכליעבען רי l/iר
אייבציבער שסאל· " cםט 1fר סיס' jכזזרר ,ווייל ריא אלע אבר Vרע וייב iVאווכ;\ p'.יסען
אז א 'י t.רע pליבע iשסירם ,וערלבער איז אובז אי~ער E:א;ע iביס ןןייס פjו האפע •jער
א' jא:וי איז או jאיר ה~כע iו יר נערעטעס יויא רוריג ( tנם אייף צי " iבערםער ;
סי rב~כצעס לעבעו א Pייס פו iלויטער יואונדער אזי נע E:עהרל,בע :גאסירןנ;ע , iוייא
ערצעהום אוןי ביט ז~ננi: אייך איינינע אייז הזזב יעוז אין נעה ערס ; איהר ה~ט
זאלט איהר רער' j עךצעהכ',il בעראר~ם האב איך יויא ~ררביכנ, אr ריבטיג אjו
בעי1I,',לריבןע רא אןךז~ה ןר.\.לכע רער הערר :ויצן jכציא Cהאט אב;'~;ענע iב",ר ניי' j
< c;1tאכנ פוי ס' rגעשיכטע ,בעסליי ,ר;tי:ס ריא "1: ':;:ברי;ע אןר אוכג Vיי~ה;ליכע >ייקר
שיי~כןע כ<\ רעם זברןן גיי ,עכ ']/וועלבע cיס"הע jויי אויסU .
.1 ננושיננזס שז זr:זז ק'ו.pפ כן; 314
אויב ער נעפינט ויר אויפ'ן אייכעל ~דען אוי!)'ן רוקען ,דען עם איו י~ר פון ערם
וע'יבינען וייב און נעו\יס ה!ןזט מיין פ~םער דיכטיג גערט~ E:ען ,און איר ד~ב אויר
יי~ם איר ה~ב סיר בעויענ"עט צו דעם iןוערן ד~ן קיכ!ןזט ,וועלנעי ריכטיב כעסחtכ,1:
איו בעוויס דער tשן ,פוז )ועלכעז טיין פ!ןזtכער ה~ט בערעדם ,ווייל ,די בעשדייבונכ
פין ויין בעויכט שטיטט ריכטינ סיtכ רעם נךןיסען רוף ,וועלנען דיווע ריטוע ר~ט
דעז ווי ג~ איר ה~נ ס~נטש~ ; ביט נ~ר איז ש~ניען ג~ך אויר אין גאנץ לIב
בעואבדעס איז ~םוב~ ה~ איר שןין ~רזי פעוו נעהערט פון ויינע נרויםע טהאטען,
דכ$ם סייז הועץ י I$Jט טיר בל,יך בעו~בט~ ,ו ד~ם מוו ויין זען ועלניגעך ,ן.ועוכעז
איר וור,
רענ~ ,,,ננעדייעם E:רייוייז'י ,איו איחר ר~ז קיכ ttט חועייככעפאלעז אין ריא
ר!$רטען ~סוב, tt רייד" ,ייי אווי ה~ט אייער וע iא.נענהייט בYעעבט לארבען אין
איו רtכ:ר ג!ןזר ניט~ קיין ד~פעז "~
"די ננעריבע פריבצעסין" ,ה~tכ נעו t$נט דער נייסtכליכוע ,איידעך דוt~$Iכהע~
ה t$ט נtכ:ר געקענט ענפtכוען" ,וויל ו~בע! ,ד< ttס t$סונ ) tאיו נעווע! רער ועסטער
,כ:tי~ וואו וי ט~ ,פן! אייר נעהערtכ עררען.~ ,נדעם \ןי וי ה ttט געלאנדעט ג<ין
ס.tזל ", tsנl).
"א jןי הtכ:נ איר tכ j;tsע כעסיינט ",ה t ttכ בעענtכפערtכ ר t$ר l. t$עtהנt
וrז~ל "אזן אוןי ל t$וט ויר עם פר.עשטעהז" ,ה!ןזט נעז!ןזנט רען גייסטליכעך;
אייער 'נ) tיעםסעט נ~ר ל~וען "ייטעך ערעצהלען",
"איר ה~ב ~ןייטער ני t:צזו~בען" ,ה ttט נעעכט~ועט ר~ר ttטהע~~" ,לס ר~ס
ס"ן '~יקז ! tל איז סיך עגדליך נעיוען אווי גוט ,ך~ס איך הtכ:ב רעם בכעךיכען העךרן
!~ר ב::!?tיק נעכובען און ר~ס איך רעכען מיך שוין וויעררע פיר רי קעכיניו אזן
הערשעריז פו! סיי! קענינרייר; רען ויין העפליכקייט אוו וייו הויר .tזדעליגער זין
ה I$ט מיר פער";':פ~-נען "ביר ב t$בצזכעהן ,ווארהין איך יוע'; אי"':ם ·פי;-ייען ,נעמ;ייף
סיט רעם פינםעtנרו נליק ,אום איהם צו בוווו נעגע! רעם ריעז פ~ד ) tפיל ) tברIi-
וועלכער יענער ה~ס פןן מיר טויךסען אין נייר צורי:ינצי,עבען סוו iקעני"'\)ייר,
א~ועקגעריםען טיס אונערכט .ר~ם ) tעום ורעט פונקט פור 9וכקtב ןע~ילtנ \וערען,
א יימ; -:דע C א~ i ורייל סיי! -נוטער פ~טעך טי;~קויד ר~tכ סג :פ t$ראייכגעי~נט;
ה t t$נ עד נז$י=ז סינרלי' "=iואן ~ריפס~ור אין דער בדיכושער און כאלרעא"~.-ע ':נאפר
ו-.ועיכע אי ,העס~'''.ג'ב :ביט-אי:ע";עו } tזע , iר~:כ איך ז"~ו דיוי g i ..ך~::עצייהע·
טען ךיכטעד ,י'ען ער ורעט אןיכנדיי':נען ריזען ריעו ,ןועלען בעבען כיין האנר ,יכיט
גtיהס jךייר tsםען אן iאיהם אי..:ע~בענ:נ! מיין קעניגרייר צובוייך טיט טיין ". .3ן~זד.ג'
M7 בעשיכטע פ:י י~ן ק'כ~ט .ביך •1
נעי'זcו j!lC
ור~,ס נעועו jא שטוסער ,א ר:י;~tפ ~Iעלבינ .קלעפ::' ,ו~י עי האט איהם
צו ערו ערד ; אןר ועון ד t$רזזטהעא יי~לט איהם ניט צינעריפע ,jיאס עד ו~ל איהם
סעהר ב~רנישט ניס טהזcן ,יי \ I:ל ט עו איחם אייפ'ז זeרט בעי~לזcנען ביו טיירט,
( t.קורו-ע Jזcבי~ם;:ק
"דענקסט דוא ,רוא נעס"בעד יובנ /I,האט ער אי'םנערופעז נא i
"אז איך רועל האלטען ריא חענד פערלענט ,את דיא וועסט איין רוסהייט נאך א j
אביערעו בענעה Jאיו או ,ייעל דיו אלץ ראופען פערצייהע t$: 1 iלםם ייו ר~ס נז:ו
ביט איינרעןחן ,ייא נעס"נער מעני~ ,דען ראס ב'סטו בערריס ,וו'יל ייא האסט דיז
צובנ לייו נעל I$וען נענע Jערר אונפערנל"נל,ב/:ר יילצינעא '" ייייסם ייא יען ניט,
רוא בו'ערב·יובנ ,רוא טו'נענ'בסס ,יוא ב~ריוננ ,דאס אחן ערר קראפט ,רועלנע ויא
נ'ט סיי jהאנד ,רוזcלט איך ני t:נעיעו jא'ן שטאבי אפיוו א פל" צי טוייטע ? :רעי,
חא שלאננענ-צינביבער ץל ,ייז:ס מ"נססו ,ייער חאט דיועס Pעכי.ר'י iבעויעכט ?ויער
- קז B :את דיף בעמאנט פיר א טארקיו יעם הערינטערבעהאקס חאט יעם ידעו
-ייען ניט מיס דער אבבעטח~ j דעז דאס אלעס ועח איך א jפיר ' I::ויז נעיcפ.עחז אJו
קראפס פןר יולצ'ב ltVיז ,יועלנע בערי עבט ויך מים סיי~ iרם ס'~ ווערקצי'נ )1'1
איחרע סהאמש Iו'א קעספ t cכ אJו ויענט יירך ס' , iאת א' iלעב באר בובית איהר
זז ריא ניעדערסרעבסיכער חורענ· אוי עךהאלס פ \ fאיחר ועבען או iעקס'םטענ;!,
דיא ביסט ,דוא ,יעווכער ביסס פיז '~טויב אויפנעחייבעז אןביאנקבאר וו'א זיח , j
נערו;tי:רןע צום ראנב פוי א הערר סיס א מיסעל ,בעצאחלםט טי:ב כעסמ Vיוכנש יענער
II Bערו , iI$ררעלכע האס ייר נעציינט אועלכע ייזזהלטהאסען~
;~ -ס ער האס ביס נעהערס אלעס, "ס ( t.בסשזז איו ביס בעיעו iאווי בעטויכט,
"ו~נט נעיטסעלמ הינטער י I$ר~םה ' J.א'ס פער,ך אוי חאס געוזזגם צי ויי Jחערrי :
ס'ר י~ , iהערר ,ועוז איהר 1ייט ביט ענט'Cלאסען צי ה"ראtכהע iר'וע EIרינצעס' , j
איו ראס רע Jביט pל I$ר ,ראס א'חר ייעט דאס קענינר"ף בימ בעקיסע; '/אזו י'ע;
ראס זאל ביס נע' Cעהע , iוי~ס פיר א יי~הלטחאטע jקענט א'הר ס'ר דא! טחא! ו
~ט ראס איו ,ויענ' ' lיי~ס איך בי!קל~ב סיר ,הייראטה J:ס יז:ך ~הן צער·ג.סז:נ·עס
ד'א פr י'וע קעכ'ני! ,יי"ל סיר חאגע; ' Iא ' Cיז אייכמזז' ~,ר ~וזי וויא ו'א ייז:לס
ייא~-:ענס העראבנעפ~יע ,iאח באכהע -קענס איהר וויעיער פי ' iרע iא"ער ל,עבע סיס
ועילנע אכףנ.רע קעביבנ,: באך נעפ'בעי דע -וועלט P
ע' אי ; דע; סj1: רןוציכע (' t.ז ;
יואס זזנבעטרעפם '::עהנה"ט ,ןו'ל א'ך מיך א' jערם האג!ע בעהאס rיעבס-יייונער,
כ"רגו ז"בnו "1 םנ"; ':עס סיר ,ראס צן .:נ;'~, i: ביס הי~ר"נ'~ ',iע ער; ריא ייאהרהיים
וגוהןע4I . טעה; ,אבוו~הו איך האג ~רי י i " ;:ךל\ציננ:א ' iיינס~ל ביט כV
נעשיכטע פור י~ p jיכ~ט .בוי . 1 A16
האט נעו~נט י < p il,יכ~ט , 1i, "טי rורכןו ,חויכע אור ערה~בענע Bרינצעס'1
וועלעו ניט שןו~ד טאכען אפילו ייא ערנסטע או Jאוננעייעהנ,יכסטע ל"זעו ,ייעלכע
איד יעול אויסשטעה jא rאייער ייעכסט ; אןר טיט יעם נעשטעטינ איד רויעערר
אןו איד שרוער יסט א"ר צו ס~ ,פערש Bרעכע,j
ועו'כעס איו האב אייר נענעבעז,
נעח; ביז ע Pייעלט ,אום אייפצוIרכעז אייער פרעבע; פייכי ,ייעלנזע איר ועול טיט
'tז-ס Iס חילף א;ו טיט טיי Jו<,רם לענען ערם שטו;~cןעצ ק~ eפאר ףא פיס טיט ערר
ש < tרף פוי ייזע Jשייערר ,ו;cביוו;cתל איר קןע עם ניט ו;cברופןU i"P vטעס שועורר ,צו
םערדאבקען ביבטס'; !>ןו Bאססאט~נסע ,ועולכער חאט ב" סיר טיין שייערי ~ייעב·
ייוע לעצטע ייערטער האט ער נעסורסעלט רצוישזע ייא צייהן ,אןר ראi II נענננעט.
הא t.ער נענוטען רעער! הןייו " :אוזי באלר ורא איר ועול רעס ריעז הזtבiע ארעוב·
ייעט איהר סעבעז <!,הט jטיט א"ער נע'עבס אןו אייך צור' Pנעבעבען אייער Pעבינריי, ,
Bערוו; i cיייא אייין ועtט נעפעלע ; :ןער ~וזי ,אננ וויא טיינע נעראנPע iז"נען טיט
Pייז אברער Bערז!,ז! ניט בעשעפסינס ,אווי ,אננ יויא סיינע פערלאבבען ז"בען אויף
' 1" 1אבעורער ניס נעייענרעט אה סיינע נע E:יהv,ן ז"נעו פןר r'pאנרערער ניס
א"נבענןעסז אוי בעםאננע , jאלס ריא יעביבע ,וועלבע .•.טעהר ו~ב אייו ביט ...אויו
לאנג איו מיר ניט טעבליך אפילו א rריא נעראבPע jחחיבה צי האבען ,אפילו ייען
יאס וזיזל ז' rטיט ערם םיונעל פעב·קסII .
סאנםשו j'<,זייב' 11ויוע לעצטע ןיערטער פןר וי rהערןר ,ר,tיtס ער יייל ניט
חייראסחע , jבעייע Jאזוי פערררזtסיג ,ראס ער האט אויסנערופiע סיס צ!,זiי " :אייף
טיי .ע כאטנוח ,אייער גבעריכ Pייט האם ביט י)! rשבל פור א פערר :וויא ,איו דו;cס
וייא ריוע ? Bרינ/1צס 'j ס~נל" .ד~ס איחר צווייפעל t:צי חייראטחע Jטיט אזא חויבער
טייבט איחר ,או ר~ס בלי Pיעוט אייו איעסטום נעשערען ~וא שאץ 'ייא ריוען ?
אין דע iאבוועך פרייליי jרולציב;א שעד>.וער ? כי ,rיי~הרחאפטינ ביט ,אזר בים צום
יע ,ויאחרחאפטינ ,ויא םערריעבט אפי" ניט איהרע שיב- ם"ל האלב אוזי שעה; J
נענד,אן < I,בצו:פיברע ! jיי < I,ס צרם טייועול ועוט פו iרער בראפשא E:ט ריער' lז ,אויף
רעם ייאסעד ! אr ייעובע איך ןו ttךט ,ייעו איהר טייבט צי נע&ינען ,נאשערייען
ה"ראסהעס ,חיירא t:חעט ויא רא א rערם טיייעול' ס נאעס' ,נעהטט ראס ,]' Pבינריי"
אזר טאנס טיו פיר ~ ינאד Pיו ארער וכבער ווע,נעס ייערט אייך א'יין ו<,נבעבז:ט jI1
כאט < ', I,יי ;jז ניט זז 'tףא נאנצ:ג נעשינטע נעחן צים טייייעII :,
ייען ד~ P iיכ <; Iט האט נעחערט אזעלכע לעסטעדכונען נענןס וזי עnשרעrר
רולציבעא ,חאט ער ויר עסהך ניט נע Pענט איינ:ן~לטע ; Iער האט איופנעהויבש
~זיו ירא נוי יז יי~רט, רעעונףנ P ניט נעבעבע, i םאנסש~ ין ור ש Bייו אןו האט
!19 כשעיבטע פי :דזא ·Pבאם .בון ו.
פערש'ערענע א"כצעלכע םונPסע Jיעוכע iרער של,ח ת ,ייע'·כ 1'.ריא האסס אייסנדו
פיהרם ,אזי י'עבע Jרעם עכםפע,ך ייעלבע Jריא האסט ס'ר נעבראנט' .עצם<";" ~ ,
יייא ר~ס כליק האט אונו גענענע Jציים אJו נעלענענהייט ,ו~'םסי כ Iיר כיט פערוז:-נוע
וכיר פערש~פע jרירף אועלכע ( t.ננענעהוכע ענסס P רוא יועלכעס פערבנינע, j ר~ס
נאנריכטעu.j
האס ):ג ו אנס סאנס' Cז; $ "(" tער בכערינ Pייט קע iוכיף פרענ jVיי~ Cאיחר יו'לט,
II
י"א'ר ירעל tcלעס איבערנעבע iאווי נווכ ,יריא איו האב עס א'בערגעכיעזכ ;S ; jנער
בייוII . איו נעס איי,ך וייס ווייסער ניס ~ויי
"יייא PיDזבס רוא צי אז~ נ.יסע '? Iהאס נעפרענס רז:ו קינ~ס.
"ראררם,וו האס נעז~נם סאנסשז" ,:ויייל איר כלייב ,ראס א'ר האב בע Pןעזכן
";יא pלע eוכעהר ןעונעו יעם שסרייס ,יועלנע 1רער סייויעל האם ניס לאנג ציי' ~ען
I
אינז ~ננעוכאבט ,אלס יערכע iרעם ,וי~ס איף האב נע;~:ס נענע iפרייל· !,רולציבעא,
ויע'נע איר ליעב איז פערעהר יריא רעם איבעררעסט פןו א ה"ל,בער eערו < tו -
I$ביי~הל ויא ח I$ס נ I$רכשיס ארזיכס הערום וייו -בלויו ייייל ויא בעהערס צו אייער
ננעידב· Pיס.
"ז I$לםוכ יוכר מעהר ניס רעערו יערבעו רעם ,סאנסשא ,ייעו רווו ה יים איו ריר
,יעב',ו האם כעוזtבס ר P II$יכזtם" ,עוו עס וכאנם טיר פערדראכ .איר האב עס
ריר ר t!,וכ I$לס פערנעבעו ~ iבער ריא "ייסם וי I$ס עס Iוזtבס :בייע זיכר ,נייע
שסר I$ף·וו
אלם זיי האבע Jאזיי נערערס ,הזtבע jויי בעזעה , jראס איוכעצער איז ויי נע Pןעס i
עבסבענען tי(ויף א נרייוע עועל ,ייעלכע Iזיי האבע! ,אלס ער איו בע pי t:ע jבעהעכסער,
כעהאלסע jפיר א ציביינער .ז:בער סאנםש ,I$ייז:ס ויינע אויכען האנע iויר כיס
צינע Pי Pס אויף יעןעו עועל ,וועלבע iער האם עררזען , jiהאס Pי'ם רעם וכענ' Cע:
ועיועהע , jאלס ער ח I$ס א'ן איחם רערPענס ביכעס'ו פו! פאכסאמז:נטע ,און פיז
רעם ציכייכעריס פ~רים האם ער פערשסאכע iערם קנויל פי iויין ע Iעל ; אJו ער האם
כעה~ס רעבס ,רען עס איו יןירקליך נעיוע jויין עועל ,אייף ייעונע; עם האט בעריסען
t.(Bססtזס~נםע ,ועולב!/ר האס ,אים וכע~ I iל איהם ביט ער. Pב j\lאו iא'ם רעם עזעל
צו פערPויפע , jוי'!ן פער Pליירעס א'ם ציכייבער ,ויז:ס ז"ער ' E:Cר~ך איו איה Cבעייע, j
1סיסער ש Bר~ך .ק 'ם האס איהס וריא וכאכנע אכרערע I:.t ,ויי בעPאכס רויא " 1
סאכסשז! יערועתע iאןר יערPעכס ,האס ער אן י סבעשר'ע " :איי רוא ';)ייראק נינע'
םי'ל~ נ ז~' סיר ם' rא"כ;ובסהים ; ל < t,ז סיר ס' rלעבען) ,בנע ס'ר ניס '.1tגחנ זיב
געשינסע פiו ר~ ק·נ~ם .בון •1 818 .
"וויא א~וי !'ענסטי ז~:בען ,ואס ריא תאסט זיא Pייבס,Iז' בים געועתעז ,וחר
פאלשער לעסטערער 1הז:סטי סיר ביט ר t$יעצם פןר איתר בעבד~כט ..
'? I יריעה
"איך ה~ב נעוו~לם ז~נןע II,האס נעו~בט סאנטש , t$יר~ס איך חאב ויא ביפ
אוי' ניס נעסדאכס ,ר~ס איר ו~ל Pעבע iבעסער!'ע Iאיהר שעהבהייס אזי א'רת
ויא סיר אנגז אr נ~כעצן נעכוjעם, ~זיי ,א r P
י:.:עהנע ם'ניר ם'כ!'ס פ'ר 9יכ ס ; tjבער
הא,סען יערניכסטענס אייבסז 'tצי וז:כע ,iיי~ס טיר ק,יטט ת}!רייף אויפ'ן צוכנ".
"ביי אלעס ערס ז' I$םטי רנם ועה ,jיי~ס ריא רערםט ,רעז רער קריב נעהס
אווי לאנב ציס ייאסער " .חא פעדשסעהסס וי~ס איך סייז",
"בוס ,ניט /I,האס נעעכב פ ,רס סאבסשז" ,:גנס 'עבס א ב~ט א rהיעסל א!י
ער ורעס ריכסען ,ייער פןר איבז ב"ןער האט סעתר אבודעכס ,אייב איך ,וועלכער
רער ניט ניס t,( ,עדר איהר ,וערלכער האנרע,ס ניס ניס",
"נעכונ ",תאס נעו~נס ר,Iזר I$סהעא" ,נעהס ,ס~נסשז ,tאוי Pיסס אייער תערח
ריא חאנר או Jנעס איהס איס פערצ'יחוננ ,אין ויייסער ז~לס איהר "' 1ם,Iזרויכס'נ
ס'ס א"ער יליבע iאין שענרjע ,אזי רערט יי"סער נזtר Jישט נענעו ריוער ראסע פןו
~,סזI,ב(\ם יזי ייע'כער איך יו"ס ב I$ר ריא א"נצינע זאי ,ראס אי ,ב' jא'הר
ר·ענער· •1א'בער'נענס פערל ltjס אייך אויף נ,Iזט ,יערס אייך ניס פעהי' I"P iשסעלע,
פק ו~עלכער איחר יועס קעכען 'עבע iוייא א פ'רסס".
סאנסי~ ( t,האס הערI$ננע'~זע iזיז קז D tאין תאס זיז הערזי נע::געטע! ער ז /;Cל
איחס נענען j"lהאבר ,אק עדר האס זיא א' iIס נענענע Iסיס א jערבסםער יםענע
אזי ה~ tט איהס אויר נעבעבע jז' rברנח נאכר vס ,יייא ער האט זיא א קוס נעטהז.i :
ראז האט ער איתס נעהייםע Jער '~ו מ'ט איהס ,Iזנכעהן א ניסע ,פ I$רו'ס ,יו"ל ער
האט אי~ם נעיי ' I$ס עםעס פרענע iאזי ס'ס איחס וי ,רירכרעעו! ייענונ iזעהר וייכט'נע
ו ( tכע ,'.סאכט ':t Cו האס בעפ ( tלבס ,אjר כאכרעם יייא " 1וייגJע יניעד ~ ביסעל נ"~
ם < tנסש~, "וייס ריא ביסס ציריקבעסרjעם, כענא;נןע ,האס ר II$סיכז t: tגעז~בם :
נג.ילענעהנייIכ רד צו נחפנע iאיב'\p אןר r'p ר tC.ב ( 8יר כאך ניס נעהא!; :קיי iציי Q
m .1 נ1/יי:tנטע פ;ר רא :קיכאס .בוי
'" 1.ס איו ז:בער רז tנאך א ואך רטרביי צו בעטערקן:ן ",האס נעו~גס עדר
נייססליכער ; "וועז מען קוקס ניס אויף ריא רומהייסי~ז ,צו וועיבע רעי נועסד
ואכעi ריטער ייערס נעסויעבע iמי Jוי'כע משוגענע קא Bריזעז ,רערס עו פזו אנךערע
אזוי קכונ ,אזי בעיוייוס ,רזtס ער האס אוז p tלזtרעז או iאןיפגע Pלערסען קז , B tראס
ר !,tס ער האס א נעווג;ער פערשם~נר ,ןןען עסז רערס \<:פכיי Pענע ,j iכ'ינער ייעב ניס
P
ר I:tז סיבז:ס וויעעדך פעו נ' Bס א נעשפועך ס'ט האס צייס רעו אונסער
סאנסשז j ':און חאס נעז~נס ז 'ר,ס'tזל" מריינר סאכס t, ItIז אונוערע אלסי~ סטיורעס
ערבעיכ'ס א~ העויינוואופען אין יס פ;ו פערבעסעבחייס א;ו ז I$נ ס'ו יעצס זזחJ
ייאס האו :ויא מעורו~ס :וואו ,ןריא אזי יעו Jה~ססי יווציבעא' jנעסוזtפען ?
יי~ס כעמאכס '/ייז:ס חז:ססו איחד נעו(;Iבס ? יוו::ס חאס ויא ריר בעענסםערס ?
וועו האט פיו א בעזיכס האס זיא נעס Io.כ ,t:וו \lו ויא ה~ס נעלעוע :סיי! בר'עף '1
ריועJ ריר איהם איבעובעשריע:פען ? קויץ ,וז;נ סיר אלעס ,ייאס פ'ר סיך איו אין
פאל נןיסהינ צי \1יסעי ,צי פיענע JאJו צו ערם ארשע ,:ניס צייענ 1.Iכרינ $:יער אויייס
~עושןןייכעכרינ קיז פוייד אןר ביס טראכסעכריב קיי Jואך אום צו פעונועסעןו סייj
ואך אןס ויא ביס שוואר צו סאכעזu .
.הער,ך" האס נעזזtגס iנאגסשז" .tווע iאיר וזtל זאכiע עדם א'כח ,האס סיו
יעם בייעף Pייבער ניס איבערנ' 1שויעבע , jיוייל איר האב ביי סיר בזזר pיין בויעף
ניס בעה~ u.t:
"יע; ראס כזtסיצ"בור ,איו "רז:ס איו ויכסיב ",האס נעןI:tנtנ דא P iיכזtס ;
וון.לנע; איר הז:ב איהם אויפנעשריעבע , iהאב איך ציייי סענ כאך ריי; רייוע נעפיבען
איך האב ניס נעייאוסס, ראס האם סיר ועהר כ-יר נעטהאן ,ווייל ייאס ביי טי.ר
וייא רוא ייעסט אנהייכען יiעו יוא יעוסס rיtנע iאהז א נריעף iאןר איר ה~ב אל·ו
אז רוא ייעסס ,יך אוסקעהיע; צדר' Pאןו ,בא" וויא ריא ייעסט יויו נע::ראב t:
הערוסזעה; ,רז:ס יוא האסס איהם ניס ביי ריר",
"ראס ייאכס אייי נעשעהז ",האס נעעכספערט סאבס' Cזז" ,ייןו איך יי~לוכ
ב;עריב ייס האס איהם פא'ף P א"ער איהם כיט חעוייכבענועס jאז נעערכסב'ס ,ייע j
כע)עזע , iאוזי שטאי!' דז:ס איך חאב איהם בעקעכס איבעו Iז:כען ~ Cן א נייםםל,כןע,
ער האס ך 0t$ אייי ירכסיב, ייאוס פיר ווז:וס ייעלכער האם איהם אויפנעי~ריעבען
ז" jנאנצע iלענעז ה~:ם ר~' כאך ניט בעלעזען ~דער נעועהןע .וM אr נע~:בס ,ראס
r
,עחנע Cירנ" ,..נfין fח> רע האס וט ננועלו.jע iכיעלע רב'II,SW
~.IL
.1 נעשיכסע פןר דא Jקינאס:: .נוך 1120
שווארצ-א Bעל פןר א"יב ; ניעב וכיר ( Lהער וכיין עוע; ; ניעב וכיר אהער וכיז ל·עבל,נג ;
סאך ויברח ,יוא חירעב rוהן ; אויעב פןו ראנען ,רוא בנב אייבער ,ל t$ו נעהן ר t$ס,
וו t$ס בעהערוכ ניוכ צו ריר ! ~
\Iר ויאלס איינענסל,ו ניוכ וביוכהינ בעהאס אווי פיעלע יריר אזי שיוכ Bם·ויערסער,
עדז אויף עדס ערססע jצירוף איו בינעס הערכוסערבעש Bרוכנעז ,איז נעל t$פעז אז
נא ל< tפ אזי איו אי! איין א'יבענבל p,פערשרואונערן בעיו t$רעז .סאנסש~ איו בידו
צןנע;זזפע iצר ו' rעועל ,ער nאס איהם העררוכבענרוכען אjו האס נע ~Iבם :אי "',איו
ריר נעגאננע , jוכו' iל,עבער העתענס'בעל,עכסער עזע; ,וכי!' לועבער יונג ~? אןר
יערביי האס ער איחם נעהא;זס אןו בע Pרסס רריא וי!' בעססעז פרייני .עדר עועל
האט געשרויעבען א jlהאס ו' 'Iנע; t$וען האלוען אה קוסע , jגים ענtכפ Vרנרינ !" Pור~ר•t:,
אלע ויינע! אנבע Pיובען יערביי אןו האבען סאבםש~'ן בערואונשע iבו p,יואס ער האס
צ'ר' Pבע Pרינע! ויין עוע; איבערהי' Bס ד p ;t$יכ~ס .ורעלבער האס איחם צינל" 'I
פעחיכערס ,יאס ערר ווע Pסעל איי !,ריא ררייא יובנע עווען איו נזזך אלין ,יייא
איז איהס ועהר יאנקכאר בעייען. סאגסש t$ פריהער ,א' jקראפס ,פיר יי t$ס
~יייי רויא ויא לעוענריב ריס;ורניכער. פערסריעכעJ איהר צייס ראס ויא האס E:t$ס
איו ~בער ביס בעייע Iנעקאנס סיס רער לז>נע פזו ריא לעבערר אןו ריא יסים ,האס
1יא נעפריפס ןrיסרעפע; ,י t$ם ויא האס נע;אנרעס א rזזםינא.
"ראס האב אור בעסיגרקס,ןן ה~:ס נעזאנס רער בייססליכער ו,אזו יעריכער
האב אי'ף נעאייגם אייך צו הילף יסס א בעסער~ pבב ,רורך ייעלכע אלעס איו יייערער
t$
סיס יי ס E:יר א וכ'.גרקיייררינ צר ו ';, 1.ה ניס ~נער עס בעקיס , 11:א r ז:ררניננ אj
נלןי ביב Pייס רער ז:ריוכער ריסע"' האס ריזע אלע אייסנ \lטראכסע ז(\כע iפערי t:ליננזע,
בל:ין רעריכער ,וייי; ויי וייגע; בעייען עהבל,ך א' jש Bראך אJו בעי::סז P:אייף ויינע
נארישע ביכער 111
"עס איו אןןי עםי Pרויררינ אןר אונ· ע'" בעוי'ם,ון האס נע Iז:בס Pאךרעני ; t$
ס Bt$ ש~רפססער קכינססעך, רעך אויב ניס, ייייס איך י~ס ב J:ןי IIהכ:ויך,
צן רעםיברען &tי Iאןיסצר שסאנר דזזס ~לעס זI t.יי ביס אr יי~לו :בעייזע
'"ע;~.נcר
823 •1 קינ I$ס ,כןר וII$ גשעיכםע פ;ו
~'eלעם •81
•ןר ירא בשעס tlע'! "יוו כ""Iר וזונע! tl0רבעןקסעז וז".ע! IfIז יקביזפ אןר וJסנתי "Iנזוו,
נעעםר Pם ,אי'ב רז:ס איו נעיעוו פיינסר ייייסער ( I:עדר נעס";ער יוייץ " 1
t;".ל עכסער רי'םהע,ן" האם נעו t:tנס ס~נםש •t:t
"ייעו ויא האם איהם או' rנעד"ניבט " .האט בע זז :ג ס ד~ p 1יכ~ס" ,קענםסו
ו.כער ב'ייבע , jר t:tס עד האס נע ל ,עפערם ד t:tס פיינסטע זעסע-לסעהל ...ב(\ Vר וז:נ
ט'ד יי"סער ,יואס האס זיא נעםהז 1:סיtב ט" ,בריעף ,יוע ; ריא הז:סס א'jים א'בער
נענעבען? האם ויא איהם נעקיסם '1האם ,יא איהם נעדר'קט צי איהר ס'/ I"'S:'=:
ייערטה ו )lד רניעי וו' "I םJIרקע .i צי האם דא איבעדהיו bם יררך א 'םענע ב J/בענע i
נעט~nן I ~עור יי ( tו; rהאט 'tא 'acו איוח נעיזעי ?
•1 נ~ ~ Wי .pם~כ· ןדנ srl
ר"ף'םuב ' 8tה Dנאי צrס 8tזר ארי ;(ן'רםוחני,נ ם~גםש~ 111האס נעםךענtנ
י~ו Pיכ~ס ז
'ז,ג" חעורt t,tn ",ב נעענtבונסיס ס~בםש~ ; "ןער און' ןןיא א'ך חאב א'הס
ז:בנענעבע iאןר האב נעזעהע , jיא Dער pע 1שן rט}'.חר ביס נועצו .חא::ג א'ר א'הס
ון'עעדר פערבעססן .אןו אלעס יי\( Dא'ר דר" Dנ~ר פןו א'הם ,א'ז יא : Dבעשךענ•P
סעס -איר וויל זI$נןע נים-נעשערנPסעס םר",יין ,אןר סרס ס י יו :ר"כער בין'ו
סיריוב ,ערי "וסער ן\Iנ עוו סרחר'נער בעשסאלס; אזי צווןעשי ייוע נייעד ןו«נעi
"אב ...8tנעונוlבם עcר nו«לם ..,.,נוnועום וענוזעל ,חעצוער אןר 8tיירנןע.,.
~
326 ,1 נעשיכסע פוז ז~' מיכאס ,בי,
ניס יירא זtבצוןופען ~ ,ןיה ~ערי א jזtסהעם ,אוןי וריא ייא יי~לסם ייי נעםתןע
11 ,/ אי! יעס לארע iפןו ~ םיינעם הtי:נישוה-ס~כען
האם בעי~נס ס~נסש~" ,רזtס אי'!ן האב בעש eיןם ~ ו I$נu,!V "איר קע; נ < I,ן
ןיח'ל פיז שרוייס פןו איהר א Pסעל ,אןו י < I,ס איו ~ה Iצרויי! ;;):נע Pרסען ערןפי! ,י < I,ס
נע Pןינען ~ האס אזי < I,ננעשסןעננם ~ךבייס שוועןען ערר ויא האם ויר ביי
שויייסu ,
"יערפןו קוסס עס נערירס ביס u ,האם נעעבספערם :ז' P iיכ < tס ; "רוא חזtסס
iעד אביעןס, ע VBס ארער יוא האסם נעהערס א ןיח פןו נעמתס ה(_(בע P iאס Vר
";יעב· אי ,ורייס אם נעססע iי"יא ויא שסעקס ,ירוע ד~זע צור·'~' iJ.יערבען ,יווע
אנסןזזU , בלרם פןו פעלן ,ייוע שעסPעבןע
"י~ס אוי עסנ;יך U ,האס כעו~נם סאכסשז" ; :ערז א'ך 'D~Iד יציסעגייירו פיי
"Iכר ערם ועלנינעו נעןריו ,ייעלנען איך האב נעפיחלם פיז איהן ננעןינPייס ,ערר
ערן איו "יא ס'יוערל ב"ס ,אייז ר< I,יו ראם איו קייז וראיניער רווציבעא ; יובבםרוי
אבעררען",
"ברס I#,האס נעז~נס רז P i :יכז:ס" ,אלס זיא האס ז:נבערייבינס ערם ווייז אןר
tfוועבבעש' Pם אי! מ"הל הערייו ,וו~ס האס ויא בעסה~ ' יעןבאר ,אלס ויא האס ב"ע
לעוע iרעם בןיעי "?
"ערם בריע'ו האס ויא ביו :נעלעוע oII,iהאס נעעבספעדס סאבסשז.ד" ,ערן דא
א'הם צוריסש ויא האס האס נעז~בם ,ראס ויא קע iביס לעזע iאו iב'מ שרייבי~' ;
pליינע שסיסלאך ,ייייל זיא הסא נעז~נס ,יאס ויא וויל א Iחם Pיינעם ביס נעבען אr
צו לעזעו ,ארם ייא לייסע פזו איהן אןס וז:לען ניס יערנעח iא'ח-ע נעח'יסביסע,
אזו ויי ,האם ו'ך בענבי;עבס מיס רעם א;י" ; ,ייאס א" האב איהר מינדל' ,איבער·
אזו עבר נענעבעז וועבע! אייער ל'IIנע אןר וערנעז אייעד מז:ער jויך פו iאיחרסווענש i
ל,ך האט זיא סיר נעז~במ ,י~ס איף iז:כ אייעד נבעייב'Pים מנ:.ליע , iס(_(י ויא קרסס
א"עי ננעדינסייס'ס הענר או iיאם ויא וו~,ס ליעבעי א'יך וועלע ''' iלא ועהע iאלס
שיייבע ; jו'א ל~ום אייך יעדינער פעטען אזו בעפעחלע , 1נז:ך יעם איהר יערס י~ס
P
יסטאר;' עס ,אןןי~נ צי ווארפען אiי P פןו ןיא עריבער הערו'םצרקיס:Y פיז מין העןע י ,
ואיו א~ו' שנעל יייא דכ;'כליך צי נעהי נאר :נ~באסא ,יףזןi"p . אr נגנדו מ'c < tייערע
ר~ iזיא וי~לם ועהר נענארס א"י:ן יצו זעהן .ויא ~בה~לטע; i וזעס אייך רערפ!י ניס
אל cאיך האב איהר נעו t:נמ ,דאס אייען נב Vירנקייס ןיפם נעלאכ C "אס העיצליך
ויי tי iעור רסער ) ~Iו}lי סייעןינעד נע~~ ~ C:ל •cאייו האב ויא נעפ'\ענם ,איר~
געשינסע פו iר~ p iינ~ס .ני'ן ,1 324.
----------~~~----~------------,---------------------
I "~לס איך הזזב איחר בעייזזלס בענען ערם בדיעף ",הפזס נעז~נס ס~נסש~
ערם ריקע It' iסויב ,ייעונען ~ pיםע בעדייניבסער ווייץ האס אr "אין זיא בעשס~נעj
כזזר אויף רעם זאק ,פדיינר ,האס זיא בעזזזבם, 'עכס אייעזר ננדיעף פעדאוחאנס,
איר הזtב Pיין ציים ניס איהם צו וטזען ביו איך יועו כיס רורכדייביבען רעם באנצען
N ייייץ ,יעיוכעד 'יעבס יזז.
האס אויסבעריפע jר~ז Pינזזtכ" .זיא האס עס )11 ~" ר~ס pלינע פרייליי!
נע~הז j :נז:ר עררפאר ,ויויל ןיא האס איהם נעייז:וס ועזע Jאין א פרייע ציים אןו ויי
אוכסערהאלסעj אסויירע ." Jז:בער ווייסער ,סאנסשזז :איבעי יי ( I,ס האס ויא ייו
ווזזס האס ויא ריך בעפרעבם ייעבןע מיר ארבייס ? סיס ידר אי Jערר צייס פןר איהר
אזר ויזזם ה ( I,ססו איהר בע Vבספערס ? ז~ב סיר אלעס אה וז:ז ביס אויס ירא
ואךII . סיברססע
"ז:נער האס בעעבספערס םאבסש~ i בעפערנסII, "ויא האס סין ב ( I,רבישס
!!''א האב איהר ערצעהלס ,וויא אייער ננעדינ Pייס סזזרעtנ iיך ייענע Iאיהר ,יירא
א'הר לעבס באקעס בין' jבארס ,ל-ג' יייא א ייילערר א rריוער יייסס lIכעס ,יייא איהר
וויא איהר יייא איהר עסtנ כיס אויף קין tניש, שלאפס אויף רעם הארסעז בארען,
pאסס ביס אייער בזזוה וויא איהו "ייבס אןר פעופלונט אייער סול',
I.
"רז:ס איר פערפלוך סיי! סןל ",האס בעןז:כס ר~ן קיכז:ס" ,הז:םסו כיס בוו
אררבא איך בעכי~ עם אזי אי ,ייעל עם בענשע Jאווי ואנב "יא אי, יארפס ן ( I,נען.
ייעל לעכען ,ויייל עם איז פיו סי") אז עהוע צו ליעבען א Iא הויכע ראסע "יא רווציבעא
פזר סז:נזזם (II,I,
אןוי הוי ,",האס בעענספעוס סאבס':, Ctז "רז:ם ויא "יע ,ויא איו וויוקליך
ב' II,j א'ז רועביבססענס סיס ~ Pולאק העכעו אלס ',א
האססו רען סיס איהר Iיך נעסז:ססעH? j "ודיא אווי ,םאנסשז? t
"איך וויל אייו וזtבע , jיייא סיר ה~כע iאובו נעסז:ססעי ,וו האס נעו I$נס
א ואק וף'ץ אויף אן עועל, אריפהיינע i בעה ' I:ן~'!:כ סאנס',<. Itז "א'ס איך האב איחר
יויא ןיא איז ועהJ א'ר הז:כ נעקענס ניס ראס חזזב ',א ןיא בעםוכען א Iיי בזtהעבס,
איךII , נעיעי iא ונסע האנר ריא ברייס הי~כער אלס
"עם אין ~בער רזזך בעוד'ס ,ראם סי'ועבר tני"ז:בע ; n iיע jנעבל"סןע אח
בעצ'ערע jרזע iחויכען "אוקס ,אוו Jואך צים ב"ש ' Bעל ,ייעםס רוא ביס ז<בל" Pענjע,
םאנסשז< :אלם ריא ביסס צו איהר צכוענאננע Iנזtחענס הז:סס רוא ניס נעפיהלס
«\ ל,עבו,כזע נעווי ~ ,נעשסא Pןע ויח ,עטעם ~גנ»בעהעסם ,וו~ם אי ,אל" iויריט
m ,1 'IףIנכעtכ פה ~ז Pיכאם .כךר
ס"וע iייווס פזו םער ~ר ,r:י'אי ער האס זור )עלעגם ' etלז:פע •iויעז ד Xס וד~וס
נים נעיוע ~''', iייזזלסען ףא יי~נרערכדע ר'סער א rז"ערע נויבהע iניס ~רזו ב'ך
איינע ריא ( t.בדערע בעPענס Pומע; צו הי'ף ,וויא ראס Pיסס פ it$ב" ועדער בעלוו
v
ריא בערב פזו ארמ ניעז מיס ( t.שכאנב אr ז'ר אייבער ר~ ש)~נס ןער נענה"ס.
~נדערו יימער א;ו ער ס" וי:ג ~ועינכעכעז \<דער א נייזע רנויסע חיה ז:ערר סיס tז i
~ב Jר א"ערר סעז זעהס ויך הערום, צכוב ; אייפ( שיr אןר רער מוידס ויצס איחם
ערשוונמ אויף א וו t$וpע , jז:דער אויף א פ"עידינען ויז:נע~ jן ~נדער ויסער ,ויעכנער'
איז ו"ן פרייכד אזי ווע>נער איז סיס א Pורעצר צווס פאר רעם כעיוע; א' iענגלאנד
א;ו קיסס איהס צי היכף ,רעסעס איחם ראס לעבע jאיי ועצם ויר א' iאכ1:נר וייערער
אןןעב ריהינ אזו בעסיסהל,ר ביי ו" jאיינעכעם אויווע iצום סיש עסע jועיסשערןו,
נאנדעם יייא ער האס ה'ן אןר צירו pנעמ~נס א קימא" ל iפה ציייי בי! דריי סויועבר
א;ודאס אלעס Bאסירס רויך ריא קונסס א;ו בעשיקט' Pיס פזו ריוע pלינע ס">ען ;
פר"נר סאנסי;,~': בכ,i ייסער, צויבערער ,ויע::זנע נעהסען וייז !~ "םר רוא סוסהינע
איו סיר ניס שועיר צי בלויבעז ,ראס רוא ביסס אי! או~ סירעצר 'ציס נעווע) אז
P
iער ,וויא נעז t$נס ,א בעש' ובער פריינר האס ; כעקיעס iצוריP tכז:כז:סא אןר ורעערר
ר~ס ~לעס ,ייזcס Pיסם ויי אזי רועב ,וזcל סיס.ויי סיסרייוע; .,.דאר נעבוב יעיבש
יואס סוונסס ריא האב איר יעצס צי טהא Jוועב j ::רעם בעפעהו פי iסייו רעם.
הערשער' . jצי א'הר צו Pיסiע אין זיא צי בעויכע ? iז:כייאהו .:יך ועה א"ד ,ראס
איף ב rפערפל,כסעס צו פז:לגעז איהר :פעפעהל ,סע; אי ,ראס ראך ניס פהא Jיהנגע)
וך jlריא כעו )lע;: ; פריבגע-ס r ערר נעפעל,כקייס ,ייעלכע איר האב פג/רש 3ראכט ן vור
פה ריםערשאפם וכ'סה'נען מיר צי ערפיועז מיין פע:ער :3רעכ i :ז פריהער אלס ס")ע
ה :;Iרי::ער' jאןו פוי זייס סרווכם מ'ר סוו Jבענקעכיש צי זעהj"lj j א'r פיJ פערואככען .
בענעני).נעס יי~רס איי ריא עהת, סיr רער אנדערער יז'ס רופס און שמעכס סיר
ראר אי:ן ווייס שrו, יעיכנע א'יז יערל סיר רורך ס"ן אינtכערנעהסובנ פער:עא::עז·
ייאס איך האב רצ סה~) :אייז וועל ני ,אהיגני אייעננ:וה , jייעל רעם ריעז הנ:ר~"ב
נ IIהעס jערם M 8fPןו Mר ירaנעצס rוייעערר הער"נו 1/צ IJ/אז Mיהר קג:ניוףנו,
,1 בעשיכטע פח ;~ד pיב~ט ,נניך 326
זיא האט בע!~נט יע ,אין ער חאס עדר בעייאיסטער ביססאיער ; ב" איהר איז נעיועו
חאב !יא איי:ן בעפרעבט יעונ~ נ~כז אבשטעכרינער יוננ ; אי, איחר אויסכעזעחן ~
'Jם נ~יז Pייכער !', ~בער ןרס ריזע האט זיא בע Iזtנט ,האט ירא ttPם~רזשב' pעס,
נעלזtזע iזעהן".
' "~,,יי"ס איז ~עלס נום u ,האם נעוזזנט ר~j jכיכ I_Cם ; "~בער זזזנ ס,ו"
ועולכע טהיע'ער ז~ר האס זיא ריר פאר'ן אייעננ;.וה jבעס ttנט ;י t,סתבה פיר ירא
נאנריכט , j1Iועיכנע ריא ה~םט איהר פןו eיר געבר ttנט ? עד;עס איז א ט~vר
ב" ריא ייאנעררכעד ריםער און ראזעס ,ר~ס זיי בעלייכען ערם שסאלייטייסטער .רזtס
פרייל"~ 1רער רעם קארליק ,יועלנע ברייננע jכאנרינסעו צו ריא ריסער פןו זייערע
סהייערער ואך ,אום ויד דצ ר ttטע !;t ,iרער צי ריא ראסע ן פןו זייערע ריטער ,טיט tt
ציינןע ראנקבאר פיר ריא שלוח ו ",ת
"ר~ס Pען עסנכיד יזז ,",האס נ~! Vנט סאנסשז" ,:אjר איף האלט עס פיר tt
'::עהנע טארע ; זיזבער ר~ס האט בזזר נעטוו t:ארזי וי!' א rירא ~לסע צייסע; ,אןו
היינסינע ציים) ,;:יויא עס ועהם אייס ,ניס טע :נ~ר א שםיק !!.יק או Jברויט ; עדi
דאס איו אכעס" ,אס פריי'יין דילציכעא האט מיר רי 1.ר,א;נט איבער רעם Dארjכאן
אןו דצם נרעסעןד צ"נען איו דאס נענוrנע , j אי'! חאב פןו א'תר אניטייד !,.רו1 פק הייף,
"זיא תאס א jאובכעןןעתבל,כע ~פעבע ה ttבד ",תאם נעז~נם ך~ן Pינזtם" ,אין
ייעז ויא תאט ריד בי! :בעבעבע jקיי iנ~לדעכע ואך ,מיו דאס ויין ,ראס ויא האט jכייבע
ניט נעהאט ביי עדר האנר ארם דיר צי נעבען ; אכער א נוטע ועטעל שטעקס איי'!:
רענסi .רייסט דיא, ו'r שכחידיג ,אזי אויי באכד יייא איi ,רעכ זיא :עהן וויגס אלעס
אח טיר רי::,כ דאס ריא ביסט היJ סאנט' Cז!' : יס,ן ןןאיכעדר יי~ס איין איבער
הער דורד ריא לי E:ס כעפליינע ; iערן פק תיער נ'ן טז~::סז :אןו יייעערר דצד'jכ ביסם
ייעהרענר עס ן"נען ר~ר אכןטערועוכס, רוא בימ פיע' עסהר א'ס רר" מ vב ני\ג.וע j
ראס רער pלינער צייבערער, איך רענק דערינער, ""ט.i1. ראנען אהיו ררייסיכ פ'I
-רע tt Jזיינעס האב יעילכער איז מ" jפריינד אה כ!:,הטט ויף אן פיר טיינע ואכען
ק' r איין ב ttגץ נעיייס אןו מזר איהם חאבע! ,דע! ~ה iרעם יי~לם אייו ניט בעייזע
-דיוער .וז:כ איך ,האט ריר כעטיזט העלפע iאויף דיין ',מחער ויאנרעךברעד ריטעך
ר~ צייבערער ,ייעלכע פיהרען ן"כj1I עס טVי Pע; i ר"עז ,ניט בעבענדיכ ראס ריר צו
( tיעונ א ייאנעדרכער; ייטער פק ויי jנעם א אל;:; ·::עיר נע , iאון ניט רריסענדיב יירא
אן' Cז צייייסpו ס~רנןע טירןעני צי ,ערייאכtכ ער ~וי אירף יוע' כע ~רט עס בעהס
S29 •1 בעשיכםע פJו י~ן קיכז:ם ,בין
t.tייניסיפ!ע אןר Pענעj אינםערםהאנען ,ווען 'tבר ועום איים' jלאני נים נעפנ:ל~ן'
םיס ויי םהז , i :ייז:ס איד האב שיין בערעכעכם ,איהר וז:לם 'עצם אייענייארפנ ;:אייער
נעיאכקעז צו בעייכןע רו'לב.ינעא( ; בעהס כז:ר ~הין אזן סוייסעם ערם רועו אזי לאטיר
הערייס Pיiעס בעירס ועוס עררםק נ~ס! Uח נג" פדיהער ז:ב סרז ייועז האניע;, e
פיעל עהרע אזי גרייסע ניצעז",
"יוא ה~סס רעכס ,סאכסשזI ,:ו האם נעעכספעדס יז:ן Pיכז:ט ; "איך יערל
ר' ראםה פז:לנע iאזי יועל פריהער נעהן טיס ערר Bרינצ rOIlאיידעד אין נעה צו r
און ראסה ייר ז:בער ,רז:ס ריא ואלםס Pייכעס ,אפילי ייא ייז 0 :וייכiע רילציכעא ז ;
ער iאייי יייא בערערס ; ייארס ,פיז ייז:ס םיר האבע! r'p !:יס אינו ,נים עדצעהלעז
רילצינעא איו אוא צניעה ,רtנזס ויא יייל כיס רז 0 :איטיצע'י ו~ל ערפאהער iאיהרע
א jאכרערער ואל ייעכע iערס עםייז0 : כעראכ pען~ ,יי נים יעכט ,אז אי'!ן ז:רער
U אי יס 1 eלירעjר ,
האס כעזזtנס סאבסשז~ ,:ס" םאר"ייז:ס הייסס איהן ארזיIS, "ייעי יאס איו
ריוציבעא ? ראס רפיי" r םאר פארשםעכע j אלעעם ,jייעעסן איהר בעוגrנס ,ויך
ןןעינ' lאיזין יוען ריא, חיוסט רז:ך ,או איהר ייייזם ז:פען ,יז:ס איהר ליעבם זיא ?
P
געש' ם פון יעררעJ זיי דז:ס ז I$בע,i שיקם צי איהר ,יאדפע iםאר איהד קביע jאזי
-יייא t.tרזי t·Pנע i אייך ,אלס א צייכעז ,יז:ס איחר וייס איכסער איהר אכוסערייז:רפעj
אייערע נעדאנ pען ייענען איהר בלייגע; t.tבעחייטניס "?
האס נע jז:נם רז:ז Pיבז:ס" ,עזהסם ייא It :ז" יייא רים אזי נאריש ריא כיסם !
אז רז:ס אועס אין נז:ר איהר אכציטהז:ז ככיר'! רעו ריא סחסס עדז ניס ,סאנסשז,:
י'יסעי ,רז:ס ~ים רעד סז:רע םזו איכוער ריסערשאפס איז פיר א ראעס א ברייסע
איהד ,ניס פיעלע וואנעררניע ריסער ייייזtע איהד עחרע אזי בערוענעז עהער ,ויעJ
אנרטר בעראנ Pע jאלס אוהר צו ריע נע , jיי"ל ויא איו יו~ס ייא '1" 1 הז:כענריב דערביי
א' r נאר איבערבענענהיים אזר יואריסע נריוסע איו ,אזי ערווארסעברוב פיר ו"ער
רז<ס ויא יז:ל ויז אןיי בנעדיב אiי זוו אכערPעכזע אלם איהרע ריסער", זאן :
"סים ייוער ארס לעיבע ",האם בעזאבס סאכסשז" ,:האב אור ~פס בעחערם
,ים Dעi ראד;ן כעיבזע ,אןר רזtס אי' r סעז ר~ ,נאס ורנע ,ראדף אי! P ךעדינעז e
ייי; איחס ~לי r סחז:ז פיר כעלייוכגג ז:ערך אויס מורא פאר שסר~ף ,ז:ב ויאהל אייז
נ~ו "עכש פיר רז:ס ,י'ז:ס עך )i iע פיר סיר סהז,"i t
"עדר םייןיעל ~ tל ייך כעהט jJlו" האט או'סנעריפן; jי,P il$ס~' .חא עריט&ב
pיכ~ס .בור ז. iד ie:: שעכיכסע פ 828
ס'r רא; iוע' אידו ו"'ערער אייבענב;וי Pל,ר ק יסע iצוריק ,אים ~נצוועה jר~ס )יכס ו!::j
ני !Cסה iאJו אין יעול סיך שוין פ ttר איהר פערענספער jאייף ~וא'ן ארט ,ר(; tס זיא
ייעס סוןע iויי! ציפריערע iסיס סיי jפערציעהעז '!,יו ל"" זיא "עם ועה! ,ר~ס עס אין
נעייוע סיס רעם צוועק צי פערהי;ככע Jאיהר ב (; tסע! ; עדן יערע עהרע ,ייעלכע אי'!
ח~ב נעקרינע , jיעו,כע אין קריעב אי Jייעל בזeן Pריעכע iקוסט סיר !I$נ~ר רורך
איחר41 . ערם ,וו I$ס זיא שסעחס דכר ביי אןר יי I$ס אין נעחער צי
"אך ! חאס גען (; Iנס סאנסש~ tt" ,ייער נכעריב Pייס סזו ר e::ך ו' rים Cונע I
וזeנס סיר ,איך כעס אייך ,ייילtב איהר עד! ידןס רייוע אי Jבאבעצ iהעריכסערסאבעI
אונסער'ו האנד ,אJו רין j1/רייכע Jאזי פירסס:ייכע iשרוך ,ביי ייע'בען עס Jביט אייך א
קעניכדייר אלס כד , jחעדויסל I$וען 7וויא איך חער ,זז 'cדאס קעניגרייך ויי ,צייאנצינ
טייועכר סיילעז הערום אJו הערום אJו חאבע Jאלס בעש tע ,יי I$ס עוב iהאס נייסהיכ פיי
ד Iס סויל אזי ערם סזcכ IIן ; יויא סע Iו I$כס ,ו~ל עס כאך גדעסעד זי' Iאלס I;(Bר
סו; ttל או P iאססי'יע iצחאסעז .שוויינם ד~ 'Jאום באט'עס ווילע iשסיל או Jשעחסס
אייך פאד אייערע ר"ד ,פזcלנס סיזי ראסה אןר ויים אויף סיר ניס בייו ,הייראסהעס
~דער אז איחר ווילם נייםס,יכע; j א כעפינ JV רעס ערםסע ~ jרס ,וואו איחר וועט א 'j
האט איהר אוגוער אייכעכעס כייסםליכעז ,רעם ל,צענציאס ,וועלכער ייעט עס אווי
אלס בעכיג צי ב' iשז'j בעדעכ ם רז<ין ,ראס איךP ובס סאכ Uן וויא י ערער אנעררער.
רער ראסה ,ו\עלכען איך ביעב יעצם a ,אסם אייר בר~רע דזC : נעבען א ראסה ,אין
אס בעסםע ן ; ~ ' 1'"1פייגעלע א' iהז<.נר איז בעסער אלס א ברויעיסר פייבעכ אןו
דער :ייפס ,אוז דער וי~ס פערשםעחס ביס ראס כל p,צי כא:Eנ ען פיר ריא סשו Bוינעס,
האס קייז רעכס ניס זיך צי בע; pו~כעjj.i
סיר נ~ר ערם רוא כיסס "יעו; קיכאס, י~ i "הער ,סאבסי ~, t:האס בעזאכט
ראבה סיר צו פערהייראסהע , iאיס איך ואל ווערע Jא קעביב ,אווי באלד יייא אי,
ו ן ל ].ארוענ)עכעז ערם יעיו• כיי איך זאל אויף איא' jאיס ויזי איי ';;:כאבר ריר צו
איר PעJ ראס פערי:נ :3יעכעי ,ואלסםו וויסע! זיז, סiי~ן נ וטעם אזו צו ערפילע iסיץ
אייך אחי הייראסהע iד"ן וואנויט ערפיכעז iרעז אייךער איר ייעל סיר העיייבל~וjע
א Pאס Bף ,וועל אי ,אויסבעהסעז ,יאס איז פאל ייעז איר ויעב אןר אי ,יויל ביט r
nיייאסחעי ,ו I:Iל סיר כעכעבע iייערעו א סחייל פןו ר \lם Pעכינרייין ; אןר ייעו איך ייעל
41 ,/ ויין אן ביס פיי ריך יI:Iס דII: ארס Pרינןע ,פיר ועועס jןיעס
"ד~ם איז קלאר " ,האט נעו~נס סאכם' t:א ; "~בעי עזהס ,דאם איהר ןזtכס
Pידבjג lרעם טחח ,ן,נ~ ,ןן~ס ,יענט 'עבען וואסע,ן אוס אי ,ז~כ דכינע שןו ( tךצע
331 .1 נעשינטע פי; ראן קינאט .ביר
צי א רעסכ~ווע! בוים ,ריזען יובנ ,וועלכע Iאיך שטעל ~ייך רזז פ~ך טיט ברויס פר"ד,
I ווייל ער Pען בעוו\\וע~ jלעס ,וו~ס איך ערצעהל ~ווך.ן
"ער איז נעווען,ן Iוויא אי ,ה I$ב אווך נעוא,נט" ,צוכעבונרען צי א רענפ I$יערן
גוים ,נאקעט כיו'ו נ~רטעל ,אןו א בויעד ,יוע'נער ,וייא איך הזזב ש 8עטער נעהערט ,
איז נעייען זיין כע-להבי,ת האט איהם נע ~ eסעויעט וי rלייכ סיט רעם צרים םה א
פערך ,אזי' ב trלד וויא אי ,הזזכ דזזס נעזעהעז ,האב איך איהם בעפרענס ,ייארום
ויבג האט סיר בעעכסםערט ,או רער נר~בער ער כעשטד~םט איהס אויי נרןיזאם.
אי ,הזזכ איהם כי J,פויוע! ,זזנכערווטעו :::אןר פוי איהם ייערואננס אן עבטפער IשרעP
רי ,ביט ,ל~ו ריך פק קיי! זא'ד ניט ז:בהאלtרע Iאו! ערצעהל ייוע העררע , jווזזס עם
איו םארבעפאלע •jאום זיי זאלעו ועה! וויא רכיטהיב עם איו ,ראס ןןאנעררנרע ריטעד
ז I$לען הערןוכציעהען אויף ויא ןןעבע!",
האס נעו~בט וער יי~הרII, "אלעס ,ויזזס אייער בנערינקייס הזזס בסואכט ,איו
יןבב ; "אבער לסוף האט זיר ריא וכעשה אויסכעל I:$ועז אננץ ~נעררם ,ןןיא איהר
האס בעוכדוכסI,ו
"יייא ~זוי נאנץ אכוערס ?וו האס נעפרענס רזזו קיכ~ס" ,ח~ס דיר נחן נחו
כויער ביס =עצ~חלס ?וו
"נ'ס בזזר ביס כעצזזהלס ",האס כעעבוכפע"וכ אכררעאס" ,ב I:$ר קוים ויחס
איהר הערוים מןו יי~לו אי jוכיר זיינע iוייערער ;עבל,ע:נעז אל:,,י האס ער וכיך פןו
וכ'ד נענעבזע או ) ' פיג:לע 'ם~' ,r ראס כיי צוכעבינרע jצו רעד Iע'ביכען כו יס אי; ה א ם
ר.. ראס ער האס וכיד נעוכאכם פיר א כC'Vו;יעכ lם ס~_ק;;יס גארסהא" Iוכעאוס .ו)
9ר ;.ג·ב ו יי t:עס האס נ;:בג;בע, j ווא 'ilIער שוכיז ,ייאס ער האס סיר ( P tייי(I: ו"'V
,1 ענ;':'::יענ פר ;~ר קי:אט ,בוך 330
ייזזי;tכ ס"נע , iז> :רוא ביזכס כיס !'"t מ jJ,: טאננס~ל I.tועלבע כע'Cיידסע ו~כע; ,ר~ז:
נעי~:':וריר:tנIJ . בויער ,כ~ר אייכער וי (; tס הא~
"או! אין סע iצום ט~ל ב' Cביט לעוען,ן Iהאס נעו~;ס סאנtנש~,
רא ס ויי וו"סען נעז~נט, ט"סטעי ניק (; tלאס פ~ ביי ריזע ווערסער האס ויי
ז ttלע iא וו"ל \lווארסע ; Jו ' }tריא אכרערע האבע Jזין כעייאיס א ניסע~ פערוו"כעJ
רא j iכינ~ס האס אננע- נע:::ונ •jV וןע ~ !:נ ; זיי ה~נען אום צי סריבקע Jפק א קיואל,
כעייע! שו r ער איו : איז נעייען זי!.הר צופריעד;;; טיס רעם האלסע iאק סאנט' Cא
העיר וז;:כ איהם ו'r טיד זאנענויכ אייי פי;;לע ל II ,נענס אח ער האט טןרא נעהאם,
רען אנרראהל ער האס בעוראיסט ,ר~ס רכוצינעא איו נע~וע jא נא 12ע ; j א' 1ויי ביס
קאררעניא ב IIועהע!, ר~ך ניט ער ויא אנער האט אין סאנז:סא, נייערב-מיידעל
נעטר~נע, i האס אונtנער רער צייס ~ננעטהאן ריא ק'יידער ,ייעלב \.'.וארז:טהן;א האט
ויונע Jזיי ראך בע 11ען ויען סעו האס ויא נעפיכע , jאון 'ייא 'cלעבם זיי וייגען בעייעJ
פיעל ::נעםער פאר ריא ,ןערלבע ער האט אוי סבעטה .;:::זיי זיינע אלע הי!.רןכסעינJו·
נאנבע Jצי רעם קייאל אק ה~בעי טיט ר;;ס ניסעל עםעבייארנ ,יי~ס ערר נייססוינער
אין ויוער צייט איז ר~ געקיטען א ייבנעל ,ייעלב;::ר האט ב .\Iסראכפt l'.כ ויא
נעוע;כשאפtכ ביי' P 1וואל אר Jאיז בלייך צונעל~פע; צו וא P Jיכאט'! ,האט הערוס;ע·
"או ננעריכי ר נעיייי! : הוון סיס א צו איהם בע!אגט א~ האס קניע בוטען ויינע
אייז ב' Iו;ןר אן טי ,ב~ר קוקס ביט ? טעהר שוr איהר טין רער pכtב~' הערר,
אנררעאס ,ייעלבע jאיהר האס כיט לאנב צורוק פריי ב\.'.טאבס פןר רעם ר ..נםנז:ייוע
נוים ,צו ייע;ככי i .\.אוך :ו Jנעיר] j..פעס Cצוני~נ·נוע. iןן
םו~'" א"ער נעי~בס : האט איi נעיעכי:':א:ס "'1 פ ( tר פז:רנע' \lCCכס איהם האס
בנ..ירינ' Pיס אר! הויכוייררינקייס ז~לע; וויסע iאןו פעריo;:בעה , jוייא בוומהיב ריא
ו ' \t טאנעi ויאנוערנרע ריטער ',יב;ע אןי ערר ייטלס ,אום אויםצונלייבע jאי iבוט צו
פרעבע אןו נע rע ט Vנשע iבענעחע, j ייעלבע בעייאלם·טהאם·~ן, ויא אינרעכטע iאןו
סי:נ צירוק רורבנענאננען א אייניבע םיס בין א' ~I אלס ראס ואלט איהר ויוסען,
וי~ם אי :א' jא פק ם;;כי':,ו יייא האב איר בעה;;רס א \)כעבליכעס נ t;'.i:ייי, וי א;כר,
פק פלוכס האב א'ן בעאיילם ~~כ ר!.ר ננ:כענר, רעכ Pעכריב פiי סי' j '\,,ייםער צרה,
איך ה~ב כעטנ;,ון וצנעבנרקn ון~נiע ר~ס '~עסרנעשריי האס כjlכי' C ·:.צי ., pג;כד~ או j
333 .1 נעשינטע פת ר~ז קיכאם ,כוך
1"Pאנערר אונסערנעהוכיבנ ,ב'ו ער ערפ'לס ר~ס רו~ס ער האט איהר וYנעו~ נס.
אבערתר ,כעס ו'א איהם ,ר~ס ער ו~ל (ft אiי אזו' וייא ער רוייס רו<,ס בעסער אלס
~ערשט'Pען ו" Iצז:רן ביו ער ועוט פןו א'הר קעבירב"ך קיוכען ציריק·"
ס<,ו'" איו ייאהר ",האס נעוו<,בס רו P i<,יכו<,ס" ,אזו אבעראס סיו אלוו <,האבען
נעי"ר ביו איך Pים ציר' , Pי"יא א"ער ערה~בעכה"ס וו ; I1J <,ערן איך שייער אjר
Soערשeרעיף איהם ב !;tך ~ וכ~ל ,זtיס א' "Iועוו כיס ריהזע ,ביו אי:ן יעול פיר איהם
גיס כעוכען Pיין ראכע אזי ניו ןעם ויעס איחם כיס בעצ!<,הלש~.
"איך פ Vרל!(,ז יסך ביס פיע; א"יף ריוע שבעוית I /,האס בעו!(,נס אכררעאס
פעררריסל ,"I ,ע eעס פיר ריא ר"וע ב!;tך סעיייולע ןןז:וס 'וכר יעצס נ Vעזlז ליעבעף
אלס ראנע ,ביס וכיר ,ויש איהר האס ע eעס ,צו עסען אזי טיסציבעהטען אוים rיעוג,
אין נז:ט וז:ל ו"ן וכיט א"ך אזו וכיס אלע אירעבער )ןן~ביערברע( ריסער ,ועולכע
".וII בעוועו סיס בr אויי בעא'רס ,י~יא איך פןו וכייכטועובען ו'r טענעI
ריי"עז ו'r האט חערויסכעכווכען א Bז:ז:ר ~סיקער ברריס ארן קעו פןו סאבטש t$
ברועדר אבררעאס,וו האוכ ער נעו !;tבס, "'!,<, ןאק אזי האס ויי נעבעבען ערם יובכ.
"סיר אלע כעחוכען אכוכה" ,אין ריין ארכנל. p,וו
"ןוזtס פיר אן אכוכה" ,בעהוכס איהר ןער ערrר "? האס כעפרעכס אבר"
רעאס?
""וען אנסהייו וכיס Pעו אזי ברוים ",האם כעעבוכפערס סאנסש!" ; (,רען נזtם
יי"ס ,אויב איך רועל טיך נז:ך אז ו" ניוכ רב·וכהינען .רען א'ין~ קען א" "1ואנןע,
אייסשסעיח וכחןע ריוכער ריא יואנדערבער פרז פריינר ,ד t$ס יסר שי""וכערנער
פיעל הוננער אזי נאיו אנעררע ואכען ,ןןעלבע טען Pעז בעסער פיהלען א'ס עריי
עצהלןע".
~נררזואס האס נענוסזע ר t$ס נרייט אןר עדם קען אין אן ',רויא ער האם נע-
ואנסס נאר בישס געבעבןע ,האס ' 1י העראננעוז<וtע טזהען ,ס(!,ר קייכער האס איהם
אועוכגעהן בייי, האגר, אr זז:נוכ ,ערס ועוג עס1 ערס ק ett
אזו האס בענוסע! ,וייא
האס ער בו<.ך בעואגוכ צו יא iקיכאס'ן " :אים גאוכ'עס ןןילע , iהערר וראבעררכרער
ירוכער ,יעוז איהר וכערפס וכיר 11$נאף א וכא' אן iאיהר ועהוכ אפי'ו ,ראס ונסן צי·
האקוכ סי;ן אין שוכיקער ,ו ( I,וט איהר וכיר כיוכ וכרוכען צר היכף ,נאר איהר זו<,לס וכיך
איבערל I$וען צו ס' rאינבל ; p,זעו אווי שוענס ייעוכ עס כיס ו' rיייא עס קןע נאי
עוררןע רורך אייער נכעייב)'jיס יס הי'ף ; ו"וכ פIור::ליכס פזר נו<,ס איהד אןר »;tו ווו·la
וnנחנ ירמער ,ון t$ס Pזכ"' נעPיpום אייף עדר ייעלוכ ",
ךו)!.1 : בעשינסע פןו !~. ,ב~tכ\ק 332
ך~ס אי'! אים ויר איבער מיר לוססיב צו מאנעז ,אז 'יף אוא' ~ jרט, מיס א שפ~ס,
יי~לס בערארפס ;אכעו ,ייעו עם יו~לס מיר בעועו jמעגל,ך פי jריא שמערצע; .קיזו,
ד~ם אי;ן האכ ביו ויועו Iנ~נ בערארפט ליענע jאיJ ער האס מיר אווי נעבעבזע,
ה.tזס Bיסאל ,אום מיף צו קורירע Jפןר ריא הוי pו,ת ייעלכע רער שלעכסער כויער ה~~ם
ערם אלעם אי Iאייער ננעדינק"ס שולדיב ,רען ווען איהר אr אןר מיך ~נכעמאכס.
וואן !'ייכער האט אייר ניס בעקומע, j ביס ויי t: אזר אייער ועונ וייס רירכנענאכבזע
.ערופע! ,אח איחר יי I;tלס איי'!ן ניס הערייכנעמישס אין פךעמער ואכע , jיי~לס ויר
מיין העור בעכנרעגס ,ימר צו נעבען א I$I$Bר סזר שמיץ ,אןו ואן וו t;:לס ער מיר
בעל ( t,זען ל"ו אק בעצ~הלם ,יי I$ס עו איו מיר בעויע 1שולריכ ,אווי יייא ~בער אייער
ננעריבקייס האמ איהם אויר פיעל חעונוסערנעמאכמ אוז האס איחם ~ה iקיי! שום ברונו
נעיו~רפע 1אווי פ'עלע נר I$בחייסע! אויף וייז ~ , !3 !,איו אוחם איבעונעלז:פע jריא
האס אווי נאלר, ערכנע , j אייר ניס נע Pעכס ויר מיס כאל ,אJו אויי יייא ער האס
יייא מיר וייבע 1נעב'יעבע iאלייו ,אויסנעבואכע! איבעו סי'!ן אוא שסורס ,ראס אי,
קיr ייערע j האב כענלייבס ,ר I$ס אידו יועל שו rא rסיין נאבצען לעבען מעחר ניס
בעזיברער סעבשI.ו
ריר בעצ~ה,ס ; עון ר'א ערפאהרובנ האס שו' ,ס'ר לאבג נערארפס )ערגען ,ראס
עור בויער האלס ניס ו'ין וי I$רס ,ויען ער ועהס ,ר~ס עס בדייבנס איחם נ~רבישס
אבררעאס ,ואט איך האב נעשוו~רען, ה I$בע iפערבעסע, j איין ,רוא ייעסס I$בעו ביס
רויעיער צו קיסע! אןר איהם אייפצוווכען ,יעו! ער בעצ I$הלס ריו ניס ,אןו ראס איך
יעול אוהם נעפינזע אEכ Iלי ועוו ער ו I$ל ויר בעהא'סע! אי Jרעם בייף פו Jא ויאר
פישI.ו
jIריא יי];סס באלר ו!, Vה אויב עס נצוס ",האס בעענספעוס ר(; IIקיכ~מ ,אןר
האם נגעפייל iVס~בסש~יז איי!:ציצייסע 1ו~צינאבסען ,ייעלנער איו אין ריא צייס פןר
;ןסע 1נענ~כ;ע iאין ערס נר I$ו .ר~ר~סהעא האמ איהס נעפרע נס ,יי I$ס איז ירא
סע·~ח .ער חאס נעעבספ Ilרס ,ראס ער יייל אויפ Iונע iועם בייער ,איחס נעיטסרז-t
פעו פיר וו rשלענסע אייפפיחרובנ ,איז איהס מאנע , iער Iז:ל אבירע~ס'ן בעצ~חלVו
ויו א' rהעלער אום ער ו~ל ,יעכע ~ iלס בישי Bיעל פאר ~לע בויעןר פןו ערר ייעלס.
וי_ חאס נעעבספרעס ,רזtס וזיס !י rפערשBרעכען Pע Iער וי '!Jכיס הע""נל~ז Ilן IItי.
ן
386 •1 ביך י~ 1קיב~ס . נעשיכטע פיו
י t\tקיכ tcס nאס נערר~לס אןיפשסעח jאר ן ערם ירככ כע· C2-ן,..פ~ר I;( iגעד ער
האס וי~ ,ז'י נעש ררי נר ~ןעוננעס ( tכם ,ראס Pיינער nאס איחם בtב:ר כיtב נע Etדןנירס
ןרצעהלןננ. ttכררע~ס'ע b נ~כי~נען .רןןר ריסער אי! נעןןען ועחר צ~דכרוב איבער
אין ,יא ~כערער חא:פען ,ו! נעסןוס ועהר נעהסען א'ן ~כס ניס צר '~כען. ,ם ,.,איחם
אז נ~בצוע גוס צר ס ( t.כען שםרנגו·
~
~7 •1 בעש'בסע פיז דאן ~אם. .נרך
~~ז זר ,ןת אויר ויריט יירא א'י פערשסעה ,א'ו אז ערר ייעלט נ'ס~ 'Pז נעסעדע
ואך צי ,עזעו ,אןר א'ך ה~ב א צרר" דר" פjל זיי אjו ב~יו איינ'בע ~נרערע שריפסע!,
כח ייעלבע עס קוערלס ב" ס'ר יי'רקל,ך אי'ף דאס העיץ ,אiו ניס נאר ב'י טיר
בזזר אריר ניו פיעלע אנעדער ; אז שנ'ס·צייס קועסן ר~ אי! יסיס"סוביס צוואעסן
פ'עלע שנ'סער ,איכtנער יערככע עס נעפ'בס ויך א'עסר א"בער ~רי1.ר אי אכעדעור·
ערוובער קען ועועו ; דיזער כעחסס ;~ר א"כס פזו דיא ביכער !'א חאנר אןו א'בער
ררייסינ אינוערע עזצען ויך חערים איחס אןו הערעו איהם צר טיט אוא , nק '::ראם
וטר םערבעםע I~ jאלעס ; ייענ'נסtבענס פיר פיי אל,ז קזע אי ,ו < t,בעז,
ר~ס יערז אי ,הער פזו ריא שרעקל,בע pלע , Bייעלבע וךא ריסער ביעכעו ".ו
קיוב א' 1ריא ברעםסע ליסם אייף צי Bר < tביערז יעררע! א ריסער ,אק ראס איי
נע· נוס יסר יערעון סזtנ אןר נאבס צי זיצעו אiי צי הערע! אועלכע יי~לס
שיכטעI.jן
"עדן אידו האב "אןו ',א בראדע איו ,אויי ",האס בע!~נס וךא וו'רסהז;
חויו ,אי'סער ורען ריא הערסס-צי ייאס עס Jל"ענס iרווt אr ב'עסאלס קיז ריה
ב'סםי ארז' פערסח~ן אין רער ואך ,ראס ריא פערנעסם יי !,דצ קי'עבע iו' II.'I
• "י I$ס א'ו אמתI ,ן האס כעו~נם סאריםזtרנעס" ,אןו איך האכ אויך נעןר
איבערהי' Bם ייען סע Jהערם ,ראס הערען אועלבע ואכע , jרןע ויי ויינע Jאוי' שעה! J
ז:רסם פןר א ריסער ייעהרענר ליענס איז ריא א ראסע אינסעי ~ראנזשעכ·בירסער
שסעהס אויף ייאך אןר קר'עבס פיעבער פי Jשרעק אןר קנאה. pאסער"מערכע i איהר
ח I$ב' 41,J אי ,זרזנ ו~בע! ,רז:ס איו ~וזי ויס יייא
ח I$ס בעפרעכס רער כ"סס)יכער רער~י ..ייננפריי ? "אןו ייזtס זאנס איחר רע!
111 "יייא כעפ Vל luא"ך א Iעלכע ואכעי ירא ט I$כסער םןר רער ייירםהr
האס בעעכטפערס ראס סעיכiע " iאין כיסII, ייזeרס ,אידו ייייס יס r "אויף
~ערשסעה חער עס צי ,אזי ערם אםת ו I$בעכדינ ,א'ן חער עס צי כער Jכאסי~ איך
נע Cעלע j בארנושם ; ~בער ריא pלע , Bןערלנע נעפ Uלען סייז (\ Cםער אזיי ~· t:אי, p
וב'ר ר~יו ניס אויי ביס יירא ריא Pלאנען פזו ריא ריטער איבער ו"ער שיירינב פיו
וייערע ואטע ,jאjו א" ב rייירס::ייף פי iס'ס,ייר צי ויי י r '::א"ביבע ס~ל ני\ריהרzכ
געןי~רע jניו סחעורעlI,i
..א·הי ןן~לס " 1און~ ביר טרייססע; ,ל,עכעס ':הברכע ,:יwו ו" יי~לםע jג"ט
רזc.י I$סהע ,8 ו~ יערנעו אוויז ,י l$nם נעפערנם
,אויו יי"ס ניס ,יי t,tם או'ף ור;I$ט נעםה '~ II$ה~ס בעו I$נם יI$ס עםןענר :
"tעער ר I$ס נרןיו~ם, ראסע Iו"נע t( Iו' 1 ריא פן I qוע אז 11ייס .ר~ס אווגיגע ,
•1 בעשיכטע jדפ רן $lקיכ~ט .ביך 331
ו~לט מעתר ניט בעכוצע jמ"ן ע~ Pלס ב I$רר iאיהו מווט מיו ציו' Pנעבען ערם
ע , Pעו נעחעוט צי מיין מא , iאה עם איו א שאכרע ,ראס ער ו~ל ויר העוו " t:אלנעור
אויף רער ערר • •.איר Iכ'ין רעם קאם ,ורעלבע! אידו פלעב העויינשטע Pען אין מיוי
ונטען ע u.P
ערר באובעו האט ניט קוקעכריכ אויף איהו יצעהען אוי רייסע! ניט בעייI;tלם
נעבע iצוריק ערם נ~רר ,נ' fרער ל' Yעבציאט האט איהם נעבעט j\lער ואל איהם
נעבען ציו' , Pל"" ןעמ האט איהם טעהד ביס נויטהיב ,ערז עד קען פוי יעצט ~ Iאוי
ייייטעד ארפטדעסע! א' jזי!' דיבמינער בעשטאוט אוי ראן p'pמ' t$f jכען ,ר I$ס בא"ב
ער איו נעיי I$דט! נעדיי:פמ ויינעויסע ) jאט~וזשניקעס רעם יייא עד איו פוי ריא
~'ב::בע Cען אי! ריוע קרעטשמע iאוי ייע Jרעו ויטעו יועס פועכען ועיכע! רעם שמאל·
P
אייעבנעש' ס איהם חאט ויא ס:::ר ~ Iנען, ען מעו וגייבצעסיןP , סי'םטעך פיי ערך
פז:וויס אום עו ו I$ל איהוע איבסעומהאבען בעבעז צו וויסע , iר~ס ויא אוז ' Iיעך
~~לעטעכ'ס נעפךיועך געפיכע; ויר שוין אובסעךוועבס רעו בארבער האט דאן מ'מ'ו
נוסע Jייילעז ערך וויךטה'ן צ יר' Pנעכענעו ערם עק ,יייא אייר אלע אינךיבע ואכע , i
יוע'כע זיא האס בעלעיהע iצי ר I$ו קיכזt:כיס בעפרייאונ.נ
נע"ע jעךשtכייבט איבעך ר I$ך~סחע~'ס שעהב· אוע איו רעך Pועטמשע וייכעJ
ערר קאורעכוא· 9אססיר שעהבע נעש:נאלט פוי רעם הייט ,אזי אייך איבער ריא
נ"סטל,כער האט בעשםעלט עסע , iאזוי כיט יייא מע iהאמ עם בע Pעבס Jע Pועסו
בישק~שערוגע א "1 פיר נעמאכט יוירסח האס ראויגען הייז ,אןר ערר א' jרעם
םאהלציים ,סיט דער ה I$פנוככ ,ראס עך ייעט Pייכע iבימ בעצאהלמ .ריזע נ~נעצ
צייס איו ר I$ו Pיכ I$ס כעשל I$פע jאוי עס; האמ עס נעפיכע iפיר רנט איהם כיס איים·
ל"" עסן חאס כעבליבס ,ראס רער שלאף יעיט פיר איהם צי די וער צייס צי~ווע, i1Ip
ערר נ"tס פiי יעם עסעו איו א' jערר נענעכייארס רן!:. rM "' iבעסעי אלס עםע!.
אוע פןו אJר סאויסאונעם' j פיי איהר ס I;tבטעו ,פiי ~יררסה',j ערם ייירסה ,םןר ערר
אןר פועסיע נעוערס בעיי (; Iרע jוערבנו; רער עמיקייירריבער רכ Cךנג:ח פ jערם ריסער
פןו ערם צישסאבר ,אי! וועלכע iעסו האם איהם כעפיכע .jריא ורירסה rהאס וויעערך
עוצעהלס ,יי (; Iס עס איו פ I$ר בעק ~עס iציישיע iאיהם או Jרעם ע:על·סו"בער ,אזו
כ~כרעם יייא ויא האם ויר איסגעועהן ג I$יז סאבסש~ !' אי; האט בעפינע , jר I$ס ער
רעם סיס נעשיכסע גאבצע רוא איור עוצעה'ס ( Iיו כוס נעיiער רעוביי ,תאס זיא
אלס דעו "רעקען" אןר ריא כעועושאפס האס זיר דעדסיט כיס ןערניג ~סו Iירס.
איז בעןןז:דזע פערר' Pס פiי לעזעז Jייסםליכער האס בעו I$גס~ .ז רj) il$יכז:ס'ס ק~ e
ר~ס אוןי .אייז ייייס ר~ר ניס ייא נעעכס::עוס : רסעי"נגיבער ,האס ערר ןיירסה
י33 .1 כשעיכםי J,פ;ן ראן ק·כ~ט .בךו
ר • ,-D סנ, ם ,פרייכד ,איו כיס I "איהר סזוס סייכ!; iצי זזtבע iס ת כני
האם נעעםר Pם יער ג"ססל,בער·.
"I;fנעי י\ IVא'הר ורלם יוכואיIם ; "רנם אלזא U,האם נעזאכם עדר ווירסה
אייכס פער נעונע! ,םא Eנעינעוכ Cערם נרייסע! בענעראל אזר ערס דיענ I$בארצי~ •
אייכס פiי ירא נ".םר C זוהן אכ ים r עו iאיד יי~לם ניכער ל~ןעז Iכערברענען
אכרערעu .
"ל·ענער פרייבי u ,האס נעזאנם טור נייססל·כער" ,אז ייזע בייער ביכער
שסעהש לייסער ל·נעבס ,אןר \\ז וייכע iפיל סיס חסת"cכע iאק יס eי;ע ח 'ן ; אנער "'(8
כעשיכסע פזי דעם נרייסען כעבעראל אין ריכסיכ אזי עבסהאלס ירא eאסיריכבש פןר
נאכצאלא חiנוכאברעז פי P iארר~ייא ,ייעלבער ח~ס ועוכען ויינע נרייסע סחאם".
פערריעכס ,ראס ריא שםעסערירבע רירות ואלע iאיחם נעבען רעס כאסעז פין א נר,ייסע'
נענעראל ,א ריחסכינען כז;tעם ,וועלבע Iנ I$ר ~וא עסכיז :.חאס נאר בעקענס פערריעכען;
אiי דיענא נ~רציא פזר Bאעוערס איו בערוע; א פ < I,רסועפלינער ריסער פק יער
שטאדס סויביללא א'ן עססרעסאד':א .זעחר א העכוישער קריעבס-סאי אק ר].ריב"
אוא שסאוקער סעבש ,ואס ער ה~ס סיס א ' rפינבער נעקו:בס איינה~לסען א סיהו·
ראד א rפילע Jבאבכ .א' rסאל האם עו וי:-ן כעשסעלס סיס ו' rשי יעוד אז האנר
פאו א כריק ,און האס א כוייסע סחכה חיכ כיס בעלאזען וירכבעה , jאזי ער ה I$ס
אייפבעtכה < iI,בא;ן אועלבע סהאסען ,ועולבע ,ועון \\ו יי I;tלסען כיס בערוען בעשילךעום
סיס עכיוות tIןו איהם אל\\ן אלס ויtכער ,ב~ר פין אן אבדעןו אכו eאוסייאישעI
שרייבעו ,ייאלסען געוייס פאובע Pיסע iיייא ריא סהאסען פןר א ח ע ק ס 1$ו ,פןו
ז(ן א ב ,ל לעס אזו א ר אלא ב ך ע ;;.ס
עס אז "יאס איז עםעס וואס נוויסעס ,/ Iהאס א'יסבערוםען ועד ~יירמה.
ע 9עס סער Pירר וינעס ,א סיהרואי איינצוחאלסע\\ I iב נאס ! ו~ל איי \Iו ןריודיב·
ק"ס לעוע , iויI;tס אי ,ה~כ פין פע)יק 0סארסג j '/םןו ה'רקא'יא נעלעוע , iןןיא עו
האמ סיס א' rסאר ציהאPס םינף ר יעוע , jארזי רויא כאב: ,ויא דיא עםבשלאך ,ורעלבע
ריא ק'נערו סאבע ,iאזי ~ iאנערו ס~ל האם עו אננעכא Dס א שרעקל·ר נרייסע
• ר~ איז ~ ןו~רtפ·ש.י C,Vובןו עדכהאוצןח ,ון Vרבעם וונזט ז , Iביט יוערסו ,.איבעוזעצעז.
ערו ויווחכ ו»עבט ר~ ) hereges 0 fiematicos ? :א Iיקורם'ס ~רער ק tlידבנבףםינע יטאר'ס ז I
ערר ג"םםףכער בעעםרקט ~,ר ר~ס ער ם IIםג ביט ) fiematicosק -c,tlסנףםיבע סעבוווע tב'\f
) cismatic08נבnכר'ס' גענגוע(.
נרך .1 בעשיבסע פזו ראן iליכאס. 3s8
רסעו דופען ויי I$ן סינעדס אJו ליינע iאו; נ~ך סויוענד אכרערע מיאוסע נעעו.כן· ••
ריא ו,ענער היסעל ! איר ןרייס ניס יי~ס פיר ~ ח~רסע ,כעןריסעכל~וע נרראים
ר~ס ויינע , jאן עחוליבעו ס \lכש \lו צו ו~וע Jשס~רנע iז:רער חערז:ננעח; פו Jוינע , j
ו" רועj צעועמ~ניעס, ריא סןיבעi ניס צו רראס רןייס איך את איחם ניס צר ועחו.
פערלאננעj סיינען עס עחולייו ,ז~וען ז"וי ,סיס ויי פעוחייו~סחעו ,י'"ל סעהו
ויי ר;tזך נימ'.ן
"שרןייג ,קינר " :חאס נעו,tזנס ריא סרסער ; "עס ועחס איוס רויא יןא ין~לסם
וויסען צר פיעל פר Jאועוכע ואכען ; עם eאסס כיס פיו יוכנע סעדכען ~ויי פיעל דצ
aלו'דעו," j חיסע Jארן אווי פיעו צר
"ייען ערו חעוו חז:ס סיר נעפוענסI ,ן חאס נעו;tי:גס ריא קל I ,כע" ,סרז איך
איהם רז:ך עכספעןר " ,
\<,ו "~,העוו ררה I:ח u ,האס נעזז:נס רעו נייס t:ל,נעה "בר"ננס איכז ז:ק~רסם
יד א כינעו ~חעו ; איך יי~לtב ויי ועהר ררעו Jvועה',:ן
רער רוירסח ,אןו ער איו כעכא;ג 9ן א' jוי'ן כעעכס Cעוס "ועהו געוןI ,ן האס
lכlזסעו אזי ה~ם נענואכס א jאוסע iמשעס~רא , iויעלבעו איו בעייע Jסיס א של~ס
tו.ר iא קייס אזו א' jןו \lלכע Jעס ח~נען ויך נעפ ן כע iרויי נו י וסע ניכעו אי iעLנלינע
ר' rכעשריענעכע Bא Sיערע •iר~ס ערססע נו,ך ייעוכעס רער כיי Cסלינער ח~ס
צירז:נכו";tז פון סהראצ'א~::: ,ר אנרעוע פעליקם ס~רםע נעעפעכס ,אוז נעייע iז:::ד
פון היר Pאכיא ,אוז ד~ס רריסע ריא געשינטע פזו רעס נוןיסען נענעראל כז:כצאל I$
ריעג~ ג~רצי~ פ!י פרi לענעכס"בע' Cריינוכנע j רריי סוס ארד I$ווא, פןו P הערנאנרעץ
eאועערס~ .לס עו חאס כעלע Iען ריא סיסלע Jפן Jריא ערססע צוויי ,ה~ס עו
"רז :פעחלע jאןנו נז:ו ריא הוידפוןי און ידא נעועהען רעם נארנער אןו נעוז:גס :
eועסעניצע פןו איכועו פר"נ.ן"
"סיר ה~נען ויי כימ ניימחיג ",ח~מ נעו~כמ ערו ב~רנער ; "יע; איד Pעז
י~ם נימ ; חויף ז:ערו חעויינרראופען אין אוןררען עבען אזרי r
ויי הערןיססרז:נע iאןיפ
"כ t$ר ייזע ציייי ",ח~ס נעעכסםערס רער גייססל,נער" ,רעס י il$צירז:נני\4',
ס ( tרסעJI . ''' 1ערם סעליקם
., ןי~ם איהיו יייל.:כ סגיידם, א P'Bןוס'ס I,tוער ,.ו"כזע ןנח יסיגע ניכער
ד~ס אז אסת' ,ויינע! tיtועוכע ריסער נ (_ tר אייף יער יעולס ניס נעיעו , jאן P iיינס \tו
חז:בעז אועלבע סחאסע iאןו ציפעלע ביס Bאסירס".
חאס נעו~נס "יסס יוועו ביי! סעבס איחר ר"צעו א! אני ערו הינד ! (I
עדר ייירסח" .איחר סייגם נעיייס ,רז:ס אי':ן קען "! Pפינף ניס צעהלען אי Jוייים
ך~רף סיר ק~ךסענען סעI יאס יסיבס ב~ר ניס, ייעסשט סיר. שיך P ביס ייאי יסיו
ראס עס בעפעוס סיר, סיס ~ pש pע ,ןער אי:ן בJי שוי! סעהר ניס Pיי Iקכיי jקי;י J
איהר וויוס יסר עךPלעערן~ ,ו ~לעס ,ייז:ס אjי דיוע כיכער שסעחס ,איז אויסנע
סך~כס אזר ,ינןע ,יערחרענר ויי ויינע jנעיךי Pס נעיי I$ךע iסיס ערר ערלי יבניס פר
ערם Pענינל,כ \lן ראסה ,אויו יייא ייוע העררע iי יז:לסע J iעיvוד סג;כשע , iייז:ס ייז:.לס ע'
כ~ Iע~ iניךקןע iאויי פיעעו ליבענס אjו שלאכסע! אןו בעצויבעריכנען אוס ס!ע ואי
ועיינע צייס ,פינ Pס אווי יי'א עס איו ערלייבס אין אלע ונס נע\<.:רדכעסע וענערר
צו ש Iיעלע iשאך אןר ביליארר ,אים יעבע ,וועלכע יןילעז ניס ארבייס!ע ,ואכע! ה I$נ jV
צו פער סיס יואס צי פערסרייבען ייא צ"ס ,ארזי איו אייך ערכייכס צי יר ו קע! אוJ
קייפע; או Vלכע ביבער ,ייויל וכ;\ jרעבענס ,ד (_ tס Pייבער וועס ניס ויין אויי באריש איי
בלייבע! ,או ויי ענסהאלסען ייאהרע געשיבטע! ,ייעו יא ייאלס בעייע Iיער ז:רס ר'~j
ייא ריסער· עס פערלאכבס ,ייז:לס אי':ן Pטנען ואגע" iז:ס אr ,יוע בעשיכסע ייז:לס
ביבער וי~,ס איינעכסוי ,גערארפס שסעה Jאוס ניס צי ויי , jייאס יז:ס יי~לס נעייע;
ניצליך אין פיר מאבכע אויד א צייס-פערסרייב iאיי האף אכער סיס יער צייט,
סיינע נעיאנק \lז צי עךPלערע Iצי אועככע 9ער o$Iב ,1\lיי'>'כע ה~כע iייא סענליכ '= iייס
עסייאס צי סהאו פי -ייזע ניסע וא :,ערריייילע ,הערר ייירסה ,קענס איהר ;כייבעJ
סיינע יעררסער .נעהסס אייערע ביכער אי iואל אי' ,ייאיי ,בע Pיסע iערר אסת
נ~ס ואל כ\<ר כענiע ,ראס איהר ו (_ tכס ניס הינקע iאויף יער וע'- אזי ערר שPר!
קיבאטII , בינער וייס ,יירא אייער נאסס ראן
א Iא באר ב' jאיך כיס, ה (_ tס נעואנס עדר יוירטה, ניס41, סורא "האס Pי r
י < I,ס איך זאו ייערען א ייאנעדרבדער ייטער ; אי:ן ו Vה שיין איי , jרז:ס nיינס צו
cנ l$נ בעחס שח עסהד ניס 11$י< I,ס יו~ס יאס~לס איו I$נב Vבאננע ,1ייען יענע כע-
n,rססע ריסער ,יוןא עובו ז~נס ,הז:נiע יירכבעייאבדערס ריא וועלס.u ,
פגו '; I ,.ע בע'~ sרוע כעחערס אjו Mי.רם ~ Oנסש' ~ nס כעסס יוא העלפס
,1 נעשיכ~ע פו ,ר~ jק·נ~ס .נוי 'יM
אןו ועקס הונדערס סויוענד ס~כדאסעi סולי~ j ארעסע אiר ה~ס סעהר ~כם א
וועלכע ויינעז פו Jק~ Bן'וי '::פוס נעייע jכעוו~פענס סי t:שס~ל אי~ Jייוע , jצוסידנןע
אןו יייא ~ סtנtב:יע שע 9סjע .אי Jיי~ס ו~בס איהר צי יעם סערקייירייבע jי~ i
ציר~ננילי~ פןו סהראציא ,ייעכנעי איו בעיזעו ארזי העלייש אזי סוסהיב ,י~ם <t
$ ס~ל ,וייא עם ייערס כעשריעכעו איו טום כי,ך אלס ער איו בעפ I$הרjע איכער
סייר אזו א פייערריבע שכאנב ה~ס !יו אוהם בענענע jא יי~רף ענסנעבעז ,ה~ס ער
ויי אוינעבב ל יקלון אייף זיא א לזזו נעסהזזז ,הז:ס ויך הער ן יפנעועצס אןיף איחר
הענר אווי שסארק אייננערריקס ערם סיס כייער איהר רי ע iאח האס P ש eייצבע j
ב~רבעל ,ר~ם רוא שכאנב ,אום !יד צו רעסע Jפjר עררשסיקען .אןו ר IIר ריסער,
ייעלכעו ה~ס !יא חוכאויס ניס ~כנע'~ועו ,ה~כjע ויך הערונ t:עונעסונקס בו! ערם
נרינר פזו ערם ייאסער ; אה אלם זיי ויינעו ;עועו jאינסעז ,ה~ס ויך ערר ריסער
אייף ~ ס~ל נעפונען איז א ייאונרער שעהנעם eאל~סס אזו ב~רסען או iרוא שלאבב
ב~t:ה ו' '1פערוואנרעלס אין א ז אלסע iסא , jיעולכער ה~ס איחם נעזזזנס אועלכע
שיייינם. סיס ויי, ,tיזנהעו'V נעקענס ואס ניס !', ה~ס עסi ר~ס שעהנע ו~כען,
'ם' jהערר ! ער ו ייזע איהר וו I$לם א!עלכע ואכע iבעהער:ב וו~'ס איהר פן :פערננינןע
פיר א"ער רנדסי;-ע ~ענער~ל סשיבע בעןן t$ועו .או iביעב ניס r'pשעס PסאפאP
41אןו פיר ~ייער ריעב I$באוציא ,פזר ועולכעו איהר ובאכס אוא יעוועו.
א,ס יI$ר~ס \lnא ה~ :':ר I$ס בעהערס ,ה I$ס ויא סיס א לויוער סםועס נעואנס
צו Pארערנ'זז( :עס פעהלס אובוער ווירסה ביס סיע ,צו ויז ערר צוויי.IICי tת
אונוער רזז P iיכזזס/ו.
~י~ס ריכס "סר אויר "',ה (; t:Iבעו(;Iבס pאוערני" ; I$ווייל ויוא עס ועזוס איום
נלייכס IIר שסארק ,ר,tיזס אלעס ,ייזיזס עס ייערס ערצעהלס א' jריוע ביכער l$n ,ס
Bאסירט אות'כאות אויו ~ייא עס שסעהס נעשריעכען ,אןו ' 1" 1פראנציסקאנער )בלח(
ויעם איהם רערפjר כיס סענע iזזברעער.'"i
"איוח Pעכס סיר בלויבש ,פריינר ",ה I;tס בעוזיזבס דער בייסס;יכער" .ר~ס
עם איו ב~ו i"Pסז:ל אייף רער יעולס כיס בעוועז r'pפעליPם סארסע טןו היר pאני~
זי:ערר א י~ iציר I;tנבו;':זי :פןו סהראציא זי:ערר איינער פןו ייא ויסער ,פןו ועוכנע
ייא ריסערבעשוכםעז ערצעהלען ; יזיזס ויינעז אווםבעטראכטע זאכע Jפןר לעריבע
ס mית ,ועולנע ה~בע jו" בעיזויבע iנ~ר צי ערם צייעק ,וואס איהו ה~ס אלןיי
ערום~הבס ,בעס'יר צו פעוסרוו:בע י דיא צ"ס ,רייא ווי ה~כעז א"עער שביסער ויורח
איר שועור ייין. ויי פ~ר ויי נעכע.Iעj הזC c ןעו jסiע יזו IIרעננןףסpנ ירא וציס,
!&3 •1 ·כ ( tס .כןר tזP ,j שwיכסע פjר
אז' ארז' רריא ו'א ז'~ א'הס tיCויי נעפעהלעז נעיר~vו :ירא נחם נ"םסל,זסכ ,ח~ס טר
איזום )רעם נ"סס'יכע (Iנענעסiע ער ו~ל זיא פ~רלעזiע אז דער זיזו ,ארם אלע
ז < tלע iדא Pענ jJIהעיק" .זזהי בער י 11,ה I;tס בע'~נס עדר נ"ס:נ,יכער" ,יערו עסJ
נעםיגס ,ראס עם א'ו ניס "ייבער~ ',ז עס Iו(I,ל 'עצס דציףנננזע ריא יצ'ס סיס
שלאםזע אלס סיס עלוע N .j
"פ'ר יסר ריעס נום rו .cז ניסע ער", nבנ צי פנורבר"גנ' !tרא יצ'ס העתנן'ב
א נסעיכסע u ,ח~ס נעואנס ר ( tי <; Iסהעא ; "עדן סייז נייםס א' 7נאר אrל ב'ס ברו
,רהיבס צו !'עגעז שלtזפג.י ,1א E:ילי ר unדא יצ'ס אי! שח רצם ."t...ז~·פא'
"ייע Jי <; tס איו אז'י II,האס בעו t$נס .עדר נייםס,יכער" ,יערל אי ,יזא פ <; Iךלעזע , i
ייעז אפילי ר t$ס וזtל נ~י וי'ן פין ניי 'Jעךעד ; Cיע,כייכס יןע~ען סיר ויר גיס געפינען
נעגארס א'ז אינוער עךייארסינ.נ Iו
אr ייס'םסעיי בי' t;<iקאס און סאגטשז tחאנט jא'חס דאם עזלג'גע נענעסעז,
אלס נחר ב"סםוינעך הI;tט נעועחעז ,ד(I,ם עם וערס יעדע; סאכען פערנג'נעו א rפיך
.e ~ p "ני ,חערס'ושע ~כ;ג צי זביס בעזז<;ב : עך ה I$ם 'ייזי וזי א נעגים, א Iחם
~~
~ן~~
•
נןו •1 נ'ע Cינסע פןר ד~ · Pנ <; Iס. וM
דיסער וייכע jהייכס'נע ~ייסןע ח I$ס ועוח נעסח I$ן צו הערען ,ד~ס א .,חאכדערנדע
אוו בארישPייסןע או iלינענס ; ניס אי! ונזtער ,א;ו ד~ס אלע ,.סערניכער וייבעו
עד ח,tזס ערריבעי א rו' חערעצן בעשלז:ס \lו ~ביו\"רו~רסעו ,רויא עס ורעס זזבלו'פזע r
'tנס דעד ריםעשדאפ t:מזר ו' rהעדןר ,אןו וועו עם ייעונ וי:ן עררוניס ניס אויסל~וזע
"וו' נ,י", Pל 'ייא עד חI$ם ערווארםעס ,חזזם ער בעשל,tזסעז איחם ~ו פערל~ןש
און ציר'rכ ~ו נעחונעז וז -ם,.חערדינע ינרVד t:וו P ווייב Iiוו צו נעח Jציריק צו יזז
ירנייונ.
אלס ערד וו'רםח ח t;4ס ע'צס נעווזcלם ור'ערער אועונtכרב::נע jויי Jםי~עםזזר~ז
ז~ס איחם רער נייסםל,נער נעבעסןע נ~ד א ו'יילע ~ו ווארטע " , jייל ער ה~
Bא Bיעiער ,ןועלנע ויינע Jנעשר יעבען אן'י ריא א' j בעווז:לס זעחן ןוב::ס עם שסעחם
איהם נעב jiבען דורנצ'ו ויי אJו ח~ט חערןיסנענוונען ריי.1
ויי האט ווירסח רער
ב לע סערן .ר~ס ויינע ן נעווע iאוכנעפעחר אכט םערי~ריעב J:נע בוינענס או jאויף רעם
וניטעל"בלאס איו נעש t:אנע! סיס נרויסע בוכ' Cסאבעי ," :יא ערצעהלוננ פו iרעי
אונפעדי i:עססער נ"ניערער 4, .רער נ"םטליכער הז:ס פאר זיר אל".i iעלעןע iרר"
~ערד פיער צ"ל iVאזי האס נעוז;:ס " :יואהרהאפtנינ ,רער סיסעל פזר ר'וער ער
צעהלונב בעפעלם סיד נים שלעס אזי אי ,ור~לס הז:נע jלוסס ויא א rנאנצש
רןרבצולעועןU .
ערן יגו רעם ,וועלכער ח~ם r-ם סשעונב::ראן אןו דיא Bאםיעער ,יייער פערבעסע j j
עם Pע iבעס~לט ו' ,rרז:ס ר.ער א"נ Vכסחיעסר ו I$ו ביי סיר וויעערר איינ pעחרע~,
r
א j.וויא איו יי~לס זcחן ריא ניכער ניס יעולע! ו' ,ואל ער ווו ראר בע Pיס J:ן
פןו .עדםסייענ.עj איך בr אי;ח א ב~ססווירסה )א קרעם שסער( ז:בער בr יב{וריק jאיין
ונםער Pר·םס". tt
"ייען סי, j חז:ס נעוז:כס vוד בייסס ל,כער U "איחר ח~ם ערכס ,פוךינר,
ז:בער בעםעלס ד'א עתעחלובנ ,יועס איחר סיר דזזו ערלו·.בןוו ויא אינגtרצו
?II שך"בעj
יוזזם איהר עערלע בעבררם איי ייררדיבע Bערז I$ן ה ( I:בזע שס~ר , Q פזו רער ועלביבער
וייז פריהער בער ( tסהזע סים ויין פריינד ער הtזס וויא נאכערס בעייארינע ו, איהס
(~.טארי~ -אח Jייעלנע! ער האס Pיינסtז' נ I$רנישם או נסער נוסען -וצ בעפען
r
ר~~ האנר ניי איחרע עלםערן .ל~ס I:!:רי ( t,איו בעיועו ו' שרכן איז האס אלעם
ורעצ צ"ס אP אווי אייבנערינס כ~ך ערס וואיכש פ זר וי' jפר"נר ,ראם ער האס א'j
ז' r נעל,עבסע ; אjר pאסי'ל~ ח~ם זיר אזיר בלp,ל,יז נעטיהלם צו ו' r נעזעסןע
~~,,ס~כ ,t אנםעלם l$יס פרוי ,ראם ויא האם ניס אויפנעהערם צי ראנקען ב I$ס אזו
צוגעש' Pס נעייJ I$חן. גכ'P וו I$ס דורי איחם אוי איהר ריועס
א"'ד ערסםע םענ" ,עלנע ועררעו נעועוחנל,ך נעוכייערס לבכוי דער חרחנה,
האס לאסארי I$ביס אויפנעהערס צי בעזונע lראס חויו פי iויין פריינר איי האס נים
פערואו:ס ריריז סאהלצ"סען אזר שסחוח ויין אייפעסרקואס Pייס צו יוייןען .אווי באכר
אנער ר,יא ריא חחונה יסיס"סונים ויינען פארביינענאכנזע איי ריא נכ'·pוירנ·~ענער
אr האם יאסאריא אבנעהויבע jוייכע בעווכען אזו בעוובער וייב j\lבע;וארע jייעניבער,
אכס ו:למא'ם הויו איינצשוסעלעי ,ייייל ער האס בעערנ Pמ -ויאס יערער pלנוער
פערהייראסהוננ רארף עכ Jכיס rו' i ראס ביי א פריינר נא - P
רכ~בי~ ראיף בעערנ עו
וויא ייעז ער איו אח הערויסכעחו, העריינכעהן אםס אןר אווי פריי עסהר ויי; אווי
נעיעו iא נחור ,רע iאב וו אהל אויף וואחרע פריינרשאפס רארף ק' rפזנרראכס ניס
פאןעכ ,איו ריא עחער פזו בי"'פערהייראסהעסע אווי צארמ או Jערל p,אסנ , \lראס
אפילו ל"בל,נע ברירער רארסעו ו"ן פ~רויכםינ איי כפרס פר"בר.
אבסעלס i'I$איו בעווארען או' tפאלעכר ,רו I$ס וי' jפריינר ו'ייוס ויך ניס אןו
האס ,איהם ערנסס ארסנ!'.רערס" .וזעו א' "Iייאלס כעוואיסס ,ראס סיז פע""
הייראטהוננ ורעס ריו זcנהאלסע! מ' cסיר וירא איעםר אורכ~ינעה ' iייאלס איך
'Pיכס I$ל בימ חרחנה נעהאמ .אווי לאננ רויא איר בין נאן נעייען כיס פערהי יראסהעס,
בארכ~ i אימנאבנ נעהאס ערם שעהכעם פערמרירסעi יוכר בייעד רורו אונוער האבעו
"ייא ציייי פרייגר ",לאו אוכו ע'צס ניס פערל,ערען ריוןע ריהמל,כען אזי ~Iעהנעם
בז:עםן iויי ניס פארןינסיג אה~ j"P Jום אורואך iל I$ו סיר יר ,בעמע ן -ייען
עס איז בויסחיכ איי ~ eסיכ בענע Jריר ~זא אויסררו Pצי נעבו;ע ,o1ירר וויא פריהער,
דצ בעסראכסען אלס הערר אי! סיי jהויז ,אח אויי וויא פריהער ניי מיר ~ייבדצנ ;. \lה
אי:ן פערויכער ר' ,"Iר~ס קאסיללא ,ס' rפרו ',האס Pיי! tcבערר רואינש אןו r'pאנערר
וייכע Jאכס מייגעם ,או iאור יחיא יזא וו"ס ,רויא פיעל סיר ש'ע~ע iאייבער ערם
ביס4I . ~נעדjר;P ,ע זיא ניס פע t Mרעיי .ניז:ךןס דוא קדמםס צו אובז
ק·נ t;:ט .נ' . 1 j i:;; 1 ג;זשיכבע פין 3-1-l
~eיל.vפ .88
~ ~ננו פין ערר אינפעםרעוכם ".נ~
ואכע, i סענ סעחרססעכס צובענראנם וכיס אבעדרע ;י:זtם עוךיבעך ידוא נעשסיססע
~וס י'ז ה~נע iא וכאל חערווכבעש Bאציער t:צחאמע iאויף א לI;tכPע אייסעי
עידר שסאדם ,האם אבסעלוכ I;tנן;וז:נtכ צר ל~םאריא'! :דוא רעכקסס נערו'ס ,ואי
סאךי •I;tד\(ס אי~' קע! נעבןג נ~ם ניס ~נדאכקע iפיר דיא ננאר ,רועלנע עך ח t$ם
עלכז.נ'", I וכיך נעיייעזען סיס דעם ,ין{זס ער האס ו:.יך געסאכם ~יר א זןה Jפק א Iעלכע
וכיט א Iבר"עך האבר פזר א'v יןיא סייבע וייבעו כעועו , Iאן; הא Cס : rעשז:וקlI
מחנרח פזר דעס גויק אזר פזו דער באסור ,איבע-.חי' eם פיר דיא ברויסע גנאר ,ראס
-צוריי איצרי,ת סך חז:ם וכיר ריך נענע i113אלם סריינד אוו קאסיללא'~ jלס פריי,
ייעככע איך שעץ כיס אווי סיעו יריא איך רארף~ ,ער ראך אווי פיעל וריא איך
Pע ,Iאנער ניי אוע ריIע נליקם-זאבע! ,רו I1לכע ענטהאוםע Iא ! rיך אלעס ,יואס
ראס אוננליקליכססע או; סיהר איין סערנגינוכ, א;ו בליק;כיך סאכען וכעגשעI '\.ק i
רען עס סייעכם נב,ךי איף ייייס כיס זיים ייעו, ; tרןיערינםטע ועבע Iפיז דער וןע;כוכ ;
ואיר וכאוי w א;כ" . j "זי עזכויחpיריר.נ'~ר ריאיבש ,ראם איך ייאיבעדר ז;יך אויף מד
צי פעךנארני~' י; א;י' r ~יבעי'כידן סאררוירפע או iזוך מיינע אייבענע נער אנקע; פרו וכיר
פרייכר אי! ו "r יעויםסר פזר ריא איבעו ערשסייבס נעייI;tעדI ו~ט~ריז :איז
ריוער ו < tנכער פ~ררעעד בעמייכ.ם מי t:. ם ניט נ J:P.i1נס נעכר' Iפע , jוי (; Iס ער הזttכ
ה~ C ער ח~ס נעקלעים אהי Iאזר ~ הער ,יי I$ס קען ד~ס זיין פיר ~ יואןב'{; ,ייעיכעי
'כ~ j זיז פריינד ~זיי ייי פיעל בע Pייעכוכ:~ ,פער עי איו מיט ויי! E3רובגיעדן צו Iנעדפען
בע:פכי:פעז ייייס פי Iדער ייאהדהייס ,אי! אוס פוז ייוער שובערצליכער א\בנעיי'םחיים
איבינע ויין א"בEגאר ח t$ס עי צי איהס ג 1:ז~כם ,ר ~ייס ער קיייבקtב ייערעI פריי צי
פ"'נדש~פס ,יעוז ער ציהם איהם ~:פאי iערצעהלט איהם ביט נכ"ף ויינע נדו
חייסםטע נעד~נקען' יו"ל עי ה I$ט ר~ך צי א יהס ~וסרויען אוי קען ויד ר~ך ,,ן-א
•1 בעישכםע פח דאז ק·ב~ס .יזמ MI
איוף ttלע דיזע אזי פיעל אכעררע ר",ר דורר ןעוכנע אבםעלסא tJ\tt1זןמ~
~ \tסאייא'ן צי בעיעונע ,:יאס וט זאל ז' rהייז יייעדער בעזינע jוירא פרוהעי ,חאם
לאסאריזז נעענםפעוס סיס ארזי פיעו חכסח ,פערשסאכד אןר אייבפאכקייס ,דאם
r
אנסעלסא תאס ויך איבערציינס ,או ו' מו"כד סייגס ייירקל,ך ניס דערסיס ,און עם
איז ערריבעו \,ייישעז ויי כעייז:ו j\lאבנעערדס ,ד~ס לאסאריא ו\(ל איהם פןר חיינ t:
אן אiי וויסעו בזעוכןע צויוי ס\(ל א וואו אין זאל אג 6יסים-סובים ביי א",ם
~ bייוע I;( .jבעי כיס ו'!pעביינ או'ף ירזעז אבוייך חאס זי ,ואסאויא rנ l;Cרנענרןעם,
ני t:צו נ \lח 1ריףיסער ,ר"יא י~ם רערם tclםסען סיר ירא עחדע פרן יז rרפיינד ; ןסר
אנסעלסז'tס נ~סען אזי tיIיחם עפוח נעעלבען אז זינען (, t.ס ו' rאיינענער .ער ח t l;Cכ
נעזזזנס ,אןר סיס דעכס\t ,כIד tcפערהייר t.tסהעם vי סא! ,יעולנען דעו היעפ ,ה_ס
בעשזtג!)ע jסיס א שעהבער פריי ,דארף אכטיבב נעבע! ,ייעונע פיייביידבYן ז' rפ'ידר
דןע דאס וואס קע jכיס אןיסגעםיהרס ועורע iא rעפענסל,כע הזזס זי'! נעןעוחכס;
ערסער ,א' )! jירכע! ,ביי פייערכינ Pייסען \(ערר ביי'! אבע;רבעבעס -פJו ועולכע
עור סא jקע! ד~ר דא פריי ניס איסער ציריקהאלסע! -ןןעו C:זז E:ס ל"נס I$בבערערס
אןו בעשלאסע iא' jערם היוו פןו t.tפרייבד rז:דער א םערייאכדםע ,א rיעוונער ויא
איו פערסיייס .לאסאדיאוס יסינינג איז איי ,נעיעו! ,רI:Iס יעערס Bזtזtרפזtל pסזר
הזtבןע איין פרייכד ,יעולכער זזtל זייביירע jאןיפסערPואם ס( t.כע jאייף יעpזד אובי
פ I$ר Iינסינע jרשים ,ייייל עס Bאסירס ו"נס ,ר\(ס אייס עצוסליכ Pייס צו ו' rפריי,
אום איהר r'pערנערכיס צן סאנען ,יירל דעו סא iאיחר כיס ואנע! ,ר I$ס זיא ואל סהאן
אערר ביס סה jl$נעיייסע rאנען ,ועולכע "עכען איהו ביריננןע עחרע I$דעו שאכער
ועוחרענר יפר אלעם קעז וייז ל"נס נעםינען א סיסעל ,ווען עו ייערס פןר א פריינד
אבער וואי נעםיבס זי ,אוא םעשוסעכירנער ,רעכ"ס דערי יף אייפסערקואם נעסאנס.
נע' Cאפענער אJו עחרל,נער פר"גר ,יויא לזtסאריא פערלאננס ? אי ,רוייס וייר"'ייז
:יס ,אח נאר אוו Jוזtסאריא איז בעויע Jפעהינ צי ז I$רכע! אזי' פיעל אןר אזוי שאדם-
ירא בע- חייז אז r
בעיזכע! אין ו' םדיינד ,אןו דיא זי r פןר עחרע פיר ריא יזכסיכ
שם'פסע סענ צי סאנע! אויי זעוסע Iאןר tCזיו קיזו ,יאס עו חו;tס דיא בייעז יצננעו
י .iירא eוייעררער ניס נעבענןע ק' jאוח~ן צי סאנ !IIא דווך ,ד~ס א יבונער,
'"ייכעו ,פ i:/דנעהסעו אזי נענילרעסער סאן ,יייא ער איו נעייןע כאר וי rאיינעבעו
.נ'עדב'.ינונ ,:כאנם נערזנע jא' jערם חייז פJו אוא שעהגער פרוי ,ירא קאסיללא.
~ lP1נייו;tחל איחר או'סנעציינעגסער כאראקסער אזי ז Iיחר אנרשיליידבע אירםפיהריבב
חזtם נע VPכס הערייפלענןע א ציים אוי" יעוע Jרכילו דרסרייבער~ n ,ס ער דו;tך ניס
נעוו.לט "..81ח~.ר ד' Iי~ירןע אירח "סוע ריי אזי ייד Mעדת jוrנ e, WMו 8tן\ ער
84,9 ,1 כעשינטע פח ד~ן Pינזtס ,נ"ד
-------------------
ל~טארי~ ,ר~ם רוא ו~לסט ריד עבסשל,סען צי ויז דעי שכיח ,יוI$ס ז~ל סיר
העלפע iבעפריעריבע Jמיי! ייאונש ,איד יועל ריר ערתי ניס נ~ך נעבע; בע' Vנעבהייס,
נ~ר ועה iאז ריר זאלע iניט פעהלע iקיI rביסלע , iיועלנע וייב JVבייטהיב ארם צי ~Jםעכען
צר Bר I$בע א 1אןנשרלרינע ,עתרל,כע אוו אונאייבענניציבע פךיר ,ארז איף פערסךוי ריר
ריוע רעל' pאטע ר~לע ערריבער ,ווייל אי ,יוייס ,ראס אז פא ,ייעו ~ pסיללא רועם
ררעפט ררא ו~בעררן אייסנועצן, ביט דיר ניט Pענע iביישטעה jירעםםר דיו;ע וי:כב
יירא איו אזיו בעשעהן, יועלכע רארף ביס ז tsיז, ריא ו' iםאישטעלע iאו
אבוי נט אוו ט' r P
בכייבעו נע רענ Pס א'j בזזר א'יף ייזער ארס יועל איד נעשעה ; j
ט' rיtוננל p,ייעט טיר צול,ע:פ בכייבען ביי דיו פערבזtרנען אי /נעהיים אויף אייביב.
ווילסטו אל Iא ,ך~ס איך ז~ל פיהךע iא לע ב ען ,יי I,tס פעךריעכס לעבען ~ננערופע iצי
ייערע , iזאלססו כביי:ן אונסערבעהעם /ריועו ל·עבעס· pאמ 9ף אזי ניט נלוינבילסיב אןר
פ~רערךט ,א!יטיס צורעP ויעלכע ס'r קאלט ,נאר מיס יער גוסט אה ווארסקווט,
פערואננטII , רעם ::ערטרייע , iיייא ארכוער פריינשדאפס
ל~סאריא האט ויי iפרוונד אויפעםךPואם אייסבעהעךט אזר האט וייבע ' B,עז
עו האס איהם איי':ן כ /;Cך רעם אניס בעעפעבס ביו יענער האס נעז,וכרינס רעיע; J
"יילע בעסראכס מיס פעריוארנעדךונב אר Iערש:tכרינעז ,אווי יייא ער רואלט אוהם נ~ך
pיינט~ל ניט בעזעח 9ן ,אין האס איחם רזא בעענטפעךט " :איך Pע! מיו אכיערס
ערן רערן איד ש Bאס, א'i ראס רוא רערסט מוס מיר "יא אנסעכמ~, רענ;:!.P ניט
ל(\· Pעבע /בוכיבע! ,ראס ררא רערסס עס ערנסס ,ייזtכס איד ,יד אויי ורייט ניט
נVכז:וען וערע; ,ואנדע1י אי:ן ייאלט ריין לאננער ךערע נעטאבס א 1ענער מוס רעם,
ר I$Iס אוד יי\(לס ווא נ'ס אריסנעהערט ,ז:רער ריא Pענסס מיד נוס I,tערר איר י'ען
ויך ניט :ראן נ' , rאוד ווייס ' ,'11דז:ס דיא ביוס אנסעלמ~ ,אןו ריא ייייסס ,יאס
איד ב' jלזtסארי~ ; I$בער צים אוננל p,סיו איך ערכ Pען ,ראס ריא כווס ניס טעהר
רער ועלבי נער אכםעלמז ,:ייזזס ריא ביוט נעייען ,א!י רוא האסס כעוייס כעטייכם,
ראס איך ב rכיט רער Iע'בינעך לזזטאךי ,t$ס~" אי"" הז:ב כעראופט ויין ; רע Jדאס,
יי I$ס רוא ה I,tסט סיר בעו I$נס C3 ,אסט נאר ביט פ יר מי' iפריינר זt,נסעכס , I$ן' אזי ןן~ס
ריא פ !.iרו~נסtנ פיז נ:ירVP ,ן ניט !4גפ I$רעררס יעררע Jפין רעם לאסאריזז ,יןעלפעi
רארפע jנ I$ר א"בער ערם רינטער זז:נס, יליא דער אסחט פרייבר, Pעבסס ; ריא
~נערןו Bרובירןע אי iאייב IIר ערם אנערןו ריענע ) usque ad aras jביז' jסזבח( ,ר~ס
הייסס ,יזי וז:לען אייבעו רעם אכערר iביט I$נטיטהען Pיין וtיtכע , jייעלנע וייגע Jבעבש
ולעו א היידע ,א נעצענריענער ה I$ט נעהאט ttועכנע בעכךיפע ייא נעועעצ פוי נ I$ס.
טוו רפיינrסר~ 1:ס ,יייא ל'.\/פ ע-כהר י ttרף שיי~ jזו\ רעב Pזע ~ Pר'סט ,יעולכוע "",p
•1 בשע'כטע פןר ר~ ק'כזtט .נןר 343
איחס פערואזע ,jר~ס ער יועמ \!כע Jא מ'טעל וויא אוו' \\ו jוואוכש צו ערפ'לוע
I$ערר נעבiע א ונטע Jר~ t:ח ,וייא ארזי רז 0 :איחס חערו'םצשרל I$כע jפןר Pא •S
tורזזס איו וו.:tזחר IJ,ה < I,ט בעעכםפערם אכםעלמ" . I$אןו א rר'ועז צו t:רויען יו'ל
א" ר'ר ענסרעקע , iר ol$מידז קויעלט ק"ן אנערר ואי ,נ I$ר אז אובנערולרינע כ''י
ניעררע צו וי'סען ,אויב מ"ן פרוי ~pמי'ל~ איו ור'רקל" ~ויי אוכשול'ינ אןר ~ויף
r פ <; Iל pזtיסג , i.יי'א איך יענ i Pאןר א' jערם קע jא'י אויף j"Pאכערר אופ Jכים ו'
•.\Iרו'ס .יו'א ויא צו שםעלע jאויף א 9ר,Iזבע ,ר I$ס ריוע Sרזtבע ו I$ל מ'ר :פעוו\\זעז
,יא ,.כט'נPייס פין איחר אוכשול ,או'י pלזtר" ,יא ' 01$-פ"ער 'יא ענם pיים פןר
נז:לר .ערן אי ,נלוי:פ .מי rפר"כר ,רI$ס א פדי איו Jזtר או'י רר'יס אונשולרינ ,ויא
איתר איכשי) ,ועורם כעשסעלס צו eר~בע אןר ר , OI$עם לויב ו ~jםריי nייס פער
ריעבט נז:ר יענע ,ויעככע ל t;tוס ו' iכ'ט ריחער! כים רור Jפערש Sרעכוכנע , iכים רירן
דיר iריא סחרעןער אJו כיט רורך ריא חייסע נעבעט פJו איחרע נעשעכ ;:, Pכים
ל,עבהז:בער .ערן ייז:ס פיר א דאכס קומם א פרוי פיר איהר עהרליכסיים ,יעו Jויא
הז P t: :ייכמ t;tל נים נעחאט בייצישםעח jא כסיjו שכעכם צו ו" ? jיוזtס פיר א "איכרער
~יו עס ,דזtס ויא איו אכושילריב אי iעתרל,י' יוע Jעס iנים איחר כים ק" iמעכליכPיים
~ו ויז ל"כסויב'נ t;t ,ערר וער Jויא \\" , 0ר t;tס איהד מ~ jועום א'הר ערסו j11:פאלש jll
טריס נעי~םר I$פע iמיס' jםוירט ? איך Pע Iרעריבער כ'ס א Iא פרו' ,ייעלנע האלם
ויך עחרל,י אי'ס מורא t;tיער ןרייל ויא חזזם כ'ם Pיין נעלענעכהייס ,שעעצן ארז' חייד
יויא יטכע ,ייע=יכע ' eםעתם ב" ריא כםיינ י ת א'' jיא פערפאלונככiע פןר איהר ,יעב-
ח I$בער אייף א שעחבעם ~י •itאויכ דיוער און מאבכע אכר J.ער אירו~כען ,יעילכע
אי ,סעז ~ככענע Iפיר מיי iמיינוננ ,וויכן Vאיך ,ר t;tס מ"ן פרוי קאמיללא וזtל בעי~טעלט
ועררע; צי ריוער Bר t;tבע אJו ויא ו I$ל איחר עחרכיבקיים לאוע 9 jרובירש אןו לייםעןר
i'ttדעם פ'יער פJו ליענעס ,אןר םאקע פה א מאן ,יעולכער בעזיצס ערם ייערםח,
יעו Jויא נעחס פןו ריזען הזtבען א פערנעהם . בייאיחר ו~לטן יויכיIסע ו"כע ר~ס
קאוב!3ף הערויס ויענר" , ,יייא אי ,חזtף ,ייעל איך סי ,שעעצ iבל·pל·כער פק א)טס :
ז <; Iכןעg ,ז דז 0 :סזtס םק מייכע רויכשע איו ערפילס ; איך ועול איך וי ) IIקעכע j
וזcבעד ,ר I$ס בל· pה t;tם וביי בעשערס ,ריא אשת'חיל ,פjן יערלכער רער חכם זז:נס :
אכרערס וי I! ,נער וא') ייעם ריא ייע; )ייער ויעם !יא כעפינען (? מי ייסינא i
נעיערן אויסל , iJ/I $:ויעם 'יא אי::ערביייוננכ_ ר~ס אי ,בי Jאז מיי! מ"ונ)ב כיס
גענאר , Cסאכע , jדI$ס אי"! iזtל Pעכע; פערטר~בען ערם שסעץו ,וועלכע Iסיי jסהייעד
ר~א ועוםס ס'ר ייז:ס אלעס, אווי יייא סאכע .i סיר ויעס נעק~זס t:ע ערפאחריכנ
איר יו" )Iר"~ר כעם איסויסם, י 'j וי ~tונש ייע.ב ס'ו נענ'V !ג,כ J:CCןר קעני~
851 "עשינסע פיז יאו י'יכאס ,ביך ,1
עזבסחאער רועל איך סיר סחן:ן בעכרעגז םאר ריו; ערן ערר "אוכש ,ווע.וכע iרוא
ר,יקסס אויס ,שסו"ם אווי םיעל נענןע אלעס ,רר~ס ח (; tס אין ויך א oיצעל 'Iבכל,
-איך ןריל םיי כיס אן עכרח ריא צי'ס ריו ריין רומחייס ו'r ו I$ס עם יואלס
צו כעויייןען ,אJו ריא האסם פאסס ם~וריעכס, - אייסרריקען סיס א חארסעןו יי I$רס
j י;אס איך וז<ל ייך איבערל I$זען~ ,זם ריך צי בעשסרזזםןע אז ר" iרוסען סעות
בעב j1Iףר אjר ריך צו חארוב ארזי ו' r פר"נשדאפוב ערלייבס סיו בים צו כr't ד I$ך
ביס רואס "~r דיא ווייסס ארעו פןר איחו, פןר איהר ביס אןי' ,רריא ררא רערםס
דרא ורילסם .יעו iאבער ריא האלססס ויא ביס פיו ריא ,פיו רעולנע דרא ביעבסס
ויא אייס ,ררילסס ריא זיא יז::ן שסעלע jאויף ריא !נואבע ארסישנע ויא צי ר"צען
אין ןיא וויערעו כ I$ר דיין סיינןבכ כאך צום כייזען אום ויא צי קענע iכעשסרז<פען j
ועולעj אןוי פאיקאסען וויא רוא ובויבסס ,איו עס ראר ניס עיין קלרנער נאכג צי
צייייפעל ,ווייל ןיא ייערס ערסס כערוייןעז א רראהרהייס ,א rועולני~ו עס אין ביסא I"P
ריא סורסם סיו אלזא צונעכ\נ~ ,ראס עס איז א' Iשר ·r ר~ך ניס ריכסיבער ,ו"א ויא
כיס pלונ אןר ניס פ~ו Iיכסינ צו איכסעונ;נהמע jן/םעס ~רזינס ,ס~" ז~ל ארנז סי ,הו
שארןע אלם נרעצן ,איכערהי' eס בז:ך ,ועו jסיו זיינע Jראס נ' Cבעצייאונבע 1אJו ניס
ר~tך עס איו א ךןפהיים אוזי ורז:ס אפע, i יסו ועהען נעוניסהינם צר ם , 1~ nאןר ועוJ
שורערע זאכע Jאנוסעובעהסס סע Jיזן צר סהאן נז<ר פיר ב (; Iס ~רעו פיר צר רראנע!.
אוים 'יעכע צן נ~ס פיחרען ייא היילינע ריא \\עלם~ ,עדר פיו כיירע ציזאםען.
לייס א ,ענןע פJו סלאכיס א' jעסנש;יכע Pערםערס ; פיו ריא וועלם ו'IיPירען Iיר
גו"בע ,רעולכע חזtכiע ניס r'pסיוא פאו ובויסע יסיס ,ררייtבע נעבעברען אjר פועמעד
אןר פיו ~ם אוי j פעכpעו ,אוס צו שוt:פ, i1/ס<\.ר וואס iעס ויפס אן בל,קס ניסער
ייר יי~ ועווס צרנו"ך ויז'Pירס ויך ערר העכד"'~ער pךיענםIכ~ .יPם תסnנוח
.1 נע'זtיכסע פור דאז !כיכאס .בבין 850
ר~ס ער ט I$ר צול,עב קיי! טעני :ליכע פרייברש tfפrכ ביס הערינסעיט~כזע אינסעו~
ח אבר ייא Eנריינדשאפס פןו נ~ס ? ייען טען יייל שיין יע ~ ט I;tל פןיינדשאפט
םףבע ן tfזיי ייייס ,ראס טע iזזזל .1יט קוקען אייף נ I$ס/ס בענזזס ,ר '\ ttר רזזס שויi
זייו ~ וויכטינע ,ביס קיין קליינע אדוו~ר ,זזtנדעןו ע Bעס ,פןר יי \Cס עס חעננט ~נ
ייעלכII י"א עהרע זזעדר ד t;lס לעבען פןו ערם פריינד ,וזזנ טין בזזר tf ,כסעלטזז,
יב;י עו ..,בב"יע ו~כען איז אין נעפאחר ,ראס איד ו I$ל פזר ריינטןןענען בעבעה ו ~ זא
אירבא ,ייע Jאיי ק"נע ניס, נעיייס אז ? טוםהסס טיר ואר ,וייא יוא יזגאוסV
t:ע"'שטעח ייך זחכס ,פערלאנבססי ,יאס ~ידז ו I$ל טיר נענעו אליט טיחע ייין עחרע
עדן ייען אי ,זאל סיייס;ע אJר לענע! צי ריינעז יייא אייר טיי jעהרע ןרא לענען :
ייז עחרע איז עס קלאר ,יזזס איר בר"בכ אייר אים ייי iלעבען ,וי"ל א טעכש זזהJ
עחרע א rערכי}.ר אלס א בע' Cס~רני}כער ; או! ייען איר ו t$ו ,וויא רוא פערלאככסס ,
ז" jעדר יעכיגער ,יועלכער טאנט ריר אווי אובנל,קכי,ן רויב איר זח 1אויר ניס צי'
א"בענעס לעבען ? חען וכ' i ט' r בל"'!ן t.tייעכ ט' rא"כעכע עחרע און אלזז :אוי'!ן
פיייס~ ,בסעלוכא ,איז אונםערברעד טיך ניוכ ,ביז אי'!ן וועל ריר זאכע iאכעס ,ודאס
שפעטער ייעס :זזך פיר רי ,ויין ציים בענע iר" iפעילאנב ; :נcיך האב אייסצו iעצע!
צצו יהערעil.j נעביג טיר צי ענס Cערן און פיר וכיך ייר
וירו :יטעכע tפןר רער הייכיכער שריפט ,ניט רור:ן בע ןן"וע ,ייעלנע ייערעו בעשע Bס
כי! שכל איו פןר זחר אסונה! ,אנרער ! טע iסוו ו"רערל ttכ בע iאי! האנר t$נוינסיבע,
סז$טהעסאטישע טיט אונצווייפעלהאפטע בייש' Bעלען לייכט· Cעישםעברל'נע ,איי
ווע Jסע: : ז~r 'ייא רער t;Cבצוכייקעכעi ~זוי נעיי'ס איז ניס ויינעi יעילנע :בעייייוע,
ויינע iרי~ tאיבערבענל,עבענע נעהטס ~ב פןן צוויי נלייכע כ~:םען נלייכע וכה"כע, i
ס.ריילע iאי' ,גלייך אייגער צום אכר;,· \lר אjו ווע Jויי בעברייפע! עס ניט טיט
סוו וכעו זיי ו~ס צייבע! סים ר'א העגר - רויא ו t;Cס eאס'רס וו'יסליד - יעירטע ,-
ניט ב ניב אום !יי צי אינער Y אל )lס ר t;Cין א'ז ר~ס איi פ~ר ריא איינ;זן, ייייזעi אי!
t;Cס סיט ~ז ("" tי'עפ: הייליבער רעליגי~ן. צ"נע iא' jי'א ייאהרהייס !Vפןר אוגוער
),גוק זבופנבו .ןו קי" יwורח "fIסןען PI1ם \1Iםעו יי ון ירא ,יזעי ז I1ץ T'IIא"בז •
r..ונ :dזהעtכ ' tsב.v:
3M נישעכעם פזו ר~ז . pם~· ניי •1
די א וכ~ר~ל ,יעולכע םערריעכס עס Jזזtל ויא נעPעלרןע Ctןר םעשרסעהן ; איגעו
הו' Bס י~ם ,וו~ם איי וויל ףר כזtר עיצ t:ז\<נ , jIlייעס ייר א' jנtי(נעצ jא·בער'צ·כען
ןן'א נרוים ףא יוסהייס איז" ,עלכע ריא סם>'" סה •iI$ז~ב סיר ,אכםעלוכ~ ,ןןער
ערר היוכעל ~יער א ',ב Pל·כער ציפ~ל ןי~לס ר יר בעוכאכס טיר ערס בעו'צער א~
נעזעצליכע iאייבענסהיוכער םןר א םהייעור ריעוכענם ,ייאס אלע וכבינים אייף וכה"ערע
,..ס"נער ,וועלכע רן~לםעז איהס ועהן ,רר~לסע; ויין איבערציינם אין ויין חריכעז חערםה
יזז עבם, pס" אןן "~לסע iאיהם אלע ~'ינשtכיסיב רע \I'Pרע ,iר~ם ער איז אr ארו
~ וי י ם~ לק~עס; ןירא ~ו~ שס" iP jע נ~ר ו' , rאJר י רא j' "1:$רו~לסס עם נליינע; אןר
וr יי~לםם נ~ ה~בע j'.p iאירואר אנעררם פJו איהם צר רענקע : Jוו~לם עס יא;
pלגו פJו יה רערן ייר וז<ל א"נפאלע ,iריוע; ריעוכענס צן ברייננע iא"וט' Iשסיער
Pץ~' אי! צר !!ריבירען וכיס ttהאוכעך ,אריב ער איו ןר-רקליר אויי הארם אין פ" ;,
יויא סע; ח~ס ייר פערויכערס ? \(ננענווכען ,או ךער שסיי! ור~לס ריא נאר'שע
9ראבבע א"וסח <> t.סע , iי ~ Iלס ער ר~ך \(בער רורך רעם ניס נעיייכiע אjי ןיערםה א י'
ו'. . rאין נ~עמ , iיעון ער וז<ל ויך ז:בער ציברעב IIן -ןר~ס י~ם Pעו ר~ך וכעג"ר
r
ייז:לס ער י ;(Jניס א rנאנצiע פערל~רען ו' 'rנעייים ,אןו יעעררער יי~לם יזי
בעזיעצר האיסען פיר א נאר .בערענ , Pפריינר ~נםעלכזא ,י~ס קאוכ-ללא איז ערך
אי Jעם איו ניס וכב'ב n םיינםםעך ך·עוכענס ,נז:ר רוו! איינענעך ארן נ~ר אנעררע'ם
> Pוב יווע! עיע-לשס" iאריסצי Iעצעו יער נעפאהר פJו צוברעכןע וי ; ,איי אריר 'נ~
ערם אה-ר יור i נענריםJjו ,יזtם · Iא רעום נליינjע בי' א'הר עהרליכ Dייס ,רועם ך~ר
ועררסה ביס רערטו Jנרעסער ; דוע~ Jבער זיא Iזtל פ I:$וען אר Jןריעעדר ניס Pענpן
אי'פשסעה , jזזtלםסן בעיענסען נזtך א סזי,:ו יז:ס ויא ועום טיר ייר ז" jפ \lרלז:ר;ע
אר Jררא רעוסס חזtבע jטיעל אןווא:ן ייך אל"! צר בעשולךיבען ,ררייל ירא זז'"ן ייעסק
האנעו שרלר א rאיהר ארננל p,איו אין ייינעס .בעךענ.,ק ר~ם ' ";1ציעוינב אי
עדר ייעלס א g rזיי סהייער ,יייא ~ jארנשןלירבע ריינע פריי אןר י,Iיtס ,יא עהרע ~
אן, ; "1 ררעלבע סjע ה~ס פJו ף ttפררש העננס נ I$ר ב<\ פJו ערר נןסער סייננרנ,
םר"ו האס ייוע וכטע וכייניגנ פיר הןיכע! רנאך ר'r ןיעלכע j אr ~ויי ן~א ייא יי"סס
ועכס '1 זיר .סז tרןtיtריס יייוםסי צןןייםלiע ,אייב Iיא פערייענס יוזע ניםע יסיניגנ פיט
ארנפז~ p>:סעכע בעשעפעכיס אןר ד~ס דכןג. ם uרנעס ניס ,טר"בך ts ,ז ~ פריי איז ~I
ד ttרף אירח נ~רבישס לענע iא rיוענ ,איב I/ר ין~ס זיא ~ Iל קענע! נעשסרייכעוט
יעררjע אזי םא'ע , jאירבא עמ iדא רף איהר אלע נעפאהער iפןר הגם ייע; ז:נר~זעם i
אןם זיא ז~ל ~חן שייערעכיס קענע iכעה! רר"סעד אייף ערם תעב פין עהרל=,קייס iltt
ירא כאסירפרז:י~ער זאגע :או vור "ףיכ JPד~ס יJlvו ויפ פ~ו.!'.r ~ pכהייוכ.
Q,ם. •23
ז. כי"I נעיישב~ע !)ור אד iס·כאס. ו )Si
ר ':אי יער פעסטוכבם"ןן ( t.נר ו ::'jיעם שבןא jl$עפנוכנ ,יוע,בע אוי ננוס~כס ננוייrp,ו
",ירף א Pויל ו ;:jא pאנ~ ,jייארפס נור ז' "Iא'' iיא אייפבענר t$כענע ן!'~ל יסס ttברייע
"1נריכער לרסט צר שטר"טע jפיו ויי Jנלויבע , jוייז פ~ל pאן iוייP Jעני,נ א;ו ה~ס Pיז
'"יייא כיט פאיי ריא טריוענער בעפאהרע , jייעלבע ערוראדםש אינום .אעז,ג Yו~כמו
םזtסט צי ארבםערכעהטע ,jויי ייינע Jכי..לין אJו פנורריעכע! לויב אזי עחער ,עםנש ר' ac
בדירס ; יירא ו' r וונולכע ' Iיבש יזבם ויי פערבונזעי, נעפ ( t.הרע ,j twיךיערינ Pייטע jאה ירא
~גער רור'!ן ר~ס ,יי~ס יוא ה~סט ייך פ~רבעכןסע jאוו ווילסט אייספיהדש ,ועוסטו
PייJ
\יט ערועודנע jניס r'pנ; I$ר כי' נז:ם ,ניט r'pניטער פו Jערד וועלט ,נים
עהרע ב'י עםכשע ; jרעז ~נבעכיס , iVאו רז:ס וו Vט דיד ז:בבילטנו , jוועסטו ר~ר רורר
רעם כיט ייערע' בעריהמטער אק כ' Cרייכער ,אוו ניט ו'עד!ע נעעהרט העגנור אלם
רוא ביסט יעצ~ iאו iייען ראס ןז:ל דודבפאל Ij\lיועסמו ריד שטירצען א rא נרע-
" eערעס אוננל· pאלכ דוא רעכענסס ; רנו Jעס ועוט ריד נ~רנישט העלפע , Iיי~ס
רוא ביכתםס דיר איין ,דז" P 0 :נער ייעס ::וו ייוע'"' .שאנער ניס וויסע - iייז:ס חא
געג:ב שעםזו אזי קיואל .צו רוב פטרשאפע j ttל " 1ויעכס עס וויסע; וערט דיר
Pערפסינען רי Iנו וראהרה"ס וו J:ל איך ר'ר םז:יוז:גןע tfשט'Pע' פין א ;נוריבם,
ה I$ס י'עשריעכען אם ענער )~i ריכסנור לואיס סאכסיכזז ועו:ייכעס ערר בעי'הטעי
ערם עיסט ilז טהייל פה Iיינע "סהרערע Jפק רעס היילינעB Jעtכוים ":
' "(;Iס ה ( t.לtנע jא' jננ:ה"ם ורעס דיר אוו~ ר'ין שעמזו כים םעשר,I$Bח j1ףא
ןןעסס שסענ'ינ טערניעסע Jסהרעדע , iא;ו וו j,1lריינע אירגע! וערוןע עס ניס סהזcן.
-וירא עיכעם דודכ)..ן ר~סס~ר ,פiי עווס נום די rהעדYע ~ P jכסען ב;;וסיכע tנהר1'.רןע
עווכעכ iערר "כסער ערעגהלס אונו ,רז:ס ער ה~ס יזכ ~ Cסרני" P-געשיד כעסאכס
' Iר \tבע ,וןנוובע ריכ~ודז :הז:ס סיס חבסה אויסנעסיעעד •iוו;ערז:ס איו א'ין
• __ )1ס)1 ,כסר~ס ץא י~ן tוJt נ C')1יכסע םוי IJIי' Jgעסד.כסנו jW ו- ב'ס סנוהן
3bO •1 נע'' rtכסע פה ראן iכינ ( tס .ביי
נעיטו j " ( tלעס יו I$ס איר ה~ג ,יר גזי ttהעו נעו~בס ,ל·עגער אנםע'וב~ ,איו
ו~ן .ו" יעצס איו א ישור~ ,ו איר ו~ל אייך וז<,נע jע aעס ועונעו יסר אל"ן.
וןעו אייז וועל א בגיסעל אמ"ידז ויז ז~לססו ניס ה~נןע קיין פיראיבעו ,ןער ס~,
םלI!tנסערנעביירע ,א rוי Uוכעס ,וא ה~סס געיי~נס חעייונציגעהן אזי פןר יעולכעו
םירינר "r סיר ~ז ריא רופסם איך יייו ריר חעוייסםיחןערtt ,
כייסחי.ב ס כס עס
אזי ' t$ין ייילסש פין יסף ~יוענריינע iסיי jעnרע ,וי~ס 'ז<ס ~יו בענען אלע פוייכד
שאפס ; אןר ניס בעונג ןר~ , Cוא ייילסס ר~ס ,םערלאנבססי נ~ר ,ר~ס איי ז ( tל
אוין ר • יז עnרע ~יעוכרויבען .ר~ס ,וא ןרילסס ס • ,ן עnער ~ועוברוינעז איו pל~ר,
iער ייןע ~ pסיללא ועחס ,ס~ ,איר לויער ויא ,יועס ויא יסף סןעור ה < tלסע iפיו א
בויי אןו ~ז אנרראנ pנ~וען עםנשע! ,ןרייל איין סחי ~זע'כע ואכען ,יו עלנע Oאססע i
ר I$ס רוא צךריננסס סיד נביר אזי שסיסען ניס סיס ריין פריינשד Cttס. ס' r ניס פיו
ר ' יז עחרע צי נערייבען איז אויר pל I$ו ; iער סייגע ויענעס1iרPלערנרבןע סחעi
איחר בעסעיקס ,ד I$ס קאסילל ( j'tביריננעז אייף ריא בער ttנ!, Pע ר I$ס איין חז<נ א r
/יא איו א ניסעל לייכסזיבי,נ ויז<ס ר I$ס ס < tכס סי:-ן אווי פוע,ך ר~ס איר ו I$ל איהר
ויך נערויבס םןר איחר נעםיבס אזי ייען זיא עכטרעקעז סיין איכעיוןיבסעז ןראוכש,
עדו.ע סו/סס רוא פJו רעם אוס-בכוד אויך ל"iער ,רוייל ,וא נעחערסס צי איחרOו אןר
רעופןר קיסט עם ס ( ptע ריא שלעכסנו סז<ער א ס~ן פןר <tז אונהנורליכער פווי צו
בענש סיאיסע צנועסענעס ,ייעז ~פילו ער ווייס פוי קיי iואך ניס צי זז<בע 1אזו ח~ס
~ז 'יא וזcל פערננוסזע איהר פויכס ז<רונר נוו ו' rםךןי r'pאירואר כיס בעבעבע , j
ה t$ס איים כאבלנוסינדכיס פנורזאסס I$נצוהאלסען י-יא ובי Jערם שלעכסע jי iעב ; אןר
זיא איז נעווןע זרא ס I$כסעו איז 11ויוובכייכנו םיסה ISי ISנו:ויע זר I.t'::ן. • ר tsג tsנו
וכו tI jקרי ,OI$Dקנוגיג \f •• 0רב. I$ס און זרא סיסער וכ,ן ' Vרסע ,tlיעולכע ז Iא ה CWגעI$:רען Oון
',,יכערן .עס ייערס וכון אירח ערצעהכו .וsרם זוא אי ז ;:שוי;:בג:ן און ר.י;ר Cןc.רס פןן !- tל~
זיא געה Cjלסען נ' t!tננ·~ו. ה~ C ערנעס ועג\ע איו 11סעס I1יענעס סו\וו~ יאנו א'הר tר~::;:
\
מ 'C'1כtכ Pפןר י!,I' Iט~כ' כךו •t 3M
הסרעסלז א'ו א קל" r,יחילע סיט א עזהר ייי'סעז פעל ,אןו ראס אים איחם וצ
אןיסורעבעI נ (Btע\ בענרינ.ען וייו ריא יעבי~ר סיס א הדכינ.אה ,ר (; Iס ו"י פערכענזע ויינע
סיס כלאסע אןר סר"בע jאיהם ראן הערייס פה ויז לאנער סיס לארם אןו כעשרי'.
ערוז ער קיסס אייף ריא בל (; Iסינע ערסער שסעהס ער שטיל אוו לאוס ו' "Iל II,בעו
שסץו ,ויייל ער ה~ס ליעב ירא אr כז Btןע איירער ו'ז ווי'סעס פעכ א"כציריכסען
ירא עחרל,כע פר'ף איו ~וא פרייהייס אןר לעבע .j ו'r ר"נויכ Pייט עסחר אלס
ריא ר"ג'Pיס פןר אינשילר איו ווייסעו אןו נלע;עצנערר אכס פףש א jl הערעסל, r
r
געפאלענער שנעע ; אjר יעור עס ןרינשט ,או ו' פר'ף ואל ייוע ריינע אכושולר ניט
פערלעירע , iו~גרעןר ויא חי j t:ע אjו כעהאלסען ,ואל ניט טח~ iי'ףא ערר עינער סיט
ערם הערעמלי ,iאוז איחר ,עגען א rויעג ערם שובץו פןו נעשענקע אןר "ניפות פןר
פערפיחרערישע ל,עב-חיאבער iרע iעס אי! סענלי.ך ו~נאר וואהרשיינל,ך ,ר~ס ~יחר
אונשי,ר או iאיחרע כאטירלינע קרטפסע! ו"נע Jניט ,געונג ריוע! קאס Bף ~הן חילף
ביציר L-טעה ; iסע iרארף אלזא א1עלכע ואכ;ע פוז איהר עריוייסעןר e-:ןר ויא אויפ-
הער,יבקייס פןו א נוסזע סינסער Jרורך רעם כלאבץ פןן עהרליבקייס אזי ריריו ריא
א jעהרליבע פריי איו וריעערר אויך געגל,כעז צי א יט aיעכעל פןר ר"נעם אןר ב~סען.
סלארע Jסריססאל ,ויטלכער ייערס פעררכוקנ:לס פןר ערם 'Iכבר;וססע! הויך .סנ Iז רארף
ויא נ i/האנרלען וריא ערם אינערJחiכט פןר א הייל,בער \i9ר ,j ~Iועולכע שוכ רארף
עמן רארף ויא חיסזזו אןר שןנעינ ,!.ורא עמ iשי 1.צט נעייהרעי : פערגעסעןר ,אנער ניס
וי r אןר עסן היס ~ב א שעהנעם <\ Jרסע jפול סיס רז:וען אןר אבדערע בלועמז ,וואם
סען סוו ויך ברו - ז:נצוריהרעJ ניט חער"נצונ lIהז אזי ויי "נעס ערלוינט P בע Iיצער
ביגענעז פןר ווייטעז אןו רווך ריא גראטעס Iיי:ן צי לאכע iוביס וייער ריח אןו וייער
עבדליך וויל ~יר ריר נריינגע iגאך איינינע פערוע , jייעלכע איך חאב ניט אננל·p
לאנג נעהערס א rא נייער ;כ~מעויע אןר ייעלבע uאסטען ,וויא סיר שי 'בט ,צי I1דם
נעבעגשטאנר ,וער) כי'; jסיו '.\:":ב :3ו:ןכעז .יא קוכנער אלטער סאז ראטה ערם פאטער
W אכסיבנ צי נענע Jאןר ויא ט~כטער פארו'כטיב דrי אויף ס IIרנען פןר א יובב:ןז
~ nלסע Iאונ l '::ר ס~לי :.:אJר ריענעל ,אי~' Jנט איהס אונטער אנעררע ז~וע זוCa
PMם:
י" ועו iריא וויכסט ריז פריי שטערען אז א'חר שטיונון ;ררנ Dוי ~ןמ ; בעטרנP
כ~ו ,י;iיא כד. .ו(;! ,אח כיס נערעכענס איו ר'א נ'ינעירטר ,יינוככע רייYט ךר ח tוער Pנו1
נעפיר;"ע ,:ןועוכע שו!;(פען עיצס פריעיוייו אז איחרעז אוכש'ירינןע ב'fרם ,בעערנ, P
ti:ז רז C :יי t;tס ייא Pעכסט נעייינןע ,איו ייעכינ t$ערר נ t$רנש-ט ,י t$ס רא נעפ~חר ,
זe.נ יעם ש~רעז איו ר ~נעכען אווי נרויס ,יז<ס איי Pע ן זיא ייר כיס שילטרןו, .." ,
יכר פע W;jlייערטער יזא צו בעש רייכע ן ,ורען ז:כער ~וע יnזכנע רייי Pעבןן jר,ניס
זבייעכערe iו jךי rניט בערעכענסVן ; eאז ,עזכנסטו ידר אויסPו" ב ןע ~'אבטרר
לסיח ,יי~ס ו~ל 'יר כרייכנןע אינבל' pאוי שאבטר :איי י"יו עס ביס ו' ,rיiעי
א~יוי איך וז:ל רי rפרייכשראפט פערכ'נורןע -אוי Pיז ברעסערער ש I;tיPי קןע ש"י
ב'" טיר Pייבטז:ו כיס ו'N.r
יז :איו רער עהרו·כער אוי pלינער וז:סארי ( I,עבסשוויענעז נעיי t$ער iא;ו טינוף
נורזכר Pע jא rכערא.סזען חז:ט ו'י:ן ~כסעלט ttכ ( I,ך כ~ננ בענרינעוט איכער ז"ננו
יעורסע.ר עכיכיו חאט נור נענונטפערס " :רוא ועהסט ,פירינר ל t;tטאריז< ,טיס
ייז:ס פיר אן איי~סערקואסקייס איין הז:נ אי'סכעהערס אלעס ,יי \:tס יוא הז:סס סיר
כעיי t;tלס ו~כע .iפוי ,יא כנוייי-וע ,נייש.iI'Bלנו א י! סשל·ם ,יעוובע ייא ח t$סט סיר
אזי רין ועחר נרייסנו ריב Cיננו נרייסע Jפעשרסאני י'r נעכראנט ,ועח איי רערויס
e
י t$ס איך ש אס סיס 'סיו אוו אנערקען צונכייך, פר יינשואפtנ צו זב; ·,
ועח אי,
גל· pאה ש~ירץ וגיר אז אונבל ,p,ייע jאיך פז:לנ ביס יי ז ראסה א וו ננוח בז:ר
סי'ננו אי' Jעניג ,בעראכקע •iורעי י~ס איו אווי ,סווססי ~כער וויסעו זי ' , jיז:ס איך
ל·,י פח עדר Pראנ Pה"ט ,א1נס \lר ייעלנער סאבכע פרויעו זייכע iאכוסעריי \:tרפע , jיןת
יוי חז=:ע jלוסט צי עסע iערר P ,יילנו P ,iאכ'! אק כז:י אכעדער ערננורע וזזנע " ,jז<ס
וייער אכבל p,אליי טאנס שו rז:ן אן נו pעק אוי בפרס כז:ו נוסען זיי ,איו או"י
טיוכט י וא אייך ננופינע Jא Pונציכעס סיטעל רויא סיר יערפה אייסציה"לזע ,א \ jיז:ס
ייעס ריר ניט ו' rשייער ,פאבנ כז:ר ז:ן ,פ;וטייכטורעכע iכלוטרי t:ט אiי נאנץ כעככיך
r
זיא ןןעט נ'ס ו' ארזי '~ ויא,ך יא t:ויא ואל ויך בכיי, קאסיכלא' jצי ןןייו! !:כיעכע,
בי !" ערסטע jמ~ל אינטערכענע i iא" ייס; מי ,ס'ט ירוער ערסםער Bר~:פע בןו
פו,כט ~לס פריינר ,וו "I י'r בינענע Jאןו ריא ןן \lסtכ ציבלי' ,בענזע יסר ערפיכען
רוא ייעסם טיר יירך רעם ביט כ~ר Jענע jט" jו uבען צור' , Pבז:ר אי' ,א'בI/רצ"נע!.
פ'ר i ר 'ר י~ס צו סאב נר ובי וועם בעונג וי 'j איז עחרע א'ו נעויבז:רס . ם' r רז:ס
עכמי:':ל~סע jר'ן ! 1:גר~נע וצ בr ועהסס ו"יא פעסט איך ייא י" jשןלירבק"ס ג
סאבנו iאזי ייא ר~רפסס פע;:זיטעהז ,י~ס אידו יערכ טי ' jחסהייס נ'ט ענסף Plנlז
ייא ווילסם םערהיטtע ,יעוס ייע,כע i'Vר ,J/ סיי j יןעלכי}j. ביי Kגדער •j "ק-פj -c
'בעשיכטע פזר יא iקיב ttט: .יפיד .1 358
~נשם~ט איהס צו בערןיעןר -בעטראכטען איהם נעיןןרהבו,ך ,א" יעוונע עררנע ilוס
ריא ~לעכסע אריפפיהריננען פןו וי' jפרוי ,מיט א בעו'יסער פער tCכטיבנ(\ ,בוי I$הו
יחו ייי",I:ו; ר I$ס ער נעפינט זי ,א',. jוע iארננ;' Pניט רירד ז' rאיינענע שיור ,נזeר
ורריו ייא »עכטע אריפפיחריבנען פרו ז' rפר'י .איד י'יל ריר t$עבר עי Pעורען,
ייאריס ערר סא iפזר אז אינעהרל·כער פרןי יארף מיט רעכט טר t$נעז איהר שאנעו,
אפיוי רןעו ער ווייס ניט ,י I$ס ויא איז ארנהער;ייו אזר ה I$ט איהר "!Pאררזאין אןר
זאל ייר ניט פעררריסעו יסך אריסצר- נ'Vענענהי' Cניט נענעבןע עס צי יעורען. קיr
ריא הייו,נע שריפט עךvצחלט א)ןו, הער;ע ,ערן איך רער בוייו צרלע-ב י"ו טובח.
נ :ייעזר ה I$ט ער אייף איהם הערייפ- בעשאפjע א r ראס יעוז נאט האט I$יס הראשינ'ען
ו·נ Pער 'Iיט הערירסנעניעם iאיינע נעיי I$רפע Jא טיעפע '1~; ~' iאןו ה I$ס יאן פןר
j''I
ייענען ייעלכער ארנועי טיטער חיחיז,
!)ןו ויינע :B .,גז אןו ה \Cט פזר איחר בעשאםזע
ארס האס אייפכא eע~"'ינ זיד נעזז/נס " :ר~ס איו פל"ש פןו ט' rפוייש איו ביז
פןר ים ' jב· ."rאזר כזtס האס נעואנס " :רעריבער יעוס ערי סעבש פערלא Iע1"1 i
פאסער אןו מרטעי אי jויי ועולען ב"רע ו'י ! א' rם;ייש " .אר';ן אוא' jארס איו רא -
ארJ מאוס נעפייערס נעיראיען ריא ענ·ל ",,צערעט I$כיע פזר רער פעראייניניכנ פזר מאJ
י I$ס נאי ערר סוירט וו"ב אןו ויי ו"כע Jפערבונער Jנעווז:רען טיט אזעלכע באכtעי,
אי iייא Pרא!t:כ אןו רוייקרננ פזר ריוער ייאינעררליכער חייל·.ער Pז vויי צושיידען ;
צויוי ב Vונררערע Bערואבעו אי; פערא'יכינט ראס ויא t.Cווי ויייט, עצרעמאכיע כע חס
אינינער ,עדז נ "1I$ א j1ירייב איו י' Iע פעראייביברננ טאן ביי ניטע יע, '''לפ; C אי 'j
רו itt ~ברוזי:הל ויי חאבע ו ציייי בעוזכערער נ' eסוח ,ה I$בען ו" ראיז נ I$ר אי rור·'ען.
ראס (' tוא סא' אר רוייב ויינע iנאר א' rםלייש' ,זי:וס ויך שי' jרערפה פעשרטעח ,j
יערער פיעק אריף ערר םרןי אזו יעערר פעהלער איז ריעלכעו ויא איז שרודינ ,ועורס
כיס אורוא "I 'ענססע P אפיוי רוען ער חאם עררצי ריא צר;ערי 1.כעכ Cצרם מא;, i איו
יעון עס סר'יס פןו עז::.נשע; )ייערט, ערר ;אכ'צ}.ד Pע ר Bער ןער אווי יייא נ Cנענע,:
א;ו ואך : איחר ויינע; א"בע א!י ריא ועלבינע ווייל ער וביס שאנvר פו iרער פרוי,
אווי וייא יעער עהיע אה ';:אנךע א' jערר וועלט קןסען פ!י פכייש אח ב'יט איו וכס
סאן אןבבעדיכבס ערר ועובינע ואי ,וש דיא אוי:ן פjר א פררי איו שאנרl. הנר
"! עחער כ~ר פזר I כערויכס סה" ,פןו רער שאנדע אה ויי בי~סיאכסען סר~;עtt i
ב\<ר ~ ,נסעלס~ ,אין ןעולבע נע~ Oהר ןן~ יי~רםסC בערJ/נr גיaן ןר' Oננכרינ ר}-.רפק.
169 נעי::יבעם פת ר~ · P jנזtט .ונר •1
-----;__--
ארם וי:ן עחרויסדרעחעו פוי ןעM I;tנפ t::נכע, j בינ\') p.נ~' אייביכ ייערע! ,יייא ער ו~כ ד t$ס
Eנער.~aנטערטעז האנרעל~ ,בער כז i :אין רערועוביכער נ~כ.tכ חז:ט ער בעטך « tכם
א 8לא~_ יייא אנסעלס~ tחינטער צי נעחו איז וכאסיולא'ו ביט צי כעלייריכע •iערם
צ,יי"ט iIJט~נ איו ער נעכאכבע jרצ וי' jםר"נר צים טיש ,וואי ער איו פין ~ pסילל~r
יי~ס איחר ם (tן I ער ~ Iז e ttייםנ ~Iכיטע; :עיי~רעז סיט יענער פריינךש ( tפט ,יעילנע ריא
ל,עבם ~זוי שס ( tר ,Pפערדיעבט ,נ~ר רעם רייא ו'י ו"'בזע א'יםכעשט~כזע פוי ו::יש
חזtס אכסעלםז tז';cפ'ר~ט~ל נענעטןע ,ויי iפר'י ~ו'י ל~כנ צר ארכםעד~ nלםען ב rער
עורם :ו (; Iבעז בעו~רנם א בויטחינעס נעשעפם אוו ~ nס םעשרeר~כע iא rפ;cנערר"ם
האלבע jשסרביעו חערים צי קיעס 1צוירק ,וכאםי,ל« l;Cn tט א'nם נענעטעז ניס איעונ·
צונהען ,איז לזtטאריפ; t$n cס ויר ~ננעבפ;cסעו א' nם צי בעכל"סעז ; ~נער אנסעלם \t
האט וי ,כיט נעכפ;cוען איבעררעךע ; iער איו נז:ר כעשtנאבעז ךער י יף ,ך,tזס ל~סאר'זt
' I;tו כוייגען או Jאויף איהם ווארטע! ,וו"ל ער סיו כז:ן סיט איהס רערעז ריענע Jע Oעם
פרייני:ו אווי ו~כנ צו אוג- ו' r Pאוביללא' iה~ס ער יויעvור נעבעטע!, י~':טינעס,
ו::נ;רהאלםע , jביו ער וועם קיטנ! jצוריק ,קורץ ,ער ח~ס וי!' רניטהינזע ~ךער ריבסינרע
ב ' j.ז~נם ו' rכאריי t:ע; אווJנכג ( tננ נ I1וןאוסט פ:::רצויCסעלןע פיר t::ו~ ;ירטהינע :איו ,ך~ם
יסטעז איי:רייד .ער איו בענאננעז e פיר א \(כבעח:הiI ק"נער הז t: :ך~ס ניוב ב;;קעבט
אjר לאטארי\( איו נ!!בויעבען טיט קאסיללא ,אויי! כיי'! ו::שי ,יירויל ךיא בעעידנםע
יעצס נעפרנעז איף ערם ויר ך~ ל\(tכאריזr :דז:ם עסע •j שו' jאוועכנעבאבכעז ויינע
• או.זי אויף אריב טיס ;זאץ ,ייעונע! ו"ו פריינד חפ;cט איהם t$ננעיייעועו, ' j.אזב a·e:s
איהר רייץ אויי! נע Pעבט בעויעבעו א ב~נצע ארעסע טיט וי~גט וועלבע בעננער' , j
i ttי יעצס ו\<.ו עס iאורם " nלען ,אויב ל I$טארי~ האט כ'}.האט :.ערראפעכtכע ריטער,
ארס ו' iהערי'םצרציעהע! פוי ערר םערלעבעכהייס ,ה~ם עיי יו \; Iס טררא צו הז:כע ! l
Iין כ ilטאבט ':.:געפי}.ריכ אןר הז:ט קאסיללא'ן נעכעטע iויא וז:ל איהם עבטי::ו'כרינןv
אי iערוליב ',1 jl:א ביסעל אי'םצוריהען א' 1ו' rכעהנ·שםיהל )פאסעו( ב'ן אנםעלס \t
ניט נז:ר רפ;cס ערכייבס ב~ר ו~כ ( tר נע- איהס הז:ט קאסילכא יר!:,ם קןטע jצוריק,
!'!,.סוב ער זאל זי:ן ליענער סאכזג jכעקייעס אויף רער ו t$פזו ; ער ה~ט ז:כ>:ר ניס
נעוי:::ים אןו ער איו נ' lבליעבע jויצע jררעטוענךינ א rויין שטיהל ,ביו ~כסע'ט-ז< א r
צןרי Pנעסו~ו ,אלם ער )אנסג/כטא( האס סאטילכא( אןו ל~ס ( tריזז :נעפרנע"\( 1לש
ערר ציים ,יר~ם עיר r > Eענךיכ איו איהר ציטער ,הז:ס עד כעטיינט ,רז:ס ו'י ה~בןע א
אייז צים של.פpו5 נע:י ' i :איעוננענאנכעי ,ביס נ~ר צייט נע;;אס צרם aלויעוןר כ~ר ,:':
ועון ל~סאיר .י"rכ אינJ/נכל', p עורויארסi-ע ערס ~ר א iןי האם ער קיום נעקענם
גנון.י rM Jפ ויו.. ארפ1.wנJ/ :.הן אזם יסוכ איפה »נויתו איי~צנונוyו Mו jצל ערפנזע,
.1 בוף נעשיכtכע פון דtיt,ן קיכtיtt,כ. 358
זיוו און נעפאהר .אוו וועו אפולו ריין עחרע ולעט אוי!ף ~ קורצע צווtכ ביי ק~מיל-
לא'ו וינקעו רוריז ריוו בעלעסטונוננ ,רארף ד~ס דיר ב~ר ניט קימעדו ,רען ~ווו
בזב:לר ווו מיר וועלעו געפינען ,ד~ס וי איו ~ווו פעמט ,ווו מור רעכענעו ,מענסtכו
איהר נאכהער אויסו~בעו אינוער ג~נצעו ~ברוור און רור:-ן דעם ויעמtכו אוהרע
ניtכע מוונוננ קרונען צוריק .אויו ווי רו ווזב:גסט רערביי גtיt,ר וועניג און דו קענסtכ
דירד רעם אוופסה~ן ועהר פועל מי:-ן צו בעריהינען ,וtיt,לםטי דיד ניט ענטו ; tגען
ד~ם צו טהIיI,ן ,מענעו יערניי זיון וועלכע שtכערוננען עס איז ;יען ,ווי געוtיt,גס,
ווען רו וועסס נ~ר מ; tכען יעם ~נפ~ננ וועל או:-ן שוון ווין צופריערען און נע-
טר ; tנסען דו זא:-ן ~ווו ווו tיt,בנעtכה~ן" .
אלס ל~tכ \ t.רוtי t,הtיt,ט נעועהעו ,ד~ס זיין פריינד בעשטעהtכ אזוי פעםס אווף
זייו ענמשליס אין ער ה~ט פור איהם ניט בעהאט קוון נייע נ'";ינרע או iקיין ניוע
נעוויוזע אום איהם רערפון ~בצורערען ,רוייל אנסעלמ~ הtיt,ט אוהם יורנאויס נע-
סטר\ t.שעט ,ר I$ס ער י'עtכ זיין נ \ t.רישען ק \ et.רוז ענטעדקען פ ; tר אן ) tנרערן ,ה~ט
ער זין ענסשו tSסעו ,אום ~ נרעסערע צרה צו פערהיסען ,איהם נ~כצונעבען און צו
זי:-ן יי ז \ t.ן t.\ -:ווי צו פיהרען ,ר~ם tנה~ן ,וו~ס ער פערלאנגטt ,יt,נמ \ t.כענרינ ביי
.tזנםעונ'~ ו~ו זייו צופריעיען א וו קאטיכוא'ס עהרע ו~ו יערביי ניט ויייעו .ער
ה ( I,ט איהם דערינער נעבעטען ער ז !;tו ר~tנ קיי! אבדער! נוט ~נטרויע! ,ווייו ער
אויין ווול אונסערנעהםען אייסצופיהרען יי וזt.ך ,אזוי כ \ t.ו י ווי ער פעריאנגט עם.
אנסעלינו; :הtיt,ט אוהם העדומבענוםען און ר~ם איהס פיר ויין צוז$:ג נעיאכקט
אווי הערצלי:-ן ,ווו עד ווtיt,לט איהם געטה~ן רו נרעםטע טונה .ויי ה~נען ו;:כנע-
רעדט רעם צווייטען tנ~נ ב';ייך צי נעהינע iזי:-ן צ ו רעד \ t.דנייט אין אנםעל'.כ~ ה~ט
ויון פריינד פעדש 9ר~כען צו נעבען צייט א ון נעלעגענהייט מיט קtגמיווא'ן אליין
צו רעדען און איהס צו פעדז~רבען יניט נעור או iםהייעדע ז~כען ,אוס איהר צו
יכאנען נע' ענקע .ער ה~ט איהם אויך נעדאטהע! זי צו בעעהרע! מוט באכט'-נוזיק c
פאר'ן פעכסטער או! צו מאכע! ווי נ-נעדיכסע לכ בוד איהר א ו! ה~ט וו:-ן אויי!
tיt,ננענtיt,סען צו פעדפ.tזםען די פעדוען ,ויען ל~ס.tזרי t$וויל זין רערסיט ניס בעסי-
הען·
וtיt,טאדיו;~ :יו בעווען בעדייס צו אועס~ ,כער זיין אבויכט איו נעזוען באכ' j
ויי ויינען נtיt,ר געב \ t.כנע! צודיק און אנםעל- נעיענקט : \ t.נרערס ,ווי אנסע ומ ~ ה~ט
מ ' t;tס הויו ,וואו קאסי"א הtיt,ט שוון וניtכ אוננערו; ,נעווארט ז tויף איהר ~!,כי
ווייו ער איו ריוען ב,tיtכ tפיעו וענגער אןיסע jנעב לי נען א'יס נעוועדנוין' .י~טאךי~
אי גענ.tזנבען נו;:ד הויזע און אנסעומ I$איז בוו ורר אין הויו בעבויבען נראדע זלווי
ציפדרערען ,ווי ל~טזלדי !;tאיו נערוע iנעו I$רנט ,ווייו ער הIיI,ט יכיט ויך אויי! ניט
111 ,1 i
נעשיבטע פ;ו ר~ ק\כ~ם ,בןך
, I,ס (!,( I:.יר ס(!,ה נעעכטפעוס~ ,ווי יויא עו האט שח איינט!(,ו !(,כנג;הןיבזע
וייח רס אירי ייא זאדו ענירנען I$ ,בווI$חו ער אזי שח א rפ I$רריס איבעויצינס ,י ttם
רע וםעו סוועו פערלזtוען יעם eואז א נשעוזtנענער אןר ~ בעויענסער ,אןי!e
צווייסUו ס I$נ האס ער ערה~וסע iייא פיער סו\ועני עסPיי < t,ס ,ועו'בע ה~בזע איה!
פיער טויועבי נ"ע פעווענענהייסע ז ,ןריי ,ער ח I$ס שח ניס נעייאםרם אr עבבראבס
רר~ם פיר ~ בייע ו\נעבס ער ז I$ל או·ססר ( I:.בסע !,ער חא.ם ויך ענ'לו !,פ I$ונעבוןעם
ז iואנש ,י I$ס Pאסי" t.tחtיtס ויך ביס נעוI$וזע ~ב,. pפע jסיס נעשענPע אזר נום
וreו ויא ח~ס יזך ביס נעו t$עו iאיביועוערוע סיס ועורסע,ך אזי אז רזtס בעסופ
ןו I$לס זיז eןיו עמהר ''י 9 rו~בעס ביס 'I'lסאכע! ,ווייל יזeס איו הערויסכעיוI$רפענע
יציס I$ ,בעו ך t,Cס וסו ח I$ס אבךעךס נטיי t,Cיס אזר עס ה~ס eאסירס ,יזtס אי rס;)a
~וס אנםע'מ~ ה~ס pאטיוו~ 1/סיס וI$טאריא'ו איבערנעו I$וע iאוי ,rאיז ער נוו
בליעננעו אין פ I$ריערםסעו יצעמר איי הזtס יורך יזtס ש,יסע-ללזtך ( I:.כטוננ נענעבע, j
ווזtס ייא בייעד ועווע 1$' iטה I$ן .עו ה t,Cס יtי j tבעועהןע ,ראס לז:ס~רי' ה I$ס פיי
א "אובע שסיניע סיס Pאיסלוא'ן ניס בעועיס r'pיי t$וס ,אjו ער ייאלס Pו" וןזtום
יסס איהר ניס בערערט ,ייע iעו וי I$לס אפי,ו ך I$נעבו·עבע iה iבעורם • \tוה .י~ם
ilזtס איהם נעבראב Cאו'Iז ריא נעךאנPע , jר t.< 0I$ועס ,ייזtס וי rפרייבר "אס איחם
בעו < I,נס ,איו כ t$ר נעועו jליב 11Iאזי אויסנעסראבם .אום וי ,אין יעם צי איבעיצויני~
.יז עו הער"ננע Pועםז אז ציעמו ,האס י t:.(!:I$ויז':ן הערו'םנעוופע jאjו ה I$ס אירוכ.
נעפךעבס ,רואו חאלם עס סיס ,z: ~ pויאי! אזר יי 0I$עדבPס זיא יעצם ,י I,Cסו<.רי,
יסס איהו עpביו בעןח אז" עו ורעס או ר I$ס עו נלויבס כיס, נעענספערס, האט
הזtט איחם t$בבעיייעזזע סיס אזא צז:ןר אזי Iנעו Iב"' אטי'ו (I:. שריס ןן"סער ,וו"ו P
tזובב ,י I$ס ער האס ניס רעם מומח איחר וצ וזeנען בזtך איז ייזeרס,
~" יאםאוי , I$ו I$טארי II! I$האס נטזזeנט אנסעלמ~'" ,ייא שלעכס איח נור
"ל"סס רזי םליבם נענוע סיר אי! חיא ועובינ רוא ה ( I:.בערלםס לרם ערם םערסוזןM
יעצס עבע! חזtב איך ריר נ t,Cכנע Pו Pס רור'!! ראO יר!, אr ~ס איך האב בעלעכם
שילסע'"ללז<:ן איו האב עבטרע Pט ,ארס רוא ה t,Cסם סיט י'אםיללא' jניס נעוערס ח
יוזeרס ,איי איר נלויב ,אז רוא האסב ~ר סיס איחר צו ערערז ראס ערםסע יי I$ר •C
וו \ ו ר~ס איו ארזי -א;ו אי ,ו':ע ' iניס Yייייפלע , Iאו ר~ס א יז ארזי -ז \tלס\lב
מיר ז~נען ,ייארוס יי:יא בעסרינסט סיך~ ,ערו וואדים ווילסטי סיו איעונר'רכש ך'8t
4J עםנלינ' Pיס צו Pיןעמ צי יסי! בעירבםשע iצ\ע; ?
~.Iייiגי נענוג ~r עו jו~ס נעו ( tנכ יו I$ס יזeר נVז~נס ; עסהך האס עי ביס
~שעיכםע פןו ד~ בד> .ים .כךו ,1 360
--~--- ---------
~לעם איו נעוערן וירא "זג Iחו$ס ;~~ לו$ס~ר' tcה~tכ ויר אריפבעוראכס ,יד
וייבןע כי-ער צרו tcזעס חערריס~. .גו~ ,,1' U· ,ל~םארי~ ה t$ס איחם כעעבספערס אריף
rיז םדאבע ,ר~ס ער jז~ס }דrזיככר .Qאז טס ~ eסס ביס בליי;ן צום ערססע jס ' t;t
ז' jחערוןסצורו Pע iסיס א 'Jבrעס""~וpלערובב ; עד הו$ס ויו :געבובעבס סיס רע,ם
ןןזtם ער הו t:: $פאר Nיהם גvי'יהםrב Pאסיל,א'ס פערשם~כר אין שעהכהייס אJר ה I$ס
נעו I$בס ,רו$ס ריוע ''':ןי'ב ו ttכען ייערע iא rרער באבצער שסו$רס בעייאוכרערס ;
דיוע! I$כrנאבנ -האס :יר בעו JI$ס -האס ער נעח~לסע' פיר ערם כויסהיבססעו,
אום א'חר צו צייגע jז " 1רעסםע Pס אין אום ר~ס אכעורע ס ttל ויא צו איחם נ"ע
ניינסער צו וכ~כעז .-ער ח < t,ס ויך בעכוצס סיס רער הסצאה ,ועולכע רעד ס"ועול
וערבעדס או ,יוע! ער רריל ~"כשלעפער iריא וואכו tcמ pייס ,ריא פ I$רזיכסיב Pייס פזו ~
מעכשע ; jריזער !)ערוואברעלס ויי:ן אי! א לוכאך פי Jל,כט ייעהרעכר ער איו אי!
אמת'ן רער פירסם פו iםיכססערכיס -אזי ב I$ר אויי לאנג כארס עד סיס ועם ש'י!
פון בוס Pייס ביו ער רערנךייכס ויי! ציעל ,אק ער ערש"כס אי! ויי! וואהרער נעשסאלס,
ייעו וייז בעסרוכ ורערמ גלייך צרם I$כהייב ניס ענסרע Pס .אנסעלמז :איו רערמיס
Nיחם צו נעבןע ס I$נ יערעi או; ה;:זס איהם פערש 6רו$נע! צופריערעj זעהר בעייען
tCזעלבע נעוענענהייסע ; iריע; ער ורעט כיס אןךעגנעהי ,ורעט ער Iוף איז ויי Jהויו בע-
Il:עפסיבען אןיף ;'אז~ ארס ,ר I$ס Pאסילל t.tררע :.זיי! , eא iביט קענע! מערקע! .ו• t$
סיס רערעב "iיב ניס רורנכע>ז:ועj אנרער'ו ס~ב נ~נ' j א'r t$בער חאס סאריז:
קאטי>לא' N !"P ,יינציבעס ורארס פון ל,עבע ,ז:בוראהו ער האס ~כסעלס~'ן פער
'!כערס ,ראס ער ה~ס שוי! סיס איהר בערערס~ ,נער ר~ס ער האס ב I$ו פון איהד
י'ערע j ביס בע Pייבע iע Bעס ~ Iעבספער ,פיר ויעלבןו Iזיא זאו פערריעבע; בלאסירס צי
זיא האם נא:ן אררבא אערר וו~ס וא' אוחם Pעבע jנעב ע Iריא > Pעבססע ה ! lפננרב ;
ייע! אוהם געססראשעס ,ראס ויא ורעס וור אווף איוזם בע' Pז:גע jביי איחר סא!,
"זעהי נןס ",האס נע ~Iכס אנסע'ס~," ,יא ןןעוםער האס t(Pסיללא ב' ~ fהעד
בייבעשסאבע , jיעצם ו:::ורע Jסור אוו ,ועה ; ,רויא זיא ןןעס ,וא סה~טע iביישסעה • j
וכז<רגע! Pריגסס ריא פזו סיר צוןיי סו' Iעכד עס pי ר~ס איז ב~לר ,רוע'נע רוא קעבסם
איהר \<גב~סע~ iדער בעבע! ,אי; ב~ך או~ סוסע אים ראפיר איינצן Pיופע jטהייעדע
ציערוננע , jרע; רוא פררוע , iאיב'\ר nוו Bס ,יא שעהבע ,בע S:יבע Jאוסער פ.I:רבנובען איJ
אזר ווען עםגע iויך ויי! ~זןו ווון אןו איגשילדיב 'י'א זייווילן,v ויי Bץר אןר צ' IIרוג;,
סעהר שו r ,יועז נסיjו ,יער' אי ,ווז צופריערע jאןו 'יר ניישסעהj ~סי'ו~ ורעס p
r'fjיםהע גיס אמנש·"'
6SנJ ,1 כעש'כטע פי iר <tן קיבאט ,ניך
ערם צייויעסן ט~נ איו ~בסי~לט~ בעבז'בבען אריייו ראס ,יב~; באכערם ירא
יי~ס ער ועום ב'ם ו r ערר צ\\ט אr ער האט ~ pטי;ו~'ן נענענע jצי 'ייסעז ,ראס
איהר נ~סט כייז םשי, אזי ו'r !יינע אינטערעסע j נעו~רבi1I צי היוו יעוט ~,טארי~
אjו ער נעט ו'א עורינער ,ראס זיא ואו איהם נעהאנרוע' jייא איתם ~ליז~ p ,טילל~
האט ס;~ עחרו,כע פייי אינער רי!ע jנעפעהו פין איהר טאן \,,יז בעפרנען ועהר בוו
ראס אן סר~פזע אjו האם איהם בענעטען צי נערעב Pעז' ,ייא ביט ~ eםינ עם איו,
אברע iער וזtל פערבעחעמ! jיין מלאץ ,יעון ער איו ביםז! .tיא האם נעוז:בט ,ראס
וזעו ער האט כיט קיז סרריען א'ן איהר פעהיכ Pיים צי פי:יערן ויי Jהייו ,בעט זיא
א;זם ,ראס ער ~ Iו !יא ריוען איינ'צכען טזזו שטעלען אייף !3ר~נע אjו ער רעום עזהד,
~כסעלטtז האט נעעכטםערם, נעשע!בםע ן. ייינסינע ראס ויא איו פעהיב ו~באר צי
ראס ער האס אויי נע;:י;tזסע jאiי Iיא האס נ\(ר צי סה jl$אי rזאף ,זיך צי בייגןע
אןו בעהז:רכע .jקאסילוא האס בעוז:נס ,ראס ויא ועוס סהז j :ויין ;נעפעהו ,כ\(םש
ס~ו ועהר נעבןע איהר ייילען. הייבסיב C יאס איו
אr אבסע;טז :האט אננעךייוס אןר יעם אנדער Jסזזנ אי! ;ז:טאךיז :בעPיעסן
זי' jהריז איז איז פןו קאטיולא' jאי'פבעביטען בעייז:רע iטיס פר"כישאפס אזי רעס BעPם ;
ויא האס ז:בער אייסנעסיעיען יעיע בעלעכענהייט טיט איהם או"ו צי ז"ן אJו ויא
האס שסעבדינ כעחאס הערים ויך איהרע ייעגער אןו ריענססע ; iאיבערהר' Bס אז
א'טער כעיעו /ביי א'הר וייט איינע פJו איהרע Pאטער-ייננ!)ריזעי טיט ' Iב\(עם~· jע;
נעלוא ,ןןעכנע ו'א האט עזהר בעו,עבס ,ורייל א'! א'ו טיס א'הר צחאעםן איוםנרו
ויא דער'בעך אי'ן יסםבעניטזע ייאקסע iאיז יעם הו'ו פiי איתרע ע,סעןו אזי האס
ייא ערססע רר" סעב האם איהר ל~םא"ז :נז:רבישט טיט Iיך באך איהר חחןבה.
געו~בס ,ז:נררז:הו ער האם עוךצי ב Vה~ט ועחר ניסע כעלעכענה"ס ,יעון רא עיובער
!ייגען אי'ף א קו"גע רוייוע אייעב פJו סיש באנ' jעסע jאים צי האוטען ו"ער ט~הר
צייס ,ביי ריעונער ו" יזיכעז אייף קאט,ולאיס בעפעהו ביט ואננ פערנליעבז ; vאןר
איון ו;ן~כעלל~ין האם זיא בעפיילען צי עסע! פריחער אגס Iיא אל ,r ,ארם זיא ו \tל
נאכהער כיס ר~רפען אועוכנויינjע פןו איהך ; אווי יייא ז:בער ייעז האם ערם .pזt,
איעסר םן) נהעאם יפם ( t.גערער געראכi pע אJו האם כעגתם רא ~ם (\M
•1 בעשינסע פןר דאן pינ~ס .ננוד 861
יזז פרייבר צי ס~כען צייסשס אןר פערשעסס ; אןר ~ו"י י"'א ל:tזס~ר'ז tהאם
ער איהם כעשיי~רען הזt: t e
נעה~וטען !ביר ~ ש~כער כע ~קס צי יעורש ב'י ~ ,יבען,
ר{ t,ס פןו ריוש איינעננליק זtן "עם ער וי ,בעסיהען איהם רירכארס ציפריעער! יצ
שסע'ען אןר א'חם עסהר ביס tזtבעז קיז ליבען ,אין ראס ער Pען ויר אין רעם "ל~i
אינערצייבען ,יערן ער א' t ~ tיי בייביעריב איחם ב:tזנציקי Pען ,זtכער ער נרי יכס ויו
עסחר ק' rסיחע ניס צי נענען ,ערן ריא ליסם ,יערלנע ער יעום ~לי rזtבייעבר I1ן א'חם
~נםעלס~ האט א'הם צי בעפריעריבע ן ,יערט איחם נעפרייע jפןו יערען פערראנט.
בעבלייבס אזו אים איהם ~ בעםערע אין נעקייעעסרע נ;עכבעכהיים צי נעבעי ,ה\<ם
ער בעשלז:םע iאויף ~כס סעב אועוכציב Vחן פזו הייז אןר ויך אייפציח ( tלסע jביי ~
פריינר ,ייעלכער האט בעייאייבס אי' ף ל~נר ניט ווייס פןו שס 1$רס .ער האס זtג-
נעערדס סיס ריוונ Jפר'יבד ,ער וי::ל איהם ועהר שטארק פ\<ררעןר צי Pיעס jאום ער
ןזtל האבש פ~ר ק~סי'לא/ן ~ נוסע iתירץו ,ויארום ער ר"וס זtנ,
~~y,..
~~~
.1 בע' Itיכטע פון ר~ן .כ:;:tכיק ביר (36
נעועבענה"טען צר בעפריערינען איהר א"נעב )lלוסס ,האט יזא ניט איטער זזבבעהיט
ריא בעפעח)ען פיז איחר ווירטהי! אזי האט ויא ~פט ;על~וע , iאווי רויא ויא ןו~לט
עס איהר עקםטרא ח"ס , 1/אל r ,טי t:לאטארי~'~ •tבער "יא עהרפורבט פזי '"t(P
טיכלא'ס Bעח~ , jירא ערבססק"ט פזי איהרע בל,קע jאjו איהיו אכשסעכריבע אירפ"
פיהרוננ האבע iו" jציבנ ני~)זאלטע iא rציים~ .בער ברארע ריוע ואכע ,:טיס וועלבע
קאטיללא'ס ערהאבעבע עהרכ,בס"ט האט אין <; Iבפ.tזננ אינער ו <; Iט.tזרי~ין נעויענ t:
אי Jהאט איהם בעטאכט צום שויויכען ,האבען ויף צום םוף או'םבעל<; Iוע jפיך ייר
ו"נ1/נייעדן צום בייוען ; דעו ווען ו"ן צובנ תאט בעשוויעבעז ,האנען ז:נוע בערעדט
א·נעדאכקען ,את ו" האגע; רורר רעם ר(;/כ נעהאם סעהר צ"ט צו נעוואובעדדP j
סיכלא'~ ל,עבעבםוויךדינק"ט אק שעהנהייט ,ועילבע האבע Jניט בזזר אי! א נעפיהל-
פ~לען העצרןע נ~ר אפילי אז א סארסארבער םטאtכעי נעקענט ז:כציברע jריא פלאם
רו~ס ייעבינער כ~טארי~ האט סיט איחר בערערט ,האס ער אלץ סעהר ןופ ליענע·
הויבע! בראד פןר א'הו רעם צייט נעהאס ויא צו נעסר; tבטע! אזי צו רערפיהלעJ
ו: p,עכסרוירריב Pייס ; אזי איבער ריוע נעראנקע jהאט ער ניסלאבייייו פערבעסען ו"'ן
סויועכר ס~ל האט ער נעייז:כס פערלאוען ריא שסארס אjו tליבט צר ו' rפרייבר ;
ארעינפליעתען אווי ירייס ,ד~ס אבסעלסז :וז<ל איהם אוי ער Pאסיללא' jקייבסז<ל כיIכ
ויוערעי ועה~ ; Jבער ריא פר"ר ,ייעוכע ער האט נעפיהוט ביי איהר t$בבכיק ,האט
ער ה~ט כע' איהם שףן צו שסארס צונעבינעד iאוי האט א'תם כעהאלטע Iצוייק.
pעס aפט סיס יזר וא"! אjו האם כעייבט פיו !"ז הערעצ 1פערסר"בען ריועס נעםיהל ;
נ 1/היים נעסאכtכ פ I$יי'ירפע פ'ר ויי! שוואכקייט אי Jהאס ויך אל "j אr ער האט ויו
בענוסט jב " ;I ב1/סר < Iכטעט אלס פאושע iפ'ייכר אוו אונהעיליכע jקייסט ; 1/ר האס
עדנקעו און האס נעסאכס א פערנל" 1צייישע Jויך או; אכםעלסז':ן ; ~נער אלער
תאס זייו או'םנעל~וע jסיס רעם ,יאס ער האס דכג-הר יעי:: rעי.rכ.ולדינIפ ריא רוסהייס
אזי ערם נלינרע! ציסריוע jפזי ו" jפריינר אלס וי:ן אל" , iאווי דאס ער תאס נ '~ J.
האוסען ,אז ראס פערבערכעז ,ייאס ער האס נעיי~לס בענעה , jיי~לס ניס פערריעבע j
קי ' iשסראף ,ייעז ער ייזtלס עס קעכעז בעשעהנען פtיtר נזזס אויי ניס י'יא פאר עדר
j Nר ניט צי נעחו צו איחרע עלטעjו ; דען ווען ויא ו~ל בל"בע , jאיו איחי עחער אז
נעפ~חר ,אזו י;ער זיא ז~ל א~ועבבעהז ,האכערלט ויא ר ~ך בעכעז ערם כעפעהל פת
איהר סאו .ענרל,ו הזזט ויא זיך צים ארנכל,ק כעערבקט צי כל"כוע סיט רעס
פעססע iבעשרוס ביט צי טיייען ל~ט~רי~'ס נעועלשאפט ,אים ביי איוורע עידנער
פעיראכם ,אןו ויא האט כטעט חוטה כעחאט ,ייאס ויא חאט קייi ניט אויפצרןןעקען
דעו זיא האט טירא כעהאט ,אז I1ו וועס קיטע; איי~ טאן ; כאו נעשויע:בעז צו איהר
ייא געראבקע , iראס לז:טאוי~ האם און איהו בעטעוiכס עOעס לייכסזיביבעס ,אןו
שולדיכע אכסוככ צר איחר, ז'r פערווערעi ר~ס הIי'ס נעtכ~נט ,או עו ואל
~וזי וייא ~בעו ויא האס כיי ויי בעוואוסס ,או ויא איו עהךל,ך אןו ויין ,האס ויא
אויף גאס אJו איחרע כיטע כעךאנקע iאו iח~ט וי'! E:אונעכוסג:ו ,אלעס ויף פערלז:זW
רן~ס לז:טארי~ וועט איחו זאכע! ,ש:Iכיל אייסצוחעךע iאJו איהד טאו עררפו! ביס צו
סאכע; i ביס צי קייז E:ערדריס איז שרוערטיסהיבקייס איהם אום ייוסע Iצו בעבעו,
טאן צר ע נ טשור איך"h ל~טאריא/ן פאר יע ,ויא חאט !ז:באר כעםואכט פןו טיטלע ;
ויארום זיא האט איחם בעשריעבען אןו אי! פרענע , j ריכען ,א' jפאל ~יע iעך יועט ויא
{Cבער ביט ~ווי קליג א;ר איבערלענט, פיי ,j ריוע כעךאבקע , iיעולכע ויינעז בעייע! ועהר
אן'סנעחערט או Jזי'כע ר"ך הזזנזע ייזעס סאל ~רזן חאט ויא ':ז'ראנ 1,;:::ןויעערו
וערר!ע ,אוי ראס איהך פעםטקייט חאט ז:בבעפ~ננעי שןןאי צו אויף זיא, נעו"רקט
ויא האס כעמןוט ז:בןןענר Vן ריא נאבצע jכראפט פןו א'חר עחרו,כקייט ,אום איהרע
נלי!כנ ;:ואלען נ'ס הערויסווייזע jא ניסע ,צערטל,כ Pייט ןרפ רחטניח ,ןועלכע :ז' .
ד~ס איו כיס איהר נווים. אr ערוועק~ אזר ביטע Jהאבעi סהרערע! סאריא'ס
האס איחם כאי טעחר צופלאט.ם איו ראס אויפיכערקואtכ' pים וווJ iנאר:יינעב~ננע;
עך ומו בענוצעז ריא צייס יוזtס ( tכסעלט~ אין בעייאיםט ,ראס ער האם ~דךי יויא
צורייעצן איחר בענרעםן ער האס םעססובב, צן שםןךועם ד'א אום ניס~ צו חויו
שס~כד אייב~ אr ואך איו ניס קייi רען i שעהנחייט איינענליעבע ,י'יב I1נר'ג איחך
צוברעכעו ערם פעסטע jטחורם פת ייייכלינע אייטעוק"ס ~לס ריא צובנ פ!י חניפח.
נעשיקט Pייס ~ו (t קורץ ,ער nז:ס אונטערבערבזtבע jרעם פעלו פזר איהר אינשולר סיט
אוו אזא צושסעה , jד~ס !'אס'ללא וו~לם געטווס נזtנכעכזע ,ויI1ו אפילר זיא ייו;tלס
י ( tסארי ( t,האט בעווייבם ,ב1ובעטןע ,נעשיםיכעלם ,בעקו I$כם, נעוjעו פ!י קן Bעך.
םערש eר~נעו ,נעשווז:ער jאור כעשילרערט ו"נע בעפיהלע iטים ~זוי פיעל ווארםקייס
את ערנסטPייס ,ר~ס ער האס איכערגע ~tםארקט קאטיללא'ס הערל,בPיים אוי נירו
ןואונע! ז tויעב ,ועילנע! ער חזtם ויעגיבער ערייארסע~ אלס כעייאוגשןע~ p .יםלל~
ה~ס ויך אןבםערגעבעכiע~p ,ל,כ'tא א י ו נעפאלiע ~ jכ.ער אזי ]Iס כעזעיד Mןו acרכןזרו.
•1 גשעינסע פת ו~ Iקיכ~ס ,כיר 3611
~------------------
ק~eילעט •.1
ארנחנצונעהן וצ וכייבע עלסעןר און איכערצרל I$וע iרייו הריו ז:ה iהיסער ,ווע iררא
קוססס ביס נ)יייו צרריק ; רען ערר יעבינער ,ויעכנע iרוא האסס סיר בעשסעלס
אלם וי'ן אוימועהער ,ש"נס סעהר צו תאבען איז וינען ויין איינענעס פערנבינען אלס
'יינע איבסערעסען .אוזי ןייא ררא ביסס א פערשסע:דיבעך סא , jברויך איך ייר
עסהר נtזרבישס צי וזcבזע ; ארי ,א rניס Bאסיג ,יאס איך ו I$ו ריד ע Bעס עסהד
עררינער4I , ז~נiע
ו' r פןו ייזען בריעף האס אכסעכסא פערשסאנןע ,יאס לאטאריז :האס שוז
אננרי'ו ( tננע Cאננע ,jאק יאס ק < tסילוז" .tיא עס האס בעש"נס ,האט ויר אויי
פערטהיידינס ,יייא ער האם בעווארנשע . jועחר צופריערען סיס ייוער נאכריכס ,האט
ער איהר סיביו,יו נעכ t$וען איכערנעבעז ,ראס ויא וא,ו אריף !"ק ארס כיס פ Vרגאוען
איחר הו' ,1וףי ,ער ירעס עזהר ניף Pרסע iצור' •pקאסילכ t.tאיז נערוע iערשמויבס
איבער יווש ענספער פןו אנסעכסא( ,יערלנ\ור האס ויא העךייננעןןז:רפזע איז באך
איחר ח\t'I אr צי ב'ייגען 1יא האט ויך ביט בעטרירס Mסרנסעער םער>ענעגתייט.
ך)! Iד. .1 נור קיכ?/ט. ?/י i געשיכטע פון
אונרוהוגען ים קעםעו ,און eרונור ניט אונטער דער וייטובנ פון אן אבדערן שי-
פער צום צווייטעז מ t:lו דו גוטקייט אוז שםארקייט פון דע ~I i:יף ,וו I;:ם דער הו-
ינעו ה I;:ט דור נעגענע! ,אום דודנצופ I;:הרעז דעם ום פו! דיעוער ייעיט jזיי אי-
בערציינט ,י I;:ם דו ניםט I;:נגעקוIכען אין אוא ויכערע jהאפע! jבעפעםטיג דיר
מים יעם אנקער פון פערשטאנד און בוייב רוהונ וונען ,כיו מעז ורעט פו! ייר
פערואנגעז יענע t:Iבצ I$הוונג ,פרז וועוכע קייז וחום-נרועף איז דער ייעוט קען
אונו ניט פריי מאנען".
אנםעוינ I;:איו נעיוען ערפרייט מיט דיע Iע יוערטער פוז ו~טארו , I$ן' איז
ריעונע ער ה I$ט נעגוויבט רוי און רעם אורים-ותוינום jביי א;:עם ערמ ה t l$כ
ער אוהם י ' I;iף נעבעטען ,ער ~ Iו יי גאנצע אובטערנעהיניננ ניט אוופגעבע , jז ; I$
ארן ; עם וייז פיר ציים-פערטרייב און פיר אונטערהאוטוכב .אכו נוט אויפגענע j
ורעז אפיוו ער ו t:lו שווז נים ורי ביו אהער געהז צו ווערק ,ו ? Iל ער י ? Iר צייטענ-
ררייו פערפאםען פערוען צר וויבעז קאIכו;וא'ן אונםער דעם פערי~טערטען נ t:lמען
ער I$Iו איהר נענע Jצו פערשטעין ,י I;:ם ו I;:טארי~ איו פיג-רליעבט אין קוI;:רו ;
א גערריסע שעהנע יונגע פרוי ,צו ייעוכער ער ייעכדעט ויינע פער Iע jאונטער
דועוע Iנ~מען ,ארם זי צר קענע jבעזיננעז Iכיט דער אכ' Cטעניינקייט ,ורעוכע ער
אוז פערפויכטעט איהד צאדטען בעפוהו ;אוז ייעז ו I;:טארו~ ייעט וי'ף נוט נע-
ורעט ער זיי פור איהם פערפאםען. פערפאםע,I בעז יי מיה ,די פערועז אווין צו
"די יניזעו ויינעז וI;:טאר' ; I;i nד~ם ורעם נוט ויין כווטיג" ,ה I'$ט געו I;iגם
איז ינ ; I$ י I'$ם ויי ןע"::::ו מוך כיט נעןיכע! איינינע ארכפריינדויר , טיר כיט אורי
ויעכעס-ערק;עררכנ ; ' I;:הר ,ערצעהו יו נ I$ר קאIכיווא'ז פוז מיין ארמזיםםער
ייען אפוור ויי ו~לע! זי'ף ניס ו I;:רגען ; פיר די פערוען ו I1ו טי'ף נ I'$ר אויין
אווננעבעז ארזי נוט ,ררי וייער נענעכשםאנד פערדיענס ,רועוען ווו דוו':ף ווון
די בעםטע ,ייעונע איד ביז אין שטאנד צו מאכעז".
ביי ייעוען ~ברייד איו ער געכויכען צררי' Uעז יעם ארנבעןtודנענעם ארן רעם
סרייו I:Iוע jפרייני .אלס אנסעומ I$אוו געקרמען אתיים ,ת I;:ט ער iכאמיל;א'ז
נעשטעלם די פראגע ,ייעלכע וי ה I$ט יאנג ערווארטעס אוז ה I'$ס צו איהר פער-
געיבאנט צי '1 נעמלין ,יי I;iס הז$ט נעהערס ; ייאיניערונג נtי$ך פון אוהם ניט
איהס צו איהם צו שרייבעז יעם בריעף ~ קאמיו;א ה I;iט איהס געענםפערס ,וי
ה I$ט פעריענסינס ; I'$םארו , I$ן' י t;:ם ער ה I$ט וי בעטראכטעט כ"ט ירעג יגער
וי ה I$ט ויך 'ר; I$ j ':נע -איבערצייגט, נעייע! צר הןיו ; רעס 3עקט ,ארס יוען ער איו
:ן I;iט עס וי'ך נ~ר איינגעני;יעט, גירינט ,י t:lס וו או י I'$ס איו ניט אורי און
או" ,i ייווו ו t;:סאךי~ מוודעט ועצם אווס די נע"עגענהייס צו ויי! טיס אוהר
ננ~'כסע !Jזי י~ז י'יבאס!! ,וד ו,
---י-----
אויד גיס בעPענס אויס. Mוסקי .וא C ו\ע iאפילר ריא פר"ניש~פ t:פרן א ו< I,ס ( tרי~
ייזזס פיר א נרטער בערו"ז י I$ס איו ,ד t$ס Eכןו ו,עבע Pזע ןעם וי ,ב t$ר שןעצי דודן
=ע r:לריפעו אןו י~ס Pיינער יאדזו ויד ניט עtנסטעו סיט ~וא t:ידעpל,כען פיינד ; ןער
זעtב ראד\ Cויי t( jבI$ט ארם איבעצושוtכאר Pע jסענשל,כע pד~פס ' Jע I$נע'~ א r
נע יער jייא א"בציבע ,רערונע תזזס בעייאיסiנ Yיא שיי~ב pייט םןו איהר ייררטה , rןער
Dאר איהר הז:נע iייא סד"ו I$עז פריי)" אןר בייע פער,עיבטע וייער נעה"ו.::ביס ני~
נעPענס בעח~וסעו .ו < I,סז(.רי t$האם rאסילו~( כ' Cב1:וI$בס פןר אנסעלס <' I,ס Bל~I
איי ~ו עד חז:ס עס איחם נענעבען ריא בעלענ Vנהייס צי ערריינע jו' rצורעק ,ארם
רא I$Iל כיט ה~בעו '~ rשלעכסע סייכרגנ פןר ו' rל,עבע אjר ויא ו < I,ו ניס וסיכש.
איינעכע רוסס ה I$ס איהם נעדנאנס טור\ר ,אן עו וייJ כ t$ר א ציפ~ו אjר כיס י CI$
~ז.ל איהו ,יעבע צי איהם פערלאננזע.
~ייכינע טעב ש Bעטער Hיז אבסעלסא .וויעערר נע Pיןעס צו חייז אןר אזי אפליו
כ~ס נעיי < I,חר נע\רז:רןע ,ייז:ס ער האס ר t$ארכסער ערר צייט פעול < I,עדו ,יז:ס יר~ס
ער איז .,ב יך ( t.ויר וערכיב. בעהיס ער הזזט ז(.וי· סהי ער אזי ייז:ס בעייעJ אחיים איו
אברעח הערוסגענר Cען אר iז(.נסעלסז :ה < I,ט וייו פרייני בעDדע~ ,אריב ער האט איחם
.נצוז t$נע iסיריט ~יער >עבש,
"אלעס ,רי < I,ס איך קטן וךד ז t;tנועE ,כרייני אכסעוס 4I,t$האס נעו~בס ם~' , t$"ltt
"אזי 01$1 ,ררא חאסס א פריר ,יערלכע פעדריענט ס' Cדעכס צר הווסע! א·p ,ו-
JDו אוע ניםוו O:רריען .יעיעס ייארם ,יי < I,ס איך האב איהר נעו I$נט ,איו נע~. 1VIםח\'"וJב
סיאי': נעשענ Pג :וי'iP : וייכש בעייען פעראכםעס ,וסיבע ס"בע רייי ~יא צרס יויכר;
'ר~) \I;pיייעrע iנעיי I$רען אןר וסיכע פ t.tוש \lטחעדרזע ויינוע t$בנעעכסםערס נעייאר.IIן
זמס שםז:כ .מיס א"ן "יירם t.t ,קור~ס אווי יייא t(pסול~ איז רז:ס בילר פזר עור
ברעסטער שעהכהייט t.t ,ויי איו ויא אויך י~ס בליר Iנון Ifרנשווי ,ו,עבענסוריריינקייס,
שעחב]? :יסעו ,ועוונע Pנונ IIIכ I$י <.ז פ t$רסערפל,כע פריר ס'ב(.כע i עהרויכPייס אr
נעחס וךז נעור ציר' ,pפרייני ,איי האב Pיז בעלע~ גועול ,ערהייבזע אין נעכו'!. pע
נעכח"ט כיס כעהאtנ עס צי נIגכוסעצן ; vון t.tPמילל ' t.tס אןבשילי ל I$וס זי ,בימ
ריהרעו ניט רורך נעש IIנקע כים רור "1פעו·ש Bרעכיכנען .ויי יעצם צופריעער ~ , jכ~
ס עלמ ; t.tסאר "כ ijכ"ע םרזcנעס .אןו ז<.ויי יייא ררא האסס שןי! בשוום אייסיע·
"סע:ער ייא נגו E:עהרויכנ :.פעל iןע פן .צןןייפעל אק אכרנערויסהייס ,גmלכע וךא פרןער
QV1 אr עסיי' ב'\ Pן~נtע WנPיין יענ;aו אןכו אינסעשרסעלי4ע ו t.tלpoו ש r
371 .1 בוף נעי L:יכטע פוו י,Iזז קיכ,Iזט.
קtזטיולא איו מיט ערם ם~נעט נעייע Iועהד צופויעדען איז אנםעומ~ ד~ס
ועהר הארט -העו· עס נעלויבט נ~ך מעהו או Iה~ט געו~נט ,די ד~מע מוו זי' I
צינ ,ייעז וי ו~וט ויף ניט "יייי:ן מ~כע Iיורף ~ו~ אייפדיכטינע ו,עכע.
זייערע "איו רעז א~עם ייאהר ,יי~ס רי פערל,עבטע ריכטעו ז~נע Iאי I
פעווע '?" Iה~ט געפוענט ק~מילוא.
ויי ניס אימער רי "אוס ייכטער" ,ה~ט נעענטפעוט ו!;זט ) tרי~" ,ועדעI
ווtזהדהייט ; ~לם פעוליעכטע ~בעו ויינע Iזיי אימער ~רימעד אי! ייערסער < t.לם
אי! ויאהרהייט".
אום ו~ - ~נםעוס , t$ צווייפעו ניט" ,הIי$ט נעוIי$גט קייI רעם איו "ןןענעI
ס~רי~'ס ייערסער נ~י:ן מעהר וויכטינקייט צו געבעז כיי קאמיווא'ז ,וועלכע
ה t$ט ~בער ~לץ ייענינעו נעקענט אויף ויינע חכמות ,יי~ס מעהר זי איו נעךועז
אוז אויי ייי וי ה~ט ניט נ t$ר געה~ט פערננינעז פו! פערליענט איז ו t$טארי~'ז ;
רער נעווע I זיכער ,ר~ס נ~ר וי איו נעיןע I וי,נע פערוע! ,ו~נרער! וי איו 'tזויי:ן
t נענעכשטאכר פוז ויינע "ינשע אוז פן! ויינע נעריכסע או! יIי$ס וי איו רי קל~רי
יוע;כע ער ה!;זס כעןןנגעז ,אוז ה~ט איהם נענעטעז ,פ)Iזרצוו t$נעז נ I$י:ן א נעריכט,
אויב ער קעז נ~י:ן ויעלכעס אויף אייםייענינ.
"איי:ן ייייס טאקע נ~ך איינם" ,ה~ט געענטפעוט ו t$טאוי~ ; " t$בער איך
"ווס ניט ,אייכ עס איז ~ויי ניט ייי ר t$ס ערשטע t$ ,רען ,ריכטיגען געו~כס,
אויי : ד 't$ף איהר מענט אויי! אןוטהייועז ,זייז איכה~וט איו שוענטער ; נ~י:ן
אנסעלס I$ה~ס זי פערזיכערט ,ד~ס זי Pע! זי'ף איו דיזע! פונקם בערוהיגען,
דע! ער ווייס ,דו;tס ל~ס~ךי I:Cליעבס זז פ I$רנעהמע דזזמע איו ערר שס~רם אוו
און וועו קל I$רי ; ער שרוינס איהר צייסענווייו פערוע! אונטער דעם נ I;Cמעו
אפילו ד I:Cס וו;tו ניס וייו זזזרי ,ה I$ס וי פ~ר ל (;~/! Iיר~ס קייו מורא ניס צו
ה I;Cנעו וועגע! זיי! פער.tכרריטער פריינדש~פס מיט איהם .וועו ~יר~כ~t.ל וו I:Cל.tכ
ק~מי /! 55א נעצייטענס ניט געגענעו צו וויסעו ,ד I'$ס די ויענע מיס קל~רי/ן
מיט וועלכער ער נענוצט זי'ף נענעו ~נסעלמ (;, Iו/ ז~ן , איו ~ו אויסכעטר~כטע
ארם דערוויילע געלעגענהייט צו געוויכע! זי צו פערהערליכע! ,ווtוזוט וי ויכער
הערייננעפאלעו איו דער נעץ פוו אייפערזוכט ~ jווי ווי וי ה~ט שוין t$בער
פו! ~לעס ערפ~הרען ,ה~ט דיוע אינערראשונג וי ניט נעאונרוהינט .דעם
) tנדערע! I$0ג~ ,לס ) t:לע דריי ויינע! געועסע! ביי! .tכיש ,ח t$כ~ t.נסעלזב I$נע-
בעסע! וייו פריינד איחם עtבון~ס פ I$רצןלעוע! ,ון I$ס ער ח I$ט פערפ ) t:סס אוי~
זיין בעליעבמע קל I$רי jדען זזזוי ווי קאמי 55א ווייס ניט ,ווער וי איו ,קעו ער
פריי ז I$נעו ,וו I$ס ער ח I$ס אויפ'ן חערצעו.
"וו I$לס ו I$ט ) t:רי , I$ "און ווע! אפילו זי וו I$למ וי יע !",ענו;]ק ח I$ט געז I;Cגט
אי'ף מי'ף סי.tכ קיי! זזז'ף נימ פערנ I$רגעו jדען ווע! ) t:ליעבענרער לויבט די
שעהנחייט פוו ויי! נעליעבטער או! בע Pל I;Cנט וי'ף צונליי'ף אויף איjור ה ; t:רטקייט,
ש.tכעל.tכ ער בעוויס איהר נ I$סעו איו געפ ) t:הר .ז I$ל זייו ון I$ס עס וויל ,היער איז
זז ס tlנע.tכ ,וועלכעס אי'ף הIי$ב נעכ.tכעו פערפזזסס אויף די ה ; t:רם-חערציג!וייס מון
קל~רי : טייו
דעך ~ךט, וויכשע ; ~זןי ב~וד ווי וי טןעט העןןיף א ןיף רעם וועג פוז איהןע
אויף וועונע! וי איו נעווע! אי! פךיה-מ~ןגע! וועךט ~פט שוי! בעויענט אי!
~בענר ,ווייו קייז מ~נם קע! איהך ני ט שטעה! נענע! .ו ו~ךום וויוט איהך אייר
פעןש~פע! קימעך אןז ו I$ךנ ,וועז ו~ס~ךי~'ז או! אייר איו בעווננע , jויים ~וו ?t
~מ~ן )דעך ב ם !$פוז ויעבע( ה ? tס בענוצס די ציים וו~ס אייעך מ~ז איו נים
אי! דיועך צייס ה t$ס י~ד ? געווע! צו הןיו ,אייף נייעד! צו בךיינבע! אונסעך זיי!
בעמזום אויסבעפיהךט וועןע! ~ועס ,יו!$ס ער ה I$ס נעשו~סע! ,איידער ~נסעלסז$
דע! ש~יעל ; וועט ה ? tבע! צייס צו קומע! צוךיק אוז איהם פערדארבע! ד~ס
אום וייז צוועק צו ערריינע! ,ה~ס ער קייז נעסערע העופערקע ניס בעהז;ם ~וס
וי איו די איינציגע ,ייעונע ה I$ט איהם געמזום ריענע! אי! בעוענענהייט ; רי
~וע שםרעבוננעז ,איבערחוי!כט א י! ~נפ~ננ .איד ייייס ד~ס ~ועס פוז אייגע-
אייד מיס דער קעI נער עןפ~הרוננ אוז ניס בוויז פוז הערען ו I$נען ,און איד
צייט ע!כעס וועבעז דעס עךצעהוע! ,ורייל איד ה~ב אויד ,ייי איהר ,יוננעס פוייש
וואי איהר ח:יsט פריהער אונסעןנעבעבע,1 או! בוום .אויד הוו:ם איהר אייד ניס
ניט עכטדעקט ווו:ט~ריוו':ס נ~נצע ועעוע אןן ויינע נוםע מדות איז ויינע בוי-
קע! ,ויפצעז ,ייערטער ,פערש 9עדנונגע! או! נעשענקע ,או! ייי שם~רק ער פער -
דיענט בעויענם צו ייערע! .בעאונרוהיבם אייד ג~ר ניט סיס דיעזע בעז I$רבטע
אוו צי דעויק~םע נעד~כקע! ,פעןו ? tוט אייד דעךויף ,דIןtס ו~ס~ןיIן tויענט
אייד עבע! ~ווי ווי איהר ויעבס איהם ,אוז ז.זווי ייי איהר וייט שוי! איין
סIןtו איז דעם נעיו פון ויענע געפ~נגעז בעויIי$רע! ,וז$וט איהר אייד פר י יען,
ר I$ס דער יעניגער ,וו ס ה I$ם אייף נעצויבערם ,איו ~ וןיןדיגער אןז ~כטוננס- ?t
ןןעונע ,ווי סען ו I$נם, - Sען*( , ייערטהער מ~ז ,ייעונער ה!$ם ניט נ I$ר די פיער
צערוו~נםעס דייטעט ד~ I$ו אויף ~ יייציבען פערז אין וואיס נערא; I$ :נ~'ס (*
ועילנע ליטעט ( tוןי : I Agelicaת ~) Lagrimas deכנעליק~יס טהעועו ( j
Ciego ha de ser e\ fiel enamorado,
No se dice en su \ey que sea discreto.
De cUl1tro eses dicen que esta armado ,
Sabio, 80\0, solicito, secreto.
ד .ה.
tינסע 5מ~ ה t l$כ אויד נעוויבט דיועם צווייטע ס I$נעט ,ווי ר I:$ס ערםtכע און
~ווי ה I:$ט ער אליי! ~ 5ץ ציגענעבעז אייז רינג נ I$כ'ז ~נרערז צו רער קייט ,פןז
דעז ןן I$ם I$5ט~רי I$ה I$ס ; וןעלכער זייז שtינרע איז גען\עז צןז \ tמעננעועצט
איהם \ tו' 1מעהר בעדויבט פוז וייז עהרע ,ה~ט עד זיר \ tלץ בעגלויכט מעהר
געעהרט אןז יערע שטופע ,ויעלכע קאמיולא ה~ט טיעפער הער I$כנעשטיעגעז
אוז איז כעהענטער בעקומעז צו רעם I$ננרונר פיז שעכרליכקייט ,ה~ט עד גע~
ה~~טע! פיד \ tסטtיפעל ,איי;:ן ויעלכער זי ערהויכט זי'ף אימער העכעד ביז צו
רער העכםטער שטופע פן Iדיהמליכקייט איז עהדליכקייט.
אלס קאמיללא ה~ט ויר איינמ t;:ל נעפונעו אליי Iטיט איהר ק~מער-ייככפדוי,
ה I$ט וי געו I$נט " :איר שעם מ,ןי ויעבע לע I$בעל;א ,ר I$ם איד ה I$כ מיד ~זוי
לייכט צו ל I$ט \ tדי ' I$ז אינערגעגעבע ,Iאוז ה I$ב ביט גענן~כט ,וייו זיעג ו I$ל איהם
פיר אוI !'?נקומע Iשווערעד ,איר ה;tזכ מורא ,ער ויעט כןי'ף פיר מייז וויליבקייט
טייז לייכטזינינקייט טארועז ,ווייל עד ווייס ניט ,ווי וועניג מעגליד מיר איז
געוועזעז צו שטעהן געבען דער מ~כט ,וועלכע ה I$ט מיך צו איהם געצויגען".
; "ז I$ל ר~ם איי'ף ניט קימעין ,גנעדיגע פרויןן ,ה I$ט גען;tזגט לע I$נעללא
געשענק וועדט tt "דעז עם ח I$ט ג I$רנישט צו נעךייטעז אוז רעד וועיטה פוז
רוד'ף יעם ניט פעדקלענערט,וו I:$ם מעז ניט עם כ \ tלד ,וועז עם איז נ~ד \ tזוינס,
יע ,מעז ו I$נט ו I$גז)ר ,ד I$ם רער יי I:$ס ביט ב \ tלר גיט צוויי ; וו I$ס ה I$ט \ tוועדטה
ל:::מ ~זוי פיעל".
ב;:ז ר I$ס וו I$ס ק I:$סס ניס פיעל וועדט ניט פיעל אוי ,':j "טעז ז I$גט I$בער
נעשעצט" ,ה I$ט געעכטפעיט t\Pמיללא.
"או\ף אייד ל I$זט וי'ף ר I$ס ניס ו I$געז" ,ה I$ס נעענטפערט לע I$נע 55א ; "רעז
שנעל, I ביי איינעס נעהס ז ניך ; רי ליעבע קומט ,ורי איר ה I:$כ געהערט ,ב~לר,
מ \ tנכע ; איינעם מאכס ז Iרדייםט ,אז \ tנרערן שוו~'ף ל~כגז \ tם ; ביי ערם אנדערן
ס ) tננעס מ I$ל ערדייכט זי ר I:$ס ציעל שוועי ; פערוואוכדעט זי א ביסעל~ ,נךערע
375 .1 ני'ף נעשוכטע פוז ר~ן קוכ~ט.
~בעד הIי$ט ביט ב~ר כיט נעייאבט זי ד~ס פ~דצייי~דפען ,ז~נרעדן ה~ט איהו
ב ' I$ף נעה I$ופעז איהם צו בעה~ וסעז און ~יועקגענימען ~וע שיייעריגקייטעז פין
רעם ויעג ,אום נ~ו איהו מ.:tזז ז I$ו ג~דנישס ערפ~הועז.
כיי .:tזועס רעם ה:נ:ט וי ר I$ר ניט נעקענס פערהיטען~ ,ז ו I$ט~די I$ז I$ו אייז
ט I$ו פדיה נעביבע Jדע i:יונבען ט~ז ניט טדעפען העדויסקוטעז פין אידד הויז.
I$בפ~נגס ה I;:ט עד דע i:איבכעק~נםען כמעט געה~וטען פיו ~ שר~ ,וס עו ה~ט
~נעו געזעהן ,י~ס ער הtיJט וי'ף פעורעקט ד~ס נעויכט מיט'ן מ.:tזנטעו און הtיJט
אוועקנע- בער~נקען נ~דישעז ט?!:ה ער דיעועז זיך כויט ~ננסט I$נגעטר!?:נען,
וי~רפען אין איז אייננענא'יען אויף ~ן ~נדעךן ,ורע'יכער ור I$ו ט זיי ~ועמעז
געקענט א וננו,קל,ך 'נ~נען ,וועז ק~ט' 55א יי!?:וט ניט נעקוינען קיין עצה .עו
ה?/ט זיר ביט געקענט פ I$דשטעוען ,י I$ס רעד מעבש ,ררעוכען עד ה~ט געועהן
פון ~נסעוני'?/ס הויו אזוי פדיה בעגיכען ,איז ר I$רטען געןןעוען צוויעב וע!ןז -
דען פון ד'עועד ה~ט ער אין ריעזעז אייבעננויק נעדענקט ~ווי - נעלוא'ן
עד ה I$ט נענוויכט, וועניב ,ווי זי וו~וט נ I$ד אויף דעד וןעוט ביט נעןיע Iען i
ר~ס ק~מילוא ה~ט !יך ~ןזי וייכטזיניג איכעדנענעכען צו זז~ t:.נרעוען ורי זי
רען י I$ס איז ר I$ס אוננויק ,וו~ס ה~ט ויר איכעדנענעכען צו איהס אויין i
רעם פערבדעכען פין ~ פ~ושעד פרוי .וי פעדויעדט אויך רי נוטע נ\':"I$ נעהט
סיינןנג כון רעם ,ווערבען וי הtיJט ויך אינערגענעבעז ,ורייו עד דענקט וי,ן
ר~ס Iי קען Iיך אן ;::נרעדן יעצט אינערנענען נtי;:ך ו ייכטעו ווי זי ה~ט ויך
איהם אובערגעגעבען ,און רעו קוענםטעו פעדדאכט גיוט נוו איהם פיר ) tנע-
וויסען ו~ך ?/ 5 .ט~רי I$ה?/ט אין ריעזען אוינעננו,ק ורי פערוtי;:רען ווון נעוונרעז
פערי:':טאנר אוז יערע פעדנינפסינע אינעדועבןננ ,רען ניט כערענקענדינ ויך
איין ;:יtה I$ד ,אויכ עד ה I$ט רעבט ,אוו עד פון רעם כעס ,וו~ס :ן I$ט אין איהם
נעברענט ,נעווען .:tזווי פעדבוענרעט ,ר?/ס עד ה I$ט נעאייוט אין הויו צו ) tגסעו-
,ן';:יtמ ייעירכעד ה~ט ף':;:נ געי t:ו:;:פען ,אום ראכע צו נעהסען פון קאמיווא'ן.
"ו'י וויסעז ~נסע'יני ,"?/יtי;:ט ער געו:;:גט" ,ר~ס איך ה?/נ שוין וייט איי -
נינע טעב מיט מיד בעקע'כ~פט אים פון ייד עסיו!ןזס בעד~וטען ,יי I$ם קען אין ט /;iו
זיי יייסען ,י I$ס קאסיווא איז בעויענט ,י I$ס י פוז ייד ניט פערב I$רבען בוי·יבעז i
וי הtי;:ט וי'ף מיר אוכטעדבענענען און איו פעדטיב צו טה!ןזן ~ 5עס ,יי I$ס איך
פעדל~כנ פון איהד .אוך ה t-/כ דtי;:ם ייו כוז ) tהעד ניט אויסבעזtי;:נtכ ,ררייל אי,
פיע;ייכט איז ד~ס ג!ןזו ~ן איבעדנ~ננ ביי איהר, אויסנעפינע ,i ~::ה נעוו 5t-/ט
א וי כ מ"נע ועה , j :;:ערד פיע:ייינט הIן(ט וו מיר נעיי~t 5כ !!דוכידע! ,א ום צו
זיינען ליענעס-עדק;יעדוכבעז ,ויעלכע אי'ף הז?ב איהד ייך צ~,יעכ נע'כ~כט,
.1 בןר געשיכטע פן! דז$ז קיכ I$ט. 374
-----------------------
נ~ר רעם גאנצע! זיוף-בית ;רע! עד איו יערער אמת'ער נעו,עבטער מיו ה~כע, i
ייאךהווטס- הויכ-הערצינ, ריענסם-פערטינ, נךוימטיטהיב, כראיי, אננענעהם,
אויי כ~לי יוי וי נעהט הער I$כ פוו יעם נרארען יןעג ,ה;tזכען ויי קיין מורא
י' 01$ אוז נעקיtכערן ויד נ t$ר ניט, נרענצע ,I נימ הער I$נצונעהן איבער וווערע
איו נ~ר נענליעכען לע~- ו:וןבע .jקאטי5לא'I זווערע הערשאפטען ייעט יערצו
צו ענטערקע! פיו איהרע אננעלעבענהיי- נעללא'ן צו בעטע ,Iאיהר געויענטעI
טען אין אייר איהר איינענע ליעבע צי האוטעו ~וןי נעהוום ,י~ס ניט אנםעלtכ~
~נער וי ; זי ה I$ט עס פערש 9ר /:iנען ערפאהרע.I איז ניט ל~טארי I$ו~ל יערפןן
ח I:Iט איהר יי~רם אויי ייעניג נעהז$וטע! ,י~ס קאמיווא ה~ט באלר בעמערי Iט,
עהרע ; שילד פון איהר קאמער-מעדנען פערל,עךען איהר " ר~ם וי י'עט ,ורך
יען קויס ה~ט די פרעכע לע~נעללא נעזערע , jי I:iם אוהר י'ירטהין ה~ט וי; ניט
פאר אירר שןון ניט געשע'נט צו אייפבעפיהרט ויי עם רארף צו וייז ,ה I$ט וי ז' ':j
ו~ועו איהר נעו,עבטען קוטען צו ויך אין הויו אוז ביי איתר פערנליינעז ,י'ייל ' i
ה~מ נעיואוםט ,ס~' אפיוו ייעו קאמוווא י'עט איהם ועהן ,וועט וו ניט וואגען
" איננויקע! ,ייע)כע קומען פוו דער זי צי פערר ; t:טהעז ; ר~ם איז איינם פו!
זי ייערט א שקואפיו בוו איהר אוונעכער שלעכטער אייפפיהרוננ פיו א פרוי :
ריענער'ן אןן וי איז נעצייאוננע iאיהרע שועכטע אןיפפיהךוכנע jאל"! הע 5וע.::
צו פערנ I$רנען .אווי איז אויך נעייען יכיט קאיכי;לא'! י'עלנע י I:iט I$פט נע-
מערקמ ,ר 0I$וע~נעלוא ה(; Iט איתרען נע 5יענ:כע! געהאט בוו ויך אי! צייכער,
377 ·1 כון קיכ t$ט. ~" i נעשינטנו פוז
ניט שאדעז .נונדליו ה I$ט עו ויך ענטשו t$סעז קאמיווא'ז ~ונוס צו נווצעהועז,
אוז ~ווי ווי עס ה~ט דעוצו קיי! בנולעבענהייט ניט בעפעהוט ,ה I$ט עו ב:וןן דנום
ה~ט וי וי':ן ונולביבעז ט~נ מיט איהר בנורנורט אונטעו פיער אויבעז .קוים
"ו,נונסטער ו~ט~רי~, בעו I$נס : נעפוננוז מיט איהם או"ז ,ה I$ט זי צו איהם
מיו דריקט עפנוס ~ שמעד י ן איז העוצנוז ;מיר איז ע 9עס ~ווי ,ווי 'נ"ן נרוסט
רו~לט רוע:יע Iצו'tנפוינננוז ,אוז עס איז זכ; רואונדעו וו~ס זי צוש 9ויננט ווירקל,ך
ניט jדנוז =ינו~נעללא'ס אונפערשעהמטהווט ננוהט ~ווו ווווט ,ד~ס וי ו t$וט
יעדעז נ~נט איהר בעלונובסנוז Pוסעז צו וין אוז הויו איז ה~,ט אוחם כיי
דווך דעם אוו מווו נוהרנו און נוויס נעפאהו ,וויי ,יע- ס~ונע; I זיך בוו דעם
דערער ,וו~ס זעהט אוהם העוויסקומעז פון מייז הויז איז ~ו~ אוננעוונוהנל,נע
צוום ,ה~ט די פרייהווט ווענע Iדעם צו דעבקעז ווי עו ווי .,וו~ם מין פערדויסט
אוז בעשטוI$פע I ~ם מנוהרםטנוז ,איז ,ייווeס איך Pעז זי ד~פיר ניט דערביי
וי ווווס אונזנורע ~ננע'ענענחוו- וווו ,דער בעד~נק ,ד I$ם אייםרעדע ,I ניט
טעז ,צווינבט יכיך צי שיווונעז וונונעז איהרע ~נגעועננהייtכעז jאיך ה I$כ סורא,
~ו עגדו,ך וועט דנוופוז הערויסקומעז ~ז איגנל". p,
~,טארי I$ה I$ט I$נפ~גנס ~לעס נעה~לטעז פיר ~ פערשטעוטע ז~ך און
ה I$ט נענ 5ויכט ,ר~ס ק~מיווא וויו איהם נ I$ר אוונרערעז ,רווeם ערר ~נ' iייעל-
נ I$ר ם jן איהרסווענעז הייו פוז איז עך ה~ט נעונוהן ,איז ניט נעקומעז נעז
ועווeנעלוא'ם וינוננוז .אוס עך חj:Iזט I$בער בעועהז ,ך~ם וי ה I;:ט געוויינט ,אוז
הווeם איהם מיט א שווערעז העוצעו בנוכעטען אום חולף ,הj:Iזט עך Iיjזננעפאבבעז
איהד צי בלויננוז ,אוו ו l$iט ויך בנושעהמט פ~ך וי':ן אווו! אוז ט;::ה חרטה
בנוה~ס אויף וייז איכנוראוולטקייtכ jעך ה~ט קאמיללא'ז בעכנוסעו ,וי ו I$ל
זיך "עבעז ;עבIיjזלע~לא' Iניט קימעוו ,ער וועט שייז בעפינעו מיטיעו צו 'נאנעז
עו איוו אויסבעו~בט הIיjזט רעם ב~ך אוהר אינפעושעזנטהיימ, צו ~ו ענדנו
א"פנווויכמ אוז רו~ם עד דעם בארושנוו טנוות ,וי I$ס ער ה~tכ כעב~נבעו פין
ה I$ט ~נםנוליכ~'ז בנוו I$בtכ איז רוו זיי ה I$ננוז בוורע I$כגנוועדט ,ד~ס ~נסנוליכ I$
צו אובנוו- דI$רטנו I יועט וון נעה~לסנו! אוז רעם קלוודער-צומנוו ,אים ויך
צייבנוו איז איהר טרווהויט .ער ה I$ס וי בעבנוטעו זו ו I$ל אוחם נונטי I.:ו;דוננוז
פיו וווז דימחייט אוז הj:Iזט וי צונל"יו בנובנוtכעז זי ז~ל איהם נעבען א ראטה,
ויו אווי ווו ו t$ונוז וייו הערויםחנו;פע! פוו זוועו פעולענעבהווס ,איז וועלננוו
וווו דימהווט ח I;tט ווו נייעדן בנובראנט.
ק.tזמילוא אוו אובעו ו I$ט~רי ' I$ס ענסדנוקןנב בנוווע! כוט יונונוג ערשר I;tקנון
אין ה I$ס איהם בע':כאנט ביטעוע איו נערעכטע פ I;tרייוופע ייעבען וווו Bןסטעו
םערראכס אוו וונונעו וייו רומעו עגס' Cווס ,רונולנעו ער ה I;tס צילועב רעם נע-
L-
.
.1 כו'ף נעשיכטע פון ך~ן jוינ~ט. 376
אויך ח~כ איך בעבוווכט ,דtנזס ייען וי איו ~ווי ,ווי מור חtנזכען בעמיינט ; ערנסם
וי געח.tז וטען ,ררעט וו ריר נעכען צו יייםען פון מיינע ח~נדוונגען~ .ווי ררי איך
ועח I;tכער ,דtזtם וו טחוט עס רערייייוע נוט ,שויעס איך רערפון ,ר I;tס וי ח~ט
e
וי ח~ט מיר פערש ר I;tנען ,מיי! כעוי'ף אי! איחר בעמיינט נ~נץ ערנסט ,ווען
אין ב~נצען ,נעפtו:ונט ,ו I;tוסטו אוי'ף פ I$ו בען די עצה ,ווע;כע אי'ך ייע; ריר יעצט
בעבען ,אום רו וtנזוסט רו'ך tיכער איכערצייבען ארן ועהו גוט ,ווו;;ס רי ה t$סט
צו טה I$ן .ז I$ג כ 5ומרשט ווי פריהער ,ר I$ס רו יי 51$סם וועוען ~ייעקפtנזהרען א ויף
י l$l$e t:ר טענ און שטעו ריך ~וועק הינטער רי ט~ eעטען און רעם eו יי אין רעם
ד.tז iורעוען מיר ארנו מיט ארנוערע איינענע אריבען וי'ף אי- - קויירער"צימער
וי איז שוורוב ווו מור פורכםען, בערציינעז און קא'כו 55א'ס נעראכקעז ,אוז ייע i
'נענסטו אווין שטיו או! פ I$ןויכטינ זי מש 9טן פיר די קןענקוננ ,ייעוכע וו ה I;tט
דין נעמאכט.
אנסע 5מ I$אוו אוכער ו I$ט~ןי~'ס וועןtנער גע\וע! ועהן עןשטויכט ,ווייו
ער הtנזט זוי נעהערט און ~ צייט ,ווע! ער ה I$ט כעשטימט נענוווכט ,ר I$ם "~ק
מו 55א ה I$ט ; t:וע פערשטעוטע ויע בעם-ער Pוערוב בען פון ; I$ם~רו ' I$ן I$כנעש " t$5
נעו און ער ה I$ט ווך שו'ן t$נבעפאנבע! צו מןייען מיט אוחר ריחמ 5ינען ויעב.
ענרויך א :t 5יכבע צייט איו ער נעי~ט~נען שטום מיט הען t$בנעו t$וענע אויבע! ;
ריין ה I$ט ער בעו I$נט " :דו ה~סט בעה ; t:נרע 5ט I$5 ,ט t$ןי , I$ווי או'ך הtנזב פון
טהו פרוונרשאפט עריי.tזרטעס ; אוך ה I$כ א'ן א5עס בעפ~ 5בט דיין ראטה ;
וו I$ס רו פעןי~tכעהםט או! נעהא 5ט עס נסור",
~ 5ט ; t:ןו I$ה I$ט עס איחם פעןש Bר t$כען ; t$נען ~וס ער איז אוועקבעגאכ-
געו הIי;Iט ער '~ויו חרטה נעה ; t:ט אויף יערעס ווtנזרט ,וו~ס ער הIי,זט גערעדט ,ווייו
ער ה I$ט בעועחז ,ייי נ~ןיש ער הIי,זט נעה ; t:כרע;ט ,רען ען ה~ט געקעכט מיט
קאמיווא'ו וו'ף I$בןעכעכע t , jי;:הן אוע 5כע נרויו ; t:מע און ניערערטרעכטיבע מיט"
וען .ען ה I$ט פעןש 51$טען זיין רומהווט ,ה I$ט פערפווכט זוו! איכעראייוטען
ענט'; :tוס און ה I;tט ניט געייאוסט ,ווי ען ז I$ל ר I$ I$נהוינע! צוןיק גוט צ ו מא"
איחם ז ; !;t כען ,יי I;tס ען חIי$ט פעןנרייוטI ,י$רען ייענובסטענס ינ~כען~ ,ז ר I;tס
ס 37 געשיכטע פןן ד II$קיכ I$ט .ני:-ן •1
;~ד כיין ,טהי מיס ~נסעוייכ ' I$ס ש 9יעז ,וועוכען אי:-ן ה t;:נ ביי דיד נעכעטעןV
עס ניס ,רען עס איז ניט דעכט ,ד~ס איר '~ז ויידען פיד ~ ~ Iנדעדענ'ס שווד.
אי:-ן רויו פדיהעד וויסען ,וו~ס ו~טזידי ' I$ס פרעכע אויגען ה t$נען ~זוינס אין
מיד געפונען ,ר I$ס עד ה I$ט געקעכס ה I$נען רי העזה מיר צי מ~כען רעם שענרוי -
נען פ I$רשל~נ ,דירר ייעונען עד נעשמיצט מייז עהרע אוז די נtזנרען פין
פדיינרש~פם .נעה צי צום פענסטער און דיף איהם העריין ,רען עד ייזירט שיין
ציעו ; נערריס אייפ'ן נ t$ס מיט רעד ה I$פביבנ צו עדריינען ויין שענדו,נעס
איר ורעו איהס I$נער ועדבען רד'ף-אדץ אייף ~ן זיכשטעברינען t;:נעד נדויואמען
ארפן " .
ה\; Iט אייסנעדןפען די כיטדע וע - I$ פדוי "! "אים נ I$ס'עס יייוען ,נבע רינע
נע"א" ,יי;tזס יייוס איחר סה~ן מיט רעם ש eיעו ~ איהר וריוט ר ' I$ף ניט
נעהי:כען ר I$ס וענען ~ אין איין פאו ורי אין רעם זיבדערען ' I$טערי '! t;: איי:-ן I$רעד
נדינר .מ~כם איי; ורעם ר:י'sך אייער עהרע אין אייער נוטער נ I$סען נעהן צי
בעסער ניט יייסענדינ ,דtב:ם עד ה~ט אייך נעויידיבט און ו I$זט ניט צי ,ד I$ס
דיעזער נייועד מעבש ו~ו יעצט קומען אין אייער הייו אין אובו טדעפען אויין.
מיר וייבען שיוזיכע פרייען ,רועהדענד עד איז זי דרייםסער ,פעם- 01$1 בעדעבקט,
אןן ~זוי ווי ויינע בייוע פעדואננען פזינען איהס טויב און כוינר, טער ייכז{_,ן i
ייעס איהר פיוייכס אייער 9ל t$ן ניט קעבען אייספיהרען זיזוי שנעו ,ורי ער רועט
שיין ה I'j:בען I$ננעסה I$ן ד I$ס ,וו I$ס אייר רועט ק I$סטען טהייערעד ~ 5ס אייער
5עבען .פעדפווכט ו I$ו ויין ר \; Iס פעדטדויען פון העדרן זינסע~, 5מ ווע 5כער ה t;:ט
אןן הייז ; ויין בדייבע רעה אין ייכ1/ני:':ען געגע:ען {_,זזזt. ויוע Jאןנפערשעייכטע j
י I$ס איהר בדיינגט איהס אזס ,יי I$ס ,ורי איר ה I$נ ,
\; Iנגענוייכען ,גנעדיבע פיןי
יי I$ס ז 11/'I$מיד דעדנ I$ר I$נהייבען צו סה t;:ן - מודא ,איו אייעד ענסשווס
קערפער "? מיט ויין טרידטען
ה I$ס טהווערע "?' "יי I$ס 'ניר וועוען מיס איתם ~נהייבען צי טה I$ן ,סיין
נעענס:בעךט קא'ניללא$:" .נסעו'נ I$מעג איהם ל I$וען נעבר , t;:ןע ::רען עס איו ניט
מעהר רוי רעבט ,ר I$ס עד ו \; Iל וי:-ן בעה'נע iרי מיהע ויין איינענע ש~בעד צו נע-
הזילטען אין רער ערך .געה ניכער און ריף א Iהם ,דען יערער אוינעננליק ,רועוכען
איר פערויער מיט'ן tכ:בציהען ,ביו איך רעכען מי'ף ~ב פיר די בעליידיגיננ,
':':יינט מיר צי ויין ~ נעלייריביננ פיר די נ 11/י I$ר,llI רועוכע איז סיר נע'נ~נס
'נtי ." l טרייהייס ,ןיע';'בע איך בי! ';:י'ריג יניי!
ד OI$אועס ה t;:ס .tזנסעל'כ I$געהערס ,איז יערעס יו \; Iרט ,יי I$ס ק.tזמיללא
זיוס ער ה I$ס I$נער ה;tזט בערערט ,הI$ט איהם געזעצט אין ::ז נווע אי Iפרענינג ;
צו ער'נ I$ררען ,ה I$ט כיס פיעל נע- ל~טtזרי l'I$ נעהערט ,ר I$ס וי ה I$ס ברעה
.1 ניך כעיטי נסע פך Jרזנ:ז קיכ!י$ט. 378
וי'ף י~עחנער צו כייוען ווי איז גוטען רי פרויעז ווייסעז איז פאסט~ .ווי ורי
חעלפען ררי יי מענער~ ,בוו~חל ויי ויינעז וועניגער פעחיג וי'ף גוט אוז כערעכ-
טינ צו אינערלענעז ,ה~ט אוי'ף ק~מילוא אויפ'ן שטעל געפונעז א סיטעו ,ווי
הערויסצו 9ל~כטערז םוז ייוער פערוויקווכנ ,פוז וועיכער ,ווי עס ה~ט וי '1 ~ווי
נעשיינט ,עס איו קיין מעגלוכקויט ניט געררעז וי'ף הערויסצוירעהען .וי ה~ט
ו I$ט~רי~'ן נענעטען עס זכ;ווי איינצוריכטען ,י~ס ~כסע~'נ~ ו~ו אויפ'ן צרריי-
" טעז ט I$נ וי'ף נעה~לטען אין יעם I$ננערעיטעז ~רט ,ווייל וי וויל ייעזען פאל
אי,נער יע[ב ~כרערן קענעז ~i נר ~רע ~ווי נענוצען ,י I$ס ויי ו I$וען פוז יעצט
,i '~ 9 נעכיעסען I$הן רי סינייסטע ו~רג .ניט ו I$נעכייג איהם איהר נזכ;נצען
ח I$ט וי איחם נ I$ר נעכעטעז ,נ I$כרעם ווי ~נסעלמ~ וועט זי'ף ה I$נעז נעה~-,
צו שסעוע! ,ז.זווי כזכ;ור ייי וי וועט איחם ו~ועז רופעז רור'ף וע I$נעווא'ן, ו' '1 טע!,
אוז צו ענטפער! אויף זכ;לעס ,וו~ס וי ייעט איהם פרעגעז ,ז.זווי ווי ער וו I$לס
צו. וי '1 ניט וויסעז ,ר~ס ; tנסעלם I$הערט
ל I$ט ) t:רי~ ה I$ט וי שט~רק נעבעטע! וי ו~ ל איהם אויסז~נע iאיהר נ~נצע!
9ל~ז ,אים ער ו~ל כעסער וייז אין שט~נר פון וו,ז וייט צו טה !I$וו I$ס נייטהינ
איו ~ jבער קז::סיללא ה~ט געענטפערט " :עס איו יערכיי I$Jרנישט ר I$צו ~!,הט
רען וי ה I$ט אוחם פריהער אוהר - אויסער צו ענטפערז אויף סיינע פר ) t:נען",
9ל ) t:ז בענוי ניס בעזר I$לט ו I$גען ,רוייל זו ח~ט מורא נעח~ס ,ער ו I$ל ניס זיין
) tנרער! ,וועלנער וועט פיע לל יוכט ויי! )It געגען יעם 9ל~ן Iיjזרער פ;Iזרשו t;:גען
ניט ) t:ווי גוס.
ו t;:ט~ריזנ :איו נ~ '1רעם )' Iוועקנענ~ננען און רעם צייווסען ט t;:נ חוי;:ט ) tנסעו-
מ I$ז' '1וויערער ~ננעשסעוט I') ,וןי ויי ער ררזנ:וט רריערער פ t;:הרעז צו זיין פריינר
אויף ו ; tכר jער איו t;:נער וויעךער געקימען צ יריק איז ה t;:ס זי'ף זעהר לייכט
נעה~ לסעז ,ייייל קאיניללא אין וע I$נע;לא ה t;:נעז איהוב יערצי עקסטרא גע-
גענעז געועגעכהייס .ינען קע! זי'ף פ t;:רשסעוען מיס וו~ם פיר ~ הערצ-קלא!;ע-
נעס ער איו תעראיין אין וייז נעהעוטענעס ,וואו ער ו~ו קענעז ועהז מיט ויינע
אי,גענע אויגעז ,ווי זיין עהרע געחס צו נרונ:ז או! ווי ער שטעהס אייף יעמ
פינקט צו פעךויעךעז ר t;:ס נךעססע נליק ,ווזנ:ס ער ה I$ט נעגלויכט צי נעזיצעז איז
זייז נע ו,ענסער קאמילוא.
) tזוי כז.ז לר ררי ק ; tטיללא אוז 5ע t;:נע 55א ה I$בעז געוואוסט ,ר~ס ז.זנסע5מזנ:
ה~ט זי'ף כעה~לסע! ,ויינעז זיי נעגז;ננעז איז י t;:ס קויירער-ציסעי ,איז קויפ
ה~ט קאסילא נעשטע לס איהך פיס אינעי רער שייעל ,הIיjזט זי סיט ) tסיעפעז
זיפי} נעז~גט , :ף'א" ליע בסטע לע~נע,וא ,וי~ 5ט ניט זיין נעסעי ,אייךעי אי'ן
ז I$ו נענעהז \יז טה~ם ,ייעלנע איר ה~נ ריר ינ~ iא צי עכטרעקען ,אים רו ו I$וסט
סיך כיט שטעיען ,י~ס רי ו I$לםם יב' jריעזע נעי~'נןצטע בר יסם רורניבטענעז
] :~ 3 .1 בון געי t:ינמע פוי !/$ר קינ$/מ.
נעהמענרינ פריהער קייז ר~כע פו! רעם ,וועוכער ה$/ס געהאמ שוור איז איiיר
אונגליק .איר וועו שס~רכעז ,ויעז איד מיו I$ ,כער ניט פרירער ,ניו איר וועי -ך;:ר
~הער, כע! ר~כע גענופעז פון רעם ,יועוכער ה I$ט מיר פעראררו~כט צי קיבעJ
אים צי נעןןיינע! וייז פרעכהייס ,צי יועוכער אי'ף ה~כ איהם קיין אורזאיף ניס
נעגעכע!".
וע I$נעווא ה~ט וי'ף ל~ננ נעו~ועז כעסען איידער וי איו געג~כנעז ריפע!
ה~ט נעו I$כט ק~מי;וא ~ c,מ~רי~'ז iעכדליר איו וי ר~ד tנייעק "~ .נ~ט "!
נ~ר איהר ~ייעקנעה!" ,יי I$לט עם כיט געייעי קליגער ,יוען איר יי?:לט ל ~- I$כ:
נ~טי~ אויף ~ קוןצע צ ימ, נעסה!, I$ רי'?:ז צוריקנערויועז ,ייי איך ה I$ב עמ ~פט
ביו איר ו~ל איהם העריוםנעהמע! פיז מעות I$ ,נשט~ס איהם צו נעבען רי נע-
לעגעכהייט ,מיך צו הtנומע! פיר אובטריי ~ עם יי~לס געויים כעםער געיוע!~ ,כעד
איר יו$/לט פיר מיר אליין קיי! ר~כע ניט געהזיט איז פיר מיין פ t$נ'מ עהרע
קיי! פערנימינוננ ניט נעקרינעז ,ווע! ער יי~למ I$בקיפעז ~ווי ,ייכט אין !;~
פימ ~ שטר I$ף פיר ויינע כייוע פעדל~בגעז .ו I$ל רעי פ~לי;:עד יינג בעצ~חלע i
ויי! 5עבען פיר וייז שענדויכע תאיה ! ו ;;oל די יועלט יויסעז -יועז וי ןןעט '.גם
עדפtזהדעז -ד~ם קtנמי;;א ה~ט כיט נ I$ר געייאימט צי היטע! איהו טדייהיים
צו איהדע! ~!,מ ב$/ד אויך פיד איהם ויך נוקם צו וייז I$ז דעם ,יי~ם ה~ט נע-
וי~נט ,וי צו כעריהדעז .ביי ~ועם דעם וי I$לט איר פיעוייכט כעסעו נעט I$ז tננ-
I$בער איר ה~נ איחם ';:ויז נע- סעומ ' I$ז יועבעז יער רtנכע צו נענע! צו יויסעi J
נוג נעו I$גט אי! יעם כריעף ,ויעככעז איר ה I$נ געשיקט אריף ,רנ~ ,אי Jאיך ג"'ייב,
איt: - ה : I$ יועז עד ה I$ט ד~מ I):ום בימ געי~מעדט רע t:אוננויק ,פtנד יוע ל כע jאיך
נעןןארכס ,ה ? Iט ער ויר דערפוז ~כגעהtנלסע! נוייו דירר וייז נרויסעם פעד-
טרויע! ,ןןע:וכעם ה)Iזט איהס ניט ערלייכם צו דענקעז ,ד)Iזם וייז ניוים-פריינר
יע איר אוייז ד ~ I$עם ~ ;~נגע צייט ייעט מ~נע! 9ל~בעז געגע! וייז עהרע i
ב /:Iכדעם ניט געגלויכמ אוז וי I$לט עם קייז פ I$ל ביט נעך~ט נעגלוינט ,זרעז וייז
פדעכה"מ וו t;:למ ניט נענ~בגעז זיויי ויייט ,ר I$ס ער ז ;;oו פיר ענרליך רורד ו"נע
נעשענקע ,ויינע פעדש 9רעכרבגעי און ויינע הייםע סרעהדען ניט נע"ע! עפענע j
צו ןן$/ס מ~ר איר יעצט דיעוע כעטרזיכטוננע ~ iכדויכמ פע! ד)Iז 1 די אייגעז.
",נ ~ דע! צי tנ מיטהיגע! ענטשלוס זיך ב$/ר אויפצימונטערז רודר נייע נרינדע ?
tניועק מיט רעם פעדרעטהער ! דאכע ,אהעד ! ו$/ו רעד פזי:י'\:ער מעבי ;:קייבען
אהער ; ער ו I$ו קופע! ,ער ו I$ו פtנלע! ,ער ז~ל ':':טtנרנע ; jרא Jל~ :קןיבע jיו~ס
עס יייל ! דייו ד I$ט יכיף עפ~פאננע iרער ,ירעפע iעדר היפעל ה~ט פיך נ];נ];בוגז
יבט 'ן; j ':או'ם אלס מ~ו ,רייו ייע 5איד מיר אןור פון איהם '' cיעדז ,אןו וועז עם
נ I$ר שועכט ,כtיiד אויד סי'ף צונוייר איו מייו איינענעס 'ייכעם נוןמ אי! איז דעם
.1 בוך געשינטע פוז ד I$ז קיכ~ט. 380
פעהלט ,ד~ס ער ז~ל הערויסש 9ריננעו או Iזיך ווייזע ,Iאוס זי דערפן ~ Iכצו-
ה~לטע ; Iער ה I$ט עס I$כער ביט געט , II$ווייל ער ה;tדט נעוו I$לט זעהו ,ווי ווייט
נעהן I$ ,כס~כעכדינ איהר עהרלינער אייפער און איהר ענtבשל I$סעכהייט וועלעI
ביי זיך זיי I$כצוה~לסען אין דער רענtבער צייט.
ערריייילע איז קאמיללא געפאלעז אין ~ tביעפע אוכמ~כtב און ה t l$ב זיך א
ןו;tדרף געtבה~ו אויף ד~ס כעtב ,וועלכעס איז נעשtב~נעז איז דעס צימער .לע - I$
~" אי'ף כעללא ן~ט ניtבער ;;:נגעפאננעז צו וויינען אוז ה~ס אויסבערופען :
(, אונג'יקליכע ,וו I$ס איך ה I$נ דערלענט דעם י I$מער ,ד~ס די קרויז פוז ז 5t:ע
נוטע פרויעז פוז דער וועלט ,ד I$ס מוסtבער פוז ריינהייtב אוז אונש iלד ,ז I$ל היער
ווער עס ה;tדtב געהערט דיעוע אוז ~נדערע הענד" 1 שט:tזרכעז אונטער מי ינע
אויסרוםונגעו ,ח;tדט וי געמוזט ה~לtבעז פיר די נעז~רבטעםטע אוז tברייעסtבע
פערפ I$לגטע 9ענע e~ 5ע*( . פיר ~ צווייטע ווירtבהיI קtזינער-יונגפרוי און איהר
אןז ה I$ט געז I$נtב " :וואס קאמי 55א איו I$כער כ~לד יייעדער געקומעז צו ויך
מאכסtבו שיהוח ,וע I$נעל5א צו ררפעו דעם פ~לשעסtבעז פון ~וע פריינד ,ורעל-
בעה ,אייל ,לויף, פערנ I$רגע ? j ה I$ט ורעו כעוריכטען אוו די נ~כט וונI כעז די
ארם עס ז I$ל דורן דייז שיהרת ניtב רוערעז ק~לט דער נר~נד פוו מייז צ I$רז אוז
9רסטע דר~הונגעו ארז וין ניtב אויסל I$ועז מיט ז 51$ מייז געךעכטע ר!):כע
פלונעז".
"גלייך ורעו אין איהם ררפעו ,//ה~ט געז I$גט לע I$נע 55א ; " I$בער איהד
מוזט מיר פריהער געבעז דעם ש 9יעו ,ארם איהר ז~לtב ביי נוייז ~ייעקגעהז כיט
בעבעהז ) 1:טהאט ,רועלכע ~ 5ע ,ור I$ס קענע! ארז ויעכעז אייך ,ז~לעז מרוע Iכע-
לעבעז '/ 1 ווייכעו זייער נ ) I:נצעז
קאמיווא ; "ה~נ קייו ו I$רג ניט ,טהייערע לע I$נעל", 5א היבזט געעכtבפערט
"ד I$ס רועל איך ניט טר , iI$רע~ Jורי איבעראיילט אוז ניט איבע c,-Iעכט ווי מייז
eל~ז מייז עהרע צו רעטעו ,מעב כיי דיר אריסזעהז ,וועו איך ד ' I$ף כיט ה~כד-
לען ~ווי אינבעדענקט ,ווי יעכע ווקרע ציא ,פרן וועלנער מע! ערצעהלט ,ד~ס
ארו ניט פערברענעI קיי! נעכ) I:נכעI וי ה I$ט זי ,ארינכעכר:tזנ? ניט היבזנענדיכ
די אוI ) 1:יכיטה I$ו I$גי':נע 9ערו I$ן ,די פרוי פרז ערם קעכיג אוויסםעס (*
מוטער פןז טע'':עסאכ I$ס .עס ייערט ערצעהלט ,ד~ס אוליסםעם איז געווען ) I:ןועק
פוו איהר פיר צרוtזנצינ י I$הר און וי איז איהם נעכוינען טריי דיעוע ג~כצע
וויו ו I$געז אויף ) 1:פרוי ,ד I$ס זי א יו זערר טריי ,ו I$נט מעז ,זי ינעI צייט I:) .ו
ויף ~ו'ן מעהר נעט וישם ,ןו~ס נעהענטעו מעז איו שןי! נעקןםעו צי וייו בעו' .f
אןם ~בער רו ו~5סט נים קעכע! ז~געו ,או איף וויל ניט ענטפעןו אןיף דיינע
דעז מין קענעז אונו ביי- אנסעלמ ,I$ פר~געו ,ז t::נ א'ף דיר ,ו~ס איף קע! ייו!
רר~ס מ~,5 וע שןי! וייט אונ זען קינוהייט ,אוין וןי:י איך רין ניט ו~נעו נ~ף ז$
רו ווייסט 'ז:.ןיז אליי , jפ ן t~ Jןנזען פר\ובו· ~ r.:פט ,אןם איך ז~ו או"! ניט בעוויי-
עם ~!.הט איף קעו ז~5 זע! ר~ס אןבןעכט I$" ,ס רו ליענע פערלאנגט ,ר ? tס אי'ך
רעו צוויעב ~ ער ; דיף אויף ,קאמי':ולא ,אןן איף שעיו דוף ביט ןזעניגער ןזי
קלעכערעז אוצר וו~לט איף כיט איבערטרעטעז מיי! פוינט נענעז מיף או"ז אוו ;;.
נעגע! וי היי'יגע נאנוע Iפןז פריינושאפט ,רועוכע א יף ה~נ צןריםען וייי'
אי'ף ה I$נ נוט נעקענט ניישטעהו דו ס~כט פן! ,יע בע".
"ייעז דן ז!?גסם עס א וייו" ,ה~ט נעז~גט קאסי 5לא~ ,ט" מיט וו~ם פיר H
שטעך! יואגסtנו דע! ,וו גע}ז:.וו~רענער שונא פוו אועס ,ון~ם איו ווורקליף ,יע-
נעכסווירדינ ,צו ערשייכעז פאר די אויגעו פו! רער יעניגער ,פן! וןעוכער דו
ון'יסט ,ד I$ס זי איז וער שפיענעו ,וו~ס של I$בtנ :ו:ב ר~ס כי,ו פו! יענעם,
אי! ויעלנע! וו ה~סט נעו~לט ריף איינקןקען אוז נעועכקעו ,ווי וועניג ןעכס
אי'ף קע Iקיים פער- אןכנליקויכע ! ~בער איך בעליידיבעז ! די ה~סס איהם צו
וו~ס דו אויף ד I$ס, אכטע I ז;זןי ןוענוג צו שטעה! ,וו I$ס דיף ה t$ט ;בעון t$ויגעI
פועלייכtנ איו עם נעייעז אז אובפ~רווכסינקייט כיסס דור או"! פערפו,כטעט !
אי! מיו! א ויפפ יהן ונג ,רעז ,ייכטזיניקייט קע! איך עס נוט ~ברופע! ,רויי; עס
נ~ר מוס יעבער ~פענהערצ'גקייט ,מיט וועלכעך ווווע,I איז נוט געשעה Iמיט'ז
פך ויע! ווייועז ויף ב:;-פט פאר די ,פאר וועוכע זיי דענקע! ויי ה~נעז ניט מוןא
צו ה~נעו .רעז ו :;tנ מיר ,רו פאויז:.ער מענש ,ווע! ה ? tנ איך בעעבtנפערס דיינע
?/נמןטהובנעו דורן וןערטער ~רער האנדלןננע! ,וועלכע ה~בעו דיך אפילו נע-
שענר- רייI פו! ה ? tפנוכנ ,אז רו וועסט ביי מיר ערן\\כעז םיכ!t קענtנ נענע! א
ליכעס ציעל ~ ייע Jה~נ איך בענעגענט ריינע פערו ,עבטע רייר אנדעךס יוי
כייט אוכצופריעועבהייט א ו! 'גיט ':נt-נןעננסטעז פ?/רוןאןרף ~ ווע! ה~נ איך
גענלוונט ריינע פיעלע פעןזיכערובגע! או! ווע! ה I$נ איף I$נגענומע! דו געשענקע,
מיט ייעוכע רן ה I$סtנ בעש~tנע! ~ אווי ווי עם שיינט מ Iן ר I$ך אונטענלוך ,ו~ס
אימעצען ו?/ל ל~נג קענעו אויבבעה! כיט ~ ,יידענשאפט ,וואו די הו::פנונב זו::ו
בוןינע! ,ד I$ס איד א 5ייז הו::נ שולד איו א'':t איהס רערצן ניט אייפ'כונסעןז' ,כוו
ריי! פרעכהייט אזן ד t$ס פיעלווכtנ ךב$ט t:iז אונע~ןזיכםונקווט אין סיין אוים-
אי"ף פיף א 5יי! אוו"ף נעשטר - I$ דיי! ה~פנןננ עןדאיסע! ,וער'כען וןע5 עוהרונב
אום רו ~,סס איינועהז, ד~ם םעןנרעכע , jוועלכע t:דו ך~כט בענ~ננע ,I פע Iפ'ר
ד~ס וועו איך כיז גענעז מיך אליין אוןי נןןוזאם ,קעז איף נענען דוף ניט t:iנעדןס
.1 נ רך קיכ~ט: פו iר~ i געשינטע 382
אונריינעם ב 5וט פו! רעם פ~ 5שעססעז פריינר ,רר tlס ה I$ס ייע! בעשמרצט רעם
נ tlמעז פרז פריינרש~פט".
ש J3יעז געצריבענעם וי ה I$ט גערערט יועוע ררערטער אוו וי מיט זt. ררעז
איבער'ז צימער אומגענ~ננעז היז ארז הער מיט tזוע 5נע שנע 5ע טריט און יניט
tsז~ ברויסער אריפרענ ונב ,ר~ס וי ה tlט אויסבעועהז רוי ~ משינע'נע אוז איז
בעויעזען מעהר עהני;יך אויף ז t.מעררער ~רם אויף ~ צ~רטע פרוי .זינסע 5ינ ,I$
ורע'נער ה tlט ~י;עס נעקענט בעטר~נטעז דורך רי ט ! 9I:עטעז ,אוגטער וועכנע ער
~ז ר~ס בעה~ 5טע ,i איז נעררע! ועהר ערשטוינט אר! ה~ט בעה~ 'טע ,i א Iו בעררעז
וו I$ס ער ה I$ט געועהעז א רן נעהערס איז ג~נץ נענוג צרריקצר-ררייזעז רעמ שט~רק-
ניט קומעז ,אום ו ' I$ ער ה~ט שרי! גערוארנשעו~ ,ו ~יר~ט~, פערראנט ; סטעו
, J3ר צ 'ינ ג ניט נעשעהע! קייו אונג ' יק ,ארו ער ה I1ט שויז בעוו ' I$ט הערויס עס ו 'I1
פו! וייז I$רט ,אום ויך צו וו"וען פ~ר וייז פרוי ,וי העררמצרנעהמע! ארן איהר
, tsעס צו עכטרעקע I$ ,jנער ,ע I$נע"א איו העריינבעקומעז פיהרענדיב ' I$ט.tזרי ' I$ן
ביי רער ה~נר.
~ווי ב~~י ווי ק~סי''וא ה~ט איהם דערועהז ,ה~ט וי פזיר ויך נענענען
ה~ט וי נעז I$כט" ,הער וו~ס " I$5ט~רי ",I$ ~ ו:כ~ך סיט'ז ' Cפ,יעז אייף רעך ערר.
ש J3יעז ,רעו אין רעם אוי- ריעזעJ היט ויך צו קוו:כען נ~הענט פון ו I$ב ריר : אי'ף
ווע' איך מיט רעם שפיעז ,ווע,כעז רו יי~בע , j נענב'יק ,וו~ס רר ייעסט עם
ועחסט אין מ"ן ה~נר ,רורנשטעבע! מיי! נרוסט .איירער רו ענטפערסט מיר
ו ' tlפטן נ I$ך א ויםהערעז אייניכע ווערטער ,ווע,בע איך ווע ' ריר ו I$גען ,ארן ראן
ז tlב מיר ור tlס רו ווילסט .פריהער פ~ר .tזלעס ל I$ו מי'ף פרעגען I$' ,ט~רי , I$קענסט
או! צווייטענס ו I$ג איהם ? רו סיין ס.tזן .tזנסעו'נ;Iז א וו רו;Iזס ח~לטסט רו פון
רייר ; טיר ,אויג רו קעכסט 'ני ,אויך .ענטפער פיר נלייך א ון I$ה! הערופיבע
ערו מיינע פר~בעו זיינעו ניט שווער צו ענטפערע ! jוו
' I$ט.tזרי;Iז איו ניט נעווען ז)וון א ונערפ~חרעו ,ר I$ס ער ה;Iזט '~ויו ניט פער-
שט~נעו ק~מי'לא'ס פל~ו אי! רעם אוינעכבליק ,ורעז זי ה I$ט איהם נעו I$בט~ ,ז זי
רויל ~כסעלס / tlז בעה.tז לטעו ,אוז ער ה I$ט ~לו I$אויף רעם ערשטע! ווינק איהר
ויסטיבקייט ~זוי גיט םערשט~נעו ,ר I$ס זיי ה I1בע! ניירע נעש tיעוט זייערע
ר I$ועו פערשטע~ט ביז צ רם הענסטעו נראר .ער ה I$ט איהר רעריבער געענט-
"איי:ן ה I$ב ניט בענוויבט ,שעהנע קאמילוא ,ר I1ס רו וועסט מיך ררפע!, פערט :
וועונע זיינע! .tזו 1י נענעו רער ערןרארטרנג' ,ניט פר.tזבע , j אום טיר פ t$רצו:יענע!
ייעלנעך אי'ף ני! היער נעקר'נע! .טהרמט רו עם או[ :צו פערציעיע! דע I:פער-
עמז פיהוט ש Sךי'כעכעס ווין ,ר~רפסט רו עם פערציעהע! ארי'י ווייטעך ,ערJ
38.3 .1 נו"ף קיכ~ט. ד !I$ נע' Cיכטע פיז
וא'ז געועחעז ליעגעז אויף דער עדד אין איהר אייגענעם נ~יט I$ .ה~ Iטהעם פאד
i שרעק ח I$ס ו I$טארי~ וי"ף בעאיילט הערויסצוציחע! דעם שפיעו פוז דער וואונד
ווי אינבעדייטענד די רואונד איו געייעז ,ה~ט ויי! נעועה , j ד~'ף אלם ער ח~ט
ו~רנ אויפגעחערט אוז ח I$ט פוז ם:;:י ביי געכווט בעוואוניער! די ויסטיגקייט
)כיסרעקייט( ,קלונקייט אוז יעם גרויסע! פערי~טאנד פוז דער '~עהבער קאכיולא.
אום פו! ויי! וייט ניט צו בלייגע Jציריק: ,ך t:;:ט ער t:;:נגעפאנגע ~ jלאנגע אי!
סרוירינע קואגע איבער קאמיולא'ס קער 9ער ,אוןי ווי וי וו~לט יוירקלי:-ן נעווע!
סוידט אוז ט:;:ה חערויסגעש I;:טע jסויוענד קולות ניט נtו:ר אויף וי:-ן אוייז נtו:ר
דע Jאווי אויד איבער דעם ,וועוכער ה Ij:ס איהם צו דיעוער ואגע געבראכט i
ווי ער ח~ס נעוראוםט ,ם:;:י ז)נםעלמ~ ח t$ט איהם נעחערט ,ח~ט ער געו~גט
זז)כעז ,איבער ייעלכע יעדער ,וו I$ם ה~ט ויי געחערט ,ט:;:ה איהם נעסווט ף':;:נ
מעהר בעקל I$געז אומ קאסיווא'! ,רועז אפיוו ער וו I$וס וי ורירקויך געהאוטען
פיר סוידט .לע~נעללא ח t:;:ט וי גענוסע! אי! איהרע :;:רעמם ,ח t:;:ס וי הערויפנע-
ועגס אייף דעם בעט אוז ה Ij:ס געבעטעז ו~טארי':;:ז צו בריינגע! זז ,ר~טק:;:ד
אוי:-ן ח~ט וי איהם גענעטע Iאיהר צו וועונער ו~ו פערביביעז איהר וואונד i
איז פאו ייען ער קוסט צוריק איי- רז)סהעז וו:;:מ מעז ו I$ו ז Ij:נעז אנסעומ~' I
דער די וואינד פוז איהר ווירטהי Jאיו פ ~Iרהיילם .ו:;:םארי I$ם:;:ה נעענטפערט,
וו I$ם עם איו ,ער וויים ניט צו ראטהעז וו:;:מ צו ו:;:בעז, ו:;:נעJ ם:;:י מע! קעז איהם
וע~נעווא ל:;:ו ר:;:נ יעצם ז I$רנע! ,או ם:;:ד נלוט ;:;:ו געשטיוט ויערעז ,רעז ער
נעהט איועק ר:;:רטעז ,וזאו קיינער וועט איהם ניט נעפינעז .אוז מים צייכענם
ח~ט ער פערל:;:וען ד I$ם הויו .אזוי באלד רוי ער איו נע- שמער'1 סיעפעז פו i
ויעז אויי! ה t:;:ס ער וי:-ן נעקןייצינtנ פו! פערוואונדעררננ איבער קאמילוא'ם לים-
טינקייס אי! אוי:-ן איבער דעך '~עבד;ונער אויפפיהררנג פו! לע~נעו 5א'ז .ער
ט:;:ה וי:-ן גליי:-ן בעדאבם ,ורו אנסעלס~ ורעט יעצם ויין אוכערצייגם ,ם:;:ד ער ם:;:ה
א צויייסע t:;:eרצוא פין א פןוי ,אוז ער ה~ם וי'ף קיום נעiיענט דערויארםען כוט
איהם צי רעדע! אום וו ,ו:;:יעז ביידע צוואמע! קענע jפייערז רעם גןעםטע iלינע!,
וו t:;:ם איו ורע! אויםגעסראנט געוו I$ןעז.
לע Ij:נעווא ה~ס רעןוויילע מיט ,יינטען מיהע געי~סילס ם:;:י בווט ,ויעל-
כעם איו נענאננעז פין איהר ויירסהינ'ס וואינד ביט ~ Iסארקער אלם עם איו נע-
ורע! נויסהיג אום צו מאנעז ,או רער ליגעז :;:ו Sאויםועה! ווי א! אכת iוי ה~ם
ה~ם זי פערבןנרעז אווי נוט יוי Iי ה Ij:ם נעקענס וויי,I רי ייאונד מיט Ij:בגעןןאשעI
או! ה~ס עררביי גערערס אועונע וןעדםער ,ר~ם אנסע~, 5כ' ווען ער וו Ij:לס '~וין
אפיוו פריהער ניס סע:רר נעהערט ,וו:כז~ם ער וי'ן פרוי נעיבז:ם הא 5ס:ג iפיר ז)
I
.1 כו:-ן נעשיכטע פון ד~ן קינ~ט. 384
דעריכער ה t$נ אי:-ן די:-ן נע I;: ,ועו קומע! אהער אום צו ויין אן עדות ה~נדועו ;
פוז רעם ~ .eפער ,וועוכעס אי'ף וויו כריינגעו צו דער כעליידיגטער עהרע פון מייו
עהרווירדינםטעו מאן ,וועלכען דו ה~סט מיט רעם נרעםטען אייפער נעקרענקט,
{ tווי ווי אי:-ן ה~כ איהם אויך כעויידיבט דור:-ן יעם ,י I$ס אי:-ן ה~כ ניט בענוב
פ~רוינטיב אויםגעמיעדעז די נעוענענהייט ,וועלנע אי:-ן ה~כ דיר פיע;ייכט
ד I$ם די ו~רב מ ,51$ בעבענעו ,אויפצוה~לטען דיינע ה I'$פנונבעו .אי:-ן ו I$ב ן~-:נ ~
ווענעו דעם ,וו I$ס מיין אונפ I$רויכטיבקייט ה I$ט דיר נעקענט בענעז אורוIנ:-ן צו
דייבע משובעבע ערוו~רטובבען קויעוט מי:-ן אם מעהרסטע! או! נעויעבמ טי:-ן מיין
דען ווען אי:-ן כעשטר I$פען ; האכד אויפצוהויכען נענען מיך א,ייו אום מי:-ן צו
קריעב מייו שטר I$ף פון א פרעמדער ה~נד וועט מיין שוכד פיעליינט ב I$ן -:מעהר
איירער אי:-ן סהו ד I$ם ,וויכ אי:-ן שס~רכעבדיב אוי:-ן יעכעם ר '1I$ נעקIנבס ויערעו.
סוידס אכיין קען אוועקרויכעז ד I$ם וענעו אוו מיסציהען מיט מיר ,ווייכ ויי i
א ר~נע ,וועכנע - מי:-ן כעפר יעדי בעו אין מייו ר { tנע ,וועכנע כרענט איז מיר
איך ה~ף ~ מ I$כ צו ועהו פוו עדר אונ ~ 9רסייאישער בערענטינקייס איז דעד
נע' Uטר~פוכנ פוו דעם ,וועלנער ה t$ט מיך בענר~נס צו דיעוער פערצווייפעכ-
טה { tט "! טער
~כם וי ה I$ט דיעוע ועצטע ווערטעד גערעדס איו וי נעב~כנען מיט א בע-
צויגענעם שפיעו אווי ה~םסיג און ווי עם ה I$ט בעשייכס מיט אוIנ פעסטעו עכט-
צו דערשסענעז ,ד I$ס ער ה~ס קוים געוואוסט ,אויכ ד I$ם איו שלוס וI$ט~רי " I$
ערנסט I$יער פערשטעכם ,דעו ער ה I$ס געמוזט ~נווענדען אוע נחות אוז מעב-
וי איו נע- פערוואוכדעז ; איהם ניט ז 51$ ,ינקייטען אום צו פערהיסעז ,ד I$ם וי
ג~כגען אין איהר פערשטעוטעו צ!ורו ז;ווי וויים ,י I$ם וי ה I$ט בעוו , I$ט' אום
דעז אום עם ז ' I$אויסקוקען ווירקוי:-ן ,איהם נ I$יען אין אידר איינענעם כווט ;
- זי ה~ט נעועהן ,ד I$ם וי ה I$ט ו I$ט~רי~'ן ניט געקענט ינאנע! קיי! וואונד
"וועז : ב!'?tה וי אויםנערופעז - I'$ךער וי ה I$ט ויך ווענינמטענם אווי בעמאנט
ערפילט, וואוניt;. ד~ס שיקזא; וויל סיר ניט ערווינעז צו זעהז מיין גערעכטעJ
"! ~,ו עם וועניבמטענס ניס ה I$כעז די מאכט פוו איהם צו מאנעז נ~רנישט
מיט ייעוע רוערטער ה I$ט וי I$בגעווענדעט איהד האכד מיט דעם ש Bיעו ,וועלכע
וי הIי;Iם געקעהרtב דעם ש ); Eיץ אויף אן I$רט, פעםטנעהא:נטע ,j ו~םארי I$ה I$ט
וואו וי ה~ס וי:-ן ניט יכווער בעקענם פערוואןנדעו און ה I:$ס ויך אייכנעשט I$כעו
איז ד~ם וויינע פויי.;:י אונסער דער וינקער I eנכווע ,און איו נאנהער ווי אוכ-
ינע:טיב בעפאכען אןי t'jדער ערר.
וע~נע 55א אוו ?'!,סארי I$ויי;ע iבעווע Jווי פערשסיינערס אוו ה~נעו ניס נע-
וואיסס ,אויב ויי ו I$וע 1בווינעו !ייערע איינענע אויבען ,ווען ויי ה~בען קאסיל-
387 בז'ף •1 ד II$קיכ~ט. פז i נעשיכטע
פרוונד ו~ט~רי , I$ז' אום זי'ף מיט איהם צו פרייעז איבער רי טהווערע Bערועז,
וועונע ער ח I$ט נעפונעז ביי דער כע Bרופטער טרייהייט פוז זייז םרוי .ק~מיווא
אוז וע~נעווא ה~כעז איהם געטtזנט וייכטער די נעועגענחייט ~וועiכצונעהז,
ער ח~ט זי'ף דעומיט בענוצט אוו איז גויי'ף ~וועק צו נעפינען ו~טז;ריז'$ן
די אוס איחס אוטצו { I.רמע! או! צו שיודער! זיין פרווד אוז אויסצודויקען
שבחיס פו! ק~טיווא'! .ו~ט~רי t$ה I$ס ד I$ס ~ועס אויסבעהערט ,ער ה I$ט
I$כער ניט גע קענט נעהסע! קיין טהייו איז זיי! פרייד ,ווייו זיי! געוויסע! ה I$ט
.ו;
ער שט~רp ווי אוi פרוונד I$בגענ~רט זיין ה~ט נר~ב ער ווי איהס נעז~נט,
מוםטעך פון עחךליכ Pייט און טרייש~פט .ק~מיו~א ח~ם צונעח,:זופען רוי ווייט וי
ח~ט ~ננעךופע! מוטחל:;:זע און שוו~כ-חעךצוגע ,רויוו וו ט:;:ח ביט בענוצט מוט-
צו נעהמע! ;י tועבע! ,וו~ם א יו איחך נע- וי '1 חינ די םחייעךע אוינעבכליקע! אום
ייען פערח~םט .וי ח~ט נעפןעבט איחר ק~מען-יונגפןוי ווענע! ~ ר~םח ,אויכ וי
ו~ו איחר נע~יעבטען מ~ו עןצעח 5ען יי ג~נצע געשיכטע I'$דער ניט .ייעוע
ה I'$ט עם איחר ~ננער~מהען ,ווייו וי יועט איחם יורך ערם כדייכנען יערצו,
~ו ער ז I'$ו ן~כע בעהסען פןן ו~ט:tירי~'ן אוז י I'$ם איז פערבוכיען מיט ויין
איינעבער געפ~חר ,אוז ~ נוטע פןוי י~רף אוחר מ~ז ניט כרויננעז צי .tזועלכע
ו~כען ,ו~ביערז ~ויי ייייט ייי מענויך ~בר~טען פיז רועב ; tלעם ,יי I'$ם קעז דערצי
פוחןע! .ק~מי 55א ח I1ט נעעבטפעדט ,רtב:ם וו נעפונמ איחר ר ; tטח פוך נומ
ןזכעז צי נעפובען י~1 מוז מעז פ~5 אין וו ייעט איחר פ~ 5נעז I iב1בעד איז יעדעז
ז t.תיר-יץ אייף איחד ייאוני ,ווייל ~נםעלמ :;:ויעט י I'$ך ירעוע נעויים בעמען-
קעז .ל ע:;:נע ~ 55ט:;:ח :;:בעך פעךווכעןמ ,י I1ס וי פעךשטעהם ניט צו ו I'$נעז ~
לינעז ,אפילו י I'$ס איו א יו ש .13ם~
"ווי ו I'$ל אוך עם יעו פעךשטעחז ,מייז ל יעבע "~ ח~מ נעפדענט ק~מיללא i
.איך רו I'$למ ניט קעכען אויםטך~כמעז t$דעד איבמעךשמיצעז ~ לינען ,אפי לו
איז ייען מיר קעבעז אובז קיי! יעם ! יועז מיון לעכעז יו:;:וט ויך נעיועביעמ t$ז
עצה נומ נעבען איו בעסער ,ם:;:ד מיר ו;tז5עז איחם ז~בעז רעם ריינעם א'נת,
איירעך מין !על:;:ו אונו ל I'$ועז כtי; eעז ביי ~ וינען".
"פוע~- "כעךוחינמ איוך ,ד:;:ב ננעריבע פדוי ",ח I1ט נעענtנפעדט 5ע:;:נעוו~ ;
לייכט וועם מיר ב ? Iך כיו מ I'$רנען אייבפ~לעו עפעס ,וו I1ם מיד :;:ו לעז איהם קעכען
ו I1נעז ; פיעל,ייכמ וועמ אייער ייאובי ,יייי; וי איז אייף '~ז~ I1 iרמ ,נ;ייבע i
פון איחם פעןכ:;:ןנען ,און יער חימע; יועט וייו tגווי כ~רמי~ןצ ינ צו נעביב-
ךוחינ ב '1I1 ח~;מ אייך i סמינעו אובעןע עךןליכע און נוט נעמייבטע אכויכמען
נימ נעפינען איז ~ נע- יבא Iו ~ t$איי '1 אוז ו~מעלט אייעך מוטח ,אום אייעך
איכךיבענם פעךו:;:זמ אייר אויף מיך אוז אויף ב I1ט ,יועלכעך בעמימה ; ךיחדמעז
ז~'''1 שמעחמ ביי ,בוו ~ נוט נעמיינטעך
~בסע 5מ~ ח I$מ מיט רעך נרעסמער אויפמעןקז~מקווט בעחעדט און נעזעחן
~
~ מך~בעדיע ,אין וועלכע רי - יי טך~נעייע פוז רעם מוירט פוז זייז עהךע
~
ה.tזנדלענךע 9עןז I;:בעז ה I1נעז נעשפיע 5מ וייעךע ך I'$לעז אווי ב~טיןלין א וז
י~ם עם איז נעויעז יי ךייבםטע מ"נע ,i פ~לק I'$סעו ,ך I'$ם מען ט:;:ך נעקענט
יי~ךהיימ .עך ה~ט סימ אוכנע;-ו;י עךווזבזרמעמ יי נ.tזכמ אום צו פעךל I'$זען
ערם ייינקעו ,איו יועכנעז עד מ:;:ה ויר כעח~;מען ,אוו א ויפצוווכעו וייז ויענעו
)!~8 .1 ב 1ן קינ I$ט. כעשינטע פוו ?j -,
ער איו אויי נדויס יוי ז.ז - איו נע ו ענע ו ~נגעהז.זקט איו ~ ויינקעו ~כei דער
בעו ונרער וויינו~בעו" .
"ו I\Iו אין שם~דנעו" ,הtכ:ט געזtוזנט דער ווירטה" ,אייכ אייער ד~ז קיכ~ט
~רער דו;;ז טייייעו ,הtוזט ניט געגענען tנ הtיiכ איז איינעם פון כויינע ו~ני;עז
מיט רויטהעז וריי!. ,ייעוכע הענבעז גד~דע איהם צו ק~פעז ,אוז אייב דיעזעד
ער ה;Iזט פערג I$םע , jפיד דומער מענש הז.זום ניט דעם רייטהע iורייז ,ו iעוכע i
נ וו ".ט
מיט דיעזע ייערטער איו ער געבז.זנבע jאיו צימער אוו די tננדערע ויינעו
קיכ 1$ט' jאיז -ער '.בעךקיויד- ד~ i איהם נtכ:כנעג~ננע iאוו הtכ:נע jגעפונע jדיעזע j
דיבסטעד וtיגע ,ער איו ד~ געשט~נע! איז אייז רע'.בד ,יועלכעס ה~ט איהם
פו! פ~רנט קוים כעדע iכט די הע Cfט פין רי היפטעו אןן איז פו tהינטע! נעייע!
מיט נ~ן ז.ז שפז.זו קירצער ,ויינע וtנננע ,רtנרע פיס ז"נעז געווע t jנזוי דייה
אייף ויי! !;;!:וק ה~ט ער גע~tנט זז -ומ~'
ורי ~ פעו אוו נרtנדע ניט ועהר רייז i
ציבע מיץ פוז פערשיעדענע iכ l\lו;tזרעז ,ייעוכע ה I$ט געהערט צי דעם ווירטה i
וייו ו ינקער ~רם איו געייע! איינגעוריקעוט איו די ועוביבע ,בעט-דע;כע ,ויעלנע
סtננטשtכ :ה~ס אויס געיייםע אןרוז.זנעז ,ויעלכע ער ה~ט נעייאוםט ,ניט נע;כעבט
~כק וקע! ,או! א יו רעם רעכטעז tכ:רם ה I$ט ער געהtנוטעו ז.ז בלויזעם ' eורעדר,
מיט ייעוכעז ער ה~ט געהtנקט רעכטם אוז וינקם הערום ויף או! ה~ט רעדכיי
ערחוינעז ז.ז שוז.זכט-נעי~ריי ,ז.זווי ורי ער יי$:לט ייירקריך נעהא:כ צו !:$הכ.' :בייט
'גיט גע:כה~ i ריעז .ר I\Iס כעםטע רערניי איז נעייע! ,ד~ס ער ה:י>ט ר~ס ז.ז~עס t.t
צוגעמtנכטע אויגע !,ויייל ער ה~ט נ~ף נעי t!-ו~פע! איז בעטרוימט ,ד~ם ער
דע! וייו ק~פ איז נעייע! אווי פוו 'גיט רעם אבעכט"ער, ריעז ; קעמ 9פט מיט ~
ורעוכעס ער ה~ט געייו;;וט 'גיט'גז.זבע , jד~ם איהם ה~ט זיף געחלו'נטt ,נו ער א'ז
או! ה I$ט וין י; tוי! בענעגענט יכיט מיק~'גיק~ i שוי! ו;;נגעקומע! אי ! דעם וtננד
~זוי ורי ער הו;;ט כעגלויכט ,ד:י> i:ער קעיכפפט ד~ יכיט אידס ,ה~ט ריעו . רעם
'.צב:-:ג1 ער די יייינ 5-ו;;בוע ,בעג t:בע; ענו~ :;:קלע~ יכיט' , jךרע ':;::ך~ס ר:י>ס
איז ער iע , j קאמער איז געפ~ 5סעו טיט וריי ~ .Iלס דער ויירטה ה~ט ד~ם בעוע
קיכ '! I$כ: דil$ הערייננעקימע! אי! אוא צו;;רן ,ד~ס ער איו חערויפגעפאועז אויף
אי; פיעל , y yע t מיט ~ צ יוא'כענכעיעגטע jקירא::ו א' "' jזב:ם איהס כעכע::ע iאוןי
רי זייטעו ,ד~ס ער יי::ילט ז'י:: ;::אוד כע'נ~כט ~ סיף פ' jיע ;;: C:בנ'ז.זכ; ביי:כ רי
רזעזע , jייעו קז;רדעכי~ או Jדער גייסטל,כער יו~'טע iזי'ף ניט העד\ 1ננעלעג:כ איז
מיטעו .כיט קי~ענדיב אויף יו;;ס א'עס איז דער ריטער נ·; 11$י:א כ'ט ננ:יו~ך~ i
ין~ף ,ביז דער נארבער ה~ם ג ; jר t:; ::.בט פ' ":: jונע Jא jעיבע; -כ~;טעכ ןי~ס1:ר,
.1 ביך בעי;:יכtנע פו Jר~ jקינ'$ס. :388
ק t$פיtנעל .35
ה.tזנדעוט פוז דעס העודישעז אוז אונגעוועהנויכעו ק~ינ 9ף ,וועוכעו ד~ו קי-
נ~ט ה I$ט געה~ט מיט אייגינע ו > tגיעז רויטהעז ווייז .ענדע פוז דער
ערצעהוונג פיז דעד אונפערשעמטער נייגיערדע.
דע Jער איו פעריייקע'ים איז דעמ שרעקויכססעז איז רע , j
בלוטיגסטעז ,ף!::כי~ק וו~ס אי'ף ה~נ וועו איז יכייז לעבעז געועהעז .ביי נ I$ט,
ק BI1 נז; ,דעם מיק I$מיק I1 ער הtי$ט דעם ריעז ,דעם שונא פוז אינזער פרינצעםיז
ז;ווי נואט הער t$בנעהאקט פוז קעך!נער ,ז;זוי ווי ד~ם וו~וס נעייע! א ריב".
"יו~ס וזt:גט איחד ,פדיינד~" ח~ט נעו~גס דער גייסטוינער אוז ה I;Iט
אויפנעהעדט לעוע! די נ~וועלע" .וייט איחר ביי'ו וינעז ,םז;נטש ~ I$י'י קעז
ר OI$אמת זייו יו I;Iס איהר פלוירערט ,ייעז דעד דיעו איז פוז דז;נעז ציייי טויוענר
ויייט "? מיי?
איז ייעועז אויגעגנויק ה~:ע jויי נעהערט ~ געיו~ודיגע! ואדם איז יעם
"שטעה ,יו 'יייאק, : ציפעד או jד ; !I$כיכ:נ:ט ה~ט אויסבעייי;ופעז יניט ז; געשריי
יעצט ה I1נ אי'ף רי'ף נע~אקט או! רייז נרויסער וענעו ויעט ריר ניט נול , jלי; !
העלפען·" דערניי ה I$ט עם געק לוננען ,ווי ער וו I1לט סיט'ז נ~נצע! כח נעהאקט
אין יי ייעני.
"ר I;Iרארף טע Jניט ינ~כעז קיין '!:.יהות און שטעה! און הערעו" ,ח I$ט נע-
~ tעדנאנדער I$ ,יער ניט "! ו:וזנט סאנטי " ~. c.:נעהט יז;:רטעז העריי! או! נעח'נט
'נעהר ניט נויטהיב ,רעז נע- יכיי iהערר Jהי,ף ; I$נער פיעלוייבט איו עם ' Cו' i
וךי C:איז ו'ו '::רעד י'עז טוידט אןז ינוו וב:בנענע , jה:נ'ו פ~ר נ I$ט פיר ויינע
דעו אי'ף הוב:כ בעזע ה jרז;:ם כוןט פויעםענייב אויף דער עדד אוז i כייזע יכעשים
:. 1 .1 בדך נעשיכמע פי! !~ד קיכ~ט.
----------------------
כענהייט קע! ויכער ויין ,ר~ס דיעזער פיינד קעז אייך יtנויז פוז יעצט !~ מעהר
ניט מה~! קיי! ש~רע! ,אוז איך בי! פוז יעצט ~ז פריי פו! רעם פעריז 9 .:.רענעז,
וועלבעס איך ה~כ אייך בעם~כט ,ווייל איך ה I$ב עם מיט רער הילף פו! ב~ט
א ון יענעו ,פיר וועלבע איך ועכ ,טריי ערפילט".
ה~מ אויסנעוזפע! ס~נמ:ו~ ~וס עו ה I'$ט נעו~גמ "? "ה ? Iב איד עם נימ
נו איצטע"'; ועהמ איהר עם. ד t$ס נעהערט" .איך בין ר~ך נימ נ!:ירען ' Cבוו !
אי! ויערע ". j די מר~ם .eעמען בו~וען פי iטהורם"! ,מ ט:';~::יפ;::ונ ה~וט ווi ':':
ויעו ה~ט ניט בעו~?ט ו~כע! איבער די מ' cוגעת'! פון דעם העררן איז וייז
ריענער ~ אוז ויי ה I$כעו ווירקויך אלע געלאנמ ,אויםער דער ווירטה ,וועובעו
דער ק~רדעני~ אוז דער כ~רבער, ויי! הויט. ה I$ט געוי :'j1וט שפרינבעו פוז
גייסטוינער ה~בע! ענדויך ד I$ו קיכ:י:jט'ז מיט פיעו מיהע וויעדער בעכד{ tנט
צי בעט ,וואי ער איו פוז צו פיעל מיריבקייט נאוד וויעדער פעםט איינבע' Cו~פע!.
ויי ה~בעז איהם נעו t$וע! שו t$פע! אןו ויינעז בעג { tנכען אי! די נדרע פאר רער
טהיר פיז הויו ,וואו זיי הtו:נעז כאנטי~tו !':בעטדריבט איבער דע C:פערל:;:רענעס
עם ה:י:jס ויי ~בער ווייטער כיעהר מירע נעק I$כט צןפדיערען ריעו ; ק~פ פיז רעם
צו שטעוע! דעם ווירטה ,ווע?נער איז געוועז ב~בי} פערצויייפע 5ט איבער רער
או! אי' ':jדי רוירטהי! ה:ב:ט ויינע יויינ-ו I$בוען ; eוע צ וינער ערמ I$ררונג פי!
דעם פערפוןכ- בע:וריי :ס:::ד" ';':ווארצ-י~ךר ה I$ט אויסבערופען מיט א וויורע!
טע! ריטער געבדאנט אהער צו מיר אי! הויו ;אי':ן ווינש הוואי וו:::לט איד איהם
קיינס ? Iו ניט געועהע!~ ,ווי פיעו ם:::ה נור מיד שוי! נעק I$סט .ניט לאנג איו
עו פין מיר אויעקגעב~נגעז ניט בעצ I$הוענדיג פיר ~כענד-בדויט ,נעם ,גערשם!:ז
פערד או! עועל ,ווייו עד ה I$ם בעז~נם ,או עו אי i פיר ויך ,ויי! שילד-םרענעד
איו אז אירענרער )וואנדערער( ריטער .נ~ט ז:י:,ל איהם פעראירע jמים אוע
ער מיינט ,או רעויבען נרויכט ער אירענרע ריטער פיז דער גאבצער וועוט !
ניט צו כעצ~הלעז ,ןרייו עס שטעהט אזוי נעי:':ריעבע Jאי! רעם רייסטער פין די
יו~נדערענדע ריטער .איצטער קומט נ~ד ריוער הערו c' ,וע!!:ט פו! ויינטיוענעז
מיט ויך הערום מייז עק און בריינגט מיר איחס צוריק צוויי פערטעו ציקאוע-
משעט און אווי צוהIי:jדעדט ,ר I$ס מיין מא! קען איהס מעהר ניט בענוצעז צו וייז
נענוג ,צוה ISקט ער נ~ד מיינע tזרבייט ;אוז ט t$פער איז די רעכניננ ניט נעוועi
~בער ער ז~ו זוך ו t$נועז אויף צווייע! אי! ' I$זט העריוםלייפע! כייז ןריי! ! ..
ניט איינךערע ... Iניין ,ביי כייו פ~טער'ס בעבייז א J1ביי מיי Iכיטער'ס ז.זי ;C
שייער איך :ויי יועוע iסיר נ'ג.צ~הוע iפיר אועס ניו דעם ;עצטע jהעלעד ,םיידען
סיין נ I$סעז איו ניט ווי איף ה"ס ~ךער איד בי Jניט רו ס~נטער פי iיענער ,ר\עו-
.1 ביך קיכIי\,ט. י II$ נעשיכטע פזז )(3!l
ער ה I$ס ',ו אוז הIי\,מ איהם ראז אויף איי Iס I$ו הערויפנענ t$סע jאויפ'ן ק~ i e
פער- ויי I צו נ t$ן יעם ערוו~כט::: ,בער עי איז י~'ף ניט ~ווי וויימ נעקוסע I
שט~ני ,צי בענוערקע Iאי) ייעוכעז צי' Cט~ני ער איו יtן; בעשט t$נע!.
יtן;ר I$טהעא ,וועלכע ה >; Iט נעועהעז ,ווי ליי כט און קורץ ער איו נעווען נע-
iכליייעט ,ם:;:ה ניס נעוו~לט מיטבעה! צו ועהן דעם ק~מ 9ף צייישען יעם ייסעי
און איהו פריינו ,כאנטי ?!:':ה I$מ אינעראל אויף יעו עוי העוומבעווכט יעם
ז;ום עו ה I$ט איהס ניט בעקענט נעפינען ,הIי\,ט ער נע- ק 91$פ~ Iאו I יעמ ריעו,
ו:;:נט " :איך וויים שוי! ,ד!?ם ~לעם אי! ריעזע Iהויו נעהמ צו מימ כשוף iיען
ז; 5ם אי'ף ה I$ב כוי'ף פריהער בעפונעז אויף יעם זעלביגע! ~רמ ,וואו אי'ף שטעה
וניי יערוז;נגט פיעלע ':.: .9כtע ארן קלעפ ,אי) אי'ף ה I'$נ נוס מעI יעצט ,ה~ט
ועהi I נ:;:ה קיינעם ניט בעקענס בעקומע IאוJ !יינען ויי וואגעI נעוואיםט פי!
או Iיעצט וייעערר קען מע! 'טיי! דעם ק~eנ נישט נעפינעז~ ,בניי~הל אי ,ה~בנ '~י
מ'ט מו'בע איינעבע אי'נעו נעועהן ייי מעו הtכ:ט איהם ~בנבעה~קט או Jווי ד~ם בנלוט
ה~ט נעt t;tבר~מט ויי פון ~ פ:tזבטאו .
"פר! וו I$ס פיך א בליט איז פ I$נטז\ jרעוםטו ,דו שונא פוז ט:;:ב איו פו! זיי-
ו I$ט גע' Cריע! וער וויוטה" ,זעהםטו ניט ,יו שעלמאק ,אז י!?ם "! נע ה"ליגע
בלוט און פ I$נtכ \ tן זיינעז קייז אנוער זאך אלס דער וויי! פוז דיעוע ל I$בלעז ,וועל-
אין היינעל ו!?ל שוויסען יענעט'ס ג~נצע צימער ? בער פערפלייצט וועזעם
ו I'$נ'יעי( נעעפענט "! נשמה ,וו t$ם ה I$ט זיי )וי
"!?בער ד!?ם ווייס "איך ווייס פין נ I'$רנישט" ,ה!?מ נעז!?נט סז;נטש i t:l
איך ,ס:;:ר צוויענ רעם פערראמטע Iק I$פ ,וועובעז איך קעז ניט נעפינעז ,ווערט
מיין נר \ t.פשאפט צונענאננע Iווי יער שנעע איז יכערי;",
אווו ה I$ס עם נעהאלטע jיכיט םאנט:.:ו!?'ז וו~כערהייד ערנער ווו יכיט וייז
ה I$בעז איהם פערדרעהט העורן אין ', cף?!י וו"ו יענעמ'ם פעוש 9רעכוננעז
דעם !?!::,ק דער וןירטח ה!?ט נעוו~וס הערייז איז א ווילדען צ I'$ון איבעו זיין
ד I$ס ויי ייעלען ניט ,ןוי ד I$ס הערוג'ם אונוי! iער ה:;:ונ ז' t:I "1בער פ I'$וגענומע, i
י I$ס וייערע ריטער-נעועצע לעצטע !?',כי ז' "1הערויסכ~:נע) - I'$ז געצ I$ה,ט אן I
וךעלען ויי ביט ':':יצען נעבע! אי הם ,ויי ווע'יעז אוהו ::נעצ t:tהלעו פיר ר I$ם יעצםינע
איז פיר י!?ס פרוהע"ייגע ,פור אועס ,אוי'ף פור די צוריסעגע ל t:tנוע!,
יער גייםם ויכער ט:;:ה נעה t$וטעו ד t:lז קיכ I$ט'ו ביי דר הענד ,און ער,
טעהט ועצט 'e ך I$ם אבענם"ער און י I'$ס ער יניונענריב ,י t;lס ער ם:;:ה נעי;:טז;נע j
נעיי:;:רפעז פ~ר איהם אויף וו':j יכיק~יכי"~נ~ ,ה~ט פןונצעכו j נענענאינער יער
אייער ערהא- די קכיע איז ה~ט בעו~נם ; "ערהז.זבענע און ריהמליכע פירםטו! !
303 .1 בוף קיכ I$ט. ד:י? I געשיכטע פוז
וע I:$כעללא ארז ענדליף געוו ? Iךע! אןוי אונ.פערשע'כט ,וIי$ס זי ו~מ איהר
לייךענש~פט בעפןרעויגט ~הז קיי! יטוס חך 9ה או! כושה ,וויי" ק~!ניללא ה~ט
וי איו איהך אויך געייע jבעהרלפרב ניס נI$ר אורף ~ועס געשוייגעז ,ו~ברערI
איהר וייוענש~פט צ ו בעפררעןיגע! Iי$חז וכוךא .איי! כז\.כט ~בער הIי$ט Iנכםעומ~
בעהערט טריס אי! לע~נעולא'ס צימער ,אי Iאלס ער ה ? Iט געוי I$יט העךיינגעה j
אוז ועה! ,וועד ו~ס איו ,ה ? Iם וכע! געהאוטע! וי טהיר צו ,ער איו דעריכעך געיי~-
רע! נ~ך מעהד כריגיעךרב אן! ארז 'גיט געןוא'ט רעךיי! אי! ק.:י'געך נ~:-וע אין
ועם אורבענבויק ,ווע! ~ וכא! איז רורף ד~ס פענסטער הערויסגעיtנ Eרונגע! אויפ'ן
נtיס .עך ה~ם בעוו Ij:ום ועם העךויסגעי 9t:דונגעכעם נIי$כלויפע! אום איהם צו
~בעך לע ? Iנעלוא ה ? Iט ארהם ; Bאקעז I;tדעך ווענינסטענס צו ועה! ,וועך עם איו
"כעךו iiיבט אירף ,מרון פעסם בעה~לםע Iאי! ארהךע !עג'ר; ::אן! ה~ם געו~נם :
גע 'jעךט ו~1 וי העךר ,מ~כס קיי! לו~ךם ניט אי! ~י' jט ועם !י:.ג' ענטיויפע ... I
אוהך ביט בע- סרן שט~רק ~ ... Iער איו סיי Iפעי'~כטעך "! ~;סעלני $:ט;::ה
יי I$לט נלויבען ,ער הIי$ט סיט צIי$ך Iגעצויגע! ,עם '::! t.:יעו או! ה I$ט געו~גט ,ו~ס
עך וועט זי דעךשטעכעז ,ייע! וי ורעט איהס ניט אויסו:י;:גע! ךי ךיינע וואךהייט.
בעעכטפערט : או! ה I$ט איהס וז;זנעI וי ה I$ט פ~ר שרעק ניט בעוואוםט וו~ס צו
~" כדיינבט מי'ף ניט אום ,מייז הערך ,איף וועל אייך אורסז~בעז פיעל ןןרכטובע-
ןע ו~כעז ,ווי איהן קענט אייד פIי$ןי t:טע c,עז".
"אלו! $דוי,ד אוז גלירך אורפןז I$ךט" ,ה t$ט געז I$נט ~נםעל'ג " , I$יוען כיט
טויוט "! ברסט וי
"יעצט איז מור אינמעבל,ף" ,ה t t$נ געו!$גט לע!$נ~ל~א" ,וע! איך בי! צי
ה I$ט נעיולו ביו מ~רנע! ,ייעט איהך פי Iמיר וער- רעוע! ; שם~רק צימרשם צו
ז"ט :: t$ער jיכער~ ,ז וער, נעהן ו~כען ,פין ייע5נע אי" ,יועט ;::ב'וח:':ינ ו~ערע . j
איו א יןנגעך 'גאז פון ,i ייע 5כער איז עבען העדויסבע' 9Cרןכבע jפן! פענם:כע
'גיף צז היי - פעךי:':פרענע , j דעך שס I:$דס ,וועלכעד ה~ט 'ניד געבעבע jרIי$ס
ר~טהען".
~נםעלמ I:$איו וירף ויוע דייו בעייIי$ןע! ייייכער אונו ה I$ט אייננעןייוינט
וע jער הב$ט נ I$ך נוט נעי t:טינ'ט ; !$בציאיי~רסען די ציים ,ייע c,נע וי ה I$ט איהם
עדיי~ךטעס צי ךעךע Jע~עם בייועם ןןענע jקא'בי~' 5ל Ijייייל עך איו א' jאוהד
~ויי פעםט איבעךצ"גtב וזי ער איו געזזע jזיכעו ן~ם ער נעייעI עהךויכקווס
עד איו העךווסבעג~נבע iאי! ה~ט פעךי~ל~םע iלעי~נעל 5א' iאון אוהך צו- לעבס i
.1 נוך נעי t:יכטע פןז ו~ז קינ t$ט. 2פ:J
מויל צו ל~כע! .ענוליך ה?~ט רע -,נייסט ~ יכער אויסנעגוייכס רעם עסק ,פער-
ש~רעכעבריג ווי ווייט מענליך צו ועקע! רעם ש I$ועז פןז רי ל/ןזנלעו א ון פו!
רעם וויי! ,אוז איבעררוי .eט פיר רי פערר/ןזרנוננ פוז ער!ב עסק ,איבער וועלכעז
..י
ויי ה I$בעו געמאכט ~ווי פיעל לזידם :ר/ןזר:;:טהע~ ט:;:ה געסרויסט !'~:;:יטנ~ס או!
ס:;:ה איהם פערויכערט ,ם:;:ו ויע! עם וזעט ויך הערויסוןייועו ,ס:;:ר וייו הערר
ה I$ט ועם ריעו העד/ןזננעקל~ 9ם ועם ק , 91$וועט וי~ ,זןי ב~לר ייי וי יועט ציריק
איו וו t$ם נר~פשזיפט, בעסטע וי געבעו איהם מדינה, איהר איבערנעהסעו
ר:;:דטעו פזירהאנדעו .ס~נטי~/ןז ט:;:ה ויך וערסיט ציפריעערן נעשטעלס אי! ער
רעם דיעו, פוו ק 91$ ה:כ:ט פעדזיכערט ,ס:;:ר ער ה t$ט נאניו נעווים בע iעהו ועם
'גיס זז ,רר:;:ב ויעוכער ה t$ט געברייכט ביו'ז ג~רטעל ,אוו ווען ער געפינס זיך
יעצט נוט ,איו עס ב I$ר דערונער ,ווייל אוו היוו נעהט אלעס צו מיט כשוף,
ווי עד ר t$ט י:נוי Iאייב'ב ':;:עדפ~הדען~ ,לס ער ט:;:ה ר:;:רטעו פריהעד איינט I$ל
אינערנעכעכטיגט .ר t$ר:;:טהעא ט:;:ה נעז t$גט ,ס:;:ר וי גלייכס אויך ר t$ם ועל נ יבע,
איז ט:;:ה איהם גענעטע Iניט צן ז:;:רגעו ,ווייל אלעס וועט זיך נעווים אויסל:;:ועו
כ I$ך זייו ןןארנ·:נ.
ט:;:ה רער נייסטליכער ~ום עס איו יעצט אלעס יויערעד רוהינ נעוו:;:רע,I
רי גע' Cינטע ,ווייל עם ט:;:ה ב t$ך ביס נעסא:ט א פ t$רי:נ ל~ג צי ענריגע Iלעזע I
פיעו נעפעהוט .ק~ורעכי ,:;:ר:;:ר:;:טהעא אי! אנרערע ה:;:נעו איהם ס:;:ד געבעטען,
או! אווי ווי ער ט:;:ה רי אנרעדע נערז נעיו I$לט מאכעו פעדגניגעו אוו ם:;:ה אלייו
אויר געפןנען פערנניגע! אי! רער פ:יןד ל עז ו ננ ,ט:;:ה ער נעבוסען לעזע Iרעם וויי-
סערו טהייל פוו רעד נעשיכטע ,וועו נער ה I$ט געלויטעט ~זוי :
שט~רק ערפרייט איבער ויי Iקאטיללא'ס ערהד'וינקייס ט:;:ה ~נסעלפ t$סיט
איהר ווייטער געפיהרט א צןפריעדעכעס אוו ו t$רגל I$זעם לעבעו .קאמיללא ה t$ס
ן':;:יראס:;:ל נעוויוען א! אוכפדייכר ' יכעם געזיכט אום אנסעלס t$ו t$ל ניט קומע!
" אזם וייו ניטרעקייס ,וייבע הינ- אריפ'ן ש gור יי t$ם וי ה t;:ט ויירקליך געערנקס ;
סערפיסלאך נ I$ך מעהר צו כעהא'םען ,ה t$ט כיי אוהם ל t$ס~רי t$גענעסעו די
ערוייבניס צן 'ביידע Jוייו הויו ,ו:;:בעבדינ ,ם:;:י עד ועתט רייטליך ,או קאסיווא
איז אונצופריערען מים וייז געפינען ויר אין הויז .רער בעסר:;:בעבער ~בסע,מ~
ה I$ס 1$,ב געש ל tj:נע! ויינע רייך און ה I$ט איוף אזא'ו אדס אויף זיר אלייו נע-
953 .1 נויי נעי t:ינםע פוז ד~ז קינ ?. tבr
רר~ם צר ו~נען .יועהרענך ער ה~ם וי נ~'ף אינעראל נעויכם ,ה I;:ט ער נעיכערקם,
י~ם איהרע זזוסערם ויינע! געררעז ~פעז אןז י I$ס איהר םעהרםםע צ Iערינג איו
איבער געעפענם ךי אריגען שוי! גים ך~ם הtכ:ט א Iהם הערריסגענוסעז. געירעז
ויי! ארננויק אוז איהם איבערציינט ,י?:ס ניט ,ע~נעלוא איו אין ךעם געורע!
שרוךינ .פרו מיט ' eיכערי; ה~ט ער יעצט איז וווז נאנט"קוייך געאיי;ט צו וייז
זזיס ארנגויק i פרוונך וtכ:ט~רי~ ,ארם פ~ר איחם ויד צר בעקל~בעז אריף וייז
ער ה~ט ~נער א Iהם אוי':ך כיט געפרנען ארן רי בעריענטע ה I;:בעז איחם נעוtי;:גט,
ך~ם ער ה I;:ס אי Iמיטעז נ~נט פער~ c,ועז ר~ם הריו אוז מוסנענרמעז וייז נ~נצעם
נע;ך ,איו איהם נערר~רען ז;ורי ורי עד וו~וט הער~נ פרן וינע! .ארם ר~ם ב I;:ם
ר~ט ער~ ,ום ער איו נעקומען צרריק ,פרז ז;;ע יב~נע1 פרז וייז אןננויק פרי צו
- ווונע מענויכע אוז ררייבלונע ריענערש \ tפטעז ק\\נעם מעהר נוט נעפרנעז
';~פ Cטענרינ ועער .יעצט ה~ט ער זיו '!.:נ I$ר ניט בעורע1 י ~ם נ~נצע חרוו איו
געוראיםט ירI$ס ער ו~ו רענקעז ,טה:יiז ~רער ו I$גע ,iער ך~ס ככעט פערוI$רע i
ויין ב~נצעז פערשטז;נך .איז אייז איינציבעז אוובעננויק ה~ט ער וי':ך בעפוכעז
פרן ווין פריי ,פר! וייז פרייני ,פרז זיינע ריענער ,אין ווי עס ה I;:ט פערו I$וע i
געטtי; i :ויי I אריםבעועהן ,אוי':ך פין ט!):נ .ך~י:ן מעהר ורי ז;;עם הז;:ט איחם ורעה
הז;ר' jאויף וווז עהרע ,יעז קאיביללא'ם אוועקלויפען ה~ט איהם נעוייוען ,ר~'ק
ך I$ס ער ה~ט אוי':ך ריעוע פערל I$ךען.
בעדענקע! ה > tט ער וי':ך עגךלי':ך ענטי:גו!):סען צר נעהן אויף כI$ר וז;ננע I
ו\ tנר צר ויי Iפרוונך ,בוו יועוכע Iער ה > tט ויך אויפנעה~וםע ,Iורען ער ה I$ט נע"
ט \ tנט ךעם ערשטע 1שריט צו ויי Iאונג~יק .ער ח I$ט פערי';:ו~םע Iזיין הייו ,איז
הערויף אייף ז; פערר אי iאיו יכיט א פערקועכטע 1הערצע 1הערזים אין ויעג i
קיים ה I$ט ער געמ \ tנט ח \ tוב ייענ ,ה I$ט ער פי 1עךנערנ 1ם זיך בעפירוט נןיטהינ
פוז פערך ,ה I$ט איהס צוגענונדען צו א ביים ארן איו מיט פיעוע הער!):כצונעהI
שסערצויכע ויפצע Iגעו ונקען צו ויינע פום ,וראו ער איו נענוינען יוענע Iביז עס
פארניי איה< ::ריי" פ~רנייבעגאנגע i איז געוי I$רען נ~כט .ביי ךיעוער צייט איו
טע.בךיב אויף ז; פערר ~ יבאן פון ךער שט I$רט ,ייעונע iער ה I$ט בענריסם און
בעפרענט ,רו I$ם הערט ויר נויעם אין פו I$רענ' •j
"רו סערקייירריבסטע געי t:יכטע פון דער ייעיט" ,ה::זט נעענטפערט דער יב~ז.
"סען ערעצהוט אינער~ו ,ב!):ך ל!):טארי~ ,רער פעךטךייטע iפריינד פ~ Iרעם
ה~ט ךיע:ע נאכט "ק::ןי~ :~ 1;:;0כ ,i רועונער יואזינט 3;5ניj ': ~נסעויב,i ':;: רייכעז
גע!::יהרט וייז פררו ,או! ;;:בסעובז; :א ; !" פעח"יט אןיך .ד~ם אועם ה~ם אוים"
ח~ט בעכרז;נט צזם נינעך' ינעI בעז~בט ק~מי 55א'ם א קאכער" יינני 1- .:י .ןיערנע
.1 כוף .ט~~::יק ד !I$ געשיכ.tכע כןז 394
מער ,ז I;:גענריג איהר ,ר I$ס ער לרעט וי ניט הערןיiכל~זעז כיז וי ורעט ו~געז ~לעס,
זכרועק צו קtזמיללא'ז גליי '1 יי;:זס וי ה I'$ט איהם צן ענטרעקע .jער איז נ~כךעם
אוז ה~ט איהר ערצעהלט וי~ם צררישעז איהם ארז איהר ק~מער-יןנגפריי איז
זעהר יריכ- ה~ט איהם פערש!:ר~כעז צו ענטרעקעז זי פ~רנע pימעז~~ ,וז ך~ס
געפיהלט. זי '1 טיגע ז~כעו .מעו קעז זיך לייכט פ I$רשטעועז יוי ק~מיללא ה~ט
דעו זי ה I$ט ר I$ך ניט גערארפט צווייפלעז I$1 ,ס לע I'$נעללא ויעט אנסעומ ' I'$ו
ערצעהלען ,וו I$ס וי ה I$ט בעוואוסט וועגעז איהר פ~ושקייט צו איהס ,אוו איחר
איו נעפאועו ~ז~ שרעק און ז t.מורא ,ך I$ם זי ה;:זט ניט געה~ט רעם מיטח ~כצי-
(.
וו~רטעז ,צו ועחז אויב זי ה I$ט ווירקליך מררא צו ה I$נען I$דער ניט~ .זוי כ ; tלר
ויי זי ח I$ט געגוויכט ,ז;נסVו'כ I$ה I$ט געשל I$פעז ,ח~ס וי נ 11$אי! רערועלביגער
נ~כט צרו~מענגענומעז איהרע בעםטע ציערינב אין ~ בימעל נעוד ,ח~ט זיך
וי ה~ט איחם ; הערויםגע'גנכ'עט פו! הליז און איז נעפלויגע! צו ל t I$נ.tזרי ' I$ז
ערצעחלט ~לעס ון I$ס ח I$ט ~ 9סירט ארז ח I$ט איחם געבעטעז ער ו I$ל זי
כרייכגעז אי! א ויכער I$ Jרט I$רער מיט איחך ~רועקצרפליחעז איו ~ I$רט ,וואו
ל I$טארי I$איו פרו ק~מיללא'ם אנמעלמ~'.I ויך קענען בעהאלטען פון ז~לעi ויי
רייר געון:י;רע! .tזזוי צומישט ,ר I$ס ער ה I$ט איחר אי! I$נפאנג ג I$רנישט געקענט
עכ iויף איו איחם אייננעפא- טח !. I$ ענטפערן אוז ה I$ט ניט געוואוסט ור I$ס צו
לעז א נעראנק ,קtימיללא'ן צו בעהזיוטען איז א קלריסטער ,אין וועלכעז וייו
שוועסטער איז נעווע! אז אויפועחעריז .קאמיולא איז רערמיט געווע! צופריערען
אוז מיט ~וא אייוענעם ,ווי רי אומשטענךע ה I$בעז פערו~ננט ,ה I$ט וי ו I$טא -
רי ~~ I$וועקגעפיחרט אוז געבר~כס איז קוויססער .ער אויין I$כער ה t l$י כ~,ר
פערו I$זע Iרי שט I$רט P ,ייכעם ניט ערצעהועכריג ווענען רעם.
ניט כעמערקענריג ר I$ס ~נםעלמ ,I$ וועז עם איז שוין געוו I$רען ט I$ג ,איו
קאמיל5א ה I$ט איחם געפעחלט ביי רער וייט ,געג~נגען אין ר I$ם צימער ,אין
ווע;כעו ער ה I$ט לע I$נעלל~'ן איינגעשל I$סען ,פוו מיט נייניערדע צו חערען ,וו I$ס
זי ח~~ט איחם בעה~ט אויסצוזב::נען .ער ה I$ט נעעפענט ר I$ם צימער ,איז חערייננע-
ער ח I$ט ; ~כער ער ה~ט ד~רטען ניט געפונע jקיי Jלע~כע"א'ן - באנגעJ
כ.tזר געפוכעז העכנענדיג אויף ~ פענםטער איינינע צוז~מענגעקניפטע ;ייואכער,
אויף יועוכע ,ווי עם ה~ט נע'\ tייכט ,וי ה~ט זי'ף הערונסערנעו I$זעז אום ~וועק-
צו~ןיכען .פי~ טיט כערדרוס איז ער בעג~נגען צןדיק אום ד~ם צו ערצעחוען
זיין ק~מיל~א'ן ,ז;זוי ווי ער ה:י$ט זי tכ:בער ניט געפונעו איז כעט אןן איו ! Pי'
נגעחויכעז צן ה?/כעז פערדז$כט .ער ?I ~ iט ניט איז דעם גtי:נצעז הויז ,נ/?tח ער
ח~tכ אוי:::כעכ I$ךשט רי כעריענטע~ ,כער קיינער ה~tפ פוז איחר ניט נעייאוםט
397 .1 כון קיכ I;:ט. ד il$ געשיכטע פון
דער ד~ס געזיכט אוי~ ~ נעשריעכענם בו~ט :!~ eןוער אוז די פעדער אי!
האנד .ער ה:tז bאיהם :tזננערופעז אוז איז צובענאכגעז נעהעכטעו ,ווייו ער ה!י$ט
איהם ניט געענספעוט ,אוז אלם עו ה:tזט איהם געש:tזקעלט די ה~נר און ה:tזט
געפיהלט ,ר:tז 0וי איו געוועז קאוס ,ה:tזס ער מעהר ניט געצווייפעלט ,ר~~ס
עו איו געוועז טויט .העבסט כעטריכט אוז עד' t:.ר~קעז ה!י$ט ער צוואכוענגערו-
פעז ז ייז הויו -געזינד אום ויי צו ווייועז ,וו!י$ם פיר א! אוננליק מיט אנםעלכז!י'$ז
ד:tזם פז S ;:יער ,וועלכעם ,ווי ער ה!י$ט דעד- ~םירט .ראז ה:tזט ער גע ועזע ! ה:tזט e
קענט ,איז בעררעז בעשריענעז מים זגנסעלמ:ן;'ס האנרשריפט ,אוז ה:tזט ענטהז;:ל-
ורערטער : טע! ריעזע
"זג נ.tזרישער און ארכבעז;tזנענער ווארנש ח:tזט מיר געק:tזסט ד:tזם ועבעז.
ווע! רי נאבריכס פרז טיי! טוירט ו!י$ו !י$נקומע! צו קאכזילוא'ס אויערע! ,ז~ו
זי וויסעז ,ד:tזס אי:-ן פערצייהע איהר ,דע! וי איו ביט געוועז פערפויבטעט צר
ווארנדער ,או! אין ה I$ב ניט נויטהיג געהאט אווינם פוז איהר צו פער- טה!I$
ואננעז .אורי ווי אין בי! א ויי ! געוועז דער שוודינער איז מייז ש~נדע ,יוIו'לט
עס זייז אונרעבט ,וועז • • • וו
מעהר ה:tזט אנםע וס:tז ניט גע' cריעכעז ,אוז מעז ה~ט געקענם רער!::וז
פערשטעהז ,ד;Iזם רער טרידט איו איהם נעפאועז איירער ער הז:זט יעם וי~'1
געענדינם .זייז פריינד ה;Iזם אויפ/ז צווייםעז ט;Iזג :tזנגעקינריגם וייז טרירם צר
ויינע פערווזi.נרטע ,וועלבע ה~נע! שריז געוואוסט ,ור:tזם פיר אן אוננליק איהם
ה:tזט נעטר;Iזפעז און איז ורעובעז קלןיסטער קIינסילא ה:tזט וין אריפגעהאוטעז ,קIינ-
מילא ה:tזט שויז אוין בעיי I$לט איהרמאזכעג וייtנעז ארי~ יעבע געצזוארנגענע עוויגע
וייזע ,י ניס רעריבער ויייו וי ה:tזט נעקריבעז כאבריבט ווענעז וייז טוידט ,וז::כדעוז
יוענען יעם וו;::ס וי ה:tזט ערפאהרעז פוז איהר נעויעבטעז:t .זבור~הו וי איז
קלריסטער, ד ?0t שרי! בעוועז א! אלטנה ,ה:tזם וי ד~ן ניט גערר!י$לט פערל~זען
נ:tזי:ן רועניגער :tזבער צר ווערעז א נj:Iזנע ,ניו זי ה:tזם כ:tזן אייניגע מעג ערהאוטען
די נאבריכם ,ד:tזם ל;Iזטארי;tז איז געבוינעז איז א שלאגט ,וועלגע ס;tזכסיער
דע לאיםרעק ה I$ט דאמ;tזלם בעפיהרם סיט יעם גרריסעז גענעראל ג;tזנצאל;tז פער-
נז;;נדעץ רע ק I$רד:tזיוא איז רעם קעניגרייי:ן נעא aעל ,רואי אנםעל':נ:tז/ם פריינד,
ויעלכער ה I$ט צי שפעם חרטה בעהאם ,איו אומגעקומעז .אלס קאסיווא ה:tזם
~כק 5יירעז איז ה:tזט איז אייכינע טעג בעל;tזועI ד~ס ערפאהרעז ,ה;Iזס וי זיך
הערום בעענריבט איהו םרו Iערינעס לענעז איכטער דער ו~סט פוז קומער איז
שייעדסיטהינקירס.
.1 נוך ננושרכטע פון דז$ן ק Iכ:י$ט. 396
נ~ט~ר ,יויי ו זר ה~ט ורר ארן דעד נ~כט גנווו~וט הנודורסו~ונון דודכ'ן פנונס-
טנור אויף ז $וררו~ך .ארך וויים נרט ננונוי אורב די מנושה איז ווידקויך ~ווי,
מעJ }:כער די ג~נצנו שט~רט איז אין אורפרנונוננ איכנוד דרנווער געשרכטנו ,דען
בוי ~ז~ פריינדש~פט ,ווי די. יו ?; Iט ויר ~ז~ ו~ר נים געקנונם פ~דשטנו 5נו i
ננווועi -ז $פריינדש~פט ,וונוובנו איז ןן ' Jiיכנו איו צויי' t:.נון זיי כיידנון ננוןןנון,
" נרויס ,ד:י$ס מען ה t$ט ויי איינפ~ר ~נגנורופנון "די ציייי פריינד". ~ז ' j
"ווייס מנוז ניט פינוווייכtנ ,מיט וונוובען וועב 5ז$ט~רי~ און ק~מו 5יא
ויוננון ~יינוק~" ה~ט כנופרנוכט ~נסנו~. 5מ
ס~ד ",,הויבט יננון ניט t$ן צו יויסנון" ,ה~ט ננונונטפנורט דנור מ~ן- ,ב~"
דנור נוננורנ~ט:י$ר ה:י$ט "='\יו גנוננוננון ~לנו מוהנו ויו נ~בצוש .9ירנון". וו:י$ה5
"וייט-זשע ננווונד ,סיין הנורר" ה~ט געזIבtגט ~נסנוומjtז.
"איהר ד t$ס זעוניגע" ,חjtזט נענונטפנורט דנור ר Iיזענדנור אין אוז ~יינוק
ייייטער.
איוף דיעונו אוננ 5יק 5וכנו נ~כריבט ח t$ט ~נסנוומ~ נ~ר ) tהjtז~ן ניט נ~ן
פערו~רנון ויין פערשט~נד ,נ~ר אויר זיין ועננון .נור ח~ט ז Iר צוזז;מנוכננונומנון
ווון פריינד. ) tווי נומ וו Iנור ה:י$ט נעקנוכט ,און ח~ט ערררוכט ד~ם חווו פון
זונוונור ח:י$ם נ:י$ך ג~רכ" t t:נ נעיואוםט פון ויין אוכגורק ,נור הjtזט t$בנור ננומערקמ
tב:ן ויין בו~םקיימ א'ן :י$ן וייננו צ' ~ 9ט'~קעטע גנווינסס-ציגען ,ד~ס איחס מיו
יו Iקנון ~ שיועוער שסער· ~ .jנסנוומ~ ח I;Iט ביי איחם נ ורי ר גנוננוטנון ארחם צי
און אי Iף זיין מען ה t ljנ נום איחם נעננובען, ננובען ~ בעט און שריינ-בעצרי.ג
פעוו~ננ ה I$ט יננון איחם גנווjtזועז אוייז~ .ווי ב~וי ייי נור הjtזט ויר ~וינוק -
ננוונונט ,ח I$ט ינע! אווף זייז ייאינש פנורשוtב:סנון ז I$ס צימנור .קייס ה I$ס מנון
א יהם איבנוובנולjtזונון אויי! אי! ד I$ס גנופוחו פון זיין אוכנויק בוי איחם נעןןjtז-
רען ז;:ווי שט~וק ,ד I$ם נור חjtזמ זיימווך גנופיח ום~ ,ו י I;Iמיו ווי! ~ סוף פון
ווון ונוננון ~ jווי יוי נוו ח~tנ tב:כער בנוויtב:ום מוט ויין אייננוננוו ח~נד ננובנון
צי יייסנון פין ערר אידואן פון זיין .9לנוצליננון טיידט ,ח I$ט נור ~נננוחייבנון צי
שוייבנון t$ jבנוד איידנור נור ח t$ט בנונונךיגט ח~ננון איחם פנורו I$ונון די בחוח,
און דנוו שמנורץ ,וו?נוכנור אוו אוחם ננוקומנון דירר ויין אונננוו I;:ננוננו נוינינורזנו,
ח I$ט אוחם ננודויכט ד~ם ונוכנון.
אלס ער; רנווו פון הווז ה I$ט ננוונוחנון ,דjtזס נוס איז שיון ננווןנוז שפנום
און ~נסנווכ~ ה t$ט פון זיך ~רנישט גנוו It$ען הנוונון ,ח I;Iם נור זיר נונסשו I$סנון
צי ננוהן און ויין צימנור ,אום צי ונוהן ,אויב נוס איז מוט איחם ננויי I;Iרנון נורנער.
נור היבזט אוחם גנופונען און ננוט ,ויין קעו 9עו I$נגנוונוחנט אויפ'ן שרייב-םוש,
9פ3 .1 ניד געשיכטע פין דזו:ן קיכ~ט.
ק~פיטעל .36
\\ע;ען היער
: נעשטז::נען כיי! טהיר ,אויםנעשריע!
איהר געויכט אין ז::וס דIן:ר~טהעא ה~ט ד~ס נעהערט ה I$ט זי פערהילט
קארדעני I$איו בעג~נגע! צו ד~ן קיכ '! I$ט אי! קז::מער .קייס א'ן ד I$ס געשעהען
ויינעז ז;וע נעסט ,םין ןןעלכע דער ייירטה ה I$ט בערערט ,הען"נגעקופען ,און
פיינע אי! פIי$רנעהמע וייטע, אויסנעזעהע i די םיער רייטער ,יועלכע ה~נע! ז;יע
Iיינע! הער I$נגעגאנגע! פון די פערד און וייבע! געגאנגען העלפע! דער דאעס
Iרו ה I$ט וי גענוםע Iאין ' Iינע ~רמס אין הער I$נצונעהן פו! IIי$טעל .איינער פיI
הIי$ט וי אייעקנעועצס אויף ז; שטוהל ,ייעובער איז נעי~סאנעז לעגנ:ן רער
טהיר פון עדר קאס:טר ,אין ןןעיכע קאןןעני:י $אין ךעןייסגעגאבנעז .אין דיעו\;"
גז;נעצר ציים ד I1נען די ןייטער און די דאפע ניט הער I$ננעניפען די מז;סקן-:ינ
אייך ניט גערעדט קיין יי I$רט .ז;ום די דז;מע ה I$ט Iיד נעועצט אייפ' tשט,ת~
.1 נוף נעשיכטע פיז י~ jקינ)Iזס. 398
ר~ס איז געןועז יער סיף ,וו~ס ~לע יריו ה~נעז נעה I$ט פוז זיזזי נארישעז
~נחיינ.
"רו ערצעהווננ שיינט סיר צו זיין נוט ",ה~ט געז~נט דעך נייסטויכער i
"זו קומט טור ~בער נוט פ)Iזר ורו ~ יי~הרע געי~יכטע ,און ייען זי אוז אויס-
וכעגלו:ן :וו~ס ~כבעםרעפם יי ז)רם פוז שיועררוננ בון איך ניט א וכ צופריע-
יען".
.-.
/
401 .1 נוך קיכ~ט. זi '"\, :ועשינטע פוז
העכפעז ,ןויכ איר ארוך סיט'! נ I$נצען העןצעז ריענעז" .די נעטןינטע ראטע
רI:iט נ I:iך מעהן t1ננעב~- ר I$ןtי;זטהע )t ה I1ט אויף ז:כעם נעי:בוויגע , jאו! ~ביי~הכ
טעז איהן היכף ,א' tזי ר~ן נעבכיבע Iשטיכ ,בי tעם איז צונעבז:ננען רען פער-
ינאםקירטער קזזווז:כיען ,פוז וועככע! רע; בעריעכטען ר t$ט נעו I:iנט ,ר t$ם ~יע
אינריבע ה ! t$ע :בעטה !;;:וו~ם ער ה~ט נעהייסען .ריעוען ה I$ט נעז I:iנט צו ~-ר
ן~טהעז" : !':נים אייך קיי! מוהע ,מוין פרייכיין ,ריעוער ראינע ~נצונ~טעז
אייער היוף ,רע! ןי ה~ט זז נאטור I:iנצוואכע iפון ז:ועם ,ןו I$ס ינע! טיט פיר איהר.
וזכט נוט פו! איהר צו קרובע! ז:ן עכטפער ,ייע! איהר ווו 5ט קיי! 5ינע! ניט הע-
מוו".5 רעז פוז איהר
"איך ה I$ב כ~ך קיינמ t$כ קייז 5ונעז נוט גען I$גט" ,ה t$ט געו~גט רי רז:מע,
ווע 5כע ה~ט ביו רעצט בעשוויגע! ; "אוך בי! אררבה ועצט אוכב 5י 5Pוך נ t1ר רע-
איך בוז ז:ווי אורפרוכטוג אוז ה I$ב פורנר ז 5:ע ררעהר 5אך ,או! רוב:ס וויי5 ריבער,
מווט אוהר ) 5\:ייז בעצייגע! ,רע! מייז רורבע ווז:ןהז:פטיגקויט ה I$ט אורך געמז:כט
צום 5יננער".
ער ה t$ט וור בע- קז:ןרענר~ ה;tזט ררעוע וועןטער געהערט רייט 5יך ,וויי5
ויי איו נ t$ר פונעז נ : t$ךענט פוז רער רזזמע ,וו~ס ה I;Iט בערערט ,וויי 5צווישע!
בעוועז רעם ריטער'ס טהיר ,או! ז:ןוי ווי ער ה I;Iט וי נעהערט ,ה t$ט ער אויםנע-
ווע 5נע שטימע איר ! ,ט~נ" וו I$ס הער שטימע : רופעז סיט זז ועהר הויכער
קליננט איז ינ"! אויער !וו
ניי ריעזע! אויסרוף ה I$ט ויר רו ראמע אויננעקעהרט נאני} ערשן~קע! אןז
אווי ווי וי ה~ט קיינ 3iס ניט געןע !, iע איו זו אייפבעשט~כע! או! ה t$ט נעוו~5ט
העריינגעהן אי! קז:ינער I$ ,נער ז:וןו בא 5ר ווי רער ריטער ה t$ט עם בעםעןקט,
ה I;Iט ער וו נעהז 5:טען צוןיק און הו:;:ט זי ביט ו:;:בנעוו:;:ןע! פוז t$רט .אין איהר
ציינייטטקייט אן iאונרוהינקיים אין איהר הער t$ננעפאלען רי מ~םקע פו! רעם
בעויכט או! ה t$ט ~נבעדעקט זז וואונרערבז:ר שעהבעס בעויכט ,ןועונעס איו פו!
נע- אונערא5 רעז איהןע ב 5וסעז הו:;:נעז ניסע 5צו :3ז:טשקעט ; שרעק נעןוע! זז
ד I$ם סע! וו~וט בעקענט נווינעז~ ,ו וי נעפאועז ז:וזי וווור ; וזכט או! זיינעז
מען ח t$ט ניט נעוואוםט רי אורוז:ך רען- t$נוו t$ה5 איו הער~כ פו! וינע!~ .וז
פוז ,אין ר t$ר ר I$ן t$טהעא אוז רי ז5:ע אוברינע רורך איהר אוברוהלגקווט נע-
וועז גערוחרט צום טיעפסטע! מיטוייר .נוו רעם ריטער ,וועככער הtי?ט וי כיט
ביידע הענט נעחאלטעז פעםם ,איו הערונטערגעפאי;עז רי ינאסקע ,ייעונע ער
און ד t$ן~טהעז ,:ייע'לכע ח I$ט או'םגעי::טרעקט צוהז:וטע ; i ה~ט ביט נעקענט
איהרע ~רכס צו רער פרעיברער ראיבע ,ה t$ט עןבליקט איו רעמ ,וועכנער ה t$ט
.1 בור בעשיכטע פו! רIי$ז קיכ:ו:ט. 400
ה~ט וי ~רIי$בגעו~וע! איהרע העני ,ייי אימעצער ייIי$ס פיהוtב ויך קר~נק
איז שיוז>ך .יי ביייע ריענער ,ןועוכע ויינען ציבעסימעז ,הIי$נען בעפיהרtב יי
פערי אי! .ו;::טש
רער בייסטויכער הIי$ט ועהר שטז>רק נעיו I;tוט יויסע! ,ןו I:$ס יIי$ס ויינעו פיר
וייטע ,וועוכע ויינעז I$נגעקוםעז איז ~ו~ וז>גע איז זיינעז געוועז זיווי שtביו .ער
איו יעריבער ציבעגז>נגע jצי יי בעייענtכע א\ן הIי$ט ביי אוונעוב פוז ויי בע-
פרענט י~ס וו~ס עד איז נעויעז נייגעיינ צו וויסעז .ייעוער הlיt$ב איהם בע-
Iי$בער איך הערר ; "ביי ,ט?:ג אי:-ן סען י~ס אייך ניט ו I;:געז ,סייו ענטפערמ :
יענק ,ז>ו י?:ס נווועז ויי Jפ?:דנעהמע וייטע ,איבערהוי .9ט יעד איינער ,וועוכער
יי זיניעדע געועהז ; נ:?tה יי יז>פע גענופעז אי Jויינע ,םפי :::ווי איהר ה~ט
סהועו ~ועס וו~ס עד טהוס און טהוען קייז וז>I ':jי$הז וייז בעפעהו".
הIי$ט געפרעבט יעי בייסטויכער. יז>מע "? "ווער איז רעז יי
יינב ; "ר:ו:ס ווייס אי:-ן נימ ז>ווי בוט יוי איהר" ,ה)tזט בעענספערט רער
יועב ה I;:כ איך איהר געויכט ן$-:יIנ ניס געועהן .איך הIי$כ גז>נצע i "רעז אויף רעם
וי נ !'iר געהערט ויפצעכרינ ,או! I$פט זיווי שטז>רק ,רIי$ס סעז וו~וס געקענם
רענסע! ,ז>ו רי כשמה נעהט איהר אויס .איהר יארפט איי:-ן ניס ויאונרערו ווע-
כיט כעהר ווי יי I$ס איך ה~כ איי:-ן בעו I;tגס ,יען בע Jיעם ,יו I:$ס סיר ויייסעJ
ויי ה I;:כען אוכו סעב ; אי:-ן אוז םייז ק~מעראר בעבוייטען וי עישט ~ !'i1;t9ר
כ t$ך צי בעהז מיס ויי אינו נעבעטע j ה~בע i אוז אןנטערויעגענס געטר~;:עז
ז>נרז>לוויא אי Iויי הIי$כען פעיש 9ר I;tכעז אונו רז>פיר בוס צו נעצ I;tהוען.
כיי'ז נ t$םעז ~ I$נייפע i "ה~ט איהר קיינעם פרז ויי ניט נעהערט וי
"כייו ,רויכאוים כיט" ,ה I;tט נעו~גס רעי ריענער" .ויי בעהען אין ןועב
ז>ווי שטי; יוי רי קאיסהוויאנער איז מעז הערט ניס קייז ן~-:ו אייסער רער
אין סיר בוייבען ~רימער יtנמע'ס ויפצעז ,וועוכע ריהיען אינוערע הערצער i
ב~ני; נעוויס ,ר !'iם יגעז וייו וי ערבע' lפיהרעז סיס בעוי~וס .ייעז סען ;~ו איר-
יי OI;tשיינס - טהייועז נ:ו:ך איהר קויירוננ איו וי עכטווערער ~ כ~נע I:$ ,רער
אוז פיע- נ:::נע ; יגעז וויו וי צןוינבען צו ווערעז ~ - צ :וייז רIי$ם ריכמיגםטע
וייכט איו וי אווי טרויריג ,וויי; וי וויו םימ'ז נומעז וויועז קייז ב t$נע כיט
ייערעז".
"רIי$ס סעז אמשר ויין" ,ס>:-ה נען:ב:נט רער נייסטויכער און איז בענ:tיכגען צו-
ריק צד י ~'!, I$עיי~?זי ייעוכע ר~ס געהערמ ןוי רי פעיהיו:tכע רזזמע ה I;:ט גע-
ם;;:וז" פער'ם נעז~גט . זיפ~ט אוז איו פו Jמיטוייר צי איהר צינענאנגע jאון
אווינס ,וו~ס ערפאהיעבע רע פרויעו סענעו איי:-ן פרייויו? ויע; ך~ם איו ע 9עס
403 .1 נעשינסע פןו ר~ו קינ~ס , .ביך
איכעןציינע , j ווענינסטענם מייו סויס איהם פוז מיי! טהייעדע! ;!::זפ רtב:ן ויעט
ר~ם אי'ך כיו ביו מייז ועצסע! ~סהעמ-צוג נעוועוע! סדיי צו איהם".
ר~ן::זסהעא הז;;ט ויך אןנסעד רען צייט אויפגעמינסעןט פוו איהן אןנ-
מאכס אי! ה~ס געהעדט ~ועס ,יי~ס ויצינדא ה~ט געו~גס ,איז פוז רעם ה~ס
ה~ט געועהעו ,ר~ם ר~ז וי ווי ייען וי איו בעייעו ,או! ~ווי וי ערפ~הדעו,
פעדנ~נד I$ה ? Iס וי ניט ~כבע?~ועו אוו ניט געענטפערס ,ה~ט וי ויך בע-
"וועז ,מייז העדר אןו כעפעה ו ען, ון~דפען צן ויינע פים אןו ה~ס בעו~גס :
די '~tכן~הוע! פןז דעד זינז ,יןעוכע די הז)וססס פעןו י~וקענעןהיי ד איז דיינע
~דמם ,ה~בעו דיד ניס איז ג~נצע! פעןב וענדעס די אייגעז ,דערקענסט די
פיעו,יכט איו דער יענינער ,ייעוכע ויענס ד I$צי דיינע פיס ,די אןנגויקויכע
ר~ר I$טהע~ ,ייע לכע מוו ~ויי ו~נג כוייכעו I$ה! טןייסט ,כיו רין ויעט נעפעועז
זי אויפציהייכעז .אי'ך ביז ד~ס אייכפז)כע ד~רפ-מערכעו ,יועלכעס רייו ניט-
הערצינקייט I$רער דייז אויגעככ ל יקליכע ויעכע ה~ט עדהויכעז צי דער ה t$פ-
ערן קויינער איז נןנג וי:-ן ~נציריפע Iדייו פדוי .איך כיו רי ,ייע ל כע ה t$ס איI
,ל"C
:ב t
..
t צופריעערו ( t,ו איI שטיוער נעוע 5ש~פט פוו ר t$ןף נעלעכס I$כבעוונרעןס
)ji ,,s.1J . 'ה I$ וז)ננ ,כיו רי ~טימע פיו ריינע שט~ןקע כיטעז איו פוו ריינע ,ייי עס I
+.
~ J1 אויסנעועהז ,ריכטיבע אוו צערטליכע געפיהלעו ,הI$ס וי געפ~כט~ ,ו וי ו I$ו
דיד צוו I$ועו צו איהן צימער אי , Iין צי I$פפעדו איהר פןייהייס ; סייו -911
פער הtב:סט רי טין כעצ I$הלט סיס ~ו~ אונר~נקכז)ןקייט ,ד ? Iס רן ה ? Iסט סיך
ד~ נעמיום טןעפעז אי Iד? Iס איד מיו דיד ד I$ועהו אינסען I$וע ו כע אימ-
שטעכדעו .וtב:וסט t$כעד ניס סייכע , Iד~ס אונעהרליכע שדיסע ה I1כעו פיך נע-
פיהןס ~הען ; כייו ,כ~ן דעד שמעןי; א יו רעד לייר ,ד I$ס רו ה I$סס סי:-ן פעןו- t$
ועו ,ה I$כע jמיך נעכדאכס צי ריעוע I$ Iרס .רו ה ? Iסס כי'ך בעיי~וס מז)כעו פיך
רייו פןוי ,איו רי ה~סס עס געסד I$ז אויף ז'~ו~ ~ןס ,ד t$ם רי קענסס קייכס t$ו
ניס אייפהעןעו מיינעד צי וייו ,אפילו יועו רי ו t$וםס ריד יעצם פיו פיר ייעועו
איו נ~נצעו ? Iכו ? Iנעו· נערעכק ,מייז העןר ,ר I$ם אי'ך כיו איו שס~כר ריר צי
פערגיסיגעו פיר רי '~עהכה IIס איו רעם ~רעל פיו ערר יעני בער ,צ וליעכ ויעל-
דור'ך סייו איכערפי וסע ו יענע .דו קענםס צי נעןל I$זע ,I כעד די וויוסט מיך
רער שעהכען ליצינרא'ז קייכס I$ל ניס נעהעןעו ,רעו רי כיוס מייכעך איו וי
דיינע ניט ייעדעו ,ייייו וי נעהעדט צי ק~ררעכי ' I$ז ייעו רי קיינ'נ 51$ קעו
ו~וסס עם גיס איכעןלעגעו ייעס ד Iן 5ייכסען וייז צי I5ענעז די ,ייע 5כע פעי-
נעסערם די; איירעי צו ליענעו יענע ,ייעלכע פען~כסעס ריד .די ה~סם
די ה I$םס ינייו העדיו נע ~Iסןר'נס סים געפיהוע ; I נעויעקס מיינע ~Iל I$פעךיגע
.1 נו:-ן געשיכטע פוו ר~ו קיכ~ט. 402
tכ:נצרןייסעו .זעהט ,ררי דען הימעו נןייננט סין אריף ~ פעןנ~ןבענע ~ןט מיין
אר Jנעדעכ> ,1.:jד~ס טרי Iענן ערפ~הררכגעו ,ייעוכע ק I$סטע jאיי:-ן 'כ(,1t iיכטיבעו
דtכ:ס נ I$ר עדר טרידט איז איו ט~' ; tבר זייז ·כ~ נערריזע,i איי:-ן :ך~נעI Uהייער,
דענקעו פיו מייו העןצעז אויסצרמעקעז I$I .ועו דיעוען אינעןציינעבדע נעוויי Iע
איי:-ן בןעכנעו דעןצר ,זז t:.איהר ~ Iוט אייעד 'ייענע ,רוען איהר קענט ניט ( tנדערס,
פעןרראכרלעו איו הז!ס ,אר Iנעהמט טין נעסען ד I$ס וענעז ,רןעלכעס ,אי:-ן ניעב
סיט'ז נוטעו רייועו ,ריען אי:-ן קעו עס נ I$ר אויסהריכעז איו דער נענעבוו~רט
.1 ביך געש'בסע פיז ר~ז קוב I$ט. 405
ייי פין איהר פערשט~נך אין איהר שעהנהייט .וי יי ? Iלט נערן צי איהר ציבע-
נאננעז אים וי ~ ביסעל צו טרייסטען ,ייען וי יי~לט ויך נעקענט פריי מא-
כען פין י~ן פערנ~ני~'ס ~רמס .לאנג ה~ט ער ךיעוער ך~ר~טהעא'ן I$נבעקיקט
מוט בעשעמיננ איז ערשטוינען jער ה~ס עגךליך ליצוגךא'ן לייו נעו~וען ,ה~ט
"דו בעו I$גט : ך~ר~טהעא'ז אוז ה~ט אייסגעברייטעט ויינע ~רמס נעגעז
ךען ק"ן הערי} קען ה I$סס נעוועגט ,שעהנע דI$רt I$כהע~ ,ךי הI$סט נעויענט !
וי '1פערשליעסען פיר ~ויי פיעלע יי~הרהייtכען "!
~לם י~ן פערנ~נך I$ה I$ט ליצונך~'ן ליוו נעל~וען ,יי I$לט וי פין שיי~כ-
וועלכער ה~ט וי '1בוו ~הער ,אום אייף קאריעני ,I$ קויט אימנעפאלען I$ ,נער
ניט צי צועהעז דו בלוקען פין י I$ן פערנאני , I$ן' נעשטעלט ה'נטער איהם, ו' '1
ה~ט ועצט פערל I$רען וערע מירא אין אזז גל" '1צונענאנגעז אים לוצ'נךא'ן
אויפציגעהמעו אוו זייגע I$רונם" .ויעז עס אוז יער יו'לען פיז ערם ניטען
הימעל" ,ה I$ט ער צו אוהר נעו~נונ" ,י I$ס ער ו I$ל דור ,וניין טרויע און שעהנע
נעפעהלערו! ,גענען א נוםעל רוהע . ,נליוב אי ,'1ר~ם רו ויעסט וו אין ערנעי}
נוט נעפינעז ווכעךער אלם אוו יווע I$רםס ,יועלכע נעהםע jך' '1ועצט הערום
איו וועלכע ה I$נעו י'ד ~ויי I$פט הערומנענימעו אוו פרוהערע צייטעו ,אלס
I$נצורופען". מ י ונע ך~ם נליק ה~ט מור נ '1I$פערבינעו י' '1
אוס ק~רךענו~ ה~ט י I$ס געו I$גtכ ,ה I$ט ליצוניא אווף אוהם חערוופ-
נענלוקט ,איו ויען אוהר אוונ ה~מ יעצט ערקענט ז"ו בעווכס ,אויו ווו אודרע
אויערען ה~נעו פר'הער ערקענט וייו שטומע ,ה I$ס זו פיו צערטלוכק"ט ,נוט
קוקענדינ אויף דו יו~ם ו"נען נעשטאנע! הערים אירר ,הערימבענימען ויין ה~לו
"יע ,דן ניוס געוI$נט : אין אוהך ~ךם ,צינעלעבט אוהך באק צו ויינע אוו
דעך ויאהרער אין רינט'נער נעויצער פיו ךועועך נעפאנבענער ,מעב אפילי ך I$ס
מעהך ב ; I$ מול נ~ך ה~רטער זיין איו ךיעועס לעבען ,ייעלכעם העבנט I$ו או,ערו,
נעאונרוהיגעז".
ך~ן פערבאנך I$א !iאלז יו I$ם ויינע! נעיוע iרערניי וייבעו געייען העכסס
ה I$ט נע- ד I$ר I$סהע~ ערשטיונט אובער דועוע איוסערנעויעהגליכע סצענע
בלוינט ,י I$ס וי ה t$ט נעמערקtנ ,או ך~ן פערנאנד I$ה~ט בעניעסען רו פארב
צו רעכענע! ,וי"ל וי '1 איו ויין 9נום אין ה t l;tנ נעהאtנ נרעה מוט קארדעבו ' I$ן
.1 נוך געשינטע פוו ר~ו קיכ~ט. 404
רו ה~סט נעייאוםט סייו שט~נר או! רו ווייסט ,אונטער ייעוכע בעריב- ניטעו ;
ניט ענטשו-, רי '1 ~לו~ קעבסטו ; צו ריר אינערנעגענעו סי '1 גונג איך ה~נ
ריבעו ,ר~ס רו ה~סט געה~ט ~ טעות .ייעו רו קענסמ ר~ם ~לו~ נימ לייקע-
ווי ~ווי קענסטו - נע! אוז רו ניוט גר~דע ~וז; גוטער קריסט ווי ~ ריטער
צו מאכעו ןוי איו ~נפ~ננ ~ אוננליקלי '1 אימער ~ווי מי '1 נ~ך 'ל~ 1טר~כטעו
פיר דייו געועצליכע - ווילסטו מיך ניט אכערקענעו פיר ד;'Iזם וו;'Iזס איך כיו
דעו שקל~פין ; פרוי ,ו~וםטו סיך וועביבםטעכס ל,ענען אוו כעה~לטעו אלם
עם מאכט ניט אויס אוי!:ן וו~ם פיר או ~רט איך בערער צו ריר ,איך וועו סיך
פערו~ו סיר ניט אי! פערשטוים סיך ניט פוו דיר, נ'יק" .'1 ~לץ שעצען נ~ '1
ה ? Iב רחמבות אויף די פינגער ; א~ סען ו~ל אויף סיך ניט טייטלען מיט די
נרויע ה~ I$ר פוו מיינע ע 5טערו ,וועונע ויינען אימער נעווען רי טרייע דיעכער
און אוטערטהאנעו פון דיינע ע 5טערו אוו פערדיענען ניט פוו ריוע שאנרע.
ויעו דו דענקםט~ ,ו דער ז;דעו פוו דיין בלוט ווערט ערניעדרינט דורך די פער-
סישיבב סיט סייו נלוט ,ו~לסטי נערענקעז ,ס:;:ר אינטער די ~דעל,נע פ~מיליעם
ויינעו נ~ר ר~ וועכיבע ~רער קיינע ,ביי ויעלכע עם ה~בעו ניט eאסירס או'לו-
נע ואכען ,אוז רIיiם אויף רעם ארעל פוז די פרויעז ייערט וועבינער בעקיקט
~לס אויף ועם ארע; פוו רי מעכער ,או! דו ז I$וםם ניט פערנעםען ,ד~ם דער
און וו קוקסם ביט אויף כ~ראקטעו ; וו~הרער ארע ,כעי c.:.טעהט אין או עדעוען
רעם אוו רו עבמואבםט דיך פון דעמ וו~ס רו ביםט מ'ר שולריב לויט יעדען
רעכס ,בין איך אדע;כיבער אלם דו ביםט .מיט אוו! ווIיiרט ,מיין בעפעהוער ,עם
סעב ויו 'יעב וייו ~דעו ניט ,איך בי! רייו פרוי; דיינע אייבענע ייערטען ציינען
פיר סיך און דו קענםט נים אוו דארפםט ויי ניט מאכעו צו ל,בעז ,אפילו ייעו
וועלעו ציינען מ' '1 דו שעצמם הויכקייט ,ןןעונע דו געפינסמ ניט ביי מיר .פיר
פיו מיו' ":צייגט דעד היםע , Sוועוכען דו ה~םם אל'ין דיינע פעךי i3u,ועכונגעו ;
נערופעו אלם ערות פ'ן ר"נע שכוע~ת .או! אויסעו דיעוע אלע ואגעו דאוף
בע- שטיסע, וייו ע~הייבען נערבכיבענס וייגע ביי בעיויסען דייו איינענעם
קרעפטיבעו מיינע ווערtכער אוו ביי דיר רויבען ~לע פרייד אוו צופריערעכ -
הייט "!
ו 0I$אוו נ ":jI;:אנדערע ואגעו ה:י;ט נעו~נם די שט~רק ניערערנעש~ 5נענע
ר I$ר I;:םהע~ מיט אוא נעפיהל און סיט ~ווי פיעל טרעהרען ,ד I;:ם א 5ע וו~ם זיי-
כיט נע- ז' '1 בעו רערביי ,אפילן וער בענוייטער פון ו > Iן פערבאנר~'! ,ה I;:בען
קענט איינרא Sטעו פון טרעררען.
זי ה~ט איהרע ר t;:ו פערנאנר~ ה I$ם וי צוגעהעךט אין בעי:גוויענעו ,כיז
,1 נו'ך געשיכטע פון ד I$ן קיכ~tכ, 407
נייסס- דעד ה I$ס ועהד ווענינ עדור~דtכעס ,אןיסעד דעם הזב:בען עם וואו זיי
ליכעד איהם נענעבען צו בעדענקען ,ד I$ס קיין זז;'ך אויסעד דעד סוידס ,ורעס
פן! קענען שיידען לוצינדא'ן פון קז;דערני~'ן ,און אפי ל ו ווען דעך ש~ד'1
רעם שווערד ייעט זיי טדעכען וועלען זיי ה.tזלטען דעם סוידט פיך א גליק,
ז;זוי ייי עס קעו שוין ז;כדעךש ניט זיין פ~ךדעךם Iיך פ ז ן איהם לויס פער-
שטז;נד ,ד~ס ער ז I$ל ,זיך אליין איבערשtכז;ךקען ,ציינען זיי! עדעל-מ ו טהיב-
קייט און ל~זען מים'ן נוטען ווילען דיעזעס eר~~ נעניסען ד~ס גליק ,ורעל-
כעס עדך הימעל ה~ט זיי בעשעךם ,ער ד I$ט איהם צוג ל ייך גענעטע! צו וועג-
וויי ; קייכע ~דער פוו דIי\jר I$טהעז;',1 רען ויינע בליקען אויף די שעהנהייט
אןן דז;ן \jיIז ל ער בעםר.tזכ- צן איהך ; נ I$ך רועבינע פךויען קענען זיך נלייכעו
פ I$ר ליענע ; איהד אויסערגעוועהבליכע אוז כיערערשלIי\jבעבקייט טע! איהד
ס~, ה.tזנר;ע i אלע ואכען דז;ךף ער I$בער ניט פערנעםען ,רIי\jס ורען ער ויי ;
עדעלס.tזן אןו קריסט ,רtנךף עך עדפי כ ען ויין געגענעכעס רו I;Iךט ,רוע! ער טהוס
עס עךפילט עד צונלייך Iיין פליכס נענען נ I$ט אי! פערדיענט רעמ לייב פון
אוע עדלע מענשעז ,ייעלכע ייייסעז ,ד I;Iס שעהנהייס או Jעהרליכקייס צו ~- I
רער צו שטז;נר ניעררינסטעז דעם פין ייערען צי ערהויבע! פערדיעבע! מען
העכסטער שםיפע פין פענשליכער גרויסקיים I$ ,הן קיין שים א י פ-כניד פיך
דעם יענינעז ,וועוכער ערהויבט Iי צו Iיין מדרנה ,או! ר I$ס מען קעז אויף קיין
מענשעז קיין פיר-אינעל ביט ה I$כע! ,ייען ער ניט זיך אובטער רער פז;כט
צ י דיעזע ערק"עריננע ן ה - I$ כיס,I$ ווען עס איז רערביי קיין זינר פיו ויעבע,
בען די ) tנדערע צונענעבען נ 'I$ף .tזזייבע פוונע אין ז;זעלכע ק ל I$רע ,רIי\jס ר I$ן
פערנ ) tכר~ ,ניט קיקענדינ אייף ערם יי I$ס ער איז נעווען ז; קינד פ י ן ארע ל ,א' I
נעיי I$רען ווייד אין ה I$ט זיד גע ל I$זען אינערציינען פין רי וואהרהייסען ,וועלנע
ער ה I$ס ניט נעקענט I$ב ; ייקענען אפילו ווען ער ןן ' I$י ט בעןןIי \jכ ס ,צום ציינע , j
ד I$ס ער ר I$ט ב I$ככעכענען ,ה I$ט ער ויך הער I$גבעניינט צי ר I$ר I$טחע I$ין ,ה I$ס
"שטעה אייף ,מיין געכיעבטע ,עס פזיסט נעו I;Iנט : זי הערימנענומען או! ה I$ט
ז I$ו ל יענען צן מיינע פיס ,יוערנע כעפער ל ט איגער פיי ן ד י ניט ,ר I;Iס
בערריעזע ז ניט יעצט, איד ז I$נ איך ה I$ב כיז I$הער ד I$ס ,יי I$ס ווען הערין,
רור'ף טה.tזtכ ,עם איו פיע ל ייכט נעווען כע' eטיפט פין נ I$ט ,ד I$ם אי'ף ז I$ל פרי ה ע ר
ייערען אינערציינט פון ריין ג~נצער טרייהייט א י ן ו יענע ,א ו מ איד ז~ -- ').;i ;i
נען דיך צו שעצען I$ןןי הויד ווי רו פערריענםט ,זיי מעהר ניט אין צ I$דן אי ;:
כעט ריד ,איבער פיי! א ו ננערעכטע ה~נרל ןנג א ו ן איבער פיין א ך נפערציי הל ינ;:
דעז גר I$דע רי וע ו ביגע כ~ Iכט ,ווע כ כע ה I$ט פיך אינטער- דיד i פעךז;כטוכג צו
..ווII
406 .1 בזף נעשיכטע פון ר jt$קיכ~ט.
-----------------------
ער ה;tזrפ געמ:tזכט א כעוועגונג מיט רער האנר ,אוזי ווו ער וו~לט געוו~לט
ציעהען ויין שווערר .קוים איו איהר העריין ריעוער געראכק ,ה~ט וי לעכ '!.:הע-
רופגענומע jויינע קניע ,ה~ט ויי געקןסט און ה;tזט ויי געהאיטע jאווי פעסט
הערונזגענוטען ,ו~ס ער ה~ט ויף ניט געקענט ריהרען .סיט טרעהרען אין רי
איינציבער געליעבטער, אויגען ה~ט זי געוזודנט צו איהם " :וו~ם ווילסטו ,מיי I
טה I$ן כיי ריוען אוכערוו:tזרטעטע iצופ ; tל ~ ו~ ועהסטו ויין פרוי ביי ויינע פיס,
אןן יענע ,נIיiף וועככעו וו בענקסט ,רוהט איו רי ~רטס פון איהר פאו .בעוענק
נזודר ,אויב וו קענםט ~וער ט~רםט עכוערן וIיiם ,וו;tזס וער הימעל ה~ט בע-
~tל:;:סען צו פעראייכונעז ,און אויב עס אוז רעכט פון ריין וויט צו וועלען בע-
ויצען יענע ,וועלכע שטעהט בעבען יערעז קאפ 9ף אום צו היטען איהר טריו-
הייט אוז בענעצם יעצט פאר ריינע אויגען נויט טרעהרען פון ליענע רי באק
אזן רעם בוזים פןז איהר ריכטיבען מאן .איף בעט ריר אום ג I$ט'עם יוילעו און
פון וייז אייגענער עהרע ,ו~ו ויף ויוע ~פענ-הערציגע ער- אי iועם נ I$סע i
ו~ניערן פערקעהרט, צ Ij:ר ,I קלערוננ איהרע ניט נ~ר ניט הערי.ינבריינבען איז
וי'ף אוזי זאנפט מאכעז ,רזודם וז ו I$לסט וועוע ליענענוע ניט שטערען אוז מיט'ן
ם:::י ויי ו Ij:לע Jאיינער רעם אנרערז בעויצעז רוהיג אוז ערלוינע , j נ~טען ווילען
וע Jרארורף וועסטז אין פריעוען ,אזוי לאנג ווי וער ויסעל וועט עם נע'~ערען ;
וו"וען דייז עעולען סוטה ,אום וי יועלט ו~ל ועהן ,י /1ם ויי Iפערשטאנו
~tטארקט איבער דיין לייוענשאפם".
קארועכי ,I$וזע ל כער ה~ם וי גאבצע צייט פון ייעוער רעיע פון ד~ר~טהעא'ז
נ I$ר איסער לוצינוא'ן געהאוטע Iאין זיינע ,םמר :::ה~ט צו גוייכער צייט זיי-
מיט ועם ענםשלוס ביי וער נע נ'ייקעו ~כנע'::טעלט אויף ד I$ן פערנאנו,1'Ij:
געגען ערוייבעI פינועסטער פי יכ ~~יכער נע'יענזכנ ,וועונער ויעוער וועט זיף
איהם ,ויף מיט א ל ע כחות צו '~טע Sעז נענען איהם או Jנענע Iאלע ,וועוכע וועוען
אפילו וועז ו~ס וIיjזל אייים ק~םטען וIיjזס וענען .ד~ף אין ויעוען איהם העלפע ,I
ויך י I$ן פערנאני' I$ם פריינו אוז אויד וער גייםטליכעד אוז א 1ינעננ'יק ה;tזנע i
געלעגט אין טיטען און אפילו יער בארבער ,וועל כע וייבעו א ר ע געווען צונענע ,I
ה!'iנע i עדר עהרליכער סאנטשזוד איז ניט נעבליעבען מיט פערלעבסע העכד .אלע
ויף הערופבע' Cטע ל ט הערום ו !'iן פערנאנרIי':jן און ה~בען איהם נעבעטען צו
וןי ויי י t1בען ניט געצווייפעוט - אכטע Iאויף ו~ך~טהעא'ס טרעהךען ,אז Iווען
טוי' Cע ,i א ל עם איז א'.כת ,ןןIיjזס וי ה~ט בעז;tזגט ,איהרע ה ! I$בנוכגען נוט צו-
צופאו ,נIיjזר יורך א ו~כדער Iצו בעוענקעו; אז עם איו ניט וזר'ף א בוויוע I
אויף אן I'$רט, בעי::טי'.כטע שיקוננ פז; הי'.כעו ,ר I$ס ויי ה~בען זי iבעבעבעכט
409 .1 ני:-ן בעשיכטע פיז ן I):ז קיכ~ט.
צ ו ווזירטעז געןאנק הייו מיט ש~נרע אוז צ~רז ,יכיט ןעם ןעם העריים פוז
אויף א בעקווע'כערע נע'יעגעכהייט ,(.א ראכע צו נעהינעז ;אויף ערם צו וייטעז
ט~ג ה~ט ער נעהערט ,ד~~ס לוצ נדא איו פערי:בוואונרעז געוו~רע! פיז א יהר
קיינער הבוט ניט ב'.ג ך ,איסט יואוהיז וי איו גענ~ננע! .נ I$ן-: או i פ~טער'ם הייו,
אייכיגע יב~כאטעז ר~'ט עד ע-,באהרעז ,ס ,~.וי געפינט וי:-ן איז א קוויםטער,
מיט רעם פעiגטע jענטיtנליס ,איהר לעבעז ר~רט צו פערכרוונגען ,ווען וי ייעט
ניט קענעז ווערע! קאררעני~'ס פרוי .אווי באלן ווי ער ה~ט ד~ס בעהערט,
איו ער אי! בענ'יייט ןכ ג פז Jרריי רייטער ,וועלנע ויינע Jנעו ועז כיי איהם~ ,וועק
ער ך~ט ~נער אויםבעמיערען אויפנעדא'יטע , j צו ןעמ ~רט ויאו וי ן~ט זיר
וי'ף צ ו יוייוע! פאר איהר ,אום ינע Jו~ל ניט ,ייע Jיבען יועט ערפאהרע jן~ם ער
איו ~,ן וי:-ן היטען אי! רעם קלייםטער פאר ויינע ~ 59נען .אלם ער הtי$ט איין
די ק~ייםטער-טהיר נעפונען ט~:ג ?~כגעווא-,ט רי גע:יעגענהייט ,ווען ער ה?/ט
)Iזפען ,ה~ט ער צוויי פו! ויינע בעגלייטער ~ tיבערגעל t):וען אלם ויזיד ביין
טהויער אוז אוו מוט דעם דריטע! הערייז אין קוווםטער ,אום צו ווכען ,ו צינ-
דא'ן ,וועלנע ויי ה~בען נעטר$:כען אי! רעם דורכגזינג ,אויבגע,ךענןינ או! רע-
דענדיב יכיט א נ~נע .ניט גענענןיג איהר אייז אייגעכב:ייק צייס וי:-ן צי בעוינעז,
וואו מען ה~ט נעקענט ~רט, זי! נע:ראכט אין וי ~כגענןינע! און ויי ה~בע!
'.כאכען ע?/רבערייט iנגע! וי ווייטער אוועקצופיהרע! .ן;:זס אלעם ה I'$ט ער געקענס
אויספיהרעז ?:הז גענאהר ,וויי' ן~ם ק:יויסטער געפינט וי:-ן ווייט עון ןער
שט~ןט אין אן איינואיבער נעגענד .ער ה~ט ווייטער ןערצעהלס ,ן t$ם אווי בא'ד
ן~ס וי איו אין וייז פאכט ,איו וי געפא,עז ארן א געזעי ,I ווי לו צינרא ן~ט
סיעפע א יניכאכט ,או! וייט ןעו ::אייגעננויק ,ןן~ס וי איו וריעדעד נעקופען צי
.ם$":יtוי קיין גערעדס ניס אזJ געוייינט אי! שטענריג געוימגט וי ה~ט וי=',ן
ניס רעןענןיג קייז רו~רט איז וייינעכןיג איו וי עגןלי:-ן יניט ויי געקומעז ניו
צי ןי)'זעד קרעטיtנכזע ,וועלכע ער כ'וו יעצט בעטראכסען ויי א הימעל ,רואי ויי
ה~כעז בייןע נעפונעז אן ענןע צי וייערע אירריי t:ע שסדייטינקייטען .
.1 בו:-ן געשיכטע פוו ך~ו קיכ I$ט. 408
אוס זי:-ן אונטריי . וו~רפען אונטער דיר ,ה I$ט געס~כט ,ך~ם אי:-ן ו I$ל דיר ויין
צו איבערצייגען- ,יו ד~ס איו די ןן~הרהייט ז~וסטו כ~ך קוקען אין די אויגען
אי! איחרע בויקע! - פון דער יעצט גליקויכער און צופריעדענער לוצינך~
וועסטו געפינען די עטשולדיגוכגען פון מיין פעהוער .ז.זווי ווי זי ח \;tט יעצט
דערנרייבט ד~ס ציעל פוז איהר פערו~נג אוז אי:-ן ה~נ אי! דיר נעפונען ~ועס,
גויק ' 7יך אוז ויכער פיט :רענע i וו~ס קען מי:-ן בעגליקעז ,מעג וי ~ 5בגע י~הרען
איהר ק~רדעני~'ז ,או Jאיך וועו בעטעז ~::::צ היפעל ,ד~ם ער ו~ל מיר אוי"ף ~\זי
ל~בג מיי Iטהי'ערע ד~ר~םדע~'ן בעזיצע ' ." jכיט דיעזע ןןערטער ח~ט ער זי
ה~ם מיט ז.זווי פרעל צערט~יכק"ט צובעלעגט ויי! או I וויעדער או'כנע~רסט
וי טרעה - צוריקה~וטע i ב~ק צו איהרער ,ו~ס ער ח~ט ב I$ר 'כיט 'כיחע געקענט
רען ,וועוכע ה~בען שוין געןן I$לט נעהנ'ע! פ~יעםען ,ז;וס ריכטיגע עוות פון זיי!
חוסה או! ויעבע .ווצינדז.ז ,ק~רדעבי~ אוו ~לע ,ןן~ם וייבע Iגעשט~בען הערום
ויי ,ה~בען וי:-ן פו! וייערע טרעחרע! ביט געקענס אייבה~וסען ,או! ויי ה~בעו
כמעם ~לע געל I1וע! פריי לויפע! וייערע טרעהרע! ,די איבער וייער אייגענעם
גליק און יענע איבער די ז.זנדערענ'ם גליק~ ,ווי ד I;tס מע! וו I1לט געקענט מייבע!,
ד I$ס ויי ~וע ויינע Iבעןן~רע iבעפ~לע! פוו א נרויסע! אונגליק .אפולו ס~נטי~~
ו I$יף ער ה~ט שפעטער 'כודה כעוועו ,ד~ס ער ה~ם ~ 9נצ~ ה~ט אוי:-ן נעוויינס j
סיק I$מי- קענרני j די געווע j ב \;tר געוויינט דעריבעו ,וו~ם ד~ר I$טהע~ איו בים
~,ב~ק פיר ןןע:יכע ער ה~ט וי בעה~לטען ,או! פון ןןעלכער ער ה~ט ערווארטעם
~ועלכע נרויסע בליקען.
בעדויערט ~ ציים ל~נג . ד I$ס געיייין און וי פערוואונדערובג ה~בע! נ":"II$
צו ד~ן פערנ~בד ' I$ס נ ' I$ף דעם ה I1בע Iקארדעני~ או! ?רצונדא וי"ף כעוו~רפע i
פום או! ח I$נע Iאיחם געו\$נקט פיר די בוססקייט ,וועלכע ער הי::ט ויי געציינס,
טיס > tועלכע קוובע רייד ,ד I;tם ער ה I$ס ניט נעקעבtב געפיבע! קיי! רוערסער ויי
צו עבטפערן ,אן Iדי אררנציגע ,ן~-:ו יי I$ס ער ח~ט כעטה!?:ן ,איו בעווע! ,ד I;tס
ער ה I$ט זיי זעהר ?יעכליך או Iצערטוייף חערוינגענוסע . Iער ה I$ט וערנ~יף ד - I$
ר I$טהע~'ן נעכעטע Iאיחם צו ערצעהלע , Iווי אוןי ור איו נעקופען אורף ויעוען
I$רט ,יוע?בעד איו ז;ווי ייייס פוו איהר גענורטס I$ -רט .אוז וי ה I$ט אירס נעשיל-
דערס ע?~ איהרע ארבנויק?יכע בענעבעניסעז ,ווי וי ה~ט שוי! פריהער ק~רוע-
ני ' I$ו ערצעהוט ,מיט ויעכיבע ייעךטער י::בער סיט אווי פיעל נע' tס~ק ,ו I$ס
ר II$פערדיב~בדי ::ז;ווי גוט ייי ויינע כענלייטער ה t$בעז איהר צוגעהערט מיט דעם
ברעסטע! פערנניגע! או! ה I$נע! געייאוני~ע! אוחר נ I$ך ?עבגער צוהערען צר קע-
ורוט ערצעהלט ,יי!$ס מיט איהם ה I$ט ורוI נעו .ד I$ו פערכ \ t:נר I$ח I$ס !~ד פוו
~ 9םירט איז רער :עס I;Iרט ,בי::כועם ווו כעז ה!$ט אי! לוצינדא'ס בווים געפובעו
ד I$ס 9ז_זפיער ,איו ווע?כעו זי ה~ט עךקלערט ,ר!$ס וי קען וייבע ניט ווערעו,
ןןייל וי נעהערט צו קאררעבי . I$ו' עד ה~ט סןוה נעזוע! ,ר ISס ער ה I$ט וי גע-
יי? I$ם אןסנרייבגע , Iאןז ר~ס ער ןן~לט עם ט~קי געט"~ז ,ייעו איהרע עוםער I
יי I$לםעו איהם אי Jרע i:ג'ס גע·~טערט .ער ה I$ט כען?:כט ,י~ס ער אין נ tiך
411 .1 כוף נעשיבטע פוז י~ז pיב~ט.
שטזיוט" ,ה I$ט ער געו!;!גט" ,יעצט קענט איהר יוהיג ייייטער שו~פעז ~ויי
ריעועו !;!דער -ו:': ו~נג ווי איהר וויוט אוז ויף נ יט נעקיזבערעז צו טוירטע l
ריקצונרייבגעז ר~ 9יינצעםיז צו איהר ו~נד ,יע~ Jועם איו אוים או! פ~יניי".
קיב~ט" ,יע! איך הtו:נ י II$ "איך מייז אויף ~זוי" ,ה t;lט געענטפערט
מיט יעמ ריעו כעשטאנע jדעם שרעקוינםטעז אוז מערקווירייגםטע! קזנזב 9ף,
יי I$ס איך ה~ב אי! מייז וענעז געה~ט ; מיט זנ! איינציגע lה~ק -צ~ם ! -
איו ויי! ק~ 9נעפ ווי געז אויף דער ערך ,או Iעם ט!;!ה פו Iאיהס הערויסבעש I:$סעI
ז t.מ~סע נ וו ט ~ווי ווי ג~בצע סייבע Iיי~וטעז געשטרiי;זסס איבער יעך ערד".
"ו I$גט כעםער :טייבעז פוז ךויטהע! יייי ", lהjIזט געוiי;זנט ם.tזנסש~ ;
-ד~ס יעך דער- -וועז איהך ווייסט עס נiי;ז:-ן ניט, "דעז איך מוו איי:-ן ו~געז,
..
'"
ק.:tזפיטעל '.ת
מיק~מיק I$נא פ;י;:רטועצוננ פון דער נעשיכטע פדן רער כעריהמטער );! 1ינצעם'ן
~נדערע שעהנע )~םירוננעז. אן!
~ II.ס
~~
טיעפםטע I יעם מיט בערערט ;':כtנ~:ס 1$ ה t l$כ אלעס
הערצען ,יוייל ער ה I$ט געועהע! I$ ' ,ס אלע ו !\ I שמערי} פו!
J ••
די ד I$ס או! רויך , אי! אויפגעגאנגעז ויינען אי! יי~סער
ו,עכל,כע 3ריבצעםי! מיק;י;:מיקאנ I$ח I$ט זיר פערייאנרעוט אין א ד I$ר I$טהעא
או! דער ריעז אי! א ר II$פערכאנר ,I$ודעהרענד זיי Iהערר איז רוהינ נעי~ל~פע i
או! ה I$ט ניט נעטרוימט פוז קייז ואר ,וו I$ם ר I$אי! פ I$רנעקומע .Iר I$ר I$טהעא
ה : I$כ ניט געו\אוםט ,אדיכ וי איו איז טרויס I$דער אויב וי כעויצט ווירקויר
איחר נויק ; קאררעני~ ה I$ט אוי'ף נעפיהלט אויף אוז)'ז ~רט או! אווי איי:-ן
ווצינדא .ד II$פערנאנד I$ה I$ט געראנקט רעם הימעו פיר די גנארע ,ד I$ס ער
הI$ט איחם גערעטעט פןן דער פערפווכטער ואגע ,אי! ודעוכער ער ד~ט ' eוי I
בעהאוטעז צו פערויעיען וי'ן גי,ק אוז ויין עהרע .מיט אייז וו~רט ,יערער ilר
.:נון אויסל:I$ א'ן קרעטשינע ה I$ט ויר נע!בר \ lט אי Jבעהאט פערנניבע! פיז 1עם
'י;נז )iפעריייקוןנב אןו פערדרעהענעס .דער גייסטו,כער י I$ט אלס פערשמענדי-
גער מא Jנעןואוסט ןוי אווי אלעס געהערינ קו~ר צו סז;כעז אוז ה I$ט יעדע jנע-
ייאינשעז נל,ק צ י י!עם עררייכסעז ציעו .מעהר פאר א 5עמע! ה I$ס וי'ף I$כער
נעפךייט די ורירtכהי! ,רע! קארדעני I'$אוז דער נייסטויכער ה~כעז איהר פער-
ש eר~כע Iמיט א פווער האנר צי כעצ I$הועז פיר יעדעז שtב:דע! אי! חיוק ,ייעו-
כע ר I$ז קיכ I$ט ה~ט I$נגעמאכtכ.
א ןנ- נעייע! ,דוי שוי! נעו I$נט ,סרויעריב און פאנצא איז סאנט'I$ :: נ I$ר
הערר!, ו"ו צו איו יניט א פ;:רו~ןבט;:ר יניענע העריינבעגאנגעז אן i מומ;ןי)
אי iבאבצעז אייפגעוואכט" .נו ,הערר טרויער-גע- בעןזעJ ןןעלכער איו ביאדע
413 .1 בו"! בעשיכטע פוו י I$ן קיכ I$ט.
אוז רער ערנסטער מיענע ,ארן ~לע ח I$נען נעשוייענען מיט פולער עריו~רטןננ
צו הערעז וו~ס ער וועט ו I$בען .ער ה I$ט סיט פיעל ערנסט ארן סיט ~ וויכטינער
"מיין שילר- מיענע נענליקט אויף רי שעהנע ר~ר~טהע~'ו און ;ן:י$ס בעו~נמ :
טרעבער ה;:יtכ מיר בערינטעס /שעהנע פדוי ,ר~ס אייעד ערה~בענהייט איו פער-
שוואוניעו געיי;:ירעו אוו י~ם איחר ח I$ט ויך אינערגע ב יסען פוו ~ קעניניו אוו
~ ברויסע חערשערין /וו~ס איחד וייט ניו ~הער בעוועז ,אויף ~ בעייעחנלינע
ייעז ר I$ם איו בעשעהעו אויף רעם בעפעהל פוו וייו שווארצ-קינסס- יוננפרוי.
וערישער '.כאיעםטעט ,אייער פ I$טער ,אויס פורנט ,י~ם איהד ו~לט פוו מיר ניס
קענעז ק iיגעז רי נויסהינע אוז שולריבע הילף ,מוו אי; אייך ו~בען /ר I$ס עד
פערשטעהט ניט I$דער ח I$ס ניס פערשט~נעו אפילו יעם אלף-בית פון וייו
ריטער -געשינטע ; קונםם אוו ר I$ס ער מוו וייו ועהר שלעכט נעחאייענט איו רי
ה I$נ ויי נעלעוען ; I א רעו רועו ער וו I$לט ריעוע נעהאט נעלעועו ,ווי
אוו נע'\ i,טורירט ,וי I$לט עד נעפובעז אין יערעד שירה ווי אנרעדע ריטער ,ווע -
ח I$בען אויסנעפיהרט א ם'ף שויערער ו~כען .רען בי ,i נינעך בערי המטע אלס אי'ף
ןן I$ם פיך א ברויסע ואך איו עס צודאקען א ריעועל ,יוען ער ו I$ל אפילו זיין ויי
רדייסט און פרעך ~ איבעדהוי eט יועו אי'ף ה~נ מיך ערשט פאד איינינע שטיב-
ר ' I$ף איך ויעל שןןייבען ,אים מעו ו I$ל ביט ו I$נען, רען מיט איהם בעשלtי:jבעו ...
וועלכע רעקט אויף אלע ואכען ,ויעט רערפון או איך ו;:יג ליגעו t :י:jבער רי צייט,
רערעו ,ייען כעו ייעט רעךפ~ו אם מיכרעסטעו רענקע ". j
"יכיט יניינע יייינ-ל I$ג 5עו ד I$ט איהר ויך געשל I$בע iאון ניט מיט ~ דיעו",
שיויינעו נעהייסע1 ח I$ט איחם I$בעד ר I$ו פערנאנד I$ ח I$ט נעז I$נט דער ווידטה.
אום I$1ן Pיכ I$ט' Iביט ארנטעדנרעכען ויינע דייר ,און ד I$ו קיכ I$ט ה~ט ייייטעד
"אי; ו I$נ אלו , I$עדהאנענע און פעדשטו Iסענע פדינצעםין ,ר I$ם : נעו I$נט אווי
אייעד פעדו I$ן פ I$דנענוינען ייעו אייער פ I$טעד ח I1ט ייוע פערייאנ 1כונב פי1
אויס יעכע א~רןאכען ,ייעככע אי; ן I$נ רעךכ I$הנט ,ו I$לט איהך אייף איחם
נ יט קוקעו ,יעו עם איו ניט I$קיין געפאהך אויף רעך ערר ,רורך וועלכע ינייו
שייערר ו I$ל ניט קענעו כ'אנען קייו יועג ,איו כיט אידס ויעל אי'ף איו איינינע טעג
אייער פיינר לענען רעם ק I$פ !:פאד ויינע פיס אוו אייך לויערעד הערויפועצעו
1י קררין פוו אייעד קעניכריי'ף אויפ'ן ק ". 9I$
קיכ I$ט ענטשייינען געיו I$רע jאוו ה~ט עדלוארטעס ~ן עבט- י II$ י I$איו
פעךב~בך~ ן ר CtSר tS כעןןאיסט, ה I$ט וי רוי אויי רער פךיבצעםיו. פער פוו
ה I$ט פער 5אנכט~ ,ז וי ז ' I$י אי"'ר ך I$ע'; ~ :yיעלען אווי לאנג ניו כעו ורעם
ר I$ו קינ I$ט'ו ברייכגעז צי זיך אחיים ,ה tSט וי אוחם 'נ~ Cטענר Iנ אוו ערנסט
.1 ב ו'ף נעי t;.יכטע פון !~ד קיכ~ט. 412
ב' I ווי דום אי'ף - מעו ועהט די וייטע און מעו קען ויי ,דונט מ Iר ווע I אוו
וויטער אוננ ויק אין צייבעריי ,ו t$נדערI איו ניט נעייען קייו שום ד t$ ו~
שט~רקע קוע~ איו די ריפעו".
"נ t$ט ויעט עם ניט ~-מ ד I$ן קיב t$ט i ה t$ט נעז I$נט "עם איו דומהייט "!
סיד tPר הערויסקימעו ,וועו אי'ף ב~ וד ועהן ,וו I;tס קוייר סי ~ '1ו אוו ו I;tו כעו,
פיר ~ מעשים און פערוו~נדווננעו ר I$ס ויינען ,פיו ייעוכע דו רעדסט".
ם~נטש~ ה~ט איןם דען ו~ננט ויינע קויירער ,אוו אי! רער צווט יו~ס ער
אוו די ~נדעןע פעןרינ~נד I'I;: ה~ט וי'ף ~ננעטה~ן ,ה I$ט רען נווסטויכען ר~ו
מיט וועלבע וי ה~ט שפיצו~ ,'1 ערצעהוט פו Iר~ו קיכ I;tט'ס משונעת' Iאו Iפיו ןי
בעריענט א ים איהר העןונטעןצוקןינע Iפו Iדעם קומען-פעלו ,אויף ירעלכעו ו' '1
נעויעבטע ה~ט איהם ויי I ויי Iמיינוננ נ t$י:ן ~בנעריכט נלות ,ווייו נ~ '1 ער ה~ט
עןצעהוט כמעט ~וע בענענעניסעז ,פוו וועוכע איי '1 פער~כטעט ,ער ה~ט ויי
ניט רועניב נעווע I ויי ויינעו איבער רעם או I ט איהם בעןיכטעט, ם~נטש t$ה ?t
פעריראונרעןט איו ה~בעו נעו~כט ,ויייו ויי ווי יערען ~נרערו איו ר Iמשונעת
פוו רעם ןיטער פ~רגעקוכע iכ~רנער ייי ~לע ~נדעןע כשינעת'ו ,ור~ם ויינען ייעו
הען'י Iאיו ~ פערןיקטע ק ..9I;:רער נ'יסטויכער ה I$ט געו t$גט ,ר t$ס רי נויקויכע
ר t$ןt t$כהעט~'ס ואגע ורעט איהר יעצט הינרעי! איהם ווייטער ענרערוננ אי I
נייע בערענקעI בעהי ופינ צו ויין אויסצופיהןעו וייו ~ל~ו אוו ר t$ס מעו מרו
~היים .ק t;tררעני t$ה I$ט ויד !; Iננע- מיטוע ,Iאוס רעם ריtכען צ רריקצוברייננע I
אוו ח~ט פ~ןנע- eו~ II רעם I$ננעהויבענעם חעופע IאויספיהרעI שו I$נען צי
שו I$בעו ,ר I$ם ווצינרא ו t$ו רערביי איבערנעהמעו ר~ר~טהע~'ס ר~וע.
פעןנ~נר~" ,ר OI$נעהט ניט ,ר I$ר I$טהע~ מוו "ניין" ,ה I$ט נעו t$נט רIt$
\)עז רער I$רט פו! רעם א'I ויייטען, א Iהןע אונטעןנענומענע ן t$וע ש 9יעועו
פערגנינעו עפעם יכ~כע i נ וטע ןיטען איו ניט צו ווייט פון היען ,ורעט עם סיר
וו'ן ר OI$או'ף ה~כ טיד געאווט ויעגען רער פעריי.tזנרוינג פין רער מאר~ס
וועו, רעם פזן ק~e רעם ~נכעטרעפט I$כער וי I;Iס מוק I;Iמוק ~, I$נ Dרונצעסון
I$רער ווכטוגער נעז I$נט ,רו רזרכנעועכעוטע וווונ -ו I;Iגוען ,אזן או רי:oס כוזט
איו נוט בעייען ק"ן אנרעו ו~ד ווו ויוטהעו ווו,ן ,ורוום ,ט;:י:ג ר~ס איד ה I$ב
קוון איוטהים נוט נעהאט jרען רו ציווסעבע ו~נועו הענגען נ I$ד צזק I$פענס
בוו ארועו גנערונקווט'ס בעט און אוועו צומער אוו פעויואנרע'יט אין ~ יס
ייען ר I$ם איו ארוד נ I$ד נוט גענןג ,יועט ויד ר I$ס בע- אי i פין וייטהען וווון j
וווווען ,ייען וו אוועו ייעוען ווד בו I$טען ,ר I$ס הווסט ,ייען רעו רעור יויוטה
ייעט אייד הווסען בעצ I$הלען פוו רעם ש I$יען~ .ון ייען דו פווו איו בעבווכען
קענוגון ,ייו וו איו נעויען ,פוורט עס מו'ף פין העוצען ,רען אי'ף ויעו רעופון
אווד קוובען ז.ז חלק ויו וערער ~ניערער".
ה I$ט געו I;Iגט ר I$ן קיב~ט" ,י I$ס סז.זנטש ," I$ "יעצט אוו I$ו I$ג אוו' ':דוו,
בענוג "! די נווט ~ רימ -ק I$פ ,וור מיו מיחו ,און דעומוט אוו א סוף אין
"יע ,בעניב ,א ין וייוטעו נוט מעהו" ,ה I$ט געו I$נט ד II$פעונז.זני " j I$אין
אווו ווי רו פוינצעסין יווו ר I$ס מיו ו~וען ינ~ינען וייזען ,וייוו עס אוו שיון
הרונט צו ש eעט ויעט עס אווו כורובען .רו צ"ט בוו ערם פריה-ינ~ונען קעגעJ
מיר רעם ויע 5ען דאן .tזנגענעהמע פויודעוויען ,אין אין מיו פעוכווונבען
העררן ר I$ן קיב I$ט בענוייטען jרען מור אוע ווונשען צי ויון דו ערות פון רו
העורישע און אונעוהערטע טה~םען ,ייעובע עו יועט איופטה I$ן אין רעו נרוו-
סער אונטערנעהמינכ".
כענוייטען און כעריעבען", א ו ו ד "עם ~ Dםט פיעו מעהו~ ,ו איד ז I$ו
ה I$ט נעענטםערט י I$ן קיב I$ט" ,און איד ר~נק אייד פיך רי עהרע ,וועלבע איהו
ה I$ט מיו כעוויזען ,און פיר רו נוטע מייבוננ ,וו~ס איהו ה:י;:ט פון פיו ,אין ויעל-
כע איד ויעו וובען וו~הך צ ו !נ~בען ,און אז ביט ו:י;:ו סוך ק I$סטען י I$ס לעגען,
I$רער נ:י;:ד מעהך ווו י I$ם ועגען ,ויען י I$ס איו ינענוין".
ב I$ד פועוע ~ניערע ק I$ספויםענטען אין פרייברווכע :י;:נב I$טרבכען וייכען
בעפא וען צויושען ר I$ן קיב I$ם'ן אין ר I$ן פעךבאנר ' I$ן jווו ווונען I$כער ענרליד
אינטעךכר I$בען נעוי I$רען יוו'ף ז.ז רויוענרען ,וו I$ס איז I$ננעקוםען אין קרעטי-::
מע ,ויעובער צו איךטחיווען איז פון זרון קו,יריבג געןוען א קויסט ,יי I$ס אוז
נוט וז.זנג געקוינעו פון רעם ואנר פון יו ינוויבען jיען ער ה~ט נעטר t$גען ~
יןעסט פון כוויען נעווז;בר ,מיט קליינע ארכעו און I$הן א ק:י;:וכעך ,ויינע הןיזע j
זיינען נעווען פין יעם ועלבוגען ,ר~ל;:י:ק א ון אויף יעם ק 91$ה I$ט ער נעה~ט
ז.ז פורוב"::עס ער ה I$ט נעה.tזט נע:ע הא"'בע"'tיטיייעו אין קכי ; B ~ ב וויען
.1 בוד נעשיכטע פוז ד tj:ז קיכ~ט. 414
"דער יי~ס ה I$ט אייד ערקוערס ,העלרישער ריטער פ ון דער טרויע- נעענטפערט :
רינער נעשט~וט ,ד tj:ס אי'ף ה I$ב מיד פערוו~נרעוט אוז ביז נעןו~רעז ~ז ~נדער
דעז איד בין היינט נ I$ד די אמת ; דער ה ? tט אייד ניט נעז~נט דעם veרז~, 1
זעובינע ,יי~ם איד בין נעכטען נעייעז .איד וייסעז ניט ,ד > Ijס נעוייםע נויקויכע
צ ופעוע ה I$בען נעמ~נט ~ Iענדערונג אין מיין ל~ בע און וי פערבעסערט נ~ך טיין
~בער דעריבער ה~ב איד נ~ך ניט אוופנעהערט צו וייז די ,ןןעלנע איך יואיכש ;
בין נעייען ,אין איד ה~ב אויד ניט אויפבעהערט צי ה~בען די ועלבינע נעדאנ-
(. קען ,יועלכע אי'ף ה I$ב אימעד נעה~ט ,כעמליד צו פעדסדויען ויד אייף די קר~פט
אייעד - ייייוט ~לז~ יייעדער I$ד.O פוז אייער שט~רקעז און ~ליכעכטינען
אוז ה~לט איהס פיד זt. ננ~דע צי דעם פI$טער ,יי~ס ה~ט מיך נעבIי:jדע ; I
מ~ן ,ייייל ער ה I$ס דורד וייז וויםענש~פט געפונעז קלרנען פעדשטענדינע I
~ו~ לייכטעם אוז ויכערעם טיטעל מיד צו בעפדייען פוז מייכע ליידעז .דען I$הן
ןן I$לט איד קיינמ~ל - דערפר Iביז איך איבערציינם, - איי'ף ,מייז הערר,
ניט נעיי t$רעז ~ווי גליקליד ,ייי איד בין יעצט ,אוז ~ו ד I$ס איו דער ריכטינםטער
טיר הIי:jבען בעצייגע . j ייעלכע וייכעז יעצט j:,יIד קענעז העררע ,i אסת ,ןןעלעז די
tSלו~ יוייסער נ I$ר נישט צו טה~ז ,ויי מIי:jרגעז הערויםצונעהז איז ויענ ,ווייל מיר
קעכעז ר tj:ד שויז היינט נים וודדט קומעז ,אוו ויIי:jס .tזנבעםרעפט דעם נ 5יקליכעז
א ינזער ו~ך ,לIי:jו איד איהס אובער צו נIי:jט איז צו אייער העלדישעו םיף פוI
מיטה".
וי ה~ט נעענדינס ~לס או i ~רזי ה~ט גערעדס דו קלונע ד tj:ר~םהע~,
ךעדעז ,ה I1ס זי'ף ד~ז קיכ I$ס בעייענדעם מיס צ I$רן צו ס~נט· . t.:ז'~ "יעצט ינזו
ה~ט ער נעו~גtנ" ,ד~ם דו ביוט דער גרעסטנור ו I$גע ,Iס~נטש ", t$ אי'ף דיר
I1
יוננ~סש איז נ~ני} שפז$ניעז .ו~נ יניר ,דו ארצי-שיינעץ ,ה סtנו מיר ניס איצט
ערנסם נעו I$נס~ ,ו דיעוע פרינצעסיז איו פערוו~נדע 5ט נעוו I$רעז איז ~ טיודעל
מיט'ז נ I$מעז ד I$ד I1טהע~ ,אוז ד t$ס דער ק~פ ,יועונעז ,ווי איד נוויב ,אי'ף ה I1ב
הער~בנעה~קס פוו ז t.ריעז ,איז נעוועז די הור ,וו~ס ה~ם די'ף גענ I$רעז ,און
נ t1יף ~וע 5כע דומהייטעז ,יועוכע ה~בעז סיד נעבר.tזכס איז ~ פערעוענענהייט,
איז וועוכער אי'ף ביז נ~ד קיינמ I$ו איז מייז ועבעז ניס נעוועז ~ ~בער איך
)ד I$ה~ס ער נעכו,קס טיס פערשסשומעסע צייהז צום היטעו(. ש~יער " ...
ר t$ם אי'ף וועו דור ט~כעז ~ חררכז ,יועוכער וועס הערייננעבעו פערשם~נד
!'.י) רי 5יכנערי~ע מוחות פוז ~5ע שיור-סךענער פוז די וו~נדערנדע ריסער פיז
ביו עורינ. 111 יעצם
"עם קעז "בעדוהיגם אייד ,מיין ננעדונער הערר" ,הי'ס נעו t$נס ם~נםש i I$
....
417 .1 ניף בעשיכטע פיז ד~ז קיכ~ט.
ךערט קיי! :tזנדעךע אייסעך איהך טיטעך"ש 9ך:tזך jוי וועט :tזוו~ ניtב ענטפעךן
ניט ענtבפעךן איןעךע פך~גע!". ע! ק אין
"טיך ה~נע! וי ג I$ךנישtב בעפךעגט" ,ה~ט געו~נט ווצינדא" ,טיך ה t$נען
איהר נ~ך ~נבענ~טע! אובעך געוע(15ג~פט אי! ~ פו~ץ אין אונועך ציטער פיר
נעקוועם אןז וי וועט נעה:tזנךעוט יע .Pמ~כע i וי נ~נט .טיר וועוע! איהר אי!
סיט ~יעז רעספעקט ,וועוכען מען איו פערפויכטעט צו פרעטיע און וועךעI
איבערהי' 9ט צן פרויעז".
"אי"ף ו~נק איי:-ן העךצוינסט איו איהךע Iאו! טיינעם ",ןעכ~'.נ ה I'$ט גע-
ענטפערט יער שקו~ף" ,איז אי"ף שעי} ועהר ועם ווערטה פיו וער געפע ויגקייט,
וו I'$ס איהר ב~tב איהר I'$ז ,וועונע ווערט נ " t$ף העכער יורף יעם ,ו~ם וי -כ~
ב~טינג ווערט געמ~נט אוכטער ~ועוכע אוטשטעניעז או! פוז ~ועלכע פז::רכעה-
מע 6ערו I'$נע! ,ווי איהר שיינtב צו ויין".
"ו~בט טיר ,מייז הערר" ה~ט נעו I'$בט ו I'$ך I'$טהע~" ,איז ייעוע י~מע ~
קריסטע! ~יער ~ סןרינקע ~ ויעז סע! ז t1ו אורטהיילעז נ I'$ר איהר קויייןנג
איז נ I'$ך אי הר שווייגע! ,יניועז טיר כפעם בוייבעז ,זזו וי איז י I'$ס פיר וו~ס
פיר ון~לטעז וי ויעבער ניט ייעוע! ה~וטעז" .
ן~-:נ" איהר גענירט אוז נ I'$ר איהר קלייווננ איו וי ~ טורינקע" ,ה I'$ט
ועז "אי! העךצעז I'$נער איו וי ~ גוטע Pריסטי, I געענטפערט דער ש pל~ף j
ב לןינע!" . וי ווינשט ריכטיג t$נצינעהסע! אונוער
ניס געטויפט "~ הtי$ט נעפרעבט וןצי כדא. נ -:;I$ "וי איו ~לו~
"וייט וי ה~ט איהר היים~טה אוושיך פעךו!", I$עז ה I$ט געענטפערט וער
שקו~ף" ,ה;tזט וי"ף נ t1ך יערצו ניט געמ~כט !"ק געלענענהייט ,איז וי ה!?ט
ויך ניו ~הער ניס געפןנע! אי! ז;ז~ סוידט גע::אהר ,ד I$ס עס ~,ז נעו\עוען ויין
וואן יכעז ו I$ו וי פריהער ניט נעק~נס '.כ~כע iיכיט ~כע טייפע ,I נויטהיג וי צו
פיהרונבעו פןו אוכועך היי,יגער קירכע I$ .בער טיט ג I'$ט/ס הילף וועט וי נ~ור
נעטויפט ווערע! טיט זז 5ע צעךע'.כ I'$ניעס ,וועונע ~ 9סטע! פיר ז; 9ערו~ן פוו ·.
איהר שtבז;ני ,דען וי איו פ~ךנעהםער ~וס וי ועהט אויס נ " I'$ף איהר ק'יי- r
וונב". ..
י"
ייעוע ווערטער ה;;;בעו רי ז;וע הערוסשסעהענדע גע'כ~כט נייגיעריב
ויי ה I'$נען ויי I$נער צו וויסעו ,ייער יער שקוז;ף או! וי טורינקע ויינע! נעווע! ;
גיט נעררינשט צו בע ועסטינעז סיט פר t$בעז ,וו"ו ויי זענ;;; ,געעונקט ,יכען
אייעוך ינעז ירעט ויך ביי ויי מוו ויי פריהער בעבעו צ"ט ויר צ ר ע"ה~5ע i
ערקונריבעז ויעבעז וייערע אימ'~טענעד .ד~ך~טהע~ ה I$ט נענייכען די יכוריכקע
.1 ב jך קינ~ט. פן iד:וi : נע' Cיכטע 416
שווערר ,אויף ~ רועוכעז ,וון$ם איו אוהם געה~כגעז ~ tיבער דער ברוםט .ער ה t l):כ
בעפיהרס אריף ז.זז עועו ז.ז פרוי ,וועוכע איו געורעז געקו"ךעtכ נ~ך דער כזוריבי-
שער מ t;lדע ,ד I):ס בעויכם פעררעקtכ מוט ז.ז שלי,ער ,ווערכער איז הער~בגעה~ננעז
פוז ק .9t;1רער aוץ פיז אוהר ק I$כ !iאיו געוועז פוז פך I$ק:יט )וIודענע ג I$לרי~ט t;lף(
ה~ם זי :ןערומבעווי- געטר:ו:גע ,i אין דער םורינישער מ~נtכעו ,ייעלכעז זי ה t l$כ
ק'~וט פןן די ז$קסועו ביו צר די פים .דער מ~ iאיז געוןע Jפ jiקרעבםיבע! ;:זנעי
יכ t;lנערו וואוקם ,נוס פיעו אובער כערצוג ו I$הר ~וט ,כיט ; 1..נר~ינ'ייכע jגעזינט
:וi : ה I$ט נע'כערקט ינעJ קוריו, ; מוס שס ( tרקע גוט געכ I$ייעטע וו I):נצעם און
וייו ב~נצער 9ערו I$ו ,ד t;lס .ער וו t;lוט איו בעסערע קלIודער געקענט גילטעו
פיר ~ פ t;lרנעהמען ארו געבולרעטען מז$ו~ .לס ער איו העריינבעקוי::ע jה t;lט ער
פי~רל~ננט ~ בעוונרערעם צימער ,א ון עם ט;;:ה געי~יינס ,ר t;lס ער איו געור I$רען
ייעז ער ה I$ט געהערט ,ר~ס ער קען שויו קיין ציכיער ניט קרי- פערררוס ל,ך ,
נעו .ר I$ך איו ער צרבעב~נבעו צר רער פרוי ,וו I$ס איז גע"עז נעקל"רעט אויפ'ן
כין עזעל .לדצינרא?- ,ז;;בד הער I$בגענןכע I מורינישעו שטIונער ,א ון ה t;lס זי
בעןז~ןע I וועל:::ע ויי;;j : יכ~ריטי~רבע ,t: סהעא ,רי ווירטהיו ,אירד ס t;lכטעד ארן
!יך רע- ה~ני;' i ניינעי ג וורך רי ארנגעוועהנליכע קלוורונג פון רעך יכורינקע,
רוינגע';':טעלט רעדום איהד או iד I$-I$טהע~ ,ייעוכע איו אימער נ;ןך, j ::ךי-דניי:::,-
איהד בע- '! אן i ריענםטפערטינ און ו"טועוונ~ ,וס וי ה I$ט בעיכערקט ,ד I$ס
בו"טער ויינעז בעווען בעמיקערס וו I$ס זיי ה I$בעו ניט נעקענט נעקוינעז קיין
ר~טע, בעקימערם ,שעהנע ',,וווט ניט ( tזרי געו I$נט : ציבער ,ה I$ט צו איהר
וועגעו דעס יי t;lס עס פעהוט ד I$נעקוועמויכקייט ,רען ר t;lס פעהלtכ איו ~לע
ר I$ה t;lט - קדעטשטעס .וועו איהר וווט צופריערען מיט אןנוער געועוי~~פט"
"ייעט איהר אווך געפינעז ~ווי נעק 1וע Cווי - וי I$בבעוויועו אויף ווצינדא'ו
נים נעפובען".
איהר ח t;lס אייך פיעלווכס ביו הער אןנטערזוענענס נ "1I$
וי פערי:':לוועדטע ד~יכע ה I$ט ניט ננ1ענטפערט I$ ! ,נרעיז וי איו אויפגע-
שס ( tכעו ,ה I$ט איבערגעבלעט איהרע רענו איבער וער ברוסס ווי ~ קרייי; או!
ה I$ט בעניינט רעם ק I$פ tזוס צייכע! פון ר~בקנ~רקווט .איהר שוויינעז ה~ט
נעמז.זכט רי פרוי שטז.זרקער אי! איהר מוונרבנ ,ר t;lס ז\ מוז ווירקליך !ווז מן-
רינקע או! פערי~טעהס ניט רי ש 9ר~ך פוז רי קריסטען .איז רועועז אוינעננו,ק
איז בעקויכע! איהר בעברווטער ,ייעלכער אי! ביז ~הער בעייעז נע' Cע E::טיבט
וכיס ~נרעיע ו~נע! ,אןן ~לס ער ה~ט נעועהען ,י t;lס ~ 5ע ה I$נעו ויך הערן C
"יכי-נע -ז.ז~ נעו~נט : זיי העיןיכנעשםעלם ,ד~ס וי ענםפעדט זוו ניט ,ה~ם ער
,
פען 1 ,יעועס יכערכעז פערשסעהס קןיס אייניבע ייערטעך פןז אךנזער ש Sך~ף אן)
~ 11 .1 ברך נע' ינט:ג פין י; j :קיכ~ט. v
א' '! jיער פערנבינעI דער ב~רנער~ .לע ה'$:נען נע·~ et:.סט מיט'ז גרעסטען
פערנביבעז איז נעוו~רען כ~ך ג-עסער ם ~,זיי ה~בע iנעועהז ,ןז>ס ~ i -:קינ~ט
הIיSט אויפנעהערם צו ע::ען און ח I$ס מים רעמ ועוגיגע! גייסט ,כייט '.':וו 5כ::ן
ע ד חIיSט איינמ!?ו נ I$י:ן וועטשערע ביי די צועגעב-פ~סטונער ,גערערט ,ז:,כגע-
~זוי : הויבעז צו רעדעז
~וןי ייו דער קךיעבס-מ~ו יי I$לט געזרע! ~ ל~::ס-טךעכעך ,ייעונער ךאיף ך;:-נ
געוינרע שט~רקע כיינעך ,אן! ~ןוו ויו דעד מי 5יםעריי~ער יטמ~נד, ה I$כען
צו יועלנען כזיד גיענען אונז איבער ,פ~רוערט אונו אריך ביט אויף צר מיטהיבע
ייעלכע קע;ע! ניט אויכנע!:יהךם ייע'"'ע ~ jה jפיעל פנ:ךי , t:ד;~ב l? :דע"' טה~טע , j
~ךע'כע ~ןער פעךtנהיידיבט ~ ~i ~זיי ןוו ~ גענעך~ו ,ייעלכעך ק I$מ~נדירט
נעו~כעדטע פעםטינג ,מיז נוט ז;ךבייtכען מוט דעמ גווסט ~זיי גיט ווי מיט וע i:
).
ג'.ג:יב אןוכ קעך!.:ערויכע iכ-עבtכע jזייכע j ך~ך בעדענקע , j קעדפער .מע Jרארף
::ע'"ע'i ~';J: דן פ"כך ,צן פ'i t'\3נען אן iהינטי~ו-פ~םואך די טרעםעi אר Cצז
:יייטער ,אגע i ,jיעלכע בעפ~הרע - i דו ' Cווועךינקייטעז און צר פערהיטען דו
ייעלכע ד'.בד קע-פער ה~ט קיי! ט;~ iיוו. נעי~עפטינען כ!)זר דעם נייסט און או i
ויעז עס איז ; tו ~ Iא"נמ:ו ':אןיסנעמ ; tכט ,ר:י;;ם דו יןא:!,עכ-קינסט פ~עiרט די
.1 ניך .ט:'>:יק נע' Cיכטע פו! \;:י i 418
ביי דער ה~בד ,ה~ט וי גע~ 5זען ויצען 5ענען ויי:ן און ה~ט וי נענעטען הע-
ר~בצונעהמען דעם שליוער .וו ה~ט ~נגעקוקט רעם שק t\5ף~ ,ווי ווו זו וו~לט
אוהם פרעגען ,יי \; Iם מען ה~ט אוהר געז~גט און ווי ו \; Iל וי ויי:ן פערה~ל-
וי הער~בצינעה- בעט ד~ם מען ער ה~ט אוהר געז I$נט אויף אראביש, טען.
וו ה~ט איהם נלווך הער~גנע- םה~.I 'נע! דעם '~לווער או! ד~ם וו ו~ל עם
ה~ט וי ר~ר~סהע \t ד~ם t:Iעהבעס בעווכט, אז \t כו'נע! און ה~ט אןופבעדעקט
... בעה \ 5tםען פיר שעהנער אלם 5וציבדא'! און לוציבדא ה~ט וי נעהאלטען פור
שעהבער \ tלס ד~ר~טהעא/ן ,און א;'ע דערבייאיגע ה~בע! נעטר \ t.כס ,ד~ם ייען
א םערז~ן קען פערב;יכען ייעדע! 'ניט דיעוע כיידע איו ד~ם די שעהנע מירינ-
אייביגע ה~בען זו ז~גאד בעהאלטען כמעט פור נ~י:ן שעהנער ,און ~ויי קע ;
ווו שעהבהווט ה I;:ס אומעד ד~ם כוול ו~' כזאכען די מעבשליבע געמיטהער צו-
געטה~ן אין פריונדלוי:ן ,איו ועדער געווען בעררום דער שעהנער מורינקע ~לעס
צו לועג צו םה~ז.
פון דער ד~ז פערנאנד~ ה~ט נעפרענט ביי דעם שק 5אף דעם נ~מען
'נ~דינקע ,ארן עד ה:ןט בעז~נט ,ד~ם וי הייםט לעלא צ~ד~אודא .
ניט צ~ד~אידא ,פאדיא' ,נאדיז; !וו ך~ט וי אויםנערופע! שנעל ביי ,i "ניי!,
אן! כייט ~~:א ועבעךיבקייט ,י~ם וי ה~ט ביי 'נאננע פו! די דערבייאינע הע-
ויע5כע וייבען פון דעד פדויע ,i איבערהוי~ט ביי דו טדעהדע ,i דויכגעצויגען
העפליכקייט און פיע5 נ~טור ויייכהערציג .לוצובדא ה~ט וי אוכוגעז;רמט מיט
"יע ,יע ,כז~דיא ,מאדיז;". געו~גט : ה~ט
"יע ,יע ,כיאדיא" ,ה~ט איבערנעו~גט די שעהנע מורינקע ,צ~רtג:אידא
מאקאכגע" ,אן Iד~ם נעדייטעט אווי' פיעל ייי "נים מעהר צ~ד~אידא".
די נאבט ,או! אויף דעם בעפעהל פו! די דעךוויי;כע איו ~ננעקןכיע i
סיט !~ד פערנאנד~/ן ,ה~ט דער ייירטה נעקו'נעi קאיוא;עריע! ,ויע 5בע ויינע!
פיר ויי גע'נא::ט \ tייעטי;:ערע אזןי ברם ווי עד ה~ם פער'נ~נם .אלם ד I$ם איו
געווען פערטיב הו:בען ויי וי t\ ':jוע צ jגעועצט ביי \ tל אננע! שעבק-םיש ,וועל-
דען אי! דער שענק ה~ט ויד בים ; געזונדען כע! 'נען געפינט אין הייוער פוJ
אבדערער' .ד~ן קיכ~ט ה~ט בעמווט- ,ב~ אI געפןבען קיין רינדעך טיש ~דער
יי~הל ער ה~ט ' Cטאדק ניט בעיי~וט ,וי'ף ועצען אייבען~-ן ,אןן ער ה~ט נע-
ער איו יייי5 זיי:ן לעבען איהם, ועצעI צןיאןנכען !נרינצעםין 'ניקאמיקאב~ צו
; ויי הנ?נען ויי:ן ?עועצט 5ו ציני~ אין צ I$ר~אירא בעןןע Jאיהר בע·~יצער .נ~ i
בעועצtכ !~ד פערנאנך~ אןן קארעדני~ ,עדר שקלאף tיי גענעכאינער ע~:::ה iו' '1
רי ד~סען ,רער גייסטליכער און ארן וענע! אד jרי אינךיגע ק~י~ ) 5tעך'ע ,i
421 .1 בו'ך קינ~ט. ד ?il גע' Cינטע פוו
ש~פט ,ייעוען מיר יעצט אוי'ך אונטערן ונען די קעד~ערוינע אנשטרעננונגעו פון
דעם בעועהדטע Iאוז פוז דעם ס I;tוד~ט און ועהז ,ייעוכע מוז ביידע ויינעז נרע-
סעד".
ו~ז קיכ~ט ה~ט גערעוט ~זעוכע קויגע אוז ביבויבע דייד ,ו I;tס איז דיועז
אוינעבנויק ה~ט איהס קויבער פוז די ,וו~ס ה~בעז איהם צוגעהעדט געק';;;ט
ה~וטען פור משיגע .די הערען ~דעווייט ,וועונע זיינעז איבעדגעג~ננעז צו דער
הזי$ט ער איו פערגביגעז, סיט רייד ויינע צינעהערט ה~בען יי~פענ-קובסט,
אויף וועלכען ער ווערט מאנכמ~ל נע' Cטרויכעיtב און פ~ לtב ,הויבט זיד וויעדר אויף
איו פזזוט ווייטער ,דעךגרייכט ער ו~ך ענרויי:ן זיין ציעו ,אין סיר זעהען,
ווו ס~נכער געהט גליקי,ך רורן' ':ע"~ ויזע ·t::נרוךוען ,זז'::כי-בערנ ,או) Jעפעהך-
ו,נע מעו Iענ~'-טיינער אן iערדויכט ויך אויף וי פויג;'ע jפוז ~ בליקייכעז צןפא ל
צי ~ הוינער עהרענ;:'-סעלע איז '.כ~כט ו~ז פו Jדעמ הויכעז '~טוה"י ,אויף וועי- ,
ה\ננער וןערט פער- וייI ער ויצט נע5ע"'נס ,געועעצ פיך די וןע"ט ,א' j כעI
.1 נוד ר I$ז קיכ I$ט. געשיכטע פו I 420
פעהינקיים פון רעם גייסט tזווי גוט ווי רי וויסענשtזפטעו ,ו~מיר ועהעז וו"טער,
רער ס~ורtזט ~רער רער - ווער פוו ניירען tזרבייט טעהר מיט'ו גייסט
נעועהרטער .ר~ס וועט ויך הערויסווייוען tזם נעסטעו\ ,ועז מיר וועוע Iה~כען
פtזר אונוערע אויגען רי פערשיערענע ציעוען אוז רי צוועקעז ,צו וועוכע יע -
רען ויכער פערריענט מעהר יענער ,וועוכער שסרענט צו שטרענט ; רערער
- רעם ערעוםסען צוועק .ר~ם ציעו אוז רער צוועק פוז רי וויםענש~פטען
איך רער ר I$ניס פון רער רעו,גי~נם-וויסענש~פט ,וו j$ם איהר צוועק איו צו
וייטערן רי כשפה און וי צי נרייכגעז צום הימעו ,וו~ם ר~ם איו מיט קיין
רער צוועק פוז ~וע מענשו,כע וויסעכ - - ~כרערן צוועק ניס צו פערגוייכעז
אום יערעז צו גע- ערקוערע ,i שtזפסעו איו ,רי רענטע פון מענשע iריכטיג צו
נען וו I$ס איהם קומט און צו וו~כען אויף רעם ,דtיןזם רי גוטע געועצע ו I$וען ריכ -
ווירקו,ד ~ נרויס~רטינער, - טיג אויסנעפיהרט און אויפגעה~וטען ווערען,
ערעוער אוו נוטער צוועקI ,ו\כער ער איו ד I$ך ניט ווערטה ~ו~ eרייו ,ווי עס
פערריעכט רער יעכיגער ,ייעונער ה I$ס זי'ף אינערגעגענען צו רער וו~פענ-
ר I$ס הייסט, פריערע , j קונסם ,ייעוכע ד I$ט ~וס איהר צויעק א'ן ציעל רעם
ר I$ס הענסטע גויק ,יי j$ם מענשען קענעז זיך יייכי~ען אין ריועז ועבעז .רערי-
בער איו אויד די הייוינע שויחות ,יועלכע רי ייעוט אוז רי מענשען ה I$כעו
איז דער כ~כט פון רעם ט I$ג פין אוכוער נעקריגעז ,ווען די מואכים ה I$כעI
דער הויד אוו פריעדען צו ג I$ט אין ישועה געזוכגען פוז רער הויך " :עהרע
אויף רער ערד צו רי מעכשען ,ייעונע ה I$נעו דעם גוטעז יייועז" .און דער גרוס,
וועוכען רער נרעסטער ועהרער ה I$ט געוערכס וייכע נעויעבטע שיוער אויף
נע'ויטעס : רעו ערר און אין היסעו ,ייעז ויי ויינעז געקומען אין ~ הויז ,ה I$ט
"פריערען ו I$ו ויין מיט ריעוע Jדויו" ,אוז ביי ~ן ~נרער געועגעכהייס ה I$ט
אייך "! "מיין פריערע jגיעב איר אייר ,פריערען ו j$ו זיין פיט געו I$נט : ער אויין
ז t:.געשענק און ~ ציערוננ ,ייעוכע איו נעוזעז ר I$ם נרעסטע נו(,ו' ווייו עס -
קוסם פון ~ו~ ה~כר ~ ,ציערוכנ~ ,הז ייעוכער סעו יי I$ום ויך כיט קעכעז פ I$ר-
שטעוען קיין יי~הועס גויק ביס אויפ'ז הימעו ביט אויף דעד ערד (*.ריעועו
קריענ אוז יי~פעז וייכעז פריעתן אין רעו צייעק פוז רעם קריענם-מז$ן ,אוז
אייכס און ר OI$ועובינע .יועז עם איו .:tזלז I$רו~הר ,ר OI$רער צויעק פון קויענ
איו פריערעז און ד I$ס ריעועד צייעק איו העכער פאד רעם צייעק פון וויסעב-
St:lP.יטעל •38
יןענען דער מערקןןיךדיגער רעדע ,וו~ם ד~ן קינ I'j:ט ח~ט נעה~t 5נעז איבער ג~
יו~פעז אוו וויסעכש~פtכען.
"וi
ננוכואבט דעס !?נפאנג
ון~נדעוט איז ז~טקייט זייז קעוט איז ז t.ויענוינע יי~ריםקייט ,זייז נ~ pעט-
I
די ר~גושע ,אויף וועונער ער איז פריהער נע- I קייט איז eד~נט-נעוו.tזנדעז
שו~פעו -איו זז דאמאםקענעם טע 9יך אוו ה~וענדער וינע! ,אןז ~זיי זעהט
ער די נעוןינןננ פוו ויי! פויים .וועז טעז ז~ו :;/נער פעדנויינען די אוככעק-
ווע'ב~ינק\יטעז ,וןעלנע עד ה~ט נעויטעז ,טיט די טיהזעוינקייטעז ,ייעוכע דעד
ם~'רד~tנ ה I;:ט אויםצרשטעהו ,קרטע Iנ , I;:יענע רוייט ניט Yו דיעזע -רוי
אי:-ן רועו ג 5ייי:ן נעווייזעז".
.
.'
יו~
425 .1 בוף געשינטע פו Jד jl$קינ~ט.
ער א jז.זנערקענטע יי~רהייט~ ,ז דו::ס וו I$ס ק~סט אם מעהרסtבעז ווערט גע-
געשעצט ווערעז ~ס מעהרססעז .וועז איינער וויו זי'ף אוים- מ ו ז שעצט אוז
צייננעז אין די וויסענשאפטען ,ק~םט עס צייט ,ניtב שו~פעז ,הונגער ,נ~קעט-
ברעכענעס ,שווערע פערד IIאונג און נ~ף אזעונע אונ~נגענעהמע ק~e קייט,
וז.זכען ,פוז וועונע איף ה~ב שוין אייניגע נעריהרט .וויו I$נער אימעצער ווע-
רע Jז; גוטער ס;tזודז.זט ק I$סט עס איהר ניט כ I$ר ז;ווי פיעו ווי דעם נעועחרטען,
נ;tזר ז.ז סף מעהר ,דע! ער איז איין אןיגענ:::ויק ניט זיכער מיט ויין ועבע . j
וו~ם איז די געפאהר ,וועוכע דער נעועהרסער הו::ט צו ערוו~רטען פון נו Iטה
אין I$רימקייט ,נענען דער נעפז;הר פין זי ס~וד~ט ,וועוכער שסעהם וו~ף אי!
;tזדער כיי א כע;עגערטער פעסטוננ ,יועז ער דעדט יוי דער שונא נר;tזכט מינעס
וואו מען ה~ט איחם 9וזי',r אונםער ויינע פיס און ט I$י ניט אוועקגעהן פין דעם "
פ~ר ? אוועקגעשטע,ט ,אום זיף צו רעסען פון דער געפאהר וו~ס שטעהט איחם
אועס ווIיiם ער קע jטה~ז איו ,זיין היי 9ט-מ~ jצו מעלרעז פיז רעמ וו I$ס נעהט
פ I$ר ,אים ער ז I$ו דורף גענעכ-מינעם קענען צער ~Iטערען רי ~רבייט פוז רעם
ער א'ייז ;tזבער מוו רוחיג ב'ייבעז שטעהן אויף ויין ~רט און ערוו~רטען, פיינר ;
ד I$ס ער וועט aליצווננ I$הז פ'יעגוען נעבען ז; פויה איז די יי!י$יקענם אין ;ר$י!
א פאשרירם וויעדער הערוכטערקיפע jאיי;ן עדד ערד .וועז דיזע נעפאהד שיינט
מיר זעה! ,אויב עם איז ד I$מעהר ~דער אווף נ~ף ניט צו זיי! גענוג נרויס ,טI$' I$
ים שטויסעז זיף ציז~נזען מיט מיטעJ !I:
רועניגער נעפאהר ,יוען ז.ז פ ~ר שיפען אי!
די פ I$רדערסטע טהייועז~ .זוי בא'ד ווי ויי קי~פערז זיף איין ה I$ט דעד ס ;-I$
ד~ט נ I$ר א ברעט פיז ציויי פוס די ברייט אוס זז בדי ,Pאין ~בוי I$ה~ ער זעהט
אויף ~ 'אנצע רי 'עננ פין זיף ~זיי פיע'ע טיידסע-געוועהר י'י פיע'ע Pאנ I$נען
דער פיינד פיהרט סיס זיףt· ,יון ;tזבוו!י$הל ער ויייס ,ד!י$ס ביי דעם סינדססען פער-
זעהן מוז עד הער;tזבפאוען איז דעם I$כנרינד פון יס ,נעחט ער פון דעמט-
ןןעגעז אויף דעם בעשסימטען יועג וכיט ז.זן אונערשר I$קענעם מוטה גענען די
פייערדינע סיי,ער פוז די Pאנ;tזנעז און זוכס העריינצודריננען איז ד I$ס פיינד-
ד;tזס סהוט ער ,ייייל ער איו בעזעעלט פין דעם נעד~נק ,ד I$ס ער - לינע שי;ן
סעהר צי בעויאונ- נ11$ און יי I$ס עס איו בעריהמט ; וועס וי'ף דאדור'ף מ~כען
דערז איו ,ד;tזס קוים פאלט איינער הער I$נ ז.זווי טיעף ,ד I$ס ער וועט '~יין
יויעדער ניט הערויפקופען ביז צו עכדע פון רעד וועלס )צי תחית הפחים( ,כעה"נם
רעריין אין ים ,געהט איי 1 '~וין אן אנדערער ווון aיאיז ,און ווען דיעוער פז.זלט
נ ' I$ף איהם אן אנדעעדר און וויעעדר ז;ז ~כדערעי ,אוז ויי ל~וען דעם טוידט קיום
צווט זין איינצושליכנען .הענעד קען ' Cויז די העלדישקייס אין מיסהינקייס א' j
.1 נוך בעיtנינטע פןז י jl$קיכ I$ט. 42-1:
--------
~דער ורעז י~ס פוס ; ~דער מען וועט איהם הער~ננעהמעז א האנד ~דער ~
~:לעס ו I;tו ניט געשעהען איו ער אוז ב~יינם פיעלייכט אוןי ~רים ווי ער איו
נערועז או! מןו מיטכיאכען נ~ד ~ ב~~ר ק~ע:נ און נ~ך א פ:בן:ו:ר מרחמות ארן פון
ד:ו:ד אוער- כר"ננעז ; א~ע הערריסקומע! בריקויד ,איידער עמ קע jצו עפעס
דעז ז~נט כןיר ,מיינע העררעז ,ירען א י חר הtי$ט זעלטע . j כע וראיניער קומעז פtי;:ר
נ~ר בעניערקם ,ווי קויין איו די צ;:זהל פן! די ,ירע'ינע ה~נעז בעי:נטיענעז איז
t$הז צווייפעל ירעט איהר מיר ענט " אימגעקימעז ! קריעג ,נענעז די ,רןעוכע ויינעז
פערז~ ,ו עס איו קייז פערבלייד ,י:בןס יי בעפאלענע ויינען אןנצעהויכ ,ייעהרעני
די ,רו~ס ויינעז גע:לינע jלענע jאי Jויינעו נעיי ? Iרע jנעוןינט ,קעז וכעז שריי-
כען כויט דריי ציפערז .נ~נ ' ~ jנדערש איו די געשיכטע מיט די געלעהרטע ,ייעלנע
ח ? Iכע jאלע ,דירד צןפאל t$דער יררדז קרנסט ,וייער כרייט ,יועהרעני דער ס~ל-
ד~ט ה~ם כיט דער ערד מעהר אזיסצןי:נטעjדו איז דtי$ד וכוט ייעכוגער ח;tזפכונב
צוקריגען ויי נעויינןננ .מע Jוו~לט מיר נעקענט איינייעכיען ד~גענע! ,ד I;tם עם
איז וייכטער צו פערזtי,זרנען ~ I$ ~ eר טייועני נעלעהרטע ~וס דרייסוג טייוענד
סtי$וד~טען .יעז יענע )יי נעלעהרטע( נעלוינט מע Jמיט עמטער ,יועלנע מוזעו
נענעכעז ויערעז צי מענער פון וייער שטאנר ,ייוע ~כער קענע Iנtי,זר געצtי,זהלט
:יsנער ייוע ; וינורען אויף דער רנוכנוכנ פוז יעמ העררז ,וונווננוז ויי יוענעז
אינמעכוינקייט כנושטעטיבט נ~ן מנוהר מיי! ננוהו' eטוכג.
"י~ד ו ' I$מיר ד I$ם ו I$ועז !~ ~ וייט אום ויד ניט צו פנורויערע! איז ~
9לtי$נטער ,פון ויעיננו Jמיר יונוונון ניט קעננו Iיייכט הערויסקימעז ,אוז ל ' I;tמיר
קיסען צוריק צו דנור מעלה ,וונולבע די וואפנון הtי$ננון איכנור די וייםנונשאפטען
א פראבע ,וועובע איו נtוזן ניט פנורנונטפנורט בעווtוזרנון ,אזוי שטזנרק ו יינען
די נרינדע ,פין ניידע וייטע! .די בנולעררטנו טענה'ן י ? Iס I$ה lווו קנוכען יי
יואפע! ניט נע'tבטעהן ,רען א מלחמה ה t$ט אויך בנוזנוצע ,אונטעך וועלכנו וי אוו
אוגטערוו I$ךפעז ,אוז אלע בעזעצע בעהערעז צו דער וויםנונש~פט אן jצו יי בע "
"ער~טנו .אייף דעם נונטפנורט דנור ם~לראט ,ד~ם די גנוועצנו ? Iיז רעם ':':וונורר
די כןרינות פוJ וייננון רער שויו יואפעJ ד~ס די ; קעננו! קיין קיים ניט ה:ו:ננוז
ד I$ס יורך ווו ויערנו! !:נורטהיידינtב ; די קנוג יברייכען פן i או! פי! די פעם:כינכע!
~
";,יכער ; פי! כנוריינינט יינורט ים דער א' j כ ; tםען די כעויננורט '~טנודט, די
מיט איי Iויtי,זרט ,דtוזס tי$הז זוו יוtוזוטע! סרינות קענינרייכע! ,סון;ג~רכיע! ,שטע 'jט
אןז ייעבען אויפון ים אזן ז:ריף דער ;;:':יבי בעזזע Jאזיסנעועצס צר אונאריפהנור;ינע
יבנווכע דער קריענ פיחרט מיט ויך~ ,וןי ~ Sננ אןנtי,ז'ידניננע , j נעפ \ t:.ה iען און
ייי נור דייערט אי! ה~ט אייסצרפיהרע! !"ו רנובט או! ויי! מ:tיבט .ארן דאז איו
427 .1 נרך נעשרנםע פין ן:::ד קרכ:נ:ם.
ייעט עד וי ערצעהועז אים עם זtו:ו נרט או'םועהז ,ר 0I):ער יייו ויי ניט :::ר '1
סה~ן קייז נעפאלען .רעד גייסטליכער אוז ~לע ארנדרנע !ענ:::ה איהם נעדאכקמ
או! ה~נע! יוי~דעדה:::וט זייערע בימע , jאי! ~ויי ייי עד ארו אויפגעפ:::ךעךט נע-
"ייער עם קעז מיט אווו פרעל רעכט יי:::רעז פוז ז;ויי פיעוע ,ט:::ה עד געזIי$גם :
נעפעהוע! רז;רף נימ נעטען ; יוען איהר ,מייגע העררע! אן! ואמען ,וועט צוהע-
רען מיט אויפמערקו~מקיימ ,וועמ איהד הערע! ~ יוזזחרע געשינטע ,כיוט ייע-,
פ י עוירכט נוט פערגויינע! מז;ננע אווםכעטך~נטע געיטוכטע, כער עס קעז זי '1
ייען אפיוו וtו 5:וייז אייםגעטך~כט ווי בעיטיקט אוז ייו קובציג"::: .נ '1רועזע ויער-
טער ה:::בען וי ~ '1וע ז;ייעקנעזעצמ און !ייבען געבוינעז !עהר שטיל ,אי! :tיוס
ער ה~מ בעועהז ,או אוע זרינען געייע! שטוו אין וייבע! נעייע! גד"ט צו הע-
רע! ,ה~מ ער ~בבעפאננען ינרט אן אבבענעהכער או! רוהינער שמופע צו ער-
: צעהוען אווי
ב~.1 1 גע' i.:יכטע פיז ו j!;lקינ~ט. 426
וועו מעז ה !; Iס ; I$ד ניט נע- צייטע , j קריעגס-בעפאהךעז ניט שטייגעו .גויק>יכע
! וראוסט וי שרעקויכע ווירקונג פון וי טייןןעושע מערועוישע שיס -בעןןעהר
געווים בעקויבט וער ערפ ינוער פון ויוע טייורעושע ודערקציינ ויין ב עלוי נ ונג
איו ניהנום .צו פערד~בקעו וועוער ערפיבוונג קעו אפיוו וער שוו~נסטער,
אווסבו t;tוע ! i שרעקעברינסטער לייו~ק ועם העודושעסטעו ריטער ד~ם ועבען
צו פערוז\.נקען רועוע ערפונווננ קומט !; Iפט ,מע Jווייס נוט ווי אוז פוז וו~נען ,
די מוטה Iנע און ברז\.ווע העוועו אין מוטען געווכט ~ קווו פוו איינעס ,וועו-
כער איו פיעל>ייכט פוז ועם בווץ פוו וער ק~נ~כע ,וו~ם ער ה t;tט אויין געש~-
סען ,בעפאוען א'ן אונס~כט ,או! רויבט איו איי! אויבענבויק ז\.ייעק ו t;tם ועבע i
נעוענק, וועו איד הונוערטער י~הרעו. ה I$ט פערר Iענט דעם ,ייעוכער ביי
ד t;tס טריינט עס בוי:-ן צו ו I$בעו ,ד I$ס עס פערדריעסט מי:-ן ועהר שט~רק ,ןן !; Iס
ועם נעריף פין א או"ף ה I$ב איז ~ו~ מיאוסער צייט ,ווי אןנזערע t;t ,נגענומעו
וע! t;tבוו I$הל אי:-ן ה I$ב קייז מורא ניט פ ; tר ק\וז נע" ריטער ; יי~כדערענרעז
ד I$ס ~ ביסעלע !3ווןןער און I פ ; tהר ,ה I$ב אי':ן ד I$ד בוט ויעב ועמ געו~כק
בו" ו I$ל כיי סיר ; tווי וייכט קענען ~וועקנעהמעז וו מענ~יכקייט דורך די
די קויננ פוז מייז שווערד מיד בעק~כט או! העודישקייט פון מיי! הז\.כו או i
בערוהמט צו מ~כעז אויף דער נ~נצער בעק~כטער ייעלט .ו !; Iד ו I$ל רער היסעו
ייעז אי':ן ןןעל טייז צועו בווקויך דערנרייכ ו ז, יייל ! פיהךע jטוט מור וןו ער
ורעו איד ו"ן בערוהמטער פ~ר רו פריהערדובע ריסער ,דערפאר "וול איד
ביז ו '=;I$סעהר איז נעפאהר".
דווע ו I$כגע רעוע ה~ט ר il$קוכ I$ט געה~לסעז ןועהרענד רו ~נ ר ערע ה - I$
בעז גענעסען ,אוז ער ה t l$כ ויך פערגעסעז צו נעהסען אייז כוסען אין טוול,
I$כיי I$הי ם~נטש I$ד I$ט איהס פוז צייט צו צייט דעריכ I$הנט ער ז !; Iל עסען,
ו I$כענדונ ,ד~ס ער ייעט נו;זכועס צווט ה~כען צו רעדעז אווו פועו און אווי
ל~נב ןןו ער וועס וועוע! .ויינע צוהערעד הו;זבעז נעדוועדט ,ד I$ס ז.ז ~!,מ ייעל-
געוונרע! פערשtכז.זנד אוז ה I$ס אונער ~ועס כער ה I$ט בעשיינט צו ה I$נע! ~ז !t::
נעקענט רערען ~ווו נוט ,ו t$ל פערלוערען ויין שכו~ ,ווו כאוד ווו ער קומט
צו רעעון ןןעבעז ויין פעךש I$לטעכער ,אונגלוקליכער רוטערשאפט .דער ב"סט-
,ונער ה I$ט איהם נעגעכען רעכס א'ן ~לעס ,יי I$ס ער ה I$ט נעו I$נס ייענעז די
ןןאפעז און ה~ס אוהם פערווכערט ,י I$ס ער שטיטט פ I$ושטענדינ איין טוט
ויי! מוונוננ~ ,כיי I$הו ער אוו אליין ! t::בעלעהרסער.
דו מ I$הלצייס אוו געןןע! צו ענדע ,מעז ה I$ט העי I$כגענומען פון סוש ,און
ר -11' II$ ךועהרענר דו ייורtבחיז אוז יכ~רוט I$רנעס ה I1נען בענר~נט אין t$ררנונג
·t29 .1 בי'ף נע' Cיכטע פין י~ו קיכ I;:ט.
אייסעו בי i אין אןס צו פערשטעהן ,ד t1ס אי'ף ויה! ; יעם ,ר~ס איהר וייט מיינע
אייער רעה ,איו בעביב וי;Iזם איהר ועהס ,ר~ס איך כעויין ניס רי קר~פס פיז
ווילע! ,אייער פערמעבע! אייבבזוה~;טע! .אים I$כער איהר ו;Iזלס פוז יעצט !~
ועהן ,ד;Iזס איך רענק פוז אייך ווי א פ I$טער אוז וןיל איי'ף ביט יכאנע! ווי א
שטיפ-פ;Iזטער ,ייי 5איך אייך ע 9עס טה I$ן ,פיז יו I$ס איך ה~נ שויז זייט אייבינע
צייט נעראבtנ אוז יי I$ס איך ה I$ב ביי מיר נ I$ך פיעל איבער 5ענונב פעסט בע-
שו I$סען .אירר זייט שויז אלע רןיי איז די י~הןעז ,י I$ס איהר קענט אייך וועה-
ועזא בערוף I$רעך א כעשעםטיגובנ ,יועונע ז~ל אייך ,ייע! איהר ויעט וועןען
עוטען ,בריינגען עהרע או! בוצעז .רעןיבער יייל איך מייז פערמעגע! איז פיעך
בויינע ח;קים צוטהיי~ע! ,יריי דערפו! ה I$כ איך בעי~טימט פיר אייך אוז דעם
פיערטען טהייו וועו איך בעהאוטעז פיר מיך אויי! ,אום יערפוז צי ;עכע! אזוי
ואבג ווי נ I$ט וועט וועועז .צונוייך ו;:בעך ןויבש איך ,י I$ס יעיערער פו! אייך,
די יריי וועגעז ,ייעוכע ווע! ער קרינט זיי! טהייו ,ו I$ו בעטרעטע jאייבעם פו i
א יך ווע~ ארוך פ I$רש I$5געז .עם איז בוו אובז איז ש Bאניע! ד I$א ש Bריכוי I$רט,
ריכ-ווערטער ,ןוע;כע זיי- e':.: וועוכעס איו ב I$ך יכיי! מייבונג אזוי וואהר ווי > 5t:ע
כען כ I$ר קורצע בעראנקענש-פריכע ,ןו I$ס זיינע! גע Pוסען פו! ו~בבע או! צייטיגע
"קירכע ,מעער : ערפאהרונבעז .ר I$ס ש 13ריך-וו I$רט ,וועלכעס איך מיי! ,איז
ו' j ו ; I$ "ווער עס ווי; ' :tטייבעז, ווערטער : מיט אברערע "! I$יער קעניג -הויו
יוענרען צו רער קירכע;I ,זיער בעהז אוים'ז מעער אלס Pויפפא! I$ ,רער ייענע,
רעז מעז ז I$גט אוי'ף t:> " :ברעקעל פו! רעס קעביג יעם קעני ב איז ויין הויף i
ווענט שווערער אלס אלע נכארען פיז רעם eריין" ,ר I$ס ו I$נ אי:-ן .יוייל כייז
וואןני t:או! ווי~ע! איו ,ר I$ס איינער פוז אייך ו I$ל ויך אינערבע:ען צו יויסעב-
רען i שאפט ,יער ~נן ערער צ ום האנרע~ אוז רער רריטער צ ום קע.1ינס-ךיעכסט
I$בציקומע! איז הויף איו צי שיוער ,או! ווען אפייו דער Pיייעג פאכט ניט רייך,
מאכט ער ?/כער העלריש אוז בעריהמט .אי! אכס טעג הערים ייעו אי:-ן יערעז פון
אייך הערויסצ I$ה;ען וייז טהיי; אין באארעם בע;ר ,קיינעם ניט נעבענרינ איין
פעניג סעהר ייי רעס אנרערז .ו I;:בט מיר יעצט ,אויב איהר שטיפט איי! מיט סיין
מיר i פעבע! ביט שיידע! ,ו I$ברערן צו פערצעהרען דערפון אווי פיעו יוי ער ייי;
י ינג ,ה I$ב איך בעד I$גט ,כייך יועועז !יו ':':וויסען יו:י$ס צי עריועךנע!, נ 11$ וייבען
א וI איד כי! גדייט ויי! ראטה צ י פ : I$וגע! י:: I$ אי;:ייכענס י I$ב איך געו~נט,
.1 נוי:ן ק'כ I$ט. ד il$ גע' c.:יכטע פןן 428
קtנפיtבעל •39
וען דער ם;tז 5ד~טעכ-שט~כד איו די שיוע ,אין ייע 5כער דער ם~יו~ט ; יועז ~
ערגסטער ק~רנער ייערט ~ פריי-בענ'בער אןז דער פריי-בעכ'נער ~ פערשייענ-
דער ,אןז ייעז עם ו"כעו אייי:ן ד~ אייניבע קארנע ס~ודאסען ,וייכעז ויי וואונ-
פריי-נענינ בעייע i פ~טער איו יכיי i דער ,ווע'יכע מעו קריבט ועt 5כען צי ~!.עו
אינער וי עאםעו איו איו געקומען צו דער מדרגה פיו פערשייעכדינג ,ייעוכע איו
ייעלנער ה~ט קיכעון ,וי~ם ד~רפעז פ;tזןס- מא ,i ביט נזס פיר א פען:ךייראטהעו
ועצעז וווו נ~מען איו וייז שט~כד .ען ה;tי:ט נעה~ט דןיי ויהן ,ייעונע ויינעז אלע
אייסבעיי~קםעז איז וייכעז נעןןען איז רעמ אוטער ,ו;tזס ויי ה;tזנעז ויי:ן נעקעכס
ןןעה 5עז א שטאכד .אויי ייי ער ה t l$כ יעצט ,ייי ען ה Ij:ס געו~בט ,כיס בעקענס
אייעקייארפע! ויי iפערשיוענרערישע כאטיר ,ך Ij:ט ער נעי~ 5t:םעז ויי:ן צי נערוי-
נעז פוז !ייכע מיטלעז ,אים ער ז;tי:ו קענען אויפהערען צי ויין פריי-בעניג אוז
פערי~י~עכועריש כעמ'יי:ן צו eסר'ו זווז פעןמעגען~ ,הז ייעוכען אפילו א פער-
שייעכדען ייי א;עקםאכיען יי~5ס גע'ניןט ייעןען ~ שפ;tזרןאמען מעכש .צי
צזןעק ה~ט ער אןכן אוע רריי איינ'.כ~ו הערייכגערופעז צי ויי:ן איו צי- ויעועi
"מייגע קיבדער ,אום אווי:ן צי ו~נען, : אויי ה~ט צו איכז נעו~נט מען אןז
~I י OI$איי:ן כין אויסען אייער סיבה ,נרויכס מען אייי:ן כ t$ר צו דערס I$הנען
431 ,1 כוד בעשינטע פוו י~ו קינ::ן:ט,
שיף ,איד כיו ף'j:יIנ tז גליקוינעך אריפ'r "איד ביו איו אליקtזנטtז העךריף
כ~ד מילא ,וואן געג~כגעi ךייוע ~כגעקומעו איו געכוא ,איד ביו פו! י::ן:יטעJ
ןועונע tז ס I$לי~ס ו~ניג,i. אי'ף ה I$ב 'גיד פעךז I$ךגס מיט ןן~פעז אוז ~נדעךע
הtי1ט נויטהיג ,או! איד ה I$ב אי! !'3י~מ I$נםע געון~לט העךיינטךעטעו אי! דיענסט,
אי'ף בי! שןי! בעווע! אויף דעם וועג נ '<;:: 11$עקס~בדךיא דע לא ~א,לא ,אלס
איד ה I$ב נורפtזהךע! ,ד I$ס דעך ברויסעך העךצ I$ב פון ~ובtז איו געגtזנגעו נ I$ד
איד בי! בעקומען צך איהם ~'פ ,i פלאנךעס ,אין ה I$ב ךעריבער גנונונדנורט מיי!
אוו איר ה::ן:ב בעדיענם איז די מעהרסםע נוקספעייצי~נעו ,וןנולגע ער ה I$ם בי-3.
ה I$דנ I$ס נרtזפעו נונןעינ~ו אוז די דעם םרידט פן! מtזנט ,איד בי! געוועז בוו
אוז איד ה I$ב עךהtזלטנוז ~ פ I$ה jאינטעך דעם בעךיהינטען הויפט'נ~ jפן Jביא-
דtזלאנ I$דtז ,דינונ I$ךע אורבינtז ,אלס אי'ף ביו אייניננו יצייט בעוונוו איז פל~נדעס,
ידיעה פוז דעם ב~נד ,וועלננון ויין הייוינקייט ,דנור ::אפסס ;:: איו נעקוינעו
!:!.יאום דעד פינפטעך וכר צדיק לבדנה ,ה I$ט ננומאכס מים ויעננוציא אוז ~· ~- S
, ניע! בעגנוו זייעך בייעדנ'ם פיינד ,דנום סערק ,וו:;:ם ויין פל I$טנו ה I$ט צו- ,ו)י;
ועך צייט די גרויס~ךטיגע אינזנוו צי!;עדן ,וועונע איז געי;:ט~ננו! אןנטער דעך
כיעז ה t l$נ הנוךשאפט פר! ויעננוציא ; א טרויעריגער אן! אןנגויקליכער שאדעו !
ערפtזהךע jאלם ויכער ,י I$ס דנור דוךכ ; cווכטיגסםנור י~ jכראז דע איסכךיא
)פן Iע Cטרייד( ,יער נאטיךליכער בדידעד פר! ארנזעד גוטע Jקנונוג ד ! I$פנוליפ:ע,
פנו Jם~;; i וועט עדהאלטעו די ק~מאנדנו איבעך די פעךאייניגטע קריעבס-פאבט
ד~ם או i קריענ, עךצנוהוט פון די שרעקליר גריומע אויםךינטןנבעז צו דיעונוJ
אלנוס ה;tזס טין געטרינובען און געגעכען לוסט אנטהןיל צר נעהינעו איו דיוער
עקם 9עדיצ I$ז ,או! I$בוו~הל אדן ה I$ב ' t:ויו גנוהאט דד ה :! I$כןנג ,דע ט".:.).נ דנום כע-
שטיטטנון צזר I$ג כוו דנוך נוריטטעך נעועגנהייט סיד צי 'כאגנו! פיר א קtזפיטא , j
או Jד I$ס איטאויע ,j ה I$ב אין רtן:ס אלנום איבנורגעל I$וע! איס צו גנוה Jנ~ך
מוו ה~ס ~ווי בעפידרט ,ך I$ם הערר ד !I$בוא! דנו אןסטריא איז ע::ען זtננעקו'כע!
אי! בענוא אוז ה~ט בנווי~לם געהו נ -:; I$כ~?:! eונוס )נע~פעל( אום ויד צו פערא"-
ניבעז סיט דער ווענעצי~ניי;:עו פל~םע ,ןו~ס =~:ך איו ~ענ~).':נ;י י).':';;.נ1הע jאין
עקספעךיצי !, t$ מעצינ~ )מנוסינא( ,קוךי) ,איך בי! ' eויו אי Jייועך ךיהונ 5ינער
כיעהך דורד כיי! בגיק סל; ::יויד 'ניי Iפנורדיע:.סט ,ב Yי;נ.:ניביג j .צן דעם ךאבג פוJ
אי i איך בעךיעבט ה ::t;: ך~;ב ק~ 9יטא jפוז אינפ~נטעךיע ,אזז איז ייוע Jעירj ::::::
יענעס ט t;:ג ,וועובעך איז פיך יי גאנצע קריסטויכע ולע ל ט א iיסבנו:::אלע /אווי
הערויד ,וויי ,נוך ה t;:ט ~וע פעוקער הערזיכנ:גנ יבע jפון ךע i:טנוות ,ב "':!:?cיי
אין. בעויעג'.ג,I ים אווי נעt::כיג ,ד:::םי מ~ן ::ק jויי כים אויפ'I וייכעו סערקעI
•1 נור קיכ I$ט. ד II$ נעשיכטע פו! 430
I$....ס איר וי~~ט ה~בע iליסט וי"ף t$בצונעבע! מוט ןןאפעז ,אום נ t$ט אוז רעם
קעניג צו דיענעז .מייז צייייטער נרורער ה I$ט ויר ערקלערט אווי ווי איר אוי
ער ט:'-ה כעןי~וט כי~כע iא רייוע נ~ר אינדיעז א i:אהין מיטנעהמען זייז נעיר,
- -אוז נ~ '1מיי Iנויינובנ רער קוינסטער פין אונו :tזוע דער יןננסטער
ה I$ט געו~גט ,ד~ם ער ויול ויר איבערגעבעז עבטייעדער צו דער קירכע ~דער
אי Iסאואינאנקא. וועוכעם ער ה~ט ו~ i ,::,נגעדן'נעi ;::,ןידוט':: ויי I צו ענדינעז
ויין יועג ~בגעךעדט או Iיעדערעך הIי$ט ו' '1געוועה?ט וועז אלעם איו 'ו I '::נעווע!
ה~ט מיי! פ I$סעך אונו אומגעאךכיט איז ה :;iט 9יכקטליר ערפולט וייז פעך·~ 9ךע·
ויי! סהיי ,Sייערבעך ה~ט אויסגעמ t::כט,בעז ,עו וי ט יעדע ::: iו iארנו געכענע i
דעו זt: אווי פועו יוי ף'י ~:קע iגעדענקעז ,דךיי טוווענך דוקאטעו אין ג~וך ;
פעטער ה?:ט ?/בניג,קויפט ד~ם נאנצע איינענטהום ,אוו :עם ו~ל ניט הערויםגעהן
הזו:ט די סומע ר~פיר נעצ I$הוט מיט באאךעס געלד. אן i פן! דער פאניילוע,
וכיר ה;~בען אוע רריי אוז איין ט I$ב נענוג/עו ~בשיעו פו! אונוער נוטעו פ - I$
א iוי יןו אי'ף ה I$ב עם נעהא ' טע! פיר אונמעני:ב?יר אידס אויף ויינע טער ,אוI
~ tויי ווענינ נעור ,ה~נ איך איהם אייננעךעדט, אל:בע ' I$הרעז אונעךצול~:זע i
הער I$בנעהמע,I ד:וזס עך ו~ל פון נויין טהייו נ$:ר צוויי טויוענו דוקאטעו
ייייל ר'Iן:ם אינריכע ,ה;:ב א'ר איהם נעז I$נט ,וועט פיר טיר !"ו נענוג ,אוס מיך
אויסצןריכטע jא ל ס ס I$לראט .קןקענדיג אויף מיר ה;tזנען איהס אויך מיינע
';;ווי רIי$ס ער ה?:ס ערה:tזוטען רוקאטע ,i ברודעך יערערער געגענען צו טויוענו
דךיי טויוענד ,רען אווי ב '1I$ פיר סו':ענר רןקאטע jבאארעם נע"ר אייםער
פיעל ז~יו ווערטה געווע Iא נוט ,וועוכעם איו איהם נעבויכעז ,אוז ייעלכעם ער
נ I$ך האלטען פיך ויר אלם נרונד-אוונענטהום. ה I$ט ניט נעיי~וט :פערקוופע I
א~נוער פעטער נענומעז ערם ליעבליםטע! t$ב- מ'ר ה;:נע jפן iאיהס א' iפן i
' Cיער אןו 'ניך ה:בזבען כעבז \ Iט צוז~נעו ,ווו צו נעבעז צי וויםעו פון אונו אווי
אינו אויכבע~ריכט איז אונז נענעבען וייער וענען, ה~בע i "כIןב ; iן i:וןי ויי
םאואינאנקא און דער אנדערער נ .':"t;: ה~בעז יניינע ברידער ~נגערייוט ,איינער
כ~ר כעוויל;א א jiאיך ביז גענז;בנע jנ~ך ",י~ \ tנטע ,יוא' ,ווי איך ה I$נ נעהערס,
נענוא .עם ויינעז שוין יעצט צוויי נ~ '1 ז; ' Cיף איו געווע! פערטינ ~בצינעהן
סיין פ I$טער'ם הויו ,און וייס איך ~::ה פע iל t$וע i און צון \ tכצ'ג ' I$הר וייט
נאבריכט ניט פון מיין פ~סעך ניט ערהאלטען ק" I רעם ך I$ב א'ך קייניכ t;:ל
ה t;:ב ו'י נעשךיעבע! פערשיעדענע נרועף. ניט פר Jמיינע ברירער~ ,כוו~הל איך
קור- וו~ם יכ'ט כיר ה~ט וועהרענך דיעוער ציי:ב ~אםיךט יויל אור איי'ך אי I
צעו רערצעהוען.
'('!J3 נוך ,1 בעשיכטע פי iו~ן קיכאט.
---------------------------------------------------
איך נעועהי ,יייא ונע Jהזזס ואונ~וס פערואונט 'וא בע;עבעבה"ט איינצשרויעסעו ריא
נאבצע סער Pישע פלז:טע אין האפע;; רען ייא ים· סזזלראסע iאןו לאבו-סאלראtכעו
ורעס ויי רז tזזבנרייפעו את אונעזר פלז.tכע האו ::אייף עונJ האבע iעררוארטעט ,ר~ס
ו" ז:בנעוו~רפע iאוא ונורא ראס ויי א;ע הז;.:בע iווך שו rצחאונעכנעפעקעלס אוכ
ו' "1צו רעסע iאייף לאבר ביס הערייב;ז;:ועברינ )!'יז אי Jקאט eף .אזיי נרייס איז בעוועו
ריא וכורא ,וועלכע זיי האבע! נעקרינען פאר איבוער פל,tיtסע ! ~כער ערר היעונל האס
'! tנעררס נעוו,tיtלס ,ביט ציליעכ וער שילר את באכלעסינק"ט !:ןו אינזער ארוכיראל,
נ~ר צוריעב ריא וינר פי iריא קריססעו איו ווייל טtי )t,וויל אןו ל I$זט צו ,ראס וכיר
ז;tיtלען חז:כע jא ריסח וי~ס ;ז;Iז איבו שונייסע .jקורץ ,איסשאל· איו בענאכני> iציר'P
נאך וכארא , iא jאיבועל ;עבע! כאיואריכזז .האט וייבע לייסע הערויפני~לאועו אויף
לאבי ,האס בעפעססינס ערס הערייננ;<.נב פןר האפ;ע אJר האס זיך בע:ןאובiע ריחיב
כיו רזז iכואו איו אוערב צור' .pאייף ריוער רייוע צור' Pא' jצונעבוסעו בעווז:רען ראס
איו נעוועו א ווהו פק רעם כעריהסטעי זעדו יסא j קא e שיף " eרעםא ",יי;Iזס ;"ו
ייויבער בארבא י~כא )באיכאי~סא( .א;" ;אבא" )ריא וו;Iזופוכע( ,ראס הו' Bס-
0יף פןו כעא ;, '3ע האס עס בעויענס \ זייז קזזוכאכראבס איו בעייען רער פייער
שסראהל פוי קריענ ,רער פ;Iזסער פJר ריא סאלראטע , jערר בענויקסער אזי ביעוכאכס
איך קעו בעויענסער Pאפיוכאז ראי אלווארא ער באצא , jונאר Pיו פjו סאנסא קייץ·
א ואך ,וועכנע האס eאסייוכ ,יעו Jריוע עררעגה;jV סיך ניס איינהא;וכ!ע אייך צי
באיבא יאנא איז נעייע i איו בעייז:רעו א Bיעסא .ד) ה .א בע I:אבבענע(. "פיעסאIJ
ארזי ביייואם אjו האט ז"בע שPלאפע jיבעהאבער;tכ אווי אובעונבשו,י:ן ,ראס ריוע,
ארזי באור,יייא ויי האבע; נעזעהע ,jראס ריא ןאב~ i ,,,האס ויך נאך ויי נאכנעי;Iזנס אזי
האס ויך שוי Jבעיו;Iזוס א"בPלאעונjר ,האבע! אלע אייף א"ן מאל בעואוע iנעהו ריא
יורערס ,האבעז וייער Pאוכאבראבס ,ועיונעי איו נעשסאבע jאויף רעם ;ויפ-בערס
אjר זיי נעהיים\ןן שנעל vר צו ריערןו ,אננענוטסז ניי ,קא Bאןר האבע ; איהם
פןו פ;Iזרר I1ר I:הייל צום באנס צו רער אבעדרער, א' r פןר ייארפען צו אב בעהייבעJ
אויי צוסוא Bס ,ראס קיים איז ער פ;Iזראיבעינענאבנען איהם אןו האבען הינסער, j
ריא םייכט בעייעI איו ראס - יעינ א' jריא העל tt נשוכה איו ו'r רעם וכאסס-ביים
סיר האבעז ויך ציןיקבדו איהם. צי האס ו" איו זייעי נענ!ע P
בריוואס 'יט rפז ו'
-האס עס1 ערם קיסעיינעז יאהר 1573 - אr Pעהרס אזי ק~נס:tואכסיכ~ Bעל אזי
' IIבV אוועבנערנוכען וכיניס, בעזיענס האס ר~j ~ j ראס ערפזtהרען, רזזיסעj
וכרינה פןר 'וא סערקעז ,ור],ובע וכלו" האכהנם האס פיר איהם איינכערנכ:ז1ז\ ,ן~
חאס רייך ערם נוו סיל· ,ה~סירא ,ערם ניייזאמסםע iאiי העל"שעסט !Vס~ערסp
•n. o. 2S
ב~.1 1 ·-:כ;~. i נ i: ~ - j'l ;:;'";:):יענ ·j32
אך! פרעכהייט !יינעז געכר~- שט};''i $ יענעם ט:tזג ,איז וועוכע! רער טערק"=-עך
רעז רי - כעז געוו~רעז ,א ךז וךעלכער ה~ט ~!וי פיעלע גליקליך געמ~כט
רי , אי! של \ tנט !יינע! בעןוע! גי,קליכער ווי גע~א 5ע i וועלכע !יינע: ק"'יסטע ,j
ג tעךרעז רער איינצינער אוננליקליכער ,רעז -ביז איך ךרעלכע ה:tזבע! געזיעגט
זוף אויםצוררוקעז - tודנשט:tזט רער ה~פנךנג ,וועלכע אוף ה~כ גערארפט ה~בעז
צו פעררועבע! זז '~ופם-קרווז ,ה~ב איך מיך - ךרי רו רוויכער פלעגען ז~געז
רענט און פים גע- גע::ךנעז רעם ~נענר פיז ייזען רערליכעז נ~/ג 'ניט יו
: ז.זזוי געיךעז אוז יערפוז מעשה די קויטעז ,און א וז שמורט
1,
~ ירייםטער און יכזו/רוגער זעע-רוו- I קעניג פ ון ~וז , t:tר I "על אוטי;~ tלו
כער ,ה~ט ~זיי ~נבעגריפעז ר~ם יוי~ט"':':יף פר' Jנאוטא ,ר~ם עם !יינעז נIיSר
איבערבעב ליבען יערין נ~ר רריי ריטער אוז אויף ייזע ' Cרוער פערוואונרעט .ר~ם
הויפט-ש י ף פו rכו~ז ~נררע~ ,איז וועלבעז איך כיו געג~נבע Iמיט מייו ק~מפ~ -
איך ה I$ב געטה~ j הו'וף ; ניע ,ה~ט בעאייוט רעם מ~לטרעז" Cע Jהיי>::טt -ף :.:,צו
ייtודס עס איו ביי ריזער געלעגנהייט געייעז מיי jשךלריגקייט צך טה~ז אוו ביז
הערויפגעי;! tפרינבעז אויף ד~ס שיף פון רעם שונא ,וועככעס ה~ט זיך I$בער דעם
זעלבינען אויבענבליק~ ,כגעריסען פון רעמ שיף ,צו ווערבעז ער איז געווען גע-
אוז נ~בנע:ר i i ה~בען כייר ניט געקיענט סtודודאטע I קל~י:כערט ,אזוי ר~ם 'נייגע
~זךי ה~ב איך סיף געפונען צוךישעז יי שונאים ,בעגען וועלכע איך ה~ב מיך גיט
ל~נג בעקענט וועהרע .jבעדעקט יכיט וואונרעז ה~ט מעז יכיף בענומעז ,אוז ווי אייך
אוט tיל::ז :.:רז::ינ~לם בערע- 'ניינע העורן' ,ניז געיייס "'ז נ ! Jק~נט ,ך~ט 'ין רער
איך בי Jיערינער נעבויכען איו זייו 'כז::נט אוז איך בין i טעט 'ניט ויינע ' Cיפעז
אונטער ז::ווי פיע 5ע פרעהליכע געךןען רער איינציבער טרו Iעריבער אוז דער איינ-
ציבער ,וועלנער איז בענןיכען בעוו I$רען ~יס בעפ~נגענער אי :דער צייט וו~ס ~זוי
דע Jניט וועביבער ~לס פי::צעה jטןיזענד קר יסטע ן, פריי i פיע 5ע ויינע Jבעוי '" I$עז
ווע~כע זיינען געזעסען אויף רי רו רער-בענק פוז רער טערקי' Cער פ ל~טע ויינעו
אין ייזעז ט~ב ער לעזט געוו~רען פון שקואפעריי .סע! ה~ט 'ניך ~ךןעקגעפיהרט
סעי,מ ה~ט מיי! העררז פיר t$ן ב~ך ק~נסט ), tלז:$::::כיטנ וואו יער סילטזi ::
~רמ יראל בע'כז.זבט ,יוייל עד ט:;:ה ויך !עהר נוט געה~ 5טען אין 'נוחמה אוז ~לס
בעווייו פון !ייו העלרי'j Cוייט ה~ט ער מיטגעבר~כט רי פ::זהו פון מאלטא,
ב:;:י איך 'ניך בעפיבע! אין באייא- אי! רעמ קוסעכדיבעו י~הר ,כע'נליך איו ,1572
רוב~ I::\ ,לס רודעו"קבעכט אויף רעמ שיף פין די ררוו לאנטערנע (*,ס ר I$ה I$נ
זרא דן" לאנ::::רננ:ס ז"ני~ן נ::ןןי~ן t1ציינ'~ן ו::ין רעם חןו 9ט:rיף Cיי רער V~ Cיטב.. (*
רl3. .1 בעשינטע פוז ר~ p iינ~ט .נוך
םעסטו נ ,כ ןעולכער טןע ה ( I,ט ביט צונעשיסט קיי iפערשטערסוננ ,וועז ויא איו ~בבוז
וייער א"נענעס נריפעו נעיו~רע iפןו ~וא אובנעחייעערר צזtהו ענטשל~סענע פייבר אr
לאנר 1ט ( tבכע ר! tנענjע ה:;::נעז נעבוייבט ,אןו פןו ריוער ט"ניננ ב' Jאיך אייו ,רI$ס
רער היטעו הז:ט אויס נעוז:ברערער בבארע א;ונוטקייט צו שפאביעו צןנעו ( I,וז,v
דאס ריוע טערעררנרוב ,ועולכע איו נעועוו פור 'םס בייועס און שעגרליכע סהאטעו
ו~ו צעישסערס יועיע ;, ,יוער האלו אןו שיואס ,יי})וכער האס פערשי'ננען א;ו איז
ויך אייננעווינjע אוע איגרןת פה רעי נאצי~ז ,יועובע טע Jהאס צו קיי jאנערח צוןעק •
פעישוועכערס ,אלס צי בעהאוסט iר I$ס אנרענPען ,ראס רער ויעני"כער קארו רער
'::עויעבס ,אווי רויא ער ון~וס ריוע, I Jןיפע Jשטייבעי אס' I$ פינפטעך ה~ט ריועס כעסם
~נער ריא טער Pע; ה~נע :ויא נענאגנע, j "'יא פשססיבנ איז טאקי פערו:;::רעj
נעטיוט אי' Jבעהטע jטריט ביי סריס ,אןו ריא סאו,אטעז ,ןיעלנט האבעז זיא בעועצט,
ה:;::נען ויך Cערטהיירינס טיט אוא טוסה אה א ווי הע'ריש .ר~ס א' jצויי"אדיצוראנציכ
הי' Oט" שטורטע jויינע Jנעטוידטעט נעייז:רעז פינף אןר צוואנצינ טויוטבר פייבר .נז:י רריי
היביעיט טאו ויינען כענ,ינע jלענע jאוס Jעפאבנעכע אח איכסעי רי ו]ו איו ביס בען1r.ז קיjי
טען פערשט;נהזן יייא עררפי; PעI בעווע! פערוואוברעט ,אןו אייבצינער ,ויז;ס איו כיט
העלריש יערעיער האם פעיטהיירינם ויי! aלא .Yאייסעי ערס האס טע i ~ Jנעהאם
צו פערטהיידיכע jא Pכיינעם טולז:ס ~רעי סהורם ,יועלכעי איו נעלענע iאיז ט'טעז
האפע Jאןו א'ו נעשטאכע iאינטעי ערם ~ח'.\.פענ פה רז i :ובא iצאנ:;::כןערא ,א ווא-
וענצינישע -Iאדעוסא; או Jא כער'הטטעי סז:לראט .איכטעי ריא נעפאנגעבע הזt.ם ::.
ן' jנעפינע JרזO icעוי B I$וערס P:;::אררערז ,:רער ~ Dטאניאנtכ פןו נז:לעסא ,ייע)כעי
האט נז:כרעם יויא עי הזcט ויך פן;יטהיירינט ט'ט אלע טענלינ Pייטע iאו יי פיעל ויך
נעכוטע iצום iרער~ןע רעם שז:ער , iרז:ס ער איו אייף רעם ויענ נאן סאנסtכאנסינז D:עי
פןו רעי קאט ( tבר,Iיtט ערי אוי, עינערניס, פק כעשtנ~רבןע כע~אננענער אלס
םעסםוננ ,נאנייז :צעי':עלל~ I~ 'iארעוטא iפןו טיכא! ,א נרויסער אינושעניעי אןו
אי~ז'עי ,יא אלס כע~אבנעכעי. כעייארע i העויישער קריענס"מ'הרעי ,איו נ~כןט~ j
'גום ט~ ';"\,10 ועהר פ'עלע יויכ ' Cנע בעיעו ; בעטוירטעטע איו כיירע טיםעי ויינע i
ניייב Sיעו Dאנאנא ר~יי~ ,א ייטער פק רעם הייכיגע iיאהא iאjו ועהר ~ רlוי:-כ
טוטהינעי טןז ,cיייא ער האט עס כעוויעזע iרויך i"lאיננעי'עהב לי כע נ 1טם pיים צי
צו נעיי j31 איו '1:9 איכ i:רה .אי'" י t$ אנררעא ביא j בעריהטטןע ערם כ~וערי, ו'r
כ ערייעjרc ,ז" Dעי ייאז עיט~יערט נעיואיע jפזו איינ'ני~ אראב ', Vאי; וועלבע ' :1
Jעישי גוPהר צו יעסש ני~r ריא פעססןככ א rשוr ןiט lעס ויר פ~טרןיט, ח~ט
L
גשעיכסע פין רtכ i :קיכ~ס .מר ,1 (ן L
אויס' j אי! רער ויעלס ,צונענ יסע iאלע ו"נע ח~Eכנוננען וריערער חערויEכצושסייגעj
רי זער ::יארjע ח~ס ערם נךייס"סווס! ;(.:ועהך געקך ענקס אק סיס רער נע- סהר~;,
ח < t,ס ער בעי; tו~סען פריעיען סיס ריא ],.'-נעיו הוי ו. פjו ו'r ועהנלינעך ניסךעק"ס
א'ן רעם סעהך יויא ע.ד העךויסבע Pי Pס נאז ערם אויף ג"י ( tכעך ,וועונע האכעj
און ריא פעססוננ ביי :כוניס, איו עך בעפאלע jנ~לעס~ , 1574 Pוסערינ1ו. iךח~'
ייעכנע יז:ן כ j!:.(Iה.:Iזס נ!;זר נעח.:Iזלסע iא ' jסיסע Jכויע ן.
בז אי ,בעזעסע jאויף יער אלעס האט ~ Dסיךס 'א" jרעך גייס יו~ס ראס
ווענינססענס נים פיך לייייי רועדרכ < t.נ Pז<ח I"P Jשים אייסןינם כעפיייס גן יוערע , j
בעלר ,ווייל איך ב' jבע עוז ענסשל!;זסזע ס' rפ~םער פי Jסיי 1אינבל' pניס צו סעלרען·
ל~ v;.םא אי Jירא פעססוננ ן"כjע איינכעניסjנ :בע~~ I$רען פו Jריא סעי:;. Pנ יועלנע ןיינע i
סאן רעבעומעסינע סאלך < t.טען אין סיס סעהר אלס 75.000 ר~ך t::ען נעויגנע jסיט
אק ויי ה~בען כיי וייו בעהאם אjו < t.נעדךע ~פך' pאנישע ןעלנעך, טוךינעז 400.000
ר~ס בא;~ז',C ~ןוי פ יעל Pךיענס"כע·,עוהר או iפ~רךאםה אjו נעםיהרס סיס ויר אזא
,יי יי~לםע iכ~לעסא אוז ייא פעססונב סים ו"ערע העכר אזי סים רעם אויפכעיי~ך-
נ~לעטא ,יועלכע סע Jהאם ביז אחער E:ענעם באךנ ערר נע Pענס פער' Cיסiג./
איו נעפאלjע ריא עךססע ,ר!;זר ניס רו~ר ;עהאלטע Jסיר איבסעכני ,גו בעויעבע!,
ריא שולר ק !:ריא פערסהיירינעך ,ייעלכע ה~בע; פיעל ס' lהך בעיייזען ייאונרעררארע
חעליישקיים ; I;tבעך ריא Dרא Pס' Pה~ס בע וויעזען ,וייא לייכם סען .:; Pנ א· ייזעJ
ועוחךענר אנעררסייאו נעםינס ויע; רעi זאסרינע ,ואנר סאבען ליי;":נר I$בענס ;
הז::פע jריא טערקע~ בעק;:נכ סיעף, ש Sאנעj אייניבע ווע :סjע בךז:בס <\נ יואסעך,
סאבע r1/( Jוי חויר .יז\~ ריר") אייפכעלעבסע זאסרזעP בע Pענט ',ייערע אויפשיסונבען
יער פעסםוננ אק רtכ:ס ויי ה~בעj אr ייא סויינע; ו" ה\<בען הערינערנשעם'עבען
פזי אויבע; חערז:נ ויי נע Pענס איבערש Bר"סען ,אזי רורר ריזעס א'ן פיר ריא באריז~ i
נעווש ~בכ \lשניסןע יערע סענל,כקייס זייו צו פערtנחייייבען .פיעוע חאכע jנעיע נPט,
ראס אוכוערע הזcבע jוי ,ניס נען~וס אייני;:ליעכען א' jנ~ לעםא וזtנעדjר ויך ש t:עלiנ i
נעבע! יעם פייכר אויף רעם ואבריבבס" ז:ר t::א' jרעם פרייע; פעלר ; ז:בער אוו' Pענע j
נאר אורסחיילען אזעלכע ,וועלנע זייגעו ':יס נעייעז רערגיי אי iפערי~סעהע iנ~יביי Cט
r.י! ערר ואך iער iא ווי ןןיא א' iכ~ועסא אזי א' jיער !:ע!כסיננ ייאגען זיך נעפונעJ
:כ'ים ויעבע iסויוענר סא , jוויא אןיי 'יזtוס אוא הייפעונ :סעבשע , :יויא העורייC
ויי וו~ל Cע iנעישי ,ויך נעקעכס ש:בעו Jiן נעבע Jרער אונעצחוינער סהנח פזו איהרע
,ייגי א rער-ב יירtיש IIעלר? אני ןויא I1ו '1ח~ם איבערהן'Bס דך בע Pעכס ה~לסiגtc 7
'37 :פוף . 1 ק·נ~ . t: בעשינסע פוז ד~ז
נעזעהעו איו קזt.נסט ( t.נטינ~ eעל ; איף ה~:פ ~:פעד ניט נעה ( t.ט קייז בעלענענהי'tכ איהם
צו פערבעז ,ויא וייז רייוע ה~ט איהם ~:פנעב ( tלטעו.,
•( t.לזא קעז איר עס איי'ף ז~ב lI'iJ:ה ( tט נעז ( tנט רעד דיטער . ,ער jדי:ער ד~ז
פערדא איו טייו רנ1ורעד און לע:פט יעצט אין אונזער יטט ( t.דט נל,קלי'ף אוז ר"ף ,עד
איז פעדהייר( t.טהעט ארז איו שי! ~ פ~טער פון דירי קיברער".
.tז .ר (t.נ,· Pט~נ ה < tט בעענטפערtכ ערד שPל ( t.ף" ,וו < tס ער ה~ט טיט איהם
נעסה t$ו .tזז~ נדיסעז חסר 1רען אי'ף נלוי:פ ניט ,ד ( Dtעס כיט ~ נדעסעערס I.,יק איז
דער ועולם וויא ועוז סעז קרינט דיא פערל~ערבע פדייה"ם וויערער צוריק".
הI$ט פעדפ~סtנu , "אי'ף קעו אריד ריא ס~נעטע ,רעולכע מיין :פרודעד ה ( tט
נעו~נמ ערד דיטעד.
IIאלו ( tבגעט איף אייר ויא אברו פ~רגוו~בען II,ח t$ט נעז:tדנט רעד ש pל~ף" ,רןע
JI איחד וועט י~ס בגעסער קעבעז אלס איף.
ח~ט נעעבטפעדט רעד דיטעד; .י:tדס נעדיכט אויף רי נ I$לעט~ AI "ועחר נעדן,
יייו בעועון וויא פ I$לנtב:
...
L
ביד .1 נעי:':יכטע פיו ך~ז קיכ~tכ. 436
אין ייע~כע ה I;tבע iויד ~נגעב~טען איהם איז .vנרינייבע קלייערך צי בריינגע jאיז
ט~ב~רק~ t; Iקוייכער ה~!בען ,יועוכען רי בעכועורע בעויעעז א.ויף יענעם ברענ ,וואו
~רז)וענ-פישרעיי ~ .נשטtי;tכ רעם ה~בעו ויי אוחם -נז;I ויד מיט v ויי בעשעפטינעז
איז ה Ii$נען איהם נעוםז)כס צום ק~מ~נר~נס פוו רער טועקי - ק~e נעשניטען רעם
שרע פ~,טע ,וועוכער ה t l$כ אייף ויי :נ.עוייוע! רי ךיכטינקיים פין רעם ש eז);יי~עו
ש!פריכ~ו~רס :ויעז ~פילי רי פערדעהtכעריי איו ~ננענעהם ,איו ד I$ר רער פער-
• עמו ז,tזגט~ ,ו ר.ער גענער~ו ח~ט רי ,יועלכע ר< ttנען איהם דעטהעך פעדה~סtכ,
בעבראכט רי מתנה ,כע~ועו אוי!נהעננעז ,רעדפא-ך ~ו\ ויי jך~בעו איחם רעם נע-
פ~בנענעם ביט נענר~כtכ וענערינעדהייר .
"אןבםעד די קדיסטעז ,וועונע זייבען איז רעך פעסטינב כעפאננע! בע~ו I;tרע!,
ה~ס ויד א.ויד בע!)ונעז ~ נעוויסרע ד~ן eערר,tז םיו ~נואילאר ,פוז או ~רס ,ערגעיו
עד איז געי~סאנעו א~ס פ~ה אין אנדא~וויעז ,יועלכעו אור קעו מיד ניט עךא.ינעך!.
בעבt-כרע;ען אין דיענסט ,ער איו נעווע! ~ העודישער ס~ודאו:כ ~ ,פערשסע;די-
נען מאו איו א בוסרע ריגטעך ,איד ה~ג סיד ~ו איהם ךע-דכ~iד;ס ,יוייו רער
צופ~ו ח I$ .ס אווי נעפיהךט ,ד I$ס ער איז געקועמז אויף אונוער שיף. ,ד I$ט סיט מיר
נעריענס ארנסער אי יו העןרו אוו איז נעועסעז אויף דעך ועונינעך ךידוע-כאנק.
איידעד סין ה I$נען הערייסבעציינעז פוו יענעם חt.זפעו ה~ט דיעוער דיטען פער-
פ~ט ז) ן~ !::נעריכטע אויף דעד ~רט ררי טעז שריינס שנחים אויף טצנרת ,אייז
איד רריל אייד פ I$רו~- נעריכס אויף נ ' I$ועטtז איז ר I$ס ~נרועע אייף רי פעסטיננ,
נעז ,יוייל איר סעו ויי אריםררעביג אוז איר גוריב ,או ויי וןעועו פעדש \ t:פעו מעהך
פעיבעכינעו t:iלם ו t:iננרדיילע".
Bערד~ פרו ר!I$ "tזויי נtזל ,ויי דרע ש Pל:tזף ה I$ט ~נכערופע! רעם כ I$מעו
~גואיוtזר ,ח I$ט ר~ז eעדךj:Iז ויינע נענלייטרע ~ננע pוקט ,איו אכע רןיי ה I$נען צו-
נע'אכט; איו אלם דרע שקו~ף ה~ נעוו I$וט בעהמעו פ~רו I$געו רי סאנעסע )ך~ס
"אייךער איהר נעהט ווייסער ,ונייו העדר, נעריכס( ,ה I$ס אייגער פוו ויי נעו~נtכ:
נעט איר אייר איהר ז I$וס מיך ו I:$נעו ,וי I$ם איז נעיי~ערז פיז רעמ רj:Iזו .eעדן~
דעך!ב'מהגט" 1 פיו ~ניאילאר ,ןועלבעז איהר
"אלעם יי I$ס איר Pע! אווד פון איהם עךצעהלעז" ,ה I$ס געענספערט רעך
י~חר ,ררעלכע ער חIי$ט צר נע- 2 שiכו~ף" ,איו ,רIי$ס ער איו נ I$ד רעם פערוויף פוו
ונ~כט איז ;כ Ii$נםטtזנטינ eI$עו ,פעדקויירעט אלם אז אךנ~ן.רט~ ,יועקגעל!I$גען סיס
הערריםJ איך וויים ווירקליף ניט ,אויב ער איז דרע~ו גליקליד א בריביי;:ע Iינ ·11i$'S
זיוול איו' ':הj:Iזנ איו ~ י~jןך ~ךום םער רניבעו וויעדרע I$נער אי'ף קע iעם בווי בעז,
439 ,1 נעי~'כtנע פר' ראז tויכאט ,ביר
V
אוטןיסם אןי ופיחעי אייסגעוכצם נעוי ןןגו
ייא ס~נעסןע זיינען בישPזtשערינ נעפע' Vו בעייאדע iאה רעד ·:נקל.tזף ח.tזס
ויי נעפריס סיס ערד נ ( t.רנינס ,ויעלנע ער ח:cזס נעקרינען פזר זיי jסיס -נעפאנבענעס.
r
רןא ח~ס ער ייייסער נענו Cע iעדעגחלןע ו' בעשינסע אויי :
~" tלס נ I$עיtבא אןו ריא פעססינב זייגעו שרין יעצס בעיוע Jבעפא,ען ,חזי:כע\
סעך Pעו נעבענ\וו tז נעפעחל נז<לעסtז חעררבטערצררייסען ביזן נדונר ; ריא ירא
נעוןעו נ~ךבישם שוr איו עס רtזס צישס~כר, אוא אז ;עיינוi פעסםיננ א'ו שוין
ארם ב'tב צו פערשייעברע jצר פיעל צ"tב אי Jאדנ"ט ,חזי:כנוז ז'י חעדוכסעךצוךייסנו •j
נעניג נעווע1 ס'בע א'י ביtב j"P רר" ערטעי~ ,נער ייער pא'j אוב.כעדנעבךזי:נעו ירא
פיך ריא שיי~נסטע ז נעהא'םעi וועכנע רכ j1חזי:ם צי צערשסעןו ר'א tז'ט ]Iסו'עןו,
ראנענע 1זייב עו ר'א איבעדנעבליעבענע ב"ע סיינודן ,ייעלבע פראtב rחזttב אויפ;עכייtב,
ליכ"ס צרש Dרובנע jנערו~ערז ,ריא פל~סע חז C :זיך עברלי'ו סיס זיעב אי Jסיייאוסף
ציךיקנע Pעחךס א' jק~בסט~בסינ~ eבע איז בזtך אייבינע ס~נאו:ע iאיז נעשס~ךכ iV
סיין הערך על אוסשאל" ייעלבען ריא סעדPעז ה~בעז ~ננעריפע" 1איסי ,'t< ;:פאר
ווי'ל עס איז ביי ריא סער Pע jא דכ::יסרII , ר~ס הייסס "רנוד Pךעציבעד סU ,סאP
:; aזור; ;: ריא סנו'יח פ' t jז זי:רער ריא חסרובוח בזי':ו ציב\זעסננוס ס~רע צי נעבעJ
ןער וו'ר Pליבנו פאסיגינוז בעסנו Iויינע iביי זיי רזי :בזtך E.ינוד ,יעוכבע ש Cאס JVפזר רער
~סזי:סאגישנוד ) pן:ניבלינ J.ר( פאסיגיע ,ז~נסם ןןעךiנ jריא סערקע! ז:בכעריפ;':ן טיס א
בי""בז:זכעו פןר א "' pע 3,:aרלינע iפנוחלנוד ~\רער פiי ע Dעס א נייססינעד איינענ:כהיס"
רעם גרייסטו סילטא Jגערינוכט Dעדצנ;הן ריוער קרעצינער ס ;tןסד ה~ t: P
גינ ייט,
~;דך אלס דועררקנעכס אד '1.ד איו ן'ן~' נעןעו אינ!'.ד פיעד אiי ררייסיכ 'ז:הר אלם
ילס ער ה~ם אן'ס האס צו א tכעי ,Pיועלכער ה~ס אזהם או'יג .עדר ריעררב~נp
.'"'11
וI
ק~eילעפ ~.
I1תr:Ifעזננו Iכין יעם שקלספיס ע.ננו'נחעת
~א" ~ווי איו עם סיר אייך ב.סקאנם ",האם נעז~בט ערר ש; Pאף. "עבעI
~' ס נעדיכס אוי ף ריא פעסו:::ונב ",הא t:געו~נ t:דעד ריטעד" ,לויטעם ~זיי :
~
4.11 •1 'שעינסע פת ר~P Iיבאס .כוך
ו"צי שסערסישע ~רכייס ,אוי ויי איו ועהר שווער ו"ער פר'יהייס ~ן נעכרויבם
\\יעערר צי רערכר"כען ,ווייו ויי נעחערען צר ערו געסייברע אjו ה I$נע! כיס "! P
.iIעשtב·זכסןע העררן ,סיס י'עלכען ויי ~ fלען ~' pנען אינסערה~נרלעז יעוגען fייער לער
,','.ע יןער אפיוי ו" זזcלען ו' rא rשסאבי עס צי שאפע •jא' jריוע "כעערר U ,י'יא
געו~tכ.נ ,ש' Pוע א'י':ן Bריייאס-ל"ס וייערע ש Pל אפען .איני~רהיי:נס ייע iו" ערןן ( t.רסזע
'Iעיר איי:כלעוזג,כ י'ייו '1ייעירש ר~רס ויכער ~נ;עחיס ביו ויעיר לע רבעלר Pדסם.
אייד ריא ש Pלאפזע פJו רונם Pענינ בונחע Jניס סיtב ריא ~בעררע \צ עדר ~רנ"ס,
יעון עס! ערייארסונtכ ו"ונר לערגונלך ,ס"רען וייער וונרגעלך נלווכס 'אנג ארםונ! -
א' jאוא פ , t.tשיקס עס! ו'י סיס ךיא אנעדרע נ\<ך ח~ל ,rיי~ס ר~ס איו א שיור I.עד
ארניים ,אים ו" וזcעון שtי ( tר Pעי צי tבי'יבען סיtב כריעף סען ו~ל ז" שיקע iבעוי.
איד ה~נ געהונרס צו רונר צ~nל פןו דא ,יי~ס ו"נונן גונייונ~ iים אי'םלעוונ ; JערJ
נעייע! א חי' Bםrנאן ,ה~ס סיר ביס נונ- איו בr אויי רויא עס; ה~ס נונויאיסס ,ראס
ה I$לפונ~ ,יי~ס איך האג פערויכונרס .או איך נין אין גאבצונ! ~הן פערסעגע Iאזי אהJ
סיסלונן -סען ה;:זס וכיך רזזך ב \lוונצס אנוסער רא צאהל ~י iריא ערעיל"ס איז
עס;האס סיר נונר ונ כעבס אייף fייונך אייסלעויב., ה~ t:: יונבע t 3נרוז:נע , jייז:ס סע!
זtגבעסה~ן Pייסע •jז:בונר סונהר צוס צייכ ,U/ךזcס עסן ערייארסונס ס" jאי'םלעון:נ
אלס סיך רערסיס צן ניברונ ; Jא~ אויי ח~כ איד נעלעבס א rריוען "ב " \tי איימ',
"ייכע); Jיס סיס פיעוע ריסער אjו אברערע פ t$רכעiרעס ל"סע ,ייאס סען ה (; tס ער·
יוארסעס וייער וערגעלר.
I$בייז:הל אנוו הז:בונ Jיעצס אפס ,עסP Jע iוז<בען כסעtב שסעבךיב ,בעPויעלס
הןננער אjו סאננונל םוי ס ייי רער ,פןו ערסםייענןע ח t$ס ר~ס אלעס איבו אווי פיעל
ניס נע ~Iסג:רצס .יייא צו~י Iעהן אןו צן הערןע יעערן אייגעננל •P,סיס ייאס פיר א
עס איו ניס םערגאככןע ברייזאמ pייס ס' rהונרר הז:ס בעהאנעדלס ,יא Pריססjע.
ק' rאוו Jס~ב .אן וvולכונ iער ה~ס ביס בונל~זען העננען ,שסעכ!ע ~ערר ~ב' I:ניייען
ריא אויעח רעם ז:ערר יענעס .אוי \<םם ו I$נ ( t.ר ז:ה ~ Jשיס איר jאך ,אה Jא פארייאס,
הז:נען אייגנעוונהVז ,או ער סהיס עס נאר ,ווייל עס ר'.\.ב Ptונ jאל'r או'י ,ראס ריא
ערר סערערר פןו עסנשVז .אrי אייבצינער יטםאכישונר r צו ו' פערבבינעj מזיזכס איהם
ייעער! ; סיס איחם פערסיב צו בעייאיסtב חז:-ס ם~,דאס .א בעיייסער סא~ןיעדך~.
ער Jז:גיי I$חל 'יו'1ר ,ב~tה אים ויר צי בעפרייען .שי' jא יבםער בעב יעסן אייבינע ו ( tנען.
יעילכע עס Jורעס א rא)זשיעי הז:נ!ע ,אנב צי נערענ Pע , jח~ס ה~סא iאבא איהם
דאו pיינס~ ,בים בעל~וiע בעבע jא~ילו אrי pלא , Bער הז:ס א'הם צים סזtל ניס
רע יעוIנ רDt$ סורא בעה~ם, '~r אזי ד~ך ה (; Iבע jטיר בעו~בס קיז רכ~נ יי~רס ;
•1 בשעיכטע פין ר · P jl$כאט .כ ,י ך 410
t.(Bטש~ ,ננערכזעס ערם טערקש-ע iנוויכען אזו אורענבעיי~רפען ירא אסובה (t. נענעכעi
פזו ויינע עלסערן ,ארם פןר ויי Jשרבא צו קענש ואכע בעהrבע •iער איו בעיעו iאור
חעליש' .יז:ס ער איו זtה jריא נעירוינע סיסלען ,ריויו יערוכע ירא ליעכויננע פרז
ערם סולסאו שסיינען אז ואננ ,בעיי I$רש קענינ פןר אלושיער אזי ש Bעטעו בריר"ס
ארסיואל אזו חI$ס ארי'י אוא iז אוס פעררכעס iרעם רריסע iעחרענ'זtרט אין ערם
סערקי'Cעז Pענינרייך .ער איו נעיועו א נעניוסיבער פJו Pאל.tי'כויא אןר איו נעיועt.( J
נרסער ,ויס ל,נע ו עסנש .יעולכער ה~ס ויינע ·~,,לאפע - iער האס נעהאס רר"'
סריועגי -ועחר סעבש'יך נעחאנרע לס .ייוע ו"נעז אלע ,לירט א Bינקס פןז ויז
נרןיס-םרלסא iאי iזרא רענענאסעi ציואח .פערסהיילס נעייזזרע iציירשע iערם
)שםיסרים( ,ריעלכע חאגעו אןכסער איהם נעויענ ; t:רע iרער נרריס-סילסא Jיר::יעס
יערע iפזו ויינע ארבסערסהזי:נVז אזי נעחסס א בלייכע ; הלמ סיס יעכעס'ס אינערנ-ע
סיו איו נר I:.tרע אייסנ;ו Pרמע jהערייכצרפאלע jצר א ייעכעציאבי:עען נליעבענע קיברער.
רעכענאס ,ייעלכע 1על ארסשאל ,חזtס אוס שיפס-ירננ נעפאכנען אזי אורי פיעל כי~-
שעצס ,ס~~ ,ער הזזס איחם בעהאנערלס בעסער יייא אלע ויינע לייסע ; ער איו
אנער נעייזי:רע jא")ער פה ירא נרןיואסססע רענעכאסןע ,יי~ס עסן ח I$ס ייען נעי\גיהע •j
ענרליך וז:נאר אr ועחר וייך אין ער הז:ס נעח"סען האסא Jאנ < tאזו איו נעייזtרע i
איהם פעוננינט jסיס סיס אייכינערסא Cעi אייו בי! נעייארען קענינ פק אלו'Cיע~.
r
ניס ::,ני(;!לר;נפ ןריעערר א סאל פריי רצ ו' • ייע iאפי;י עס ו ; I$ןע סיר ניס נעלינבעi
וערר ורי'ס פיע;ע ידכם,ע; B .ד~יע pםןט אזי aלאנעז ; אוו ~ ויי ה t$ב איך ריוjט
ח I;tפכנר,נ ס'r א יינענב P',נעסראנס פJו כייע aלעכער ,ןועלנע ה~בען אייפנעח~לסiע
הז:ב איך פערסר'עבע! ריא יציס 1ויא איז נעייע! ,סיט ערם רויא שייאך אק ')"1
((;!ינאב) את אין יעילנע!
איו רעב נעפעננניס ,ייע'נע ריא םי!י Pעז ריפע iזז iר~II"::
עס t:' iליעסס אי , rיא קריסס~ינע ש t:'Pפ.tין " D ,ריא ,ייע;נע בעחעועז צר ערם
Pע נינ ,ס" ,ענ '):יעילנע נעהערע! צי 9ריי'אס',-יס ; ראי אייך ירא ,יעו;נע עס! ריפס
,.,סא tc :ינ ·p:ttע~Jא;) IIערל אל«tכצנ:י( ; רי ו Vויינ I1IשPלאפןע פJו רעם שסאר.iב·ראו::ה
..4.3 ,1 נעשיכסע פת יאן Pיכאס ,נךו
~-----
ער pלערען ,פרן ריאנען ,יוער אר~ר איו צר ארנז נעק רמען ,א "/'Iבווו;tזננחרם צר מ,וי
ווייל ,וריו רג,ס ,רר~ם נחר שס~ק איו נ I$ר פיר מיד העררנסערעבפ~לע! ,חאס מען
אי ,ה~ב נענעבע! צר ער עכען ,דאם דיוע נ~דע איו נעייען נעסיינס כז:ך פיו מי., P
נעניעםן דז:ם נעלד ,חאב ציבר~כע iרעם שסז:ק א;וב rנעכאנכע iציר' Pארים' jגרזזו-
,~, aאזר רריא אי ,חאב אויר < tב,ו Pנעסח\( jצרם פעכםסע,ך האב איך נעזעהו, i ;.
סיר א;ושבעל רויעערר ציכעמאבם, עס נעעפענמ חאס ראס ועחר א ורייסע חאנד
ייוע Jהריז איו ארכוער ורז:חלסהעסערי , iאןר צרם ציינע Jפ;ו אונוער יאנקנאר;י'יט
ה I$נעז מיר אריף יעם מורינישע; שסיינער בעמאכם פערכיינוכנען מיס' :~ p jז אז
אייגע איבער יער אגרעןער הענר הערינער געלעגט ריא קער.ער א;וסיס סיט' j
~ריף דע~ בררסס ,נאלד נ I$כועס האט פזו רעם ועלני;עז פענסםער ה Vרויסכעשטרעקס
P
נעסאכט פ:ן שסע על < tך ,יאס א קליינערi''' ~'P אק איו רריעדער צורוקנעצויבע jנעיוזזרט j
הויו א' jר' iע j או איו סעכלה עס ראס האם אוכו נענראכס אויף רעם נעדאנקע;,
גי:: J.יכס ויך א סריסס,יכע ש:iכלאפ' iאזי דז:ם ויא א'ן ריא :ע':ינע ,ייעלכע הא.:ב ויך
ר;;;:לב 1:ודע ןוייסק"ס פ;ו רער ריא ~ניוז:חל אווי ייאהלסה;;:סינ, צי אוגו נעציינס
האגר א;ו ריא אר-םבעכערך ,ןןעלנע סיר הז:נעז ב \Iא'הר נעסב:רקס ,האבע jגיס
ערם נעואגקע י t\ ,ו גענראכס או'ף אובז האנעJ רעכבוככ אiי כעשםיסס סיס אוכוער
ריא פךוי א' jרעם הויו איו א קךיסמל,נע ~,עבעגאס') 1מ cוסר'עססע( ,ויעלנ lריא
פרויע jפ רJ סוןיבע' Iיעחלע iבערז פיר ויי 31רע פיריע jאה האבע! ויי כיעבעך אלס ריא
וייער אייכעבער באצי~ן .דיוע אכע חשערות אונוערע וייגע; אבער נעייע! רו"ט פjו ציעל.
פה ריזעך צ"ט ו;:ז !ייבען ~ונוערע אוינע! שסענרינ בעווע jכער'כטעם אויף ראס פענם:ב' lר,
ניי יועלכjע רער ש P~ t::איו פאר אןנו ערש ' \Iנע iוויא א ס iלירינע ו~.ך עם זייבע ' jו; j ':סער·
ייא הא;ד ~יער א jאנרער צייכע iהאם ויך ;יס ש:בז,P: סעג אזי רער פג:ר~עהi ;א:נג:י
נעלו;:וjע זעה , jאjו ו;:נייז:הל מיר ה\(בע iארבםער רער צ"ס ויך בענ .\iנ .'). i.\iו;א סיהג :צו ר;:ר
וואוינס אי! ריוע! חויו או Jאן'ב יזזרסע jכעפיגס ויך א iכ·~,ם:בליכנ :.רך:,כע- 0\1 בעה! ,יוער
וו'א ראס ;ן~ס רער הערר כעPעכס ' J.רפאהרע, j האנע Jסיר ר\(ך ווייסער סעהר ביס נ ( \cס', j
הארוי;;י מוראט ,א טיס' jבו;:סעj סיךיו פ~רנעהסער ~ רייכער, הויו איו י' IעJ פ "
לאטא ,ון~מ ו~ס איו איז יעכעס e נעוועוענער אכקאירע ו;:רער I$Pסאנרירער פiי לא
עמ ר~Q 'ו; j ':ועוניב ערןןאר Cע:כ, ח~בעi סיי אלס הויכעס אמם. tt לאכד ועחר
ועולש רויעערי ~נה'ינען צו Iחבבiע ציאנ'ס ,הזזס ויך סיס א ם~ל נעוויע iע iר'\.ר
אק בראיע סרר, ז:נב·~לז:ך J.נעC סיס א בעסי~ר או'םנעועה;, וירא '1ס האס ~סי;, p:
םר .\iסרער איו כיס כעוי] ;.א' jאובוער j"P ~ווי וויא ר I,tס ערסמע ס\(ו א ' jא ':::,יצ יךן; j
.1 בשעיכסע פח דא iק·נ~ם .נךו !''4
נע' t:ס~כעד !ב'ר ראס סיכרססנ :פי! ריא פ'IIוע ~' eיצ'אר ,ויעונע ער האט נע Bרינירס ;
עס P iע Jואנעז ,ראס ער או"; האס אויר סנ:הר IIרע סזזל t:ורא בעהאם !:אר רעם.
ייע Jריא צ"ט ייאלט ניט צו קוך'ן בעויעז ,ווז<לס איר אייך נעח ערצעהוiע אייבינע
סןו ריא רר"םםע ואכע JפJר ,י זעז ם~ור~tכ ,וועונע וערועו איי "1פיעככ"נס עסהן
אסןוירע iאו Jאויי סעהר ערשסויבם סאכען אלס 'זכ'ן אייבעכע כע' Cינס •\l
"איך סוו בעמער Pעו ,ראס ריא פענ Ciסער פiי רעם חויז פJו א נעיןיסע iריינע\
הויף פJר איכוער נעפענבניס. איוף vרם אןר פז<רנעהjעס סיר' jזייגעו הערייסנע Pוסען
נעייש נרעםער ז<רער ניס בייען חייועו ויינעו דיעז פין ב~ר ערו סיריגישער אוס
ויי איי;ן בעיוען סים בעריכטע ויינעi בעסעו אלס אונזעוע :"' Pנ Pערלענעו אזר רערצ~
pאס 1רארעj אjו שסאי Pע רעשאם pו •0 :אייכס I$ו ,אוס א' "1סיס דריי j !:ו סיינע
וראו - הייף פזר ,עם בעפעננניס האבען אינז נעפובע jאויף א נוז< ז· eלאץ אי Jרעם
ייסעז ,וערהערכר 9רןניוע iאיס::ו 9ויבנע jאז אונוערע P יסר פכענ ' Vצים צייט·פערסריינ
Bא- האס - ארבייס אןיף אייעננענאננע i וייבןע בעוועז קריסם I1ן איבךינע ר יא
מיס רער פעבססער אןיף רעם הויך ערר אז ערר Iעהזע האב איך ראס סירס,
ערשאםpנ ~ :שטאק ,אויף ייעונעז עס איז בעהאבנע jא םוך ,אJר איך חאב בעעסר Pס,
ראס ס• 1הז:ם סיט רעם יtבסא Pבעמאנם א כUייעגוננ~ ,ויי יייא סע! ייאום צו אינו
מיר האכע :ראס אלס צוצןכעהעמו, אין איהם נ'~ה:גנטנ:ר צוצי PימעJ נע וןאובקעJ
מעJ או'ב :עה ,j אסערארען צנן \lסראסע' ,אןם צו מייגע P פיJ P
בעעמך ט האט איינער
אבער אלם עו איו צינעב \:Cנבע .' iב1הענסער ,איו יערט איהם רעם ~ט P':':צן-ויארפע ; i
!יך בעייענס חין אזי צוריק ,אויף דעו את חאס שםא pצ\ר'Pכעצ\ינע iנ!:ויארעi דער
מיי~ p Jמע- ארס ו"יא סע! שא Pעכט ערם קאפ ,אים צי נעבע! א צ"נע Jאייף ";1,,
11.
ראר האט אנב::טר~טע jציר' pאJו רער שטא Pהאס ו' "1ןריערער הערןנסערב:נניינט
אוז סע ,הז:ס ןייעדער נעיואונ Pע jוווא פריה;ןר .א jאכעררער פין אינו אי! צוב;ןבאנבעז
אויך רער דריסער האס נע " ערםם ;; ' j אק עס איו סיס איהם בעןער iוייא ס' Cערם
tזלס איך א;רערע ; ביירע וייא ריא בעייז:ןע j Bרןבירס אןר ער אי! ציריקנעיייעזע j
אזי האב ר OI$נע iעה ' , jJ.הז:ב איך יסר ניט נעןיאלמ ענסואנ; ;jאייר צו aרובירעי,
וכ\ים ה~ב איך סיז בע't Cנעלס אונסער' jפענסטער ,האס סע Jבע;ז!:ע jהי]..רונטע"
פאלע jערם ' Cכ~ pאין ער איו נעפאוע iבךארע פאר סייגע פ'ס .איך nז:ב ה·~רזזב·
צעה; ,סינא'", P ':ייכע ו Y'S ::אייגני~נובר;i: א ~r נ IIנןעס iראם סוך אjו ה~ב נעפןנען
ראם איך חאב סיך סיס וסרינ יי~ע נ~לערנע ובסב~ית ,יעער ו:ערס צעה Jרעאלע•i
איך הז:ב סיר סיט איהם !אנען ; צ~ אייך ניס איך ערם נעפינס ערפר"ס בריי:
ננוקענ» ה~ב ס'ך ניס פערןיאוכעררט ,ורייל איך אייר נעירj1. כr אח ןpר"Qס
445 ,1 בעי\:יכ:בע סוי ך~ P iיכאס ,רוך
ייען ריא סירינען ייאלטע Jכיי איחם ריוע םא eיעערן בעפונע iוו~וטעז צוטרןיעז ; nn
י~ס ער ה~ט ביט נעוןאיסט, איר ה~ב פערברענט לעכעייבערהייר, זיי איהם
רטערן נז:ר אייך ניט נ~ר בעקעבט ער ה~ט עס ר I$ס אוJ אר~ביש פערשט tlנען
ב~ר בעבעטען ,ער וזtל טיר לעוע iייועס Bא Bיער ,וועוכעס ,רויא איך חזtב איחם
ער האט כעעפענט א זוינקעל פןר וביי; בעפענכניס. אr נעוזtבט ,אי ,האב כעפינןע
ערם בריעף אין האוב איהם יי:ורנבעלעוען נערעכסיב וביט א האו'"בחוינער שטיסע.
געענספער : I: אירם אןו ער ה~ט וביר פ I1רשובעהוב ער ארב האב נעפרעבט, אי,
"ועחר ניוב ,אוי ועוז איהר ווילוב וןיסע iיעם אינהאלוב יוארוב פיר ייזtרוב ,ז~לט
'tבר ה < I:בען ר,tי(ס איחם נעשאפט אוי אלס ובינסII . איחר וביר נעבעו א פערער או;
"יא איו רוארוב נעו t$כט : טר חזfט אינ~רזעציבב ויי! סיס ער ~יו בעייעז פערטיג
וו I$ס עס ttיסעהrג אז ערם סוריגישעז א;י ייארט אי:ערועצט אין ש~אניי ::אלעס
Bא Bיער ,וב;:רקט אייך נאר ,ראס אי::גער~ל ייאו עס ייערט עררוב < t.הנט לעלא ובאריזע
רעדס ויך סוי רער ה"לינער יוננפרןי )סןויענסע ובאר' (."Vטיר האגע Jנעועוע iיעם
אייי : כריעף ,יעולב;;ר ה~ס כעכזיטעט
"אלס איר כ' jנאר כעיי!:ן א קינר האט ס" iפאסער כעהאט א ~Iקלאפין,
סיי! סוטערי e;:ראך נעלערנס ריא קייססליכע ח::ל י ח אןר אr יועלכע האפ וביר
האט וביר ערצעהלס !)יעכ נוטעם פי; לעלא מאריעז .דיא קריסס' iאיו געשס,tי(רכען
אוי איר "ייס ,ד~ס ויא איז ניס אייעב צום פייער נאר צי אלראה ,יען ויא האט
וי ,וייס ערם צו וביר ציויי מאל ::געיייע rןע איי האס סיר כעו\$בט ,איך זאל כעחען
אז דאס לאנד פזו דיא קריכמעי ,אים צי :עה iלעיא ובאריע , jייעלבע ל'ענוב
פיעלע קריסטעו איך יי"ס גיס וויא אויי איך ואל אהי Jקיסע', סיך ועהר.
אכעד ק'ינער איו וביר גיט םאר בעועהע , : םןר דיוע ; פעבסטי].ר 'י;i -: האגע; ט'ר
יגוב א:ו הז<כ שעה, i זעהר כ' i איך יייא יוא, אןזי ריסערלי) ,עועל( כעקוסעi
אויב דיא קעבסס נעפינע iא וביטעל, פיעל נעלר ,יעולנעס איך ק ;Vסיטכעהעס.:
אייעכלויפעז ,ויעסטי דארטען רוערע Jוביי! סא; ,י ].!'1ייא רויא אייי טיר ל~! ;r
ייילם~ iרvו; דיא ייילסט ~בער כיס .ובאכס וביר אוי":ן כ ' dאייס ,דע iלעל~
ובא; בענע;, סאריע iייעט וביר נעיי'ס או אנעררJ
ו~'סC "'יי פ (_ tר!יכ t:י,כ '" lןעמ דוא גיסס איכערצולעוע iוביי jבריעף ;
רי גיט אייבטרייע ; א rק' rובירז ,יע; ויי ו"נע iאלע ני~סריני~ר ,איך כי; ועחר
נעזז:רנס ,ראס ריא ז~לסט דיך גיס א"נטרייע :איז פעררעסחער ; רר ,ירס ור]1.
iד פז:טער ו~ו Piיו~ס רJ,רפ \ jער~אהרעי ,ווע Cער Qיך יז:ונ i :הער·ינייוt.רפןע
בו , 1 "'I נעשיכ::ע פ;ו י~ jקיג~ט, . -lנ4.
רכר t.tnבע iוייעעררה~;ס אונעזר פערווך ,יעערר פ;ו אוכועער רר" ~ pמי:ר'"א חויף.
ערן א'ו צונענ.tזננע iצום פענססער ,אזר אוי ,ריועס סא; איו ערר שס~ pפיר קיינעם
רזזס סיר אזו ה~ב א'ן נעעפענס אי ,האב נ'וכ הערונסערנע Pיסע iנ~ר פיר רכך.
א'הם בעפונןע פער'צנ ש Bאנ'שע ה~:יבע רובל~נן vאזו ז t.בר'עף ,ועולנער א'ו בעיועJ
א'ו האב ענרע נעה.tזס ~ נרייסען קר"ץ. אם אוו האס בע'Cריעבנע jאיו אר~ביש
r
נ lקיסוכ רעם קר' ,ה~ב נעניעםן ריא נ~;דשוכ'pער אין ב' jנעב.tזבבען צור' Pצום
כר~ו·ן;:יאץ .סיר ה I$בעז בעס.tזכם אינועטר פערב"ביננעז ,ריא האבר ה~ס ויו יייער;ן ד
נ' lו~וען ועה! ,אי ,ה\(ב נ עכעבע jא צ"כע ,jר~ס איו ייעו ועוע Jערם ב"עף אזי ראם
פענססער איו יייעערר צובעובאנוכ בעיי~רען.
"וכיר (; t.ע ויינען נעייע Jועהר ערשסיינס איו חאבןע אינו עזהר נערפ"ס א'בער
צופא:י ; Pיינער פזר אונו ה~ס ניוכ פער ~וכאנען ק"ז אראביש ; ריא נ"ניע- ריועו
איינעם ,ייאס ו t:tל א'הם אינו פו;tרועו , jJא'ו בעייע iא הארבע פראנע ,ענר ,',האב
~נצווכרי'ען א רענן;נאוכ )רכ I.',ימר( ,ועוובער איו בעיעו jא בעב'ו איך ני~ווא;וכ וכיו
וכ'נער פןו מירצ'א ,ייעוכער חאוכ ויו ועהר פר"נר;יין בעניוכע jנענעז וכה א;ו ה~וכ
וכ'r צוויננןע סיר או'ך פערסר'יוכ איינ'נע ואכען ,וועונע הזזנע Jא'הם בעסח C
נעהייוכניס צו בעחא;וכעו ; רע Jוכאבנע רענענ (t t.כע ,jורעו ויי ערנ Pע Jצור' Pצוקעהרעז
א'P jר'סוכ;יכן; ;עכערר בן;וארנע iויך וביס בריעף פזו פארנעהוכע קריססגינע בז
םאננעבע ,א' jור Vלנע ריוע בעצ"בע , jר~ס רער א'בערב iייננער א'ו א jארעכם;'נער
ר~ס ער וו'נשס ביי ~כבענועוב iפיר Pריססע Jא jl וכעכש ,ועוכננ:,ר האס וייו שסענריב
ר ~ר ערססער בעססער בעל vנ Vנהייוכ צי ענס;ייפןע .א"ניבע יוי;ע iה \:Iנעו רנע
ציינכיסע iוכ'וכ וא עהר;ינעו וכ" i jא;רערע ברוינט Jו" ב;ייו איס צי קענiע רירנ-
רייועו ריא קריסtכוינע ועכרער ; וך"Jן ו" ;'ידעז ציס ב"ש Bעיכ שיפ"סכריו אערר ו"
ייערש כע>:אכבען ,ציינש ויי וייערע Bא Bירע ,/צי צ"נע , Iראס ו" יייוען נכ"בעז אין
רעם לאנר פין ריא קריטסעז ,אןו יאט ו" בענ;'יוכע; ףא סע-קעו אויף ו"ער ר"וע
פזו רער ערס Cער נעפאחר אןו יייינעז ו'1 כ~ר וכ'וכ דיוער אבו'כוכ .רערוכיס שיצןע ויי
ויך ציס ' j"Cבו Cצי ערר קירנ' , lווייל ו" פעילי ערעו נארנישם עררב" ,אבער אוו'
נאלי יויא " 1וכ~כס ניו נ\<ר ( tבע;ענענחייוכ בעחש ו" וריעערר אייעב איו בארבן;ריא
e
א;ערר I'.ראבענע jפערשאפiע ',ו רוע Bא יערן;! אiי בלייב I:ו .ייאם " 1ויינ jVבעייע .i
r
א ו ם ויי צי בעבי!>עז צו ביסע צייע Pע iאjו בל"בען וכיס ריא קריסוכעו .וכ' פריינר
א'ז ב\ Vזין j .איינער פןו ירא עחרליכע ער;'~;אסען ,אח ער ה~ס כעהאס יצ'ב;יסע פ \i
נע~ nס י~Iכ נווסטע gn'oc ל t lIיןגונוו P Vא;Qיראר ;,Pא~ סיר ח~בען רעויני~ד צו r
44.7 נעשיכעס פה יז i lקיאכס .נוך .1
נעבעגמשמער מאריא ,ייעלכע אי! ריא יןאהרע טיטער פ~ גז<ט ,א~ יעיכנע חא t:
ידר חערייכגע .iעבע Jאיז ה'.בר~ען צי נעה! נזeי רעם לאנד פי iריא קריסטע' ,ייי~ל
ויא האט ריי ל·עב .בעס ביי איהר Iיא ז~ל ריר ~נןייי Iע iריא מיסלע ,:יייא
'If
א Iןי אייס~י<:יהרע iאיהר בעפעהל ,רע Iויא ~יו א Iיו ניט ,ר~ס !יא ייעמ עס כע'
ייעלנע וייגען סיט מיי ,פערש Bרענע iר,רי קריסtכע, j איי אי Jאלע טה~ •j וי'ס ~I
פיר רי ,צי מה~ן אלעס ,יי~ Cמיר קי l-נעז א~ א יכזע ר געבע Iםיר ריר צי ר'ן"
סייע; C .ערפעהג ניס סיר צי שיייבע Jאןו צו וייס!ע צי בעבי~! ,יי~ס פיר מיסלען
ריא ייעסס ~כיעיביעז .איך ייעל ריר אימער ענטםערז ,רע; רער ביויסער אל.ואה,
יייא ריא Iעתסס פוי יד!ש בריעף ,האס איבו צינעש' Pס א קריסט ,ייעלנער פער
שטעתס ועהר ובס ריי Jש Bךאך צי רערע iא j1צי ' ::tי"בע •jריא קעכסס א ן גו
סי.tי:ער מארי <t סע ; האלסע 1וייער יוז:ר t:בעסער אלס ריא מירינע .jאללאה אין !" I
I1 ן <; Iכען ויי! רייגע בע' ;tיצער ,עעדלע ייננ~ריי J
איך נעש ו ט ייאי t:וע ציויי סעב ביו ה <;: I אלס עדר בריעף אין בעייוע !:ערסיב
ראס "נאי" אין יייערער לעער נעוי\'(רען ,אזי רא Jב' jאי ,סיר נענא;נעי אויף מייי
אןו ער האס ',),1 בע יוףומ אבp'~:
נע\זעחנליבע iברז:ך Bלאץ אים צי ועח, j
אייב רער
ב~לר כ~ר רעם הא t:זי ,יייערער }'.ב ·,,עוע Jאינזער ס;;יריבער שטערן סיס רער
י\"ם \lר פריעיעכם'פז:ה jפזו רעם ניבטעלע ,י :עלכעס סע Jהאס העריגסערנ' tייאיפ·~•1
א'j ~' Bס:בער פ.ופגינ איבער נעפיכע! רעריו הזזנ א' j נעע~ ~' כ C \Iס האב איך
נ~,ךג.נע אוי וילבערנע מ 1::Cיח ,רירך ייעלכ Vאינוער פרייר האם זיך פו::צינ ס~ל
האמ זיף ועהר פ ערנרעסי~רט , ייערJ פערtlJכהרס אןו אונ iר) :ה~_גוכנ אויםנעעכזס צי
צי אינז א~ן האס כ;.זקוטע; רעכענאס רריעערר איכוער אי; רעם ועלניני~ jאבעכר איו
ה (';;' tה שראס רער מיר' , j רא C ארנו ערצ \lה~ס ,וו~ס ער !:,אה Vךנ:אהרע , jכי~כויר ,
רא Cר~' אין ועהר ,יוע Jהי'ן i פק \1עלכן;י טע Jהאט אונו ;'' :נ;; l :ז' ,Pייאויג Cא' j
ייעס ~ ם~ל יושעכjנl tכ~כ Lעי ,יונ.לכ·~ א jאייו אייגצי;ע ~,ח c ~ וייבעי מאן איi
1.
בעשיכטע פיז ראז pיכ~ט ,ביי •1 4,4,6
איך ווע~ ,כנינרען א פז:ד'ס ~ j שטייגער; מיס צררע Dעז א' jא נרונים אזי
ו::יער ורען יוא ה~סט Pיינעם -, בינר ~ iאיחם ,Iזן דיי Jענםפער שסז:ק : ייןען
ביט יוז:ס Pע jשר"בען אראביש! ,ז:לסטו טיר עכספ Vר jוכימ צייכענס :לעלא
סאריען יועמ שיין מ~כען' רז:ס איר ז~ל ריך פערשוכעחן .ויא או Jאללאח ן~לען
ריי נעש יצע , iאייך ריוער Pרייז ,יןעלכען איר קןס סןיוענר ~',מ ןריא ריא
!'רי!:סיז האט מיך געלערנסI ,ן
"איחר קעכס אייך פ~דש e::עלע ,jוביינע הערדע! ,מיס יי;tזס פיר ~ פד"ר אוJ
דיא פדייד אJר ריא פערייאובעדריגכ דיוער בין.יעף האס אןנו נעדארפס עדפילע•j
ראס דער רענעגאם ביי א\נו דערנרייכט אוא הויכע שסיפע, האבע i פערוואיגדעריגב
הז:ס געמער Pס ,אז דז:ס BאEגיער איז ניס געפינע iגעןן~רען נז:ר אין ייידקל,ך נע-
שריעבע jכעויארע iצו א"נעס פי iאינז ,עד האס אונו רעריבער כע:פעס' , j1.וכיר ז~לעi
איהם ז:נפעדסרייע ,jייעז ער אירס וי ,ביס איז וייז וכיינינג ,אי Jאיחם ~לעס ענס-
רע Jעד יייל כעjר ,האס ער כעזז:נט ,ייאבע! ויין ,עבען פיד אונז I-I ,ים אונז צו דעPע ,j
בעפרייעז ,ביי ריוע ןןערסעד האס ער העדייסבענ יוכע jו: i!:פזרים א צלם אי Jהtיlס נע-
פיגןר האס פזי:דנעשסעלם, ייוע ןןעלבעi שןיארע! טיס פיע'ע סהדעדע! ביי רעם בז:ט,
ויכד אי! פעראידינג טדיי tיIןו עחר,ייד ו' r ייע,כע Jער האס ביס קיקענריב אןיף א'j אjו
בעגליינס ,דאם ער יר}.ט סריי האלסע iבסיד אלעס ןיאס וכיד יעולע jאיהם אנפער-
דע iאיהם האוכ אןיסגע{ 1:ה , jס:;:ר ריא ,יי \lלכע האט גע' Cריעבע jרעם בדיעף, מרויען j
ןרעמ קעבע! ויערע! ריא פערוכיסלעךין פןו איבוער פרייה"וכ אןו ציבל"ך איחם אןיך
פערי~אפע! דיא וכענליכקייס ויך צי פ י~ דעכםפער iפאר דער ' Pרכע ,פו; ייעלכער וייו
דער אי iזי' jלייכסויכיכקייס ה;tי:בע jאיהם זזבנ C''IIניטע jאלס פיילעס בליעד, אבןבלp,
פיע)ע ~רזי אזי וביס סהרערע i דעוע;אס האס יז:ם חערןיסבעואגס וכיס אויי פיע'ע
צייכ Jiכס פוי חרטה 1 ,זtס טיר הז:בע jאייבי~טיוכינ נעש וז:סען איהם אלעס צו ענס-
האס שסזP: רעקע j jוכיר ה~נען איחם זזכבעיייעזע iר~ס פעכםסע,ך ב'י יועלכען דער
'יירינ~הרע!, צו מיהע א,ע נעבעi ב:ו זיך פערש Gר~כעl אןו ער האט בעןייעוע , j וי,
כייסהי; פיר נעהאלםעi הז:בען אויך וכיר ויער נ:ס יןאדיכמ א' jרעם ;::ר Iיב j\lחןיז,
רעכעכ (t:t אזו t.Iוזי יןיא רער נ אכןנעואוכם צי ענטפעין, וכיךיכP רעם ב ייע ף פiי רער
ה~נ איך אי! נ;':ורען א ..ן;:נור '~רייבי1.ר ,האס ער כלייך אןיפ;;:.נשריעבען אלס יי~ס
איך קע jד\<ס אייר כ~ך ןויעדטרהז:לע jווז:רוכ פיר יוז:רס ,יןייו j איהם י'ק Cירם
איו ניס פערכי!סע :ריא וכיכרססע ו~ר ,יוזזס איך האב כיט פערכע , jl'Cאjו י ו ע ל
אן'י : ב J1ע;טפערט וכ1רינ I1P סיר האב j .:רער פאינעקיסע . i ר~ס~לס
פ!י ונח ייכ~וי ,אין אול I$ה ,עדג/לע נעי;' tב:ס פjו יעם ןיאהרען "" 1
4411 .r כ 'C'I1כטע פח דאו ןגיכאט .גוך
ועוז רוא i"lIנעסא" I$Iנסט ררעל איך נע:tכע Iלעל( (.ט~ייjג lרי:ן צר ש Cיז:פע!.
!'ענסם ריר אייף קיינעם נים פעיל I$וע! P ,ויף ריך אלי rאויס אןו רייו ~ירענ אהין
רעז איר ווייס ,אז ריא וועסם נעיייסער Pי טע Jצוריק אום יכtי נריינבעז א שיף.
חיא או אכרערער ,יי"ל ררא ביסם א קריסם אין או ערעלטא •iערקי;רינ רייו
אזי וערז ריא וערסם ר~ רריערעי ארטבעח Jחזי אזי בעטי נ~ר ערם ב~יטענ-חייז,
ציירק ,ייעל איר שו' jפעישםעה , jאו ס~/ ,פ~ר Iן איו ,עעי אjר ייעל ריי בעבע!
t$ללאח ו~ל ייר ש ' Wו ,סי rהעיי 111םיעל נעל.,
ס~'" איו vבווע jערר איבהאום פזר רעם צור"כזע בייעף .אלס טיר ה~בזע
איחם נעלעעזז ,ח\(ם יעיעיעי נעיו I$לtכ ויי Iערי ערסםער ,ויך או' eצוקייפע , jס' Cערם
פערש Bרעכע B ,iיב Pםל,ך \(בצוייוועז איו צו קיעמ Iצור·~ .Pנעי רעי יענענ~tכ איו
בעוועו נעגעו יעם אה ה~ם געוז:נם ,ר~ס עי ייי~ס קיינטז:ל גים צינעבע ' iי('י(ס איי; Vר
ו~ל זיר בעEכרייע iפריהעי פאר ריא :tזנערר , I1רעז 'יא iIוראקטיק האם איהם נ-ע
וייעוע! ,וויא שלעבם ט~נכע האל:tכען נז:ך וייעי בעפרייאוגג ראס יי\\רם .ייעלכעס ויי
האבע! שרי! ס~~ פז:רנעהטע עס נעיועז נעפ~נ;'1נע. וייגעi אלס ויי האבע 1נענעבעi
בעפאננעבע איסעjצ אייסכעלעוס אי Jאיהם נאר ייאלעכצ'א ז:רער גואי~רקא טיסנע-
איו נ I1בען נעלי אים צי סייפעו א שיף אי iקרטע! ז:בכעהטע iויינע בעפר"עי אה עי
קיינטז:ל נים בעקיטעו ציריק ,ו\ייל ייא צוריק;ע Pרינענע פרייהייס אק ,יא טויא 'יא
צום פערש Bרעכע .j צו פערליערעז האם אויסנעטע Pם E:ו iרעם וכיו iראס נעכעבענע
נעייייו ,ראס עי האס אונו כעזז:גס ריא וואהיהייס ,הז<ס ער אונו ערצעחלם א
בעשינטע ,יועלכע האס ערסס נים ואנב צור' B Pאטירס סיס אייגינ I1קריסםל,כע
א' jא לאנר ,ויאי עם Oא- ווע Iפ~ר;;:קיטעi ייזי:ס איו P
ריסער ,ריא עמר יויררינםסע
ענרליך האס ער נע Iזזכס ,או בזזו וייו סירען םענל,ך ריא אונבלויבליכס:tכע ואכע!.
טייניננ איו '(; Iס נעסםע ,ראס טעז ו (; Iל איהם בעבע! רז:ם בעל,ך יועלכעס איו גזו-
שסיטס פיר ריא אויסקויפוננ פו Jריא קר'םטעז :עי יןיל ( tלייז ,האס ער נע~ Iכס,
~לושיער .סיס רעם אייסרעך ,ר~ס ער וויל וועער jזז ק'יפןעס אןו אr קויפע ~ Jשיף
סך יינען האנערל סיס סעסוא jאןו ריא ~,רםינען ברענע~ ; Jלס שיפם-א"נענטהיזבער,
האם ער נע , O;I$Iורעס ער באלר נעפינע Jסיסלע jאונו אלעס ע Jצוצונעהעמ jפJו רעוב
"נז:ר IIאוו אינז א"נצישיפע ; jאיבערהו' 9ס נ~ר ייע Jירא סורינקע ורעס אונז בעבע ,
וויא ויא האס פערש eנ~ •1I1,אווי פועל נעכר ,ראס סיי אלע וועועז ואנו
פריי ,ועום עס וי r קענע iאי'ם Pויפע ; Iךען א ו יי ב.sלר ורא סיר ו1ע)נו iאלע
ריא איניצונע אפ"י א' jסיטעז העלע ~; t: jויר א"נצשויפען. ', 1יכס
פיר אונו " 1
,יא וסרינש עוריףב»ו שיןי j/רי;Pייס נעי~סעהס נ~ר אי; רעם ,ה yט ער נעו\<גס ,ארס
D. Q, 28.
בשעינtכע פה ר~ . p jס~נ· ניך •1 448
ך~ס פיר שס~ךס נ~נעצר רער אי! ויא סוע ח~וס פערסענע; j נ ( t.נצעס !זיי
I\rעחכססע מערנע! פין :פערנערי~ ,אןר פ' Vלע פז:רכע nסע וייס ת I$בע jשיין נענעסעj
אייך חז i t: :יא נעתאב תז:ס ויי אלעסען ציר' Pנעיייעועו j ויא זזנער או ~ nחאבר,
יייא מען חזזס אוחם ערצעחלס ~ ,קריססויכע שקל ( t.פי! ,ייעלנע איו שי' jבעש:בז:רנענ
סיר ה~נעז ויד עדרי:פעי בריעף j ראס t.eלעס שסיסס סיס רעם איבח < t.לס פק איחר
נעראסחע jסי! :רעם רענענאס איבער ריא סיסלען; ,ייא ~רזי ירא סירינקע אייעגציי
ס' t:רען אזי סיס איחר צי קיטסן אי ~ Jקריססל,כט סרינה .א jlסיר ויינעז נעיי I;tערן
( t.ויי חז:ס - אייבינ רעררוייוע צי ייארסעו אויף נייע באכריכסען פןר צ ". I;tז:אירא(
אייבי נווב בעהייםע jריא ,ייעלבע יייב' eס ועצס צי היוסען סאריא -רע Jסיר הז:נע!
נעועהוע ,רז:ס ויא איו ריא איינצינע ,ייעוכע סעו אוכו ערסע! פה אינוער פערלע·
.עכהייס.
אינו רער רעבענאס נעבעסען סיר הז:ס ז:נכע ~Iערס, "אוס ראס איז נעיעון
~לע אנעדרע ואכעו פערלז:זע Iאויף איחם ,ער האס בעוז:נס ,ר~ס ער אr ~ו וי:ן
ל \,,ריויקירעו ויי! וענע! אים איבו צי נעפר"ע ,1פיער סענ נז:כרעם ויינע Jאלץ נע1יע!
רעם "נז:ר' Iאןר רערינער ה~ס ויך אי! ייוע סעב רער שסזזק ביס נעוזזועj ייסע א r
'~', ועער, כעיי~רעi יייערער איו עס tי;לס ;Iזבער, פינפסען אייף רעם ,ח ; j
ע'ר שז:ק יייערער ערשיענען אזו ויועס סזזו סיס אוא שייאננערן נייסעל .רז:ס ער
) jז:ס אינז פערש 9רז:כ Vן ועהר א נליקליבע כעניר •Cדער שס I$ק אןר ראס בינרעל
""גע Jוי:ן צי סיר iיערז:ננעניינס אזו איר הז:ב דערין כעפינעו א ציי"סע jברי עף אןר
jrrנ:rרס האונע דונלאנען .אווי יייא דעך רענענאס אי! נר~ער נעוו ען ביי אונז,
l;(rבען סיר איהם נענענע jדעם :פריעף אי! אונועך ואכער צז לע !,iע און ער הז:ס
.יהם איבערנעועצס ~ויי :
"איך ווייס ניס ,סייו הערי ,רוך צו נענען ' 1" 1סיסוע , jוייא אויי מיך
';?~ jקענען Pועס Jאין ש 9אביע jאי Jאוי:ן לעלא סאריען האס סיך נI$רניי Cס
י עוז:גס ,ז:בויז:הו איד הזזב זיא יוענע Jרעם נעבעסע .1איך קע Jסעהר נ I$רני·i.>,ס
סה;Iז! יייא דיר ס!י י~וע Jפענסםעך הערז:נצי-וי~רפען נרייסע סוסע iנטלר .קויף
ייר אוי רייבע פריינד סיס דיזע iגעלר אויס אל! ו~ום א"נעם פזו ~ייך וייועז
צו קייפע; ~ שיף ריא ~בךערע צוצרנעהעם!, אום רי םtוכע iדכ<>\.c.. P נאף רעם
איהר יעוס סיך נעפיכע ,אייף סיי iפ t I$כער'ס ל~נרז:רס פ~ר ערם סהריער נtזב
סוr ייאו אוף ויעל צונרייננע iערם ויס]:ר סיט האפע , j ועבעj ~סז ttB !,:וע
כעהסעI ענען ז:ה! נ}:פאהר ם t$םער אה אינו'lIר נעוינ ד און ויאי איהר וועט סיך P
'יסס פרעשרם~כזע צו \ןעןער Q /iKירחןע אןיפיו .ףו;!' פ )lרנעס ניט ,ראס ריא n
ן~ •1 · Pכאtכ .בוו וItt ננושיכסע פ;ר
לנוונ ;ל ך jער Jייען עך יי~לס ךזזס בעלך "ייר ב~~ך בעצ~הלס ,יי~ל ס פ'יהם עוך
קעניב nיי~ך כעייע , Iרזזס ע ס איז שיי ,כ ( t.ננ בעיעווע Iאt< rלשזי Vך אין ך;Iזס ערו
קייפסאז הזזס עס פערשיייעבע ,Iאום ךאדירי צ י סאכע jכעשעפס .קיץו ,ס' rחעיי
איו נעייע Jאויי כיכרע ,ך~ס איר ה I$נ פיך Pיין פ~ל ניס בע ;I t:זרס בל"יז ל I$וIIi
אייסצזזהלע iאיחם ךזזס נעל.ו ערם ד~כעוסס (; Iנ פ ( t.ר ערם פר"ס;Iזנ ,א rיעולעכד
ה~בעj ריא שעהנע צ I$ו~אירא הזזס Iייז נ עןן I$לס ב ~Iנע בע iנ I$ד איהו לאנרהויז,
ס ייוענ ר נ~לערנ Vעס pור~ס ,יייא איייז דיא ~ סזזל ערהאלכrJ סיו פ jו איהו ב~ו
ויא ה I$ס !"ב 'tעררכיי בנובעסען ,רזז 0 ז:גצררייוען ; נאכויכס ,ס:::ר זיא הזזס נרעה
איד ז,:זק אווי באלר "יא איי ייעל סיד אייסקייפע ,iסיו ערקיכרינש כ < tיו איחו
פ~ס Vריס בארסען ,אJו א' jאלע פעלע צי זרכע Jריא נעל' l.נעכהיי Cאהין צי Pיסען אין
ר I$ס איד א\ך הז:נ איהר נעענספעוס אין יי IIנינע ייערסער, סיס איהר צו רעערו.
יעול ערפילעז אלעס ,ייאס זיא נעס ,א rפעוכאננ פJו איחר זיא זI$ל פיו ויד אק אינו
אכע Iיר ו עגרע Iצ ו לןןל~ סאויעז דיו iדיא ח~ לןח ,ייעלכע ויא ה~ס כעלערכס פזו
קריססי, i דעו
" :אך רעם ה,:זס עסן כעניסע' ו~רנ , iIlס:::ך סיינע ךו " '~ pם},ראעדן ז~לןע
א ןיך אוי:ככג:קויפס ירערע , iאים זיי ,<1וע Jקענע iם\:רל~ iViר~ס ב~ר א ; I rעל(\ פק
אובנעררלרי;' Pיס ויו ניס ל~!ען פj :ר!:יהרע iפי iסיי;ןע ק צ~ראאירא' iע 8עס שארע!
צי סה~ן' ווע " 1 JוועלIIן ועה Jר~ס איך בי Jםריי אי Jזיי נ~ר ניס -יי"ל אייז האב
אבוראה;ו ויי ויינע iנעייע iסענער פןו אריסלעוען ויי:ו j נע 'ך צוס ךזזי נעהאט דזזס
פאר או' lכב נ; זאכע Jניס ס:::ה סעi ר~ס כאר~ pס' lר, אןא א ו ~ שטאכר אין סיס
פע-לאונון נעורז':ס נעדארפט סןרא האגען ,האב איף דז:ך ניי ,יוער זאיז כיס
אןיסכעוןננ אןיף ריא :ייער רירבבעפיהרס א"ו <t הא: איר אזי צרפאכ, אויף זיר
רא Cנאבצע נעלר ביי נעלאוע iאיינלענעi סיין איינ 1iנע ,אי Iה~ב זע):ינע ארס ,רזיא
פיר אינז נעבע jרוא כויס הינע Pנ:נע1 ויכעו אiי ריהינ ער כ~: אום קייפסא , j ו;'ם
האנ;וי סיר איהם ~נער ~,נ אן iנעהייס;יס :ני jאיב:ער ; Sכא i ק~ןריו\נב בר(. );:ח
כעפאהרU . ביס כעכ\< Iעt iכערקע ~ ,אוס סיר ו~וע iניט זיי jא j"P r
\ _ __ _ _ _J
•1 כעשיכפס פזר דא iקיכא •t:lכיף
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
.(50
נדייסע בעןןאפענטע שיפעז יייא ~נרעןע ק'r ניט ירא ערבענ~טע! אייסצשרט~טע !
צים העריכעןנעהן ר t$ס יי~סער ,י'"ל ויי האגע iטוןא ,ראס ריא יי~ס קיי)JJIן לייבסע
שיפען~ ,יכערהויםט ועוז ויי ויינע! שפאביעד ,ווילע iויי ב~ד הז:כע! צי רעם צוועק אום
רי וע '~רריעןיגקייט ,האט עד טיט זיי צו עכסלויפזע אזי ריא ק ייסטלי !:ב 'עבערר•
יי\<ס ער ויעט א סאנאריבישע! וכודין רארודר, כ עז ייסינע! צי עד ג lIiאנט ,חז:םט
אויסרייר האוכ ען ריוען ייסוכ וכאבען מיר א שוףת צום שיף i lCי צו רעם Bי I$פיוכ,
r
נעיי~לט Pרינןע וז ש י ף איז ראס איכערינע ,חאט ער נעו I$נוכ ,רועט שו pיוכע! פ~
'tך וזל •r ,איי אזר וכיינע Pאוכערארעז " I$נע! עס נעחאכטןע Iביר כעסער צי ל I$וען
ק יטעו וז שי'י )Iןר וכ t.Cן~· pא ,יריא ריא וכייינקע ן iאט ם I$רנעשל I$כע(\ ; jכער וכיר
ח I$כזע כיט געייאנט צו רעעו! נענעז רעם רעגענאס ,אים ער ז I$ל איגו ,ייעו וכיר
ייעלןע איהם ניט פI$לנעז ,ניוכ פעןדאסהעז א~ iובייננע! א' jנעפאהי ,ראריןך ייז:ס
עי ועוס )Iיעווייכוכ :פע Pאנט ובאבע! ,אונוער I$ברייר וכיט צ I$ןז:אירא' , iפין ייעלנע
וכיר " I$בע! רעןיבען וכיר וייגע! אלע נעוערן ב ערייט '! I:יערנצונענע iאונועד כעבע!.
האנע iצאר I$אירא'j כעשל I$ס Vן אלעס נ I$ט איי רעם רעגענאס איכערצכו I$וע , jאjר וכיר
אוים'ז שסע~ בעעכספערס ,ראס tביר ייעלע jא' jאכעס פאלנ!ע איהד רא:tנח ,ררייל ער
יי I$כט איהם בענענע ; iאJו א! איהר א" r וכאר'ע j איז ועהד קלינ ,אורי יייא לע::א
האט ויך נעררענרס ,רעם מכא! ז:בצו)ענע! אעור נל" ,צו נעהסע iאויםפיהרע; אלי r
אין האב זיא צובוייו גאר א וכאל =:ערויבערס ,ראס איך וריל יעררע iאיחר סא! ,אזי
ויא האס עסליבע וכ~ל ,אווי I$פס ,יייא ראס "כאר" איו בעייז:רע jלעער ,רורך רעם
~ס I$ק אןר טור ,אוגו נענעכע jציייי סויועגר נז':רעכע עסקירז:ס )טהאכער( ,כי'
וועלנע עס האט זיך בעפונiע א צעסעל ,א' jורעלבע! ויא האס סיר ז:נבעזז:בס ,ראס
איהר פז:סער'ס אr נעחi ורעט זיא פרייטאג, הייסט ר I$ס רעם בעבסטע! חשיסא,
אוועב ,האט זיא נעואכט ,ורי' זיא אונו נאר וכעהר אהr א"עור ויא נעחט ב ( tרטןע,
נעלר נענע! ,אזי ורען ראס וועס גאף ניס ויי! נעונג ,ז~לע iסיד א'הר כ~ר צי ןויסען
,tזויו מיעל ,רויא סיר כרןינע •jיוייל איהר ן~,:טעד איו כע:פjl1 ענען ,רע! ויא קען אינו
ה~נר אr ייען ויא ה\(ס אינעיהי' 9ם נאן, אוי iרייך ,ר~ס ער סערקס ב I$ר נ"Iםס,
"יסר חאגען ערם ערכעכ ttס כ",ך נעכעכ' t jlיכף היגרערט ב~לרענע עסקור~ ם
איך וכיר א'יי! אי'סכעקויפס, האכ הונעדרס יופע! א שיף ,אןר וכיט אנט צי P אים
יטנענריב ראס נעכי צי ( tקייפסא! פה יוא'!-בציא ,וועלבעד הז:ס Iיך כראעד בעפונען
'..,ז~ IIר אןר ןעולנער ה~ס פיר סיר נערארפס ערב ו" iביי'ן קעגיכ ,ר~ס ער •r
ורj.ט ט' Cערם ערססוע שיף ,יי\<ס קיסס פת ייאלעניצא i ,כיר טיך :געצ ,~ Iltה ר > I:ס
453 .1 כעש יכסע פי; ר~ז י'יכאט ,ביך
ער ויאלס ,יייא ער חאס טיר erעסער יעואנם ,טים צאראאייא i בעזו בעבעבזע,
נעןר בערעדם ,ארם איחר צו ז~נע; ,ר~ס ער איו ערר יענינער ,יעולבע iאיך חאב
בעבעבען רעם אויפסראב זיא צו בריינבען איז ס~" קריססל,כע לאנר א~ יאס ויא
איחם נאך נים נענליקם, ה~ t: עס אנער אח ויכער, רוהינ איהם ערייארסעj י'ע i
ןוייל ריא טוריני י'IIע פרויען וויויען ויר קיינטאל נים פאר טורינע :ז:רער סערקען ,ועוו
ערר טאז ~ךער ערר פאסער ה"סס עס נ·ס .יאנ IIנע , jטיס Pריססליכע שקלאפען
רעךעו טיס ויי איי פעי Pעהרען אפס פיעלל"כtכ מעחר אוס עס איו ערליובס ,עס ייאלס
ם ....ייירקליך נזס ל,עב נעישי ,ושי ער וי~לס םיט צאראאיראץ בעעררס ,ערז עס
ןו~וס ויא פjר יסר ז:בנעפרעוכרעס ,ויען ויא יוז:סו ועח! ,ךז r: :איהר ש' Pואל העבנס
< I,נער נ < I,ט ה~ס עס אנרערס םיי Iת j איהרע ייייס ויע,כער א רעבענאס, פj'l ~נ
בום-נעטיינסע וייj ו~ל ערייי'':!: ב}Eכיהרס אjר ח~ס ניס צובע'~ Iען ,ראס ער
;גוrויכס.
איהם פר" אין אכרנע t:t,...עdו "אלס ער חאס יעצט געועהע , i
יסjן .ה~ס ך~ס
נעואזע iבעח iב !;tך סארנעל אזי ציר' pציפ~חיעז ; ס('\ר ער האט ל < t.ברענייב נע Pענט
נעה! ייען ,וראו איי וייא ער ה~ט בעוו א'>ט ; רז"! C' :ו פר"נר ,ערר טאגארינער,
ה < I,ס איחם א rאלעס ב < I,נכענעכע ; iר~ס אי:ן ה~כ סיר אי'םנעקייפט אןו רז:ס
ה~ט טעהר נים נעפעהכט יויא א נעןויסע צ~הל קריססל'נע :ע Pלאפע iצי ריערןר אי;r
ר t;:ס שיף .האס ער סיר נענעטע iאייפצ\ורכעי ייא יע;ינע .ייעלנע א'ר ה~ב נעיןז:לס
נ::כסטעו רעם ~נצירערזi.. ויי טס אק אריסבעק'יפסע ריא אויסער סיסנעהעסן
איר ח < tב נז:ך רעם בערערט סיט צייעיי פר"סז:נ בך"ט וי ,צו מאכט! צר ערר רייוע,
ויי~לכע א Iע'>כע, א l'I ':':יפ-ררערער.ר בעי:':י pמע אJו לריסער טיכסיגע B':':א;יער,
אr ~ D\Iיו "'ל כעווי~ז '>ייכס ח~בע! אם פר"םטעז נע Pענס פערל < I,וע Iייא יטטארס,
נ~ן פעילע ,ריויל עס " Iגעו שח נרן(ער ני:יעוז איום'ז יס ר Iע ציים צי נעפ'נעז
איז אי ,רראים צרראנצ'נ שיפען ,רעולנע האנעז ט'מנענוטע; אוע ס'בסיכע רורערסר,
" Iע iוודנ1ור נ'ס נ' lבל'עבזע צו הרו, ויע' I iייער הערר וו~לט ב i \lכיט ;, \l אן', ,יוע נ'ס
אום אריסצור'כtבע iא שיף ,ייע'כעס איו נע; \Iכ' ilביי' רעם לאבייננס·~ר ,t:אין הץנ
זז:לע iזי; בענפםע :פר"סאב א"נצ'וג"יז ס~" 1 , נ ~ IIiנס ,רריא ז" סעהר בארנ"~ם
אןי מ'ר ;:ר"ארסט! דנז..ר Pעi ק"ני 1.ר זא' ב'ס ר~ס אורי הערי'סררק;ע פJו שtבארס.
ה'בסער האחשי מרראס/ס נארסען ,ייוע ; אכו~; האב א' "jנז:בענiע 'עער' בעזוב ערר,
ארס ב~ך ~בכער l.רסע i אויף ,עם סרס•...C ב יס א;כעי < I,נס .יאס יף"' ו" האנ " 1 אק
ה<I,ב ו" נעהייסF ;: iזלע iויי עסהר נ~רג" t:י? 'אנה רן'א י t$י= א'ן אכרערע Pריםט.!V
ך < tרס יי~רטען
\
כעי~ינטע פ~ jר~ ~ינ~ט נוך •1 4b'Z
~~--~--------------
ק~פ'זפלע .41
ןי ttייע'כען עוי =יקלt1ף עיצעחל cב~ו !Jל rזייו נוcיעכ.וס
סעב ק"ן פערג'נ פערל I$פען ניט נ~ 1 וייגען ם
געה t.Cם שיוj ה~ס ךענענאט אונ:ג;ר א:יפ
צי ו" jו (1t וינער אוד אום אים צו "j , ~.עכ~!ר:ג a
ה~ט עו בעשל t$סע jצו רי'tע j נענען א jאו'םועה, i
כ~ך סארכזגל ,א , jנtר~ ווע~נער ,יענס ור"סיכ '''ס
'01. וואו זזרא , j פזו ערו דייס אז ו,עי!':':לא פה
מ ו ר ע- ~i רו E:ס ועס מוריכנj E: -ו נראנארא ר'א r א ריא טזרינען פו Jאראנאניא
נ I$רסע ,i עכנע iויאסער ,ועולכעס האט Iיך נעפונע jצוויג ביינטכ·י I$Cסע iוו"ס פןר ערב
- Vייאס ר\<וסע Jנאלר געל~זען "!ינע ; ו ואו צ~ראא'ך~ ה~ס או;~ ערווארטג:ס
<:וס וי:ן ש V'Cלעגךיכ פארצונר"סע i שימס-לייט ואגעו !ייער;;::n :ךח אןר אינ; 'Sויך
ערגסס .עו אr ויע,נע ער האס א'ן ניני~ן ייייואלס אויספיהרעJ צו רער ראלע ,
צארז<אידא'ם נ~רtנןע אןר ה~ס נעבעסוע נאז נענאככעi I$פס איז ערריבער אייך
פרןכם ,יערלכע איחר ם~סער~ ,נןי~הל ער ~~ח א'ח~ ג'י? \ע Pנ:.נס ,ח fס איךOו
453 .1 גשעינסע פJו דז:ן קינ t-:ם .ניר
א ייף צעה iסייוענד דיבלז:נען ,אןו ויי Iיינען נעשאצ 't: ש Bעסער נע~ Iנס ,ה~ס זיי
הזי:ס נעסי t$נען אייף ריא דיא איס ' בענרעי ,יי}:וכע ז י א נע יעו iאזיי סהייעי יייא
נעלענPען פןר דוא העכר ,דיא Oעי'ע , iאויסער רעם " " 1 01$ז"נע iנעועוו ז עהר םיעל,
זייבןע איוך נעיזעו ועהר שעהן ,רע Jאי Jערם י"כען Bזז פ י e Jז .lרלע " iכע Jרוא סןריכ"~ע
סוריבעו סעו אוור אונו::ער ריא נעפונס ערריבער ; פרוןען זיעיר רנעםסע Bראכס
ס עהד כרי'םע אור ::Pייבע &עילען אלס ב" אלע איכרינע פעל pער ; א!'יפור צז:רא'
אירא/ס פאסער ה זי:ס סעו נעזזי:נס ,ר~ם ער הז:ס או! נאנז ~יישיער כעוע סען ירא
סעהרססע םערלען ,אןו ה~ס רער י כער כעוי~ סע ן זז פערסענע Iפו Jאיכער צוו" סאל
הינרערס סיועכי רינלזי:כע' ,אי:פער וןעלנע ס עס ה~ס בעiיאס צי ו~:ון ריא יעביגע ,
איהר סענס אייד פזי:רשסעלע iיוד~ שעה Jצ~ י iע'נע אןו יעצס סי rב עפעהלער .r
רזי:אירא איז כעייע Jאון יוועre Jי או; אי; יער צויס ייע; זוא הזי:ם נעלעכם אז יואיי"ל
ייע>כ~ר אוז איהר נזי:ך יעצו ::אוכערנעכליעכע; ח, i סז<נ ,יעו Jאוהר כעסר~נס ר ע ם
כווס ויך דיא '~עחנה"ס כעיואו::ם יוןא צר Iת j נ t$י:ן ארזו פיעלע איוסנעשסאכענע
אןו ירא לןורעבשאפtכזע איסשסענרע i בי' ירא פרוןע Iבזזך ירא צייסע iאק נז:ך ריא
פזו רער 1I1עלע פעררנעסעjר ויי IIר 'Cנ:ה;ח"ס זי:ערר פעיPלענעjר ויא ,אןר וכאנכrכזי:ל
ראסזי :לס נעציינ ם זיך סיך הזזס צזי:רז I-::ורא נאנצע.j ויי ווא נז:ר א'ן yצרש Cערעi
יסר כיי ש J:הכה"ס j ~סעכססער פא' p ערר אוJ אזו r Bי Bרע כסיבען ף 1ם און
איך האכ כיז ראן נעה אם וןאס ר יא שעהנםסע, אויסכעועהj רוענ'בססענס הזי:ס זוא
~ Iיו יייא צי ערם אלעם איז ביי סור צי איהר נעייש א נ}:פוחל פ י Jרא :ךכ געועה ען.
א ו ר נענליי כם, הז:כ הערייננע Jע כען, האכע! וכוי טהאסען איהרע וןא 0 כאוקי יס ,
רזי:ס איך ועה אז איהר א היסלישע נעסי; ,י!)1לנע איז בע Pיסע iצי ערר .זרד ,אים
האם איהר צ1נע Pיסע, j צי אינז איז ויא אוס אןו סרייסס. ס'ר צי בריינבן!ן הילף
פאםער צי איהר כעז~כם אי Jוי: rע!פראך ,יאס איך כי ן א p'.:לאף פJו ו" jפריינר,
איי יייל כעהסען סאלאס ,ויא הזי:ס נלייך נעכיגיע ר 0I$ וג-ב ארכאייט וכאםי אזי
ףג-ר בעוכשיטער ך.אר~; ·:פו1 jו ' lלכי~ר רז:ס יי~רס אי' ה~ט Cיך כלי'ד כע Cרעכס איJ
איר חזי:כ בערערם ,אייב איך בי Jא jאיעלכא; את ייארים איך לעז טיר כיט אי'ם,
ס' r Pע I jעה\\ Jעככען יעורסה סיי jהערר חא Cנעלעכט אויף סיך פiי ר\:ר סי ~ Cפiי
צtזר י~ניערם פו Cצעהj בעצזcהלען נג:ס ;1ם איהם :::זה איז יjגi ל "'1.נג;כ,ך
ט~;ים.
"י אהרהא Cסו,ב יקח ריא ייאוסט נעה:גרס צי ס"," ,ר):ם~ :::חאס Iוא בזע~בס,
ג:וג-ל : ביס ~ל:צ;ע"" i lע Qיי ~ין" ס~ו ~וIו יי;:ן בער~ Cה~, i איהם א'י ..ן \ ס;~
.1 בשעיכטע פוז יאן קיכ~ס בנור 454
כ~ר סיר י ''~':ערן ,איו ןע;"' בעמ ( tכ פ~רבנריי.iביג;ע i ך ";:::דעם "יא ייוע
גע:פען צו ףיל !.!:צאר ..איר \' 1:ז דערפיז אינערנעברי:פע! צו טה;::ז ד~ס וייכטיגסט.::
ן ע :מיר וערוען זיא .;:ייע ' jע , j צו וריסע! ,אום ויא ו ( tל ויי! בנעיייט או! ו.tזל ויך ניט
!.גיר~פר~':::יא פריהעך י'יא זיא קען ערור~רםע t( ,iו ר~ס שיף ו~ל ויף צרריקקעהרען
פרן ~ קריסטליכען ל~נד ,איך ה~:פ מיך דערי:פער ענטשל~סען צו געהן אין ערם
נ;::רטע Jאיו צו ועהן אריב איך קען מיט איהר רעדע! .מיט דעם אויסרייד צר קל"-
ערסטער, דער אוז ~וועג, אהין ן~'פ :קרייטער: ,פי! איך דעם טאג פ~ר דער רייוע
טיף ך~זם ער פ~טעך. 'א~ר~'; ' t(iס איו געיועזע j נעכע;":נ, I: וועלכער ה~ט מיר
;ע!:רעכם איז דער ש!ד;רא ,':1ויעז,..כער ועורס בערערט אי! נ~נץ :פערנעריא און אין ק~נ-
-א שEפר t::ף ייעלכע איז נ'ט סטאנטינ~פ:על צרוייט-עו דיא סערקען אוז קריסטען,
א נאר ·tב!בראר, :פ C'Pםיטטע אןו ו~כםם קיין ~ניש, ;e': יין טערקשי און ניט ק'ין P
1't.Cז :אי jדיזעי - נעמיש פי: t' Jכעס ,דורי וערל:כע יסר ח~ע; ויר נע VPנם אףפערעדj
און ב~~רםי~: ו' r אזר ייאס איך !יך אין כיI ש Sראך האט עך "סך נזנפך\:נט .רוער איך
דז 0 :איר כין ~ ו; P:לאף ~י iדעם ארנאו~מ מאמ,י יועלבע.ר נעעכטפעך ,C ה~,כ איהם
.-גיטי· .-איכ p ו"נעך א פך"נד ,אזר איך וזר דזז איו נעווע רויא איף האכ נעייאוסם,
צי סאבע Jא ס~לאם ,ער האט מוך ראן נעפרש , tiא י יכ אי:ן האכ הז:!:כןככ איי'ס
כעסייפט צי ייערען ,יייא פ'על לעדבעלד טיי jהערר פעךלאככט פיר ס'ך אי Jכז:י
דער ציים פזר ריןעו כוניבפךעך איו פזר דעם באךםעכ-הייו העךייס~ אr איעלב!! :אנ;ע,
בעטער ם ,אין אויי ןייא P שי'j נעטואLבען דיא שעהנע צ t::ראאירא ,ייעלנע האס טיך
טירא ניס זיר צו ייייזעד פאר קייJ ;י~בע i נעזאב:כ . דאגב שי r ריא טורינקעס ,יויא אייז
קריסםלוכי p:;' l.ל~ tע iא~ ה~נען ויי רעריכעך נים בערזבס אייסציט"רעי ,האט ויא
פ~םע' איהר צר:גובעה ; i פ~סע"ד אוהרעJ צו אוJ ויר ב~ר ניט טישכ ;עיוע{ צו טור
ה'י!ם זוא נ~ר אליי Jציכעדופע' צו ויר ~לס ויא איו' בע;אננע Jכאבבזאם את האס איהי
נעהייסע! ציצוסערטע! נעהענסער .ח~סזיסם וועם ז' rטי rטית אייך צו שילרער! ריא
בעל'עכסtl ט'r ייעלבע א'i ציערינג, אJו ר'א ,ייבע Qךאבס E:אלע "j :ןעהכה"ם ,דעם
אייז וויל נ~ר אזיו פיעל ז~נעי אוינע ,j מיינע צ~רז:איי~ האס ויך כעיויעוט Jפאך
ך:י.oס כ~ך ריא V9ר;ע , jוי"')כע ו'א האס גע:נו~בע jארפץ האיו ,אז דיא אייעח אף
הערוג קא ,S פJו איהך "יא .הז~lר מעהר א,ם בעייע! ויינע; pזj"e-9: אי ,איהר
ד'א Pגעב:כע i D jי איהרע פוס .ייעלבן; וייגע Jנ~ך ן ער ס~ער פJו לאנר כעייע Jאיככ'ע
אךאכיי: אr הז:ס ויא בעםר~בע iציי" :-; Pרקאכ I:ס )אויו יעורזע I:Cבבעךופען ער, CP
ריא שEפ~ננעס ~די1.ר ךיבבע Jהעךים ריא (סי ::פו iרעם ריינסטע; ,ר>~ב ויעלבע וייג \l
רה'(\ I) ",טע.ר ורא Iיא ה~ ::: Cר ד~ס ס' ~>::~ Cיר ב סעז, ;עוjער אויו '.~..געועצם
457 .1 בעש'נסע פי jדאז קיכאס ,ביך
נעטתם וייד פערשסעבר,יו םאכע iעסחר רירך צייכעכס ~לס רירו ורערםער ,ייעה~עבר
כע Pיטע iצי EM ,ען טור r סיר חזזבע jב~ן ~לץ בערערם איגער ר~ס אJר יעבס ,איז ~
חערוי צר ז~בען ,ר~ס פיער סער Pען ה~בע iהעריבערנ• U ו' r םיס ~ ",ר'"עב אום
ש ריננע jאיכער ערר ייאבר פןר ~,רםע jאזי ה < I,כטן ~ב'עויסע iצייםיבע אזי אונ'ציםינע e
ח I;tבען טורינעi פריכס .ערר אוםער אזי צ < I,רז:איר~ חזeבעז ויו ערשר~ pען ,ןער ריא
ייעלכע ויינןע ס < I,לראםע ,i ועחר סירא פ'יא דיא םערקעז אזי איבערחו' eם ם~ר ריא
פרער נענען ו\\ערע סוריכישע ברידער, ויך אויי כענעהסען אJר אברפי:רשעסם ~רזי
'ייא ז" ין~~ ;סע iנעייע Jו"עעד '~קלא~עו" ,נעה א' , jיי ,ציסער ,סיי; טזeכטע,ך uח~ס
בעו~נס ,ונ -אלסער" ,אJר שליע C:דיו אי ,rביו איו ייעל פערטינ ייערע iסים ריזע
הא ~,,ו~ל ריו חיכד ,א'ז דוא ,קריסט ,בעחם ר' rסא'אט אjו בעה סיט בזזט i
בלp,ליר ;ערה'" ,א' jרייז פז<טערל~כךI ,ן
ריא אייעבצויז:נעi אי Jער אין בעבאכנע j פערנ\\בט ך' ":-:ח < I,ב טי ,פאר איחם
טעו ;;'Pא'ז ה~ t:.סיך בע{\,וע jטיט צ~ראא'רא'ן ";.לא ויא האס כ;ייסרסtנ נערנ1כ~ז
בעה Jא ' , jייאוה' jאיהר פ~טעו ~"i1ט וה'~~ נעהייסע , jאבער Pו' ם איו ער פער-
שירא'; " -ע;' :ארעו הינטער ריא בי'סער פה ב~רסע , iהאט jיא ויך צי יסר ציד-ק
ט ז tט ע כי P ,ריסט בעק',הרט אה בעואנט סיט טהרערי! ;.א' jריא איינע: J
111 ייע'כעס ה"סט ,נעהסtכ ריא אייענ P ,ריסט) ,עחסטי אויעב ם א מ ע כ '" 2
r'p אכער פיר ט~ראם ,איך כעח אייעב ",ח~כ איך בעענטפערט, ,ע'"
עריי~רט סיך ערם בעכסטע Jח' Cוטא (באס"ר )!:אזו שרעק ר'ר פאו ב' Cאהי ר·ר.
באנץ כעיייס בז:ך ערם ו~נר פיו כעהע i עדו טיר ק יסע, j ועוז ריא ועהסט אגרו גיט.
"איד האג סיף בעסיהס אווי אריסצורר' pע , Iראס ויא ;~ז סיך E:א; t;\Pס' ii
איו נע- פערי::טעה jאןר ויא האט העיוסנעררעחט איהר ז<רם הערים ס" jחtילז איז
כאנני~' סיס '~ייאכע טוים צי רעם הו·ו .רירו א צופאל ,ייעלכער ייז:לס ויך פיר אוכו
או'ם;עלאוזע ועהר איכבליקל' , iיזעי עדר היטעל ייאלם עס ביס א;רעיס בעןו~לט,
סו;ר i ~·pהעריףסכעיז<ב c רעם ו\יא ער האם ריא i איז איהר פזt:כער נעקוסען צוי'ק ב~
אJר האם אכרו אינעררא' t.Iס אלס סיר ו"נען אורי כ"ער בעכאבכען .ס'ר האבו;~ iבען
אJו צ~רזtא'רא א·ן בעייע/ געועהע ,j יא'! צ"טינ נעונג געסערקtכ ,ראס ער האט אוגן
אןיי פיע' כיי' jפעי' t:Cאכר ,ר~ס ויא האט איחר זזים ,ייעלנער אין ג~י נעייעו
םו;ססער בזז~ סיך האט זיא ו:נ;:יעיl ביט צין";:בעצוינע; האלן ,באך ס' r הערים
אויף ס" jרני Cט א/י נעלאןע :וינJPע איהrרJ היג,רוסכj :נןסעד ,האס גVלעהנם אי הר קזD :
cf
.. -
r .1
ןער איחר קייסםע jז I$נם אונז איםער 'י בען או jאיהר שםעלם ~יי:ן ~ן פיר ~ריעtכ
,ייtב אום אוכו טויינען ~ב'ונ~יע' iןן
העיןר "זcכער 'בrt "ר~ס קג:ז ttמ~כ מעגלי ,ויין u,ה~ב אי; ;1iענסםערם,
:פ rאי ,געןןע Jטר" ,אזי איו ווטל איםעי ה~בי'עו םר" בעגiע יעיiע איו ערר
יעולם,ןן
"ווען ועוסס יוא ערן ~כר' Iוע U? jה I$ם ויא כעפיענם,
ןןאס וועtב א פר~נצויוישעס ' Yיף, י I$ רען עס איז היער סז:רגע , j "איר יענק
ס t;Cרנע t;C iכגעחן או Jאויף ייזען יענק איך םין ~יינצושיפען.ןן
הזזם ויא נ Iזזזזכם ,ר < I,ס יוא ו I$לסם ווזcרםזע זיי: jפעסערu , "וואלם עס נים
צו ייא פראנצויועז ,ויעככע וייבזע I$בצוסרויען i אויף ~ ש'ף t.,ז' '~כי:vש!«\ י יער ו'
אווי רבויס ,ראס איך וויל ניס וו~רסע jאויף קייו ש E3עסעךע נעלעגעגח ייס ,ויא עסג
"י וי'ן ו ויא גו סu .
"רוא כ יסס ,וויא עס ועחס אויס ,א' jערר פ t l$נערלאכר פערח"ראסחעס,ןן
111 :;tnם נעוז:בס צז:ר I$איךא" ,אjו רוא בענקסס יייעערר צו ועהן ריי iפרוי
"ביז n ,זtכ איך געענספערמ ~" iבער איך ~ nכ סייו יי I$רס בענענען·,, ,לב
פעךחייר~סחע 11 j Jז<ן מ"ן I$כ Pו סע jמיר צו
שעהנע ,ייעלבעך רוא ה I$סס נענעבע jריי JווI$רס 111 "אזי איז ריא פרוי tt
ה~ס גע E:יענס צ\(ך~איר~.
אום ירר ריא ייאחרחייס צו ואגען אזי ויא רויר'יג צו "אווי שעה; ,ר~ס איר,
רירII . לייכע , jקiע ריר rועחר ניס וזtכע ,:י ויא ראס זיא איז זעהך עחנלי ,צו
נע Iזtבtב : ועהר חערצ:ייך Itוו חזtס ,א יהר םזcסער ח I$ס א יב ע ר ערם נע' 'אבט
רען שעחנער אלם ם י ז ם~כסער i שעהj"l J מוז זיא זעהר ראJ "ב" אלל < tה ,קייס!,:
::עסראבס זיא נ I$ר ;וס אןר רוא ןועסס מווען איז Pיינע ניס אי Jריו;; jגאנ::ען לאנר.
::יימ;'.ב cע 9 '::דאר נע Pעכס נעלויפינעך ו"יא ויז רלזcמעסשער ,ו'ייל ער האם ירא
י'f ה~ס ויא אייך 'ר;:פ Cס <;, tנן; ייזע ראר:.:': ה I$ס ' tביי~ה ל זיא ם~כםער ;
4.59 •1 נע ~+י כםע פו iראז ' Pכאס .בון
זfננעכ~סעז אjי ערר Bע ר ז~ iםת דער שעהבער אזי ל,עכענםוו'רד'בער צ I;tר~א'דא.
די א צייס איז פערנאבנע Iאןו עכדל,ך א'ו נעקיסעז דער סזזב אJר ר'א שסובער ,באך
רעולכער סיר ה : t$ע t jזזיי ה"ס נעבעבקס ,א ~ jlזוי יויא 'עדעערר הזtס בענוי בעפ~לנס
ריא א"נר'כסו ב בעז ,ייעלנע ס'ר הז:בע jנעtב~נם ס'ס ונסער אינ:ערלעניבנ איו איבו
אועס בעלובנעז בז:כ'; ייאובש .דעם פר"םזtב בז:ך ס' rנעש Bרעך ס'ס צאר~אידא t
הזtס דער ערנענtזס ,ייןע עם הזזם ~ננעהייבע! צי ועררע! נ~נס ,ויך ז:בבעשסעלס
בtזר Pע כעסס לעבע jרעם ב t$רסעז ,יועכנע Jד'א שעהב" צז:רז:אידז :האס ו'r ס'ם
' ::עיואוינס .דיא קריססען ,ריעלכע ויינע Jבעייעז בעשםיסס צי ארב"סע jאלם רוד'.גרער,
ב Vהאלםע • j וייבען שיין נעייע! אי'ם( I;tרס את ה t$בען וי:ך ד~רסען נ~עבס ערנעץ
זוו אלע הזיזכען נעייtזרט סיט ברריס איננערילר אייף יזכ'! זcכקיעסז א jlה t$בעז נעברענס
סיס בעביעררע צי בעפ~לע jרז:ס שיף .ייעלכעס איו בעלעבע jפtזר ויי ,ייייל ו" הז:בj\l
נ ~ר ניט נעייאיםט פת איבוער aלא , jדזיזס עדר רעבעכאס איו נעייען ציואסעבנערערם
מיט איבז ,וזtבעדר I Iיי הזיזכע jבעסייבם ,ר~ם " 1יעולע Iזיר בעפר"ען ציבעהמעבוךנ
ראם שיף סיס בייאלד אזו או'סהרנענעבריב דיא סיייבישע ש'פס-לייס .אלס איר
Iייגע Jאייר הערייםנעקימע jאיע קאמ \lרארע,j
הזיזב סיר יעצם בעיי'עIען פכור וכיינע
אבד;נרע .אווי בtזלד יייא " 1הזי:בען איבז רערועהע jפה ו"ערע יייבקל jvאןו ה~בעז
א'ו שוי! כ" ר'זער צ"ס בעויע! שסזזדס-סהויער רז:ס אובו. ס'ס ייזד םעךא"נינס
נעש;ו~סעז אJו אjי דעך באבצער צ"ט א'ו שי'! ביט נעייע! צו ועה Jקיי iתענשע :אלס
סיר וייבע Jבעייע iצזואtבע! ,הז:כעז סיר אובו א'נערלענם א"ב Vסיס ר'א יאברעךע,
אויב סיר זא:כע! בל"ד נעה Jנעהמען צזtרז:אירא'ז ז:רער ס'ר זאלע 1בעפא לע iריא
סאנאריבישע מוריב !,Vייעלכע הזיזבע jנעריעבט אוס ךורערער אייף דער בארקע.
ועוחרענד סיר הז:בעז אינז בזיזך בעראסהע , iא'ז t$נבעקןסעז אונז3ור רעב ' I.נאט איו
I'Iז:ס ~\נו נעפרענס ,ייז:רום סיך צ' \Iהע jג:::ז ~' iסיר בענויב.ע jרעם איינענגל,ק ,ייייל
ריא סIגהרסטע פי; ו'יכע ל"סע הז:בjע בעשלאפען אןו וךא איבערינע ז"נען נעןיעJ
יסר הז:בען איהם ערצעהלם ,אז ייאס סיר ו"נןע בעיערן אכו· ב \tי.ז אןכנע Pיסערס.
~ C:ינ ,אוי ער הז:ט נעזאבס ,ראס פךיהער פאר אלעס מןזע! סיר צובעהסען ראס
שיף ,ווז:ס ראם קע Jועהר לייבס אןו ז:הן בעפאהר אןיסנעםיחרם יעוי , iUא jlראן
ווע:כיע jטיר קענע iנעה! נעהעםז צז:ר~איי~' •iווו! ראסה איז איכז נעפעלעז Jעיוז:ר~:
את ניס פעלריערענדיב עסהך קיי Jצווס ,ויינע! סיך אינסער ווו! קז:סאנעד נענאכנעj
איז רער ערםםער העריופנעש eרןננעז אויפין נ~רו סיס "וu צום שיף ; ער אלייi
"קייכער פי Jאייר ז~:כ ויי ועבעל איו האנד אןו חזtס אן'םבע' \tריע jאוז ז:ראבניש :
ייס רירחע iפו jז:רס ,ור;ע ער ןייל גיtכ אןיבענבל,קליד נ'1סן'דסעס ייער;ע ~ :ר \lרייייל:
.1 נעשינ::ע פה יאi :כ'כאם .נזר 458
פיס ,אוזי ןןיא ויא וי~'ס נעייען אובסעכםיב אןר אי'!ן האב סיך בעשטע'ס ,אויו וייא
מייגע איך רר~לס דרר !jייא ארסשסעבעד נעוו! j:נעבויסהיכס ויא צי האלםtע א r
זeרסס .איהר פ~סער איו איי,יב צ ~ כעל~פען אJר א,ס ער האס וווt Jנ~נסער נעועחען
בעפרעבס ,וי~ס איהר פעה'ס .אכס ויא האס איחם i איו או~ צישסאבד ,האס ע
Jיס נענעבען Pוון עבספעך ,האס ער בעו I$ג-י ~ .ויא איו נאבץ בערויס ארבסעכסינ בע-
פאר דיזע היבד ,ויאס זייב} i:הערייכנעIכוסע! אי ,נ,tזרסע!1.ו ער האם שרעP tיארע! פןר
כרוסס. או' qוי r וי~ דא Jהערויסנעכוס I.ו !:ןר סייגע ארסס אזי האס זיא נע,עכס
יסס א ויפץ ה II-ס צ~רז:אירא בזנעפעבס ריא או'נע! ,ווע;כע וייבע iבאף נעןןע Iפול
נעח ,סריסס, אסע כ ': י fא זכ ע כ י ,קריסס, נע Iזזנס : ד':ס סהרעjעד ,אןר האס
עינה!"
האס נעז~נס איהר פזזסער" ,רי~רום "עס סאנם ביס אויס' ,נ t, I..אכסער",
ו.ל עדר קריסס נעהן ,ער האס 1א:ן ריר קיי Jכיין ביס נעסה~ן אןר ריא סערקען
ריך רוא רוא ה~סס ביס ויזזס ' tורא צר ח~כען ,דען רא האסס ניס~, ויינע JשריJ
פןר ~ה , r אייעננ.,iבאננעj שוr בים ~אי רועעסן צן שרעקע iאו Jריא סערקע! iיינעJ
וי~גע: Iוו ויינען נע pוסע," j
האב איף עדנקסס#I, ' fדא האבע Jזיא נעיריס ע::חר.:זקע ,jמ"ן הערר ,וריא ורא
בעו~נס צי איהר פ~סער ; "אנער אויר 'ייא זיא ו~נtב ,ראס איך זזזל כעח iווי' איך
Iיא ניס בעכעססיב;ע ,אריע ,אןר ו;יס דיי ,ער ,ן יכניס קום איר ביי נעלענענהייס
קןע עסז ~ו אין קיי jזזרס רןע סיין הערר רענקם, נעהעו;,1 אכאס צו c יןיעדער אום
ואמכען ר' rסא,אסI,ו ז~~ס 't סער Pען ז:עדר ארם רוא
"איך חאב רןא נעב~מןע פIי ב'ירע It jבשיעי; צ ( tיאאירוא איז נ):נאבנןו! ,יויא עם
סיס אוהר פז:סער אןר אי ,בן אובסער ערב האם נעשרונם ,וכיס א שועררוע הער"צ!1r
אויסרייר צו pירונע jסאכאס יירכנענא.בנע Iרעס נ~רסע iיייא פיע ,ס' rהעץר האס
בעבלןסס ; איך האב סיר בעובער!וט יערע Jאויסבאגנ אןר אווננאנ.נ ריא צינעכבע ציב
הו'ן אק ~לעס ,יי~ם האס נע VPבס פערנריבנער iאויסצופיחרעז ארנעזר eלא •jג~ף יעם
עךצעהכם קאעסךאןער וכייגע אוי רעבעכאס בי Jאיך ~ןועבבענאבנעו אjו האב ר Vס
~:יעס יי ( tם ה~.ס ~ Bםירם jאjר איך האב קוים נע Pנ:כס עדרירארטעז ירא שסובר),..
"ם ג? pאתcכ ייפ r
j/Uלכער אייג ו" PענJע ·יהיב בJlזי~:נן יעם ש~ ,ןעןלכקן rac
4g, ברך .1 כעשיכסע פח י~ iקיב~ס.
----------------------~~--~--------------
בעברג ,ארם אייך אלעעם jצי ס~כiע יויך אןר בליסל,ך .יי~רס ב~ר אזי דזזס ורעס r'l
ב~ף איי jרריילע ,ררעס איהר ,ל~ rועה!".
אח ה I$ס ארבו געבעסiע ~ צר ם « tכע! הערויפגעכאבנע1 "ויא איז י~ו רריעדער
איך ה~ב רערס זי:ן באכי צוריק Pנ;הרעו. ויא י I$ס בערריש ,אןר ה < t,ס בעןזזבס, ק'r
בעערפנס ערם רענענאס ,ייזזס ער הז:ס ס'ס איהר בערערס ,ער הזזס עס יסר ב"ע
צר סהז<ן יי < t.ס איהר ן< t,ל ביס נעפעלVן. גע::געסע jבז:רכיש t:J ,סנ~' אר Jאיף חזcב איחס
א" ,אין חערריסגעסר I:ען צרריק סיס ז t.קעססעלע פרל סיס גז<כר ,ייעלכעס איו נעורעJ
דיןעו אr אורי שייער ,רז<ס ויא חזזס עס קרים כעקעכס סר <; Iבען .צום ארכגל p,חז<ס
אריבעכבכיק זיף אירפגעכא Bם צז:ר~איד.tזיס ם~סער אןר חזזם עררהעדס רזcס נעדר'וט
אי iאלס ער איז ציכעגאבגע jצים םעבססער חז< t:ער גלייך ערר" אי! ערם נז:רסען ;
ק'Jבס ,רזזס .tזלע ,יועלכע ויינע Jגעייען איו ג~רםעו ,זיינעז בויער 1קריססעו ,אזי ה t$ס
tיגגעם~נכען צי איכו צו ריםע Jאויםי! חייכעP Jיל אjי .tזראביש :יקריסטעןP ,ריססע: i
גננים ,ננביס ו" ויי' jגעשריי חזזט אינן אלעסע jעררשרז:קע 1אי iציםיסס געס < Iכס :
אי! יערלכער סיר הז<בע ~בער רער רעכענאס ,ייעלכער ה~ם כעועחן;ז ריא נעפאהר,
נעשייעכס ,את יייא כר-סהיב עס אין געייע Jצו מ.tזכע I~ Jעגדע צי רער ז.tזן ,איירער עס זאל
פין ארנו חערוי סבעש 8רכוגע jאייף ירא אייב-גע ייערע! א לארם ,איז געשרייכד סיס
ייעהרענר איך ב' iגענליעבע Jבי' צארז:איראי! ,ייעלכע איו אנועסכטינ געפא· סרע , e
לש אי! סיינע זזרסס .ערר רענעכאם את ,יינ\ו העלפער ויינע Jנעגאכנע jאורי לעבחאפם
הערכוסערנעקיסי~ jסיס הארזשי סיוכסעJ רזזס ויי זיינזע אי! אי-נינע צר עדר ארכייס,
סרראס ,ייעלכעז ויי האנע! נעברנרע Iדיא הענר אזי הער"כבעשסזז 8ס א סרך א rסויל,
עררניי ס t:ד.tז'~עביינ איחם, קי' jיי I$רס, רעדעI נעקעבס ביס ה~ס אווי ,ר.tזס ער
ייעלע Iויי איחם הערייסל I$זע, i ראס ביי רעם J/רסםען D'Bס ,רעילכע Jער ררעס פק ויך
ערב,יקס ,הזזס Iיא בעדע Pס ייא איחם אל;כ r'lסאכסער חזזם ארנסר"בנע!.
אכס ער האם איחר פאסער אין ז:בער נעיעון, ניס צי ועח; J איהס ארם ארינע!,
י I$ס ןיא איו סיט'ן ער האס ניס נעייאיסס, עדרשר I$קע ,1ןרייל ויא עדד Pעבס ,ועחד
יציס אןר יסד הזtבעi ק' r "יעצ Cז<נער הזזנע jסיר ניס נעס~רס פערל·עדןע
איבו בע t:יילס אזיי שנעל וייא סיר ה ( tב jIlנעקענס צי איכןער נאר Pע" ,אי איבוערע
ה~נען סיךא נ IIהאס סיס אוננעד"" '''~י" 1 Pאעסרא!ער ה I$בע I,} jי' iאריף איגו כעויארס
קייס ציייי ~ ויינער 'ססע jנאנס עס אין נעיף!j. ד ( tס סיס אינז אין ע Bעס נעשעהן;.י
פז<סער חזזם דכ! I.כלייך צז<רז<איר~יס איפ' jשיף. גיגיער i ~לע ויינעJ סיר אלס
ןסי.כ פיJ איי הערייסנע Uכ unד~ס סיך הענר פיי ריא נ~כiעד עד I$בנענןסjע ריא n
נעשיכtבע פון י~ן קוכ~tב .בוד • 1 ~4.6
r
"1בע iו::כנעק Iןעס ttו vקייסtבןע אויפ ב ( tוי פjר ש·ף .ריא ס'רינעו ,יועובע ה t$ב;ע
ביט נעה ttס פיעל סוסה ,ה~בןע בשעח'סעי~ה ,אלס זיי הז:בען נעהעוס ~ועוכע
רפוך'ם םו iזיעיר שיפס-חעיןר ,ניס בעראכס ו'ד צי נעהסעז צו ריא יואפעו ,ייע'כי~
ויי הז:בען נעהאס יעוכיב < I,רעי נזtךכיס ,ז~כערjר זיי חזtבעז ויך כעואוע iשיוייכעכרינ
בינרע Jפת ריא קריססע! ; ראם איז נעשעהען ועהו שכעל אוי ביי ערם חזtס jעס וי~
B'Bם יעוס סע Jזיי סןירסע •j א' r סהזi t נעססךאשעס י\(ס ועון זיי יעו'ען נ~ר
"אווי באלר יויא ס'ר ה~בע iזיך סיס וייפעוויכעוס אוי ריא חע,פס aר:
אינעזרע לייסע ויינען וענע' iו'' בעפליעבןע ~לם ויאר ,וייכען סיר ,ריא אינויבע כ"סע,
וריערער כעכאנבע iאינסער רעו pז:סאנער פjר רעם רעכענאס ,צו ערם נז:וסע iפןר
ריא סהיר פזו האבעJ סיר ראס נעיעון אוזי ן,יל,,,,,., ויינע! סיר הארושי סוראס,
r
נ~רסען ל·,כס נעעפענס ,אזי ס'ו ויינען נ~נ שסיל נע Pיעסן ב'ו צום הייו אוז קיינעך
ה~ס איכו ערווארסעס ביי א aז:ואא'רא טיעה"' ריא ה~~ס אנוו כיס בעסערקס.
הז:ס ויא נעהעוס סויס ש iסענשןע, ה~ס ויא אןר אוזי באלר יירא פענסטער,
רז:ם הייםס צאר א כי, כ• נעפרעבס סיס א לייוער שסיעס ,אייב סיר זיי נע i
אןר הזtנ זיא נ I1בעסןע העוונסערציק ן ןעtכ. יע איך ה I$ב נעעכספעוס~ ,ו Pויססע•j
אלס ו'א ח < I,ס וביך ערר Pענס ,חז! t: :יא כיס נעסאכס Pייז טיחיןח איין איינעכבו·ק ;
!יא ה~ס ויך נ uאייוס חעו < I,בצןבעח jסיו נ'ס עכספערנריב קיין יי < I,רס ,הזtס נעI1פעכס
"א סחיר אןר האס ויף פאו איכז אכעסען בעיייעוען אוי' שעה iארן וייד נעקוי,ערס,
שסאבר צי שילרעח .אווי באור ירא איך הזtב ויא אr י~ס איך ב' jעס כ'ס
ערבף pס ,חזcב אידו ~ננעכןסען איינע פןר איחער חענר אJר ה~ב ויא נענעבען א ק'ס,
אזו יער רענענאס אןר סייבע Pאסערארע jהאנען איי'!ן כעסחא ן יז:ס ועלביבע ,אןר "א
איבו'נס ,יעולנע האבע iפין אובוער נע הי-סגים בים בעייאוסס ,הזtבע iעס אוכו נז:כ-
בעסה ( , jtעם חאס אויסנעועהען וייא סיו האבע iויא נעייאלס פעערחערן אןר ויא
רער רענענאס חזtס ויא בעפערנס א rיער אכעךקעכע jאלם אינועו בעפרייער •r
יעם באוסענ· אr ס 1ו'כ'שען ש Bראי:ן )אואביש( ,אן'ב איהר פ~סעו אי ,אייך יזt
הי'וU .
"וז:לזע סיו איחם ניט יער Pע Jl,jהאס בעפתנם רער רענענ~ס" ,אןר איהם אוי
אל" יועךסרדואכעד ,יןאם ער האס ביי ויך ,סיסנןןחסען "?
ךיהר}w ~:!,ה ויא בעו אנם"! ,ס" !:אסער ראיף ןעס פיך קיי :פאו ניס 'נ"II,r
אוןסעך ייז:ם איר נעהם סיכ סעהך נזeי נישס זי 'lשי' i Mןע הירז בטחיםב אr ~
.&63 •1 בעשיכטע פ jlראז Pיכאס .בוך
א,זשיער~ ,עדו צר בעב IIגנעו איינס פJו ריא שיפע ן ,רוע,כע קוטעו טיט ויאאעו מr
וו !IIאינו וו\(לםע jנ~ו ניט )עצטערע, ריא ואך רו~'סעו סיו סיס סעםוא ; j פק
בענעננ;ע קיי Jפאננ-שיפ;ע ,צוועכס נעקיטןע ,וןייל סיר חאבען אונו בעחא,סע! פיו
שסאוק נעכוב ,ניס כ I$ו טיס ויי וין צו של I$נע! ,נ I$ר אפילו צרצוכעהעםן א שיף .טיס
וועלכע; טיר וואלסע Jנעקעכס אונועו וייוע פז:וס VIעצ jבעקרוענתנר אjו ויכעערו.
צ~וז:אידא חאס אוכסעויוענס בעלעחנס איחו נעזיכס אןיף טיין ברוסם ,ןיייל ויא
ור ( tט ניס בע Pענס פערסו\<נען איהר פ~סעויס נליקע , jאןן איז ה I$כ ~פס פזו איחר
טאויעו צו הילף. נעהעוס ןריא ויא רופט ,עt.< ,
"אלס טיר זיינע! נעיער! זזבנעפ I$הוע iאיננעפעהו ווייסינ טיילען ה(/בעז טיר
נענינעו אייף ס I$ב עררועהע !,ואס יסו זיינען בעןערן סיים רו" בי Pסעניישזזסע jויייס
פJו ואנו .סיו האבען פאו אינו בעזעהעז א Eביססע בעבענר ,אי! יעילבעו עס איו
פר j " Pנעם ניס נעיער Jצו ועה , iיי;Iזס ז~ו אונז Pגזנע iענסרעקעו ; טיו האבע!
עדסםייענע jיסס אלע Pועפסעו נעויעורס יריסער פ rלאבו ,רויי) ראס ייאסעו א r
נ I$ך רעם יייא טיו חאפען אייננעפז:הערן ציייי טייוען אינ'ס ים, נעוי\(וע Jוי היבעו,
האנע! טיו נעור I$וס ,או אונועוע שיפס'-ייסע ז 'I$ען יך איינע ריא אנערוע איבעי-
כייס j1Iביי'ו ויערו , jאים יעערוע"' וא' צייט ה~נןע צר עסןע ,וריי ,סיו ו"בע iנע ייען
סיס וענענס-טיסלע! וייך נעו~ונס ; ר I$ו Pיינ IIר פןר ויי האס ניס נעייא'ס
פעול I$זע jרא וררעו ; Iייהאבען נעואגס ,סען ו ' I$נזזר עסען נעכעו ריא ,ייע,בע
סיר האבןע ויי ריועו iניס ; יעצס איו ניס ירא צייס צי ריה , j1Iה I$בען זיי נעו I$נס
נעל I$וע" iאגר,ע jנ !;tך וייעו יייל ; Wב~לר באו ערם I$ ,נער ,האס וי lI ,והיינjע א
"אנען אייננעניטען ריא רירערס ריא וע"ען, פוישער ייינד ,טיר האבע Jז:נבעצי'נע j
אןו טיו " I$נע! נעשסייעוס ,יויי' טיו האנש זיך אנרעוס ניס נעPענס חעלפען ,נאיו
-,עם ז:וס I$וא; טיו האנע; נע Iענעוס אווי שנעל ,ראס דכו ויינ!ע אjי איזי שםינער
טיו - אייננעפז<הוע iאבס טייוIIו אזר ס'ו האנע Jנ I$ר טורא נעהאס פאו איזי ואך
איבוערע ס ( tנאוינער טיריבעו "אנעו סיו ו I$וען ניס I$נסרעפעו ק"ו ים"ויינער.
נעכעבש צי עסעו אזי ערו וענענאס האס זיי נעו\<נס ,ד~ס מיר רויוע iויי ניס t:אבןע
פ'ר שPלאפען .נאו כיי רעו עיססעו נעוענענהייס הערייםלא Iעז פויי ,ראס ועכנינע
ארנו נעע;ספערס : ~נעו עו האס ר'!.כ:tזפ , האנע; יסר אויך םערויכערט צאר~אירא'ס
"ווע אי ,זז<ל "'ב!א פק אייר Pריסטע ,ק ~נען עריוארטען ע '. eגס נוטעס ,ב' jאיר ר~ין
כיס אזז< נ ( t.ו ,ראס אין וז:ל יסך J:Pנע~ jייכנ"דער ot( ,ז א יהו יערו ::יסר שג;:ק י~ iריא
)ריא פוייהייכ( " i'Cסר ויא פךייהייט ,שר איהו יי~'ס אייר נעיןיס נ' Cויו' Pיוט
א'בערהןי Sט יןי cענירנ ~ווענצוגעכע~ Iיר', p "IJינ~וכעהכחזנ כ~ך אום ,יא גכין יןיערעו
•1 כעשיבסע פח ר~ P Iיב t:ס .בוף f.i'l
נ I$ך רעס יייא ערר רעכעבאס ה~ס איזוס כ ( t,ך א ס~ל בעה" Cען E:ןר "1' 1כיס צו לאדז-ו
חערען B'D j"Pס ,וערן ויי jלעבען אי! איהס 'יעב .אלס ער ה (; tס נעועהע jי'! iס~בסעו
אוים( ב~רר פןר שיף ,הז<ס ער ~כבעהויבע iהערצר"סעכר צו 'ז:עסיז ,איבערהו' 9ס
רjJ1ן ער הז<ס נעועהע! ,ראס ויא האט ז' "Iפעסtב בעי::לז:ו:ע! אי! סייכע ~רס , i:אןר
ראס ויא האס עס רוהיב פערסר~בע , iניס בע Pלו::בעבריכ וי ,און ניס \ר Vהרעכר'ב ו'ך ;
ער האס ~בער ר<; Iך נעשוויבען שסיל ,אויס פורבס ,ראס ר .l/ר רעבעבאס ~,ו ביט
צז:רז<איר (t.
ערםילע Jראס וו~ס ער האס איהס עמל,כע ס~ל בעםסראשעס ,אלס
האט בעועתען ,ראס סיר האבען בעיי~לס בעהטען פערנאנרערו;tזוען ריא יורערס,
רםא ניס כזtר ויא בזזר אויך איהר םז:סער האט ויר בעפוכען ביי אובו אויפ'ז שיף
אןר ראס ירא רסריכישע שיפס"ל"טע ויינזע נעיערן נעבוברע! ,האט ויא טיך רירך ערם
רעבענאס בעל~עוז בעסען ,איהר צוליעב לעו צו ל~וע iריא דסריבען אJו איהרע Jרע!:(!:פ
שענקע Jריא פרייהייס ,רע Jויא וועופ וי ,ליעבער ווארפע! א'ן יב איירער צוציל;::וע;
ראס טען ו ל פאר איהרע אויבען איי רורר איהר שולר שלע!בען א' iבעפאבכעכש~פס tt
איהר פ~סער ,וערלבער האס ויא איעסר צערסליך בעליעכס .ערר רעכעבאס האס 0.11
~בער ער איו נעיוע; נעבע; יסר נעו~בס אJו איך "אב ב I$רבישס בעהאס ך.tזנעבע; j
ערם ; ער הא!ב נעז<; Iגס ,או ר~ס איו ניס נלייך ,ויייל אווי נא,ר וויא סיר יועלע; ויי
הערויפל I$וע~ ץ~י\ ראס לאבר ,ועולע! ויי בלייך א ויף רטס לאנר אח אז רער שס ttרס
~לעסען "ףאiגיייהרען או iויעלען ווכען טיסלןע ,ראס טע iו~ל אובו סיס אייגיבע לייכV::
וטיפלאך בז.זביז:בען אןר Cערלעבע! רעס ןרעב אליפ'ן וואסער אןו אויפ'ן לאבר או! סאבען
ראנענע; האס ער פ;tזרבע"~לז:בעi ראס יסר ו~;עו איבו ניס קעב I1ז הערויסררעהע!,
ירא סוריכעז צי נעבע! ריא פרייחייס ו<.:רוי נאלר וויא סיר ווע'ען ו::בקוסןע אויף
Pריססליבעס לאכר .צו ריוען פ~רשלאב האבען סיר א)ע צובעשט י טס אןר א'יך "~צ
וזtאירא איו בעויזע צופריערע! tI ,וס טען האס איחר ערקלערס ריא איר וא,ן ייארום
איבוערע Pרעם · t:בע ייננע אייםי! ז.זרס, כ'ט ער::ילס ב,ייד טןע האס איהר ייאוכש
הערצע! האבע iסיר כעשס"ערס ראס שיף ב tSך סא~".ר:.<, pו באבצעi וייו צו בזcס פJו
יחי ,ירא בעלבארישע איכוזע Iויינןע וצ איבו בעוער Jאס כעהעבסססע .jאזיי וויא ערר
איו בעויע ~ jביסעל וייבד איו נענ ( tבנןע א ב'סעל צי רער בזtרחייס אןו ערר יס
עור ריכסרנב פןו סאלל;:יtרקא א jl אr ארברוהיב ,האכןע '"ס )יס בעtיענס בעה Jבל"ד
ראם r
סיר האבע Jבעסןזס שסייעזי ביי ברעב פח וראסער באך רער בעבענר פח ~ךא .i
איו אונז נעיiעו זעהר אונאבנעבעהס ,ורייל דנר האבע jשרא בער\tוס ,ראס ,עס' וערס
ברעב זא ערך ועכציב סייUI , כייr טעי ייגrברVק~ "'101 Ulרבעל ,יערלבער א'ו בעלעבiע
'{65 כו; 1 נעשיכסע פון ר t$ן קיכ t$ס.
סוס'ן פרייען וייוען ב.ענוייס וי אונו יעצס און פיהוס ויך ,ווי איך בוויב\ ,ועגעו
רער פערענרערונג פון איהר ואנע אויי נויקוי; י'י איינרע ,יו t$ם נעהס איכרע פון
פיגסטערניס צו ויכסיבקייט ,פון סוירס צו תחות-התמים און פוו ניחנם צום
בו-ערו.
"איו ד~ס \ר~ייר ,וי~ם ייעוער ס Mו ,יJ!:Sכtו סייו t$tככעטtר" 'ך~ט בעפרעבט
דעך סווין.
סיר ה I$בע jאיהם אייעjכנעועבס מים רעם וויא רע יי I$וט שוין נעייען סוידס.
בעזוכס צום נ~ךעז ,ער ה t$ס פון זי'ף הערויסבעוtוז:ען פיעו \ואסער ,א~ן עוי~ם
רערום איו ער ןןיעדען נעקימעז צו זי'ף .דער ווינך ה~ט !י'ף '~סינדע i אי ז צוויי
בע- הtוזבי1י1 מיר ברעג ; ~ iז נעדרעהס אוז ה t;:ט אינו וויעעדר צובעסריענעז צום
מוןט יודרען סי! t; :וע נחות אום סיר ! t$וען ניס בוייבען שטעקע ./צום נויק
ה t$בען סיר עדרנרייכם ~ וו~סען-צוג הינטער א קוייגעם נרענינען טהייו ואנד,
וועלבעז ריא מוריבעז ך~.בען ~גרעופען קאו ו א רוס ~,י 'tו~ס הייסט
אונטע'ר פרוי. קריסטליבע בעזע דיא אי rאונזעדי~ eרא;
~וע' 5 די וסןינע iכעתט ז t.זtוזננע ,אז דtוז~tכע iלי ע;ם בענר~':ג i .די ק~ יו~ ,צוליעב
דען ק~יו.tז הייסם א"ף איה'ו ע~-ו-ע~ iבע;א;;ע ,i כע"' ~'~ eניע iאי! איי;מ I:Sו
•• D. Q
יי
,1 כעשינטע פה ר~ iקינ~ס ,נויו 46i
עורך אייז נ t: rןר י"יא פיעל לעז ננ:לר איהר Pעכס פיר זיא נעקוסן;ן .יע ,ייען איהר
r
ווילס נ < tר ראפיר :פעשסיסע jא eריין ,ורעל איך אייך נעח נעבע Jאליגס ,ןי (; tס איחר
פערלאננס ,אום סיד אJו ריוע וביינע אוכנ) ' Pלינע ס~נטעך אייסצולעןען~ ,רער
בוויו זיא אליין ,רען ויא איו רער נרעססעך ןרג eסהייעךססער סה"כ פוי ס"I
כשסח/,ן
"ביי ריוע ווערסער האס ןור (; tננעהויבע jאזוי ניסער צו יויינע :,ראס וביר אוע
האבע iסיט איהס יסטו"ר נעחאס אזי צ~ר~אירא האס זיך ניס כעקז:נס א"נחאוסען
אויף ~'הם הערן Iפצ~jכוjכע ,:ויא איו פiי זיינע סהרערןע נעיי~רע jאזוי נעריה רט ,ר~ס
ריא ~רובס פה אr ~יסס אזי איו כעוזכjכןע ויא ח~ס Iייו הערויסנעריס' jlפק סיינע
איחר פזcסער ,אןו Iיי ביידע האב;ע רערנז:ך אויסנעברז:נעז אין אוא שרע Pל ,נדע
יאסער ,ראס ס~נכע פJו אונו האבע I jיך ניס בעjכענס אייכהאלסע jפןר סהר Vר Vן.
אלס :tזבער איהר פז:סער הז 0 :בע! IIהען ,ראס ויא איו נעוןע jאןןי אויסכע Sןצס אוי
בעציערס סיס פיעלע ירייעלע , jהאס ער צו איהר בעוז:נס אויף !ייער ש Bראד " :יוז:ס
כערייסעס דאס ? נעכסע jאבענר ,איייער ייועס שעיקליכע אןנכ)' Pהאס איכו
בעסראפע , jה~סס רוא סייו פערלז:וע; אי! דיינע חיי iלינע קלייערך אןר יעצס ועה איך
בל'PלינערII ,ץ' יףג-לנע; א'ך האבע ייר נע;עבןע אjי דיא e דיד א ' jרעם ז:הייערססע;
ןצע;~ ,דער e אי ,פערשסעה ניס ,ועו; הז:סס רןא צייס בעהאס ,רייו אוןי צו סענ,
בr וע; איך סיר ; ערקלער דאס יערצי, ייזcס פיר א שםחה האס ריר נ;ןבר~כס
ייעכען רעם איננ;י , lכ jאjי ועולבעס איך הז:נ סיך אלס יי Vבעו ערם סעהר ערשסןינס
געשסירצס,ןן
< tועס ,יוז:ס רער סןרי Jהאס בעו~נם "רער ערנעבאס האס אנון אינערועצס
א ייז:יס, ענספע r צן ויי Jסאנסער ,ויא איו ו;<נער כיס בעייע ן אי; שסאבד איהם צו
אלס ער האס אבער עכורי ,א' jא ורינ Pעו בעובערjכס ראס rpםסעלע ,איו וועלנען
ער פוענס האוסע! וייגע ארד.ר ו ,ת או Jוועלבעס ,ער האס בעסייכס ,ער האס איבעד
ואנדהויו ,איו ער בעוי ~רןע ':;.א'ענ ; אין שסארס אק כיס !ביסבעכ יסע; סיס ויך א'j"l j
סז:כםער ,וריא אויי ראס א' וייJ בעפרעבס האס וייו אiי ער :אך סעהר אי' ~'Oך
"בעסיהס עכסםער: j עדר רעכע;אס האס איהר פערש 9ארס ריא מיה איהם צי
יפרענע ; j ~ייי כיט"'; ,מ הערר,ןן חאס ער נעו~כס I , ,אייער ם (; I:כIכער אויי םיעל צי
סיס אז איינעיבען ויארס ועולע iא,ע אייערע פראנע::; iערענספערזב יועזו ,וייס
וריסען ,ראס צאראאירא א rא ~ pיססי; אjו ראס ויא איו עס ,ייעובע האס אונז
ר'וע הינר ,אובוערע בענ~רענע פייכרי j,וי פערפלוכט ז ttל וייז ריא 't t:בוכען ,איו
ועולכער א''ף ה~ננ ריר נענר-tזכט אויף רער וועלט ! פערפלוכס ו ttל ו"ו דיא ו~רנ
אוו ריא צערסכ,כק"ס ועוככע איך ה~נ ר'ך עד~וינע I iי
"אווי וויא אי'ף ה~פ בעמערקtנ ,ר~ס ער ועוט פיז",כס ב~ך ל~בב ניtב
אויפהעערן ,ה~:פ א'ך איהם וו~ס צום ניכסטעו נעל~וען הערו'סננרי-ננעז איוף וtינר;
ער ה t t$ב נ ' t$ף ~ננער ~לץ ניtב אר'פנעהערט אונו נ~כצלכייפען ,צו ' t$מער Iארו צו
רופע Iמ~ה~מעtב' ' lאום ער ז~ל :פעטע Iנ~ט ,אונו צו יצג,יר t:מעטערן אוו צו פערניכטען
או Iאויסצוראטע .jאלס מיר ויינע Jשוי! נעועון ~:פנענ~ננע Iאווי וו"ס ,דtזס מיר
ה~בנע jשוין ו"נע ועורטער ביט מעהר נעקעכט פעשרtנעה , lה~בע Iמיר נאך נע ע :-ע , j
וריא עך האס ויך אויסנעריסעז רעם ננארר ,ויך צשרלאכע Iרעם eבים און האס ויך
נעק"קעלס אויף דער ערר ,א"נמאו האtב ער ראך אויפנעה"בנע! ויי! שסימע ; tזוי
ייך אויסנעררפען .:קעהר האט ער יי'א הערעI נעקענtב האבנעI הלי'ף ,ראס מיר
אום נעל,ננטע סאכטער ,קעהר ריך אום ,איף פעדגייהע ריר ~כס Iלאז אי:פסר
ייוע מענשע Iראס נעלר ,ועולכעס ו" האבע Jא' Iריא הענד ,או Iקום ורירער ,אדס
ד" Iאוננל,קל,כען פאטער צו טרויססע , jועולנער ועוט היער מחע Iשסאר:פע! אין ערר
Vערקו,נער ו~מר\-ו' Qסע ,ועו Iדו ועוסם איהם פערלאוס! 1י
"ראס ~לעס חאס צזזרז:אייא נעהערט סיס שסעךצע iאןר סהרערע ; jויא האס
איהם זזבער נאר בעקעכט ענטפעך' : iל" J.Iבער פאטער ,אללאח וזזל נעבע ,jרז:ס
)עלא מ~ר~ , jורעלנע האס מיר בעיואויבע Jצר ייערש ~ Pריסטז\(, ,ו ריך סרויסטען
אין י'ז קיעטר~ .ללאה ייויס ,ר\<ס אי ,חאב אנדערס כ'ס כעקענס האניסל iאזי
ראס "וע קר'ססע! ה~נע t iביר נ~ר כ' Cצו ראנקונן פיר טיין פרייכשדאפס צו וי; ,
אפיוו וזעו איך יי (; Iלס ייעלעז יי~לtב אי ,כיס נע Pג.כס ב",בע! צו חויז ,אזי יסם זיי
כיס וכיסנעה Jאויסצופיהער Jדיזעס ייער , Pייעוכעס אין פיך וכ' 1אווי בוס ,כראער אוזי
יייא פיר " , '1ו,עבער פ~סער ,אין עס שלעכט/.ן
האס זיא שי' ;; jב Pעכס העךע Jאזי כיס מיר האבש " I$בער ביס איהך פ I$סער
האנjע יסך אזי סרויס Cעך, צו צאר~אירא'i איך האב בערזכס בעוונה•j א'הם שוז
פיר בעהא'סע j אונועך ך"וע ם~רסנעעזצס יסס אוא גוטע Jוויגר ,ר~ם מיך ה I:/בעj
ברע.ב אויי וויא ש t(Dבישעi רעם בעיי'ס ,א'יף ערם Pוסעריבען מ (; Iרכען צו רערכר"נע j
בעזעס ,זאגדj J.ר עס כונהם כעיעוהכ- פ jl ומס וע'סען ~הן א צימישינב נומעס P זIבער
,ייז צח (j t.עם מיס איגבליקלינע צופעכ:ג ,יוע'נע בכערביסער 1עס ,האט אוי ,אובוער
רמך- r 'יא iPי Iח j\tנחם הז:נג; jבעיייךק C וס ,אכעררס בעפיהרס~ ,ערך פיג.לל·,נם
P
איוכן)ר שר.ע ויך &)יר וייכiJ/ וויכiע, ון}.ך " 1 ג.נןע יי;י c זגה ריא קל'יח פת J/כסעח ,ויי
Lוrוl
כעשיכסע פיו ד~ p jיכ~ס .בון •1 )(61
------------------
»VכסעI (t. ש ~-: eר א בעוע פריי אי Jרוסיא ~ Pךיסס' ; jאJר ויי ה~'סע jעס פי,
סיןוכ /ייען ז" קיסס אייס צי אבקער! נגיי ריוע iבערבינע! ,ס ~,אJר ראס סהי ס סוע
ר I$כיס נעייע iביי א בעזער פיי ~כVר סיד זייכעו סעו איז נענויסהיבס. יוונ i ב~ר
כ~ר אין א ויכערז רעסיבבס~-ךס ,ייאו סיר וייבע iבעייונו נע' Cיצס פוי ערם שסירסיי~עו
אזי סיי האנעו ריא די'ערם וואכע j סי ,האבע jאויפ'ו ל~כד איערנבעשסעלס ים.
כיס הער\יסנעלז:וען פו Jריא הענ,ן יעוהרעכר סיד הז:נט jכעה~ס איכוטר ס~ה,צייס
אזי סיד הז:בע Iנעבע- אכנע·\:א;' C פק ערם פז:רראסה ,וועלנזע דער רעכעבאס ה~ס
סע Jנtזס אזי דיא היילינע יוננפרוי ויעגע! הי'ף ,אי'ם אוכוער גליק'יך ~ככעפ~כנענעם
אויסל:::וע , i אונסערכעהסע jזז:ל ויך איי:ן ככ'Pליך
איהד פז:סעד אזי דיא בעניסעi "אויף צז:רז:אידא Iס ביסע האס סעו ויך דו::
תאס עס ניט נעסעכס פער· דעו ויא לאנר ; צו נגרייכבעו אייף ו.:וךיכישע נעפאכנענV
איהר פז:םער סרו::בע jאזי איחר הי].רץ איז איהר איינפאך צוריסע Jבעיי~ער jצי ועהi
י ~rאיהער ואנדס-וווס נענ Jו דע •jסיר האב~ iאיהר פעךש 5ר~כען ויי אלעסע\ פריי
צי ' t$זjע ,אזיר ב~לד יירא סיר ןף.\.ל U/יויעערד כעהונ jllאבפאהדע , jוריל סיר ה I$נןע
נ;ו Iזיי נ~רכישס נעה{{ס צו בעפירכסעו אויף דיזעו אוכנעוואיינסע. iסר(\ דער היעסל
האס עךהעדס איכוער בענעס ,רער יוינר איו פיר איכז ב~לר יויעדער נעייז:רען ונם
אח ראס סעטר איז נעווז:רען רוהיב און האס אינו ערלויבס פרעהליך יייערער אכצר
נעס~כו :פןו איכוערע סוריכJע פדיי ה\<נעj סיר רייוע, הוובעו אובוער ~ב Jעפא;נעכע
כרויסעד פער,י יאונרערונב אווכציבייוייו זייער צו האבעו ויי סיר אוI 'יסעז P וייערע
חעךייפנעלאועו אויף דאס לאנד ,אלם סיר האכע iרא iצ I$רז:איד~יס פ;tזסער ,יועכנער
נרייכנע iאויפ'ו כער,ב האס ער נעיןעו פאל Pאסע iעךהזזלס ,אייך נעויו::לם שו r איו
פרייס ויך ןער ריוע Pריס Cע , j איהר סייבס איהר, "פ tiר~יי\(ס, איכו : נעז~בם צי
או דאס אי! סחסת סיינס איהר, '::עוע מר'י ,ראס איהר נים סיר ירא פרייהייס וי
כי' , iבעוייס כיס ,דאס איו כז:ר עררפאר ין"ל ויא איהר Pיכףשע ליע:ע צי סיר ו
אויסiכיהדובב פןר איתר פערברע· א jעדות נגיי רער תאס סירא סיך צי ה I$נגעז פיר
נ ' tרישע e iל~ •1כלייבס ב~ר כיס ,אז זיא רריל איהר רעליני\( iעכדעןר עררפ~ר ,וריי,
זיא ה~'ס אייערע פיר בעסער ,כז:ר ורייל זיא ווייס /או א ~ rיי]lר ו < tכד קש סעו ויך
םר"ער אינערכענעז צו אייסבעל~סענק"ס אל cבי' איבו.ו i
t:t
בעייעבערו :צו צ~ר אידאיו ,וועהרענר איך אזי אייכינע פזי ו' 'J "רא Jתאס ער
'זכינע קאס ]lרtזעד~ n iבע jאיהס בעסווס פעסםה~לסע iביי ביידע הענד ,אים ער ><\ו
"דוא נ' IIרער : א;ר ער האס צו איהר נעשרי jl1 שלזזנ\ו , i כ ( D ;:עj כיס זין -צי איהד
;.בר:ו .כן; י;ע ,פערlכיהרםג ,:ן\אית' jל~וס רן" ידי ~ rף' jעעדנלערכוננ Qיהר i\D &i
.&69 •1 כעשיכסע פה ראן קינ~tנ ,נוך
אזי ייז ה~נע tאונו ~ייוכבעפעובס .יי I,tס יזי ה~נען נעיי~לס ו"םוע .אןו האiענ Itניt I
ואן אויו ו' rאייסנע Bל·נרעוס~ .וןי יייא סיו יי~לסע iבעייען וייערע נרעוכ Cע םחנסר.
כיי צ~ו~איר~ין האכען ו" וזtנ~ו הער~ננעכיעס iריא ויככע! ,ייעלכע יזא ה~ס נע-
סו~בען אירף ריא פיוכ ; '~ר האס סיו ראוכ ניס בעIי1סערצס או'י פעיל ,חיא ירא
ז~ריב ,ראס עסן ו,ל בי' איהר ניס אייעבבעהסען ,נ~בעום י:יא עס! האס אווענכעווינס
אגע איתער צעיוינבiע ,איי ,ריא סהייערססע ציערינב ,ועולנע האט ביי איהר אןו י'ב
יסו בעה~ט ערם נרעוכסע iווער Cה .ר~ך אוא },ב Iינרע' איו כ~ר אויוכען כעלו ,אזו
ואכען ייז:וכ האנען Mנעלרןןעוסה .סיס וועלבע ויי Pענען Pיינסז:ל כיס ואס ייערןע.
אין אין ,.עזו Bיבסס זיינס iויי בעבאננען אויי ווייס ,ואס ו" ייז:לסiע אינו אפילי ירא
שjכואפענכj-כלייעוו ביס איבעובעל~ועי ,יעין ויי ויז:לםע jויי בע Pענס צי ע Bעס נר~ען.
אייכינע םזו ויי הא,נען וזtנאר כעייזtגס ,ראס עסן וזז' איכז אלעסען א"ניףjכלען א'i
ייאסער ,ייייל ויי האבי~ז בעהא Cבועת אינסעו אr א ועבע?וייערונר אjו העיריוובארםזע
צו סיריבpו ה~נרעל א' jאייניגע ש Bאנישע הא I;Cנס ,אןו םל«a עוך כועסז:נישעו
ויי האבע; נעפירבסעס ,ראס יעין ויי יעילען אינו סיסבר"בכען לעבעוינע ,ייעלען ו"
e
זזבעו עור סא יסא,י יר וייער וןיבעריי. e ייעעו! ענסעוjכס יעירען אjו בעשסר~פס
סהייערער צז<רז:איוא( הער < I,בכעכיעס jויא Cהייערע ציערנוכען, ס' r יהגלבער האס פןו
האס ערjכלעוס ,ראס ער איו צופריעעון סיס עום פ~כנ .יעילנעי ער האס כעסאבס,
ניס הער"! ,םיירען ביי נאבם ~עוו ואכסס האפען ש Bאנישעj !"כj אr אןר עך יעוס
אJר או'ף ער אזי בעjכי !.Cע אצעאן נעה Jאןו ועבוע Jנאך לא ר~שעללע ,פןו ייאנזע
ואכע •i האבען ויי ויך עבסשכז 0 tש איכו צי כעבען וייער יז:יjכע אןר ירא טיסה'נסטע
אי ,רז:ס האנע! ויי נעסהאז יעיכנע יסו ה~בען בעכריי נם צי אינוער Pירצער ר"וע,
ב" רעו '; Btאנישער ברעב, נעזעתןע האס ויך שרז אלס עס אייםין צייייסע jס~נ,
אינועעו לייןער אזו ז:ר'סקייס ,אוןי אלv Mש ~נבליס ה~בע iיסו אויי פעוכעסען <jl,
'יא נל'P ארזי נוייס איו ראס בעייאיסס : יייא סיו יי <' I,סע jזיי נ < I,ו pיינס~ל ניס
ס'םסז::נ o פעול~ועכע )Iרייהייס יייעיעו צי בעjכיסע ! 1עס איו נעיעו iאיננעפעהר א י ם
;ייה~נע jאיבז סיס- ישפעל i r
צייס ,אכס יזי האכען אנוו נעכ~ ע; שסיינiע אי .ראס
נענענען ~ I,<Bז:ו םעסלאך ייאסעו אזי ~ ניסעל שיכס-ציייבאJכ )סןנ~ך pעס( אייפן
(\י ..I כעי-א ייגע;, jכא eיס jl'l יעיכנעו ''',סיס האס עוס כיס, ייייס יערנ ,אזו איר
ער ה~ס ב~ו עוו שעתבעך צ~ר~אירא' iביי'ם תעויינשסייכען א rשיפעו סי:נבע;ע::עi
~ ייע כצר א'הר םערציכ נ <; Iל,עובע עס~י~,ס אק ה~ס זיינע לייסע ניס ערוייבס ןופ
יעצס, נ~ '1 'ייעוך ,יעו>כע !יא סר I$נס יר P &C נעתwס
קינ I$מ ,ביף ו, ר~ i כעשיכטע פח &י4o
איר וזזב ,עס האס ויר נעמאנמ ,אים ירא ררימע שסרבער אז lI"lרע Pיבערר
ערר ג~נס ,אוס סיר וייכע iשי' iניט נעיעו jוויימ פJו ו~;ר אjו סור וובJ-ע כעפ~רך,ען
-ערן רער נוסעי ווינר ה t$ס איבו םער "זכס פורע ועגלע jאjו צובעבינרעגע יירערס
י~ס מ'ר חזזבען בייז שיין פJו ר \lר לבנח ערר - ש I3ז:רס ריא מיה ויי צו בעבןעצו
רוכרבעבויסעס שיף ,סיס אכע וענלזע I$גנעצריבען ,ועוונעס ה I$ס t:tגעדר עזהע iאi
נעועבעלס ביי רעם ויובר ~וי הזזמ העריבערכעשסייעוס Pייער פאוב'ו אינו אjו אויו
סיר חזזבען נעסווס ~ייבציחע iדיא וענלען ,אום סימ איהם ויר כיס רז:ס )ז:העגס,
ראiנמ פוי נאגצע P ריא I$בנעוועגעדס חI$בע i א'יר ויי ז:בער צוואעסבצושםויסען;
רעס שםייעררידער ,אםו איבו פאר:פ" צ ולז:ו \lן .רוא שופ -Oלייס אויפ ,בזזרר ה t$נען
יואיהין סיר פ I$חרע jאין פJו ווער סיר ו"בע!, צו אוגן געריפע jאוז ה I$נען נעפרעבם
I$נער צו אונו בערער! :און פרא;צויויש, חז:נעז ויי יויא אווו jכוס!i j: ריאנע; סור
וייגJע נעוו'ס ורייל " 1 צו עכם~ערן, גיס ויי צובערופעi עדגעבאם דער אוכו ח I$ס
ה I$נעז רערובער אלע סיר אייגעם, יעדגjr פרז<בצויוישע ים-רויבער ,ועולנע נערוינעז
בעשוןיעבע! שסיו ,ז:גער קוים וייגע iסיר געייע Jא ביסעל פארינער או iה I$בען ר I$ם
אויסנעש I$סעi שוף א ביסעל נעבראנס אוגטער'ן יוינר ,י!ז:בעי וייאויף אובו aלוצלינב
סים Pייסע; • צו\ " Pאבז:גען ,רעולנע ,וויא עם הז t:: :אויסנעועה! ,וייבע Jבעווע iכעלז:רעז
רעם מאסם אזי ועבע,ו אויי ראס ארועכגענ1סעi ש I$ס הזזמ ביי אוגו Pובלע j\l1 ,jאייJ
ביירע וייגעו בעפאלע iאיבער' jנז:רר ,אjו אלס ו" הז:נעז אי! ערם ועלב'גען אויגעבבליjכ
ריא צןן"םע ,האס ריא jכ ו בעל בעסר <; Iפע jא' jס'סע Jפןר או.וער נאךjכע אויסנl :שז 0 :עI
t$ויי אJר הזזם אייבבעשלז<גןע t$לז:רI$ ,נער זיא חאס Pייגעם בים Cערוואוגערם.
ח I$נע jסיר אייפ'ן ויבjכע , j ראס סיר ה I$נע! געסווtב יריא סיר הז:נען זזנעו נעזעחען,
א;עורt יעם אr געבעסע jיוOי :וייסע האנע i הויכ :ן jכרל בערופןע ייע;ען הילף אןר סיר
P
בעפ~חר ערמךרב ען אr '''וו מיר וייגעJ אויפצוגעחט , j\l שיף אובו צו עדסען אוי אוכו
צו ווערען .ויי ה I$גען ויר יאן אומבעררעהס פ~רביי אוכז או iחאבען הערויסבע't Cבעלס
וייערע ~ ו I$י Pע ,א rייעלכער עס וייגעו הערוובבעב~בנע Iא רוצעבי פראנצויוע iסיס
נr.נל~יעכע ני CPעז יסס רנענגtכעד ציבר ; J,רס אjו וייבע iבעjכוס\:ן צי אינו אויפן נ I$ר.ן
\ Iלס ויי ה~נע iגעזעןסה ,דאס איכוערע ,ייםע וייבעו כ,.יע iאווי ויעניב אוו ראס אוגזער
ה I$נען ויי אונו נעגוסע! אויפ' jב~רי אי jח~בען געוז:כם, וינ Pע, i טייף חזcס געסיוס
איו שולידנ אובזער אובהעפלינjכייס ,יוייו סי ,האנ\ j :ו'ו נוס אוגנל'p ראס אי; אובוער
נעעבס:נערס ,אינועד רענענאס ה I$ס רערוייילע בעבויס! jרז P 0 :נ;ססעכע ,א' jיועככ~ i
עס וייכע jנע'עגע iצ I$ר I$איר~'ס אר~רו ,nא;ו האס עס ארבנעסעי Pס הערייבבעיוז:רפעז
סייץ" ,זכי ויינןע ~לע בערנ~נ t:נעוו( I,יפען צו ייא <בך t$נציןו \lן אןופ' jכ~יר, יכ. אr
'l
. 7Lג ,1 נע' ctינ םע פוי ראן iכיכאם ,בןי
r8 ש נאבצ;ע איים' j חער"!:ב t::' ilביענע iא'i סיר ערסס ויינע i אןר יאן נעויאוכשע, i
םזר ב~ונ ,אום צו זע ~, nאייב סיו Pענע :נ'ס ענטיע Pע ~ jי~וף Iבזיעי יערכינססענC
בע!'טכס הזtבען אויבען איכוען'ע וי'א וו"ס ( tווי t;tנעו ; חייועל ~~סtבזכ' tע א
יערג אןר j"P קיין עוכנשןן;. יערפעו ניס j"P נעועחע jביס ןכו ניס נר"כ , j1Iה~בעi
צו געהז ווייסעי אז י~ס ענטי:~';:כע, i האבען סיו ויך יעססווענע j פiי שסע.ב r'p
,אכר ,ל"" סיו ח~בען ניס נעצוו"פעכס ,י ( tס סיו וערלען כאכי נעE:יבונן איס!:צונ, i
וו~ס ייונס ארכו Pוננען ו I$כע iוואן סיר ו"נען'P ,ין ואך ה~ם סיי יעצס אווי פיעל
ציפיס ; ייוען יערנ נעסיו t:סאנעi וייא י~ס ייאס צ< I,ו I$אירא ח (_ tס ניס נע Pועכ Pס,
א ש t:י .I:Pכ יערג כונסוז<נע iאייף סייכע ציי:כענווייז ויא האב איי אפילו ד IIייעi
, (J ראס Iיא פא לס נעואכ Pע •j יאר סונהר בעליסע~ ב" ערם ה~ס ויא , eייצעס,
שווער ,אלם ויא האס ויר נעפוכעז ערלייכםעוס רירך יאם אנרוהע , jאי jזיא האס נ:::יי
רעויבער ריוע סיה דןרכאוים סעהו נים נעיו I$לס צוטיסיע-ן ,ז~כרעrי ויא האס ביי ס"ן
א:כJונאננjע איבנעי ז"בונJ אלס סיו האנד כעייאנוג-וט פועהויר אiי ז:ה Jפעויריס,
פעהו א םעוסע' ס"ל ,האבע Jסיו יעוהערס ףא pל,נכעו" """,א , Pייכונס נלע Pעל,
סאיע שIבזף. e האס ויד )! B .אשעס א ר( tהערים דאם עו Jעץ ם' ,/O רייסויכער tJ
P
ה I$נן .:נעסג,ר ס אונסער א אזר סיו p
העווסכע יjכס P
יסר הז<ביזג .זיר אויפvםו זאם
1
סיס וי' סעםער ~ר ו:כ'בויס א שעפעריונכ ,ייו;)כ.ר ה <; Iס זיך זז<יכ .~,אק חהיכ p p
P
סיר האבונ Jאיהם כערוםע;.I/ ,ו ה~tב ויך אוסנע Pו ס ,עו איו P
נעי~גיצס א שסע ;.ע
t;tבעי נלייר איועננעלאפעי''' ,יי עו האס" ,יא סיר ה I$נ :Vט Bעסעי עוםאהועז,
נעבאננונJ ~ויי ",יא ףעז וייבעז ציערiנס ; יעוועהי~ן צ( I,ו I$אייא'ן אiי ערם ו Vכעכ~ס
פjו בווננעיי ( I,(' tבע jדר סוויגישע pכ"יער ,האס ער נעסיינtג ,ראם ע'~ וסריכעJ אr
ייאלר נעכ~'::ע iיווכ' i איילעכעס א' jערר בועסטעך יעריבער עו א'ן נז:ר אי:ךם,
לאני: "ריא רמ iיכען, ,יא סורינןע וייכע iא 'j כח י ת : אה תאס נעשויעו סיס א'ע
ו"ן כעשריי האס אינו ציסישט II צי ייא בעורעהר ! ייא סךויכע' , iיא סוויגען !
( ltיי יייא סיר סה~ן i יי~ם סיר זז:כען ר~ כ' Cנעויואםס, ה~בונi נ;'.סאנס אזי סיו
הז:בי;ג~ .בער בעסיזס עוייארסע! ,י~ם עדו לאום פןז ערם 9אססיך יער Cאירםריזזער j
י~ס סיילסעי יי~ס א'ן בעשםיס t:צו ייא י t;tום'לייס אזי נו"נכןנן איים'~ ,וס
פערסה"יינpן יעם נועב ,אוס צו ועהע Jייאס ר~ איז ,ה~ !Iעי סיו :נע'Cכזtםען ,יאס
~ שקל <E tנעכ· ~נסה~ i אויססה~ן וייכע סוויכישע קל"יעד אjו ז~ל עדו ערכענאס
,Iזבכעטךזזסע, i !""לכ איהס ס~" אוכו Vוע Pאסעיאו_' א"גער פJו ויעלכע יאק.
יאי האכע Jסיר העסי, נ' 1.הi' ~ t j צי אבוי\'(הל איהם איז ציויעב יעם אויםבעPיסiע
'Iר נעיערננחס צו נ~ס אזי סיר 'יינןע בענ~כג \lן רעם ועו·' :כ j.\Iייעכ ,אייף ייעלכע iרת
~
,1 נעשינ:בע פה וא iק" נ ~ס ,כיך ~(7
יאם ישפנו; אןר סיו האכנון ז" ננוראנPס אr "סר ה~בזע חער"כנעשסע'ננוו
!)יד ויא ניםמסייס ,ייעלב); " 1האבען אינו נעייינוו עז ,יי"ל סר "אבען אינז נעIניהלם
עסהו נל' '"Pא,ס איבנכי)jל 1j ,ו"האבע iבאלר נענוסוע שם"עןו צי יער עסנוד·
נוכנע אןר סיר חאבע Jנערורנווס ,ניס ה~כענירב " Pו Pז:ס Bאס ,סם ~וא חש Pצר
רעם ל~נו ,ייאס איז נעלע נע iפ~ר איבו ,וז:ס סיו ו"בע Jב" זינענ"אינםערנאננ נזויעון
איירעד נזeך או'י נ;:זהענט ,ואס סיו האכש נערעכעכס צי עוררנ"כעז ערם בעונ,
ניס ננושייכם ה tlם ע'כנוו כא בם אr ר"א נאנט יעום א"ערבננען ,אויי יי יא אנער
ריא לכבה אזי עדר ה סנול איו ג~יעוז כאנץ !ניבסטי l,ך אה יסו האבען אייסעו ערם
בעפוכעז ,האבננו א' Iנינע פי Jאינז האכנו''!!I J גיט בעקענס ועם ברע,ב ביי ויעלנעז סיו
ניס נעהא'סען פיר ויבער צי לאבונו! ; אנונווע ,ואבעבע! ,האכש בע Iז:נס ,או רז:ס
א פעלוי גער אזו יי"ס פJו א r'l סיז ינוערנ ~ tל'ם נעשעהע , iווע; אפילי רער I$רס וז:ל
ועז אייף וי Iע ארס ,האבש זיי נעו~נס ,ווע'ע! סיו פערסייוע; נעבענו ; כעייאיינסער
ירא נעפ:יcהר ,םאר יועלבער וכיר ה~בע jיייר' Pיך נעואר!נtכ וכ jרא האנש ,בעוכלי.ך
וז:ס וכיו ויעלנון איבנוופא'iע ייער; פJו Iעע -רייכנור שיפען פןר סנומיאן ,וועלכ!ו פער·
ל~ Iנו iפעוכ;:ויא ביי ערמ א"נבריך פןר ועו באנס ,וייננו Jאזי \fןם פריה·;: Cזונjע
אבנובום יסס ז"ער רןיב וויעוער צו הו'ן, "1בע Jשי'i (' tייף ונום ייבt Bייניי;:ען כערב אר
ואל ill נוכלדיך האנען "1 ' 1ויא פערשיעערננו ס"בינבען ננוא"בינס איז רנומ ,ו אי t,סיו
לאננ Iאס בנוהן כעתענמעו צי ונום כרענ ,אןו יוע Jס"ו יערלען '''ב! בiו:וב כים בעפיכע ן
I"Pשמיומישע ייעללע , iיו :Iולעז סיר 'אכרנו iייאי סיו ) jנוננון ; או'י חאננו; מ י ו בנומהאן
אjו עס איו כ~ך ניס כעיעד ,חאכב"כא;ום ,וייכנוו סיו אכבע Pווכנו iלעכע iא הי ' כ 11איו
Kייסבעדרעזךסע jבארכ ,ייעככעו האס ו'ו < I.נעו ניס אייף אויי פיעל ננווונוהס אח
ק'ייכעס א Pעבע jבעפיבעi ניס 'jll'I$ רזtס סיר קרים עוהייבע jפזו רעם יואסעו,
בעסויעכען ואס Bלאץ ,ריאי סיו ה~כע iנע) jעכס בעiכייעס אויס'זtס"בע :ס'ר האכנוJ
ש'םעל אייף גחס וא Cר'ב;ע רבע,ב וכיר וייבע jאל); הערןימבעשפרו;כען איי[;" כרע~
ס~; רעם העוןו סיכ ה"סע פו"'ד j,ג· ב:ן;ואנCP ה~בעi האבען ב!:קןסס ריא !'רר אזו
ב" כיךP מהרערע iפ'ר ירא אונשעצבארע בןסiכ, Pס" יז:ס עו האמ איגז בעל~עך j
אויסiכ'הרע iאיבועו רייזע ,סיר האנע; הערייסבעבוtכע! אינזערע לעגעכם-סיםלע iפiו
מיו אןו ברעב אויפין העוייפנעצן י נעז נאנגע-ז אr רעם ש'פעכ ,חא ;1ען ו\(ס שיפעל
אויפ'ז ב ארנ ,וען סיר הזזכע jכז:ך אלץ ,ייבען הערויפנעשם'עבען א גרייסע '~םרע pע
אק פז:כ) jא ס א'נער:ויינמ ,ראס עמ נא~ץ ררהיב ניס בעויאיסס ,אויב וכיר Pעכ j\lזי ' j
איו יויר Pליך כנויער'- P jםםליכע עור ,אויף י יעלכ}:ר וכי -הא :ע iוי ,בי l,פיבען.
חאבJP יסר ידא אנצןרבענע, j אונן ס;";':ן;ב רעס'-:;;!). /tי .ו;ו ס~רנןע האס
/'.ז שעביכסע פזר י~ז יpכאס .ביר נ.
~-----------~--~~~----~----------------- ---------
ם~' שיפעל נאי ערר שס t$יס jרא ~ניערע הזזבעז אייגיגע פןר אינז נעניזעס ארי'י
ע"fרע פעדר הינסער !'" אין צ < t,רזtאיר~ האס ,יך נעועצס הינסער רעם פעסער פJו
ארבוער קאסעראר~ .לע ~"נריא~גער פןו שס~רס '"נע iאינו בע Pומע jענסנענעז,
ל',י' ••,האבע Jפןר אייבעם ,ייעלב"ר איו בעב~בנע jפזזרויס ,ערפאהזעו ורענזע ארנוער
~נקרזעס .ויי ח~~ןע ו "rגיס נעייאנןיער Cצר זעהן קריססל,כע שקלאפזע א rפרייהייס
ttרער סורינען א rקייסען ,ויייל ~וא ואיו איז איז רוע בעבעבזעי קיין נ"עס ניס ;
~בער בעיוארבעררס אי:פער צזזר I$אירא'ס שעהנהייס ,ררעלכע הזזסיערערער האס ""1
ךאס~ום יערנריכס איהר חעכססע שסופע ,רר"ל רא נעיעוניבב אויף איהר פיס-
ריייוע אןר ריא פרייי ,יו~ס זיא ה I$ס וי:ן שוין נעפיבע! אז א קויססל·כען לאנר אזר
איו נל· pל·ר איב Vרנע Pיסעז א.וע בעפאחרע , jה~נזע איבער איהוע באiכע; ) iערנו"-
טעס ~וא ל·עבליכע רויסהע פארב ,י I$ס אין ,רעו Jסיי, Jיעבע האס סיך יא:ב~לס
ניט בעסרישט ,הז:נ בעסעבס ו I$נען ,רז:ס עס איו קיינס I$ל ביס נעריעז א' jרער 'יעלס
r
א ' Cעהכערעס ורעוע , jרועביגססענס ביס אינסעד ריא ,ויעלכע איך חז:ב א סיין לעב"ן
Sעיעהע •i
סיר וייגע! 'ענ~בבע iבליי'!ן אז קירנע אום באס צר ראנקע Jפיד ייא נבאר,
צ I$ר I$אידא הזזס רזזדסען הער"ננעטר I$סען, ~לס בעיייעוע.j איבו האס ער ריאס
האס ויא נעו~נס ,י I$ס ויא ועהס '( 1,נעויכסער ,ו iעלבע האבע Jעחנליבקייס סיס
לעלא ס~דיעז .סיר האבע! איחד בעוזזנס ,או ד~ tס זייבוע בילדעד פןו איחד אןר רעד
רענענאס האס איהר עדPלעדס~ ,ווי ב iס רריא ער האס נעקענס ,צי רועלבע Jצררעק
ויי וייבע iי , I$א iס ויא וזזל צי ויי )צי ריא ב'לרער( וי'!ן ייעכער; וכיט או;' '~ Jו
דעםBעקס ,אויי ןריא ויא ייאלס אין יעער Jפןר וייפאר ו' 1נעו Vהjע ריא ררירקליבע
לעלא סאריעז ,עורלבע האס Iיר צר איהד בעיייע Iע •jאירי יירא Iיא ה~ס א פי ' בעס
םערשםאנר א 'rבעגרייפס ~ זאן ל"בס ,ה~ס זיא בו"ך פעד' cט~ב rן אועס ,ייא['
עמז הז:ס איהר בעו~כ t:פק ריא ביליע.ד סען האס ארבו ד~ jפערסחיילם א' jד ;lר
ערם רענעב~ט ,צ~רז:איר~( אוו ס'ר פערשיעדעבע pוי~דסידע! j אr י I:ס I$רס
עלםער • j האס זזבער אונועד pאסער~ד בעניסע! סיס וי~') ,נ ערם הריו פןר ' Iינע
ןרעלכע האבע iזיר נ·.!,לעבס א t; rבעק ורעסע iסיסעלjע שט(ז.בד אק ה~בע iאכר ו אר'פ·
נענוסע iעבע~ Jןרי פרייניל )',רריא וייער אייבג/בעם Iוה •jועקם סע; ז"כע jסיר נ"ע
בל,עבע Jאז ויעיעז סאלאנא ,אjו נ~ך ערם א' Iארזכעי רענעבא ,cנ~כךעם וריא עד
האס ויר ערקוניינס ,ייאם ער תאט צו סה\( , iבענאננע Jנ~ן נדאנארא ,איס ',1
דיד"ו ריא פעדסיסליבב פה רעד חיילינער אינ pי ן ' Iיצ'~ iיןיערער צר ז~' :ע jאיר;::עהסjl.:
א;י ערם הייל,נזע בונד פןו דער רע'יני~ •jפ ח ריא איברינע ב· j.ן;:נ:.ייר ::קריספ'~:; I1ה
נשעיכסע פיו ר~ jקיכ~ס ,מי •1 472
'Iכד הערייסPיסזכב,..נ םןו א ייאלר אייף א נל"בען ~רס עררזעתע iאברנעפעתר פיפייlב
,..יסעד ,יעולבע וחנען איכז נעקועס jענסנענעז אז קירע\ Iנאל ,DI$אווי באלו יאייר
יסד ת~בע iויי רערועח , Iת ( t,בע jימר זיי ~בנעשסע,ס ארס ויי צי ער\וארסע •jאום
~ וייכןע בע Pיןעס כעהעכסער אןר תאבעז ~כשס I$ס ירא סיידכגוו ,יערלכע ויי האגעJ
נערזבם ,פאר וי ,וערועהע jא קאם Bאניע I$ייעמ iכריססלי כ l:שpלאפען ,ז"כןע ..,
בעןועו ניס יערכיב פעד\ואינועדס אין א"נעד פןר ויי תאס איכו נעפךענם ,אייב פיי
ה~בעו עס פעראורו<:כtב\ ,ואס רער Bאסטיי האס נעריפע jצי ריא נעיערהד~~
"יע II,האב איך נעענספערס ,אJו האנ lאיהס בע"א'ס נעהסעי ערצעהן'!V
אוכ Iערע eאסיריננןע אןר איחם ו I$נען פJו וראבע Iטיר קוטעו; זtנער איינער חוו
איכועדע pאעםראןער האס רערקענס ערם ר' Cער ,יעולבער האס צי אינו נערערtנ,
Ifזי ער איו ס'ר תעיייננעפאלען א rריא ר'יר אJו האס אייסנעריפע iז "נVל,יבס אז
נ~ס ,סיינע תעררע ן ,ראס ער האס איכו נעפיהרס אווי כב'Pל,יז ; ער iורען איך חאב
קיז סעית כיס ,נעהעךט ריא ערי ,יו Vלכ lסיי בעטרעסעו ,צי ייעלען סאואכא ,אןו
כארס סיר ניס ,וייס איהד, פיעל-יעהרינער נע::אנכענשא t E:ב סייi ז כרןו ך~: ס' r ייןע
ביסמא- Bעיר I$ פע I:ער טייj וי'נען, יעור סיר אוכו פרענס יי I$ס ,
תערר ס'r
עםנסע~.
קיים האס רער קרי Lטל·בי~ר 'Itקלאף י I$ס נעואכס ,איו וער רייסעך הערא -:
נעי\; 9רנונע jפןר פערי אןו ה I$ס יעס ינונ' i1מא iתערימנעניעם jסיס ירא ועורטעי :
יעצס ער Pע iאיך ייך יייעיער ,איך א;ו סיי jשיועס:נ" V
"ליעבער ,בעסטער eליעעסנ', P
דיי ן טיטער אזו אלע י"נינע ,ייעלבע לעבע Jנאך ,האבע Jוייז שו rבעיייינט אלם
דאס ד א r VIי I i סיררס ,אין ע'צס לאוס איזכ נאס תאבע Jירא פרייר ריך ןויעיער צי
Jגוהערס א Jו וויא עס איו צי Iעה :! jןו שוr ביסס נעורען אjי אלושיער ה\<בע jסיר
ר"נע pליירער אJו פןו ריא קויודער מין אלע ריינע Pאסערארע , jהאט אי"ר אייד
נערנ:כ Iס בעפיריש אייף א ייאיננחרבאער ארס~.
"עי ,אויי איו עסI .ו האס בעענספ ע רס ערר ינונער סזא ; "אי; ש Eג;סעו ייעלiv
I סיר נעפינען צייס אייך צי עדיגעהלען יי~ס וכיט איגו האס Bאס'רט,ו
אלס רוא רייסער האבע jנעהערס ,ראס סיר ויינע! נעועו p jריםtנ ·'~ t:נpל אפע ' i
פערר אים אינז ו' r אננ IIס~iIl :: אוזכ ויי העראבבעשסיעבן:ע אiי עיערר IIר האס ויינע i
ייעלעז וכא;אנא ,ייאס איו פjו דאנע י נעייע jנאר ~נרערטהאלבiע צר בר"ננזע אr
:: Qל·' .jאייביב , Vייעל:בע סיר ה\<נע jנעואכס רעמ I$רס ,וי'בזע אייעבנעבאבנע jברייבב;ונ
47b •1 נ טשיכסע פ;ו ד~ז ק י כ~ס .ניך
ק~eיזפעל .42
"ו כר ע'ם Iנזי נורינ יי~ס עס איז וי"סער t!Dרגעקי:גען אין נ \1סAדרב rאןו וכןו Dיעלע ! tברעער
ז tlכען ,יי ! tס ז"גען ייערטה צי \\יסען.
עמכוי כע ריעכססע טיס ךאסה אה סהאס tזרזו הערצלי ,אןו אויפריכסינ ,ראס עד
א יו פןו וייער פרייב ר'יב Pייס נעיי\<רע jועהר נעךיהרס .ראן פערכאנרא האס איהם
~בבעכאסןע ,ויע Jעד ועוס וועלע! סיט א-,ם ר"וע , jויי jברידער רעם ס~ר pיו צו
האס י'יi ~:: אק ער בעסעז ,ראס עד ~,ו ויין רער פ~סער ביי צ I$ראאיראיס טייפע,
איה ם פערש Bך~זעכ צן ואיבע! ,ראס עד ואל יסס אלע כע PיועמליכPייס א;ו יייא עס
ערר קא Bיסא j קענען ציר' 1.·PPהר II1צי זיז הייסאסה. זר שסאנך ויך פיד Bאסם
I$בציכעהזעס·
ונר ,1 ;ד<,ו P
יכ I$ס. שעכיכ)t7כ כjU 474
צ\<ר~איר~ אי; איד ע'ערר נעצוי נןע ,יואי עס איו איהם אייסנעקידכ iStאם כבססע;.
ייינזע י:צ,עצס איכערנעכל,עכע jאל,ז אןר סיד ח~כע jסעהר ביס נעהאס יייא ר~ס
נעלר ,יי\<ס טרר פראבצייו האס איהר נענעננע jאייס פריינרשאפ ,Cז:יר ריועס נעלו
כי Iחעי חא:בג אי ,פיי חאכ איך נעקריפט ראס סחיער ,אריף ייעלכע jויא יייסעס.
ויא נעוארנס רריא א פ~טער אןר א עבבל"סעי ,זtנער ניס יייא א סא •iסיר ציעהען
יעצס ארם צי ועחו ,אריב סיjי פ~ס \lך ,ן;כס כ I$ך אזו אריב יכינע כךיערר ו"כזע נער.ור(
בליקליבער אלס איי ; ר~ך ןיר~ רער היעסל חאס סיר נענעננעז צ~ך (~';, t,ריא כזע
איך יכר ביס פ~שרסעלע ' iיי~ס פיר א נךעסעךטס נל p,סיר חאס נע Pענט בעשעח . : I/
ירא כערןלר ,סיס רוPלכער ויא סראכס איכער אלע trיוףערינPייסע jפת אךיסק"ס אןו
,
ואס פערלאננע jיי t$ס ויא רר"זס ,כאלר צר ייערע Jא סךיססין ,פערריענע iס" jנאבצע
בעריארנעררכונ אזו איך כ rעכסשל~סעז ,איהר איכערצןנעכען יזנז נאנצעס >עכע..
סיי iייארכש ,סיר סיס איחר נעהענסער אר iאינינער צר פערכינרע , jנעפיגס אכער א
שסעדרכב ,אזו ראס איז ירא ארכנעיייסח"ס ,אריב עס איו נ~ר אז סי' iפ~סערל~;ר
ר t$א I$ jרס ,רואי איך Pע Jסיר סיס איהר ננע Iעצע ,:אה אירב דער סרירס האס כ' C
נעסאכס א Iעלכע פ I/ךענד Stררננען איו רעם סול iכר iסיי iפאדכל,ע ,ראס איך >~ז שר'j
כךיערר אןר קיז עסנש ז~ל סיך כיס ערר· פז,זסער ,ניס יכינע ניס ס' r ננוCינעi כיס
t
פ~ל יענע ויינע~1 Jר' iעסהר ניס כ" לעכע•i ~r Pעבען
ס' r יי~ס אי'! הזtכ איי'!! צר ער~ח'עז פןו זביינע הערtער. "ראס איז אלעס.
געשיכס •Vאייעך כר t::עד פערשסאכר ואל ענס' Cיירע , iאריב ויא איז איכסערעס .נס
אי P ,ע Jאייר פערויכעןר .ראס איך ח\(כ וי א געיי t$לס סאכעז ~ אןו ררארנרערבאר.
ניסע> קירעצך א;ר איך ה\<נ יייךס>יך אריסנעלז,זזען סעחרערע ו~בע , iארם ~ייר ניפ
צי >~בביייזוו>י*.
~~
.1'17 ,1 קיב~וכ .נוך ~' i נעשיכtבע פי:
איחר בר"נכט וכיוכ .ר~ כעפיבוכ איהר ריא יי~פש אז יוטיר פולע Jב;< tבז א;ו ריא
שעחנחייוכ אריף עדר חעכססער '~סרפע פק איחר פ~לק~עטבחייס~.
עדר ~יר I,tר איו נערןעו ועד" עשרוסינס איבער ירזע רעעד ; ער חזtוכ איחם
בעוכר~כוכעוכ פ;ו אריבש ביו ארבסע Jאזי הזtס וי:ן ביוכ יועביכער כערואכועררוכ אובער
זי rאיוסעזה ~ jלס איבער ו' rרעוח .איירער ער ה~וכ נ~ך בעקעכוכ בעפינע Jייערסער
רצ עבוכפעןר אויף ויי Jרערע ,ה tSס ער ו' "Iבעטרוס ייאנרערjר פJו ר~ם ניי ,אלם ער
תזtם דעחעהען לר~יבר ' 1't.tרזזרזז t:חע~' iאזי צז:רזזאיר( , j'tרעילבע ויינען ; t,tע רריי
~,,לוכ צרגענ ( tנבע 1אום צר זעהן ריא נייע בעסם א;וצו בעבריסען ריא שעהנע יובכפרוי,
יזזו פערנאנרז,: הזtם פאר ויי פערלוובם איהר שעהנהייוכ. ןוורסהr יי~ס ירא
ק~ררעניזז ,אזי דער בייסםליכער ח~בע iאונסער רער צווס אויפ .iענווכע jרז;ם זtיר~ר
וכים רייסלינערע או iפערשסעכרליכערע ייער Cער ~לס רז'! i:יבזזס .קוyו ,עדר
זtייזtר חזזtב ב" 1" 1חערייבנ~ננ ו' "Iניtב נע pענס צרריקח~לטע iפוז ייאינרערן ויך
אי:פער ( tלעס ,יי I$ס ער חזזם בעועהע 1אי Jכעהערtב ,ועיהרענר ריא שי~הנע ראוכע j
~':!.זח: iפענריסם אן! אויפנעכ, i~·,יא שעחבע יובכפרוו ,ער חזזtב ייירקלי'!ן נעיעתה
רזtס ער א'ן בעווע! חערווככעריננעלס פ;ו םז:רנעהוכע לייtבע~ .בער 'יא וכיעכע, ,יא
בעשםאלס אה ר~ס אריפסרעtבע jפJו ר~ jקינזt:ב ' jהזזס ער רערוכיtב כיס בע!'עבtב
צת~עסנר"וכען·
כזtכעדם רויא עסו ת < I,ס ו' "Iבענענ Iייט'נ כענריt Cב א;ווכע; תזזם בעעדכענם
ריא בעקויעלסיכקיים , iVיי~ס טס iה~ט ב::קי~כם הזזנען אי; רעם נאסט-הויו ,איו
בעשו < I,סע iבעיוזtרע , jרז:ס ירא פריו j.llוזזלע iלייס רעם ,יייא עס איו ז:בנערערס
נעייזtרע , jכל"בע jנעככיבע iא' jערם Pעובערל ,יעי,בעס איו שוי ו א Bז:ז:ר וכ~ל כ-ע
שריעבע Jנעייו;<רע , jאק רוא העjער ו~וע jבלוובע Jאויף רעם }',ילם:,-זפ אiי ריעבע;
-ראס ם'ר tc " 1לס יי~.ך עדר זtיר~ר הזtס נעןר א"נבעוייליכט ,רזז . i"l 0ב ; :כ ::ער
ייכנע פרייל"ן ' -זtל בל"בע iביי ירא דאטע , jאiי ויא האט עס נער) Jעסהא : Jא ןן
פJו רעם בעט' עדר העלפtב סיט רעם t(pרנען בעס'צ'ינ מJו עדם ווירסח אה וכיט
הזז(; טע Jפיר ויי אלעוכע; גע~אכtב ~ צי'נ ,יי~ ' Cרער I$יר~ר חזזם וכוםבעבראכט,
בע' Pיעוכערעס נאבס~' ( Ilנער אלם ויי ה~בען עריי~רסעס.
בלייר ביי' tער Oסען בליק ,יי~ם רער בעפאננענער )רער ';:קלאף( האם נעיי~רפען
ער אויפ'ן ז:יר~ר Iח~ס ער אז נעה"ם נעפי,,,ם~ ,ו רזtס א ין ו"ן בר,יע ....
ה~ם רערירער ני' t :ייבעס פ~ ר'א בעריענtבע ויך כ ~ כ '.\ :פרענט נ~ך ז" jנז:וכע jא~ן
רער בעריע:סער ה~וכ כ ( tך רעד IIו~ןןי;ז ,פJו ייעלכער ער אין ~ נעבירט'נער.
חרג/ר א'ן עדר לייג Vנציאט ביאן Bערעץ פ\י יייערט~ אןו ר~ס עגןן.ooכרנוט~ ,ס דr
,l נעשיכ~ע פןו ו~ iק'כ~ס ,ביך 4.76
"ז~ל ז" jיייא עס יויל ",האם נעז~נס א"נער פןו דיא ריםעו י "דער הערר
כעסאכס ארם סת אןו םיר איהם איז חגויו 'I$ר~ר )ריכטער פוי בעציר(p
יעורעU,j
אלס ריא וירטחז האס ראם נעה.ורס ,האס זיא ניס נעןן~ tיסם ור~ס צי
נם ,הערר ,עס פעה'ען איכז נעזI:t "ירא ייאהרה"ס נעעבספערס : ויא האם סה~•i
בעטעו .ועון ~בער נחר הערר I$ידז:ר האם סיםנעבראכס בעם-צ"נ ,יי~ס איך צייייסעל
בים ,איו ער ייילק~סען אזי איר אןו ס"ן סאן וועלען בעזו ז' rבנעריב Pייס ז:בtנרעסעו
איכוער ציסע.ו/ן
"ועהר וכם ",האם כעו~כם רעו בעריענסער ,אזי פוי גחם יו~נען איז הערייס-
כשעם'ענען א סא , jור~ס זיז קליידינכ האם כעיייעוען זיז אתס אזי ז' rוריררע ; 'Jון
ו' , rאכנער ר~ק סיט ירא רב"סע כ Vפאלב vt:ארבעל הזtבע jנעיייעוטז ,ואס ער,
ער האס נעפיהרם נעו I$כם ,איו נעייןע אן I$יד~ר, שיוJ האם ייוא עדר נבער' Vכבער
ביי וער האכר א סייעדל פוי עזכצ' lה iב יו Iיעבעצה! ,רה~' יעולכעס האם ויי אלע
בעס אכס צי שם1יכע , jאזי ועו iזיי ייאלטןע ניס נעהאס בעזעהiע לצויכדא'; '":זר~ר
סהעא' jאjו צאר~איוא i /יו~'סע iו" שןוערל,דו נלייבען ,ראס עס קזע נעבע! א
שעחכערעס סערכען א,ס ריועס .רא iקיכ~ם איז נעועון רערביי אלס רער ז:יראר
נאסם-הוי! אוז האם אזוי אr איו סיס ויין שעהכער כעבל"סעריז חערייכנעסרז:םען
~הז ~ ':ר ; כאלר יייא ר!' האם ויי עךב P ',ס נעואנם " :אייער נכעריכקייס קען
הער"ננעה Jאז ריועס של~ס אJו אז איהם פערויילו:ן ; עדז ~בייאה' עם אי :א' jאיהס
א נביסעו ענב אח אוכבע' Pו ilם ,קע iק' e rלא Yאיו רער ועווס ראר ניס ויי iאוןי "'ק j
א'הם נ'ט אr אןו אזי' בעועצס .ראס ירא וו tsפע jאJו רא יייסעכשאפטע~! iלען
און ירא ור'םעכשאפםען האבע! ריא ויא E:עi e
א'בערהו' ס ועון ריא ; יז ~רס כע!נ'כען P
שעהכה"ס אלס בעבלייםעך rאור פ'הךער :I •rי(ויף יייא ריא רויסענש פטע; פון א" ו
נכערינקיים ןןערע; בעכל" t:עס אוי נעפיהרס פיי ריוער שעהכער 'וכנפדוE ',כ'ר ווע,נע
גיס כ~ך שלעסער סאכע! ויר אויף אזו עפכע iו'ר ,נ~ר אוי ,פעלוע iש Bאל Cע iו ייו
א;ו בערב סרוע Iוייו סהיילע iאזי פערוואננח'ם רעורע iא rנל..כע ערסער אום ויא
העריינצורזitע ,fאידו ו~ב ,א"ען -ננעריבקייט קג rlנעקועום חערייבסרעסען א' jירן'~I
ןגע-זו ,שר העיר נטפי נם איהר וגוע Jאןן שסע;ר ,ון < I,ס Dערעףכiע ערם היעסו .ועולנע i
.. 79 ,1 בעשינטע פו; דזא Pיבאס ,בון
נאבצער שםאבישער אינפ~כםעריע"סי" Cער~ ,בער ער איו געייען עבע jאויי אוכבלל
ליך יייא סיסהיב".
הערר 41'1האס נעפרענס עדר וכ r "יייא ה I$ס רען ריוער הו' aססא Jבעהייםןע,
~יר I$ר.
·" tר ה~ס נעהייםjע ריאי םערעז פןר יייערסא ",האס נעעבספערם רער
ריא נגורנ פזו לע •iI$ אr כ"סס',כער" ,אוו ער איז נער\ע Iא נעבירס'נער פזו ~ ר I$רף
םזזסער אזו ער ה~ס סיר א"נס~ו ערצעהלס פJו א jאריפבריס ,ןן~ס איז צווש-ע Jו'r
ייזזוס סיר ניס ר OI$ ייעלכען אי,ך רעוI א \j איהס אזו ז"נע בריעדר םזזרנעפ~וע/i
רערצעהלס אוא נלריניוירירבער עםנש ,ןן < t,לס נעה~לס jyפיר א"נע כ j '\Iיענט ננא"
סע' Cיןת ,סיס וועלכע ~לםע פרריע iםלענע iזי ,ארנסערחאוסע! ווינסער פיי' Iאריייעז.
ער ה ( I,ס סיר נע ;',Cנעו~נם ,ראס ויי; ם~סער ס:::ה ו"ן םערעםנIIן צוםחיילם צןןי'Cע i
ייעלכע ויינע iנעןועז נטנעבעז עצות, נ,ייכער צ"ס ו";ע רר" ויה! ,אי Iהאס זיי צר
אזי אי P ,ע Iאייף פערויבער; ,ר ( 0I,אי Jערם סזזלרא:נ '• • I. ; בעסערע אלס pאס~'ס
שrכאנר ,צר רעולכע iער הז:ס וי ,נעורירסעס לייס ערם ראסה םJו ו" Iפאםערו האס
סיסה אזר איהם אויי צרס ג;ונל,קס ,ר~ס אי! אייניבע 'ו::הר האס ער ב,ויו רורך r'l
ויינע פערירע;ססע רערנרייכס ריא שסימע פJו pא eיס~ jאןר ער ה ( I,ס שרי! נעחאלסען
ב"יו ררערע! א פעלדסארש~,ו ,ורע Iז' rסול רוז:לס איהם ניס נעש eיעלס א Iרי ש ~ ,בtב,
נו'- P ראס ער וזזל אי! 'I/נעס הערל,כ;ע ס~נ ,ווע! ער הזזס בע Pענס ער\\ארסע iא
ויכעריגס ש' Pואו ,נעסו' 1ב" רער של~כס פוו לעםאנסו ,::נרארע פערויערע jז' r
רעו; פ'עלע ה~כעו זיא נעקריעכ jVצרריק ,איף פרייה"ס א'ן ערם ועלביבJע אןינענבלי, P
אויי jכי Jבעווען נע Cאננע jאין נ~לעסא אזר רורך פער' Cיעערנע צןפעלע הזt:כ עס זיר
' c;:ecער נעסאבם ,ר I$ם סיר " 1בע jא p rו::נםס~נסיכ < l,(et,ו נעייו::רעו אונכוי Pם"
ברייער .פזו רזזרסע jאיו ער נעPרעם jבזזך אלשויער ,וראי עס ה~ס טיס איהם
!)אסירס ,יייא איף הע,ר אייגע eוי ריא ייאנןרערכאיםםע ציפעלע א' v jוך
ייעלס".
ארזו הז<ס עדר גייסס;יכ'tר יי"סער רערצעהוס בPיציר ריא כעי:':יכטע וi:" !::j
יער ז:ירזזי הזזם אזיי איי tסעי Pזtים צוגעהער , t'.רז:ס כיירער אק צ~רז:אייא•i/
סזזל א rז' rועכע Jניס נעןיען אוא ~ ו ר זז י ) ,oidorצרה!;,רער(, נזז:ן Pיr ער אוו
ירא זעע'רןוכער ,ה~ם עי צרפאו סיס ערם אלס רער גייםסכיכער איו נעקועט; צי
ייזזם ויינען נעיעו jארי~' iףי" . ·:':ענ)[~א Pיוססע ,i ב~ייו נעו~נס ,ד~ס זיי האבען רוא
Bלינעררס אJו זיינע Pאעםרארע iאjו ריא ע;ה:נ~' רסרינקע גענראכ Cאו iריא נרעכם)',
איי:ג "ייסער נגוןי~Jjח, איז "1 ס~" נכיס ~בגור : Oגרשןןיענjע ח~ם ער גרםח ;
נ C']1יכס' lפון ר II$קיכ I$ס .ביי •1 478
ריא בערב פדי ער חאס נעהערס~ ,ז ער איז ~ נענ ירס ינער פןו ~~ Iרס אז
.ז~hג דיוע ב~כריכס ציואעס iסיס רעם ,ייI;tס ויינע אייבעבע אוינעו ח :I;tפען ש!'ר
~יר I;tר איו בעייען יעבער בריעדר עדר איהס איכערצייכס ,ר I$ס ח~נע i בעסערקס,
וייבער ,ייע לכער ה~ס זי:ן לייס יעם ר~סה פזר ו" jפ I$סער ויך ~נבעכענע 1רצ ריא
אזי פדייי האס ער י,tזן פערב~כר ' l'I;tק~ר ןייסעכ·~ Cפסע ·1סיס פערייאינרעריננ
דעכי~' iאת רעם כיי Cסלוכע I$ iכנעצייבען 11$א וייס אזי ויי עדצעחלס ,יןI$ס ער ח~ס
דזז ע:פע! ערפאחדען ,פערווכעדנרוב ", 1ד I;tס עדר I$יר I$ר איו ויין וכייער .עור
כ I$ך ייעסיןכאיכיוען ~לם ער בעחט כעו I;tכס ,י I$ס איו:ן אוהם בעדוענסער האס
ר I;tס שעהבע סעדנען איז סעקסוק •I;t אין רעם בעדיכסס-חייף פזו · 1;tר~ר )ריכסער(
איוסער ר Uם לעבע; I ,יו Iם~כ ~:, t:איחר בעבירס ה~ס איחד סיסער בעסז:סס ראס
קיבר ה ttם ויא אוחם איבערכעל I$וע iא כרייסטס פערסעבע •jער האס ויי רעריבער
עדק Vנע, j כעב Vס:ו iויי ו I;tלען איהם ר~סהע , iייוא ~וזי ער ז~ל וי ,איחם בעבעז צי
~ר !lר וייא ~,וי ער ואל פ~רליופיב ערפ~דשעז ,אויב וי' 1בריעור ,יעוז ער יוג.ס ווף
איהם עבסערקע , Iיועס איהם אלס I$רוס Uן זזU.כ פער~כסעז I;tרער ער ייעס אוחם
אויפנעהסען סיס בדירערל,כער ל,עבע.
"אור "ל I;tוס סיף כ I;tר ,הערר חו' eםס~ ~ ! iהאס בעוI;tבס ערר נייססל,נעד :
ועול ~יהם שי rאייספ I;tרשע Iאזי אי"ו צייייםע' ב I;tרניס ,ראס איהר ורעס ה\(בעז א
וועלנע צייכע iזיד פין רעם פערשמאנר און ריא וויררע, רען נומע אוופנאהסע j
חעךויס אז ייא פיינע ס ttביערען פrו ~ייער נרוד;1ר ,ל I;tוס וייו יוכר ניס ן\<כען ,או בי'
~רער א האדםעס העזי ,ז:ערך י,tזס ער ו~ל בוס שםזזלy איהם איו ר I$ז t.ריעסר
ורוסע ,jראס פיעלעס תענבם I;tב פיז םול~.
ייעלעJ "ביי ~לעם רעס ",ה I;tס נעואבס רער הו' Aטמ!א ,יי~יס איך ראן ניס
סי ,כענע Jצו ערקעבעe ,יוצל,נב ,נ~ר סי:ן ענםרעק iYפאר איהם ביסל~כןיייו~.
חאס נעעבמפערם עדך נייסס'יכעך~" ,לעס II "אי ,ביענ '''~ סיי! ןי( I,רס,
אןיי ~יינצודיכסעז ,ראס איחך בייער ויעם צןפריער' jן ויי".,
פיד רעם :;:יראך > iעךסיב בעס~כס א ייעמשעוע ס ;jl אונס Vך ריוער צייס האס
אr ון ע ל נ~ זיונען כעיוע! ךאטע, j טסאן א~ ריא הו ' a אויסער ערם אזו ריא אנדערע,
א' jסי:כג i :עסע ' זייעד צ י מעך ,הז;בע Iמיס א'הס בעהא ל ~ען נעןעלש א פס בייין סיש.
אי ,ב'ו או;t:ז ל אייבינע tזו t.. "הב.ךר ~ירזי.:ך גי'סמו ' כעך : ח א ם ויך ~ננעךן פען רער
Q ח~ב איך נעח &Sס א קאסע t -זר מ' '~הך נעייע jנעפא;נע iאי jקזזבס t:אבסי;;tז Bזי:ל,
IIי ·.ב~סע , iייע ) כ; jר איו ;ע ן iען א ";עד Cוי 'י Kרףיססעםסע 'ןOIi yי' Q,,אי :ערן ..
4<')1 •?.Pייכסע פח רז j/קכיאם .בןר .1
ל<;.ז בלייכען ~ נעה"סניס ; אזר איר ועול שווי יעצס -םוי רייוע ניס 'Iענע jפ t$רס"
עז]iוצ ~זיי פרעהו·ך י'יא איי האב זיא ~ננ; Jפ~ננע , Iז t$נעדח סיס ל'יו אזר סרויער
אוי הע.רנ IIן" ~ .סוי ניסער בריעדר! ועו Jאיו יו~לס כ ttר יעצ:tי וויסע , jרואו ויןt-
ביסט ; איי יי~לס רדד אייפויכז vאזי ניס ריהען כיז איו יי~לס ויר כעפר"ס פזר
ו"דעז פיר דיו 1ז tייע Jאיסעצער ~לו' jר~רפע j יייו עלענר ,ועו~ Jפילי אי ,ואל
ווזtלס אוגזער ניסןtו ~לסע Iפ~סער נעכראכם ריא נ (tוניכו ,::רז Ctריא כ'סס נו$ין
רעם 1נינססערססiע PערPער אr ב'י( עוכען ,אןר יעו Jרוא וי~לסס ריו אפילי נעםונעז
ו"' Iאןר ייינע בריועריס פערסענעבס יי~לסע" 1י ':1פןר י~רסען בוו Oו Iבערבערייי' •
ם"יס ~ 1שעהנ\ו אזר עיעל-סיסחינע צ~רזtאיי~! הליאי ייאכסע Iוסר רור ראך
'Iעכע jבעצזtהלע iפיר ריא יי~הלtכהאסiע ,יעולכע ריא הזtסס נעםה!" j (:סס ס" jברר
יער 1הלואי ייז:לסע iסיר ו'וי עררב" יייא ר rזעעלע ועורס וריערער בעב I$רוע איi
פייעןר א חותכה ,יועלכע יי (; Iלס אונז אלע כעסאכס ~ויי נל'Pל·ר!'ו
" ~: }:iזר ~נרערע ייערסער פזר ערם זtיי~ד ה~נע iנעוויעועי ,ר~ס ער הזtס
נעכוסע Jאוא איניבע Jאכסה"ל א rרעם ש': Pאל פזר ויוי נרייעי ,יז:ס ,ע'~ וועל כע
אלם ערר נ"םס· וייכעז בעווע! עררניי ,וייכעז פזר זיין סרויעד נעווע Jסיעף בעריהרס.
אJז "יא ו:.והר איהם בVלוכנע,: איז aלאJ יייא בועה Jו'יj נע Iעהע ,j ,ינער ה~ס יעצס
ניס אלעס איז נעכאנגע jכאר דעם וואינש פjו ערם הי' c.eם~ז ,האס ער סעהר ניס
איז עררינער ער סוטה. ייזע JסרויערינעJ אr "יא נעזעלשאפס Jעייז':ס 'זזוJע
צו צ t$ראא'ראץ אןר ה~ס ויא געכומע ה ;lר"ננ \lבאכנעj פזר סיש ,איז או'פבע' Cסאכע i
ב'י וג-ר ה~בו ,ה~ס סיוב ערר אבעררעד בענועס iר;ןם ה" eםסאב'ס האבי ,אזי ה~ס
הינסען ויינע iבענאנכען להבינוא ,ר~ר~םהעא אזי רעם ז:יי!;(ר ס פr בייעד iנע tיהרם,
צי רעי איבריבעי געועי ~'יזזר אוJ צינעפיהרס צי יעם ו" האס ער כ~נ t: .:ער ;
ערייארסיג,נ יי;<.ס ערד שלער איז י~ נעשסאכנ:ן "סס יער י iן' eםס~ j . t...ס~:::
ו (; Iנע,I גייסם ,ב יגר יערס י (I,
"ס ר'Pע'ס ~ב teייעיע מהרערש ,הערר ז:יר~ר ~,ח ( I,ס ער נעו~גס" ,איי פרייcכ
היער ועהס איהר ~ייער ייעלבעס איהר ייינט-ס אוןי שסארק. בל', p א'יר סיס ערם
הינור בראיער iבריי;ור אiי ( tייער ליעבעכ'ס יייירגע בוועונrרע ם~ר ~ייעער אייגע!.
איז ערר הו' 9סםא jי"ערס~ אiי ריא שעהכע מןרינ Pע ,ןערלבנו ה~ס פיר איהם אויי
ייא פי~נצייזישע ים·רירבער ,םין ייעלבע איר ה~ב ~ייו עצדעהלס, פיעל נעםiיזי::
יערלכןע "1יסועכtע ראמ אr האבע iויי בי'יען נעבראכט צי ערם ;<.ריעס iצישסאנר,
P
ווו צי בשיייןעז ףIו tיייירםנבנויג ייס אום איהר ואלט הזtבiע ,יא כעלעבענו"1ס א"ך ,
)iק ~ייעד ןנםpו הרע~..
~II.
געשיכסע פןו יוכז! קיכ~ס .רנך ,1 480
זיי זייגע 1נ~י ש 13זc.ביע lצור' Pנע Pוסען ז<ערר ,י rייבעז פזו ,יא רויבעי כיסנעשכע Oם
נעון~רןע נ~ר פראנ Pרייך,
ערר הו' Bססא 1האס זרי נעפונען אזוי נ~הענס פזו ערם נייסס~יבןע ,ר~ס ער
' jאס אלעס נעחערס ,יי I$ס יר!ער האס נע!~נס ,אזו ער האס נוס נע~נאבםעס
ערם אייגירו , Pרו~ס !'יגע ווערסער ה~בע 1אויף ו'י jנרוערר נעסאבס .סיס א סיע·
פע! !יץפ אןו סיס סחרערען אין ירא איינש האס ,יוער גע!~נס צים ג'יסס~יבעז,
נ~כרעם 'ייא ער האס אויפנעהערס צו ערעצהכןע " :אר ,ס' rחערר Iאיהר ורייסzכ
ניס ,יז:ס ייא געשינסע ,וערלבע איחר חאס יסר ערצעה~ס נעחס סיר אזיו פיע;
א , iיאס איך Pעז יסר ניס איינה~כסןע םק סהערiער ,יסס אלע סיינע יסח ז'י פוו
אייך צו בעהאוסע •iייוער העלרישער חיי13סס~ז ,פןו וועובעז איהר עררס ,איו ס' r
vלסס t:ער נרררער ,ארוו יייא ער איו נעייע iסוסהינער אןו ייאנעברער אלס סייז ייננערער
בריערר אי iאיר האס ער נעייעהלס רעם עהרעכ"פולען ס~לרז t: c.עג·שסtזכר ,אייכעם
פוי ר'א רריי יעונעז ,רעולבע ארנזער פ~tבער האס אובז פ~רנעשל~כען' "יא א'יער
בעטי'בם ,ייעלבע האס איי;ן נע pלרכגע ' iייא א א rו'r Pאוכ\.ראר האס אריר ערצעהלס
האב סיר נערוירסעס צי ירא יו'םענשאפסע , iא' jו~עלכ·~ אג· r אי;-ן בנא-יכעי t:ה.
נעבראכס צו עדר ייירעד ,סיט וועכביגר בא Cיס הילף אןו סי ' jפלי'ס הז:נע jסיר
איהר !עהט מי ,בע Pליייעס ,סי' iייננערער ברורער נעפינס ו' '!'Iאין .ערי אוז האס
פי iו'י iברןיסע! רייכטהום סיי Jפ I$סער אJו סיר אועלבע סומעז העייבערבע ' P'Cט ,ראס
ער האס איהם ביס ב\(ר ריא נעכרער ,וvולנע ער האס מיסבעבועסן צררי[) הערוים-
ער האס איהם נעבעבע jריא סע';לינק" C בעצאהכם מיס א רייבער הtזנ,ך ו I$ברערז
אןו סיר האס ער רארודף צו לעב;;; סיס א פרייער הtזבר וויא '! rבאטור אי! נ \lועו; J
פי;ריtנאפtנ ריא סיסלעז סיס סעהר אנשסעגרינPייס אןו פריוהייס צי פערפ I$לבע iסייז
סייז פ t;Cס \lר לעבס נאך אוז יעצסינעס אסס. סיr שסוריים און ראן צו עדרבר"כע i
קי' jןאר פערשא tס איהם ניס אןוי פיעל קוסער ,רויא ר~ס ויז:ס ער יוייט ניט ,וויא
עלסססע ! וזה; ; ער בעס נאס אכע טז<נ או I:.( Jלע 'בסוכrtד ער ןאל עס געהם r'l
כ::בע , j r
איהם נ~ר אורי לאגב כ~וע iל»כען ,ביז ער ועוס ו' ווה Jוויעעדר ןעהן ביי';
פערי i.:סענרינ, ~:יר Pע; ניס נעברייפע , jווארום ער ,יעוכבע ר איו ~ Iבסס בעיןע Iאןיי
האס ויין פ~טער פו ן !יך pיינם~ ניס בעבעבעז ירא סינרעססע נ~כריבס אי Jרער
צ"ס פiי וייבע פיעלע ו"רע iאק ער"ר j J!::רע Iייע iרער פ~סער ~רער וועלכער אייכער
פן jאןבו יואכם עם כעייאו Cם יוז:לם ר~ם ייאוגעדר יסס רעם שטע Pעכע ניס בייסהיב נעוועj
יסך ירא ארבני>ןן'םהייט, אםו איהם ן' rלעדבעלר צו פערשאפען .י,נצ~ t: -בער קועולr-
!ייער ררכ הז:נע jאיהם כזיו בעכ~ Iןע \<עדר ערס~רערס אום םךאנצויועI ייייכ ירא
~ •1 נעש'כסע פJו ר~ן קיכ I;tם ,נךו
ןיז סון אכרוצםדגrערנזוייס ,ר~ם עמ Jאזי אזיי ש Bעס נענ ( t.בנע iשלו$םזע ; נחדם ( tר
~בעד איז יזז בע,עבעי נעיןער בעסעד םiי אלעv ,ו jער ח I$ם ויר נPו Vנם ארי ערם
יי"כען זזtסעל פןר ייוז עזעל!l1;( ,עד ר I;tס ה(;Iם א'חם םהייעי נע~ pסם ,יירא יוכר
ייעלע jבא)ר עדפאnןער .נאכערם ירא רא ראעסן זיינןע העד"נבענ ( tננןןו א rז"עי
ק~עםד אןר רא הערער Jח~נזע וי ,אי'סכענעו::ןע אויי רנם ירא עס הזtם ו' '!Iנעל (; Iעזן,
אזי ר~ן Pינ I$ם העדייסנעםר~םע ,1אים ,יי'א עד חI;tם פעדש BדI;tנע ,1צי האלם;'
יי ( t.ך פאד ערם ש,זtס,
אזי ש' rבעייע Jנים יייים ,האנען םI;tדבענ·ש' r נים לאנב ב < t.נחעד ,אוס ערד
רא יtיtןעם ערדהעדם או ( t.אבנענעהעס אJר עםלארישע שט'סזז ,ר~ס ויי ה~נען ו'דז
צינעהעדס יסם רעד בעדסםעד אייפעסןPואט Pי'ט ,א'נעדהי' Bט דאד { tסחעא ,יער,נע
א'ז בזtר נעיעוז נאגז טיגסעד אין ני' ייעלני~ד'ס ויים עס האס נע' I"Iאפע Iר~נ'א
זtיד~ד'ס ס < t.נסעד P ,יינעד האם ב'ם בעקענם סעדפע , j pלאדא פןר רריערסא ,ערם
אנרעעדי Pיr פ ;ו איו שםי'ס].. ז' r ייאס זיננעד, יערר אזי ראס ערד א;נענעהעסד
ש!כיסע ארעד אינסםדיםעבס ניט בעייע Jנענל"טעם אJו 1ו Vלנער האם ויר נע'אוט
הערע , jיייא עס האס נעש"גט ,צייםעגיי"ו א rהייף צייטענייייו אז שטאו ,יו 1.חדעבר
ויי ה~נע jוייו ציבעהערם טיס נדי'סער נייביעררע ,האם Pאדדעניא I$ננע Pלא 9ם אז
רועם צי הער\ון אזו איהד סחיד אוי חאס נעואנס" :ייער עס שו~פס ניט וא:י זיר
iעןע jירא שםיעס פJו א iע Iע:יייםי"נער ,יiת 'נ ' Iד ויגנם צים נעצי,נעrי#.
"טיי העוןע שייז,ןן האט ב;;ואנט ר\(ואםהעא t<p .דערניא איו ראן איערב ציר'P
אJו ר I;tו (; Iסהעא ,יvולנע האט ויך ציכעחעדס סיט רער .נ-עסטער ארפסען Pואם pייט,
~~
\ נשעיכעtכ פזר ר~ p iיכ~ם .בןר ז.
ערו "" Bססאז תאס נעאי-וס צי ויז בויערו אiי רוא (; Iוסס .ריעזו האס איהס
4.82
ניירע תענר נעלעגט אויף רא ::גווסט .אום איהם ניס צו בעסואכסע , iאו iאלס ע,
האם איהם ~ן ויינע נעויכטס -צינען רעוקעכס ,האס עו אוהם סוס ((.זא צעוסכיכ Pייט
איינחאלםןע יכם איהם צו ""גען .ייא נעפיחלקו .ייעלכע ריא כוירע ברירעו ח~::גען
אויסנעס'ףשם רוויו וועוםעו אןו ציינינס,I; ,יtזען וי'P ,ףם כענו"פןע אןו באן ועוניכער
נעי:ו·יבןו P .lוו\וצ סיםםחייווננען פןו רעו ועבען ו"נע iשסענרינ אונםערבו~כעז
נע יי~iע'י רווך אויסרוי Pע פזו וייעו נויערול,כער ליע:פע jר~ חאס ערו ~יך~ו אורכ
פעוסענ I1ן, ו' r א .,ה'םער' iפjר צו ו'r נעארtבם צ ( tר~אירא'ן אןר האס ויא נעב Vםען
ריא חזזבעI ר~ אjר ריא ~וםס אr צו איהו ס~כם].ר האם ער נעCיחוס ו'r ר~
אז סהערועi ריא בערו IVC ןרועערר שע nנע Pווסםז jרא דא שעהנם Cע סורינקע
אלעtבע'ס אוינעו,
בע~ האם ער נעשוויענע!, האם אוi יכז<8כ איו נעיןעו פערייאכועררס P !t("t
אןו האם ווו צובערעכעכם צו ירא זאבערר וואוכרערבאדג B .אסירוננע i סואכםעם ו,עז
צ<,:ואאיר tc אןו הוימס-סאי ערו רעם ,ראס ווענעJ האם Iין כעאיינונס גוסi
אוסעJ ו~ועו ויר אוסקעהרען אןו יסס רעם איראר נעה ו כ~ר סען'ףללא ,אום ערם
iוr ~ר
פ ( tסער צי גוסלער! ז"ער נעפרייאוכג אןו "::-ו ~נקיסען או iאיהס צו נבעסiV
ב'י צ~ראאיראיס םיי!:ע אjו פערעסהווננ :ער iד j,.ר איך~ר האס ו' rוייוע-טיא iניט
'ע Pענם ,ח\.,נע ורייל ר~' חאס נעקרי נע :נאכרי כ ,cראס א rא סאבאם צ"ס יעום
מה סעיייללא באר בועייא Vסםאניא )ביי"שםאנ' (il1אנבעהן א פלא I:ע ייjו עי חאiכ
בים כען י' אום Cערוj tcעס ריא בעלענעבה"ם .א,ע האנען יזי בעאיי')ם רעם הו' Bסי
סאו צו \\ייזןע 'Iיעד פרייר איגער ריא נויקו,כע ועוברוכנ פזו ו" iשיסז~ל ; אזי או'י
עבס' ctל~ס , IV י"א ריא נאכס איו שו' Iנערוע iעסהר אלס ה~לב אייעב ,ה~נע! ויי ויי
ערם אינוינש םהיי') צו נעה- jוהוע.
עיד I ר~ן סיכזtס ח t$ם וי~ ,ננעב t$םעז צו כעריאכ ;1ראס י~וזtס ,אום א
\עוו irנער ייצט א\ר'~נצורייבע iערם אערר ז~בסם ~ בעוער חעווססוייכעו וז:ל ביס
איהם ריא ,ייעלכע ה~נעi נעפיבם וייר אז איהס. שyא מJו שעהבחיים ,יvרלכעו
רעם רערבאך ערצעהוס ה~בעi ראנקנארקייס אiי בעיייעוע i הז:tפע jאיהם נעקענס,
נים ייעניג רערסים וי, האס ער און Ieoוןעךעסר" עז')םענעו ז' r ייענעJ איר~ר
איו נעררiע ערו אייב'צנג;ר .ותלבעו איו נעיVjו איוםוע נצ. .Oנפ••• Cf י'חפר.פ
48b •1 פר iר~ן קיבאtב .בין U כעשיב
י'!ן נעעדנקtב, ר~ר~tבחע~ חאtב ייי'tב, ~ויי בעקיעובi עורן עדר וענבער איו
אוא י< I,ס עס אין א שאעדן ,אן ;Pוארא ן~ל ניtב ח~נען ד~ס פערבבינזע צי חע\'III
שעחבע שtביעס ; ןיא ח~tב ויא רעריבער נענענע iא ש~קעל אזי ה I:(tנע!~בtב :
"פעתייהע סיר ,ל,ע:פעס קינר ,יי I$ס אייז ייעק ריך אייף ,איך tבחי עס נ !,tר אים
ריא ו~ל nם דיד ~זוסירען סיtב רער שעהבסםער שtביסע ,יי I$ס ריא ה I$סס םיעללייכס
נאבשצ לע:פןע". א rיו r ושי נעהערם
ק'ארא האם tי(יףפנעייאכט-; ,עב~ ויא אי! בעייע jה ( tלב פערשל~!:ןע אזי ח~ס
I$נפאבבס ביס פערשסאב!ע ,ייזtס ראר~םחעא ה~tב נעו\<בtב ; ויא האם !יא יעריבער
איבערבעפרענס נ I$ין א ס ( tל אח יענע ח~ס איחר יייערער נעוז<,בס י I$ס זעלבינע איי
זיא איו ראז נעיי I$רען אייפסערסואכ ; אנער Pייס האט ויא נעהערtב א eא~ר פערוען
פ;ר ערם ליער ,ייעלכעס רער זענבער ח~ם נאיז אלץ נעזןגבע , iח~ס ו'א שסארP
זיא האס ויר בענעבען א ~בנעחיינען צי ציםעןר יייא זיא יי~לם נעקרינען פיע:פער.
"אר ;ויעבסטעס ,סהייערססעס פר"כיז, בעזאנס : בייב צי ר I$ר I$סהעא' jאיז ה !,tס
בעייען ר I$ס אויב1Iנבל'P עס יי~לס א' jייועז נעיעוpס ? ויארים ה I$ם א'חר סייז
יו iJlt בעש I$ ,סע jאום ו~'ע iו'r אייב אiי אויעי י~ס סייj סיד , מ'ר בל'P נרעסםע
בער'יערנס·ווירייכען וענגער ניס צי הערע Jאiי ניס צו ועח Jו.i
נ~ר, "ווI$ס רערססי רא ,ס' j rכינר ו ?iה~ם ;עז I$נס ר~ראtבהעא" .כערענP
ר\<ס רעי זעננעד איו ב I$ר א jעוערסיי:פער".
"ער איו קיי jאנרעיעי ",ה~tב בעענtבםערס pלארא ,אלס א בעויעצי םיי
סעהיערע לאנוביסער אJו רעם בעויץ פין ס" jחערצע Jש)! פי Iאיה p Cיינס~ל "Pנער
סיירען ער !אל איחם אל" jאי'םבעבע!.ןן אייעבנעהס!,Jl נים
יאר~סהעא אין נעייע JםערייאינרIIיןס אינג;ר ריא ~ pכוע ייג:רםע" ס'ס ייעלכע
רןע ויא האס נ.ן;' Cם;" הערויז..צ ן·וי"ןע j אןיסגערר' Pס ; ראס ייננע טעינע iהאם וי"ו
צארסע j א שסארPערע ,יירענ' Cאפם אלס ס ;I:ה I$ס בעpעבם ערןןארסiע ש iאיהר
וי <':':, Iב~זעב הtכc : "יייבע רייר וייגע iםיך יסיו רעסעניסן' , jIיענע pלארא", אלסער.
"איך פעישtנעח ו"גים .ערPלעי ריר יייס ;ו 'כ ' lר ; וואס סיינסטו סיס רעם הערר,:
ייעלבעי בעויעלtביבם איבער לעבערר אין הערצע,ן אiי יסס רנ:ס ועננער ,יי;tזס ויז
ר~ר ון ; tרס ',עבעך כז:י א ל"" , !Iרען אווי נ Vר Jרויא 'Cטיס Vרעבם ירר אויי אויף ?
אויריהע ,ארזי אובנער! רויל איך אייענל~זען ר~ס ר'r איד רי~>tב ןעולען שםילעi
פערבגיננ; ,jיינ ' :כעס איך חז::פ ציעהר \lנר'ב ו'ר צו 'ייו !!Iבעוא;נ ,ווי'ל ס'ר ייכם ,ס~'
" , \Iך אזי 'Cס ~ נ"ג:.ר עסלז:יר M.\I ער היינם ~ j&C jC$געדערס
.1 געש'כט ~ פjו ר~ iק·כ~ס .נרך
!.<;:,t
פייהעירינע ייעיסעך נעס"בסp .לארא ה~ס ויא םעםס נעשל t$סע iאז איהדע
~יסס ,ת~ס צינעלענס איתר רסיל צי ר I$ר~טהעאיס אויער ,אים ,דייינרא ו ' I$ויא
ניס ת11י , j1lאוז הז:ס איהי טו Cיל אייננערייסס " :לע'בע פויינרז ,ריוער וענננ:ר
איו ערר ז ;mפןר אן עערלסא t: iוי א"'אנ •it$יעיכנער בעויצס ציןיי רערפעך אזי ח t$ס
ריא פ 1:כסםעי פjו אינועיע בעייאיינס אז זבארירר נעבענאינעי סיין פז<סע~'ס הויז.
יס t: אוי ויסער הייועד ויינע Jייינסער ' :tס' 1.נדינ נעיועז פעוי' " iו :יסס פ~רחאננע i
ע ח~ס ריזער יוכבער ערנ:לסא' ,ןועלנער איו נ \1נאננ;:ן אןיף וי ר~ "I 'אערנס<\ ,כער
בעזעהע • ירכע ז<רעך איז א iאכרעד אוס .סיך איז רער P ~סןריעז ,אידו יייייס כיס וייא,
P
סיר נענעבע jצו ס' tר ע jב'י' אוז האס דאס יזי .טר ה~ס וי;ן אז סיך פעדליעבס P
ר~ס סהועדע , j נעויכס אק פיi ויז פענססער רויך אויי פיעלע צערסליכע צייכי 1.נס
בעסןןם צייבעז בוס, אי' "I איז האב סיך צי איחם נלויבע i איך ח\(נ עם איחם כעםיו:ב
א::רואהל איך האב ניס נוט ~ערי~ t:אנע iייאם ער ה t$ס פוי סיר פ'~דלא;נס .אןגטער
האט עד ס ~!:אןיף פעפס נע· סיר נעפאכס, ער האס ןערלכ': צייבענס, אנדעער
ר~ס עד יןינטוס פעדשטאנע , i ירא אנעררע ,ןש ויזtס איך האב אr שלזזסען איי Jה~נר
רז<ס ייאלם אייו אוי ,נעח נעוו~לס ,ז:בער אהז א פוסעד יז"' סיר צו הייראסחען·
נעווע Jהזtב איך ס"נעס ניס נ;:האט ,וועסעז אייו ואל פיך Pעבזע בr אל" iיויא איך
I
אJר אויי האב איר עם נעלאועז נעהו אזי האב איהס נאר נעסהא תם אנפעך Cיויזנ, i
איינצינעז נעפאלעז ,רזזם ייען אןנוערע ביידעג'ם פ~סעךם ויינזע ניס נעייעז צו הויו,
'ארעד אזי האנ סין רעס פארהאננ אדער רעם האב איך א ביסעל אויפנעחיי z.ע:
איו ער נעייי~ז או'ף ייי' IIIז וייז צו איהם ס' r אר ביי א' iנ~בצו,i : נעי iיעוpז צו איהם
א'ן ייאוס נע עבס סיינעז ,אז ער איו בעייע; סי::ובע. P סי~i פר"ד ,רזז[; פוi P
ענסצ' ס
ער האמ ; ~בוייז ~ ריא צייס פjו סיי jפז:סער'ס ;;tז P.iIיסנ;.ז איו רעייכעj סיטעז
נעהאט די~ עררפjו נעהערס~ ,בער ניס דורר סיד ,רען אייז ה~ב Pיינס t:ל נ' C
פת עד- דעב,j :: איך - נעוי~טרן PראנP איו עד נע,ענקנהייס עם איחם צו ו~נעז.
ניס נע רינעז צו P אוי א iוי ה~ב איך איחם ערם סאב פןו אוכז IJר אברייוע - נערבים
.ר;ז'י::נ\): j"P נע Pז;נס נ \1הסע i נליקע iפוי איהם ביס דויך ועהז אןר הז:ב אפילו
א סאג דייוע פזי אבער א eא~ר סעב נאיו אובוער אב~" Iע ,כראJח אלם סיר האנעj
1
היער ~יינכע pעהוט א ' jא נאסס-הויו ,האנ איד ב:-יהם נעזעה שסעהז פאך ר~ד סהיו
ארזי דא C:אויו אל" ~ n jלס '~וער Cךיינער, פק הויז ,נאטייליך p~ t'tלייערט אל c
אזוי סיעף איינכי 1.נרזtבזע '.נ"}.' 1 בילד יואלם ביס ו'r איהס ניס האבע iערך, Pס;י .ידjj..
האב סיך פערוואובדעךס אזי נע- א;ו עררקענס איהס הזזב tיIיך הע iץ. א' jיס r
P
ניס בערעס פ; 011 ןן jllסיי; פ~סער ם". רע ~nס דכך גיו .כגעעזח, jP רcייט.
נעי~יכסע פון יז i tקיכ~ס .בין •1 4.86
-----------~----~~~~--~--------------
ח;Iזט נעז~נס קו~ר~ אי iהזtס סיס ב"ער 11 "~ז" וי-ו איז א וכוו'דינער שעה
יזtר~tנחע~ איו איבער ערם בעיעוו בזeר עזבחר חענד צינעוכ~נס איחרע אויער; i
ערשסיינס ; ר~ין ~ nס ויא אויפוכער Pן ; tם ויך צןבעהערם צןם עוכבער ,ייעובער ה~ם
יעצם נע Iןבנזע Iנ I$ונענדעס ויער :
יז eאיז רער זעננ'~ר עכסשו\'ג;:ע iנע ין~ך ע iאו p iלאר~ זד~ם אןיף ד~ס גיי
ך~ךז:טחעא איו רירך "' 1.ם ב~ך בייגיעדינער ';עיי~רע :צו כלי .jI:B ( tננעפאכבע jצי
בי:ננורנ: :כהן ;jר; •j אור/או i Dי ז:-יא לי;:,בויב' :lנ '~; J.בנ א j1אזעלנג: ריא ער~~הן U:
'~Iה ( ctרטן יבעי '~ן~וו i;:נ~ך א וכ~ל בע Oי \iבכ\ ,ו~ס ז'א ה C-:Sיסס איהןי
פןנ!, ,1 נע'ט'כטע פי! דאז קיכאט ,פיף
דאך כ! ":י אווי ירכב איז ר~' אריך; דע! אי, ניז איהם נעייארע i
איך נ!י! - אויי נום
נלויכ ,ראס מיר וייני~ iפו Iכל"כעז אלטער ,אוז איר 1' ::1נאך ניט קי'; פווע זענציג.הז
יאהר ~לט .איך יערל עס ערסט' .ייא !"מ ':~::פl.ר 'אנט רעם קן;~":רינען א;;:אכ:
H
,tזןזו יייא ויי ח~:פע jנעוראוסס מיס וו~ס האגעז כי! :בעשל~פעז. אי iסארוס~ךנעס
עס:-:ל~'~יכ jמיס חאכע " 1 i פ>יעיי אוכיפאיס ויצענריב אויפ' jפן.יר כעהאכטע! ויאר,
ייא פעךסךייכii: יעריי"לע צי אעדך ויעניכססענס א שס'קע, אןיפצשו Eיעלעi איהס
פ;;נססער j"P אי; ערם נאבצעז חויו א' I ד~ס עס מיו רא געמעךקם ייערע!,
או iפעלר ,אויסער א pליינע עפנינב אויף רעס היי-כייךיס ,רורך העךי'סנטכאננע i כיס
ואכ!ע וי~ עפנוכב ריועך 3יי שמרוי. ראס העךאכבעייארפjע האמ עס; ויעלגע
רירא כעtכךאנמעם ;~ר קינ~סי!, חאכעJ אוז חאלכ'יכונפרויעI ניירע בעשסעלמ ריא
ציים צו -ציס פוJ אק האמ ויי A Jיקע בעי::מיצם אויף ער איו געIעסעז אףפ'ן ב:ערר
P
ראס מע Jה~מ נע עכtנ ויפצע , i ריא tניעפםמע אזי העך-צבךעכעכרסtכע העךייסנעכאועi
ז" קעך Bער. ויפץ האס ויך ריא כשסה כעייאלמ שיירעז פיi יעחli מייכען ,או מיtב
האגען איוך בעה Iiרס ,יויא ער האס סימא ןאכפסע,ך ייעה " מיסהובער אי! טצרסלינער
ריא בחיר פןר סז:כז:סא I ךולציבעא פןו בעפעהלעך'i ס'י! ~, בעואכ': :- ש Cוסע
יו .r אזי כליהוכג פjו תעשרסזtכר ,אדגר פזי העכססiע ש y'e העכסטער שעהנקייס,
עךססעס כילר פJו או .Iס~ ריא : ייז:ךס א' r סאבאוי ; פjר אלעך עהךליכ Pייס .מיט
סימ וואס איכנע" פ~רמרע!בויי 1 עהר'" אJו וואס איו א' jר Uר וערלס פאלק אעמך,
דענ Pםס ךיא פיע"יייכס הויכיןירריכקייס כע' cעפכינע'1 i ריי j !ון יעצס PעI מעהר
פןר דיי! איכסי~רםהעניבסמע! ךיס;ז,ך ןןעוכער כלירן אום ריר צי אייבענגל'P אי! רווע;
א בוב מיר נ Itרכיtבכ כעםאחךזע )' ייענזע נעהס ס' tOפ"'ויע :ןו'ל Wבעגען אוןי ::יעלע
רז;ם ררייפאנעי נע jירייב וכיס נ vם r אiי ש Cךאהלי~;ךע לייכסעכךז1 רןא ו.ט jאיה"
ברך •1 קינו::ס. 'I:M וסוזביב ) J/tפJו ~
טיז םאסער'ם ב:וי Pע jייייכס ער איסער אייס ,ייע Jער נעהס אינו פארביי אינסטר
יי \lנס ~רער אז ריא ISיינ~ <; Iהרהייוער ,רואו סיר ק Vהרע ' iי~ •i~,ויי יויא איך ירי'ס
יעצס ,וערר ער אין אוו ר <; 0Iער ס~בtכ אוע;ו נ ע ל( tכבע רייוע Jצי פום נ~ר אוים ,יעבע
אייף או! סייכע אוינע' I Jינעז איס Vר כעהעפסt Vכ סידו ועהר עס צו ".ס בעסריבס
ויינע סריס .איר ר ייי ס ניס ,יםס ייעובער ~בוינס ער איו בעקוסען אוי יויא :tי:וזי ער
הזcס ~ווי נעק J:בס פערל~ןש ןיי Jפ~סע,ך יועלבער ליעבס איהס א ן'םערנעיי i:הנלי -י
"ייל ער איו ויין איינציבער זוה Jאןר ווייל ער Eכערריענס עס וייוקלי" יייא איהר וועט
~ייר אל"ן איבערציינןע ,וער 1איהר ויעס איהס וטה •jאiי צי רעם קע Jאיד ( tיי,
ו~נען ,אן ~עלס יי\<ס ער ויכנס י~ אין פןז ןיי! איינענ עם קז , e :אjר עסו ה~ס "סר
יז 0 :שליססטע איו, אiי וינסער, נעו < I,בס .י~ס ער איו ז עהר א נוטער שסייענס
יערעס !,(;,ס ייען איך ועח איחם I,'Cיעו איר הער איהם ויננען ,ציטעו אי ,אוי טרייסעל
איהם יעוקעכ iע אוי ייעם עופ~הערן רועט פ !,'Cסער וכיJ י~ס , Ocעסר פ ( tר ~ננסס ,
ועבע :סיס איהם אםת אז ה~ב כזי:ך איף ויינשע, ר~ס בעהייסנ'ס פiי אונועער
קי rוו~רס כיס נערערס ,זtבעו יז:ז ל,עב איז איהם ~ווי שט~ר , pי~ס אי ,קען
ס Vהר זtח jאיחם גיס לעבע •iיז •0 :סיי jליעבעס "'''רפ , 1איו ~ועס ,וו~ס איך ווייס
א"יז צו ז~ ;ע iפ וי ייוע Jועכגעו'\( ,י ס ויי iשסיעס איו ~ייי ~ווי נעפ}:ו} , :געיו ;: t$י.ו
עו איו ניס Pיז עוער יאס איבעוציי בען, ה~ס איי'ן נע Pעכס ייןע שסיעס אלי' j
טוייבער ,וז:נרעוו א העור ,ייעלבער קע Jבעפעה,ען אינער לעברער אjר הערצערי
בע ו ~בסII . יווא איך הז:ב אייך
"בעריהינס איי:ן נ !,'Cר ,ליעבע Pואוא u ,ה~ס נעואנס י~ר <; Iסהסא ,קיםענריב
ייעוס ,נ<\ס י~ ; חז:ף איך ייעל איך סיס "ווארס כ\<ר בנו עס ןיא סייוענר !;(,.ס
הי'ף אייער ו~ך פיהרע! צו ISז < tכליקל י ב:ג jעביע ,רזיא ~זא נדסער I$כפ~ננ נאט'ם
פערריעבס ע II,O
"איז נ" II,Iהז:ס נעויפצס י~ניא pל~רא" ,יייא Pעו אידו עריי~רסע ~ iנל'•p
,יכי j.ס עבער ,ויע!ויי jפז:סעו איו או וי רייר אח ז:בנע Iעהע , iיז:ס ער וועס סייכע , jי~ס
אי ,פ' tרירע Jקיים צו Iיז ירא ריענסס ,נאר פיעל יערנינער ירא פריי ו !::jןי!' ןוה? J
א;ו ~הן ו;זם יייסע iאןר יייזעו פjו סי rפ$:ס ;.ןר יועל אי'ן פיר j"Pו אך א rי ג;ר ייעלס
ניס הייראtבהע! .א'י יו~'ס נ~ו יייכשע , jי~ס די וע ר יוננער סאז זאל סיך ~כלי i ::עז
איי ', rאוסק .הרע ; :יע jור]וו יייים ,אירב סיר יי;זס ניס לייבסער ועררע ; אלם סיר
איו יגזגס .יר} .איר ו יעל איהס ס Vהר ניס !עה; אjו זיז פןי איהס ~וזי יוייט פ ; jר
אייר פ~ רי וע; סיטע' ער יי~רט איך יי],ב ינ ראס סין איך ז\<נעז, אiי י~ר .ייןס '/
ו~ס איך כ Jlקיט ,il/ אןר םק יי~נגו JI jס אין ~ ןיי יויא ניס, כ~ר איד וףיס ד'יי'V
491 •1 נ'ע~יכסע פו! ראו iכיכאס ,בגוך
פוו ל,עבגע( האס ~ווענגענומעו ריא סענל,כקייס צו ליע:פעו ~ן ( tנערער ~'יס רי~~
יעכיגע ,ועולכע ער האס אויף רעם ערססעו בבליק בעווכס פיר ריא דורכאויסיבע
בגעויצער rפון ויי! העתעו ,פערצייהס סיר נוסעם פרייליי! ; נעהס אייך צוריק אי!
אייער מיר עכסדעקס איהר אייעער צימערן אוו צוויככס מיר כיס מיס ערם וארם
וואובש t( ,ו איך ואל מיף באך ~ מאל צייכען אוכר~בקבג~ר צו אייך .וונ !lריא נוסע
נעםיהלען ,ועולכע איהר האס פיר מיף ,לאןעו אייף פו! מיר ערןי~רמעו ואכםס ע eעס ,
רירף וןאס אייר קען הערןיםקרמע! א בעפאלע! -אויסער ל,ע:פע -ר~רפס איהר
;אר פעפעלע! אין איף שיוער פיי מייו בעליפסער נזע t:עיערר פיינרי! ,ראם אויבענ-
פליקל,ף צו ערפילע! ,יעון ~פילו איהר ואלט פערל~נבע! א לאק פיז ריא 'L,t:אנבי!.נר
האאר פו! מעדיסא אדער העריינציכ ( E3tעז שסר~הלע! פו! דער וי! אי! א
פלעשעל",
"ריא אלע ואכע! ,הערר ריסער ,האס מיי! פרייליי! נאר כיט כויסהיכ ",האס
כעואבס מ~ירסארכעס,
"וואס דעז וויל ויא ,קלונעס פרייל"! -1האס נעפערנמ רא! קיכאס ,
געעכספערס סאריסארכעס, האם .כאר איינע פזו איעיער שעהכע הענר-,
ייעכנער האט Iיא נעפיהרס פער'~בנ, הייסעj ערם אויסצורריקעj "אים אייי איחר
פיר איחר עהרע ,ר~ס ירג j -איהר הערר פיעכ נע E:אהר אווי סיס צי ריזער עםנוננ
(יjt פאסער וו~לס כ~ר יערפיו נעעוכרPס ,ןןז:לס ער איהר ייעכינססעבס ~ננעשביסעi
אויער,
"רזtם חאב איך נעווזtלס זעח! U lהאס או'םנערוםעו ד~ו Pיכאס" ,ער סעב וייז
היסעו ,יועו ער רויל כ י ס הזtבע iרעם בייזע! סיף ,ןןז<ס ~ ם~סעך האמ יועו כ Vהאט,
יו IJ.ער האס נעלענס וייגע העגר אויף רעם צארסןע ל"ב פןר ויין פערליענטער
סז<כסערN ,
סאריסארנעס האס כיס נטצורייפעלס ,ראס ר I$ז ' Pכאס יעוס זיי Jהאנר רער
ואננע! ,ו"יא זיי האנש איהם נעבעסע , jסיס יער ~נזיכס א'הם אנציסה~ jא ~' Cיiכ•.i:
ויא איו ערריבעד הע....ינסערנענאנבע jאי! שמאל ,האו .::העךאננעכיסען פןר סtי(נtכ ::איט
עזעל ערם :עסרי Pאזי איו עררטיס וןיעערר שנע' הערויפנעי;; Dרינכ.:י jצי דער עפבינ.נ
יכאס סיס בייער פיס נעשסעלס אויף ר I$צינאבtכע'ס !אטעל וי ,יאP : יערןויילע האס
ועהו צו נעדעCP: ער האס א ום צו רערלאננע! יאס בעבילסע פענססער ,
יואו
יזtס פערליעב Cע '''" E:ר ,1עררל~כבעבירב איחר ז' rהאנך האס ער בע י ~נס " :היI:ר,
בנערינעס םר"" , rהאס איהר די:ע האנד ,אדנ;ר נעם ' lר בעואגס ,ריז;; ': Cנרא ;- i
ריסח פוי ~לע Iןערנרעכער פק ר;'ר ה ~' כ · t.:היער ה~ס אי;רר יד ~ האנר ,ן;) 1ככ;:
,1 נעי~'כ '~ t:פרז דאו ' Pכאט ,ךי'::: 490
יי~ס ריא סוססס יעצט פ'עלל·יכס יסס אויבען פJו קנאה אויף א'הר בעויכס ,וויא
'י lI 'Ifiנסייעיער ויא נעחס העריס ה' jאזי ציריק אינערי! ~,ו פJו איהר Bרעכסינען
~ eואסס ~ר \lר זיא 'Iבייבו :ו'יו הערר'ס אינער א :נ ( tל , j~ pערנסס נעערכקעכריב ,יר'א
אויי ויא ו~ל Pענע! ניס "C:ערינענר א'הר הויטו'רךינPייס ~יער עהרי'כק"ט שסיועו
פןו א יהר cכיעונען ,יייא ריא שעםךצען ,יעילכע ייועס טי;י ציךיסענעס העזי ליירסס
אווי ז'א ~ rו פערייאנרוע iס"ן מ t.-:סעך;עס א;י טרויסס ,סיין Pועםר אי! פר"ר ,קייץ,
יויא אזרי ויא וז ':סיי! סןירס פערייאנרוען אי! וענעז אין וועובע! וו;י ויא ו ' t$מ'ר
קענעו נענע! פיר טיינע tבר"ע ידענססע .אjר ריא ~ ,וjו ,יי~ס רוא א",סס ר'יו '"ייו,
יי'א עס ועהס או'ס ,ר"נע פערר צו ש Bז;נען ,אים א'ו ערר ערסו:ער פר'הער שמונרע
ומ rנעפעהלער'ו צי בעזוכ ,j\lביעב איהר פןו מיר א נרוס ,אייו בעס יד" אווי נאלר
~בער וןער ריא ייעסט ויא ועהו א;ו בעני'סע;, ןןיא רוא ייעסמ ז'א ערב)'l i!Jp
ז:::למסי ריך הימש צו קוסע! איהר נעו'כס ,אים איד '~ז ב'ס נ~זן א"פערויכטינער
ויערע , jרויא ריא ביוס נעייז:רען איוף יעבע וייכמ"םיסינע )םלינ Pע( אינראנקנארע,
ייעלנע ה~מ י'ך נעל~ועו )ייפען אי; ריא פע'רער פJו t:העסא'יא ר(\ \lר אייף ר'א
פןו שוו"'~i!J איו בעווען -אןר ניס ב:גנוי ,וואי ר~ס איך רוייס - ענע~ e נערנע! פזר
רזזp iיכ~ס הזcם וי ,אומבעסוקס אןר האס בעמער Pס ביי רעם העבוש ~'ש
פ;ו ערר ובנה ,ר~ס סזע ויינקמ צו א'הם פןר יעם עפניננ פןו בויריס ,ייעלבע ער
ה C5ס בעחאלסען פיר א פענס t:ער סיס בענ'וסע נרז_(םעס ,ועור"נ וויא עס ח~ט
ז"נע אr א'ו נעייןע י I$ס נ~סס·הייו שו~ס ,רו'א Bערכסינעס נע 9אסס פיר אוזt.
אוינע •1ער האס וי ,באלי סיס זי rשמונעת ז_(ייננעבילערס ,ר I$ס ריא שעהכע,
אערו,נע ס~כסער פוו רער בעויצערין פןז שו~ס איז אז איהס פערליעבס אןו יעיס
איהס ,רויא י t;tס ם~ריכע ס~ל:c ,זננ~םען איחר האני; אןו יערינער ,אוס ביס צו
ןיייוען ויר אתראנ Pבאר את אינחעפלי ,ה~ס ער אוסבע Pירערועס ו"ן ר~צינאכסןע אןר איז
ארי ~ויר נ~'י יירא ער ח~ס ערחעהןע ריא ערר עםנוננ, צי נ \lהענסער נענאננען
נייער םיירל~י ,האס ער נעוזtנם " :אי ,בערריער ,שעiיlנעס פריילי , rי t;tמ אעייער
צערסל,בע נעםיח'ש ה~נ i!Jויך אריסבעקליעכע; א נענענשסאני ,יעילכער קש ו" או,ו
ניס נעבען צורי Pאז ~ו t\:סאס ,י'יא אייער היובער ןר Uרסח אןר ~'יער ;nפערעירנזע.
.ןי'~ ומוס ~נער נוס בעשןלידנגע tcןן~ניערנרע lיסרע ,בח עט)iעכ וכf Kר )כ~ס
~-~--~~----------~--~~----
493 בעש'בסע פ;ו י~ן קיב~מ .בןו .t
י~ס ערססע ס~ל ,י~רפע iווו ןויסע; אןי נזeר ~ '~ט ייא ועלבינע ו~ן נימ ין~נען
צו אונמערנעהטע , jון"ל ר~ס אי! ~ בטרו"ו~ ,ו ו'א א'ו נ'ס בעשסיטמ פיר ויי,
r
!~נvררז פיר ~ iאכרעןר ••• ער ה I$ס נעםרוב'רס א"כ'בע ט~ל ו' ~;' nהערו'וכ-
~לII י~ס
צוצ'עהע! פ~ יער Bעסל,ע~ ,בער זיא איו בעווען ~זיי םעסס,
ר~ס ~לע ו"נע סיה איו נעועו jאוס!יסס .א שס~רpע iר'הר ה~ס ער כ' C
נ\ורj ון'א איי אונרוהיכ ; זוערעj כיס ז~ו ר~צ'כ~כ t:ע אים געבען נעס~רס
הזtס ער נעוןאןנשען צו nזtנגען י I$ טישע: i עם ח~ס 'עצס ב" איהם נעבועםז
~וב~ייוכיעט שייערר ,יו~ס האס ויך נעשסעלס בעבעז יעיע Iצו'בערער ; י I$האס
ער פערשזזלסע iויין סול ,ר • :;Cה I$ס ער בעיןיערס וי~ס ייא ועולב וועס ר ( tרנען
ו·,ערן ריא ב ( t:נצע צ"ס יי I;Cס ער ייעס בלייבען ב IIצריבערס -רייא \ור ה~ס "'1
~"ננעבי'ערס iר :;Cה I$בע Iו"נע נער~נ pען ',ו רןיעדער בע' Cעפסינס טיס ו' rנךנ
כיעבסער רולצ'נע~ פJו ס ( t,ב~ס ; I;Cר I$הזtם ער בעריםע; ז' :: rרייע Jשיכדסרענער
וכ~כסשז< ~, Dצנ~ רעולבער א'ז נערנך~ ilער'ינpזע א rסי'1פע iשלtזף אJו האס נעבר~-
bעס אויפ'ז וזז:ב Vו· pיסע jאר; הו<.ם אפיכ~ ניס אין 'ינען נעה~ס 1" 1ט~םע , jורעובע
רזז ה~ס ער בעבעם' !Jרעם pלונע Jלירנאניעז :ר,!.ר:ז א)קיפע ה~ם איהם בעבוירען;
ב'יצר' א'הם פרייני' jאו' Iנאנך~ נוסע r ער בעבעסען ו' רז tה~ס אJו ה'כף אים
שסעה • j
עברכ'!ו nזtס זtננעבר~בע jגחר ס (_ tרנע jאjר י~ jה ( t,ס ער בעריסשעס פת צז<רז
ראס רז)ר אןר פעצרוי"פלונב יויא ~ז ז Ptס אjר nז<ם אויפנענעבע ~ iלע ה~פנונ;ע, i
אכ Pישסנערר ס ( t,כ ייעס א'חם ברייננ\וז א jערועויננ ,יו"ל ער הזtס נעבלויבס~~ ,ר
אוז ראס הזtט ער נעוגי'כס נ ( t,ך טעהר בעטער, עוןיב ; בעצי'בערםער אריף tt ער א'ו
צי ס I$גע , jוייכש פ'ער נוס·נע Pלייערסע ר"סער כעריאםנ:.נסע סיס כ' Pסע~ iננע pוסעi
פאר רעם סחריער .ויי הז<בiע שסאר Pנע Pכא ceא rריא סהיר ,יר],ונ~ אי ,נ ~ tt
ננורקןן פעשרל.ס •).IIך~ן Pיזaס ,ויעכנער ה~ס ניס Pרjכענרינ אויף ו' I:() rבער ני~
נןי ,1 נשע\כסע !)ןו ו~ן . Pס~נ\ 4.9g
פרי\ ,אפ\לן ר\א ,ייעלבע בעויצט ס\ר א\ן באבצעןי i"P האס ;'~סנ"ס ביס בעריהרס
איחדע שסארP איר ביב זיא אוור נ\ם צןם ) jוסע! ,ב (_ Iר אום איחר ו~לס עזח; ,יי\א
יייא ברייס איחרע בער~יען וייבע 1נעווע:פם ,יייא Pרעפסיב איחרע סוסקעו ,יויבעו אןר
עררפןן וערם איהר Pענען ועחן ,ו"יא עמכם\נ ערר I$רם איז ,צו ייעוכען וייכען ; זeערןר
עס בעהערס רוער jכול ,"Pt.t
"ר~ס ןערוע 1סיר בלייר ועה II,Iחאס ב \lזזc.כס ס ( t.ר\ם~רנעס ,סאכנ:נר\נ פjו
האם איחם נעייזeרפע jהערים ראס האכ"ד ערם שסר'jכ א Bעםל,ע ,יערלכע ויא
נעלעכס אזי חאס ר I$ס אנעררע עגער פןר ערם שטויjכ צונערנבערן צי רי~ר סהיר פור
ערם הי"בריירם ,אלס ר !\tקיכ~ט האס רעם רויהעז שסריjכ נעפיהלס הערום ויז
האכר ,האם עד בעז ( t,בם " :סיר רוכס ,ר~ס אייער בכעריכקייס סהוס סיר ס"ן האבר
Cעיל סעהר jכראצען אלס בלעסען ,ס:י'ום ר~י בים סייז האנר אוו\ ון\נה ,ר 1ז ויא איז
גיס שולריב א' jרעם פעירריס ,וןעוכע jס'ינע בעראכ Pעז סאבע! \',,א אןי ,סהיס
אוא אויף צ~זו באבצע ! איי \lר איהר אונרעכס וביס רעם ,ייאס איהר ו~ום אויס
קלייכעט Cהייל פ ;,סיי jקע-ינער ,בערענקס רז ":ר~ס אסת'ע ל,עבע נעחסס נ\ם
אוא ונייואעס ראבעII.
אוי' באדו כעהערם ; אלע ריוע ןעררסער פiי יר 1.ם ריסער האס !'ייכער נ\ס
יייא סאר םז:רנעס האס איהם אככע:פיכד i1Iערם שסר'jכ ,זיינעז ירא בייער סיירלאר
אייעבב \lו~פע iהאלב-טוידם פ ןו לאבעז אי; ח~בען איהם א\בערנעלז:וע iציבעבינעוז
א' jאזא לאנע ,ד~ס עס איז איחם נעייען אינעסכל\ר ו\ר וייז צי סאכע ; 1דע; ער
איו נ IIשtכאבע iאייף ר I$ציכאבס;ע נראר באדן ",ר נאבצער לענב פוז ו\'ן האבר בענןע
רעם כוירים-פענססער אןז צובעבכורעז ס'ס דעם חאנדנעוענjכ צי רעם ריבע' פןו רער
ערר נרעסמער אננסס אןר ס,רא ,ר~ס ראצינאכסע ז~ל איחם ניס בי\ מה Iר - אr
ערר סיכרסמעד יכעיערונננ ל~וע iא :א,יפנעחאנבענעם ביי רער תאב,ן אןר ער ה I$ם
ויי ערריכער נעס 11ס היסע ,iוי ,ביס צי ויהרען I$ ,בןןאהל ער ה I$ס נעסענס ויבער
זי' ,iראס ראציכאנמע רבט ויז נ Pרילר איי נעואסענ" Pס ורעב ויך אז א נאנ;עצ
ראס ער איז ילס ער האס כ Vסערקס, סוזי, יאהרהכורערס כיס ריהרע Jפה איוס.
האם ער אלעס אנכעוכסע j נעןןעז אככעככוערן אןו ריא ואסע; זייכעז אייעננענאנכע , j
פיר צויבעי" יייא רזtס פ~ייכע מ~ל ,ווע iדעד tערציינערטער Dוייו jאiי עוע?tכרייבער
יעצס הז<ס ער I$נכ-ע רעם זעוביבעו שלאס כעברזtבע iירא בייב}ר, אr ה I$ס איהם
פערפיחרס צוס איהס ה~ס ןןעלבע זיז איכפ~רוינ t::יכ pייtכ, צי פ \lרפויבעז פאכנעi
וואי ער האם אין ריזע! של~ס, איכסערנעהסiע רצ e
ע עפ ~,ס צי ייאבע; "יייסש Y
ו"ל רוש א ואו ;עלינכס גיט ...:-.יע t:עי ;·וי :.א'ן :כ~ל ושעסכ ( t.כנעשניסע ; i
.95 •1 נשעיכסע פור דז. p i tס~כ' וני
~לע ,יערלבע ו'ינןע נעייען א P rדעס'Cסע ; ער א'ז דערינגער אויפנעשס t.tבען אים צי
ועחו ,ייער ד~ס האס בעPלא Dס .ערריי"לע תאס !!''ו בראער בעסאכס ד~ס אייבג ר
פןו דיא פערד ,או'ף ייעלכע ריא pלאםעבער ויינע! נע Pועמן צו ר"סע! ,איו בע באנבןע
צו נעשסעקןע ראצינאבסע! ,ייעלכ):ר איו באך אוץ סעל~נכ~ליש או iביעדערנעי I:ל~ב\:ן
איבסנור ו"ן נעסארסערסי~i נעשסאנע iאיבנע~עבל,ר סיס חנוראנבעלאועבנו אויערן
; ..:ו - נג' r בעריע; i Dי פלייש אןו ארז' רויא ער א'ז ~נער אייר ;יס סעהר הערח.
אי'בהאלס);i האס ער ',ו ביס בעקעבס אר'םבעועהע- i ןן'א נוס תאס ה~ כ .r ב'ס פןו
נ.lIשסע•t:P אןו צי עבספער, Jיא ל· ענע פJר דעס ,ייזtס ה (; Iס איהס ו' "1 צו ריהרש
Pו'ס ה ttס ער זיי ~ תז~:ר בעריקס פי!:, Jרא ה I$נע jוי ,ד< p il.יכ~ס'ס נ"רע פ ם
תנורז:נננורר Pס פןו זז:םי~כ אןו נור יי~לס בעה t,Cלפען צי ד Vר נורד ,וערן ער ייזב;לם ביס
נעיערוןע זtכבעונבדע il$ jחאנר .דאס חאס איהס ~נער געסאבז :אויי פיעל 'Cס j.ץר.
ד I$ס נור חא:tי בעסייבס ,ד~ס טעו חאקס א' nם פ ~:דיא חאבד I$ד Vד סען רייסס
צו דער נורד ,דז:ס ו"נע איהס הערייס דעס ז:רם .ו'ייל ער איז בע Pועמו אז'י ב I$העבס
ד נ.ו i '~ב נורנער דז:ס איו פיר איהם בעיוען ש Bיצ-פ'בננור חז:נע jו'א בעריחרס אוז
דיא פ'ס בעפיהלס ,רויא וונוביב עס האס איחם ב I$יו בעפנוכס ארם ארזי יייא ער האס
זי, סיהן; אל\ו בנובנונען א'ן נאכצעו הערייפעף~סנווי~ן אויף ירא נורד .חאס ער ',ו
אייסצושסרע ע iאי! אריסערציעחען אום צי pךרנר"כע! רנום נ < I.דען :אווי רויא איינ ' : P
דעך הוייו ,פן;ר;ד;וסן;רס וייבנו יסיריס דאדררך. אויף ס~רסורעס א r " I$ס עס iציעהס
עךר ,ייעכנע ~"ו אייף ךנוך יי I$ס ער זיכס אוו:ו'םס העךזזנצישםנולע jוייגע פיס
ננוךיהרנון כוכנזם.
~~~,,
~~".
נשעיכסע פJו '~ך pיכ~ס ,ביך , 1 4.!t4
-------------------------
םערנעסע , jך~ס ער איו בעשסאכע jאויף שילר ואך ,ה~ם צו ו" ב .\Iרןפג !:סיס א
נעםג;הלעריש!ע ס ttן " :איחר ריסער ~ערר ~,ילך·סרעכער t::רער יי~ס איחר rייס -
איחר ח~ס י I$איז 1ז:ס סהריער פזר ריזע! שלז:ס ביס צו pלא Bע i iרע Jאיחר ראופס
אליז יויסען ,י~ס ייא יעביבע ,יערוכע נע:כיבע iויך דעוין ,שכ I$פעז כז::ן צן ייעזו
א"בכעפיחרס דיא סהויעזו םןז אועלכע שםיביע I;t ,יער עס איו ייעביבססעבס נים
נעחס דעס באבצע jויעלס·ריים, וןר נעכייכסעס ירא צי עפבןע א \lערר iנעססוכנjע
ראן ייעלע Jסיר ועה; ,אויב סע iקעז דעריבער ~ב אןר ערייארסעס ערם חעכע Jס~נ,
"צו ייעזעם איהר וייס עה"יך ,ווייס איר ניס u ,ה~ס נעו ttנס יער ריסער;
רג:סי i:םע il;tדיזע P t.Cו איהר רעדס סשונעת ,וןער איחר רופס "~בער י < tס רוייס איך ,
א של I$סu ,
"א של I$ס אי! עס ",ה~ס נעעבסםערס יז:ז pיכ~ " , t::אזו עררצו כאך איינס
ייעלכעפןר ריא נעססע אי! רער נ~בצעו נענעבד ,אזר עס נעפיבעז ויך ערר'1 B Iורוז:כע, j
" iא IIע Iשוין נעסרז<נע P iרויכעז אויף ערם קז Bcאין בעחאלמע iסצע CBערס א rריא
ח],נר#I ,
האבד,וו האט אr "ז ( I,נס כיענער סצע Dסער איף ערם קז D:אןר ריא קרוז
"::ןש aיעכער• ייאונעררנארע א סרו Bע סת ?,ענ!ע "רז< נעעבסםערס ערר ר"סער,
אןו ריא סצע Bסערס ,םןר ררעככע איהר Bרכיד1ורס ,ו"גע; נימ Pרויכעi נ'י יערככע ריא
קלאבנ I"P וראר ועס ה \iרס א ~ iריס Iנר קרעסשסjן י ריא ר' ,)Iג אr קיי iועלסעכה"ס .
אJר סצע Bסערס פטרריענעi וערלנע Bערשוונ'ע,, Pיז וערלען בוס (' tיבקעהרען ביס,
N Pרויכען,
"איחר ~עבס ייעניב ייא וערלס,ון :: nו~ ~:זע' Cר(p !I,ינ~ס" ,יוזע איהר וויס
נעק~כס סיס ר\א ואנע , jייעכנע faאםיו pן נג'י ירא רראנרערכער ריסערN . ניס
ריא רי\סעד ויינ!ע בעןן~רע iסיד פJו ערם oוויערjר אור האב!ע איוף ר~ס כוו
נעPל ( Itס אויר שס ( tר , Pי~ס ערר וןירכה האס ויו אויפנ &.ilב Bס אק סיס איהם
497 כ 1י=ז .1 ינ~ס. ד~ן v כעי:ניכטע ~ון
ד~ן קינ?~ט איז ,או! דtא $מעז ~ה· ט אויף זורנע רוערטער ניט צו קרקעו ,ייררו דע אין
;אבצען כיי! !ינען .זוו ה~::ען דאן כעפרע;ט רעם ווירסח ,צו ה~ס איז די או i ניס
קרעסי:':זכע נוס אוו;נע~עדן.ט ~ ין;גע~ פ~ iאןנ;עפע jר פ 1פצע"' i :ב$הר ~ימ ייעו::ער
איז פערקוורדעס :tיום עזע;-טרורנער-און דאנרר ח~בעו זור איהם גענעבען זטניו
גענוו יי eרר'כעטעס )ספנרס( פו! ד~ניא קוזיר~'ם ווענה~נער .דער ייירהt.כ ה Iiס
כעענס::ע~ס ,עם וורכעז ד~ ~וזר .פיע וע פרעםדע נוו איהם אי Jרייי ,ס~~ עד ה~ס
v
דעם ,וועוכע iזרו מעודען איהם I$נ ,נומ בעמ רקס '. .ונטע ר דיזער צייט ח~ס ~בער
אווגער פו! זור נעזעה! דעם רו,זע\-י~נעז ,אר! וועוכע! דעי ארד~ר ארז נעקוסעז" .ער
מוז י~ נעוירם ויי!" ,ה~ט יוזער נעו~נס צו וייבע ק~מעראדען" ,וירוו ך~ שטעהס
ררע וו~כעז ,כ~ך יועונע! ער ר~יף ארסער נ~כ;עהו" .ו~ל אירנע :פוי אונו נויי ' Y::ו
בור דער סהרר א ון דו אנעדרע ו~וע iארורנגעהו און ארהם ווכעז .אורי=ז וו~~מ געןרעו
נוור'ף~ ,ו איינער ו~ו ה~ומעו \ו~י=ז נ~הענט פוו קרעטי:.:מע ,אום רע ו~ו ורך כרס
א~ווםכאכעו דורד די יו~;ד פון זויף"~ 'jll .ס ו~! געי:':עהן", ,ך I$ .מ נע I$Iנמ אירגער
פון יר ררסער ,איו צוירר פוו זיי ויינעו דאז ארררנ.נענאננען אי! חויז אוז א.ורגער
אוז נענו,בען בו lיער טתור איז ~ פרעטער איז ארונמענאנבעז ארום קרעסשמע.
ר~ס אועם איז רע! :ןרויטה פ~רנעקוסע ן פעררעכםוג ,וורוו רע ה~ם נרמ גזג'ואוסט,
ה - /i ~iס זוו ;עיוע ,i וך~ ררעוע וזכובב ו~ו נעררוסע ~ , jנוו~זו ער ח~ם זוך וביבעד
נע! בעווכס יעם ווננען מענשען~ ,וע~כען ורר ה~כען ארחם בעי:נרועכעו.
~זור ןרר עם ארז שווז יעצם נעןו!$רעז פווער ס~נ און י~ו קרכ~מ ה~ט נעםאכט
~זיו פוער ל~ ...ם ,איז ':פ.וין וערע'",ער כעייען א"ף א ון אוי א ור ·עב. ::ןע;~נ ::tא\יך
י~נוזי ק'~רזי און ר I$ר~טהע~ '"~נען פער~ 5וע jוייער כעועגעד~ ,בוי~-ו וור ה - t$
נען כרודע ייעבוב בעשו~פעו ,דר ארובע~ ,וו אובריהיכקירם ,י I$-ס זו איו או וי נ~הענס
!:ון אוהר נע;יענםע , iאון יו זיכרע"'ע ~ון בייניערדע אוהם צן ועזן .ר~ו ק'כ~ס,
ייערכער ה$:ס נע:עiר , jר~ס קיינעך פון רר מרער דורוענ iע ה~ס :ר'ך ןועכע jא' ; t:iיט
נעקרמערט און אוהם אפווו נוס נעעכמפערtכ ,ה:tזס כעון~~ס ו i !:צ~ךו אןן ערכערניס
ייערען כייו ,א.יו ווע iער \ו t;:נ ~tנור נעכ;ויכס ,ד:ו:ם א ייאב;-עוענ 'jע~ דימער ה$:ס
לויס רר רוסער-בעועצע רעכס ויך אריינצו ל~:ע jאי! א ;ייעם א'::יג;םייע~ ,נא i ::עC
ווי ער ה~ס !:ערי~ gןעכ -:!$איו קייו אברערעס ורך נוס אריינצי "א:יגן ביז עם רועם
יירננעפרהרס וןערעז רענעם ,וןעוכעם אוז שורו ~נכעחוינעו כעןו~רעו ,ס~~ו\ ער
זיי א"ע ~נכענרי!:ע iא'ן כעבזיםיכט איה.ם צד ענם::ערע \~ :~;. jענ"; J;:ריער זוי~'ב.ו.
אזיי יוי עד ה~ס t$נער כענ c.ןינס ,ד~ס ער "~ס קיי! נייגז:ג ניס אי;טע"';עיכ;:נן איי·
ארהר אי I יער ער ייעס ה~נע jדר רeונצעtכיז מיק~'.כיק~;א יוירעד איינבע Iעצס
,1 נעי(;'נטן :פת ר~ iק'כ~ס ,ביר .9.
ק~t~eפעל .44
יזי ייערגוז פ t l$תנעזעםז ירא אןנערתערםע ז tlכעז ,ןן !tס ת ! tננעDIfIl 1יסר 8tיז רער ערקז.nוס
רע ם שסריק פןו ערר האנר ,איז אוי"ם העראבנענוסעI ורארס ה~ס ער ''י r פערנרינ
האס ( tננע' Cס Vלם וו, ראצונאנסע, I א הוונ או'ף ויי j נענענעJ כעשסאנען ,האם ,וי
האס נערוסען א ' P't:Cאוז פעלר ,אוז , 111"0 ווr שי,ר פןו םזtרנס ,ח~ס א'יבנעלענס
"יוער עס ו~כס ,ראס אויסנערופע: i נ (; t.כז 0 tצוריק או iהאס וכועצרן אr נ DVוןעם
סיס רעכס נעצוונעדס נעייארע , iרעם ז~נ אור ,או ער ז~נס ל,נען אזי אי, א'י בr
סוקאס'" Bרונצ Vס 'j רוא בע pעסםף איהם אזר פאררעך אוחם או'ף צום קאמםף .וו;ע
ויער ויי, ויאןנרנ,ו : ,נ(\'Vד; J 'יועס ערקל;ו!:. ויי ה ~ם ~בנוו ייירסה עדר
499 כשעינעס פון ראז קינאtפ ,נבוף , 1
ריעזס Pורכ.ע נשע eערך האם אויף נעהערס רער עועל-סירי:פער ,וערלנער איו
נעלענען לעבען ראן לואיס ,ער איז אויפנעשסאנען און איו נעכ~נכען צו ראן פער
נ~נוא/ן קאררעניאן א'ן ריא איבערינע ,וערלכע האפען ויך שוין נעה~ם אננעסהאן,
און האם ויי ערגעהלס וארס וא אזי פארנעפאלען ,נעסל" ,ואס רער בעוינסער
האט רעם יוננ אננערועsכן ואז ,ייאס ער האט סיט איהם נעערום אוז ואס ער וערס
לוסס ,ויוע נאכריכסעו אןו ערר ~יינוריק ,וערלנען ריא שעהנע שםימע פון ערס
נעס~כט ניינעריכ צו וערנעהן יעור ויי ייו בעס~נס ,האבגען אויף יוננען סאן האס
אנצונעהסען אין פ~ל עסן וערט נענען איהס וערלען ~יהQ ער איו אח \-ך פיר
בעכרעי.ז נעוראלט\\ ,ו ייובען ועריבגער נענאכנעז צח~עסן אה'ו ,ייאי ער האט נאד
נעה~לטען איז ערדען סיט וייגע ריבער ,ואראטהעא איו ארויסנעקוסען מןו א'חר
ציעסר און סיס איהר אזי איוך הערויס ועהער אינרוה'כ ר'אבא קל~רא ,ראארטהעא
האס Pארעוכיא'ו או א וייס איו קותע ועררסער ערצעהלט ריא נעשיכטע פןו ערם
ועננער און פיו ראניא קלאר~יז .איז ער האט איהר יייעוער נעזאנט ,ייאס עס האס
~ eסירס סיט ריא ריענער ,ייעלנע דאן לואיס'ס פאטער האט הערויסבשעיקס אום
או שסיל, אוי P
נע ענס ואנעו איהם אויפצחוכעו ,ער האס ראס איהר אבער כיס
דאניא pלארא זאו עס נ'ט העעון ,אוו זיא איו רעריבער נעייען אויי בשעסירגט,
ראס זיא ייאלם אנ/1ירערנעפאלעו .וערו ראראטהעא וואלט זיא ניס נעהאלטעו.
Pארדעכיא האם נעבעטעו וארסהעא'ו ז'א זאל ס'ט א'הר נעהן צור' Pאין 'צעםר
או Iהאט איהר פעשר eראנעו אלס צו בר"בנען איו אררענוננ ,אוו וי בגייוע ר~סען
"נען דא! כעכ gכנזנו צוריק.
( tלע מיער בעירענסע ,וערלענ כרןס חערוןסנעש'Pס בעיי r l$רן נאו יאו וואיס;י.
האבען זיר איבסער ריעור צייס חערוסכעז~סעלס חערום איחם אזי ה~בען בעווכס
ער האס איהם אי'כצודעערן~ ,ז עד ו ISו סיס זיי נעה jאזי בעדוהינןע ו' rפו;<סעד ;
ויי ~בער Y:עבסונערס ,ארס ער וערס פיד j\'Pפאכ כיס נעה Jביו ער וערס האבש
איינ;ע~דרענס א נעיייסע ואר ,פJו וער:יכער עס העננען ו;<ב ו" jלעבןע ,וי rעהער אזי
וי rנקיו .ריא עידכער יויבןע י~ iצו איהם נ~ר שסראקער צונעשס < tענעז או jה\(בןע
עד PעI ::יט ,י~ס ויי ותלש !כ'ר Pייז פאו זיך צוריק Pעחרעו \(חו איהם און ועוז רע
וטוס כיס סיסגעחו יסט Uסןע יעולזע ו" איהם שוש סיסכעהןעס יסס נוו
וו.ל.מ
יר~ס ועוס אחיר ניס סהז u ,!eהאם נמוז<נם ד~ז כואיס" ,ווער איחר וליוס
,,0גיס יירנגג • wףםדסןע ; אןו \)ןע נוס ו.ו .ייר אפיול נטגנ?ןע ירא,
כע'Cיכטע פןו יז:זן קיכ~ם .דמ זי 498
ו:ריבה ,ה~ם ער געשיייענען אזו האם זיך בעה~לטע iריחיכ ,ערךןארםעכרנ ואס יי tcס
עס וו"ם \,,יז אייסל~זע; פין דיא בז.:גזוכונגע! פזו דיא פךעסדע .אייגער פו iריזע האיר
נעפונע; דעם יובנען סא; ,וועלכען זיי האבע iבעווכם ',שלאפענרינ ב" רער ז"ס פוז א i
עועל·tכדייבער ,בים nליסענדונ ,דאם סע iויעם איהם דא ווכ' itאק נאר ורעבינער
דער פרעמךער האם איהם געטרייסעלם ביי'ן ז:רם ו~ס טען ואל איהם ד~ בעפינ,ןן.
"וואהךה~פמיב ,ד~ן ולאיס ,ראס קלייד ,וועלננ:ס איהר מראנם, אזר ה~ם בעואנס :
איו דאס נע- פןו אייעד שסאנד, העדה יוב נעi פיר א Bאסם םא ' Pאויסנעצו,כענם
לעבע,ו אויף וועלנע lאור נעפ e ,'''~ rאסם סא Pו ועהר צו עדר צערמויכקיים ,מיס
עווינע אייער סומעד האם ",א 1ודצוינען I
דעד יינכ האס זיך אויסבערו:פ.ע iריא פעשדלאפעבע אוינע! ,און האט רעס ,י Iאס
האם איחם אככעכומען פיד 'ו אדם ,יוילר געקי Pם אוז נעויכםו אלם עד האט אוו אוחם
ער אווי רעף~דאקעז נעיואךעז ,ראם עד רעדקעכם ויין פאtכעד'ס א בגעריכסען ו איו
האס אוחם א היבגשע ציוס נים נעקאנס ענספעד! ,או! דער דונער האס אנגעחוי:פו>ן
ווייםעד אוז בעואנס " :רא בגו,י:פם א"ך קיין אנרער ואך צו טהא!ו דאן לואיםן אלם
ויף בעדווריב אונםערצונעבגע jאון צו כעהע jצוריק א וןיים ,ייע! איהר וויו cנו! , :ואט
איוער פאםער ואל בעהז אויף וענער יועלםו רעז יוערווכ ויין ,עדכערכיס קע jמעj"P J
קלעכעדע ואך ( tוס ראס נים ערווארטעז·' I
ראן ליאים האם כעפדעכם "רווא אווי האס רען סייז פאםער ערפאחרעז",
ראס איף האבג בענוסע! ריועז וועב אוז אין ריועד קויירנונ ? Iו
"א שטורענם ",האס כעואכט רעד בגערינטער" ,ןןעלכען אוחר האט אייעד
eו~ Iענטרעקט ,חאט עם א וח ם כעזאכט-אווס מוטוייר או:פעד רעם קונוער ,ויעככעז
עד האס בעפוהום ,אוס ער האם בעזע , iראם איהר פעהלם .אייעד פאטער
האס בלייף הערויםגעשיקם פיעד פו! !יינע רינעד אום אייך צו ווכעו אוו רא ווינעז
מור ~לע פיעד אום אייף צו בגערונע! און מיד פדויע! ויף אויסעד-נעוערהנווד ,ראם
וכיר Pענעו ויף צוריקקעהרעז ~ווי נויקליף או! אייף ::גרייננען צודוק צו וענעם ,לערוכעץ
ו,טבגט איי tt ,זוי הערכ.ו,ף~ .
..ראס וערט זיף ווענרעו או רעסו האם בעענטפעדם ראו ליאיס ,וויא םיר
ייעט עם בעפעלע iאוו וווא רעד חיוכעו וערם עם וערועז".
I/וראם ~נרעדס Pע jאייף נעפעלעו:; '",ןאם כעואנט רער ::געדיכטעי " ,א י! רואם
קזע רער היסעו ~נרעים ו Iע לעו ,וויא ראס איחד ואלט איינווי,ונע 1'1 jצוריקצר
קעהרע ,/ליייל עס Pעו רודכאןיס~ ניס אנךעי N1.I"t P
•1 נעשיכמע פ;ו רז<ן קינ~מ .בו,
--~------.:..;.__..:..__..:.._-___;,_--- . . "
ר ( tן ~ 1רנאיס( נעונעס j ~ jא ויימ אJר האמ איהם נעםרענס ,יי Dttהזtס א'הם נע.כ·הרס
ערם אזר איבער ייענ jll צי דיוע~ Jרס .אז טיסעו חיא \Iר האט איחס נע!:רענמ
אנרן.ער 'אנע , Iא ' tנעייארע iא נרןיסער וארם פאר דער טהיר פה הויו :ד i1Iאלס
האבע~ געעסרקס, א ~~ Bנעסס ,יעולנע ה~כnנ איכערנעבעכסינס איי קר\נטשסע,
'.ערער אין בעועון נע' Vtפסיבס !:.יט ,יין כייגיערדע רועבען ערם יונבע! סאן און ר~ס
ריא פיער בעדיעבסע ,האגען ויי בעןןאלס סאכע! ירברח ניס כ IIצאהועכריב רואס עס
~נער ערר רו Iרסה ,ייעלנער האס וי ,עסהר בועPיסערס ועינעז ,יינ\l הזזס נןכ&/וrרס,
אייבעכע איכטערעסען אגס ייעבע Jאכרערע'ס עס Pיס ,האס זיי אכנעהאלסע jאוס " 1
האגש נערו ttוס וי!ן הערןיסרוקע Jפזר סהיד ,האס בעפז:ררערס וייו נעלר אזו ח~ס ר
אירסכערערס םיר וייער אןבעהרלינ Pייט אין אזעלכע אןיסרריקע ,ראס ,ייהאנ ' Vאיהם
ראס ערר ארימער כעקל",ס, איהם אייי הז:נעJ אזו "סס PילאPעס געעבספערס
ריא רוירסהי! אן Jאיהר טא:-ב יוירסח איז נעיוע iבענןיסחיכס צן שרייע jייעבע Jהילף.
סער חז:בוע Iכיס נעועחען pייגעם ,ייאס זאו האכע! טעהר צייס איהם צן וויפע! 'י'"
' iיוף אוס ראן Pיכאס' , jאזו ריא סאכטער האס צו איחם כער·יפ, : i3'.ב!:tג;:ה" הערר
העלפס טייו ":יטער ,טיט רער הטורישקייס ,ייעלגע באס חאס אייך נענעכע; j
פאטע,ר ייעלנע B ~ iאאר ואירא Pעס ררע' Cע jיייא קארIJ! J
פר"ו, j' , רןהיב אJר >' jא;טבוליסיב ה ttס רא! pיכאס ;עעכס::ערט " :שעהכעס
העריי-: כענעהר קע iןןיצס כיס כעסהאו ןעור , jערן איך קע 1סיך יעצ t:כיט אייער
אנרער אבענטייער ,אוזי לאבב יייא אי ,האבו ביט אויסנעפיהרס ר;ס לזז Iע', 1א r'p
איך ןוי ,אייר אבער יעכינע ,צן ןעולנען טו ' jכענעכעכעס ייארט פערפליכסעס טיו.
ואנען ,וןאס אי'! קע Jפיר אייך מהא ; iלויפס אר ואנס אייער פאסער ,ער ואל 'עחi
איי רעם Pאט Bף ויך צו האלסע iאווי וכס וויא עסנליך אJו ואל ביס ~בסרעס;.ו· פוו
זיעב ,א rעדר יציס יי~ס איך ייע' ,יא Bךינצעס ' jטיק~ם'~ pבא ב \iס j1Iאזם ער
זיא וערס טיר ריא ערו ן יבכיס יער i אjר ב "'צןשםעה ; j נירסה ו'r אj איהם לןיבביס
הערויסרעטעU : נעבע , iוייס איהר פערויכערס ,ד~ס איך ועו' איהם רער!j:ר
האס אויסבערופע jט~'יםז:רבעס" ,איירער אייער U "ב I$ס ואל סיר פ IIרצייהען !
r
ננערינ Pייס ורעס '.בj)Jיט\; jחוע ערלרבביס ,ק:ון טיי~ ,רירנ ' 3.הערר שן' jו' אויף
ייע'ם41. עיבער
~ nס כעז:נtכ!:ערס U Pרי:ען ירא ר~זיכע ערוויככיס, !נר"ו,r, '" I$וס טי, ,ב~
זtויף וr '>: עס רועבינ אייס ,איוכ ער איז סץכ t: אי ,קריעב ויא, יועi רזtז קיבזtס" ,ןער
ע'בער ייע;ס; ,ער~יך וער' איהם יעכער ור;'כס אןיף והכנ':ס טJו ר~רמעי כרייבנעi
ריא ,יי~ס נעהסןע )jU ראכע ~ז~ ~יייז פיר 'I'M עורביבסס jlכס יער' דצרי; P
בעש'כטע פיו ר II$ק'נ~ט .נגרף .1 500
יי~סעו I$וtכ עס אזי סיד איעיבצשןלע eעו ,וערט עס וכיו ר~ר ק~עםסו ר~ס
II לענגען ז
נג" ריועו שסוייס וייכעו שון צחאעסנעבקיוכען ~לע כעםס אין עשנ , Pנעוכל,י:ן,
ק~ררעכי , I$רזtו פערכאנר I$אןר ויינע נגעכי"עםר ,רער ~יר~ו ,רער נייסטל,כער ,ערר
נאו:פעו אוו אפ,יי רI$ו קיכI$ט ,לערינער ה t l$כ נענייינגט ,או ר~ס שי I$ס ה~ט שי'ו
וכעחר ביט נייטחיב בעהאס קיי! ויאך ,קאררעני ,I$יעייכעו אזי שייו סיס רער בוי
שיכסע פרן רעם יוכנעו וכאו בעועיו נעPאנס ,הI$ט נעפעדנtכ ריא ,ייעיכע ח~נעו איחם
כעור I$יס אייעכפיהוען ,ייארום ויי נגשעעסחען רארוי~ ,איחם טיםצונעחעמן בעבע!
וייו ווילעו.
"ןן"ל סיר u,ח I$ס נעענספערס אייגער ופו ויי" ,ליילעו וייו פI$םער ציר' Pקעהןער
ר~ס יענעו ,יעילכעס ריא פעשריויבריבנ פיו ייעזו יוננע! חעררו ח t l$כ בענבראכס א'ו
נון'ס נעפאחו".
ייו~ א'ו ב'ס ערר ( t,וט צר eלוייערז פזר ם"נע ~ננע,ענענח'יסע ,"iהאט נוו
"~יך נ' jא פ-Iייער טאן אק בעה צוויק ,ורעו סיו נעפעלס ,אןו ן~נס יא iלואיס.
צוןיננע! ", ק"נער צו רעם ניס וערן איך ייי)' ביט ,רארף טי i
"יער Iנערשסאנר יאר;:ן איי iדערצי צוויננע י " ,ה~ס בעוזזנס יער בעריענסער ;
א"זי ורעו ער Pע Iראס נ'ס ~ ,יינגפ זנר .בNו צי ערפ'לעז אונזער אויsבסר~ב אןו ארנוער
פליבס".
יו"יזזס ו '>I$יען י~ס אלעס בעד"פעז ?וו האס נעפר.וננ" ,ז~ ,יי I$ר.
האס געו~נס ערו בעי'ענסעו ,רןעלנער ח~ס איחם II~" ' '(,חערו א'י { I,ר,
ועחו נוס גע Pענס אלס נאנבאר פןו ו' rהערןר P" ,ע ~ jייער ננעריכקייס נ'ט ייועו
ןזננע iהעוןר ? ער איו ד~ך יער ויה Jפת אייער נאנבאר אין א'ו איערב פןו זיין
r
ש I:אנר' i . פאס1ור'ס הייז אין ריוער קליידרנב ,ויעלכע Bאסס זעחר ורעבינ פיו ז'
רער ~יר I$ר ה~ס איחם נעסראנם בעביוער א!י אלם ער האס איהם רערקעכם,
ד <il, פיר א שס'ק, ר I$ס "ןו < I,ס ו"נעו נעו I$נס : איםכעארטס אןו ה~ס ער א'הם
ברייננע jרערצר, אייך בעקענס ה I$בונt וי'כםינע אירואבגj: איער יי~ס פיר '>ראיס l
~ו איהר ו'I$ס יזד I$כסה~ן !'א אוא קלייררננ ,יו~ס Bאסס ועחר ייעג'ב פ'ר איי~
שסאנד " 'Z
ףא איינעז אןד ער הזזם ערם אr סהוער;ע ערם יובג;ע סאז ו"געו נעקועובJ
ייא ננעדיענסע נעז~גס ו" יווער ה~ס נעק יס;~ עבספעjר ק" jיוארס. \"'יאו גיס
r
ב~יי.vב~ רןז:ינ אJי ח~ס פערש eי~נiג'~ lעס צו בריי)גjע א .רונןנב ער ה~ס .rוw
ho.t •1 נעשיכסע פי :י ttז קיכאס .כוך
חעוצען ,או; ייע Jא'הר ,יזנז סה"עערר הערר אוו פ~סער ,ו"ס נ'ס ואנענעו ,ואו
ו'א נ~דן ה"נס ייערע iסיי! פריי .אים א'הרסיערנעו חזזכ א'ו פערלזcוע iס'ז ם~סעו/ס
ריוע קלייעור ,אים איהר א'כ 1/ראל ~ננעסח I;Cו ה~כ א'ך הו'ז ,אום א'הרסעענע;
נזtכצינעה , iורא עדר Eבייו שסר~כס צו ערם צ'על אJו ירא ס ( t.ננעס oנזtעדל צו יעם
ויא אל"; וי"ס פי! ס"ז ו,עבע ניס סעחר ,יייא י~ס ייזtס ס"נע א ן ינעi כ~רר eזtל.
ס' r ח~נגע iצ"סענוי"ז פוי יי"סעו ענסעדPס יירר צערסכיכע כל,קעו .א'הר יי"סס,
חערר ,ויא ר"ר אזו פזtרנעהם ס"נגו עוסעזר ו"נען אוו רזtס איו כ'ז וי' ).fר אי'בצ'נעו
יזנ r בעןיענע l ואכ IIז ו"נ j1Iבעניב אום ~ייו צי או רוע ייע Jאיהך רענקס, 'וי.וס
',כ Pפזtו;t pזסעז צו סאכען ,סז tבעחסס סי'! אייף רער שסע,ע זtו ' t.tס ~ייע jר יtה:
יעז יןעו אפ'וכ ס' rפזtסער ~,ו פ'ר סיר הזtכע e jואנע , :ויע) כע ו"בעז נענעז עום
tו,ק ,יי)'.לכעס א' iה~נג סיר אלי' jבעפ ינע , jקע~-: Jי ריא צ"ס ב'כעך א-:ע אניערע
ן~כעו עצרשסערען אלס ריא נ"נינבעז פיי רעם עסנ I:Iע ו II .
י I$הזזס עור פערל,עכסעך יינבער סא jץן,.יפכעחערס רעעו JאJו עוך ז'tראר
( t.בבע ב עחסע ארס ס'ס ריא אינער עשרסןינס אJו פערייאובעדרס זעחר בעיער1 איו
ייעלכעך רז itליא'ס חזזס איחם ענסךע Pס ו"נע יוינ' Cע אזר ער הזtס נ'ס נעו' אוסס
,ו~ס ער ו~ל אי'ף או ( t.אינעריי~רסעסע iפער~,כב ענספער ז .ער ה~ס איהם רעי'נגינ ו
נעכעסע iצי ו" jבערילייב אjר ~כציהאוסע jו"בע ,ייסע ,יזtס ו'י וז:לע iאיחס נ~ר
חיינס ביס כך"בנזע אה"ם ,ארם סע Jו~ל בעיייבעז צ"ס ויו צי איכערכענע; ,יי~ס עס
א'ז פיר יעעוז ריא כעססע ואך צי סה~ .jר~ז לואיס ח~ס א'הם ה"ס בעקרסס ך'א
חעבר אוו ח~ס ו" כענעצס סיס םחרטרע , iויע כ כע ייאלסע iא הערץ פ Jו סארס~ך
בערוIIז אין כפרס ראס העץר פוי רעם א'ראר ,ייאס א'חם איז סאכע,i בעקג:נו :יי"ר
ו'בען ,ר~ס ו" jסאכסער ןןעס רורר ר'זע ח"ראסח סאכע ז < tגלעביצ},ברעס אr ניס
',ב ; Pער חאס ~בער בעייאובשען ,או ראס ~,ו נעשעחע , iוו jtעסבל' ,,סיס רעם
בוסען רי'כע Jפי Jרז:ן לואיסיס םאסער ,ייעלכער ח~ס אכער בעייI$לס ,ירא ער האס
חויכעס. ועהר געייאיסס ,ס'ס ו"ן וןהז או'פסחאן עםעס
כי ס, 'e איי רער ןוירסה שייו בעסאכס צייישעז ריוער צ"ס חאכע Jייא בעס C
~יו ראז pיכ~ס ח I$ס '"1א ערסטערע סעהר אייבבעברסע ז סיס וכסזע אJו סיס צועדעוj
אלס חרך ססר~שרנ pעס ,אי! ויי ה~בע iנעצ\<הלס ריא רעכנובנ ,אןו ר'א כעי'ענסע
וי r י~ iלואיס'ס ח I$כע iנזtר בערוארס אויף יעם ,ייז:ס עס יועס ויר אייסו,tזוע iפ!י
בעש 9ערך סיס ערם I$יי I$ר אוי או'ף יעם ענסשליס פJו ו"ער 'וננען חערה,
זtכנור ערר ס"רעוו ,יעיוכער ס~!:ל;;· \\ Pנסז:ל ניס אוי ש Sיעכם א\\ף איעסר
נ"ע ו~ןעכ~n ,ס אז תם :עלניב,iע א ויב .S/בבל,ק ~ננעסראב IJIערס כ~רנער~. ,
כנושיכפנו פןר ר~ · P iכ ( tס .בייז : f 502
חזזבען איחם דז:וס;ע בנוש' , t:PדI$ס איחו יינום ויי .סנוהו ~לם בנויינוהנ,יו צר
פריערע~ 1 i
ניס עריענרנ עסהר האס ער זי ,פ~ר ד I$רזזtבהע~' Iאנ'י tדנורננושסעלס איייו
'~ rקניע אזו חז:ס "סס L4לנו ויסערל,כע עצרנוס~ניעס איהר נורהאנענתייס ננוננוסע,1
או ויא ז ; I$בעפעל·נס Cא' nם ערל'יבזע רצ ננורץ צי הילף ערם הנורזד ויפ שלI$ם אr
אףeס. ה~רסען P וי!'
"~יך סאר שתיית ",תאtב בעז I$נtב רP il$יכ I$ס"\1" ,ל עם Bאםס פיר סידז נים
צי ציעחע 1סיין שוועיד ננונע iשי,רסרנונער .ריםס סיר אבער ס' rשילרסרנונעו
~ Bםיב צי איבנורנעחסען ריוע פעדסהייריברננ איהם איו רען פיר סאבס I$IYאתנור ;
ראנע,ו I א;ר
דזזס אלעס הI$ס Bאסירס ם~ד עדר היירסחיר ,ייאי נוס "I$בןע ננודעבעכס
r
Oעסש אןר קילאקנוס אייף ערם ייירסהים ערכונבנ ,יערהרנובד ריא ייירסח ,איהד
nז:כסער אןר ס~ריס I$רבעס הז:נען נעייזtלס יעררען ס י~ינ'ןIנייו ם;ר ערננורבעס ,ויויל
רז:ן קיכז:ס איו ד I$יס בנושס.tיtנזע עלירנ אזי הז:ס נעלז:ןעז אויי שלנוכס בעחאכרלנוi
ז"ער סא ,jפז<סנור אןר nנויזד .סיר סוזנוו איהם I$נער רז tדעריייילע אוונונל I$זען,
אןר עס וערס ויי בעוויס איפעעצר נעפיבען ,יי I$ס ו I$ל איחם הע,פען ; ייזע ניס ,סיז
נור רא האנד 'נונזע א'י Cין סויל אזי הI$נעז ננורורד ,יוען ער ה I$ס אויף וי ,בנוכו.עס
סנוהר וייא ער קען בנושtבנוח •jסיר רסונון דעריייילנו נעחן ציריק פופצינ טריס אי.
~עער' ,1יאם דזי! רכאים תאס ערם ~יראר ;ענונסםנורס אלס סיר האבן .1איהם
איבערנעלאו jVסיס איהם <, tי rאןר ריוער האס אוחם נעפרענס ,יוארום נור האס
צי Dיס אןר א t< rועלכנו אריזחב קלייערר אינסערנעבוסנוו -$ו~ רייונו.
דנור יוננ)'.ך ס~ iה CI$ס'ס א בע Pלנוסtבען הערעצ iם-.ה< ננודריקס ירא חאנד
איר קעי א"ין הנורר, "סr סהרנורנון : ~ שסר I$ם פת אינםער ננוו I$נס אוו האס
סזגהו ב' Cו~נ;ע ,ס'~ ד~ס פJו ערם אוננליiל זtז ,וו~ם ערר נוסנור היעסל האס
דירך אינונוך נ I$הענםנו נ~ב:ארשאפם סיר ננונעבזע ירא נסעונענתייס צי ערבל p,ען
כ jIJסיז חעלורנr . נאגעצ pוארא ,איו ויא נעייW I$י רא י~ני tt "'יעך ס t:Cכסע",
מ! Oו •1 כשע'כםע פח דאו 'Pנאם ,נךר
עסשענעס בארבער~בע pע , jיעןלנעס איו ב~ר ביס בעןנצס בעווזזזער אjר האס סיי
עס Pורז...: בע~ pסט א ב ~אער!
ךזז האס ויר ר~ jקיכ~ס יסעהר ניס כעPעכט אייבהאלסע iויר ה 'ך I ;:נצוסיי~;:ן
פ'~ך;א;רער - ו" האtנ E3אךס"ןע, אי! עור זאן ,עי איז העי" ~ jוישע jויא ב"ער
ערו ,אום יערעךער '~ו בענומע , jה אט ~ייעכנע)עכס רעם Bאק·זזc:כעל אויף ויא
איהם ,ביו ויא זאר יועס pלז :ר וועךע ,איהם סענע jועה! אזי האס בג;ו~;ס " :אים
י' Iען פר א 'רסהים רעב קו~ר איז ר"סויר tזייכזעה , j אייערע כנעויבק"סע jו~'ען
עהרכיבען ריסער ,ברייכס איחר כ;:זר צו וייסעז ,ראס ער רו Cס זז; פא;:ש "בא ,-בעריי:
א ואן ,ייעלכע איז pייכט~כ ניט ב עי ן , 111א יו כיס אק י ועט 'Pינ::ז:כ גיט בעpע" j
איהם האב ביי איר אנרער זאן אלס סאסברינ I$יס ריטער-הום ,ורג'-נעJ "'j"P j
זזנכ \lכוטע jאיין טהרליכען ז:פעבעם קאט Bף אוז רארוריי ער ב'~טא כ t:אכס סיי,
כזזו וואס אנבג;טיע;:ס ועם 3אק-וא:ב;:ל כע Iעצלינ\:ס או Jערלוי:::סעס א"בענטהום.
רז:ס ",ט שיור'מרעב;ר , אין סיר אין ועם ניס העריי jאזי וו"ס א"ר כאר צר !ז:נע
סאכט I&Iז :האמ ביי סיר כ ; בעסע Jערלויבביס ה I:ר~בצכן IIהסעי ר~ס נעי;~ tא פו Jדג ם
איך הא ::עס אי ס בע 9ריב.ע iו יכ;:ס i עועו פק ריוע Jבעוע'נט ען ווסקז B :אק י \lרובי:כ
ערלויבט אןו ער ilאט " 1געבוסjע iאJו ועון עס האס ויר ק >:א בעש E.א; פערויאבערכ t:
אין א 9א Pיי וז :טעל ,ווייס איך ראפיר Pיין אברערן בר רב י כיס אנצרנענע Jאוס רעם
געיועהבכיכע , jבעטל,ן ,ואס א Iעלכע פער וואבוויבנע iקוס il:כ'י ריא ייז : tוע iנ jנ:
סא כסיז;זז !"ט ווהן ,אק בןייכ; אהי , j בעה בעוי"זע, j אים ואס צי ריטער ז:פמ פזזך,
יועלכע jויוער נוסער ס~ jנימ אןיס פיר א בא:תער-בעק;," j : סיר ועם ריטער-היט,
ב' " P C "ווען מיר הזזנען "אויף נאסנ ,ת ,הערר!" ה~מ נעו~בט ס tcנסי~~,
אוז וכאס" בעסער jכעייייו פןו עהרליכ'Pיט ס ~,ערם ,ויעלכען איהר ייילט ברייבנ , jIl
:וט ~i ב רינ~ 'ס ריסער -היט ~ויי ניס ~ ב~רבערבעקע jיייא ך~ס נעש 2א iםןו ויוש
"טהי יי~ם איך הייס ' יר t,<n II,ס גען~נס ואי קינ~ט ; "ע t.ייעלע; ך~' ג יט
ב ., ~לע ואבiע א' iויזע Jשכאוג נטפיהרט ייערע Jרירר כשוף
ייעונעס נארנעיבעקע ,j וז:ם נ \lבראכמ אןר הזזס נעגאבבען סאנ ~ t... t:אוו
"!או א"עי נכעדיכק" C ;' Vאנט : את הז:ס האבו אr נעכיסU: הזזס קיכאס ו il$
';:' Cרסר;;נער :נ; •j :",או קע Jויז ;11 יעצם אל ".אירסהייל! , j '.טיט ייזזס פיר א העוה
כערעדט ; איר האב ררעככי' i אןר ג'ס רער וי t:ערהיס ,ןפ) ב~ tרבערבעקעi ך I$ס איו א
א :ו",וג אי; וג-י ייע'ני~~ ן''tן ).'-,הנ'יג צי ריסער\<רו ע , j ביי ערם ווא איר שורג-ר
נעשיבסע פון ר it;tקיב t;tס .רנך •1 504
ויעלבע! ר~ jקיב t;tט ה~ס סיס ( t.צי~ס צוריק אוועננערויבם ערם 'iעלם )יז:ס ריסער
היסעל( אזי ס~בסש~ ה t$ס (t.ועובכעבןעםן רז:ס בעש:Iפא jפ~ ו' rע;ע~ אiי הזcס עס
איבערכעביסען איוף וייכס t.e .לס ריוער ב~רבער ה~ס וי rעועל נעפיהרס אין ~,,ס-פ
ה~ס עד ר~רסע 1ב lIסערקס ם ( t.כסש~' '1יעילבער ה~ס בר~דע עBעס צורעבט נדו
סאבס א"יף ערם eאק·ו~סע' .קויס ה~tכ עד ריועו דערועהען או; רערקענtכ ,הזt:כ
ער וי ,א כtזז נעמה~ן צו ם~כ:נשז j'cאון ה t$ס אויסכערופען " :ה ( ,t.רוא לאידאק,
P
סיס סיי! נע ע iאין רעם t.(eק·ו~מע;כ אוי הערויס P
איך ה~ב דיך ענרכיך נע Rא מ!
רו~ס דוא ה~סtכ ביי סיר צונעוכסעU.j ערם נאבצע! נעשםא ,i
האס אןר נעיי~רען ~ננענריפעi סאנמש~ ,וועכבער איו או"י אנרעדווארסעס
בעהערם ריא שיס eפ"יוערסער ,ועילבע סען האס אויף איהם נעש~סע! ,האס סיס
איין האגר פעסס נעהאלםע iרעס eא- pו~סעל א;ו האס סיס ערר א;רערעד רעם
ב~רבער נעכעבעז אוא שמזtרקען Bאמש ,ר,tזס ויין סויל איו פערל~פע iנעיי~רע jסיס
בוומ .ייוער האם ~:פער רעם eא pייו~סעל נימ ~בנעל~וע jאה האס נעי~ריע jאווי
ערר קרעמשעמ וייכען אויף ערם וארס או Jשמריים צ\Iאמעכ" אr הייי ,יאם אלע
בעוזב:פע " : jהילף ,אין רעם נ~עם iפ~ רעם קענינ אח כערעבםינקייס! א כאייא pאק
באסעב ·רוי ב ער וויל סי;ן ר t:טויטרע! ,ווייל איר וןיל פזו איהם צוריק אייעננ:גהמiע
!U "נ' j tאייבענמחום
האם נעיIפד' !1Iסאנטש~ " jאיר בין קיי jנאסענ-רו·בעד. ,ינען ! II "רוא ו,tזבסם
JJ הערר ר~ז קינ~ם צנועבומעו אי! עהרל,בעו קאס;-כף, סיr יי וע; רויב האמ
אויף רא' סצעכע אןר האס בעמעריי C י~ז pיכ~ס א Iו י.rיו rנערועו ,tזככע Pוסעi
סיס פערננינען" ,יא העלריש ויי 1ש;כור-םרעכער האם זי:ן בעהא;כtבע jביי רער םער~
כעהאלtנע i t$ז :ןאמ ער איהם אויבענבו'P ערם פ jl אןר מהייריכיבנ אי! ערם אכנריף;
םיר א מומהינען סאן אןר האס זי ,פ t$רנענוסע iא'הם ביי רער ערםמער כעלעכעבהיימ
פיר איו ריסערשאפס ריא ער האם נעס"נס ,ר~ס פיר א ריסער ,רויי, מאנ'il צד
איהס נטייןן iצונע ~eםם .רעדיןיילע איז רער שמריימ אנכענאכנען א jlרער נ~ר:::ער
נעהערס א t$,·pסעכ e ריוער הערער,1 "מיינע נעו t$נמ : האט אבומער ~כרערע זאכען
נאם שולריב; אןר איP ,ע jאיהם בr מ'ר אוזי נימ ייי~ רער סףרמ ,ועי,נעי איף
י I$רס שסעהט אזוי נוס ,רויא אייז א'י rוי~'ם איחם בעבראכס אויף ריא ועולס,
מיי jעועל א rשסא - ,ער ויעמ סי ,בימ סאבע Iצים ליבנער -לעבס איחס הערויף
רעמ םאק"זאטעל אק ווען ער eאסס איהם נ !:י וירא ~ הטכרשקע .ייעל איך זיי Jא
ו~' ר א ק מי,ן באבצע' ,עבעו ו!tזכג ,יע בזtדן סעהך ! איז רעם זעלבןע מ~נ ,יי~ס יזי
האבע; איהם ביי יוכר צוגעונעס , jהאב j\lויי ביי סיר איי~ ,ייעכנעוויבם ~ כייעפ,
607 •1 נעשיכסע פה יזזן pיכ~ס .ב וד
נ~ר ' tt ! 1" 1רבערב~סע i רזזס אי, אז סעכשע jז~נען,
ארנסוך בארבער )ס"סטער ניקאלאס( ,ייעלכער איז נעייע iביי רער נאנצעיי
האט נעהאט ליסט ~י זעהר נים נעסעכט, קאפר' iעi ס Wבע אןר האט ראן pיכ~ט'ס
זאלע! '.עכא") א1', אס אום e:.:- םערנרעסעח זיז ריסה"ס אק צי טרייבען ייייטער רעם
ו ואס ~יער "ה Vרר בארבער, פערסערע iבארבער : צי ערם נעיו;<נס הו;<ט ער
איר בי :א"ער פאביברייער איז קי~; 'ו- C): ר אס איהר זייט ,א'ר סת אייר זאנע;,
יייי" jlסיjו סייסטערצ"נניס ,ייס ציואבצינ 'אהר אר אין ' :1'1זעהר ביס אלע נאךנ י j.ר
!"ס יוני.נר אינסtכרייס ]lנסעז פןר ערם נרעסטiע ביז ערם קל J/נססע •jאי"ן ' i::אויר א'i
געורע Jא סו;<לראם ,אןר א יר "'יס איייו ,יי~ס א Pר' \Iנ -הוס ,א ~Iט-ס·הר Cאין נאר
אבעררע !ןעכא ,ייאס נעהעזער צר Pיוענם-ארס' Pעלי ,ראס הייסט צי רז.ור אירסיt::בא-
~ \'j :וrכנ פה סז):ראט ~ •I1/ב Jר יסט אלע iר ' Ioספב CP:פאר ע'בטם ,יי I,tס י"'יס יאס
)1יר~ם nllם ך~ס נ VO.Pר ,רQו אי:ן ~בע . ' , iךי~ ואך ,יvיוכע יייער ערלער הערר
שי ,1 Pיכ I$ס. 'it$ נשעיכסע פזר 60E
ז ,לבינער רי t:ערהוס ,יעוכנעו אייו ה I$ב בי' איהם צינעבוIIIכן אזר י I$ס ~' r Dא רצ
נעיי (; Iיiע אין Pיין ז~י ניס I$נננעכועסן נעיי I$רעוu . א'הם קי;' זאי נימ צונעמה il$
"יע Jז"מ "א rרעם איז נ~ר נימ~ צו צייי-מוען ",ה~מ נעז I$נמ ם < tכמש~ i
ס" jהערר ח I$ס איהם נעי'אובען ,ה I$ס ער איהם ביו ,יזע שמוניע כ I$ר בענ וצב אגי
א' rשלאגמ ,ייע iער חזtמ בעפר"מ tךא אוננל,קלינע נעמ~ננענע ; אןר יי'1ן ער
ייזtלב יאס'I$ם נימ נעה~מ ,יועם ב ( t.רבעי·בעPזע ,ייI$לס ער ועחר שלעכס ~נע'
~בים , iPקר rMיענער של tcכם הזtם נעתנענם יסם שםיינר»4I .
~~
~ •1 נעשיכסע פר; י~ ·Pכ ( tט .ביך
או~ פעו Dו < I,בטערטער ו~ך• רר~ס אבבעטועפט ריא סייברנג אr נעבןון ~ iאררסה",
אר Jביט ק' rויטעויהןט, נארבערבעקע j פJו ייא ,ורעובע ו\<ב~ ,1\lו ר~ס איו א
הזזב איך שרין בעוריעןען ,או רז:ס אין ביס tב:ורי ; אריב \(בעו יעבעס איו א Sאק·
ו < I,סעל ז:ערר א נעש Dאן ,יז:ס בעסוו' אי:ן ס'ר ניט בעשסיסס צר ענסי' Cיר \lן,
ו < I,נרעזר אי ,איבעולז:ן רז:ס א"ער א"נענער ס"נונ.נ רען אורי רייא איהו וייס
ניס בעסאכס נעוראער iפיר ויסער ,הז:בעז פיעלל"כס ריא צייבעוייע !,רעילכע קרעסi
רזז פ I$ר ,ק' rוריוקרבנ ביס אייף א" 1אjר הזcבז j :א"ך אינעונעל;::וען אייעעו 'nר Cיס
אווי רזזם איחר קענס ריא ז~כען א rיוועז שלאס אירסה"ו IIIרירא ו" ו"בען אז
פזt.רII . ע"ר ררוPליב' Pיס אזי ביס יויא P " 1יסען סיו
האס נעו < I,נס יזcן בעעסוקסII, קיכ~ס האס בעיייס עזהו ויבסינ ר II$ "העור
פערנאביז" ,:רז:ס ריועס סאל פאלס אריס אןיף אונו אנרעוע ריוען םאל צו ענס·
שי י ערן ; אןר ארם אעכס ו (; Iל ראביי צובעת Jעחול,ך ,וריל איך א rבעה"ס קו"נען יוא
פאועi רויא ויי נער י כסע, i אזר נאכהער סו" אזר ויכסיב ה \lררען ~סיסען פזר ריוע
'רII.O.
ירא יעביבע ,ייעלבע הא:::בעז שו rרזזז Pיבאס/ס · קא Bריו liiבעPענס ,הז:בע JפJר
יוjזח אירפסריס נעה ( tס פיעל פעונבינע; ; ר' Kאברערע זcבער ,ורעלכן! האבען ןעופןר
באר;יש t:נעייאוסס ,הז:בע ~ jלעס נעייאוסען פיר א נאוישעס שDיעל ,איבעוהי' Sס
יזזו ל איס'ס פיעו ריענער ,ראו וואיס אל"ן אJו בזeך רו" אביעוע ו Iיןעביע ,יערלבע
הנז:ע; ובארע אייבנע pעהרס אי! ,יא !)ועסשעס אזר ויינע; נעייען פיע' עהב'יר צר
Bזcו,צ""כאםעוrכ ,וראס ו" זיניעז ס~ ' pבעריע! .ערר באובעו האס אנער בעור t$לס
א' jנאבגע Jשטויבבען פזר הויס ,אועס עו הזזס בעןעהעז ,ר~ס זיי::: Iבאו:::בעו"בע Pעז איו
פ~ר ויינע אייבןע פעווואנרעוס נעירזזרע jא'.t jז ויס \lוהיס אזי עו הז:ט יעיען
איינענבל' Pאריך נעסתס עוייארסןע ,יייא ו" B jא,Pעס:ז'" ורעס פעווראבערלס וי j,וען
עורייריוע האבןע אלע נעסיזס יאכע; איב ; jר י'א פער א סהי' Vוז בעש eאן. אr
י'א 'סעי ; ;;::אjר האס בעואסג,/ס ה~ס יזזו פעונאביא ורעובער סיס סחאבקייס,
ויף פזי יעערו בעל~זען ז~בע jאיז אייעו ,אויב ערו אוטיקעל ,ווענע; יערלבע; עס יי עוס
נעשסויסעז ,איו ( B tא Pיי ז t$סעל ~יער א נטש .1t(Bנ~יו ןעם יייא ער ה~ t:פק י~ז
סיב I$ס'ס בע~ pנסןנ אייבבעןז(.עסו t:ריא שםיסעו ,ה~ס עו נעו t$כס צר יעם פועסי;ע
ב~ונער " :ייא רראחיה"ס צר ו~נע , jסיי jניסער פרייבן ,בין איך שי rסיי צר
זאסלע jשסיסעו''' ,רו איר בעפ , rראס יעערועו ,ןערסע iאי ,פוענ ,ענספעוס פה
r
י t:כ עוכ jי~וcן ו' ביס נ!"ו 1פעוש ~ t:ני ,ייע iסע Jז~ל ניס ועה ~: , jר~ס אין ביtב
'י 8 r iאק"ו I$עוכל ,ו \tבעוזר Wבעי"' ~ Bז ג::יר Ieפעוי א rז~נ~ פיו ~ פעור ~ iערג'.עו
בעשיכסע פת רא ! iכיכ t,tס ,בויו ,1 608
~---------------------------------~------------------
חאלס אין חאבד ,איו ניס קיז ב~ובער"בע pען ,זז:בערrי ויא איז ~ווי וןי'ס פזו יעם,
~בעו אוי ,ו~נ, Vו אי ,סוו וויא שוו~ךץ פןר ויויס אןר ייא ויאחךח"ס פין לינע•i
ו~ס עס איו ווידקל,ו ~ קךיעבס"הוס~ ,בעך קיין נ~בעצך".
"בעוייס ביס ",ח~ס בעוזיזבס י~ן קיכז<ס ; "יען עס פעחלס איחם כסעס יו'י
II ח Vלםס ,בעסל,י יזיזס קיב·שסיק.
"יעחך ךיכםיג ",חאס געז~בם ערד גייסםליכער ,וערוכעו האס בו"ן םע"ר
!~ר םעךנאבי~ א\י שסאנע jערס טיו' פון יזיז פר"ני ערם ב t,tרנעו p .אוערני~,
ווז:וc ייינע Pאסעואדען ח,tיtבןע בע'וtסעסינט ערם אייסש Bךוך אjר אפיוו ערו t$יר I$ר
געחאם אונםערשסיצס ערם ש, eס~ וערן יזtן ליאוס/ס אנגעלעגענהייסע 1ווז<לס \1I
איהם נוס עךגסם בעשעםםובט אןו אוחס געשםעום צו Pי Pען איוף דעס".
"כזי:ט חעלף טיך 111ח~ם ועצם אי,סגעךוםען רעך I$בבעלאבסעך בארנער,
"איו עס סעגל,ן ,ד t,tס אזוי פיעלע עחרווורירגע לייסע וזי':ען קענע jוזי:גען ,או ראס
גע Pעבם א יי~' c '~פ אוא איז נים Pיין באךנעך·בעPע , jנזי:ך א ךיטעך"חים 1
אוחך נ t,tנצ Vך חבטה סאגiע פער"אכוערךט, סיט בע,עךגטע אגריייערווסעס נאנעצ
איי!ן פןו ערם שיr דזי:ו ורעם איו א ריסער-חיט. בו ,יערן דיועס באךבעך-נע Pע j
וזי:נסu . eאק"ז~םעל ומזען ויי jא פעך:-ךגעש Bאי ,וייא ירזעך הערך
" \Iס ועהס סיר איוס זעהך עהנלוי צו א BאPייז\(טע"" ה t$ם בעז~נס ו II;1
ויעזן אr בי~ טיך אי ,סיש ד~ס גג/וזtנס, שיr חזtב איי "~בער j קיכ~ט
גJושעפם".
חזזם נעז,tיtבס דעו ב"סט" "אייב עס אוו זז E3א·Pוזי:טעל ,tיtדעו א נעש Dאן,
II
ליגער" ,דזזס קע Jקוינער נים נעסער ענטשיידע Jאלס העךר ר~ן קיכז:ס ,ווע,כiע
סיר אגרםעךיעורפע iאונוערע סייכיננע 1איז אלע ר' \lCרשאפט-סיאב:ד",
"גיי נאס ,יסינע העררע lI,jח,tיtט נעענספערס ו~ iקיכזי:ט" ,איך ב' iשוו iיעצס
ויןעז שלאס אjר טיס סיך ה~בעי ש' B rא "Oרס א' jריוט~ זי:רס אr ע-ם צין"סעי סז:ל
א יןי פיעלע אןננעייעה;ו,כע ואגע; ,דז 0 tאיי ס~ר ניט ייאבי! !.בעשטיסס צי עגט tער1
ויע,כזנ קועטן tיt,ר ,ר(\פ ויייל טיו ואגע ,i םרענס )!'יט אי:פער עסi אייף ע Bעס ,יי\<ס
דזי:ס ערססע ט~ל האם א פער ר גט ,ר~ס אלעס נעחס דזז צי סיס צ י יבעריי.
צןיבעךסעך טיךי! ,ייעלב;' כעחס רא אים ,טייז טיסנעביטם! ,אןו סאנטשז ,:ייעלכעד
~בכעי t:ני t:ען ; האט איי ,ניט בעסעך העכפע י , איז נע יעס; אכרםער ירא הענר םזר ויינעP
~ךם נעשיס אייף ויזעJ ש Cיכוי11. אי;ן ירעערר א Sר~~ ה~ג באכס אJו פאריבע
הענכ) ' ;,א rוי:::סט , iניט Pנ;:.ענריב פער ,יה~'נ :;tיייא אjר ייארים ויעזס אןכ;לי\( Pה C
I
םיי נi:סר~פע ' iעס "';;;יי רנגריבער פור סיר בוl:רiע cיעל ב Vי l.(1נ •Cייע jאיך ז~ו
611 ,1 קיכז/ס .נין ד Itc פח נע·· Cנ l·t:
"יוא זזזנס t:ליבש יןיא א ל~,דאק אזו א שעלסא ," Pח I$ס איוסנעריפע iד \'tן
pינ~ס ,אjר ער הזtס איףפנעהויבע jייא 9יקע ,יעוכנע ער ח~ס קייכס~ל ניס
pל (St,
חערייסבעכאזע 1פןר ייא הענר ,אןר האס ערם כא Bער נענענען ( t,ז tcשסארPען
איבער/ן ,BtcPר~ Cער ר\זtלcכ איהם ~יעוננע'ענ ~ Cסיירסען ,יiעו ער ןן~לס ניס
~בגעש Bריננע ~ 11$ 1זייס ; ייא Bיסע איז ציסלא Dס נעיןאvרן אייף • Ctס' Dל או איייי
אעסךאר p ה :: I$גען נעועה:ע יירא ז"ער יעוככע נא Bערס, ערר עךי אזי ריא ~נרערע
איז אזרי שלעכס בעfIךגערלס נעררזtרןע ,חזtבען אייפגעחן'נ Vן ו'וערע שסיעסן אזי ה~בע i
כעפ I$ויער? צי הוףכ פיו "א חייל,בז רביערשו~פם ,ערר יררסח ,ווע'ב):ר ה I$ס
איו ,בעחעוס צי "סור בויערשר~פס ,איו ביר בעלזtפןע נאדו רעם ~סס t "Cסע Pעז
אjר שיעורר אזי הזtס וו ,םעואייביגם יסס זיינע Pאעסראר , j]1אין רא iליאיס'ס
כעייעכסע ה~נען העריסנעךינגעלס וייער ייכב Wהערןר ,איזג ער זזtל זיו אז ערם
בעסועסל ניס העךייססאכןע .יער ב~רבער ,רועלכער האס כעזעהש רזtס באבעצ הירז
אז אייפרוהר ,האס ר\עיערו כעוואלם ~כנעחםע iויין Bא"Pזאסע,ל יעולנש סאגסי~א
ס('/ה זcבער בעחאלסןע עפסס ,רז P i tיכאם ה~ Cנעציינש ויז שיעורר אזי האס ז'1
בעביס iVצי יוא כא Bערס ; יא iליאיס ה~ס בעךןפען צי וייבע ........,ער זיי זא.וע jזיו
ייעבען אוחם ניס בעקיעסח ,זזזכערןר זיי ואלען ב"שסעתן ר~ P iל'«-י , j'I:ייעלבiע איי,
האס ערר ב"סס·,כ IIר וצ היכף, P
בע יסען זייבען ארערניא P אןר פערכאני~ יאן
איחר סזtכסער ה~ס בעיאסעיס ,סארוסארכעס בעשיר ,IY ה~ס ריא ררורסהr נעררפע, j
עררשראקע j ה~ס בעריאריסם ,י I$רזtסהעא איז בעיערן בעשסירצם ,לר~יכדא איז בעיעוi
ערר בארנער הזtס נעשלזtגעi אjר י I$גיא קל~ךא איז כעסס נעיvר jאז אינטאנס ;
סאנסשז ,i'tסאבשסא חזtס געשלזtבiע ערם בארבער ; יא :ליאיס ,ןןעלכע iאיינער
פןר ייא "ענער חזtס בעוואלס זtננ Uחו.::ע iפיר( ~רם ,אים ער זאל וי ,נוס העררוס-
כעבעבעי א Bאסש ,י~ם ףא צייהנעו האבען איחם נעניעסj ייועז חזtס סאכעד,
ך~ן םעךנאנך~ ח~ט סרייס,ען ,אןו ערר ~וי~ר ה I;tס ך~ 1ולאים'ן נעה~לפען ;
איינעם פJו ירא כא Bערס בעהאס אינס)דר יוי אןו הו<.ס איוף אוחם נ IIסךtז " tע jסיס
ייא פיס ןריא פיעל זייז העזי ח~ס נעגלרסס ,אק ערר ירוסח האס אייף ך~ס כ~
אןיפבעiיייב;ע ז' rשסועס אןר הזtס נעררםעז ארם הילף !Eור יוא הייל,נע רבועררשאפס.
ןיאיועףי, נtזר בעייע! כארם, באנעצך Pרעס' Ctעס איו ערר אז ייtזךס, סיס א'יז
געשיוי ,יסעשענינע~ ,נכסס ,שערק ,שאזערA ,עסש ,שלענ p ,לע eאז ירא וייס 1Pאןר
בליסינע Pע •B
I;tבעך אז יססjס ,יזזע ,ס~~נ נעסיסזגל האס '~ך Pיכ t l;tב בעגליכס ,ארס ער
ל atכער .ער האם רג.ויבעך 'IMי)IברעןPJס יירנ~ס~בסע')I racס~"rac 819 געפינס דר
•1 נשעיכטע ופן ר~ 1יייכ~ט .ביר (ו~1
--------------------~~~~--~------------------
r
ערו עס איז יסרעבפאוס ,טר~ "',א נערי'יירנ ; נע'lברס .ארחי סייט רעיירבער זיז
אןר אינזר עזעל ,ביט r'pו~טעל פןו אן עעזל ב~ר פןו א םערר ,א~ אירח ,ס"ן פרייבר,
ה~מ א"Vר ר~Bצעס םערל~רןע...
'ס" rחל" ועוום הבא ווי ,אי ,פערויערעז ",ה t$מ נעו~נט ערר I$וימער
באובער ,י"יזע איחר אלע וייס ביס יירכאייס אין איוtכהום אןר איר יייל צי נ t$ס
ניט Pיסען ,יערן איי ב rביס איבערציינס ,אז י~ם אזי א ו t$סעל פןו אן עועל אין ביס א
בעש Bאן פיר א שואכם·פער.ר t$נער ריא נעועצע נעהען -איך יועל סעהר כיס
ח t$ב ח"בס אין יעו פריח ערן איר ביס כעטריב!'ע;, י I$ין נגז אןר איך ו ( I,בען,
בענעבעז ניס וערבינער שtב:lזף צום יעס כאונער האבען יירוע ייעס רייי פןר
ואכען אלס ריא ייסחייו;:::ע פןר י~ P iיכאו':::ן ,ייעלבער האמ אם עכער נעו~כמ " :יא
איו יי"וכער וכעזור נI$רכישט צי טה I$ן יייא ר~ס 'עיער IIך ~ Iל יזר נעהעס; יז:ס
ו"כ·נע .אןו ערך יעבינער יערוכע! נאוכ ניס ו~ל ו"ן נעכענטשט פון רעם הייו,נעJ
Bעמריסי!u .
אבנערעיםער ש Bאס u .האס נעו I$נט א\ןגער פןר י~ i r'p "ווען ראם אין ניט
,ואיס'ם בעדיענסע" ,ייייס א'ך ניס' ,ייא אויו פיעוע פערשטעבדיבע וכענשע!
בארכער-כעקע! ק' r ביט איז י \ I:ס או ו t$נע,1 יי ענען צי זיי!, '::ייבען ייוע יייא
א זו יענס איו ניט j"Pפא Pואטעו .אווי יייא ו" כעשסעהען אבער דערייף ,וכיו איך
I$בכעחוכען ,או היבטער יעם שמעקמ א נעהייסניס ,יער! ויי ואכען ויזו ארזי כל"ך אייעב
אוא ואר בענע! א,ע ייאחרה"ס איז אי·בענ-ש"" .jיעו איך שיוער ביי ערם) ,ער ה~ט
יערב" חערייסנעלז;:ע! א קייואכר,נע שביעה (,ראס איך ייעו סיר נימ ל lj$עו א"נ·
בילדע ו ,או ראס איו כימ Pיז כארנגעך·בע Pען אjר יעכס איז כי~ ,Pי B Iא·Pז t$סעל פיר
א jעועל ! וו
"זזדער אייך פיר א jעזעכיכע ",חז:ס נעוזזבס ערר נ"סטו·כער.
"כאבץ כנ Iיך ",חאם כעו~נמ רער כעירענמער ,ר~ס איו ' 1" 1נפקא-וכני"
ייוא איחר ניט, אערר P
א Bא ·וז:מע, איו עם אויב כ I$ר איו ;ימ ,ירא םראנע
סאסענ Iס זיןח ,אוי יערר עס ז < I,גaב איך ב rמ' r א Bא - Pן <; Iסוע ,אןיי ריכסיכ יייא
ננעסרינ.pןע.. .,סרר חזcס נעו\<נס .ברערס ,דער סזר ויז
6(3 •1 1שע'ב.סם פJר ~ כfק~ם .כוד
/
פערחאלסען אr י Itiפערב~ני i't$ק~ר,עבי~'ן את ערם נ"ססליכעז ,וויא ער ז( I,ל זיו
רער ואך אר .האם יזי עעצרחלס ,ון~ס י~ז לראיס חאס איחם ענסרע Pס .סע; האם
עבי'י'!ן נעשו t$ם ;,rיאס י.ז פערנאבי~ ז~ל ז~ו צו ריא ריענער נענזע צו רערקענ\'.ו
r
אןו ז" ו~נעז ,יt$ם ער ו'יל י !t$ויאיס'! יסםבעחעסז נא:ן אנראלתיא ,יואי ו' ברועדר,
Bאסס פיר !"ו ככי.ד רען פזר ריא יויא עס אריפבעחעסו יער ס~רקיז ,רערם איחם
רועס איהם יעצס רןערסער פוי רעס י'בנען העררן איו יייםליך צר ועה , jראס עסן
ניס סענעז נרייננעו אהין פאר ויזי פאסער ,ווען סען ז\(ל איחם אפילו צור"סען איז
אןר י~ iפערנאנרא'i יעם ראנג פןו האנע Jער tאהרעi אלס רא ר Iעגער שםיקער.
יי t$ס ר~ן לואיס האס נערענקס ,ה~בע iויי צייישעז זי ,נעשלאסען ,או דר" פןו ויי
ו t$לןע יז:ן צרר " VPIחרע iצר ו'י jפ\<tבער או Jאיחם כעריכסiג ,/ווז:ס עס ה~ס 3אסירס,
וערחרי~בז ערר עםרםער וזזו בלייבען סיס איחם ,ארם איחם צו כעריענ ;VאJר איחם
איהם צרנעחסע jפןו זאנען~ ,רער ב'ן סי~ ~ו'י צו האלםJע אזי אויב ,ב'ו עסו וועס
רע האס ביי וי'!ן נעפיהרס נענען פערכרעכע,ן איו אוי ,נ Vיו!ע אייבער ,ייעלכער האם
ויעלנע! די~ ה'''ינע בריעררשא Cס האס בעפיילע iצר נעהעס i בעםר~פjע ר I$ו Pיכ~ס', i
ךיענןע רער בעפר"אובנ פו! ריא Pאסזזר Iשנ' l'Pס ,וייא סאנםש~ האס שיף jל~:נ סירא
אווי ב~לך דריא ראס איז איחם א'יבכע:באלע! ,האס נעהאס ,או עס יערס כעשעהjע.
ער ויך נעיי( t,יס אינעייצרינiע ,א~יכ ייא צ'יכעבס ) Bייסעסעכ( .וועלכיז ועררע Jבענ : \lפjע
ער האם העריףסננ;נוןעזכ יעם אעוסם-בעפעה" Bאסטע iאויף <\ר iק·כI:/ט ·t i'K
האס הערויסבעזיכס ריא ),.סהינע א;ר האס ~נכוו נער~לםע 8ארעסבסען שריפסזע,
ער ניס לעז; ijאיו אr WDננJjו »נערבםינ ררדבגו Iעה iאק ביי נrרע iיי\(רס -
•o. Q• 32
סעכ'כסס פ;ו ;~ Pיכ I$ס .נור , 1 512
-------------------
ס"' א יטסיסע ,ייעלבע האס ;ערינעדס רידי ריא ב~כצע Pןגוסשעס ·,. :ערעערד ואל
r
אייכהאל :, cע יערעדעד ואל שסע Pען ו' שייעד ר א rויןי ש'יד ; יעערערר ו t::ל שוי"נעi
אה סיי אי'םהעדע ,iייןע יעערדן איו ל·עב וי~ לעבןע! Uיווער הייבעד צודוף ה t::ס
יעד \lח בעסאכם שיייינעז און ד P it::יב I$ט האס ייייסעד כעו~בס " :ה I$ב א י ך א'י '
ניס נע Iאנס .סייב \lהערדןעt$ ,ו דיועס של~ם א י ו בעצויבעדס אJר עס סיוען רער' jויין
~ סחנה ס"יי~ל·ם '1ועחס ,ו"יא רזtס ייזtס זVס ועהס ר~ יעצס בעשסעסינס ס"נע
יי ilרס \lד ,יייא ריא שסד"טיבPייס ,ייעלבע ה\<ס בעהערשט א' jאבדאסאנסע'ס לאבער,
פיר ר~ עס Bפס P סעJ יייא ועהס, אונו. צייישען פעד!:כאנצס ויך ד~ האס
ועונע Jא t jנ:רלנ:ד ,ר~דסע iייענען היעד ויעבש א פעדד, שוז;גדד ,ד\(דסש א
אוע שטד'יסען אי iקיינער פעדש Cעהס נ י ס נחם סיר אןו וירא א ד·סער·הוס,
אנדער; :דארום !'רסט ,:הער ,סיינע העררע , jהערד אירזtר אןו העדר ב'יסט;י בערן
דער Pעניב אjו רער אנדערער אנראסאנטע ואל וייו רעד קעניב איינער פjו אייך
< tלסעכ::יבען ביי דעם אונו ,רע Jאיך \?ייער סאנדינא אJו סאכם פריעער iצויישע i
ע::-ז:נע iרייא סי רe אווי .יעלע אב ב עכעהסע דז:ס עס איו שאנר אןו ש t::Bם, בtנ, C:
ויביןע ,ואלע Jא"כע ריא אנרערע פיר באדבישס אוו יייעדעד נאדנישס כרעבע iריא
ז II העלוער
e
ריא כא 9עוס ,יי'Vבע האפע Jריא ס t::סעושע ש ואך פjו רעם ריטי~ר ניס פעד ·
אין קאוךעניז':ן נעהאס אוא שלענסע נע " פעדנאכךj't:: שטאנען א;ו הז::ע :פו; דז:ו
רער באובער ~בער ,וועלכער האט בעווהינע i i חאנדלוננ ,האבען ויר ניס בעלאו t:
א rיעד רד~וע פדעכ \; Iרע iו'י jבז:דר אןו ויי B Jא' Pייאסעו ,האט וי ,אוכסעוכענ Vנע .j
סאנtב' cא האס אלס טדייעד דיענעו ויין העורן בעפאלנט אויפ/ן עוסטען ווינ Pאוi
רא iלואיסיס פיןגר ריענער האבע Jוי:ן אוי:ן פערהאלסע iדוהינ ,ייייל ויי האבע Jבעועהען,
נז:ר דעד ויידסה האס אוץ דןהינ ייאלם ו" j"Pניעצן ניס גענדאנס. ו' r אז ניס
ניט כז:ננעלז:וע , jעד איו אלץ נעי~סאכע jאויף רעם ,ראס סען ו ( t,ל נעשטראפעו
ערם ס' Cונענעס ,ייעלכעד ח\<ס יערע טינוט א':פעדנע Pעהדtב ויי jהויו pא eו.ר' עכרכיי
אכ;; , j1:0הז:בע ,רא jלואיסיס ציייי::ע j ו';C ': נ;נטאנ~ ה I$נע jרירי וייער צ רעררע
רעגעך אויף ראס ניי איהם נעבוטע jנ Vס:ע ,ר~ס ;ןר :,<,ז סיס ויי בל" ,בעה Jאהיים.
-י:א.ס רג-ר '"~די:ז iיך בער~וכה1iי' סיוכ אןנ VCדהאכרעל , c ועור nעכר עד ה~ט סיט ויי
bן5 נעש יכטע פו Jר~ P jיבאט .בךו •1
אJו j Oו ערר פו Jערם Pענינ ערר ךיענסט וויי' אזוי פ I;tרך \lרט Oעסם נסנונעון,
וייער בו;י:עםן, אr חיי,ינער בריטרישאפט אJו זיי הז:נגע jנז:ך א ט~ל פVרלאננם היו9
ענען אערם ידען. צו P אום ךיזעו העדוכטריינער אJו נאסענ·דוינער
ך~ן קיכ~ט ח~ט נעלאכט פןו וייעדע רייר א;ו ה~ט נעענטפערט נאנז קאלם·
בל,טינ :חוואס ווילם איחר ,איחר ךועמס אןר אוננעלום Bעדסעם געזיבךעו '1דרםם
איהר דו::ס ~ iגאסענ·דוינ ,ועו Jט I\Iבים ךיא ווז:ס םיאנע p jייםiע וייער פיייה"ס,
ווע! עמן ערלעזט נעפא ננענע ,יעו! טען סוטט אוננל' pלינע צו חילף ,ועו Jטעו ח"נט
אויף ירא נעפא;וענע אןר טעו חעלפט ךיא ייו::ס ,יידען נויטח ? חא ! איהר נעטי-נעס
נעויברעל ,יי I$ס איהר םערייעכט ניט חרך אייער נעטיינע אזי ניעעררס;חכסינע נע-
ראנ Pעו ,אז ערר חיטעל ואל איייז לאוע! איינזעה jך \lם נרויסע Jועורטה פןו רא
ךעדסענעו ריא ויכך און ריא זו::לט Pייכסא' ניס רז:ס איחד 'יאבךערברע דיטער,
רוסהייט ,ועולכע איחר נענעהס ,אח ראס איהד ואלס אפיוו ניט פערשסעחן צו
וואגיערניע j tt פJו P
ריא וויר 'יכסייס נאר ניט שעצע jאןר פעדעחדען ךעם ש~סעו,
Bא'יציי- i"P ניס אוi ערן איחר וייט א באנער נרינאבערן אוו יןאכאבונךען ריסער I
נעאססע ,איחד וייס נאסענ-רןיבער טיס ערר סאסjכע ו i::רער היילינער בייעררשאפס I
נעייע jערר ךוןכjכאס ,ווז ~:ה ( tס או;סערגעי::ריעבע j ערJ ועוד איו P
I$Iבט א ז<רסס,
רעם בעפעהו ,א ויאנערדב רןע דיסער יייא טיך צו ארעסירע '/ Jיעור איו ראם נ; jויע i
ניס אויף האגעI או ךיא ןואנךערנער ריטער עדר יטוסה ,ןן~ם הז:ס ניס געויאוסס,
וייער טוטה איו וייעד נעזעץ איו וייער י"נס, ךאם וייעד שועודך נעדינט, זיר '::ז r
אןו וייער ווילע Jאיו וייער או Pאן ~ איןן פיעג נאר א ט i;Cל ,ייער איו ךער פעדר' Pטער,
'"ים נגריעף איז דער ייעלם Pע jניס גענ;ע אווי פיעלג; j"P וואם וו"ס ניט ,ר I$ס
גערעכסע Bריווילעניעם א;ופי'' 'iייטע , jוייא א ריטער איו רעם ו:אנ ,ןןע iער ייערט
וג-ר ר·סער· פו i שווערןע בערוף געס~כם פיר א ריטער א;ו ניט ויך אינער צי רעם
' ';1וי ' rעבע iבעיצאהלם C ';:י' !Jר • ייטער האט ייאנוג-רנערר שאפס '/וועוכ - Jl
ורעב · געוך אק וואס \lרגעוך ? וו ,.ו :,ע~~צ Pז;:םרינוציאנע, i אבכאנען P .ענינלינע
איהם ועו; ערר'אכנט א י;,ןכ;ובכ פיד ק;וייערר ,ייז:ס יןז 0 :הזcט איו ךער שניירער.
ייע'נער קז:טאנדז:בט פ;ו א ךבינ הז:ט איחם אןי-:: ער ה I$ט פיר איהם נעטאבם '1
ו"ו שלז:ס אזו חז:ס פזו אחוםי פערלאננס נ 1צז:הלט פיר Pווארטיר אזו אr נ!lנועםן
ירג-ובי) .,ייננ:בייו הז:ז:. '/ C"O צו וייJ נע)אך '\I ועו'ני~ר Pעניג האט איהם ניט עסע? J
ידך אי Jאיחס ניס פער'יעבס אח זיך נים אי; נאנצע! א·נערנעכענ\'.ן צי וי' jייילע :גו
Kו Iענך "',וראו אין .וואי אין ני~וiעו איי פריין יסס אירח ויי Mאיהס נעםעלט ז
עבשיכסע פח י < P II.ינ~ס .בי •1 i '61
וו י עיער הערייננעשסעקם אז בוויס ,חאס געכיטטן יעם ~רעםס-בעםעהל איז ייא
י~p iיכ~ס' iאווי Pרעפסיכ פארrל,נקע האנ י אין האס טיס יעו רעכסער נע 13א Pס
בעריפען טיס א היינעי נע Pענס אסהםען אןר האס
Pזז'נער ,ראס ער האס Pיים
שסיסע H :אין יעם ב I$סע jפןו יער ה"ו,נער נרורעשראטפ ! . ..אום איהר ו~לס
Iעהן ,יאס א' '!jהא ב רעכס אזיי צי האנילעז ,ו I$וס 1tיהר לע Iטן ייוען ארעס"ס
בעפעהל ,איז ןןעלכען עס ייערס ,טיר בעפייוען י' I1IIנ~סעכ"ןויבער צו ארע -
סירII.!II
רער נייססויכער "אס נענוסעז ערם ארעסס-נעםעהו אזו האס נעפונען ,ראס
ריא צייכעכס האבעז Bובסס ר I$ס אןר ייאהרהייס ירא נעו I$כס ערר נא \leר האס
גע eאסס אייף ר I$ז pיכ~ם'ז~ ,לס י p il$יכ~ם האס זזבער בע Iעהען ,ראס ער יוערס
צזזןר ; איז רעם ברעססען ער הער' r נרזtב נעחאכדע'ס פןו א ב Jlסייכעם סי~נשעז ,איו
ער האס ציואסעננעונסע jאלע Iיינע Pיעפסען אןר האס סיס ניירP \lיואIכעס ערם
נא eג;ר נע 9א pם ביי' jבארבעל ,אןר ייען "Iנע קאסערארעז ויזזוםע jאיהם ניס נע Pוסען
צי הילף ,יי I$לס ער ניכער נעייןע א סיייסער א י יערר ר~ז Pינזtס וי I$לם איחם לויו
וזItען אל,r, נע' II$ען ,ערר ייירסה ,ייעונער האס ויז אססס-ברוערר ניס בערארפס
איו איהם איי ,בע Dיסען צי היוף ,אזי ריא ייירסהז ,וערלנע האס שי' jאיהר ס ttן
גיי אןיפבעהןיבעו איהר ןריערער נע Iעהען פערסישס אז א ירא pע ,האס אייף י 0I$
שטיטע ,וועוכע האס יסס איהר העוען ס il$איי:ן בענראכס ס ttריסI$רבעס'ן אןר
איהר ו:אכטער ,יערככע האבע iנעשריע iאןיף אוע כל,ם ייעבען היוף,
"ארזי וואהר יויא ב I$ס לעבט "! האס אי'םבעשר' \Iז סאנסeז , l$וערן ער האס
r
נעועהעז ,יאם יער לארם האס זי ,יייעערר אננגlפאנכעז' ,ס" הערר סעב סיס ערכס
r'p ו~כען ,יז<ס יער ס"יועל סיייבס ז י rשBיעל אי! י ' Iען של\<ס ,רןע :נס jהאס ד~
שעה ניס j"Pריח אזי ק' rפךיעןער '"!
פ:כתאכעררנעונעסן אןר r
' }I$פערגאבי~ האט ערם כא 8ער אןו רז<ן pיכ~ו:
בחרע ו"נען נעוזער צופ'רערען אלס ער הז:ס ~ככעריםע iיי ( tבענע' ,סיס יערלנע " 1
האגש ו' ~ "Iייכבעק' (t' t.כג.רס ,איינער אjי רוום ;כז<לנעך atי jעדר אנער;רר אז ערם
ףא כא 2ערס ח~נען ז<:פער י~ך ניס אייפבעהעךס צי נ~רנעל ק oןיוו נעבגער,
~ IIךעדיי וירעי בעפ I:Cננענעס אןר צו פעיל~נבpוf ' ,פ ןענכ ז~ל OCינום וי' איבPר)יעפrJlי
ו 6J ·1 נעי~·כ !.' Cפןר ר ( p itיכ~ם .ביך
"t
~''eכעזפ .48
ןר 8םער עםי PרIןניחען tfבענIפייעי סיזפ ידא ~ Bל·צי"'כ . I1עיס אןר ערם וגםיוען וקן Iדf
אתזעי ניטוע ייטעי י~ן pיכ~ם.
צי סח~ן אזו איחם צו בעהסען נעפ ( t.ננןע ,וויול םןג jורעם
ש:tינענעם וויעערר פריי ;; I$עז .יער, (O;t. ר (; Iך איהם 'יי
ייעלבער l;(nס ביי ווך בעח (t t.כ יעם ארעIנtכייבעפעהל,
איוב אינסעחיבע , i צי ואך ו' r ניס איו עס או נעו I$נס, האס אבע"" ראבענע;
פוi וא' P 1כ (; Iם אין פ \lרר'קם ( tוער ניס ,ו (; Iנךעח ער סיז אר'ספ'הך;ע ועם בעםעהל
ז"נע ארבערבעאס t::ע אןר ווזע ,ה~ס ער בעו~נס ,סעכען איחם פין ו"נסווענעז ור"
בר'ינכע jנעפאננע •j הינרערס סז:ל פריי לזI :עז ,ייען ער ורעס א'הם א"בסז:ל
"פJו טרס t:יו~,"' 3rענ ה ( t:I,נעזזtנס וער ני'םס-:יכנ;ר" ,יארפס איהר איהם ךיועם
סז 'tךז:ך ניס נעךנן1tן ,אןר יעו iאיר קזע איחם ריכ Cיב ,ורעס ער ו'ד '::ייערל,דז םןר
א"ך ~,וע jנעהסעu :
קיyו ,ערר נייסס ::-יכ J:ר ה~ם נעריאיסט ארזי פיעל צו ז~נע אןר ~' P ; ,כ ( I,ס ה~ם
נעיrאוסס אןז' פיעלע ב"ע 'ת~';ן::כד iאו'!:צף~ eיעלעי ,ר~ס ריא כא 9ערס ין\<גס;ע נעסיו t:
וrו בז:ד סי~ 1נעכער םאר איהם ,ייע Jו" ןןאלtבע Iניס א"ננעועהע , jייאס סיס <, · .ם;-
איו נעי!עו .ו" ה;Iזבע Iויך יער'בער ניס נז:ר נעלז' i ~Iווייכער סאנען ,נזeר ז(; Iנ~ו
•
נשעיכסע פיו ו'P It;tכ ( I.ס .ביי ,1 610
רואי יערט אז ערר יערוס יןער "' jא ייא;דערגערר ריטער ,ייI$ס ל~ ,ב'ט
ח~כען רעם סיס" אייגער "'א~ IבציfבערסיבעI Iב 'ער חתעורס ~eל~...
נזVBcרס ,יי t;tם ןי « tנןע א'הם צי קיעטו אז ייענ ,ס'ס סיער חינרערס pלע IiIס';!
·;:םעו::יענ Cו
619 נ..:l:כ·;\' ;rפן iך~ ~:;. iנ·י iבןף · 1
נ~ביזז הזזם נני!.צזזחלם ~ועס ~::נוו { tחו דער ~ 1י~ר ח~ט סים'! ננעססע! וו'ונון
זזנכעננ~טע iוייז בנווד.
אויף ייוע ~רס איו עידער כעןעו! אווי צופריעיעו נשעםעלס ,יאס ייא
pרעטשעס איו שיין וכעחר ניט נעייען עהנל,ף צי אנר~סענםע Iס ו~רסייכע ~' iבער,
וכיט יעולכע ד P 'I$יכ I$ט ח~ט ויא פערנל,כען ,ו~ניער Iד I$רוכען ה ( tננען נעחער;t tכ
ח I$ט צובע- אין יעדער I'I$ט I$'''I$ניס' I ריחע אי ,פירעיעו יייא איו דיא צייט פןן
נענ1ען ttו עסן ח I$ם י I$ס t$לעס נעח t$ט צי פערי t$ב Pעו יער חכוכח איו יי שעחבע
"וי ןרפ נהם נייסם;יכען אוו עור I$םעבער ח tSני פי Iי r II$נערב t$נר II$ו·
ייעיעב ער "ם .,י Pיבו;tם חאם יעצט נעו J/חען ,ראם ייא םיעלע עסקיםrM ,
~" "·," rל,..םעונעו וייגען ננוויוע פנוריייקעלם ,וייגוע ניל pליון בנונוגריבtנ ננוזן\(וען,
חtיס ער בעגלירכס ,רו;tם עם איו שrו יציס tS ,ו ער ו ' I$וי I$ rנגעפ ( tננענע ויסער"
ש~םט ם I$רטעועצן אןר צי ביייננע Jצי עגער יאס ברייסע ttנעגטייער ,צו יעולכ i1/ער
יין בעריסען איי א'יסבעייעהלט געןי~ר •jJlב'tב t$ tכינקו עכטשליס האט ער ויר גח-
יובער געייו;tרפען צי ירא פיס פיי י I$רI$טה ,(t$\lיינו~ע האס איהם זtנעיר ניס ער~
לי'נס צי ר uJ/ד , lניו עי יועט אי1פשסע ;. nער האס געפ I$לנס ,האס ויר אןי E:בע-
~עהגע Dרינעצס,r "עס איו ~ בע t$Pגטעס ש Bרירכי I$רס, בנווI$נס : שסעלס אין האט
ואס ירא פלייסיבPייס איו ירא סימזור םזר גל' ,Pאין ירא רt8ז,. pמ חאט ארנז I$םוכ
צי tt ו ('1t t$פ Uרל I$רעגע I$פם געיי·עוןע .יI$ם ~ םוייסיכעי ~ייי t.<PI$ם פיחדס
ויר ניס ריא יי tSהרהייוכ פןו דיוער ו tSך ו t$י בנושםעסיבס r'p !\:.סרנ נוכר; ז:נעי אזי
:ייא א', P jבע'" ייאי ןעמ פערניכסעס < Dtל"כסעםמנו iריא ~' Bנןע פזר ערס פייבו
רירר שכנול pייס אק בבעימ' pיס ,אייערר ער האס צייס ויי צי ציברן·טען צי פערסחי"
ויגכוב .איך זזtנ ראם יעדיבער ,ער nאבעננו איי פ I$רסרעפל,כנו םריכעצס ·rייייל ס'ר
רובט ,ראם איגונור ז' rאין ייוע; של I$ם ייעם שו rיעצס עסהר ג'ס ו' rפק Pייבע
נוiעצ ,י t;tנערזי עם קש אונו נריינבען פיעל rיארען; רנון ייער וויים ,אייב ~יינור וביינר,
רער '"נוו ,האס שי rםיעללייכס נימ ,רירר זייגע נעהייעס איי םהעסינע שrנ'~נען
ערפ ( tהער , iראם איר Pי Dאיהם צי מערניכמען ,איי איי::ג ער נעייינס ניט Pי ' jצייס,
עסםכיכ j31ל t$ ::-ם t$ערר Cעסמינב אייי -יו, l'ttס<&.ר ר\(ם (t, אr יר צי כעםעםםינזע
ץם באבעצם PעWIכפע ,אק ייא באבעצ Pר ( t,פס נj iUי'ם עסבסינזע ~רס דרPע?ן נענע
איהcנ ניס נעצו ? Jל~וס אברו ערריכנור רירי אינוער סהעיםבPם"' וצ עםeיןJח בירע
8לאנ i.llאjו גלייר אירביוזע יזבס זזכל ,ער t$ ,ייער וני ,איו נעa,צס ירן Mי.ttרי ירוג:נס.
"יוו ~לר "יא א'!4י וססעח יפס איידע שאנ איוב acין" *'ג• .
'~~~~~~~~==~========~~==~~==========~~ז
כעדעIMן צי סצעב Jא שלום צייישע iרעם פרעסדע! כארבער א~ סאכסIוIי I$ז ,ררעלכע
ז~בע iנזז"!! ~ק אייבער דכס' t( jכערrי ויך הערוסנעקריעכט~ .לס רעיכער פJר כערע"כ
ייע! ביט אי! נאבצע), ~ייבנעאךרעכס ,י I$ס ביידע ציד'ם, ה~בןע יזי ~ווי P
םיב ייט
~ ביסעל ציפך'עיען ; עס איו t;Cבבעס~בס כעיי I$דןע ,י I$ס יוr I$Iלען ייעביבסטענס
סען וזזל ויי טיוש;) יסס ידא זזזטעל'Pיסעבס I$בעך ניס סיס י'א בארסלע) און ציים·
יי I$ס אכנעטרעפט סאסבריכ I$יס ריטערהים ,ה I$ט יער כייסםל'כעד יעם שטריק.
כארבער כענעכע jבשתיקה~ ,הן ערר 'ידעה פJר י P II$יכ I$ס' , jאכט יעאלג , jlאזי רער
בארכער ח t;Cט איהם אייסכעשטעלס א צעטעל ,י I;tס ער ח I$ט ר t;Cס נע)ר נ PVדיבןע
שים סענות, r כיט עפהד ס' 11$ אזי ה t;Cט פין '»צט
בעוארנIכ ויינען t(rכעI אה שייעךסטע ב I;tך רעם ורא רוע ציייי וו'כטיכסטע
כעיי I$ךען ,ה~ס עס ויך נ I$ר בעמאכערלIכ י jl;tכואיס'ס ריענער צי בךייבבען רעךצו ,או
רר" פין זיי )Iעיtי I,ויך אוסקעהרע iצירקי אJו יעך פערטער ו I$ל איהם בענכייטען ,ייעז
שי' jועצט ·נ~ ט Iכ האט (! tוי יייא ר I$ס ער ייעט אנרייעזז סיס יז:ז פערכאנר,Iי.j't
נעחייבזע צו ש!IיעלJע אןן הזcס שןי! ריא פער,יעבסע אזי ריא ה'.גלדעז סאככע שןןיע·
וינקייס זcבנעראסם פJו ועונ ,איו רז;זס כליק כיס נעררע Jנע נען זיז ארכייס צי ברייככען
נעכ I$וע Iצר ו' '1 את ~לעס צי פיהךעז צי א ביטע Jסיף ,ריא ריעכער האכעJ א jעבר l צו
::ריערע jשסעוע jסיח אכעס ,ןן I$ס יאן פעךכאכרז;ז הזזס פןו ויי פערכאנבס ,אזי ר t;Cניא
pוארא אי' -וריז ערם ב I ~ pr.',J/יי בג,קלי" ר I$ס יעעררער ח t;Cט א'הר ענסצ'קע jב-ע
עכס לע Iע Jאי! איהרע בל' pע • j P
צ~ר I$איר~ הזזס פ~ ~לעס ,יי I$ס ר I$איו ,l tיtרנעבאננעז ,ייעניב ז;זרער נזזךבישס
פערשtכאנVן ; ר t;Cן איו !יא נעייע Jטרייעריב סיט ריא סרייערינע און פרעהכ·ך סיס
ריא פרעהל,כע ,אלץ נ I$ך רעם ב ', I$יייא זיא האס ראס נעקענס לעוע Jפק ייא
נע Iיכסער ~ין איב ערחייפט פה ריא .סיעב Vם פי jאיהר בע;יעבסע! ש fiאכvיר ,אייף
ןעולכוע איחרגו בל,קעז איי ריא נער~נpען פיי איהר ח \lרצען ויינען איםער נעייע jנע-
ןעונרעס,
ערר יןירטח האט בlעטערPס ,רויא דער נ"סם ל ,כער האט דעס בlארבlער נע-
נע:פע ~ Iבlעלןיניננ ,איז ער איו עדר'ב lעך געקי':כע Iאוז האס נעםאררערס נעצאהלט
פיר ריא פריחערירנע שילרען פן Iרעם ריסער איז ש~ רענ-נעלט פיר ויינע ןןיינ -ל אג לען
אין רעם רוייז אןן ער האט נעש ייאדעז ,ראס ראצינאנסע איז סאנט CIא 'ס ע Iעל יערלע I
ניס הערייס קיט ען פוו שט~ל ,ייא י ~לעס ויעט ניט בlעצאה לם ייעער Iנגיו ' jלעצtכע ן
Qעבי.ב איי ,ראס האס רער נייtכם לי כעך נע:פרז;:כט א י! ארדניגנ אן ו ראו פער
•
521 ·I בעשיכט פוז ר~ז קיכ~ .מן
ו 51;1ב 11;1 ~" 5ו ,I$רער \ו tSס רוא וו'5סט" ,ר~ט גע ו~נט י tSז קיכ~ט\ n ,ועז ריר
ניט איינפא 5ען רי'ך צו ווע5עז םtנכען $Iפר:נטינ אוז שעדקעכייג; עדז וועז יוא
פירtגכעס·ט רי ,'1הt.ננרע 5םט רוא נtי,ז'ף ריין איינגעכ I$רעכער נאטור אוז ווען אי'ך רא-
אייננעב~דעכע נ~טןד". איד נ I;Iד ס יין ח~כ 1ע5 נענען ה tSב קיין פודכט ניט,
" I$Jט וtי,ז 5סיר פרעצייחעו! אווי יי~ סייז אין ניט" ,ח I$ט נעו I$גט סאנטש I$
"~בעד אין ביז איבעדציינט ןאן פערוינעדט ,ר~ רי ,ם~ר~ ווע 5כע ~5וט וין
».ורופען די קעכינין פון רעם נרויסען Pעכירגיי'ך סיק~מיק I;Iז ,איז אווי פיע 5א קעני-
נין וו י סיין מוטער; ערן יוען וי וו 51$ט ויין ר I$ס ,פיר וו~ס וי ביט ויד אוים ,וו 51$ט
וי פיט ~ ג 'J/וי Oע! העררן פוו ךע~ נעוע 5טפ~~' יעערו אויכעבנ 5יק וין ניט שו.::יקען
רוקעז" . ~ווי ב~ 5י \ו י מעז קעחרט ב I;Iר אוrנ 1עם ווינקע,5 אין ~
ד I$ר~סהעזנ איו רויט נעון~דעז פון ס~נטש~'ס דייי ,רעז איחר מ~ן ר I$ז פער-
נ:tזני I$ה~ט ווירקל,ד צייטענייייו פעד'גכנ'עtבערהייר מיט וייגע ,י!!עז פון איהד
נעכאפם האנ ך-בע 5ך פי! יעם נע 5וינובכ ,רו~ס וייז 5יענע ח t1ט פערייענט סאנטש I$
זכו וי מוו ניט וווז בעווע ,i וב נעמערקט אי! '-ע ה~ט זיך דערינעד מי t1.עד ה I$ט tS1
ו;יין קעבינין .וי ך~.ט איחס ךרעיברע ג tSר ניט נעקענט אוז ניט געיי I;Iוט ענטפערז
א ון ח t$ט איחם אונגעי~טערט כעו I$וט 5eוייעדז ווייטעד ,א וז ער ה~ט יאן ~ווי נע-
ו I$גט" :איך ניעב I$-ס אייך צו יויסעז ,מווז הדער; רען איידער ערר יענינער ,ןךעל -
שויז איז דיעזע ,-קרע'tכ~'כע אויי וואיילטה~ז ,ו I$ו '"ועמן ,כ tSכ-עס '! '1 כער ו I$זtנ
יוי סיד יועועז זע~::::ר ואנג ' jערומנעציינען אין וויסטעו אןז וועודער א וז ה~ביג.ז
אויסנעי~םזנכען שוענםע טעב או ן נ ' tSף ערנערע בעבט ,אוז ו tSו ביי אונז ד~ז
ארויסרייסען פ ון סןי ,די פרוכט פןז אונוער ,נtיי::::רא דענק איך ,ר\>ס מיר ו I$וען
צו נע~זנקען רעם עזעו און צו בע- רI$צינ~נסע ,i ויד יעצט ניט איירען צו ז~ט,עז
ו I$ו יערע - e':.:.זנ;ען רע!ב פערר; יע ,עם זו I$וט בעיויס וייז נ~יינער צו ויצען רוהינ
רדיבקע בו,יבען ביי איחר ' :tפינען און ו I$מיי נעחן עסען!"
"נוטער הימע!ל אין יי t;tס פיר ~ צ~רן ר I$ן קינ I$ט איו אריין אינער ייזע אונ-
גע'יס :3ערסע eווירער" פוז זייז .::ייורטדעגער! מים ~ וtנרסענדעך שטיפע ,סיט ~
דו " tS '~ט~יבעודיכעי צובנ און פיס פינ"ע ~ך ינע אוינען י~ס ער צו איהם בע~:גט:
ניעיערטרענסינער יונג! יו גר~בעד ,או'םכע 5אסענער ,אונןויסענעדיי ,עtכני E:עד,
זויאונס-רע :t,ו~נכעז-ציננ\נעי ,אונפער' :tעמטער פערייכדער און ועסטעךן!y
'ז,I.טהעסטו ךי'ף ~ .... :::נןצריינגע iאזעונע רייד איז '-:ער נעגעזנוא iט פו iמיר און פון
ךיעוער ער-אבענע; E:רוי ,א~ iצ iצןו I$ועז אין רייז iכ~פ ~וע 5ע ::::ע::::ויייינענרע אןן
5ייכסויכינע ואנעו~ געה מין ~\ועב פוו סיינע או ינעז ,יו פעזעהעניס פון רעד
כעשיכטע פוו דאו ק'כאס .בניך . 1 520
ריא אנםייארס פיז רעד שעהבער 9רינצעסי! .ייעלנע האט מיס ( t:,מ"עסטעסישער
וכ.יענע איז אי! א ש 13ר ( t:,ך .יועלכע איו נעייע Iעהנליך ~י ו"נע .נעעבםפערס" :איך
דאנק אייר .הערר ריטער .פיר ריא פלייס·כקייס .יועונע איהד כעייייוט ,טיד כאלו
אסס פיר א ר·ס;:ור .וואט ויי, e עס יייא פJו ט"ו נרו'סער בו'סה, תערייסציהעלפuנ
רת היעמל ואל פליכם אןו בערוף איו וי~ ,נצוכעחטuנ פיר יתוטים אוו בערריקםע,
יענע פערלאכנעז ו~לעז ערפילם ויערע! ,אים איהר ו~לס נענע; ,ראס א"ערע אוו
,עהו .יאס עס נעםיכזע וי ,נאו איו יער יעולס ראכקבארע פדייעו .יו~ס יוכז
~ברייוע! אכבעסרע , E::כ rזאל עם באלי נעשעחע! ,יען איך חאב קי' jאכיעח ייי'ןע
אלם א"עןד .בעפl/הלס אינער סי ,וויא איהר ייילס אלי : rערז ריא יעבינע ,ייע:יכע
האס א":ן איינזכאל זtבפעדסדויס ריא פעדסהיייינוכנ פןו איהד eעדו~ iאןו האם וי "t
~ין ב~נצעז אויף א"ין פעדלאזע jייעכע iרעם צור' Pקריענע iפי; איהדע לעבערד ,קען
ביס פערלאכבעו קייו זt.,כרעד ואך יויא ראס וואס אייער סלונהייס ה"סס",
דאטע ל ( t:,ום זיי ייע (.( iוא האס בעואכם דאו ' tינאט. נזtטען" 1 "אי; נאסעס
פאד !:יד אווי פיעל העראב ,וו"ו איך סע! אויר ריא בעוענעבהייס ניס פערואטי~; זיא
אונוער על ' t:ער •j איחדע פיi אויף רעם טהדא j ועצעI אןו צו וו'עערר צו ערהייבע!
מיר צי או iלוסס יעז טיר טר"בט שוי iמיי! יואינש בעשען iע; ; ארבייזע ואל נלייך
סא 1J.'Iאייף ערם וועג ,ווייל ,וייא ;!,:ו tזאגט .פערציעהזע איז בע::עהדליר .רער היסעל
נאר ניט הערויסכעגענע jקיי! נעפאהר, ריא ערד האט האס כ~ר ניס נעשאפע; און
אלדא ,סאנסי~א, סורא ; יועלבע ואל סיר שרעקען ארער אייף סיד הערייפווארפע jא
פערך ,פJו איהר טא -,פערםיכ דיין א"בעכעס סהיער אוי ערם רזtציבאנטע•I rאסעל
בעהסען העךרש~פטעI טא'ע Oזכעס ,אק י;.אטיר פ;ו ערם הערר פי; ש)~ם אוז פןו ו'ןע
ערם שרוס פזו t$ייער ננעףנקייס ~ ,זוו ו"יא קורם העסש.ר ,איורער Wו אr נעתעסi
\( r'lק •B \ציבערליכע nללס' ת ה\<כןע צלסישס
קיכז:ס האס סערש Sר ( tכען איחם צי םערצייהען אןר ערר גייםס,יכער חאcב <\ר i
הכבעה, איחם וויעערר הערייכנעבראכס .ס~בסש~ איו נעקוסען צי ויין הערןו יסס
נעבעסעi וכיס אינסערסחעבוכ ייס ,האס Iיך פאר איחם כעקבועס אןר "אס ביי אוהם P
ףא ה t$כר ,וועלנע ער האס אוהם בענעבע , iאןו בז:ך ערם ולוא סאכסשז cחאס Iיא
צו אוחם עורביי r
~ קוס נעסה\<ן ,האס ר~ P iוכאס אוהם נענ\lנגןע ו' כוכח אןו ה t:I$
אזי ווז$הר, עס ר I$ס זוח iסז$בסש , I$ סוr "יעצס י'עססו אזי איי נעוהן, נעו~נס :
וו\<ס איך האב רור שrו :,tםס געו~בס ,ראס אלעס ,וו~ס עס ב'חס סאר א rףוזע
שלאס אוז צייבער"~ .
"יI$ס בלוי:פ אידו אוודו ",האס בעו I$נס ס ttבסש " , I$אויסער ףא וכעשה יסס'i
באסיולין ' 1. "ערסעןI ,ן ויעלכע איז צינעבאבנןע גאנץ
"עון וןנח \(:.ד נעעבספערס <\ד'! iיכ I$ס i .ד~ס ז\<לססר ניס ס"בע u,iהאס
שוון פיר ףך I$בבערעבענס ,אעור אי'י ןואלס נערiנ'י tcייםו,יך• וו~לס איך סייו
בעהעס <\ ; jבער ביס י~ס < I;.לס או iביס יע~י.: יי I$לס י'עביבססענס יעצס סיר ייך ר < I;.בע
אי:ן וו\<לס t$םילי ביס וייסען I'Dוןעסןע צר וו I$לס עס טיר סייו סעבליך נ Vווען ; יען
נעח Cע iףא ראבע םיר י' rנגעלייייןבבב~ .
אלע "Iבע! בעיי\<עו jבייביעויג צי וןיסע , iוו\<ס מיר א בעי~יכס Vעס אזי בעוועי
יסס ףוiע "ערקןע" אזי דער וויוסה ה~ס " 1בעןבי בע ~ tריעב jJlםאנסי~\<יס לופס-
ו"וע ,איבער וערלנע ויי ה I$בען ועהר שטאוק נעלאבס ,אי iסאנט:ע\< וי , \tם איגע"':
דעם וי ,ה\<בע jפיעל נעערבערס ,ויעו ויין ה ערר ןןזזלס ~יהם ניס ב\<יו א ~ Cל םער
ווון יוסהיים ד~ין אr ויכעון ,י;tזס עס איז בעןוען לייסער צוינעויי .סאנסשז< איז
Pיי נסזזל ניס בענאנבען אייי ווייס ,י\<ס ער ו I$ל עס ביס האלסען פיר א ו"נע יואהר ·
הערר האם ויr אזי ב'ס ררחר,ח \\יא ב' r היים ,יאס ב;:זר עסנשען סיס םלייןש אזי
נ~סור ,ייא ו~ס פןר ,ינענס ,ריא ~רסענ~ל פןו כעסריבעריי אןו eכרויער pאIכער פון
אלע לאיראצ!'ע נעבנ ,ייא ערפינרער פןו כי'ז ,פעךכר"סער פזו סשינעח'ן אין שונא
ררי-ארץ ,וועלבע וכע Iאיו מערפלי כטעס צו ויייזעi פ;ו יערער אבשסעברינק"tב אזו
בעה אזו קום סיר ביס צורי!' מ~ר ףא אויבע! ,נחון רוא צי !'ענינליכע Dערואנען I
II ייילסס סיין צ~ןו ביס עררםיהלען ב
מים אויפבוז ד~ן קיכ~ס בערעדס סיס ~ בעקנ"סשסען· שסעןו, האס דז:ס
וייב \Iבל' Pע jאין חזזס דאניי '!ר{.-סש ב לזזועבע כאקע iאין סיס א ןוילרקייס א r
פק רעם ' 1\11עסו פערשסעה jיייא - נעס י UDס אויף רער ערר סיס'ן רעכסע iפיס
איו פין ייזע צזזרבריבע ר"ר את סאבסשזt P
איהם הז:ס נע ו::בס וי'ן נרי-סצזi:י. אr
סיענעס בעייע! ( tזיי בעשסירצס ,ראס ער האט געוואןכשע ,jרזי:ס ריא ערר וזזל זייז
אויכעככליPל,ר עפנע Iאיבסיגר ויינע פיס אןו איחם פערשלינגעו ,את איהם איז !"ק
~בערר זאך ניס אי:פערנעכל,עכע iצי סחזז iס ~,אוסצן Pעחרע jויין ריקען אןו ויך ;,
בעהא לםע iפן Jערם צז:רנדיבע iבלי!' פןו זי rחעררן .רזזי ריא pליכע רזזרז:סהעא,
ייעלכע ה~ס שו rר I$ן Pיכז:ס' jכעקענס רידך אין דורה אןם צו שסילע Jויין צזזרן גי
איהם געואנס :
"וייס ביס צ ( t,רבייג ,הערר ריסער פזר ערר סרןיעריגער נעשסאלט ,איבער ריא
דוסע ואכע , jייעובע אייער עהרל,כ Vר שי,ר'טרעכער הזזס געו~בס ,רע Iפיעללייכס
נע וןניע; פעדשםאנר אי, אח ביי וייJ אורואך! ~הן אj ניט הזcס ער אורי בעדטרס
וי~ קר'סטל·כער כעויניכב איו עס אויך ביט נאנץ ו:עבלהי רז:ס ער ~,ו ו~נען :,אלשע
ריוע; :ול~ס ,ןייא איחר אליין וז:נס ,נעה.פ ואכען בעכע iאיסעןצ .או'י ין'א א r
r
אלעס צר סיס צויב'1ריי ,איו י'! צןןייפעל ניס ,ראס סאנסי~ז :האס ז"ענדיב בעט ןישס
דןרי אועלכע סייויעלעריי ,;::פיעל,ייכט וןידקליך כעזעחען ראס ,ויז:ס ער זאבס,
סיי jעהרעII . ועולכעס איז ז<וזי שאערנחא!:ס פיר
"איך שועור ביי ערם אלםעכסיכזע נאס ",האס אויסנער'מען רא p jיב~ס~
"ראס אייער ערהאנעבהייט האס כעטראפע jא'ן 9יכסעי העריי! .א סיייןעל האס ', t
איהס פז:רבעשסעלס אויינס האס א j'l ויברעך ,יזעi צי P
וריי לי ,בעסתט בעווייזען
יוייל איף בז j ייזcם פיר א' nם יי~לס אח! צןי:פערייע iבעןןע iאוכמ \lב;ניר צי ועחו
באגץ ויכער אי Jעדר אינשולריב Pייס אן iאייכפאנקייס פק דיזעז אכובל,ק;ניכען ,אןר ראס
איסעזצ II . I1ר אזי אןנפעחינ צו רעעו! כייו אייף
"אווי אזי אק יערכיי כל"נס עם ",האס בעו~נס רא iפערנאכרא" ,און ר~יום
העיר י P il$יב I$ס ,ו ttל אייער בכעדיג C"Pאיחם פער~" i nע או; איחם יייער.\Iר ~וי&ו~
!'יכאס .כךו •1 נע' Cיכטע פ:ו דאו
~--~----------------
העלד"~" pס האם י' r j1S:YPיי~ס שנעלעו עכו\נע jס~ ,נרייסזו אכענסי' }iר ,ועולכעס
יזו אונםיונערנעםן אייסצופיהרען~ .לעס ייעס או\סנעפיהוס ויערע! ,ועון ייר צ~רכ·
ס~נ~ס (, t, ייר ל"ב פ!י ל ttט ttכסש~ ,פעראו\כינט טיט רעד "ייסער טויב פזר
ויעם ירבגע! וייו שםזזלצעו ה ( t.כז אונטעד רעם ו t,tכפסע jיזזך פזו הייו~טה ,יי~ס
יירר איחר איכעוהערטע פעונוכיכונ וועלען Pוטע! אויף עדו ועולט העליושע
פאט::ו. 'ייעך פעכטינע j ו"סעכעד בענעו פJו ייבכעז ,יעולכע יערוען נז:כטח:Iזן ריא
אזר ר~ס ~לעס רועט נעשעהעו ב~ן אי\ערך ר.עו פעךפ <; Iלנעך פJו רעד םל,עהענרעך
"r יובנפריו ועום ציייי ט~ל בעורכע iר\א ל"נטענער בילערד ירוכלריפעכרונ אויף
כ t,Cטיול,כס jאזו שנעלען נ (t.כנ .אזר חא ,ערעלסםעד אוי נעהזזוזאטסטעד פזו אעל
שיורטדענעד ,וואס ה I$בען ועון נעטד~כען א שועורו זז! ר.עד וווט ,ה~ז:ך אזי בזזךר
גזזוI ,וי כיט טוויעויב אוי וזזו ויד ביכ פעררךיעםען ,ועו! רוא אr א!י נעח t,Cט לופט
רר~נועדבער iירטערז:ורען ועוום ם~ו ריינע אויבע: עול פוי ערם e עזחסט יויא ר\א
אועוננעפיחךט ,ער! ב~לר -ועו Iרעך שעפעך פזר רעד וועלט וועם ועולעז -ייעסםו
P
רעו עכiע, יוך ב\ם סעהו רזזס רוא וערסם ~,רי הוי ,אזי ~'וי עוזt,t :בען, ועהI ירר
אוי "Pכ J/פוי ריא פעוש eרעכיבנע! ,ייעלכע ריין ניטעד העוו ה t$ט רוו נע נענע;,
יעולע Iביט ::ול"בע iאובעוםילט .אי ,פעוויכער ריד א rרעס כזזסען פון ערו pלינעי
נnכנטיו I$נ· t.Cכא ·,ר~ס י' rבעה ; t.Cו'ם ועוט ריך ווכטיב בעצזזהלט ייעוע ן ;פזז" יערי
כרע כ t$ר ערם הע)רישע Iאזו פעוצ 1ינעוסוע דיטעד ,רעו עם איו ניט פיו אייך פ"pח
נאם ואגע !, צר נעהו :פוו א\חד רערט נעפיכען ורהע .סעהו איו טוד נוס עולוי:פט צו
ואל אייך ~לוא ::ועש\צען אןו אוך Pעהד מיך צ ודיק -איך רוייס נוט וראוהון ".
ריוע נכיאות האס וער ::ואד:פעד הרי'ף נעסאכס ו"ן שסיסע אוי פןI ::גיי! עכרע
האט ,וא רא Jייורעו :פיסלאכןןייו נעלאעזן וינקע Iאווו דיהערכר ,ראס אפילו ריא
סיט "ייסעו פJו רעס שפןאס הא:פע Iכטעס נעגלוו:פס ,או ראס איו נעועון עוכסם אק
וי\נען כעייעז א:פיסעל געויהרט.
ר~ Iקיכו::ס אי ,ויד'ף ריא Bו ( tפעצ"הלנב ,ועולנע עד ה~ס נעהעדס ,כעיי~ערן
נעמ- שט~וק נעטוייסס ,ווייל ער ה~ס רעם וי Iועופןר ועהו לייכס פעשוtבאכע ן -
ליר ,ר~ס עו וערט ריו'ף א הייל,נעו אןר ,נעזעצל·כע:: Iגכרר וי'ף פעראיינינען סיט וייI
בעלי:.פטעו וייציכעא פוו ט~:פ t$ס~ אןו פין איהו כע::ועכסשסעו :פיי'ף וערלען העדוים-
קיסעו ריא ייכנע ל"::געו ,ויינע ויהן ,צום עיוינען ווהם פין ל t.tט~נטש It.tא'ן ריוער
t1 • tiraםme א'ז ננוס \1כס Cון נחם סי~\\ (11סעבס'י tjנ' t1נ - mentironiana - t1
ולנעו.
.1 נעשינtבע פוז דtב:ז קי . t-Pב tבור 524
l:$גtה דעריבער פרז ז! פארבייציהענדען פורמאן נעדוכנען ז!ז ? Iקסעז-וי~גע iאוז מעז
ה t::ס פון היוצערנע וtזסעס ציוםאעכגעשו t::נעז ~ מיז שטייב ,נ'ןויס נענינ ,ד~ס ד I$ז
Pיב? Iס ו~ו ויר דערין סעבעז אויה.פזנוסעז .ח~זב>ערנ~נד? Iארז !יינע בע גוייטעד ,ד~ז
וואיס' נעדיענסע ,די ~ויציי-כז!~עדס איז דער ייירטה ה~נעז !ר'ף פערקויידעס
אויף דער ק~מ t:iנ,ער פיז דעס גייסטוינען ,איינרע אריף א יי ן ~דס איז דער t:iנדערער
אויף t:iן ~נדע'ן ~רט ,א ים ד~ז קי~ס ו~! ויי הtזוtבtע פיר וריטער נייע !:ןעדו~נעז,
ריעונע רע ה~ט נ~'ף ביו ז!הער אין דעד רקעסשמע ניט נעועהז .ז!ויי וענען ויי זעהר
שטיו נענאנבעז צי ערם וז!בער ,אייף יועונעז רע ,ה ? Iס בעדוהtב ,נ ?' Iף רי אבענtביירע,
ייעונע ער ר~ט רירננגעאםנס t:i .ו Dער איו ~ויי בעועכעז ריהינ איז בעשו ? Iפעז אינ-
נעו ? Iרגס ,ביס דענקענ.רינ פין ~וזנ איבערפ t:iו ,זענעז ויי איהם בעפאוע ,jה ? tבעז
ער ,ה~tכ וי'ף ניט געקענט ריהרו; ר ?DI איהם נעביכרזע די הענר א.רז פיס א.ויי פעסtב,
ער ר~ בין )עקוסtב ארים ור'ף מרtב ערשסויבעז אוס ער ה~ ויר אויפגענא t eכ א.וז
נעועהז ,ארום זיך ריוע ו~נרעןנזנרע נעשtב t:iוtבעז ,ר t::ר בזנור ה t l$ב איחם וייז ען-
פיבדערישע את וענעןינע פז!נi:tטויע נעכראנט ,אויף רעם משוגעבעם נער t:iנק ,ר I$ס-
~על דיזע געשטאוtבעו ועכעז וויtבער נייםטער פיז רעם פערצויבערטען ש~ 5ס יאוז
ר~ס טעו ,ר~ט איהם t:iוייז אייר פערצייבעןס ,ייייו ער ה~ס ויך ניס נעקענtכ ריה-
רען ארןכיט פערtביידינעז א ון ,ברארע ר~ם דער בייסטוינרע וי'ףאועס פ~ןנעשtכעוtב
פריהער איו ר~ס וייס דעם געמ t:iכס רעם eוז!ו פוז וייו ש ~ eםיגעו ש gיעו .ס t:iנסש~
איז נעייעז ,ערר ,איינציגער ,ררעוברע אי·ו נעכ וינען ביי ויין בעשס~וט איז ביי זייז
רעז ~ברר~הו ס'ה~tב ניtב פיעו נעפעהוtב פרז איהס כיו וייז אייבענעם גרעאנ קעז i
הערז ,ך~.ס ער דIי-$ך ,געו וארסס ועחר נרט ,ייוען אוע דיוע פען Pויי רעסע נעשס t:iוסעז
דענען נעןוען; ער ה~ס ~נער ניוכ נעייא-נט צו עפעכעז וייז מייו ,כיו ער ו ? Iו ועהז
ןן~ס ס'ייעמ ויך ן.איסו~ועז מיס רער פעןהאפמיכנ איז אייבש .9ערינג פרז וייז הערז,
ייעונרע י~ס אריך ניס בערערט קייזן.י~רס ,ו I$נדרען בעיי~וט I$בייארםעז ד~ס עב-
רע פרן ,ויי ן ארננויק .כ.~tך'נ:ו נעבראנס די שסיינ ,מ'י~ס דערין אייננעש Bארס רעס
ריסער אין י t::ס וייססען-ם.א.סtכעז אויי פעסס פערשIי5-$נעז ,ר~ עסן ה~ס איןi',ם
ניס נעקענס אי Iפנרענען ~הן קר~פט .רז!ן ה~נען אייניגע )ענומען יי שטייג אויף
די ~ךoקען אןן ~ןי.ססר~נענדינ וי פין רעם צימער ,ך~ט דער נז!רנער-ניס דער
טיט ערם i~9כ-ו!נ.$Iעו-שרייענדיג וכיס ~ פירכסערויכרע שסיםע ןןי ער ח~ט
נ~ נעקנעtכ ,נעז~נס רי פ~ובענער רוערtבער "~ :דו ריtבער פןן רער טרןירעינער
נעשMםוט ,ו~ו רי'ף רי נע!נ~ננענ ש~פט ,איז ןןעוכער רו נעפינסט דיר ,ניט
~ןם ריא ויsגוtנlכ הערכ.ען ,דען ד~ איז כייטיג נ IWזעס ~ tןי פיYו ניים
627 כשייכטע פון ר I$ן ק'ב I$ט כיך 1
געספ t5רט איו < t.שטייב אייפיו יי I$גען ,ה~ט ער בע- ~;ז~~~......,
ו I$בט " :פי:עיע און ועהר סערקיייררינע געשינטע iפין
יי I$נרערענדע ריטער ה I$נ איך בעיעוען jו::כער קוינסי;'$
ר 0I;Cסען ה I;Cט 15פער- ה~נ איך ביט נע';עוען ,נעהערט ו;:דער נעועהן ,
און נ I$ך רערצי (:/זוי צוי':ערטען ריטער ( tוועקנעפיהרט אייף א ' I.:\Iן ארס ,
יאבנז I$ם ,וויא סען קען עס עריי ! I.:רטען פין ריוע פוילע און שווערע חיות
)יויא ריא ו;:קסיג-ו( ; רען ויוו פרענט כען א'עסר ! I.:וועג.פיררען שנעי רורך
דיא ליפט ,ענטויי Vרער א 'I'Iננעהי L,ט אין ! I.:ריקען ,פיכםtבערן ייו;:רקען ,
::זדער אייף 1$פייי~רריכ ען רו::זכ ען ,אויף ! I.:היס I$בריף I$דער אייף אנרערן
עהבליבען טהיער • I$נער ,יו::ס סען ה I$ט ס'ך tזייעקנעז;גצט אייף I$ן -קזt,
סעב I$ ' -נע -- 1נ Vlא נזזט ! יו 0 ::ציסיסט ס'ר סיי iק I$פ ,ויער ייייס ,צי
פערצוינעריננג:ן ה~נעז י'א הייבסיבע ציחסען ריא און ריטערשו:זפט ייא
ניט ו::ככענוסען I$ן \ tכרערן נ ! I.:ככ אלם אין ייא פריהעררינע צייטען ז עם
קעו סענ , L.,ך ויין ,ר I$ס יי Vlי א'ך כ'ן ' t:tב)!נ iכייער ריסער א'ן רער ייע';ם
און יער ערשטער ,ייעיבער וייעיער או'ף רעם פערנעסענעם ו::רדען פין
ריא וו I$ברערניע ייטער ,יעריכער ה I$ט סען אויך ערפי כרען ביחע נעצו-ו
I5ויעקזיפיהרע' 1 יייא tזויי ריא פערצו'נ;זיסע I$רטע1 בייע \ I.:ין נערינבען
:בג t::t: :ער אי:פער~'יגיגנ האט ער אייפגעהי\:פעו וייו שטיונע אןר האט בעואכונ וניט ~
טינע! ויפיו ; .א רוא .זיי ועור ראר :פיסט .וואס Bראפעצייהעט וניר י'~ פיעל בל•P,
איך :פע t::ריך .ערם קלונע' צ'יע:פערר .ןעולכער געועולםיגט אי:פער וניינע אכנע)עבעכ-
הייטעו .איו וניין נאונעו צי :פעטעו ראס ער ואל וניד איו ר'ועו געפעגבכיס ,איו יעול-
נע; ונעו פיהרט וניף יעצט ~יעוג .ביט לאעזו אומ pיסע!: .פיז ריזע ערפדייל,כע אןן
ןעוזעוי אוכ:::עדככ"ככ,כע פעדשוגרערכננע ,jאררס טסו האט סיר י I1צט גענעבען ,וועלען
ער i:יכט - ,יעז יןעו ר~ס ז I$ו נעשעהט! ,ורע) אייו ירא )\\רען םין וני rבעפאנבעכ"
' t:אפם :פעטראכטע! אלס טרןיסט ,ריא ק\\םען ,ועוכנע ה~כטעז ט' 'Jכעכוברע~ , iכס
נ:יי ·סע;·סדאנץ אןר ר~ס ל~כער ,א'יף יעוככעס טס Jהאס ימך געלעגט ,ניט ~כס רעם
ה ארטע; ב~דען פןר א שלאכט"פעור ג~ר ~כס ~ ריויכעס ,רייך אייסבעכע t:עס נל"ה
בעט .וי~ס אכנעטדעפט ר\א כעריהיבינב פןו סי,ו שילר"סרעבער סאנטש~ Qאנצא,
הא ::איך צו ויי iטריישאפס אןר עהרל,כPט\' ר~ס פערטדןיעו ,ר~ס עד ייעט ט\ך
סאי אjי נימע ס ' Itאז שלעכסע צי\עםן ג\ם פעלד I$וען ,אןר ייע! זיי~ iר I1ר סיז אינ-
כל\ iואל סיך שסעדע iאיהם צי נענש ירא פעשר eד~כענע איכועל ~רער ע Bעס
אכערדם וואס ו~כ ה~בען ערם ז;:לב\געז ןעורטה ,ער יעוט ועוגיבסטענס ג\ס אבנעפער"
סינס ויעדע! אהז וי rנעהאלס ; ערז אז סי rטעסטאטענט כצוואה( ,ייע,כעס אי,
-ניס האכ iפ-י rבעסאכס ,האב א\ך כעשטיטט ,וו\א טיעכ ~ זאל איהם געבע!
נ~ך רעם I1ור rDו וייגע !ביעוע אןר ניטע )Iיwר' I1נסטע ,נ~ר נ~ר רזום םעדהעל:rגניiנ
כן ם'י jכ' Viרסענעןu .
סאבסשא Dאנצא האם וי ,עזהר אינסערטהעניב פאר איהם בענ'יבס אןר הא~
כעקוסט נ\\עד העכ,ך טר! איז האכר ,ל~ rהאס איהס ו' rהערר ניס נע ) iענס איה C
~~
~6 •1 נעשיכסע פי Jד~ן Pיבאס ,ביך
בע t.יי'ע jצי ו~ t:לע iר~ציכ~כסע iאןו ISכצייזtדען סאכסש~'ס עועל און ער ה (;t lכ איח Q
אוכטער דער צייס ה~ס רער נייסטויכער ~בנעטאנtב עס וכיין אJר ב,ל ~,,נעסהא •j
סענליבע; לוי; פייר א נעוויסעי איחם י~ס ויי ו~לען סיס ירא t,<aליצי-יבא Bערס,
אי' jויי 't:בענל"סע iביו וייז 'I$רף .קאררעכי~ האס ~ננעהאכנע iרעם שילר אויף
אJו אוי ראס בארנג;רבעPע jאריף ריא ~כרערע וייס פין ראצינאכtכעיס ו I$סע?בוינע j
בעפןילען סאנםשזז' jהערריפצרשסיינען אריף ויי jעועל אןר I$נצוכעהסען ר~צ" הז:ט
נאכסע'ס צרים-שסר' Pלאך ,אJו ריא ביירע כאםערס וביס וייערע ביקסע iה~בען כעטווtנ
איירער דיוער ירז;:ע jאיו ~נכ ~ t\lהרע jאיז נ~ך רייסען ביי בייער !ייסען פןו יי~כען.
אים פוי ר~ iקיכז:ט'ן אJו ט~ריtכ~רנעס' ,j טיס איהר ס~כסער ייירסה r נע Pועס jריא
צי נעהטע I$ Jבשיעד ,אiי ויי הז"נע jו' iערר:ב" ~ננעשסעלס ,אויר יויא זיי וראובע:
נעיייינט א,בער ויין שוגערי) אJו אוננל,ק.
"יויינס ניסI" ,כ,כע ניסע ר~טע '"iהאס נעו ISנס דאp iיכ~ס ; "דע Jאזעלבע
אוננל,קע Jפערפ I$ינען איטער ריא יעכינע ,וי ISס נ;נPעכע j iיך צי רעם אריעו ,ורע'בע:
אי ,ה\(ב ערועוהוט ,אןו יעו Jאועלבע צרית ו Iז':טעז טיר כיט פער tז:לבtנ ,ייז:לtנ
אז טין כיט נעהאלסע jפיר א כעריהסטען ייאנרערכדעז ייסער ; יע Jא:;:לב ;;: jבא' :
יויא 'יוע Bאסירען pייכט~ל ניט טיס ריסער ,יי ISס ה~בע jא ', Pיכעם נ~טע , iוו"ו
יועבעJ רער יעולס בעקיטערס ויך כיס ייענען ויי ; טען בעקיסערט זיר כאר קייכער אr
ריא תעלד\שע ריסער ,ייאס וייער איכערשרז~ p:כער מיטה ייערט ז:פט נעכיירעט פיi
םירסטע jאי iטאנכע אנרערע ריטער ,ייעלכע זרכען ואן רירר שועכטע מיטלען ריא
נוטע ~כציראטע iפוי ייע.ב ביי אלעס רעם ,איו ריא עהרו·כקייט ~ Iוי טענטינ ,ר~ס
ויא נעהס הערןיס רירך ויך אכי ' , jנענען אלע שייארצע קוכעצ , jוויא וייער ערכ Cר;:
'1יםינערר צ~ראאססער ,האט ויי כע Bרtזריעט ,פiי אוע נעפאהרע jאלס זיענער ' jא jl
כעל"כס טיט איתר איינענעם ליכס ריא וועלס ,יייא ריא וז Jרעם תיסעל .פערצייהעט
אכואננענ \lהחליכ?ייט; ארננערו נעטאכtב ייען איך ה~ב ~ייך פין C' ,עהנע ראטען,
ןזי-ס ער ;אל סיר אjר נעט נ~ט, ב:וויייינס, יע jוויסינליך הזeב א'ר "Pכעס ניט
עילעוען פ j'lריוער נעפ~ננענש~פס ,א ' jרעוכנע א בע jI :ר צןיבערעי ה~כ סין נג-:
ןרעל איך jיכי!ר \"ק ו<::::. נעפאכ;עכיב~פ C כר~כט :ררארןם ןיען אין ב' jפריי פJו רי:ער
ניס פערנעסע Iריא בעפעל,נ' Pיטען ,ייעלנע איהר הזeט סיר נ \lרריעIה; אי Jייזע '~~, C
אם אייך ר~פיר כזזן .tזייער םערריעבם! ,:כאר ~ר ר$:נ; Pנן ,צו ריענע iאןו ' Xנע-
לר·נען~.
פת רז' ·tטאכ')! jאר jריא ראוכ צרוישעi ריעוז אויפ Cריט DוJ אז ערר יצים
ד~1 רעי ~:''::פ י נ;.ינןסi1: רע-;:זt.כ אוי ערר גייסטו·כער רער I$i1כעj "'Of
~ Q.3L
•1 נעשיכטע פרו דאן קיכאט .בגוך 528
"איך וויים ניס ,רראס איך ואל פרן ערם ח~לטעו ",האט בעואבט סאנטשא,
.וויי ,איף :םיו איו דיא :פיכער פוו דיא וארונערערנער ריטער ביס ~ויי :םעלעעזו רויא
איעיר ננעדיבקייס .דאד וראלס איך Pענעז ואנעז אןו שוערעוו ,ראס ריא נייססער,
וערלנע נעחע! דא אום ,יינעו ניט עובט ק~טחירשיל II .
"ביט ק~טהויל,ש! IIהאס בעענספעסר רא tקיכאט" ,וריא או'י קענעז זייא ויין
lג'יטהויליש ,וערז ויי ויינזע לויעסר עהלעשף נייססער ,ועילכע חא:פען ויך א"ננעחילט
~ rפ ( tכטאססישע Pער Sערס ,אום ר~ צו סר"בען וייעוע שטיק אזי סיד צו נריינבjע
צו דיועו 'אנע ? וועו דןא וויכסט דיזז איבעצריינ iIlםון רזער וואהרח'יס וועסטו
נאל ,איףםכעפיכע , jראס ויי ח~בע jנ~ר pועBערם פןו וופס אןר זי ' נע iנ~ר ועעור
נעשסאלטען~.
האט דערויף נעז~נס סאבסש~" ,איך חאב זיי שוז העור! 11 "ו "::נ~ס ,טיין
נעtבא Bט אןו ייעזו סייפעו ,ייעובער א'ו ד~ אזוי בעשעפסיבט ,האס נוטעס ,פע~:
טעם ,שטייפעס םל"ש או Jדערצו האט ער נ~יו אן אוונענש~פט ,וועלכע ·,א ב ( t.נז
סעו בענעבענט ב"א \(.בערוס פןו רער יעבינער ,ורעלכע ,וירא איך האב בעהערם,
בייססער :דיוע אלע ,ו~נ t::ט;ע ,ח~בע! א ריח פו Iשרוענעל אןו ~בעורע Bאס Pורכ J
ריח זת ,ריוער טייייעל ~::ועו שטעקס םאר א האובער ט"ו לויטער יסס אובבראII .
םאנסש~ האס דערטיט נג/טייבט רז i :פעףבאבר;tז , tייעובער האט אום פ I$רנעחטעי
העור בע Pענט ארזי שטעPע • j
"ו ' !,tרי:ן רז<ס ביט וואוכרעjר ,פרייבד סאבטש u,I$האט נע'~נט ר~P jיב I,tט,
..יע! רוא ט ו זסס וןיסע ,iד~ס ריא סייייז:לים פעושסעחעE 1ביעלע Pובצע ,jאזי ויי
אפילו ויי זז :לע :: Iערברייtבע iהער ו ם זיי א ריח r;r.: .ע pס ו !::jזיי אויך בז:רכ ,ס~" י'''''ו'
.",ז I'Iנעו נייסטער ; אוו רערו פוז ויי t:tז ' Mעי ננזכשPען ,קען פןו ר בים שמעקעז '' 1
נרטעס ,נאר שטינ Pענריקע ו t:tבעו; ערו אווי ווי ויי טראבעו הערום אינעראל אין וייער
:פווים ריא העל אוו קעכעו אין ערנעץ כיס נעפינען Pייו לינעררובנ פיר וייער Bייז ,און
אורי רירא בוטע ריחוח זייכעו ל,ענגל,כע אוו אננענעחטע ו~נען ,קעו פוו וייא פיר ק'יו
פאל ביט נרtב שטעקעו ; אוו רערן עם וובם יזך ףר ,ראם פרן יעזין טייפעל שמעקם
אמבגרא II ,עtבריבססו דיי עזלבגסס ,א ערן ער :פעטרינט ויר און וריל ריר יוייוען ,דא ס
פיי.וmל·, ער איו ניפ rp
אזי חא~ יזד אתססרהאלסןע רער הערר אןר עור ףענער ; אוו "ייל ראו
ענרע אם וערט ם t:tכטש (t. ראם כעהאט, אררעניא האעבנן מורא און P פערכאבוא
רערבעהו דיער nל !,t:tפין וערלבע ער האס שויו פיעל ועשרמעקט ,חא::וען וייא -עו::
.ש'אםען ביכער א:פ Yוריועו ;וייא הא:םען נערןפעי ערם ויררסח אן א וייט או! האבנע)
531 ,1 נעי t:.יכtנע פי; ר~ז קיכ~ט ,ניך
וכיס פערס~סקירסע נעןי כטער ,וייא פריהער בען~נם ,וכיס ערנסטע סיעכעס אי jניט
ר~ j רייטענדוב שנעכער ~לס דער בעד~כטער נאננ פק ריא ~קסע; האט ערויינט,
ריא פיס אויס;עי~טרע pו: קיכ~ס איו נעועסע iאי! רער שטייב ,רוא הענר בעבינרע!,
אזו סים רעם רוPע! ~כבעש eארט ~ 1דיא ואטעס ,אויי שטי ,אור ארזי בערילרי.ב
נילד םו, ניי! כ (_ tר ~ אזי t.tייי וייא ער יי~כט נום נע יjעו סיי jוכעבש פזר םלייש
שטיי • j
t;tויו איו נעבאבנע jריא רייוע לאבנואם אjר שטי' פיר איננעפעהר צוי" וכייל,
א םה~ל ,ויאר רער אקם 1/נ·tנרייבער האס בערעכענס ,עם אr בין ויי וייבע! נעקווכען
ער ~ pםע jצי פיטעןר, לאץ ארם אריסציריהע! א;רריא e נעפיבט וי~ B ~ :-סענרער
~נער ערר בארכער ה <; Iט פארנ~;].'', IIו~' נאך האט עס נעןאבט רעם ב"ססכיכ; ;J:
א ניסעל יוייטער צי ציעהי~ , jורייל אויף יעבטר וייט פןר א נ~הענטע iבערנע,כ אין ר~
אז t.tבדערעס סה~ל ,ויאי וכע Jורעם נע~יבעז מעהר אק בעסערעס ברזזו אלס היער,
ריאי ויי ררעלע jוידו זזבשסעכע •iסעו ה \_ tס נעפ~לנס ויי! רא מה אק מע :האט נעצוי;ע!
א;ו האט עה':].ע;ס~א j נייםםליכער ר ער ו' 'J האס ריןע ; אייגעבבכיק אr ייויסער.
בי • C ויעב!': ביו ו Cקם רייטענריכ זזננעקוסiע ן"נע; ויי הינסער ראס בעעוברקס,
בעPליירנ,סע מענער ,ררעככי~ האבט " 1 Jבאלך אבבעיז:כס ,ררייל ריוע זיינ !Vניס נענא;נעJ
אזיי פיי' אה 'אכנן t;tם יויא קז:סע , iואנרער jיייא כייטע ,יועלנע האבע! נעריטו:י
אייף ריא וכיי-לעזכש פןר א קירכj'-ערען אJר ייעלנע האבע iפערכ~בנם און' נאכר יי א
רערלנעם איו פ' jויי ע].',,ב " jייט א א' jא גאםטיהייו, ררהעו ביי וכיסא; צי עובנלי,
נעבייע סו' ,ריא ,אנבואעס ויינעז פי Jריא איי'עבער רייסער א;:עיאגס נעירארז,!:.
עובז ה~ס ויר העםל,ו בענרוס , Cאי Jאלם איינער פןר ריא רייטער ,ייעלכער איו בעויעי,
אזי רער הערר פר, Jיא ויאס אום עס גלייך צו ואגען P t.t ,יר"כהערר פןר :כאכעדא
\1עלב ' j,ר א 'j האס נעמערקס ,יא ' i.:ג;הנע סארשי~רדכינ,כ - האבען איהם בעובייסעם
:זליציי·נא 3ערס ,םאכס':, Cז ר~ציב~בטע ,דג:ר e ,יא יי\(;ע,1 עם ח~נען נעצוינע :רער
אי jכעברנרע;~ר בייססויכער אןר ערר בא"בער ,נעוז:כךג.רס אנ]'.ר יער כעפאככעכער
ויאס עס האס צר '~ר Pינאס ,האם ער וי ,ניס נעקעכם אייבהאלםע iצו פרעב,jY
אבי\א;ןל ריא בטדייםע ,1דאס !!.כן פיהרס רןוע jמא; אויף א iא' iארס גע::אבנע, i
אי'ף א נעראנס ,רא~ יער גענ~אנ ;C ציינעכס פיו ריא ~ Bו,יצי-בא eערס האבנ;ן די
נע;באנבעכער וובו ויין א נאםענ-ר ריבער אדער א iאנךער פערברענער ,וערלבע iריא
הייו,נע ברירער:עאפס הזזס צר בעשסרז:פע .אייגער פןו ,יא י נא , 9סר' ].צי יי;ל כעך
"יפ : בעעכס~ערם איה C דאם פראנ, 1: '''ו וכיט נעןעוניעט !!'יו האס ער
צי ב J/ריסו/i ייז:ס עם האס חערר• ,.ורע רוטנור ו~ל אי:,ן (,:ליז 'ז:כי, 11.
.1 נע '~Iבtכי~ פה ר~ . p iס~כ· כוך 530
םערב~ני~' iאןר ,ייבע כענל,יסער ,פו Jערם הז't Gכס~ז אזר ו' rכרור Vר ,ערם ~יר~ר.
יירא אי ".מק ~וע פרויעו ,ועילכע וי'בעז אלע -איכערהו' Bס רזtר~םהעא אזר
לר~נרא -נעועין פרעהוייז אJר צופריעןעו .אלע הזtכןע ויר איסבעארסס אק ה~כען
א"נע ריא אנעררע פערש Bר\(כע iצי בעכע iצי וייסעו פןר וייער ויייסעררינע jש' Pואו.
יואיה'ו ער ח~ס צו שר"כע! ,יןער ער נ"ססליכע •j ר~ 1פערנאנרא האס נעו I$נס רעם
אןר הםזז א'חם ר~ז Pיכ~ ' 1't: יוי ,איחס נענען צי וייסעז ,וייא עס ייעtכ ~כנ Vחז סיס
וייא צי יויסען פיעל פערנכיבע, j ואר יועס איחם ניס סאכע Jאווי r'p םערוינערס ,ר~ס
וייס פערשפר~כע jצי איחס צי בענען ו'r ראנענע iה~ס ער איחס פזר ייעבע! ערם.
צי וייסע Jפזר אועס ,וי~ס ער רעכענס ,או פיר איחם ייעס ויי! יייכסיג צו רריסע Jפיו
ו" jפערעסהלינג ,יייא אייך פjר צ~ר~איראיס סייפע ,פjו רעס ש' Pואכ פjר !:::ר
ויאיס( אזי לוצינרא'ס צור' PPעהר צו איהר פאסיליע .רער בייססכיכער האם פער
ש Bר t$נע B iינ Pסו,ך צו ערפיי'עז אלעס ,יואס ער ה~ס פJו אי:ךם פערוtזכבס ; ו"
ה t$נש וי ,כזזך אסז:ו העריסנענוסע jאוו האנש ו' "Iנ!:בענע! נ"ע פערויכערונבע jפJו
איחס הזc t צילעצס איו נע Pיעסן ערר ייירמה צי רעם נייםסויכע iאי! פירינשראפס.
ייעלנע" ,יא ער ח~ס ב Vו t$כtכ ,ער האס נעפיכע jאיז א Bא Bיער •j\l נעבראכס אייכיכע
אייך נעפונע! ריא ו' "I האס אין ייעלנער עס ר"עד-זא, P פו! רעם זייסענ~ pטשעכע
ערעצהלנונ פןו רער אונפערשעססער נ"ניעררע .אויי "יא רער איינענםהיסער עררפזר
ער Jאויי יויא ער אל"! )רער סיסנעחסען ; "ייוס ויו סעהר ביס ,עסב ער ער ויי ז<.:לע
ייירסה( וכע! ניס לעועו ,האס ער אזי ויי Pיי! שים אינםעדעסע ניס .רעד בייסםליבנ:ר
ערם נעפינעi האס "אס איהס נעראנ Pס ,האם כויין אויפנעעפע נ ס ראס הע!::ס אק
דינ~ pכעסע אק ~pךסארי'ל~ .א jער~עהלינ.נ ~ויי ר"יא ריא בעש·כ ·~ t:פר! I סיסעל
ערי אונפעישעססער כייביעדער איו איהס בעייע! נעפעועז ,ה~ס ער נעהז:פס ,ר~ס
ויינען נגיירע פ j'Iiרעס יייא יעבע ,ייייל פיעללייבס ו' r וועט כיס יועבינעי ניס ריוע
ועוביבש פערפאסער ; אק ~ויי האס ער ויא יםסבטב~סן;ו ,אים ויא ביי א בעלענבעהייס
כאינער ,האבע Iויך בזtך רעם העךייפנע Iעצס ער אק ווו Jפדיינ,ן רער לעוע•i צי
ו~ל Pיזtכ C אייף וייעיע ~ירעועלז אוו האבע jאכבעסה~ iוייעיע סאסPעס ,ארם ך~ז
ויי כיס ערר Pעכעו ,אזי ( t.זוי ה~בע 1ויי כעד'ס' jJ.היגסעך ריא פ~היעבער ,ועילכע Iייבעז
פ~יכס איז בעבאבנע jרער רר t$בiע, פיJ בעב~ככןע א rרעך ם~)נענרעך ~ירכיבכ :
צו כייעד וייסעו האנעו אייבענסה'סער ; ו"ו פוJ נעייז:יעi אוז בעםיחרס יעיכנעך
כז,זבסי\( C
נעייסע! רא ~ Bל,ציי' ז BQערס סום Iייעיע כ' Pםעו ; ר~ו איו ב~ PVעסi
Sאבצ I!fאיוף Iו rעועו:! ,יהערכףב י~גי;אכסע tכ";ו צ ו ,ם' אזי צר עכער פזי ערם
Iייגע ריי'כע יןסי b,.i.ו;ו '<-י'1 יצ.ב ו"נעז כעאנכבע jערד נייססכיכער א' jערך ב~יבער
~53. בוך .1 בעשיכסע פו iרא; קיכאס.
Iנה~טע iיערלע! ~ייננענר~ויירס יעורען א' jקופער אזי איינבעסייצס וועערז אז
ס~רס~ר ,ייען אפילי ירא קנאח ו~ל זיך ןייא שם~ר pבועסיהען ז" צי פעררונקעון
-ווו ו vפערב~רנעןII. אוי ירא רשעית
tcל oרער Pיר;rיכערר האם פןר רעם פיריען אזי פiי רעם נעפאננענעם נעהערס
אועלעב רייר ,האם ער וי ,פןר פערוואינערןינב כסעם איבערנע'צלס'ם ; נים ער ,נים
ויינע בענל"סער ה :: I,tנןע בעייאיםם ,וואס זיי ז~לען פןו ערם רענPען .א rריוען איינענ·
בלי Pהאם אייך םאנםש~ ,ייעלבער איו צינעקיםעז אום ויך ציצוהערע; צו ערם כע-
עובעפס רערצו,. .סיינע הערערוI,ו האס ער בעואבם" ,איהר שפערו ,ציבעגעבןע ו'r
עטנ! :אי"ך אננעהעט jפיר נום I,tרען שלvכם וואס איך וויל יעצם זאב , ;Vאכען ריא
סיין וייא אויי יערביב פעןצו יבעןם זאך איז ירא ,ראס יסז העןר ראן iכיכאם איו
זבוסער .ער איו כייז פילען פערשסאנר ,ער עםם אזי סרינסם אןר נעהם א ו יף :פע-
רערעםכיס ,ירא אל vאנערעיר עטנשען ,כראער וייא ער האס עס נעכסען בעםהא,
זביר ויי ווז'tסעi אחתר ו" חאגען איהם אייכנעשםארס אז ריוע שםיינ' .ייא אווי
בוו אועלבע אישמםעבער עקולערע ,iסר t,tער איז פעןצייננערם ? אזיי וירא איד וואלם
כים אפם נענגו נעהערם ,ס~ ,ריא פערצייבעןםע עסען נים אןר םרינקע ; נים ,שלאפע;
נים אןר רעערו ניcב ; און יס rהערר יועם איי jשרראצען עטהר אלס א האלב יטאP
כאבערם האס ער וי ,אוזבנעקע ח רס ל ( I.זען11 . אןוואקאםען ,יער iעטן זאל איהם נ~ר
יזי רעם נייסםל,בעז אזי האזב ויריםער נעזזtנם tf" :ה ,הערר ג"ססל,כע,ר חערר גייסם-
ל,בער Jרענקם אייער הויבווירירנ Pייס רעז ,ראס אי ,קעז אווך נים ז אזי םיינם
אייערv איחר ,אי ,זבערק ביס את םעשרסעה נים יי ( I.ס איחר ווילם סחאן ,זבים
וואונטדןל,בע םער~יבערוננען ? איחן זביזם אבער יייסען ,ןאס נים קי Pענןינ אויף אייער
ועחר ינצעו P אייעער עטרק !!'יא פערסאס ירםקיים "ווס איך ייער איהר !ייס אןר P
Uס ,איהר עטנם ו" בעהא לםען וירא איחר ווילם .בענוב ,וואו ריא קכאה ייאקסם
אה וואו ירא Pארב Pיים בעםינס וי יו, יארםעו Pןע ףא ועודםה Pייס כיס אויפPוסען,
וארםןנו רארי דעס ניס זוכען קזי I,tפעכע האנר .צים םיייעו' Jיןעו ביס אווער הויב'
תערן צי ריוער שסוכער נ Vווען פערה"ןאסחעס זביס עדר זב' r ירןףב Pוום וו~'ם שי'j
םירנעצסjי זב'pאזב'~pכא את א"י רואלם שrו כעוסוו רועביבססעכס א כראף ; ערן ייע-
הערדJ ביבער יו~לס אי':ן כיס בעקעכם עדייאןםען ןרפ ערר נןסתערצ'בPיים פJר זב' r
רער נדייסק ו ים פןר סייבע םערךיעכסםע ,אכער פוJ ןוגב רען םרויריבער בעשסאלם אJר
אי ,סערק בים ,יירא ווארח עס איו ,או ר~ס בליק -Cר t$ר -יףרא סע ן זזcנס -
ררעתם וי ,שבעלער ~לם י t$ס ~,,ן'"הים אזי עדר וי~ס אי ,בעכסע Jבע ווען איוף,
סנ)"' ,.ינם איוlב . fז .,עם סחוס יסר ב~ר ,ייI ,ביר יסז וזב'ף אזי Pיבערר ,רזע
.t נעי:ניכtב 1:פח ראז · pכאס .בין 532
י t$ס סען פיהרס איהם אוועב אדיף אוזי ארס ,רןע "Iכר ווייסעו עס ביס".
"סייגע הערוע Jןיסער, נעו~גס : ה~ס Pיכאס אוJ יt:Iר1 ר~ס ה~ס נעחערס
וייכען אייעעו ננערינקייסען פיעללייכס בעורנttעררס אןו כעלעוען א' jירא ואנען ,ועילנע
רוע Jבוי ,ויול איך ~ייך נע Pאבס טאכע Jטיס ריסער ? ירא יןאבעררברע :עסרעםעז
ריא צר'ח ,י'עלנע הז:נןע טיך בענענעבס ; וקור ניס ,איו גיס ייערס ריא טיה איייו
ויענע Jערם צו ערר\ JIהוען., .
רער בייססו,כ::ר אןר עדר בארבער וייבען עורויוילע צונע Pועסז בעהעבסער,
ויויל ויי ה~בע jנ Uועחעד ,ר I:tס ירא רייוענרע ה I:tבעו וי ,טיס ר~ P jיכtכזס'ן הערייבנ"ע
ל I:tז~ jאז א נעש Bןעך ,אום ויי ו I$לעP iענען צו ועכסער צייס בעהעס iר~ס יי~רס
אזו פערהיסעז ,אן וייער Bלאן ו~ל כיס ענסער Pס ועיןע .jערר Pירב"העןר האס
ר P il:tיכ t:lס' tנעעבספערס :
"ויאחרחאפסינI' ,כיו פרייבר ,ץ,י ,ב' jאיז ירא ריסער
בינער פיעלל"כט טעהר כערואברערס אלס א rריא לעהרביכער פזר רז P:סאר
r
יייללא Bאנר , I:tאזר ייען עם האברעלס זייו ב~ר ורענסן ,עם אלי ,קענס ~יחר וכיר
ערצעהלען אלעם רר~ס איהר וריוס u .
"אז נאסעס נ~סעז,ןן ה>(ס נעואגס ר.tזן PיכI:tס" .וייס אלזא וריסע , jהערר
e
ריסער ,ר~ס ריא קבאה אןו ירא רשעיח פןו כייןע צויבערער האנש טיר איי :; jיע :ארט
אין ריועו שסייג ,ורייל ריא עהרו,כקייס ייערס איסער טעהר פערפtכזלכס פןו ריא בייוע
אלם ויא ייערס כעשעצס פזו ריא רבסט .איו -בי א וראכעררנרער ריסער.t ,ז;:נער סייבער פיJ
ריא ,ור~ס ריא נעסין פזר ררהם האס Pייכסtכזל ניס נערוירךינס סיס ךער או·פסער•P
ואמ pייס ,ויי צו פערעייינע; אין וייערע רעכ"Pשריפסעו ,נאר אייכער פזר ריא ,ייעלנער
ורעט ניס Pר Pענרינ אריף ,יא קבאה אזר ביי P/ייס אזר אויף אלע סאביער )צרינערער(
אויפיי e
פוו עסהיא יע j אר iניסנאס~פיססע i ס;ו Bערםיע , j
אלע בראס ttכעו פJר איכריעו
שסי~וע jויי iסאונסעכס א rערם סעט eעל פזר אנושו:ערכלינ , C"Pארם ,יא !)ינפסינע
א בילי אזו א סןמסער ,פה ייעלנע ירא ייאכעררנער י ( I,הר-הונעררסער צר נעבעi
ריטער וערלעו לערנעו ,א' jענל "·}.ייענען ןצ נעןח ,וןעו ויי ועילונן חערויפש Cיינען אויי
ייאפעכ·ררהםU . ,עם e ':.:יין פ;ו
' ( P il,ינ I:tט פה לא סאנסשא רערס ירא ייאהרהייס ",ה ( I,ס יעצס "הערר
ער Jער געםינם וי ,פונןצויבערט אייף ייוע Jייאנעו ,ניס נייםסליבען ; געואכס רער
פ" בייו Pייס פזו יענע, כ I$ר רורך ריא יעינע iוייו אי'נעכער שו)ר אJו :ז 1רברענען,
היערr ,יס איו & 1זוטהי'ם אזר ריא העלרישקייס < t.וינ,ך ייעלבע ,יא עהרוינ Pיים
'j חערר ,ועהם איהר פאר אייך יטס ריס!'.ר פו jרער סרויערינער געשס < t.לס ,פjו יעויפ
אי.רר ה c tcכ שו rםיעלליינס נהעערס ; ו"נע העלשירע איכםערכעהםיכנןע atזי ~
~5 .1 נעשיכסע פו; דא ! · Pכא ס .בןך
ועלבינער ואך הז<ס דער ני,סטל י כע ר רא! ערם קירב-הערור געבעסע! ,סיס איהם צו
ר"סע Jא ביסעל פ~רייס ,אים צו ענסף PJ.ע jר~ס נעה"סניס יעונע iרעם כעפאנננ:נעם
אjו איהם צו ערצעהלע lב~ך אבעררע יאכע , iוועלכ ע ייעלiע איהם מאבע! פערננינען·
נחר י'·רכ·ה ערר ,א'ו בעויע iציפריערע! אjר ער אJו ויז בעריעבסער האבע iמיס איהס
P
ער ה~ס מיס אויפמער זאמ pייס אויסגעהערס אלעס ,וו~ס רע ר געריסזע פ~ראו·ס.
נ"סםליכער הזזס א'הם ערעצהלס פJו רז P i:-יכאס'ס כאראקס ].Iר ,לעבעכם -ארס,
האס ער א'הם בעקאנס בע- רוסה"סען אוי נעויאי'נ ה\ום עו ;
וועבינע 'יערסער יוכס
סאכס ,וויא או iרורי יו~ס ער ה I$ס צי ערסס 'יך הערייכנענוס;ע ריא יוילרע פא;"
ו::אויעס אjו אלעס יוז:ס איהם ה~ס בענענעבס ביו סע iהאט ~ ,יהם יעצם אייכב"ע
ש Bאךס א'ו ר' Iע שסייג ; אויר האס ער איהם עךצעהלט ,ראס 'ייער אב/יבט איז
איחם צו בך"כבiע אהיים ,אום צו Bרוגירע! איי ג עסז Pע iאויף וואסעך ארס עס אין
בעמיב' Uא מוסעל נענען 1" 1רימח"ס .ר עך Pיך "כ ה IIךר ח~ס ויי יעצם באך סעהר
נעייאינעררס ,א לס ער ה~ס בעהערס ראן Pיבאס'ס ייאוכרערבא~ע בעי(;'כ Cע ,אזי
ה I$ס געואגס " :יוירקל·ך ,העךר ג"ססליכעך ,איך פ;וסיין Iייט ,ן·פ.\.ינ ראס ריא
וןcנעבאכסע ךימער-ביכער 1יינע! נעפ Uהרל·ר פיך ראס לאנ,ך א;ראנויאהל איר ה~ב
סי ך רירך ואננוו"לע אןו רוריו רע ם פערקעהרסע jנ עשסא , Pרועלגער חערש! :יעצם,
מיך נעלאוע! פערפיהרע! צו בנלעסעור יוא עסהרסטע ,ןועוכע ו"נ \1ן הערויסבעבאבנ, j\l
t,(nכ איי ר~ך באר א 'ינס ביי ס יר נע BוIולס איבערצולע Iע iפ!י ~נפאכב ביו עבר; V
ר;ע ו" שיינזע אוע צ ו האגע iערם Iעלכינ;ע איכהאל:ב ,אך דכJ.ן נעפיבט א' jאיינעם
יסיניכג געהערס ריזע נז:ך מיי! ביס מעהר אזי ניס רועבינער יויא איז יעם אנרעור.
ארס שר"בער" אjר ריכסעריי צו רער Iעלבינער pלאסע סיס ריא יסלע C"Iע פאנוע , j
אזי " 1עכסהאלסע! 'ייא רי וע לייסער אינויבינע געשיכסען ,ועילכ! '.פערסרייבע jנאר
ריא צווס אןז ביבעז ב (_ tינשיס ייאס ו~ ל בעלעהךiע ,כיס אווי יויא לעהררייכע ערב.עח-
שוי! ו' ,r ראך ואל לכונע , iו עיכנע ריעכע iאי צו אןנסעךהאלסע! אי צו בנ:לעהרע!.
ין"ס איר ~בער ביס ,יויא אויו ( 11:.אעוכגע כיענר י יעבזע נאר רצ אינסערהאיסינב,
סשוכ iiת' ; j ויי Pענזע ( I:.םילי יו'זע צו יע Pעח·יי כ !,י \.רוע Jויי ויינעז פיל סיס ריסהייסע IאJו
זעו ראס םערנביכ , iVוערלכעס אונIער כייסס האס ל·עב ציצוכעחעם ,jסון קומע jפJו
רער cיעהנ Pייס אזי הארס~ניע ,ועילגע ער ענסר P'Jם אז ריא אזכען ,יי~ס ר יא אןינען
ארער ירא אייבבילרכו נס" Pךאפס פיחרס איהם פ~ר ; ייעהרעכר אלעס ,וו~ cא'ן
סיאוס את ביס ה ( I:.רסאניש ק;ע אונז ב::יוס אופ jניס נענש קי ' iפער.ניבjע .ייעל בנ:
שעחנהייסע! את ריעלכ ין ,הארמאניע פןו יעער; סהייל סיס רעם נאבצע' אי iפזו ערם
.ככגיjעצ יסס vרם סהייל j.IIpקנמ ~נער .iiרון~וםiע א' ~ jיבר ~ערר אז א ריב t:ינ,ג
נעשיכסע פח ר~ן קיכ~ס .ביר •1 '63
האבען בעPעבס אןר נעוז':ס עריי~רסען ,ר~ו :זייער !~ס איי פ~סעי 'יעהרענד " 1
ן~ל קוטע! צו ויי ם ~,בובעונ~ס~ר פזר ןא איכועל ~דער אלם י'יצע·pעכינ פי! ..
Pענינויי"ו ,וע'ולען ז'י איחם יויערער ועהן קיטע! אלם שס~ל-קכענס .אייז ו~נ דז:ס
~לעם נ I$ר דאוום ,הערר נייםסל,כעו ,ארם ~ייער הרירביירריב Pייס וז:ל יזר כעהעםן
ארים( בערייסע iירא שלעכטע בעהאנרלרכב' ,יע'כע איהר ביס סיי jהערור ,אויר אים
איהר ו~לס אייך כעהטע jא rאבס~ ,ז נז:ס זז:ל ביי אייד אריף יעבער ררעלס ביס
פערלאנגען י'! rרין וחיטבןו פיר ריוע אייכPערקעררכנ פזר סי rהערור ,איו ז~י '''~
ביס בעצ~הלע iעררפ~ר ,וראם טוון הערר ר P !I$יכ I$ס קע,! Jייכעם ניס העלפע jאזר
אייננעש Bארס.ן I ניסעם פיו דיא צייס ויז:ם ער איו סה~ן jכי r ביס
האס אייסבערופען רער בארבער" .ם~כסשז ,tבווהערס איהר ~ II! j "קו Pס נור
אן ביי ,כ~::ג אי ,זעה אל Iז :אייך צי רער ברירערי~אפ t:פזר ~ייער חערור ?
דער שסווג אזי זיין עב.:ע אr נעזעלשאפtכ חאלםע j איחר דארפס סיס איחם
ארזי פערצויבערס וייא ער ,וווול איחר חאס '"\1בעלז:זע! ~כשסעקע iטיס זייגע
סי~וכע j/nאןו זיי! רוסעך· pראנ Pהייס .צו אייער איבבל p,לאוט איחר ~ויזן פערפיהףן1
P
ערם געיאנ ע! יערנען שויאבנער סיס בעהס הערים א jl יירך Iיינע פעשר Bרעכונבען
ניט נ I$י א Jונערכאסז:ר פוי ןא איכ Iעל ,איבערהוי Bס ויען סיין העיר ורעם אייננעה·
טע~ Iוrי פיעלע אונולע ,jי I$ס ער ורעס ניס יריסען וואם עי ל~! טוס ויי סהז:ן .ועהס
~קו::רסס ,הערר ב~יבער ,יי~ם אוהר רעיס ; דע! ב t$ררשערעייי אל"ן איו נוס
e
מוז אויך פערשסעהן צו ~ Cכע! !~ אינסעךשיער ב:ויי' ע! איין Bעררז :אזי סעJ נעניג ו
וויים ב~ס ,יי~ם הערור, סיי j וי~ם I$נבעסרעפס ייא בעצןי ::lעררנב פוי אנערjר. <it.
.:נ·ך'\ C או! עדרסיס ,אי iיערביי ו~ל עס כלייבעו ,יען יי 0I$טעהר סען בעש'כ VI: ריא
!.י'א IJ אז שמזר שטירס טע! זיר אלץ סעהר
רער ב~ו::lעו הזtס סעהר ס~נסשtז' iביס נעיי I$לס עבספעור ,וריי ,ער האס
סורא בעחאס ,ער ו~ל ויייסער סיס זיי! רוסחייס ניס ענסיע Pע t.< iלעס ,ייזtס נ:ר אי;
רער נייםס)יכער ח I$נע iשסאיק בעוי'I$ס ה ttוסע jאי JנעהייםP .מ.ע וערנןע רער
537 נחכtבע פ;ר ר~ז קיכאס .נין •I
------------------
אה סווPןע ,וייעעו נורסע סח ( tסעז וייכען אוננלו·בל·ו ,ערעו ל·ענעס-נע'י t,יכסזט
אויסנעלאסןע ,זייעעו חעפליכ' Pיסע jאובנעלוספעוס ,וייערע נע~ר"בכונען פ \ fשל~כסע
סיס אובויבינ ; אינערסריענעו ,זייעעו נעש Sועכען רום אזר שוועו ,וייטר ענפיי' Pרונב
א;ו Pינסס ,רזt.ס זיי נעשסאP אווי יוייס ~לנעס'r איז ייו;<רס ,עס פעחל r::.ו'י אין
פערריעבען &«למ אכונצוינעמ נעזינערל פערשיוכס צו ייערןע פןר ערד Pויססליכעו
רע Sיבכ·."P
רעו סיס יר"'כהערזו אייסנעהערס P ערם האס נייססליכעו ,יועועכו טוו
ייעלכער האס ויך אינעו זיז נענטנשסזcנר ועהו ריבסינ איוסנורר'Pס ,עו הזזס
ראס עו שסיסס רווכאויס אייז יסס ויז 'סינוננ רעריבער פJו איהם ניס נעהאלסע, I
עו הו;<ס איהם און ר~ס עו האס רעם זעלבינען האס נענען ריא ריסער-ביכער ;
ערצעהלס ,אז סאסי אויס ריוען נרונר האס ער פעוברענס בסעס ריא נאנצע ניכעויי
ואסלכןנ פזר ר~ן Pיבאס ,ייעככע איז כעווע Jכיש~ pשערונ נרייס .ביי רוזער נעלענענהייס
האס ער איהם ער INהלס ,ו,.א עו האס אויף ויי נעסאבם א שם eם ,ייעלבע עו
האס פעראורסהיילס צום סיטיר אה ועולכע עו האס בעשע; Pס ראס לעבעי ,אןר רער
רער Pיר:-ב א"בהאלסע jםה לאנען, קירב-הערו האס אובער רסם ויו ניס נעקענס
הערו חז t: :ו;<בעו צכועועצס ,ראס נוס קוקענרינ אויף ר~ס פיעל ב"ו ,וואס ער האס
ראך אי; ויי אויר א נוסע וייס נעפונע • j הז<ס ער נטזז<נס, ךיסעוביכער ריא פזר
ריא נעלענענחייס זי ,צו צ"נען ,טון ויי אפ שזcרפויבינען P נעסלין ,ראס ויי ניבעו א
באסע 1איחם ז<ן א בוייסעס פטלי זייו פערער צו לאיען לויפען פךיי ,צו נעשריי !Iזע
שידנברוכע; ,שסורסו ,:שלאכסען אןר קריענעךייען ,צי סאלען ראם בילר פ;ו א
העלרישעז נעכעראל אןר אלע אנטווע איינעני~א E:סע! "1נע צי שילועזו ,בעסל·ו
סאוראסע jצו וייבע ארם רעטון צר ו:סס P זcבצנואערז, קלובהייס ארם רעם שנוא
P
שנעלינ ייס ויי אריסצר וייגע עצוח, אז P
נעבען סוסה אןר פייער ,בעראב I:ואס ייס
אס איו רז: אברניף i ם~., אין פיהרען ,פעםס ייס אז איוםריועח או העורישקייס P
א'ו רא אן אננענעהסע ~ערו זcס את נעשיכסע ריהועברע אערר סרויעירנע א
יארסiע ויףעערר ק\סס פאר צו ב ע' Cר"בען א וויליעז ,אוכררחינען בעויסעסע iריסער ;
א' rעב-ם)lרםער t_( ,ערר צי זא אנערר צ"ם א העלרי" t.ן ,i :ל" t:ועלונע iא;וקל";; ! פירסס,
ןע גור -וי p ~ם ינס-הערציב Vיי1.רעו ; j ארבסערסח~בןע אןר גור~ nנענJו, ·.,ם J/
.1 געשיכסע פור ד~ iקיכ~ס .ביר 636
אי! ירעלכער א 'יכגעי סןו זעכצעה jו~הר ציהאק t:סיס אוז מאי א ד~ז ,יעןלכער
אי! אורי נוייס י"יא א סהירם ,נו~רע יייא ער וי~לס בעירע jפין ררייכעז מייב ? איז
רויא מאכזע ויי ,ייעז ויי שי.ורעו! ארנו א של~כט ,אי! ירעלכעו ריא חיו פזר ערם שיבא
בעשטעהס פזו א יםלי~ ? iעור העלר פוי רעם ניך ראוף זי ,נ t$ר נIIנע iויי אררעב-
שטעלע ,jסייען יסר שרז נלריבע , jר~ס עד ה~ם נלאט ,יד ~זיי ,רירך ריא !'ראפט
פן Jזיי! העלרישעו האבר ,נעיי < tרבע jרעם זיעב lאוי ריזtס ו~לע iסיר זז:נען צר רעם
(;-כייI ,ין ,סיט רועוכען ירא יררש'טע פוי א קעבינרייך ז:ערר קייוערםהום יי~ךפט וי i
אי Jריא ז:רסס פר iא iאברבעקאכטע jייאכרערנרען ריטעו ? ייעלכער קז , B :יי~ס
P
באבצע! וריה אiי ארנגעבי:כר Iיס ,סע! אברטעררריקע jזיי! ע עו אי':ער רעם איו ביט איJ
ארגוז ,ויע Jער לעוט ,רזזס א רכייסער טהררם פרל מיט ריסעו פז:הרט איבער' jים
יייא א שיף איבס s,ר ועבוע! ; רזזס חיינס אנענר שסעחט עו נז:ף פעסט אריף א
aל tlץ איז ל I$ספאךריא אJו ס~רבען פריה רואברערם ער א' jערם לא;ר פזר רעם
Bרועםטער יז:הא jפרן אינריען ז:רוע אי! א jאברעו לאנר ,ררעלכיג-ס קיי a iט~לז:סעאיס
ה I$ט ניט בעשריעבעו אוו ' 1" 1מארקז.< e :ול~ הזcס נוט בעועהע ? iאון ויע Jז;ען ורעם
טיר ורעלע! זז:נ:ע ,רו<.ס ריא פערפא Oערס פי iאועובע ביבער ניבע Jזיי כ~ר ארי :! :יך
ויזo.<cר --l פאכל jvאור רזcס ויי וייבע Jרעריבער ביס פעךפליכטעט צי ויי; Bיבקס'יו אי Jרער
הייט ,ייעל איך ענטפערן ,ד~ס א jאייסבעסראכטע זאך קע iכ~ר ראז נעפעלע ,jריעi
ויא ה~ט א ניסעל נוהנל,בסייס טיס רער רראהרהיי , t:אJו איו אוץ אבנעכעחז J.::.ר וראס
כיי רארפע j בעי~יבסען פ~בעלחאפ~ע ריא ס,נליכקייט. זיא איז צר רער ב I$הענ t:
ערם לעועו או' Cבעהטע jסיט רעם ,יי I$ס ויי ביבע iריא אונוכע;'יכ ' I.זאבע Jא eגיס
שעהנע אזי וראינרערבאער ביס איבערסרייבען אין פjו טענליבקייס ,ויי ראר Cע! רז:ס
ז:פער ~זוי או ריא ץ.יסער I$בב"סע iטיס פעררראינרערוננ ,שרע! Pנ tאו iפערכנינע, i
פעריראוכערךונב פרן רעם ועזעד ו I$ל שסענריב האלטןו" iיינזע סריס טיט ויין אונ-
טעךהאלםרננ .רז:ס Pע~ jנער ניס עררנר"כען יעכער ,ייעלכעו ל~זט אררעב פJו ריא
איינע! ריא מעבליכקייס אזי ריא נאטירו,ב Pי-ט ,א rיו!)לנע עס שסעקם ריא פ > tל'
I,(Pעסנחייט פוי א ריעךק ,איך ח~:פ כ~ iכיט נעפוכעז קיין אייכצינע ךיסערנעי\;.יבטע,
איו ןועלנעו רעד קער Bעו פןו ערו פאנעל ו~ל סיס אלע ויינע ,ליערער בילער! אייז
באבצע צוואסענ-העכנענרע וא,ך אורי ר ( I,ס דער טיטע! וז:ו Bאסםזע צים ז:נפאננ אוי
ר~ס ענער צי רעם ( I,כפ~ננ אח רעם סיטע •iאלעס איו ציזאוכעננעשטע;ס פ;ו אזעלבע
םרעטךע טהיילע! ,אורי יריא טעז ור~לס וויז עסהו כעטיהס צו שאפ!)ן א בי סעוא
~ערר אז אנרער ייאונערך-טחיעך ,אלס צר ייעפער iא בילר מיט א רעבעלטעםינ'~ד
iב J/דfבאס J/ך נ\IIועהנ,יך הארט יר ac איו ריא שפךאו מiי רעם איי;:ער 1עשtנאלם.
:J39 שעכיכעט פ;ו ר~ז Pיכ( t,ט .ב י ר ·1
כ.et.tjי'ועזפ .48
עוסוOfוצננ ןו Iערט יקי"כ'וו)והס ייר" ,יבבעי רי א ייסער.I1י ב עי איי ב tfר ב .,ר עעו ז,בנו-ו
ז" I iלעיI/1ט .,נ ר• י \11ס זייננוו ייייףג Iליי
נע וע חרסע א Jו םערשטענרינע ו ,עב ח ~ נער פ יז אזעלכיג .ייעיק !.',כאר ארייו םאר
א יני 'יסענעד ל\ 'Iס ,וו עוכ ע בעםיכש נ~ו א כעי~טאק א' jאבענט"ער>ינע e':.:אס -ואכען,
א ןר בי' ~סלiעס ה ~ ב איר נעפ ינ ןע 'י א נ'יייכ' !tסע ציפר'עעד;ה"ט ; ראדו האב איף
ס"ז טראבע ttו ער נ בעעל בט או ~ ז"ט ,ערכסעכס יי"ל עז :האם דכך כע::י'ינ:ב t: ,ז
C,tז ע כבע .רבייסוס יו יבuו ,יס ~ גז Bאכיב פיר ס" jב ~K "tt< '~cציוייס fבס fררייו איר
.1 נע~יכ!:ע פה יא iקיב~ס .גיזר m
צ"בiע t$יס שטערב ' Pעבער ,אגס ייע'ט·נעשר"בער אjו ער רנעשריינער ; ~ס i Pע
עו זין צ"בע t( jלס טוז' VPר אי Jט /$א,ס 'I$Bיטי VPר ; אJר וונו iער קריעבט p~'n
קגון ער ויך ז~ב~ר צייבע~ iלס שייארג P-יבסט'עו .ער קעז שי,רער! ריא ,יססינק"ט
פjו ~ז I$ריססעאוס ,ירא פרופPייט פjו א jעכעאס ,ירא חע,יישק"ט פJר א iאביללעס,
רעם Bיוצ'יבבען טוירט פו t( Jחעקט I$ר ,ריא פ t$ו:פ I'P-ט ופ; א סיב~ן ,ריא פר"נר
שאפט פק א עוריאלוס ,ירא פרייבעניב Pייוכ פו jt$ iע p~,סאברער ,רעם טוטה פו iא
צעזאר ,ריא Uססק"ס או 1עחר'יכק"ס פי iא טראיאבוט ,ריא סייישאפט פןז א
צאפיריס I$ןןךר ירא חבמה פjו ן tקאס"' - :קוץר ( tלע יעבע אייבעבי::א e:טעז ,ייעלנע
ע'~ אויף ;"א יזיי פ I/רא"כיבכ ער טאי א j1בעירהם!;, ברייס עםכשעi א םצכןע
ווע Jר I$ס אובסער עםחרערע eערז I$נ IIן. סאי ער פערטהיילט זיי 9ערו~, i א"בצייג;:
יוערט ננ;בענען אין א שעחבעם סטי' אוי ריא ערפיברובבעז ,יינעז יויענרייך או' iו\'א
כ I$העבס וריא םעבלי ,צו רער ויירקויכקייס ,וועס ער ויכער ליע!.:עי jא בילר• ייאו;ו
אזי וןער עס ועוס ויי! פער;.ניג ,יעוב עס פק רייכע; שסזtף צתאעtונגעזעצם ז' r ורעם
צייכעז ' t.וא פ t$כPז:סענהייט אזי שעהנחייט ,ר I$ס ער ועוט ערי"כע jרעם לויבליכסiV ::
נעואנס, ש r ', צייע , Pיעולבע Jא פערפאסער קע, 1ין בזזר שטלב/עו ,בעטל,ך ,יייא
צינו"ן צו בעועחרע jאו iצו אןב Oערהאוטע •jריא פרייע ארט פוי ~ rע'כ \lי:בריפtנע i
ערוויבס רעם פערפאסער ויך צו צייבUז אוס ע Bישער ,כירישער ,טראגישער אערי
או'םצושסאטע :טיט , ttע שנ;ה;הייוכiע ~ןו קאטישער שריפסשסעלער אjו ו"ן ייערP
8אעויע אזי פכיצה ,רעו ע Bישע נעריכטע )הע,יענ·ל,ערער( קעבpו בעשריבע;ע ייען\.ח
Mי~ Iז~aר &tוןי טם י\\ Mאיו םערוע!.u.
~
641 בע''':יכסע פי iי~ P jיכאט .ביר •1
נעכערnםע אק איננעגווחךסע ,פ/י Pענער א/י כיייס pעכעך ,איז י I$ס ףוע יר" שס' Pעך
רר"סינ פ!י ףא נעסםע, םעהר כעלד ~לס ה I$בjג lףא שייש Bיעעער ~ייננעבר~ב=
יעיככע עסו ח I$ם ויים דעם נעבראכס אייף ףא כ'nכע " - '" Iאיהר סיינט נערויס
ףא איזאנעככ~ ,ףא פ·לכ·ס אןו ריא אל PVס < tברךא //,ה~ם נעענםפערס ערר
"ו~כס םיר tעייBשיעכער - ,יעבען ריעז ס' rאיר '",ה~ב איינ איחם נעענספערס.
יעצס אכ ,r ,אייב אז ז" ו"נןע נעכיי I$בנעהיס ריא רע"ען פזר Pיכסס אור אייב ד~ס
ח t:I$ו" נעשאעדס I$דער ~בנעשייאכס ערם ~לנעסייכעם ב"פאל ,סיס ייעלכען " j
שי" פןו ערם Bיכויקי:ב, ריא ניס או I$I איו עס נע Iר I$ךע? i וייכזע א'יפנעכיעסז
ויע'כע "ייסעז ניס איחם צי יעכ,V ייעלכעס פערל~כנס אינון ,כז:ר דיא ש'יר E:וי
ב"עי~:נראפ:כער ארגדאנקנאד Pייס '",אן רlור א' jערר בעבע! ע Bעס בעסערעס.
"ניסאנציא u ,אין רעם ,.פערכ,ענסעז קייפסא " jאי! איז דער "ניכסטיבער םי-גר'/ jו
ה~בונ i יער)כונ P
יייא א ' jסאנבע אנדערע שט' :ג,ך קיי jאיכו' , j בעמינס iעם אויר גיס
וייערע פעהינע Bעךפ\<סער נענראכס א כ;:זסע jאJו עחרע אי Jייא שריש Bיעלער נעליu .
וייא עס האס נעי~יינס ,וייגוע ייעוכע, בעיי" Iע, כ~ך ~נרערע נענענע i אייז ח~ב
פ!י איהם צי איi צי איבערציינiע ~בער כיס איהם ~בציש:נ \Iכע,1 כעניב איהם נעייעJ
בעפרייעז פןר !"ו סעו.ת"
"אייער הויכוןיריינקייס ",ה~ס יעצס נעו I$בס דער נייססויכער" ,איו רזי :נוו
קרסונ! אייף א נענעכי>:טאכי ,ןן Vלכער ייעקט איז סיר אויף ~ לא;נ t;: -כינע ארנצי!::ריעי
איו ניס קלענער אלס סיי jאיבצך ייעלכע היינטינע שןיש V'Sלער , יעבהייס סיס דיא
וז:נס .ייא ציצער I$ יייא ייעהךענד, יעJ ייא ריסערביכער : סיס פריעעדכהייס
ביהנע רארף j"lא :.:וםיענעל פjו יעם ס;גני~'יכע jלעבן •jIא סוסטער פןר ייא ויטעJ
סעהר י'יא א שסי ער ניסP יעצטינ1: ~" ,יינעז ייאהרהייט, דער אזי א בילד פJו
•St.:יענע) פןו א סשונעיידכהןיו ,ביי j;;,J;'e-::פןו ייסהייט ,נ';סא אjו בילרער פון אינ·
סע Jעס ויך פז:י· t.:טעלע jאי! יעם פאי ,פו Iןיעלכע Jסיר רערעו ,עוג~ס ויטליכ Pייס,
קס פי~ , <t סג j :ברייככט א~יף ריא ביהנע א' jיעם ערססי~ j ייע i 'ייא איכ ;' Iינערז:ס,
אקט '~זס סזע עס ' Uו' jאןי;-, eיעסע א קינך סיס ןןיכיע'איז אזי א' jרעם ציןייסעi
סע c:.... jעt: , טרעrבז j :אכס א ס~ iסיט א נ~יד /.קע jע Bעס ייסער , i'~ iרויא ~ועi
;'א ~ E: iר ~ ציסעיענjעד אלסע iס~ Iאלס א כערואלסינע iהעלד ,א ייגנע~ ,לס א
\ :,לס ראטדר ה'יפ"בעייעכ jj;C - VJע Pעדיכען הז:ו ,א ואקיי אלס א נרייס; j :רעד;'>ר ,א
ייז:ס וז:ל נעבער ,א Pג:.ני; אל t:לא;;~:':-רעבער אז iא Bרינצע j'Cא,ס א '::ליס 8ער יו
ייאם האנר,ו;כע.. אי; ייעלכי~ -ייא צ" •C יער r ::: אי ,זזי:נע jפןו יג;ר נ' ~ lבא:סוכנ
נעי; Oעהע 11<" ,iאיך הז:ב ניג.יעהןע ני~ק~ג C א!יהז::געi Pענ jll עunח ~'רנעשסעלס,
שענביסם פיו י I$ו קיזמוכ ,ביי •1 5!D
ה < I,כ וכי'! בעעוכ Pוכ ,או ריא צ~הל פןר ריא רועס לעוער איכערשוכיינוכ ריא צ , nl;t
פו! ירא פערשוכעברינע לעוער ; אוו ~ו~הל ר;Iזס וייכ פזו ד'א וערביבע פער ~םעכד Iכע
ועוער איו ~ נ:וניבעברע בעלייבוננ פיר רעם וכ~רעל פזו פיעלע נ~רע ,jה~כ איך וכיך
רזזך ביס כטקעכס אויסועעצו צו עום אובכעשסיוכוכע jאורוכה"ל פו Jייוע 9וסםע
אי, וועלכע "Iכעז ר~ך 'יא וכעחרסוכע פ~ ריא ,וי~ס לעזע It.( iע)כע :י כער. ב~רע, I
aל~ז אויפצובע:.פע jהו' aם" ים r ה~כ וכ י ר עבסש~,סעז וכייו פעעוי ~וערנצולענעו אוו
ועכל,ך רורי ריא קז:עסירעס ,וועלבע ועררע! ה"כוכיבע צייוכע jאייפבעפיהרס .אייו
ה~כ נעוכו' iכעסר~כוכ , :יא שםיקער ,וועובע וכע Jניוכ ' Vצוכ ,ו" וכענע! פארשס l,:לעז
~ 1אויסכעםר < t,כסע ~רעי ~ "ירקל,נע ~ eסיריבנ ,עבוכה~לוכע! כוכ ilוכ ( t.לע (; Iרער
וכעהרס I:ענוכהייוס '~ 1" 1ביעי ו~ ~ iוס אוגוי! אןר aליירעייי ,ייזזס ה~ס כיוכ קיין
קא Bביוכ קיי jפוס ,אןר ר~ס Bיכל,קים הערוכ ז" פ!י רעססוערכעו מיט פעדנביבעז אי
וייטוינע jיייכאיים ביוכ~ ,כער ריא פערפאסעדס וייכט ו" אוס וכייסטערוערר Pע.
א;ר ריא שויש Bיעלעיס ו~נע iאובו ,י( I,ס וייר! tדפע! אויי ו"ו ,יו"ל רזז B 0ובל,קוס
פי\רלאנבוכ ויי ~זוי אןו כיוכ אכרערס ,או iראס ר י א יעכינע ,ויעלכע פיחדע Jרידדו ,
ו i!::קינסט ,בעחוכ)ו O,' jח וייעיע אויסבעטיאבטע ו אכע Jשסvו)כ ב~י ריא יעבלעJ
אויס כי' אייביכ UקעכUרס I,( ,כעי אלע איכעריכע צישויעי; ייעלבע פעישסעחע~-- iכ
נישוכ יעיפjו ,נעחע~ Jייענ ב'ככעך פוז ו"עי בעשוכאק ; או iר\{ס ויי יוילע Jל,עכער
אויף אזא' jאדם פק פ'עלע פעדריענע iנרויס ~ ,ס פ;ר ריא רוענינע ז"עי כייפא'.
יי\<ווכ פיעלל..בס וכיי! ני iנעןןע אוננוציכעס Bא Bיע ,iאו! צו עברע פוE iביעלע ניט
ר ע רשלז~:עכע נעכט ,יועלבע עס ווז:למ וכיי געק (; Iסט ,אזי אוע וכיינע וכיחע מריי צי
כלייכעו ייא רעב,ע jפJו pונסס ,ייזיזווכ עס וכיי פיעלל"כם בעח" Jיא יעועם שנ"רער,
וןעלכער ארכייI:עוכ ארטויסס אןר ניוכ כז:ך אלס צונאכ ויי! פ ( I,ריס .איר חאב
ה~כע jוי:ן ביו ר~ס " 1 מיר בעוכיהמ צו איבעדצ"נעז, שרייBItיעלעי צווtכענויייו ,יא
זוו יו~לtכעו ח~כעז סעהר 9וכלי ) iום אזו יזיזס אהעד נעטןישם איו וייערע מייכוכנjע,
נרעסער Jכ"פ.tזו .ייעז ויי ןו~לוכע iאויפ Cיתרען שויש 8יעלע ,jריעלכע כע E:דיעי י נע; ,יא
אוי:::פ~ררעריננע E: iןר Pוכססt ,זוס ויע Jויי בר"ככט! אונו' iאויף ,יא כ'חנע ; אכער
יינע כעררייוע \{יעי פנ;ר;יבפטיבע ס~P , ו" בעש I:עחjע ארוי מעסמ א~יף וייער עקשניח.
ער Dלערןנכע jקעכען זיי עורפק כימ ז:כדעעו ,iא"ז וכ t;:ל ח~כ איר נעז I$במ צו א י ינעס
פעיכעסע ,jי I$ס פ~ר אייגיכע מק ' I,ע אייכנעש t(Bרסע ל"מע " :ה t$ס איחר שןr
' t$הרjע וייכע iרא אז ש ~ eביעו אויפכעפיחרtכ נעןו~דזע רר" סרויער Br.:יעלע ,1ן יע"'כע
ה\<נע ~ iבע'יהובtכע; ריכסער פJו אונוער לאני נעהtי t: :אלס פערפאס Vר א jlון);לנע
או Jכג\:יאיכרעוס ני~ןי t$רה בj'OI
'יינ~ פק יעיןע ,יי~ס ה~וכ ו"נעועהע , jנעלן';גס
643 •1 שעכ'כםע פה יאו Pיכאם ,כךו
פ )lרפאס )lךם אjו שןיש Bעיכ )lר צי נ ןיסהיב ריא ניס ס·סע·,סעס·נע אי ן עם ~יער
בינערו צו שסרעבנ )lךענלע ' , jייא ז" ו~לע ן שך"נעו או Jש Bיעלע , iןוייל ,וירא נעואנס,
ע! רורך וו~ס פיר א שסיקי~ך עס איו עךרייבס ןרעךע! ,רערןיף עדר נןיטהיכער ציעיק P
דעך ציייג-ס ןו~ ל ם יעעדנפא)ס נכעסער עררייכס ;ע'י~ערן יי~לס איך ענספ )lר ,jדז<ס
רןךך ניסע אגס רירר ש?עכס J/שויש 8יעלע •jרע Jאי! א קןנצי) צןזאעמננעיי t.ס IIלסער אוי
בעןוססיבס ,יורר יי r רוןר צושןיער רען יערךם נעשויענעבער Pז<סעריע ניס
אJר עם איז רעריכער פיר קיז פאל כ>ם צושןיער• חערויםובייננ j)lביי דעם דןססם;ע
סעבלוך ,אז ד I$ס שןיש Bיעו' ,יעככעס האס י' Iע .tזלע א"נע Jשאפסע ,jו~ל ביס אוים-
נראד אלם יענע ,א' ' jיעל בע אלע יענע העכער1 א אr ס \ נסע j1אןר ארסזיזחז ,אjו
P
יייא עס איו רער פאכ ביי ייא סעהרססע ה"נסיב )lשס' ער. איינענשאפטע Iפעהעכ,j
ריא שןלר לועכם ניס איעמך א' jריא פערפאסערס ,אןבטער ייעלבע IIס ז"נע Jי~
אז וייעער שסו Pער פעהלט ,און יי~ס '"ו יי I$ס ניס, פיעלע ,ןןעלכע ייייסע I Jעהר
וןזcלםע; רארפש סח~ו אזם זיי בעסער צו סאכע •jוייבעpלאנען זיך ~נען ני:ב סיס
ירא רז0 c ססח י ר ; א jארס נעוי~ר j)l וייבען שויש Bיעכעj אנןרעכט ערריבער ,י\(ס ייא
נ < I,ר ביס ,ייע! ויי וייבען ביס נעסאבס ב~ף ערם נעוי ע הגכיכןע געהסעז " 1 e
~"יע :יעלער
ןןעלכע ויכסע iנ I$ך יעב, 11 שטייגער ,אJר ראס יערר ובטער רארף זיד ערריבער
ויך הע ר'ףס דוא ייאהרה' Iס פJו ריזע ר"ר Iעהס ארביים. ז'r כעצ~הלע jאיהם פיר
ע Bפ!י אברוער P ייעלבע איינער פJר ריא אויסכעצייכענםססע שויש Bיעכ , j]l פןר פיעכע
נלענצעברע גע- נIIשס~ , p אויי פיעל נלאנץ ,וויץ, לאנר האס פערפ~סס אזי סים
ש Bר J/כע ,םרעפליכע רייר אjו ןויכטיגע ז IIצע P ,וזי ,אירסנע-ז:.סאם ע ס סיט ~ :וי פיעל
סליצה אי Jאזא ר"נחיים אי; עךהאנענה"ס פןר שפראך .ר~ס ייא וןע לט איז פ ן)
שסךעכע iא' ~ jלע ז"נע דיזער ה~ס אויך נוס נע Pעבט אין אפילו רוהם. "!I וניט
:עם' pער ,ב~ך א rאייב'נע צו יעם העכססע jציעל פי~) Jפ~ Pסעבהיי! ,:יןייל ער ה~ס
נעיי~לס אוי נעIבןזס בעה Jנ~ן דעם נעשסאiכ J Dו ריא שו'ש Bיעלער• אבעררע !עני'~י;:
און> פרעך אןר אוכפזtךזיכסינ ,ד~ס ריא שייש E3יעלער סייען סאנכסז:ל כ~ך ערר
עךססער פ~וש Cעל ונכ פןר א שסיק ענסלויפע , jאום איוסצ יוסירע , jיא )אסע ,1פאר
ועיככע ויי רארפןע סןרא ה~נ ',IIרויי " 1 );,ה~ננ ;:נענרא::::ם אןיף ירא ניהבע ואכע , j
דיוש ,ירע 'ענDע ירא )Iהר )lפוי צי ב~הענס נעךוהרם " 1ה~בעI ועילנע דור:ן
.1 נעשיכסע פח רא . p iס~כ· ביך 6{2
שריש Bיעוע ,iאז יערלכע יער ערססער ~ pס חויבס זיך זז iאז א"רזז bא ,ערר צרויטער
פיחרס "" t:ער ריא ח~ברליבנ אין ~ Iיען אזר רעד רדיסעד של,עסס זיא א'ן אפויקא יו
ייען עם וו I$לס נtזך ו' rא פעדסעד אקס ,יו~וס זיך רזtס ש eיעל רןאחושיינ)"
נעענ'רנט אין אסעויקא ,אום אונז חעווצםופיחוען אין ttל vסה"ייען פון ערו וערלס.
ווען רער עיקו פזר א שויש Bיעל איו פזזרצושטעלען ריא ויבטיבקייט ,ט I$רויא קזע
אפילו ערד געורעחנל,בער ק I$ Bt$נעזה jטיט בעררל,ך וער Jעס Jו t$וס אז א האנרלונ .J
אזר קאו) רעם כררםזע ,אויפסועסעj ra'B ם~ר אז ריא צייסען פזו ויע)בע קרטס
אז pו' r אוס חו' BסJ-נעו'זtן ערם Pייועד הIIוא Pל,ארס ,רועלבעד Pוסס סיט רעם
ירושלים אזו נעחס איערג ערם הייל,גJע קב,ך וףא ג~רזtפוע ערד ברוכ I$ן ,רועחרענר
זtערד ייעז עס iנעהטtב א~צייישען ויי איו פערגאנגע jא טשך פזר פיע)ע '~חרעY:
טען טיי~tב העו"ן אין א שtביק ,ייע)כעס איז בלויז א jאייסנעtבדאבסע Iאן ,געשיכס-
)יכע tבחאסזאכע jאןו שtביקלאן ח'םtבזtריעס ,ייעלבע ח~נע B jאסירט אין פעושיערענע
רערוט צוזאטעננע- אועס ייזע ר t$ס eערו~נע , iארJ נאנז אבדערע צ"סע jאןר טיtב
ראס טערכעס ז:ח Jערר טיברססעו באסיול,בקייט רירך אובפערצ"חל,כע פעחעכר יו
יר;ובע זזtבען .או בדארע נעפינזע Iיך נעביב .:ורtבים, רז:ס עס ערבססע רערביי אין.
ייז:ס ייערס נעיייע Iען פערקעה-ס איי;פאך ~ אלעס אז נעםסע רזtס ראס איז
א;וורע jטיר בעסואכטען ב~ן רעוצו ריא בייססויבע שויש eיעלע jר"א : pכייכיב Pייס.
פיעלע אייסבעtבואכגגמ וואיבדער ,יייא פיעלע פאושע ~דער שלעכiב:/-ערט-םאבעכע
פיJםחאסןאכעז ייעועו דז tניט נעבעבע jאון וייא פיעלע יוארכרער ירערע~ Jבבענעבע i
i"P הזtס אםילו נ~ר סעJ יע בג;סחז:ן ? בז:ר ,סע'":י tיר t$ס אז אברערער חז:ס
סירא ניס א"בצרפ)עכסע! וואוברער אי! ייעלסליכע שסיקער ,נ~ו דערפאר יייא ייייל
אים עס Jטייבס ,רזזס א ווארנרער וערס טאכע iא jעפע Pס ,וייא טען ריפס עס ז•i:
נארישנ; pע eן~לע iוערוען עושטרנס אןו לייםע Jועה iריא קזtסנ;ריע .טיס אוי~ ר' Iע
:א:ען פער Iינרינם טע Jזין בע.ע jדער יואהרה"ט ,עסן צוחרבעם ירא היססז:ויע אjר
טנ; jסאבט ש~נ,ע ערם בעשסא Pפjר ריא '~!!אניער ; רען ריא אריiכ'ענךער ,יר;;,נע
חיסע I$ Jכ Iעהו רינ::יב ריא נע Iעצע פזו רו~טא ,טורע! אונז האלסע Jפיר ייי)דע ארJ
ש t:יקי~ר טיר סשובענע אןו בעי C::מאPלז:ו1: אוכןןיסעבער ,ייע jויי Iעח I1ן ,ןןז:ס פיר
סאנ! . j :עס ורעס אריך ניס Iייז בענןג פיו אונו זיך צו עבטשו'רינע jסיט רעס .רז:ס
ריא ערלריבנ'ס אריפצופיהרע jשו"! at:על~" פאר'ן Bיכויקים ייעוס חר' 13טו ; jנל' '!iבע-
עכ; i;:סיס דעם ציער Pרעם פאל pצו פערשזt,פע t jו iאבשטעבריבעס Cערבביב !,Vאום
סס זtנצו nאלסע iפ~ אויםנעואסענהייס ,ויע,נע Pוו:ס פה לעריכ"נע;' jנ ארזי יוי'::
רןרך שלעכ;;'~ ןו' tc שס' ער אור וגסP והגר;ע רורך ונסע Vווייכס צו,ךנIVP p ~ו
54.5 .1 נעשיכסע פו iדאז jכיכא ס ,בןר
"איך עדנק אוי:ן אזויI,ו ה~ס נעו~נם ועי נייסtבל,נעד ,א~ אויך ר 1-ר jכיר"ב <
הערד ח~ס ויך נעןר געל.tזוע iנע~ערען ,סס ויי צו הא'סע iגע Iעכשאפט ,יי"ל איהס
זייכע 1ועחר נעייע ; נעפע'ען ערד eלאז אןר ר~ס אייס Iעחז איז ;~ אכנענעהעס iסה~ל.
אוס ריעז א;ו צונל"ך ריא בעוע'יטאפס פןר רטס נייסס'יבע' iעננער צו נעניעסע iאןר
א'ס נאך סעחר פת רא P :ינז:ם'ס tt13סירובבע\ צו );רפאהר ',Vהאס עד נעEבוילע:
עסעI איינינע פז Jויינע ל"סע צו ר"סען צו רעס נ ( t,הענסע iבאססהויז אןר צו ברייננען
פיר ריא נאבצע בעועלשאפט ,יי"ל ער ח ( t,ס נערר~לס 'רא סיססא'·'Itסי;עוז צוברייבגעi
א"ף ריוען ארס ,א"נער פוז ריא בעריעכסע האס נעעגס:פעדס ,ראס יער Dראייי~נ"ם
בעסןוס ו' \t rנבעPיעסז צום נאסס'הירו ,איו אנבע'ארען סיס שוr עועו ,ןערלכע ה \tס
אויסער ואר פק ערם נאסס"חויז ניס צר בריינבעJ j"P ברויכס רעריבער אי Jס\\i עסען
נעו~נס רעד Pירב"הערר" ,ס (;t "יו !lן אןוי ",האם נערשסען פיר ריא סהיערע.
וייערעד א ·Pעזעו a איערב אהיו אק כד ייבנס ערם Iביחרס כ ( t,ר ריא אברערע סהיערע
צרריסI,ו
הערר; ו'r בעכענענה"ס ויף נעןנעס jריא "סאנסשז :ה~ס צייישiע עור צייס
צי ו~בע iא t,(13ז:ר רער-,סער ,ניס נעבענריב רערפק צו סעד Pע Jערם נ"ססליבע iאק
ער איו צןבעסראסעז צי רער שסייב, ערם בארבער ,וועלב Vער הז:ס כיס נעסרויtב,
"הערר ר~ן : האס נעואנס אןר ווי 1-לכער ויי' חעדר איז בעייע iאיינבע e~Iארtב א' j
סיס אייער אr וייא עס ו I$נע , j נעוןיסען צו בעריהינע! ,סןו איר אייך ס' r יבאס ,אןם P
'רא ביירע ,ןועלכע ז"נע! איסער העריס א'יר און ז;~בען פערצןיבערןבב ציבענאננען,
סאס' Pרס ריא נעויכסער ,ויינע Jרער נייססל,כער אןר רעד בארבער פ~ ארנוער (; Iרס,
א;ו איר נלןיב ,ראס ויי האבע Jרעס , eא jאי'ר אייע Pציiכיהדען אינסערבעניסע jנ~ר
ערריבער ,זוייל ויי ויינען אייר םקנא ,ןוו(:ס איהר זייס סיס איי Vרע ר'הם',כע סהאסע j
ראס איהר זיך עורפjר, יוע Jראס איו ארזי ,פעשרסעהס סעהר כעריהסס אוס ויי,
צוס בעוןייו ערלויבס אןו אכבענארס, נ~ר ~בנעcייי\נרIו'ס וייס ביס פעצרןיבערס,
סירא פר ( t.נזן ,אןו ייעז איהר יערס טיר ו\א עכספערן" ,יא איך נלויב ,ר (_ tס איהר
אננעהעס; סיס 'רא העבר אןר עזה., בעסרן; יועס איהר רעס ןובספער ,i סיסס סר
ויר ,., עסנ עס אינוג:רע שבניס, בארבער, עדר אiי אזבו', ,ינען רער נייססוינער
ר~ס '"ז י"בזע עם געןpח ; ס~ ,ס (PLזו ,.יז ויי ןן fלםw ~;ןי אןיסי:ןכטjע V ,ויו ןיי (8
. . . 81.
.1 'עי~יכtכ' tפח י.tיז iקיבאס .ביר M4
PעבינE ,כjו ריועי t,tיעי יעכער פאסיל,ע .ריוער נאבעצר אובןץ אח ב~ך פיע)ע
אנעררע ש,עכסע ואכש ,וער:ככע איך יייל ניס עררס~הנע , 1ה~בע jבעקעכס אויס-
נעסיעעד Jויערע ,jייע! עם יי~לט אי! ערר רעוירענץ כעןער jאכנעי t:טע)ס א פערשטענ-
ריבער אזי בעשיירסער סא , jורעלכער ו~ל יירכועה Jאלע שtכיקער ,איירער ויי ויערע!
e
נענענעי אז עדר ה\י ם- ויערע: \ער:ככע ייא יעבינע, באר אוי ביס אוי~בעפיהרס,
שט~רס ,ואנרעrי אןיר אלע ,יא ,ו\ע)כע ייערעז אןיפגעפיהרס אויף ריא אלע איברינע
פוJ ש Bאנישע ביהנע!~ .ה jעדר בעשסעסיננונ ,יעם ויעב ' Vאןו רער אכןסערשריפס
ריוע iצענו~ר יי~לס ר~ jריא פער\ואלסובג פןו קיי! ~רס ביס נערארפם ל \tוע iאירם-
!~ ,ייאלtכע, 1יא שןיש Bיעלער ויי! בעצ\\א\ננע jריא כ"ע פיהרע iקין שיי' bCיע:כ.
שtכ' pער יערעס ס~ל צו 1ןש'Pע jוייאיבעתתעה jאjו ויי רו \tלtכע jויי געקעכט איר~-
פיהרע~ Jה 1ו I$רב ,אזר ייא פערפאסVרס יי\(לסעז וי:ן בענעבען סעהר סיה אjו וארנ
א' jוייער ~רב"ס" ,ייל ויייו\(,ס jVגעייאוסס ,ר\(ס זייערע ייער Pע וערלעי רארפעJ
או'ף ייוע ארס יי~לסעז יסר האבע Jניטע ייערע Jפו iא Pעכער. איבער Jעועהע j
~' ויי eCיעלע iאjו ר Vר צווע ,Pצי ייע)כע jויי ו\(:כע , jיענע , jויאלס בליס'יר ערר"כס
צופריער!ו,: ויr ר~ס פ ' I$ק יי~לס ויך אסתירעי ,ריא Pעבער יי.tיזלסע j נעי וארע; :
ריא יטריש Bיעלער יי~לtכע Iבעהאס בוצעז אJו "~לסע 1ויי! נעןיכערס אזי ריא רעגיעריגב
ןו אלט געיןע Jפערי e :':ארס ריא סיה ויי צייסעונןייו צו סלא jVBאויף ריא Eכיגבער ,ייע;
סען וז:ל ריוען I$יער אז אנעדח סאז א\יך איבערנענש ריא ארבייס צו איבערועהז
צו ועהJ ה I$פ'Il ויכער ענזעP עונן ייאלס ריסערביכער, ני"-הער,יסנעקום \1נע ריא
אייניבע פיו ויי ערשיינע Jאייי פ\(ל pז:עם ,jיייא אייער הויכויורייגקייס פערלאנגס אזי
יייא ויי ייאלסע Iרארפי~ן ויי! אים אינזער שפראך צר נערייכעrי סיס .tיזנגענעחסע אזי
ראן ייז:לסע jריא אלסע ריכערביכער בל~ס יף)..רע ; סה"עדע אוצר וח פ Jו סל,צה.
פאר רעם גלאנז םןר ריא בייע ,אןו ריוע וי t,tלסע iניס נאר פיר ריא לעייב~נעהער•
נ~ך א ז יך פיר ריא ' 1.רגס t:בעשעפסינטע ,ייסע ויי Iא ז אני::סענריבער צייט-פערטרייב ;
אןו רנ~עד ~גנעצוינש, רע iעס איז אןכסענליך ,ראס עור בייבJע ו~ל שסענייב וייJ
ערלןינסעI ריא '~יי < tכע סעכשל,כע ב t.tם\ר ביט אייפנעה~לסש ייעעד~ iהן " ' jJ איי י
ם ' 1.רנכינעu.j
ירח-כערר אiי רעם נייםס'יכען אןנסעי· צויישע iרעם P ר~ איז יז:ס נעשםרעך
גייסםליכע i צי רע ם צנוע Pוס;\l וו/גלבי),ר איז רורך רעם בארבער, ;ע י ו~ךעi ב jj, נ:"V
"היער אזי ערר םגאיז .הערר ,יצעכציאט ,פiי ייעלכע jאי;ן הז:נ : א' jה~ t:נעזזזבס
א"ך נג::אנט ,ראס \1ר איז פיר אינו אם בעסקייעטססען אום צו ה~לטע iסיו:ם~נס-
אין יי~ אין ,או איהר ן~לס סיר ו~נןע "! P ,הזיז<ר ניס צילעכענרב אJו ניס אייס-
~,ועכרב ,איו יוכס ',,כער ייב CינPייס ,יעולנע jעtכ ערןן gרסווס םןו ~לע אר ,ו~ס
כ'בע; ויר איבער ,יייא אייער בבעויב Pייס ,צי ערם פאר פןר רא יי tSפוזו ,איבסער רעם
סיסעל פןו ייאנעררברער ריסער •• • 4J
"אי:ן זאב ו~ך ,י~ס איך יעוו יור ורדבאייס ניס ז~נןע Pיjי ;ינען ",האס
נעזזtנס ר~ן Pיכ I$ס" .ואן סי ,עברו·ך הזנרעו ,יי~ס ויא יייוסס פרענען iרען
יסר פןו ריינע I$ !:ררעערס ,ביסעם אJו בעוינבונב, j1I ב rשי r אי, ן 1אהרהאפסינ,
"·::~.סנאם
העררן איבערצייכס,ןן האס נוו פין יוכ r "יע ,איי בז פJו יער עהרל,כ Pייס
צו ערר ואי ,פרעג אי ,אויב (_ 1I"tר נכעייגי'ייס ענס~ערס םאבסשז" .tא,וא ,צר נעהJ
ה~tכ נעחאס ייעובע iפעור tSבנ צו בעהן אויף בקבים פון ערר יציס , 11$ייאם נnכi
ריעז אr העיריננעוציבןורס אייר הערייננעש ~ !3רס~ ,ערר יייא איהר סיינס, האס
שסייג ? Iו
עך 'עיP בקנים. יסס ס"בסס ררא "איר פערשסעה ניס ,ם ttנסש (, t
וואס
ייר יייטל,כער ,ייןע ויא ייי'סס ,אז איו זאל ריר נעבע iא כוייכע ת ," ttר:rר
"איז עם סי~נ'ין" ,האס בעזאנס םאנו::שז" ,:יז:ס אייער נגעיר''Pיס ואל ניס
ערר שול! ! :ני ,אrכך< אr יעערם קיבי i 1ייסו , i:יואס נקבי Cהייסס '1י~ם יויים י~
P
בכ iויים יו'םען ,יאם א~ר ה~ב נעיי < I:ב 'rפרענע! ,אויבב ",א איו נאך ניס I;tכנע :),סו ,
ייא וכמס צי געה Iאהי' ,יואוזח סען קן:ן ק' jאנדער Jכיס שיקעII? J
איצס פערשםעח איר ייר ,סאכסשא,ון האם בעעכספערס ראן "א אויי ?
א~ס ttכבע Pוסען ,או. סהא iשו r איז סיך ייזע כוסס 'ז:ס צי "יע~" ,יוים קיכ~ס.
גו:ע jםצ ."),יןיעיעך .העוף סיך ייז 0 :צים ניכםסע iהערייס וv !:jוי נעפאהר: ,ויח
H גוס fזtו כזזך ר"כליר I$בכעה.i
~~
.1 שעביבתכ פןר ר~ קיכאם .נךר MI
\(ברז י'ףרל 1'pאןר אז אnם'ן ,ז~לםםי ףר :זeר בים אייננילער , jזז:ברעiי " rפער
זינעוס ,י.ם עס ס'כ !>Iף ,בוז :ר(!,ם אןזי אזו רזeס ףא ע'בינע ,ועולבע ח~נען םיד
S/Dוצכףערם ~ nבןס ,יירא עם ועחם אויס I.( ,ננ IIנועס jזייער אויסועח jאןר נעשםאלם ;
ןנח עס r8tכ'י ףא ציונעערר ~ ו"כםע ז ( , itז:בצונעחטע iיערע נע' eםאלם ,וועלבע
יזי רוuוו נ~ר ; אוו ןעמ קזע ~כנעחעס t( ,iו ויי ח~בע jוי ,פערייאנער)ם א rריעד
אונו J1רע פר"ני ,כלויו אום יי ,צי םערפיחוען ,אום חא ז;Iזלסס יזי ורירPלי ,חאוםען
)Iיר ףזע אןר ו" ו tcלזע יי ,חרר ערם חערייבפיחרזע א rא aל I$נםערכעס ופן נעיאב Pע י ,
פזר וועלבע ייא ז~וסס ט Vרה כיס קענiש חערויסPיןעס ,אפילו ועו Jיוא ז < I,לסס ח < I,נעז
רעם שםור )Iאי'ס פוו מחעסעאוסין ,פיע,ל"בם ח :;tבעו ויי ווריו יעם אוי ,סי,
כעייאלם פסרפיחסד ,אום איר ו~ל נימ טרעפVן ,ועוו י~ס ש Bיעומ טים טיר דיוע
שי ועון יוא פןו איז ויים ו~נסם טיר ,ר~ס דעו נ"ס Cלי;)עו אזי ר \lר P
שס' עו,
כאובער םזו אוכוער רז:רף בענלייסען טי,ן אזו אי ,םןו רער אבדעוער וייס בעדענק,
איכערצ' tבס ,ד~ם כימ מענ של'בע נז:ר איכער אזו בr ריוער שםיינ אי rr ,אr יז:ס
ערן א' "I ייז:ס קען איינקעוקעזי : חזeבען טיך וערין נעקענס קדעפםע נאמירויכע
אזו ויייוע פזו טיין םעוצויבעוונב ר tא ארם אז ערנקען ,וויא אנערוס ו~בען ז:דער
איבוםועפמ אועס ,ייזeס איך הזeב ועו Jאין ט"ד לעכען פזו פעוצוינעוסע וי~נדערבדע
ויסער נעלעוען ? יוא קענסס ר' "Iאלו ll t$עשסיטס עררןיף פער)אוען ,דז:ס וייויינעז
ווז:ס אנבע- א סעןק. בr נףזtער או'ף ריא ,יפר ועולכע יוא האלםסמ ",ו וריא איך
איך וערל ףר נאו ; רעי שמעעו, j יוא וויוסס טיו ריא פר~נע ,ועוובע מרעפם
אייף אועס עכםםעזי ,יזעו אפילו ריא זאלסם כסרר פרענען כי :טארנע jו.l
"חיי>ינע נ~ס/עס מוכעו!'" חאמ אויסנערופע jסאנמשז" ,:איו עס טקנל,ך'
,ר"':עה ד~ס איחר זאלס ה t:בןע אוא חארסע P iז< Bאjו אויו ייעניב טאי" ד$:ס איהו
ואלם ניס נערכייפען ,או י < I,ס יוז:ס א' "Iו t$נ אייך איו ייא ויינע וואחרחייט ,אJו אז
א"ער נעםאבנענשאםם אזו א' jא"ער אונאנניג,נעחזכן1ו ואנע האם ושעות מעחר (';' 1
סןוי אלס מעוצויכעוונב! ורען ~ווי ,יעול אי ,אייך יעצם ויייוע iקוז:ר אJר א"נ!:אך,
וואחר וויא איחר ווינשם, אווי זז:נם יסר, רעו ר:נ:ס איחר "ים ניס פערצויבערם,
ראס נאם ~~ו &(.ייר ערועוזע i Dי ייעור צרח ~זו ו~ל אייר ,אייערו איהר ערוואומעס
\uר I) ,יחוער א rףא ~רסס פiי אנווע Pבנעירבע jפרייליין רו לצ'נעא 11 . . .
"הער איוף יזכר צו כעחיערען u ,ה I;tס נעו~נס ~' P 1יכ~ס" ,אןו נעה הערויס
'נ pםויך a ףו בענוי א ןו פג;רש eו I;tכע, j אי ,ה~נ ר~' ריר שrו סס ףיכJו פר tCנpו.
א'ן פין סיי אוי דאס איך ב' jפערצריבערס, ר~ס אןו ביו איבערצ"נס, איך ררייס
נעניב צו נעריהיבעז סיי jבעוויסען ,וןע,בעס ןן~כם פיחלע t< iל~סס ,ייען ראס ור~לו:t
ב~ךנשיס סחיעכריב ,ררךר א' jפורבס או! א' jשס"ב ניט ב עורען אויי ,ב" ס'ין זיצעJ
אז תיכף, ~ןןעבנעונסע jסי' c' jן ז איJ נריסהכ"יענרע פיעלע סןו ועודס עס ייז;ס
IJ אייכענבל'.p נייסהינעז ויו ועחר שסארק אי! ייוj ;: וועלבע " 1
"פק יעסטווע"ע , jןן ה~ס נעו<;:בס ם~נ t:שא" ,יו:tי:לס אייז אייר נעראסהעז פיך
יו~ם ריועP Jער Pע.ד פוי העדויסבעהJ Bדוניךעו בJ/פףע'ינוננ צו אייעד נרעםtבע
ס' "Iאגבעטדעפס ,פערפו,גט אי:ן ס' "Iיאגיי ~"יז סיס אל IIסייגע Dךע~tבעז נע
BרובידI!I איחד וויעיעד יאז ןועס העיויסצוציי~הע' i היופינ צו ו"ן את א"ר וזcבאר
צו זעצעז ויר אויף אייער רזY:יכאנcכע , jוןעובער בעהס אום ~וןי אןעםסיב אק ביע '
יעךבעשלאכען ייוא ער ןן~וס אןיך בעייעז !iCי~ויגערס .את וןע Jרז:ס ןן~כס בעסהז:ן
נעיי t$ךע , jןוז:::סען ס'ר ~ 1ו א ס~ל Bרוגירע Jהעדויסצוכעהן אויי אבעבסייער ; נליקס
הער"בצר רןיעערי א' jשסייב פערואסעI ביס ייבס~ל p ויעס איהר ~בער ניס, עס
vו jאי ,פעיש 9רעיז א"ר אלס עהרליבער אזר נעסךייער שיכרסערבער ,סי'ו קייעבע; J
או" אוכבל' pליך '!"I ורען א"ער בנעריבקייס ועוס אז פאכ א"גצרש 9אךiI1 א"ו סיס
אריפצוסהז:ן יאס ,רי~ס בעליבבעI ~ר"ר אייז אורי אינבע P'!tט ,ראס אןנז וועס נ'tב
איר נ(\)ש פ~ר.ןן
האס געעבספערס סאבtבש~1J , "אייז ביז עס נער iציפריעיןע צי סהז , i cביררעך
דאן קיבאס" ,אי Jרועז דרא סער Pסט א ברסע בעל ע בעבה"ס סין צר בע Cריי}ע ,ייעל איר
רוא ס I:.ארP סאכסש\< ,יייא יוא ןיעסס זעה!, ז:נער ואבע .j דיר פאלגע iאי Jאלע
ס " ,)l </ירסס יין רוענען דעך אירואיז פי Jס"ז שלעכסעJ
רער וואנרערנדער ייסער אזי יו'ן אןיף א ~ 1אר Cהאגע! זיר אונסערהאלסעז
ז:כנע יסע jאויף רעם ~יס ,וראי דעי כ'יסרכ P ביז " 1ויינע i שילרסךעבעי, אירעכדען
א;ו הערזcכגעשט' Vכ ill נעייעj ויינע iשו'1 דעי בארבער אוi ןחי ר קירב -העךד ,יבעד,
הז:ס בלייר אריסבעש Bאכס זיינע ז OP :ע iאןו רער פרהרסא i הז:נע iויי ערריאדסעס.
ןחם ש Vהנעם אr Bאשען וייז רואי ויי ה~בען גערוז:לס האט ו" בעל~ rע jפךיי צי
א)ע ר'א ,ורעינ~ ~ייבבעלאער i נעובס r 'I
כרינעם סהא' .וואס ויז פריי ;:ייס הז:ם צו ו'
פעךצריבערס ,נאר I:/.ורי קלו ב אזי קל~ר 'ייא זייi בעורעI Pיבאס דאi ,יינע; ניס וריא
ב"םס)ינעז נענעסע' ,עי וז:כ ויי jהערךן ער ריועך ה~ס יעצס דעס ·~ילי·סךעי Vר.
וו" ,ז ~ נסם ור;;tב שטייב, ז'r פזר העיויסזןבעהi לייבעז א ו יף אייגינע איינ \lנבלי )jע j
פי"' א Iא עr.:C:.-:B C וייא רי' , i ארזי ב;ייב iii בעפ~הר ביס צו אr רז:ס געפעככ"יס IייJ
אק ה"וס םער't Cב~.עו אוהם הזC : בייסtנ?'~עי הני וןאן "ו W,. jיר איג ייסעי,
\
.1 נעשיכ:בע פה י~ iקיב~ס .בוף ~5
ק~eילעט .49
.יו רעם pלתiע נזיע.ין ,yייעלכעם ם ! tנסש II I$ז!נצ IIח~ם נהעם tם I:זי'" 1עייו וזח קיכ !tי=
ר~ס ריא יעגיכע וייגע iפער - נעוויס ז' rפערצויכערס ,עדרפת קעו עס Jהערויסכעחtכע, j
אןו פערריכטעי ניט ריא צויבערט ,רועלכע עסז vביס ,סיינ Pעו ניט ,שלאפעi
ניס
נאטירל,נע כעעדרפעביס ,וועלכע איר ה~כ י Vיטאה:ס ; ניס אבער ריא יעניבע,
יועלנע ח I$נעו לןסס צו רעם ,רואס אייער בנעריב Pייס ןריל jריא סריב Pען ,יוע Jעסז
טעJ ויע i אלעס, אןיף עכטפערi ח'. רj1Iו ויי הז:בן, uס~" עסעז, ע Bעס, נ'ס
פרעכס וייN .
"רוא הזtסס גחכס ,סאכסשא .u,האס ב עענטפערס יא P iיכז~" ; t:: :נער א'ך
אוJהאב ריר שו rבעוזcנס ,ר I$ס עס וייבעו י I$עסליכ;זרל" ארסע iפערצויכ!'.רוג;, iV
עס ו>:וע זי' ,1ראס א rרעם לןיף פ;ר עדר צ'ים ,האט !יר ע VBס פערענרערס א;ו ר~ס
"ז:ס איר סהי ,רועי אלעס, כהףi1. פערב.ו'בערסע יעצם איו ריא מ I$רע ,י~ס ריא
טעו ר~רף אלדא ביס '~סרייסע iו טבע; אפ"ו יזי הזcנעז עם פריהער ביס בעסהא ,i
ריא א;עדיע. נ itS ~א Dירחתנזס ןיUכ םערשיעעדבע צייסע iז:רער נעאןיסחיילע iאייגע
551 •1 בעשיכסע פה רא P iיכאם .בךו
;ער,ידא עס עכםפערס ; ו"נע ד"ר אח א' jזיינע אr כעייזען עד תזזס זזזכםס
יעו! עס רז', j ה~ס ער פערל~רע iרעם ~וים ,ב~ד נזlוו~רע, i א'ו שי'! אפס נעז~נם
יויא וךא נעועכשאפס נז:כךעם די:נערי::א. t: :: פח עודע i צי אייסכע Pוסעj איז א'חם
ה~ס זי ,אייענבעלעבס אייפ'ן נראו אח ה:;:זכ כעויארם אייף ריא ג:סעכייואדג פק עום
"איו עס עםבלי,ך ר~ P iיכאט' , jבעזז:כס : ' pדכ n-עדר ,האס ריוער ,פiו סיסלייד צי
סיין עעורר ר'סעו ,ראס ריא אברוינ'נע אי; אינכיג'נ' tסע I';tח פןו ריא ריסערכ'כעו
ראס אי;רד Pענם נלריכעז ,או איהד ,e~ p האנעז א"ד כע Pעבם אזיי םערדךעהtע רעם
ו"ס פערצינעדם אjו נ~ד ~ועלכע זאכע ,iייע;כע וייבע Jאו ':רויים פןו דעו יי'ו Pליכ-
דאס א פער' Cסענרינעך עס עמככיה איו יייא רראהדה"ט I פJו כ'נעJ יירא ק"ס,
Cעכש ו~ל זיך העך"בכעחסע jא , e:::p rראס עס ו"נ IIIיעוז בעייע iא rעוד ייעכם
ד'א פיעלע ~סאריס'עס אןו יעכ IIפיעגע ך'סי1.ר ,אגע Pיסרים פJו םרעניס;:;:ר ,אלע
דיאס ה~נען העךיםבעייאנעוךם אל S/יוכבפדוי:,I: פעליקס סאדםע'ס םJו תירjכאגיא,
א' Iנעצעכסע! ,אלע של~ננע , jאלע רראכע , jאל]; ריעיע; אגע אינעוהערטנ :ייאיניער
לינע Bאסיךוננע tt ,jגע פערשיער];נע אךסע iפער~ויבעויבנעי ,אכ Vשכאכטע ,:אכע
רינ~עסינס, e פערל'עבסע אוע ריא ב~~נ~ע , Pייעור-טראנס, ייעכען, שרעק"בע
אוע אננענעהסע פיר נךאפעז, נערוארעi נעסאכזכ יי~ס ו"נען א'ע שיכרסדעכעד,
- אכע ליענע.כ-נדיעף ,אגע אכשסע;ריב Pייסע , jע'~ קריעבער'שע פךייpו Pארל' pעס ,
איר ריםע"ביבי~ך ? קירץ ,אגע ,.וע 'ס ~ t:בענע ואכע! ,ןן),:נע נעiנינע Jויך אי! וךא
עכע jו" סיר אס\וירען נ~ד ארזי כאנג, '~בע P , סזר אייר ואנע! ,ייען איר לעו א !.' iב'ע
אוי' ב~לד ~בער ייא או אכעס א'ו 'ייבע iאר דיסה"ס, א", i רריא ס'ר מאלס ב'ס
ז<י פjו " 1 א'ר רזtס ערסס\ :בעססע ור~רף ב'כעד ו"נען, יי~ס דיוע בעדlIכ,P א'ך
כדארע ב" סיד ,ררייל ו" טער נעפיבט ו'ד יעון א"נס מויעך, א "i ייאכר ,אןר ו I$נ~ד
ריעבע Jאוע ריוען סוו ,יי~רים ו" ו'ינע iפעלי::ער אי! כעסריבעד ; ויי ו"בע jיער ה 9ך
פזו ערך ייאהוהייס אJו כ~זכיךויב' pייס ; ויי ו"בע jריא נדינדעד פןו כיי!כ i>Cp;Oא il
כעשאפען ב'וןו ארסע Jלעבעכס אזי ::ערפיהרען וךא אנויי'סעבדע ,ע'רע! אינו'ן ,וו~ס
יע ,וייער פרעכה"ס איו ייאחרה"ס. פ'ד ~כ~ונעהעםi כעפיכם יז'!ן אז זףע כיבער,
אויי דכי'ס ,ראס Iוי וראבע iוו;::אד צי פערדועהג j:דיא B~ pפו C' jאר~ iע;';' אjו כלובע
-יייא עס איו צו Iעה Jפון רעם אייכ::גןס ,י.]1לכJע ו" האני~ iני 1.וב~כ t:אויף סעבעו
הז::ב ~ייו ס~ i האכtע ויי דזtיו אייך נענואנס אזיי ייייס ,ר~ C: ננעדינס'יס : א'עיד
אייף אי ו::קםענ-יי~נiע ,יי'א iעס א שסיינ אק אייענ::יהרע; אr כעסחם א"כש Bארען
אים א'הם י' :נעיירזj-ע א" ~ jדס ~יס אבדעrי, ז<עוד א סיבעי רפ פיהרם א כייב
"Iר ייחP ,ערהם rj .יד נעל.ו ?»ב 'Uח'Uר י.ן pם~,נ' ה~נן רחם .ת אייף
•1 בעשיכטי .!:פח רא , iסאכ'!; :ביך 550
~---------------------
כטו~בס ,עו יי t$לס בעזו בעסח jt$ו' rםעולאננ ,ייעז ער יי ( C,וס ניס מררא ח~בען ,אז
זיי! העור ןוטס ( t.ווי ב~לד 'ייא עו וועס וין נעםיבען מ~בען כייע שסוקעם אןר נעחו
tזהין פןו ןן~בען סעז ויעס איחם pייבס~ל ביס Pויבע Jיייעדו צו ועהן.
א,.יך כז ( 11,עוכ פ t$ר איחם ",ח~ס געוזtבס ם~בסrס~.
ה~ס בעו~נמ דעו ' Pוב-חערו" ,א'כערח'ו Dס וערו ער ג)ייבעlI,j "אןו א'ך ערם
בימ סיו ויז וו~רס tsלס ריטער ,י~ם ער וועם ~ח iאובזעו ו"ועז פןר אוכו ב'ס
~ויענבעח4I.i
ח I$ס נעו t$נס ר t$ן pיכ~ס ,וועלבעו ח~ס אלעס נעחערט ; "אי'!ן ניב עס,
II
"איבעךחי' Bס וי"ל א' '1בין א פעךצייבערסעו אזו חזזב אויף 1יך אל"! קיי jרעח ניט ;
רע Jערר ,ויעלבעו ח t$ט אייכעם פעוצריבעוסP ,ען ס ( t.כע •iרזזס עו ו t$ו ויך וייי
חיכרעוס 'זtחר נ'ס ךיחוע Jפח ,ס~~ אזו ייען ~!:ילי עו ו " I$נעחסעז עב:tנלייפע :קזנ1
איסשטעכער Pעכס א'הר סיך ו'בעו י'יו ( t.זע"בע כיי יענער איחם צוו' Pבר·יכגטן.
איכערהיי Bס יער iר I$ס יערס םיו אלעעם jויי iגל" ; 1רעז וער iסע iו~זם ל~זע •j
ס'ד נ'ס העיויס ,סיז איך ( 1 " 1.עיPל vיעך ,ר~ס אי"ן יערו ויי jנעצויאיגכן; jירא כע';ור
יער " 1 Jו~וע 1נ' C אננעכעהעם jריח, j"P ;יס ;ענעJ צי ז"בעז ~,ד ווזזס פזו אלע,
אבמרעטע lI.j
וויא ויי זיינ'~ j - נעבען זיינע חענד ר~ iנעלאוע j ירב-חעוו ה I$ס איחם רעו P
ער שטייג. נעעפענס זייi סעJ האט אןר אויף ויי! ריסע t$ ,,-,וט - נעבוכרען כעויעi
פויי '!פ ויי! 'פ~'נ 1.נבנ·ס. נעפונע i ויך עו ח t$ס ייע i האט נעםיה'ס ( t.כרויסע פו",ך
ר t$ס עוססע יי~ס ער ה I$ם גע t:ה~ iאיו נעייע! ,ר I$ס עו חאט אייסנע:ל"בט ~וע
א פא~ר כעגענעJ חז:ס איחם ו~צ'גאכםע, i ראו איו ער נענ ( tככע jצי נליעערר , ויי;ע
ך'א .,האף צ~ נאט ה~ Cכע \$1נ : C מיס דער פ"אכ \lו ה <; tד איי~' jוי Pע Jאזו ;: pו e
אז. Jי ויי jכטבענסי~םער סיסעו ,ריא בלים אןר ש ' Bענעל פjו < tוע עיר 1.וע פעוך,
יייא מיו יייגש' ;;:יי~: ויך בא"ר יייעדכר נ"::יגע Jא' jאזא ואגע, ראס מ'ר ייעלונJ
אJו א'ך א;י רעם ו t$סעו אiי אז ריא ססטוסעניעכ, ריקעJ I
יסס ר"ן העור אייף רעם
אום צי נעה iאי' Jיא ':Cויח ו תן צי יועלכע דעו היס/גל ה~ס ס' jבעשסיס ."C:ט'ט
די;ע ויערטעו איו ער ז:בנענאנכע jוכיס סאנסי~ז':ו איו איו ר;'~ב נעקיסען צדריק ועתך
וי~ס זיי jשיורסרענער ווי"ע jצי טחז j :רזtם, אןר סיט רעס בעםס jl1 3Iו:ו'יכסערס
זזר קירב-הערר ה :Sם איהס כעז' 1.הע; אה האס ניס נערראיםט ,ו"cכ Iון' tt:ל :יו
נעןןגו~ ט jlר;יסtזנו;,;, ,ג'ה < tעוי ~'יון רעוכ דכ~י;:נת ?ר\יסע r ון Mונגחי M iויף ו'
553 •1 בשע'כסע פןו ר {· P it.כ t$ס .בין
ה~ס נעעכםפערס עדר ·בר')! ז~נסII, "אייו סיי~ Jקיר~ס tSוןי וייא איהר
העדר.
"איהד ה t;Cם "ייסער בעו~ס ",ה~ס ר~ Iקיכ~ס "ייםער בעעריס I$ "' ,ס
ה~נעו יסר םעיךרעהס "1 וויי' ש t;Cרע , i ייוע ביכעד ה t;Cבע jסיד נעסה I$ו ; tנרויסען
וי ( tוס נוס נ"'ע אןר י~ס איך אה ה I$בע jסיר געבדאכס אז ך'זע שס"ג, רעם ק t3t;C
סה it;Cט'ך צו נעסעד jאןר צר :נעוע Iע Bעס ! tכרערעס ,נעלוכ'ך ריא רערר Pע ,רועלכע
עכסח~לסעו טעהר וו tSחרחייס אוי t.וי ייע:ככע אי'! Pע jשע Bען סעהר בע)עחדיננ אזי
אוכסעדהאלסיכנII.
געשיבסiע וייכ , JVי בען ,איז איי ,גיס וו t$חד ר t$ס עס וייגןע כעועון א'ו יער ייעלם א
פה א סד~' t$נישעד Pענ'כ ,צוערוף בדייסע אער;'לייס אבילועס, ~ז ה pVס~ר,
ביי היינס'געז Eכיאכקדיידו אןו ~ Pעכינ ~רסהיד פון עככל~נר ,ןיע,נער פל'עהס נ~ '!J
סזז' העדים פערוו.tזנעדלם אלס ר ( tבע )pדזזע( אןר יעו:נבע 1ו"נע אינםערסה~כען
טיד ענר ו יך אןי ,ןעו:נiע עסן ויעס עדוי~דסען צרר'ק 'עדען ם t;Cב אJר יעיע שסוברע.
אי'פורב בכ j Dר ערם ערד פזי ~ו רוא נעשיכסע פו Jני~ר'ב I$טעצק'ב~ אוJ ז~נע ,i
הי'ל'בע ז רבי~; אוו אוי ,א לובען ; א ה ריא ל';:בעס·נעשובסןע פןר ר~ iסריסם~ iא;ד
uב jעדר Pעב'ב' jג·נער.כ~ אiי זרII עג'גjי ,יעס'<& ויוא איי; יוא כעש'בסע עדר P Qרj
,1 סכ"~יכםע פJו ז~" ק·כאם .נךר !55
זויו Pצן אייעו פעושסאנר אןר כענו~ס ערם שכל ,יןעוכע iערו היסעו ה~ס אייו
יו Uלכע iאיחר פJו ערם כייסס, יכ ח נה ריא חעכערם כענעבען, סיס זיי! ננעףנ Pייס
ואכו1ן ,ןןע;כ' p lןע;~' א"ער נייסט א;ו פ:גוי~ t:אנר נעויצס ,צו לעוןע אבערוע
ועוז איחו ןוילס ~בער פו~ Jיינבעבאוענ; lר נ"ביבכ לעזעז בו 'ינבעז ונצעז אין עחרע,
נעשיכסע iפןו ויסעוליכע נוןיסע סהאסע~ ,ו~לס איהו נעהסען אז האבר ריא הייל,בע
שריפס )ביבע(ל אןר לעוס רזזס נויו פJו ריא ריכסעו )י~ופטים( .אז יו;:לכiע איהו
נו Iיסע ויהסליכע אועלכע יואהוע ןןיא נעפינס עוחא בעבו וואחוחייסעז אןר עבעז
בעייען וו"ררינ פיר ערם הייכען פערי~סאנר פJו אוא סו( \.לעוע! יי~לס נ"ססער,
רורר וי !'לכע איהו ארס לעוע,: אז - רא ן קיכאס, אייער ננערינקייס ,וכיין הערו
P
ערן נעשיכסע ,נענ"ססערס פיו ריא כי,.,ח ,ייס ,אובסערויכסן;ס בע'עוע jא r ועררס
אי! ריא ויסען, פערפייכערס רורך יועיכע איהר וועוס נוס ; א ' jאלעס ס~" איו
חעלדיש זזןה ,ייכסוינינ Pייס אןו ררייסס זזה! שועקערינקייס ; איו רזזס אועס צו
פJו לא סאנסשא, נר~ז אjו צו ערו עהעו ערו עהוע פJו נאס ,צו אייעך איינענעם
~IסאוכםII , ו"א איו ה}1ו ,אייעו ננעךינ Pייס דואב'ו ,i פJו
רער וכיס אויסנעחעוס ·רכ·העוו רא P iיכאס תזזם ריא ד"ר פה רעם P
דאס עד ~יו נעייען צו עבדע, נועססער אויפtכער Pואס Pייס ,אלס ער האcכ נעועח ',!J.
"סיו נע'זז:ס : נע:יכ t::א;ו ח~ט רא j א;י בע P'Pם א צייס לאבב ה~ס עו א"חם
'~יינס ,ערעלעו הער.ר איהו וויוס סיו סיס אייעוע ו'יד בעב' jlצו פעו' ctסעה , jד~ס
אה אלע ריסערביכ' j.ר וייבזוז '"נעז ' Pינסא' ניס נעייעז קיין ייא;רערנרע ריסעד, עס
אוי:ן ),אבד ; פאלש) ,יבענה t :פט ,נעפעה:חיך פיו ריא ויסעז אה אינ Jר~ינ פיר ך~ס
ראס איך האב שלעכס בעסהא jויי צו לעוןע ,את נאך ערבעך ויי צו נ,ןינע ,:אר אם
סיס רעם וואס אי ,האב וכיו פזזרנעביסעז סיר ~ינ'~ר באכצוסה~ , j ויי עוגס.tנ , jV
ועכ);;" ייעוט אי Jזיי e
נער וף פJו ריא ייאנדעינרע וך עו, שייערע1 צינטנען צו רעס
בעי;ןר! או אסאריס t:וי יערן א'I עס :ז<באר ,ךא C P
ל" ענס איהו נ~,ענעיר :'::-יע
נאל,יע ~ jערר פןר בדיעכ Vכנאנד ןןיא או'יו ריא זtלע אברעדע ריסער ,סיט ריא סעשים
אןו ~ןזי איי:ן פיע,ע אנערער בעריהססע סה~סעו פJו Pריסס;יכע ירסעד א rאתועד
פאסער~,בד איי א rאנעררע פרVמדע סרינות ; איי ר~י זייכעו ויי ~לע ~ויי נןו
שס Vמינס אןר ,דה~" ד~ס איר ~ Iנ כ~ר ~ ~,,מ ~ו רעו רו~ם "P,עכס ויי ,רעד
1הז~cד פעושסאבד! 4# האם נימ '" 1
עדד Pידיינהערד איז בעוער iכימ יעוביכ ערשמוינס רזי הערןס Mע iמיי-שמאי~
זבןר ?נעו אזי ייאהדהיים ,ועו'נע iר(;Iן Pיכאט האס פארבענראכם ,איו צי זעה ,jוויא
'Pאו עו איו בעורעו א rאעל ואכען ,וועלבע האנע Jכעהאס א ישיוכת צי רימער"
האס עו איהם נעענספערס, שאפס" ,איר קען ניס ל"pעכש ,הערד יא p iינ I:,tס,
II
אי::ערהן'ס ;t פ~רנעבראנס, האס וואס איהר ר I$,.ם סאבכעם איו ור~הו פזו ערם,
e
יאם ייאס ירא ש ~נישע דימעו נעמערפמ ,אי ,רוי:י א"ר צינעבען ,או ,יא Vןןעלף
אעדל,-ייס פוו פראג Pדייך הז:נש ע Pסיססירס ; אבער דעריב י~ו נ;ייב א י, ברויס \l
ב~ר ניט ,ר~ם " iהז:נעו אייפכעסהאן ר'א ~ע ואכען ,ייעלכע עדד עדצייביש~ף
מיר eיו ערצעה;ס םןו ויי .ריא וינטיכPייס פ ןו ערו ו~י איז ,ראס עס ו"נזע נעררען
דיסעו ,וועלכע ירא Pענינע פח פיאגי ,,,,חז:בןס א~נעוונוה;ט אןר נעסאכס פיו
וןא ובעסטע אער,לייס םןו ,אנר ,יייי' ייז ויינע iא; Vבעייש נלייי עהר)יר~ ,דע"נ
אjו וססהיב ,אערר וער Jויי וייב j\lעמ ניס בעייעד ,האבעו " 1עס וערביבססענס בעדאדפס
ויי •jייוע ה~בע jציי~סענבעיי t.סע'ס ~ iאדר , j\lיייא הייבס"צי ב~כ "tעדר ז:רערו פjר
סאבסיאבז :אjו Pאלאטראווא ,און עס iפערלאננס ,ר~ס ריא יססנל,ערער פןו ד'וען
,יףסער עחר)יכע ,מוסהינע אןו אעדל,נע ,יםעד .נדארע יייא lIם ~ררען זאטוו ו'r
ראז:ז :לם עסJ P ועררס היינמ בען~נס :
רימער םןו סאו כיא Jארעד פןו א ,אבסאוא הזזס
בעןז:בס :ריסעד פןו ריא צןןעלף ברעםסע ארעל-לייס ,י'"ל ציער לף ב;יי כע ארעלי)'.
' 1"1עסבש צווייפVלמ ביס אי! ארעד . j
דיסער וייבען עדוועהלס בעוו~ר יגן צי ריועI
רעם ,ראם עם האנע JעPסיססירס א ציר אjו א נערנאדרא רעל pאר i ~ 'eאייב :,,
הזcבע ~ iנער ~טו רוירPל,ר אןיפנעסה\ i (:ריא בריף c,ע סהאסע ,jייע,נע '.מ i1עד~ Vהוס
פיו ויי -א' jעדם אי! ,יייא אי:ן נ)יףב ,נ~ך ר~ צי ציןייפל); ,jווז:ס א:בעסר:נ tם
ר~ם cכע Pעל ,פיו רוע,בע; ~ייעד בנעריב Pייס האס בערעדס ,אזי יערלנעם בעiנינס Iיר
א rרעם קעניגל,כעו ~נמ' pו:נ-חייו לע::עו ערם ו~סע ,פןו נאביע ' 1'~ pסיז איך מיי
מןרה וי' iאייף וגייו וינר ,ר~ס אי;ן נ rענס ווע רעד ~ויי א ובבעי~' Pמ אעדר א:וי Pןריג
ויכסינ ,רזcם איך האב באר בע Iעהע iרעם ן~טעל ~נעד ביס ר~ם םלpyעל ,וואס ראם
איו אונiנערצייה "',ןוייל עם אין רז:י א:וי נרויס ,וןיא איהד האמ ;ןס בי~-
;.עבע'Iר' 4I
ויכעד ,ראס ס il:ק'.ג iעם דז:רסע iוער; ",האמ בעואבם ר~ י fו א r א.ח
נעשיכ:נע פי iיא iס'כאם .ביי •1 554
פלעPעק סיס וועלבע! רער העליישער Bעסעך ה~ס רעגיערט רעם חילצערנעס פערר,
~ םלעקעל ,ייעלכעס איו עסיי~ס אויף ן יע;כנעז ער ח I$ט כעריסע! רירן ריא לומס,
לעננער אלס א רייקסע ,פזו ז; יי,tיזבע •jא;ו'ענעז רעם פלעקעל חעננס רער ו~טעל
פו Jבאביע Pא( אוי איז ר~נצעסוו~,עס ועהס סעז כזtן ר~ליאנ'ס ח~זר ,ויעלכער
איו אויי נרייס יייא א ברויסער נ~לסעב p-ל~ץ .רער'\ Cן איו ר"סל,ך צו ועה! ,י~ס
עס ח~נע; עקסיססירט ריא ב'ווע'ף נרייסע ארערל"ס פח פר ( t.נ Pרי·יו ,א aעטעך אזו
א ס~נאל I$נא ,א ציך א jlאנרערע ריסעך פ;ר ,יוען ס~רס ,ויעלנע ,י'יא סע, Jס;~ו
ז~ל סע! סיך א'יך לייקעכען. וועז נ Iס, אנענסייער. ויינע Jהערי'םגעבאכגען צו ווכעJ
י I$ס רעך הע כ רישער לוםסי~כ~ וכ~ן רע עוכרל I$איז בעיוע! א ריסעך ,יועלבער אזי
ויר אי! רעך שטזtרס ראםסזtן נעשלזtכע iסיט ה~ C נעבאנבע iנ 11$ב~רנאניא א;ו
רעם נעךיהסטע! ריסעך פ;ונ (t.רני ,ייע,בער ח I$ס נע t:ר~בעז רעם נ <; Iסעז ס~ועס eעטער,
אי Jיערנ I$ר א' jרער שט I$רס נ~םילע~ סיס ס~ועם ענני;יע פק ךעסעסט~ , iפו!
ייעלנע כייער Pעס Bפער עך איו העךןוםבעכ~בבע jאלס ויעבעך אJו בעקרייכס סיס
עהרע t( .ערר ל"pענס סיר זtב ריא ~בענסייער אזי ריא רןעלע , iועולכע עם ה~נעו
א;ו בארנ tt aעיר~ אונוערע סוסתיגע ל~כרסכ"ס נ~רנ~נו\t זeי! רןר כגעס~כס
נוס י :גךע קינאר~ ,פ;ר ןיע'כע איף שס~ם פזו ערם סעכליכע; צר ,וועלכע ה~נען בע .
פערנ~כרזז ר~ i י;Iזס אןיר. סיך וזtנס ויענס ר Iא ויהן פזו ערם נר~ף ס~'~. I$B i
ר"סשל~כר אזו הזcס ניס נע- א"i פ;ו נעוןואד ( tאיו ניס נענאננען אויף אנענסייעך
ענרליר חערב';Iזנ פזר עססעדרייין. פק גתם הייז פת יעם ~ ריסעך עס e:Sס סיס P
פק םוער I$פי P jינז:נעס פ;ו קענס איהך סיר אייך ו~נען' ttו ייא iכאס E3פ-שBיעלע i
)~ Iםסיכי~נישע ~ Bם~ אזי רער Pאס Bף פן iס~עזס לואיס ו !::jפ~לצעס סיס ריא
- ךיס.ער \(/ד ג~נ~ <tל~ i oי Uצס~ iוייבעז נ~ר נעייענ ש Bיעועו אןיי ק~ו.rו~ןןעס,
55'l .t געוסיכטע פי iו~ן קיכזtס .כי,
ק~eיעזפל •60
ערם ןן~rםםויי.ם ןעי~כעז וrון קיכ~ם וsהם געה IIם סים רסנו 'Pזיrיועחי"בו, 1'81 .גתור 1\1
\18סייןגגע-ז
שיורינס דא,ן סי rניסער הערר ,רעדם בים אעז'בע 'עססעררכנע\ ,נאר נ'ריכס יי I:,Cס
',א זאב ",א ; ערז אייז ביב א"דו א rדיזער ואו ערם ב Vס t:עז יאובה ,וואס סע ;
קזזו נאר בענוע א pלינען אה נ"ססר"בע jס~ז .יי;עניס ,ס < I,לעוס "א ניבער ארז
א'חר רערס ועהן ,יייא ם'ע' מערבניבש זייער לעוע Jייעס א'י' פערשאפען :ערן זאבס
יסר ,קוע עםייאס שעהנעערס נענש אזס צי ועה! ,רריא מאר ארנז ייערס פארנספירחס
א נרייסע אויעיע מזו Bע,ך וורא זיא זיום אןר קאנם אןו י"יא אין איהר קריעכען אןר
לעעררבער שייר ,אום ערר שטייב ז~ל עם (t. אr קיכ~ס ,עס ראוף רארסןע ל,עבעj
ניס םערי~רבען~~.
"רז:ס Pע iאלעס ז" ,~iהאס נעענסםערס ערר Pירייכהערר ; "~ננעי אז םער
ויכער ",א כיי רער ה"ל·נער Pירנעכ"ייייה,ע ייעלכע איך האג נעקרינעז ,או איך
עראינ Vר סיך ביס ,ר~ס איך האב עס ר~רסען נעועהע ז .ר~ך~ ,בנענוסע~ , iו עס
איע נ"ע נעםינט וי ,י~רס;ע יע ,ביז אי:ן כאך ערריבער (Lן? ביס סחויב צי נ'וינע i
שיכסעו אJו סהאטע , jיעולכע סע iערצעהלס אינו פ~ ייא פערשיעיענע אמאדיס/עס
אזי Dו iערר רנויסער סח:ה אבעררער ריסער ; אJו עם איו יעייבער איננלן\נל·,ך
יזזס gז ~ עהריייררינערp ,לונער אJו םערשסענרינער סאז ,וויא ~ייער ננערינ' Pיס,
ז~ל Pוסע jאירם rנ Vראנ Pעז צו האלtכעז פיר וואהר gלע לעכער,יכע רו:iס", Cע iוועלכע
ראבויבינע ר·עפר"ב·כער. ףM ןעוכ נעסיבס אr
M9 ,1 בעשיכסע פח ראן מ·כאס .כוך
יואם ויין סייעך א ' Tפזו סאסיייע iנז'tר .ויינע Bאועבטשען פ~ רעסענס!ע .ו"נ,
סהויעח פ~ תי ; tצינסהע , jקוזי םןר אוא וראובר 'liך::גאערך אוכיסעPסוך ,רז:ס ,יt:ניי~חל
ערך שס t:tף ,פזו ועי'כע! ער איו נעסאכס ,איו j"Pאיינפאכערע ואר ~לס רעיעסנסpו,
קארפונקעשרס' Iנעו ,רובינעזB ,ערל ,נ\(לר אןר ססאךאכרע , iאיו ריא קונםס פזו עור
ארבייס םיעל עסתו ועיוסה אלס עור שס t:tף(\ .בעך נ~יו אונענרליר אננענעהעסר
ו,גrרכ ער אי:פערראשס ,ייןע ער ועהס חערי'ם pוסען פה שלזtס א nםנה םוי ר'M
אל" אויי Bערכסינ אןר שעהן נעקליירעס ,ר~ס עס וי\(לס ניס יוננפוייע , j :tינ;הנססע
נענרס Jlן Pיי! ענער צו רסגו בעשריינע ,1ויען אי'! יי~'ס אייך נעיי~לס ~עום שילעוjר
ריא יעניבע ,ייעלכע שיינס בי יז'ן רא ריא ויסער·;עשיכ . t:.ע: אr וירא עם Bאסירס
פארנעהמססע פח ויי ,נעהסם דאן א iפארן ה~נד רעס ררייססע! ויסע,ך יערלכער
האס ויף אוכבעקימ"ךמ הערייננעווז:ופען אין ירא םייעורינע \(ויעוע ,אןר םיחוס איחם
ף\ם Bא'אץ ( I,עדר ראס של~ס ,ס!(\י ו(:יתס ר I$וןעכ אr ניס וערענךינ קי '~ jי I$רס
איתם ב (l\ I,רס אזי מאסע האס איתס נעתאט, ו' r אןיי נא Pעמ ,יויא iאויססהזז i ו'
לעבליבע Jייאסער ,שי" Jרס איהס סיס שוכ\.קעריגע ואכבש אזו סהוס איהם it$ אr
יאJ ריחיח ; שעסקס Iכיס תערליבע יערלבג-ר א העסך פJו רעם פיינס Cעז שסאף,
בעןרייוס ןיר א ציוייסע ייננפר יי אזו ייארפס איהם הערי'lף אייף ריא א Pסלiע א סאב·
סעל ,ייעלכעד ,וייא עס;~ער Iיכערס ,איו יועביכםטענס ייערםה א שם ( I,רס I,'( ,דעך
וייא אכס ייען זעמ ערעצתלס אונו, הערכיכערעס Pע! עס נעבע Jנזזך נאן מעהר I
ער ייערם נ~ך אלע ריזע פארבערייסוכנע iנעםיהרס א rא זאאכ ,וראי ער נעםינס
(' I,ב" ניס עורפזו ' 1" 1ז' '!'I רעם !(,יס נעברייס אןוי פרעכסיב אןר נעי ~מאמ ,רא ס עך
איו הערו'ס" ייא 0 אויף ירא הענר ~ואםער, רא i אזי וער Jעס! ניעסס איהם וואו;ף\!.י !
Dע iל ~ t$ס ו\jV אזי כלווכ)I j .. נעצוינעו נעייז:עון לויסער פזו אנסרא אוי שסעקערגע
אזי וי Iא ז:לע יוננםרייען ,ועייגכע איתס זיף ז I1עצ iאויף א שסוהל פזו ע>פענ-כייI j
ויינע Jסערקיייררינ שIביל ,בעאיילע iויר איהם צו בעירענש ! עס ועיער iאיתם עור
לאננס אויי סיעו" אJו נעי c.מא Pע שםיןןע ,ראס ער ייייס כיוס ויי jא Dעסיס כיט צו
אזי ו"א תעוכיך איו ריא האנר. ו'r
וף J.לכער מןו " 1עו ו ' I$פריהער איוס::וסרעקע i
סיי' , Pייעלכע ער הערס אי Jערר יצדס םןר ערם עסiע ,ניס וויסענירנ ייעו ר (' I,ס שםיעלס
עדך ריסער כעהנס ועיJ איי קוסס ! רזיזם וואכעi מארי איהם אזי נ יס ועהענירב J Dו
r'rשסוהו גז:כ' iעסעו אןו איו פיעווייבם ,וודא ר I$ס םאסירס צירי Pא r rיר פייל
נעיערהנלי.ך בעשעEבםינס !::ימ שםעכע! ריא צ"חנער ,בעהtנ פגוצייבנ צו צו עדר סהיר
איבריגע ; פק רעם ואאי א iאנערר יי;גפריי ,ייעלב); איו נאך ' Cעהנ \lר אלס ריא אלע
וי~ם Pףס\הו,lv צן (11, ~ק הייבס איהם יזא גחצם Iיר ב" עדר ' Iיס םוי ערם ריסג-ר
.1 נעשינסי] ,פה דא iקינ~ס ,ביר 558
אJו eלרצ~יכנ ה"נס ייז?ן אין סריועבד tיtבעדךע ~ךםע iשרעקליכע אזר ןוי,דע חיית !
אויף מרנ/ם סיטע iפת עדך ,Iזויערע tיp tל,כבענרע שטיעסi1 ,עלכע "!:יש " :א ךיטעך,
ייוt:ס ייא בעטךאכס t:ו:ע ~ויעךע ,סעבסט וייז רועך ירא ביסט -רוע, Jרא 'י,לסס
' tסראסע, j r
האנע! יעם ש~ ,יי\(ס ו,עבט פעיבז:רנען ארים'ן ברונ"! פזר ייוע שןןאיצע
סיטהיבטן הערצע jאי; רייו ןן~ךפע iאיז סיטעJ י'r v
;~,סטו צ'ינען רא ם סט Pייס פJו
רעז ררטן רוא ריעסט יוt:ס ניט טה~ן ,ביסט רוא ניט נרעכענעד שטרוt:סעז ; פו iאיהרע
יויריינ צו ועהן ריא ערהאבעכע וואוכר Vך ,וועובע עס עכטהאלסע jאיז וי ,ריא ויענען
אוכטער י'LVt ייעלבע ,יעבע! פערבז:רבען שכעסער ונןר ריא ויעבוע סבי~פוח,
שtכר \Cם !
"קוים הI$ט יעך ךיטער בעהעךס דיוע פירכtכעדליבע שtכיסע ,נעהס ער נים
אןר ביט בעםראכםעכייב אי Jריא בעפאהך ,אז ייעכבעו עך שם' lהס ,אוי כטעדכקעכיינ
נבעהסעכיינ פןר ויד ויין Bאכצעראכצו Jאזר ז' "Iורעכרענייב צו אנט אה העך \C אפו,ו ביס
ייא ~ pבעביע I$ויערע ,אח אייעדר עך עדהס אr וצ ויין דאסע ,ל\(זtכ ער וייד העךוt:ב
'7ך הערום בעפיכס ער ויך אויף בלוסעכ-פעלעדך ,סיס ןןעובע אפילי רא על·ועאישע
נרינע פעלרי!ך Pענ !Vוו '!Iניט פעךכלייבען,P ,ערעך אה וויסערער שיינם איהם רא
עדר ת,עסל אזר ייא וזר שסדאהלט זעהך . pר(\ל פאר ויינע אייבעז טרשייכט זז שעהכער
iכיסtכtיtךנ' , Pםיל סיס נויסער יסט rנרבט J1בכעטעך ,רו\(ס ו"ער לענחאפסיכע
ריא אינ· ירנב Pייtכ אסיויךס זי'ו אייב ,ייעהרעכי עדר ויסעו ,באםירלינעך בעואגג פיJ
עצתל,בע ,פערשע'דענ·פאךנ·נע פויבוע , jוועלבע שפריכנע! הערים אז ריא כעךיכס-
נעפלאבtכעגע צוייינען ,עךפרייע iויי! אrירר .רא צוונtכ יזך tי tסייכעלע ,יי I$ס וייגע
ק'nו vיערללע! וייג!ע עחכל ?I ,צי םווסינען קריסטאל ,אה פליעסע iארועב א'נער
ערם IIQכ1זם ואסר אזר איבער ריא ןו"סע שסיוגדכאו ,רועלבע עמז ווזזלס נע Pעכtכ
האלסען פי ,נערייבינtכען כI$לשדtכיינ ץ.זר עכסע פערו .רארtכ !עתס עך א Iכיבסס"
ל·בע Jונ I$נtכtיtן פןר I$Pויךסען יאספעס אה מק ועהר "ייסען סאךסאר ; א ניסעל
רר"ו::עך ועתט ער אן אברעןו א' B Iךוt:סטעך Iבעשסאק ,אין ויעלבען ריא קלי,נע ו:.ישער
ש < tוע Iיסס רוייס-נעוע גערךעהtכע שייטדלאך פזר סויסאקעס 'יעבע Iאיינע איבעך
דיא אכרעער אונסעךנעtכ'cפ.ס סיס שט'Pער 'ייבסענךע P Iריססוt:ל אJו נאבנעסאכtכע
ססאר~בעד ,Iרועובע שטעלען צזראסען זtז ~ךנייס פזר פעךשיערVכע Pאל I$ךע ,iאויי
י t$ס רא Pתסט ,ורעלבע סכאט נ~ך ריא ב~tכיר ,שוונט רזעס '~ם ו' IItצי א'נער
טעדןעtכ·
ה~ס ס~נסש~ וויייסער בעו~כס, N "אןר וjעו אפילי ר I$ס ו~ל ביס זיז t$דדי,
"ה I$ב איד נעהערס ,רזזס עס וייבעז ר~ נעבינ ס Vנשען ,יועלכע בעהסעז פןו ריא
העררען ריא לעברער Iאין Bאכס את צ~הלען ו" יעחרל,ך א נעיייסע סיסע :ייוע
הערר ציעהס בעסאכ:ייך אייס אןר רער ריא רעניערבו ויי ~בשס~ס ראJ בעו;tזרנiV
וייבע פים אובסער'ן סיש אjו :€ערצעהרס ליססיב ריא הכבכית כ~ר ;ה~ :t,ים ויייסערע
ו~ר.נ בראער ~ורו וערל איך אריר םה~ז ,איר ייעל ביס ,אבב ה~ברלע iאןו יעול ערם
eאכס א;ו לעבען פ;ו סייבע הכבסרת וריא ~ אr איערנבעבע j ער eסע Jבעםסע jאלעם
וייל.u . פירסס ; ו~ל עם פJו סיניןכ יעוגע iנעה Jיריא עס
האם נעו~נס רער קיר-כהערר" ,אזי שייז ערכס םאנםש~II, ,ס~ר" פר"נר
נועע-צ ירא ~בער ~כבעסרעפס יסס ערם פערצעהרע jפJו ריא הכבסרת ;
ור~ס
פערוו~,סובב ,בעהערס רז:ס צו רעם הערר פזו רעם לאבר .tזל"ן אןר עררצי איו נויסהין
פעישסאבר אJו פעחיבקייס .איבערהןיBס ~ דנסעי ייילע , iערו ויע iריא ברוברואכעi
סוינע Jבי P ,I:ע Iפןר ריא סיסלע Jאןר צויע Pע jקיי Jנוסס כיס הערויס Pיןעס· יארים
אונסערשסיצס ב~ס ערם ביסש ווילע iפןו ערם רועס Jעבע; אווי כוס וייא ער פער
ביכסעם ריא בעוע Bכ.tזנען פ;ו רעם pלבוע lI.i
"איך פערשסעה סיף ניס אויף אועלכע סיעפע ח pיר\ת ",ה~ם בעענסiבערס
ס~בסשז" ; tאיך וייום נ~י ,ר~ס איר ויז:לס אויי שמארק ריא סירבית ייעלש
ה~בעז א' jסייבע הענר ,רריא איך יי~לם ויי פעשוסעחן צי יעביערע ; Jרען אי,
רער בעססעי, רויא אייי ניס ה~ב ~ורי כרם א כשטח יייא אן אברערער ,אןר א רבף
אןר איר יערל ערריבער א' iטייז לאנר ויין נראער אוא ובסער !)ענינ וריא יעערר
אכיערעי אז ו' סןיבה ; אןר ייע Jאיך זזtל עם ווערע! ,ור~לס איך סה~ jוי~ם איר r
נעהJ אjו ווז Jאיר ייזזלס סה~ iיי~ם ~יו ו~ל וועלע! ,יי~לס א;עס ; יי <;' Iס וערלעו
אןו ט' rו ,יי\<'ס איך ויי Jצופריעיע; J r און ישי עס ייא,ם בעח Jכ~ר ו' ; j נ~ו סיין
סעהר ביס יארפע Jוייבשע ; Jאו Jייזע איך ויו ווז<'ס צופיעיע ,j וי r ייש אי ,ו<; Iל
.
איר ז(;Iל ויר עסהר ביס ה <; Iב j1Iצי יייכי~עז ,יי~'ס אלעס וייI;( Jבכעסה~ ,,אלו~ אהער
אןו וייס כעויכר ביו טיר ועהען ויר יייערער ,ה~ס נע <\ Iבס יער באי ירא רנאפשאם , I:
בליכערר צום אברעח" .
"אייער פיל~ו~םיע איו גים אווי שלעכס ,סאנסש~ .u,ה~ם נעו~בס רער Pיר'"ב
ערם ,כ~וס ויך כ~ך עמעם ו~בjע איבער רעם אריף ניס קיקענןיב הערר ; "י~יז ,
כר~!:שאפtכען'lI פןו ריא עכr
"איך ורייס בים,וו הזזס כעעכמפערם רזז P iינ <; Iס" ,יי~ס טען Pע jוןייסעך י~
אדי &U1כrכ יסיו ~ר ~ Iירא <ניעכע Cער!':יעערכע ~·"ב Bו\;:ל.נ" ו iעלכגז tc
רברגו ז ב;ע.
1>. Q. 31.
,1 נע!~יכסע פ;ו ר~ז ק·כ~ס .בוך &56
נעיל I$רען או iהונעררוכ אוז יי·א ויא איז רערז פערצי·.נערס ר;tזס אזי פיר ~ של;tזס
אכרערע ז~כען rיועלכע ערפילע iערם ריסער א~ ריא ציקיכפסינע גנווער סיס בוו
~בער בעה Jוייריסער ; ביס בעבעכשם~כר ,יועז איבער לויו איך ןראונרערובנ I
י I$ס ירא בעשינטע פןו בעוו I$רעו וע:דס סע Jבעונב, פזו רעם ול;tזס איז שיי Jנעו;tזנס
איו אינסערעסאכס אןו ב I$ר אויף, ויא ריסער ,וואי סען של I$בס ייאנעררנרעi ~
אסייירס ערם לע/ער אזו סאבס איהם ערשטייכס .אייער נכערינקייס Pע Jסיך רךו
,יבער נלייבעז :ועוס ,איך ו~נ עס כז:ך א סאל ,לעזס ריוע ביכער אזי איהר יעוס
נוזח! ,וייא ויי ייעלע iאיי ,פערסרייבע iדיוע קtז- eיוע iאןו פערבעסער jאיוער נ \lמיסה,
איר פןו מי rויים סע! רועביכססענס פערויכעוי, ורע Jעס ואל ויז כיס צום בעססען.
איוז נעיי~רעו בr יאס איי ,פח דער צייס א! ייאס איך בי! ~ ייאברערכדער ריסער,
שסחיב ,פרייבעבי ,:העפו,ך ,ברויססוסחיב ,נוס·נע;·סעס ,רר"סם ,יייי"כמוסחיב אןו
נערולרינ אזי ערסר~כ בעלאסע iא לכוניקעז ,איינקערקעריככזע אי iפערצויבעריכנעז ; אןר
אברואהל סעז חאס סיך טרסס פאר א קיצרער ציימ יייא א נאר הערייכנעש Bארם
סייj א rא שסייב ,האף אי'!ן ר~,ך ראס ייע! רער היסעו ורעמ סיר ויי iבנעריב אח
ס Iו יעום rכיי ניס ויז נענען רורך ,יא קיאפמ פןו סייז ארם אז ועוגיבע סעב צי
ייערע iקעניכ פזר ע 3עס א מרינח ,ורעל אי ,דאז יערע iק ע כעו וןייוען מיי jפרי"
נעביבקייס אזי סיי! רא נ קבארעס העץר .רעו ריירקליך מיי! העו ר ,ערר ז:ריסער איו
פריינעביכPייס צו בעייייוע ז ,אפילו ייעז ער ואל ריוע j"l ניס אז שסאנר איסעצען
ברנ ררעונע P
ראכקכאי ייtכ, שמרפע ,אןו ירא רוזר הענססער נאסור בעויצן;ז אויף
נ I$ר אי Jויעוע! ,איו א סוירסע זאר ,אקיראם יריא אסינה איז נארנישס שסעחס
I;tה Iסעשים סובים .איך ויעל סיך עררינער פרי-ע ו ,יעו Jראס תוו ויעם סיו נעגע i
א נעלענעכהייס ימר צי עיה'יגע , jראס אי jזאל Pעכען צייכע 1ז.יז חעץר סיס רעם
וואס איך רועו סהא ! נוסעס צי סייכע פריינד ,אי;נערהי' Bס רעם אריסעז םאנםי t;.א
9אנצא ,ס' rשילרסועכעו ,ייעלכע"' איו אייכער פת ריא בעססע סעכשע! אזי ר \lר
רר Vלמ ; אי iאיך ייא"ס איחם בעררים נענעבען א נרזtפשאפס ,רריא איך האב איהם
שיי! לאנב פערש Bר ( I,כע! ,ז:ניי~הו אי'!ן בי Jא ניסעו אי! צררייפ Vל רעובוע וי rפעהיכ·
קיים צי רעגיערע ו ויי; סרינה.ון
םאנסש~ ,ועולבער הI$ס ירא V,צtבע ייערסער פזר וייו הערוי האלב גןנחעוס,
"זז:רנס איהר נאר רא!:יו ,הערר רז j :קיבזזס ,סיר צר בעשיייכר בעו : t;:ס : האס
נעבע iא גר < t,פשאפט ,רוע לנע איהר האס מ'ר אווי אפס פערש E3ראבע! אזי אייף יעו,כע
אי ,ה < I,ב אייי ,אגג נעוו ( ;.רס ,אה א י חו ורעס ועה ,jא ז יסו רעומ גיס פעהלע iריא
Dגןהיגקייס יא צי ועגיעוער.
663 נשעיבtנע רפ; ~' p 1יב~tנ .רנר •1
אןר נ\(tה ~ננעהיינען צו איהו צי עררען~ ,רזי רויא (tא יי~לtנ םעושtנ~נען ו"נע
ועורסעו ז ר~" רוא רועס נעפ'ע Pטע נעשעפ Vנ'ס Iוו< I,ריס לייפטרס סיו "א
לעצסע צייס העררם סיס ריין היבPעריבען פרס ? רועלבער וו I$לף ה~ס ,,,עשרר~סען ,
I"Dקינר ? יו I$ס ז~ל ר I$ט בערייסען ,סיז ל,עבל,ננ ? ר~ט קען נ < I,ר בערייטען,
רזזט ריא ביטס ~ נקבה אןר רוא נעפינטט א rעוב:נץ ניס ס" jווה נ צום סיידועל
ייינע קא Bריעזן אןר צום םייןערל ע)~ ריא ,וערלכנו ריא סהוטס '~נ Iקנוהו ,,,
אום ,נארעלע ,קעהר ייד'!ן אום צוירק ,ערן ייען אפילו יידו איז ניס אם בעססנו jא r
ערם שסאל אערו ביי ריינע שוערטסעו ,ביסס ריא ר (; Iרסען ר~ר אם ויבעוטסען ;
~בער וערו רוא ז~לטם ~כשס~ס צו ו' rויעיו פיהערו'ן ויר או' Cםיהוע ~ jרזי ווילר,
רו~ט קען איר שוין עריואוטען פןו ריא אנרערע ?iJ
ריא וייר פןו ערם eאטסיך הזtבען ויינע צוהערער נזנס~כס פיעל פעוננינןע,
ה~ס ער נע ו ~נס צו אי.יפעוהו' Oס רעם קירב-הערjר" .ל~וס ציווה ,סיין פריינר,
II
א' j איהס ; "נורננורס אייך נזזו ניס אזי איילט ניס ~זוי איעיו ציענ ארו vנצופיהוע ן
ט.סאל ,דען אויי רויא זיא איו א נקבה ,יייא איתר וז:גס ,טור ויא רז-ך איהו נאסיוליבען I
סדיעב נז:בג Vה , jאיהר עסגט ויא צור י קהאל cע jערר!:ח ןןיא פי Vל איהד וייכס .נעה Cם
ל"",בער ריוע Jביטע; אjו סרינסס צו אום אייעו צ\(ןד ו I$ל וןי שסילעז א;ר אייער ציענ
שמ r ערילאננס טיסr סיס ריוע ייעוסעו ה (; Iס עו איהם זז:כ וייז אריסרוהע.Iוו
םעסער ריא מיסלאר פזר א קאלםען קו ( tלי•P
ה~ס ערצוו נעסוובpיiע ,ח~ט vור Bאטט י ך האס רז:ס אבבעכיעס jסיס ראנ, P
ויף רוהיב אועוננעועצס אjר ה~ס בעואנס " :עס ו י אלס טיר לייר סה~ , jסיינע העררןע,
ויען איהר וז:לט סי ,חאלסעז פיו א נאר ,רעופאו "ייל איך הזtב טיס ריוער ברו
שעפעביט נערערו ::אוזי יייא סע Jר Vרס צי א נע'::,'-בכ ~ iבער ריא ועווסער ,וערלב)!
איר ח~נ צו איחר נעו<; Iג ,Cוייגש אז אסח'ן ניס ~חן ~ נעורםןע בעחא לטענעם ו.r
איך ב' , jאט,ת ניס סעחר רויא א Bויער~ ,ב Vר איר .יפ'ן ניס אווי רום ,רזtט איר
וזזל ניט יייטעז ,יייא סע Jר:::רף אוטבעה Jסיס ס);ני t:ןע אןו חי י.ח'ן
"זעי איף יוייט נייססכיכער ; "ר~ט נלויב איך נעjר,וו ח~ס נעענספנווס עדו
ריא אr ~עטןע אןו אייר e ריא וועלערר נעפינס עסן אr פ;ר Bרא Pםיקע ,ךזtס אוי,
tיל < tוזtפען'N םאטטיכשע חייול~ין נעםינס עס1
חזtס בעענספערס ערו eאססיר ' "קעבס איהו הסרר 41, "יעונינססעכס ,יסז
ביי אכוז נעפיכע ~ לייסע ,ועולינ) .ויינש רורי צווח ק)ינ ננויי~yןן ; אזו א ר ם אייר tיj
"וער יי~הרחייס צו איבעצוייבןע איי ס ( t.בע , jאו איחו ז~לס זיא קענן I;< i:ככע;זסען
יטס Mיר חנען; ות) Mיך .יי:ז ,ונfו~ר> ,איי Pןס tsייר Pי וףא ~ Iאןננעב:גסג:ננ:ר
•1 נעשיבסע פה ראן pיב~ס .בויז 562
או ,ויI;tלס פיר ריטזו סא ,בעקעבס ברייבבע iפזו ריא ייסער ו ~jים rבערויו ,וועלכע
דיעבססע פוי וייערע שי~ר סר"ע אוי אווסנעצ"בעב t::ע רוא האגען ~כער pעבעכדוב
פור ריא נאבצע הערשער פוי בנארעו אוי Iוו בעסאבס סיס בעשזזסעו כרענער ויי
יע ,עס וייכען ו (; Iנאר בעווע! אזעלנע ,וןעלבע ה < I,נע! Iייערע איכזלע; I שסערס אי!
אבער צי ריעכמסע כעשעצtב אויו הווי ,ר~ס ויי ח I;tבע " 1 iנעסאבס פיר קעכיב•V
וואס זזז' אי ,פיע' צייס Dעיושונער ,Iייען רער ונןיסער ,אוי אעכרהוי:-ננערכיבסער
~סאריס פJו נאלליע jאוו אוא ערהאבענעס בישי Bעי' ,ןער ער האס זוו! שילדסרענער
ס'r אוס אי'! א'י" קעJ אויר אזו אינ Iע' ; כעסאבס צום נראף פןו ערר םעססער
סIכ7ן<שזזץ סאנען פיך א ונאף ,ור"ל ער איו אוובער פוי צי בעריהיבע ,iס'r בעוויסען
יי tSברערכרער ריסער הזcס וועו פער- ןן I;tס א ירא בעססע שי,וסרעבער,
סאנם~.
ייע! - ויכ-פורע Jאוכrl אינער ערם וו ,בעוואוכדערס רער Pירב-הערר חזeס
Pען איבערnו' Bס האב jl1וי! -וועלבעו ר~ p iיבזcס הזeס הערויסנעבעגע,: אונז r
אויסנעסזtלס ערם ריסער פו Jרעס סיס וועלבע ער nאס איבער ייא בעשי Pםקייס,
הייס אה ,יירעכשאפס ,סיס וועלבע ס~נסשז cהאס געיוארס אויף ריא נראפשאפס,
ורע'בע ו' rחערר הזזס איהם נעהאם פערש Bרז:בע .jאון ייזןע אייבעכבל p,זייבעו
ןןעלבע הזזבע jנעבראבס רעם Bרא- נע Pוסע! ציר' Pרעם Pירב"הערר'ס בעריענס,V
נאברעם 'ייא Iוו חזtבען פערש Bר"ס א דיווא! אי i קרעסשסע ; דער וןיאגס"עוע' Jבון
איבער'ו נרינעם נרזזו ,אום רערויף צו עסע! ,ח ( I,ס זיו ריא בעזע,שאפט אני;:כערר·
געלענס איז ערם שזזםען פJו א"ניגע כויסער אJר ח t;:כע! נענעסע! סיס t::זcנ ,אוס ערר
ענעו בענרגע ,ריא צייס צי IכיסעJו ויינע סחיערע. ו I$ל P םענ-סר"בער \P;:
רער צ"ס J Dו עסןע ח I$בען ווו , aיצ'יננ נעחערס א שסאר Pעס נערושו ~r
אזר א קל,נגער" םוי א ג,עקע" ושולבע ה < I,בןע וי ,נע'זcוס הערש א rא געריבסען
Pיםסארניק ,ענע Jזיי ,אזר א rערם עולביגע Iאירנעגבל' Pאיו חערויסגעש 9ריבבע jפזר
Pוסטארכ' Pא שעחכע ,שווארץ ,וו"ס אןו ברי rגעפלעקסע ציטנ) ,אף ישולכער עס איו
כאככעל I$פע! א Bאססו'!ן אין Iיא בעריפען ,אום ויא אירפצוחאלס!ע איז רכים t::או I iיא
האס אבער פזר שרעק ניס ,וופטבדע ציעכ ריא ערר םסאדע. צו ציר' Pצוjלעהרש
איוםנעחערם פזר איחס צו לויפ !,IIביז Iיא איז נעPיעס iצו ערר נעועלשאפם ,ניי
r
ן\lרלכער זיא אין נעב,יענש שםעה; ,ארזי וןיא ווא יוזזלס צי " 1בע Pיןעם צי ו' אוכםער
ביי ייא ח Vרנעי בעונil/D P
ערר שח .ערר ~ 8ססןר אז בע יnuכ נזeו איהר ,ה~ם יזא
----- - ---
~5 נעשיכסע פו; ~:ר iכיכא!:ב .ניך •1
---~--~~~~------~------
ו"נע וייר ,רעו פעושסאנעi "יא צט'נ הזזס א'יסנעועהע jאויי יייא ויא יי t,tלס
או'י באלר יייא איחר העור האם ויו אכיעעררנעועצם ,ה~ם ויא ויר רכ!:ב ערר
נועססעו רוהינ t:"Pלענען איהם אב יעועובעvובס אןו ה t,tם איחם בע Pי Pם א ' jבעויכם
העריז .אווי ןייא ויא ןי I$לם איהם סיס ערם בעיי~לם נענעו צי פעושtכ'גה ,jראס ויא
יייל איי'!ן זי ,ציהעןער צי ערר נעשיכסע פןו ערם ציעבעכ~ e-סםיו .ערר ציענעב·
יג.zשיבסע ~כנעחייב \lן ~יףז : fמס רjו tו'r .אסופר
~~
,1 נעי~יכtגב :פiי ראז Pיכ~ס .ני, 664
באסס -ועו ; עס וועס א"ך ניס ;"ו ל~בביי"ל,ב און א'הד ורעס ס'ד או'ף א pודעצ
צ'יס ש Vנ Pען ( t.ייעד אויפםעדpז~סקייtכ -עדצעחעון א וו~הדע נעי"-ייכסע ,ועוגכע
ער ה~ס ~בנעוו'עוען איוונ( וועס בעשסעסיבען י'א ייעדסעך פןר ייזען העךזר -
נויססלינען -א;ו אויך ס"בע וטוךסער",
"אויי יירא אוך ועה , ISז' IJה~ס כעז~בס ד~ן קיב~ס" ,ד~ס יועזר פאי ה < I,ס
יס r פךווני ,ועול א" ~ייך פןר ס' r תיסגית פןר ~ דיסערל,כער ~ Bס'ריב,ב (t. א ! rויי
זייס בעדו אייסהערען אןר י~ס יעווש ייוע אלע ה'וIIדש אירן סה~ , iייויל ו" ווונש
ועהד פעדשםעכרונע סענער אןר 'לעכה~בעד פוו געשיכסעז ,ערווכע פעשראפ Vן פ;Iור
נ'ס~ ,ו א"עי צייייפעל איי Mיי םעדנכינעו ; אןר וואיכיערןכנ ,אונסעדהאלסנןנ
חוובס ~ז i ~ ~,צי עדעצהןVל ,טךיינד ,סיך העךען נעשיכסע ועוס ויין פןר teוא אךס.
צו.ו I אלע
"סי'!ן ו~'ס איהר העדווסבעהעסן פןר כלוI,ו ה~ס כעו~נס סאכסש~ ; אייו
ועץ סיר יפס ריוען Bאשסעס כ" ערם סוור ,וואו אייו רועל פערואדנעו ס"ו סאנען
אףף רדוו סענ ; ער Jאין ה~כ נעהערס יןיא סייו הערד יז<ז pיבז<ס האס נעואנס,
ייש ער האס נ~ר ייא עסע,1 ד~ס ערד שילרסעונער פזו א ויאכערדכירI.ן דיסעד סוו
א ן אנרער צייס קען ער ו ' יו אr בעלענענהווס ,כיז עם Pע 1שיי ן סעהר כ'ס כעחו ,וויי,
פערקר~כע iאוןי סיעף א' iא כעריכסעז ייאוי ,יאס ער ואל יזר פןר י~דסע iיייעערר
כוס העךויסכעפיכע ן אין זעקס סעכ ; א j'lועוו א וכעכש ו t$ל ראו כיס הז:כז vוי- ,נ~
נענעסעז ~ערר ער ו~ל ניס ה~נעז נום בעזו::ךבס זי'ן רייוע-ואןכu P ,ו ער ויר ~ןוי
~כצעהרזע ,י ( t,ס ער ! t$ל יעוךעז א סרו Pעכע מומיע -וי t$ס ד~ס Bאסירס סאק'
~פםu ,
רMו וואוהr jfריא ח ( t,סס רעכס ,סאכסש t$n 4:,t$ס נעו t$נס רזז tסיכ~ם ; "נעה
ויףגסס אןר עס אויו פיעל יייא ריא Pענסס .אי ,בז שיין ואס אJו יסר Cעהלס ניס
r'pואף אי'סער א ביסעל נאהריננ פיר יס' jנ"סס ,ייעלכע אי ,האף צי כעפינען א r
ערר עדצליככ פזו י'וע iונסעז עסכשעןu .
t$nס נעואנס ערר Pיר"כהערר אח אוי,ך U "אק סיד אנרעדע ערייאדסןע עס
ה ( tס כלוור כעכעסען רעם Bאססיר ,אז ער ז t$ל באגר t$נפאכנען צי עתע nלען וייז
ח t$ס איחן יעד Bאסםור האס ראז נענועסן זיז ייצענ בי' ירא חערנער, בעשיכסע.
א t$t$Bר ס t$ל כענעכעו א ןכלא Bסוס ערר חאנר אייף תם ריPע iאח ח t$ס נעו ( t,נס :
"לעב יר~ ,ניעערד יא לעכןע יסר ,געפ~ע pסע כעשע&עכיס ,יסר ה t$כע\ נ ( t,ך "Yיס
נ.nנ Jlוגcנז צוייPצסועהערן א' jאיגוער צינוכעגש-ס " ,) ts
56'l •1 יכ;Iזס .כוך פו iרזזP I נשעיכםנז
ם t::טער חז(,ס ויא כעהיס סיס נרויס פ~רו'בסונ pויס ז:בגער ויא הI;tס וו ,א~rי אוין
~בנעחיס ,ער; Pיינע שוסרים ,קייכע שלעסער א~ Pייבע רענ~וע Pעכעז א ס"ח:"t.t ,
ערר רייכסהים פוי יייא איהר איינעכע עחרכיכע ~יייפפיהררכ.נ ו'כער כיס כשיאכע!
ר עם פזזםער אזי ריא שעהנהייס פ jlערר ס~בסער האכע iבעייארינעו פיעלעE ,כערסער
רויא חייסישע ,צו וובעז איחר חאכר~ ,בער רער פ I$סער ,ייע'בער הזזס כעה ( t.ס
אויענצכועבעז אוא סהייערט ציערבוב ,ח,tזס יסס זין ביס נע Pעבס ייערע jאייביב ,ייעעסו
ער ו t$ל ויא פערשענ ', VPון"ל פ"ג.לע חזcכע 1רערבאר בעtIיסרעכס ; אוי אובסער ייוע
Eכ'עגע ב;י אי:ן "1וו;ע א'יבער פוי דא ,וועלכע חזזבען נעPעבס ה~בעז ,יא ברעססע
הזז!:כיכנ ,ויריל איך :נ rנעייJע פיז ערם זעלבינעז רזcרף ,פוי ~ ינסער שיב, eה" אז
נר~רע ביס n
'נ'סער אק ~ ןץ ערם ',בC:P אז רייך פוי ס'יכע ' t$הרעז, רער ככיהבוב
כעהייסע j
ועתלען ,הז ~:ער עס עבורייו איבערגעכזזוען צי ,עאבררא' - jאןו' תזזם
יי Iע רייכע ,ייעובע הזזט סיך כעסאכס ז:רים אוז עלעכר -פיו וי ,ועלבסס צו
וו'1הלען .עו תזזס כעוז:כס ,רזזס אזוי יייא סיר ביירע וייכע jאייכ' lר ערם אכרער!
גל":ן; ייי' עו עס א'בערלזזוע iוjיי נעל,ענסעו סאכסעו צו עכסשיירע jבזזך איהו
א"נעבעם יואוכש ; אק אווי ר~רפVן סהא iאלע םאסעס ,יוע iויי ע)'" iפער
ה"ראסהע iוייטרע קיכערר .איך וויל ערמריס כ' Cואנע ,iראם ו" ר I.tרj Dע " 1לאועI
פויי האכלוןע אז שלעבסע א ~ B jlםpירכע ו ( tבן; , jוזזנערזי ,ר I$ס ויי וזזלע iז" פאן·
ש'~גען Uסע אין I,tנשסעכירגע Bעיוזזכען אוי פזר ריוע דאז ויי וז:וען ועוהוע Iכזזך
וייער איינעבעם ייילע :פזו לעאגררא'ס ב"בכוב קען איך ביס אור Cה"עון ,איך : Pננ
רעריכער גיס עסהו ז ( tגע ,1יירא י( tס א'הו פ~ס Vו הזזס אבוו אבכעהאלטjע סיט רער
ער Pועוכו,נ ד~ם ו';י ס~כסעו א 'ן כ~ך עזהו יוב,ב אזי סיס כ~ך ( tנרער J,עהגל'גע
ס" jק~ב- "•1 כ ק' r כיס 'ע PייJ כיס עגסהאכסע i ביס ה~נןע ויטכעב יויד,
-אייו יירו אוהר ו~וס ייוסעו -ירא Pויעבס הייסס I.tכסעכס ( tא jlאיך אייבטגו!(,
א ו ( tוע ,פזו נעסען פזו ירא Bערןאנע •1ייעלבע ש' eעלש א rריןע Jסוויער ~' " aג.כ
ווג/לבע ר~ם עבת Mין כ~י בו Cענסשיעער~ ,:ניי~ה' עס א'ז צי כעםירבסע, I.t ,j
נוcכ יעוס נעיןעס tc .סרנויוי';זע סיף·
יי ינחMסנ J .ב" 'ו 'rייצס rMאי' Jי(ו.בזעו רו:זיcן ( tכבע Pיןעס Mנועןיסעו,
בוך נעי(בינtבע פ;ו יאז iכיכאט
------ .1 5fSt
-'1 פעל~'ו!tf
חVU.חI eי Iת DfTI .aרת נעיזענ·t \1 .כסןו ה~ם עתעיmם ד', ltעי awרתעוי ~
יכסט'ן· tוו P tfעחגנעIIי.ררIב
'.!.לםענע נאנש ,סים וועלכע ערר היעמל אזי א .,באדסר האכדו Jויא איוסנעשסאםעם.
שוז אלס Pינר איז זיא בעועוו שעחו אזי ויא איו איםער בעייארע iשעחנער ,אווי ראס
ויא איז אז איחר ועיכ\ Vהנםען יאחר נעוuח אן אםתע'ר וואונעוי םJו שעהנחיים .ערר
רוף פןו איחר שעחנחייס אןו ,יע:פל,כק"ס ה <; Iס זיר <; Iננעהוינע iצו פערכר"םעז אז
אלס חו:יריםונע תרפער ,דור האם ':ויי:ן עורנרייכם כיו ריא ווייםססע שטערם אזר
Bאלאצען םןו םירססןע אזר אז ריא אירער iםןו אז א., חאם זאנאר אייננעררכרנןע
ליים פJו אוע שס Vבת ,אווי ראס אום זיא צו עזחן ו~ם ןגוס צי איחר עולה רנל
v
נעזעדו וייו"" דצ וו Cוניווכער עזכם כתייט ן ~Yצו וו Cגילו .ון.וכ םvום ןם t.תים .איריר.
~5 .1 ~נעם ןרפ זזCד Pקס .ךרכ
א;וי~ם rא ביס בייע אןיפ!' ביס t.eר ,אןר ס~בכע ל"סע ה : I$פזע עס בעייאיברעךס.
ייוע אלעס ,סיס יי I$ס ער ה I$ס זייו נעריהסס ,ער איו איייו בעוער I~ jארס רינסער
אJי אייי ~דע באריש Pייס ,יי <; Iס איז פ~רנע pוסש א'ן ערם ד~ר tCIה I$ס ער נעס tlכס
א נעףכס ~בעררסהאלנען סיי,ע; לאבב.u .
"ןנוזיר ס ,I$ם~ר' יוע,כש אין ה I$נ בעשריעבע , iירזע jייציענסע רע לא ר~םא,
ה I$ס I I$נס נעזעהן אק נעייאיבעררס וIו יוjעז l$bעס, עrר iהע)ר ,יוזען סת' Pער,
Iנעבססער פוי איהר "ווי ,יערלכעם איז אויסנעPסj)1י צים ס~רjכ .זיא .r .rנרר tSםןר
ירא םכ,סער,א O 'Iןו רבס I$Pכ,רסע >Pייוער ,אןר ירא אr ח I$ס ו' 1םערכיעבס
ריעצבער I$Pוaיעס אןר tערכהיילס, אr )יעעור ,י'ע,נןו ער ח I$ס איבערנעשריענעו
אןר א rירא העלערג·סה t.eסע! ,יערלכע ער ה~ס פןר ויר ערעצהלס P -יץר ,יייא ערי
ס"ייעל הI$ס נערו I$לtב -ר I$ס זיא איו א rאיחם בעיי I$רען פערI$Pכס נגיז אינעי
צו ןי~נ j\lוינע iאיהר ליענע. הער'r ריא א'ועזר ,ב I$ך אייערר איהם איז א 11$1' r
~וזי רויא עס איו ביס~ Pיז ל"כסערע ואך איו עור וערלס וןיא צף~סאבר צי ובייבבען
אןו י'וצעכסי}. לעאכרר (t. א ליע:ע אוזי נ t.eכר וויא ירא דאסע איו ב I$ר ו'ו'יכI ,ייכזזו
ה I$נע j
בא;ר נעיי I$וע jאייבי,כ אןו איירעו אייגער פןו ירא פיעכע ייכנע ל'יס ,יי I;tס
נעויכס איהר )עינס ,ה I$ס נעהאס רעם סיכרס Cזע פעור~נס פ;ו רעם יי~ס ויא
ויא הזזם פערכ I$וען י I$ס ערנעכס ,איו עס שייו בעייןון ביי איהו א פעוסיבע ואר א jl
הייו פור איחו נעל,בסע! פ I$סעו ) pיז סיסעו ה I$ס ויא גיס בעה~ס( אק ה I;tס פעו-
ויועו איכסערכעהסיבנ א' j > <; Iוזע ריא שס I$רס סיס ערם ס I$לראס ,ייע;נער א'ן
העוייס א פיעל נרעסעדער ויטבער tSלס אין אלע יעבע אובסערבעהמיננען ,סיס ייע>נע
ריוע נעשיכסע ה~ם עו הI$ס בעהאס ריא פרענהי'ס ויר אוזי פיעל צו נעריהדכג•j .
אלעעסן נע Iעצס אז זiנעחואיברעחנב .אבסעלס;tז אןו אי 1 ,ייבע jנעייען באבץ ציסי' , CC
צי ר:נר סהעםיב ננריעררשז<.םס וייבש העוו'ס איי ריא בעאססע ןופ ערר היילינער
ה I$בע 1בעוונס א' jירא וטולערו ,א;וה~נעו ןןענע, i ויי !ייגע Jבעםא'ען ירא ארנייס.
נעפינע jריא הז1j:מ " 1 סענ פןו רריי צי עביע אןר איבערנעל I$ועו ; א" I$ jדס גיס
I$דיסע בעב~דישסע >ע~בירא אJי ערר חזוחל פןר א ב~ו,נ א באבץ נ ;!\.', tסעכ jנע-
ריינס פק רעם נעלר אןר ציעריבנ ,יעילכע ויא ח I$ס סיסנעגועס jפן jרער היים ,זיי
ה~ס ויא ~לם סעו בעPלעסס jllם~סער ; צו אירח צור'P ה~בען Iיא נעבר~נס
האס זיא וסרה נעייןע ,י I$ס יייעצבסע רע ~, אתבל'p נעפרענס יערנjג lאירמ
ויא ~ הייר\יtסז:ען םנ:דשםרעני~i נjע אזי האס זיא יסס ערם ר.ס~ ה~ס יזא נעסר f
איהר פ~םער'ס ; ..,.1רע ::.ו~ה ~יהו j'IQ .ננרערעס '.. ,יז.> Mו ע Wף)JIIע
.I נעשיכ:כע פןר ר~ P jיכ~ם ,בויו 568
ייזער רריעצכטע איו עור ווןה םןר ttו \(ייעסו בויער םזו אנ\זער ר~רף. א)' ר( tסא,
ס~לראם. א;Dנע Pיןעס םןר איםאליען אזו אנעורע לענערר ,ייאי ער ח~ם נעריעכם
חרכנעבאבנעז אוכוער ר~ריי ,ח~ם איחם א Pא Bיםאז ,יעו')נער איו םים זייו ר t;Cםע
ttםאל א,ס ייננעל פןר צייע'ף '~חר סיםנעכום ;vאןר א rאז'י םיע'ע יאחרןע חןןרום
איו ער יעצם נע Pוןעס צור' Pא' jסאלרא:בסקע קל"ערר ,בעציערם סים םויועבר
םארבש אןר בעחאבנען יסם ם'יועבד שנירלאך יסם םאלשע שם"נער אJו שםאח,עבע
אr pייםלאן· ח"נם ה~ם ער ויך ~בבעםה~ iאו'י ,ם < t,רבען ttנערר , Cאבער לויםער
ם')יםערל, ttן וראס ה~בעז נים נעהאם קיין שרס ייערםה ,ייא ב'יעח ,וועלבע זייבש פיJ
ערר נאטרר בייךרריל,נע ,אזו ןעור ו" האבע iנים צי םה~ iויינסן ויי בייךורילינע ביז ב < t,ר,
" I$בע Jאיהס באלי נ I$כני}.רעכענם זו B rץר איו האבען אוןסנעפונןע ,או י~ס אלעס
איו בעשסאבעו א rיריי קלייערר פןר פערשיעיענע םארנען יסם ו~ pע; אזו ואקעב·
בענעור ,ררעלבע ח~בען יערצי נעהערם" ,עלבע ער ה~ם זtבער פערשםאבעז צו
בייםעו אריף אוא ארם ,ראס סעו ייאלם סענע jסיינעו ,ראס ער בעזיצם עסהר אלס
צעה tt Iבצינע אןר סעהר אלס צוראנצינ פעערך-קרסאזשעז .איחר ו~ל= יסר עכםשרר
דיבען ,ייאס אין ערעצחל אייך אוזי פיעל ו !:jויינע pלייתר ,דעו ויי ש Bיעלעו א
וויכסינע ראלע א' jייעזר בעשיבםע .בערועזןנל,ך האם ער יזך בעזצעם אריף א
ארנםער א בר'יסען Bא eעל-ברים אויף אונעזר סארס אJו ה~ס אונז באנp ':':סיינערנע
( tזרו פיע ,נע eל"רערם פןר זיינע חעלערנ-סה~סןע ,ראס יסר וייבןט בעשסאכןע יסם
~םעכע סיילער ,עס איז כי:ב נעייע i"P iלאכר א rערר נאבצער ועולם ,יי~ס ער האם
ב'ם נע Iעחען ,אןר Pיי iסלחסח ,אין ועולבער ער nאם ויך בים בעשלאבעז ,ער האם
בעפיבען זי ,אין באגץ סארא PPא אזר םרביס. אריסנעהרנעם ובעחר סוריכען אלס עס
אלס א נאכםע ריענא ריע')ע i ער האם וי ,נעריהסם ,רI$ס ער איו בעשםאכעז סעהר
ו) B i:אךעערס אjו םייעזבר אנרערע ,ווע'בע ער ח~ס < t,ננערופjע ,אןר אלע האס ער
נעIיעבס כים פערלסירעכיינ ס' rאיז םרtז lען בלרם .ראבעב;ע האם ער ארנז וייערער
נעצייכם סכארעס ,ררע')נע ויינJע נזווער P Jייס צו ועןח אזו ה I$ס נעואנם~ ,ו Iיי וייכעו
ייאנוiער פין Pויוען ,ונורככע ער ריJ$ם כעקרינןע א' iפערשיעךענע Pעס tBע א;ר בלים>
ש')אכםען ,אןר ראביי אזי ער בעיעון או~' פער'! ,ראס איוף עםכשן , j:ייעלבע וייכען
בעייע Jאווי רנם אןר נ~דן בעסער אלס ער ,חזtס ער זייו נים אוסנע Pו Pם ,אבייאח,
זיי האבעו איחם ועחר ונם נע Pעכם אןר ה~נען ונם נעוואוסם ,ייאס סים איהם איו
נעינור ; ,ז' rארם ,ה~ם ער בעז< t,בס ,איו זי!' שם ttם-פ \tסער ,אןר זייכע ס; c:: ~ nע -ר r
יחוס אזו ~וס סזtלי~ס בוס ער אפילו יעם Pעניב ביס באי .ביי זי rפערהכיים האס
נור ~יוי:ן ~ ניסע; בע Pעבס שBיע')ש אירי סםרנוע pזוא ומעבם יציסעב-ווייס ציכםכII/
671 געשינטע פ ה דא P ,יכאס ,בוד ז,
· _\..-----
אנןמעך "זע כיומער ,יפר ל~ועז אונוער ל"ערנשאפס לויפוע ,סיר 'fנכוע גיייV
צר iאעסו ד~ס לןיב אןר דיא שאנדע פןר דער שעחנער לע.tזנדרז< ,אבער מיר ויפצIIז
יעדיטרער פאר זיף אןו בע pלזזכען פארץ חיסע ,אנ\וער לייד א rדער איינואס Pייס,
כ~כס nעונדינ אוכעזר בייש Sיע' וייכע Jשויז פיעלע פוז ועאנדרא'ם פערעחרער כעקוסען
ויעיר צ < I,הל איו שו' jאווי אי! דיוען ו"יל~ ~רם אה סחוע iכראדע אווי ר"יא מיר.
דע Jעס אר Pאדיע, i ז t.נ"עם נעכרינערם כסעם ר~ שו r חאבי~ יפר נרריס ,דזזס
שרויבעלם ד~ א :~ '1נטןם פה Bז<סםןנער אוי שעפעד אויעם איו דא ני r::' j"P t<1:ביקי~ל
פת עדר ":]tהכער לעאבדרא ,ר~ נ~עסj I;tךם ,וווא ~ס ~} כים בעהערס ייעיע Jעדר
אוננ V:יענקס ,ארננעיtבסענרי) אןר בענPענךיכ נ~ר ז \f פעישילס זיא א"נער אה פל;ב t::
ד~רסע iםאד Vלם ~ jאנד' 1רער איחר ,ייכסויב י נקיים א!י איחר אןננעיאב!'.כ· איהר ;
ד tt ס" ; ,',ד~רסען איו א"נער ,ייאס ענםשולדיכ t:ויא אוי ~11רצייחעס איהר אוז
אייגער !יא אוי פעו'יאסם !יא j "יי וויעיער או ~כערריטר ,ןעוובער פעראןרטה"לם
ריא - אויפפיחרוכנ איחר פערשילם אנדערער עיר שערן,ק"ס, איחר ב'י'כנס
יערב" rעובזססע שיסםפע iאויי 'fא ,אןר ד~ר ייערס ,יא פjו אלע פער עהרס ,
וואם האגעי איעלב , J: דז<ס עס ו"נע iיז< יוער דוסהיים, אr \:ייס אוף נעהע" 1 J
אןר גע יאנע I jיר אןיף איהר שייאנ- P ייארס, ",P ~ I;tל כיס בעעררם יפס איחר '\" 1
אי; י'עכ בע אייפ J:ר:רנ ,t:: :עסערצע :פוי ריא כ~ך איגער יאסערJ אזי ;וייג .גע ק~
ויא איו נאי .יס שולריב ,וו"ל טס! ה~ס ערפז<הרע; איחר פעהיסרים פריהער אי;:ס
פע~וענ·חעחל ";P ,ברעב פה א סיי"ז ,קיי:;· t.:' jס~ ד~ אין כיסא j"P איחר ג"בוכנ
פר iא נוים ,רואי עם ואל עךכעץ ניס ענ)" J,א '~עפער או iגע pלאנ "; 1 iJ:ליסמ ":1 ,פר",ך
ל" r יראר עס אין כאר צן הער:ע tiן עכז) :וריערר,(, Pו ך~רcכען הערם עסז אנ ' iילגנi:
~נ,רא'ס נזtמע •jל Vאכ,ו~ חויכט ~ג א' jוו ( tלך ,לעאבדרא יפורטלע iרי א tנייגעו
בעצרי:פ' j,רןבנ אjו ' Cפאגוננ ~סעגדיב Vי: אן סרץר לעאכדיא ' Pיכנס אונן ~לעעסו
רר 3,היעכד רז :ל I;/בען מיר דך טיס Bוססע חאפוככבי~ iאזי דא קויעלע iטיר זיך t ..,ב
וו~ס יפי חאנע iצו כעםירכטע: אל· r י ttרנ ,ניס וויםענףנ
"אנוטעך ( tלע דזיע פערריקטע ציינס יכיי ,קא;קורנ;נtב א;םעלםא -ןייא
נעיביירט ער איו -ווייבינעך פעף~סאנד ו"יא אלע ; ר '3,א:ן\אהל ער האט ::גחך
פיעל אורוא'ף איבעך אכדערע ו ( tנעי ויף צי Zעקואבע Ijנlע ,( jאבtנ 'נ.ר ו' iד Xר אי:עך
קיי ,וא'ף כיט אויסעך זיין • t:יידוככ פי Jאיחר או! ,יבנט ,ויינע קלא;ני~ iאןן ;יערי~ר,
ועולנע ויינע ,פארtנערפל',ף ניט פערפאםט .בע:לייtנענדי; ויר ב ~'tא כי:':אך ,ויוב I., .בע
ער י~' eלט אן;סבעצ'"ייכעכ .t:א'ך הא~ מ"ו נ·~יף~תזt.כ ~ ~·ר,נ'ב··:tל iא i-ן 'א :נ'ר
פי iדיא "",ןיי !::אייף לייכtבויניבקיי ;t דאנט א קל,בעןו יןג ,;-איף סי;>' Sף אוי';.י דיא
•1 פJר ר~ iקיכאס .ניו נשעיכם r •51
Dעשר eר~נעו ,הזזס זיא נעז~נס ,יא צי כעהסע Jא' jריא רייכססע אוB ,יעכסיכססע
שם~רס אי Jרער ייעום ,כעלס·ך אין כע~eעק אין ויא ה~tכ ויו נעל~וע iפערפ'הרען
יורך איהו רוסהייס אזי וזי נעםריכעריי איהם צי כוייכע , jזיא ה~ס איהרע iפ~סעו
נזוווינס אJו איז סיס איהם ביי נאנם זcרוענכעוזזפעז ; ער ilזt:כ ויא נעפיחרס אין
א כערינסע 1ייאור אJר א"ככעש eאום א rריא העהו ,אי! וועוכער סע Jה~ס ויא כ'"ע
פוכע •iויא nזזס "ייסעו עדצעהלם ,ר I$ס ערד ס~וראם ה~ t:כי' איהד רצנענוסען
אועס ,וואס יא האם נעהאס ,א'חר עהדע ~כער ת~ס ער כיס כעדויכס ,אJו איז
רע Iעס א'ו נעוערן שווער צו נוכ'נען, וייכען נערזען ערשסויכס, א jlע םערשייאיכרזע.
או עוד ייכנעד סא :ו I$ו ויך Pענען ה~כזע אייכנטהאוסע! {ft ,בער ויא הז<ס עס ער
pועדם סיס אוא ויבעדן ;~ס ר~ם אוהד סדייסם;~זעו פ~סעו ה tfס ויך כעדוהינס
ווענע רעם ש~רען פח ריא צונענוסעכע זאכע; J I עסהד P
אןו ה~ס ו'ך ניס נע יעסדם
פ~כסעד רועכיבססעכס כיס אורעג· כיי ו'r עו אז כעייזוז צופריעערז ,ייאס סעז ח~ם
נעדויכס ריא ציעדוכ,נ רעוובע עסP Jעז 'Pיכזשו ניס ה~פע iצר Pדיבען צןד' , Pורע Jסעו
;'י=ז !יא Iנעד;יעוע .i
ה~ם ויא רעד איפםעד פו זיא איז צור' Pבע Pןסען, רעם ועלכינען סאנ ,וו~ס
א כאהעכסער ~· , t:כtר~ אr אןנוערע אויבש צובעכועס' אJר ויא כעש' Pס א ' jא ,;Pיססעד
סיס רער ה~!::ונכב ,ר~ס ריא שער;יכע סייכןכנ ,ועולכע ויי! ס~נסער ה~iנ אויף
לעאנררא'ס יוכב Pייס האם ויא פעדשוןיכרע!. סיס רער צווס ורעס זיך נעצויבע;,
פערשיואוכרעד ליכם איי סרןיסס וייס ערם ייאס איך ה~כ זיא אויפכעהערס צו ו Uה •j
.eזס ויך יע1jח ס~כ פ I/רכו I/סערס ,איבוער נערילר ה~ס איבו, סוויעריכקייס n אינןער
אזו סעהר אזי סעהו )Iערו~זע Jאר iסיו ה~כ j1Iפערם,וכtב רעם ס/ם~~;,ס פ;יסער
ענרל,ו pו"רער איי פעשר~,סע jףא אכופארויכסי''Pיס פJו לעאנרראיס פזtסער.
האכע יזכר ייז עבסס;~סע ,iאנסעלס~ אק א·.ך צו פערל~וע iאכווער רארף ~וו
"יער;צרבעה .e; jזדן ר' Iע iסה I$ל ,א rיעולבזע ער םיסIIרס < tכ~יי:סע סמאר]; שאף,
סיר ועכIY אווי סםאנח ציענjע. רבןיטע ס'r איח,ם אJו איי צי ;חלכ I1נ];הגירוס
573 נע' ' tכסע פJו ד~ iקיכ~ט .ב;ך .1
ק~eיטעל •52
tןר יי~ם שטרייט ,לעוורזע י II1פ!:!r.כוק ח!!ט געח I1ט 'סט יעם צ Iענענ I1It-םםךו איו וכוו גחם
Iעלטענעם ISכג/בסוועי ס Iט יוא Dערייעכטע כעיו'חשינןח ,ןןי~לנעם עי ס! "!:גליקל,ר יןי~נךן
זDfכם ס Iט ערם שןזרים פןן זווז געו Iכ.ןכ
זייעו אנונעשסענ'ףנ Pייס ,זיעיר פאכש Pייס ,זייעו ווזtוסיי:בועכען ,ז"עו סוי"~ז'1
Pייס את אוננעו~בענה"ס סיס ועולבע ויי פער~Jענ pע! נעועוהנ ,',יוע'ו יוענע ; ןא
I
ר I$ס חזtס 'Iכך :פעוואויבען ,סיינע העווען ,סיס כ r'Iציענ אוזי צי eלייערןר ,ייע iאיד
:פיז בעקוסעו אחער ; ערו אווי וויא זיא איז א נקנח ,שעז איך ויא וועניב~ ,בוו I;Cהל זיא
יזכ rססאטד". אr ,
איז ראס שעהנססע שסיק פע'' iיי I;Cס איד הז:tפ
ד I;C,.ס אזי ייא נעשיבסע ,ועולכע אי"ו האב אייך פערש 9ראבןס צו עעצרהלען.
ןוע Jאי ,חאב ויא אייך עעצרהלס א ביסעל צו לאננ ,ועול איך סידז אויד ביס מאסש
ןן"ס פןו שסיבעלע איז ניס כr 'I ייענען. pיר~ו ,וזעו איך סען אייו יtוס ע Bעס
דאנןס iר I;Cוסען הזtנ אי'!ן ופישע יסלד ,אןיסנעציינענס Pן קעו אJו אכערל" " t.עהבע,
ן&ייסיגע וaבוםכש ,רועלענ רנ,ן אנכענעהם פיו רזtס איוג חיא פיו ערם נעשסאי..f
"
",
ער ~ין הער'ףםנעו,tזשז אייף עדם ~ 9סםיו ,אJו דיועך ,יי I$ס ו"ן נטויכס איו נעויז<.זער
פול "סס בליס אוי האס פוי סאבםש~'ן נעקרינזע pלע , Dהא:tב סיס עדר רכ<.ז;:
הערוסנעס~ 8ם ב~ר <.ז סעסער אים צי כעהסע jבליסינע ראבע~ ,בעך עדר נייס:tב·
האס ~בער אכו- עדר בארבער ל'בעך אוי רער Pירבייהערר ה~בע jניט דערו~וען,
ןריעעדר בעקיסען סעררעסע 1נעס~כס ארזי ,רז':כ רעך Bאססיר האס ר P II$יכ I$סיז
אונסער וי ,אןו איהם סיס ריא Pןלאוכעם אויי צשרל I$נען ויז נעויבס ,ד I$ס עם האס
וי ,אויי בענ,tזסע 1סיס נרוס יייא ויי iא"נענער eניס .רער Pירכ"הערך אה עדיר
נייססל,כער ה~בען נע eלאצ:tב פאר נע>ע:סער אןר 'רא Bאל,ציססען פjר עדר הייל,נער
ס DBעד rp ניירע ריא ה I$בען אJר פערננינןע פאר כריעדרשאפס ה I$בען נטסאנצס
נערייצס אייבעם אי' fjערם אכעדזר יייא ציייי בייס IIרינע הינד ,סאנסשז B :אנצא אל" i
איו נעייעז א' jפערצייייםלובנ ,וי" ) jער האס ויך ניס בעPענס לייז סאכען פזר איינע:י
פןו ריא ריענער םןו רעם Pירכ'I-ןעדר ,יעילבער האס איהם ניס בעו I$וזע וי' iחש' זר '#
Pיעס iצי היל~.
ייעהרעבר ז<.וע ,א'יסעך ריא בייעד Pעס Bפער ,ועיוכע ה I$ב;ע זייו איינעך "ס'ם
ז<כערר jפערהערס סיס ריא pוי~pעם ,ו"נ;ע יעצם נעןרען סלא שכחה ,ה~ס סען
tcזיי נעשאוס ה~ס רעם Pול J Dו א סרוס"סעך ,ייעככעך ז<סז:ל נעהערס סיס
סרויערינ I$ ' ,ס אלע חז:נע jזיך אוסבעררעחס אין ,יא ו"ס ,פןו יי~נע iעדר Pול הז:ס
הז:ס ריוער שאל בעייירקס אןיי ' il$סיב I$ס'ן ,אוי איבערחי' ce ויר נעלזי:וס הערזע.
ב~י בעה~ס אכרסעך וי~ אובנו'P אביי I$הל עדר Bאססו:ך ה I$ס איהם צים רנייסע j
אjר האס איהם ברייסל,ך רורבנע Pלז< Bם ,ה I$ס ער ' I$יו צי איהם נעואנס " :נריגחי
סיי:נ.rל ,רוא ניסס ניס ttניערס יויא א סייודעל ,ווייל ריא ה~סס קראםס נעבונ ~ס"
צו בעויענע - jאיר בעס רי" לI$יס'ר אויענלענען ייא יואפען פיר א שסוביע ,ר 1Iן
רעך טרייעיינער ס < I,ן פןו רעם סרוסייסער ,ייעובש סיר ז<לע הער , jJlסאבס סיר
עדנקע , jר~ס אויף סיך יי :iרס א נייעם אבענסייערN .
רער ציענענ· Sאססי,ך ייעלבעך איו שי' jנעויארiע "סר פי Jשלאנש דאי pיכא:tב ~
1
האט איהם אוינ!'.נ· נעקרינע, j ה I$ס פןו איהם יייא אוייו פון ריא pוע , 9
וי 0I$ער
בכ'Pל,ר ::: 1$גנעל <v I,זן ; ר~ P iיכ (; Iס איו אויםנעשtכאנעז ,האס בעבל' pם א' jריא וייס,
ר ~jויאבען רער ש~ו פון סריסייסער ח < I,ס וי ,נעלאוס הערען את ח~ס Bליצל,ננ
נעועהע 01,<' ,iפזו ~ ב t.tרנ ויינןע הערינסערנענ~ננע jפיעלע 'ייסע נע Pו"רעס אז
""םןע אויף עדך ארס פזר ריא בעו-חיט י נוJו א '' jרוע~' jהו אזו בערוע Jא סר' Pע-
נעס ,עס אןר Pיז עדב;ע ניס בענ t.tננע , jאו jא' jא,ע ערסןנך פ;ו ייוער נענענן ה I$ס
,
זעמ נעועחןע עסנש) j.תיכובה ס , i~ nאום נז:ם ~ו בע ~ P:Cי עפ; jJIויז ברז<.הפנותד,
נעשינפע פח יא; . Pס~נ' בייז ,1 674
~ בעםעךער צירנערעך פןר אןח ציי נערער רועם נ~ט נעח; ~וי~ ייריט ,ר~ם א ~ jנעורער,
'~ז איחם ניט \)עבען בעויענ , j1Iאןר ר~ן פערש Bערך איף איידז טיי! היוף אזר סייj
שטיצע ,צו ייעכנע עם פעך tל,נtבעס סייז ס' : rפעךיף ,יערכבער בעשטעהוכ רערי , jרעם
שו~אנע; אןר ערם ב\יסח-ל'ירעבעו iצו Pיסען צי חילף.ן I
יעך ציענענ· aאסטוך ח~ט איהס ~נבעועחען ,אןר אלם ער ה~ט בעסעךקס
נעייזcרעi איו עך ו\(נרעךבאךען אירפסריט, ויr ר~ P iינזr:בים סארנע בעשטאכט אןר
ביט ויעביב עךשטייבט אוז ח~ט נVפרענט רעם בארבעך ,ויעלבעך איו נעועסען לעבע i
איהס " :סיין הערר ,יערר אין ר~ס ריועך עeבש ,ויעלנעך ועהט איים או"י ןןאיברער
II ל,ר אזר רערט אויר ס~רבע ?
"ייער ן~כ עס אנרערס ו' ~~ M l.I,rנעו~נט ערר נאר:פער," ,ייןזו נ~ט רעך
הויייכנעריהססער ר~ iקינזtט פח )א סאנסשא ,יועלבער תאלס ~ב אלע איברעכס il:
א;ו סאבס בליי ,אלעס יי\(:ם איו קרוס ,ר \lר שיעצר פןר JIי)~ ייבבפרייע , jעוך שרע\ל
אוע ש' ( tנסעl.I.i אr פJו אכע ריעו ,j1Iרעך ויעבער
"ר~ס ק)יננט בסעס Ifזר ",ה,Iזס בעעבטפערס עוך Bאם:בי,ן "יירא י~ס \ר~ס
נעט:ךז:ז ה I$בע i ועוכנע ייאכרערנרע ריטער, ריא פןר עבשיבטעi ,יא אr 'עזט סעi
ס~ ,אלעס ,ןי~ם איהר ~ tבט פJו ריוע ! עסנשע! .איר נלייב זtבער ,רזtם איהר )אנט
פןר סיר~ ,בער אין רעם ק BI$פןר ריזען ניטען טעבשען וייגע Jר I$ועערע ציטער iצי
םעךרינבעl.I.i
הז:ם אייסנ'1רופען ר~ p iינזrtב" ,אה איהר אר-צינבאסשII, "איחר וייט אן
אזי אי ,בי! פיוער אום ריא נאפקע, א Bיסטי!ר קא,F3 אל" iןייט א יס eינענעך אי;
יסט ריזע ויעךסער האט ער איים- ייעכטI '. ן Iע'נע האס א'י ,נעבראנט אייף ערר
בעהוינע; א שוכ' Pברויט ,יואם איז נעוענען לעבען אי nס אןר ,I Mזס עם רעם Bאסטור
ר,Iזס ער הז:ס איהם א"בנעקלא aם יסט אז~ סראפט א יוארף נעטהא jאז בעוינס,
ערם באו .אבעך ערר Bאסטיר ,יעוונעך ח I$ט ניס בעואןעז סיס ויר טר"בעו
Pאטאייעס אזר הזtט ר,Iז בעועהן ריוע ,t:tענטע בעזיאנרליכב ,הI$ט ביט כעסוק t:אייפ'
I
ריוראי ,טי~טןו ארעך אייף ירא טיי~·בע ןעושא Cט ,ואניעח ער אין הערייפבעכ < tלעj
פאך' j אי'ף רtז P iיכ~ i'Uאזי ח~ט איהס טיט בוירע חענר אזיי פעסס I$ננעכיטעi
כ (; Iרנעל ,ר~ס ער ייזtלס איהם בעיייס נעה~ס ר},ריי~רנע; ,ייע iסאנסשז~ 9 :נצא
ויtזלט אז ריזע jאייבענבל p,ניט },;,כ'tיל\ענכ(\ נע Bא Dס ערם t(Bסטיך פ ( t.ר ירא eוייצעס
ירא איטנע tליינעj אזי איהם ~ו~ יי\(:רף כענעבע jאי' j'Cטיש ,רז:ס עם ו"נ;ע
cיעךבלאך פ;ר ירא טע'ער ,פואיt:ע iאיו נל vןער אזי עס ויינעו נעפו ( t.סען אןר נ-ע
שןןאיועם ןיןח 8Cיי ש 8ייז tc .IJ/וס י~ן Pיכ,Iזט "אס \(בנןןנ~ eט ערם \(טהעם "אוכ
/
617 .1 :עש·כטע פו; דאו קיכאס .כיד
נ~ר ,ס' ~ rעךר ,יי~ס איחר מהוס Iער Jריועס סזtל קזו Jסעו יייךקל,ר '.בע ,1ד I;tס
איהר ~ליי iויייםם ניס ייi l$כ ר~ איו ., I
הערר ח I$ס זיר אויי נוו דע Jויr אבער םז:זנ ' tש~'ס סיה איו נעייע Jא יסןיס ס.
ריא ייייסע רעק < tוי צי בעפרייעז ריא ראסע, אr איילס ציציקיעס iצי ריא סענשען
ין~ס איו נעוקר gייככעהילס אי 1סרייער ,ראס זור ה I$ס ניס נעהערס קיז יי~רם ;
אןו ייעז אפי,ו ען יי~ל c.יע נעהערס יי (' I,ס ער ויך אויך כי~ ארסכעסעחרס אפיול
ייעז רער קעכ'ב ~לייז וו I$לס עס אוהם בעפרילע •iאויי נאלך ייוא עך איו כעקרסעi
נ~חעכס פה רעך Sר \Cצע !,I$'Dה I$ס ער ר~צי;אכסע'ן I$כנעהאלסע - 1רע! ער הזזס
שן rפערלאכנס ~ ביסעל ןןהע -א;ו ה~ס אי Iסנען~פען סיס א רן I$העכיע~
ט t:.יעס " :איחר ,ייעלכ l:נעהאלס א"ערע נעויכסעי פיעלל"כס נ I$ך רארום ,ייייל
ו I$נען ! Oויהר פיהרט קיי! נוסעס כיס ,ייארס < tוי הע-י:ס ,יו I$ס אי"ו ה I$ב אייר צו
ריא ערםסע ,ויעלנע הז;בע, Iי I$ ,בכעשסעלס ,ויינע iכעייע Jריא סרענער eןר
I$בנעוזננע Iריא ח I$נעj רעם בילי ,או iאיינער פוי ריא פיער נייס:כליכע ,ויעלנע
'יס~כיע ,· jחאס געפוגע jריא כעשסאלס פזר רעם ריטען אזי פו! וי;י ס I$כען jפערר
א;ו סאננע אנרערע אבענסייעךליכע ו~כע , jיי I$ס עך ה I$ס :פעסערקס א'יף ר~ ן
קינ I$סי! ,אווי ,עכערל",ו .ר I$ס ז;ן ח~tכ איחם כ Vעכספערס " :העןן בןוערר ,יעוז
א י הך ה I;.Cס אוגו ע Sם vצי ז I$נע , jו :;Cלם איהך עס ס~כעז קירץi ,ער ר' \l1ניסע יייסע
ציךייסע! וי ,רעם לייב ,א;ו סיר קענע jויר רעריבער נ I$ך I$ח iא! איךואר ניס
אויפהאלסע 1אים ~ייך אויסציהעךע , Iיועז איחר קענס עס ניט סאכט Jא rצי'י'
" JךסערiII .
"איר ק:ע iעס אייך סיס א 'יז יי I;.Cןס ז I$בע iII•1ח I$ס כע~ספעךס רז:
~יכ I$ס" ,נעכליו :ל I$זט אויפי! פלעק ריוע ראעס פןיי ; איהרע סחרעעו! אזי
איהר סןייעןיבע בעשםאלס נעוייי Iע iכעניג ,ר I$ס איחר פיהךס ויא אורעב נעבעi
ויילזע אזי ר I$ס איהך הז:ס עןגעץ אויף איהך ז:נבעסה iI$א דנייסע שאכר-סהאס ;
אי:ן I$נער ,ייזזס איף בו iכעבזtרע jבעייזtרע jאום אעזוכע א,כר~כטען I$נצי' Cסעלע, j
ןןעל ניס ערליי פשי או איחר ז I$כס נעה ~ Iסריס ייייסעך ,איירעך איחך ניס צוךיק
זיי;;ר ני~לעכסער איו I$נער כז:ך כעייע jגייעס 9כוייעך פיר ר P il$ינ I;.Cס'ם צז:רג·פ'אם,
~ nבי ןר~' tIעז jננ1ן:ו רענע •iצי עבער איז אייי נענ~ננע" jיא נגוסי.כ'יער טזר <t.
נ~העכןעם י< I,ר~ צו ~ !:רושונ Bרשר ,ייע'כער ח~ס בעועכס אויף ~ נ ( t.רנ א" rיועI
~;.חס
י p i\tי,tסס ,ועולכע; "יא ו~כדערבארע קל"ערר פןר ריא בעל'"'שחונח ויינט i
ונגכעו iאריספע,יכ ,ח~tב ביס נערענז>ס ,י ( t,ס עד ח~ס שו' ~ jפס נעועהעI ~ Jעלבע,
אין ער ח~ט ו' iא"ננעב'לדעס ,או ד~ חאנדע;ס ו' 1אום ! It:אנעכסייער את או ער
~לס ייאכרעדניעד ריסער סי! I$עס צי ב:נשסעח •jאין ד'זעד סייבובנ איו ער נאך
שס (t.רPעד נעיי~רש חדן ( tכי,ר נעPל"דעס א rטרויער ,ועו;כעס ויי ה~נען סיס
ייאס ~ר סיסבעפיחרס אזי ייעלכעס ער ח ( t,ס ~ננעבוסע iפיר א פ~דכעחעס דאעס,
יוכנע•i אזר אינפערשעססע םזר צי'ז:ועבע נעיי~דש e
~רועננעי~'ע ט איו סיס נרוא,ד
ד~ציכ~נסע,I Pיים איו איחם ריועד נעדאנז> העדיין א , B ~ P rהזזם ער זיי נע~יילס צו
נעניעסן רעם ציים אזר ח~ס דער V~) !3ע, אויף יעי>כעד האס ויך העריסכעסריבע j
האס איהס נ>ייך אי'םנעצייסס ,הז:ס נעפ~דרעדס זייז שילר J Dו ערם וז\םעכ-בי'נע , j
ויי חעד iיפנעכ ( E3tט אןי~ !י ' jפעךר ,ה~ס ז:בכעשםעכס ~יועדר ו !:jסאנס' , j' ~ Ctם<::ה
ערם שילד פ~ר ויך אה ח~ם כי!רעדם סיס א חןיכ:נר עט'ס '::צי אלע ,יועככי!~ .יינען
נענל"סעד ,וזזכס איחד ועה Iאה וויסען נעעהרס \l געיוע Iצבוענע " : jיעצם ,םיינע
"י'א וויכםיב עס איו ,ר~ס ע ס וייבע ,~ Jאץ ערר ייעלם סענשע •jיי~ס בעPענע iויר
יעצם ,ז~נ אי.ך ואלם איחד פJו רעד בוז ב~ ~Iררע iפJר ריא ייאברערבדע ריטער,
P
ער ענזע, ר~רם נעפאכנען, פיחרם עסJ ייעככע ראוכע, פרייאינג פזר ערר ווירדינער
-אה האט נעריסען ענ I:גענע iריא ' ecארען נעחאס Pי r cויס -ייייל ער חאם ניס
ריוער וכען א r א כאנכע Jנז>:א Bנעםינם כאכזז ,eרע Jםיi ןרjעצ אP א 'j נע'י·חי c.:ן בח
ויך ייiע עררוכיס ~נכע· ראס ראצונאכtנע חזזס דיכםינער נVשינסע אי V jדנעץ ניט,
גענש .דער גייסס)ינער ,ערר קירנ-חערד אjר רער בארבער ה\(נ jVויר גענעבע t( jלע
פיע> נעהזtכפע iיייא ראס חז:ס אוןי ז:בער ז"ער וכיה יוכה איחם זtבציחאלםען,
"ייאי נערןפע: : האוז פי)עi ה~ם צי איהם סיס'j ייע>נער ם~כם ',r~ C געשריי פזו
נעהע jאי'ר רען ענסנענע, j ייעלכע סייי'יז-ליס וןיכס איחר נעח ,jהעדך ר P itSינזזס '1
עפעגס א ייף צן : Pנוכ t9ע ? j י~ס ויי ו:ברייבזע אייך נענען רער pזזtכחןיכיי~ער Pירכע
פזר !3ר~צעס' א i איהר הז:ם פאר אייר זז ראס ~ייעךע אייגש אןר איחר יעום זעח,
פי"ס איים( ר~רסעי סרז;tע j "1 ןןעובע דאדכג,- ריא ר~ס אjר בעל"'תי!:ינה,
נג:שI:על ,איז ר< tס רן,י"כגג;בענש I:ע בילר פזר יד1ר אןנכע ' Cע Pם;:ר יינג-פריי .גערעכ Pס
.79ג .1 קי tpט .ביך פי Jר~ i געשינטע
אייב ועה, j אין יזי Iיינען טיטבענאבנ j\lסיט רער נ~כצער ק~ט ~ Sכיע בע,יחשינה צי
דער זtריעפר ריטער איו בעייע! טרירט זcרער לענערי.ב ויי הזtבע iנעהערט רירא
" '1$ריא ב,יס פו i ס~נטש < t,ח~ט ייעה בע Dלזtנט יסט טהרערוע אי Jריא איינעו :
ריסערשא t tנ ו ~ויי ה <I t,כ א' rאייבצינער pלאם Iכיס t.tשסעקעו בעמאכס ~ iענרע
צי רי rלעבוע ,יי I$ס איו נעייעו ירי'ף א rסחאטע;! < t,ריא עהר 1/פןר ר' rשוכמ"ח,
ריא ~ט <' t.ץ אןר כל~כ פןר נ~כז 'א מאכסשtז ,ייזtס ו~כ אי ,סןר ל I t.tכאכסש~ - r
פי Jרער נ~כצע' -ייעלס ,ינ1ללכע יערט יעצס ,ייע! ריא ביסט סיירס ,יזיו פיל Iכיס
tערגרעכער ; ער Jיעצט ייע,ע jויי שיין קיי Iסירא ניIכ הז:בעו ,או ויי יערלע- iז,.ב
שtברזcפט יעררעe Jיר וייערע פערברעבעכס ! ~ ריא ניט-העתינער ייזtם רי rנירכ
תערצינ Pייט איו נרעסער פ~ך ~לעקסאכרער'ם Iרען בלייו פיר אבט מ ( tנ t.tסע i
ריעכסם הזcסם ריא מיר נעייזtלס נעבע iריא שעהכסםע איכזעל ,ןי~ם רער יס
כעחIכם העריס אה .בעשייענ Pם ,ז tריא ,יי~ס ריא ביסט בעיעו iאינסערסהעכיב
ו II ןערמיס אין נעוזי:גם אל~ס יי t.tם עם P iען נזtר ו < t,נעו
לעבעtן I ה < t,בוע ר~ P Iינזtט( יייערער קל~נעi םאנםשז':ם אייסריפונבעז אןר
"עדר " t.tכ נעויען : עזו:ז.זכט ,א;ו ראס ערםסע "זtרס ,ייזtס ער הזזס נעזזcנIכ ,אין
עדר איז אינטערייז:רפןו , ח,ציכעא, ז tויםעסטע ריר, פןו '!.בע' jערווייטערם Iכח
פר"נד סאכם'<, eז הע'ף ',כ Iיויעדער העריים- אינסער נרעסערע לייעד; אלם ריוע.
אי! שסאנר סיר צי ניס יעצס ב'I איר יי\<בע, i פערצייבערtבןע יעם אויף ציבעה!
~נצע Bלייצע איו צישל~נען איi סיי j אין ר~צינאנטע'ם זזtסע' ,רןע הא'סעi
שס' PערII .
הזtט נעענטפערס סאנסשא, הערר 11, ליעגער מ' r נאנצע iחערצען, "Iכיט' j
"אןר יא; לזי':מיר א rרער נעעזלשאפם פןו ר' Iע הערוע , jיערלבע '1ינע iא ו יס j1Iאיי \lר
ךארטע iיי~לםע I jכיר מאנע lמארברי"" יארף i אי jזער אr ם ובח ,ו' iצוריקPעהרעi
איכו ברייכנן j :זכ\Iהר יועם יו עלכע מונכש פיר א נייע ~בעכםייערייאנוטערכעהסנונ,
עחרע א;ר ניצען· ~
ו'r ה~ט נעעבספערIכ י It.tקיכ~סן "עס ייעט ס t:tנטש~1I, "רוא הזcסם רעכסן
ירא ק'ינסIכע ואן ,ך~ס סיר Iז'cע jלזי:זע~ O jרבייבו;הן ,יא כייזע שIכערכס ):ם)\ טי,
II ן:';J/1בו כעיעווסינJע 'עצס.
518
שעכינםע פת דאו Pינ tlפ .בןר ------ ..I
אווי רזcס ער ה~ס כים יעערנדיכ עסהר קיז ווארט נענריפען וי' jשווער ',אJר האם
יזז ~ לזזז נענעבען איף ריא סראכע .אייכער פןו ריא סרענער הזז 0ריא ל~סם
ננ;ווזcזעז אירף רא ""8ל\1Iם פןר ו"גע קאם'1.ראערן אJו איו נעש Bרינכען צו ד~ !'P iגCcיtכי
דכס ערם כזז Bע-לשס~ •pסיפ יעילכע ן ער ה~ס אונסערבעי ~ et:רס ף~ סראכע ביי';
אייסרוהען ויך ; ~נער ער איו בא לד צוברזזכען נעווזcרע iאז צרויי tכש·קער דור") א
עמכםינע' pוא ,Bייעוכען רער ריםער ה~ם איף איחם נעציעלם ; עדר ריסער הזזם
&<,בער נל"ך כעקרינש אוא pלא eאייף ערם אקסעל פןר ערם זeרם ,ונת'כען דער שילר
רז:ס ער דער נייערישער !)יאפם, איו כים נעועון אז שו::אכ ד צו כעשיעצן נעכעJ
א rאז א ש,עכ Cזע צשרס~נר נעפאלע e iןר פערר .סאנםש~ eאנצ~ ,וועל..
כעו איז איחם כזזככעלאםןע ,האס איהם נעועהטז פאלע iאןר האס נעשריען צו
ו' rאנכר"פער ,ער ז!;זו איהם טעחר כיס של;Iיtנען ,וזזנעגריכ ,ו (; Iס ער איו א I:.( iר·טער
םערצינערםער ריםער ,וועלנער "אם Pיינס I$ו אין ו'' rעכעP iייכעם א חזז~ר כים
נו C ויעה נעסהאן .םאנסשא'ס בעשריי ייאלם וועניכ נעהאלםש ,יוש ערר בויער יי (; Iלם
פוס. נעעזהש ,ראס רזזו Pיכ (; Iט חאם ויך גיט נעריהרט טיס ק' rחאכר אוי טיט j"P
כעסייכס ,ר (; Iס ער הא.ט איחם סוירם כעשל(; Iנג1ז ,האס ער י:נצם Itזיף יייא רע האט
איב.ונר' j צחאעסככעניכ,דנ jו' rל~ככעם קל"ר אין ה (; Iס כענוסע iמו·עהע! רויא א הירש
םעל.ד אוכסערעוסןע איו " ttייעכרינ זcככעקוןעס ר (; ilקיכאס'ם אונריכע נעIעלשאפט.
אלס ריא ו"טע ,ייעלנע ה~כע! נעחערט צו רער eרזcצעסיזזי ,הזeבעז ריזע כעזעהעו
זcכ Pיעסן א rפילע! נאלז , e cאןר אוכסער ויי ריא Bזcליציסטע jפןר רער הייל·נער כר"'
יז, האבןע צרה, האבען זיי סירא נעהאט פאר א ערשראפט יסט וייערע נעייעהר ,
חערום ראס בילר ,האבע! חעריבער ני~צן ינעו זייערע צחאטעככעררעככם איו א קכוי,
רויא ריא נייססליכע - סיצע iאיבער ריא Pע , Bה < I,בען נעחאלסע iוייערע ננייטשעi
אב - ערם ריא קילאקעס אJו האבש ארוי ערייארטעס אr םעסם - וייעעו פא Pעק
ו~נא ר איi יפערסה"רינןע וייערע אככרייםער צו נענעi נירף יסס ערם ענכשוכס ויך
~בכעכאנכע i יןער עםגל,ו ויי זזנצונרייפןע פריהער ~ iבער ריא געשיכסע איז פיר " 1
סאנטשא האט סייו ז~יו כיס נעטחזcן .ער האמ ',נPו:י"ער וויא זיי ח I$בע jכעטייכ:כ.
הערה ,אןר אויי יירא ער האס ו'r ו Iר נירא ייזeרף נעסהזז; אירף רעם סער Bער פןר
איהם כעחאוסןע סיר סיררט ,האס ער \ tיב ער אוהם הי'ו אייפ') Pול כעPלזcבס אזי
פיסערל,ך נע'~עםרס .ערר נייססכייכעו איו רערPעכט נעיי~רעו פJו ~ iאטסס-
ברעדוו .ועילכער ה~ט זייו כעפיכע jביי ערר 9ר~עצסי~ , iאזי ז'עיר בעקאכסי~אפס
עור בייססו,כער האס נעטאכם ~ז עכרט צי ףא בעפירנס וכנען פזי ביירע וייI:ע.j
אג"ס נחעצר,nס ערם אנערח נייססליכעז אז Pן רצ \lייער Cער,ועוי ר~ז pיכ~ט איו.
581 נשעיכםע פיו י~ jקיכ~ם .ביך •1
העווטנעמ~הרע iא,ס שילרסרענער~ ,זוי י)~פ :ויא זיא ה~ם 'דDlא עורעזהוע,
איו נעועו Jאיהר ערסםע פר ( I.בע ,איב עדר ע ו ע' בעםנ'ם זי ,ונט.
"ונ ,בזtס צי יאבקעו ~,האט זיא נעו < I,נס" ,י< I,ס ער האם יסר נעויעןעו יועז
שי'י"טרעבער" רייJ עד! האס ריר יי~ס \t
ר ו ,מר\\בר, יסר ~בער ו~נ נבזtי I
אןו ייזtס םיר שיי P tJו\\ר ? רוא טיר טיט פיר יי I$ס ברייננסם אייננעכראכס !'
II קיברער ? מיר ר"בע
"איך כר\\כב קייבע ביט פןו ריוע ואכע' , iעיכע פרייI ,ן האם בעו~נם סאבטשז; t
ייעלכע וייכזע עסהר יעורסה אזי חאבען א "א:פער איך כרייכב באבז אבעדעד ואכען,
נרעסערע כtירייטכר.נ 11
ועיכער ט'r "אכער, פר"ם יוכך פזר "עעצר #I,jהאס זיא בעו~נס. "ר~ס
1
טאן ,וייו טיר ~ pזtרסס רוע ואכען ,וו~ס ו"כ!ע ויערםח טעהר אןר ה ~ כע א בערסעוע
ה עזי ,ייייל יוא ס'r ו"ויעוזע ועה Jאןר טיט ויי ערפרייען אייז יי I$לט בערייטובב ;
'יעבע לאבנע צייס ,וי ( Ctרוא ביסס בעוןעו אייענ ,איו איטער בעועון סרערריב איי
כעטריכסII ,
"איך ווע; דיר ויי "ייוןע צו חויו; ,יעכע פרוי ",האס בעעבספערס סאבטשא ,
וסטעו יר ,עדרסיט צופריטעון ; רןע ועו iע Cא rבאטוס ווי'ע , jר\(ס )'tר ו~,ןע "אןר
נאר א טזtל העריסבעה iאו י ף אכעבם\\טר ,וטול אייז ,אייערר ריא ייעםם יר ,נאו
א ושעה!P ,וטע ן צור' Pאלס בראף ~רער אוס בוכערנאם ttר פןר ןא אינעז; ,און ניס
פJו ~ iאיכוע; אב'-ו'יא ,כ I$ר קמ ירא בעססע ,יי < I.ס :וסן i Pע ויך באר וויכוסע!'",
"כ~ס ו I$ל בעבע ן ,אז עס ו~ל ארזי ו' ,rסי!' ;יעבער ס t.Cז ,רע iיסר האב!ע עס
איי ו י ,tזס איו ר 0I$פיר א ואך סים אז איבעזו ז \(בער ו I$ב טיר נזtר, ב ן יסהיב !
פערשסעה עס כיס".
"האביב איו כ' Cויז שBייו פיר א iע Iע' II,ידאם בע ו ~נס סאכטש <" •I.יערן ירא
א זו רוא יעוסם רי:-ז ראס איו, צ\\ס ורעט קי טע! יעוסםי וסי!' ועה ,:טי!' ו"י:,ג יי < I.ס
יואוברעjר ,יזעו רוא ועוסם העוןע ,יאס אוגי י\\נע אינסערם ח אבiע וערוע ; ידז ר\ טש
בכעירנע פר'ף·,
"זאנ טיר אכער ראד .סאנםשא ,ווי א זאו אידו רז tםסרש t:עיiי וחט עקס יסס
ערר נבעירבער פרךי אק ירא איבול ע iא ח יוא אובסערסהא נע " 111 jאס בעפר : Pם
סעערס a ttאנצא :אדוי האס ב עס ;' '1כטה"םע י סא; l"Cא י ס פרר ,כיס ער -פאר,
~ע ן ו Wע 01/8פ Vרי' I$ג יסע ,נ.ר וו" ,עט די זייב !pפ.ר יער "חו נח )'"
,1 כעשיכטע פת רא iקיכאס .בור 6f!0
רער Pיר:-כהערר ,ערר בייססל,בער ~ןר רער בארבער האבע! איחם בVראסחע, i
ייז ער ו~ל בל"בעו ביי רי~ס ער האס יעצס נעוז:בס ; אזר כ I$כעוס יייא ויי ה e;tנע!
נעסאבט איבער סאכסשז D :אבצא'ס רוובחייס ,האבזע וי' לוססיב זיר כיש ' I$iשעדיב
ראך קיכזז~' lוריעדער הערייפנעועצס ארים' jרןאבע! ,אויף רעולכען ער איז בעקרסען ;
איו ריריסער כע~בנע jאיהרען האס וי?! וויעערר אייננע I$ררעבס אזר Bרזזצעסיא i ריא
אזר או ':ירא ריא נעביעובן אנשיטר, פק יעnח ציעבעב B-אססוך האס רער ועו.ב
ליסס ןיריסער ק'r ~ Bלצייססןע םןר רער ה"ל·נער בריעורשאפס האבען ביס נעהאס
וביסצובעה ,jה I$וב ויי רער בייסובל,כער ; '!.כענען ערם רכי; ,יעולכזע ו" האבע iבעהאס
רער קיר"כהערר הז:ט איהם געבעסען ,ער ו I$ל איהם נענען באכרינס, וצ פ~רvרjו,
אויב ער יעוט בעבעו jJlייערען פזר זיי iובשיבעח בעה,j יירא עס יעווב וביס רא iקיכאוב'ן
איי רערנאר ה~וב ער אןי ,נעונס IIו אבשיער עררביי בלייבען, I$ערר אויב ער ייעוב
אלע האבעו ויי םערבאבדערנעשיירוב אjר אים י'ייסער צי נעהן אויף זיז ר"וע.
ייעג ,אריסער טום נייסטליכעז אןר ערם בארבער ,ראן יז r יעדערער האוב ויר נעצייבזע
אjר ערם לעבעדינ!.ין ר~צי נאבסע' jןוע:וכער איו ב" אלעס, קיכאס'ן אי iסאנסשז•jl:
רער פןהרסאj הערר. ו' r בערולריב רויא אויי בע::גליענעi בעועהען, האוב " I$ס ער
האס יא Jקיכאוב' jגעובאבוב בעק יי'ן ,ם אויף אייב , j1I האס יייעיער א"בבעש Bאבס וייגע
א ביבסע:ו היי אזו איו סיוב זיי Jגעוועהנליכער לאננואסקיימ געפז<הרע iאייף ערם יזעב,
כ I$ר ועקס ובעב זייבע! ויי אבב •• ערר בייס~:ויכער האס איהם אגנעיייעוען. ועולכעJ
ראס איו בעווע! סיססו::נ-ב.ייס ; רא P iיכאט'ס ר~רף אכוגעפעהר ארם א' j סיובעJ
אז ~ ןזבס~נ אלס ריא לייסע וייכען נערארע נעייען פערואובעלוב אירם!' סאי!' א}ר
רער יי I;tנזע איו רורכנעפאהרען אז וביובע , iרז :וייבעו א:וע צוגעלאםע iאים צי זעהן ,
וראס איים( ייאנען אי! נ\lועו •iאוס ויי האכעז עריקעגס וייעJו לאברססא ,jוייגעו ויי
הריו-פררי אזר ז' r א ייננעל אי! אייעננעלאפןl: נעייז<רען ניס וועביב פערייאיברערס,
ו" e 1לענה1ניצע אכצייאכע , iרז 0 :זייער הערר א ין םעסער איז געקועוב iצו פאהרע iאויף
עס אויף א ביבסעו ",ה א סאסער אזי :ויענענירנ א סאג I1רער אקסעג-ייאנע! אj
ייאס פיר א געשריי ירא אריטס פרי' jJIהאנע jגע- אי! נעווען יאעסרייר צי הערע!,
האבע; יייערער כענועובJ אזי בעויבטער ריא ציש'אנע i וי'! הא 3ע j ו" יןיא בעבע, j
ראס אלעIכ ה~ס ויר וויעערר אנבע- ארi ריסער-כיכער ; אןגבליקליכע ררא פליכען
צום העריבים~הרען ר~ן pיכ~ס'ן ;עועהען " fה~נע i ןןיא םארגס, הירבעו פזר
סחייער.
אירף ערם ~גזאנ פוי ר~ן Pיכ~tב'ס ~נ!,ייכע iאיז א'ףר םזtנסי~~ 'ם פריי נעקר
נעןיארסס ,י~ם אירח סאן אי! סיס איה;cו שוr ~ !י ,ייפש ,ייריל רא ה\(ט
6f1 כוך .1 עCI:יבםע רפ ; ;~ד ד>כאם,
בעפינעז ,וערניגססעכס כיי ' Cריפםש~-עלער ,אויף וועלכע סע Jז~כ זיך Pעגע jפע"'ר
ל (_ tוע! .ר~ם אייגציכע ,וי I$ס אי! ווענע Jרעם פערנו,עבע iאז עדר סיכדו,כער ז.tזנע
פןו ו.tז סאנסשא ,איז ,ר ttס ר;:ז jקיכ~ס~ ,לס ער ן I$ ;:ס ויז חויו פערל (_: tע iצום רר"
סעו ס (_ tל ,איו בענאגנעו נא:ן סאראכאססא אןו איז נעוער! ביי א פעכם· pאספף.
ייעוכער אזי נרארע פארנעקוסע jא rריוער שtכ~רס ,אןו ראס ב'י ריוער נעלעכעכחייס
ה I$בען איחם :פעכעבענס סאגבע ווtכע , iייעלכע ח,Iזבע jנעסאכס עחרע ו"ן העליישען
פער עדר ח~ס סוירם r
עבר אןר פןו ז' ז'r פוi חויכען פערשסאנר, וי r סוסח אין
אזו ור~לם ורענען עדם נאר אייספ I$שוע,I םנורפאסנור אוייו ורנוכינ ננויייסעס נע!'נוככ
נישם נורפאחרע! ,ייע! רער צוEכאל יו~לם איחם ביס בע!'אנם בעסאבם סים אז אלםען
רז P:ס I$ך ,יערלבער חזtם ב'י וי ,נעהאם א בל"עכעס !'עסםע" ווע'כ IIס סעז .כ~:ה
יויא ער האם בעו I$בם ,ג Yפונע iאיכםער ריא רואינען פזר אן אלםע Jאיינויךלעדחויו.
אין ר'Iען קעססעל חאבע iויך נעפוכנוז איינינע t(Bרסעבםענע בלעטער ,בעי;:ריעכזע
סים ש 8אניש Vפערזען אזי גאםח1שער )א,מ-רווט~ער( ושיפט ,ייעלבע ח ( t,כען ענס-
רער וערגע! יריעוח אויך פJו אונוער ריטער אוו האכםזע סאגבע פןו ריא סחאםען
כעבען זי r iנערשיעעדגג /כראכ"שריםםע ) jאינהאכסעז פזר סצנוח( או! שכחים אויף
אזי ז"נע ז·סען .ריא יענינע ,ייעלכע סע iחז:ס כאך נעקענם נוס )עזע , iגיס רער
ער נאיו גיס נעזעהענעד געשיגסע ווייםער, םר"ער םער!;אסער פןו ריוער כייער !',א
נרןיסע סיה ,ייאס ראס ם < I.ךשעו ו' r פעדלאכנם פון ו"כע כעוער קיז אנעדר iלוז פיר
נע- האס איחם פיז לא סאכטשא ארכיועוi אןר ו וכע! נאף ריוער ;עשיכטע אין ריא
ק~סס ,אום ויא הערייסצובעכע jפ~ר רער וועלס .יייא ראס ויי ו~לע~ איהר שעכק 1:ן
אוןי פיעל כלויכען וליא ריא פעי;שסעכריבע סיענקע, iיא ריםער-כיגעך• ייעלבע ז"כעו
אי) דע'ר ורעלם ועחר שםארק ~כבעועnעז ; עררסיtב וועם ער וידו איסער ח~לtנע lפיר
נע~.הום אןו בעלינס אןו ורעם אןיך קרינעו p~'nאויפצו Iוכןע נאך אנרערע זאכע , i
חאס זייכעו פיעלל"בם כיס ~ויי ריבםיב ,ז:בער עכםהאוסעז ונ~נח ( Lזיי Iויעל - atג"
פ~ל אןו "צס·iגנוירם".ב
ענרןו.
_-
~--
.1 נעשינסע פJו ר~ . p jס~כ· בוך 582
ריא מריי סר I$בס רעם נ <I,עסו פןר איהר ~) סאנסש~ ,ו I$ס rac מיהוס זי,
טאו-.
"וז:ו ויך רו ניס בלןססעז ,סערעםא ,ר 0I$או vס צי ייעשל ירסע Jם~ו רער
נענינ ,איף ו I$ג רר ריא ייאהרה"ט אי ,האוט סןיוב אייז קעו ויר נאר נאך צי'ט 1
ו~נע! ,ראס פיו א jעהרליבעז יוננ ניט עס קיין ליסטי נערע Iאף ניט וןיא צי i" 1א
שיווטוענער ביי א יי~נוערנרע jריטער ,וועלכער נעהט הערויס ווכע Jאבענסייער,
עס איו אסת ,ו<I,ס ויא סעהרסטע בעבענעכיסע jל I$וiע ויך ביס אויס אור" ,יא סעJ
אזו ג' r אבענטייער ,ייעלכע בענעננע iא"נעם ,בעהעו יויבשט אני ר< I,ס פןר הונעררס
א ווסטיב Vואך עס ואד איו ועס אועס כיי זtבער ו~ם ; נ"נציב קוים אJו
סהאן ריא pו"ערר אןו איועכנעלענט ריהען אי! "!Iאל - t:פרענ Pישעס נע .,ער ה~ט
ויי זtגגעקי Pמ יסס ונייסע איינע iאי; האט ו'ד ניט בע Pעכט נעוינען ,וואי ער איז
נעועוו .וער נ"סטליבער האס נעראטה IIן יער ) eעס ; Jניצע ויא ואו אויף איהר פעטער
ויד פזו איחר יייערער ניס וז't ער דאס אiי צי זע '"~, I אבטינג גענעJ גוט ועהר
אזי ער האט איהר ערד.עהלט ,יייא פיעל סיה עס האט נעקאסט איהם אועוגסאבע , j
יןיעדער צי נרייגבען צי הויו .יעצס האס ריא pלעבער" פיז ייא ניידע פרייע jזייעערר
נענעסע! ~כנעפאנבע , jויי ה I$כע jוויעדער פערט-אכםען ריא ריטערביכער אiי הזtנעJ
צי של"דער 1א r נוו נאס ריא פעד E:אםערס מזו אווי מיעכע ל,גענס א'jו סשונעחי;
רעם טיעפסטע jאנגרוכר פין גיהנםP ,
ירץ ,ויי האכע; אלץ סירא נעהאס ,ראס וייער
חעדר אזי םעטע -,ואו יוייסעו פןן Iייכיס אווענלי'םע! אווי באלר רויא ער "עס
נ I$ד ווערען א ניסעל כעסער .און וויא ויי האכש נעדענקס אור אזי טא Pע נע-
Iזעהען·
רער םערפאסער פJו יוועד בעשיכטע האט זיך אוע יסה נענעכ;ס נזtבצופזtר'
אייף . אבעו ניט I.tכטענדינ דייטע iה I1דייסנאננ ; ויr שע jר~ן קיב~ס'ס סה~טע 1אויף
וייכע מכייסיבע פ~דשיכנע iהאט ער ר~ד ביו יעצט עריינעו נ~ר נשיט נע Pעבס א ו·ס·
וכזו ו !:C \:,ני!:ו ה I$ס זי ,נעפוחים ,איו עס ) Iידר.ס זי, • איו ורא tfנעריע ,י I$י '1בצ~ו
חיינס ,ן,ס ירא וכtייהיייtfכחעס I) ,ר1יעו :בי !! I$ג I jייעיע סייירג-של)ו נכוסכוו. ,..
נעקל י נענע
~יר~·_ טען
'יו 'יו
.דיךק~ויtכש ·( . ).תשר·ק· , • • זעייוי
"צIב ינוסיע),, וcוס איז וער ב~~ע iפון תשו'jכיס ,וצעהלר)נpו ,,,ובע ז'יב,ן
זי~ Wס ןוא עורלנע זיינען נעורק נרעווו:ב pאין יאובכענלאופ' אונם,ו רי נ,סק :
צנוחוונבע! ו \lנןע גיט םו! דום לעבען און רריוקען וניו דנוס א 7טען דוו ,נאו פו) יגנע
בייעס ריו ,אויך ניט ו:וו רעו אוטנור ייעוט ,באו פון דעו :ייער ררקלוב • איו וייבע
&וויוI:פנו lשeיענלם ו' 1ינ eרער נאנצעו אי,יש,ר לעכי~ 1אין אסי~ויקא jו"ן האנועל
ראן ייאבו,ל ,ו \lו וכר \lר אין ל \lר ,ויי) נייק אין אונבלj,כ • אלעם יירום אויי
א\\בנעור ' Pעלם א'ן חןאםר או jוריופז ,ו cl$אםיוי ייען אירו .ועום ..ואר ייםא פןנו
וואף וראויף ור"ב , Wסוום אירו .אויר לאב:זזן .
יו ,ב ע jכ ל יב ע ב ע ש ו ,וכ tב ע ' 1ונ ו ן ' '. .ו ע ו יין יי:זזtב אסוריוק
רעם באבצןע א י ,י וס ען פובליוקם ,או Jאםיול ריעוע ררעלבע חאכון וסי,ן~' י,.ס ופןכו
בעלנווען }"Mיסאבעכיאםופ' ורעלען עס יעזוכ יובס ו:ועגנונוגק נאך אאובל יקועז " די
בוךןנ::יfם •
י 1Nו" איוף Iסרע.יננוס גררערםp יאו ם ו י Iכ םב ע' 1 יו יב ע jכ ל ,נ Jו ג ע
~ בי כוברןע א' iקו~ובה כ !:Iנד . •
ע נ tפ • ם 75 i רי י e
נעPיסען א'ן איע כןבחאנר'ייןנב;:ן ררו אויר ניי יו Iכועיווגעs רז
~ .\\ P U 13 L 1 S H 1 ~ G C 0 .ז H I-: H R t
איז ןא ן rפזרגעניעזי
א י בעח עצ ט פוו ל ע~ן ק~נרין
נענדעו• איו & 4ואכט.פארע
איו רי נרעםםע קונסט .ויערק וי;Iזס א~ו בנעשאפע ן בק. רו ttס~ ייונו
שט ו רי. אי1 עם איו ~ ו י ערק צו לערנען
וו~ען אי ן ריוען יאהר · הונרערט ,
רען ערה~נענע נער I$נקען ,פי ל ~ו~פישע ~בנה~נרלונגע 1א י ן איררישע ב'ול ·
בונבען ,אין I$לעם א י ו ווי סיט ~ ש'יייער פעריעקט אום רעו לעוער ~רער
רער צישייער ו~ל ביט סיט זsסזזל פערנרעניעט ויערען פי ן רי נלענצענרע
און שטר \ tהלענרע הערל,כקייט י י~ם ליעגט אין ריוער ווערקי
דער אשמדאי וועט פין ;Iזנפ~ננ פיו רעם לעזער ויין I5ניםעל
שיוער צי פערשטעהן ~נער \ tז ער ו י עט ה I$בנען רירכבעלעוען רי ערשטע
ם 1ענעם פ~רויכטיב יועט ער רtזן שטופעניו ייז ~נפ I5נב ען צו פערשטעהן
אי lבענרייפען ר י כיו I$לייבע קינסם איו קר י טי ק יו ~ם ליענט נעהI$לטען
אין ייוער ו ו ערק ,אין I5ווי ורי א ס I$גכעטישע קר tiפט וועט איהם ציהען צי
לעוע t\ 1ל ויייטער אין ו וייטער צי יערנרייכע ן רי טיעפםטע נער I5נקען r
ווזtס רער פערפ tsםער ה I$ט געיי זזלם ר י רכפוהרע ו ,
דער אשמדאי איו ערשט סיט tsי I$הר ציריק ערשיעבען פין
איבער• ק ורצער צייט איז עם שייו ריוער אין אין פעיער םערפאעסרים
זעצט נעויזtרעו אין tsלע יועלט ,ש eר~נען א י ן ה~ט נעס I$כט רי ברעםטע
סענסשדויזtן אין ~לע יועלט טהיי לעו ,עס איו א ן יsנכ עפי הרט נ ערו I$רי~ן אין
די נרעסטע טחע~טערי טעס eלעו אין איבער~ל הI$ט עם נעס tsנט יעם
נרעסטעו ערפ~לנ.
דער אשמדאי ייעtפ אויר קירצליר אייפכעפיהרtפ וועוען אויף
רער אירישער ביהנע פיו רילי E3צ יוט ה ע !t tפע ר ק ז tם 1$ 11ג •
אין יי עט אייר ויכער ה~בעו רעם ועלבען ערפI$לנ.
דער אשמדאיי איז פיין נעררוקט אויף 1$שעהנעם Dו~י(tג Iאון
ר~IJנטפ I$לע ן קז;:י י ער. tc נעם~םט אין
•
מ די-י ' 2fסענט. a •
HEBREW .PUBLISHING COMPANY,
50·52 Eldridse St., New York.
איכה~ ל bםערצ\\ננ'ס פין אנט;'<ו טשענ$:ןן'ס געקל:,פעכע שריפסעו 11
Sנפ~ז פשעכאןן
איבעחעצפ פון לע~ז ק~בריז
איו S 4דאנטפ l$רע גענרעו
~
---_----------- ..-
געקלינבענע שריפטען
פוז רעמ גרעםטעו רייטשען ייכטער
א .טזרגעניעזי
קז$ברין לע1t$ איבערועצס פון
__
סענtפ _י-יייי
4 30 פרייז
•
צו בעקומע ו ביי ~5ע בונהעכו 5ער ,ייי אויך בוו וי פעד5עגער
ויסעראסיר.