Pourbaix Diyagram

ve
Titanyumun Korozyon Direnci










Korozyon Nedir?

Korozyon, malzemelerin evreleriyle etkileimleriyle oluan kimyasal ve
elektrokimyasal reaksiyonlar sonucunda ,fiziksel ve kimyasal yaplarnda oluan
olumsuz bozunmalardr. Genellikle metallerle ilikilendirilseler de tm malzemeler
korozyona urar ve korozyon kanlmazdr. Korozyon bir elementin sfr veya daha
dk valans deerinden daha yksek valans deerine dnmesiyle gerekleir.
Temelde farkl olmamalarna ramen,korozyon trleri ikiye ayrlr.Bunlar
kimyasal ve elektrokimyasal korozyonlardr.
Kimyasal korozyon,metal ve metal alamlarn,gaz ortamnda oksitlenerek
gerekleen bozunmalardr
Elektrokimyasal reaksiyon ise, sulu-nemli ortamlarda gerekleen
bozunmalardr

Elektrokimyasal Reaksiyon Korozyonu

Korozyon olay, biri anotta oksidasyon, dieri katotta redksiyon eklinde ayn
anda yryen iki elektrokimyasal reaksiyondan oluur. Korozyonun yrmesi iin
mutlaka iki ayr metalin bulunmas art deildir. Bir metal elektrolit iinde yalnz
bana bulunurken de korozyon meydana gelebilir. Metal yapsnda veya yzeyinde
bulunan baz farkllklar nedeniyle iki blge arasnda bir potansiyel fark oluabilir.
Bunun sonucu olarak metal yzeyinin baz blgeleri anot, baz blgeleri de katot olur.
Bylece mikro veya makro lde korozyon hcreleri oluur. Anot ile katot arasndaki
elektron akm metal zerinden gerekleir. Korozyon olay metalin oksidasyonu ile
anotta meydana gelir ve metal elektron vererek iyon halinde zeltiye geer.

Me Me2+ + 2e-
Korozyon olaylarnda katotta metalin redksiyonu yerine, iinde bulunduu
ortam koullarna bal olarak baka eit redksiyon reaksiyonlar meydana gelir.
Katot reaksiyonu elektrolit ortamnn pH derecesine ve elektrolit iindeki znm
oksijen konsantrasyonuna baldr. Doal elektrolitler iinde yryen korozyon
olaylarnda katotta balca aadaki iki reaksiyondan biri sz konusu olur
1) Asidik ortamlarda katot reaksiyonu hidrojen iyonu redksiyonu ile
gerekleir. Hidrojen k iin elektrolit pH derecesinin kk olmas gerekir.
2H+ + 2e- H2
2) Ntral ve znm oksijenin bulunduu ortamlarda katot reaksiyonu su
iinde znm olan oksijenin elektron alarak hidroksil iyonu haline dnmesi
eklinde yrr.
O2 + H2O + 2e- 2OH-
Doal sular iinde pH genellikle 7den daha yksektir. Bu nedenle doal sular
iindeki korozyon olay yukarda olduu gibi katotta oksijen redksiyonu ile birlikte
yrr. Anot reaksiyonunda aa kan elektronlarn harcanmas iin katot reaksiyonu
da ayn anda yrmelidir. Dolaysyla ntral ve alkali zeltiler iinde korozyon
olaynn yryebilmesi iin elektrolit iinde mutlaka znm oksijenin bulunmas
gerekir. Doal sular, ilerinde bulunan znm iyonlar nedeniyle bir elektrolit rol
oynar. Suyla temas eden metal yzeyindeki baz blgeler anot, baz blgeler de katot
gibi davranr. Bylece metal yzeyinde mikro veya makro byklkte korozyon
hcreleri oluabilir.
Titanyum
Titanyumun atomik ktlesi 47.88'dir. Titanyum hafif, gl, korozyona kar
direnli olmakla beraber doada olduka fazla bulunan bir elementtir. Titanyum ve
alamlar 30,000 - 200,000 psi (210-1380 Mpa) arasnda bir ekme dayanmna
sahiptir. Bu deerler ou edeer elik alamnda salanamamaktadr.
Titanyum dk younlukta bir elementtir (yaklak olarak demirin %60' kadar
azdr) ve alam ile deformasyon ilemleri ile glendirilebilir. Isl genleme katsays
elikten ve alminyum alamlarnn da yarsndan daha dktr.
Titanyumun en nemli zelliklerinde bir tanesi erime noktasnn olduka
yksek olmasdr; 3135F (1725C). Bu erime noktas eliin yaklak olarak 400F
ve alminyumun ise 2000F zerindedir.
Titanyum pasifize edilebilir ve ou asit mineraline ve kloroidlere kar yksek
derecede diren gstermektedir. Titanyum nontoksiktir(zehirsizdir) ve genellikle insan
kemiine ve dokusuna uyum salayabilir. Mkemmel bir korozyon direnci vardr ve
doa ile olan uyumu sayesinde kimyasal, petrokimyasal uygulamalar, denizcilikte ve
biomalzeme uygulamalarnda kullanlmaktadr.
Titanyum iyi bir elektriksel iletken deildir. Eer bakrn iletkenliini %100
olarak ele alrsak, titanyum %3.1 seviyelerinde kalmaktadr. Bu sebeple titanyum
elektrik iletkenlii istenilen yerlerde kullanlmamaktadr. Yine bir karlatrma
yapacak olursak; paslanmaz elik %3.5 elektrik iletkenliine sahipken, alminyumda
bu %30'dur.
Elektrik direnci, elektron ak ynnn ztt ynndedir. Titanyum zayf bir
iletken olduundan, iyi bir dirence sahiptir.
Ti ve alamlar, metal matrisli kompozit malzemelerde matris malzemesi
olarak yaygn kullanm alanna sahiptir.
Titanyumun korozyona kar dayanm ok iyidir. Yzeyinde ince bir TiO2
tabakas olu turarak, ok iyi korozyon direnci salar.
Vcut iine konan paralarda, proses kazanlar vb. yerlerde bu zelliinden
dolay titanyum ve alamlar kullanlr.
Ayrca Ti metali, alminyumdan daha rijit ve dayankldr. zellikle ok iyi
mukavemet / zgl arlk oranna sahip olduundan dolay uak ve uzay sanayinde
uygulama alanlar bulmutur.
En nemli dezavantaj pahal olmasdr.
Metaller arasnda titanyumun sl genleme katsays olduka dktr.
zellikle yksek scaklk uygulamalarnda Ti alamlar olduka iyi performans
gsterir.
Pourbaix (Potansiyel-Ph) Diyagram
Korozyon reaksiyonlarnn termodinamik adan incelenmesi bir metalin hangi
artlarda korozyona urayp uramayacan gstermesi bakmndan faydaldr.
Metallerin elektrod potansiyelleri termodinamik verilerden yararlanarak bulunur.Yine
termodinamik verilerden yararlanarak elde edilen su iin izilmi dorulara ek olarak,
sz konusu metal ve onun korozyon sonucu oluan bileikleri iin de denge
diyagramlar izilir ve potansiyel-pH diyagramlar kartlr. Pourbaix diyagram olarak
da bilinen bu diyagramlar elektrod potansiyeli ve pH deerinin fonksiyonu olarak
termodinamik adan metal veya onun bileiklerinin kararl ve kararsz blgelerini
tanmlar.
Metal-su sistemi sistemin halini iermektedir:
Kat: kat-kat / kat-sv / kat-gaz
Sv: sv-sv / sv-kat
Gaz: gaz-gaz olmak zere 6 adet sistem vardr. Metal-su sistemi sistemi E ve
pH olmak zere iki deikene baldr.

Diyagramdaki herhangi bir nokta, termodinamik olarak elementin,o noktadaki
en stabil formunu verir.
Grafikte grld gibi korozyon,pasif,ve bak ad verilen blgeler vardr.
Bak(immune)blge,ph n -2 ile 15 aralnda olduu potansiyelin ise -1,8V
tan kk olduu blgedir ve burda korozyonun gereklemeyecei sylenebilir.
Pasif blgede yzeyde tabaka oluumu grlr ve bunlar metalin pasif halde
kalmasna neden olur.
Korozyon blgeleri ise grafikte iki tanedir,bunlar; ph n -2 ile 4 aralnda ve
potansiyelin -1,8V den yksek olduu aralk ve ph n 8,50 den byk olduu
blgelerdir.
Diyagram elementin bu stabil formdaki oksitlenme ve redksiyon
kabiliyetlerinin grsel bir sunumudur.Yksek oksitlenme metal formlar ve artlar
sadece diyagramn st ksmnda bulunur.Yksek oksitlenmeye sahip metal
formlarnn alt snrlar diyagramda yksektedir.
Redksiyon metal formlar ve artlar ise sadece diyagramn alt ksmnda
bulunur.Yksek redksiyona sahip metal formlarnn snrlar diyagramda aadadr.
Grafikte belli bir ph aralnda, aadan yukarya kadar hakim olan blgede
oksidasyon veya redksiyon zellikleri grlmez.
Kesikli izgiler, sulu zeltilerin,oksidasyon veya redksiyon tepkimelerinde
istikrarl olan blgeyi evreler.Bu blgenin dnda,metal deil,su bozulur.















Titanyum Pourbaix (Potansiyel-Ph) Diyagram





Grafiklerde grld gibi titanyumun korozyona maruz kald blge olduka
kktr.Blge -1,8 ile 0,2 V potansiyel aralnda ph 6 ya kadar snrlanmtr
Baklk gsterdii blge ise -2.4 ile -1.8v aralnda olup ph deerinin
yksek olduu 16 deerine kadar grlmektedir.Yksek ph deerlerinde potansiyel
artmaya baladka,baklktan pasiflik durumuna yaklar,
Baklk gsterdii ve korozyona urad yerler dnda ise pasif olarak
grnmektedir.Daha ayrntl bir ekilde; suyun oksidasyon ve redksiyon zellik
olarak stabil(istikrarl) olduu blgede nerdeyse tamamen pasiftir ve yzeyinde bir
tabaka oluur.Oksidasyona maruz kalm suda da pasiftir fakat ok yksek ph ve
potansiyel deerlerinde pasiflii azalmaktadr.Redksiyona maruz kalm suda
ise,yine benzer ekilde pasiftir,fakat potansiyel ve ph n dmesiyle pasiflii azalr.
Sonu olarak , Titanyum, korozyona yksek dirence sahip bir
metaldir,baklk artlarnn olumad bir ortamda olsa bile , stabil bir su
ortamnda korozyona kar pasif direni gsterir, suyun oksidasyon ve redksiyona
urad ortamlarda da bu pasif zelliini geni bir yelpazede srdrr.


















Kaynaka
Korozyon Ders Notu : (Yrd. Do. Dr. Nuren Saklakolu

Titanium: A Technical Guide (Matthew j. Donachie

Demir D Metal ve Alamlarn Korozyonu(Prof.Dr. Ayegl Akdoan Eker)

www.keytometals.com

http://metalurji.kocaeli.edu.tr/

http://complex.gmu.edu/