KOROZYON

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon
„ Korozyon, malzemelerin içinde bulundukları ortamın etkisiyle, kimyasal ve elektrokimyasal
reaksiyonlar sonucunda fiziksel, kimyasal ve mekanik özelliklerinde değişimlerin meydana
gelmesidir.
„ Genel anlamda korozyon, metal ve alaşımlarının çevreleri ile kimyasal ve elektrokimyasal
tepkimeleri sonucu bozunumlarıdır. Kimyasal korozyon metal ve alaşımların gaz ortamlar içindeki
oksitlenmeleridir (kuru korozyon). Metal ve alaşımların sulu ortamlar içindeki bozunumları ise
elektrokimyasal veya ıslak korozyon olarak adlandırılır.
„ Altın ve platin dışındaki metallerin tamamı doğada oksitlenmiş halde bulunurlar. Metalleri
oksitlerinden ayırmak zorlu bir süreçtir ve büyük miktarlarda enerji ile gerçekleştirilir.
Termodinamik anlamda, bu süreç sonunda metaller daha yüksek bir enerji düzeyine taşınırken,
entropileri düşer. Metallerin doğadaki durumlarına dönme eğilimi korozyon olayının arkasındaki
itici güçtür.
„ Korozyonu; korozyon mekanizmasına göre, korozyona uğrayan malzemenin cinsine göre,
endüstriyel branşa göre, korozif ortamın türüne göre ve korozyona uğrayan malzemenin
görünümüne göre sınıflandırabiliriz.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon
„ Geleneksel anlamda korozyon, metal ve alaşimlarinin çevreleri ile kimyasal
ve elektro kimyasal reaksiyonlari sonucu bozunmalarini tanimlamak için
kullanılan bir deyimdir.
„ Ancak yeni bulgular metal olmayan malzemelerin ve çevresel koşullardan
benzer biçimde etkilendiklerini ortaya koymaktadır. Örnegin, metal ve
alaşimlarinin gerilimli korozyonla bozunmalarını tariflemek için kullanılan
yöntemler cam, seramik malzemeler, polimerler ve geleceğin yapı
malzemesi olarak kabul edilen bileşik malzemelere başarı ile
uygulanabilmektedir. Bu nedenle, korozyon deyimi, yapı malzemesi niteliği
olan tüm malzemelerin çevrenin etkisi ile bozunmalarını kapsar biçimde
kullanılabilmektedir.
„ Paslanma deyimini demir ve demir cinsinden olan malzemelerin (çelik ve
dökme demirler) korozyonu, pas deyimini de ayni tür malzemelerden
kaynaklanan korozyon ürünü anlamında kullanabiliriz

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon
„ Teknolojik öneme sahip metallerin, birkaç istisna dışında, hemen hemen
tümü tabiatta “bileşik” halinde bulunur. Başka bir deyişle metallerin
tabiatın etkisine milyonlarca yıl dayanabilen şekli “bileşik” halidir.
„ Bileşiklerden “metal” veya “alaşımların” üretimi ancak ilave “sermaye -
malzeme - enerji - emek ve bilgi” sarfı ile mümkündür. Üretilen metal ve
alaşımların ise tekrar kararlı halleri olan “bileşik” haline dönme eğilimleri
yüksektir. Bunun sonucu metalik malzemeler, içinde bulundukları ortamın
elamanları ile reaksiyona girerek önce iyonik hale ve oradan da ortamdaki
başka elementlerle “bileşik” haline dönmeğe çalışırlar, yani kimyasal
değişime uğrarlar ve bozunurlar.
„ Sonuçta metal veya alaşımın bazı özellikleri (kimyasal - fiziksel - mekanik
vb..) istenmeyen değişikliklere yani “zarara” uğrar. Korozyon hem metal
ve alaşımın bozunma reaksiyonuna (yani oksitlenmesine), hem de bu
reaksiyonun sebep olduğu zarara verilen addır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon
Örn. demir,yüzeyindeki su filmi içinde çözünmüş havanın oksijeni ile tepkiyerek
çözünür. Meydana gelen demir iyonları ise su ve oksijenin etkisiyle demir
hidroksiti oluştururlar

1. 4Fe 4Fe 2+ + 8e-

4Fe + 3O2+ 2H2O 2Fe2O3.H2O (Su içerikli kırmızı pas)
2. 4Fe + 2O2+ 4H2O 4Fe(OH) 2 (Su içerikli kırmızı pas).
4Fe(OH) 2+ 2O2 2Fe2O3.H2O + 4H2O (Su içerikli kırmızı pas)

„ Bir çok incelemeye göre pasın en kararlı biçimi Fe 2O 3 tür. Yüksek

sıcaklıklarda Fe 2O 3 , Fe 3O 4'e dönüşür.
„ Fe 3O4 oluşumu paslı çeliğin yüksek sıcaklıklarda ısıtılması veya oksitlenmesi
(indirgenme) işlemiyle ortaya çıkar. Demir hidroksidin tekrar oksitlenmesi üç
değerlikli demire oluşumunu ile bildiğimiz kahverengi pası, hidrat demir oksidi
((Fe2O3.H2O) verir. Eğer oksijen, yani oksitleyici madde sınırlı miktarda ise
siyah magnetit yani Fe 3O4 oluşur.
veya yukardaki reaksiyon kısaca

şeklinde yazılabilir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Beyaz Pas

„ Metaller; musluk suyu, deniz suyu, tuzlu çözeltiler gibi nötr ve bazik çözeltiler
gibi alkali ortamlarda korozyona uğrarlarsa beyaz pas oluşur.
„ Eğer çinko su yada nemli havada korozyona uğrarsa aşağıdaki reaksiyonlar
gereğince beyaz pas oluşur.

Sahildeki korkuluklarda görülen beyaz

Şehirdeki renkler pas

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 KOROZYON

„ Metal ve alaşımların çeşitli ortamlarda korozyon hızları birim yüzey alanı ve

birim zamana düşen ağırlık olarak doğrudan bulunabilir.

Korozyon hızlarını temel olarak metaller korozyon dayanımlarına göre

aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir :
„
Doğrusal korozyon hızı
1. < 0.13 mm/yıl: Bu gruptaki metallerin korozyon dayanımları genelde
iyidir.
2. 0.15-1.3 mm/yıl : Yüksek korozyon hızlarına izin verilen durumlarda bu
gruba giren metallerin korozyon dayanımları yeterli olabilir.
3. > 1.3 mm/yıl: Bu gruptaki metallerin korozyon dayanımları yetersizdir.

„ Korozyon hızının homojen olmadığı çukurcuk ve karıncalanma korozyonunda bu

sınıflandırma geçersizdir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Neden Korozyon Önemlidir?

„ Bütün metal yapılar doğal çevrede belli derecelerde korozyona uğrar.

„ Tunç, prinç, paslanmaz çelik , çinko ve alüminyum koruma olmaksızın uzun süre
dayanacakları umulan kullanım koşulları altında çok yavaş bir korozyona uğrarlar.
„ Demirin ve çeliğin yapısal korozyonu, metal gerektiği ölçüde korunmazsa hızla ilerler.
Demir ve çeliğin bu korozif hassasiyeti önemli bir ilgi odağıdır. Çünkü uygun
maliyetleri ve fiziksel özellikleri gözönüne alındığında çok büyük miktarlar
kullanılmaktadır. ABD'de çeliğin korozyonundan dolayı yıllık kayıp 70 milyar dolara
yakın bir değere ulaşmaktadır. Demir ve çeliğin korozyona karşı korunması bakım
mühendislerinin vazgeçilmez bir alanıdır.
„ Korozyon nedeniyle meydana gelen malzeme, enerji ve emek kaybının yıllık değeri
ülkelerin gayri safi milli gelirlerinin yaklaşık % 5’ i düzeyindedir. Türkiye için bu değer
%4.65 civarındadır.
„ Kaynak yöntemi ile imal edilen parçalarda korozyona karşı direnç konusu içerisinde
malzemenin metalurjik özelliklerinin yanında kaynak tasarımlarınında büyük önemi
vardır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Neden Korozyon Önemlidir?

Ekonomik açıdan her ülkenin büyük kayıplara uğramasına neden olur. Bunun dışında
korozyon nedeni ile uğranılan zararları kısaca şu şekilde özetleyebilinir:

„ 1-Korozyon her şeyden önce insan hayatini ve sagligini zarara sokan bir olaydir.
Bilindiği gibi bakırın korozyon ürünlerinin insan sağlığı için çok zararlı olması nedeni ile bakır
kaplar yüzyıllarca kalayla kaplanarak kullanılmışlardır.
Uçaklarda bazı önemli parçaların korozyon nedeni ile kırılması (korozyonlu yorulma, gerilimli
korozyon çatlaması gibi nedenlerle ) uçağın düşmesine ve can kaybına neden olabilir.

„ 2- Korozyon dünyadaki sınırlı metal kaynaklarının en önemli israf nedenidir.

Her yıl üretilen metalik malzemelerin yıl sonuna yaklaşık 1/3’ ü korozyon nedeni ile kullanılmaz
hale gelir.
Devre dışı kalan metalik malzemeler hurda olarak kısmen değerlendirilebilirse de 1/3’ü bir daha
geri kazanılamamak üzere kaybedilir, yani tabiata geri döner. Bu ise yıllık metalik malzeme
üretiminin 1/10’unun, korozyon nedeni ile, bir daha geri kazanılamamak koşulu ile kaybı demektir.

„ 3- Korozyon nedeni ile “malzeme” kaybı yanında “sermaye - emek - enerji ve bilgi” de kaybolur.
Metalik malzemelerin üretimi “sermaye - emek - enerji ve bilgi” gerektirir. Korozyon nedeni ile
kullanılamaz hale gelmeleri bu nedenle ilave kayıplara neden olur.
„

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Neden Korozyon Önemlidir?

„ 4- Korozyon ortamı kirletir ve ayrıca kirli ortam metal korozyonunu hızlandırır.

Metalik malzemelerin tabiata geri dönen kısmı ortamı kirletir Metalik malzemelerin
tabiata geri dönen kısmı ortamı kirletir. Kirli ortam ise korozyonu hızlandırır. Örneğin,
metalik safsızlıklarla kirli iletkenlik ve dolayısı ile korozyon artar. Bakır iyonu içeren
sular dökme demir veya alüminyum yüzeyle temas edince bakır metalik hale döner ve
metali (dökme demir veya alüminyum) çözer; ayrıca açığa çıktığı bölgelerde
korozyonu hızlandırır, delikler oyuklar oluşumuna neden olur.
Metal kaybı yeni metal üretimini ve dolayısı ile ilave çevre kirlenmesine neden olarak
atmosferin ve suyun kirliliğini artırır. Kirli ortamda ise metaller daha hızla korozyona
uğrarlar.

„ 5- Korozyon olarak nitelendirilebilecek çözünmeler teknolojinin gelişimi ile daha aşagi

sinirlara çekilmektedir.
Örneğin, ilaç endüstrisi veya atom santrallerinde “korozyon” olarak nitelenebilecek
metal çözünmesi ile atmosferik koşullarda bir çelik yapının “korozyon” u arasında çok
büyük farklar vardır. Atmosferik koşullarda milimetrenin kesirli düzeyindeki korozyon
nedeni ile uğranılan kalınlık azalmaları normal kabul edilirken bir atom santralında
soğutma suyunun içinden geçtiği borularda korozyonun pratik olarak sıfıra yakın
olması istenir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyonun Kimyası Korozyonun Elektrokimyası

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon Mekanizmalarına Göre Korozyon
Türleri

Fiziksel Korozyon
„ Organik sıvıların yada ergimiş metallerin neden olduğu korozyon türüdür. Korozyon doğrudan
fiziksel çözünme yada katı hal değişimi ile gerçekleşir. Civa yada ergimiş alüminyumun metal
malzeme yüzeyinde korozyona neden olması fiziksel korozyona örnek olarak gösterilebilir.
Kimyasal Korozyon
„ Metal malzemelerin direkt olarak ortamla reaksiyona girmesi sonucu oluşur. Atmosferik koşullarda
en önemli korozif maddeler O 2, H 2S ve halojenler olduğundan genelde metal yüzeyinde korozyon
ürünü olarak oksitler ve sülfürler oluşur. Kimyasal korozyon yüksek sıcaklıklarda meydana
geldiğinden yüksek sıcaklık korozyonu olarakta adlandırılmaktadır. Bu korozyon türüne örnek
olarak, kazanların alevle yada sıcak gazla temas ettiği bölgelerde meydana gelen korozyon
verilebilir.
Elektrokimyasal Korozyon
„ Sulu ortamda metal ve alaşımlarının bozulmaları ile meydana gelen korozyon türüdür.
Elektrokimyasal korozyon mekanizmasında, elektron alışverişi ara yüzeyde meydana gelir. Bu
mekanizmanın gerçekleşebilmesi için; aralarında potansiyel fark bulunan malzemelerin aynı
ortamda olması ve elektron akışının sağlanabileceği bir elektrolit olması gereklidir.
„ Çelik bir sacın yüzeyini Sn ile kaplandığında, kaplama tabakasının altında kalan çelik sac
korozyona uğrar. Bu durumda, çelik sac anot, Sn ise katot olarak davranmaktadır. Oluşan anot-
katot reaksiyonu sonucunda çelik sac korozyona maruz kalır. Çelik sacın yüzeyi Zn kaplandığında
ise çelik sac katot, Zn ise anot olarak davranır ve Zn kaplama tabakası korozyona uğrar. Bunun
nedeni galvanik seride Zn’nun potansiyelinin çeliğe göre düşük olmasıdır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyon Mekanizmasına Göre Korozyon
Türleri
Elektrokimyasal Korozyon
„ Elektrokimyasal korozyonda elektron alışverişini gerçekleştiren bir elektrolit ve iki
tanede elektrot vardır. Katot reaksiyonu bir indirgenme reaksiyonudur. Anot ise
bir yükseltgenme reaksiyonudur.
„ Katot reaksiyonu: n M+ + n e- → Mn
„ Anot reaksiyonu: M → Mn+ + n e-
„ Sonuç olarak anodik davranış gösteren malzeme korozyona uğrarken, kotodik
davranış gösteren malzeme ise korunur. Şekil ’de korozyon hücresi, diğer adıyla
galvanik hücre gösterilmiştir.

Galvanik Hücre

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Elektrokimyasal Korozyon

„ Elektrokimyasal korozyonda galvanik seri çok önemlidir.

„ Galvanik seri, gerçek ortamlarda metallerin potansiyellerinin
ölçülüp sıralanması ile elde edilen termodinamik bir seridir.
„ Standart hidrojen elektrodu, belirlenmiş basınç altında hidrojen
gazı ile süpürülen bir platin elektrottur.
„ Oda sıcaklığında 1 mol/lt derişikliğindeki çözeltiler yardımıyla
potansiyeli ± 0 volt olarak kabul edilen standart hidrojen
elektrodu referans alınarak belirlenen değerler, standart elektrot
potansiyelini oluşturur.
„ Bu şekilde elde edilen potansiyellerin sıralaması galvanik seriyi
verir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Galvanik Seri
Malzeme Reaksiyon Standart Elektrot Potansiyeli (V)
Lityum Li+ + e <=> Li -3,03
Potasyum K+ + e <=> K -2,93
Sodyum Na+ + e <=> Na -2,71
Magnezyum Mg++ + 2e <=> Mg -2,37
Alü
Alüminyum Al+++ + 3 e <=> Al -1,66
Çinko Zn++ + 2e <=> Zn -0,76
Krom Cr++ + 2e <=> Cr -0,74
Demir Fe++ + 2e <=> Fe -0,44
Kadminyum Cd++ + 2e <=> Cd -0,40
Nikel Ni++ + 2e <=> Ni -0,23
Kalay Sn++ + 2e <=> Sn -0,14
Kurş
Kurşun Pb++ + 2e <=> Pb -0,12
Hidrojen 2H++ + 2e <=>H2 0,00
Bakı
Bakır Cu++ + 2e <=> Cu +0,34
Civa Hg++ + 2e <=> Hg +0,79
Gümüş Ag+ + e <=> Ag +0,80
Platin Pt++ + 3e <=> Pt +1,20
Altı
Altın Au+++ + 3e <=> Au +1,45

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 KOROZYON ORTAMLARI
ve
MALZEMELERİN DAVRANIŞLARI

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Homojen Dağılımlı Korozyon (Uniform Corrosion )
„ Malzeme kaybının fazla olduğu, fakat kolaylıkla önceden fark edilebilen en
yaygın korozyon türüdür.
„ Uzun süreler için hesaplanan ortalama korozyon hızlarının her yerde aynı olduğu
kabul edilebilir. Eşit dağılımın başlıca kaynağı anodik ve katodik çevrelerin sürekli
olarak yer değiştirmeleridir Korozyona uğrayan kısımlarda aynı oranda malzeme
kaybı oluşur.
„ En yaygın korozyon türü olarak, homojen dağılımlı korozyonun yol açtığı metal
kaybı diğer korozyon türlerine oranla yüksektir.

Homojen dağılımlı korozyon

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Homojen Dağılımlı Korozyon

„ Buna karşın en az korkulan korozyon türü olduğunu belirtmek gerekir.

Çünkü homojen dağılımlı korozyonun hızı basit laboratuar deneyleri ile
saptanabilir. Böylece saldırgan ortamlara terk edilen parça ve yapıların
ömrüne ilişkin tutarlı tahminlere ulaşmak mümkün olur.
„ Homojen dağılımlı korozyonun yararlı bir işlem olarak değerlendirildiği
hallerde vardır. Örneğin, sıcak haddeleme sonucu çeliğin yüzeyini
kaplayan oksit tabakalarının uzaklaştırılmasında yararlandığımız yol bu
tür korozyon koşulunun gerçekleştirildiği kimyasal işlemlerdir.
Homojen dağılımlı korozyon;
„ Farklı koruma ve saldırgan ortama ilave edilen korozyon hızını sınırlayıcı
maddeler vb.,
„ Yüzey kaplamaları, katodik koruma ve korozyon ortamının
saldırganlığının azaltılması gibi önlemlerle
kontrol altına alınabilmektedir

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Homojen Dağılımlı Korozyon

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Çukurcuk Korozyonu (Pitting Corrosion)
„ Çukurcuk korozyonu daha çok pasifleşebilen metallerde ve halojen iyonu
içeren ortamlarda ortaya çıkmaktadır.
„ Korozyonun genellikle çok dar bölgelerde yoğunlaşması sonucunda, malzeme
yüzeyinde çukurcuklar oluşur.
„ Metal yüzeyinde oluşan çukurcukların morfolojisi metal veya alaşımın cinsine
göre değişmektedir.
„ Malzeme kaybı az, ancak tehlikeli bir korozyon türüdür.
„ Çoğunlukla parça delindiğinde korozyon oluşumu fark edilir.
„ Örnek olarak, kondenser borularında oluşan çukurcuk korozyonu verilebilir. Al
alaşımları ve paslanmaz çeliklerde daha yaygın görülen çukurcuk
korozyonunun oluşumunda metal yüzeyindeki süreksizlikler ve mekanik
hasarlarda önemli rol oynar.
„ Çukurcuk korozyonu özellikle NaCl, CaCl2, MgCl2, AlC3 ve NaBr içeren
ortamlarda, borularda ve tanklarda akış hızının azaldığı bölgelerde
görülmektedir.

Çukurcuk korozyonu
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Çukurcuk (Pitting) Korozyonu

Deliğin hemen yanında oluşan

çukurcuk korozyonu

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Çukurcuk Korozyonu

„ PH - değeri ortamın çukurcuk korozyonu bakımından etkenliğini belirleyen

önemli bir göstergesidir. Çukurcuk korozyonu öncelikle nötür ortamlarda
oluşur. PH - değeri düşürülünce yerini genel korozyona (homojen dağılımlı
korozyon) terk eder.
„ Oksitleyici, yani indirgenebilen metal iyonlarının klorürlerini içeren ortamlar
çukurcuk korozyonu yönünden en tehlikeli olanlardır. FeCl , CuCl ve HgCl
bunların akla gelen ilk örnekleridir. Bu ortamlar da katodik olay klorürlerden
kaynaklanan metal iyonlarının indirgenmesidir. Oksijene gerek olmadığı gibi,
oksijen miktarının çukurcuk korozyonuna etkisi ihmal edilebilir düzeydedir.
„ Çukurcuk korozyonunun belirgin özelliklerinden biri de çok küçük çözelti
miktarları ile oluşmasıdır. Yani korozyonun yoğunlaştığı çukurcuk dipleri ile
ortamın büyük hacmi arasında bir tıkanıklığın gerekliliğinden söz edilebilir.
Bu tıkanıklığı giderici etkiler, örneğin durgun haldeki bir ortamın akış haline
dönüştürülmesi, çukurcuk korozyonu eğilimini önemli ölçüde azaltabilir. Bu
tür etkileri saldırgan ortamların nakli için kullanılan paslanmaz çelik
pompalar sürekli çalışma koşullarında tam dayanç gösterirken çalışmaya bir
süre ara verilmesi üzerine korozyona uğrarlar.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Seçici (Selektif ) Korozyon (Dealloying (selective leaching) )
„ Bir alaşım içinde bulunan elementlerden birinin korozyona uğrayarak uzaklaşması sonucu oluşan
korozyon olayıdır.
„ Alaşimlarda belirli bir metal veya belirli bir faz üzerinde yogunlaşarak öncelikle çözünmelerini
sonuçlayan korozyon türüdür. Ilke olarak, elektro kimyasal gerilim dizisinde birbirinden çok uzak
metallerden oluşan alaşimlar seçici korozyona ugrarlar. Örnegin, altin - gümüş alaşimi seyreltik
nitrik asit çözeltisine terk edilince gümüşün çözündügü ve hatta giderek geriye yalniz saf altinin
kaldigi görülür.
„ Alaşımdaki belli bir metalin veya belirli bir fazın öncelikle çözünmesi sonucu ortaya çıkar.
„ Bu tip korozyona en iyi örnek, pirinç alaşımı içinde bulunan çinkonun bakırdan önce korozyona
uğramasıdır. Pirinç (Cu-Zn) malzemelerde, Zn miktarı % 15 i geçerse seçici korozyon meydana gelir
„ Korozyon sonucunda malzemenin dayanımı büyük oranda azalır. Korozyonun etkili olduğu
bölgelerde çekme dayanımının sıfıra indiği kabul edilir.
„ Bu korozyonda parçada dayanım kaybı olmasına karşın parçanın dış görünüşünde renk değişimi
dışında herhangi bir farklılık meydana gelmez.
„ Seçici koroyon daha çok pirinç malzemelerde ve lamel grafitli dökme demirlerde görülmektedir.
„ Çinkosuzlaşma veya dezinfikasyon sonucunda, boşluklu korozyon ürünü ile çevrili bakır kalır ve
pirince özgü sarı renk yerini kızıla bırakır.
„ Ferritik lamel grafitli dökme demirlerde, ferrit ile grafit arasında oluşan potansiyel farktan dolayı,
ferrit anodik, grafit katodik davranak galvanik hücre oluştururlar. Sonuç olarak, süngerimsi yapıdan
oluşan grafit iskelet açıkta kalır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Aralık Korozyonu (Crevice Corrosion)
„ Aralık korozyonu, perçin cıvata gibi birleştirmelerden
dolayı oluşan veya kaplamaların altında kalan dar
aralıkta oluşan bir korozyon türüdür. Cıvata ve perçin
gibi bağlantı elemanlarındaki çok dar bölgelere korozyon
sıvısının girmesiyle korozyon oluşmaktadır.
„ Aralık korozyonu durgun çözeltilerin varolduğu
ortamlarda, örtülü yüzeyler altında ve aralıklarda
meydana gelmektedir.
„ Korozyonun oluşabilmesi için aralığın, korozyon
çözeltisinin girebileceği kadar yeterli darlıkta olması
gerekmektedir. Bu mesafe milimetrenin onda biri veya
daha küçük boşluklar kadardır. Aralık genişledikçe
korozyon etkenliğini kaybeder ve genişliğin birkaç
milimetre olduğu durumlarda korozyon nadiren görülür.
„ Aralığı oluşturan malzemelerin ikisinin de metal olması
gerekmez.
„ Conta gibi metal ve metal olmayan malzemelerin temas
yerlerin de aralık korozyonu oluşabilir.
„ Ağaç, cam, beton, kauçuk, asbest gibi maddeler de
aralık korozyonuna sebep olabilir.
„ Cıvata, perçin ve vidanın kullanıldığı yerlerde kaynaklı
bağlantıların tercih edilmesi, aralık korozyonunu
önleyebilecektir.
Perçinli bağlantıda aralık
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN korozyonu
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri

Tane içi korozyon

„ Genellikle yük altında çalışan parçalarda görülen
tane içi korozyonda;
„ Tane içi anot, tane sınırı ise katot görevi
üstlenmektedir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Taneler arası korozyon (Intergranular
Corrosion)
„ Tane sınırlarının amorf yapıda olması dolayısıyla tane sınırlarının potansiyel farkı
tane içine göre daha büyük olduğundan, daha soy yapıda olan tane içi korunur
ve tane sınırı korozyona uğrar.
„ Östenitik paslanmaz çeliklerde görülen krom karbür çökelmesi bu korozyon
türüne örnek olarak verilebilir.
„ Korozyon olayının malzemenin tane sınırları yakınında yoğunlaşması sonucu
ortaya çıkan bozunma türüdür.
„ Tane sınırları korozyonu özellikle ostenitik krom - nikel çeliklerinde ve alüminyum
- bakır alaşımlarında görülür.
„ Ferritik paslanmaz çelikler ancak çok sınırlı koşullar altında bu tür korozyona
duyarlılık gösterirler.
„ Tane sınırları korozyonunun en belirgin özelliği çok küçük ağırlık kaybına karşın,
korozyon hızının tane sınırları yakınında çok yüksek değerlere ulaşabilmesidir. Bu
koşul parçalarına kısa sürede tüm kesit alanı boyunca korozyona uğrayarak
bozunmalarına yol açar.
„ Taneler bütünlük ve şekillerini korurlarken taneler arası bağ bozunmaya uğrar.
Bunun sonucu olarak metallere özgü bazı tutumlarda önemli değişiklikler
beklemek gerekir. Bunlardan en önemlisi korozyonun etken olduğu bölgelerde
mekanik dayancın sıfıra indirgenmesidir. Örn. tane sınırları korozyonu ile
bozunan ostenitik krom - nikel bir parçayı parmaklar arasında ezerek toz haline
getirmek mümkündür. Parçaların dış görünüm ve ölçülerinde önemli bir
değişiklik görülmez. Bu koşullar tane sınırları korozyonun izlenmesini ve kontrol
altına alınmasını güçleştirir.
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Taneler arası korozyon

Paslanmaz çelikte tane

sınırlarında krom karbür
çökelmesi

7075-T6 alüminyum alaşımından yapılmış uçak parçasında

görülen tane sınırı korozyonu

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Kaplama Altı ( Tabakalaşma) Korozyonu (Exfoliation Corrosion)
„ Endüstriyel ve denizel ortamlarda, özellikle Al ve alaşımlarında görülür. İki
metal tabakası arasındaki nem sonucu iki tabakanın birbirinden ayrılması
şeklinde ortaya çıkar.
„ Hasar genellikle, haddeleme yönünde uzamış tane sınırlarında meydana
gelmektedir.

Kazımalı ( Sürtünme )Korozyon (Fretting Corrosion) .

„ Birbirine temas eden ve yük altında çalışan iki metal arasında
gerçekleşmektedir.
„ Metallerin birbirine sürtünmesi sonucunda ortama giren O 2 , korozyon
oluşumuna sebep olur.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
Kazımalı ( Sürtünme )Korozyon (Fretting Corrosion)

„ Yeterli yük altında birbirleri üzerinde ileri geri hareket eden metal
yüzeylerde görülen bozunma türüdür.
„ Bozunan yüzeylerin görünümü çok sayıda oksit parçaları ile
çevrelenmiş çukurcuklardan oluşur.
„ Olaya korozyonla desteklenen aşınma olarak bakılabilir.
„ Başlangıçta parçaların teması yüzeylerin çıkıntılı kısımlarının birbirlerine
değmesi ile sağlanır. Yüksek gerilim altında birbiriyle kaynayan sivri
uçlar parçaların kayma hareketi sırasında kazınırlar ve ara yüzeye giren
havanın oksijeni ile oksitlenirler. Böylece oluşan oksit parçacıklarını ara
yüzeyden uzaklaştırma olanağı yoktur. Bunlar genellikle serttir ve
kazıyıcı ortam olarak etkilidirler. Olay kazınan parçaların oksitlenmesi ile
tekrarlanarak sürdürülür.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Korozyona Uğrayan Yüzeyin Görünümüne
Korozyon Türleri
Galvanik Korozyon (Galvanic Corrosion)
„ Galvanik korozyon, elektrot potansiyelleri farklı iki metal veya alaşımın aynı elektrolitik
ortamda bulunması sebebiyle ortaya çıkmaktadır.
„ Ortamdaki malzemeden daha soy olanı katot, diğeri ise anot olarak davranır ve anot
olarak davranan malzeme korozyona uğrar.
„ Bu tür korozyonun önlenmesinde; aynı ortamda çalışacak malzemelerin galvanik
seriye göre seçilmeleri veya parçalar arasında iyi bir yalıtım yapılması gerekmektedir.

Daha soy , daha az soy 6 hafta sonra %3 NaCl çözeltisinde

çelik çubuk üzerindeki bakır
perçinlerin görüntüsü
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Galvanik Korozyon (Galvanic
Corrosion)

„ Eşlenen metallerden yüzey alanı küçük olanların diğerlerine kıyasla soy

olanlarına dikkat edilmelidir.
„ Eşlenen metallere daha aktif bir metalin iliştirilmesi ile galvanik korozyonun
etkenliği sınırlanır ve hatta tamamen önlenebilir. Bu önlemin uygulanması
halinde korozyon, amaçlı olarak sisteme eklenen metal üzerinde yoğunlaşır ve
sistemin daha soy metallerden oluşan kısımları korozyona karşı korunur. Sisteme
ilave edilen aktif metal, yani anot belirli zaman aralıklarında değiştirilerek
önlemin sürekliliği sağlanır.

„ Ortamdan ayrışarak sistemin belirli yerlerinde çökelen metaller olumsuz bir

eşlemeye olanak sağlayabilir. Bu tür ayrışımların zararsız hale getirilmesi için
gerekli tasarım önlemleri üzerinde durulmalıdır.
„ Korozyon hızlarının yüksek olmadığı ve sürekli bakım ve yenilemenin
sağlanabildiği koşullarda yüzey kaplamaları yararlı olabilir. Ayrıca ortamın
saldırganlığını sınırlayıcı önlemlere de başvurulabilir.
„ Sistemin korozyona uğrayan kısımları diğer kısımlarına oranla daha kalın
olmalıdır. Gereğinde bu kısımların kolay değiştirilmesine olanak sağlayıcı tasarım
üzerinde durulmalıdır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri
„ Gerilmeli Korozyon (Stress Corrosion)
Gerilmeli Korozyon (Stress Corrosion)
„ Saldırgan ortamlarla temas halinde olan makine parçaları ve metal yapıların çoğu mekanik
gerilimler altındadır. Yüksek basınçlı kaplar, buhar kazanları, içten yanmalı motorların silindir
gömlekleri, pompa mili ve rotoru verilebilecek çok sayıda örnekten birkaçıdır.
„ Gerilimli korozyon aynı zamana rastlayan korozif ve mekanik etmenlerin yol açtığı bozunma türü
olarak tanımlanabilir.
„ Bozunma parça yüzeyinde mevcut çatlaklar veya gerilim yoğunlaşmasına olanak sağlayan diğer
geometrik düzensizliklerle başlar (örneğin, çukurcuk korozyonunun parça yüzeyinde oluşturduğu
çukurcuklar mekanik gerilimlerin de etkisi altına girerek keskin uçlu çatlaklara dönüşebilirler).
„ Çatlaklar mekanik gerilimlerin büyüklüğü ve çevresel koşulların etkenliğine bağlı olarak belirli
hızlarla malzeme içine doğru yürürler. Parça kesitinin mevcut yükleri taşıyamayacak ölçüde
daralması sonucu ani kopmalar meydana gelir.
„ Gerilimli korozyonun en önemli özelliği kimyasal ve mekanik etkilerin birbirlerini destekler nitelikte
gelişmeleridir. Bu nedenle aynı zamana rastlamayan korozif mekanik etkilerin toplamı gerilimli
korozyon olarak nitelenemez.
„ Gerilimli korozyonun oluşabilmesi için gerekli koşulları şöyle özetlenebilir.

1. Duyarlı bir malzeme

2. Etken bir ortam
3. Çekme gerilimi
4. Zaman

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri
Gerilmeli Korozyon (Stress Corrosion)
„ Özellikle gerilme altında çalışan ve mikro çatlak içeren
parçalarda görülmektedir.
„ Gerilmeli korozyon, gerilme ve korozyon etkisiyle metal
malzemelerde meydana gelen bozunma, olarak tanımlanabilir.
„ Bu korozyon tane sınırlarında çatlak oluşturarak, malzemelerin
dayanımını azaltır.
„ Bozunma parça yüzeyinde bulunan çatlaklarda veya gerilme
yığılmasına yol açan diğer geometrik düzgünsüzlüklerde
başlar.
„ Gerilmeli korozyon, korozif ortamda bulunan korozyona
duyarlı malzemelerde çekme gerilmesi etkisiyle çatlak
oluşması ve ilerlemesi şeklinde meydana gelen bir olaydır.
„ NH3, SO2 içeren endüstriyel ortamlarda ve denizel ortamda
çalışan malzemelerde sıklıkla görülen tehlikeli bir korozyon
türüdür.
„ Bu korozyonun önlenmesinde; gerilmenin azaltılması, ortamın
saldırganlığının azaltılması ve malzeme seçimi gibi faktörler rol
oynamaktadır.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Gerilmeli Korozyon Kırılması (Stress Corrosion Cracking (SCC))

Tane Sınırları Kırılması Tane İçi Kırılması

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Bronz Anıtta Gerilmeli Korozyon Kırılması

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri
Hidrojen Gevrekliği (Hydrogen Embrittlement )
„ Daha çok hacim merkezli kübik kafes yapısına sahip olan metallerde meydana
gelir.
„ Özellikle, petrol ve kimya endüstrisinde sıklıkla görülmektedir.
„ Katot reaksiyonu sonucu oluşan hidrojen, malzeme içerisinde basınç bölgeleri
oluşturur. Oluşan bu basınç , iç gerilmelere ve çatlamalara yol açar. Genellikle
kübik hacim merkezli yüksek dayanımlı malzemelerde görülür.
„ Hidrojen atomlarının bir kısmı metal bünyesine girerek orada bulunan boşluklara
yerleşir.
„ Daha sonra bu hidrojen atomları da molekül haline dönüşerek büyük bir hacim
artışına neden olur.
„ Molekül halindeki hidrojenin artık difüzlenme özelliği yoktur. Metal içinde
bulunan hidrojen molekülleri metal boşluklarında büyük bir basınç oluşturarak
metalin çatlamasına neden olur.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri

Hidrojen Gevrekliği:

Kaynak işlemi sırasında oluşan yüksek

sıcaklıkların etkisi ile malzeme yüzeyinde
bulunan, nemli elektrotta bulunan veya
kaynak atmosferinde bulunan hidrojen
atomlarının metale absorbe olması olarak
düşünülebilinir.
Özellikle kaynak işlemlerinde hidrojen
absorbsiyonu pek çok kaynak hatasının en
önemli sebebi olarak gösterilir.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri
Yorulmalı Korozyon (Korozyon Yorulması)
(Corrosion Fatigue )
„ Dinamik yük altında çalışan malzemelerde görülen tane
içi bir korozyon türüdür.
„ Dinamik yükler altında çalışan malzemeler, yorulma
nedeniyle dayanabilecekleri gerilmeden daha küçük
Korozyon Yorulması
gerilmelerin etkisi altında çatlayabilirler.
„ Bu korozyon türüne özellikle tren tekerleklerinde
rastlanmaktadır.

Erozyon Korozyonu (Erosion Corrosion )

„ Metal malzeme ile ortamdaki akışkan arasındaki bağıl
hızın yüksek olduğu durumlarda oluşan korozyon
türüdür.
„ Özellikle akmakta olan sıvının yön değiştirdiği
noktalarda, boru hatlarında, dirseklerde, pompalarda
sıklıkla görülen korozyon türüdür.

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER
Erozyon Korozyonu
 Mekanik Zorlamalı Korozyon Türleri
Kavitasyon :
„ Sıvı içinde malzeme yüzeyine yakın yerlerde oluşan
korozyon türüdür.
„ Akış esnasında bazı noktalardaki basınç değişimi
nedeniyle su buharlaşarak kabarcıklar oluşturur. Bu
buhar kabarcıkları, yüzeyin pürüzlü bir noktasına
temas ettiğinde patlayarak, malzemede hasar
oluşturur.
„ Kavitasyonda hem ortam, hem de korozyona
uğrayan malzeme hareketlidir. Özellikle su türbinleri,
pompa kanatları ve gemi pervanelerinde görülür.

Gemi pervanesinde kavitasyon

Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN
25.02.2009 EKER